Book Title: Mahavrato Ane Adhyatmik Lekhmala
Author(s): Sha Ratanchand Shankarlal
Publisher: Sha Ratanchand Shankarlal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022931/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava 00:\H MA Add(MA/MoL00/ ma hova to ane adhyAtmika lekhamALA : 2000mI')[0][][][][/000000/1 1M eka muni ke beMgalora ke zrI jaina zve. saMghavijJaptinirapekSa cAturmAsa kI jJAnadravya kI AmadanI meM se sAdhusAdhviyoM ko sAdara samarpaNa / pa0000000 | prAptisthAna:zA. eTamala bhalAjI, The. zA. bhalAjI pukharAja, dhAvanagarI, (maisura) sadhana reve - DDDDM)MAD00000000000000000+ jAnyura vArI 15ra kiMmata cha rUpiyA ( H0000000000000000000000000000000000000000 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma hA na to ane adhyAtmika lekhamALA guArI 1952 L kiMmata - rUpIyA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakaH zA. ratanacaM rAmalAla 1246 bhavAnI peThe, pUnA 2. mudraka : desAI maganabhAi cheTAbhAi zrI vIravijaya prinTIMga prekSa salApAsa krosaroDa amadAvAda. zrI bhaktimAga kAryAlaya salApesa krosareDa amadAvAda. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bela 'hA! agAhA kahaM huMtA na huto jo jigAsamo' je jInAgama na hatA te anAtha evA amAruM zuM thAta ! caramatIrthAdhipati zrI mahAvIra mahArAjAe je upadezanI dhArA vahevarAvI te gaNadhara bhagavAne potAnA zabdomAM tripadInA AdhAre gaDhavI, prabhue anubhavapUrvaka prarUpelA jIvAdi tenA artho gaNadharee sUtrarUpe goThavyA tene dvAdazAMgI kahevAmAM Ave che. e Agamane ciraMtanAcAryoe 1 hajAra varSa sudhI kaMThastha rAkhyA ane pachI vAcakavartha zrI devaddhigaNikSamAzamaNe aneka mahAna AcAryone bhegA karI graMtharUpe lakhAvyA. ajaina dharmagraMtha zabdapradhAna che, jyAre ApaNA AgAme arthapradhAna manAya che. bAra aMgamAM prathama AcArAMgasUtra, temAM sAdhuone AcAra batAvelo hovAthI te AcAra sudhAranAra Agama gaNAya, bIjuM sUyagaDe temAM janaajaina tanuM nirUpaNa hevAthI vicArene sudhAranAra, ane trIjuM sthAnAMgasUtra che, temAM padArthonuM vargIkaraNa che, eTale te te padArthonA bhedenI saMkhyA mujaba vibhAgo karavAmAM AvyA che. A. devazrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAja sAheba jana AgamanA prakhara vidvAna hatA, ane tethI aneka sAdhuone AgamanI vAMcanA ApatA. teonI bahuzrutatA temanA chapAyelA aneka vyAkhyAna graMthe uparathI spaSTa Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' jaNAya che. sthAnAMgasUtra upara teoe ApelA vyAkhyAne nA prathama bhAga pahelA bahAra paDI gayA che, te pachInA upadeza A dvitIya bhAgarUpe prasiddha thAya che, emAM mukhyatayA viSaya paMca mahAvrate hAI zarUAtamAM tenA pAlanarUpa AcAranuM mahattva (pR. 1 ), te pachI prANavayeAgarUpa hiMsAnuM svarUpa, kriyAkAMDanI mahattA, nizcayavyavahAranI mImAMsA, AgamAnI bhASA, saMskRta karatAMya a mAgadhInI prAcInatA, dharmonA saune hakka, jInapratimAsiddhi, sAdhuvezanI anivAryatA, paMca mahAvratA, tenA kramane vicAra, viniyoga, ghAtiaghAti karyuM, bhavyatva, micchAmi dukkaDa, vajra ane pAtra vinAnuM diga Mbara munipaNu, " pattharanI gAya dUdha na de" e sthAnakavAsIonI bheALAone smRti pUjAthI mhekAvavAnI chellI dalIlanA sacATa jIvAma, rAgadveSa [kaSAya] ane yAganI jema mithyAttva ane aviratinuM prazastapaNuM kema nahi ? Aphri mahattvanA viSayAne peAtAnI tArkika zailIthI sArI rIte samajAvyA che. sUtro gAya jevA ane tenA artha tene dArI pakaDI laI janAra jevA che. jema dorIthI gAyane icchA hoya tyAM lai jai zakAya, tema sUtronA atha paNa buddhithI dhAryA mujaba karI zakAya, sUtrone dhaTAvavA hoya te amAM ghaTAvI zakAya, mATe ja mithyAtvIne jainAgamA mithyAzruta, ane samakitIne kupravacana paNa sabhyazruta tarIke pariName che A graMthamAM mukhyatayA * viniyeAgya ' vaNubyA che viniyoga eTale AkSamAga sanmukhane ke mAga cUkelAne Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa te na kahe chatAM muktimArge lAva. saMsArathI tAranArI aNamela cIja maLI hoya ane tene je amUlya mAnato hoya tenuM ja hadaya bIjAone kema na maLe ema ApavAnI vicAraNAmAM paropakArabuddhivALuM heya. bALaka lUMTAto hoya te vakhate bUma pADI polIsane belAvavA jeTalI samajaNa tene hetI nathI, paNa polIsa te tene lUMTAto bacAvavA doDe ja, temaja viSayakaSAvamAM rakta jIve pitAnI kharAba dazA, saMsAranI kALI bAjune, karmanI satAmaNane nathI jANI zakatA, chatAM popakArI jJAnIo te ApaNane jaNAve ja pitAne maLeluM bIjAne ApavAmAM tatpara ja heya. mane maLeluM zAsana bIjAne pamADuM, samyatvadharma prApta karAvuM e bhAvanAthI gaNadhare dvAdazAMgIne race che. bAhya-jaDa cIja ApavAthI ochI thAya mATe te devAmAM khevAne bhaya rahe che, jaDa cIjo jema durlabha tema na ApavAnI buddhi vadhAre, ApatAM saMkeca vadhu. paraMtu dharma -samyaktva-bhAva e ApatAM javAvALA nathI, samaktidIpakathI lAkhe samyaktvadIpa pragaTe, aneka jIvo zAsanasika bane temAM pahelA dIpakane jarAya khevAnuM ke e thavAnuM nathI, AvuM devAmAM kaMjusAI kare te upakArane samajatA nathI. gaNadhara mahArAjA pitAne dharmarUpI citrAvela maLelI mAne che, te bIjAne na dauM to kamanasIba gaNAuM, e mAnyatAvALA hovAthIja gaNadharanI dAnazALA te bAra aMgonI racanA kahevAya. temAM prathama AcAra sudhAravA AcArAMga, vicAre sudhAravA sUyagaDAMga ane trIjA sthAnAMgamAM padArthonuM vargIkaraNa karatAM pAMcamA kANAmAM paMca Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvatenuM varNana karyuM, tenuM svarUpa ane niyatakamanA kAraNe vagere mahAvatene lagatuM kahetAM prAsaMgika paNa keTalIka mahatvanI bAbato A graMthamAM jaNAvI che. A vyAkhyAne vAMcavAthI dezanAkAranI ajoDa pratibhA pragalabhabuddhi, talasparzI vicAraNA ane AgamanI gune ukelavAnI apUrva kaLA ajaba che ema jaNAyA vagara na ja rahe. gayA be traNa sadIvALA alpakAlIna yugamAM mahepAdhyAya nyA. A. zrI yazovijayajI mahArAja pachI A AcArya bhagavaMta eka asAdhAraNa kaTinA mahApurUSa hatA ema kahevAmAM atizayokita nahi gaNAya, temaja bIjA keIneya halakA cItaravAne uddeza paNa nathI, paNa mArI mAnyatA mujaba vastunuM svarUpa darzAvavA hetu che, bhavyAtmAe evA vidvatnamALAnA eka aNamela javAhiranA guNenI ghaNI ghaNuM anumodanA karI AtmAne unnata banAve e bhAvanA che. A graMthamAM bIje vibhAga A. zrI vijayarAmacaMdrasUrIzvarajIe lakhelA ATha lakhe che. te vAMcI ne te zuM paNa ajena keLavAyela moTo varga paNa maMtramugdha bane e kaMI sAmAnya na gaNAya. vyAkhyAnadAtA tarIke Aje ajoDa gaNAtA A AcAryadevanI dezanA eTale vairAgyanuM akhaMDa jharaNuM kahevAya, ke jenuM pAna karI anekAneka AtmAe mukitanA musAphara banyA che. Azcarya to e che ke pahelAnA teozrInA aneka kaTTara virodhIo paNa Aje teone parama tAraka mAnI teonA caraNamAM prANa pAtharavA tatpara thAya e teozrInA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyane ajaba prabhAva che, temanI dhAravAhI dezanAnI paDelI sacoTa chApa che. AvAone zAsananA prabhAvaka ke zAsananA zaNagAra kahevAmAM jarAya vadhAre paDatuM naja gaNAya evI mArI namra mAnyatA che. saMdeza patranA tA. 28-851 nA aMkamAM tenA taMtrI zrI. naMdalAlabhAI A lekho mATe gauravapUrvaka UMco abhiprAya dharAve che ke dara ravivAre jemanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA hajAro jaina janetara bhAIbahene talapApaDa thaI rahyA hoya te prakhara vidvAna A. zrI vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjane AgAmI pavitra paryuSaNa parva prasaMge dararoja "saMdeza"nA lAkho vAMcake temane saMdeze vAMcIne manana karI zake tevI rIte dararoja judA judA viSaya para svahaste lekhe lakhI ApavA ame vinaMti karI hatI, tene svIkAra karI teoe amane ane amArA vAMcakone khUba ja AbhArI karyA che. janetara bhAIone paNa A lekhamALA vAMcavAnI amArI khAsa vinaMti che. kAraNa "jainAcAryodvArA kahevAtI vAte mAtra jainonA ja hitanA mATe hotI nathI, paraMtu jagatanA jIva mAtranA hitanA mATe hoya che, pachI bhale te jainone uddezIne kahevAyelI hoya." A lekha vAMco ane tene saMgraha karaje! ame Apane khAtrI ApIe chIe ke ethI tamArA jIvanamAM camatkArika pheraphAra jaNAze ane tamane khUba zAMti maLaze." Ama A lekhanI upakAritA uparanA vacanethI sacoTa pUravAra thAya che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema sthAnAMganA A vyAkhyAmAM bhASAnI dugamatA tema lekhemAMya vAkayenI dIrdhatA mArA jevA alpamatine tenuM tAtparya samajavA muzkelIbharI te kharIja. nhAnA-TUMkA saraLa vAka, bhASA sAdI ane zabdoya punarUkita na thAya tevI rIte javAmAM Ave te bALajIne artha tarata khyAlamAM AvavAthI tene sAra samajavAmAM sugamatA thAya. A. zrIne zIkhAmaNa ApavA A kahevAtuM nathI paNa amArI A phariyAda che. A vyAkhyAnanI presakopI ghaNuM ja azuddha ane asaMgata arthavALI muni guNasAgarajI taraphathI maLelI, temAM aneka sthAne "jJAna pravA racAmAra vAnara jevuM sudhAre karatAM muni kSemakarasAgarajI taraphathI thayeluM tevA ane bIjA sthAne paNa yogya sudhAre yathAmati karavAmAM Ave che. chatAM kayAMka asaMbaddha ke dezanAkAranA Azaya virUddha thavA pAmyuM hoya athavA chapAvatAM kaMI bhUla matimaMdatAthI rahI heya te te mATe vyAkhyAnadAtAnI ane vAMcanI kSamA yAcuM chuM. ATha lekhenA zIrSaka "vyAkhyAna" chapAyA che tenA badale badhe "lekhe" ema vAMcavuM. ATha lekha chApavAnI "saMdeza" patranA taMtrIzrI naMdalAlabhAIe udAratAthI rajA ApI che, badhA pharmAo kALajIpUrvaka vAMcI zrI. tuLajAzaMkara gaurIzaMkara yAjJikajIe zuddhipatraka banAvI ApyuM che ane paM. zrI. maphatalAlabhAI 4. gAMdhIe moDAmaDAya pitAne samaya gALI yuphe tapAsavA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi aneka mahattvanI sahAyatA karI che te mATe te badhAene ghaNuM ghaNuM AbhAra mAnuM chuM. Azare cha phama sudhInA mupha muni kSemaMkarasAgarajIe tapAsyA ane bAkInA bIjAe tapAsyA che. bIjA graMthanI jema A pustakanI upaja jJAna khAte kharcAvAnI che. jene hisAba zeTha meTA rUganAthajI ane jetAjI sAMkaLA, rAkhe che. A pustaka chapAvavA mATe pUnAnA vAsaNanA vepArI zeTha khemacaMdajI acalAjI ane zeTha bhabutamalajI lIlAcaMdajIe ekeka hajAra rUpiyA ApyA che te mATe teo dhanyavAdane pAtra che. prakAzake. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 38 5, 85 anukramaNikA kaliyuganA nizcayavAdiSTa AcAranI mahattAthI AcArAMga paheluM 1, 17, 43, 84, 128 bhAvaprANAnI pradhAnatA 20, 32 aMgenI racanA ane sthApanAnA kramamAM bheda 23, AcAragamAM sAdhunA AcAra pariNati ane pravRttimAM mukhya koNa? bAhya AcAranI tArakatA dravyaprANa risIvara che tIrthaMkaranI ja AjJAmAM dharma kema ? kSapAta na je rIte" nuM rahasya sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA. nirjarA vicAranA traNa pagathiyAM sthAnamAM padArthonI varmacArI 11 aMge konA mATe, 12 muM konA mATe? devatAonI bhASA ardhamAgadhI Agama cAlu bhASAmAM kema nahi ? pahelA prAkRta ke saMskRta ? vyAkhyAna konuM sAMbhaLavuM? saune dharma samajavAne hakka jenoe ja Ape che vyavahAranI mukhyatA 70, 84 strIo prabhupUjA karI zake ? janapratimA sahi mokSe javA sAdhuveza ja levo paDe gRhIliMga sAtamI narakanI nIsaraNuM 47, 50 57 77 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 IzvarAvaSayaka jainaajaina mAnyatA pa pAMca mahAvratA 88, 7, 100, 129, 153, 166, 178 368 zAstra ane AcAra ( jJAnakriyA ) 90, 12, 123 zAsananA AdhAre che advaitAnI dhyAnI mAnyatA jaNA dAnAdidha agItA pASAya, anAcArI na pASAya bhAva eTale zuM? samyakRtva ane cAritra kevA jIve! jAtibhraSya ? ' bhAva 'nA praSNuidhI Adi pAMca age sudevanI parIkSA irmAMsamiti cha jIvanikAyanI mAnyatA eja samakita zrAptitA ane anukaMpA meAnuM svarUpa me!kSamaDapanA mistrI tItha kara ane kArIgara aNudhara pUnamAM thatI AzAtanA pUjAnA dravyeA bhaktinA hisAbe hAya phUlamAM muddo zuM ? maramAM ilekaTrika ? maMdiza mATe pahelAnuM baMdhAraNa maMdiramAM ghInA ja dIvA zA mATe? vItarAgane AMgI mugaTa zA mATe ? jo pa vALanuM rahasya 94 117 112 18 136 GS 141 143 158 181 187 188 190 191 193 194 195 192 196 197 197 198 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206, 211, 219 213 222 mehanIyanA be bheTe kema ? 201 cothA guNaThANAnI ane samakitanI sthitimAM pharaka kema? 203 supAtre dAna devuM mahA dukara kema ? 204 ATha vAgha jevA ATha karmo 205 samakti bIjA bhAgamAM na virame te samakA jAya 207 prANAtipAta viramaNaja paheluM kema ? 206 guNavAnI jarUra zI? udyama aTapakALa, karma lAMbe kALa 212 dharSamAM uttama kAma lAge 213 rAga guNa-guNane, dveSa avaguNaneja 215 prANAtipAtaviramaNa 218, 234 bhakti mekSa mATe, ane te bhagavAnanA kahevAthI nathI viniyoga - rara4, 247, 26, 269, 304, 310 zo ? 225 caMDakozIyo 229 dayAne IjAma jainadharmamAM ja 236 ghAtIaghAtI vicAra 230 bhavyatva ane tathAbhavyatva 224 vyAkhyAna sAMbhaLatAM jJAnavaraNIya baMdhAya ? pattharanI gAya dUdha de che sudeva ane kudeva 257 saMpanA kAraNe 214 bhavya ke abhavyapaNAnI zaMkAnuM mahatva 270 abhavyo mekSa sivAyanA ATha ja tatte kema mAne ? 273 bhavyatvanI zaMkA ja bhayapaNAnI nizAnI kema ? 274 AgamavAcana pachI bhUla ke pAThAMtaro kema hoya! 277 245 24 27 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 295 vAre vAre muhapatti kema paDilehavI ? 278 bhASA dravyazrata kema? 282 mUrtipUjAnI jema dIkSAnA mahensa ke maDadAnA aMge pApa nahi ? 284. digaMbara chatracAmarAdi rahita sAmAnya kevalIne adhika mAne che ke te sahita tIrthakarane? 286 dayAnuM mULa chavanA bhedo karmanuM varNana upaniSadomAM che? 287 ISTatA vadhe to teno asaMtoSa vadhe 288 IrSyAthI karAtI mAyA mATe mallinAthajInuM daSTAMta 290 mArUM jAya toya bIjAne maLA" e bhAvanA mATe aMdhakanuM dRSTAMta 23. AcAranI suMdaratA kayAre vadhe? jJAnadarzana ubhaya bhavanA cAritra A bhava puratu ja 297 devAne aMge aphasosa haya, jatine aMge na hoya mAMkaDAnI dIvI AMbA na dekhyA tyAM sudhI jhaLahaLatI 299 cIMtharA sAcavanAra sAdhuo bakuzakuzIla 301 sUryanuM teja na khamAya te AMkhe hAtha dhare gaNadharanAmakarma ane kRSNajI 305. marIci ane kapila ( ) 311 tapa karIne kahI dekhADavuM ke kedha kare e ajIraNa 316 kUragaDUnA bhojanamAM baLa kho 318 roja kriyA karavAthI pApa baMdhAya ? 319 micchAmi dukA devA mATe pApa sevavuM te mRSAvAda 321 sAdhanano saMpUrNa upayoga na karavo e ja durapAga maiyAdi bhAvanA 324 Atmika cIje jANe tyAre asaMtoSa, le tyAre saMtoSa 726 pITha-mahApIThe IrSAthI strIveda bAMdhyo raha8 30 3 337. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 343 346 347 348 35ra 353 356 358 361 snAna AzAtanA TALavA mATe, temAM dharmabuddhi nathI - IrSyAne bALI nakhanAra viniyoga che maravA paDelAne paNa mAre to ThIka ema na kahevAya dharmakriyA te jAna, nirjarA te vararAjA kriodhane ghara choDIne ramavAnI Teva che dravyakriyA ane bhAvakriyA hiMdusthAnanuM rAjya davAe khayuM ke laMpaTapaNAe! game teTalA gunhAonI paNa mArI ja karAya anAdine adharma che, dharma nahi purasadane prazna kayAM ? saMzI koNa? zarIrAdi karmanA cAMdAM che zAstrakAra ApaNuM jokhamadArIno arIso che ATha pravacanamAtAmAM 11 aMgo samAyA che zAeN DAgha dekhADe, kare nahi. vaSanA garavathI mera nAce, kAgaDe nahi pitAnuM sAcavI vadhArAnuM karanArA uttama sAmagrI chatAM upakAra na kare te DUbADavuM che. svAdhyAyadhyAna jainomAMja - mULanAyakacha zA mATe? mote mare temAM hiMsA kema ? devagatimAMnI baLatarA manuSya bhava eTale bhulabhulAmaNI manuSyamatanI seyithIja karmakAMTe nIkaLe dAnazALAmAM pahelo naMbara saMpratine -eka nabIrA (prANA. vira.)ne lIdhe AkhuM kuTuMba (mahAvrato) pilAya 363 314 365 365 367 370 371 37ra 374 383 385 386 396, 400 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa sAcu chatAM narake javAne, juThThuM chatAM taravAnA gautamasvAmI ane mRgAvatI vajrapAtra vinAnA digabarAnI durdazA nakhIrA vinAnI bairI nakAmI cAJa ane upadhAnAnuM svarUpa marIcinA zaucamUladhUmathI sAMkhyA thayA jIva zarIrathI bhinna ne abhanna paNa che pratijJA vinAnuM badhuM nakAmuM jaina dhama zivAya ane dalAlanA DakhA kaSAya ne caiAga prazasta ane azasta che mithyAtva avirati aprazastaja mithyAtvanI jaDa avirati kaSAyA kevI rIte janme ? sarIra durjana samAna jIva dhamane kayAre pUche? samakitI sAdhu karatAM asaMkhyAta guNI nirjarA kare DhASanI nidA e prakAre mithyAtva phUDa kahyu ? samakitI mithyAtvanA rAga ane aviratinA bhUkhamarA krama rAjAnA jAsUse AtmAdheADesvAra iMdridhADesvAranI marajIe jAya che vicAra nAbhimAMthI kema AlAya ? 397 397 399 400 404 407 4 jAra 419 419 424 sarapa 430 432 441 441 444 445 445 445 449 450 451 45ra vacana kiMmatI pazu tenA upayoga ? jaina mate jIvanI vyutpatti 451 virUddha saMkalpamAM jJAna ADe na Ave teA pothImAMnA rIMgaNAM' 453 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 459 459 470 jaDane "chI' kayAM mAno cho ? 455 mithyAtvanA hAthamAM aviratinuM ojAra 456 ja mAMsamakSa roje ema hiMdugratha kahe che nALavAmAMthI hAthI nIkaLyo te pUchaDe aTako pahelA ane chellA guNaThANA vacce be ghaDInuM cheTuM tameva sarva ane uttara ni .nA bhedanuM rahasya 466 mithyAtva, avirati prajJasta aprazasta kema nahi ? guNasthAnakano upayoga zuM? kaSAya ne yoga prazastAprazasta kema? dravya ane paryAnuM svarUpa hiMsA keNa mAnI zake ? 474 niyAyine asatkAryavAda sAMkhee sarva nitya mAnyuM 476 prANunAza eTale svAbhAvika milakatane nAza 477 mRSAvAdamAM pApa zuM ? 477, 487 kAcanA kaTakAmAM hIrAnI mAnyatA 479 AvatA bhavamAM Rddhisiddhi na maLo e niyANuM kema karAya che? 485 "taraNa mate rikSAma" eTale karelA prapaMca mATenuM rovuM 486 chavAsthanI dezanA udayakRta ane kevaLInI dravyazrutaja kema? 488 43 476 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMtha mATe rU. 1000) ApanAra roDa bhajItamalajI lIlAcaMdrajI vAsaNanA vepArI, rivavAra peTha, pUnA A graMtha mATe rU. 1000) ApanAra zeTha premacaMdajI acalamalajI vAsaNanA vepArI, rivavAra peDha, pUnA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnavAcaspati AcArya deva zrI vijayarAmacandra sUrIzvarajI mahArAja. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasIdhastambha AgamoddhAraka paramapUjaya svagata AcAryadeva zrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAja sAheba. janma saM. 1931 apADha vada 10 kapaDavaMja. svargArohaNa saM. 2006 surata. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameA'tthu Na bhagavao suhammasAmissa zrIsthAnAMgasUtra (sthAna 5, upadezaka 1) bhAga 2 - dezanAkAra - AgaddhAraka AcArya zrIAnandasAgarasUrIzvarajI vyAkhyAna 24 AcAra ane tIthanI gati eka ja gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjIe bhavya jIvana upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSa mArgane pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA pahelAM pUrvonI racanA karI. pUrvenI racanA karyA chatAM sthApanAnI vakhate pahelAM AcArAMgane sthAna ApyuM. AcAra upara ja tIrthane AdhAra. AcAranI pravRtti cAle tyAM sudhI tIrthanuM cAlavuM. AcAranI pravRtti rekhAya tyAre tIrthanuM baMdha thavuM. je gatimAM AcAra te ja gatimAM tIrtha. 5 AcAra nahi to tIrtha paNa nahi nArakImAM samyajJAna, samyagdarzana che. tiryaMcanI gatimAM samyajJAna, samyagdarzana ne dezaviratinAM vrata che te paNa zAsana nahi, kAraNa? mokSano mArga nathI. jyAM sudhI cAritra na hoya tyAM sudhI mokSamArga thayo gaNAya nahi. AcAra zarU rahe tyAM sudhI tIrtha AcAra baMdha thAya eTale tIrtha baMdha. ema kema banyuM? mahAvIra mahArAjanI pahelI dezanA niSphaLa gaNuM. zAthI? sarva viratinA pariNAma koIne na thayA, tIrthanI sthApanA na thaI zakI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tethI. ajJAnane vamane jIvo jJAnane pAmyA che. keI jevo mithyAtvane vamIne samyagdarzana pAmelA che chatAM paNa samyakyAritranI utpatti na hovAthI te dezanAne niSphaLa gaNI. te niphaLa dezanAmAM devatAo samyagdarzana, samyajJAna pAmyA che. AmAnuM ghara AcAra AcAranA baMdobastanI pahelI jarUra. AcAra upara tIrtha, AcAra upara saphaLatA. AcAra upara ja zAsana che tethI pahelAM AcAranI jarUra. AcAra e mukhyatAe AtmAthI thAya che. haMmezAM nakalI mAla bAje hoya paNa enuM sthAna gaNAya kArakhAnuM. AcAra AtmAnuM ghara che. pariNativALuM AcaraNa AtmAnA gharanuM. pariNati vagaranuM cAritra nakalI. dezavirativALA manuSyonI zramaNopAsaka vargamAM gaNatarI thAya dravya-cAritramAM AcAra jeTalI tAkAta have mULavAta para Avo. AcAra upara tIrthane AdhAra, pravartavuM, TakavuM ane vyapadeza. tene aMge AcArAMgamAM AcAranI vyAkhyA karI. kudaratI rIte-AtmAnA guNanI apekSAe samyajJAna, samyagdarzananI adhikatA che tene gauNa karavA mAgatA nathI, paNa dravya-cAritranI kiMmata tenA karatAM vadhAre che. cothe rahela ke dezavirativALo acuta sudhI, jyAre ekalo cAritravALo nava greveyaka sudhI. samyagdarzane je kAma na karyuM te dravya-AcAre karyuM. bAra devalokathI AgaLa laI javAnI tAkAta samyagdarzana, samyajJAnamAM nahIM, paNa ekalA dravyacAritramAM te tAkAta. e cAritra je samyagdarzana, samya jJAnanI joDe hota te e cAritra kAMI ora ja kAma karata. samyagdarzana, samyajJAna je hada na Ape te hada dravya-cAritra Ape che. AcAramAM eTalI badhI tAkAta che ke je samyajJAnamAM, samyagdarzanamAM nathI te tAkAta dravya-cAritramAM che. gaNadhara mahArAjA samyagdarzana Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAvIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 3 jJAnavALA cAritranuM nirUpaNa kare che tethI tenI tA tAkAtano pAra nathI. AkhA bhAre aMgamAM cAritranA sthAna upara jora ApyuM che. jevA cAritranA AcArA bAra a MgAmAM batAvyA tevA samyagdarzananA adhikAra bAra aMgamAM lAvA ? savArathI sAMja sudhInI kriyA maLI rahe che. samyaktvanI karaNI, jJAna kema bhaNAvavuM temAnu kAMI che ? sabhyacAritrane mATe jeTalI mahenata karavAmAM AvI teTalI samyagdarzana, ke jJAnatI nathI. agiyAra aMgane caraNakaraNAnuyogamAM laie chIe. caraNukaraNa upara tattva che. caraNakaraNamAM AveleA AtmAnu N sAdhI zake. mAre aMga e teA sAdhunu khAtu zrAvakanI rakama copaDAmAM kayAM che te kADha? zrAvakanI ahorAtra carcA, panI carcA lakhI hoya te te kADha? yajJadattanA copaDAmAM devadattanI rakrama kayAMthI levA jAya ! jayAM ceApaDA ja bIjo che. zrAvake pratimA bharAvI, zrAvake pANI gALyuM evuM agiyAra aMgamAM kADhIza ? lAkaDAM pUjyAM evuM nIkaLe che ? zrAvakanu khAtuM nathI, te pArakA khAtAmAM tArI rakama levA zI rIte mAge che ? agiyAra aMga e sAdhunuM khAtuM emAM zrAvakanI rakama nIkaLe kayAMthI? upAsakadazAMgamAM ahArAtracarcA, pacaryA kAMI nathI. vagara khAte rakama kaDhAvavI che? sAdhunA AcArane 'ge agiyAra agAnI racanA karavAmAM AvI che. bAhya AcAra e teA aMdaranA AcAranI pariNitanu anusadhAna karAvanAra cAritra le pachI vadhavA mATe agiyAra aMga. aMganuM nAma caraNakaraNAnuyogamAM rAkhyuM che. AcAranI mukhyatAne aMge bAhya AcAra paNa samyagjJAnadarzanathI vadhI javAvALA kATi che, tethI pahelAM AcAranuM varNana. aviratisamyagdaSTine bIjo vaMdana kare to virAdhaka, dravya vaiSadhArI hoya, khabara na hoya tyAM sudhI vaghna kare to ArAdhaka. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna aMdaranA AcAranI pariNatinuM anusaMdhAna karAvanAra bAhya AcAra.bAhya AcAra dekho tyAM bIjAM aMdaranI azuddhinAM kAraNe na maLe tyAM sudhI zuddhi mAnavA baMdhAyelA chIe. bAhya AcAranI zuddhine aMge aMdaranA AcAranI zuddhi mAnavA baMdhAyA chIe. bAhya zuddha he te aMdaranuM zuddha mAnavuM paDe, ulaTa nahi avyakta nihnavamAM zuM hatuM? (1) eka AcArya che. tene gamAM joganA AcArya bIjA nathI. pote kriyA karAve che. AgADha jaMgamAM sAdhuone ghAlelA che. AcArya kALa karI gayA. AvI rIte AgADha jogavALA emane ema rahyA che, khabara nathI, AvyA. sAdhune uThADayA, joganI kriyA zarU karI. joga samApta thayA te dahADe kahyuM ke huM te phalANA dahADe marIne devatA thayo hato paNa joga adhUrA rahe tethI ahIM Avyo chuM. ATalA dahADA vaMdana karyuM te mATe "mirajhAma sughaRE kahI cAlatA thayA. eka aMze devatApaNAno vahema na paDe. devatA chatAM AcArya tarIke mAnatA rahyA to ApaNAmAM koI devatA haze tenI zI khabara ? mATe ApaNe koIne vaMdana karavuM nahi. devatA hoya, aviratine vaMdana thaI jAya. AthI vaMdana vyavahAra uDAvI dIdho. tene zAstrakAre avyakta nidbhava gaNyA. samAdhAna-zuddha AcAra che ke nahi ! vihAra, bhASA, vinayakarma, sthAna, caMkramaNa zuddha che ke nahi ? e zuddha hoya te suvihita mA . aMdarano hoya ke nahi! bAhya dekhavA chatAM bahAranI zuddhine aMge aMdaranI zuddhi mAnavAne baMdhAyelA chIe. aMdaranI azuddhinuM nizcayathI kAraNa na maLe tyAM sudhI zuddha mAnavAne baMdhAyelA chIe. vyavahAra-AcAranI apekSAe aMdaranuM mAnavAne baMdhAyelA chIe. paNa aMdaranuM zuddha hoya te bahAranuM zuddha mAnavAne baMdhAyelA nathI. kUputranuM dRSTAMta (2) * karmA putrajI kevaLajJAna pAmelA che. mahAvidehamAM dri prazna kare Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIsamuM ] sthAnAMgasUtra che. maMdira svAmIjIuttara de che bhAratamAM koI tIrthakara nathI, koI kevalI nathI. A uttara ApIne paNa gRhasthapaNAmAM AvI rIte putra kevaLajJAna pAmelA che. pahelAM niSedha karyo te sAco ke khoTo ? e gRhasthapaNAmAM kevaLajJAnI chatAM vyavahArathI gaNA nahi tethI niSedha karyo. bAhya AcAra-pravRtti hoya to ja atyaMtarane paNa vyavahAra. bAhya hoya eTale atyaMtara mAnavAne baMdhAyelA. atyaMtara hoya chatAM bahAranuM mAnavAne na baMdhAyelA. je kUrmApu e veva nathI lIdhe te mAbApa AvI rIte pratibodha pAme te mATe-pratibodhane mATe. pite ucitatA dekhe to mAbApanA pratibodhane mATe veSa na le. bAhya vyavahArane aMge aMdaranuM mAnavAne baMdhAyelA " hIrasUrijI pAlakhImAM besIne kema na gayA? hIrasUri atizaya jJAnI na hatA. na gayA tethI akabarane pratibaMdha che. dravya jayAM cakakhuM hoya tyAM bhAva ceka mAnavAne je viruddha kAraNa na hoya te baMdhAyelA chIe. evuM na hoya te karoDo sAdhu hoya. te saMkhyA kaTi pRthaphatvanI kahI che. emAM koNa kayA bhAve varte che te zI rIte jANavuM ? eka ja gacchamAM nizcayathI koNa kayA bhAvathI varte che te koNa jANe? vyavahArathI vartatA cAritramAM nizcaya ke aMtargata jovAnI jarUra nahi. te jaNAya tyAre varjavAne. jaNAya nahi tyAM sudhI mAnavAne baMdhAyelA. je prathama cAritra-sthita te vaMdana karavA lAyaka che. bAhya vyavahArane aMge aMdaranuM mAnavAne baMdhAyelA. karaDe sAdhu vakhata karoDo mAnavAnuM thayuM haze, te paNa bhAva jANune mAnavAnuM nahi. jagatane doravanAra te bAhya AcAra ja aMdaranI pariNati kevalI jANe, te jyAM sudhI atizaya jJAna na thAya tyAM sudhI koIne mAnavA nahi ! devagurudharmane mAnyA vinA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kevalI thavAnuM nathI. vyavahAra-cAritra upara jAo. vyavahAra-cAritranI ATalI badhI prabaLatA hevAne lIdhe AcArAMganI prathama sthApanA gaNadhara mahArAje karI. jagatane kAMI paNa daravanAra hoya te te bAhya vastu che. pAMca jJAnamAM zrutajJAna e bolanArI cIja che. bhale manaHparyava, avadhi, kevalajJAna caDhiyAtAM che paNa mUgAM che. zrutajJAna e mahardhika, kevalajJAna enI pachI. kevalajJAna ke jabarajasta che chatAM zrutajJAnanI pAchaLa. jagatanuM tAraka hoya te RtajJAna che. jagatane tAranAra hoya te te zrutajJAna che, tevI rIte jagatane tAranAra bAhya AcAra. aMdarane vyavahAra je ke kiMmatI che. sAdhune prathama bAho AcAra bhaNAvavAnI jarUra dAnanI pravRtti sahelI thaI gayelI che. dAnanI mULa jaDa tapAsIe te zreyAMsakumAra jAtismaraNa thayuM. te jAtismaraNa dhArAe dharmanI prApti. te bAhya AcAra upara AdhAra rAkhe che. bAhya AcAra pahelAM sAdhune bhaNavo. mAtra hiMsAthI viramavuM eTaluM ja nahi paNa buddhithI tene samajavAnI paNa jarUra sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA. ThANAMgajImAM viramaNa zabda rAkhe. vyutpatti levAya ane lAMbe artha AvI jate hoya tene Trake karavo te garUDha. ekeMdriyathI mAMDI paMceMdriyanI badhI hiMsAo dhyAnamAM lIdhI. kAyasaMsarga, buddhisaMsarga dhyAnamAM lIdhA. buddhithI e hiMsA samajamAM na Ave tyAM sudhI viramavAnuM na thAya. "zAstrampatya " pahelAM jANo. je bhASAmAM dastAveja lakhe te bhASA na samaje te kAma lAgatuM nathI. dezadezamAM korTamAM te dezanI bhASA rAkhI. kAraNa ke ema kahevAne vakhata na Ave ke A bhASA huM jANatA nathI. tevI rIte hiMsAnAM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAvIsamu] sthAnAMgasUtra [ 7 paccakkhANa kare paNa hiMsA keAnI thAya te khabara na hoya te hiMsAnA paccakkhANanI kiMmata zI ? jIva che, A trasa, sthAvara che tevuM na jANe! chatAM hiMsAne tyAga kare tenI kiMmata zI ? hiMsA na karavI ema kahIe te sabhAmAMthI UbhA thaze ne kaheze ke paccakkhANa che. te trasa jIvAne mAravA tene hiMsA kahe che. pRthvIkAya vagere jIva che tene mAravA te hiMsA che teA hAtha paheALA karI nAkhe. jayAre trasa, sthAvara, e e padArthonuM bhAna thayuM tyAre thayuM ke sthAvaranI hiMsA cheDavI muzkela tethI hAtha paheALA karyA. * svarUpa jANyA pachI ja pratijJAnuM phaLa maLe pahelAM e jANavu joie ke je hiMsAnAM paccakakhANA karavAmAM Ave che te vA kayA kayA ? pahelAM jJaravA nAna karA. abhAvanuM jJAna karavuM hoya te pratiyogikatu jJAna karavuM joie. jene dhaDAnuM svarUpa khyAlamAM nathI te ghaDeA nathI e kema kahI zake ? jene jIvanA svarUpane khyAla nathI te jIvane nahi ema kema kahI zake? je jIvane jANatA hAya tene jIvahiMsA nahi karuM ema kahevAne haka. pahelAM jANeA, jANyA mAtrathI caritArtha nahi. jANyAnI sAthe prANAprANanA vadha jANA, tethI jaina dharmamAM AvelA paNa prANanA vadhanA paccakkhANumAM na Ave tyAM sudhI prANavadhanA karmamAM baMdhAyelA rahevAnA. huM sAcuM khAlIza ema kahe nahi tyAM sudhI ke mAM tamArA vacana noMdhAya nahi. pratijJA na kare tyAM sudhI kAgaLamAM caDhe nahi. tevI rIte avirati TALyA sivAya, virati karyA sivAya, nahi karavAnA paccakhANa karyA sivAya gaNatarImAM avAya nahi; AthI ja koI paNa jAtanI hiMsA nahi karanArA eke priya eTalI badhI dayAvALA che chatAM viratinA kAgaLIe caDhatA nathI. mATe 'savA' jIvanuM svarUpa jANA, tyAre pratijJA karavAnuM kuLa Ave. ! Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAtra jANavAthI nahi paNa pravRtti karavAthI kAya bane pratijJA karavAno vakhata kyAre Ave ? pratijJA karavAnI jarUra che evuM jJAna lo tyAre. "jJara" nA prANonA bhedane nAza thate jANIne, hiMsA rokavAnuM jANIne pratijJA kare. have pratijJA karavAthI tarI gayA nathI, je tema hota te pachI anaMta pratipAtIo hota ja nahi. abhavya karatAM anaMtaguNI pratipAtInI saMkhyA che. pratijJA karavA mAtrathI bacAva thato hoya te anaMta bacelA che. jANavA mAtrathI bacAva nathI. koDa vicArI lIdhA, jJAna kareDanuM thayuM paNa tethI karaDe maLatA nathI. jJAna te thaI gayuM che. davA, bhojananuM jJAna thaI gayuM. davAnA jJAna mAtrathI roganI zuddhi thatI nathI. ene lAyakanI pravRtti kare tyAre kArya bane. jJAna mAtrathI siddhi nathI. jANIne aMgIkAra karo. dAMDo AvI gayuM tethI basa nathI. anaMtA jevo che. tema jANo, pratijJA karo ane hiMsA na karo tyAre viramaNa kahevAya. karma bAMdhyAM pramANe bhegavavAM paDe e niyama nathI jANe, vartamAnakALamAM na karo, bhaviSyamAM na kare paNa bhUtakALamAM je karmabaMdhana thayAM hatAM, temAM hiMsA thaI te karmonuM zuM thAya ? "so uMdara mArIne billIbAI haja karavA cAlyA!" e karmo te bhogavavA paDaze. bAMdhyA pramANe karma bhogavavAM ja paDe A niyama nathI. je bAMdhyA pramANe-jevI rIte bAMdhyA tevI ja rIte karma bhAgavavAM paDatAM hoya te samyaphavathI eka paNa jIva mokSe javo joIe nahi. samyakatva pAmyA pachI sIttera kaDAkoDI sAgaropamanI aMdara koI java mokSe javo joIe nahi. tamArA hisAbe jevuM bAMdhyuM tevuM bhogavavuM paDe. samakita pAme ja nahi. je pramANe bAMdhyAM te pramANe bhogavAya te samakita pAmavAnA vakhata na Ave. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAvIsamuM ] sthAnoMgasUtra kra AMdhyAM hAya temAM raphAra kare tethI ja dhanI kiMmata [ 9 AyuSya sivAya sAte karmo niyamita baMdhAvAvALAM. pahelAM badhAM bheLAM karyAM haze te AtmAmAM, kevalInA bhavamAM kai jAtanAM karmo haze? kevaLa meAkSa kAMi thAya nahi. dharmane dariyAmAM vahevaDAvI devA paDe, jo je pramANe AMdhyAM te pramANe bhAgavavAM paDe te dhama karavAne zu ? karmI tA jevAM AMdhyAM tevAM bhAgavavAnAM ? karmAMmAM bAMdhyAM karatAM kAMi paNa pheraphAra kare to dharmonI kiMmata. jevI rIte bAMdhe tevI rIte bhegavavAnu rAkhe te samyaktva, cAritra, meAkSa maLe nahi. gADha adhAyAM hoya te te rUpe bhAgave, te teADI paNa nAkhe. karmAnA nAzanI zakyatA kharI eka mANase kAine kahyuM: lAkaDu eTaluM majabUta ke capputhI kApuM chuM chatAM kapAtuM nathI. jyAre kazAthI kapAtu nathI evuM khIjAe kahI dIdhuM, dADA kapanI tAkAta nathI ke e karmonA kSaya kare. kroDA kalparUpa karaNAthI nAza nathI. bAkI nAza darekanA che. nahi teA dharmo, pazcAttApa badhAM nakAmAM thai jAta. karelAM karmonA nAza nathI' A vAkaya kahyuM che paNa pahelAM apavAdanI pravRtti. apavAda na lAge te utsaMga lAge, jema divacananA saMdhi pAmatA nathI. karelAM karmone kSaya nathI e dhyAnamAM lIdhuM paNa joDe kahyuM che te dhyAnamAM lIdhuM nathI. kAM te vede nahi, kAM te tapasyAe karIne kSaya kare nahi. vevAthI kSaya na thatA hAta tA apavAda na melata. tapasyAthI kSaya na thatA hota tA apavAda melata nahi. karelAM karmonA nAza nathI. jo bhAgavavAmAM na Ave, agara tapasyAe teADavAmAM na Ave teA gayA kALanA bAMdhelAM karmo mATe 'tattva maMal fgmami, niyAmi, nahiAmi appALa nAsirAmi' ema kahyuM te na kaheta. ahIM viramaNu zabdanI aMdara Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna bhUtakALamAM thayelAM pApAnuM niMdana, gaNu karyuM. traNe kALa, traNu avasthAne lAgu thayelA hovAthI viramaNu zabda rAkhyA. jJAna, pratijJA ane na karavuM e traNe rUpa hiMsA na karavAmAM Ave tyAre paheluM mahAvrata kahevAya. mRSAvAda-viramaNanI AzyakatA hAthInA pagalAmAM badhAM pagalAM AvI gayAM.' bAkInAM mahAvratA zA mATe joie? jagatamAM eka ja mahAvrata che ema kahevuM joie. samA.dravya-bhAva-prANanuM svarUpa jaNAvyu, viramaNanuM svarUpa jaNAvyuM. chatAM mRSAvAda evI cIja che ke enI khabara ghaDIe ghaDIe rAkhavI. rAhiNIyAne kahyuM-marI gayAnI khabara ApIza to mArI nAkhIza. dhAsa paDayuM che, zvAsa cAlatA nathI. teA rAjA kahe che zuM marI gayA che? Apa kahe che, huM khelatA nathI. hamaNAM mAlyA te hamaNAM phAka' te mATe mRSAvAda-viramaNanI jarUra: pahelA mahAvratane aMge dravya-prANa, bhAva-prANa jANyA. te na haNavAnI pratijJA karI. je hamaNAM melyA te hamaNAM phAka te na thAya mATe bIjA mahAvratanI jarUra. temAM satya zabda kema na rAkhyo ? * Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 25 pUrvenI bahAra kazuM rahetuM nathI gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjIe bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA pahelAM pUrvonI racanA karI. pUrvonI aMdara evI koI paNa jagatanI vastu nathI ke jenuM nirUpaNa na hoya. evI sthiti hovAthI cauda pUrvane jANanArAnI dezanA ne kevaLajJAna pAmelAnI dezanA sarakhI gaNAya. pratyakSa kevaLajJAna thayeluM hoya te padArtho dekhe ane zrutajJAnathI pakSa dekhe temAM pharaka nathI. tyAMnA phaTAne ahIMthI kAcathI dekhe, tyAM bajArane dekhe, temAM koI paNa jAtano pharaka nathI. kevalIoe je padArtho dekhyA te ja padArtho kahyA. kevaLajJAnI kevaLajJAnathI abhilAya jevA jANe tevA zrutakevaLI jANe. anabhilASTra-je padArtha kahevAnA nahi, je padArtha kahI na zakAya te anabhilAya. tene vAcaka zabda nathI. ATaluM badhuM pUrvamAM che tethI ja samagra pUrvane jANanAra kevaLInI jeDamAM AvI zake. AcArAMga e te zAsananI pravRttinI jaha cauda pUrve racAM chatAM pahelAM goThavavAne lAyaka pUrvone gaNyAM nahi. racanA pUrvanI karI paNa goThavaNa nahi. goThavaNamAM paheluM AcArAMga goThavyuM.AcArAMga e ja AcAryane AdhAra,gaNisthAna tarIke. AcArAMgane vaMcAvyA sivAya bIjuM sUtra vaMcAve te prAyazcitta. zAsananI pravRttinI jaDa je keIe paNa rAkhelI hoya te te AcArAMge. jaina zAsanane hisAbe zuddha no che. zuddha eTale nizcaya nayanuM nAma laIne evuM kahevAvALA che ke AtmAne jANyo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna eTale basa. kriyA karI te zuM, nahi karI te zuM, khAdhuM te zuM, na khAdhuM te zuM? A kalikALanA nizcayavAdIo,satyayuganA ke zAstranA nahi. devuM patAvyA vinA zAhukArInI mUcha na maraDAtha caraNaAtmA-cAritraAtmA eno je ghAta thaye te jJAna, darzana nane ghAta che.cAritrana hoya te samakti kahIne eyuM, pAMcamuM mAnI le, te koNa? vyavahAra, nizcayavALo nahi. jyAre cAritra hoya tyAre jJAna, darzana nizcayavALe mAne. devuM patAve nahi ane zAhukArInI mUcha maraDe temAM vaLe zuM ? kothaLI choDe nahi, ne mUcha maraDe tenI kiMmata zI ? kiMmata nathI. tema ahIM zraddhA kare tyAre sUkSmanigodanI, paNa AraMbha na choDe bAdarano, tene pachI labADa kahe ke bIjuM ? hajAranI rakama ohI karavI che, eka badAma koInI rahI jAya to keDa phUTe evuM bolanAra manuSyanI mAphaka sUkSma ekeMdriya nigadiyA e siddhasvarUpa che ema vAte kare. ahIM bAdaranI paNa dayA na pALe eNe e vicAravuM joIe. zarIra ane AtmAne bhinna gaNanArane aDacaNa zAnI? jeTalA nigediyAne bhAre teTalA siddhane mAre che, tyAre siddhanI hatyA karanAra che ? nizcaya nayanI apekSAe AtmA svasvarUpane kartA che tethI tene haNanAre tenI hatyA kare che. nizcaya nayane hisAbe caraNarUpI AtmAne jAta caye te jJAna, darzanane ghAta thaye che. badhA AtmA siddha samAna che. vyavahAravALAe ekendriyane mAryA, te te siddhane mAryA. tuM ekalA nizcayavALo. munipaNuM te ja samakti, samakti te ja munapaNuM.' nizcayavALAne munipaNuM ane samakita be ; eka ja che. tamAre vrata paccakakhANa vinA cAlavAnuM nahi. upavAsa karatAM zarIra DhIluM lAge che. nizcayamAM nathI UtaryA. zarIrane ane AtmAne judA samajanArane zI aDacaNa Ave che. jaDa ane cetanane Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 13 tA bhinna samajyA che ne ? baLI jAya te! tAre zI paMcAta, tuM te khaLavAnA nathI ne? mahAdeva pArvatInuM dRSTAMta (3) zAhukArI dekhADavAvALA badhA khele vadhAre vyAja na ApIe, tAre mUkavA hoya te mUkI jA.' krAisIsa (Crisis)ne vakhata-nANAMbhIDane vakhata Ave tyAre zAhukArI mAlama paDI Ave. AtmA ane zarIrane bhinna badhAe mAnyA che paNa jyAM prasaMga AvyA tyAM eke eka sI gayA. mahAdeva, pAvatI jatAM hatAM. bhasmAsura tapasyA karI rahyo hatA. pA'tIe kahyuM-A tapasyA kare che, tene kAMi Apo. mahAdeva-ApavAmAM phAyado nathI, pAvatI ApanA nAme tapa kare che, Ape. enA prabhAve ene upara e dharuM te mahAdeva pAvatI UbhAM rahyAM. tyAM bhasmAsurane thayu. mahAdevane mAryA vinA pAvatI maLe nahi. mAraveA. zI rIte ane? mane kakaNa Ape. jenA khaLI jAya. jevu kaMkaNa ApyuM tevuM mahAdeva upara lagADavA lAgyA. mahAdeva bhAgyA. brahmA pAse gayA. kema? brahmAe mahAdevane aMdara rAkhyA. bhasmAsurane kahyuM-dhaNA divase AvyA. nATaka AvaDe te bhUlI gayA hazo. bhasmAsura pAse nATaka karAve che, hAya Amane Ama rAkhe che. hAtha maraDI nAkhyA, marI gayA. A vAta sAcI jADI che te jovAnuM nathI. emAM te mahAvIra eka ja acava zarIra AtmAne bhinna kahenArAne pAtAnI upara Ave tyAre Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna deDADa karavI paDe. gozAle zarIra ane AtmAne nokhA samajato na hate. pitAnA para AvI tyAre bhAge. pitAnI pAse agni Avyo chatAM na khasyA hoya te trizalAnaMdana mahAvIra. chadmasthapaNAmAM agni saLage hati, DhIMcaNa sudhI baLI gayA hatA. gozAle khasI gayo. tema zarIra ane AtmA judo che ema vAta karatAM badhAne AvaDe che. eke eka matavALA kahe che ane ApaNA matavALA paNa kahe che, paNa jyAM krAIsIsa Ave tyAM taDAtaDa gaNavA mAMDe tyAre duniyA beka kahe. zarIra ane AtmA judAM che, e piokAryA kAma na lAge. zarIrane chedAvAno, bhedAvAne prasaMga Ave tyAre AtmA sthira Ubho rahe te jANavuM ke zarIra ane AtmAne judAM samaje che. nizcaya e te khaDAutAranI huMDIvALA tuM bhedajJAnamAM UMDo Utaryo che te have tane tapasyAmAM zuM naDe che nizcayavALAne zuM naDe che? kalijuganA nizcayavALA ke jene vyavahAravALA karatAM zarIrane bamaNuM bAjhavuM che ane banavuM che nizcayavAdI. zuddhamAM zuddha nizcaya nae mokSa kyAM mA ? saMyama e ja nirvANa. - jusatranI apekSAe nigraMthapravacana e mokSamArga che. jyAre zAstranI apekSAe saMyamane TakAvanAra e ja mokSamArgane TakAvanArA. nizcaya e saMjama vagaranA jJAnane mAnatuM nathI. sAmAnya bajAramAM AdamIne Ubho rAkhavo che. vAyado karanArane DAdha te lAgI jAya. vyavahAravALe eTale kAMdhA karanAra, kAM mudatIo-Aja nahi kAla Avaje. karavuM che, ryA sivAya chUTako nathI. pAMcaso te le upADavALo nathI. e zAhukAra judo. kAle ke be dahADe kahe te peDhI baMdha. bhale baMdha na thAya paNa pAyarI te Utare che. ardhapudgalanI huMDIo lakhavAvALe (vyavahAra samitivALa) cAritra levuM kharuM paNa ardhapudgalaparAvartAmAM levuM. AthI vyavahAravALe e muktIA huMDIvALo che. nizcayavALa khaDA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 15 utAranI huMDIvALo. huMDI dekhADavA joDA kADhayA ke nANAM gaNuM ApyAM. dekhADavAnI sAthe nANAM. kaliyuganA nizcayavAdI te huMDI ja gepa karanArA nizcaya naya kone kahevAya? khaDAutAranI huMDIvALAne, nahi ke pATI pheravavAvALAne. kaliyuganA nizcayavAdI te huMDI ja gepa karanArA. kaliyuganA nizcayavAdI, adhyAtmavAdI huMDI gepa karanArA jJAna ane darzana e kAraNa nathI. nizcayanI apekSAe cAritra e mokSanuM kAraNa che. vartAva khullA rUpe nizcayavALAne joItA hatA. kaliyugamAM nizcayavALA thayA tyAM vartAvanuM nAma nahi. huMDI dekhavA mAtrathI baLe tene zuM kahevo ? nizcayavALAne AjakAla upAzrayamAM be dhamAM beThA hoya tyAM sUjhe che ke meru parvata jeTalA dhAmuhapatti karyA. tene pUchIe ke tArI joDe tArI bAyaDI beThI che, e tArI mA keTalI vakhata thaI che? anaMtI vakhata mA thaI che e bhAvanA bhAvI che ? mA vadhAre vakhata thaI ke cAritra vadhAre vakhata AvyuM ? dharmakriyAne mAre che dhakko tyAM bolAya anaMtI vakhata. ahIM bAyaDIne rAkhavI che paDakhe paNa anaMtI vakhata mA thaI che, ema thAya te caTa vairAgya thAya tethI na kahe. chokare jene aMge vahAla kare che te anaMtI vakhate bApa thayuM che, tenI bhAvanA bhAvane! kaI paNa prakAre karavuM na hoya ethI A dAnata anaMtI vakhata AghA caravaLAnI vAte bolanArAo lagIra mAM ke chekarA joDe e belyA ? dAnata eka ja che-koI paNa prakAre A karavuM nathI, tene dhakko mAravo che. bAyaDI chokarAne sAcavavAM che, tethI tene dhakko mAravo nathI. mAne kahone ke bAyaDI anaMtI vakhata thaI che te sAMbeluM Thekaze. dharma ja bhUDa lAge che. ahIM belyA eTale cAlyuM. mAne, bApane kahI jene ke anaMtI vakhata bAyaDI chokare thaye che zuM ekalA cAritranuM ja lakhyuM che.? bairI chokarAM thavAnuM lakhyuM nathI ? anaMtI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] sthAnAMga satra [ vyAkhyAna vakhata ovAmuhapatti lIdhAM e vacano kahelAM kALajAvALAnAM che, dharmane dhakko mAranArAnAM che, nahi te mAne kahI juone ke tuM anaMtI vakhata berI thaI che! anaMtI vakhata jIve cAritra pALyuM, dezavirati pALI, caravaLA, kaTAsaNAM lIdhAM. jeDe bIjA trAjavAmAM mUko ke riddhi siddhi. bairI chokarA keTalI vakhata lIdhAM ? anaMtI vakhata. be trAjavAmAM be AvyAM. e to kUtarAnI pUMchaDI bheMyamAM ghAle to vAMkIne vAMkI enA jevuM thAya anaMtI vakhata ghA, muhapatti vagere AvyA, tenuM phaLa zAstrakAre zuM kahyuM che ? navamA greveyaka sudhI gaye. caravaLA, kaTAsaNuMvALa bAramA devaloka sudhI gaye. anaMtI vakhata bairI chekarAM maLyAM temAM khAsaDA khAvAnuM, rakhaDavAnuM. kUtarAnI pUMchaDI bhayamAM ghAle ne kADhe tyAre hoya tevI ne tevI rahe. anaMtI vakhate khAsaDAM khAdhAM chatAM sAna ThekANe nathI AvatI! anaMtI vakhata caravaLA, muhapatti lIdhAM temAM phaLa maLyuM chatAM tene pheravata nathI te pachI kUtarAnI pUMchaDI jevo tArA sivAya bIjo keNa ? anaMtI vakhata nava daiveyaka maLyA chatAM AtmAnuM zuM vaLyuM ? AtmAnuM vaLavAvALo kone vAge ? bairI chekarone ke cAritrane ? AtmAmAM vaLyuM che, svaliMga-siddha che. dravyacAritrathI mokSe gayA. AmAM te AtmAnuM vaLavAnuM che. bairI chokarAMmAM rAmAo ane vaLI gayuM evuM keIe dekhyuM che? adhyAtmavAdI kene kahevAya? adhyAtmavAdI, abhedavAdI, nizcayavAdIne AtmA e kadAca thayela hoya ke kahe tevuM Acare te zAstrane adhyAtmavAdI. vyavahAravALe bolI zake che ke mAruM zarIra nathI cAlatuM, gaLuM sUkAya che. ene zarIrane aMge jovuM paDe che. nizcayavALAne zarIramAM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 17 mamatA kema thAya che ? dharmakriyA tAse bagADe che ? mAthe aMgArA mUke te mAre zuM ! te adhyAtmavAdI. agaNasittera kaDAkeDa toDavAM e to mahAdurlabha abhavyane je dravya thakI karaNI, anuSThAna maLe che te agaNosittera koDAkoDa sAgaropama khapAvyA vinA maLatI nathI. e cIjane aMge eN ! eTale zuM ? haju sudhI zraddhA thaI nathI. agaNosittera koDAkoDa tUTe tyAre thAya tethI mahAdurlabha che. dravya thakI kriyA meLave kyAre ? agaNosittera kaDAkoDa khapAve tyAre. jhaverInA hAthamAM hIre A hoya te kAcanA kArakhAnAmAM ghaNA kaTakA paDyA che evuM udAharaNa ApI zake. edhA, muhapatti vagere paNa kSApazamika bhAva thayA vinA dravyathI AvavAnAM nathI. jyAre tamAre te dayika bhAvamAM DUbavuM che ane bairI chokarI joIe che. saMjama vinA nirvANa azakya have mULa vAta para Ave. ta e hatuM ke AcAra dravya thakI paNa mahAbhAgya dazA hoya te ja maLe che. (bhAva thakI hoya to jarUrI.) AjakAla zuddha, nizcayana, adhyAtmavAda eTale khAvuM pIvuM moja karavI. zAstrakAranI apekSAe emAM saMjama hatuM. saMjama e ja nirvANa. zuddhanayavALo cAritra vinAnA jJAna, darzanane na mAne. e to kevaLa cAritrane ja mAne che. avirati, AraMbhaparigrahamAM rakatane sAdhu na kahe. AthI sauthI prathama AcArAMganI jarUra yamane aMge mokSa mAne che, AthI AcArAMga paheluM sthApavuM paDayuM. AcArAMga sAdhuone vyavasthita banAve. navamuM brahmacarya adhyayana bhaNAvyA vinA bIjuM bhaNAve te prAyazcitta. pachI sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA. pachI krame ThANugamAM paMca mahAvrate. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] sthAnoMgasUtra aNasaNa vakhatanI sAdhunI sthiti ahIM vAdI khele che-aviratine, ArbhaparigrahIne yA pALA ema kahe| ane sAdhune salekhanA pALIne aNusaNu kara ema kaheA. khAra vatA kALa salekhanAneo-cAra varSoM utkRSTa, cAra varSa madhyama, cAra varSo sudhI sAmAnya. bAra varSa sudhI tapasyA. aNusaNu karatI vakhate sAdhunI sthiti kevI hoya! hADakAM, naso gaNI levAya, cAlatAM glAni, kheAlatAM glAni. bAra varSe salekhanA thAya. ziSya kahe-mahArAja aNusaNu karuM. AcAya kahe-salekhanA kara. bAra varSa pachI Avye. te salekhanA thai gai! pelA pariNativALA thayA hoya te kahe. sAheba khAra varSa thayAM. karuM chu. khIjo pariNati vagarane AmAM zuM dekhA che ke salekhanA karAvA che ? salekhanA karI ke na karI te te ApoApa dekhAi jAya che. AMgaLImAM lehIneA chAMTA nahi. pahelu sattva AMgaLImAMthI UDe che. vadhAre mAMdo hAya to nakha jue che. kALA nakha paDe tA khalAsa. te AMgaLIe sukAi gai hoya ATale sudhI salekhanA karI. avirati, ArbhaparigrahIne dhyA paLAvI, eke triyanI kilAmaNA, sadhaTTo varjAvyA. sAdhune joDe rahIne maraNanI pathArImAM sUvADI dIdhA. [ vyAkhyAna bhAva-prANa e ja dhyeya tamAruM prANAtipAta-viramaNa zI rItanuM ? dravya-prANanA bhAge paNa bhAva-prANanuM rakSaNa karAvA che. bIjo khacAva nathI. tapasyA kare te tamArA vacane kare. tapasyA karI kahyuM. ADakatarI rIte du:khane nAtaruM devAnu kahyuM. aNusaNu eTale metane teAtaru' devAnuM kahyuM, te zonA dayALu ! mahAtmA sivAyanA jIve prANAtipAtathI viramyA paNa mahAtmA prANAtipAtathI viramyA nathI. samA.-ekalA dravya-prANane aMge ja prANAtipAta viramaNu zabda vAparelA nathI. dravya-prANa, bhAva-prANune Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM 1 sthAnAMgasUtra [ 19 lakSamAM rAkhIne prANAtipAta-viramaNa zabda rAkhelo che. bhAva-prANa dhyeya che. dravya-prANano bacAva te bhAva-prANunA dhyeyathI. bhAva-prANane aMge dravya-prANune bhega upekSArUpa thAya dravya-prANane bacAva e zI cIja che? bhAva-prANane bacAva e zI cIja che ? eka zeThIAnA koInI pAse pAMca hajAra leNa che. bIjA koI pAse pAMca hajAra leNuM che. ekanI mukta bAkI. bIjAne agavaDa dekhI, pAMca dahADA pachI deje kahyuM. pahelAne kahyuMpAMca hajAra mAMDI vALuM chuM. bIjA pAMca hajAra dhIrUM chuM. enA kALaje nirAMta ke pelAne nirAMta dravya-dayA je ekebiyanI ke cAhe paceMdriyanI te mahetala-mudata bIjuM kAMI nahi. ene duHkha pAmavAnuM te enA karmane lIdhe. te jaDa khaseDI zake tema nathI. hamaNuM duHkhI thate bacAvyo, marI jatAne bacAvya,eTale hamaNuM mArI jAte bacAvyo.dravya-prANanI je dayA te dayA-mudata. pAMca hajAra devAne aMge mudata. bIjuM kAMI nahi. eTalI mudata bacyo, paNa saravALe pAMca hajAra ApavAnA. mAMDI vALIne UlaTA pAMca hajAra ApyA. bhAva-prANanA bacAvamAM evI sthiti che. vartamAna kALe karmabaMdha ochuM, bhaviSyamAM mekSanI najIka. tIrthakara cha kAyanI dayA prarUpanArA, emaNe saMyamadhArIne nadImAM UtaravAnuM, saMyamadhArI paDI jatA hoya te velaDI pakaDavAnuM, bhAva-prANunuM dhyeya rAkhIne pharamAvyuM. saMyamadhArI eka jIva ene badale pANImAM asaMkhAtA jIvo maravAnA. dravya-prANanA hisAbe levA jAya te bhagavAna nadI UtaravAnI, bALa-glAna mATe lAvavAnuM, velaDI pakaDavAnuM vagere AjJA ApI zake nahi. kSINunI zAMti karavA mATe azuddha pANI kare che ? alpa pApa ne bahu nirA. jIvamAM dravya-jIva, bhAva-jIva vibhAga thAta nahi.bhAva-prANunI kiMmata vadhAre gaNAI, tyAre saMjamarUpI bhAva-prANune bacAva karavAnI apekSAe nadI UtaravAnI rajA apAI. bhAva-prANune Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna aMge dravya-prANanA bhAga upekSArUpa thAya. jinezvaranI pUjA, prabhAvanAne lIdhe thayeluM dravya-prANanuM pApa, bhAva-prANanA vicAranI sAthe cAlyuM jAya. bhAva-prANa pahelAM bacAvavAnI jarUra prANa' zabda na vAparyo hota to dravya-prANanA bhoge bhAva-prANanI rakSA karavI e thAta nahi. bhAva-prANa pahelAM khayAtrA. pAMca hajAra mAMDI vALyA, pAMca hajAra ApyA. bhUta kALanA teADI nAkhyA. bhaviSyamAM mokSanI najIka. bhAva-prANane atipAta koi paNa prakAre thavA joie nahi. dravya-prANanA atipAtanI che te badhI. bhAva-prANa vakhate bhAvaprANane pakaDajo. bhara cAmAsAmAM cAritrane mATe vihAra kare, bhaNavAne aMge nahi. je jJAna dhAraNa karavAvALA eka ja AcAya che. cAmAsu pahelAM aNusaNa karavAnA che tevA jJAnane mATe cAmAsu UtarIne lai levu. danaprabhAvacakra salekhanA karI hoya. AsA Utaye aNusaNu karavAnA hoya te cemAsAmAM javAya. dravya-prANanA nAza, pAra vagarane nAza chatAM te lakhI dIdhuM. janAro AjJAne eLagate nathI. cAMmAsAmAM vihAra eTale pUchyuM zuM? jyAM vartamAna kALamAM bhUta kALanAM karmo teADe, tyAM bhAva-prANanA bacAva thayA, AthI tyAM dravya-prANanA bacAva e thayA hoya to vAMdho Ave nahi. dravya-prANA e bhAva-prANAnuM kAma Ape nahi ahIM 'prANa' zabda rAkhyA. siMdhdhane bhAva-prANa cAra, dravya-prANa eke nahi. zarIra jabarajasta hoya te pApamAM pravate lAne bhAva-prANanuM rakSaNa karavAnI dAnate vartelA ema kahI zake ke AmAMthI dravyaprANa kADhI le. paNa dravya-prANA bhAva-prANA kADhI Ape nahi. jakhUsvAmIne joga maLyo to mokSamArganA cokIdAra thAya, nahi to jAta lUTAranI che prabhavasvAmInI. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra | [ 21 dravya-prANune atipAta te jarUra vajevAne paNa bhAva-prANa vakhate te pAchaLa paDe have mULavAta para Avo. dravya-prANano atipAta jarUra varjavAno. bhAva-prANanI vAta Ave tyAM dravya-prANanI vAta pAchaLa paDe. ghera vivAha mAMDe te mahinA sudhI dukAne tALuM mAre. zuM vepArI nathI ? peluM kArya hoya te pelAne gauNa karI de. saheje kAma hoya te mArAthI na thAya. dukAna pahele naMbare paNa duniyAdArInuM kAma AvyuM tyAre dukAna bIje naMbare. vADa vagara anAja kevI rIte bace? bhAva-prANanA bacAva, vRddhi, utpatti mATe je dravya-prANano atipAta thAya te vakhate mahAvrata lenAro duSita nathI, prANa" zabda rAkhe tyAM. "jIva' zabda rAkhe te Akho Daba DUla. dravya-va, bhAvajIva. thAya nahi mATe sarvathA prANAtipAtathI viramavAnuM rAkhyuM. bhAvaprANane samaje, mAne, bhAva-prANanuM nirUpaNa kare tyAre paheluM vrata rakI zake. prANAtipAta-viramaNanuM vrata sAruM. dravya-bhAva-prANe jANI, mAnI, dravya-bhAva-prANurUpe prarUpaNa kare tyAre, sarvathA mRSAvAdathI viramyo hoya tyAre, yathAsthita dravya-bhAva-prANunI prarUpaNa thaI zake. je dravya-bhAva-prANane samajAtuM na hoya tene kAMI kAmanuM nahi. mRSAvAda-viramaNa kare te ahiMsAnuM pApa na kare. bIjuM mahAvrata na hoya te paheluM mahAvrata bace nahi. bIjA mahAvratarUpI sajjaDa vADa hoya to paheluM mahAvratarUpI anAja bacI zake. 5.lokane arAdhavAvALI bhASA te satya mRSAvAda-viramaNa zA mATe? satya rAkhI de. samAi-satyavAda e azakya. satya bolavuM azakya che. huM ahIM beTho houM. jeTaluM jANuM teTaluM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAre bolavuM joIe. jeTalo samaya boluM teTalo vakhata vrata, na boluM teTale vakhata khaMDana ? sAcuM bolavuM tenI pratijJA chene ? sAcuM chUpAvavuM nahi. satya balavAnI vAta rAkhavAmAM Ave te jiMdagImAM eka badAma jeTaluM paLAya, bAkI rUpiyA jeTalo vratano bhAga toDAya. kevaLajJAnI mATe TAMkaNuM eTale paLAya, dariyA jeTaluM teDAya. kevaLajJAnI bele amuka. jaNe lokAloka. sAcuM ja bolavuM joIe e vrata thaI zake nahi. balavuM te sAcuM bolavuM eTale niyama karavAmAM Ave te vAMdhe meTe Ave. daridra manuSya che. bApe nAma rAkhyuM che dhanarAjajI. tame dhanarAjajI bolI zake nahi. AMdhaLI bAIne sUraja na kahI zako. mULabhASA cAra-satya, asatya, vyavahAra, mizra. kahevuM paDe ke vyavahAra bhASA upara AkhuM jagata. durgatigAmI jIva kyAMsudhI rakhaDaze ? lAlacaMdabhAIe maNibhAIne kahyuM Avaje, eTale vacana jUThuM paDayuM ne ? je satyanuM svarUpa samajatA nathI te AtmAne phUTe temAM vaLe zuM? paralokane ArAdhavAvALI bhASA te satya. loDhuM kALuM, ene paralokane saMbaMdha che? satyanuM svarUpa khyAlamAM AvyuM nathI. satyAmRSA, asatyAmRSA kone kahevI ? A vicAra karavAnI jarUra che, paNa te samajAya kyAre ? Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 26 paMcamahabdhayA pannattA, taMjahA-savvAo paannaaivaayaao| racanA prathama chatAM sthApanA prathama nahi gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRti mATe, mokSamArga vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA prathama pUrvonI racanA karyA chatAM je pUrvonI aMdara traNa lokanI sarva vastuonuM, sarva kALa saMbaMdhI nirUpaNa karavAmAM AveluM che, evA pUrvonI racanA karyA chatAM sthApanA karatI vakhate te te pUrvene pahelAM sthApana nahi karatAM AcArAMgane prathama sthApavAmAM AvyuM jaina zAsananuM mULa Atmazuddhi Atmazuddhi jana zAsananuM mULa che. bAhya AcAra hoya tyAM atyaMtara zuddhi heya ja ema jaina zAsana kabUla karatuM nathI. devanI parIkSAne aMge hathiyAra, mALA, strI na hoya te ja tene deva tarIke mAnavA. zaMkA-atyaMtara zuddhi hoya, ne strI hoya te zuM gayuM ? strInA hAthe hAtha melAvanAra kevaLajJAna pAme, te pAse rahelI strI zuM nahI ? samA-ekAMtika mahAvrata cothuM che. bAkInA mahAvate anekAMtika che. jinezvara mahArAje koI paNa cIja karavI ja joIe evA tarIke niyamita karI nathI. karavAne aMge niyama na rAkhe, paNa "aMdara besase nahi" te ApoApa bahAra javAnuM AvI gayuM. "vyavahAra baMdha" e guno nahi, "nyAta bahAra " gune. tema amuka karavuM ja joIe e pharaja rAkhI tethI amuka na ja karavuM e pharaja ApaApa AvI jAya. sarvathA niSedha kazAna karelo nathI, phAlatu manuSya game tema belI de. phAlatu manuSyanuM A beleluM nathI. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna sAcuM vacana paNa tene kheATI rIte joDatAM tIrthaMkara nAmakama mAMdhyu hAya tA te paNa cAlyuM jAya zabdo sAcA, zAstranA paNa goThavanArA evI jagA para goThave ke tenuM ahita thAya. jema cUDAmaNi mAthe dharAya paNa meAjaDI tarIke dharAya to ? cUDAmaNinI vyavasthA bagaDI gai. paNa cUDAmaNipaNuM gayuM nathI. jinezvaranu vacana hoya chatAM tene ayeAgya sthAne joDe. vacana sAcuM chatAM joDanArA DUbI jAya. vacana khoTI rIte joDayu tethI khAMdhelu tIrthaMkara nAmaka cAlyuM gayuM. nikAcita na " dareka matavALA jANe che' e zabda emaNe kahyo, jene syAdvAdI che e zabda vAparyo emAM tIrthaMkara gAtra cAlyuM jAya ene aze ? je sthAnane mATe te zabda karelA te sthAne na vAparatAM bIje ThekANe vAparyAM. jAya. kamalaprabha AcAya nuM draSTAMta (4) kamalaprabha AcArya bahArathI AvatA hatA. vaMdanA karatAM kAi jatanIe paga pakaDI lIdhA, pote jANatA na hatA. jatanI khasI gaI. muni gAmamAM AvyA. koi vakhata vyAkhyAnamAM prarUpaNA cAlI. kalpanA khAtara le ke tIrthaMkara hoya te strIneA hAtha pakaDe nahi, tI kara hoya, ane strInA hAtha pakaDe to te tIrthaMkara nahi. A prarUpaNA cAlI nirUpaNa karyuM. nirapavAda hoya te A vastu che. leAkAe prazna karyAM. mahArAja Apane te divase saTTo thayA tenuM kema? sIdhuM kahevAnu hatuM ke mArA khyAlamAM na hatuM, te jagA para kahyuM - syAdvAda' che. A peAtAnA pramAdanA bacAvane mATe joyu. je vastunA bacAva mATe syAdvAda hatA tene potAnA pramAdane mATe joDayA. AthI `tI kara nAmagotra bAMdheluM, tenAM daliyAM vIkharAi gayAM. coryAsI cAvIsI rakhaDayA. kAraNa ke syAdvAdane asthAne gALyA. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM] [ pa sthAnAMgasUtra peDhIne aMge mukhatyArI, pAtAne age nahi munIma peDhI para kula mukhatyArI laine beThelA hAya tyAre peDhIne mATe lAkhA rUpiyAnI Apale karI zake, peAtAnA dharane mATe e AnAnuM zAka na laI zake. je vise be AnAnu zAka zeThanA nAme mAMDe te divase munIma gunegAra. peAtAne aMge nahiM, peDhIne aMge mukhatyAra. jaina zAsananI peDhImAM samyagdarzana, samyajJAna, cAritra mATe badhuM levAya paNa saMsAranA kAmamAM enA upayoga thAya ta kamalaprabha AcAnA jevI sthiti thAya. kramalaprabha AcArya tIrthaMkara nAmakama' kevI rIte bAMdhyu ? caityavAsIo che. badhAmAM eke tyAgI nahi. keTalAka kahe che ke karIe chIe te vyAjabI che. keTalAka kahe che ke karIe chIe paNa vyAjakhI nathI. vyAjakhI kahevAvALAnA muddo-pramAdI chIe, tathAprakAranuM cAritra pALI zakatA nathI. khIjAtA muddo-sAdhupaNAnI lAinamAM ceAgya nathI. peAlIsanA paTA hAthamAM lIdhe, bhale pAMca rUpiyAnI nekarI, bhale bAraNA AgaLa UbhA rahIne pahero bharanAra hoya paNa tenAthI cIrI na thAya. ApaNe sarvaviratinA paTA hAthamAM rAkhIe te vakhate cha kAyanA AraMbhanu kAma na thAya. A e mata paDayA. niNaeNya phrema thAya? zAstrane samajI zakatA hAya, e pakSane samajI zakatA hoya te niya ApI zake. kalekaTarane te te jillAnI bhASA samajavI paDe, nahi te te leAkeAnA hita ahitane samUjI zake nahi. kamalaprabha AcAya che temane khelAvyA. te vakhate jatanI aDI gaI che. temane kahyuM-AvI rIte sAdhuothI sAdhupaNuM na paLe, sAdhupaNuM pALavAne mATe taiyAra thavuM joie, paNa A raste te javAya nahi. je niya ApyA te badhAMe kabUla karyo. cAmAsAnI najIkanA vakhata AvyA. badhAMe cAmAsAnI vinaMti karI. badhAMne mATe madirA che, tema Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna tamArA mATe paNa eka maMdira baMdhAvI daIzuM. AcAryanI sthiti zI thaI ? badhA zrAvaka, caityavAsIo rAgI thayA che. rAgI thayA vinA vinaMti kare nahi. caitya baMdhAvI ApavAnuM kahe nahi. vAdane nirNaya karavA kamalaprabha AcAryane lAvelA che, nahi te tyAgInuM sthAna nathI. kamalaprabha AcArye kahyuM che ke che te jinamaMdira chatAM sAvadha-pApavALuM, A bolavAmAM lokonI chAyA keTalI badhI taDavI paDI ? belI dIdhuM. pitAnA prasaMge belI dIdhuM. prasaMge nirUpaNanA prasaMgamAM belI dIdhuM. maMdiranuM kahyuM, eTale chUTaka na hate. satya hatuM te kahI dIdhuM tethI tIrthakara nAmagotra bAMdhyuM. DIAne artha sUjhe nahi tene zuM kahevuM ? caityone namaskAra vidhi kahyo che. kamalama AcAryajaM tIrthaMkarapaNuM upArjana thayuM te A vacanathI, te A kahe che te ja ke? AcArAMgamAM te sAdhunA AcAra sUtra upara prAmANikatA che ke nahi ? satra upara prAmANiktA hoya te sUtrakAre pite vaMdana karyuM che, ahIM vAkyane samajI zake te basa che. risara zA mATe ? dhyAna rAkhaje, beTAnI jage para beTI bela te nakhoda jAya..ahIM ri-sAMja DhuMDhIAone uThAvavAM che. kamalabha AcArye cakakhuM jaNAvyuM. jaina maMdira tarIke ArAdhavA lAyaka, karavuM cepyuM che paNa sAdhune rahevA mATe karAya te pApavAnuM che, kAradekhavAM nathI. "je ke-te paNa" jeke jenamaMdira che te paNa sAvadha che. jo ke kare che te paNa cAra ThokI dauM ema cerIne aMge kahyuM. ahIM sagAI sAbita karI. zrAvakoe pANI gaLyuM. cUlA pujyAre sUtramAM lekha nathI. pUrvemAMthI udbharelA prakaraNamAM zrAvakanA kartavya hoya. sAdhunA prasaMgamAM zrAvakano prasaMga AvI jAya, nahi te sUtramAM zrAvakanA kartavya Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 27 kayAMthI? AcArAMgamAM sAdhunA AcAramAM zraddhAvALA zrAvakoe daherAM banAvyAM ema lakhyuM che. zraddhAvALA zrAvake teNe AvAM karyA hoya. makSa sAdhavA mATe enI e vastuo karAya ane na karAya have mULa vAta para Avo. eka zabda jinezvarane kahela hoya tene agya sthAnamAM joDavAmAM Ave te tIrthaMkara nAma karma bAMdheluM jatuM rahe. trilokanAthe je mokSanI prAptine mATe lakhyuM te laIne . pramAdanI pravRttimAM joDI dIdhuM. mekSasAdhanAnA dastAveja upara jinezvaranI sahI tene upADIne pramAdapaNumAM mUkI dIdhI. sarvathA karavuM ja joIe ke sarvathA nahi ja karavuM joIe evuM nahi kaheluM heya. tIrthakaroe kaI vAta evI kahI nathI ke je karavI ja joIe, ke koI paNa vastu na ja karavI joIe. mokSa sAdhavA mATe enI e vastuo karAya, enI e vastuo na karAya. bAha atyaMtara judAM rahI zake ke nahi? " bIjA badhAmAM bAhya, atyaMtara judAM rahI zake che. hiMsA jUTha, cerI, parigrahamAM judAM rahI zake che paNa mathunanI pravRtti rAgadveSa vinA banatI nathI, tethI temAM bAhya atyaMtara judAM rahI zake nahi, mATe ekAMta. zaMkA-AvuM ekAMta nAM guNasAgara, pRthvIcaMdrane kevaLajJAna. bAyaDIne hAtha pakaDa chatAM kevaLajJAna thAya te mAnavAvALA tame, strI sAthe hoya te mudeva thAya te zI rIte mAne che ? hathiyAra, strI, mALA hoya te mudeva. strIne ane te ekAMta, hathiyAra, mALAne aMge ekAMta nathI, chatAM hathiyAra rAkhe te deva nahi. kudevanAM lakSaNe A kema rAkhyAM che ? Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] - sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jaina zAsana atyaMta zuddhine cAhavAvALuM che anyaliMge siddha mAnavA taiyAra che? anyaliMgamAM, gRhiliMgamAM zuM na hoya? siddha thavAmAM vAMdho nathI. gharamAM berI rAkhI che tyAM mokSa thavAmAM vAMdho nathI. hathiyAra nathI naDyAM, bairI nathI naDI. eka ja muddAe jaina zAsana bAhya AcAra upara pUrepUruM dhoraNa rAkhe che. bAhya AcAra zuddha hoya te aMdara zuddha ja hoya tema kabUla nathI. aMdarathI mithyAdaSTi, ajJAnI, abhavya evAe sAdhupaNAnI kriyA karI tethI nava raiveyaka sudhInI sattA ApI. ATaluM bAhyanuM prabaLapaNuM. jaina zAsana atyaMtara zuddhine cAhavAvALuM che, atyaMtara zuddhine mATe zAstro banAvanAra atyaMtara karatAM bAne sajjaDa rItie pakaDa gaNaze. hathiyAra, mALA, strI kudevanA lakSaNa mAnyAM. abhavya aMdarane khAlI che. jAhera karyuM che ke abhavya Avo heya paNa bAhya AcArane lIdhe nava raiveyaka. hiMsA, jUTha, cerI, parigrahamAM aMdaranuM sudhAravAnI jarUra. bAhya sudharavuM joIe. cothAmAM aMdaranuM na sudhare, kALuM meza hoya, te paNa bahAranuM cekabuM hoya te sadgati pAme. hiMsAnI dAnata haya, dayA pALatuM hoya te kAMI vaLe nahi. hiMsAnubaMdhI raudradhyAna gayuM paNa mithuna-anubaMdhI rIdhyAna na gamyuM. tyAre devakanI gati meLavavAnuM sAdhana, manamAM kALA pariNAma chatAM bAMghaMthI brahmacarya pALe te devakanuM sAdhana. uvavAIsatramAM jaNAvyuM ke bALavidhavA sAsusasarAnI zaramanI khAtara vagara IchAe brahmacarya pALe te eMsI hajAra varSanI devatAnI sthiti bAMdhe. manathI bAMdhe che paNa kAyAMthI paLAya tene A hisAba gaNe che. mana, kAyAthI zIla pALe tenA karatAM kAyAthI zIla pALe te eka apekSAe uttama. mana vaLe te ti brahmacarya pALe, mana nathI vaLyuM te kAyA vALe che. bAhya kAraNozIlanAM kAraNe tenA upara keTaluM jora rahyuM haze. kulalajjA, AbarU Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 29 upara keTaluM hovuM joIe ke kharAba vicAra thayA che chatAM zalanI bAbatamAM kharAba na dekhAya. bAhya AcAra e sva-paranA uddhAraka brahmacarya aMge bIjA pApasthAnakamAM manane na keLave, kAyAne keLavo tyAM raudradhyAnamAM cAlyA javAze. mithunaviramaNamAM kAyAne pahelI keLavo. jaina zAsana atyaMtaranI zuddhi sArI rIte karavA, vadhAravA mAge che, phaLa jaNAve che chatAM bAhya AcAranI kiMmata ghaTADI pAlavatI nathI. bAhya AcAra e ja mArga che. bAhya e sva-parano uddhAraka, atyaMtara AcAra AtmAne uddhAraka. anyaliMga, gRhiliMge siddha mAnyA paNa strI, hathiyAra, mALAvALAne deva. na mAnyA. bAhya AcAra e ja kasoTI, e ja vyavahAra, e ja zAsana, e ja zAsanane calAvanAra che. tethI pahelI sthApanA AcArAMganI. AcAranI jarUra hovAthI sAdhunA cAre niyamita karI nAkhyA chatAM gAmamAM AveluM bhedu na thAya te kharekhara dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra. jagatamAM bhedu janme tyArathI hetA nathI. jAsusa lAMca khAIne pachIthI bane che. AcAramAM pravartavAvALo mithyAtvane jAsusa na banI jAya tene mATe sUyagaDAMga-vicAranI vyavasthA. sva para samayanI sthiti samajAvavA mATe sUyagaDAMga, sUyagaDAMgajIe vicAranI vyavasthA karI pachI vargIkaraNa mATe ThANAMgajI. te ThANugaLanA vargIkaraNamAM paMca mahAvrata. mRSAvAda-viramaNa prANanA atipAta upara gayo nathI zaMkA-bIjuM mahAvrata levAnI jarUra zI? dravya-prANa, bhAvaprANu baMnenA atipAtathI bacavAnuM che, te jUThamAM bhAva-prANane to nAza thavAne che. jeno nAza thavAne tene saMbhALavA mATe, mRSAvAda Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna virati pahelA vratamAM AvI gayuM pahelA mahAvratano viSaya dravya-bhAvaprANunI virativALo che. dravyathakI prANAtipAtane viSaya che jIvanikAya. sIdhA prANonA apahAra tenuM varcana. mRSAvAda-viramaNa prANanA atipAta upara gayo nathI. prANanA atipAtane mATe jUThuM bolAtuM nathI.' jA huM bele te prANane atipAta thAya ema nathI. cAhe eTale bakavAda kare che paNa zAsanamAM ne asara thatI nathI. pitAnA prANa jANuM joIne haNe ema nathI. kSaNe kSaNe mehanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya vagere baMdhAya te vakhate bhAva-prANu haNAya che. AtmA e arUpI dravya AtmAne karma kema caeNTe? e bicArAM zuM samaje? kapAyavALA AtmA bAMdhI le che. AtmA dravya che, arUpI dravya che. dravya dravya joDAya te navAI zI? AMgaLImAMthI rUpa, rasa, gaMdha, sparza kADhI nAkho. je raheze te arUpI cIja. koI divasa pudgalamAMthI rUpa, rasa vagere nIkaLavAnAM nathI. dravya na kADhe. guNuM kADhI lo kalpanAthI. je rahe te arUpI. ghaTa ane AkAzane saMbaMdha zI rIte ? rUpI ane arUpIne saMbaMdha thaye. samajavA tarIke-kherAkamAMthI carabI levI nathI chatAM thAya che, ane jaThara vagara samaje bhAga pADI de che. karmavALo AtmA karmone kheMce che. jJAnAvaraNayane udaya heya tyAM sudhI bhAga paDe, pahelAM udaya na hoya te navAM karmo baMdhAya nahi. dravya-mANe e kamarAjAe AmA para mUkelA rIsIvara che. dravya, bhAva baMne prakAranA prANane nAza nahi karavo tenI pratijJA pahelA vratamAM lIdhelI che te bIjA vratanI jarUra zI? mRSAvAda e sIdhI bhAva-prANu nAzanI kriyA nathI. temaja je atipAta te dravya ke Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamu] sthAnAMgasUtra [ 31 bhAva-prANunA kAne gaNavA? Azitane atipAta: ' nAza karavAnI kriyA. paga melavA e kriyA. sacitta upara paga melyeA, sIdhI nAzanI kriyA, atipAtanI kriyA, sIdhe prANunA atipAta karanArI che tevI rIte bhASA vaNAnA pudgalA atipAtane UbhAM karanArAM nathI. e te mAtra vAcyane jaNAve che. vAccenA viparyAse pahelAM te viparyAsa thAya. prANAtipAta pAsu chuM ema kahe mRSAvAda thaI jAya. bhAva-prANa jIvanA svabhAvarUpa, jIva ane tenA prANa e ja rAkhavAmAM Ave, dravya-prANa, bhAva-prANa vibhAga na rAkhe teA, siddha mahArAjane jaDa mAnavA paDe. TeliphAna(Telephone)nI ephrisa(Office)mAM chIe, rIsIvara(Receiver) nathI. ApaNe AtmA upara kanu rIsIvara khAtu besADayuM, agara besI gayuM che. jema rIsIvara nImAi gayA pachI pAMcanuM kharca rIsIvanAM hAthathI pAsa thAya to thaI zake. AtmA anata jJAnanA mAlika. leAkAleAkane jANavAnI tAkAtavALA AtmA chatAM A rIsIvara mada na kare teA eka sparza paNa jaNAya nahi. kaho ke dravya-prANA e ka rAjAe AtmA upara melelA rIsIvA che. rIsIvara vinA kAMi na thAya. TeliphAnanI AkisamAM rIsIvarathI traNa kalAka vAta karI zakA paNu rIsIvara mUkI de tA vAta thaI sake nahi, rIsIvara dvArAe sparze vagerenuM jJAna laI zakeA. siddha mahArAjA A AphisamAM joDAelA nathI. temane dravya-prANe jIvapaNuM mAnyu ne? bhAva-prANanI vAta ja uDAvI do to siddhapaNAmAM bruka ? dravya-prANune ekalA prANa tarIke mAne te siddhapaNAmAM ekake nathI. bhAva-prANa na mAneA tA chAnA nAstika che. udhADA nAstika nathI. . bhAva-prANanI vyAkhyA jIva mAnyA te pelA bhavathI A bhava AvyeA temAM rastAmAM jIvapaNuM hatu` ke nahi ? jIvapaNa bhAva-prALune lIdhe. siddha paramAtmAne Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna aMge bhAva-prANu mAnavAnI jarUra che. eka bhavathI khIje bhava javAmAM jIvapaNuM che, bhAva-prANa che. dravya-prANatA nAza thayA pachI zAstra sAMbhaLyAM pachI baherA thayA chatAM zAstranu jJAna rahe che. dravya-prANa tA gayA? bhAva-prANa che. AtmAnA svarUpamAM mAnavuM paDe ke je dravyaprANAnA nAza thayA chatAM TaMke che, evI cIja tenuM ja nAma bhAvaprANu. bhAva-mANa mAnavAmAM na Ave tA chAnA nAstika thavAnA vakhata Ave ikricA dvArAe thayeluM jJAna leA tA cakSu indriyane rUpanuM jJAna thayuM. tene jIbha kema kahI zake ke me joyu. sapa dekhyA. AMkhane bhAgavu hAya tA bhAge, zarIra kema bhAgyu ? jIvamAM svAbhAvika jJAna na mAnyuM. IMdriye kaheluM jJAna mAnyuM. jaDa nAna kare ema mAne te chAnA nAstika. mATe bhAva-prANa mAnavAmAM na Ave to chAnA nAstika thavAno vakhata Ave. vanA jJAnarUpI guNa mAnavA paDe, vIya kAravavu joe sAmAnya vagara vizeSa hoya nahi. lAMla dhaTa kayAre? pahelAM ghaTa hoya tyAre. manuSya jevI cIja na heAya te yajJaDhatta jevI cIja zI ? bhAva-prANAmAM jJAna, na, e eka dukAnanI gAdI. jhADanA DALAne dekhe che paNa mULa keTalAM UMDA gayA che. tenI . te| khabara nathI. duniyAmAM jJAna, darzana khelAya che tene vaLagyA, kharuM mULa to dhyAna bahAra che. vatana, pariNati dhyAna ahAra che, Atma-pariNati te tane khyAlamAM nathI. peAtAnA svarUpamAM haMmaNu kare te cAritra. dUdhapAkatA kaDhAie AkhA bharyo che. kaDachIthI hAthamAM lIdhA. mehu khulatuM nathI, jJAna, darzana, zuddha pariNattivALA thayA chatAM enAmAM tAkAta na hoya to bhaNyA-pahele naare pAsa thayA, tAva AvyA eka kaDI yAda karavAnI tAkAta nathI. jema mADamAM hoya tAkAta na hoya. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 33 AmAM tAkAta na hoya bhale jJAna, darzana, cAritra hoya tethI zuM vaLe! vIya pheravavuM joIe. vaya e bhAvaprANa che. AvA AtmAne vIryamaya mAnavAnI jarUra che. AtmA jJAna, darzana cAritrarUpI ane vAyarUpI bhAvaprANavALo che.. bhAvaprANa te zeTha, kAvyaprANa e nAkara bhAvaprANupa svarUpavALo AtmA che chatAM A dazA kema ? dUdhapAka che, sAkara masAlo nAkhyo che paNa bhAInA hAtha hAlatA nathI. hAtha halAve to dUdhapAka thAya. tevI rIte anAdi kALathI svapariNatimAMthI khasyA che. para pariNatine upayoga kare che. dUdhapAka coMTI gayo che. bIjuM dUdha lAvo te dUdhapAka thAya. ahIM badhA karmone toDIne AtmasvarUpane pragaTa kare tema mAnanAre ja jIvane mAnanAre heya. bhAvaprANa pahele naMbare mAnavAnI jarUra che. dravya-prANa e to nekara che, zeTha bhAvaprANu che. cetanAlakSaNa jIva che chatAM AnAthIdravyaprANathI jJAna thAya che, AtmAnA khuda je darzana, jJAna, cAritra ne vIryarUpa guNane vicAra nahi paNa mAtra AnA saMbaMdhavALA zarIrane vicAra. dravya-prANu tarapha grevIse kalAka ApaNI daSTi ceTI rahe che paNa je khuda ene pravartAvanAra, enI kiMmata karAvanAra, ene batAvanAranI kiMmata nathI. je bhAvaprANa jevI cIja na mAnIe te AstikatA UMdhI vaLI jAya. AthI ja bIjA mahAvratanI jarUra AstitAthI AgaLa vadhavAnuM kayAM? bhAva-prANu mAnIe te ja prANAtipAta zabda rAkhe sArthaka thAya. ane AthI dravya, bhAvaprANa rAkhavA paDayA. bahumati sarakhAmI hoya paNa pAI rUpiyAnI bahumati na heya. jJAnaprANa e cauda rAjalakamAM, ajavALuM karanAra paNa dravya daza prANa temAM zuM karavAnA? bhAvaprANenI kiMmata bhAvaprANane samaje tyAre Ave. dravya-prANemAMthI ekene nAza na thAya tenI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pratijJA karavAmAM AvI. pratijJA te paheluM mahAvrata. Ama chatAM bIjA mahAvratanI jarUra che. bhAvaprANanA atipAtamAMthI nIkaLI jAya tene mATe mRSAvAda-viramaraNanI jarUra che. zaMkA-satya mahAvrata rAkhavuM hatuM ne samaju manuSya pratijJA jUThuM nahi balavAnI kare. sAcuM bolavuM enI pratijJA na hoya. sAcuM bolavuM e vrata hoya to tIrthakaro jeTaluM na bole teTaluM pApa lAge. sAcuM bolavuM ja e vrata na rahyuM. jeTaluM bolavuM teTaluM sAcuM ja bolavuM te pAlave. sAcuM ja bolavuM na pAlave. vyavahAra bhASA che. tene zuM kaheze ? nidhana che. bApe dhanarAja nAma rAkhyuM che, te zuM kahIne bolAva ? daridrazekhara ahIM Ava ema belavuM? bhaviSya jANyA sivAya sAcuM ja na bolAya. eka mANasane bolAvyo, Avyo nahi, tethI vacana khoTuM ne ? AvavAnuM che ema jANe pachI ja bolI zake. sAcuM ja bolavuM rAkhyuM hoya te temAM ekRke baMgadhaDo na rahe. keIne kahevAya nahi ke are tuM hiMsA kare che, rakhaDI marIza. pelAnI bhAvanA caDhI. kevaLajJAna pAme. tamAruM kahevuM sAcuM ke khoTuM ? bhaviSya jANatA na hatA. bhaviSya bolyA tethI khoTuM. sAcuM ja balavuM na rahyuM. ATalA mATe zAstrakAroe satya vrata na rAkhatAM mRSAvAdaviramaNa vrata rAkhyuM. AthI mRSAbhASAnA prakAre te pahelAM samajavA joIe. cAre bhASAnAM svarUpa jANavAM joIe. jyAre te samajaze, tyAre mRSAvAda-viramaraNanuM svarUpa samajAze. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 27 racanA karatAM sthApanAnA krama UlaTA gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAM svAmIjI mahArAja bhavya veAnA upakArane mATe, zAsananA pravruttine mATe, mekSamAgatA pravAha vahevaDAvavA mATe, dvAdazAMgInI racanA karatA thakA prathama cauda pUrvenI racanA karI, tene lIdhe te pUrvI kahevAyAM. je pUrvenI aMdara krAi paNa evI cIja nathI ke je emAM na hoya. kevalI, zrutakevalI sarakhA hoya. A prabhAva e pUrvAnA che. e cauda pUrve racyAM chatAM sthApanAnA krama karyuM ? ema tA pApanu sthAna ane zakrA--sthApanAmAM paDelAM pUrvI joIe, pachI dRSTivA, pachI khIjA' agA joie paNa pahelu' AcArAMga kema ? samAdhAna--te thApanA tarIke che nahi ke racanA tarIke kyo. daza jAtanA nibaMdha taiyAra karyA hAya, jema sagavaDatA thatI gai tema chapAvatA gyA. karanArA vAMcanArAo upara pharaja pADI zake nahi, jema dheArajunA anukrama. pahelA dheAraNamAM pAsa thayA vinA khIjAmAM dAkhala krarAya nahi. tema khAra aMganI racanA nibaMdharUpamAM--racanArUpamAM na rahI paNa kramarUpamAM pheravAi. kAI pahelI aDhAra hajArI zarU kare tene laghuvRtti, samAsacakra na karyAM tethI gunegArI nathI, paNa ahI tA zikSApAtra banAvI dIdhA te Aja krame karavuM prema phrajiyAta karI devAmAM AvyuM. pahelAM rUpAvalI, dhAtu, samAsacakra pachI cha hajArI krama karyAM... chatAM pheraphAra thaI zake che. paNa ahIM khIlI DhAMkI dIdhI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AcArAMganA nava brahmacarya adhyayana bhaNAvyA vinA bIjuM bhaNAvavuM nahi. tIrthakaranI AjJAnuM ulaMdhana te pApanuM sthAna. mahAvatemAM lAgatAM dUSaNene aMge lAgatAM pApa samajIe chIe paNa A pApa laukika che. jeo lekottara dRSTimAM nathI AvyA te hiMsA thAya tyAM ja pApa mAnavA taiyAra thAya. vacananI ArAdhanA e ja dharma kharI lettara daSTi kayAM ? hiMsAnA kAryathI pApa mAnavuM. bhale tIrthakarane mAnIne cAlatA hoya paNa lakattara daSTinI vAra che. lakattara daSTi kayAM ? vacananI ArAdhanA e ja dharma ane vacananI je je aMze virAdhanA te te adharma ema thAya te ja lekara sthitie uttama dharma prApta thayuM gaNAya. bhale hiMsAne kharAba mAnIe, pApa mAnIe, zuddhine mATe tapa karIe, paNa jyAM sudhI atIndriya jJAnI puruSonA vacana upara ApaNe dhoraNa rAkhanAra nI thaIe, tyAM sudhI leTettara ke tava dRSTi AvelI kahevAya nahi. mahAvrata pALe, sAcave, mahAvratanA dUSaNe TALe, te TALavA prAyazcitta kare, tapasyA kare, paNa jyAM sudhI vacana upara ceTa gaI nathI tyAM sudhI dharmanuM bAraNuM khulluM thayuM nathI. AvAM mahAvata che ke jemAM duniyA zuM karI zake tema nathI. bhagavAne kahyAM tethI bhagavAnane mAnIe chIe ane bhagavAne kahelAM tethI sAcAM mAnIe chIe. A mahAvrata tarIke mahAvrata nahi paNa jinanA vacana upara. jinezvarae kahelAM che tethI pAMca mahAvrata mAnIe chIe. sarvajJapaNAnI pratItinuM kAraNa saMzayacheda mane deranA je mArge laI jAya che te sAre mArga. deranArAne bharese javuM hoya te page retI lAge. agara retI, kAMkarA vagarane rasto che te jovAnuM nahi. traNa jJAna rAkhyo che. svaryajJAna, anaMtarajJAna, 5raMparajJAna. zrutajJAnanA prakAra traNa. traNa sivAya bIja Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] sthAnIMgasUtra [ 37 prakAre nathI. AMkhe AMdhaLA, dhene caDhelA doDhaDAhyo thAya, lAkaDIe doranArA upara hukama calAve, dekhatAne doravA jAya tenI vale zI thAya ? ApaNe paraMparAgamane AdhAre cAlavAvALA. zraddhAnusArIne te enA vacana hovAthI e mAnya che. puruSavizvAse vacanavizvAsa, paNa tarkAnusArI gautamasvAmIjI pahelavahelA AvyA. mahAvIre vacana dvArA temanA sazayane chedyo tethI mAnavA lAgyA. phrekhyA tyAM sudhI kAMi nahi, khelAvyA tyAre kAMi nahi. mAruM nAma kANu na jANe ? pachI mArA sazayane cheke te sarvajJa jANyuM. sanapaNAnI pratItinuM kAraNa sAyacheda ane tethI mahAvIrane khelavuM paDayuMare gautama! tane jIvane saMzaya kema rahe che? tuM A padmA AvI rIte bhu kare che paNa A rIte kara ke jethI saMzaya na rahe. tarkonusArIne kAi paNa jagA para puruSavizvAse vacanavizvAsa AvavAdA niha. te te vacanavizvAsathI puruSavizvAmra para javAnA. gautama kahe che huM eka piDika chuM tenI jagA para mane aneka piDika kare che? paNa tame aneka piDika che. pratyekabuddha thayA. mAlUma paDayuM, mArA nimitte aneka jagA para rasAI taiyAra thAya che. jo ke lake' huM ekane tyAMthI. jyAM sudhI zraddhA nathI tyAM sudhI vacananI parIkSA karaze. pachI puruSavizvAsa karaze. jenuM Agama, vana, jetI mudrA zuddha dekhIe tene mAnIe chIe, zraddhAne aMge puruSavizvAse vacanavizvAsa. tulanAtmaka dRSTie vacanavizvAse puruSavizvAsa che. AvI mudrA, Ave Agama che tethI mAnIe chIe. zAstranA zuddhapaNAnA khaLI tArI pratIti. A zAsanamAM khASitapaNuM heta tA pratIti thAta nahi. tulanAtmaka dRSTi levI hoya tyAM vItarAganI vItarAga tarIke pratiSThA thai zake nahi. tyAM te jo AvuM kAI kahenArA hAya tA lAva. AvI nI thiyarI, AvI mekSa pAmavAnI sthiti, kAi paNa jaMge para hoya tA lAva. AvI sthiti nathI karNae kahI, AvI sthitine Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna DhAMkaNuM lAgI zake tema nathI. vacanathI puruSa para javuM paDyuM. tulanAtmaka dRSTie vicAra cAlato hoya to vacanane AdhAre puruSa. haribhasUri kahe che "pakSapAto na je vIrA : vapirAgi" A zlekane kharAba durupayoga thayo che. mAro chokaro che ke nahi te te paNa je sAcuM haze te mAnIza. chokarApaNanI zaMkAne aMge A kahyuM che? e chokarAne oLakhatA nathI ? bhagavAna haribhasUrine pakSapAta na hatA ema keTalAka kahe che paNa haribhasUrine pakSapAta hato. prApti hoya tyAM niSedha karavo paDe. mAruM chokarApaNuM ho ke na ho, paNa ThAkarApaNAnI apekSAe nathI kahete, huM to satyatAnI khAtara kahuM chuM. kaho chokarApaNuM pUrepUruM hatuM. emane belivuM paDayuM kayAre? chokarA tarIke kahete nathI, satya vastu tarIke kahuM chuM, chokarA tarIke nahi. zabdArtha tarIke eTale ja artha thAya paNa e ene ja kare che. vIra mahArAjamAM soLa AnI-vIsa AnI haribhasUrine pakSapAta hatA. te jagata AkhuM jANatuM hatuM. haribhadrasUrine pakSapAta na hota te pelAne zaMkA na thAta. ahIM pakSapAtanI dRSTithI aMgIkAra karuM chuM ema nahi, yuktivALuM vacana tapAsa. tulanAtmaka draSTithI grahaNa tulanAtmaka ane pakSapAtanI daSTi ApaNA tarIke mAna te che ja paNa dhamI paNAnI sthiti mATe advitIya mAna upaje che. pakSapAta eTale ene huM, mAre e. pUro pakSapAta che paNa tulanAtmaka dRSTithI, pakSapAtanI dRSTithI kaheto nathI. jaMja pote jajamenTa lakhatAM lakhe che-je ke mArI mA che, mAnI khAtara nahi paNa kharekhara e zirapAvane lAyaka che, enuM kAma advitIya che mATe zirapAva apAvuM chuM. mArI mA na hoya tethI zuM thaI gayuM? eTale mA mArI che e cokkasa thayuM. pakSapAta che ema nahi samaje eTale pelAe pakSapAta samaje tevI sthitimAM che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] sthAnIMgasUtra [ 3 pakSapAtA nAme maLye' ema kahone? ema kema na kahyuM ? kaho tyAre jaNAvyuM ke ghara mAruM che, e mArA, huM emane huM paNu A vAta kahuM chuM te mArApaNe nathI kahetA. mahAvIra mahArAjane a Mge UMghamAM lavArA karanArA hatA. bIjAne aMge svamAmAM dhakke mArIne kADhanArA hatA. huM je aMgIkAra karuM chuM e pakSapAta che te dRSTithI nahi. sAMkhyAdikamAM dveSa che te aMge nahi. sAMkhyAdikanI chAyA na lau. vAMdarAnI peThe chAyA para dhA karuM paNu atyAre tapAsa karavA beThA chIe, mArI mA che enI AgaLa kAI AMgaLI kare tA hAtha kApI nAkhuM paNu nyAya tapAsIe. vIranA pakSapAtane kAraNe melyA. ''yujhimar vananuM caNya tattva hrAyaH priTThaH " // jenuM yukitavALuM vacana nIkaLe tene mAnavA. vidhinA pratyaya meklyA, karavuM ja joie. mahAvIranuM vacana yukitavALuM che tene kabUla karatA nathI tethI tame anyAyA che. " " pakSapAto na me vIre na dveSaH kapikAdiSu / yuktimad vacanaM yasya tasya kAyaH parigrahaH // " (srotanirNaya:) nyAyanI dRSTi jagatanI sthiti jaNAve che tethI nee jaNAvatA nathI paNa jArvaH kahe che. huM te mA tarIke ja mAnuM chuM paNa tu jo akkalavALA hoya teA tAre pavitratA tarIke mAnyA sivAya chUTakA ja nathI. tulanAtmaka dRSTithI kema khelAya che? tulanAtmaka dRSTithI je khelAya te vyavahAra dRSTithI, bhakita dRSTithI dekhAtuM nathI. lAkatattvatiya graMthamAM A lakhyu che. tulanAtmaka dRSTinA graMthAmAM kayAM joDayuM ? abhyupagama siddhAMta vAdIne duCla banAvavA mATe che. vAdIne vakIla samajavAne mATe kahe ke sAcI mAnI le. sAmAnI vastu UDI gaI. prativAdIne UbhA thavAnA vakhata nathI rahetA. eka vAra ema kahI dIdhuM hota ke mahAvIra jevA keAI unmatta nathI, te Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6] sthAniAMgasUtra [ vyAkhyAna unmatta che tenA vacane AvAM che, to enAthI sArI vacane te kADha? tulanAtmaka dRSTimAM cAhe te bolI zake che. tulanAtmaka dRSTinAM je vAyA hatAM te bhakti daSTimAM melI dIdhAM. khuda jinezvaranAM vacano paNa jhAMpA sudhInAM haribhadrasUrine mahAvIrane pakSapAta na hato e kahevAvALA kevA hatA? jyAM tulanAtmaka dRSTi tyAM puruSavizvAse vacanavizvAsa samajathI bolAya nahi. tema takanasArIne mATe puruSa vizvAse vacanavizvAsa belAya nahi. zraddhAnusArI mATe te bhagavAne kahyuM te kabUla. vaiSNava, zivane yuktithI radIo apAya, vAta sAbita karIne pachI kahevAya ke amArA zAstromAM Ama lakhyuM che. prathama padArthanI sAbitI, pachI vacananI sAbitI ane pachI vaphatAnI sAbitI. anyadarzanI mATe, takanusArI mATe vacana dvArA puruSamAM javAnuM. tarkanusArIne sabhyatvamAM mIMDu che. tulanAtmaka dRSTivALAne mIMDuM nathI. enuM kALajuM ThekANe che. vacananI ArAdhanA e ja dhama. vacananI viruddha je kAMI hoya te adharma. "zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI. zeThajInAM vacana jhAMpA sudhI. zeThajInI ah, dhyeya jhAMpA sudhI nahi ? mAbApe zikhAmaNa ApI hatI-"eka vakhata hA kahevI. eka vakhata nA kahevI'. avyiA to hA. kuzaLa che? te kahe che. ahIM vacana e paNa jhAMpA sudhInAM che. khuda jinezvaranAM vacane jhAMpA sudhInAM. mokSadyAra sudhInAM nahi. samakita sudhI nahi. mAtra zAstra nahi paNa zAstrathI tAkAta AvavI joIe mithAdaSTi abhakhya jIva kaMIka nyUna daza pUrva bhaNe, makSane daravAje pahoMcI gayA ne ? graMthimAM rahyo thake bhaNe. A vacana khuda gautamasvAmIjIe gUMcyAM. sarvapaNAnA, mekSanA rastA batAvyA. pote mekSa vinA kema laTakyA? emane prema hato, tene toDavA mATe Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 41 zAstra zakitamAna na thayuM ne! zAstra mAtra nahiM cAle, zAstrathI tAkAta AvavI joIe. vacananA muddAne aMge sAmarthya yoga samyaktvane aMge, kevaLajJAnane aMge, mokSa pAmavAne aMge haribhadrasUrie cAvI ApI hoya te te sAmarthayega. zAstra - mokSane darzAvanAra zAstra e judI cIja che, enAthI AvatuM sAmartha judI cIja che. "vacanATIdhanA vacananI dizA. zeThajInA vacanane zikhAmaNano muddo kAma lAge, vacana kAma na lAge. zAstra dvArA thayeluM baLa kAma lAge che. baLa zAstrathI AvyuM che. abhiprAyane dhyAnamAM rAkhavAnuM che. vacananI ArAdhanA paNa vacananA akSare nahi; ene badhA thaI eTale adharma. vacana je zeThajInuM che tenA abhiprAyathI viruddha na javAya. viraha jAya to zuM karI Avyo" ema cheTha bele che. tema jaina zAstrakAroe je dRSTi batAvI che tenI dizA bhUlavI na joIe. akSarane aMge dharma rAkhIe to asuccA kevalI mAnavAno prasaMga na Ave vacanane asararUpe nathI levAnAM. vacananA muddAne aMge sAmarthya roga che. * ghara caNaze te khALa rAkhaze asuccA kevalI eTale janmathI mAMDIne koI pAsethI dharma sAMbhaLyo na hoya ane tapasyA karatAM kevaLajJAna thaI jAya. dharma sAMbhaLavAnI apekSAe temane dharma sAMbhaLavAnuM nAma nizAna nathI. vacananI virAdhanA te adharma. sudharmAsvAmIjIe cauda pUrvenI racanA pahelI karyA chatAM AcArAMgane paheluM goThavyuM, krama goThavyo, e kramathI viruha janArane prAyazcitta. nava brahmacarya adhyayana bhaNAvyA vinA bIjuM bhaNAve te prAyazcitta. jJAna zIkhavyuM Ave che. vagara zIkhavyuM pitAnI meLe AvatuM nathI. vagara zIkhavyA nATaka kare che evA keTalAka jAnavaranI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jAtamAM hoya che. duniyAne nATaka dekhADe che ne pUka ughADI kare. mora cAra pachI nIcAM rAkhIne Dhaka to kaLAmAM aDacaNa Ave tema nathI, paNa guru vinA nAcavAmAM taiyAra thaye che paNa guru na hovAthI cAra pAMca raddI pIchAM che, nIcalA bhAgamAM che, pUMTha DhaMkAI ema che, chatAM khAmAM pUTha DhAMkavAne vicAra na Ave. gugamane aMge paraMparAthI zIkhelAne darajI jevI sthiti. temAM agamacetI. darajI mutaravAnI jagyA rAkhaze. ghara caNaze te khALa rAkhaze. kAyade karyA pachI na mAne te gune jJAna traNa mAnyAM che. AtmAgama, anaMtarAgama, paraMparAgama. paraMparAgama eka ja jJAna. jaMbusvAmIjIthI AgaLa kaIAtmAgamano dAvo kare te zAstrathI viruddha che. paraMparAgamanuM niyamitapaNuM hatuM tyAre gaNadhara kahI zakAya ke brahmacarya adhyayana vinA bIjuM vaMcAve nahiM. aMganI sAthe upAMga. mULa dIkSAnA divasathI khulAM. cheda pariNati para AdhAra rAkhe che. eka aMga tenuM upAMga, mULasUtro dareka vakhata lAyaka che. dazayanA kene devAya tene niyama nahi. paraMparAgama hovAnuM nakkI karyuM tene lIdhe nava adhyayana vaMcAvyA vinA bIjuM vaMcAve to. prAyazcitta to vAMcanAro te chUTe ne ? dukAnamAMthI keDIne mAla maphata Ape te Thapake maLe. laI janArane to sattA kayAM che ? paraMparAgama vinAne Agama nathI mAnyo te svataMtra levAnI vAta kyAM ? je vAMcanA vaMcAve, Ape tene prAyazcitta. svayaM vace te paNa prAyazcitta. ATaluM badhuM baMdhana AcArAMga upara lAvIne mUkI dIdhuM. AcArAMgane paheluM goThavyuM. krama nakkI karyo. kAyado karyo eTale kAyado na mAne te guno. zaMkA-potAnI meLe AcArAMga vAMcavA mAMDayuM temAM zuM hiMsA vagere thaI gaI ? pitAnI meLe sUyagaDAMga vAMcyuM. samAdhAna-vacananuM ulaMdhana e ja prAyazcittanuM sthAna. hiMsA bane ke na bane, paNa vacananuM ulaMghana e ja prAyazcittanuM sthAna. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] sthAnAMgamatra [ 43 corI kayAM gaNAya tenuM varNana trIjA mahAvratamAM Avaze. tIrthaMkaranA vacanathI viruddha kare te cerI lAgavAnI che. choDavAnuM ke AkaravAnuM tIrthakaranA vacanathI. adattAmAM cAra bhAMgAnI jarUra. tIrthaMkara adattane parihAra. jaina zAsana AcAramAM otapreta che tIrthakara adA karyuM che je svAminAramAMthI, jIvAdaramAMthI UtareluM che. svAmiadatta, adattamAMthI UtareluM na hoya te tIrthakaraadatta nathI. je tIrthaMkaranAM vacane te vacane mAnavAne lAyaka. ene aMge AtmAne ghaDI devAne paNa je prAyazcita te zAne aMge ? nathI banI hiMsA, nathI banI corI. eka ja vacanathI viruddha tene aMge. zaMkA-prAyazcitta nakakI karavAmAM AvyuM. evuM badhuM AcArAMgamAM zuM che? samAdhAna-jaina zAsananI jaDa AcAramAM che. jena zAsana utpanna thAya, cAle, Take te AcAre. AcAra heya tyAM sudhI Take. AcAra gayA pachI tIrtha rahe nahi. AcAranI ATalI kiMmata hovAne lIdhe e nakkI karyuM ke jaina zAsana AcAramAM tamota che. AthI AcArane nirUpaNa karanAra AcArAMga e prathama rahe. e kramane oLaMganAra prAyazcittanuM sthAna bane. pachI vicArane mATe sUyagaDAMga. pachI vagIkaraNa mATe kANAMga. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 28 mekSanI IcchAvALAe traNa pagathiyAM vicAravAnAM che gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, dvAdazAMgInI racanA karI. tenI aMdara pahelAM je ke cauda pUrvenI racanA karI. racanAnI apekSAe pUrve pahelA naMbare hevA chatAM, AkhuM daSTivAda pahelAM kareluM hovA chatAM, agiyAra aMganI racanA pachI karI chatAM sthApanA karatI vakhata AdimAM AcArAMganI sthApanA karI. kemake zAsananuM cAlavuM, TakavuM, e kevaLa AcAra upara ja che. AcAra zarU thAya tyAMthI zAsana. AcAra jyAM sudhI cAle tyAM sudhI zAsana. AcArAMganI sthApanAthI AcArane vyavasthita karela chatAM, vicAranI vyavasthitatA na thAya tyAM sudhI "mahuvAnI lAkaDAnI kerIo chekarAne lalacAve paNa rasa na nIkaLe tenA jevuM thAya, paNa vicAranI vyavasthAne aMge phaLa maLe. vicAravAnAM traNa pagathiyAM. dareka mokSanI icchAvALAne traNa pagathiyAM dhyAnamAM levAnAM che. te sUyagaDAjImAM jaNAvavAmAM AvyAM. A traNa zabdo eTale A artha, A paramArtha ane zeSa anartha. che keI paNa divasa nivRttine I dhArI nathI anAdi kALathI chava, dharmane sASya tarIke gaNato na hato. sAdhya tarIke pAMce IdriyonA viSayone-sparza vagerene gaNato hato. cAhe to pAMca jAtimAthI kaI jAtimAM, cAhe to cAra gatimAMthI kaI gatimAM hoya te paNa tenuM sAdhya eka ja hatuM-ISTa viSaya. jagata konI vase pharI rahyuM che? pAMca indriyanI vAMse. anAdi kALathI A jIva viSayone ISTa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ tarIke gaNutA hatA, eTale sAdhya tarIke maLe te ThIka, bhaviSya kALamAM maLe to ThIka, vartamAnamAM maLyA te ThIka, maLI gayA e ThIka, rahe tA ThIka, A AkhA jagatanI vaMzA che. dRSTa sparzI vagere upara dheAraNuM. A jIve kAi dahADe| nivRttine ISTa dhArI nathI. STi pazu vagere gayA te ThIka thayuM AvuM kAI dahADA dhAyu" nathI, paNa aniSTa viSaya gayA te ThIka thayuM ema dhAyuM che. A dhyAna na karavuM, AkhyAna kharAba che, sasAra vadhe che ema kahIe chIe, chatAM lakSamAM nathI AvyuM ke ISTanI prApti IcchavI, aniSTanA viSega icchA. A badhuM Ata dhyAnanuM svarUpa che. ApaNe AMdhaLA Dhekhe nahu e savAla ja na heAya A dhyAnanA pahelA be pAyA--iSTa meLavavuM, aniSTa cheDavuM. lagIra khAruM AvyuM mAthuM pharI jAya. mIThuM AvyuM khuza thaI javAya, Ama thAya tA hajI A jIva Ata dhyAnathI chUTA paDyo nathI. jIveA bicArA zu' jANe ? pAMce jAtinA jIve A dhyAnamAM janmArA pUrA kare temAM navAi zI ? vaidya thayelA kaeNpathyanI parejI pALI zakate nathI, rAkhatA nathI teA pachI bicArA ajJAna kyAMthI rAkhI zake? anAdi kALathI jIva bhaTakayA ? A savAla kema rahe che ? AMdhaLA na TrUkhe ene savAla ja na heAya. AMdhaLA dekhe teA savAla. tema A jIva anAdi rakhaDe che tenA savAla ja na hoya. bhaTakavAnAM kAraNeA- ISTa viSayanI vAMchA ane aniSTathI dUra rahevuM e joDe lAgelAM che. Ata dhyAnamAM lIna thayelA evA jIva UMce kema AvyA e savAla hAya ? jene je viSayA che temAM te iSTanI prApti aniSTanA, viyeAganA vicAra hoya che. iMdriya vinAnA ke I jIva nathI. pAMca sivAya chaThThI jAti nathI. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA chavA che. IMdriya dareka gati, jAtimAM che teA iMdriyanA viSaye! paNa dareka jAti, gatimAM che. te che teA iSTano svIkAra, aniSTane tiraskAra rahelA che. te rahelA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAgasatra [ vyAkhyAna che. te karma bAMdhavA e AMgaNe beTheluM che. karma bAMdhavuM che to rakhaDIe temAM navAI zI ? paNa AvI sthitimAM rahelo UMcI sthitie kema AvyuM emAM navAI che. je A jIva UMco Avyo te ajJAnapaNe kaSTa, akAma nikAnA jere. temAM vadhAre nija re, bAMdhe chuM. - je vAta naheAtA jANatA temAM pAsa karyA bhaNyA gaNyA vinA ajJAnInI tapasyA zA kAmanI ? tamane baMdA banAvyA koNe? saMsI paMcendriya sudhI koNa lAvyuM ! akAma nijerA. ajJAna kaSTa ja zikhara upara caDhAvyA. ekeMdriyapaNuM hatuM, dasa hajAra varSa rahyA. tyAM bAdara -sapaNAne khyAla na hate. jenI vAta jANatA nahetA temAM akAma nirAe pAsa karyo. kayAM javuM che tenuM jJAna nathI te enA upaganuM jJAna kayAMthI lAvavuM? A te AMdhaLAnI ITa. je jIva sUkSma ekeMdriyamAMthI bAdara ekedriyamAM Ave, e ja kahe ke AMdhaLAnI IMTa. bAdara ekedriyapaNAmAM paNa trapaNAne khyAla kyAM hato? jaMgalamAM sAta bhUlA paDe temAM rastA zodhatAM koIne rasto maLe. keTalAMka UlaTe raste jAya. sUkSma ekeMdriyamAM rasto zodhavA nIkaLelA judA nathI. te nigodamAM sAthe karmo bhegave che. anaMtAnuM sUkSma zarIra te niveda siddha thAya che tenI saMkhyA laIe te eka nidinA jIvo anaMta guNa che. samudramAM pANI che temAM TAMkaNI baLIe to kAMI dariya khAlI nathI thatuM. girirAja upara caDhIne Ave, koIne page kAMkaro lAge, te paga sAthe Ave, tethI girirAja khAlI thaI javAne nathI. eka TakaNIne lAgelA pANI mAtrathI dariyA khAlI thanAra kahevAvALAne mUrkha kahIe. koDa dIvA vacce eka TAMkaNuM mUkIe, eka dI olavIe to tene prakAza gaye. dIvAne judA judA prakAza TAMkaNI upara hatA. pRtharUpe prakAza have te gaye. TAMkaNuM upara karaDe Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM ]. sthAnAMgasutra [7 dIvAne prakAza mAnavAmAM vAMdho nathI. sUkSma nigada bAdara taijasanA puddagale karatAM ghaNI bArIka che. ahIM dIvAnI jyota sthaLa che te enAthI asaMkhyAtA bhAga bArIka zarIravALAM keTalAM zarI rahe ? eka eka zarIramAM anaMtA cha tAkAta-zakita upara vicAra karIzuM to anaMtA mAnyA sivAya kTake na thAya. dArika zarIra banavAnuM jyAM UbhuM karIe tyAM AtmAnI zarIra banAvavAnI tAkAta upara AdhAra rahe che. anaMtA cha LIne sukSma evuM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM zarIra banAve. AtmAnI zaktine anaMta bhAga te sthitine nIcene cheDe. amaMtAnuM sUkSma zarIra te nigada te vanaspati ja. bAdara vastu dekhI zakIe. pRthvI, pANI Adheya vastu che. agni bAhya saMyogathI utpanna thAya che. vAyu e pAne bApa ke dIkare. sthAvara ekendriyanA pudgale manuSya paMcendriya tarIke pariNumAvI zake ane paMcendriyanA pagale mATI thaI jAya che. vAyu apakAyanI sAthe saMbaMdha rAkhe. apakAya sarva jagatamAM vyApaka te kevI rIte? bArIka rUpe pANI hoya te AkhA jagatamAM vyApI zake. pANI eka rUpe lAMbe kALa rahe. rahe te lIlaplane netaruM de. vadhAre bhAga chellAmAM chellA kArya tarIke lIlaphUlane Avaze. te ja nige. evI rIte jagatane aMge chellAmAM chellI sthiti sUkSma nigada vanaspatimAM ja hoI zake. sakAma nija te devapaNuM lAve mAM ekendriyapaNuM hatuM tyAM sUkSmapaNAne, bAdarapaNane khyAlana hatA. bAdarapaNuM meLavavuM joIe e dhyAnamAM na hatuM. bAdarapaNAne rasto levA taiyAra na hato, chatAM bAdarapaNuM meLavI ApyuM, e prabhAva akAma nirjarAne. tyAMthI krame manuSyapaNuM vageremAM AvyA te prabhAva akAma nirjarAne. sakAma nirjasa deva5NuM lAve. karmane, karmanA phaLane, karmanA kSaya karavAnA upAyone samaje ane tene amalamAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mele te sakAma nirjarA sakAma nirjaro kAM to Ape devaleka ke kAM te Ape mokSa. sakAma nija manuSyapaNuM na de. te samyagdaSTi manuSyane heya. ane te mekSe na jAya te devalokamAM jAya. sUkSma nigodamAMthI nIkaLIne manuSyapaNuM sudhI Ave che. temAM manuSyapaNuM, uttama kuLa vagere akAma nirAthI prApta thayAM che. rajapUta tilaka karanArane na gaNe teTalA hathiyArane gaNaze mAravADI rAjAe paraNavA mATe musApharI karavI heya te sAMDhIA upara bese. pAdare bese hAthI upara. sakAma nirjarA toraNe hAthInA jevI che. deDAvI mAre sAMDhIAne, hAthInA upara besIne teraNe Ave. mokSa pAmavAnI vakhate sakAma nirjarAne hAthI laIne lodhe che paNa lAvI mUkyA che akAma nijerAe. agaNottera tUTe te akAma nirjarAthI. yathApravRtti ka mAM nathI mokSanuM jJAna, ke nathI tene- mekSane batAvanAranuM jJAna, ke nathI kamane teDavAnuM jJAna. agaNottara toDe yathApravRttikaraNa. AgaLa teraNa sudhI lAvanAra akAma nijerAne sAMDhIo che. graMthi AgaLa koI paNa lAvI detuM hoya to te akAma nirjarA. kahyuM " che ke je durNa mahApand" zarIrane karo te ja mahAphaLa. zarIrane dama te ja phaLa pAmaze. bhAIsAheba, bApu karavAnuM rahevA do. vaDhakaNI vahu che. deha AtmAnI sAthenI vaDhakaNI vahu che. dehadamana jJAnakriyAne meLavI de. mAMDave che hAthInI jagAe sakAma nirjarAne rAkhI che, paNa sAMDhIAne bhUlo nahi. akAma nirjarA sukSma ekendriyamAMthI bAdara ekendriyamAM mAvata saMjJI paMcejiyapaNumAM lAvanAra. marudevIne jugaliyApaNuM akAma nirjarAe ApyuM. devapaNuM akAma nija meLavI de che. devapaNuM meLavavAnI tAkAta emAM che, pAvara(power)vALI che. mAmUlI cIja nathI. ApaNu apekSAe to guNa ja enA gAvAnA. "rajapUta tilaka karanArane na gaNe teTale hathiyArane gaNaze. sAcA rajapUta hathiyAranI beadabI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 48 aDhAvIsamuM ] sthAna satra koI divasa na kare, tema sAce puruSa akAma nirAnI beadabI na kare. kuMbhAra ja taravArane khIle gaNe. kAraNa tarIke te akAma nijAne vakhANue sukSma ekendriyathI kevI rIte caDhavuM thayuM ? akAma nijerAthI thayuM. rajapUta siMhAsana, mukuTane pheMkI deto nathI paNa kAraNa tarIke, prabhAva tarIke hathiyAra taravarane gaNe che. akAma nirjarA na heta te ApaNuM A davA na Avata. kAraNa tarIke samazeranuM zaurya vakhANe, tema kAraNa tarIke akAma nijArAne vakhANIe. AthI AMdhaLo. nathI dekhate e savAla na haya, adhiLo dekhe to navAI. e pabhAva to akAma nijerAne sUkSmapaNuM, tripaNuM vagere mAM khyAla na hato chatAM saMsI manuSya paNuM A jIvane kema maLyuM ? tene savAla. te akAma nijAne prabhAva. te akAma nirjarA bhavitavyatAe karAvI. bhaviSyamAM na banavAnuM banyuM tethI tenuM nAma bhavitavyatA. dareka jiMdagImAM, dareka bhavamAM, dareka gatimAM, dareka jAtimAM karmabaMdhanA daravAjA khullA mUkelA hatA ane ISTa viSayanI prApti, aniSTane tiraskAra A be vicAra rAkhyA hatA. - lAlacamAM ApaNuM jAnavaranA jevI dazA gAya pANI pI Ave bahAra, carI Ave bahAra, baLa daIe tethI dUdha ahIM dIvaDAvavA Ave che. khoLamAM lalacAI che. savArathI Dhora chUTavA mAMDe, chUTatAM traNa kalAka joIe. sAMje carIne Ave tyAre jhapATAmAM. kAraNa? khoLanI lAlaca. lAlacamAM rUpiyAne mAla cAra paisAmAM kheLa mATe ApanArI khIlA AgaLa AvI UbhI rahe. deraDuM baMdhAve. doraDuM baMdhAve tyAre mAryuM ke zIMgaDuM na pherave. A vAta dhyAnamAM laIzuM te lAlacamAM kaI sthitie jIva na Utare? bhUlApaNApaNuM khyAlamAM nathI AvyuM, gAya pote tyAM UchaLI hatI? kayAM janmI hatI tene khyAla nathI. atyAre khoLa koNa de che te juo, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paNa utpatti vagere bhUlI jAya, jaMgalanI svataMtratA bhUlI jAya. doDIne khIle Ave. aDaphaTamAM mANasa Ave to paDI jAya. lAlacamAM jevI jAnavaranI tevI ApaNI dazA thAya. Ane to lAlaca sAthe mamatA, mArApaNuM, kAkA, mAmA, badhAmAM mArApaNuM. A badhA khIlA lAgyA pachI zuM thAya? zI rIte khase ? traNe pagathiye jIvanI sthiti have mULavAta para Ave. anAdi kALathI A ja viSayanI prApti tarapha ISTatA gaNI che. ISTa viSayane meLavavA mATe. aniSTane dUra karavA mathyA che, temAM kALa gumAvyA che, paNa chUTe te kalyANa ema thayuM nathI. pahele pagathiye jIva Ave to zuM thAya? iSTa viSa prApta thAya temAM jevI khuzI, aniSTa viSaya khase temAM jevI khuzI. tevI ja khuzI dAna, zIla, tapa, bhAvane aMge thAya, tevI ja khuzI mokSa mArgane aMge, samyagdarzana vagere aMge thAya tyAre paheluM pagathiyuM. kaI artha lAgatAM, "yama" A sAdhya lAgatuM. jevI rIte kuMTuMbakabIlAne aMge je aMze prIti teTalA aMze deva, guru, dhamane aMge prIti thAya. vivAhane aMge prIti, tevI occhavane aMge thAya to paheluM pagathiyuM bIjA pagathiye "za pAme A paramArtha. deva, guru, dharmanuM ArAdhana, dAna, zIla, tapa, bhAvanI pravRtti saravALe hisAbamAM AvavAvALI che ema thAya tyAre bIjuM pagathiyuM. A nigraMthapravacana ja paramArtha che-Ama thAya tyAre bIjuM pagathiyuM AvyuM, trIjuM nahi. A ba phaLa tarIke kahevAnAM. kharekhara heya te A A badhAM julamagAra, saMsAramAM jeTalI mArI pravRtti, te mArA AtmAne phasAvanArI julamagAra che. dAna, zIla, tapa, bhAva, samyagdarzana vagere sivAya je karuM te metane netaruM che. A sivAya je kAMI karuM te motane netaruM che. bakarI bevakupha. dhULathI DhaMkAyelI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 52 charIne kharIthI kasAIne khullo karI Ape, tema A bevakUpha pitAne DUbAvanAra cIje te AnaMdathI kare che. rakhaDAvanArane khIlI ThokIne majabUta kare che. rere kAna." A nigraMthapravacana sivAya je kAMI jagatanI sthiti te badhI julamagAra che. A sthiti Ave tyAre trIjuM pagathiyuM. A trIjI vicArasaraNI sAthe AcAranuM pAlana mokSanA bAraNane taDake khelI nAkhe che. jyAM sudhI e vicArasaraNI na Ave tyAM sudhI bAraNuM khulatAM nathI. pAMca anuttaramAM mokSanAM bAraNAM baMdha. cAhe tevo AcAra vicArasaraNa vinA Ave nahi eka chokarAnI buddhi para AkhA gAmane bharose [N) sUyagaDAMga racIne traNa vicAramAM caDhavAnuM, tyAM sthira rahevAnuM jaNAvyuM, chatAM sarva kALanA padArtho ane vicAronI iyattA lAvI, zakAya nahi tethI zuM karavuM? Akho pahADa upADI na levAya te nIce khodIne mAMDavo karI de tethI pahADa ApoApa upara AvI jAya.AhiNIAe kahyuM-mAMDavA upara zilA mUkavA le kedALI pAvaDa. kodALI pAvaDA le tethI zilA upaDavAnI? je asaMbhavita lAgyuM te karAvavA nA chokare jAya che. zilA mAMDavA upara zI rIte laI javAya ? rehiAnI sAthe gayA. pacAsa DagalAM rahyAM tyAre kahyuM ahIM de. tyAM dAvIne UMDe khADe karAvyuM tyAM sudhI pelA khodatA gayA. eka chokarAnI buddhi upara gAma lekone keTalo bhare so che. pacAsa, sATha hAtha UMDe, dasa hAtha pahele khADo khodAyo tyAM sudhI khodyA gayA. eTale ghaDo khADo thaze. je tarapha zilA che te tarapha khodavA mAMDe. ajJAnIne te A mArI pADaze ema thAya. zilAnI nIce khodAvavuM te mArI pADavA jevuM. tema ApaNane sarvajJa bhagavAna upara kutarkane bhaya jatA nathI. zilAne bhAga Avate ga. pelI bAju khede. zilAnI nIce kAMI paNa mATI rahevA deto Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nathI paNa saLelAM kAjAvALAne ema thAya ke dabAI jaIzuM. gAmanA leAkAne rahiNI upara vizvAsa hatA. pacAsa sArDa hAtha UMDuM khAdAI gayu' eTale basa. dasa jaNu rahe, khIjA cAlyA jAo. badhe lIpI nAkheA. upara caMdaravA bAMdhI de. ahIM siMhAsana geThavA. rAjAne kahevaDAvyuM' ke maMDapa taiyAra thayA che. rAjA AvyA, kharekhara mAMDavA che. zilA upara che. ahIM rAhiNI sarakhA chekarA upara AkhuM gAma bharAMse rahe che ane te pramANe cAle che. zivarati musApharakhAnu che, ghara nathI ahIM trileAkanA nAthane mAnIe chIe ane cyAma kema ? ema kahI DAcakAM halAve tenI dazA kevI ? jeenI AcAranI dazA vicAravA jevI DAya. yittA na Ave teA vacana upara bharesA na rahe, mATe ThANAMgajImAM vaLI kahyu. temAM nakkI karyuM`-'varSo maLvathA.' pAMca mahAtratA kahelAM. khuda bhagavAna jaNAve che ke mArAM kahelAM nathI, huM kahuM chuM ema nahi, dareke kahelAM che. mahAvratapaNuM rAkhavAne mATe 'sava' zabda mUkavA paDayo. zaMkA-prANAtipAta mAtra cheDavA che, pachI sa`nI jarUra zI ? pAtaLuM pANI lAvaje te kahevAnI jarUra ? pANI pAtaLu hoya tema prANAtipAta cheDI dIdhA teAsa - AvI gayuM. jenA peTamAM du:khatu haiAya te ajamA khAya, tema jene dezathakI cheDavu haze te sthULa vizeSaNu joDaze, mATe sajja vizeSaNa joDIne kAma zuM? AgaLa javAnuM dhyeya heAya te ja musAphara samA.okarAne rAge mAne ajamA khAvA paDe. kema ? kAraNa eka ja, mA dvArAe karAnu poSaNa. tema aNuvratavALAmAM 'deza' vizeSaNa mUkavAnI jarUra hatI. 'sa" mUkavAnI hI` jarUra na hatI paNa cheokarAnA peTamAM du:khAvA hoya tyAre mAne ajame khAvA paDe, tema dezavALAne khyAla rahe ke sa dhyeyapaNe che. dezavirAMta e musApharakhAnuM che. ghara 27. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdAvIsamuM ] sthAnAMgasUtra [53 nathI. ghara sarvavirati che. dezavirati tapelA leTAnuM pataruM-tenI upara rahevAnuM. tapeluM kaDhAIyuM temAM paNa sthApavAnuM zAstrakAre tyAM vAparyuM che. meM to musApharakhAnuM vAparyuM. musApharakhAnAmAM Utarelo musApharakhAnAnA vicAra na kare, paNa jayAM javuM che tyAMnA vicAre kare. je amuka dhArIne na nIkaLe hoya te rakhaDAu che, musAphara nathI. jene AgaLa javAnuM dhyeya te musAphara. sarvaviratinuM dhyeya na hoya, to bhale dezaviratimAM hoya paNa rakhaDato. "tipamanudAna derAtaH cArini e ya rahe. amadAvAdathI saMgha nIkaLe. doDha mAse Avyo. esAITI AgaLa kahyuM, siddhAcaLane saMdha. siddhAcaLa javAvALA na hoya tene polIsa pakaDe. sosAITIthI mAMDIne jeTalA paDAva karyA temAM jaIe chIe, siddhAcalajI jaIe chIe ema bolIe chIe. siddhAcaLajI sudhI jaIe chIe. ema bolatA nathI ke siddhAcaLajI AvyA. rahyA eka dahADo paNa yeya siddhAcabAnuM. tema sarvaviratinuM be-eka hajAra traNa ceryAsI bhAMgA vakhata. sarvavirati keTalI cheTI rahI. sarvavirati kyAre maLavAnI. evI sthitimAM Ave tyAre dezavirativALo kahevAya. maraghA pAMca mahAvratamAM pahelavaheluM sarva prANAtipAtathI viramavuM. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 29 piSTapeSaNanI paNa AvazyaktA gaNadhara mahArAja zrImAna sudharmAsvAmIjIe bhavya jInA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vaheDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA pahelAM cauda pUrvonI, daSTivAdanI racanA karI. te racanA karyA pachI maMda buddhione mATe, strI bALakane mATe agiyAra aMganI racanA karI. agiyAra aMga eTale piSTapeSaNakaheluM kahevuM. tema chatAM te karavuM paDayuM. cauda pUrvonI aMdara, bAramA aMganI aMdara evI eka paNa vastu nathI ke jenuM nirUpaNa na heya. agiyAra aMgamAM tenuM ja nirUpaNa karavAnuM rahyuM, tethI karelAnuM karavuM, piSelAnuM pIsavuM. vAta kharI che paNa eka vAta dhyAnamAM rAkhavI"mULakaraNe karelI kriyAne upayoga karavA mATe bIjI kriyA karavI paDe." eka kriyA karI dIdhI eTale kRtArtha thayA ema samajavuM joIe nahi. cauda pUrva, bAramuM aMga e tevA buddhizALIone aMge kRtArtha, jemAM buddhi nathI, jene adhikAra nathI evA pahelA pagathiyAvALAne bAramuM aMga, cauda pUrva zuM kAma kare ? guru ane vidyAthI [6] vidyAthI gurunI sAthe jato hato. tarasa lAgI, guru pANI bharavA gayA, paga khasI gayo. ziSya rADa pADavA lAgyA.-zvAsa ghAta vAda: ama ja gurU punita A buma sAMbhaLIne kaNa Ave ? lAgaNI, pharaja, rADo pADI lekene saMbhaLAvyuM paNa tethI vaLe zuM ? tema gaNadhara mahArAjA cauda pUrvonI racA karIne besI rahyA hatA te ApaNuM zI vale thAta? "dhAvata' vALuM sAruM, suMdara chatAM jaMgalI lekene nakAmuM, tema ahIM piSTapeSaNa kahe paNa jarUrI. AthI agiyAra aMga racavAM paDe. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [papa mInIbAI ane bagaluM A zAsana ekalA vidvAne mATe nathI. ekalA buddhizALAone mATe nathI. mAtA reTa kare tethI saMtoSa mAnI letI nathI. jeonA dAMta majabUta che te khuzIthI khAI leze, paNa baccAne pUrA dAMta nathI AvyA, tene mATe cUra karI dauM. baccAne mATe roTalI taiyAra karelI hoya paNa saMskAra karavA paDe. baccAMne lAyakanuM banAvavuM paDe. mInIbAIe bagalAne jamavA notaryA. khAo bhAI ! zuM khAya ? gaNadhara racanA karavA bese, ene mAtra cauda pUrvenI racanA karIne besI rahe te mInIbAIe bagalAne khIra pI sI tenA jevuM thAya. ahI to jeo samyagdarzananI dizAthI dUra thAya che, samyagajJAnacAritrathI cheTA che, teone dAkhala karavA e ja uddeza che. kArakhAnAvALA mAla banavA mAtrathI kRtArthatA mAnatA nathI, paNa gharAkI kheMcAya kema ? mAlanuM pekiMga (pakcing) lakkaDa banAve ane ThAThamATha rAkhe. mAlane taiyAra karavAmAM kArakhAnAvALA pitAnI kRtArthatA mAnatA nathI, paNa khapAvavAmAM kRtArthapaNuM mAne che. phaLa mAlanI khapatamAM mAne che. tema gaNadhara mahArAja racanA karavA mAtrathI pitAnuM kRtArthapaNuM gaNatA nathI. racanA mAtrathI kRtArthapaNuM nathI mekSano mArga dareka jIva levAvALo nIkaLe, varte, dareka jIva hita prApta karI zake, tethI agiyAra aMga karavAnI jarUra paDI. racanA mAtrathI kRtArthapaNuM heta te cauda pUrva, bAramu aMga karyA pachI AcArAMgAdinI racanA karavAnI jarUra na hatI. badhuM AvI gayeluM chatAM e te buddhizALIne lAyakanuM. dIkSAne lIdhAne dasa vIsa varSa thayAM-te aMganA vAMcanArA tarIke che. pUrve zruta pAThIyANA tarIke nahetuM paNa meDhe rAkhatA. mAdhurI vRttine pAye jene lIdhe che. zaMkA-moDhe karavAthI zuM? samA-ApaNu daridra dazAnI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna e vAta che ke eka vastu khyAlamAM AvI ke doDayA. ekano virodha keTalI go para Ave che, te moDhe na hoya to zuM thAya ? eka savAla nIkaLe tyAM pustaka kholavAM paDe che. vaidika lekee mAdhukarI vRtti rAkhI. te vRttine pAyo jemAMthI lIdhela che. eka vAta dhyAnamAM rAkhIne agiyAra aMga khele. dekhyA jAo. eka savAlane aMge agiyAra aMga vAMcI javAM joIe. aMgama e kaI jagAe che? e mAdhukarI vRtti kevI rIte kahevA mAge che? apIDA, avyathAne aMge mAdhukarI vRtti hatI. aMgapraviSTamAM uMivRtti zabada ha. zayaMbhavasUrie je brAhmaNe mAdhukarI vRtti para jora detA hatA tene batAvyuM ke je uM chavRtti che te ja kharekharI mAdhukarI vRtti che mAdhukarInI vRtti sAmudAyika. te uMchavRttithI halakI che. Ane vAdIe savAla karyo. tene uttara kahetAM doDha mahino jAya. doDha mahinAmAM enI zaMkAnuM zuM thAya? je moDhe hoya te tene te vakhata kahevAya. ApaNo ke pUchanArane AtmA saMdehamAM na rahe. ApaNI ane enI dRSTimAM taphAvata. enA zAstramAM auzikAdi doSa nathI. anumodanA jevI cIja nathI. saMkalpa nAmane doSa mAnava nathI, to vavAnuM kayAMthI rAkhyuM hoya mAdhukarIne artha eTale eka ghere na khAvuM. epaNAzuddhi para tatva nathI. eka ghara para tattva che. pratyekane mokSane mAro lAvavA che. AthI agiyAra aMgenI jarUra ghaDiyAmAM vagara gokhe agiyAra aMgane moDhe karavAvALAne mATe cauda pUrvo, bAramA aMganI racanA basa che. amiSAra aMganI kAMI jarUra nathI. vIsa varSane chokare heya. te mA bhANuM game tyAM mUkI gaI hoya to utArIne khAI le. mAne to dhAvaNAne, dhULamAM ramatAne, dukAnavALAne paNa pALavAnA che. mAnI daSTi badhAne pALavAnI che te mAe savaDa badhAnI karavI paDe. pite chevaTe cAvIne nAnAM baccAne Ape. Aja vAta lakSamAM laIzuM te jagatanA tAraka banavAne te ja lAyaka. jagatanA rAhane mATe jagatanA guru bananAre taiyArI kaI karI? Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ogaNatrIsamuM ]. sthAnAM sUtra [57 cauda pUrva, bAramA aMganI racanA karyA chatAM te na samaje tene mATe agiyAra aMganI racanA karI. baMnene tAravA che. mAtAe dAMtavALA, dAMta na AvyA hoya agara paDI rahyA che tevAnuM rakSaNa karavuM paDe. tema cAhe bALaka hoya, cAhe vidvAna haya, darekane mokSane mArge lAvavA che, tene mATe agiyAra aMga karavAnI jarUra. devatAnI bhASA ardhamAgadhI bhASAmAM vicAra karIe to sUyagaDAMga nikitakAra kahe che ke svAbhAvika bhASA prAkRta bhASA che. pracce belatAM zIkhe te vakhate lAvavA mAMDe. nAmaH rAma kahe te rAmo bolI deze paNa namaH bolI zakaze nahi. batrIsa dAMta hoya tyAM sudhI belI zakAya. saMskRta bhASA kRtrima che. prAkRta te svAbhAvika che. jagatamAM pravartelI saMskRtine gIrvANuvA keTalAka kahe che, e bicArI keTaluM jUThuM bole che. temane tene khyAla nathI. siddhAMtathI, vAstavika rItie keTaluM jUThuM bole che tene khyAla nathI. devatAnI vANuM jeno ardhamAgadhI mAne che. bhagavatIchamAM cokakho lekha che ke devatAnI bhASA ardhamAgadhI. ApaNe kahIe mINavANu-saMskRta te te zAstrathI viruddha. aDhAra dezanI bhASAe mizrita eTale ardhamAgadhI. jeo gIrvANa bhASA saMskRta bolatA hatA ema kahe che teoe siddhAMtane kuThArAghAta karyo che. ahAre dezathI mizrita bhASA te prAkRta ardhamAgadhIe nibaddhasUtra. devatAone ardhamAgadhI besavAnuM. je vakhate devatAnI saMskRta bhASA kahIe te vakhate mithyAvathI derAyA chIe. na jANe te na bele paNa bApa bairI kahe tethI bairI belI devuM ! svasiddhAMtanuM ajANapaNuM. khyAla nahi tethI zAstranI viruddha belI daIe ? te zAstramAM devatAnI ardhamAgadhI bhASA hoya, paNa bIjA saMskRta bele tenuM zuM? zAstranuM ekavacana zAstrAnusArIne mATe basa che. tulanAtmaka dRSTie-ahIMthI kALa karIne devatAmAM jAya Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna te badhA vitarAga hoya ema kahevAya nahi, sarAga paNa heya. sarAgapaNe je devatAmAM utpanna thAya te pitAnAM bairI chokarAMne aMge rAgavALA heya, tethI "vRjura vara vRzva va!' DezI, bALa, bele tyAre zuM kahe ? kahe to dhAvata pAvara sTora' jevuM thAya. jagatanI bhASA saMskRta nathI, paNa aDhAre dezathI mizrita prAkRta bhASA che. temAM aDhAra dezanA zabdo dAkhala thayA hoya. relave, phAnasa vagere zabdo badhI bhASAmAM pesI gayelA che. tyAM bhASAne aMge ajANapaNuM nahi. devatAne AbAlagopAlanI bhASAmAM bolavuM paDe. laDASTae jAge che, aneka dezanAM lazkara hoya, badhA samaje tevI bhASAmAM besavuM joIe. lazkarane aMge niyamita bhASA karavI paDe. te vinA ekasarakhe saMdezo ApI zakAya nahi. badhA samaje tevI bhASAnI jarUra devatAone ArAdhavAne ijAro amuka ja rAkhyo nathI. devatAnI ratuti badhA karI zake. devatAnI stutine hakka badhAne che. devatAnI prArthanA kayA zabdomAM hoya ? je darekanI pitapotAnI bhASAmAM hoya to ghoMghATa thAya. je maneharatA che te rahe nahi. devatAne ArAdhavAnuM darekane mATe zakya, jarUrI hoya te sarvane cAlatI evI bhASA hevI joIe. tethI aDhAra deza mizrita bhASA rAkhavI paDI. pUrva bhavanA rAgane aMge ArAdhavAnI ye tA darekane manelI hebane aMge, varadAna mAganArA judI judI bhASAnA hovAne lIdhe bhASA badhA sama zake tevI rAkhavI joie. dezavyApaka tarIke prAkRta bhASA te vakhate kaI bhASA hatI ? aze kanA zilAlekhe kayA dharmane aMge che? te nirNaya kare muzkela che. lagabhaga badhA dezamAM azokanA zilAlekha maLyA che. eka paNa zilAlekha saMskRtamAM nathI, e zilAlekho te te dezanI raiyatane uddezIne lakhavAmAM AvyA che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 59 rAjA Ama mAge che, dhAre che, mATe Ama karavuM ema dezane orDara , (order) kara hoya, te dezanA orDarane mATe je bhASA lakhAya. te te leke samajatA hovA joIe. te vakhate te bhASA pravAha tarIke cAlatI hatI. saMskRta bhASA pracalita nahatI. dezavyApaka tarIke je prAkRta bhASA na heta to je azokane aneka dezamAM lekanI pitAnI bhASAmAM zilAlekha lakhavAnuM baneluM te banata nahi. ethI ja eka niyamita bhASAnI jarUra ardhamAgadhI ane pAlImAM amuka akSaranA AdezamAM pheraphAra vinA bIje pheraphAra nathI. pAlIne abhyAsI prAkRtane sArI rIte jANI zake che. akSarane pheraphAra thAya temAM navAI nathI. azokanI vakhate je bhASA cAlatI hatI tene amuka vikAra thayele hato.. Arya dezonI aMdara aDhAra dezane cAlI zake. dezanI dRSTie sADIpacIsa dezanI bhASA tarIke aDhAra vibhAga che. sarvanI ArAdhanAnA daravAjA khullA karavA mATe, sarvane varadAna ApavA mATe, temaja tIrthakare devatAne uddezIne dharma kahe te vakhata eka niyamita bhASA na hoya to je devatAne kahevAnuM hoya temAM manuSya Ave to tenI AbarUnA kAMkarA thaI jAya. devatAnI, tIrthakaranI ane dezanI bhASA ardhamAgadhI hatI, tethI dharmane pravAha ekasarakhI rIte cAlI zake. bahArathI AvavAvALAnI bhASA ekasarakhI hoya te te badhAne baMdha thaI zake. hiMdImAM amuka samajI zake, amuka bhAga bIlakula nahi. AgrA ajameramAM huM Avyo chuM' kahe te ahIM AvI gayelA samaje, bIjA na samaje. dharmanA pratibaMdharUpa bhASA badhA dezane lAgu paDe tevI na hota to amuka zrotA ja lAbha laI zakata. ahIMnI bhASAmAM bIjA lekone "tuMbaDImAM kAMkarA' jevuM thAya paNa sAmAnya hoya te baLa samajI zake. dharma, adharma, ArAdhanA virAdhanAnA prasaMge, kauTuMbika vyavahAra, Arthika, dhArmika vyavahAra je bhASAe rokI lIdhA pachI je bhASA bAkI rahe te saDIne Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna marI jAya. devalokane vyavahAra moTI saMkhyAmAM vaheto hoya tyAre vizeSa pramANamAM je bhASA hoya te ja bhASA rahe. gujarAtamAM rahelA hoya, mAravADa jaIe, tyAM ahIMnA gaelAne kAMi jarA tI palaTa karavAne heya. ghaNe bhAga ardhamAgadhIne upajele che. AthI stutinA, niMdAnA vyavahArane aMge, dharmane aMge, varadAna aMge, dharmanA prasaMga gane aMge ardhamAgadhI rAkhyA sivAya chUTake thatuM nathI. zrAvakane dhamane prasaMga je ahI te devatAno vyavahAra tyAM paNa khare. jAta mAtranA uddhAra mATe prAkRta bhASA je tIrthakaranI bhASA, te ja zAsananI bhASA ane te ja bhASA devatAne rAkhyA sivAya chUTa nathI. tIrthakarathI mAMDIne devadevI sudhI eka bhASAmAM AvavuM ja paDe. bhASAnI apekSAe tIrthakara, gaNadhara, kevalI, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, bhakta, deva, devIonI eka ja bhASA hoya. tethI te bhASAmAM tIrthakarane dezane devI paDe che. sarvajJa hatA, navI bhASAmAM camatkAra dekhADe tema hatuM, pote bele tevuM bIjA samajI jAya paNa gaNadhara ripeTe zAmAM le ? riporTaranI bhASAmAM na bele te riporTamAM goTALo thaI jAya. tIrthakarane te ja bhASAmAM bolavuM thAya ke je bhASA gaNadharanI, je bhASA lekanI, devatAnI. A tIrthakarane ane gaNadharane, sUtranI bhASA ardhamAgadhI levI paDe. AvI bhASAmAM jagata mAtranA- uddhArane mATe bole che. saMskAra karelI, kRtrima e saMskRta have jagadguru kANu thaI zake ? jagatane lAyaka upadezazelIbhASA heya te jagadguru thaI zake. je ardhamAgadhI aDhAra dezanI che te ja ardhamAgadhI devatAnI bhASA che. azokanA zilAlekhothI, pAtAMjalinA bhASyathI kahe-azuddha zabda oLakhAvavA ke zuddha Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ Fo oLakhAvIne te khelatAM zIkhavavuM? zIkhavavuM zuM ? azuddha nahi khelatAM zaukhavatAM pAra na Ave. kAI dezamAM gAyane mATe muka zabda vaparAya che. deza, dezanI bhASA keTalI baMdho, tenI addhi samajAvavI te karatAM ge' zabda zIkhavaveA ThIka che. gA zabda eka dezamAM khelAtA na hatA. saMskRta e pAtAMjalinI vakhate dezabhASA na hatI. phalANA dezamAM * ge! ' zabda mAlAya te lakhavuM paData. pAtAMjalinI vakhate eka paNa bhASAne zabda 'gA ' na hatA. dezadezanI bhASAne jaLuAvatA zabde ardhamAgadhInA hatA. saMskRta eTale saMskAra pAmelI eTale mULa kAMI khIjI cIja che. zAka ane vadhAra e judI cIja che. nahi te vadhArelu khelavAne prasaMga na Ave. sAMskAra karelI, kRtrima e sa'skRta. AthI saMskRta zabda ja kahI Ape che ke te kRtrima che. cIlAMkAcArye lakhyuM che ke gaNudharAnI racanA saMskRta-kRtrima bhASA vaDe nathI, niyu'kitakAre je lakhyuM tenA amAM temane lakhyuM che, za kAnuM samAdhAna karI zake tevu ja vyAkhyAna sAMbhaLavA lAyaka. "svAbhAvika eTale prAkRta 'na tu trimeLa aMtena, praznataM saMtam, taMtra malam mAtam' prakRti eTale sa MskRta ane sa MskRtamAMthI thayelu te prAkRta ema hemacaMdrasUrijI jaNAve, prAkRtavyAkaraNamAM rAve. sUtrakAra, niryutikAre prAkRtane asala mAnI jyAre hemacadrAcArye saMskRtane asala mAnI. lakhelu` kahI de--evuM kahevAvALA pAse samakitItha vyAkhyAna sabhaLAya nahiM. gAyanuM dRSTAMta [7] eka vakhata gAya caravA gayelI, TAMTiyA bhAMgI gayA, O cAle ja nahi. mAre karavuM zuM ? besI rahevuM pAlave ? evAmAM kAi gAya vecAtI levA AvelA. zarIra laTapuSTa, caLa bharelA, kimata rAvI. AkaDA paisA Ape te vAta, gAya levA AvelA eTale paisA laine Ave. rakama laine pele te dhare gaye. ANe gAyane uThADavA mAMDI, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paga tUTele, zarIre lakhapuchu. mAryA, ThagAyA, are zuM thAya ? AMdhaLAne bahera maLe tema tene thayuM. teNe vicAra karyo ke koIne kheLavA de. koI bIje gAya levA AvyuM. meM hamaNAM lIdhI paNa kANuM khaTapaTamAM paDe tethI vecI dauM chuM. kiMmata TharAvI, pele kahe jarA tapAsavA de, eTale pele kahe meM beDI lIdhI che tethI tema le. tuM akakalane AMdhaLo tethI mAre AMdhaLA banavuM.' guru pAsethI sAMbhaLyuM hoya, bIje zaMkA kare. gurue kahyuM, teTaluM saMbhaLAvavuM che. bIjuM pUchaze nahi. AthI je zaMkAnuM samAdhAna na karI zake tenI pAse vyAkhyAna saMbhaLAya nahi. guru pAsethI samajIne le, bIjAne samajAvIne Apa. meM te beThI lIdhI che. tAre beThI levI hoya te le. gAyane paga khoDe che ke kema te parIkSAnuM sthAna che. keTalA vetara thaze? te kahevAya jJAnI jANe. paga jevI cIja pote jue nahi, bIjAne jevA de nahi. jene khulAso thaI zake te heya tema "guru pAsethI lIdhuM che. tAre sAMbhaLavuM hoya to sAMbhaLa' ema na kahevAya. sUtrakAre kahyuM che tema kahuM chuM ema na cAle. hemacaMdrAcArya mahArAje kahyuM che tema kahI do tethI na cAle. "kahyuM te saMbhaLAvI dIdhuM' tevAnI pAse vyAkhyAna saMbhaLAya nahi. virodha melIne cAlyA javAmAM Ave to nukazAna. * varastunI khabI samajAI nahi hemacaMdrAcArya mahArAje A vAkaya kayI jage para kahyuM che? siddhahema vyAkaraNanA AThamA azcAmAM. sUtro kayI rIte karavo che? saMskanathI je kAMI juduM paDatuM hoya te mAtra kahevuM che. sAta adhyAyamAM kahelAthI juduM paDatuM te AThamA adhyAyamAM kahevuM che. sAta adhyAye sAdheluM te mULa rAkhyuM. temAM palaTo karIne karavAnuM tene mATe AThamo adhyAya. AThamAne sUtranI apekSAe mULa vastu saMskRta. temAM pheraphAra karIne prAkRta karI. zAstra racanAnI apekSAe che, bhASAnI apekSAo nathI. "tha prata' ahIM dezya Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 63 ogaNatrIsamuM ] sthAnAMgasutra prAkRtine adhikAra nathI. saMskRta kahevAI gayeluM che. saMskRta janya prAtane adhikAra che. kahe A uparathI hemacaMdrAcArye cokhI rIte jaNAvyuM ke ahIM prAkRta mAtrane adhikAra nathI. saMskRtanA sUtre pachI je vikAra karIne prAkRta banAvavAmAM Ave tene adhikAra che. saMskRtathI je prAkRta banAvAya tene adhikAra che. prAkRta mAtrane adhikAra nathI. A jyAM cokakhuM jaNAvyuM che. e artha prAkRta bhASAne lagADI deve ane virodha jaNAvo te kenuM kAma? zaMkA-hemacaMdrAcArya evuM AMdhaLuM anukaraNa kema karyuM ? emaNe pahelA adhyAyamAM prAkRta rAkhavuM hatuM ne? AThamA adhyAyamAM kema rAkhyuM? "ane AnaMtaryA artha karIe to have nahi te hamaNAM. AbhAvika bhASA prAkRta hatI tene saMskAra thayo tethI saMskRta thayuM ema kahevuM hatuM. prAkRta caMDavyAkaraNa, pANinI karatAM paheluM che te sIdhuM che. svAbhAvika prApta bhASAne age sIdhuM ja prAkRta. krama sIdhe hato te choDIne Ama kema karyuM?samA-deza, kALa, manuSyanA prasaMganena jANe te vastunI khUbIne na samaje te svAbhAvika che. racanAnI asara che, bhASAnI nahi kalikAla sarvajJa bhagavAna hemacaMdrAcAryane A vyAkaraNa zA mATe ? kenI prArthanAthI karavuM paDayuM ?siddharAja jayasiMhanI prArthanAne aMge ke kumArapALanI siddharAja kayAre pasaMda kare ? enA pati tiraskAra na kare tyAre. acivALA na thAya tyAre. AvI rIte siddharAjane kheMca che. brAhmaNanuM sAmAnya jAmeluM che temAM vyAkaraNa pAsa karAvavuM che. kaI rIte thAya? ekaluM pakaDI rAkhe te pAsa na thAya. vyAkaraNamAM pahelAM saMskRta karIne varasacie ane pANinIe pachI prAkRta vyAkaraNa karyuM. pANinIe aSTAdhyAyI karyuM. prAkRta vyAkaraNa juduM karyuM paNa aSTAdhyAyamAM sthAna na ApyuM, tyAre hemacaMdrAcAryane prAkRtine aSTAdhyAyamAM sthAna devAnuM thayuM. saMskRtanI sAthe sthAna apAvI devA mATe saMskRtanA sAta adhyAya karI, AThamA adhyAyamAM prAkRta kareluM. A Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna racanAnI asara che, bhASAnI asara nathI. racanAnI sthiti lau chuM, bhASAnI sthiti letA nathI. dhama samajavAnA srone haka ApyA hAya tA jevAe jagatanA dharma banI zake-bhASAnA muddAe, sava adhikArInA muddAe, jagatanI bhASAne dharmomAM jaitAe lIdhI che. dhama samajavAnA AbAlaJApAlane haka ApyA hAma tA jainee hiMsA cheDavAmAM jaina khacce kasAI te na kahe ke " vadhame nidhanaM zreya: vadhamAM macAva4:'' cAhe je vaNunA, Azramane hAya, hiMsA vagerethI virati karavAne lAyaka che. peAtAnA je dhama pAMcenA savarane te saY mATe khulle. cAhe juvAna, vRddha, puruSa, strI brAhmaNu, ke vaizya haiAya paNa tenA mATe dharmanA daravAjA khullA che. Ave je hoya te jagataneA tAraka guru banI zake. jeNe peAtAnA daravAi Azrama, varNa nA nAme baMdha karelA hAya te jagadguru tarIkenA vacanamAM bhatA nathI. saune hitakAraka vastu prathama ja hAya dha karavAnA sa`ne adhikAra. AthI bhaSA paNa sate mATe ceAgya. gaNudhare jagatanA hitane mATe cauda pUrvInI racanA karyAM chatAM, pahelI hitakAraka vastu pahelI gAThavavI joie. evI cIja kaMI ? AcArAMga e nirAnuM sthAna hovAne lIdhe, mAlagApAlane hitakAraka hovAne lIdhe AcArAMganI sthApanA pahelI karavAmAM AvI. vyahAramAM prathamathI ja mAmApa kahevaDAvIe chIe. mAbApanI samajaNuM thAya pachI mAbApa kahevaDAvavuM e e evuM krAi jagAe nathI. samajaNanI pahelAM pravRtti thAya. pahelo pravRtti karavAmAM Ave che, ane te jarUrI che. AcAranI jarUrI hAvAne lIdhe AcArAne pahele nabare gAyuM. AcArAMgathI pravRtti nakkI thaI pachI sUyagaDAMgamAM vicAre| batAnyA. AcAra vicAratI vyavasthA karyA che. dhAraNu joIe. aMdhAraNanA vADA karanArAe bhUMkanArAne judA mahuvA na jevuM e. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnAgasava [ 65 tame bhUkanArI jAta nahi. vADa thaye, bhasatAM jUtAM zIkhavuM joIe. baMdhAraNamAM pavitratA joIe, te mATe kANamijI. te kANAMgamAM paMca mahAvratamAM paheluM mahAvrata kahyA pachI bIjAne adhikAra che te aMge. vyAkhyAna 30 mAtra vicakSaNane mATe karavuM nathI gaNadhara mahArAja zrImAna sudharavAmI mahArAje bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vaheDAvavA mATe pahelAM cauda pUrvonI racanA karI. bAramA aMganI racanA karI chatAM, mAtA putranA piSaNa upara khyAla rAkhe. eka rIte piSaNa na thAya te judI judI rIti amalamAM mele, tema gaNadhara mahArAjane ekalA vicakSaNane mATe ja karavAnuM nathI. gaNadharane bALake, madhyama buddhivALA, strIo, puruSa mATe sarvane aMge karavuM che. zAsananI pravRtti mokSamArga pravartAvavAmAM che. tethI je ekalA pUrvanI, bAramA aMganI racanA karIne aTakI jAya te ApaNI dazA zI thAya ? nahi te jaMgalI jAnavara jevI sthiti thAta uddhAranuM AlaMbana te sivAya duSama kALamAM nathI. tIrthakaranI, kevalInI hAjarInA vakhatamAM te mahApuruSone saMjoga hato. tyAM ApaNo beDo pAra thAta. atyAre te puruSo nathI tevA vakhatamAM utpanna thayelA ApaNe. tenI dazA zI hoya ? je zAstra jevI cIja upadezaka pAse nathI te Apane dazA zI ? jAnavaramAM jaMgalI jAnavara tenA jevI dazA ApanI heya. jIva Adi tattanuM nirUpaNa, puNya pApanuM vahecaNa te rUpa dharmanI je dhArI nasa te ApaNane kayAM maLavAnI hatI ! arara, jema koI vidhavAbAI hoya tenA mAthAnuM chaba tUTI jAya to nirAdhAra. tema AgamarUpI chatra, murabbI na hoya te A kALamAM prANIonI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna dazA thI thAya? bAramuM aMga raheta nahi ane aMge racAyo na heta te ApaNI daza nirAdhAra thAta. mAravADa jevI bhUmine te A ja Agama ka2vRkSa deva parokSa chatAM guru upadeza dvArA dharmanuM svarUpa batAvIne kheMce che. te kheMcanAra phakta Agama che. devAki, samyagdarzana Adi ratnone dekhADanAra jagatamAM zrutajJAna na hota, to tevI cIja ja na heta. pUrvo e kalpavRkSavALuM naMdanavana, naMdanavanamAM ThAmaThAma kalpavRkSabAramuM aMga e kalpavRkSavALuM naMdanavana, paNa mAravADanI bhUmi jevA duSama kALamAM A ja Agama kalpavRkSa. naMdanavananAM kavRkSo sArAM che paNa mAravADIone mATe nakAmAM che. ene to je pitAne sthAne heya te bhale khaba heya te kalpavRkSa, tema A dupama kALamAM te coda pUrva, bAramA aMgarUpI kapakSa maLyuM nathI tevA vakhatamAM ApaNuM kArya karI denAra aMgapraviSTa -agiyAra aMga. te dvArA kArya thAya. je e agiyAra aMgonI racanA gaNadhara mahArAjAe na karI hota te ApaNuM zI dazA thAta ? jaMgalI ane ApaNAmAM zuM pharaka raheta? gaNudhare cauda pUrvenI, bAramA aMganI racanA karI. temAM sarva hakIkata AvI gayelI hatI. koI hakIkata bAkI na hatI. AkhA jagatanI sarva hakIkata temAM saMpUrNa rIte AvI gayelI hatI. moTe cheka koThAramAMthI laIne khAya te heAya tethI mAtA nAnA chokarAne coLAne ApavAmAM acakAya nahi. buddhivALAonuM hita karavA sAthe ApaNuM paNa hita karavuM e gaNadhara mahArAjAno muddo tethI agiyAra aganI racanA karavI paDI. gaNadhara mahArAja pitAnI pharaja samajatA hatA, mAre banAvavuM eTale banAvavuM ema samajatA na hatA, paNa samagra jagatanA jIvonuM hita thavuM joIe ema samajatA hatA. AMdhaLane doraDuM devuM, tema karavAthI na Ave te hAtha pakaDIne, tema nahi te DUbakI mArIne lAvI zakAya. kAMThe beThelA muddo karyuM e dekhADavane nathI, tAravAne che. tevI rIte gaNadhara mahArAjane muddo Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] rathAnAMgasUtra [ 67 zrutane kahI dauM... eTale khasa che ema nathI. darekanuM hita karavuM e muddo che tethI agiyAra aganI racanA karavI paDI. bAramA aMgamAM samagra nirUpaNu chatAM jagatanuM hita karavA kheThA che tethI hita upara muddo hevA joie. pachI huM racI zakuM chuM ke !huM te muddo na hovA joie. gaNadharanI paMDitAi ke zAlAne mATe satrA pravartelAM nathI zAsananA hitane mATe sUtro pravaryAM che. mahudharanI paMDitAI ke zAbAne mATe sUtreA pravartelAM nathI. zAsananA ti mATe praryo hAya tene paherAmaNI saMdhamAM pahelAM karavAmAM AvatI hatI. sAdharmikavAsaNa-dharmanA sarakhAvaTane aMge vARRhyuM, teA jema jema dharmanI adhikatA tema vAtsalpanI adhikatA. sadhane peAtAne ghera nAtare. meTA rAjA hoya te badhA brAhmaNeAnA paga dhe pIe, A sthitie tamAma sA`ikanI bhakti karavI joie, temAM darekane huM AmaNI ApavAmAM Ave. ApaNe vaheMcavuM che temAM jaie chIe. tema gaNadhara evuM vicArI leta ke mAre to racavuM che te cIza, na samaje te tenA nasIba. tame enA upakArane maTe pravartya hota teA jevI rIte upakAra thAya tevI rIte pravuM joie. AthI bALa, strI, madhyama vanA mATe agiyAra aMganI racanA. jagatanI bhASAmAM tIrthaMkarA melyA ane gaNadhare te ja bhASAmAM racanA karI tIya kara mahArAje aDhAra dezanI mizrita bhASAmAM rUpaSNu yu jagatanI anukULatA mATe ardhamAgadhI bhASA rAkhI hatI teA have bhASA prema na pheravavI? te vakhatanI bhASAmAM dharma kahevAne rAkhyA tethI jagadguru banI zakayA. atyAre guru, he celA ! ema kahevA mAge che pazu celA guru ema kahevA mAgatA nathI. je jagatane dhanA zabda samAvatA nathI te cennA upara gurupaNu' sthApI devuM che. celAnI bhASA khelavI nathI, celA pe!te kheAle te samajateA nathI, teA celA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna kayAMthI? tIrthakaranuM jApharAnuM je prakhyAta biruda te pite pitAnI meLe lagAvyuM che? AkhA jagatane lAyakanI bhASAmAM dharmane adhikAra tIrthakarane gaNyo hato te adhikAra zabda mAtrathI 5kaDavA prayatna karyo ema kahevAya. AthIja jagatanI bhASAmAM tIrthakaro bolyA ane gaNudhare te ja bhASAmAM racanA karI. siddhasena divAkarane prAyazcitta kema? saMkA-siddhasena divAkare saMskRtane pracAra vadhyo hato te vakhate saMskRta bhASAmAM karavAnuM kahyuM. AthI te vakhate utkaSTamAM utkRSTa prAyazcittane mATe lAyaka kema banyA ? pArAMcita prAyazcitta moTAmAM moTuM, chellAmAM chelluM. jagatanI bhASAmAM bolavuM te upakAra. upakAranI vAta dUra rahI. prAyazcitta zuM joIne ? tIrthakara, gaNadharane jagadgurunuM biruda maLyuM to siddhasena divAkare te vakhatanI pracalita bhASAmAM karavA kahyuM tene prAyazcitta kema? bhASAne aMge tIrthaMkaranuM upakArIpaNuM gaNe to siddhasenane prAyazcita ApyuM zI rIte ? emaNe lIdhuM kema ? samA -siddhasena divAkarajIe "ra anidrANAyAtAH kahyuM pachI bIjuM karavA AjJA mAgI. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI ke AjakAla divase divase bhASA sudharatI Ave che. pahelAMnA dastAvejone je koI manuSya pharI karI devA kAgaLa upara lakhe to sudhAra karyo kahevAya ke na&i paTA, paravAnA, sanada rada karIne sudharelI bhASAmAM lakhe to zuM thAya ? dastAvejamAM bhASA e tarata nathI, samarpaNa e tava che, hukama tatva che. tethI pahelAMnA dastAvejo cAhe jevI bhASAmAM heya. pAdazAhanA sikkAo gAmaDiyA bhASAmAM heya te tenI nakala tevI karavI paDe, nahi te dastAveja rada thAya. te AgAme savajJamaNuta karI zakate nahi sirasenanA kahevA pramANe badhAM Agame saMskRtamAM karavAmAM AvyA hatA te bhASAnA ItihAsanI apekSAe tamArA Agama kayAranA Tharata viddhasena divAkaranA vakhatanA Tharata, saMkA-sAta lAkha Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] smArnIMgasUtra [ ka ane aDhAre pApasthAnakanuM vivecana jage jagA para che, paNa A paDiskamannuAmAM kyAMthI ghUsyuM ? coryAsI lAkha vAseAnimAM jyAMthI ghUsyuM ! samA.- je gujarAtI che te khALavA samaje te mATe rAkhyuM che. miNuM kADhI nAkhyuM nathI. A bhASA to Adhunika che. padmimaNAnI garabaDa karI nAkhe te ? AgamanI bhASA sa MskRta karI nAkheta tA kANu mAnavA pAmata ? sa MskRta bhASA te vakhate lekAmAM pracalita hatI tenA lekha nathI. leAka bhASA tarIke saMskRtanA pracAra caudaseA, padaraseA pahelAMnA nathI. zilAlekha jAhera cIja. pustaka te| paDita kare. zilAlekha jagatane dvAravA mATe hAya. graMtha jagatanI sthitine mATe nahi. sa MskRtano zilAlekha terasa, caudasA pahelAMte nathI. te paheghAnA mAgadhI, pANImAM maLaze. sisenanI makasada khara bhAvI hota te!, AgamA saskRtamAM karavAnuM saMdhe kabUla kayuM hAta te! te majJapraNIta karI zakate nahi. ukhANA lAkAmAM hAya nahi devaddhi gaNikSamAzramaNe vallabhIpuramAM uddhAra karyAM pazu prakriyA magadhanI. uddhAra karyo kAThiyAvADamAM pazu tenI bhASA nahi. te vakhatanI je vyavahArika sthiti, nivana zabda. vI' vasA mATe che te magadha dezanA che. tenA purAvA kauTilya arthazAstra, bauddhanA zabde jaina AgamamAM che. ukhANAM che. te jaina matanA graMthamAM AvI jAya, khIjAo kare te temAM pazu AvI jAya. te vakhatanA pracatrita ukhANA jeneAmAM che, te moMddomAM paNa che. siddhasena divAkaranI rIte teA phrAsana UthalI jAta atyAre jo kadI jaina zAstramAM yAyiAvADanA zabdo hota, rItarivAja hAMta, kSamAtramaNujInA uddarelA ghUsI gayA hAMta / AgamanI dazA za thAta ? te vakhatanI bhASA karI nAkhI hAMta teA zAsananI jaDa UDI jAta, zAsanamAM hatuM zuM ema thAta. e vicAra karyAM hota te agama sarvajJapraNIta che ema Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ] rathAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sAbita thAta nahi. zatrurAjyamAM vAvaTe caDhAvavAnI darakhAsta kare te bolavAnI sAthe khANapaNano varasAda thAya. savApaNuM ukhaDI jAya tevI dazA siddhasena divAkare karI mahAvIranA samayanI bhASA AgamamAM che. kADhi tarapha abhirucivALI siddhasenanI darakhAsta hatI. bhASAnI caturAIe lakhANa kari lakhe tene mAnavA koNa taiyAra? phAlatu manuSya, sattA nahi. zabda, vAkayanI racanA suMdara che chatAM rAjA karatAM kavinA orDarane navA koI taiyAra nathI. sekreTari (Secretty', gavarnara(corneryonuM kaheluM lakhe chatAM sikko, sahI gavarnaranI joIe. e siddho, sakkI UDI jAya te kiMmata keTalI ? e karavAthI AganuM sarvattakathitapaNuM nAza pAmata zAsana jayavaMtu vartavAnuM che ke jene lIdhe siddhasenanI mAgaNI kabUla na karI. e mANasanA AdhAre derAyA hota to zAsana uthalAI jAta. siddhasenane pracatrita bhASA karavA mATe prAyazcitta ApyuM. AthI gaNadhara jagatanI bhASAmAM AgAme gUyAM te lAyaka hatuM. je AjakAla DahApaNa kare che. A bhASA Ama che. Ama karI nAkho, ema kahenAra te pArAMcita prAyazcittane lAyaka che. lAya gaI ema kare to te dAMta kADhe. kema ? lAja gaI ema kahe eTale lAja hatI ema thayuM, tethI sarva - praNItapaNAnI je jaDa te AkhI ukheDavA mATe prayatna che. AthI gaNadharoe samagrane hita thAya tene mATe ardhamAgadhImAM racanA karI. - pAlanamAM vyavahAra che pahelI sthApanA AcArAMganI karI. jaina zAsana aMdaranI zuddhine sAdhya tarIke mAne che. pAlanamAM vyavahAra che. eTalA mATe kahuM chuM ke "nizcaya daSTi hRdaya dharajI pAse je vahAra" zrutakevalI bIjAne zaMkA hoya tenuM samAdhAna Ape. zratanamAM eTalI tAkAta che. sAmAnya piDeraNA, pApaNuM je jANelI che ane te AkAra lAvyo hoya, te AhArane kevalI mahArAja azuddha jANe paga azuddha na kahe paNa vApare. bahAranA AcAra upara keTalo bhAra hovo joIe Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 71 ke kevalI mahArAja ene bahAranA thyAcAranI zuddhi upara bhAra mUkA paDayA. kailIne pAtra laine javuM paDe te chadmasthAne kahevuM paDe ke ame jaie chIe. te ema na hota ! hAsye ema kata ke amArAthI na samAya mATe Apa huM vai. kevalI mahArAjane mAthe pharaja che, ke pe! ne kevaLajJAna thaI gayuM. hoya parlR gurune khagara na paDe tyAMsudhI hAsya evA gurune vadata kare. keTalI sakhate paNa AApAra paratve ja rahevAnuM' che eTalI badhI enI prabaLatA zaMkA--kavalIe chadmasthane vaMdana pharavAnuM kema ? pelA terame, pelA guru de. sAndhyavAra che. jo kevalI guru chadmastha hoya teA tene yudata kare. teA kaivalIne ja carA mAnAte? bIjAnuM lAvelu chadmasthatI dRSTie zuddha hoya, padma ke jJAnathI kruddha roya chatAM te vApare che. te vyavahAra rAkhavA. tema vaMdana kare te pakSu vyavahAra rAkhavAne mATe. kaivalI keLAna pAmyA pachI chAcAramAM Ave che. AcAra rahita dhruvalI hoya nahi. chellI be ghaDI sivAya anyali Mga na hoya. vyavadvAranI-AcAranI eTalI adhI. jaina zAsanamAM prabaLatA che ke kevalI sarakhAte pazu AcAra paratve ja rahetuM che. sarvajJa parvamAtmAnA vacanathI mAsAI maLI che mahAnizIthamAM paDe che ke tIrthaMkara kevaLajJAnI thayelA hoya te paNa zrIne! hAtha pakaDe teA temane tIrthaMkara mAnavA nahiM. A banyu nathI, banatuM nathI te banaze nahi, chatAM hada batAvI. mahlinAthajInI veyaHvaccamAM sAdhvIo, sAdhu nahi. strImA zraddA-samyagdazanathI AgaLa AvI zake che. sattu paramAtmAnA vacanathI mANusAi maLI che. AvI jenI dhAraNA hoya tevA ja sevA mATe cAlIsa kalAka mathe. tyAre te! sattatI hAjarI nathI. sattutI vakhata aa upakAra mAnanArA hAya. vaLI atyAre paNu dekhIe chIe ke jyAre rAjAmahArAjA aThAra gayA hoya tyAre temanA upakAra mAnanArA haiya ja. je tIrthaM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna karanA upakAra jANunAra hoya te cAhe te zrAvaka ke zrAvikA hoya te pazu pUjA kare. samyA na heAya tA jAnavara paNa pUjAno adhikArI bairIe pUjA kare ? berI samyagdarzana pAme tA pUjA kare. zikharAne mAnI lIdhuM ke strIone mekSa nathI te| savAlapUjAne aMge zu' adhikAra nathI ? samyagdarzana hoya teA pUjAne mATe jAnavara hoya te paNa adhikArI che. popaTa sarakhA jinezvaranI pUjAnA adhikArI. strImA, bahenA halakI sthitimAM mAlama paDatI hoya te pUjAnA adhikArI na hoya, emAM amAro upAya nahi. te sivAya zrI paNa pUjAne mATe adhikArI. sIethI pUjA thAya tenA purAvA jJAmanI rItie pUjAnA adhikAra che ke nahi? draupadIe jinezvaranI pUjA karI, e hakIkata yiA-pratimAnA zatru te paNa mAMDhe bhUla kare che. kuMDhiyA jevA utthApaka e vAta kabUla kare, khInna khUla na kare tene kevI sthitimAM gaNuvA ? ahIM mithyAtvI hatI ke niha tevAla nathI. paNu strI pUjA karI zake ke nahi tene savAla che. pratimAnI pUjAnA dhvaja caDhayA. draupadIne mithyAtvI mAnI teA vadhAre vAvaTA caDhayA. jema phresiyAjI mahArAjane aDhAre Alama mAne che. eTale mahimA vacceA gaNAya. draupadI mithyAtvI hatI, vivAha jevA prasaMge, paravAnI taimArImAM, hAthe mIMDhaLa bAMdhavAM te vakhate jinezvaranI pUjA karavAne vakhata kayAre AvyA haro? kahe ke AkhA dezanA AcAra thaI gayA DhAya tA. jo draupadIne mithyAtvI mAnavAmAM Ave teA pUjAnA dhvaja caDhyA. samakitI te pUje paNu mithyAtvI kyAre puje che? mIDhaLa bAMdhyAM tyAre zAstranA premI gaNAtA tene pASThioSNu te pujAmAM vera rAkhyuM hoya te pazu pANigrahaNa vakhate pUnna karyAM sivAya mithyAtvIne na cAle. e vakhate pUjAne dhvaja keTalA caDhayA haze ! kuMvArIne aMge manAi na Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 3 karIe ema mAnIe ! pazuSaNamAM prabhAvatIne adhikAra sAMbhaLeA che. vaLI dukhatA nArIe puSpapUjAnA vicAre pUSpa lIdhAM. pUjA karavA jAya te vakhate kALa karyAM, devalAke gai. dutA narake javI joie ne? strIthI pUjA karAya nahi teA AjJAvi te devalo jAya kema ? maga pUjAne a Mge kahuM chuM. dhUpa, dIpa agna-pUjAmAM che. tene aMge nathI kahetA. suvagulikAe pUjA karelI che. ATalA badhA spaSTa purAvA chatAM rAkhate kadAgraha hAya ane strIothI pUjA na thAya tema mAne tene zuM kahevuM? jinamatinu dRSTAMta jovA lAyaka za`kA-bhagavAnane srIe aDatI hatI ? bhagavAnane na aDe te pratimAnI pUjA kema kare ? samA--bhagavAnanI pUjA kare tene saTTAnuM pApa lAge. tamAku gacchanALA sAdhuonA phATAone jeTalI strIo ke te marIne narake jAya. ane sAdhvIe te! badhIe narake javAnI. AcAryanI sthApanA karaze te bevaDI narake jaze. AcAryane aDavAnI chUTa nathI. sAdhvAna AcAryanI sthApanA rAkhaze te vakhate vale zI? emane jinezvarasUri kahe che ke mahAnubhAva! sthApanAnA kapa judA che. draupadI pAte DUbI ke tIrthaMkarane DUbADayA ? sthApanAne aDe tethI dU nathI gaNuAtuM. dUSaNu lAge tA sthApanAcAya ne aDakavAnuM sAdhvI, zrAvikA mATe baMdha kare. je bhayavasUrijIne, jinezvarasUrijIne mAnya kare che, temanA guNacaMdrajIe banAvelA prAkRta mahAvIracaritramAM jinamatie kevI vistArathI pUjA karI che tene adhikAra joi levA. have mULavAta para Avo. gaNadhara mahArAjAoe cauda pUrvI, khAramuM aMga racyuM. chatAM jagatanA hitane maTe, sa leAkane mATe, sarva le!kanI bhASAmAM AcAranI vyavasthA karI. samAcaraNanuM saMcATa udAharaNa jinapratimA jina sArakhI" kyA muddAthI ? bahumAna, ullAsa, jJAna-e pratimAne dekhIne khanI zake mATe. tIrthaMkara bhagavAna vidyamAna Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hatA te vakhate mahAvIrane kema oLakhavAnA hatA ? AkArathI e - khavAnA hatA. tIrthakarane aMge AtmAM guNa meLavI zake te AkArathI. mAMsane e emane e ApaNe che. e mAMsane le pUjya kema ? je mUrtine patthara mAnIne cAle che tene mATe A prazna che. bhAva tIrthakarapaNuM mAMsanA locA vinA hetuM nathI. tIrthaMkara nAmakarma tene aMge pratibe dha. mAMsanA hADakAnA pUjArI ! tArI apekSAe tuM zuM joIne bole che? amAre dUrI AtmAne abheda che. te kevaLajJAnasvarUpa che. amAre khuda tIrthakara che, patthara nathI. jene AkAra-nikSepa na pAna hoya tene hADakAM mAMsano Dhagale che zuM tuM tIrthaMkaranA AtmAne oLakhe che? tuM jene oLakhe che te zarIra che te to AkAra che, je vastuthI upakAra thAya che, tenA pratibiMbathI paNa upakAra thAya tethI tenI sarakhAvaTa thAya te svAbhAvika ja che. AthI jinezvaranI mUrtine jinezvara tulya kahevI temAM aDacaNa nathI. jinezvaranI mUrti ane vinezvara ekarUpe gaNavelAM che. samavasaraNamAM cAre dizAe parSadA bese che. tIrthaMkara pUrva dizA sanmukha hoya tyAre traNa dizAe mUrti ja che. mUrti ane tIrthakara vacce pheraphAra mAnavAmAM Avyo hota te IzAna, agni khUNAmAM parSadA besata traNe bAjunI tie sarakhI gaNavAmAM AvelI tethI bIjA khUNAomAM paNa parSadA beThI. jinezvaranI gerahAjarImAM jinezvaranI pratimA khuda tIrthaMkaranI ha:jarImAM devatA devI AvatAM hatAM ke nahi? tIrthakanI tulya emanI pratimA mAnavAmAM AvI hatI tethI bAra padhA beThI hatI. zreNika traNa kALa murtinI pUjA karatA hatA. jinezvaranI hAjarI na hoya te vakhate jinezvaranI pratimA che. kevaLajJAnInI kiMmata vyavahArane anusaravAmAM vyavahArane jaina zAsana agrapada Ape che. kevaLajJAnInI kiMmata vyavahArane anusaravAmAM. paMdarase sAdhu marI gayA te mahAvIre Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triIsamuM ] thAnAMgasUtra [ 75 kabUla karyuM, te eka vyavahArane mATe jyAM mahAvIra vihAra karatA karatA gayA. tyAM pacase sAdhuone prA ta ya tevI tarasa lAgI che. kAcuM pAchuM na pIvuM. sacina parNanuM taLAva auSadhinA ge acitta thaI gayuM che, mATe le tema mahAvIra kahetA nathI. sAdhuo asaNa le che. A vyavahArane mATe che. citta taLAvanuM pANI levA mATe Agraha karyo. ThaMDilanI bAdhAmAM pAMca sAdhu marI gayA. vyavahAranA rakSaNa mATe mahAvIre paMdarase sAdhune bhega Ape. evA vyavahArane ghAsapUsa je gaNI levAmAM Ave to keTalI badhI bhUla thAya te samaje. ane vyavahAra kabUla che. ATalo badhI prabaLatA che, to acarane mATe pahelavaheluM pAcAga sthApana karavuM paDe temAM Azcarya nathI. vicArano prabaLatA mATe sUyagaDAMga. vagIkaraNa mATe DhANaga. temAM A pAMca mahAvrato anukramazirodhAya karyA sivAya chUTake nathI. vyAkhyAna 31 sarvanA ka9yANanI bhAvanAthI agiyAra aMganI racanA gaNadhara mahArAjA zrImAna sudhamasviAmIjIe bhaya nA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, memAgane pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karavA thakA prathama cauda pUrve, bAramA aMganI racanA karI, chatAM jema mAtA je putra che tene kevI rasoI Ape--nAnAM baccAMne dUdha Ape. mAtAnuM hRdaya dareka puranuM piSaNa karavuM e vicAramAM che, tethI te dareka kAre putranA piSaNanI vyavasthA kare che, tema gaNadharane zAsana pravartAvavuM che, bALa, madhyama buddhi, puruSa, strI, mukha, vidvAna sarvane mane mArge caDhAvavA che. A dhAraNuM hevAthI AkhA jagatanuM nirUpaNa cauda pUrvamAM bAramA aMgamAM thaI gayuM hatuM chatAM piSTapeSaNa karyuM. enI e vAtamAMthI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .76 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna keTalIka vAtA kADhIne agiyAra aJAnI racanA karI. bALA, strI, sUryAM gAtA te pazu menasIba na rahe, zvAsanane pAmI zake, pALI zake, mAmAga taraph prayANa kare. AthI agiyAra aMganI racanAnI jarUra gaNudharAe e. kAI paNa kebanI mUtti gRhiliMga hAya nahi agiyAra agamAM pahelA nakhara AcArAMgane ApyA. sthApanAe pahelA nabara AcArAMgane ApyA. deva, guru, dhA vyavahAra ane parIkSA AcAra upara rahelI che. AtmA zuddha haiAya paNa kharAba AcAravALAne deva tarIke mAnavA taiyAra nathI. jo ke anyaliMge ADe kama kSaya karIne mAkSe jAya te vAta kabUla paNa gRhasthali Mge, anyali Mge deva mAnavAnI vAta amAre kabUla nathI. zaMkA-- anyaliMga, gRhasthaliMge kevaLajJAna ane siddhi che teA pachI gRhasthaliMgavALAne deva mAnavAmAM aDacaNu zI ? hathiyAra, strI, mALAvALA hoya te pazu deva mAnI zakAya ! siddhi meLatravAmAM vAMdhA nathI, te| deva mAnavAmAM gayuM zuM? jene strI, hathiyAra, mALA hoya te badhuM tiMga che ema vAta kare che. kevaLajJAna ane mekSa, A e vastu nahI nathI teA devapaNuM kema nayuM! ne anyaliMgamAM siddhi ke kevaLajJAna thavAmAM aDacaNu nathI tene guru tarIke. mAnavAmAM aHcaNuzI ! samA--anyaliMgavALA, gRhasthaliMgavALA ka`cita jainanI sthitine jANatA hovAthI bhAva-cAritramAM AvI jAya, tethI kevaLajJAna meLavI le ane be ghaDI AchI hoya teA siddhi pazu meLavI le, paNu anyaliMge ke gRhiliMge deva mAnavAmAM amane aDacaNu che. tenu kAraNa e che ke--jema jagatamAM mAMsa na khAvAvALA DhAya, paNa gaLe hADakAM bAMdhavAvALA hoya tA hiMdunI hAramAM besavAne lAyaka thatA nathI. evI rIte A saMsArabhraSaNunuM hADakuM che. kayuM ? anyaliMga ane gRdghaliMga, mATe te hADakAMvALA na joie. kAi paNa dhruvanI mUti gRhaliMga tarIke hAya nahuM. khadhaka, zivarAjaSi badhAne Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM ] rathAnAMgaNatra [ G7 liMga paTAvavAM paDyAM. aMdha saMnyAsI hatA. aMdhaka vagerene veSa palaTa po . veSa palaTAvavAnI jarUra kAraNake e bhavabhramaNanuM citna che khuda gautama gaNadhara mahAvIra pAse pratibaMdha pAmyA chatAM veSa palaTAvavAnI jarUra zI? kahe ke e bhavabhramaNanuM cihna che. jema hADakuM e mAMsanuM cihna che. je bhavabhramaNa bacI gayuM hoya paNa bhavabhramaNanuM ciMta rahyuM hoya te paNa te tyAgInI lAInamAM besI zake nahi. rAjAmahArAjAone gRhasthapaNAnAM cihna cheDavAM paDyAM. anyaliMga zabda kahI Ape che ke A cheDavA lAyaka, jhera jevI cIja che. pAse javuM hoya teNe savaliMga pAvuM anyaliMga eTale zuM? ahIM beThA eTale paradhamI che eTale jaina darzanane mAnavAvALA nathI. tema anyaliMga zabda kema vAparyo? mekSanI viruddhatA jaNAve che mATe. mekSanA arthIe AvI chAyAe javuM nahi. rajoharaNAdi badhAM svaliMga, sva eTale pite. svanuM- siddhinuM A liMga. kevaLajJAnIoe jagatane jaNAvI dIdhuM ke jeNe jeNe mekSe javuM hoya teNe teNe A pakaDavuM. mekSanuM cihna A che. bIju mokSanuM cihna nathI, anyanuM gRhasthanuM citra che. anya, gRhI zabdonI sAthe liMga zabda mUkayo tethI svaliMgane paNa sva zabda vAparyo che. anyaliMga eTale AraMbhaparigrahanAM karmo bAMdhavAnuM sthAna zaMkA--jene karmane baMdha, karmane rokavAnI vAta karavI che, AtmAnuM zuddha svarUpa mekSa te jaNAvavuM che tene sva karyuM? anya kayuM? rava-paranI vaheMcaNa jaDa cetanane aMge heya. amuka jaDa cihana tene sva ane amuka jaDa cihana tene anyaliMga kema kahe che? jaDa cIjane gRhiliMga kema kahe che? samA-kaI prakAre anyabiMganA raste jaze nahi. svaliMge jaje. jhera khAvAvALA paNa bacI gayA. pANImAM taNAI gayelA paNa bacA. pANImAM vahyA teTalA maryA, kAI na Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -78 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bacyuM ema kahI zakIe nahiM. jhera khAdhuM teTalA badhA maryA nathI. sApa karaDayA hoya ane AyuSya baLavAna hoya to jIvI paNa jAya. AyuSya baLavAna heya ne nadImAM taNAI gayA heya to paNa bace. A bharose rAkhIne sApa, pANI, jherathI nirbhaya keTalA banyA? koIka bacI jAya. anyasiMga, gRhiliMge mokSe jAya che te, jhera, agni, sarpa, pANImAM baccA mAnIe chIe tevuM che. tevuM dekhIe chIe, chatAM te jhera, agni, pANI, sapane bhaya ocho thato nathI. pANImAM vahyo paNa e eTale pANImAM vahe te marI jAya. arthAta ghaNe bhAge to marI jAya tema anyaliMga eTale che te saMsAramAM rakhaDavAnuM, AraMbhaparigrahanA karmo bAMdhavAnuM sthAna. koIka bacI jAya, bacavAnI sarvathA nA na kahevAya paNa anyaviMga, gRhiliMga zabda vAparIne jaNAve che ke A te marI javAnuM che. anyaliga saMsAramAM rakhaDAvanAra, svaliMga tAranAra svaliMga e tavAnuM sthAna. khorAka e AyuSyane TakAvanAra, rasANa khAnAra badhAM jIvatAM nathI. UMcAmAM UMce khorAka khAnArA marI jAya te dekhIne rasAyaNa, khorAka upara aNabharaso karIe kharA ? e sAdhana te AyuSya vadhAravAnuM TakAvavAnuM che, tema svaliMga e sAdhana to mokSanuM ja che. pANI, jhera, sarpa, e janane nAza karanArAM che. koI bacI jAo bhale. gRhiliMga, anyaliga saMsAramAM 2bhaDAvanAra, liMga tAranAra. temAM koI dugatie cAlyA jAya. jema jagata khorAka, rasAyaNuthI DaratuM nathI, AyuSyanA kSayathI Dare che. jema AyuSyane TakAvanAra rasAyaNa che. tema zubha pariNatine lAvanAra, TakAvanAra a-sAdhuveSa che. prasannacaMdra AtmakalayANane mAge [7] - prasannacaMdra rAjaSi te sAdhu vezamAM hatA. tene kema thayuM? A savAla karanArA kANuM hAthaNanI lIlA na kahe, te bIjuM zuM? prasannacaMdranuM dakhata evuM sIdhuM che ke zAsanane te rasto batAvI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ G de. prAcadrajIe dIkSA lIdhI te vakhate rAjyanuM zuM thaze eve vicAra nathI karyAM. bALaka putra che. rAjyane kArabhAra che. kriyA hAya teA rIkrIvara nImI de. meTA rAjyamAM na dhaNiyAtuM khAtuM thAya temAM pariNAma zuM Ave? tenI ciMtA na karI, thavAnu` hAma te thAo. mAre tA nIkaLavuM. saMsAramAM pAchaLa rahelAnI cAhe te sthita hAya tenI cAritra lenAre darakAra karavI niha. ceAthA ArAvaLAne ATaluM karavuM paDe te pAMcamA ArAvALAne vadhAre mahenata paDe. sArAM lUgaDAMne sApha thatAM muzkela te kAlasA jevAne mATe keTalA sAbunI jarUra paDe ! mekSa--AtmakalyANa mATe nIkaLyA che. pAMcamA ArAmAM sabhyatA meAkSatI rAkhI che. sAdhana aMdha nathI, siddhi aMdha che. je vakhate bALakane cheDhIne rAjA nIkaLe te vakhate rAjakuTuMbamAM kakaLATa na hoya ema svapna paNa mAnI zake! kharA? badhAMnA kakaLATa vaheArIne dIkSA aMgIkAra karavI te zreSTha manAI hatI. prathama A pagathiyu' Apaze. prasannayaMtra----jyAM rAjagRhI narI, zreSThika sarakhA rAjavI, abhayakumAra jevA buddhizALI pradhAna, tyAM paNa duniyAM deraMgI cAlatI hatI. dAraMgI duniyAnI akSara AtmA upara thavI na joie. khuda mahAvIra birAjyA che, sameAsaryAM che. zreNika sarakhA rAjavI, abhayakumAra jevA pradhAna tyAM duniyA dAraMgI. dIkSita thAya tenAM kuTubI mAthAM phADe temAM dhama che. kalpAMta kare temAM dhama che, paNa je phuTagaDIo phatavA jetA kare tenuM zuM thAya ? kuTubInA lezamAM dhama' kahyA che.-nIkaLyA tyAre kuTukhI UMcAnIcA thayA haze paNu jarAka vakhata gayA haiAya. pachI sAdhu pAse sAMsaMbaMdhI jAya. sAdhu kahe kara paDikkamaNuM, vAMkA vaLIne karavuM paDe. aThThAi maheAtsava karavA paDe. saMbaMdhane lIdhe. pelA saMsAra tarapha rahevA mAgatA hatA, A sAdhu tarapha rahevA mAgatA hatA. niveDA thai gayA. kuTuMbapazuAne lIdhe zAtA pUve, zAne lIdhe ? saMbaMdhane lIdhe. ? Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna gAne tyAM maraNanI noMdha na nIkaLe amadAvAdamAM kAMtivijayajIne aMge kesa cAlyo hato. chApA vALAonAM chApAM nIkaLyAM hatAM, chApAvALA kAITikA. lagnanI naidhi na hoya, muvAnI nedha hoya. chApAvALAne jUThAM sAcAM lakhavAnAM hoya. ene bicArAne bIjuM hoya nahi. kAchaDiyAne cAhe tevuM bharavuM paDe. kAMtivijyajI mAMdA paDayA hatA tyAre sAravAra karavA kANa gayuM hatuM! saMbaMdhI ke kAITiyA. nedha rAkhanArA, jUThA chApAo bharanArAo kAMtivijayajInI khabara levA gayA hatA? kuTuMbIo chAtI mAthAM phUTe, temAM dhamanI jaDa ropAya che, zreNika sarakhA rAjavI che, abhayakumAra jevA pradhAna, mahAvIrasvAmI samosaryAM che, chatAM phatavAvALA to hatA. prasannacaMdrajI kAusagamAM che. eka dUta dhanya bhAgya che ema tapasvIne kahe che. dhanya che enI zamatAne. jema gArane tyAM maraNanI neMdha na nIkaLe, tema jeo pitAnA AtmAne ghameM deravA mAgatA hoya temane tyAM adharmanI neMdha na nIkaLe. patitane patita tarIke kahevAmAM koI phAya? tuM patita nathI chatAM patita thAya che. kuragaDanI vAta sAMbhaLIe chIe ke cAra mAsanA upavAsI. phaLa zAmAM mAthuM? devatAne vaMdana karavA lAyaka na rahyo. huM khAya che? lAMbA hAtha karavAmAM vaMdana karavA lAyaka na rahyo. je manuSya dharmanI lAInamAM javAvALA hoya te bajAramAM jAya te khATakInI dukAna hoya te meTuM tyAM na ghAle, paNa jAya zAzvALAnI dukAne. patitenA vatamAM ApaNu vRttine khUkAvIne dharma suMdara karazuM e mAnavAvALe te patita thavAno che. patitane heya tarIke kahuM chuM tema kahIne khATakI vADe na jAo. UMTane AMbA na sI, e te lImaDe jAya zaMkA--patitane ughADA pADavAmAM dharma nathI? samA-gRhasthane upadezane adhikAra nathI Ape. tamane pUchyuM keNe? patitane patita ema jAhera kare. kharAba mArge javAnuM baMdha karavAnuM thAya tema hoya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 80 ekatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra te te karo. kuzIliyAne kuzIlamAM rahevuM che tethI suzIliyAnI suzIla cAla na game. baMDane viSTA khullI karavAnuM mana thAya paNa dUdhapAkamAM deDavAnuM mana na thAya. jayAre dUta prazaMsA kare che "de rAjaddhi cheDI. ApaNAthI pAMca paisA chUTatA nathI. ApaNe nahi maLelI strIne aMge gheraghera bhaTakIne strI karavA mAgIe chIe, eNe rANIo cheThI che. bALakanI mamatA nathI vaLagI. jAnavara paNa bALaka para mamatA rAkhe che te Ane dhanya che. je dharmiSTha che te moDhe dhru na khAya. e to pAna ja cAvaze. je manuSya. pitAnuM meTuM lAla karavA mAge te pArakA gharanA kolasA na cAle. dharmiSTho patitanI pelejanamAM na paDe. uttamanI sevA tana, mana, dhananA bhAge karaze. pAna laIne meM lAla karavuM che. patitAne paDakhe paNa na caDhavA de. ahIM pAna khAvAne uddeza nathI, A te vAta kahevAya che. jene mAThuM lAla karavuM che te gharanA nathI khAte to pArakA kelasA khAze? jene sArI sthiti chatAM bagADavI che te paMcAta karaze tapasyA tarata asaravALI cIja che. cAra mahinAnI sAmaTI tapasyA, e zI cIja? e dhULamAM bhaLI, zAmAM? A khAdhA kare che. tapasyA nathI karato, emAM. ATaluM ja mAtra bolyA. bIjuM kazuM nahi. temAM cAre mAsano tapasyA coLAI gaI, te bIjAmAM zuM na bane? sumukha dUta hato te samaja hato ke je chatI prazaMsA na karavI te mahApApa che. ane guru na mAnavA, tAruM jIvana sugurunI sevAmAM, sukhanI prazaMsAmAM arpaNa kara. rUDhicusta nahi. zAstrane mAnya guNonI prazaMsA karavAvALA thA. bIjo durmukha, jema bAvanAcaMda, viSTA paDI heya te mAkhIne bAvana caMdana kAmanuM nahi. UMTane AMbe na e, lImaDe jAya." "akama mUtara ja pIe, amRtane na pIe." tema sahaguNI vidyamAna chatAM, dharmanAM kAryo chatAM, pravRtti vidyamAna chatAM, kAussaga dhyAne birAjelA muni mahArAja chatAM, UlaTe sumukhane kahevA jAya che. ekaluM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna pitAnuM mukha rAjI karavAmAM saMtoSa nathI, paNa sumukhane kahevA jAya che-enu meTuM joIe te pApa lAge. mahAvIra sarvajJa tyAM che, cheTuM nathI. zreNika, abhayakumAra tyAM che, tyAM durmukha hato. prasannacaMdrajInA tyAgane pApanuM kAraNa mAne. durmukhanI dazA e ke huM to sumukha na banuM paNa sumukhane durmukha banAvuM. are ene zuM vakhANe che? enuM moDhuM joIza to narake jaIza. zAstrakAre jJAnathI dekhe. svarga, narakanA phaLa batAve paNa mukha jevA narakanI vAta kare temAM temane narakanI gaMdha rahelI che. jJAna to cheja nahi. narakanI gaMdha kayAM te AgaLa-pAchaLanI, kayAM to javuM haze, kayAM te tyAMthI AvyA haze. AthI bolya-nAnA bALakane choDyo te zatrue rAjaya laI lIdhuM. rANIone rakSaka nImyA vinA cheDI, pradhAne rakSaka te bhakSaka thaI gayA, AvuM karanAra narakane ghaNuM nahi te bIjuM zuM ? A belanAre durmukha. bole tenuM moDhuM gaMdhAya, gaMdhAtA moMDhAne dukha. jema AjakAlanA kAiTiyAnA dalAle sAdhune khaseDavA mATe ja prayatna kare che, ne kahe che-mahArAja ! thaI jAo gRhastha. relabhADu, nekarI ApuM. tyAM durmukhanuM vacana bhAvathI mArI nAkhanAruM banyuM dumukhane bolavAne haMmezAM vakhata che. prasannacaMdra sarakhA tyAgI badalAI gayA to AjakAlatA kAiTiyAnA dalAle bele temAM sAdhunI zI dazA na kare? durmukhanA eka vacananI asara prasannacaMdrajI upara thaI. A rAjarSi-kevalInA bhAI che, vakalacIrI kevalI. evAne kAITiyAnA kAtila bANe asara karI. nAnI uMmaramAM le to kamAtAM nathI AvaDatuM tethI dIkSA. AgaLa kahe ke "kamAtAM nathI AvaDatuM. bairI nathI maLatI temAM dIkSA lIdhI ke? durmukhane balavAne haMmezAM vakhata che. prasannacaMdrajInI AgaLa durmukha bele che. Aje chApAM--kAiTiyA khAtAM sAdhu, zrAvake vAMce te tenA AtmAnuM zuM thAya? keTalAka sAdhu kATiyA khAtAnA dalAla Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamu' ] sthAnAMgasUtra [ <3 jevA che. jUDI vAtA lakhIne bIjAnA sakita kheAvaDAvavAM. sAdhu potAne nAme bahAra paDe che. lakhI lakhIne guptapaNe Ape. kahe dukhanA avatArA kharA ke nahi ? sAdhune pAta'ne raste javAnI jarUra che. dukhanA vacane prasanacaMdrajInu` satyAnAza kADhayuM, te pachI AjakAlanA krAiDhiyAkhAtAne bhAga thanArA peAtAnuM satyAnAza kema na kADhe lakhanArA, samAcAra ApanArA, vAMcanArA dukhA, patitAne cAvavA mAgatA nathI, paNa durmukha banAvavA mAge che. tema karavAthI sAdhupaNuMAnI sthiti pAtALamAM gaI. sAtamInAM khAMmAM kANuM? prasannacaMdra sarakhA mahApuruSe. durmukhanA vacananA jherane lIdhe. vacananuM jhera sAtamIe pahoMcADanAra thAya, te pachI phAlatu sAdhu, sAvI mukhanA vacane cAle te te zI dazA thAya? e prasanacaMdrajI eka vacananA bAjumAM vidhAI gayA. jo mAtipatA rajA Ape teA paisA ApyA. rUve teA rAtAM kakaLatAM, na ve te peTa ThaMDu karyuM che. dukhane A badhI vA1mAM paMcAta che. dumu khAnI poMcAtaneA pAra AvavAnA nathI. tame petAnuM sudharA. prasannacaMdra sarakhA sAtamIe gayA. peTamAM duHkhatuM hoya, taraphaDiyAM mArA haiya te vakhate khele ke sAtamImAM zuM ? jo te khelA tA khabara paDe, sAtamIe prasannacaMdrajI pahoMce che. mahuvrata cheADayuM che? kAussaga dvAyA che? nahi. paNa dumukhanu jhera rUMvADe rUMvADe prasarI gayu` che. dumukhanA jher AgaLa sAdhupaNuM taNAI gayuM, tapasyA taNAI gaI. AjakAlanA jherIgesa cheADanArA che. enA sarkajAmAM jAya tenI zI dazA thAya ? zAkabhAjInA badalAmAM amRtane kA DhALe te kevo gaNAya ? zaMkA---jo sAdhupaNAnA veSamAM AtApanA, upasyA kare che, chatAM sAtamIe sidhAvyA, te veSa zA mane ? samA.~kANI hAthaNInI lInnA na karIza. kalpanAthI hathiyAranI laDAI karI, laDAi karatAM hathiyAra bUTamAM, mugaTathI DAku. pachI zu' thayuM? lAca dekhyA. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sAdhutvanuM bhAna AvyuM. pharyo pAchA. rANuo kayA bhave nathI maLI ? paNa anaMta janma nahi maLelI cIja te A dIkSA che. zAkabhAjIne badale amRtanA kupo DhaLe te ke? chokarAM, rANa-zAkabhAjI ene badale amRtane kupo DhALuM ? zreNika samosaraNamAM jAya che. sAtamIthI nIkaLyA, sarvArthasiddha pahoMcyA. lecanA pratApe suMdubhI. A zuM? kevaLajJAna thayuM che. ahiliMga to sAtamI narakanI nIsaraNI e badhuM keNe? lAge, tyAge, liMge. A vAta dhyAnamAM laIzuM te jJAnIoe sAdhupaNane svaliga kahyuM che te vyAjabI hatuM tema thaze. tene lIdhe prasannacaMdra sAtamI naraka TALavAne yogya thayA. gharanI jaMjALe baMdhAvI. gRhiliMga sAtama narakanI nisaraNI ane dravyasAdhupaNuM e ja kevaLajJAnanI nisaraNuM. zAstrakAroe kevaLajJAna anyaliMga ane gRhiliMgamAM mAnyuM, chatAM joDe kahI dIdhuM ke Ane svapna bheTaze nahi. anaMtA che je dIkSita thayA te gRhaspanA veSo choDI sAdhupaNAmAM AvyA. zaMkA-veSanI apekSA e ke jIvanI hiMsA na karavI. cAhe te veSa rAkhane? samA -tIrthaMkara bhagavAna ghara choDIne, gRhiliMga choDIne ne kanyA. je te mekSanuM kAraNa hoya te tIrthakare e choDayuM, anene choDAvyA tenI jarUra zI? zaMkA-siddhi te kahI che ne? samA-jema sApa kara paNa bacI gayA. sApa karaDayAne ra nahi ema belavAne koI taiyAra thAya nahi. tema gRhaliMga ke anyaliMge koIka mokSe jyA tethI te bhayaMkara nathI ema zraddhALu bolI zake nahi. pANI, jheranuM svarUpa jANanAra jiMdagIne nAza karanAra mAne, bhale koInI jiMdagI bacI jAya. gRhiliMgamAMthI mokSe jAya te jheramAMthI bacI javA jevuM. AthI hathiyAra, strI, mALA, chatAM koIne deva mAnI zakAya nahi. AcAra e majUrI, pariNAmanI suMdaratA e gAyanuM dUdha AthApanI mukhyatA. phaLa karatAM kAraNanI mukhyatA. kAraNane Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM ] sthAna gatra [pa AdhAre manuSye cAlavuM e vyavahAra. agiyAra aMganI racanAmAM pahelA nabara AcArAMganA rAkhyA che. mAcAra-mAkSanA rastA. AcAra pravate tyArathI zAsana, AcAra na pravarte tyAre zAsana nahi. tethI pahelAM a Mga tarIke gaNura mahArAja mAcArAMmane sthApana kare che. AcAre vyathita thayA mATe. gAyate ghere bAMdhe, gAyanI sAravAra cAkarI kare, te dUdhanI AzAe. DhAranI vAMse DhAra thavA jevuM.' e dUdhanI AzAe. AcArane pahele naMbara apAya chatAM temAM pariNAmano suMdaratAne dhyAnamAM rAkhavAnI kharI. mATe AcAra e majUrI, pariNAmanI suMdaratA e gAyanuM dUdha. ApaNe gAyanI majUrI karIe ane dUdha kUtarIo pI jAya teA mahenatanuM phaLa kAMI niha. majabUta killeA koI kare teA te vicAra AcAra sAdhunA pALIe, manamAMkaDuM mAta lAve teA kAma na thAya, mATe vicArano vyavasthAnI jarUra. AthI khIjI sUyagaDAMganI sthApanA karIne sva-samayanI, para-samayanI, sva-para-samayanI vAtA karI ne vicAra nizcita karyAM. zahera sArI rIte vadhyuM, vepAra jAmI gayA, haleA TALI za`. paNa jema para rAjyanA AkramaNanA prasaMga Ave te vepAra khalAsa thAya pazu majabUta killA kare teA bacAva thAya, tema vicAra. khAcArane AkramaNlR na Ave tene mATe vIkaraNavALuM sthAnoMgasUtra. ekamAM nirmUlamAMthI malina, bIjAmAM linamAMthI nimala temAM pAMcamA dANAmAM eka ja vastu tapAsavAnI che. anya jagatanA matavALA pAte paramezvarane mATe che. ApaNe paramezvarane mAnIe chIe. e vastu sarakhI chatAM AMtA. avatAra, izvara kha mAnIe chIe. avatAra, Izvara na mAnIe tA mahAvIra, RSabhadhruvane mAnIe nahi. AmAM phara nathI paNa jamenI udhAra rakamamAM melI de tA, bhUla thAya teA eka goTALA, pazu udhAranI jagA para jamemAM melI de teA Dabasa geTALe. e lekA izvaramAMthI avatAra mAne, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ApaNe avatAramAMthI zvara mAnIe. mahAvIra, RSabhadeva, bhavavALA (avatAravALA) paNu avatAramAMthI thayA Izvara. Izvara svarUpe cheDA. emaNe IzvaramAMthI avatAra mAnyA seTale aeDe Ave ava tAre. nimalamAMthI malina thavAnu emane mAnyuM. ApaNe milanamAMthI nimaLa thavAnuM mAnyuM. ApaNe unnatine raste bhagavAnane mAnIe chIe. unnatine raste javuM hoya te unnatinA mA` levA paDe. UMcI draSTie UtarI zakAya che paNa nIcI draSTie caDhI zakAtuM nathI. nIce meDhe UMce caDhI juo ? Adaza halakA hAya tA . AtmAne UMcI sthitimAM lAvI zakAya nahi. nimalamAMthI malina levA te ke milanamAMthI ni`la, e emAM kayA Adarza UMce ? jainAe pahelAM kama vALA, pachI unnati karatAM U Mce caDhela. malinamAMthI nimala thayA tenA Adarza. pelAe nimalamAMthI malina kema thayA? kraye! Ada levAya? jaina mata ane anya matamAM moTA kraraka A che, izvara sudhi janma ApanAra tarIke zraddhAgamya khIjI vAta. Izvara mAnavA zA mATe? Astika mAtra Izvara mAne che zA mATe? bIjAne ema kahevAnuM thAya ke ApaNune janma ApyA, pANI Apyu, pahADa, sUrya, caMdra banAvI dIdhAM. jaina sivAya bIjAoe janma ApyA te vageremAM upakAra gaNyA. tA pachI meAkSane kai lAinamAM mUkaze? mekSane mahAapakAranuM kAraNu mAnaze ke bIjuM? kAraNake janmanA nAza karanAra te apakArI, izvare janma ApyA mATe upakArI teA pachI dhama nAza karanAra. zvarane bhaje janma ApavA mATe, bhajanamAM phaLa saMsArabhramaNu. bIjI bAju aMdha zraddhA. vAMjhaNIe zuM izvaranuM bagADayu` ke tenI kUkhe janma na ApyA ? kUtarIe pUrepUrI ArAdhanA karelI ke tene peTe kurakuriyAM eka vakhate pAMca che. pratyakSa janma ApanAra mAbApane mA vA nahi ne izvara sadigdha janma ApanAra tarIke zraddhAthI mAnave. pelA (zvara) janma ApIne besI rahe. mAbApa teA janma Ape, zIkhave, Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM ] sthAnAMmasUtra [ 87 saMpattimAM sahAya kare. pele "ajAgaLatine je tenI kiMmata ke A sAkSAta madada karanAra tenI kimata? kahe meTA paramezvara ke mAbApa. janmane aMge mAnavA hoya . keInA kahevAthI khUna karavA Avyo tethI khUna karanArA khUna karavAmAMthI khasI javAne rAjAne tyAM khAMDa laIne Ave che te pAmI jAya che. jyAre janma ene Izvare Ape. ene dekhe tyAMthI sujJa puruSa chava te na mele. kAraNa ke nava mAsa UMdhe mAthe laTakAvyo. aMdhArI jagAmAM Izvare kedamAM pUryo hato. Izvare jelaranuM kAma karyuM hatuM. janma denAra te jelara che. nava mAsanI sajA bhagavAvI che. IzvaranuM kayuM bagADyuM ke ghAtakI rAjya na Ape tevI sajA. sattA sAta varSanI uMmarano aMdara gunegAra TharAvatI nathI. codanI uMmara hoya te nyAyAdhIze jovAnuM. buddhithI kareluM lAge to sajA. mAbApane kAyadAe bAMdhelA che. mAbApa chokarAnI AMkha pheDe, marI jAya tevI rIte mAre te sajApAtra. jelara evI rIte mAre, marI jAya to elara sajApAtra ? kamamAM phaLa devAnI sattA che ke nahi? izvara na hoya te karma bhogavavAM paDe nahi. karmamAM sattA che te Izvara zuM kAma mAthAphoDa kare che. mAbApa chokarAne zikhAmaNa che. te a5 zakitavALA tethI ghAye raste lAvI zakatAM nathI. Izvarane sarva zakti ke alpa zakitavALe mAne che? jeDe rahIne Izvara pApa karAve che. joDe rahIne duHkhI kare che, ema mAne. mAbApa ajJAna, azakya hoya che. te izvara sarva zaktivALA, jJAnavALA tenI hAjarImAM pApa thAya kema? polIsanI hAjarImAM khUna thAya to polIsa gunegAra. jene janma dvArAe ivarane pUjavA taiyAra nathI jene saMsArane dhikkAranArAjanmane dhikkAranArA hei, janma dvArAe Izvarane pUjavA taiyAra nathI. "pRthvI, pANI teM kIdhAM' A kahIne lekene bharamAvyA che. pANI kema taiyAra thAya e jagatanI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jAhera cIja che. pANInI taiyArI kevI rIte thAya che? jagatanA kartA manAvavAvALAoe jagatane dhRtyuM che. pANInA kheMcANathI vAdaLAM baMdhAya che, temAMthI pANI thAya che. jeo khANe tarapha javAvALA che tene khyAla haze ke je kacaro je khANamAM nAkhyA haze te eMsI varSe pAchuM e ja bane che. ArapANanI khANa khode che. daza varSe ke te ArasapahANu. jharIA tarapha khANamAM reta, kacaro nAkhe che. eMsI vaSe kolasA thAya che. je pRthvI, vInA ravabhAve thAya che, te izvarane ThekI besADe che? je manuSya dalAlIthI daza rUpiyA padA karavA hoya te cera evA paNa zeDane mATe zAhukAra gaNAve che. tema dhAmApathIoe IzvaranuM kartApaNuM manAvI, garbhamAM Ave tyAMthI maraNa thAya tyAM sudhI lAgA rAkhyA. jene baLIne rAkha thAya tyAM sudhI phelIne khAvuM che, te Izvara na manAve te phelIne khAya zI rIte? jaina sivAyanA dharmavALAo janma ApavAne lIdhe izvarane mAne, pANI. pRthvI, sUrya, caMdra kama tene lIdhe Izvarane mAne che. jene kayA tarIke Izvarane mAne? dIvAne, sUryane upakAra mAnIe chIe ke ajavALAne upakAra mAnIe chIe ? sUryane prakAza vidyamAna je vastu, enuM svarUpa batAve che. prakAzathI iSTa vastune joI zakIe chIe, aniSTane joI zakIe chIe. ajavALuM na heta te kaTA, kAMkarA, vIMchI, sApanA bhoga thaI paData, bAhya Apattine bacAva bAhya ajavALAthI thaye, tema AtmAmAM kaI Apatti che te oLakhAvanAra tarIke izvarane mAnIe chIe. Apatti oLakhAve che, bacAve che, batAve che. bacAvavAnAM sAdhane Ape che, Ane mATe tIrthakarane upakAra jene mAne che. Apatti choDAvavA mATe pAMca mahAvrato kahyAM . zaMkA--ajavALAe sApanI Apatti bacAvI, tIrtha kare AtmAne kaI ApattimAMthI bacAvyo ? samA-anAdi kALathI pAMca Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM ] sthAnAMgasUva [ 89 Apatti A AtmA veThI rahyo hata--hiMsA, jUTha, corI, strIgamana ane parigraha. AmAMthI bacAvanAra keI na hatuM. janmA tyAre jhabhalAM, TopI, gaLathuthInI vAta calAvI. AgaLa gayA eTale bhaNavAnI vAte calAvI. enAthI AgaLa vadhyA tyAre paraNavAnI vAta calAvI. dAMta paDI gayA, khATalAmAM paDavAnI vAta batAvI. pachI sUI gayA, chuM. A vAta batAvI. hiMsA, jUda vagere AtmAne rakhaDAvanAra che evuM jagatabharamAM kaI batAvanAra nathI. eka hai e vastunI mAlama nathI. bIjuM mAlama heAya te batAvanAre pramANe vartavuM paDe. TIpa.bharAvavA Ave to pote bharavuM joIe ne? pite hiMsA vagere choDe to choDavAnuM kahI zake tIrthakaroe pite hiMsA vagere choDayAM. ane teo bIjAonI Apatti choDAvavA mATe dareka vakhate prayatna kare che, tethI paMca mahAvrata kahyAM che. pAMca mahAvrata pote AcaryA ane te pachI tene saMdezo Apyo. - pAMcane anukrama kahI gayA, pareluM prANAtipAta-viramaNa kahI gayA, ane bIjuM mRSAvAda-viramaNa te jagatanA kudaratI niyama pramANe-gati pramANe bIjuM Ave te ahIM batAvyuM che. vyAkhyAna 32 zAstranI paraMparA che tyAM sudhI zAsananI pravRtti gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jenA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamArganI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA pahelAM cauda pUrva ane bAramA aMganI-daSTivAdanI racanA karI. makAnanI nisaraNI karatAM moTAM pagathiyAM heya te moTA mANasa caDhI jAya, paNa nAnAM baccAo caDhI zake nahi. vajIsvAmIjI sarakhA agiyAra aMganA pAgAmI thaI janArAne cauda pUrva, bAramuM aMga basa hatuM. je jIvo teTalA kSayapaza Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mavALA nathI tevA jIvone tAravAne mATe-baLa, strI, abuddhane uddhAra karavA mATe je agiyAra aMganI racanA karavAmAM na Ave to te leke zAstra vagaranA rahe ane tevA manuSyo mekSamArge AvI zake nahi. pAMcamA ArAne che. paNa anuyogadvAra, dazavaikAlika carakhAM rAkhavAM paDayAM. kAraNake zAsananI pravRtti kyAM sudhI ke zAstranI paraMparA che tyAM sudhI. je dine zAstrane vize te ni sarvaviratine vida sabhavasUrie jaNAvyuM ke "kalyANa' zabda eTale "sarvavirati." saMkA-kalyANa zabdathI vAe sArI kaI bIjI hakIkata nahi ne sarvavirati kyAMthI levI? dIkSAnuM bhUta bharAI gayuM hoya te dIkSA kare te judI vAta che. samA - ahIM kalyANa zabda che. samyakatva, deza ke sarvaviratinI gaMdha nathI. kalyANane artha sarvavirati karyo che ane te karavAnI jarUra che. te na karavAmAM Ave to besI zake nahi. zaMkA-pApane avirati ane kalyANane sarvavirati artha karavAnuM kAma zuM? samA -3mAM ri jJAna toDyA" tyAM zuM karazo? kaI paNa prakRti puNya, pApa jaya svarUpa nathI. vadi prazasta, aprasta che 5Nu prasasta baMdhAya te vakhate aprazasta nahi. AthI bhayane artha kalyANa ane pApa thaI zake nahi. bannenuM svarUpa ekamAM lAvavuM che. ekava AvatuM nathI. be hoya ane eka svarUpe heya tevI cIja kaI ? jyAre e nirNaya thaze. kalyANa sAMbhaLIne jANI zakIe, pApa sAMbhaLIne jANI zakIe pachI evuM kahevAnI jarUra na hatI mATe vyAkhyA e karavAmAM AvI ke kalyANa eTale virati. prakaraNa viratinuM che. paheluM jJAna pachI davA. sarvavirativALAne prasaMga che. jJAnane phaLa tarIke sarvavirati levAnI che. sarvaviratine aMge adhikAra che. aviratirUpa pApa e sAMbhaLavAthI mAlama paDe. ubhaya zakhathI viratAviratirUpI je dezavirati te paNa sAMbhaLavAthI mAlama paDe. tyAM sudhI zAstronI pravRtti, zravaNa, zAsananA sUnI hayAti tyAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 9 batrIsamuM ] sthAnAMgasUtra sudhI ja sarvavirati. je dahADe sarvaviratino viccheda te dahADe zAstrane vida. pahelAM zAstrane, pachI sarvaviratine vikeda pachI dharmano vicacheda. zAsananI baMne AMkhe che, jJAna ane kriyA, sutra ane AcAra sUtranI racanA zAsananI pravRtti mATe che. sUtronI pravRtti baMdha thavAnI tyAre zAsana baMdha thavAnuM. zAsanane AdhAra te sUtra ke AcAra AcAra prate tyAre zAsananI utpatti, TakavuM. zAsananI baMne akhe che. jJAna, ne kriyA. sUtra ane AcAra. mekSa e jJAna ne kriyA baMne dvArAe che te zAsanane be rUpe kahevAmAM chUTa nathI. zAsana ekaluM jJAnamaya hoya to mokSane rasto nathI, tema ekaluM kriyAvALuM heya te te mekSano rasto nathI, javAdi padArthonA jJAnavALA, temaja avirati Adine choDanAro paNa joIe. mokSane siddha karavAne mATe be cIjanI jarUra che. eka paNa ochI karavI pAlavatI nathI. musAkarane akha, paga gharANe mejavAne pAlave nahi, tema mokSanA musApharone jJAna, AcArane cheDayAM pAlave nahi. mokSanuM sAdhana jJAna, kriyA ane heya te zAsana. ene paNa bemaya rahevuM joIe. tethI zAsana-AcAramaya ane jJAnamaya che. jJAna ane kriyA ane dvArA mekSanI musApharI thAya jyAre jJAnanI utpatti tyAre zAsananI utpatti, jyAre AcArano utpatti tyAre zAsananI utpatti kahI zakAya. jyAM banne AMkhe sarakhA. rUpe dekhavAmAM AvatuM hoya te DAbI AMkhe dekhyuM ema kahI zakato nathI. jJAna, kriyA bane dvArA mokSanI musApharI thAya che. mekSanI siddhine mATe pravartAveluM zAzvana jJAna, kriyA ubhayamaya heya temAM Azcarya nathI. baMne prakuTa tapa che, jJAna ane kriyA banne mukhya kAraNa che tethI baMnene karaNusaMjJA rAkhe che. "jJAnaziyAmyAM mokSa." paNa ziyALu pAna, zAnayutarAzicavA mA nahi. ema jJAna Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna LiyA mokSa ane karaNa zAsana sudhI jJAnanI sthiti hevI joIe. cauda pUrva, bAramA aMganI racanA karIne besI rahyA heta te eka hajAra varSa mATe zAsana karyuM. pUrvagata mRta, kayAM sudhI? hajAra varSa. bhagavAna sudhamasviAmIjIe jo pUrvagata mRta, daSTivAda sivAya bIjAnI racanA karI na hatI te hajAra varSa sudhI sthApeluM thAya. zAsananI jaDa rUpe AcAranI jema jJAnanI paNa jarUra ekavIza hajAra varSa sudhI zAsananI pravRtti te zAne AdhAre ? uddharavAnI pravRtti samartha gaNadhara na kare, te bIjA te karavAne kevI rIte samartha thAya? gaNadharAe cauda pUrve, daSTivAdamAMthI AcArAMga Adi uddhayo na hato te zAsana lAMbe kALa Takata nahi. zApananI pravRtti, TakAva, mokSamArga vahevaDAvavA mATe AcAranI jarUriyAta hatI. tema jJAnanI paNa jarUra hatI. tethI AcArAMganI racanA karavI paDI. sudharmAsvAmIjIe zAsananI jaDa rUpe jevI AcAranI jarUriyAta dekhI hatI tevI ja rIte jJAnanI jarUriyAta dekhI hatI. AcAra jarUrI. bAhya AcAramAM suMdaratA na haya, aMdara suMdara hoya to te paNa na levAnI. bAhya AcAramAM suMdaratA hoya te ja levAnI. AcAranI utpatti jJAnanI kayArImAM jIvane jANe te hiMsA choDe. jene jIva achavane pharaka nathI te hiMsAne cheDaze zuM? mATe AcAra jarUrI. AcAranI utpatti thavAnI jJAnanI kayArImAM. AcAra e AkAzamAM utpanna thavAnuM nathI, jJAnanI kayArImAM utpanna thAya che. zAsananA hitane mATe stra pravaryAM. kayAre taiyAra thayo hoya tyAM velaDI ropavAnI taiyArI thAya. AcAra-anAcAranAM phaLa vagere jANavAmAM Ave tyAre pApathI, durAcArathI haThavAvALe thAya. koI paNa viratinuM vartana, anAdi kALanI vAsanAnA bhoga vinA banatuM nathI. bhoga ApIne vadhavAnuM kayAre kare? anAdi kALanI pravRtti, hiMsA vagere tarapha saMskAro UbhA thavAnA. AthI te rokavAnuM jera joIze mATe jJAna. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrosamu' ] sthAnAM sUtra [ s e lagAya jo AtmAne lAgI gaI teA AtmA lAinamAM zaSyabhavasUrie ATha varSanA che!karAne samajAvatAM-manakamunine mATe-pApakama badhAze, kuTuka phaLa Avaze ema kahI dIdhuM. A jIvate pAchA haDDAvavA mATe, aNAmAM reDatA jatA hoya tene mATe kheMcavAnI A lagAma. A pApakama baMdhAvaze, AthI pApakama baMdhAze te pApakama Tuka phaLane devAvALuM thaze. lIMkhADI pAke tyAre mIThI thAya, paNa pApa baMdhAya tenuM kaDavuM phaLa AvavAnuM. e lagAma jo AtmAne lAgI gaI tA. AtmA lAInamAM. e lagAma chUTI tA jagatabharamAM lagAma nathI. pApama' aMdhAya che ane tenAM kaDavAM phaLa maLe che, mATe A lagAma hoya teA jIva anAcAra, aviratithI pAA huThI zake che. jJAnathI taiyAra thAya che mATe agiyAra aMganI racanA. bALakA, mUkha tene paNa jJAna ApavuM, ane tene pazu mAge lAvavA. jaina dhama' jagatane upakAro heAya te te pAMca mahAvratadvArAe khAdya AcAra upara grAsananu Takavu tethI pahelI AcArAMganI racanA karI. pachI sUyagaDAMganI racanA karI. pachI vargIkaraNa tarIke ThANAMgajInI racanA karI. A jagatamAM jaina dharma utpanna thayA e sArthaka mAnatA hAIe, jaina dharma jarUrI, jagatane upakAra kare ema mAnatA hoI e tA A kevaLa pAMca mahAvrata dvArAe. jemAmAM hiMsA vagere pAMca pApasthAnake che. te AtmAne herAna karanAra che tethI A pApAthI bacavu' joie, A siddhAMta khasI jAya te jagatamAM jaina dharmanI ki Mmata nathI. jaina dhamamAMthI hiMsA cheDavI e siddhAMta jo kADhI lai e teA daivatva, gurutva, dharmane paNa sthAna nathI. kAraNu ? mArImUkIne deva tarIke jAhera thanArA Dagale ne pagale duniyAmAM che. mArIte, kuLatA nAza karIne, deva thanArA Dagale ne pagale hatA, paNa hi mAravAthI, te karyAM sudhI khInne mArI nAkhe teA pa nahi mAravA, mane kAMi paNa Atti na hoya tyAM sudhI nahi mArumAtAnuM zveta pAtAne Apatti na hoya tyAM sudhI jALavI zake che. na Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pAdazAha ne bIbala ]-pAdazAhe bIrabalane pUchyuM, pyArAmAM yArI cIja keNa bIrabala-prANa bAdazAha kahe-prANu je mArA hota te yuddhamAM kema jhaMpalAve che, dariyAmAM jAya che kema? bIrabala- prANanA piSaNane mATe ja che. ekavAra teo bagIcAmAM gayA. beThA che. nAnA kuMDAmAM vAMdarI viyAI che. uparathI pANI pAyuM. thoDuM pADayuM vAMdarI ubhI thaI baccAMne bacAvyo. baccAM para kro yAra che? dusare kesa jyAM paDe, vAMdarInA nAka para pANI AvyuM. baccAne cheDIne baccAM para caDhI beThI. pAdazAha kahe-julama he gayA. jiMdagIne mATe jema UbhuM thAya to koI cIja vahAlI che? evI rIte anya dharmIo dayAnA nAmo levA taiyAra che. " fhRdayara tAni' kahevA taiyAra che, paNa potAnI jiMdagIne bhayanI nobata Ave tyAre kazuM jevA taiyAra nathI. e dayA to mAMkaDAnI dIvI jevI manusmRti nItinuM pustaka che. e ja manusmRti jaNAve che ajIgaRSi-duSkALane vakhata bhikSA na maLI. chokarAne mArI khAvA doDayA. pApe lepAyA nahi. bhUkha lAgI tene upAya karatA hatA. chokarAne mArI khAya temAM pApa na lAge te mAnanArI manu mRti. e to sudhAne upAya karyo. A vAta jyAre khyAlamAM leze tyAre manamAM Azcarya thatuM haze ke dazavaikAlika karavA mAMDyuM tyAre juvAdinI vAta nahi. jhADanA phUlomAM bhamaro rasa le tema vartavuM. bIjA dharmavALAoe dayAne rAkhI che, paNa e dayA mAMkaDAnI devI jevI che. padArI ane tenAM be mAMkaDa [ ] eka rAjA pAse kaIka madArI be mAMkaDAMne barAbara kaLA zIkhavIne lAvyo che. rAjA kahe e zuM karaze. pele kahe-copadAranuM kAma karaze. rAjAe kapaDAM paherAvyAM. darabAra bharAye te vakhate traNa cAra kalAka sudhI dIvI laIne UbhAM rAkhyAM. lokomAM Azcarya thAya. pAdazAha kahe- bIrabala dekha. paheregIre rAkhIe tene peTamAM dukhe. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khatrIsamu] sthAnAMgatra [ 95 mAyaDInu' rahe che. jue, Ane kAMI 5'cAta che? bIrabala--sAheba, jAnavara che. manuSyane pharaja, hAjata hoya. keTalIka muddata gai. paradezI manuSyA karIne TApalA laIne AvyA. pAdazAhanI dIvI ThekANe rahI, TAlA gabaDAvyo, badhuM kharAba karI nAkhyu. pAdazAha cIDhAyA. bIrabala kahe-sAheba! jAnavara che. khIjA dhamano dhyA-mAMkaDAne DerI na dekhAya tyAM sudhI dIvI pakaDIne UbhA rahevA jevI che anya dhI enI dayA kevaLa vacananI, peAtAne Apatti na Ave tyAM sudhInI. jiMgInA bhaya vakhate paNa yA na cheDIza kahenAra te jaina zAsana zibinAM dRSTAMta Ave che, te kayA rUpamAM levuM? peAtAne khArAka na maLavAne vakhata Ave te vakhate zu kare te pUratA prasaMga che. petAnI jiMdagIne bhaya UbhA thAya te yA na DhADIza te jaina zAsanamAM che. nAnAM baccAMne mATe dazavaikAlika kahevAya che--A varSoMnI uMmaranA manamramunine bhUkhe marI javuM bahetara paNa hiMsAmAM na pravavuM. pahelavahelu A zuM? jJAna, dhyAnanI vAte| pahelAM nahi. jAege je hade lAvIne kheAdha melI dIdhA che te meSa ahI thI zarU kare che. devapaNuM, gurupaNuM, dha hiMsAnA parihAra upara laTakelA che. hiMsA tyAga, jaina dharmomAMthI khaseDI devAmAM Ave te jaina dharmanA guru, deva, dharma'mAM guruva, devatva,, dhatva nahi. jaina dharmAMnu jagatAM jarUrI, upakArIpaNu' hiMsA cheDavAne 'ge che.'odiyAnaM'- sarva jagatanI yAte nirUpaNu karanAra cho. khIjAM badhAMe mAruM rAkhIne yA nirUpI che. chUTanuM sthAna kevaLa tIrthaMkare nathI rAkhyu (tarmAnanuM dRSTAMta upasaga" kare, manathI pratikULa vicAravAnI jo prANAMta jarUra nathI. mAre tA dhaNuM manavALIne rahevuM hatuM. hetamunie AvIne Ama kahyuM, avaLe raste cAlavuM ane Apa bIjAnA upara mUkavA. kALA nAga e khALIne kaDavA jatA nathI. bANu caMpANu thAya Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tA kare che. jenI pAse je zakti hoya tene te cauDhAya tyAre upa-caiAma kare. nAnu` baccuM cIDhAya tyAre je hAthamAM Ave tene upayega kare, vALa kheMce. ke gAyane pavitra mAnelI te gAyane kheDavA jAya te zIMgaDuM' mArI de. cAra varSa nA chekarAne zIgaDuM mAre te te marI jAya. mArI pravRttinuM zuM pariNAma Avaze te nirvivekInA manamAM Ave nahi. evI rIte sApa khAya, caMpAya tyAre karaDe che. dhArIne karaDavA krUratA nathI. have kALA nAga kyAre kahevAyA ? khAya, caMpAya tyAre karaDe tethI. tuM kALA nAgathI zu` UtaryAM ! sApa ane smrutimAM e ja meATA pharaka munipaNu, dhI paNa zAmAM? prasaMga na Ave tyAM sudhI zamatA rAkhavAmAM! munipaNAne aMge pharaja che ke pradyuti prasaMga hoya tA zAMta rahevu'. sApa prasaMga paDaye zAMta rahetA nathI ane sAdhu prasaMga paDaye zAMta rahe, ATalA pharaka paDayA. tuM pANI jevA zu` kAma thAya che. barapha lAge teA ThaDA, tApa Ave teA UnApaNuM. munipaNuM' te alAyadApaNAmAM che. A upadezanI lAina jaina dharmImAM che. prANAnta kAIne mAravAnA vicAra na karavA. svapnamAM hiMsA thai jAya tA prAyazcitta karavu. A tarIke guru, daiva, dhamanI sthiti jaina dhamamAM che. jaina dhama duniyAmAMthI jAya te ? phrAMsa hatuM na hatuM thaI jAya tA zAkhanu` satyAnAza, jarmana hatuM na hatuM thaI jAya tA kalA naSTa thAya, iMglAM hatuM na hatuM thAya te sAstra'jyapaNuM naSTa thAya. tema prAAMta upasageryAM hoya teA paNu kALajAmAM na hAlavuM. evuM jaina dhama na hoya te| A dazA svapnamAM na rahe. e jaina dharmanI balihArI che. kAi paNa hiMsAnAM kAryo DA. e kAne paDakhe na caDhe. hiMsAnuM parihArapUrvaka rakSaNa kA, jaina dharmI sivAya khIjA DAI dharmanuM A dhyeya nathI. ahiMsaka smRddhi utpanna karavI prasaMge--duniyAmAM jIvanamaraNanA prasaMge yAmAM tatpara rahe te kahenAra jaina dhama che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 97 jainazAsananI jaDa heya te te hiMsAnI virati A jaina dharma kara to dUra rahyo paNa sAMbhaLI zakAto nathI. jinezvara mahArAjanAM vAka, upadezA bIjAne trAsa karI de che. eka bAju bhagavAnanI vANIne amRtarUpa kaho che, bIjI bAju trAsa karI de ema kaho cho? mRgalAMnuM ToLuM bheLuM maLeluM hoya te siMhane avAja thAya te nAsI jAya. jaina zAsanane zabda e kavAdIone trAsarUpa che. keTavALa, jillAnuM jIvana, 5Na corane caMDALa. tevI rIte sarva chAnuM rakSaNa karanAruM, hita karanAruM vAkaya hovAthI jinavANI amRta samAna che. jeone hiMsA hAthamAM hathiyAra tarIke rAkhavI che, hiMsAne tyAga e nAmadapaNuM, bAyalApaNuM lAgatuM hoya to tevAne mATe jinavANI siMhanAda jevI bhayaMkara thAya temAM navAI zI? kumArga jene choDI nathI tene jinavANI siMhanAda samAna thAya. jenenI dayAne niMdavAmAM bIjA bAkI rAkhatA nathI. jaina zAsananI jaDa hoya te hiMsAnI virati upara. jaina dazAnI utkRSTa dazA hoya te hiMsAnI virati upara. jaina muru, deva, dharma jagatamAM jIvatA rahevAne hoya te hiMsAnI virati upara. dayAne dezavaTo de hoya te jaina deva, guru, dharmanI jarUra nathI. jinezvarane UMce darajaje AvavAnuM sAdhana, guru, dharmane AgaLa vadhavAnuM sAdhana gaI hoya te te jIvadayA che. tethI paMca mahAvratamAM prANAtipAta-viramaNane sthAna maLyuM. jIva-dayA e zAsananI, deva, guru, dharmanI badhAnI jaDa che. e upadeza te mAyAsa paMkhI jevo [ ]. pahelAM mahAvratamAM jIvadayAne aMgIkAra karuM chuM ema kahI de. jIvadayA karanAra pate petAnA taraphathI hiMsA na choDe te vAta karavAne artha nathI. eka kasa I bIja kasAIne kahe bhAI gAya zuM kAma mAre che! ene kaI artha nathI. tane dayA sArI lAgI to tArA kALajAmAMthI kema nIkaLI gaI? tArA kALajAmAM hoya te kALajApa kUvAmAMthI bIjAnA hadayanA havADAmAM Ave. tamAma dayAnI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAto zobhe kayAre? pote prANavadhathI dUra thAya che. gaThaDInI cerI, sAyanI zAhakArI. saMya jenI hoya te laI jAo. pite hiMsAne parihAra na kare, bIjAne parihAra karavAne kahe che tevuM thAya. tethI dravya, bhAva baMne prakAranA-kaI paNa prakAranA jIvanA, keI paNa prakAranA prANanA vaghathI pAcho haTha te te dharma tarIke gaNAya. tuM pote prANanA nAzathI dUra rahele na hoya, bIjAne dUra rahevAnuM kahe. pote jyAM sudhI jIvanI hiMsAthI khasele nathI tyAM sudhI bIjAne jIvahiMsA baMdha karavAno upadeza Ape te mAsAhasa paMkhI jevuM che. jaina dharmanI jaDa chakAyanI yA che. pote hiMsaka hoya to jagatanA jIne dayAnI vAta kare te mAsAhaMsa paMkhI jevI che. koI paNa jIvanA dravya-prANathI pAchA haThavuM tenuM nAma dayA che. khana na thAya to paNa hathiyArane aMge kApo jaina matanI-jaina dharma, jene deva, guru, dharmanI jarUriyAta, utkRSTatA nakkI karI te prANAtipAta-viramaNathI. jaina dharmane upadeza devAne adhikAra jaina sAdhuone che. jeNe vIse vasA dayA pALavAnI pratijJA karI nathI tene jaina dharmano jhaMDe UcakavAne haka nathI. pite chakAyanI dayA pALavAne taiyAra thayelA nathI, pratijJAnA dhyeyavALA nathI te jaina dharmanuM eka vacana bole te varaDAmAM jhaMDe UcakavA bhaLI gayelA che. jaina dharmanuM eka vacana bolavAno haka tene che ke je e chakAyanI dayAmAM taiyAra hoya. jena dharmanI jaDa, jIvana tarIke, deva, guru, dharmanI utpatti tarIke, jhaMDA tarIke koI cIja hoya to eka ja-prANanA nAzathI paraheja raho. tethI prANAtipAta-viramaNane pahele naMbare mUkavuM paDayuM sva-paranA dravya ane bhAva-prANa bacAvavAne niyama thaI gayo. khAmI Ave te nahi karavAnI pratijJA thaI gaI. have pachI jUha jevI cIja kayAM rahI che? adattAdAna vagere kayAM rahyAM che? eka ja mahAvata hovuM joIe ema kahe ? kAryarUpe tyAga thayA chatAM hathiyAranA vepArI phAMsIe caDhI jatA nathI, khUna karanArA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM ] sthAnAMgasUtra phAMsIe caDhe che. khUnanI sAthe sIdhe saMbaMdha vepArIne nathI. jUTha balavAvALAne sva, paranA dravya-bhAva-prANu sAthe sIdhe saMbaMdha nathI. nAzanA vicAra, kriyAvALo sIdhA saMbaMdhavALo che. hathiyAranA vepArIne khUnI gaNI zake nahi, jo ke hathiyArathI khUta thAya che. mAravAnA vicAramAM na hoya, mAravAnI kriyA na kare tene hiMsAnA gunAe gunAvALA kevI rIte karAya? A vacanane, zabdane, vAtane sIdhe hiMsAnI sAthe saMbaMdha nathI. hathiyArathI khUna thAya tethI hathiyAro vepArI khUnI nathI. hathiyAra na heta to khUna na thAta. sva, paranA dravya ke bhAva baMne prakAranA praNane nAza nahi karavAnI mana, vacana, kAyAthI pratijJA karavAmAM Ave te ja mRSAvAda killo rahe che. khUnanA kAyadAo karyA chatAM hathiyAranA kAyadA judA karavAnI jarUra che. khUna na thAya te paNuM hathiyArane aMge kAyado. hiMsAnA kAraNarUpa bane agara na bano te paNa mRSAvAdane tyAga karavo joIe. sAcuM e pariNAme jUThuM che, paNa e jUThuM e pariNAme sAcuM nahi. kaInI AbarUnI vAta karI, guma vAta karI, sAcI karI chatAM jUhI. satya tarIke pratijJA karanAra AmAM chUTo rahe che. satya ja bolavAvALe ahIM chUTo rahe che. koInI gupta vAta karavAnI 2. mRSAvAdaviramaNavALAne Ta nathI. vezyAo ghUmaTe vadhAre kADhe. je jUThAmAM jaDAelA, jakaDAyelA kahe ApaNe te sAce sAcuM kahuM vAnA, to vezyAne ghUmaTo. nirlaja bamaNI lAja kADhe, to samajavuM ke jUThAne para che. zAstrakAra je bIjAnA janmanuM, karmanuM, marmanuM vAkaya uccAre tene jUha kahe che. mRSAvAda-vi maNanA bhAgamAM traNa jUha kahyAM che. tema niMdAnA vAkayane jUha kahelI che. svarUpa nirUpaNamAM chUTa. krAIsTane deva mAno ke nahi? vastu svarUpa batAvAya-halako pADavAno buddhie UtarI javAya to jAi utkarSa, apakarSa karavAne aMge eka pariNA vAkaya nIkaLe te mRSAvAda che. vastu nirUpaNanI bAbatamAM kaho te, jillA niMdA nahi. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 ] sthAnoMgasUtra [vyAkhyAna satya rAkhavuM ke mRSAvAda-viramaNu rAkhavu ? mRSAvAdathI viramavAvALA janma, karmanAM mamma vAkyathI chUTA rahI zakatA nathI. sAcI sivAya bIjI kAMi nahi tevI vAta krodhathI dhamadhamIne kahenAra satyavALAne vAMdhA nathI. mRSAvAda-viramaNu tevA vacanane aMdha kare che. mRSAvAda-viramaNu agre, vyAkhyAna : 33 zAsanamAM ekalA vidvAnAne ja adhikAra nathI gaNadhara mahArAjA sudharmAMsvAmIjI mahArAje bhavya jIveAnA upakArane mATe, grAsananA hita mATe, meAkSamAga nA pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA, pahelAM pUrvAnI racanA karI, bAramA--dRSTivAdanI racanA karI chatAM zAsanamAM ekalA vidvAneAne adhikAra che tema nathI. ahI vihAranA atha sAdhupaNAmAM vavuM te jJAna bhADUtI haiAya teA cAle, jJAna pArakA AtmAmAM raheluM hAya teA cAle, tethI eka gItAnA sayama ane khIjo gItAnI nizrAnA. jo ke ahIM 'vihAra' zabda che. jyAM vartavuM thAya tyAM 'vihAra' zabda vaparAya che. tethI kalpasUtramAM iMdrane adhikAra cADhyA tyAM iMdra kaI karI rahelA nathI. zakra nAmanA siMhAsana upara che. bIjI bAju vijJa' kahevuM, 'vitti-varte che, rahyA che e atha karyAM che. jema zahAvIrane aMge saMyama ane tapasyAthI bhAvatA vicare che ane jyAM kAusagga rahetA, cAmAsuM rahetA tyAM tapathI vAsita karatA na hatA evA matha nathI. ahIM' 'vi'nA artha vate che. vavuM e atha vihAra'nA levA paDe che. eka gAmathI bIje gAma ja te rUpa vihAra levA. gItAthe' dezadezAMtare pharavuM. gItA'nI nizrAne Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 101 'vihAra' AnA artha nathI. ahIM 'vAra'nA atha vicaravuM te nathI. paNa 'sAdhupaNAmAM vavuM' che. mAlika kANa ? kSetrane aMge adhipatipaNuM jaNuAvyuM tyAM kSetrane mAlika zu ? mAM teA cakravatI, mAM teA iMdra. tamAre tenuM kAma zuM che? kAI paNa jagA zAstrakArAnA hiMsAme pAMcathI parigrahita hoya che. pAMcenI AjJA joIe, pAMcanI AjJA vinA kSetramAM rahevu' thAya tA adattAdAna thAya. IMdra 1, cakravatI 2, rAkha 3, gRhapati 4, sAdharmika pa-svAmIe na dIdheluM. svAmI A pAMca. jo A pAMca svAmI hoya te sAdhumAM svAmitA kSI rItanI ? kayA sAdhune pUchyuM?, tyAM khulAsA karyA-ajAta ane asamApta kalpane pUchavAnu hAya nahi. jAta ane samAptakapa kSetrane mAlika che. gItAnu nAma jAta. zeSa RtumAM amuka pramANu. AcAya' upAdhyAya--trA (?) jaina zAsanamAM ajJAnI e jJAnInA sarakhuM ja phaLa meLave che sAdhupaNuM e vihAranA atha levA. vihAra rAkhtathI sayamanu vana levuM. sayamanuM vatana gItAnuM pAte jJAnavALA hoya. bIjAM saMyamanuM vatana gItA'nI nizrAvALu. gItA nathI. 'kA-ajJAnItuM sAdhupaNuM ane jJa.nInu` sAdhupaNuM kaho, teA " paDhamaM nALa to TyA '' gaDavu paDaze ! samAdhAna-ekake cheDavu paDaze niha. hirabhadrasUri jaNAve che ke ajJAnI, jJAnI ane sarakhA lAbha meLave che. `krA--teA pachI jJAnamAM adhikatA zI ? samAdhAna-AMdhA gAma pahecI zake ke je vakhate dekhatA paNa paheAMce che. baMne sarakhA vakhate paheAMce che. dekhatAnI AMmaLIe lAgelA AMdhaLA. e AMdhaLA dekhatAnI sAthe gAma pahoMce. tema jaina zAsanamAM ajJAnI e jJAnanA sarakhu ja phaLa meLave che. AMdhaLe! dekhatAnI sAthe kayAre gAma paheAMce ? jo dekhatAnI AMgaLIe lAgele hoya teA. ajJAnI e jJAnI jeTale lAbha pAme, jo jJAnInI nizrAe cAla| ya teA. A lagI; Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102]. sthAnAMgasatra [ vyAkhyAna UMDI daSTithI joze tyAre mAlama paDaze ke sAdhupaNuM lIdhuM eTale kedI karatAM bhAre tAbedArI. kedIne sUvuM heya, mAtaruM karavuM hoya te pUchavuM paDatuM nathI. bahAra javuM hoya te ja jelarane pUchavuM paDe che. je bAbatamAM kedIone jelarane pUchavuM paDatuM nathI tevI bAbatamAM sAdhuo parAdhIna sUvuM hoya, mAtaruM karavuM hoya te sAdhue ne raja levAnI. A tAbedArI. zaMkA-jevI tAbedArI kedIo nathI uThAvatA tevI amAre (sAdhuone) uThAvavI? samAdhAna-AMkelA sAMDhane vADAmAM rahevuM baMdhana lAge, paNa e ja vADe! vAla, vathI bacAvanAra heya. e vADe sIdhI daSTie dekhanArI gAyane bacAvanAra lAge. sAMDhane baMdhana lAge che. jeo potAnA AtmAnA kalyANane athI che, je zarIranI mamatA dharAvatA nathI, temane zarIra paNa guru mahArAjanI anAmata cIja che. zaMkA- ApelI to meM che ne? samAdhAna-jene sakhAvata karIne vastu arpaNa karI haya, pachI te arpaNa karanArane haka raheto nathI. pite cerITI (charity) karI heya, tenAM nANuM pate upayogamAM le to gunegAra. anAmata cIjamAM je pheraphAra thAya te mAlikanI marajI vinA thAya nahi. tene aMge pANe vAparuM enI, mAtaruM karavAnI rajA levI paDe che. gItArthanI nizrA keTalI badhI! khAvApIvAmAM, jaMgalamAtrAmAM gItArthanI nizrA. ajJAnI jJAnInI nizrAmAM rahe te jJAnInA jevuM phaLa maLe Alocana nAmanuM prAyazcitta paheluM prANAtipAta-saMdhaTTA thayA hoya tene Alocana kahIe te vAratavika Alecana nathI. Alocanano artha--ahIMthI nIkaLyA ane ahIM AvyA, te vaccenI hakI kata gurune jaNAvI devI. AcanAne artha nivedana karyo. koNa maLyuM ? konI sAthe vAta thaI? badhuM kahI devAnuM. AlocanAnuM paheluM sthAna badhAM prAyazcittomAM che. A vicArIe tyAre mAlama paDaze ke agItArtha hoya to paNa jJAnInuM phaLa pAme che. jJAnInI nizrAe kaI sthitimAM rahyA che te tapAse. myunisipAliTi (municipa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [103 lity)mAM rahyA heya. tame kAyadA na jANe paNa vakIlanI salAhathI cAle che te tamArI milakata sahIsalAmata, kAyadAne jANavAvALA vakIlanI mAlamilakta sahItalAmata che, ane tame kAyado jANatA nathI tenI mAlamilakata sahIsalAmata nathI evuM nathI. baMnenI sahIsalAmata che. kAyadAthI karavuM te vakIla pAse karAvI le. neTisa Ape te vakIla mAraphata. kAyadA jANanAranI nizrAe cAlanAre manuSya e kAyadA jANanArAnI jema mAlamilakata sahIsalAmata rAkhI zake che. tevI rIte agItArtha, ajJAnI paNa gItArtha ane jJAnInI nibAe rahe te tenI mAphaka niSkaTaka saMyama pALI zake. agItArthane phaLa thAya paNa te gItArthanI nizrAe. AthI "paDhAM nA " e vAkyane bAdha AvyuM nahi. bhale gItArthamAM raheluM jJAna heya. gItAtheno nizrA jJAnane paheluM lAvavAne aMge che. pote ajJAnI chatAM jJAnInI nizrAmAM rahe to tAnInA jevuM phaLa meLave. AthI pArakA AtmAmAM raheluM jJAna agItAthane kAma lAgyuM. sAMbhaLIne zraddhA karavAnI samakUva kayAre? tatvArthanI zraddhA thAya tyAre. zraddhA pitAnA jJAnathI ke pArakA jJAnathI? jinezvara mahArAje kevaLajJAnathI chavAchavAdi padArtho jANyA, tenuM nirUpaNa karyuM. ApaNe te sAMbhaLIne zraddhA karavAnI. AtmAne sIdhe svabhAva nathI. pitAnuM jJAna e paNa emanA jJAnane AdhIna. pitAnuM samyaktva emanA jJAnane AdhIna. tIrthakaroe kevalajJAnathI jaNAvyuM, ApaNe jJAna meLavyuM ane samakitI gaNAyA. je ApaNe jANavuM eTaluM ja mAnavuM hoya te zuM thAya? jIvane jANe nahi tene jANavAno vakhata nathI, zAne AdhAre mAnIe chIe! jIvanI paramagati maNanI, te zAne AdhAre mAnIe chIe ? pArakA jJAne mAnIe chIe. bhagavAne kahyuM che tethI jANIe chIe. ApaNuM jJAnathI temanuM jANatA nathI. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 104] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tIrthakaranA vacA upara bharoso rahe te AmA khaDe kema na karAya ? AtmAne zuddha cidAnaMdasvarUpa jANIe. tene dekhyo nathI tyAre tenA svarUpane kayAMthI dekhIe? AbarUne rakSaNa karaje, ghaTADe na karaje. A barU te dekhAtI nathI, te zI rIte batAvAya? tenuM (AbarUnuM) phaLa batAvAya. koI UbhA thAya che-te buddhi upara bharose rAkhIne tene kahenAra kahe che ke je buddhi mArI na jAya. buddhi vadhAraje. te (buddhi) kevI che? lAla, pILI che? to pachI AtmA mAnavAmAM vAMdho zo AvyA che ! AtmAne svabhAva, AkAra je jinezvare batAve te dhyAnamAM rAkhIe to basa che. sagAI karatI vakhate varane dekhe he te nathI, paNa tenuM svarUpa sAMbhaLavAthI sagAi karI zakAya che. jema kahevAvALA upara bharose raho to jamAInuM, vevAInuM svarUpa khaDuM karI dIdhuM. tema tIrthaMkaranA vacana upara bharoso rahe te AtmA khaDo kema na karI zakAya? samyagdarzana e pArakA zAne svasvarUpamAM Ave khuda sabhyatva laIe to pArakA jJAne jJAna karavAnuM. svayaM jJAne jJAna nahi. tame kaheze mati, mRta te ApaNuM AtmAmAM che te pachI svayaM jJAna kema nathI? mati, mRta zAstranI gharanAM che. dharmAstikAya vagerenuM jJAna mati, mRtathI thavuM nathI. matijJAna sarva dravyane jANe paNa te sUvanA Adeza matijJAna cAlatuM hoya tyAM; sUtranA IsArAvALuM zrutajJAna na hoya te, tyAM dharmAstikAya jaNAvAnA nathI. mati, zrutajJAna bhale gaNAya paNa bhADUtI pitAnA nahi. chaghasthanuM svayaM mati, zrutajJAna hoya to te dharmAstikAyAdine jaNAvanAra hoya nahi. temAMthI sarvara bhagavAnane aMza lAve te dharmAstikAyAdi jaNAya. samyaktva e bhADUtI jJAnathI. avadhi, manaparyava rUpIne jaNAve che. zrutajJAna sarvapI, arUpIne jaNAve che. avadhi, manaHparyAvanI sarva jaNAvavAnI tAkAta nathI. zraddhAne mATe te padArthonuM jJAna Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM ]. sthAnAgasUtra [ 15 bhADUtI, svayaM nahi. samyaktvanI vakhate thatuM jJAna bhADUtI thayuM emaNe -gaNadharoe, zrutakevalIoe, tIrthakaroe kaheluM, ApaNuM svataMtra dekheluM nahi. samyagdarzana e pArakA jJAne svasvarUpamAM Ave. jJAna pitAnAmAM heya te ThIka, pitAnAmAM na hoya to pArakAnA jJAnane bharose hoya te paNa kAma thAya. kAyadAnuM jJAna na hoya paNa vakIlanI madada lIdhI te kAyadA jANanAranA jevuM kAma thAya akkala bhADUtI maLe che, mikta to bhADUtI maLatI nathI. arthAta vecAtI maLe che. jJAna na heya te pArakA ghAne kalyANa sAdhI zake. pArakuM jJAna kAma lAge pArakuM cAritra kAma na lAge samakitI jJAna pArakA jJAna meLave. pArakA jJAne mokSane raste sara karI de paNa pAra cAritre koI cAritravALo thato nathI. aviratine virativALAnI nizrAe cAritra mAnyuM nahi. viti pate na kare te pArakI virati kAma na lAge pArakI akkala kAma lAge, paNa jema pArakI milkata kAma na lAge. tema pArakuM cAritra koIne kAma lAgatuM nathI. milakata svayaM joIe. tema cAritra svayaM joIe. jJAna ane kriyA baMne mokSanA mA. jJAna, kriyAthI mokSa thAya che. mekSane age jJAna, kriyA AdaravA lAyaka che evo nizcaya chatAM jJAnInI nizrAdhArAe paNa Atma hita karI zake. jyAre nizrAdvArA cAritra hita karI zakatuM nathI paNa cAritra AdaravA dArAe Atmahita karI zake che. cAritra evI cIja che ke vartAvamAM potAne melavI joIe. jJAna pite vartAvamAM me agara bIjA dvArAe mele. cAritramAM bIjAnuM dvAra kAma lAgatuM nathI, tethI jaina zAsanamAM cAritranuM sthAna keTaluM vyApaka che te samajI zakAze. gokhalAne dIva ajavALuM kare paNa makAnane kacaro na kADhe. jJAnIpaNuM, gItArthapaNuM javalle hoya te zAsana cAle, paNa cAritra vagara zAsana cAle nahi. jJAnane aza bhADUtI maLI zake paNa cAritra to svayaM AcareluM kAma lAge jaina zAsanamAM jJAna, kriyA baMne mAnelAM chatAM bemAM keTalo Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna pharaka che? pArakA AtmAmAM raheluM jJAna rUpa sUrya eka ja hoya ke jagatabharanAM aMdhArAne nAza kare, paNa sAvaraNuM jyAM phare tyAMthI kacare jAya. cAritra je AtmAmAM Ave te AtmAnA karmane kSaya kare. AthI anAdine saMsAra rahyo te mAnI zakIzuM. AtmAmAM raheluM cAritra kAma lAgatuM hota, to A jIvanuM anAdi sudhI saMsAramAM rahevAnuM thAta nahi. kSakazreNInA AtmAmAM badhAM karmo pesI jAya te te eka AtmA eka aMtarmuhUrtamAM caude rAjakamAMnA karmone kSaya karI zake. eka AtmAmAM raheluM cAritra bIjAnuM kAma karI detuM hota te anAdi saMsAra rahetA nahi. jJAne zAsana sthapAyuM. pArakuM jJAna asaMkhyAtane kAma lAgyuM. jJAna pacAsa lAkha kreDa sAgaropama sudhI kAma lAgyuM. paNa cAritra bIjA AtmAne te samaye paNa kAma lAgatuM nathI, to pachI samayAMtare, kSetramaMtare kAma lAge zAnuM? ahIMnuM cAritra aMza thakI devalokamAM na hoya. agiyAramA guNasthAna sudhInA cAritrane aMza tyAM cAlatuM nathI. samyaktva devanA bhavamAM tevuM ne tevuM cAle. cAritrane coko judo che. e te pUrachI khAo coke, bhaiyAne co. temAM bhAI na bhaLe. e te je cakAmAM rahyA te ja kAma lAge. cAritra je AtmAmAM hoya te AtmAne ja kAma karanAruM thAya. jJAna eka AtmAmAM raheluM anaMta AtmAne kAma lAge. tethI AcArAMganI sthApanA prathama karavI paDI. jJAnane aMza bhADUtI maLI zake che. cAritra svayaM AcareluM kAma lAge. ekalA ekathI kAma na cAle AcArAMganuM nirUpaNa karyA pachI vartanamAM vicArane kAraNe te na melAya. vicArane kAraNe melIe te zeThe cha mahinA vicAra karIne gAyanA zIgaDAmAM moDuM ghAlyuM hatuM tenA jevuM thAya. cAritra evuM te nahi ke jemAM vicAranA vAMkhA hoya. tevuM cAritra nahi te thI vicAranI vyavasthA karavAnI jarUra. AcAra, vicAra vyavasthita thayA pachI IcattA hAthamAM na Ave tyAM sudhI muddA vinA AcAra, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIzam' ] sthAnAM sUtra vicAra kAma karI zake nahi. tethI trIjI TANAMga. jaina zAsananI jaDa pAMca mahAvrata che [ 1 7 jaina dharma jagatamAM upakAra karI zake, uttamatA dAkhavI zake tevA hoya te te mahAvata dvArAe, devapaNa', gurupaNuM, dhama'paNuM e mahAvratane a'ge. kalpanAnI khAtara mAnI le jainanA arihata hiMsaka hAya tA arihaMta tarIke keI mAne nahi. jUThThuM bele, zrI rAkhe teA kAi mAne nahi. mAtrata e paheluM pagathiyuM che. vItarAgapaNu' e te dhaNuM caDhiyAtuM. pagithayuM che. pAMca mahAvrata gara devamAM devapaNuM nahi, gurumAM gurupaNuM nahi, ane te vagara dharmane krAi dha' te nahi. AthI ja jaina zAsananI jaDa pAMca mahAvrata che. " paMca mA pannattA ' pAMca mahAvratA kahyAM. sarva kALathI siddha che ema jaOAvavA 'nmattA' karyuM che zaMkA- mahAvIra mahArAja svaya' sAkSIthI sAcA TharyA che teA huM kahuM chuM ema kahI de ne? "paMca mayA pannattA" ema zA mATe? samA--hiMsA vagereyA viramavuM te ja nAkheluM che ema nathI. je je kALe leAkeA hiMsA vagerethI ramelA hAya te mA vratavALA kahevAya. bhagavAna mahAvIztI kArIgarIthI mahAvratapaNuM" utpanna thayeluM nathI. sava kALathI siddha che, 'A' jaNAvavA mATe pannattA' kahyuM che. sa* kALanI sthiti, ekasarakhI sthiti. AthI saCthA viramavuM te mahAvrata kahevAya. dravya, bhAva ane prakAranA prANAnA nAza tenAthI viramavuM tenuM nAma prathama mahAvrata. mRSAvAnA prasaMga sannI paMcendriya sivAya karo nathI jADanA prasaMga yAre? saMsI paoNMcendriyapaNA sivAya jagattharamAM khIje kyAMya nathI. bhASA tA che paNa mRSAvAdane prasaMga e te sagI paMceMdriya sivAya khIjI kAI jagA para nathI. vacananA cAra bheda (cAma). emAM eiMdriya, teIdriya yAvat sa'rI pAMcendriyane aMge Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108) sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna eka vacana ga mAnyo. beIdriya Adi vacana yogavALA che paNa tyAM bhASAne ane eka ja ga-atyAmRSA. sarva vyApaka keIpaNa hoya te te prANAtipAta-viramaNa traNa bIjA kyAM ? satya, mRSA, mizra. te bheda nahi! prANati. pAtikI kriyA te saMsI paMceMdriya sudhI badhAmAM che. hiMsAnA prasaM gamAM jIva TheThathI che. saMjJI paMcendriya thAya tyAre mRSAvAdanA prasaMgamAM. pAMca mahAvratamAM anAdithI sarva vyApaka hoya to te hiMsAthI viramavAnuM che te ja. hiMsAne prasaMga kayAMthI zarU thAya te tapAso. jUThane prasaMga saMsI paceMdriyamAM Ave tyAMthI. saMjJI paMceMdriyamAM cAra vacana yoga, tyAre mRSAne prasaMga. mRSAmAM Ave tyAre viratine prasaMga. sarva vyApaka koI paNa hoya che te prANAtipAta viramaNa. prANAtipAta -viramaNa sarvane mATe, tethI enI virati pahelA naMbare. satya upAdhi rahita hoya te ja satya. satya svarUpe satya nathI. je upAdhivALuM hoya te te ja satya asatya che. satya vrata le to upAdhine lIdhe satyanuM asatya thaI jAya. tenAM paccakkhANa rahe nahi. kANe hoya to kANo kahe emAM vAMdho nahi ne? satyanI pratijJAvALAne kANuM ne kANe kahevAmAM vAMdho nahi. jUThuM belanArA sAcesAcuM kahI devAnA samajavuM ke? tyAre jUThuM bolanArAne vezyA bamaNo ghUmaTa kADhe e nyAye satya balavAne haka nathI. satya balavAne haka kayAM levA jAo? janma, karma, marmanuM vAkya bolavAmAM tene harakata rahe nahi. kodhamAM dhamadhamele manuSya sAcuM bole te paNa jUThuM metAryamuni-zeThiyAne tyAM kahe phalANAne tyAM ja te zuM thAya? satya e duniyAdArIthI e so TacanuM satya hoya te paNa cakakhuM ghI athavA dUdha, melI gaLaNumAMthI Utare pariNAma zuM thAya ? ghI ane dUdha bagaDe. dUdha cokakhuM, gaLaNuM melI, vacananuM uthAna, gaLaNImAMthI gaLAIne nIkaLe. gaLaNuM melI hoya to-haiyurUpa gaLaNI melI hoya to! dhamAM sAcuM kahI de che te jUThuM. mAna, mAyA, lejamAM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM ] sthAnAMgasUtra [19 sAce sAcuM kahI de che te juduM. sAcuM e svarUpe sAcuM nahi. svarUpe sayuM hota to gaLaNInI paMcAta na paDe. ahIM te gaLaNInI upara ja dhAraNa kUvAmAMthI pANI nIkaLe, UMcuM nIkaLe, khAramAMthI nIkaLe, pasAra thAya, khAravALuM pANI pahoMcavAnuM. ahIMthI utthAna cAhe tevuM thayuM hoya, A TAMkImAMthI pasAra thavAnuM. temAM je krodhano kacaro, mAnane mela, mAyAnuM jALuM ke lebhanA lAkaDAM bharAyA heya. te temAMthI nIkaLatuM vacana sAcuM hoya te paNa mRSA. AthI ja zAstrakAre krodha, lebha, bhaya, hAsyatho je be lAya te jUThuM jaNAveluM che te samajAze. jUThuM na belyo te pratijJAne zuM vAMdho? je manuSya kadhamAM dhamadhame pachI sAcuM bole te paNa jatuM. ene sAcuM che. enuM prAyazcitta levuM paDe. mahAzataka ane revatI [ ]. mahAzataka nAmane zrAvaka, mahAvIranA daza zrAvakamAne mukhya. tene revatI nAmanI jI. zrAvaka tyAgI, vairAgI, saMsArathI nIrasa paNa strI tevI nathI. duniyAmAM sarakhA jema ghaNuM ochA bane che. strI bhataMranI mAphaka anukULa maLe, bhogavilAsanI maLe, paNa tyAgavRttivALe AdamI heya tyAM strInI tyAgavRti thAya evuM muzkela. paradezI rAjAe sUryakAMtAnuM zuM nukazAna karyuM hatuM? ghareNuM gAda laI lIdhAM na hatAM. viSaya pipAsA e saryakatAne saLagAvanAra thaI. kayAM sudhI sa. LagI. e Are hato. jene bhogane aMtarAya paDe te saryakAMtA saLagI, Aje aMtarAya paDe kaI bAI na saLage? kayA manuSya dIkSA le temAM tenI strIne bhogane aMtarAya? hamaNAM to saLage yuvake. tyAM ekalI sUryakAMtA saLagI hatI. are tamane anumodanA nathI AvatI? dharmamAM gaye pAlavyo nahi. kAMtAne te peTa banyuM tethI pAlavyuM nahi. pitAne viSayavAsanA hatI tethI na pAlavyuM, paNa A te pArakA tyAM saLage che. yuvake bhoganI AkAMkSAvALA pitAnuM dhAryuM na thAya te prANa le. Aja mane devAya paNa jatine na devAya e Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna vAta sAme se| TakA sAcI, paNa te sa'kAMtAnA sagAne mATe. tene paradezI rAjAne jamate dIdhA. marI jAya teA kabUla. sAdhupaNuM te nahi levA dauM. maheAlA vacce mAravA, tyAgI thavAvALAne zarIre kayA sitame gujare che te joyuM ? bhogAbhilASInI AMtaraDInuM duHkha jovuM che. tyAgI thavAvALA para julamane sitAra gujare che. tenI ceApaDI upara ceApaDI (kaLAcaLI) thai jAya te jovuM nathI. pachI kahe ame saMdha chIe. sadha keAnA ? jema saSa'kAMtAne khIjAM moM du:kha na hatuM. rAjya Rddhi saMpUrNa, bhAJapipAsA tRpta na thAya tethI mAravA taiyAra thai. mahAzataka dharmadhyAna karavA lAgyuM. sajjana sAna thaye| tethI dunanA haiDAmAM vaira che, jo dhamI'e dharmAMnI lephsAmAM jAya te adhamI one game nahi, tA jene adhama paNAnA bhAga devA paDatA hoya tene te na game. revatIne mahAtakanuM vartana na gamyuM. mahAzataka ka!ussaggadhyAne UbhA che, tyAM kahe che are maha!zataka! tuM A zuM kare che? A vAta te paDakhAnI vAta tarIke che. revatI UchaLI. tyAM mahAtakatA raheAdhi khaLabhaLyA, ane (mahAddhine) AdhIna thavAmAM na heAya pazu UlaTu dRDha thavAnuM hoya. jene managamatuM nathI thatu te te vakhate narakanI dIDI thAya che. ene besADI devI tyAM khaLabhaLyu che mahAzatakane adhijJAna che. tethI kahyuM- tane sAtame divase rAga thavAne che, te marIne narakamAM upajavAnI che, krAMIka tA bhAna rAkha. A tAruM bhaviSya jo. ahIM aMza jUThAnuM sthAna nathI. vAta sAcI chaeN, ceAsa che. avadhijJAnathI rRkhIne kahI che. pelInA meAtiyA marI gayA. pelIe ene caherA joyA. mArI nAkhavAnA. peAsaha pAre teTalI vAra che. sIdhI cUpa cAlI gaI. kema ? devA lAgIne barAbara? eka vacana ThapakAryu ke sIdhI Dhora thaI gaI ne? .. satya paNa krodhamAM khele tA te mRSAvAda bhagavAna mahAvIra gautamaravAmIne kahe che--gautama ! jA. vIMchI DaMkha mAre, AkhA zarIramAM vedanA UbhI kare paNa saMtathI kAMTA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 111 kApI zakAya niha. kAMTA kApe te satapaNuM na rahe. revatI mAtI thayelI, tethI cAhe tema khelI pazu mahAzatakane zAle nahi. jA, kahe, khelyA tenuM prAyazcitta le. sAcAnuM prAyazcitta avidhajJAnInuM sAcu, kalpanAnuM sAcu' nahi, chatAM paNa mAlecana, niMdana vagere karI prAyazcitta leA. gaNadharane mekale che. kANu ke satya hoya paNa krodhamAM ele teA te mRSAvAda. ethIja satya khelavuM ema naMdu paNa mRSAvAda-viramaNa mahAzatakanA dAMtathI samajI zakayA! sAcuM paNa krodhathI khelAya te te badhuM khUTuM che; A kArathI khIjuM mahAvrata satya na rAkhyuM paNa mRSAvAdathI viramavuM te rAkhyuM. AthI bIjA mahAvratamAM mRSAvAda-vi maNu kema rAkhyuM te sarjAze, jUThuM' je elAya che te krodha vagerethI khelAya che. zaMkA--mRSAvAdanA kAraNeA karyAM ? mRSAvAdanA vamavALAee kayAM kAraNeA cheDavAM joIe? te agre, vyAkhyAna : 34 eTalAthI ja gaNakara mahArAjA saMtASa kema mAne? sudhara mahArAjA zrImAn sudharmAsvAmI mahArAje bhavya jIveAnA upakArane mATe, zAsananI pravRttine mATe, meAkSamAnA pravAha vahevaDAvavA mATe sUtrenI racanA karatA thakA paDelAM cauda pUrvAnI, kharamA aMganI racanA karI. ethI buddhizALI e vAMcIne kalyANu karI zake Nu savA tevA hAtA nathI. ahaMke dhaNA gheADAja buddhizALA aAya che. AMgaLInA veDhe gaNI zakAya teTalA. ATalA chavAnuM hita karIne gaNadhara besI rahetA nathI. anya bALajIvA, mada buddhivALA, strInuM hita karavuM joie tethI agiyAra aMgatI pazu racanA karI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna alpa jJAna paNa kriyA sahita hoya to ja ArAdhya goThavavAmAM paheluM sthAna AcArAMgane ApyuM. bIjA kazAne paheluM sthAna ApyuM nahi. jagatamAM vaidya ane DaoNkaTare jage jago para heya, paNa davA levAnI na hoya te roganuM zuM thAya? davA na heya, to thAya? vaidya, DaoNkaTarane upayoga davAnA upayogane aMge che. vaidyane nADa batAvyA kare, davA le nahi te zuM thAya ? davA vinA moTe dhanavaMtarI roga maTADI zakato nathI. kaMdoInI dukAna para dRSTi karavAthI peTa bharAtuM nathI. kadaInI dukAnamAM maNa baMdha pakavAna che. joI le khuzIthI, sudhA agni bujhAya nahi, kaMInI dukAna para rahelAM pakavAne maNe baMdha jue tethI bhUkha na maTe paNa mIThAI laIne khAya te bhUkha maTe. kriyA vagaranuM avadhijJAna sudhInuM jJAna thaI jAya to! kaMdoInI dukAna dekhavAnI. khAvAnI kriyA karyA vinA kaMdoInI dukAna uparanI mIThAInuM jJAna kevaLa TAIma gALavA jevuM che. kadanI dukAna para jene levuM hoya te caDhe che. tema jaina zAsananI apekSAe a5 jJAna hoya paNa te kriyA sahita heya te ArAdha, kriyA vinAnuM avadhijJAna hoya to te ArAdhya nathI. alamAM nahi mUkanAre avadhijJAnI paNa parameSThImAM nahi mAtra aSTa pravacanamAtAnA nAma jANanAro, aSTa pravacanamAtA pALato hoya te parameSThI-sAdhupaNAnuM pAMcamuM 'parame ThI-para. aSTa pravacanamAtAnuM nAma jANe che ne Adare che tethI te parameSThInA sthAne, paNa je amalamAM nahi melanAro avadhijJAnI hoya te te parameSThImAM nahi. pAMce parameSThImAM ekalA jJAtavALA kaI nahi, kriyAzanya kaI nahi. ahIM jJAnanI sAthe duzmanAvaTa nathI. je mArgane anusaravAvALA hoI kriyA kare che, te kriyA karavAvALA jJAnanA hepI nathI. nAnanI racivALA che. zuSka jJAnavALA te kriyAne devI che, arucivALA che. kriyAvALAnI jJAnavALAo niMdA kare paNa kriyAvALAo jJAnInI niMdA na kare. aSe jJAnanI arucivALA nathI, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 113 paNa vastusthitie jJAna ochuM heya, abhirucivALA heya. kAraNa ke bIjAne anusare te jJAna meLavI zake che. pote cokasI, jhaverI na heya te cokasIne, jhaverIne dekhADIne hIrAmotInI parIkSA karAvI le. pArakA ghere rahelAM hIrAmotI, tenAthI kAma levAya che? jhaverIpaNAne phAyado jhaverI na hoya te paNa meLavI zake, paNa mAla vagarane phAyado meLavI zake nahi. phAyado meLavavA mATe pitAne ja mAla joIe. thoDA jJAnavALo hoya paNa tene jJAnanI abhilASA haya, jJAnInuM bahumAna hoya te kalyANa sAdhI zake. kriyA na hoya, te pApamAM pravatele kAMI kAma karI zake nahi. je kArya kare che te badhA pArakI kriyAthI kArya kare che? jJAna bhADUtI kAma lAge paNa kriyA bhADUtI kAma lAge nahi " samyakatva thAya tyAre vItarAgadevanI zraddhA kare. samyaktva pAmyA tenAmAM vitarAgane chAMTe nathI. vItarAganA AlaMbanathI emAMrAgadveSamAM bharapUra bharelo vItarAga thavAno. mahAvratadhArInI sevAAlaMbanathI pote mahAvatane lAvavAne. jene samyaktva thayuM tene vadhAremAM vadhAre ardha pudgalaparAvartanI aMdara vItarAgapaNuM AvavAnuM. agItArtha chatAM gItArthanI nizrAmAM rahe te sAdhupaNuM kharuM. mekSa thayA pahelAM te jJAna thavAnuM ja che. kriyA mokSe javA pahelAM paNa gharanI ja. kriyA atyAre bhADUtI kAma lAgatI nathI; jJAna bhADutI kAma lAge che. kriyAmAM bhADUtI aMza paNa nathI. kriyA AvyA vinA phaLa thavAnuM nahi avirati samyagdaSTi guNaThANe kaI kriyA? kazI nahi, paNa tene khuda kriyA lAvI denAra bhADUtI kriyA. kema? vItarAganI zraddhA e ja ene vItarAga banAvaze. mahAvratadhArInI zraddhA e ja ene mahAvratadhArI banAvaze. jJAna phaLa dvArA AvI zake. tema kriyA paNa anumadinA dhArAe AvI zake. kriyAnuM kAma AzravanuM rokavuM. kriyA Ave tyAre ApanuM rokavuM thAya. kriyA bhale anumodanAthI bhADUtI AvI jAya.. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna kriyA AvyA vinA phaLa banatuM nathI, paNa jJAna AvyA pahelAM enuM phaLa Ave che. pApathI pAchA haThavuM e jJAnanuM phaLa che. jJAna na AvyuM hoya te jJAnInI nizrAthI pApathI pAchA haTho che. kriyA na Ave te ardha pugala sudhI rakhaDAvI mAre. jJAna AvavI pahelAM paNa pApanAM paccakkhANa thaI zake che. jJAna te gItArtha jJAnImAM che. enA AlaMbane cAlatAM hiMsAdi choDI zakIe, nirjarA thaI zake. jJAna AvyA pahelAM jJAnInuM phaLa thaI jAya. diyAvALAnI anumodanA chatAM kAma thAya nahi. kriyAthI jJAna lAvatAM ATha bhavathI vadhAre TAIma jAya nahi. kahyuM che ke "mAra "i cAritranA bhava ATha ja. vagara jJAnInI kiyA-jJAnInI nizrAvALA ajJAnInI kriyA (bhADUtI jJAnavALe ajJAnI kriyAne mAlika) ATha bhave mekSa jarUra meLavI Ape. kriyAvALAnI nizrAmAM maLeluM jJAna e ardha pudgalaparAvarta sudhI kriyA ne lAvatAM vAra lagADe. aMte kriyA Ave tyAre kAma thAya. ahIM bhADUtI jJAnamAM ATha bhAve paNa kAma thAya. joke kriyA bI jAnI bhADUtI laI zakAya che ne bhADUtI kriyAthI kAma thAya che, paNa te phaLa devA rUpe nahi. kaTara sAre joIe. davA vinA roga na jAya. vicArethI roga jAya? vicAro paNa kriyA che. jJAna bhADUtI kAma lAge che tene artha jJAna AvyA vinA jJAnInI mizrAvALe jJAnInA jevuM kAma karI zake. kiyAvALAnA anumodana, bhaktithI kriyA maLe paNa kriyAnuM phaLa bhAvakriyA Ave tyAre ja thavAnuM. kriyA AvyA vinA phaLa thavAnuM nahi. - udezamAM pharaka udezamAM pharaka paDe che te apekSAe zAstrakAroe jaNAvyuM ke supAtradAna devAvALo manuSya lAMbuM devatAnuM AyuSya bAMdhe. bIjI jage para jaNAvyuM ke ekata nirjarA. zaMkA-supAtradAnathI eka bAju delekanuM AyuSya bAMdhavAnI vAta, bIjI bAju dAnathI ekAMta nirA. eka bAju baMdha, bIjI bAju ekAMta nirjarA? Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 115 vItarAgapaNuM prApta na thAya tyAMsudhI sarAga sajama " lathAnajJAnacAritrani mokSamAna / " cAritra e meAkSanA rastA che. sava savara cAritra pahelAMnA tapa sajame devatA thavAya che. eka bAju Ama, khIjI bAju Ama khele cheA. samAdhAna--temAM je pharaka che te tattvAkAre khullA karyAM. devatApaNuM, sarAga saMjamathI cAya. ekAMta nirjarA thAya te vItarAga saMjamathI. sarama sama thAya tyAM aMdha. vItarAgapaNu' prApta thayuM nathI tyAM sudhI sarAga saMjama. pAlI mUThImAM te anAja thADu ja rahe zakA--zrcayu cAritra devalAkanuM kAraNa ? sarAga sama, paNa vItarAga cAritra tA meAkSanu kAraNu, vItarAgane janma levAnA hatA nathI. dAna ekAMta nirAnuM kAraNa, tema dAna e devaleAkanuM pazu kAraNa. A e vAnAM kema bane? cAritranI jaMge! para je A kUMcI ApI te lagADI zake! tema nathI? sarAma, vItarAga bheda pADI zake! tema nathI. sarAgadAna, vItarAgadAna evA bhede pADI zake! tema nathI. tyAre kayA vibhAga karavA ? samAdhAna--dAnamAM e vibhAga. dAnamAM dhama che, gRhasthane dhama karavAnA khatI zakatA hAya te! te dAna. zIla, tapa ne bhAva e tA tAvaDImAM biMdu samAna, eTale gaNatarImAM nahi. gRhastha eTale ApaNe anaMtA jave temAM mUDIbhara dayAnI ma mArIe te. te paNa pelI mUThThI. peAlI mUDImAM anAja theADu rahe. anatA jIve sUkSma ekadriyanA te hiMsAmAM chUTA. khAdara ekadriyanA jIvA hiMsAmAM chUTA. trasamAM pazu mastAnI Araba jevuM. ze ane Arthya [ ] eka zeThiyAne tyAM ArabanA khapa hateA. rakhe kahyuM, mane rAkhaze!? zeTha-mane jarUra che. Araba-cAvIse kalAka tamAre tyAM rahuM paNa je vakhate jAnatu nukazAna thavAnA vakhata Ave, mAlane nukazAna thavAne vakhata Ave te vakhate mArI nAkarI gaNuvI nahi. pAMca rUpiyA AchA ApavA hoya te! echA Ape. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] sthAnAMgasutra [ vyAkhyA AvA Arabane rAkhIne karavuM zuM? trasa jIvanI hiMsAnA paccaukhANa karIe, paNa mAre aMge lAge vaLage nahi tevAM. mane aDacaNa paDe te vakhate jovAnuM nahi. gharanuM je kAma karuM, temAM jANuM chuM maraze. khetI karAve temAM jANe che ke hiMsA thAya che, chatAM kare. e kAma rokavAnuM nahi. hiMsAnA Dare kAma rokI devuM e kabUla nahi. pilI mUDI karI ke ? trasanAM paccakakhANamAM pilI mUThI. jANuM joIne mAru nahi. kAmakAja karuM temAM mare tenuM paccakhANa nahi. "bhAgatA ceranI lageTI ne te lagatI saLelI. jANI joIne na mAru, temAM aparAdha Ave to phaTakArI dauM. laMgATI navI nakora nahi kAma lAge tevI nahi. aparAdha na kare, kAma na rokAya to mAravAnuM baMdha ne? AgaLa pAchaLa aparAdha kare mAlama paDe to ? koI jAtanI apekSA na heya, koI jAtane aparAdha na karyo hoya, mArA kAmamAM rokaToka nahi te mAravAnuM paccakakhANa karuM. A zIla! khALe DUca ne daravAjA ughADA vrata AvAM? AvAmAM khALe DUco daravAjA ughaDA. maNibhAIe bAra vrata lIdhAM. kaI jIvane na mAre emane bhAI meTuM kArakhAnuM calAve emAM emane vAMdho nahi. e kArakhAnAmAM aDacaNa hoya te maNibhAI keDa bAMdhIne nIkaLe. AkhA kuTuMbanAM pApamAM taiyAra chuM. mAtra mAre pApa na karavuM. saMbaMdhI hoya temane kArakhAnAmAM jarUra paDI. maNibhAI, rUpiyA pAMca hajAra joIe che. te vakhate maNibhAI doDe. emanI zarama khAtara pAMca hajAra lAvI deze. te zera na le. daravAjA khulA khALe DUcA. jUThI sAkSI na puruM paNa motI bhAI juThI sAkSImAM sapaDAyA te kathaLI laIne keDa bAMdhaze. cAra AMgaLIthI khasanAro. mAtra huM na boluM, bIje bolI Ave. phasAya te mATe badhuM karavuM paDe. pite corI na kare, paNa kuTuMbamAMthI koI corI karIne phasAya te bacAva karavA nIkaLe. pitAnI kAyAe na karavuM eTaluM ja. AkhuM kuTuMba, saMbaMdhI kare, temAM prasaMga Ave te baMdAne karavuM paDe. cothA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM ] sthAnAgasUtra [ 117 pratavALo che. chokarA karI avaLuM kare, upekSA karI zakaze! tAvaDImAM biMdu che. cAhe to pite hiMsA vagere choDe che, paNa saravALo maTe che. paNa saravALe kene? badAmane, rUpiyAne nahi. te ghaNuM paNa kevaLa zarIranAM. bIjA badhAmAM bAre bhAgoLa mokaLI. e tapa te AMdhaLo vaNe ne vAcharaDuM cAve tevuM zIlane bhale zAstrakAro dharma kahe che paNa zIlajama tAvaDInuM biMdu che. tapasyAne dharma AMdhaLo derI vaNe ne vAcharaDe cAvate jAya. cAra AMgaLa ke veta derI bhAgye ja rahe che. Akho dahADe vaNe paNa cavAI jAya. karmabaMdhane rokavA mATe tapasyA, baMdhAyelAM teDavA mATe tapasyA karIe. bIjI bAju chakAyane AraMbha, kuTuMba mATe AraMbha, khAlI kAyAne saMvara thayo. yaNa buddhi AtmAmAM vaselI na hoya tene dharmamAM ADe lAvavI te TaeNga jayaNune nAme bhakti uDAvavA mAge che ? devatAoe zuM bhagavAna pUjyA che? kevalI mahArAja vidyamAna che. vAya viku, patharA, pAMdaDAM UDe, te pUMchane uDADayAM haze? eka ja jana sudhI chaMTakAva karyo, badhAM dara pUrI dIdhAM haze, hadamAMthI pANI, kSetre mAMthI vanaspati, savAla kayAM che-AvI rIte thayuM chatAM kharAba kahI zake che? kehelA kALajAvALAnA zabdo kALajAmAM khaTakatA na hoya to ekeMdriyanI dayA tamane lAgI che? kharekhara ekeMdriyanI dayAnI asara lAgI che? levA devA nahi ahIM motIma I DAhyA thaze. phUlane Ama kare che, tema kare che? lIlaphUla upara cAlyA jaze. jhADe jatAM latarI upara cAlyA te vakhate lIlerInI darakAra nathI. A jenI sthiti che, AvAM manuSya bhakita vakhate "he mahArAja!" te kharekhara TaeNgI che. bhakitamAM vera che. tAruM kALajuM heya te tyAM camakAro tha joIe, pachI ahIM Ava. vezyA bajAra vacce vezyApaNuM kare che. rAjA A gALa Ave te vakhate puruSa sAthe vAta Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna karatI nathI. kaho ke luccAI nathI? jene besatAM UDatAM bhAna nathI. te phUlanI vAta kare che te TaeNga che. emane kehelAM kALajAvALAnI asara thayelI che. jene ekaMdiyanI hiMsAmAM ararATI chUTe. zAka lAvavAnuM mArAthI na bane. cAhe te goLamAM khAIzuM. mArAthI na bane to bIje kare te doDha zera lAva tema nahi. be pheDavAthI cAle te trIjuM na le. ahIM jeo raste cAlatAM, jatAM AvatAM je lIletarI hAya arara ! bIje rasto na hoya to kALajuM kaMpI UThe, evI dayAvRtti jene heya te phala na caDhAve. ghera beTho hoya phalANa dIvo karane ! ahIM rAtrijage para dIvAmAM pApa mAne che, te dvega. je dayAbuddhi hoya te sarakhI dayA rAkhe. jene jyaNuM buddhi pitAnA AtmAmAM vaselI nathI tene dharmamAM ADe lAvavI te Dhaga che. jyaNuM dareka jago para rAkhavI joIe. jyaNAthI karavuM joIe. ahIM vAta kyAM thAya che? phUlane aMge vAta thAya che. zAkane aMge vAta karI che ? ghera lIlaphUla bAjhe che tyAM vAta karI? jayaNA upadeza mATe badhI jaga para zrAvakane kahevAnI jarUra che, paNa jeo jayaNAne samajatA nathI. kArelAMthI kAma cAlatuM hoya te baTATA levA taiyAra thAya te kahe arara kula ! te Dhaga che. arara ! AvavuM joIe paNa ghere pahelAM lAvo. a zeranA pApaDa nAkhI devA paDe tethI sekavA che. jene Achera anAjane mATe saLeluM anAja choDavuM nathI. chakAyanI dayA upara jene dhAraNa che tevA munine ajANa khaTake che. chokarAne gUmaDuM thayuM che, te lasaNa, DuMgaLI lasoTIne mUkI de tevA kahe che are mahArAja ! ahIM ema thAya che. sAcI dayAnI buddhithI kaheto nathI. bIjAnI ghusADelI che. pitAne pariName te sArI vAta. e. diya mAtrane mATe ararATI chUTe tyAre samajavuM ke ekeMdriyanI dayAnI asara thaI che. tevA phUla na caDhAve te cAle. e te pitAnA ghara upara caNuM nAMkhI vAMdarAne kUdAvavA jevuM bhikhArIo girirAja upara caDhe te hallA, mAtrA upara kare Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [119 che. tene mATe nIce heya te dAna ApavuM. dAna ApavAnI koI nA pADatuM nathI. tIrthasthAnamAM AvIne tIrthasthAnane bagADavA karatAM, nIce dAna Ape. ghaNI bAbate hAthamAM pakaDavA karatAM eka eka bAbata le. prathama garIbane dAna Ape che te prathA pakaDe. garIbene girirAja upara dAna ApIne AzAtanA karA te pitAnA ghara upara caNa nAkhIne vAMdarAne kudAvavA jevuM kare che. ANaMdajI kalyA chanA nAme A pravRtti upADavI nahi. ApaNuM nAme pravRtti karo. jema anarthadaMDa. AzAtanA anartha. goDIne aMge to pUjA na thAya tethI rAkhavA paDe. upara dAna na do te upara Avaze nahi. bhaktine aMge cokIdAra goDIne rahevuM paDe. nakAmAne pelI AvyA, ApI AvyA ane cokIdArane laDayA te kevaLa bevakUphI. jene eke diyanI jayaNA karavI nathI, pachI ahIM AgaLa mahArAja! mahArAjanAM kALajAM kutarAM khAI gayAM hoya te tArI salAha cAle. e kevaLa sAdhune banAvavAnI vAta che. zANu sAdhue to tyAM ahIM baMne jagAe karavAnuM che. bhaktine uDAvavA dayAne DuMgara UbhuM karI devAya rAdhanapuramAM comAsAmAM dIvA thatA nathI, tyAM daherAsaramAM dIvA thAya, to leke kahe bhAI vaheluM daherAsara maMgalika thAya te sAruM. te zobhe paNa je ghere eka hAlamAM cAra pAMca ilekiTraka (electric) lAITa (light) rAkhe ane daherAsarane aMge kahe che te DhaMga che. ahIM bhakti uDAvavA mATe dayAne DuMgara Umo karI devAya che. ghara, dukAne, vepAramAM nirmaLa buddhi thaI nathI ane ahIM nirmaLa buddhinI vAta kare che. bhakitanA nAme zA mATe baMdha karo cho? pahelAM cA khAMDa baMdha karo ne? rAtribhejana khoTuM che, bhakti peTI nathI. evI tapasyA te senA sATha banAve inane aMge zIladharmane mAnuM chuM. zIladharma pALuM chuM. mAre zIladharma nI tAvaDImAM biMdu che. mAruM tapa AMdhaLo vaNene vAcharaDe cAve tevuM thAya. ahIM kAyA sUkavI dauM chuM. chokarIne sImaMta Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna Ave che te vakhate baMdha keTale tene vicAra. tapasyA nirjarA mATe, AvatAM karmo revAM mATe zarIra gALI nAkhIne nirjarA kare. bIjI bAju meM kahI te rithatimAM "AMdhaLe vaNe ne vAcharaDo khAya" tenA jevuM thAya. tevI tapasyAthI saMvara, nirjarI karIe te lAkhanI jo para badAma che. tapasyA jJAna-bAnavALI hoya te vadhAre nija rA. karmanA bhAna vagaranI, saMvaranA bhAna vagaranI akAma nijerA. akAma nija rAmAM to senA sAThe nahi. tapasyA nirjarA karaze paNa senA sATha karaze. tapasyAmAM gRhastha vicAremArI tapasyA bhale saMvara mATe heya paNa baMdhamAM eTalo badhe kheMcI gayo chuM ke mArA Azrava, baMdhanA dvAra eTalAM badhAM jabarajasta che ke mAre tapasyArUpI dharma khALe DUcAvALo che. gRhasthane dhamedAna bhAvanA-so uMdara mArI billI haja karavA cAlyAM. gRhasthane tevIsa kalAka tophAna. ardho kalAka Atma-bhAvanA. te kheTI nathI paNa be ghaDI pUratI. tevIsa kalAka pApamAM pravartavuM che. ahIM beThAM tyAM deDAya che, tyAM beThAM ahIM deDAtuM nathI. zreNikanI rANuM calaNa UMghamAM AtmAne munimaya rAkhe che. zreNikanA paDakhAmAM duniyAdArIthI DUbavAnI sthiti che chatAM AtmA munimaya rAkhe che. ApattinI vakhata e kema rahetA haze te vicAra Ave ! e dharmAtmAne covIsa kalAka coTa lAgelI hatI. nAnAM baccAMe khAdheluM aDadanuM gulluM re devA chatAM javuM muzkela paDe. madhyarAtrinA vakhate jayAM zarIra dhrujI UThayuM tyAM muninI bhAvanA AvavI. covIse kalAka coTa emane muninI cAlatI hatA. ApaNe tevIsa kalAka chUTA. sAmAyikanA ardhA kalAkamAM te zeTha sAmAyikamAM beThA che. vahune pUchayuM, zeTha kayAM che? te kahe-DheDavADe. A dazAno e dharma. zIla, tapa, bhAva to mAtra gaNavAnAM che. mAre khare dharma dAnane che, mATe gRhasthane dharma dAna. je dAnadharmathI cUkyuM te gRhastha dharmathI cUke. mATe mAre dAna devuM joIe. AvuM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAtrIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 121 dAna devalAkanuM AyuSya baMdhAvanArI sthitinu. ekAMta nirjarAnA dAnanI sthitithI A dAna dUra. enu e dAna delAtu AyuSya baMdhAve ane ekAMta niza paNa karAve bhagavatIjIAM jaNAvyuM ke supAtra dAna de te duSkara kare che te krutyaja taje che. TukaDA ApavA. TAyalI pANI ApavuM--supAtra karavAvALAe tyaja cheDayuM, kara yuM. lAkhanA dastAveja upara sahI vaparAya te kalama dhasAya tenI kiMmata keTalI? kArDanI nahi. eTale e dastAveja kADInI kiMmata ? emAM zAhI, kalama dhasAya tenI kiMmata gaNavAnI hAya nahi. kai rakamane dastAveja te jovAnu che. tema ahIM rATalAnA TukaDAnA, TAyalI pANInA hisAba nathI. dastAvaijanI sahInA hisA" che. sAdhune pANI Ape te dastAveja kare che. rakama kaI ? je AtmA e sthitimAM che ke A sarI pacendriya, huM paNu saMgI pacendriya chuM. A mehanI sAme laDI rahyA che. rajapUtANI bhANe!ne utArIne khUMTIethI Ape che, paN yane e e thaI jAya, garAsaSNunA TAMTiyA na krUje. bANu phUMkAtuM nathI ema rajapUtANI samaje che, teya huM mAru nahi teA madada ApuM. meAhane mAravAnI tAkAta mArAmAM nathI. chevaTe rajapUtANI bANA khITIethI lAvIne Ape che. e mehane mAre che temAM madadagAra te thAuM, bhaviSyamAM mAhane mAranAre thAuM. Avate bhave sAvadyane tADanArA cAu'. A dazAe je dAna Ape te bhale leATI pANI Ape, rATalAnA TukaDA Ape, te leATI pANInI ki Mmata - hi. mAhane mAranArA cAu', sAvadyane tyAga karanArI thAu tene mATe madada karuM chuM. ahIM huM e dazAmAM AvuM teA dastAveja thayA. AvI rIte ApavAvALA ekAMta nirA kare temAM harakata nathI, AvI enuM e dAna devalAkanu AyuSya badhAve, enu e dAna ekAMta nirA karave. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna rAna bhADUtI heya te jJAna thavA pahelAM paNa pApa lAge mohane mAravAne vakhata kayAre Ave ? bhavAMtara cheDanAra thAya. tyAre. jJAna bhADUtI heya te jJAna thavA pahelAM pApa lAge. kriyA bhADUtI na cAle, mATe AcAranI, kriyAnI pahelI jarUra. AthI agiyAra agenI racanA karI-AcArAMganI pahelI sthApanA karI.. AthI AcAranI kiMmata samajAze. te samajAze tyAre mahAvratanI kiMmata samajAze. yAkhyAna : 35 samarthane ekalAne ja tAravA ema nahi gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavyonA upakAra mATe, zAsananA hita mATe, mekSapAnI pravRtti mATe dvAdAgInI racanA karatA thakA prathama cauda pUrvonI racanA karI, dRSTivAda-bAramA aMganI racanA karI. temAM sarva jagatanI hakIkata AvI gaI. agiyAra aMganI racanA eTale pIsTapeSaNa, rAMdhelAnuM rAMdhavuM che. zaMkA- je cauda pUrvamAM badhI hakIkata AvI gaI che agiyAra aMga zA mATe karyA? samAdhAna-eka ja kAraNa. zAsananI pravRtti. bIja buddhivALA, kenDabuddhivALA, padAnusArI buddhivALA ekalA puruSa upara rahelI nathI. evAe zAsana-orI che, zAsana calAvanArA che, paNa eTalA mAtranuM nAma zAsana nathI. teo eka pada uccAraNa karavAthI AgaLanA, pAchaLanA badhA adhikAra kahI de. je vidyA janmamAM na sAMbhaLI hoya paNa eka pada kahevAya te AkhA vidyA kahI de, AvI buddhivALA. koThAramAM bIja nAMkhIe, be cAra mahine kADhIe. te tevuM ne tevuM, vagara saMbhAre tevuM ne tevuM yAda rahe. ApaNe te traNa 5khavADiyAM na saMbhArIe to vIsarI javAya. bIja buddhivALA te eka akSarathI AkhuM saMbhArI Ape. AvA puruSomAM vajasvAmInuM daSTAMta dIdhuM che. traNa varasamAM ghoDiyAmAM paDayA, bIjA bhaNe ne pitAne Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 123 AvaDe-bhaNe sAdhvIo ane AvaDe pitAne. agiyAra aMge pitAne taiyAra thayAM. evA je buddhizALI mahApuruSe te pUrva mATe lAyaka che, paNa ahIM te gaNadhara mahArAjanI buddhi zI? samarthane ekalAne tAravA tema nahi, asamarthane paNa tAravA joIe. strI, bALake maMda buddhivALA ne asamarthonuM paNa kalyANa thavuM joIe. tevAne mokSamArge pravartAvavA mATe agiyAra aMganI racanA karAvAnI jarUra. niSphaLa evA jJAnamAM duniyA pravRtti karatI nathI agiyAra aMga racAyAM chatAM jaina zAsana AcAra upara dhoraNa rAkhanAra che. jaina zAsana jJAnanI bedarakArIvALuM nathI. jaina zAsana jJAna upara pUrepUruM lakSa rAkhanAra che. jJAna jarUrI gaNe che paNa duniyA jJAnane jJAnarUpe jarUrI gaNatI nathI, phaLa nipajAvavA tarIke jarUrI gaNe che. AthI niSphaLa jJAnamAM duniyA pravRtti karatI nathI. keTalAM naLiyAM che te gaNIe to jJAna thAya che, paNa binajarUrI hevAthI tene kaI gaNatuM nathI. bhIMtanI ITo, patharA, naLiyAM, tAMtaNuM, koI gaNatuM nathI. jJAna jJAnarUpe phAyadAkAraka mAnyuM hota to savAla rahete ja nahi. jJAna kaMI paNa ISTanI siddhi, aniSTanuM nivAraNa kare te ja saphaLa. tema jaina zAstrakAre jJAnane mokSanA sAdhana tarIke jarUrI gayuM che, paNa jJAnane jJAnarUpe sAdhana gaNyuM nathI. jJAna dayAnA sAdhana tarIke AkaravAnuM che. "paDhAM nA to rathA" e padanI vyAkhyA karatAM spaSTa jaNAvyuM che ke "to rA'kema kahe che? tamAre jJAnane mukhya karavuM che to be varSa nA to " e kema kahyuM? eka ja vAkya kahevuM hatuM, be vAkya kema kahyAM ? "ay ag thai jJA ahIM jJAna jJAnarUpe AdaravAnuM nathI, jJAna dayAnA sAdhana tarIke AdaravAnuM che. prathama jJAnanI zreSThatA jJAnarUpe nahi, paNa dayAnA sAdhana tarIke. vicAro, jJAna dayAnA sAdhana tarIke zreSTha, eTale phaLa tA 1nuM dayA thayuM. lakSmI heya to meja. pahelAM lakSmI pachI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna meja, paNa meja lakSmInuM phaLa. ema ahIM jJAnanuM phaLa virati. vaLI bIjI jago para "jJAnastha 14 virataH '' ema kahe vuM. jinabhakigaNikSamA mamaNa ema kahe che ke jJAna enuM nAma ke je phaLa Ape. midaSTinuM sADAnavapUrva sudhInuM jJAna paNa te jJAna ajJAna. mithyASTi paNe sparzAdikane sparza, rasa, gaMdhAdika kahe che. jevuM tame jANo cho tevuM te jANe che. ghaDo ApaNe jene kahIe chIe tene te paNa ghaDe kahe che. mithyAdaSTi ane tame bane jANo cho paNa tame jANIne heyAdika tarIke vibhAga kare che ane pelA vibhAga na kare tethI ajJAna. mithyASTinA jJAnane ajJAna kahIe chIe. te jJAna jJAnarUpe nathI levAnuM, sAdhanarUpe levAnuM che. hAdika jANIne choDavA, AdaravA, upAya tarIke vibhAga kare to ja jJAna jJAnarUpe jarUrI. je jJAna vagara heyanuM bhAna thaI jatuM hoya, upAdeyanuM upAdAna thaI jatuM hoya te jJAna na hoya te paNa cAle. e kahIne jaNAvyuM ke jJAna heyane heyatA mATe, upAdeyane AdaravA mATe upogI che. A mudAe vicAro-jevuM gItArthanuM sAdhupaNuM tevuM ja gItArthanI nizrAvALuM sAdhupaNuM mAnyuM. AgaLa cAlIe-jevuM sarvasanuM samatva tevuM ethe rahe-jJAnAvaraNIyathI gherAyelAnuM paNa samyakUva. teramAvAnAnuM evuM kSAvikasamakita tevuM thAvALAnuM kSAyikasamakita. jevuM teramAvALAnuM tevuM ja thAvALAnuM samakita nirmaLa che. jJAnamAM mati, zruta, avadhi ane mana 5ryavanA ghaNuM bhedo, tema kevalanA bhedo nahi, kSApazamikanA asaMkhyAtA bhedo. tema kSayikane eka ja bheda. yAvat siddha dazAmAM paNa te ja samati. e bemAM kaze paNa pharaka nahi terame rahevAvALA kAlekane sAkSAt jANe, temane je samyaktva te cethAvALAne, sarvajJa sAkSAta dekhe, pele sarvAnA jJAnadvArAe dekhe. pitAnI AMkhe na dekhe paNa sarvajJanI AMkhe dekhe. jagatamAM eka mANase vAvane sAkSAta dekhe. bUma mArI. bIjAe nathI dekhyo. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 125 dekhanAranI buma sAMbhaLIne gharamAM pesI gaye. to baMnemAM bacAvamAM pharaka kharo? sAMbhaLIne je makAnamAM pesI gaye tene bacAva temAM pharaka nathI. vAghane dekhI bacI javAvALe ane sAMbhaLI pesI javAvALe temAM pharaka nathI. tema ahIM sarvajJa sAkSAta dekhI je padArthanI mAnyatA dharAve, tevI rIte cothe rahelo ajJAnI paNa sarvajJanA vacananA AdhAre mAnyatA dharAve temAM pharaka nathI. zaMkA-pArakuM jJa na kAma lAge che? pArakuM jJAna kAma na lAge to ethe kSAyika kenA ghara ? cothe mati, mRtanuM paNa ThekANuM hetuM nathI to kSAyika zAnA AdhAre? samAdhAna-pote sAkSAta juo agara jonArAnA vacanathI mAno, A bemAM kaMI paNa pharaka nathI. vagara kriyAe taravA mAgIe to tarAya nahi jJAna dayA mATe ja. jJAnanuM sAdhya dayA. dayA e ja phaLa hovAthI phaLa thaI jAya te jJAna che ke na he baMne sarakhAM. tethI kevaLajJAna vagere jJAnane adhikAra ekalA gItAne Apyo nathI. agItArtha hoya te paNa kevaLajJAnanA adhikArI che. kAraNake jJAna pArakuM paNa kAma lAge che. doDavuM, bharAvavuM, pArakuM kAma lAgatuM nathI, paNa e te svayaM karavuM paDe. jema siMhathI bacavAnuM ApaNA deDavAthI ja banavAnuM, pArakA deDe ethI ApaNe bacAva thAya ja nahi. tema sarvajJanA vacanane AdhAre kriyA karIe te pAlave, paNa temanA vacana vagara kriyAe taravA mAgIe to pAlavavAnuM nathI. cAritra bhADUtI na maLe vItarAga paramAtmAe AcaryuM tethI AtmAmAM cAritra AvI jatuM nathI. cAritra bhADUtI nathI maLatuM, jJAna bhADUtI maLe che. badhAM mAla milakata rAkhe che paNa kAyadA keTalA jANe che ? bArIsTara, vakIle pAsethI akkala meLavI zako cho paNa milakata temanI pAsethI maLatI nathI. kunehabAjI bIjAnI kAma lAge. tema jJAna tIrthaMkaranuM AkhA zAsanane kAma lAge che, paNa cAritra kevalInuM, tIrthakaranuM kAinuM kAma Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna na lAge. kriyA tA karAvavA, anumeAdana karavA dvArAe phAyadA Ape che. jJAnamAM te jJAna AvyA vagara paNa kAyA thAya jJAna, jJAna AvyA vagara paNa phAyA kare che paNa je kriyA e phAyado kayAre karavAnI? jyAre kriyA Ave tyAre ja. kriyAnI numeAdanAthI kriyAnI prApti thAya, paNa phAyado kriyA karavAthI ja maLe. hiMsAdika Azravane na cheADIe tyAM sudhI kriyAnuM phaLa na maLe, kriyA AvyA vagara phaLa na thAya, jyAre jJAnamAM teA nAta AvyA vagara paNa phAyadA thAya che. guruparaparAe jJAna, te ApyA vagara levAya nahi kriyAnu` phaLa kriyA vagara che ja nahi. A vicArI gaNudharAe bALa krika mATe agiyAra aMganI racanA karatAM prathama AcArAMganI racanA karI. deva-kudeva guru-kugurunu svarUpa AcArane aMge hovAthI AcAranI jarUriyAta gaNI, tethI prathama AcArAMga geAThavyuM. gaNadharAthI paNa AcArAMga sUtra bhaNAvyA vagara bIju` sUtra bhaNAvAya nahi, eTalu' ja nahi paNa bhaNAvanArane prAyazcitta. jo jJAna upara jaina zAsana dheAraNu rAkhatuM heta te AmalAM sUtrA bhaNAvAmAM prAyazcitta na rAkhata. temAM kaMI hiMsA, tUTa, corI, parigraha thayA ke jethI prAyazcitta rAkhyu` ? gayuM. zuM jethI prAyazcitta. AcArAMga bhaNAvyA sivAya AgaLanuM zAstra bhaNAve te prAyazcitta, A vAta kahIe tA gAMDAI maNAya ke bhaNAvavAmAM prAyazcitta ! jaina zAsana jJAnane mAne che, meAkSanuM kAra, jarUrI mAne che, paNu AcAratA muddAe. AcAranI pravRtti karAvyA vagara jo ekaluM jJAna Ape teA. te jJAna uthalAvI nAkhe che. jJAna e ArAdhanAne rastA che. khIjAM sUtra ApanArane prAyazritta tA lenArane kema nahi? atyAre te gurupara'parA jJAna che. ApyA vagara letrAya nahi. je vakta! vacanaguptivALA nathI tene dharmopadeza karavAnA haka nathI. kAraNa ke je vacana samadhI badhA prakAzane jANutA nathI te vacanamruptivALA kahevAya nahi, A adhikAra anu Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] sthAnAMgasUtra | [ 17 gaDhArasUtramAM che. sAmA ya dharmopadeza Ape te harakata nathI. atyAre sUtravAMcanane krama kahevAya che. sva-para-samaya siddhAMtane jJAtA vatA have joIe. melana sAdhya vagara manuSyabhavanI saphaLatA nahi jaina zAstrakAra trivarganA saMsAdhana vagara manuSyabhava nakAma kahevA taiyAra nathI. mekSanA sAdhya vagara manuSyabhava saphaLa gaNAto nathI. trivarga le kadaSTie che. lakattara daSTie anuvAda tarIke cAra varga che. A parasamayane leka che, chatAM AvA loko paNa dharmane mULa tarIke gaNe che mATe dharma Adara ja joIe. dharmanI AdaraNIyatA jaNuMvavI eTale ja AcAryane muddo che. "trivargasaMsAdhanamantareza, pazorivAyuviphala narasya / tannA dharma pravaraM zakti, 7 saMvinA avatortha " (vindra srarU) "trivasaMsAdhamaMtona" traNa vargane sAdhavAthI manuSyanI manuSyatA. te sivAya pazutA, te mAnavAne taiyAra raheze. "satrAva dharma pravaraM vanita" ema kahIne " vata' jaNAvyuM paNa "vavAra nahi. e traNa vargamAM ame dharmane zreSTha kahIe chIe tema nahi. te leke paNa traNa varga sAdhanA vagara jAnavara jevuM niSphaLa manuSyapaNuM mAne che. Ama chatAM bIjo hetu Apyo ke "te vinA ya avatarthA " te vagara artha, kAma thatAM nathI. mATe dharmanI zreSatA. artha, kAmanI hetutAe dharmanI zreSThatA rAkhI. artha, kAmanI siddhi kare che mATe dharmanI zreSThatA. artha, kAma temane dhyeya che. te dharma vagara thatA nathI mATe dharmane zreSTha kahe che. "jamA dharma vinA arthakAmo na bhavataH tasmAt dharmaH prvrH|" AcArAMga bhaNAvyA sivAya bIjuM zAstra bhaNAve te prAyazcitta zaMkA-pAddagalika dRSTavALA cAritrIne mithyAdaSTie kema kaho Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cho ? "AgamavAde he gurugama ke nahi." (abhista ) "zAstra ghaNuM mati gheDalI" (dasa) ema kahIne jaNAve che ke sAmAcArInaya bhedamAM UMDA UtarI jaie to e ke tattva na maLe. tattvabhedamAM bheda nahi paDe. naya, sAmAcArI bhedamAM UtarIe te ApaNo patto na khAya. tethI bhagavatIjImAM "caM?" (mAtR28) "nAkathApitarAtraH" (mo 62) ema jaNAvyuM che. zAstrakAre lakhyuM ke jene sAvadha-niravagha vacanano khyAla nathI, tene belavuM vyAjabI nathI, to upadeza devAne lAyaka kema che? tene aMge niyama bAMdhyo ke AcAraga bhaNAvyA vagara bIjuM zAstra bhaNAve te prAyazcita. e vAkaye dhyAnamAM rAkhajo ke AcArAMga pahelAM bhaNAvavuM joIe. e bhaNAvyA sivAya bIjuM zAstra bhaNAve te prAyazcitta. zAsanamAM agItAtha pilAya, anAcArI na poSAya AcArAMga upara ATaluM jora kema? AcArAMga bhaNyA vagara bIjuM jJAna bhaNe te zuSka jJAnI. AcAramAM vatI AgaLa bhaNe to saphaLa Acarane majabUta pAyA tarIke jaina zAsana gaNe che. baMdhAraNa bAMdhI dIdhuM. AcArAMga bhaNuM vyA sivAya bIjuM jJAna arpaNa kare te prAyazcitta. kAraNa eka ja ke AcAra e mULa jaDa hevAthI Avele AcAra ja phaLa denAra che. bhADUtI cAra kAma na lAge. agItArtha zAsanamAM piSAze, paNa anAcArI zAsanamAM nahi paSAya. AcAravALAnI nizrAe anAcArI poSAvAnA nahi. ajJAnI jJAnInI nizrAe poSAya. AcAra vagarane AcAravALAnI nizrAe nahi pivAya. nIti bhADUtI nahi, kAyadAnuM jJAna bhADUtI cAlaze. AcAra vagarane kaI AcAra bhADUtI meLavI zake nahi. AcAra svayaM sevele phAyado kare, tethI prathama aga AcArAMga. vicAranI majabUtI na Ave te AcArano bhoge nahi. mAMkaDA jevuM thaya. vicAranI vyavasthA karavA mATe sva-para-unaya samaya jaNAvI vicAramAM vyavasthita karavA sUyagaDAMga karyuM. pachI zAsananA sarva kALanA vicAra, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamu' ] sthAnoMgasUtra [ 119 vAdo tame samajAvI na zake! te? ApaNu dhyeya mAMyu" jAya. AcArAMgathI AcAranI, sayagaDAMgathI vicAranI dRSTi jaNAvI. pachI dhyeyanI dRSTi nakkI karavA ThANAMgamAM vargIkaraNa karyuM. padArthanuM vI karaNa karavA mATe tANAMga che. pAMcamA dANAmAM pAMca mahAtratA kahevA mATe sanyAo vALAco veramAM " vagere kahyuM. prANAtipAta-viramaNa leAkanI darakAra vagaranuM... << zaMkA--sava thA prANanA atipAtathI viramavuM, ene paheluM prANAtipAta krama rAkhyuM ? samAdhAna-te svabhAvasiddha. vyavahArasiddha nahi. bIjA badhAM -cAra vyavahArasiddha. mRSAvAda, adattAdAna, strIgamana, ne parigrahavirati vyavahArasiddha. prANAtipAta-viramaNu svabhAvasiMha. pAMce indriyA, traNe aLa, zvAseAzvAsa te AyuSya jagatanA samruta, vyavahAra, ane rUDhi upara AdhAra rAkhatA nathI. jyAM garbha mAM AvI upare tyAM ja te AvI jAya. leAka zuM kahe tenI darakAra nathI. mRSAvAda leAkanI darakAravALe. adattAdAna, strIgamana, parigraha viramaNa vyavahAranI darakAravALuM. prANAtipAta- viramaNu leAkanI darakAra vagaranuM. prANA svabhAvasiMha. phalANAne mArIe te duHkha na gaNavu tema na gaNAya. tyAM vyavahAra kAma na lAge. je prANe, tene nAza te tamArA vyavahAra para dheAraNu rAkhatA nathI. tethI ja e badhe mAnya che. hiMsAnA sadbhAva----eka driyathI paMce driya sudhI tamAmamAM mAnyA che. hiMsAnuM pApa svAbhAvika, jyAre mRSAvAdAkinuM pApa kRtrima ekendriya mRSAvAdI che? te ke nahi, asa'nI paceMdriya mRSAvAdI nathI. badhA AraMbhI che paNa mRSAvAdI nathI, tema khendriya yAvat sajJI paMcendriyane avirati tarIke hiMsAnuM kama che, mRSAvAdanuM kama nathI. avirati, kaSAya, ane yAga e krama'badhanAM kAraNuM, paNa mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigrahanI avirati adhanA kAraNamAM niha. hiMsAnI avirati baMdhamAM che. Aja pApa-hiMsAnuM pApa svAbhAvika che. mRSAvAdAdika pApa kRtrima che, tethI pahelAM hiMsAnI virati rAkhI. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAna 137 ] sthAnAMgasUtra avirati kenA aMge gaNuM baMdha gaye ? hiMsAnuM dhoraNa anubhava para. jyAre mRSAvAdanuM dhoraNa chae kAyanI hiMsAnI avirati ene aMge kama. bAra aviratimAM pAMca indriya, chakAyanI avikati temAM mRSAvAdIne sthAna ApyuM che? prathama to hiMsA e sArvatrika ane svAbhAvika vyavahArathI nirapekSa. tema hovAthI prathama pApasthAnaka te pApanI virati na kare te avirati. mRSAvAda vyavahArika tenI virati na kare to avikati nahi. kema? eka ja kAraNa ekendriyanI avasthA mRSAvAdane aMge saMbhava vagaranI. balavuM nathI tyAM mRSAvAda kayAMthI lAve ? beIkiyamAM to mRSAvAda kharo ne? nA. jaina zAsana samajavAvALAne vacananA cAra bheda che. temAM satya, mRSA, mizra, e nAmanA traNa bheda ene che? nA. kevaLa vyavahAra bheda, vyavahAra bhASA. mRSAbhASA asaMjJI paMcendriya sudhI nathI. hiMsA e svayaMsiddha, keInA kahevAthI hiMsApaNuM nathI. mRSAvAdamAM lekAe je bhASA karI te kAma lAgavAnI. Ane pATuM kahevuM, pATI na kahevI, ema je TharAvyuM te kahe te sAce. TharAva para mRSAvAdanI viratinuM dhoraNe. hiMsAnuM dhoraNa anubhava para. leke TharAvI de te temAM kAma na lAge, tethI ahiMsA na thaI jAya. leka vyavahAranI hiMsAmAM darakAra nathI. mRSAvAda leka vyavahAra para AdhAra rAkhe che. ghaDiyALane keDIuM kahe to nahi cAle, kAraNa ke lokonA TharAva upara AdhAra rAkhe che. bahiSkAra gunApAtra, asahakAra e nIti mRSAvAdanI virati zAnA upara AdhAra rAkhaze? nahi kare te upara AdhAra. AvA AkAravALAne bairI kahevI ne ApaNe puruSa kahIe te mRSAvAda hiMsAnuM sthAna lekavyavahAra upara nahi. satya maTe dharma paNa khyAla nathI ke e to lekene saMketa ! hiMsA khuda AtmAnI cIja. satyapaNuM, juhApaNuM AtmAnI cIja nathI, vyavahAra Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] sthAna gasUtra [ 131 cIja che. mRSA, satya vyavahAra upara gheraNa rAkhanArI cIja che. hiMsA svayaM cIja, tenI avirati kare eTale karmabaMdha virati kare te lAbha e siddhAMta jaina zAsanane nahi. avirati rahe eTale geralAbha. e siddhAMta. bahiSkAra gunApatra, asahakAra e nIti. khasa kahevuM te bIjA para sattA jamAvavI. asahakAra-mAre saMbaMdha nathI rAkha. avirati e ja nukazAna. avirati TALI eTale phAyado nahi paNa avirati rahI teTaluM nukazAna. kAraNa? zAstromAM kahevAya che ke "jJAnavALe dezavirAdhaka, kriyAvALo dezaArAdhaka'. kema? jJAnavALo dezavirAdhaka, ene virAdhakanI kaTImAM kema mUke che ane kriyAvALAne ArAdhakanI kaTImAM zAstrakAroe kema mUke che? kriyAvALe nAhya eTaluM puNya mAne jJAnavALe je kriyAnI nyUnatA rahI che te mATe baLavAvALA hoya che. nathI thatuM te khoTuM che. samyajJAna, darzananI prApti mATe saphaLatA karatAM kriyAnI prApti nathI thaI te mATe tene khaTakayA kare kriyAvALa jeTaluM thayuM teTalo lAbha mAne che. ajJAnI kriyAmAM nAhyA eTaluM puNya mAne. jJAnIne nathI thatuM tenI baLatarA thAya. agiyAramI pratibhAvALo pitAnA AtmAne kema bALato haze? baLatarA-huM ATalA pApamAM kema rahyo? kema ATaluM pApa chUTatuM nathI ? jJAnIne lagIra raheluM pApa khaTake che. jyAre ajJAnI kriyAvALo hoya te karyuM eTaluM saphaLa, na karyAne aMge DUbavAnuM na gaNe. jJAnavALA maLyuM e lAbha mAnavA karatAM na maLyuM teno geralAbha mAne che. eTalA ja mATe hiMsAnI jeTalI avirati teTaluM jJAnIne zalya. tethI pAMcame guNaThANe bAra vatI, agiyAra pratimA vahetAne TaLI eka ja avirati-trasakAyanI. avirati bAra prakAranI che. e aviratimAMthI eka ja avirati pAMcame TaLI. agiyArane aDDo jAmela che, te chake jAya tyAre ja baMdha thAya. aviratine lIdhe karmabaMdhane dhedha kahyo te kevaLa hiMsAnA prabhAve. mRSAvAdinI aviratine tyAM sthAna na ApyuM. aviratimAM Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna "riyANAyAthao' (nava22) ema kahIne pAMca vrata gaNAvyAM, tethI Azrava vakhate pAMca. baMdha Azravano beTa che, bApa nathI zaMkA-Azrava vakhate Azrava gaNavA taiyAra, baMdha vakhate badhAM uDAvI dIdhAM, tenuM zuM kAraNa? AzravamAM bAra avirati na rAkhI, baMdhanI jago para bAra aviratinuM nAma kahyuM. baMdha Azravane beTe che, bApa nathI. bApa Azraya che. Azrave kama Ave tene baMdha thAya. AzravathI kama na Ave te baMdha thAya nahi. bApane ghera pAMca avrata. beTAne ghera bAra avirati. bApane ghera mUDI na hatI te vAraso beTAne kayAMthI maLe ? koI paNa kALe anAvamAM baMdha che ja nahi! Azrava vagara baMdha nathI te AzravamAM pAMca avatane kema rAkhyAM ? badha vakhate bAra avirati UbhI karI. AzravamAM pAMca avato rAkhyAM te saMsI paceMdriyanI apekSAe. eke kiyane bAra aviratithI baMdha che. enA AtmAne prApta nathI thayA tethI pravaryo nathI. miyAjI masAlA vagara rahyA che. maryAdAmAM nathI rahyA, sAdhana nathI maLyuM. bAra avirati eTalA mATe lagADI ke masAlA vagara miyAMjI rahyA che. je bAre prakAranI baMdhanA kAraNa tarIke avirati rAkhI che te hiMsAnI apekSAe. duniyAe dhaLo kahyo tene pILA kahIe to khoTuM te vyavahAra. hiMsAmAM vyavahAranA palaTe palaTo nathI. mRSAvAdamAM palaTe vyavahAra kare te nabhe. vyavahArika satyanA bheda paDAyA che. pAramArthika satyanI vyAkhyA judI che, tethI satyanI vyAkhyA judArUpe karI che. "aramiyAnamakRta" virAdhanAvALuM vacana amRta eTale, pAra- - mArthika asatya. paraspara vyavahAranI utpatti thAya tyAre satya ke jUThanI paNa utpatti hiMsA svabhAvasiddha. hiMsA para vyavahAranI chAyA nathI, mATe prathama mahAvrata tarIke te jarUrI che. tethI virati baMdha tarIke lIdhI. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamu' ] sthAnoMgasUtra [ 133 bIjI bAju mRSAnI ke satyanI utpatti kayAre? paraspara vyavahAranI utpatti thai tyAre. jyAM paraspara vyavahAra tyAM ja satya, jUnI utpatti. vyavahAra nathI tyAM satya, jUDa utpanna thatuM nathI. vyavahAra upara adattAdAnanA AdhAra evI rIte adattAdAna to svAsAvika nainA, kRtrima. kAraNa ? jo peAtAnI mAlikInI cIja gaNe paNa tene duniyA kabUla kare teA. ApaNe cAlavAnu` duniyA kabUla kare te upara- A makAna devadattanu hAya. yajJadatte jora julamathI paDAvI lIdhuM che. eka mahinA pachI AvyA. AjJA kenI mAgavI? khare| mAlika kANu che? vyavahAre je mAlika thayA, pachI nyAyathI ke anyAyathI mAki thaye DAya. gva dvAra upara dhANu rAjAe ahI sudhI peAtAnI hada lIdhI aAyathI lIdhI, aLAkAre mArIne, chaLathI mAlikI lIdhI teA paNa mAlikI rAjAnI. zaMkA--rA rAjAnI mAgI te anyAyanA pASaka banyA te? samAdhAna-amAre kAMi lAgatuM vaLagatuM nathI. vyavahAre je mAlika tenI rajA mAgavI teTaluM ja tattva. Aja kAyado TharAve ke jhADanuM mULa jyAM gayuM hAya tenAthI bhinna phaLa lenArA cAra gaNavA. kAle khIjo TharAva karyAM ke jenA gharamAM DALa gaI hoya tenu phaLa te dharavALAnuM, teA phaLa lenAra cunegAra nahi ! mULa hoya tyAMnI mAlikI, zAkhA DhAya tenI mAlikI, e mujaba jevA TharAva. vyavahAra upara attaHdAnanA AdhAra. adattanA cAra prakAra--jIva, tItha"kara, guru, svAmI. svAmIadattanI vAta guru, tIrthaMkarane majUra. svAmI adattanI rIti vyavahAra upara. trIjA vratane AdhAra vyavahAra upara. tema mRSAvAda vyavahArika cIja, tethI viramavuM te vyavahArika, ApaNA dharanI milkata chAnAmAnA vadatta laI gayA che, te jo ApaNe laie te cera ApaNe kahevAIe ? enA AdhAra paNa duniyAnA TharAva upara maithunavarita upara AvIe. jema hiMsA. svAbhAvika tema Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna strIpuruSapaNuM yathI thavAvALI cIja, tene hiMsA mAsa svAbhavika mAnavuM joIe, temAM vyavahAra kAma nahi kare. ene khIjA nakhare rAkhavI hatI ? nA. te paNa kALAntare thavAvALI cIja che. janma sAthe thanArI cIja nathI. AthI pALa nAkhI. para pAraNutI svAbhAvika cIja hatI. tenuM nAma maithuna rAkhyuM te teA khIjuM rAkhavuM paData, paNa kahe! ke duniyAnA vyavahAre je sa MjJA pADI te saMjJA kumukSu karIne cAlIe chIe, "maithuna keMdra suparuM sukSma joDelA vAcaka joDakA zabdo hAvAthI pApa lAgatu' nathI. gamana tarIke pravRtti thAya tA ja tenuM nAma abrahma. tene aMge je duniyAe TharAvyuM ke AvI rIte je kama te pApa. joDakA vAcaka zabdo karavA gayA te kruSTha niha. ' parigraha vyavahAra upara AdhAra rAkhe che parigrahamAM grahaNa karavuM. vyavahArathI para mAne teA parigraha +-hevAya ne ? sva-parapaNAnA vibhAga na hoya te pagrihane sthAna nathI. khIjAnuM svAmitva uThAvI peAtAnuM svAmitva karavuM te parigraha te vyavahAra para AdhAra rAkhe che. AthI ja prathama pANAivAyAo vaimanuM " rAkhyuM. r 'mRSAvAda' e ja kahI Ape che ke satyathI UlaTuM. te satya bhASA para AdhAra rAkhe che. je manuSyane mRSAvAdathI bacavuM tene sadhi, samAsa, kRdaMta vagere badhAnA niyamA taiyAra karavA joIe. niha te mRSAvAdathI khace niha. leAka vyavahAre cAlelI bhASA A badhA viSayavALI che. jema mAlika vastune jANyA sivAya na kahevAya, tema bhASAnA niyame jANyA vagara besanAra mRSAvAdI che, mATe sUtrakAra mahArAjAe nAma, AkhyAta, taddhita sarvAMne jANe tene satya khelanArA gaNyA. mRSAvAdanI ke satyavAdanI utpatti janmyA pachI, vyA karaNAdiyo bhASA vyavasthita na thai hoya tyAM sudhI mRSA, satya karyuM tenA patto ja nahi. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] sthAnAMgasUva [ 135 bhASAnI utpatti ne mahAvratanI utpatti bhASAnI utpatti rAjyAbhiSeka vakhata. mahAvratanI utpatti dIkSA vakhate. bhASA vyavasthita thAya tyAre ja satyane sthAna che. pannavaNAmAM strI jAti jANIne strI tarIke vyavahAra karavA jaNAvyuM. jANyA vagara sAmAnyathI vyavahAra kare te mRSAvAdI che. prathama bhASAnI utpatti. prathama utpatti pachI vyavasthA. vicitra niyamo vyAkaraNamAM karyA te pahelAthI aniyamita bhASA cAlatI hatI tethI. pracalita bhASAnI je vyavasthA thayelI hoya te vyavasthA khyAlamAM rAkhIe to ja satyavrata, nahIMtara mRSAvAda. mRSAvAda eTale zuM? zaMkA-mRSAvAda cIja zI ? temAM lokavyavahArane saMbaMdha ze? hiMsA svAbhAvika pApanuM rathAna che. hiMsAne aMge bIjAnA prANa karatAM amArA prANune nukazAna thAya te vyAjabI che. amArA bhAva-praNo pragaTa thatAM vAra lAge te banavuM svAbhAvika che, paNa ahIM leke gaTara vyavahAra bAMdhyo te kabUla na karyuM temAM pApa zI rIte? hiMsAthI bhaviSyanA prANo maLavAno aMtarAya thavo tethI tene kAraNa tarIke pApa thayuM ema mAnavuM te yuktiyukta gaNAya. tamArA hisAbe puNyapApanI vyavasthA karanAra jagata thayuM. samAdhAna-vAta kharI, mahAnubhAva! zabdo karatAM lagIra AgaLa vicAravAnI jarUra che. bIjAne je jJAna karAve che tene AdhAra zabda. je pramANe zabda pracalita che te pramANe jJAna thavAnuM che, tethI jJAnanA palaTAne aMge pApanI utpatti. mRSAvAdane aMge jJAnano viparyAsa thAya te pApa. mRSAvAdanA apavAda che. e samajAze tyAre apavAdenA dvArA barAbara khullAM thaze. e ekAMtika cIja nathI. "viruddha jJAna utpanna thatAM anukULa jJAnanI utpatti jabarajasta heya." khAu chuM e zIkhavADatAM khAuM e dhAtu kahIe chIe. pahelAM khoTA rastAmAM thaIne sAce raste jAya che. je vastumAM viruddha pratIti karAvanAra na hoya to Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mRSAvAda nathI. vAkayamAM vibhakti, vacana lagADyA vagara bolIe te khoTuM. jJAnane viryAya heya te mRSAvAda. viparyAla nathI te mRSAvAda nathI. mRSAvAda vyavahAra upara dhAraNa rAkhe che. mRSAvAda jJAnanA vikArane karanAra che, mATe mRSAvAda pApa gayuM. jema tenA tyAgane vrata gayuM tema pAMce mahAvatemAM samajavAnI jarUra che. te samajAze tyAre pAMca mahAvrata samajAze. vyAkhyAna : 36 bhAvazUnya kriyA phaLavAna na nIvaDe gaNadhara mahArAjA zrImAna sudhamasviAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA gaNadhara padavIne pAmyA te vakhate prathama AcArAMganI sthApanA karI. ApaNe sAmAnya rIte samajIe chIe ke bhAvazUnya kriyA phaLavAna thatI nathI. je kriyAne phaLavALI karavI hoya to kriyA bhAvavALI hovI joIe. bhAva eTale zuM ? " bhAvane artha ekale ullAsamAM nathI letA. zarIranA abhinayamAM ceSTAmAM bhAvane artha nathI letA. bIjA matavALAe ullAsa, abhinaya, ceSTAmAM le che. zaMkA-bhAva cIja kaI samAdhAna-dAna, zIla, tapa ane bhAvamAM je bhAvadharma tarIke vivecana AvyuM che. bhAvadharma kayI cIja che? ratnatrayI-samyagdarzana vagere. e ja saMsArasamudrathI UtaravAne mATe jahAja samAna, dAvAnaLane dUra karavA mATe puSkarAvata' megha samAna che. e bhAvanA thAya ane jayAre AtmA ene atha thAya tyAre bhAvadharma. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] sthAnAM sUtra [ 133 samyagdarzanAdi bhavAMtare laI javAnI cIjo A samyagdarzana vagere e ja jagatamAM artha che, e ja jaga-tamAM paramArtha che, eTaluM ja nahi paNa e traNane aMge je na hoya te badhI vastu hoya te anartha. jene AvI bhAvanA thayelI hoya te tene (bhAvane) ja tAke. tene manoratha-pAmavAnI IcchA koIne aMge hoya te A traNa vastune aMge. traNenI rAtadivasa jhaMkhanA, japamALA cAlatI heya. ISTa varaMtu pitAne tyAM hoya te saMtoSa. je daSTa vastu na hoya, to jenI pAse ISTa vastu hoya tenI sevA baradAsa kare, yAvata tene gulAma thaIne rahe. jagatamAM dhana ISTa hoya to dhanavALAnA dhana meLavavAvALA gulAma bane. kaLA meLavavAnI IcchA hoya te kaLAvALAnA gulAma bane che. dhana meLavavA mATe, rogane nivAravA mATe, kImiyA, kaLA mATe A jIva gulAma bane che. A jIvana mATe dhana vagere cAre meLavyAM paNa e cAremAM laI javAnuM kayuM uThAMtarI karatI vakhate e ke cIja laI javAnA nathI. je cIja laI javAnA nathI te meLavavA mATe gulAmI karIe chIe. samyagdarzana vagere bhavAMtare laI javAnI cIja. samyagdarzana A bhavanuM, para bhavanuM ane ubhaya bhavanuM heya. samyagdarzana A bhava pAmelAM, Avate bhave pAme. je samyagdarzana pAmyA te Avate bhave rahe yAvata sarva kALane mATe rahe. kSAyika samyagdarzana sarva kALane mATe rahe. sAcA tatvanI mAnyatA, jIvAvAdinI jIvAdi tarIke mAnyatA ke hepAdeya tarIke viveka karavAmAM Ave te samyagdarzana. sakhyAritra meLavyuM te to Aja bhava pUratuM samyajJAna paNa A bhavanuM, AvatA bhavanuM ane bhavobhavanuM che. A pramANe samyagdarzana, samyajJAna A bhavanuM, AvatA bhavanAM ane bhave bhavanAM che paNa sammacAritra meLavyuM te A bhavanuM ja che. Avate bhave cAritra hetuM nathI. tethI cAritra lenArA pratijJA karatI vakhate "yAjhIva zabada bole che. AthI sihamahArAjane cAritra Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna mAnatA nathI. kAraNa ke caritra A jiMdagIne cheDe pUruM thAya che. mohakSayarUpa je caritra te te siddhapaNumAM paNa che. zaMkA-jyAre samyakyAritra A bhavanuM che te pachI bhavobhava sAthe AvanAra che ema kema kahyuM? samAdhAna-AvuM kahenAre bArIka daSTithI jovuM joIe. cAritra be prakAranI pratijJArUpa cAritra ane 2-modakSayarUpa. mohakSayarUpa je cAritra te to AgaLa siddhapaNAmAM paNa che. siddhapaNumAM pratijJArUpa cAritra nathI. siddhadazA thAya tyAre te AtmAnI sthira pariNatirUpa cAritra rahe, paNa jeo siddha na thAya, teone A bhavamAM AcareluM cAritra A bhavamAM nAza pAmyuM. tenuM AgaLa zuM? saTTo khelyo. vepAramAM maryAdAsara AvavuM javuM thAya. saTTAmAM maryAdAsara AvavuM javuM thatuM nathI. cAritrithI siddhapaNuM meLavyuM te meLavyuM, nahi te caritra to cAlyuM javAnuM. sAmAyika vagere pAMca cAritromAMnuM ekake apratipAtI nathI, badhAM pratipAtI che. A bhavamAM na paDe, to bhavane cheDe paNa paDa. vAnAM. cAritra lIdhA pachI te bhave mokSa thaI gayo te phaLa AvI. gayuM. mekSa na thaye te te cAritra TakavAnuM nahi. je vakhate mokSa thaze te vakhate navuM caritra. jaMbusvAmIjIne AtmA cAritramAM keTalo raMgAyelo haze !' saMkA-jo tema che te cAritra dhana peThe A bhava pUratuM thaI gayuM? samAdhAna-nahi. cAritre karele AtmAmAM mohanIya kSapazama tenuM kArya bIje ThekANe karyA sivAya raheto nathI. mAtra marbhadazA, bALadazAmAM pratijJArUpa cAritra AvI zakatuM nathI. saMskArane prabhAva bhavAMtare paNa cAlavAvALo che. cAritrane saMskAra thayela hoya to te keTaluM kAma kare te ja khUNavAmIjInA dRSTAMtathI jANI. zakIe chIe. cAgni upara jaMbusvAmInuM daSTAMta [ ]. je vairAgyavAsanA thAya che te cAhe teTalA jhapATA Ave che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 139 khasatI nathI. mAbApe cAhe tevA rokayA. ATha strI paraNAvI dIdhI. keI paNa prakAre vairAgyabhAvanA ochI na thaI. A jaMbusvAmIjImAM prabhAva zAno? ahIM je pahelAMnA saMskAre na laIe te sarva jIvo evI dazAmAM kAM na Ave ? je cAritranI ArAdhanA kare tene bhavAMtaramAM saMskAra laI javAnuM bane che. jaMbusvAmIjI pahelA bhavamAM rAjakumAra. rAjakumArapaNAmAM pite dIkSAnA abhilASI. e abhilASAmAM keTalAka leke e rUpe daSTAMtane laI zakaze ke mAbApe nA kahyuM tethI rahI gayA. te ja daSTAMtane AtmAthInI dRSTie jovA mAM Ave to e daSTAMta kALajAne kotarI nAkhe evuM che. rAjya sthitimAM varSo sudhI chaThTha cheTuM pAraNAM karavAM, kaI sthitie ? rAjakumAra che. Tre pAraNuM. pAraNuM tyAre abela. ApaNo ghaNe bhAge tyAga ja pole. ahIM te cha vigaine tyAga kare, kAcI cha vigaIna nahi. A te AMbela. te paNa cha chaThThane pAraNe. rAjakuMvaranI sthiti. ene kaI kahevA nahi AvatA. heya? rAjakumAra jyAre AMbela kare che tyAre rAjArANIne, kuTuMbane, darabArI manuSyane kAMI lAgyuM haze ? kaI kahevA AvyA haze ? je AvuM ApaNe ghera bane te badhAM kahevA lAge. pADozI kahevA lAge. emane na banatu haze? enA upara kaI jAtanA prahAro haze? emAM kA, eTaluM ja nahi paNa cAritra levA taiyAra thayela haya, be cAra mahinAmAM cAritra maLI gayuM to lAinamAM caDhaze. je na maLyuM te gaI vAta. na maLyA chatAM pariNati TakavI te kaI dizAe? pahele chUTo pharato hoya. dhaMdhAmAM je gayo te cAritranuM nAma cUkI jAya. paraye na hoya, paraNe te cAritranuM nAma cUkI jAya. rAjakumArane strI, sasarA taraphathI godA mAravAmAM bAkI rahyuM haze ke ? e AmA cAritramAM keTale raMgAyelA haze? "mAbApa kaMTALe, rajA Ape te cAritra lauM,' A mudAe tapasyA karI. bhavadatanA bhavamAM je virAdhanA karI te virAdhanA ja ahIM nukazAna karanArI thaI. jiMdagI sudhI uchALo mAryo. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAbApe rokI rAkhe. pahelA bhave dravya thakI kriyA hatI paNa manamAM abhilASA hatI. bIjA bhavamAM badhuM karyuM. vIrya ullAsa ne jAgyo. mAbApane rajA ApavAnuM na thayuM. zivakumArane cAritranI bhAvanA, yAvAjIva chaThTha, pAraNe abela. rAjakumArane A keTaluM muzkela saMskAradvArAe samacAritra bhavobhava kAma lAge rAjAe rajA na ApI, tethI zivakumAre dIkSA na lIdhI ne ? pahelA bhavanI virAdhanAmAM na jAo. A bhavanI ArAdhanAmAM jAo. rAjakumAramAM cAritrane rAga avihaDa rahevo, cAritranI abhilASA jarI paNa maMda na paDavI ! rAjA, rANI, amAtya tamAma mathI mare paNa jenA pariNAmane lagIra maMdatAmAM javAnuM thatuM nathI. hajAre utpAte AvyA chatAM jenA AtmAne asara na thaI te mAtmA jabUsvAmIjInA bhAvamAM mAbApanI asaravALo na thAya. eka ja nizAna tAkI rahe temAM navAI zI? ghaDe karatI vakhate daMDa karAze mUkI devAmAM Ave, paNa vega te cAlatuM rahe. pratijJApa cAritra A bhavane cheDe pUruM thaI jAya paNa saMskAra A bhave pUrA thaI jatA nathI. saMskAra draDha hoya te mekSa maLe tyAM sudhI rahe. caritra bhavane aMte cAlyuM jAya che eno artha e ke pratijJA tarIke tyAM sudhI rahe che. AthI saMskAra zUnya thaI jAya ema che nahi. te ja prabhAvane lIdhe kahI zakIe ke cAritra bhabhava kAma lAganArI cIja che. samyagdarzana, samyajJAna bhavabhava kAma lAganA saMskAra dvArA e samyaphacAritra -bhavobhava kAma lAge. saMjJI paMcendriyapaNAmAM je jIva che te bhavya hoya te te jAtibhavya hAya ja nahi bhavya chuM eTale nirNaya thAya te mATe mokSe javuM e ekkasa e nirNaya thavAne. sUkSma ekaMkiya sivAyanA ke anaMta kAya sivAyanA jeTalA bhavyuM temAM kaI paNa jAtibhavya nahi kahevAya. jAtibhavya mAtra jAtanA bhavya bhavyapaNAnuM kArya thavAnuM nahi. je cha saMtI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 141 paMcaeNcipaNamAM che te bhavya hoya to te jAtibhavya heya ja nahi. jAtibhavyane trasAdikapaNAnI sAmagrI hoya ja nahi. trasAdikapaNAnI sAmagrI maLI che te jAtibhavya nathI. te bhavya heya te kharekhara mokSagAmI bhavya che. je ApaNe bhavya chIe te manuSyapaNAmAM hevAne lIdhe jAtibhavya-nAmanA bhavya nathI. kevA jAtibhavya kahevAya ? jAtibhavya-AtmAmAM lAyakAta che. dariyAnA taLiye rahelo patthara mUrtine lAyaka che. koI dahADe majUra ene davAnA nathI. enI mUrti banavAnI nathI. bahAranA patthara ane e pattharamAM taphAvata nathI. dariyAnI khANanA pattharanI mUrti banAvAnI nathI. jAtibhavyamAM ne bhavyomAM pharaka nathI. siddhamahArAjane sAmagrI maLI, kArya thayuM. tevI sAmagrI jene maLavAnI nathI. che lAyaka paNa tyAM paDI rahevAnA che tevA ja jAtibhavya kahevAya. maga ane keraDuM maga maga ane keraDuM mane baMnene saMyogo sarakhA maLyA, keraDune svabhAva che ke pANI mare nahi, pace nahi. tema jIva keTalAka evA che ke jemAM samyagdarzana vagere praveza na karI zake. vilaMba kare teTalAM khAsaDAM khAvAnAM have mULa vAta para Ave. je manuSya potAnAmAM bhavyapaNuM che ema ekkasa karI zake, to A karyA sivAya mokSa nathI. je mese javuM che ema che te kharA khAdhA kare, khAsaDAM khAvAM e nakAmAM. khattA khAIne karavuM paDaze tenA karatAM paheluM karavuM te sAruM nahi? mekSanI icchA thaI eTale bhavyapaNuM. mekSagAmIpaNuM, bhavyapaNuM che ema nizcaya thAya to vilaMba kare teTalAM khAsaDAM khAvAnAM. bhabhava sAthe AvanArI cIja te te meLavavI. bhAva caDhiyAte kema te te samajAya tyAre ja je vastu ApaNI pAse na hoya, te meLavavI hoya te te vastu Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jenI pAse hoya tene Azraya meLava. samyagdarzana vagerevALAne Azaro meLave. vidyAthIthI gunI bhakti karAya. kImiyAnA athathI kImiyAvALAnI bhakita karAya, tema samyagdarzananA arthIe samyagdarzanavALAnI bhakita karavI. A pahelo bheda (1). bhaktimAM tenI tarapha bahumAna. te dekhatAnI sAthe hRdayamAM ullAsa, abhyasthAna, namaskAra, hAtha joDIne hAjara rahevuM. jAya tyAre vaLAvavA javuM eTaluM ja nahi paNa jyAre dhana vagere levA mATe manuSyo sevAmAM hAjara rahe che, te sevA nekariyAta jevI hotI nathI. e sevA tahI tuhInA jevI che. kALajAne ketarI nAkhe evI sevA hoya che. tara jA " samyagdarzana vagerene dhAraNa karanArAnuM je kArya te potAnA kArya tarIke karavuM. samyagdarzana vagerevALAnI bhakti, temanI veyAvacca, temanuM kArya tamAma pote karavuM. A karavA chatAM saMsAranA padArtho tarapha ghaNu, A kyAM vaLagyuM che ema lAge, kema chUTatuM nathI ema jAge tyAre bhAva, dAna, zIla vageremAM bhAvadharma kahIe chIe te bhAvadharma A che. jyAre A bhAvanuM svarUpa samajaze tyAre dAna, zIla, tapa karatAM bhAvane caDhiyAto kema kahevAya che te samajAze. bhAvatha kriyA phaLe nahi ratnatrayadharanI bhakti, tenuM kArya, ratnatrayadhara sivAyanA AkhA jagata tarapha ghaNA tenuM nAma dharma. kriyAne aMge bhAva kahIe te zI cIja dhArmika kriI navakAra gaNIe eTalI, eka bAju cauda pUrvadhara thaIe. eka navakArazI karIe, yAvata cha mAsanI tapasyA karIe, chatAM bhAvazUnya kriyAo phaLatI nathI. kriyAnI sAthe levA bhAva kayo ke je bhAva kriyAmAMthI dharmane utpanna kare ? AgaLa jaNAvIzuM te bhAva na hoya te kriyAthI dharma thavAnI tAkAta Ave nahi. e be te guNanA keLa " yasmAt kriyAH pratiphalanti na bhAvazUnyAH / " ( jArathApro. 28) Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'chatrIsamuM ] sthAnasatra [ 143 je kAraNathI bhAva vinA kriyA phaLavALI na thAya te bhAva kayo? haribhadrasUrijI kahe che ke - "praNidhipravRttivighnajayasiddhiviniyogabhedataH prAyaH / dhazArAthAta: gumAra: gzghADatra vitha " (vo. rU, stro da) praNidhi pravRtti, vidyaya, siddhi ane viniyama-A pAMca vastu heya tyAre ja bhAva kahevAya. praNidhi sAmAnya rIte vaMdittAne artha khyAlamAM heya te "ttiva dunihA" eTale yoganI ekagratA je kriyA karavAmAM Ave te kriyAne aMge yoganI nizcalatA karI devI joIe. pitAnuM meLaveluM hoya te ja khevAne vakhata Ave to kSatriya kesariyAM kare. navuM meLavavA taiyAra paNa je meLavyuM te melAya nahi. praNidhAna e ke je vastu meLavI che temAM sarvathA sthiratA. meLavela guNa khase te guNanI kiMmata jANI nathI. chokarAnA hAthamAMthI bora bApane levuM hoya to pANI Utare. guNanI bAra jeTalI kiMmata karIe ApaNo guNa khase kema ! anAjanuM ajara be traNa kalAka pachI mAlama paDe, oDakAra AvavA mAMDe tyAre. tapasyAnuM ajharaNu pAraNane dahADe. vadhAre phedha te dahADe. jJAnanuM ajINu sAmo jJAnane grahaNa karanAro maLe tyAre, ahaMkAra Ave te te jJAnanuM ajIraNa guNanuM ajIraNa guNa AvatAMnI sAthe pitAthI UMcA tarapha bhaktine abhAva, pitAthI nIcA tarapha yAne abhAva. A guNanuM ajharaNaApaNe adrama karyo. jeDiyAne kahe ke chata. A ajIraNuM. karavAvALAne aMge ahe! A be zabdo bhAvane nAza karanArA che. A be zabdane dezavaTo maLaze tyAre bhAvano choDa thaze. guNa prApta thAya te vakhate jene guNa maLyA che tenuM bahumAna, nathI maLyA tene aMge dayA. niNane guNa meLavI devA mATe pariNati. maLelAne aMge bahumAna. A be samajAze tyAre sale bhAva nathI ema gaNAya, guNanA je be keLa che te guNane khodI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna khAze, patto nahi khAya. praNidhAna je maLyuM che tenI sthiratA meLavI dauM, nathI maLyuM tenA para dayA. adhika heya temAM bahumAna. A be rahe te bhAvadharmanuM paheluM pagathiyuM. A paheluM pagathiyuM maLyA chatAM bIjI vastu meLavavA mATe java talapApaDa na thAya tyAM sudhI meLavelI vastunA bIjA bhedamAM AvI zakIe nahi (1). bhAvane bIje bheda pravRtti tyAre ja pariName pravRtti-AgaLa dhapa. duniyA AraMbha parigrahamAM che, tamane dhapAve che.kriyA, guNanA bahumAnavALA he, gharmanI kiMmata samaje che te yAhema karIne cAle. AgaLa dhapavAnI buddhi na thAya, yAhema karavAnI vRtti na thAya, tyAM sudhI te vastune rasa jAgyo che ema kahevAya nahi. bairI roTale nAMkhavA jAya che. bAI ApavA AvI che. chatAM kUtaro tarApa mAre che, vacamAM vAra khamAtI nathI. nAkhavAnuM che, ene mATe lAvI che, chatAM AkAMkSA tIvra che. evA talapavuM joIe ke vahelo kema maLe? A sthitie pravRtti thAya tyAre bhAvane bIjo bheda pravRtti (2). samyagdazana vagerenI sthiti te to AtmAnI milakata praNidhAnathI pitAnI sthitine nizcaya. bIjAmAM jAya tyAre UlaTa. e pravRtti vadhatAM jene nAta rAkhavI che tene nAta bahArane Dara. jene nAta rAkhavI nathI tene ? tevI rIte dareka dhamAMthIoe dhyAnamAM rAkhavuM ke A dhArmika pravRtti karavA mAMDuM temAM ja dhADa paDavAnI che. dhanavALAe dhana lAvavA pahelAM dhADamAMthI bacavAnA upAyo dayAnamAM levA paDe che. samyagdarzana vagerenI sthiti te AtmAnI mikta che, tenI upara dhADa taiyAra che. khorAka laI jAo tene DhAMkIne laI ja paDe che, nahi DhAMke te cakalI, kAgaDA taiyAra beThA che. AtmAmAM AvatA eka paNa guNa cAhe te samyagdarzana rUpe che, tapasyA rUpe che, eka paNa guNa upara karmarAjAnA kAgaDA cAMca mAryA vinA rahevAnA nathI. TeDane kAgaDA kUtarAnI AbhaDacheDa na hoya. Dhera baMdobasta na karI zake tethI eka bAju te khAya, bIjI bAju Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] sthAnAMmasatra [ 15 kAgaDA kUtarAM khAya. jema manuSyone rasei svaccha levAnuM mana heya te khullI laI ja nathI. tema svaccha guNa AtmAmAM rAkhavA hoya te hAthamAM huke rAkhe. DhAMke. kayuM DhAMkaNuM? sAvaceta rahevAnI jarUra vidmajaya-mArA kAmamAM vigha Avaze, vigha vinAnuM kAma ja nathI. dareka graMthakArene zarUAtamAM maMgala kema karavuM paDe che te AthI khyAlamAM Avaze. praNidhi-pravRti meLavelI hoya che, chatAM vidmajaya jarUrI che, te meLavavo joIe. tene aMge maMgala karavAM joIe. tema A AtmAne prApta thatA guNo tene kAgaDA, kUtarAM divALI na karI jAya tene mATe sAvaceta rahevAnI jarUra. e mATe to tuMhI tuMhI thavuM joIe zI rIte vighano jaya thAya ? jema musApharI karavAvALAe -zarIra taMdurasta rAkhavuM, 2-rasto ceko dekha ane 3 vaLAvAne jaDe rAkha. tevI rIte ahIM paNa dareka dharmakriyA karanAre traNa vastu vijayane mATe rAkhavI joIe. A traNa vastuo vighajayane mATe jarUrI che. viddha jItI na zakIe te kareluM praNidhAna, pravRtti UlaTI karmabaMdhanamAM pariNamI jAya. paNa nirjarA na kare. mArga sivAya bIjI cIjamAM meMduM gAlavuM nahi. samyagdarzana vagere mAga. te sivAya bIje draSTi javI na joIe. bIje badhethI draSTi harI le. leTa khAvo ane bhasavuM" e sAthe na bane. samaju loTa khAto hoya te pheI na bole. samyagdarzana vagerenuM AdaravAlAyakapaNuM AtmAmAM AvyA pachI anyanuM AdaravApaNuM rahe te leTa khAIne bhasavA jevuM thAya che. mahAmahenate karmane kSApazama karI dharma meLavyo. chatAM mUrkha chokaro pheI karIne leTa gumAvI de, tenI mAphaka thAya. dharma meLavyo chatAM heya vastune choDavAnI sthitimAM AvyA nathI. traNa sivAya bIjAmAM upAdeya buddhi rahe nahi. jyAM sudhI AtmA samyagdarzana, jJAna, cAritrane aMge tuMhI tuhI na thAya, A upAdeya che, bIjuM upAdeya nathI, A buddhi na thAya, 10 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tyAM sudhI vizvane jItavAvALo thato nathI. AdaravAmAM AvelI dharma kriyAne age, grahaNa karavAmAM AvelA guNone aMge tuMhI tuMhI thavuM joIe. (3) epanI rithatimAMthI bacavuM muzkela e thayA pachI draSTimoha mArI nAkhe che. AMdhaLAnI TALImAM bhaLelo sonAnANuM laIne hAlata thaI jAya. tenAthI bacavuM muzkela che. TeLImAM bhaLIne lUTAruM baneluM hoya tenAthI bacavuM muzkela. pApa tarIke gaNAtAM pApa tenAthI bacavuM saheluM, paNa kArya adhama ne opa dhamane; karma pApanuM ne opa puNyane, tenAthI bacavuM muzkela kArya bhavanuM ne epa mene, tenAthI bacavuM muzkela paDe. e opanI sthitimAMthI bacavuM muzkela. moTA jhaverIne kalacara motIthI bacavuM muzkela thaI paDe che, tema dharmanA nAme adharmathI bacavuM muzkela paDe che. peTamAM gIra Ave pUjA karavA gayA. kesara ghasI lIdhuM. aMgatUhaNa karyA. bIjAe pUjA karI lIdhI te tamArA garamInA pArAnuM mApa le. mAMkaDAthI kerInI vakhate dIvI na pakaDAI. kreInI bhAvanA jAgI ke bhAI tArI pAse phUla nathI, mArI pAsethI le! kedae dhUpa, dIpa Ape ? bhagavAna tArA rajIsTara thaI gayA. pakhAla karI, aMgatUhaNa karyA tethI rajIsTara thaI gayA? balI kaleza nivAraNa mATe nathI dhakhanI vRddhi mATe che. aMgreja ne rUziyA maLIne IrAnanA bhAga cAhe tema pADI le. tenI mAphaka je kaleza nivAraNa zabda vApare che, te devadravya cAhe tema vAparI zake. bhakti bhagavAnanI, bhAga pADI lIdhA tame. kAkA bhatrIjA vacce mahemAMhe belI hoya che, aMTaza kaleza raheto nathI. vadhAre caDhe tene cale karavA belanAre Ubho thAya che. bIjAe pUjA karI lIdhI te zuM thAya? mahArAjanA meDhe tamAro jaza gavaDAvavA taiyAra thayA hatA ne, thAya kaI bolyo to e zuM? te vakhate UMcAnIcA kema thavAya che? Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] rathAnIyasUtra [ 147 ApathI bacavuM muzkela paDayuM. jyAM nAma Ave tyAM hajAro kharcAya che, paNa phAyadAkAraka kAma che, ema aMtaHkaraNa kabUla karatuM hoya, chatAM emAM nAma, pAghaDIne sthAna na hoya to pAMca hajAranI jaga para pAMca detAM peTamAM pIra Ave che. nAma Ave, pAghaDI baMdhAya, TIluM thAya tyAM paisA ApIe chIe. devadravyanI vRddhi mATe bolI belavAnuM che te jaga para, jIrNoddhAranI TIpa vakhate pATiyA para nAma na AvavAnuM hoya te keTalA ApavA taiyAra thAya? muktapaNane svAda te bIjAne mukta kare temAM jIvanane jIravavAnI jIgara cAlatI nathI. kalacaramAM kUde che. paheluM-anya chaDavA lAyaka padArtho ghUsI na jAya mATe aMtaHkaraNa zuddha karo. bIjuM-bhaLatA na bhaLI jAya. bhaLatAmAM bheLavAI na jAya. trIjuM-aMta:karaNanuM kALajuM na kevAya te kAma cAlaze. vastu-kartavya che. bIjI pesIne bagADe che, opa bagADe che. bhakti karavI che to nAma rahe ke na rahe tene muddo nathI. pATiyAnI kiMmata be hajAra che. bhaktinuM zreya UDI jAya che. ApanI vastu bhaLI jatI hoya tethI sAvaceta thAo. A sAvacetI chatAM jAnaiyA lIdhA. vele lIdhI. vararAjAne rastAmAM na sAcavyo to zuM thAya? 1-jUThAthI bacA, 2banAvaTIthI bacachatAM je karmakSayanuM, samyagdarzana vagerenuM dhyeya cUkI jaIe te zuM thAya? heyane ghUsavA devuM nahi. vihvajaya kare tyAre siddhi kahevAya che. te guNo, te guNasthAnake prApta thatAM tenuM nAma siddhi. (4) AvI siddhi thavA chatAM "jJAne davA to Tu vidyAva" je guNa tane maLyo hoya, tene kharekhara tane rasa lAge hoya te bIjAne te guNamAM lAvI tenuM nAma vinimaya. (5) A khyAlamAM Avaze te khyAlamAM Avaze ke "nAM kAvavA" joDe zA mATe levAM paDayAM? mukatapaNAne svAda, bIjAne mukata kare temAM. paheluM prANAtipAtane mUkavAnuM kAraNa bhagavAna sudharmAsvAmIjIe jJAna thavAnI sAthe bAra aMganI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2i ] A sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna racanA karI. racanA karyA pachI gaNadhara padavI maLe che. anyane guNe prApta thavA mATe bAra aMganI racanA kare. temAM prathama AcArAMga, pachI sUyagaDAMga, pachI sthAnAMga. temAM pAMcamA ThANamAM paMca mahAvrata. prANAtipAta-viramaNa-prANune vijoga sarva sthAnamAM vyApaka che, anAdine che. hiMsA e pApasthAnaka anAdinuM sarva vyApaka, svAbhAvika, koI paNa jIva keI bhavamAM Ave tyAM prANa laIne Ave, paNa bolavAnI bhASA laIne kaMI AvatuM nathI, milkata, bairIne laIne keI AvatuM nathI. labdhithakI laIne Avato hoya te prANene laIne Ave che. gatine lAyanuM AyuSya laIne Ave che. prANe e bIjI gatithI laIne avAya che tethI svAbhAvika. bhASAnI mAlikI pAchaLathI, mATe pahelavahelAM prANAtipAta-viramaNane paheluM mahAvata gaNavyuM. enA nArA sAthe sarva guNane nAza. bIjAmAM eka aMzanuM nukazAna, hiMsAmAM sarva prANane ekI sAthe ghANa nIkaLI jAya. hiMsAmAM saMketanI apekSA nathI jUTha bolavAmAM je khoTuM lAge te bhASA jANato heya tene. bhASA na jANato hoya tene kAMI nahi. nAnA bALakane aMgrejImAM bele te kAMI nahi. saMketa jANe tene mRSA herAna kare che. hiMsAmAM saketanI apekSA nathI. hiMsA aMtaraMga gaNAya, tethI ahiMsA pahelI karavI joIe. A paheluM. have bIjA mahAvratamAM mRSAvAda-viramaNa kahIzuM. prANane viyAga tenuM nAma hi sA. prANa cIja bIjAnI darakAravALI na hatI. mRSAvAdathI pAchuM haThavuM. "mRSA' zabda svataMtra nathI. mRSA-3 eTale sAcuM nahi. sAcAnI vyavasthA kare tyAre jUThAnI vyavasthA thAya. jUThAnI vyavasthA nakkI thAya tyAre jUThuM na bolavAnI vyavasthA thAya. A hatuM tyAre satyavrata rAkhavuM hatuMne? bhASAnI draSTie satyatA, asatyatA mizratA, vyavahAra kaI cIja che te dhyAnamAM le. satya vagerenI vyAkhyA karIne mRSAnI vyAkhyA karavI. te karIne tene bIjo naMbara kema te agre vartamAna. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] sthAnAMga satra [ 149 vyAkhyAna : 37 bodha pAmatAnI sAthe zuM karyuM? gaNadhara mahArAjA zrImAna suvarmAsvAmII mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pite jevA sarvajJa bhagavAna mahAvIranA vacanathI bedha pAmyA, tenI sAthe racanA. "amAsa zivA pratitti mAthA " AmAM je bhAva kahyuM te bhava kaI cIja ? ullAsa. " tAravAnA dA karanAre prathama pate taravuM joIe bIjA matavALA pitAnI dharmakriyA kare che, te hRdayanA umaLakAvaLI, kAyAnA abhinayavALI hoya che. AthI haribhadrasUrie bhAvanApraNidhi, pravRtti, vidmajaya, siddhi ane viniyoga ema pAMca prakAra kahyA. jevuM pitAne prApta thayuM tevuM bIjAne prApta kema thAya A dhAraNAM thAya tyAre tenuM nAma viniyoga. "muttALa mothanAja, tior tAyA' (Arata). svamAM phaLa na AvyuM che tyAM sudhI paranA phaLanI ciMtA eka apekSAe vyartha che. taratI cIja bIjAne tAranArI banI zake che. je cIja bIjAne tAravAne dAvo kare teNe pote taravuM joIe. huThInA nANAMnuM dRSTAMta dharmaupadeza devAne adhikAra sAdhune, temAM paNa gItArtha sAdhune adhikAra Apyo. zaMkA-kevalInA vacana kahevAM che te cAhe sAdhu kahe toe zuM ne dezavirativALe kahe teo zuM? jo huMDInA nANAM che te dekhADanAra laMgaDo heya teo zuM ? huMDI cokakhI hevI joIe je samyagdarzana vagere zrotAne pAmavuM che, te jinezvaranA vacanathI pAmavuM che. upadezakanA vacanathI pAmavuM che, ravataMtra te pAmavuM nathI. jyAre bhagavAnanA vacanathI pAmavAne che, te bolanAro bhale mithyAdraSTi hoya, ja phenegnapha kema na hoya! cAhe te dezavirativALAnA meMDhAmAMthI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna Ave, cAhe te sAdhunA meMDhAmAMthI Ave, te zAstrakAre zA mATe kahyuM ke gItArtha sAdhue ja upadeza Apa? samAdhAna-huMDInAM nANAM chatAM nAmaThAma tapAsIne apAya che. nANAM huMDInA che, dekhADa, karanAranAM nathI. ajANyAne nANAM apAtAM nathI. nAma, ThAma, ThekANuM cekasa karIne Apaje. jevI rIte huMDImAM lakhanAre nANAM huM rInAM ApavAnAM lakhyAM paNa nAma, dAma, cakkasa karIne ApavAnAMtevI. rIte A paNa. te pachI jANelu kAmanuM zuM ? A jinavacana keNa bole, kahe? sAdhu thayela hoya te. gItArtha hoya te ja jinavacana bele, kahe. huMDInAM nANu apAvavAM che, paNa bhaLate na laI jAya te mATe nAma, ThAma cokkasa karAvavAM che. jinevaranA vacanathI samyajJAna, darzana, cAritra vagere che. gItArtha sAdhu heya tevAe sadeza de. zaMkA-jagatane bedha kara hatA te te zarata zA mATe ? udAravRtti rAkhavI hatI. varasAda laI jago para varasuM teno vicAra karatA nathI. upakArI puruSoe sIdhI pravRtti karavI joIe. temAM A zarata zA mATe rAkhI? sAdhu hovo joIe, gItArtha hevo joIe. sAdhu gItArtha che ke na he, tamArA vacanamAM khAmI che ke nahi? samAdhAna-jinezvaranAM vacane eka apekSAe tatvajJAnane mATe nathI. AdaravA lAyaka vastu AdaravA mATe, choDavA lAyaka chaDavA mATe, jinezvaranAM vacane karmano kSaya karI chava nirvANa padavI meLave tene mATe che. ekaluM jANe tene mATe nathI. akharUpI ratana kAMTAthI dUra rahevAmAM, kaTAmAM paga mUkavAmAM nahi. heya, ya, upAdeya tarIke khyAlamAM na Ave te jANyuM kAmanuM nahi. jinevarano mudo to chone mArge lAvavAne jinezvarane vicAra karavo paDe ke kayA dvArAe javAthI A vacano heya, ya, upAdeya tarIke pariNamaze ? varasAdane phalANa mATe varasavuM te muddo nathI, paDavuM te muddo che. jene mArge lAvavA te jinezvarane Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1ii sADatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra muddo che. zikhAmaNa sArI che, chatAM DAhInI zikhAmaNa je asara kare te gAMDInI zikhAmaNa asara na kare. DAhI DAhapaNamAM rahetI na hoya te gAMDIne zI asara karaze? zAstranA ijArAvALA, mekSamArganA dhArI DhaMgadhaDA vinAnA heya to zrotAo mekSamArganI zraddhA kema karavAnA? ApaNe to kaDI ApavAnI nathI, te evuM dAna ApavuM joIe" ema kahe tenI asara zI thAya? jyAM manuSyanI akkala na hoya tyAM cAhe te dhUtI jAya. kahenArAe kuhADo mAre haze to ja bIje mAraze. chachavanikAyanI dayA dvArA rakSaNa karavAnuM nirUpaNa karavuM te pote pravarte na hoya te zI rIte pariNamaze? pAMca mahAvato hoya to ja mAruM sarTiphizkeTa. zahenazAhane DhaMDhero chApAmAM Ave. hoya paNa vAMcI saMbhaLAve zerIpha. jinezvaranAM vacane e mokSamArganI pravRtti mATe heya. tethI te gItArtha sAdhu batAve. vinimayamAM pitAne phaLa maLeluM hoya tene bIjAne te maLe tene mATe prayatna karavAne. AnuM nAma vinimaya. vacana saMbhaLAvanAra vyavasthita hovA joIe zaMka-jayAre vacana dvArA kArya karavuM che te adhikArI, anadhikArIne bheda pADavAnuM kAraNa zuM? samAdhAna-vacana saMbhaLAvanAro vyavasthita ho joIe. ATalA mATe siddhi pachI viniyoga rAkho che. vinimayanuM sthAna pAMcamuM rAkhyuM, kAraNa pitAmAM pahelI prApti karavA mATe dareke taiyAra thavAnI jarUra. tIrSakarane aMge jyAM sudhI kevaLajJAna na thayuM tyAM sudhI upadeza sarakhe nahi. gaNadhara pite bedha pAmyA, sAdhupaNuM pAmyA. bAre aMganI racanA karI. je pitAne mekSamArga prApta thayuM che, te jagatanA jIvo kema prApta kare te vinimayanuM sthAna bAre aMganI vyavasthA karI. AcArAMga, sUyagaDAMga, ThANAMganI racanA karI. pAMcamA ThANamAM paheluM mahAvrata prANAtipAta-viramazuM rAkhyuM. vaMdhyAputrane mAravAnA paccakakhANa nakAmAM zaMkA-ene paheluM kema rAkhyuM samAdhAna-svAbhAvika pravRttivALuM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ] sthAnAMgasUtra [[ vyAkhyAna pApasthAnaka hiMsA che. hiMsAne saMbhava ekeMdriyathI saMsI paMcediya sudhI. mRSAne saMbhava saMsI paMcediyamAM che. ekeMdriya mAtramAM bhASA nathI, beIdriya vagerene bhASA che. te sAcAmAM, jUThamAM AvI zakatI nathI, te mizramAM kayAMthI Ave ? mAtra vyavahAra pUratI che. vacanagane bheda pADatI vakhate eka pega laIe chIe. vyavahAra vacana pUratuM ja vacana. saMjJI paMceMdriya sivAya vayanAganA cAra bhedo ja nathI. vaMdhyAnA chokarAne mAravAnA paccakakhANa nakAmAM. AkAza puSpa suMghavAne tyAga te viSaya vagarane tyAga. beidriyathI asaMjJI paMceMdriya sudhI mRSAvAda-viramaNuM aviSaya tyAga che. hiMsAnI virati hiMsA sarva vyApaka hovAthI sarva vyApaka banI zake che. mRSAvAdanI virati kevaLa saMdhI paMce diya mATe. dvAre pUrvApara niyamarUpe che karmabaMdhanA hetu-pa-mithyAtva, 12 avirati, 25 kaSAya ane 15 ga. bAra aviratimAM mRSAvAda vagerene sthAna nathI. pAMca avratamAM to mRSAvAda, maithuna vagerene sthAna. aviratimAM to ye kAyane sthAna che. zaMkAAzravamAM pAMce avrata lIdhAM te baMdhamAM kema nahi? samAdhAna-baMdhamAM krama, niyama che. jyAM vega heAya tyAM mithyAtva, avirati ne kaSAya hAya ane na paNa hoya. jyAM avirati hoya tyAM kaSAya, yoga baMne heya. Azravane aMge niyamita niyama nathI. Idriyane Azrava hoya tyAM kaSAyane Azrava heya e niyama nahi. pacIse kriyA ekI sAthe hoya te niyama nathI. baMdhanA dvAre pUrvApara niyamarUpe che guNaThANAmAM baMdhakAranuM ochAvattApaNuM tapAsyuM paNa Azrava hetu keTalA che te na vicAryuM. AAvamAM pUrvApara bhAva nathI. phalANuM heye te phalANuM hoya e niyama nathI. baMdhane mATe niyama. avirati heya tyAM mithyAtva heya ne na paNa hoya. baMdhanA dekhADelA kAraNe kema, niyamavALA che. Azrava pravRttirUpe lIdhe che. mana vacana ke kAyAnA gane vyApAra te Azrava. vyApAra te pAMce bane. pAcenA vyApAra Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] asthAnAMgaNatra [ 15 - baMdha na kare te Azrava lAge. baMdhanA hetu tarIke chae kAyane gaNavAmAM AvyAM che. AthI pahelA vrata tarIke prANAtipAta-viramaNane levuM paDe. hiMsAne aMge svAbhAvika nukazAna thAya che, tethI hiMsA e paheluM pApasthAnaka. mRSAvAdamAM to kevaLa duniyAne saMketa mRSAvAdamAM vastu zI ? kevaLa duniyAne saMketa duniyAe dhaLuM kahyuM. dhaLuM nahi bolIe to saMketane saMga. duniyAe kahyuM te pramANe kahevuM. bIjAnA cAle cAlavuM te sAcuM. sAcAjAThano viveka to saMjJI paMcendriyamAM ja che pApa e svAbhAvika che ke kRtrima che? duniyAe Ane cAMdI kahI te cAMdI kahIe te sAcA. mRSAvAdamAM pApanI utpatti zI rIte ? hiMsAnuM pApasthAnaka duniyAnI darakAra vagaranuM che. mRSAvAda e te duniyAnI cAle cAlavAnuM. potAnI jaNanArIne mA kahe te sAcA, bairI kahe to jUThA. duniyA TharAve tenAthI viruddha belIe te jUhA, mRSAvAdane pApa kahevA jatAM dhamanI anAdinI sthiti rahetI nathI. vyavahAra thayA pachI sAcajUThane viveka heya. sAcajUThane viveka saMjJI paMceMdriyamAM che. paripakava thAya tyAre sAcajUThane viveka heya to dharma pachI thaye? puNya pApanI jaDa ukheDI nAkhI. AthI hisAe jagatanA vyavahAra upara gheraNa nathI rAkhatI. jagatane vyavahAra hiMsA na paNa gaNe, paNa hiMsA thaI ke pApa lAgyA vagara rahetuM nathI "kavi vaza kavanam" ema kahete paNa jIva jIvane mAre te pApa. asaMto tiryaMcone samajaNa nathI. sarI paMcaeNkiya tiryaMcane samajaNa heya che. kUtarIne nAma laIne belA to Ave. mATe hiMsA loka* vyavahAranI darakAra rAkhavAvALI cIja nathI. lokavyavahArathI viruddha vacanamAM pApa zaMkA-mRSAvAda e pApa kema? lekavyavahAra upara dhyAna rAkhavAvALI cauja. lekavyavahAre dhoLuM TharAvyuM tene joLuM kahIe te sAcA. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] sthAna gasUtra [ vyAkhyAna pApanuM AvavuM, pApanuM rokAvuM e lekAnA hAthamAM. kahe-mRSAvAdamAM pApanuM vidhAna, rokANa lekeAne AdhIna. samAdhAna-AvuM kahevAmAM Ave teNe samajavuM joie ke sAMbhaLanAranI pratIti e jJAna che ke nahi? sAMbhaLanArane kahenAra pratIti upAve che. e pratIti te jJAnarUpa che ke nahi ? te pratIti jJAnarUpa che teA je pratIti UlaTI thaI, cAhe te! saketa dvArAe, mAnyatA dvArAe UlaTI thaI heAya. me dheALA cIjane kALI kahI, sAMbhaLanAre mAnI ke na mAnI te judI vAta che. meM tA kALI TharAvavA mAgI. ahIM pApasthAnaka padArthanA svarUpane aMge che. svarUpa jaNAvA mATe lAvyavahAranA zabdo che, AthI lekavyavahArathI viruddha vacanamAM pApa samajIe chIe. dAna levyavahAra upara utpanna na thatuM hoya te mRSAvAda jevI cIja na hatI, pApa na hatuM. khIjAne jaNAvuM e zabda kheAlavAvaLAneA hetu heAya che. zabdanA hetu bIjAne jaNAvavAnA che. temAM viparIta zabda kheAlavAmAM Ave te! bIjAne viparIta bhAna karAvavAnA prayatna che, AthI AtmA pApe bharAya che. viruddha pratItinA sAdhanA na thAya teA pApa hu jagatamAM te hiMsA kabUla karI hiMsA karanAro pApe bharAya ke nahi? dravyaprANene nAza na thavA chatAM nAza karavAnI bhAvanAvALA pApI kahevAya. puNyapApanA AdhAra etI prIti upara che. viruddha pratItinA sa dhane! na thAya te pApa nahi. satya khelavAnI buddhie asa ya che.lAi jAya teA pApa na badhe asatya khelavAnI pravRttae satya elAI jAya temAM pApa mAMdhe. eneA AtmA prAyazcittane lAyakaneA. mRSAvAdanI noma pratItijanakatA upara rahelI che vacana e pratIti utpanna karavA mATe che. mRSAvAdapaNuM pratIti upara AdhAra rAkhe che. duniyAnA vyavahAra pratItinuM sAdhana che. gAmaDiyAne gAmiDayA bhASAmAM samajAvavuM paDe. gAmaDAmAM keTalAka zabdo pracalita na hoya mATe tenI bhASAnA zabdo kheAlavA paDe. AthI tene Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ]. sthAnAMgasUtra [ 15N pratIti thaI jAya to khoTuM nathI. keTalAka gAya kahe. cAle te gAya. bhale pachI te cAlatI na heya ne beThI heya, bheMsa cAle che chatAM gAya nathI kahetA. "ga' zabdathI pratIti konI thavAnI ? gAyanI. mATe te ja zabda vaparAya che. duniyAnA vyavahAra upara ja mRSAvAdanI nIma (niyama) rahelI che, tema nathI te nIma (niyama) zAnI upara rahelI che? kevaLa pratItijanakatA upara rahelI che. je padArtha tevI pratIti karAvavI te satya. padArthathI viparIta paNe pratIti karAvavI te asatya. judI judI bhASAmAM zabda upara tatva nathI, pratIti upara tatva che. pAThuM be lIe tyAre bIjAne manI pratIti thAya, pADuM eTale pUThuM ema ene cokakhI pratIti karAvavI joIe. e na karAvIe te mRSAvAda. sAMbhaLanAra AdamI deza, prakRti jue ema zAstrakAra kahe che. lekanA vyavahAra upara pApane AdhAra nathI, pratIti karanAra upara pratIti e jJAna che. jJAna e AtmAne svAbhAvika guNa che. beIdriya vageremAM mRSAvAda nathI. beIdriyane traNa iMdriyane viSaya nathI tethI be indriyathI thatuM jJAna kRtrima thaI jatuM nathI. tenI zaktinI khAmI che. je je pratIti na thAya te te te jIvonI khAmI che. je jIvone pratIti thaI temAM katrimatA AvI gaI ema nathI. pratIti e jJAna che. jJAna e AtmA ne svAbhAvika guNa bhASAthI belyA vinA UlaTI pratIti karAve che. paNa mRSAvAda. koI beThe hoya, tame IzArAthI kahe beThele nathI. jANIe chIe ke apratIti thaze, uttara na Ape to paNa mRSAvAdaviparIta pratIti TALavA mATe mRSAvAdanA tyAganI jarUra viparIta pratIti te mRSAvAda. mRSAvAdavirati svAbhAvika che. mRSAvAdathI pratIti viparIta thavI te pApanuM kAraNa. viruddha pratIti na thAya e dhAraNA thaI te pApathI bacA. viparIta pratIti e pApanuM kAraNa. viparIta pratIti TALavAne mATe mRSAvAdanA tyAganI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ] rathAnAMgasUga [ vyAkhyAna jarUra. mRSAvAdavirati e svAbhAvika cIja che. ekedriyane cAra indriyanI zakti na maLe te khAmI, e jJAnaguNa thayuM nathI. mRSAvAda e pApa svAbhAvika, lekavyavahAra upara mAtra pratItine AdhAra che. mRSAvAda pApa svAbhAvika tethI virati karavAnI svAbhAvika. sapheda zabda rAkhe, kaI veta rAkhe harakata nahi. satya ane mRSAvAdanuM svarUpa ja juduM. padArtha je heya tevuM kathana thAya te satya. padArthathI viruddha kathana thAya te mRSA-juTha kahevAya. athacra te mRSAvAda - cAra prakAranA mRSAvAda samajyA sivAya mRSAvAdanI virati thaI zakatI nathI. eka vastu che, tene nathI ema kahI. asat vastu-na heya ne che ema kahevuM. AtmA che chatAM AtmA nathI kahevuM te mRSAvAda. ne jIva nathI te te che kahevuM te mRSAvAda. arthAtara te mRSAvAda che. gAyane ghaDe kahe te aSAvAda. chepaNuM gAyapaNe hatuM tene badale gheDApaNe kahevuM te mRSAvAda. - apakarSa karavAne muddo te mRSAvAda - garNavAya.-bIjAne utArI pADavAnuM hoya te mRSAvAda. apakarSane mATe vAkya te gaddhavAda-mRSAvAda. kANAne kANe kahyo te gavAya. viparIta pratIti ahIM kayAM che? viparIta pratIti kayA rUpe che te samajo garlovAkya kahenArAe kayA muddAthI kahyuM. je varNana kare che, tene aMge pelAnI aci, niMdA. bIjAne kaI pratIti thavAnuM thayuM? viparIta pratotine aMge kahevuM che. svarUpanA nirUpaNa vakhate mRSAvAda nathI. sudeva vagerene svarUpa kahetI vakhate devanA lakSaNo kahe te mRSAvAda nathI. te viparIta pratIti tarIke nathI. zuddha pratItinA hetu tarIke kahevAmAM Ave te gavAkya nathI. apakarSa karavAne muddo heya te mRSAvAda che. kharAbanuM kathana te asadu-abhidhAna - mRSAvAda-asa6-abhidhAna' zabda taravAthakAre rAkhe. mRSA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] kaka sthAnAMgasUtra [ 67 vAda zabda rUDha lAgela hato. cAremAM rUDha karelA mRSA hevAthI rUDha arthamAM na jatAM tatvArthakAre zabdArtha karI nAkhyo. asad abhidhAnamAM zabda dvArAe cAra lIdhAM. achatAnuM kahevuM asat abhidhAna, chatA achatAnuM kathana, vidyamAnanuM kathana sadda-abhidhAna. vidyamAnanuM kathana na karavuM te asadda-abhidhAna, sad bhinna, asadaza-arthIntara. sad-bhana, asadda-azobhana. kharAbanuM kathana te asadda-abhidhAna. cAre mRSAvAra ekaThAM karI lIdhAM. "aramighAnamakRta" (taravA 07. 02), bhASA, lekacyavahAra dvArA jaNAvI, mRSAvAda jaNAvI, tene tyAga jaNAvyo. zaMkA-kRSamASAmo rema kema nahi? vyAkhyAna : 38 gaNadhara nAmakarmane udaya gaNadhara mahArAja zrImAna sudhasvAmIjI mahArAje bhavya chanA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pote bhagavAna mahAvIranA vacanathI pratibaMdha pAmyA, dIkSA aMgIkAra karI tenI sAthe pahelA bhavamAM bAMdhelAM nAmakamane udaya gaNadhara nAmakarmanA udayane aMge sarvajJanA traNa pado pAmIne pite cauda pUrve, bAre aMge racavAnI tAkAtavALA thAya che. - jinapaNuM audayika che, mokSagAmIpaNuM niyamita che , zaMkA- AvA prakAranuM gaNadhara nAmakarma eka vakhata mAnI laie paNa te udayika pravRtti che. bodha thayo te kSAyopathamika pravRtti che. AthI aMgenI racanAne saMbaMdha zo? samAdhAna-jema tIrthakara nAmakarmane udaya hovAne lIdhe, kevaLajJAna te bhavamAM pAme ane mokSe paNa te bhavamAM ja jAya. koI tIrthakara kevaLajJAna pAmyA sivAya heya nahi. tema tIrthaMkara bIje bhava karavAvALA heya nahi. jinapaNuM audayika che, mekSagAmIpaNuM niyamita che. gaNadhara nAmAmane udaya. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna je jIvane heya te jIvane tenI sAthe tene kSayapazama jarUra thAya. dareka pratibodha pAmyAnI sAthe gaNadhara nAmakarma udayavALA heya. tethI dIkSAnI sAthe cauda pUrve, bAra aMgo racavAvALA heya. vagara parIkSAe vyakita AdaravAnI nathI pahelAM vacana vizvAsa. jyAM zraddhAnusArI hoya tyAM te puruSanI pratIti thaI gayelI heya, tethI puruSavizvAse vacanavizvAsa. hemacaMdrAcArya vagerene mAnanArA hovAne lIdhe temanAM vacanane vizvAsa, paNa puruSanI pratIti na heya te puruSanI pratIti kayA dvArA ame vyakitane vagara parIkSA mAnI levAvALA nathI. jinezvarane paNa aDhAra doSarahita hoya to mAnavA taiyAra chIe. RSabhadeva nAma paDayuM tethI mAnavA taiyAra nathI. temanA guNone aMge mAnIe chIe arihaMta guNavALA che. mAne ke kSaNa pachI guNa vagaranA thAya te tene ApaNe mAnavA taiyAra nathI. ApaNe vagara parIkSAe vyakti AdaravAnI nathI. guru sarva guNarahita thAya to tene mAnavA taiyAra nathI. jamAli nirbhava na thAya tyAM sudhI tenI bhakti, satkAra thayAM, paNa e ja jamAli Uthale khAI gaye te vakhate bhakti, satkAra nahi. kAraNa puruSano vizvAsa puruSapaNAne aMge nathI. guNavAnapaNane age che rAga, dveSa ane meha traNa jADuM belavAnAM kAraNa arihaMtano vizvAsa zA upara laIe chIe ? yathAsthitavAdI che mATe arihaMtane mAnIe chIe. "nA vA 0manuya traNa kAraNathI jUThuM bole. ISTa padArthanA rAgane lIdhe, iSTa padArthane bAdhA thatI hoya ane tene bacAvavA mATe jUThuM bole che, paNa jene koI padArtha upara rAga nathI tene jUThuM bolavAnuM kAraNa nathI. saMpati, kuTuMba, zarIranI mamatA cheDI tene huM bolavAnuM kAraNa nathI. rAga, dveSathI jUThuM bolavAnuM thAya che. dezane svabhAva e che ke pIka nahi te DhALI dauM, bagADavuM, bIjAnuM bagADavuM te ja vane svabhAva che. dhyeya bagADavAnuM thayuM. bagADavAnI draSTimAM sAcuM bolIne nahi to jUThuM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] sthAnAgasarA belIne paNa bagADavuM. dveSane aMge jahuM bele che. rAgadveSa na hoya chatAM jUThuM bolAya che. jIva be prakAranA, tene badale traNa prakAranA bolI devAya che. e atAna jANyA vinA belavAmAM Ave te jUThuM thAya. ApaNAM meMDhAM ja thavAne taiyAra thAya che, paNa dhyAna rAkhaje ke mogalAI tenuM nAma kahevAtuM ke be bAjunuM sAMbhaLyA vinA cukAdo apAya. kaI paNa vastune be bAju sAMbhaLyA vinA belI daIe te megalAI. baMnenuM sAMbhaLIne abhiprAya bAMdhIe te nyAyanI draSTi kharI. ApaNe te tarata ja jameMTa ApavA taiyAra. sAMbhaLyA vinA jameMTa ApavA taiyAra. pAMca hajAra, daza hajAranA pagAra khAvAvAvALAnuM paNa sAcuM Tharela apIlamAM AgaLa jAya te UthalI jAya che. gunegAra begunegAra thAya che. hukamanAmAM thayAM hoya te UthalI jAya che. AvA daza hajAranA pagAravALA UMDA UtaravAmAM thApa khAya te A5NI guMjAza keTalI? ajJAnatA hovAne lIdhe ApaNe jajameMTa devAne taiyAra thaIe tyAre jUThuM paDe, eTale ajJAnathI juduM paDe. A traNa kAraNathI jUThuM bolAya-rAga, dveSa ane mohathI. zraddhA sivAya koi pArakhuM nathI cukAda konI pAse levA mAge che? lavAda nIme te baMnene pakSakAra na hoya. ajJAnadazA jenAmAM hoya tene cukAde soMpatA nathI. vAdI, prativAdInI pUrI sthiti na jANI zake tene lavAda karatA nathI. pakSakAra pAlavato nathI, tema hevI lAyaka thatuM nathI, tema cukAda devAmAM ajJAnavALe lAyaka thatuM nathI. to have jene cauda rAjalekanA dareka padArthone cukAdo Ape che temAM kayAM baMdhanAM kAraNa? kayAM nirAnAM kAraNa che? evA rUpe cukAda Ape che, te rAga, dveSa, ajJAnavALA hoya to cukAdo kevI rIte Ape? je vastune je manuSya pakSakAra bane tene cukAda devAne haka nathI. paramANuthI mAMDIne cauda rAjaleka sudhI, sUkSma ekedriyathI mAMDIne sihanA cha sudhInuM svarUpa jaNAvAnuM emane. zraddhA sivAya kAMI pArakhuM nathI. keTalIka vastunAM pArakhAM che. jema Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna A seAnuM che ke nahi? te le kasATo, seTI vagere pArakhuM karAvanAra.. yathAsthita kahevAvALA che tethI tIrthaMkarane mAnIe chIe bhagavAna sUkSma ekendriyanuM svarUpa kahe, tenuM pArakhuM zuM? siddhanuM svarUpa vahuMve, tenuM pArakhuM zuM ? pArakhAnuM sthAna nathI, te| zAne AdhAre mAnavAnAM ? emanA vacananA bhareAse sUkSma ekedriyathI siddha sudhInI mAnyatA. traNa kAraNathI emanA bharose. citta, acitta ke mizra kAI paNa padArthIne aMge rAga, dveSa ane ajJAna nathI tethI bharose. kaiI jagA para kresa cAlatA hoya. TrAnsaphara karavA arajI karo, tA muddo puravAra na thAya teA TrAnsaphara thaI zake nahi, tevI rIte jinezvara nA vacanamAM paNa bharosA lAvavAmAM emane rAga, dveSa, ajJAnavALA sAbita karavA paDe. kAi paNa padA' saMbadhI rAga, dveSa ke ajJAna emanA mAM nathI. yathAsthita kahevAvALA che, tethI tIrthaMkarane mAnIe chIe. tIrthaMkarate mAnyA tethI temanAM vacana kabUla hemacaMdrAcArya kahe he mahArAja! tame kayAranA khIjAnA sarakhA thai gayA hota, tArA caraNakamaLamAM iMdronuM ALeTavuM. kayAranu pheMkI devAyuM hota, kayAranA khIjAna! sarakhA karI devAyA hota. kayAre ? tame padA'nuM je sAcuM nirUpaNa karyuM che tene jo bIjAe kAI paNa rIte khaseDI zakata te| te IMdranI pUjA, tArI uttamatA, badhuM khasI jAta. paNa te zAne aMge rahyuM che? yathAsthita padAnA nirUpaNane aMge rahyuM che. yathAsthita kathana che ene lIdhe tamAro bharosA che. tethI tamane mAnIe chIe. keTalIka jagApara puruSavizvAsathI vacanavizvAsamAM javAya che. keTalIka jagA para vacanavizvAsathI puruSavizvAsamAM javAya che. tI karane mAnyA tethI temanAM vacana kabUla. ari 'tane mAnyA te rAga, dveSa, meAha nathI ane vacana sAcu' che tethI, vacananI saccAI kaDI, mAtho yathAsthitaathavAdI tame bhagavAn che. nAmaka nA udayamAM taphAvata e prakAre vizvAsa-puruSavizvAse vacanavizvAsa ane vacanavizvAse Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 16 puruSavizvAsa. gaNadhara mahArAje mahAvIra upara bharoso karyo te vacanavizvAsa dvArAe. saMzaya che, padArthanuM nirUpaNa karyuM, te mAnyuM, tyAre tIrthakarapaNunI pratIti thaI ane pratibodha pAmyA. AthI dIkSA lIdhI ane gaNadhara nAmakarmane udaya thayo. jina nAmakarmane udaya kevaLajJAna pAmyA pachI phaLa tarIke, uddhAranuM kArya zarU thAya te kevaLajJAna pachI. jinezvarane kevaLajJAna pachI tIrthakara nAmakarmane udaya zarU thAya che, gaNadharane pratibodha thAya tyAra pachI gaNadhara nAmakarma udayamAM Ave che. ta pratyakSa nathI gaNadharo utkRSTa bhutajJA navALA bane che. agiyAra gaNadhara utkRSTa zrutajJAnavALA. mAre meLavavAnuM pahelAM meLavI levA de. pahelAM dezanA de te mRtane AdhAre de. eka mANasa Ubho che tene pUchIe, eAraDAmAM phalANe che? oraDAmAM bUma mAre, phalANuM che? uttara na Ape to kahI daIe nathI. pachI pele mANasa eAraDAmAMthI nIkaLe to ApaNe mUrkha kahevAIe. pratyakSathI nirNaya karavo zakya hoya te pratyakSathI nirNaya karIne uttara devo. kadAca kAusagnamAM hoya tethI uttara na de. zruta pratyakSa nathI. koI vAta lAve che, te kahevAthI ke dekhavAthI kahe che ke mRtathI jANIne, pratyakSathI dekhIne nahi. sAMbhaLelI ne dekhelImAM karaka paDe che. pitAnI joyelI kahevAne zaktivALA hoya tene TAIma jAya chatAM pote jaIne kahevI te vyAjabI che. jene uttara deve te mukhya lAIna che. jene pratyakSa jJAna thavAnuM nizcita che tevAne pratyakSa thAya te ja bolavuM sAruM. pitAnA jevuM bIjAne thAya te mATe bAra aMganI racanA tIrtha pravartAvavAnuM nakakI ja. tethI kevalajJAna pAmyA ke pahelI dezanA. te dezanAmAM pratibodha pAme tenuM zuM thAya? te vakhate cAra mahAvrata kahevAM ke pAMca mahAvrata kahevAM? zuM kahIne pAchuM pheravavuM ? chANAM thApe, pachI uthalAve, temaja sUkavavAM. to zuM te dazA thAya ? Ama thAya te AkhuM zAsana palaTAI jAya. vaLI ema thAya ke pahe. lAM kaMI kahetA hatA, have kAMI kahe che. balavAne DhaMgadhaDe nathI. 11 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] sthAnoMgasUtra [vyAkhyAna tIrthaMkarone jyAM sudhI kevaLajJAna utpanna na thAya tyAM sudhI kevaLajJAna upAvavA mATe kaeNDa bAMdhavI, te sivAya bIte udyama karavAne hAya nahi. AthI kevaLajJAna thAya tyAre gadhara mahAraja dIkSA le ane te ja vakhate gaNadhara nAmaka nA udaya thAya. ane tenA udayanI sAthe traNe niSadyAthI cauda pUrvInuM racavuM, cAra jJAna, uttama zrutadharapaNuM maLe, AtmAne jJAna thAya te tyAre ja phaLe che ke jyAre bIjAne te phaLa maLe. AthI bhAvanAnA bhedamAM pAMcame viniyAgabheda kahevA paDayA. peAtAnA jevuM bIjAne thAya tenA mATe viniyega. mekSamAga mAM pratyAM tevI rIte bIjA pravarte, tene mATe khAra aMgatI racanA. hiMsA teA dAvAnalane agni pahelAM AcarIMgamAM AcAranI, sayagaDAMganI aMdara vicAranI te rANIMgamAM iyattAnI, ema karlRtAM pAMca mahAvratamAM hiMsA sArvatrika havAthI pahele nabare. hiMsA sarva guNunAzaka. agnine uddhava sArA ke pANIne ? pANInA sArA paNa agninA kharAba. pANInA TAyelA krAi vakhata jaDe. agnithI bele duniyAmAM kAMI nathI. hiMsA agni jevI sathA nAza karanArI che. peAtAnI jiMdagI khatama thaI jAya pachI kayA aMza rahe? jJAna, darzana, sukha, cAritra te jiMdagI sabaMdhInuM gayuM. hiMsA eTale dAvAnalane agni. te khALIne sApha kare, kAMI rahe nahi. sarva guNAtA nAca kare. te sava nAza karanArI tethI hiMsAne pahelI melavI paDe. . kAryanuM prAyazcitta chatAM kAraNanuM prAyazcitta zarU karyu hiMsAnI kriyA mana, vacana, kAyA dvAra e thatI hoya teA rokavI, te rAkravA chatAM bhAvaprANane bIjA dvArAe nukazAna par3e Mce ke sIdhuM nukazAna pahoMce? bIjAM temAM ADakataruM' nukazAna, hiMsAmAM sIdhuM. UlaTA svarUpanuM bhAna thayuM, tenu kAraNu meLayuM, tethI enA jJAnapraNane nukazAna thayuM. sIdhuM nukzAna nathI. jema mUna e guneA che, pazu khUnanA sAdhanabhUta vagara kAyadAe hathiyAra rAkhe te gune. vagara Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] sthAnoMgasUtra [th kAyadAe hathiyAra rAkhyAM paNa khUna kare tyAre pakaDajo. khUnane kAyau karyo chatAM khUnanA kAyadAnI cugAlamAMthI nIkaLI javAnu khate tethI hathiyAranA kAyado svataMtra judA karavA paDayA. te Rsi'sAnu sAdhana tethI hathiyArane kAyado. temAM svataMtra tarIke khIjuM' tattva nathI. hathiyAranA kAyade khUnAmarakInI badhI maTe, utpatti thavA na pAme mATe. utpattinAM sAdhanA rahe ane sA karavAne vakhata Ave tethI utpatti adha kare. jema eka kAyA karyAM chatAM tenA sAdhanabhUta bIjo kAyadA karavAnI jarUra paDe che. AthI ja mUrchAnuM prAyazcitta rAkhIe chIe, vagara mUrchAe adhikanA zrahaNanuM prAyazcitta rAkhIe chIe, kAryanuM prAyazritta chatAM kAranuM prAyazcitta zarU karyu. hathiyAra upara kAbU meLavavAthI vadhAre khUnarejI na thAya. cuMgAlamAMthI nIkaLI na jAya mATe mRSAvAdathI viramavuM gAMdhI ane tilakamAM pharaka, gAMdhI kahe hiMsA dhyeya, satya dhyeya. tilaka kahe dezanI unnati thAya te dhyeya. satyathI thAya te satya, hiM'sAthI thAya te hiMsA dhyeya. rAjyanI rakSA ane vRddhine khAdha na Ave tevA rastA kabUla. zasrakArAe mUsthya pApabaMdhananuM kAraNa hAvA chatAM adhikanA grahaNane prAyazcitta kahyuM. AthI kAi paNa dravya, bhAvaprANune nukazAna thAya, te pahelAM hoDI dIdhu'. dravya prANAtipAta, bhAvaprAAtipAta baMnemAM cheDeluM hatuM te! mRSAvAdanuM prAyazcitta kema ? sIdhI rIte dravya-bhAvaprANatA nAza na hoya, ADakatarI rIte heAya. huM tA Ama elye! chuM. meM kayAre enA prANane dhA karyAM che? huM tA mArI dhyAnamAM AvyuM tema kheAyeA. dAbaDI kALI che ene lAla kahI. dravyabhAvANune nAgna karavAnA irAdA hatA, ema zAthI kahe che!? suMgAlamAMtho nIkaLI gayA. pratijJA hatI tenI cuMgAlamAMthI nIkaLI gayA. me jhera khAvAnuM kazuM nathI. AvI rIte cuMgAlamAMthI nokaLI na jAya mATe mRSAvAdathI viramavuM rAkhyu hiMsA rAkhyuM svataMtra jyAre sRSA zabda parAdhIna hiMsA zabda svataMtra hatA. hiMsA zabda uparathI ahiMsAnI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna utpatti, pahelAM mahAvratamAM hiMsA zabda svataMtra hatA paNa mRSA zabda svataMtra nathI. satya na hoya te mRSA. sAcAthI UlaTuM mRSA. te sAca nI sthitine AdhIna. abhAva jANavA hAya tA bhAva jANavA paDe. dAkhaDI nathI ema kahevAvALAne dAbaDI kevI che te jANuvuM paDe. je dAmaDIne na eLakhe te dAbaDI nathI ema kahevAnA hakadAra nathI. abhAva jANuvA hAya tA bhAva jANuvA joIe. bhAva jANyA vagara abhAva jANuvAnI vAta bya che. sAcuM jANyA vagara jUThuM' jANavuM te . sAcu jANyA pachI jADAMne jANI zakAya. mRSA zabda parAdhIna che. hiMsAmAM ema na hatuM. ahiMsA jANe te hiMsA jANe ema na hatuM. ahIM mRSA zabda parAdhIna che. hiMsA zabda svataMtra hatA. satyane AdhIna mRSA zabda che. satya jaNAya teA pachI mRSA jaNAya. satyane niNaeNya na na thAya tyAM sudhI asatyanA nirNaya thAya nahi. eneA haka nathI, enuM dhara nathI e sAbita na thAya tyAM sudhI gerakAyadesara gRhapraveza sAbita thatA nathI. satyavAda sAbita thAya tyAre mAvAda sAbita thAya. satyanI vyAkhyA zaMkA--tA pachI prANAyamathI sAbita zuM karavA kareA che? jUThThuM nahi khelavuM karatAM satya khelavuM ema kema nahi? satyathI UlaTAmAM jaI pAchA haThavAmAM AvavuM, tenA karatAM satyamAM rahevuM khATuM zuM? bIjA mahAvratamAM satya vacanane aMgIkAra karu` chuM ema kahe. je bhASAnI pahelI vyAkhyA che, tenI apekSAe kAi jAtanI aDacaNu nathI, satya kAne kahe che? me kSamA'ne ArAdhavAvALI bhASAne. chatrAhinu svarUpa yathAsthitapaNe nirUpaNa karavAmAM Ave te bhASAne ajIva, Azraya, saMvaranuM svarUpa nirUpaNu karavAmAM Ave te bhASA tenuM nAma satya. je meAkSane ArAdhanArI na thAya te bhASA asatya che. je meAkSane ArAdhanArI thAya te satya. satya te asatya, asatya te satya ema banatuM haze? eka dharme karelI vyAkhyA te asatya. e ne e ja pada aneka dharmonI apekSA rAkhIne kareluM hoya teA te satya. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [115 matAMtare te jaina mata siddhAMtanAM jeTalAM vacana te badhAM mithyA. siddhasena divAkara jaNAve che ke zAstranAM tamAma sthAnamAM eka eka apekSAe pravRtti che. je vacane che te eka dharmathI che. jyAre badhAM vAkayone meLavIne artha karavAmAM Ave tyAre tenuM nAma syAdavAda. "jaha jaha bahussuo sammao a sIsagaNa saparivuDo bhaa| aviNicchi o a samae taha taha siddhaMtapariNIo // " (3vo mA ja rU23) zaMkA-A gAthAthI eka bAju bahuzruta kahe che. bIjI bAju siddhAMta pratyenIka kahe che samAdhAna-zAstra eka naye pravartelAM hovAthI eka naye vyAkhyA karato jAya, pUrvApara anusadhAna na kare. to jema jema vadhAre bhaNe tema tema mithyAvI. je nayavAdanAM sUve che tenAM te ja syAddavAdanAM sUtro che. jenAM je syAdavAdanAM sUtra che te nayavAdanAM sutra che. matAMtaro te jaina mata. jene mata te matAMtare. Itara matAMtaranuM nirapekSapaNuM thAya tyAre matatira. virAdhanA ja TALavI jarUrI pAMca bhUte che te nayavAkya. pAMca bhUte ja che kahe to nayAbhAsa. asatya bhASA kayI gaNavI te muzkela, mokSamArgane ArAdhavA-vALI sayabhASA. mRSA, jaDa jevI duniyAmAM cIja nathI. mekSamAgane ArAdhavAvALI tenuM nAma satya. karmakSaya tarapha vadhe, nirjarA thAya te satya. karmabaMdhanA kAraNabhUta je bhASA te mRSA. mizramAM kathacita ArAdhakapaNuM, kathaMcita virAdhapaNuM heya. keTalIka mAtra vyavahArika che. bho devadatta ! te devadatta heya. devadattanuM saMbodhanapaNuM karyuM. temAM 1 Ara dhanA 2 virAghanA ke . ArAdhanAvirAdhanAne muddo nathI. kevaLa 4 vyavahAra che, mokSamArganI ArAdhavAvALI bhASA te satya. pahelAM ArAdhanA thAya te pahelAM virAdhanA TaLe. pahelAM virAdhanA TaLe e paheluM. virAdhanA TALyA pachI ArAdhanAne lAyaka bane. AthI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mRSAvAdavirati kahyuM te ja vyAjabI che. ahIM sAcI, juhI, mizra ke vyavahAra tarIke che ke kema te jovAnuM nathI. mArI bhASA mokSanI virAdhanAvALI na hovI joIe. satyavrata aMgIkAra azakya. virAdhanA TALavI te jarUra. AthI mRSAvAdathI virati rAkhavuM paDayuM. satyanI vyAkhyA padArthone aMge che, mokSane ArAdhavAvALAnI apekSAo nathI. pratipAdananA muddAe satya, asatya, mizra ane vyavahAra che. bhASA ane vAdaLa pharaka nathI. satya bhASA, satya vacana mokSanI ArAdhanAne mATe lIdhuM. mAradhanavALI bhASA te ja satya. vAgyapaNane aMge laIe, padArthonA svarUpa pramANenI bhASA te satya. saMta zabdanI vyutpatti karatAM satathI munio jaNavyA. satathI padArtho jaNAvyA; munio vyaMgathI jaNa vyA. mekSanI ArAdhanAvALA padArthonA pratipAdananI apekSAe satya. satya, asatya, mizra ane vyavahAra kone kahevAM te agre vartamAna. vyAkhyAna : 39 pitAne maLyuM tevuM bIjAne paNa meLavAvavuM gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe praNidhi vagere cAra bhAvanAnA bhedo jaNAvyA. te pachI viniyoga nAmane pAMcame bheda jaNAve che, tenI aMdara svarUpa kahevAmAM AvyuM che ke pitAne maLyuM tevuM bIjAne meLavAvavuM. e eka ja bhAvanA samyagdarzana thAya tyArathI chavanI e sthiti hoya che ke mane na maLeluM hoya paNa bIjAne maLe. cothe guNaThANe eka mithyAdarzanazalya gayuM che, tethI tenA AtmAne samyagdarzana thayuM hoya che. tethI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 160 tene eka ja bhAvanA heya che-"mA pArvata pasfu gigar, mAM ja mRta jaja kutiH " (yohA.g04, ko228) jagatamAM koI paNa jIva cAhe te mitra, cAhe to zatru hoya paNa kaI jIva pApa karo nahi A samyaktvanI zarUAtathI bhAvanA che. mitrI Adi bhAvanAmAM bacAva nathI haribhadrasUrae dharmanuM lakSaNa jaNAvatAM kahyuM ke belelo dharma nahi. dareka pitAnI kriyAne dharma kahevA taiyAra che. zAstrane anusAra kare teTalA mAtrathI ja dharma nahi. pravRtti paNa zAstrane anusAra kare. AgaLa vadhavuM zAstrane AdhAre kare to paNa dharma nahi. zAstromAM kahelAM vacanane uddezIne zAstramAM kahyA pramANe karavAnI sAthe, je anuSThAna karavAmAM Ave, tenI sAthe cAra bhAvanA-maitrI, pramoda, kAruNya ane madhyastha paNa joI e. zAstramAM kahyuM che ke "maitrI Avi mAvalaMpu." A cAra bhAvanA AvavI joIe. je te Ave te tenuM nAma dharma kahevAya. " vacanAdyadanuSThAnamaviruddhAdyathoditam / / maiyAdibhAvasaMyuktaM taddharma iti kIrtyate // " sarvajJanA vacanane Azrone pravRtti hevI joIe. kahelI vidhisara anuSThAna hovuM joie. evuM anuSThAna heya chatAM paNa je maigI Adi bhAvanAvALo hoya to dhama kahevAya. A traNa vastumAM haju ema kahIe to cAle ke zAstrane azrone vidhimAM bacAva che, paNa maitrI Adi bhAvanAmAM bacAva nathI. agItArtha heya, gItArthanI nizrAe kare. pote bhagavAnanA vacanane jANato nathI, sarvajJa bhagavAnane ke zrutakevalIne pUchyuM ke pArakAnA AdhAre cAle che. tenuM kema? vidhine prayatna kare, kadAca avidhi thaI jAya, vininA prayatnanI buddhio avidhine doSa TaLe, paNa maitrI Adi bhAvanA na hoya te te deza Taze nahi. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna saLIne mATe nAvaDI ke teDe nahi mitro Adi bhAvanA kone kahevAya te haribhadrasUrijI mahArAja dizAmAM jaNAve che ke - "parahitacintA maitrI paraduHkhavinAzinI tathA krunnaa| parasukhatuSTirmuditA paradoSopekSaNamupekSA // " (vo. 4, ro0 5) AtmAnuM vicAravuM e darekanI pharaja che, paNa bIjAnuM hita ciMtavavuM, bIjAnA hitane aMge cAhe tevuM nukazAna thAya te AtmA ADe na Ave. zramaNa bhagavAna mahAvIra kausAMbImAM samesaryA. te vakhate mRgAvatIe caDapradyotanI sthiti kevI karI. nAka kApIne hAthamAM ApIne cUno copa, chatAM e guno samavasaraNamAM naDe nahi. arthAta samesaraNamAM janArAne ghero naDe nahi. AvA vakhata mAM ghere karAye haze, te keTalI sthitie? keTalI maitrI bhAvanA hevI joIe? khIlAne badale mahela na toDa ema barAbara samajelA hatA. saLIne mATe nAvaDI keI toDe nahi, mekSamArga e mahela je. nAvaDI je. ene AnA aMge kema teDAya? A jenI sthiti. "parahitaci tA"- tamAma javAnuM hita ciMtavavuM tenuM nAma maitrI. ahIM AgaLa kharI maitrI che. tamAma jIvonuM hita. upakArI, svajana ke sAmAnyane aMge bheda paDe che, paNa maitrInuM svarUpa kayuM? parahitaciMtA. jyAM hitanuM ciMtavana thAya tyAM AghAtabuddhi kema thAya? dehane dAha lagADavAnI jarUra paheluM prANAtipAta-viramaNa mahAvrata rAkhyuM te buddhi choDavA mATe. bIjAne nukazAna thAya te khAvuM na joIe te pachI bIjAne nukazAna karanArA kema banIe ? bIjAne nukazAna thAya ane bIjI bAju enuM hita thAya te icchuM chuM ema bolIe, te A be vacana meLavavAM zI rIte? bIjAnA hitanuM ciMtavana thAya tyAM dehane dAvA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM] sthAnAMgasUtra [ 169 - naLa lAgI jAya. drohane dAha lagADavAnI jarUra, tethI prANAtipAtaviramaNa pahelAM levAnI jarUra. dehanuM kArya pahelAM haThAvavuM joIe. hanuM kArya na haThAve, ane hita ciMtave te chAranA upara lIpaNanA - jevuM. AthI svane paNa ahita karanAra na thAuM. pitAnAthI na bane paNa bIjA kare temAM sahAyabhUta kRSNa mahArAja ke zreNika sarakhA navakArazI sarakhI karI zaktA na hatA, paNa bIjA kare temAM sahAyabhUta. viSNukumArane aMge to cakravatI taraphathI sAta dahADAne orDara maLelo hato. vAsudeva haMme- zanA mAlika hatA, cAvaja jIvanA. te buddhimAM Utaryo hoya to pitAnI rANIone, kuTuMbane dIkSAmAM javA kema de? rANIo mATe badhuM karyuM. zreNike celaNa mATe zuM nathI karyuM? pite vairAgI na hatA. pUrepUrA saMsAramAM lubdha hatA, paNa te badhuM bIjAnA hitanA prasaMgane bAdha na Ave tyAM sudhI. zreNikanI kaI rANIo, kuMvare dIkSA laI zakyA ! kRSNanI kaI rANIo, kuMvare dIkSA laI zakyA ! huM pApe khyo chuM. mArAthI pApa chUTatuM nathI. samajuM chuM ke pApa khasatuM nathI, paNa bIjAnuM khasatuM heya te divALI kema na ujavavI? enuM nAma maMtrI cheDanArAnA dIkSA mahotsavo karI divALI ujavI. zAne aMge ? parahita buddhi aMge. bIjAnA hitamAM svane paNa bAdha na Ave joIe. savAramAM UDayAnI sAthe navakAra gaNavo te siddhAMta. tenI sAthe A siddhAMta karI le ke bIjAnA hitamAM madada karanAra thAuM. cauda rAjalekanA jIvonuM ahita mArA hAthe na thAo. zaMkA-savAre zA mATe? samAdhAna-bacapaNamAM mAtA jevI dUdha denArI maLe tevA saMskAra jiMdagI sudhI. je bacapaNamAM mAtA vADuM dUdha pAnArI che. to vAyaDAnI prakRti thaI jAya. te davA kare paNa vAyaDApaNanI prakRti na jAya. garamIvALI mAtAnuM dUdha maLI gayuM. AgaLa cAhe teTalA upa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cAre kare te garamInI tAsIra na maTe. tevI rIte savAranA paheramAM bhAvanA karI lIdhI to cAhe tevI pravRttimAM haze to tenuM saMdhAna cAlyA karaze. zAstrakAro vicAravAnuM sthAna savAre kahe che dha me muhUrtamAM UThIne vrata, kuLa, dharma vagere yAda kare. savAre yAda karavAthI thayelA saMskAro Akho divasa cAle. AthI prathama e ja saMskAra he joIe-parahita karavuM. parahita na karI zakuM te mArA hAthe keInuM paNa ahita thAva nahi. je aMze bIjAne madadagAra banuM te te aMze mAruM saphaLapaNuM. enuM nAma maitrI. maitrI bhAvanA amuka viSayanI nI, jIva mAtranI hoya che. ApaNAthI adhika guNI hoya tenuM hita-ciMtavana. ApaNe cethe guNaThANe hoie, bIje pAMcame guNaThANe heya te pAMcamA guNaThANAvALo chake guNaThANuM pAme te ThIka. maitrI bhAvanA amuka viSayanI nathI. jIva mAtranI hoya che. sarvajIva thika. mAtra ekalo guNavAna maitrIne viSaya heya ema nahi. samaguNI, avaguNI, doSI ja maitrIno viSaya hAya ema nathI. kharekharI hitanI kiMmata samajayA pachI ja bIjAnuM hita merI bhAvanAne viSaya koNa? koI paNa jIva he (cauda rAjalokamAM) te maitrI bhAvanAne viSaya che. sarva jIvenI maitrI bhAvanA, vicArI te hitanI kiMmata samaja. hi-nI kiMmata na samaje te . bIjanuM hita kare ja zAne ? Ditane vicAranAre na hoya, hitanuM svarUpa samajavAmAM AveluM na hoya ane hitanuM ciMtavana karyuM, te . te hitanI kiMmata peTI samaje che. hitanI ciMtAmAM te ja manuSya jaI zake ke je kharekhara hitanI kiMmata samo heya. jeone hita maLI gayuM hoya tene to te gulAma banIne rahe. paisAnI kiMmata samajanAra, pisAdAranI laDemAM ra3. hitanI kiMmata te samajela ke je, je je hita meLavI zakyA hoya, je je hitanA kAryamAM . vadhelA heya, tene tene gulAma thaIne rahe. tene mATe pramoda bhAvanA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra 17. je je guNavALA tenI upara pramoda bhAvanA. pramoda bhAvanAmAM sarva guNadhika ke guNAdhika joIe tema nahi. mokSamArganA pravezamAM anumodanA che koI guNAdhika dezavirati pAme temAM AcArya AnaMda kema pAmavAnA? dezavirati pAme tethI AcAryathI adhika thaI gaye ? tAre janma saphaLa. samyaktva pAme temAM anumodana kare che. ame da. e pitAthI adhika guNane aMge nahi paNa guNa mAtra adhika guNadhaka kema? eTalA mATe ke jyAM sudhI mekSamArgane lAyakanA guNe na Ave tyAM sudhI bIjA guNo amedanane lAyaka rahetA nathI. jeTalA ekeMdriyamAMthI nIkaLIne bediyamAM AvyA te guNI thayA che tenuM anumodana nathI. me kSamArganA pravezamAM anumodanA che. dezavirati, samyaktva AvyuM hoya to tyAM anumodanA. AthI ja AcArya mahArAja sarakhAo je sAtame, chake guNaThANe rahelA te sarasvatI devI, samyagdaSTi devatA vagerenI ratuti karI zake che. svaguNAdhika levA jAo te stuti karI zake nahi. AcArya chatAM upAdhyAyane namaskAra karI zake che. gautamAdika gaNadhare jeo AcAryonA sarvopari che, teo paNa pAMce parameSTIne namaskAra kare che. arthAta guNAdhikane aMge pramoda, zAsanamAM niyama che ke caturvidha saMghane aMge mahimAMDe namaskAra. guNAdhikapaNuM mAnIne Aghe namaskAra kare che, svaguNAdhika levA jAo te paMca parameSTInA namarakAranI vyavasthA UDI jAya. - e te havAI kilo umAsvAtijIe guNadhika zabda rAkhe che. guNe karIne adhika lAInamAM caDhelo. cAdanI laDAImAM cAre bAjunI sarahada para laDAI hatI. koI paNa sarahadavALAe chApo mAryo te khuzI thAya tevI te mohamallanI sAmA A zAsane yuddha calAvyuM che. zAsananI sthApanA mohamalane mAravA mATe che. badhA lazkarIo mohamala sAthe jhI rahyA che. mohane haNavAvALo, haDAvavAvALA kaI bhavya jIva Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna thAya temAM dareka bhagyane AnaMda AvavA joIe, tA pramAda bhAvanA. guNAtrikane aMge pramAda na heAya teA hitanA vicAranI kiMmata zI ? hita thAya te vakhate AnaMda thavA joIe. hita thAya te vakhate AnaMda na thAya te havAI killeA hateA. kevI vacananI huziyArI ! maitrI vagerenA cAra cAra bheda che. seLabheda eka dare che, te rahevA daie. jeo hInacugu hoya te darekane sAdhananI prAptinA vicAra kare. guNanI prApti hInaguNune thAya. e karavAmAM na Ave tyAM hitane vicAra nIcethI geLA kADhI laine utaraDa sAcavavA kahevuM" tenA jevI te vacananI huziyArI che. goLI kADhavAthI utaraDa paDe, tenA jevuM ahI hitatuM ciMtavana karyuM. hita pAmyA temAM prameAda AvyA, pazu je hita prApta nathI karI zakayA tene mATe kai rastA che? mATe kAruNya-maheranajara. AthI maitrI, prameAda pachI kAruNya bhAvanA. kAMThe hAya tA koI paNa khabara le vyavahAre karIne herAna thatA heya, avaguNe karIte, Se karIne herAna thatA hAya, kame` karIne herAna thatA haiAya tenA ayAva kema thAya tene mATe kAruNya bhAvanA. A traNa bhAvanA kahI pazu khAvAvALAe ajIraNuthI sAvaceta rahevu; dhIravAvALAe dhalAI na jAya tethI sAvaceta rahevu'. ga'jIvALAe taNukhanuM dhyAna rAkhavuM. tema kAruNya bhAvanA karavAvALAe AgaLa saLagI na jAya tenuM dhyAna rAkhavuM. jagatamAM vicitra dazA che ke sAruM karyuM te meM karyuM' ne bhUDa ka" tA teM karyuM. A kAruNya bhAvanAvALAmAM pesI gayuM hoya che, bheALAbhAi sAmAyika karI zakatA na heAya, kAI sAdhue e zabdo kahyA eTale bheALAbhAIe sAmAyika karyu. te te sAdhu zuM khele che-baMdAe sAmAyika karAvyuM te? are! kamarAjAe vivara ApyuM te kAya thayuM, jo tuM kAya karatA hoya teA bheALAbhAI (savAya bojA nahi karavAvALA karyAM ochA hatA? veNumAM vahetA vahetA khAMcAmAM bharAI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 17 jAya tene patto na khAya, kAruNya bhAvanAmAM Utaryo tyAM evA khAMcA mAM bharAI gaye ke enI kaI khabara na le, kAMThe hoya te kaI khabara le, keTaramAM bharAya to kANu khabara le? aMdara DUbe, gokhalAmAM mAthuM bharAI gayuM te upara zI rIte AvavAne? kema meM karAvyuM ne ? A thayuM te khADAmAM bharAI gayA jevuM thayuM. tevAmAM meLAbhAI na samajyA. kema ? joLAbhAI patharo che. A bele to kuvAmAM, gokhalAmAM mAthuM bharAyuM che. pathare che ema kahevuM ke kamarAjAe vivara nathI ApyuM ema kahevuM. se uMdara mArIne bilIbAI haja karavA cAlyAM."tArA anAdinA anaMta bhava ene patta nahi. pApanAM piTalAM bAMdhIne AvyA tene patto nathI, to pachI bIjAne zuM joIne utArI pADe che ? kAraNya bhAvanAmAM ajIraNathI bacavuM gaMjImAM aMgAro paDayo che. aMgAre na paDe hoya te bhaDako zAne? zreNika sarakhA sAMbhaLavAvALA, mahAvIranA cauda comAsA rAjagRhamAM. evI sthitimAM zreNika eka nekArazI na kare te vakhate mahAvIrane zuM lAgavuM joIe ? kaI rIte mahAvIra upadeza daI zakayA haze? zreNika sarakhA bhakta, nakArazI sarakhI na kare. mahAvIra zreNikane pathare kahetA haze. AthI kAruNya bhAvanAnI sAthe ajIraNa na thaI jAya te dhyAna rAkhavAnI jarUra. kAraNya bhAvanAnuM TakavuM kAruNya bhAvanA kayAre Take? paropakArane mATe manuSya kArya kare tenI be nisAnI phaLIbhUta thAya ta-popakAra thayo to tenuM bhAgya, niSphaLapaNAmAM bhavitavyatA nathI pAkI. phaLIbhUta thavAmAM pitAnI chAtI AgaLa kare ane niSphaLa thavAmAM pArakuM kapALa AgaLa kare te te kAmanuM nathI. tethI audAsInyapaNuM rAkhyuM. hita na kare eTale udInapaNuM nahi. hitanA saMjoge meLavI dIdhA chatAM hita nathI thatuM te udAsInapaNuM nahi. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAdhyasthya bhAvanA krUramAM krUra kama' karanAra hoya, te krUra karyAM mAtra mAdhyasthA viSaya. zaMkA-krUra kI mAtra mAdhyane viSaya teA jagatamAM rahyA kANu degurune aMge mAdhyasthapaNuM hoya ? samAdhAna-devagurunI, dharma'nI nidA karanAra hoya tene mAtra samajAvavA te tamArI pharaja. deva, gurunI niHza'kapaNe ni'dA kare che, krUra kama niHza'kapaNe kare che, te chatAM peAtAnuM svatra, abhimAna hoya, peAtAnI ja mAtra prazaMsA karanAra hAya, tenI paNa upekSA karavI tenuM nAma mAdhyastha bhAvanA. khUnanA gunegAra hoya paNa tene kesa vakhate mejisTreTa luccA kahe tA pelA phariyAda mAMDe. devagurunI niMdA kare te vakhate dveSamAM UtarI jaIe te ThIka nathI. lAgaNIne vaza devagurunI niMdA saddana na karI zake, ppA vagere karaze, paNa zAstrakAra te vAta calAvI leze nahi. zAstrakAra bacAvanArane ekAMta lAbha paNa kaheze te ppA mAranArane krama baMdha paNa kaheze. krodha AvyA eTale virAdhaka skaMdhakanA cArasA navANuM cennAne namu e pINI nAkhyA. mate pIlIne A celAne pIlajo ema kaiMke kahyuM. aprazastabhAvanA AvI. tene aMge munisuvratasvAmIjIe zuM kahyuM? cArasA nava Nu pIle tene aMge krodha Avele nahi, paNa ene pIlIne mane pAtra, tyAM krodha AvyeA eTale virAdhaka. geAzAlAnI tejezyA karatAM anaMtaguNI teolezyA zramaNAnI che. AthI audAsInya bhAvanA AvavI muzkela paDe che, paNu kAIka avasare kAruNya bhAvanA te| AvI jAya che. maitrI, pramAda, kAruNya, ane mAdhyastha--e cAra pariNAma sAthe jo kriyA karAtI hoya to te sarvajJanA vacana pramANe karAtI kriyAne dhama kahI zakAya. kamarAjAnA karatAM paNa kara cAra bhAvanAmAM pahelI bhAtranAnu` sthAna e che ke jagatanA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM ] sthAnAMgasutra * [175 kaI paNa jIva pApa kare nahi. e eka ja bhAvanAe besI rahevAnuM nathI. pApa karo nahi e bhAvanAnuM ajharaNuM thAya to julama thaI jAya. koI jUThuM bolatAM pakaDAya te barAbara kuTo. pApa karyuM, AvI rIte vicArIe to yA jevI koI cIja rahetI nathI. atyAre jene kharAba sthitimAM dekhe che te badhA duHkhI koIne koI sthitimAM rahelA hatA. tene AvAM karma bAMdhyAM che. karma karelAM tethI duHkhI, temAM dayA zI rIte lAvIza " jo jUne aMge tuM sajA karavA taiyAra che, te karelAM karmone aMge teo duHkhI thAya che. tuM atyAre sajA karavA mAge che, jyAre karma ATalI mudate sajA karavA mAge che. karma mudata Ape che. kAraNa ke haju paNa khaseDavuM hoya te khaseDa. kameM to haju ghAtakIpaNuM karatAM paNa jIvane mudata ApI- bacAya te baca. karmarAjAe te gunAnI sajA karavAmAM mudata rAkhI, paNa tuM te karma karatAM e kaThera ke atyAre sajA karavA taiyAra thayo che. bIjA pApa karanArAone sajA karavI. pApanA kharApaNAnI bhAvanAmAM barAbara dhyAna na rakhAyuM te bAvaLiyo Ugyo. pApanA kharAba paNa ne lIdhe bhAvanA thaI hatI ke koI pApa na kare paNa tene badale bAvaLiyo Uge. mara e vicAratAM pApanA kharAba paNAnI kALI bhUmimAM bAvaLiye UgI nIkaLe. kalyANa mAnavAnI bhAvanA (1) pApa na kare, (2) pApa karyA hoya te paNa te pApane teDI nAkhanArA thAo, paNa pApane bhogavIne duHkhI thanArA na thAo. "mA = bhUta pi kulita " A bhAvanA pApIone aMge che. ke I paNa dukhI na thAo. pApa thayAM ne duHkhI na thAya te kema banaze ? pApane toDanArA thAva. pApa karo nahi, chatAM pApa thayuM hoya te tene tapasyAthI toDakArA thAva. AkhuM jagata TarmathI mukta thaI jAo. kaI kaheze ke A asaMbhavita, khoTI, zAstrathI viruddha Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] >> sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna, bhAvanA che. kAraNa ke koI kALe sarve jIva mokSe gayA nathI. samAdhAna-jagata AkhuM mekSe gayuM nathI, javAnuM nathI. e svabhAve na bane te paNa emanI bhAvanA te e bane temAM ka9yANa mAnavAnI che. banemAM AnaMda manuSyane darada thayuM, zvAsa upaDe, ThaMDo paDavA mAMDe, jANIe ke cesa maravAne che, te zuM tene mara ema kahevAya? tame to koI paNa prakAre jIvI jAya tevI bhAvanA rAkhe che. abhaNa sarakhA heya. te pitAne bhAve samakita na pAme, paNa ApaNI bhAvanA te enuM kayANa thAva e heya che. abhavya me kSe na jAya, e ApaNI bhAvanA na hoya. abhavya jIva svabhAve samyakatva pAmavAno nathI, chatAM mAnI le ke mokSe jAya te amArA peTamAM lAya saLagaze nahi. bhavijIva mekSa pAme tene aMge ThaMDaka che, tevI rIte abhavya mekSe jAya ema kalpanA karI te ThaMDaka che. "mudacatAM ja pi" AkhuM jagata karmathI mukta thaI jAva. jema bhavya mekSa pAme temAM AnaMda, tema ka9panAnI khAtara abhavya mekSa pAmI jAya te temAM paNa AnaMda. saMketa vagaranuM pApa hoya to te hiMsA gaNadhara mahArAja dvAdazAMgInI racanA kare che. jagatanA jIvonA uddhAranI bhAvanA kare che. tethI cauda pUrvo, bAra aMgonI racanA karI, AcAra, vicAranI vyavasthA karI. have paMca mahAvratamAM saMketa vagaranuM pApa hoya to te hiMsA. hiMsA svAbhAvika pApa che. ekedriyathI mAMDIne saMjJI paMceMdriya sudhInuM vyApaka kAI paNa jAti, gati hiMsAnA Dara vinAnI nathI. sarva jI jIvavA icche che. koI maravA icchatuM nathI. maraNathI DaravuM sarve gati, jAtimAM che. bIjA dezane tamArI bhASA na samaje, te paNa godA mAravAmAM samaje che. mArano aNa samaju dekhe ? bhASAne aNasamaju dekhyo. hiMsA e sarva gati, sarva jAti, sarva kALanuM vyApaka svAbhAvika sthAna. koInI darakAra Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra | [ 177 nahi. gode vAge temAM hAtha, cAmaDI samajavA besatI nathI, gedo vedanA karI de. mATe prANAtipAtanI virati pahelAM jaNAvI. mRSAvAda vacanathI bane, kAyA ke manathI nahi have mRSAvAda zA mATe chellA ? bIjA mahAvratamAM mRSAthI viramavuM. zaMka-mRSAmAM jUThuM bolavuM je AvI jAya che te vAda melavAnI jarUra zI? samAdhAna-je leke jaina zAsananI paddhatine na jANe temane vAda nAkAme lAge. jainazAsanamAM jUTha be prakAranuM-manevega ne vacanaganuM eka ekanA cAra prakAra-satya, mRSA, mizra ane vyavahAra che. AthI aSAnA be prakAra che. eka mRSA bolavuM, ne bIju mRSA manamAM ciMtavavuM. mRSA manoyoga kenI upara AdhAra rAkhe che? mRNA vacanaga upara. ahIM mana, vacana ane kAyA traNe laI levAnAM che. paccakkhANa vakhate mana, vacana, kAyA traNene mRSAvAda tyAga che. audArika, vaikriya ne AhArakamAM babe bheda rAkhyA che, jema dArika, audArikamizaga, ema traNemAM babe bheda rAkhe. mRSane tyAga karavAmAM kayAne vega AgaLa karyo hato. mRSAvAda vacanathI bane che, kAyA ke manathI banatA nathI. zaMkA-kuNAgo maLa rAkhe, ane je "kuroyAvALo " rAkhe te mana, vacana, kAyA kADhI nAkhe? samAdhAnaje yutine aMge vAda rAkhavAnI jarUra hoya, te yuti ahIM UDI jAya che mATe vyAkhyAna 40 nahi to zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhInI thAta gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya chonA upakArane mATe, zAsananI pravRttine mATe, mokSamArgano pravAha vahevaDAvavA mATe pote bhagavAna mahAvIra pAsethI pratibodha pAmyA, 12 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna ane saMyama aMgIkAra karyo. te saMyamamAM guNakANuM AvavAne aMge pAMcamo viniyoga bheda jaNAvI gayA. pitAne jevuM uttama sthAna prApta thayuM te bIjAne prApta thAya tenuM nAma viniyoga. te muddAo pote zAsanane calAvavA mATe, mokSamArgane pravartAvavA mATe dvAdazagInI racanA karI. temAM AcArAMga, sayabaDAMganI vyavasthA karI. AcAra ane vicAranI vyavasthA karyA chatAM padArthanuM pramANu lakSamAM Ave nahi tyAM sudhI AcArAMga, sayagaDAMga nI karelI racanA zeTha nI zikhAmaNa jhAMpA sudhInI tenA jevuM thAya. tethI ga. jInI racanA karI. pAMcamA ThANamAM mahAvratonI prarUpaNa karI jaina dharmanI utkRSTatA pAMca mahAvratAne ane jaina dharmanI Itara dharmo karatAM utkRSTatA hoya to te paca mahAvratone aMge che, mAnyatA tarIke ane belavA tarIke to dareka kabula kare. dayA pALavI, satya bolavuM vagere vAta kayA matavALA besatA nathI ? keTalAka niyama, keTalAke trA, keTalAke zikSA vagere zabadathI lIdhelAM che. " tAra gvatrA" A pAMca vastu sarva dharmavALAoe pavitra mAnelI che. vasa mAtra java, te sthAvara? pAMca kaI? je atyAre kahevAmAM Ave che te ahiMsA, satya, asteya, maithunavarjana ane parigrahavana. vAstavika hakIkatane bIjA leke samajI zakatA nathI. ahiMsA mAnI chatAM jIvanA bhedo mAnyA nahi. hAle cAle tenuM ja nAma jIva mAnyo. tevA jIvanI hiMsA varjavI tenuM nAma ahiMsA. te hAle cAle nahi tevA chenI te vAta ja dUra gaI. hAle cAle te ja jIva ema ApaNuM baccAM paNa belI de che, tethI te trasa mAtra chava tarIke thAya. AthI sthAvarone te jIvanI ke TimAM AvavAnuM na rahyuM. "jakArane pratApa amAre te hAle cAle te chava ja, A ane te bemAM pharaka Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM ]. sthAnAMgasUra [ 17, ka? pharaka rAta dahADAne. te kahe hAle cAle te ja che. ahIM kahIe chIe hAle cAle te jIva ja. "ja'kAra joDavAmAM pharaka paDe. vANiye ja zAhUkAra. vANiye zAhukAra ja. vANie ja zAhukAra kahe te vakhate bIjI jJAtivALAne gusse thAya. ApoApa bIjAne devALiye harAvyo. bIjAo ApoApa zAhukArathI nIkaLI gayA. halacAle te ja jIva. pRthvIkAya vagere pAMce sthAvara hatA te jIvapaNAmAMthI nIkaLI gayA. "hAle cAle te ja jIva' A vacana mithyAtrInuM. vANiye zAhukAra ja hoya Ama kahevAmAM bIjI jAtinA beThelAnI AMkha lAla na thAya. hAlacAle te jIva ja. A kahI de to bIjAo hAlavAcAlavAvALA na hoya tene jIvapaNuM kahevAmAM vAMdhe nathI. hAle cAle te jIva vagarane na hoya, jIva ja heya. A vyAkhyA nizcayavALI nahi, kathaMcitavALI. hAlavAcAlavA mAtrane jIva kahI daIe te paramANunuM hAlavAnuM thAya. trasa jI mUDIbhara jyAre sthAvara che te anaMtA anaM. puddagalamAM gati kriyA che. eka paramANu sAtamI narakanA aMta bhAgamAMthI nIkaLe ne eka samayamAM siddhazilAnA uparanA bhAgamAM AvI zake. je icchApUrvaka chaDethI take javAnI buddhie, iSTa prApta karavAnI buddhie, aniSTa nivAraNa karavAnI buei, je koI hAle te jIva ja heya. e dharma kaI divasa ajIvamAM na maLe. ApaNe mULa vAta tarIke vicArIe to hAlacAle tene ja jIva kahevAya. A to mUDIbhara jIvanuM lakSaNa thayuM, e trasa chavAnuM lakSaNa thayuM. sthAvara cho anaMtAanaMta che, trasa jIva mUDIbhara che. mUThIbhara chene jIvamAM rAkhyA. bAkInAnI gaNatarI na karI, te tene artha zuM ? sarva jInA jIvananI hiMsAnI virati je sthAvara ane trasane jANe te ja karI zake. pRthvIne jIva mAnanAre keI bIje vaga nathI AcArya siddhasena divAkare jaNAvyuM-samakti cIja zI? deva Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna guruSanI zraddhA te vyavahAra samati, paNa vAstavika samyaktva kAM ? kAyanI zraddhA temAM ja vAstavika samyaktva. chachatranikAyanI zraddhA anya kAI matamAM thAya tema nathI. pRthvIya vagerene jItra tarIke mAnanArA kAI bIjo vaga' nathI. vanaspatimAM keTalAkeA jIva mAnatA hatA paNa te chAne ni:sukhaduHkha mAnatA hatA. smRtikAroe vanaspatimAM jIva mAnavA mAMDayeA che, paNa te jIva ni sukhaduHkha. tene sukha nathI, du:kha nathI. vartamAnano zAthe jUThThA pAthI sukhadu:kha nathI te enI hiMsAmAM aDacaNa zI rahe? kASTa vagere, dhRDha, paTa vagere acetana che te tene phADavAmAM, kApavAmAM aDucaNu dekhatA nathI. vanaspatine sukhaduHkha na hoya te! kApavAmAM harakata zI rahevAnI ? vanaspatine paNa lAgaNI che. ane sukha ane du:kha tenI lAmaNI che ema vartamAnanI zodhe sAbita karI ApyuM je vanaspatine sukhadu:khanau saMjJA vagaranA mAnatA hatA te joDe raste dAratA hatA. jANIjoine vanaspatinI hiMsA karAvatA hatA. peAte peAtAnA upadezathI ADakatarI rIte hiMsAnA pravAha vahevaDA leAkAne vatA hatA. prarUpaNAno dRSTie ahiMsA koI manamAM rahelI nathI chae jInna na mAtA te| jagatamAM ahiMsakapaNuM na rahe. jene hiMsA vavAnI buddhi che, jenI hiMsA vanamAM pravRtti che, tenI dhAraNA rAkhavAvALA che. tevAnA hAthe hiMsA thai jAya te tene hiMsaka kahetA nathI. zAstrakArAe tA trasakAyanI paNa hiMsA thai jAya, arthAt vavAnI buddhi, pravRtti, dhAraNA che tenAthI thai jAya tA sukSma paNu badha nathI ema karyuM. " " uccAliyaMmi pAe IriyAsamiyarasa saMkama TUTThAe / vAvajjejja kuliMgI marijja taM jogamAsajjA // oghafro 40 742 ) ( Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra iryAsamiti kAne kahI! eka cAlatAM paga UMcA karyAM. pachI paga namavA jAya te vakhate cAlanAranA hAthamAM nahi. UMcA kare tyAre peAtAnA hAthamAM paga saMpUrNa UMcA thai gayA pachI irSAMsamitivALAne hiMsA na thAya e muddAthI traNa DagalAM jovAnuM rAkhyuM che. ajavALuM thayA vinA bahAra nIkaLavuM nahiM. jyAM kA gayA AvyA hAya, eTale pRthvIkAyanau virAdhanA vavAtuM jenuM dhyeya hAya, te paNa mAge, nahi ke unmArge. tA nadImAM lokA gayA AvyA hAya, mArge gayA AvyA hoya, tevA sAga chatAM paNa rAtrie cAle te mAga na kahevAya. sUryanAM kiraNe jyAM patharAyAM aAya, divasa UgyA hoya, ajavALu thai gayuM heya, chatAM divase cAle te pazu iyasamiti rAkhIne, kASTa jIva mAtra paga nIce Ave nahi, AvI dhAraNAthI je dekhatA hoya, trazu DagalAM dRSTi jAya teA samiti kahe che. jaMtunI rakSA mATe yuga mAtranI bahAra STi nahi evI rItathI cAle tene satpuruSoe iyosimita mAnelI che. [ 191 A karmInI dUra AyuSya vinAnA sAte kama' sAdhAraNa dhairyasamiti rAkhavApUrvaka paga UMcA rAkhelA hAya. nAnA dika kAryorUpI jarUrI kAryane aMge javuM thatuM hoya, maMdira sivAyanA vyApArA baMdha karavAnA. AvaEDhI pASadhavALA khele. Avazyaka kAya. sAdhu, paiAsAtIne madiramAMthI nIkaLyA pachI paNa ravAdhyAya vagere kAryo karavAnAM hoya. jarUrI kAmane age javuM thAya tethI kadAca trasa vagere jIva marI jAya. zaMkA-AyuSya AvI rahyuM hoya te marI jAya. te pachI hiMsA cIja zI ? samAdhAna-jagatamAM kAI paNa jIva chatAM AyuSya maratA nathI. AyuSya gayeluM hoya te jIvatA nathI. nAnA-- varaNIya bhagavAya teTalu ahIM bhagavA! bAkI rahyuM te khIjA bhavAmAM bhogavAya. sAta kamA~ sAdhAraNuM, paNa AyuSya kama e tA niyamita baMdhAraNavALuM', je bhava Ave tyAre udayamAM Ave. eka bhavanuM AyuSya Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna bIjA bhavamAM bhegavavAtuM nathI. sajAtIyamAM paNa bhegavavAtuM nathI. devatA marIne manuSya, tiryaMca thAya. manuSyanuM AyuSyadevatAmAM kAma na lAge e te samajI zakAya tema che. jAti judI che paNa sarakhI jAtimAM paNa AyuSya kAma lAgatuM nathI. manuSya marIne manuSya thavAne hoya, tiya ca marIne tiya ca thavAne haya, nArakI mArIne nArakI thAya nahi. manuSya, tiryaMcamAM sarakhI jAtimAM utpatti che. manuSya marIne manuSya thAya che paNa AyuSya eka ja bhavamAM kAma lAge che. hAthI marIne hAthI thavAne heya, te paNa A bhavanuM hAthInuM AyuSya AvatA bhavamAM kAma lAgatuM nathI. ATha karmanI aMdara AyuSya vinAnA sAte karma sAdhAraNa te ahIM bhagavAyAM to bhagavAyAM, nahi te AvatA bhavamAM bhagavAya. AyuSya sivAyanA karmo te amara vedanIya karma sahiyAruM. A bhava chUTa eTale vedanIya karma chUTI javAnuM nathI. mota thavAthI vedatIyakarma ke nAmakarmAdi karma motanI sAthe maravAvALAM nathI. tenI sAthe maravAvALuM kevaLa AyuSyakama che. bAkInA karmo to amara. jJAnAvaraNIya amara. darzanAvaraNIya maryuM? nahi. e te AgaLa taiyAra. jJAnAvaraNIya vagere sAta kama matanI sAthe maravAvALAM nathI, paNa AyuSya matanI sAthe maravAvALuM che. AyuSya chatAM koI paNa maratA nathI, AyuSya na hoya te ke jIvate rahetA nathI. A siddhAMta mAne to hiMsA jevI cIja duniyAmAM na rahI. koIno jIva mAre eTale hiMsA, enAM karma hoya tyAM sudhI nAza karanAro nAza karI zakavAne nathI. mAravuM, bacAvavuM bIjAne svAdhIna nathI, te pachI mAravAnI, bacAvavAnI vAta karavI te jagatane UMdhA pATA baMdhAvavAnA che. hisA-ahiMsA rahevAnI nathI. AvuM kahevAvALAe vicAra karavAnuM ke AyuSya chatAM koI mare nahi ane AyuSya na hoya te koI jIve nahi. A be poInTa kebala. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 183 gajasukumAlajI te devatAnA dIdhelA kuMvara AyuSyanA nAza svataMtra thAya che ke koI kAraNathI thAya che? kAraNeA maLavAthI paNa AyuSyanA nAza thAya che. AyuSyane nAza bhagavavAthI thAya ane vicitra sajogothI paNa thAya. tItra rAga, dveSanI, bhayanI pariNati paNa AyuSya teADI nAMkhe. bhayanI pariNatimAM dRSTAMta dIdhuM sAmilanuM. e bhaye karIne chAtI phATI javAthI marI gayA. gajasukumAlajI krANu ? devatAnA dIdhelA kuMvara. vAsudetre aThThama karIne devatAne pasaMda karelA, tyAre devatAe dIdhelA. vAsudeva rAjakhaTapaTamAM paDI gayelA. mAtAne cha mahinAe namaskAra karavA jAya. AjakAla mAtApitAne namaskAra karavA te zaramanI vAta thaI paDI che. vAsudeva sarakhAte mAtAne page lAgatAM zarama na hatI. mAtA udAsIta hatI. kRSNa AvyA te khyAlamAM nathI krUSNu pUche che-mAtA krama udAsIna hai! ? Aje AvyA chuM. vaMdana karuM chuM, chatAM dhyAna nathI ! devakI kahe che ke mArA pekhelA chekaza e nathI. mArA pahelanA cha che|karAM phulasAe pekhyAM, tu gAkuLamAM peASAyA. mArAM peAyelAM e nahi. kAyala peAtAnA iMDAne kAgaDAnA mALAmAM melI de. kAyala pArakA pALelAM baccAMnI mAtA thavA jAya. tema huM pArakAM pALelAnI mAtA thA jAuM chuM. kRSNa mahArAje akrama karI devatAne Ara che. e yeAge ja janmelA putra te gajasukumAlajI. tIvramAM tIvra asara dhamanI devakI ane kRSNune gajasukumAlajI upara keTale rAga haze ? je rAgane aMge gajamukumAlajIne mATe kanyA tapAsavI te kRSNane paMcata. lAyaka uMmaranA thayA pachI kRSNajIne keTalA badhA prema hAvA joI e ! kanyA kheALavAnuM kAma mAbApanuM, kRSNe bhAi hatA. te kanyAne kheALatAM brAhmaNunI kanyA suMdara dekhavAmAM Ave che. ya datra chatAM brAhmaNatI kanyA pasaMda karI, duniyAdArInI dRSTie moTA julama. kAInI karIne upADI javI, janAnAmAM dAkhala karavI, te julamanu Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] sthAnAMgasUtra ( [ vyAkhyAna kArya. te kArya kRSNajIe karyuM. gajasukumAlajI upara kevo rAga haze ! pahelAM devatA pAsethI tapa karI levAyA. ATale prema chatAM paNa je vakhate kahyuM mAre dIkSA levI che, te vakhate varaghoDo kADhavA taiyAra viratine keTalA cAhavAvALA hatA. kArasI karI zakatA na hatA. rANIo maheNuM mAratI hatI ke tamAre kAMI karavuM nathI, bIjAne dIkSA apAvavI che. devatA pAsethI mAgele, jenI sagAInI pate ciMtA karI, paraNAvavA mATe duniyAnI nIti upara paga mULe, te gajasukumAlajI dIkSAnI vAta kare te vakhate badho prema gaNatarImAM nahi, hisAbamAM nahi. jene aMge AvuM karyuM tene choDuM zI rIte ? tIvamAM tIvra asara dharmanI hatI. dharma karavAnuM nAma paDyuM ke badhuM basa. mAkhI cAhe teTalI dhamadhama kare, telanuM TIpuM paDe eTale sApha cAhe jeTalo prema, vivAhane mATe julamane amala, te paNa jyAre tyAganI, dharmanI vAta AvI tyAM temAMnuM eka che paNa AgaLa karyuM nahi. tyAganI vAta AvI tyAre vAjAM vagaDAvyAM. kRSNa mahArAjanI sthiti kevI hevI joIe? jamane kevAya paNa jatine na devAya dIkSA thaI gaI. gajasukamAlajInA sasarAne pagathI mAthA sudhI Aga saLagI. joke AjakAla Aga saLage che, paNa te tarata bujhAI jAya che. enA e vaLI be cAra mAsa thaI jAya tyAre " micchAmi su " kAMI joItuM karatuM maMgAvaje kahe che. gajasukumAlajInA sasarAne ghAsane agni na hatA, krIne agni hatA. dIkSA lIdhAne mudata thai gai tyAM dAjha halAya nahi. aMgArA masANanI citAmAMthI lAvI bharI dIdhA. jamane devAmAM cheDe lAve che. mile "jamane devAya, jatine na devAya" te sAcuM karI dekhADayuM. mare te kabUla paNa sAdhupaNAmAM rahevuM na joIe. tethI mAthe aMgArA mUkyA. tene mAravAmAM bAkI zuM rAkhyuM? ApaNane eka DAMsa, macchara karaDe to kevuM na thAya, te te to kAusagamAM, zI sthiti thAya che to pachI te mahAtmA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -cAlIsamuM ] sthAnagaDha " [ 185 kAusagnamAM kevA dhyAnamAM levA joIe ke mAthe aMgArA melAya chatAM mAthuM halAvatA nathI. keTalI AtmAnI sthiratA aMgArA bharyA temAM mAthuM calAyamAna na thAya. mokSanI icchA dhAraNa karanArAoe A nimava bhAva yAda rAkhavAne. A zarIrathI huM judo chuM. A prasaMga Ave tyAre sthira rahe te bolavAvALA badhA che, paNa prasaMga Avye pAdharA cAlanArA muzkelagajasukumAlanI sthira pariNati rahI, mAthe aMgArA bharyA, gajasukumAlajI mekSe gayA. milane phaLa maLI gayuM se mila zaheramAM Ave che. vAsudevane javA AvavAne vakhata. vAsudeve dekhe te bAra vAgyA. dharmane aMge vAsudeve bhega Apyo che, paNa enA upara thayelA upadravane sakhiI zakaze nahi, gajasukumAlajIe dIkSA lIdhI, kRSNa virodhamAM UbhA rahe tevA nathI. ene virodhanuM lagIra kArya sAkhI zakaze nahi tethI somila bIje raste Ave che. kRSNa pUche che. temanAthajI pharamAve che gajasukumAlajIe kArya sAdhI lIdhuM. kRSNa kahe che keNu duSTa che? jeNe mArA bhAInI A rithati karI. temanAthajIthI nAma ajAyuM nathI. koI jIvane karmabaMdhanuM kAraNa dekhe tyAM haThI jAya. nemanAthajIe nAma nahi kahyuM. tuM ahIMthI jaIza, tane dekhIne jenI chAtI phATI jaze te tene mAranAra manuSya. nAma na ApyuM. gajasukumAlajIne kALadharma sAMbhaLIne kRSNane AghAta thaye. jAhera rastethI javuM mAMDI vALyuM. pAchale rasate javAnuM rAkhyuM. khAnagI javAnuM rAkhyuM. ADaMbara baMdha karyo. khAnagI raste mahele javAnuM rAkhyuM. pelo khAnagI raste jAya che. kRSNa jAya che. pelAne lAgyuM ke mane Avate jANIne khAnagI raste AvyA. vAsudevane moTA rastA sAMkaDA paDe to sAMkaDe raste Ave zAnA? have mAruM zuM thaze? prANu gaye. bhayadhArAe prANa " tUTayA. semilane te phaLa maLI gayuM. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna keTalI rIte maravAnuM thAya? kRSNane eTalAthI saMtoSa thato nathI. kRSNa DheDAne bolAve che. enA page deraDI badhi, dvArakAnA bajAromAM ghaso, agaLa kahetA jAo, ke A phalANo manuSya pApa karanAra. ghasaDatA jAo, tyAM pAchaLa pANI chaTatA jAo ke mArI nagarI apavitra na rahe. je dhanI kiMmata na samaje, svArtha samaje. AkhI dvArakAmAM jAhera karAvyuM-AvAnuM meTuM jevuM nahi. bhaya thavAthI chAtI phATI jAya che. are! jhera, zastro, ajIraNa, AghAta vagerethI mavuM thAya che. AyuSyane upakrama karanAre hiMsA karanAro sAta prakAre AyuSya jaladI bhogavAI jAye-tUTI jAya. ghaDi. yALane ATha divasanI cAvI che. niyamasara cAle te ATha divasa cAle. ska DhIlo karyo te ATha divasanI cAvI sekaMDamAM UtarI jAya. je cAvI kramasara utaravAnI hatI te ekadama UtarI gaI. je AyuSya kramasara bhegavavAnuM hatuM te ekadama bhogavAI gayuM. AyuSya heya teTaluM bhagavAya e cokkasa, paNa keTalA kALanuM te cakkasa nahi. ghaDiyALanI cAvI aThavADiyAnI cokakasa paNa krU DhIla thAya to te sekaMDamAM UtarI jAya. traNa palyopamanuM AyuSya heya, te AyuSya paNa aMtamuhUrtamAM bhagavAI jAya. AthI AyuSyane upakrama thAya che, tethI te upakrama karanAre hiMsA karanAra ja che. kAya na thAya paNa tenA vicAra karavAmAM paNa pApa zaMkA-hiMsA kene aMge ? AyuSyanA upakramane lIdhe. AyuSyanA upakramane ane hiMsA. jene AyuSyano upakrama na thAya tene ne. hiMsA nahi ne? asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALA tiryaMca, manuSyo, uttama puruSo e badhA anAvartanIya AyuSyavALA che. AukhAne ghaTADo thaI zakato nathI. je caramazarIrI hoya te teTaluM AyuSya bhogave, ne pachI mokSe jAya te tene mAravAmAM hiMsA nathI ne? kAraNa ke AyuSya ghaTADayuM nathI. AyuSya ghaTe nahi. AthI upadrava karanAre Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlI+muM ] sthAnAMgasUtra [ 187 temanuM AyuSya dhaTADayuM nathI. kAraNa ke temanA AyuSyane upakrama nathI. mATe jeTalA mekSe janAra hAya tenI hiMsA thAya te hiMsA ja nathI. samAdhAna-kArya thAya te| ja pApa thAya ema jaina zAsana mAnavAvALuM nathI. jaina zAsana kAya na thAya teA paNa tenA vicArA thavAmAM pApa mAne che. jayaNAthI varte teA ja hiMsAthI vavAnu mAranAre udyama krAryuM ? mAranAre AyuSyanA upakramane udyama karelA che. kilaSTa adhyavasAya, kharAba paxiNAma e pApa che. mAkSe javAvALAne mAranAre hiMsaka tenA veravALA che. saMsArI jIvAne mAranAra te te jIvanA veravALe. gheADAne mAryo teA gheADAnA veravALA. mahAvrata dhArIne mAranArA te sAdhunA veravA, khIjAnA veravALA, saMsArI jIvAne mAranArane eka vera. mahAvratavALAne mAratAM vacamAM kAI na mare teA paNa pariNAma ane kA banne kharAba thayAM. AthI te baMnemAM pApa rahelu che. pravRtti karanAre jayaNAthI. pravatavuM. tevI rIte pravate teA ja hiMsA vavAnuM thAya. jInikAyane mAnavA te samakita 'kRAilamiya60" IrmAMsamitithI cAlavA chatAM kAIka jIva marI gayA, cAlanAranI kriyAne lIdhe chatra cagadAI gayA, te tene te marelAne aMge rhiMsA nathI. eNe irmAMsamitithI joyuM che, joI te paga UMcA karelo che, prayAge karIne anatradya che. Akhu jagat hiMsAe bharelu' chatAM hiMsAnI virati karavI te azakaya nathI. rAkA-trasa jIvane mAne te ahiMsA pALI zake, chajIvanikAyane mAnA. te hiMsAthI bacavAnA zI rIte? trasakAyane jIva tarIke mAnI tenI Rsi'sA vavI sahelI che. sthAvaramAM jIva mAneA te| tenI hiMsA azakya, samAdhAna-jIvanikAyanI hi MsAnuM vavuM jIvI zakAyu nathI, tethI ahi'sA uDAvI dIdhI. chae kAyane jIva tarIke mAne te samatiI. samakitI thAya tyAre chaMchanikAya mAne. vAyukAya vagere jIva "s Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 188 ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna tarIke mAne temAM tamArI buddhi zuM kAma kare che? zAne AdhAre manAya ? kevaLa bhagavAnanA vacanane AdhAre manAya. siddhasena divAkare jaNAvyuM-javanikAyane mAnavA te samakti. paheluM vrata mAne tene bIjuM vrata pALavAnuM banI zake. mRSAvAda-viramaNa aMge agra vartamAna. vyAkhyAna : 41 AstikyanuM kharuM phaLa anukaMpAmAM gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, bhagavAna mahAvIra pAsethI pratibaMdha pAmIne pravajayA aMgIkAra karI ke tarata bAre aMganI racanA karI. kAraNa ke samyakavine aMge laIe chIe ke AstiyarUpI vRkSa phaLyuM kyAre gaNAya? anukaMpArUpI phaLa Ave tyAre. phaLathI anukrame cAhayA che. mukhyatAne krama lIdhe. pAMcamAM mukhya zama pahele. pachI saMvega, nirveda, anukaMpA ane AstikAya. yathAprAdhAnyanyAye pahelI jaDa ke AstikyanI che. Asti ya e mukhya che, paNa Astikaya AvyA pachI je anukaMpA na Ave te Astikaya phaLIbhUta thaeluM nathI. e marIo vagaranA vAMjhiyA AMbA jevuM thAya. anukaMpA vagaranI AstiktA e phaLa vagaranI che. AstikatAmAM jIva che, jIva nitya che, jIva karma kare che, anubhave che, jIvane mekSa che ane mokSanA rastA che, ema mAnI lIdhuM, chatAM pitAne ane mekSa meLavavAno vicAra na thAya, pitane AtmA javAbadAra, jokhamadAra na thAya, petAnAM karelAM pitAne bhogavavI paDaze te dhAranAro na thAya tyAM sudhI mIDuM. Asitaka ane nAritaka vaye phera e dhAranAre thaye chatAM DagaluM vadhyo kayAre gaNAya! mekSa Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] racAnAMgasUtra : [ @ tarapha prayANa kare tyAre anya AtmAmAne thatAM duHkhenu lakS magajamAM Ave che. peAtAnA jIvane sava' mAne che. jIva nathI, pAMca bhUta che, cetanA nathI, tevA manuSyane lADhAnI kAsa agnimAM tapAvI, sANasAthI pakaDIne pelAne kahe, hAthathI pakaDane ! pelA sa'kAce, cetanA nathI, agni bhALe che, A badhA vicAra zAnA ? jene chatra, cetanA nathI, tene pachI agninuM bhAna yAMthI? agni khALe che e bhAna kyAMthI ? nAstika peAtAne java gaNIne bacavA mAge che. pAtAne jIvanI, samajaNunI lAinamAM na mele tevA nathI. cAhe te agni upara hAtha mUkA tA kAMi nahi. nAstikAne khIjAne bacAvavAnuM na sUtre, peAtAne teA peAtAnu khacAvavAnu sUjhe che. parane bacAvavAmAM, paranA duHkhA TALavAmAM nAstika taiyAra nathI. AthI AstikayanuM kharu' phaLa anuSTa pAmAM che. mAnasika duHkha vicitra che anuka MpA vaDe vyApti cauda rAjaleAkanI karI lIdhI hoya, cauda rAjyAnA jIvA dhyAnamAM levAmAM AvelA hAya, tyAre narakanAM duHkhA, tiya canAM du:khA, devatAnAM duHkhA kayAMthI kahyAM ? jagatamAM sava sAmagrI sapUrNa chatAM jene Akhare javAne! vakhata Ave che te vakhate sAmagrI badhI dekhA che ke AchI ? sAmagromAM pheraphAra che? chAtI dekhA tA phATavAnI taiyArI. mAnasika duHkha vicitra che. bAhya saMjoga cAhe teTalA sukhanA hoya, paNa je vakhate mAnisaka duHkhA utpanna thAya te vakhate khAdya sukha kAma AvatuM nathaze. khIja bAju Apanne jagatamAM dekhIe chIe ke nidhAne putrA upara rAga hAya che, paNa zrImAne saMtAna upara rAga hAya che te vicitra hAya che. zrImat barAbara saMbhALa lai zake. rAganuM vRkSa uchaLatuM cAle, te strIAdine aMge pUchyuM zuM...? zrImatane strI marI gai te| zuM thaI gayuM? enuM kALajI kapAi jAya, gAMDA thaI jAya. kAraNa ke snehanI parAkASThA hAya. devatAnI sthiti mAlama paDaze. jiMdagImAM Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo ] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna lAkho vakhata rovuM paDe. bAhya sAmagrIe sukha bhale hoya. cAritramohanIya rAvaDAve che. devatAone lAkha vakhata jiMdagImAM evA prasaMge bhegavavA paDe che, raDavuM paDe che. be sAgaropama AyuSya eTale vIsa pheDakoDa popama AyuSya. pitAne devI maLI hoya tene sAta pakSepama, traNa keDIkeDa chAtI phUTavA jevuM thAya. cAre gati duHkhamaya che. jyAM sudhI devIone saMsage che tyAM sudhI AnI A dazA che. bArame bAvIsa sAgaropama sudhI AyuSya pahoMcaze. bAra devaloka pachI raDavAnuM nathI. dukAnadAra bIjAnA cAra gharAkane joine baLIne bhasma thaI jAya. pahelAM te duniyAdArInA zrImaMtone dAkhala dIdhe, temAM temanI zI dazA ? zaktimAnanuM raheluM kArya tene ghaNuM khaTake. samarthanuM eka kArya aTake to dhUvAMpUva thaI jAya. garIbanuM kArya aTake te tene kAMI na thAya. devI gaI tene pakaDI zakAya nahi. sneharAgane phaTake paDe che, ISTanA viyAgathI kALajAM sarAI jAya che. jyAM bhavAMtaranI vAta jANavAmAM Ave tyAM pitAnA sathavArAmAM heya tene caDhela dekhe. vidyArthI pitAnA goThiyA pAsa thAya, pite nApAsa thAya tyAre pUrI jhUrIne mare. sAgaropamenA zalya ghUse. sAgaropama sudhI na jAya. devatAne avadhijJAna che. devatAmAM pazcAttApa che, pitAnI alpa Rddhine lIdhe baLApa, vijegane lIdhe baLApa. cokhA zabdomAM zAstrakAre jaNAve che ke avavAne cha mahinA rahe tyAre pUravAno pAra nahi. nirvANa sivAya traNa bhuvanamAM sukhanuM sthAna nathI surapatinA siMhAsana uparathI khasavuM ane javuM a dhArI gaMdhAtI koTaDImAM. e ukriya zarIrI che. je vaikriya zarIra na hoya ane audArika zarIra hoya te kALajanA seMkaDo kakaDA thaI gayA hatA. khasanI caLa UbhI thAya te vakhate jANapaNuM kSaNavAra jatuM rahe. kharajavAthI vadhAre khaMjavALa thAya tyAre jANapaNuM jatuM rahe. Astika cauda rAjalakanA onI sthiti khaDI karI de. jIvonuM dukhapaNuM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * [ 191 ekatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra dekhe tyAM dayAne jharo vahyA vinA rahe nahi. atyaMta vedanA hoya tenI davA karIe. A vedanA mAthAmAM kAma karanArane na hajo. eka bAju vedanAnI mAvajata karI ane bIjI bAju vedanA tarapha tiraskAra. eka bAju nI anukaMpA, bIjI bAju huM rakhene emAM sapaDAI jAuM, mAre ekke sthAna AmAM rahevA lAyaka nathI. anukaMpA e nirveda Ubhe karI dIdhA. pace jAti, cAra gatimAM eke sthAna Astikane managamatuM nIkaLe nahi. jyAM dekhe tyAM dukhasukhanuM sthAna khoLavuM joIe. nirvANa. mokSa sivAya cauda rAjalekamAM, traNa bhuvanamAM eka tevuM sthAna nathI, nirveda thayo eTale mekSane aMge lakSa baMdhAya. mekSane age derI lagADI te saMvega. pataMgane bAMdhelI derIne je halAvata na rahe to pataMga nIce paDe. mokSane aMge dorI to bAMdhI paNa mekSanA anaudyamomAM-krodha, mAna, mAyA ne lebhamAM tanmayatA na karavI. | saMvegamAM mekSanI abhilASA. zama, saMvega, nirveda, anuka pA ane Astiya. temAM pahelAM astikaya, pachI anukaMpA, pachI nirveda, pachI saMvema ane pachI zama. nirvedamAM cAra gatine kaMTa Lo, saMvegamAM mokSanI abhilASA, zama tarIke prayatna, sAdhana, AtmAnI pariNatimAM sthiraka pariNatine aMge pazcAMnupUrva ane utpattine aMge zama vagere. mekSane mAMDa UbhuM karavAmAM mistrI tarIke tIrtha karo, kArIgare to gaNudhare pahelAM mekSanAM bAraNuM baMdha hatAM. je vakhate dareka gaNadhara gaNadhara thAya tyAre mekSanA pAraNAM baMdha ha. tIrthakara thAya che zA mATe? keTalAka tIrthakarone riphermaranI lAinamAM mUke che. tevI samAne mArga covIsamAe sudhAryo nathI. bIjAthI tevIsamA sudhImAM zuM sudhAravAnuM che? tIrthaMkara thAya che tyAre me kSane mArga baMdha thayele , hoya che. mokSanA bAraNuM ughADavA mATe tIrthakaranI hAjarInI jarUra che, AthI kapasUtramAM dareka tIrthakaranI "caMtana " sUcavIe Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191] sthAnAMgasUtra ka [ vyAkhyAna chIe. te e prakAranI. eka tA kevaLajJAna pAmyA pachI keTalA kALe mekSamAga zarU thayA, ane zarU thayA pachI keTalA kALa sudhI cADhyA. mAkSanA maMDapa UmA karanAra hAya te! te tIrthaMkarA che. tIkarAnA kevaLajJAna pahelAM meAkSanA mAMDavA tUTI gayelA hoya. te mAMDavA Ume kare triAkanAtha tIrthaMkara mahArAja, meAkSane mAtra UmeA kare che te te| mAtra mistrI tarIke, kArIgara tarIke nahi. kArIgara krANu ? gaNudharA. jyAM sudharmAMsvAmIcha pratiSedha, samyaktva ane dIkSA pAmyA tyAM meAkSane navA mAMDave UbhA karavA joIe, tethI khAra aMganI racanA karI. mAkSanA AkhA mAMDavA UbheA karavAnuM krAma gaNadharAnu bhagavAna sudharmAMsvAmIjIe mekSamArganA pravAha vaheto rahevA mATe khAra a MgeAnI racanA karI. jagatanA jIvAne mekSanA mAge lAvavA mATe viniyoga saMpUNlR paNe che te mATe dvAdazAMgInI racanA karI te racatAM AcArAMga, sUyagaDAMga racyA. te racyA chatAM vastunu saMpUrNa pramANa khyAlamAM na Ave tyAM sudhI AcAravicAranI vyavasthA kAmanI naddhi, tethI ThANAMgajInI racanA karI. mAkSanA mAMDavA AkhA UmA karavA te gadharAnuM kAma hatuM, tene aMge viniyeAga nAmanA bhAvanA bheda, ane tene a'ge bAre aMganI racanA karI. tA[gamAM vastunI iyattA karI. sutArane khAnAM pADavAM hoya, paNa pATiyuM kevuM jADuM te khyAlamAM AvavuM joI e. kiDayAne cekaDI pADavAnI hAya, paNa hrAkSanI labAI paheALAjI khyAlamAM AvavI joI e. tevI rIte vIrgIkaraNathI cattA AvyA vinA AyAravicAramAM Avele manuSya vyavasthA karI zake niha. bhavyAdhinA DaoNkaTara jizvara pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvratA. tIrthaMkarA dezanAmAM pahelI prarUpaNA kai kare? pAMca mahAvratanI, paDelAmAM paDelI prarUpaNA pAMca mahAtratAnI kare. AcArAMgamAM mahAvIrate aMge adhikAra cAhyA. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 13 tyAM paMcamahAvratanI denA dIdhI. tIrthakarone pahela saMdeza kahevAvALA dhyAnamAM rAkhaje ke paMca mahAvratanI jaDa na hoya tevI dezanA te dezanA nathI, paNa vatAyane saMdezo che. mekSanA speziyAlisTa DaoNkaTara, te roga pracAra pAme tevuM kare te adhamamAM adhama kahevAya. jene pitAnA karma toDayAM che, tevA eka aMze paNa karmabaMdhanuM kAraNa karI de te adhama TimAM AvI jAya. jinezvara eTale bhavaLyA dhinA DaoNkaTara. bhavavyAdhi kema aTake? bhavyAdhi utpanna na thAya te kare. temAM ja mazagula rahe. DaoNkaTarane ghera rahelo kampAunDara DaoNkaTaranI dhAraNathI viruddha karanAra hoya to beImAna kahevAya. tIrthakara bhagavAnane ghera nekarI karIe chIe, nijarane pagAra Ape che. ene tyAM rahela kampAunDara baMdhanAM, Azravane kAraNe piSe te te vakhate khAsaDAM khAIne javuM paDe. pUjAmAM thatI AyAtanA pUjAnI, puSpanI vidhi-"AghA jha" "jAvidhi" mAM kahelI che te upara pUjA karanArA lakSa rAkhe to phAyade kare. snAna karatI vakhate oraDImAM bAjaTha upara besavuM. cAre bAju thALuM hoya temAM pANI ekaThuM thAya. nahAI rahe tyAre pANI kADhI nAMkhe. paga keArA karavA. paga kerA thavA joIe te dhyAna rAkhavuM. "oTalAnI kinAra para snAna karavuM te kIDIonA dara pUravA mATe che" ema kahevAya. jyAM jinamaMdiramAM jAya tyAM guNone ciMtavata anumodanA karavI, paNa ApaNe te dukAne jaIe chIe ema ciMtavIe chIe. nirmaLa TAImamAM kAM kacaro nAkhe che? jyAM jinezvaranI pratimAnA darzana thAya tyAM namaskAra. pUjAmAM Ave tyAre traNa khamAsamaNuM dIdhA vinA besAya nahi. IMdra jevA dUra beThelA paNa traNa vakhata jamIna para mAthuM aDADe. khamAsamaNa de paNa jhokAM khAvAnI sthiti che. daherAnA bAraNuM AgaLa bhagavAna dekhAya tyAre namaskAra. rAjasabhAmAM bAramAM pese tyAM ghUMTaNIe paDavuM paDe che. maMdiranI aMdara jatAM 13 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AzAtanA thaI heya, AzAtanA thAya che te kaI TALatuM nathI, AzAtanA pahelI TALavA jevI cIja che. AthI traNa "ni"i judI rAkhI che. eka gharanA kAmakAja choDIne maMdiranuM tapAsavAmAM, maMdirane tapAsIne gabhArAmAM pese tyAre bIjI. tyAM bIjuM ciMtavavuM nahi. trIjI aMgapUjA pachI. A pApanI binadi nathI paNa vyApAra aMtaranA niSedharUpa nidi che. bIjA vyApArane baMdha kare tenI nirahi che. pahelI je bAraNuM AgaLanI te kadAca pAparUpa tethI navIddhi bIjA AgaLa pAparUpa nathI. dezanAnA kAryanI paNa nihi ahIM che. badhA padAtho bhaktinI hadanA heya, pramANanI hadanA na hAyajinezvaranI bhakti aSTa prakAranI pUjAthI. te bane teTalI vibhUtithI. bhagavAnanI jarUrane mATe pUjA karatA nathI e khyAla rAkhaje. jema devendroe, devatAoe meru parvata upara abhiSeka karyo. te vakhate bhagavAnane navaDAvavA mATe keTaluM pANI joIe tene vicAra karyo ? ATalA sarakhA bhagavAna. moTA kaLazenuM zuM kAma hatu? bhAgavAnanI kAyAne aMge leTe pANu basa hatuM. e badhuM bhagavAnane mATe nathI, bhaktine aMge che. zakti hoya teTale lAbha karaDe kaLaze jojananA lAvIne devatAo abhiSeka kare che. jinezvaranI bhaktine aMge pramANane muddo nathI. ullAsa pramANe bhakti, caMdana vagere pUjA karIne UtaratAM zAMtapaNuM na javuM joIe. caMdana te bagaDyuM nathI. caMdananA te kuMDAne kuMDAM DhaLAya temAM vAMdho nathI, paNa mudrA bagaDavI na joIe. je ATaluM kharca dharmanimite thAya che teja AzravathI bace che. kesaranA kUvAne kUvA caraNa upara DhALe. pANI, caMdana, kesara badhAM padArtho bhaktinI hadanA heya, pramANunI hadanA hoya nahi. snAna, caMdana, vilepana, kesara mahArAjane mATe nathI, bhaktine aMga che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [[ 195 ' muddo sugaMdhane - puSpa je sugaMdhI, sArAM hoya, tenuM pramANa heya nahi. devaku, "uttarakura, himAvAna uparathI puSpa, kamaLo lAve paNa te vAsI na joIe, tAjAM joIe. pavitra bhAjanamAM rahelAM joIe. ahi vidhi jarUrI che. tame kahe che te avidhi kevI rIte pUravAra karavI? pite puSpa parAmAM, hAra caDhAvo che ke nahi? phUlane parovavAM te kilAmaNA. ema je kahe che teDyAM te kilAmaNA nahi? kamaLa ukheDIne - vIdhAM. trasanI jayaNa, dI udhADa baLa na joIe. pUjA vageremAM ekeMdriyanI dayAne bahAne je leke kahe che te kahelAM kALajAvALAM che. ekedriyanI dayA Ave te ghaNuM sArI vAta che, phUlanI mALA upara te vakhate bhamarA jhaMkAra karI rahyA che. mALI pAsethI phUle letI vakhata vaNividyA na karavI. paryASita lanI manAI kare che, tAjAM phUla lakhe che. ilekiTrakane dIva prabhu AgaLa mUkavAmAM Ave che te yogya nathI kAraNa ke dIpakapUjA vagere * je cAlelAM che te mAtra sugaMdha mATe. dIva baLane heya te baMdha heya che, ilekiTrakamAM gaMdha nathI, ghInA dIpakanuM sthAna vijaLI le te yogya nathI. dI ajavALI mATe nathI. je tema hota to dIvA divase karavA nakAmA thayA. ajavALA upara jAo cho paNa muddo sugaMdha upara rAkhavAnuM che. ilekiTTAmAM sugaMdha nathI, ApaNe to sugaMdhane mATe eka dI rAkhI mUkIe chIe. je pramANamAM ghI baLavAnuM teTalA pramANamAM sugaMdha phelAvAnI. eka dI kare, teTalI buti jALavI rAkhI. sugaMdha upara tava rAkhyuM nahi. sugadhane muddo na rahetAM lAITane muddo thaI jAya che. rANagAra karanAre mULa dhyAnamAM rAkhavuM joIe * dIpakapUjA prakAzane mATe che ke sugaMdha mATe che? lAITa hamaNuM thaI che, pahelAM tela hatuM. temanA dIvAmAM ajavALuM vadhAre che. ajavALA upara mudo hoya te tela to hatuM ne. daherAM, upAzrayanA maDI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna dAranA hAthamAM vahIvaTa che. tene zobhAnI paDI heya, paNa dharmiSThone dharmanI paDI hoya. IlekiTraka zobhAne mATe kare che, bhAvanA zI che? ghInuM tatva samaje nathI. meTuM derAsara, eka dI karyo, tethI cAle nahi. lAITathI ghInA dIvAne dhakko lAgyA che. jyAM pariNAma bAruM AvavAnuM hoya tyAM baMdha rahevuM joIe. lAITane aMge ghaNAM darzana karavA Ave che, ema je kahe te vezyAne nacAve te ghaNuM Ave. ahIM lekenA AvavA upara tattva nathI. prabhunA darzanamAM sugaMdhane haThAvI to vAtAvaraNa kharAba thavAnuM. darzana karavA AvavAvALA pAMca TakA mukha tarapha paNa paMcANuM TakA racanA karI hoya te joIne jAya che. chavamAM mukha dhArIne jenArA keTalA ? zaNagAra karanA mULa dhyAnamAM rAkhavuM joIe. bayAraNa zuM hatuM? cha vAge daherAsara baMdha thatAM hatAM. have te jaina zAsanamAM vezyAvADo thayo che. kayuM sAhitya keNe vAMcavuM, zuM pAsa thavAnI. jarUra nathI ? tIrthakaranA kahelAM vacanane AdhAre gaNadhara gUMthe A baMdhAraNa hatuM. haribhadrasUrijI, hemacaMdrasUrine kahevuM paDayuM " vAha" "taDu" A pUrva =SinA vacana che, ane tene AdhAre manAtuM. atyAre te kAgaLa kALA karatAM AvaDe te mAnatA thayA. kUve kANuM paDayuM che. je loTAmAM kANuM paDayuM hoya to pheMkI daIe. tema mudraNakaLAne lIdhe, ajJAnatAne lIdhe e badhuM thayuM che. dekhelA pramANe karelI TIkA bIjA pAse dhAve tyAre pAsa thAya. abhayadevasUri sarakhAne mATe Ama hatuM. bhagavAnanAM vacana sAMbhaLavA nathI, nevele vAMcavI che ane jaina dharma samajI le che, te te kevo samajAya? vastusthiti dekhavI nathI, bhagavAnanI AgaLa kANuo nAce, AvavAvALAnuM dhyAna bIje na hovuM joIe, mATe leke darzana karavA Ave che tene mATe karavuM te dhAraNA keTalI anukULa che? Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -beMtAlIsamuM ] sthAnAgasatra [ 197 e badhuM bhagavAnanuM smaraNa karAve evuM hovuM joIe dIpakapUjAnuM prayojana zuM che? temAM dhakko lAge tevuM karavuM joIe ? ghIno dIvo svAdhIna che. vIjaLIne dIvo utpAta karaze, te tamArA hAthamAM nathI. vaLI pAMca miniTa baMdha thaze te daherAsara lUMTAze. vIjaLI dAhaka che. tenA pariNAme mUrti bhAyakhAlAmAM zyAma thayelI che. kArIgarI, kaLA, dajhati evAM hoya ke jethI bhagavAnanuM smaraNa thAya. ghInA dIvA ajavALA mATe nathI, sugaMdhane mATe che. sugadhanA dIvAne dhakko na lAga joIe. vIjaLI peThI to utpAta thaze e cokkasa che. deharAsara rAte baMdha ja rahe evo niyama nathI. adhikAra che. rAtrijAgaraNa, occhava kare che. pratikramaNa karyA pachI dahere jAya te avidhi che ema kahe che e prathA khoTI che. Aratine samaya AratI utAravAne TAIma ko? pUjanathI judI AratI karIe chIe. trikALapUjana hoya te saMdhyA vakhate AratI Utare. pUjA janmAbhiSeka Adi sUcavanAra jinezvaranI AMgI zAne mATe che? lAkhanA ghareNAM zAne mATe che? chadmasthapaNanI bhAvanA bhAvavA mATe. janma vakhate meru parvata para laI jAya te vakhate mugaTa caDhAvelA che, janmAbhiSeka vakhate vastrAbhUSaNa hatAM ke nahi ? iMdra zuM zuM na kare te dhyAnamAM le ! jene bhakita karavI hoya te vAta dhyAnamAM le. jemAM ekakhA zabdo na hoya temAM mauna rahevuM e zreyaskara che. vyAkhyAna : 42 IrSArUpI agnine bALI nAMkhanArI A viniganI pravRtti gaNadhara mahArAja zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna jIvAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, meAkSamArganA pravAha vahevaDAvavA mATe, tarajIvAne peAtAnI mAphaka kahmANunI prApti thAya teTalA mATe pAte pratiSeAdha pAmyA, dIkSA grahaNa karI, pachI mAra aganI racanA karI. bhAvamAM ullAsa laIe te! khIjA matavALAne paNa ullAsa hoya che. kAyAnuM abhinayana dareka dharmavALAne hAya che.. abhinayana dha kriyA kare te vakhate hAya che. AthI tene ekalAne bhAva nathI kahetA. praNidhi, pravRtti vagerene kahe che. chelle viniyoga bheda jevuM mane phaLa thayuM tevuM khIjAte thA te viniyAga. IrSArUpI agnine bhALI nAMkha-nArI A viniyoganI pravRtti che. iMdra iMdrapaNAmAM rahyo thakA khaLI rahyo che. kAi tapasyA kare teA ane aLe che. IMdrAsananI janmyA pa nidrAsana kheAlAvI de. khIjo keI rakhe iMdra thai jAya. jo IrSAnI ANu pravartelI che te| sAmAnya jIvatuM pUchyuM ja zuM ? jo peAtAne eka guNa maLelA hAya ne khIjo guNavALA kahevAya tA cAra AMkhA. zeThIAne khIjo zeThI thatA dekhAya te cAra AMkhA. hRdayanI hALImAM tApa che, IrSAtA tApa che. e tApane kharekhara mujhAvanAra hoya, nirmULa karI nAMkhanAra hoya teA te viniyogabhAva che. ethI ja jinezvarane dIvA samAna kahyA IMdra sudhI . viniyAgabhAvanI utpatti jyAre IrSAnA dAvAnaLa hAlAi jAya. tyAre thAya che. vicAranI aMdara tema ja nothuna'mAM jitezvarane dIvA samAna kahyA. " muvaLapar3ena vIra, " " DropavALuM". zakrAdIvA karatAM sUrya, maNi vagere tejasvI vastuo hatI, dIpaka zabda. zA mATe vAparyAM? samAdhAna-dIpaka zabdathI dhvanita karI zakAya che ke viniyoga karavAnI sattA dIpakamAM che. sUrya, caMdra, miNu, hIrAmAM nathI. sUryathI khIjo sUrya UbhA na thAya, grahathI bIjo graha utpanna na thAya, paNa dIvAthI bIjo dIvA thaze. dIve bIjAne pAtA jevA kare. e tAkAta dIpakamAM che ke bIjAne peAtAnA jevA karI de. prakAzI chAMTA na hoya tevAne nyAtarUpa karI de. jinezvarA je jIvA evA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMtAlIsamuM ], sthAnAMgasUtra [ 199 hoya ke jemAM dharma pAmavAnI, pALavAnI tAkAta dekhAtI na hoya, siddhinA svapnAM paNa na hoya, tevA jIvane pitAnI lAInamAM lAvI mele. mokSapaNuM pAmyA, sAdhupaNuM pAmyA, ene japatarUpa karI de te tAkAta dIvAnI che. je cha dharma pAme che te chevonA hRdayamAM IrSAne chaTA hovuM joIe nahi. ene te eka ja hoya ke sarva cha kalyANa sAdhe kema? viniyoga ISanA dAvAnaLane olavI de. emAM ja jaina matanI zreSThatA A bhAvanAne aMge gaNadhara pratibaMdha pAmavAnI sAthe bIjAene tarUpa karavA mATe, dharmamAM tatpara karavA mATe, dvAdazAMgInI racanA kare che. temAM pahelI AcAra mATe AcArAMganI, vicAra mATe sUyagaDAMgajInI ane iyattA mATe ThANAMgajInI racanA karI. jaina matanI zreSThatA hoya te te lekenI abAdhAthI. ahiMsA AcarIne kalyANanI keTi batAvI mATe tame nigodanI vAta kare temAM ame samajIe nahi paNa sUkSma eke driyanI vAtamAM samajIe, tamArA zAsanane vaLagIe chIe te " dizAtra" arthAta hitanA upadezathI. jyAM de tyAM athathI iti sudhI hitanI vAta, dita sivAya bIjI vAta nathI. tethI sarvajJa mahArAjanA ApelA AgamamAM AgaLa dekhe, pAchaLa dekhe paNa tyAM vAta hitanI ja. je parIkSAne aMge upayogI che teno kaMTALo Ave. ahIM pApanAzanI vAta, jyAM jAo tyAM pApanAzanI vAta. zA mATe? karmanirjarA mATe. eka bAju parigrahanI chUTa Ape, bIjI bAju parigrahanI niMdA kare tevuM ahiM nathI. koI paNa vacanamAM virodha na Ave tevuM vacana ahIM che. matanI satyatA mAnI laIe paNa azakaya hoya to satyatAne zuM karavAnuM? zeSanAgane maNi pANImAM nAMkhIe pachI te pAchuM ApIe te cAhe te javara hoya to cAlyo jAya. vAta sAcI, paNa maNi kayAMthI lAva? cAhe te unALo hoya, caMdrane lAvIne ahIM besADI de te garamI na rahe. sAcI vAta, paNa caMdane lAva kakSAMthI? Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna evI rIte sarvare sAce rasto kahyo hoya temAM vAMdho nahi. temAM khoTApaNuM na hoya, paNa vAta ja karavI azakaya hoya te? tema nathI. tethI jene mokSanI icchA hoya te te sAdhupuruSae te rastA grahaNa karela che. samyagdaSTi mekSa sivAya keIne paNa Icche nahi zaMkA-mumukSu, saMta, sAdhu traNa zabda zA mATe melavA paDayA? sAdhupuruSoe grahaNa karyo tethI te zakaya anuSThAnapaNuM thaI jAya, to traNane levAnI jarUra zI? samAdhAna-jeo avi tivALA che paNa zuddha zraddhAvALA che; temane mokSane choDIne kazuM paNa sAdhya heya nahi te mumukSu. kahe mokSa ja joIe te mumukSu. keTalAka evA che ke jene mekSa paNa joIe. jyAM sudhI eka pudgalaparAvarta saMsAramAM rakhaDavAnuM heya, tyAre A paNa jaIe-makSa paNa joIe. paNane badale jakAra AvI jAya, mokSa ja joIe. lauM chu, rAkhuM chuM, vadhAruM chuM, badhuM karuM chuM paNa tatva nathI. sipAI joDe heya. korTa tarapha laI jato hoya, doDAvIne laI jato hoya te paNa javuM paDe, tethI keTamAM javAne rasa thayo che ema nathI. manamAM samajIe chIe ke jANajoIne daMDa bhogavavA jevuM che, aMdara rasa nathI. tevI rIte AraMbha, viSaya vagere na chUTayA hoya te cothe guNaThANe. ahiM chUTI jatA nathI. jema manuSyane sa khaNavAnuM thAya che. khasa khaNatI vakhata lehI nIkaLavAnuM, herAna thavAnuM bhAna bhUlI jAya che, chatAM emanuM eke khyAla bahAra nathI, vikAramAM bhUlI jAya che paNa khyAla bahAra nathI, samyagdaSTi saMsAramAM paTakAya che, mokSa sivAya bIjAnI icchA nathI chatAM athaDAya che. khasane aMge khyAla bahAra nathI. vedanA vadhaze, baLatarA thaze te samaje che, vikAra samaje che chatAM ghaLanI vakhate cUke, che paNa samyagdaSTi mokSa sivAya koIne paNa tattva tarIke IchanAro hoto nathI. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [201 mohanIyanI javAbadArI karma upara jatI nathI mAnyatA, zraddhA ane pratItinI sAthe vartana thaI jatuM hota, pratIti ane vartanane AMtara na hota, to danamohanIya ane cAritrahanIya judAM rAkhavAM paData nahi. keTalAkane pratIti hoya chatAM vartana na hoya. je pratItivALAne vartana heya to darzanamohanIya ane cAritramonIya be bheda pADavA paData nahi. ane te karmanuM nAma ja mehanIya na rAkhatA bIjAM karma upara bIjI javAbadArI che. jJAnAvaraNIya karma jJAnane rokI de, mohanIyanI javAbadArI jJAnAvaraNIya karma upara jatI nathI. mUjhave eTale IjALa. pahelAM dekhIe karI nathI, pachI dekhADI de che. dekhanAranI AMkho aMjAI jAya tevI rIte IjALiyA kare, tema AtmAne AMjIne AtmA pAse kAma karAvavuM te mohanIyanuM kAma, jJAnAvaraNIya jJAnane DhAMkIne besI rahe. mehanIya DhAMkIne besI rahetI nathI. iMdrajaLiyAnI peThe navuM dekhADe eTale jhaMpalAve jene laI Ave te pahelA kSaNe sAvaceta, jANe che, paDI jAuM chuM. vaI maTavI joIe. ghaNI davAo khAdhI, vaI maTatI nathI. jyAM vaI AvI te vakhate bebhAna. paDaye ja chUTake. pATaDe. pathare paDe heya, te ja paDe. tevI rIte ahI jIva jANe ke A karmabaMdhanAM khAtAM, rakhaDapaTTI thavAnI, mekSa dUra thavAne, te jANe chatAM mehane vAyu UchaLe. AgaLa apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI kaSAye mAnyA. ubhaya vipAkI kakSAnA pule che. mUMjhAIne pravRtti thatI hota to AtmavipAka na kahevAta. siddho jIvavipAka joDe che. pulavipAka che. jIvavipAka che. jIvane vipAka veThavuM paDe che te jIva tarUpe pariName te zraddhAnuM zuM thAya? IchA to mekSanI khasa khaNatI vakhate vikAra vagere khyAla bahAra nathI. darzanamohanIya kSaya thayela hoya te teTalA mAtrathI cAritramehanIya tUTI ja gayuM hoya te niyama rahe nahi. tAtvika mekSanI icchA. IcchA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202; } sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna meAkSanI, khasane khaNutI vakhate khaNunArA meAja mAne che. kei khaseDa tA te vakhate mArI The. hAtha pakaDe te kaDavuM jhera jevu' lAge, paNa khasa vadhAravA kAMi udyama karatA nathI. telanA khArAka khAI e, pANI pIe teA khasa thAya che, mATe tevA khArAka khAIe ema kAe kahyuM ? khasa khaNavAnA vikArane lIdhe ramUja mAnI hAya tA paNa khasa UbhI karavAne kai taiyAra thAya nahi. ceAthe guNuThANe raheze. AraMbha, viSaya ane kaSAyanA tyAga karI zakatA nathI teA paNa bhAMtarane mATe AraMbha vagerenI bhAvanA haiAya nahi. ahIM viSaya, kalAthamAM AtapreAta thai gayelA che paNa bhavAMtaramAM maLe! evuM svapnAmAM paNa na hoya. tema mehanIyane AdhIna AraMbha, parigraha, viSaya ane kaSAya na ADI zake teA paNa te AraMbha vagere bhavAMtare maLe tevI bhAvanA thAya nahi. niyANuM bAMdhatI vakhate jIva mA`thI khasI jAya. che. te vakhate ghaNe bhAge mithyAtvamAM AvI jAya che. AvatA bhavamAM meLavavA mAgyuM eTale khasa UbhI karavAnA rastA khALyA. Akho divasa magaphaLI sivAya bIjuM khAvuM nahi, udharasanA vikArane jANuvAvALA khasa ke udharasanI veTTunA vakhate tatpara thAya nahi. navI khasa UbhI kraravA mATe, TakAvavA mATe kAi udyama kare nahi. samyagdarzana pAmyA hAya, vartamAnamAM viSaya, kaSAya vagere na cheADI zake, paNa bhaviSyanA viSaya, kaSAya vagere tarapha lakSa na hoya. cAre majala oLaMgIe tA mekSa mekSa ja joIe tyAre mumukSu. ahI pahelI majala pUrI thai ema eka apekSAe kahIe. cAra mukAma-majala eLagIe te meAkSa, anaMta nuRdhInI majala. hAjara UbhelA na dekhAya te te khasyA che e dekhAtuM nathI. ajanaprayAgathI adRzya thayelA hAya te sAkSAt na dekhAya te chAyA dekhAya. chAyA na dekhAya te paNa pagalAM mAlama paDe. anumAnathI mAnI zakIkhe ke keAI ajanavALe AvyA hatA. na dekhAyalA manuSya gayele che ema mAlama paDe che, tevI rIte ana- Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMtAlIsamuM ] rathAnAMgasUtra [ 207 tAnubaMdhI aMjanakaraNe raheluM che. jyAM rahyuM che, zuM kahe che te mAlama paDatuM nathI. pele chAyA ke pagalAM dhArAe mAlama paDe tema anaMtAnubaMdhI jAya tyAre tenuM cilDrana paDe tyAre samajavuM ke eka majala thaI. aDhAre pApane pApa tarIke otapreta thaIne mAne e cihna. aMjanakaraNavALe cAlyo gayo te paNa pagalAM rahyAM, tema anaMtAnubaMdhI cAlyo jAya tenI nizAnI e ke-svapna paNa pApasthAnaka tarapha anumodanA thAya nahi. pApa tarapha dhikkAra e dharmanA cina tarIke zAstrakAre rAkhyuM. audArya, dAkSiNya ane pApajugupsA-pApanA tarapha dhikkAra. jarmane mAnatA hatA ke ullA toDayA tenI darakAra nahi, paNa zatru tarapha dhikkAranI najara te tUTI nathI. mana, vacana ane kAyA e badhI sAdhanasAmagrI mahArAjA kabajAmAM le paNa mehanI tarapha dhikkAranI najara khase nahi to dharmanuM cihna. aDhAre pApasthAnaka tarapha dhikkAranI najara thAya tyAre pahelI majala pUrI thaI samajavI, pahelI majalamAM vadhAre vakhata na rahevAya. ekavAra vAMdaruM kALajuM levA jhADe jAya te chUTI jAya, pachI vAraMvAra chUTavA na pAme. mahArAjAnA sapATAmAM kALajuM ghare hoya ne AvI gayo to ekavAra chUTe paNa vAraMvAra chUTato nathI. e sivAya trIjo rasto nathI koI paNa samakitIne bIje bhava pApathI viramyA vagarano heta nathI. bIje eTale manuSyane bhava.cethA guNaThANanI sthiti kAMIka adhika tetrIsa sAgaropama rAkhI, ane samyaktvanI sthiti chAsaTha. sAgaropama adhika rAkhI. zaMkA-cothe guNaThANe samakti. samaktinI sthiti chAsaThanI to cothA guNaThANanI sthiti tetrIsa kema? samodhAna-janmathI aMdhaLa, laMgaDe thI dIkSA na laI zake te paNa samakitIno bIjo bhava pApathI viramyA vinAne heya nahi. kAM to pApathI virama, nahi te samakitamAMthI rAjInAmuM Apa! bIjA bhavane mATe A be zarate che. e sivAya trAje rasto nathI. tetrIsa sAgaropamathI Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna adhika cethA guNaThANunI sthiti rAkhI che te AthI. hAjarI Ape temAM bhAga maLe dezavirati e sarvaviratinI tAlIma. sAdhu thavAnI nizAnI. chellAM cAra vratanuM nAma sAdhupaNAnI zikSA atithisaMvibhAga eTale sarvavirati tarapha ekasarakhI bhakti nathI maLI tethI sodo kare che. bAnuM Ape che. je guNa nathI maLI zakatA, meLave che e cakka che. jema anAja khAvA joIe che, koThAra khAlI che to khetaramAM vAvetara karavuM paDe tema sAdhutA, sarvavirati e kSetra che. enI aMdara vAvetara karuM chuM. emanA mokSanA anuSThAnamAM madada karanAra thAuM chuM. duniyAmAM hAjarI Ape te temAM bhAga maLe tema sarvaviratimAM madadagAra thAuM to bhAga kema na paDe ? emAM zikSAvratanI zIkhavAnI vRtti Ave che. zaMkA-supAtre dAna kare che te zuM kare che, zuM cheDe che? samAdhAna-duSkara kare che, dutyaja choDe che. zaMkA-leTI pANI, roTalIne TukaDo Ape temAM duSkara zuM karyuM? zuM dusya ja cheDayuM? samAdhAna-daza hajAra karatAveja lakhAvyo. nIce sahI karI. temAM zAhI keTalI vaparAI tenI kiMmata kAMI nahi. kalama ghasAyAnI kiMmata kAMI nahi. AMcako zAne Ave che? jokhamadArIne Ave che. kalama ghasAyAne, zAhIne AMcake nathI. leTI pANI, reTIne TUkaDe Ape temAM saMyamanI dhAraNa thaI, e duSkara thayuM mamatA chUTI e datyaja thayuM, mane saMyama maLe e buddhithI saMjamavALAne madada kare che. Ape che TukaDo paNa je Ape che te badhuM choDavAnA bahAnA tarIke Ape che. lAkhanI mita choDavI-choDavAne lAyakane thAuM te mATe Ape che. tyAgamAM madada, tyAga meLavavA mATe Ape che. roTInA TukaDAnI kimata nathI paNa bAnA tarIke Ape che tenI kiMmata che. saMsAra upAdhimaya che. ddhi rakhaDAvanArI cIja che. mahAtmAne tyAgamAM madada karuM to tyAga meLavanAra thAuM. AthI leTI pANI, ne reTIne TukaDe, saMyamanuM bahAnuM. AthI atithi Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eMtAlIsamu' ] sthAnAMgasUtra savibhAgane khAramA vratamAM rAkhyu' te vyAjabI che, ATha vAgha samAna ATha saiti dveSe sAmAyika, dezAvakAzika, pauSadha, atithisavibhAga e badhAM sajamane kheMcanAra che. tene mATe jaNAvyuM che ke-- tattAya golakappo pamattajIvo'nivAriyappasaro / savvattha kiM na kujA pAvaM takkAraNANugao // (50 600286) eka vakhata eka manuSya jaMgalamAM sutelA, jayAM jAgyA tyAM parvata-mAMthI ATha vAdha nIkaLI AvyA che. bhayanA zu` pAra rahe! bhAgavA mAge che. AgaLa dekhe teA aMgArA bharelI khAi che paNa }AI nasIkhajoge vacamAM lADhAnuM tapeluM pataru' paDayu che. leADhAnA patarA upara paga melIne khAi vaTAvI javI joie. AMgaLIthI cAle te AkhA paga mUkavA paDe niha. paga melanArane kAMThAnuM durlakSa thAya kharuM ? sAmaTA nathI kUdI zakatA tethI vacamAM paga mUE che. sAmaTA kUdI zake te| paga vacamAM mUke nahi. jyAre samyaktva pAme tyAre musApharI karatAM rAta paDI hAya, game tevAM sthAne paDIe. savAra paDe tyAre sUjhe ii dazA ! mithyAtvanI dazAmAM krarmonI sthiti ke meAkSanuM kAraNa mAlama paDe niha. baLada janmyA. nIra pIe, dhAsa khAya ane jiMgI pUrI kare-hAlatA thAya. tema kuTubanA baLada janmelA chIe. kamAI e, kuTuMbanu' pANu karIe, jiMdagI pUrI thaI, eTale hAlatA thaie. janmanI bhIMtamAM kANuM che paNa sUjhatuM nathI. suryodaya na thayeA hoya tyAM sudhI sUjhe nahi. pahelA janmathI ahI' AvelA chIe chatAM samyakRtvarUpa sarvodaya na thAya tyAM janma tarapha najara jatI nathI. "6 ', zvetattva jJanAM dhruvam " kha'ne bAjunI khArI khUMdha hoya tyAre aMdhArI kATaDI che. samyakU vinAnA janma dhArI kATaDI jevA che. janmanI vAtAmAM lIna thaIe chIe, aMdhArI kATaDImAM keda paDelA kATaDImAM musApharI kare che. janmathI maraNu vaccenA badhA HH [ 205 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna vicAra karIe chIe, paNa janmanI pahelAM zuM hatuM, maraNa pachI zuM thaze tene vicAra Avato nathI. dhera rAtrimAM jhADanI ghaTAmAM sUtele zuM dekhe? tema janma, maraNanI koTaDImAM gherAyele kAMI paNa dekhate nathI. samyaktva thAya tyAre AMkha UghaDe, jema ATha vAgha dekhavAmAM AvyA tema ATha karmane dekhe. pratibaMdha tene paMcAta ATha karmathI bacavAne raste kayo? mekSa. mekSe pahe, te karmanA paMjAmAMthI banyuM. mekSe javuM zI rIte ? je koI samakitI heya tenI sahAyathI. navuM samyaktva pAmanAra saMjJI paMcediya sivAya heya nahi. jUtA samakitavALA ekeMdriya vagere heya. jayAre navA samyakRtvavALA saMzo paMcaeNkiya hoya to te mAbApathI janmelA ja heya; AthI kuTuMbanI aMgArArUpI khAI vacamAM AvI. have zuM thAya ! tyAre tyAM AgaLa pataruM leDhAnuM, aMgArA karatAM leDhAne dAha sajajaDa che. aMgArAmAM paga melAya to aMdara Utare che. joDhAmAM sIdhe phallo thAya paNa aMdara na Utare. kUdavAvALAne jamIna majabUta joIe. pANI hoya to phalaMga na mArI zakIe. dezavirati eka apekSAe A mamatAne vadhAranAra che. cheTe rAkhyuM hoya te mArA tarIke pratibaMdha na thAya. virati rAkhIe to ATaluM khape che. virati na hoya te ja vakhate je hoya te khape che. jene tyAga nathI tene lIlotarI sUkavIne rAkhavI paDatI nathI. jene pratibaMdha hoya tene paMcAta heya che. je UMcI jJAtine heya tene pANI pItAM ghara jevuM paDe. musalamAna ke DheDane ghara jevuM paDatuM nathI. jene vrata, paccakakhANa, dezavirati heya tene tapAsa karavI paDe, sagavaDa karavI paDe. jAnavarane ghara pUchavuM paDe nahi. je Ave te khape. dezavirativALAnuM lakSa sarvaviratirUpa kAMThA tarapha mahenatanuM sthAna che temAMthI bacavAne rahe che, aviratimAM bacavAne rasto nathI. tapelA patarAmAM paga mele tenuM dhyeya kAMThA para Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e'tAlIsamu' ] sthAnAMgasUtra [ 207 paheoMcavA mATe, saviratirUpa kAMThA tarapha dezavirativALAnuM lakSa heya. dezathI virati gRhasthane hAya. sAdhu dhama'mAM tallIna heAya tene deza viti tA hoya ja. pApanI virati thavI joI e. cAhe te sathI ke dezathI virati kare. samyaktva pAmyA te bhavAM saMjogane AdhIna na cheADI zakA. khIjA bhavamAM kAM tA virati kare nahi / samyaktva jAya AthI tetrIsa sAgarApama adhika cethA guNuThANAnI sthiti rAkhI. samyaktI jIve aDhAre pApasthAnakAne pApasthAnaka tarIke mAnIne tenI tarapha dhikkAranI najara karI dIdhI. roDa ane cAra [ ] pahelI majala, eka zeThIAne chekarA eka. zeTha dhanADhyuM. cAre chekarAnu khUna karyu.. kAI hatuM niha evI jagA para mAryAM, sarakAre pakaDayA. sAbita na thAya tyAM sudhI AropI tarIke kedamAM rAkhelA che. zeThazeThANInI enA upara kevI dRSTi hoya! roDha upara gune AvI gayA. zeThane kedamAM rAkhyA. kedIomAM rivAja che ke me jaNa joDe javAvALA thAya te sipAI joDe Ave. zeThane jhADAnI zaMkA thAya te vakhate cAra kahe to sipAi Ave. cAra jANIjoine kahe mAre nathI javuM te zuM thAya ? zeTha zAhukArIgunAne aMge AvelA che. khArAka gherathI Ave che. AmAMthI Ape! teA jhADA vakhate sAthe AvuM epa cAra kahe. verate aMge dvekhIe te hada thaI gaI. buDhApAmAM chekarA tene mArI nAMkhelA A cAra che. zeThane rAja rAja thADu ApavuM paDe. zeThANIne thayuM ke ahIMthI rAMdhIne mAkaluM te AvA cora jevAne Ape zeTha chUTI gayA. zeThANI jue nahi. zeTha kahe mAruM zu' thAya ! vizeSa jANyA chatAM kaMika karavuM paDe svArtha sAdhA mATe. tema kuTubammI, badhuM AtmAnA guNune dhAta karanAru' che. phasAmaNu AvI paDI temAMthI peAkhyA vinA pAra pamAtuM nathI. khetIne, cArane cesaNuM ApavuM paDe. Akhu' zarIra e ja AtmAne aMge cAra-khUnI che, chatAM Ane peSaNu karyAM vinA DagaluM cAlI zakAtuM nathI, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jIva kuTuMba, AraMbha vageremAM pravRtti kare chatAM zarIrane khUnI, cAra samaje te A apekSAe dezavirati. Ane piSavA pUratuM pApa karavuM paDe to judI vAta, khUnIne cera dhArIne paNa vartamAna kALanI savaDa pUratuM poSaNa karavuM paDe. piSavA pUratuM, navuM vera vadhe evuM piSaNa nahi. mAtra pitAnI matalaba sArI de teTalA pUratuM. pitAnI savaDa pUrI karI de teTalA pUratuM piSaNa. kuTuMbakabIlAnuM peSaNa karavuM paDe paNa te pitAne ArtadhyAnane prasaMga na Ave tyAM sudhI ApattithI bacavA mATe, Apatti cAhe te jhADe javAnI. cAhe tema thAya, mAre te dANAe Apa nathI paNa ApattithI bacavA mATe ApavuM paDe. mAre kuTuMbakabIle, zarIra, mAruM kAMI nathI. koIne mATe mAre pApa karavuM nathI Ama thAya te bIjI majala oLaMganAra lIdhA. sata-trIjI majala oLaMganArA sAdhu. evAoe zAstrane grahaNa karyuM che mATe emane mAnIe. gaNadhare dvAdazAMgI gUMthI. koI paNa jIvanA prANanA atipAtathI bacavuM te eka zuddhi thaI. traNa ddhi kaI te agre vartamAna vyAkhyAna 43. ThANAMganI AvazyaktA gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharavAmIjI mahArAje bhavya jenA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe; mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, bhAvanA pAMca bhedomAM viniyoga nAmane bheda ho che. pitAnA AtmAne je lAbha thaye te bIjAne kema thAya tenA prayatnane aMge bAra aMganI racanA karI. temAM AcArAMganI aMdara AcAranI, sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI, paNa jyAM sudhI sahAyanI iyattA khyAlamAM na Ave tyAM sudhI AcAravicAranI vyavarathA sarva vyApaka thaI zake nahi. tethI kANuMgajInI racanA zarU karI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamuM ] sthAnaMgasUtra [ 209 pAMcamA ThANamAM paMca mahAvate jaNAvyAM. temAM paheluM mahAvrata karyuM? prANAtipAtathI sarvathA viramavuM te paheluM mahAvrata. jaina dharmanI adhiktA zAmAM? paheluM zA mATe? mRSAvAda paheluM kema nahi? jaina matanI, jaina dharmanI jagatamAM kAMI adhikatA hoya te hiMsAnI virati dvArAe che. mRSAvAda vagerenI viratine ochI gaNatA nathI. ochI nahi gaNavA chatAM je paheluM sthAna ApavAmAM Ave che te te prANAtipAtaviratine ja. prANAtipAtaviramaNane age jaina zAsananuM lakattarapaNuM jinezvaranI mAnyatA rAkhavAmAM prabaLa sAdhana gaNIe to te chakAyanA jIvonI rakSA che. rAgadveSa TALavAnuM dareka Astika kahe che. krodha, mAna, mAyA ane lebha TALavAnI vAte dareka Astika kare che, jUTha, cerI ane parigraha TALavAnI vAta dareka Astika kare che. te pachI kettarapaNuM zAmAM ? jenazAsananuM lakattarapaNuM zAmAM che ? kAraNe tapAsIe te prANAtipAtaviramaNane aMge che. ATalAM badhA Atika matonAM zAstro chatAM ekemAM chakAyanA nAma sarakhAya nathI. jemAM kAyanI dayA nathI, jeNe chakAya jAyA nathI, mAnyA nathI, jAhera karyA nathI te mANasa chakAyanI hiMsA na jANe, je chakAyanI hiMsA na jANe tene ghA lAgyo hoya te vakhate lehI dekhIne cItarI caDhe, pRthvIkAya vagerene nAza te vakhate jIvanI herAnagati che ke nahi? trasa jIvana aMge herAnagatinI rithati lakSamAM AvI jAya che tevI rIte ekeyinI herAnagati lakSamAM AvatI nathI. lehInI cItarI che, jIvanI nathI, trasakAyane aMge koI aMze dayA che. sthAvarane aMge to mAnyatA dharAvI nathI. jagyA nathI, te pachI chakAyanI hiMsA jANavI, mAnavI bane kyAMthI? laukika dRSTimAM ane zrAvakadharmamAM phera zaMkA-zrAvakanI lettaradaSTi gaNavI ke nahi? zrAvakane dharma 14 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna trasakAyanI jayaNA upara. niraparAdhI trasakAyane na mAravA, te jAtanuM paccakakhANu-vrata che, teA te laukikadRSTi kahevIne sthAvaranA bacAvanI vAta nahi. samAdhAna-bezaka laukika dRSTi gaNuvI. zrAvakanI sthiti ekalI sakAya paratve rahe paNa sthAvarakAyanI yA cAlI jAya tA zrAvakanA dhama laukika thai jAya. sthAvara jIvAthI nirapekSa buddhivALA, thAvara jIvAnI hiMsA nahi mAnanArA te zrAvakanA dhama mAM nathI. paccakaqhANu trasajIvane jANIjoIne niraparAdhIne apekSA vagara mAravA nahi tevAM kare che. sthAvaranI hiMsAmAM pApa nathI ema mAnatA nathI. sthAvaranI hiMsA thaI, kaMi nahi, phikara nahi, aDacaNu zI? evI buddhi thaI jAya te laukika dRSTi thai jAya. laukika dRSTimAM ane zrAvakadhamamAM A phera che. sthAvaranI hiMsA vavA lAyaka te lAgI che parlR vajI zakatA nathI. paccakakhANu nathI laI zakatA pazu sthAvaranI hiMsA DUbADanArI che ema te mAne che. guNutrA sthAvaranI yAne mATe che. krizAparimANa tA nAgakumAra samAna krizAnuM parimANu karIne kAma zuM ? dizAnuM parimANa kare ke na karA, trasajIvanI hiMsAnA paccakakhANu te cAlu ja che ne? pAlItANA puratAM jIvahiMsAnA paccakakhANu karuM chuM evuM teA khelyA nathI ne! ahIM hAu khIjI kAi paNa jagA para hAu, niraparAdhI jIvate nahi mAravAnAM paccakakhANu che mATe dizAparimANu karavAnI jarUra. trasanI hi'sAnAM te paccakakhANa che pachI dizA parimANu kare ke na kare teA zu'? khate jagAmAM paccakakhANu che, je sthAvaranI hi'sA chUTI che tenI paNa badhI. eTale trasanI hiMsA chUTI che temAM nA nahi paNa lAsanA theAla karavAne ziAnA pratikhaMdha karyAM. lAbhasamudra UchaLI rahyo che. jyAM jyAM lAla dekhe tyAM pharI vaLe. dariyA vagara zakaTArka jeTalI jagA para zrusAya teTalI jagA para ghUsI jAya che. jema navA navA sakA UThe che tema dariyAmAM mejAe UThe Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [211 che tene dabAvanAra koI nAgakumAra che paNa A mejAne dabAvanAra koI nathI. lebhasamudranA mojAne dabAvavA mATe sAdhana hoya che te dizA rimANa che. dariyAnA uchALA pAThavAne rasto baMdha kAThi baMdhAI gayo have mojAne phUdavuM hoya to kUde. dariyAne bAMdhI lIdhe heya te mojA bhIMte athaDAya, AgaLa vadhe nahi. jema baMdaramAM sukhe rahevA mATe baMdha bAMdhe che, tema AtmAnI pariNatimAM sukhe rahevA mATe lebharUpI uchALAne dizAparimANathI bAMdhe che. dariyAnA uchALA kayA jAya tema nathI. dariyAnA uchALAne revAne rasto baMdha che tevI rIte A lebhadariyAne uchALo bIjI koI rIte rokAya tevuM nathI. trilokanAtha tIrthakara bhagavAne e dizAparimANane baMdha kahe, te baMdha kare to temane dariye rokAI gayo, meja AgaLa cAlavAna nahi. sarvathA ema nathI. kAraNa? sarvathA kahevA jaIe to guNuvratanI vyutpatti karI che ke uccarelA pAMca aNuvrata aMgIkAra karelI sthUla hiMsA vagerenI virati tenA phAyadAne mATe, guNane mATe uccarelAM to A vrata che. gharadhaNune sAMDha sIdho khIle Ave aNuvratamAM ka guNa? bahAra je sthAvaranI hiMsA mAre chUTI che, paccakakhANa nathI lIdhAM, te mATe kSetra thakI te paccakakhANa karanAro thAuM. jeNe dizAnuM vrata lIdhuM teNe kSetra thakI sthAvaranI hiMsAne aMge dayA na hatA te vADa bAMdhavAnI jarUra zI? jAnavarane bhaya na hoya, jAnavaranI mAnyatA na hoya tyAM kSetramAM koI vADa karate nathI. sthAvaranI hiMsAne hiMsA tarIke na mAnato hato te dizAparimANa karata ja nahi. thAvaranI hiMsA dravya thakI na chUTI zakI te kSetrathI chAvI zakAya che te choDuM te dizAvakAzika A kSetrane mATe. bhogapabhogaparimANa-bhagopabhogaparimANu eTale sthAvaranI hiMsA chUTI hatI tenA upara aMkuza. trasa jIvanI dayA to pahelA vratamAM karI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] sthAnAMgasUtra vyAkhyAna lIdhelI. je trasamAM AraMbhathI chUTI te bAbata. ATalA sivAya mAre karavuM ja nahi ke je saMkalpa nakAmA thAya che tene mATe kSetramaMtaranI hiMsA choDavA dizAparimANa. kSetranI hiMsAmAM gopabhoga. kSetrane aMge niyamitapaNuM na hoya te mahAjanane sAMDha. gharadhaNIne sAMDha sIdhe khIle Avaze. je kSetra rAkhyuM che temAM niraMkuzapaNe vartanArA mATe bhogapabhogaparimANathI baMdobasta karyo. mana mAne tema khAvuM, mana mAne tema karavuM, tene mATe bhogapabhoga niyamita karyA. bhogapabhoga niyamita karyA chatAM keTalIka vastu vagara upabhoge daMDa levAne bahu che. jema kAyAthI Teva paDI gaI che tema vacanathI Teva paDI gaI che. nukazAna thatuM hoya te sAmAyikamAM beThelAnuM citta jAya che. nathI bolavuM chatAM bolI javAya che. kama rahevAvALI cIja, udyama to nAza pAmavAvALI cIja kAyAnA vyasanane aMge nIsaraNIne dAkhale. manamAMkaDAnuM vyasana vicitra che. nasIbamAM je haze te thavAnuM che emAM ApaNe uttama ratIbhara kAma karavAnuM nathI. dharmiSThane ghera upajavuM temAM tamArA hAthamAM leza paNa nathI. A bhavamAM udyamane jarA AgaLa lAvI zakA che, paNa bhavAMtaramAM udyamane AgaLa lAvI zake tema nathI. dalAla vinA kAMI banI zake tema nathI. mAla vinA dalAla vepAra karAvI detA nathI. dalAla vinA vepAra thato nathI. mAla vinA dalAla AMgaNe caDhatA nathI. dalAlanuM karma, udyama amAre. mukhyatA dalAlanI. dalAla je dhAre te bIjuM ja kare. mAla vagaranAne UMco lAve, mAlavALAne besADI de. A dalAlanI zaktinI vAta che. udyama te Aja jiMdagImAM nAza pAmavAne. Aja dAna dIdhuM, palaka pachI zuM che? udyama to kSaNanAzI che. udyama TakavAvALI cIja nathI. je udAma thatA jAya che te nAza pAme che. kriyAkALa kSaNika, karmakALa sittera sAgarApama sudhI. karma rahevAvALI cIja che, udyama nAza pAmavAvALI cIja che. A jiMdagIne aMge udyamane AgaLa karI zakIe. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [13 joyA vinA vicArane avakAza nathI karma zuM? amArA udyama karavAvALAone samajAvI zakIe ke ughama savaLe avaLe thAya che. mukhI heya, dhaMdhAmAM paDe, lAkho kamAya che. vakIla, berisTare thappaDa khAya che. udhama savo, avaLA belIza? udyamane avakAza che paNa jyAM tArI pAse udyamanuM sAdhana nathI, jyAM udyamane mATe vicArane avakAza nathI, vicAranA sAdhane nathI, vicAra karI zakAya tema nathI tyAM zuM karavAne? bhADAnuM ghara levuM hoya te pAMca ghara joIe, tema upajavAnAM kayA sthAne jemAM rAkhyAM ? pasaMdagI tamAre AdhIna kyAM che? joyA nathI te vicArane avakAza nathI, tamAro udyama dAna, zIla, tapa ane bhAvanI virati karI temAM khare, paNa tyAM laI javA mATe phakata karma dalAla. tUTele AsAmI hoya te lAla TakAvI zake che. gharanA dhIrIne Ubho rAkhI zake. jyAM tAre vicAra, udyama cAle tema nathI, jenI tane khabara nathI, te kArya karI de te keNu? koI paNa ema na kahI zake ke meM mArA mAbApane pasaMda karyA, pachI janma lIdho che, bhAIne pasaMda karIne bhAI tarIke AvavA dIdho che. jaI Ave to paNa khabara nathI ke kevuM che sthAna ? A bhavanI apekSAe teM mAbApane pasaMda karIne lIdhA che? AkhI jiMdagIne AdhAra, ene to ApaNI pasaM. dagIthI levAnA nathI. mAbApane AdhAre AkhI jiMdagI. baccAM thayAM tene AkhI jiMdagI nibhAvavAnAM. temAM ApaNA udyamane avakAza nathI. jagatasthitimAM udyamavAdane AgaLa karanArA bhIMta bhUle che. dharmanI sthitimAM karmavAdane AgaLa karanArA bhIMta bhUle che. dhArmika anuSThAnamAM udyama ja AgaLa karavo joIe zukla pakSI ke dhArmika anuSThAnemAM udyamavAdI te zukla pakSI, je karmavAdI te kRSNapakSo. pamika, kSAyopathamika, zAyika bhAva te dharma che. AtmAnuM caDhavuM AvaraNabhUta karmonA upAma vagerethI thAya che, paNa te karmanA udayathI banatuM nathI. dhArmika anu Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna khAnemAM karmane AgaLa karIe te zukalapakSIpaNuM UDI jAya. ughamaja AgaLa kare joIe. kama sivAya jena zAsanane kaI zatru nahi jainanuM baccuM "namo arihaMtALa thI ajANyuM nahi heya. zatrune haNe, zatru tamArA na mAnI leze. jamanaprajane bacce bele -zatrane jhera karyA vinA na rahe. te vAkya ce zatru che tene ja lAgu paDe. evI rIte phrenca ane jarmane paraspara jAtivera kahIe te cAle. uMdarane kALa AvyA ema belIe to bilADe bela na paDe. tema ahIM karmane aMge zatru zabda lAgu thAya. kama sivAya bIjA kene aMge zatru zabda lAgu kare te jaina zAsananI zatrutA che. karma sivAya jaina zAsanane kaI zatru nathI. jeTalAM saMsAranAM kAraNe, teTalAM ja mekSanAM kAraNe. judAM judAM nahi, tenAM te ja. je saMsAranAM kAraNo te ja mekSanAM kAraNe. AkhuM jagat nathI te dharmiSThAnA mitromAM, nathI dharmiSThonA zatrumAM. yathAsthita bhAna plena (plain) kAca hoya to ja thAya. zubha pariNatimAM jAya to nirjarAnAM kAraNe, azubha parikRtimAM jAya to baMdhanAM kAraNe. udyama ja DrAIvara tarIke joie zakA-duniyAmAM kaI chava duHkhane netaruM devA taiyAra nathI dareka chava sukha meLavavA mAge che. AtmAnuM kahyuM thaI jatuM hoya te sakala cho sukhamAM hoya, paNa dukha te najare dekhIe chIe. duHkha meLavavA kaI mAgatuM nathI, te duniyA duHkhamAM DUbelI kema? samAdhAna-udharasane daradI udharasa caDhe te vakhate te, khaTAza upara zApa varasAve che, ane jIbhanI niMdAmAM bAkI nathI malato. dAktara Ave che, tela, mIThuM, maracAnI manAI kare che. kuTuMba sAMbhaLe paNa jamavA bese te vakhate zuM thAya ? vaidyanuM kaheluM kema kovAI gayuM? khyAlamAMthI bahAra gaI che pelI rAtrinI herAnagati. kuTuMbanuM kahevuM kevAI gayuM nathI paNa cAra AMgaLanI dalAlaNa e rAMDa evI luccI che ke Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 215 bahu DAhyo nahi mAla vecavAvALeA vecavA mAge che, levAvALA levA mAge che. dalAlaNunuM peTa bharAtuM nathI, tethI tene rakhaDAve che. A dalAlaNunuM pUruM na thAya te baMnene rakhaDAve che. enu bharAya te A mare ke pele mare tenI ane phIkara nathI. lAlI pAke teTaluM kAma che, sArA svAda maLe teA pachI peTa phATI jAya, jhADA thAya, tAva Ave, ajIraNa thAya tenI pIkara nahiM, rAtanI vedanA jIbha bhrukSAvI de che. vaidyanu vacana bhUlAvI de che. jJAna bhUlAvaze ? UmaTu', esa khesa, thA, khAIe tA marI jaiene? e te! e khAine rAte rAvAnA che. vaidya kahe kema khAdhuM? khAya nahi tyAre zu` mare ? haeNrAnagati kAne gamI che? kAne nahiM chatAM jIbha herAnagatinA havADAmAM nAMkhI de che. A pAMce indriyAnA viSaye yAM ekaThA thAya tyAM zuM thAya ? dhAraNA ghaNI sukhatI hoya paNa pAMca peAtAnA peSaNune saMbhAre. AtmAnA sukhane A pAMca pApIe jovAvALA nathI. dareka aekarAne pAsa thavAtI, sArA mArka meLavavAnI cchiA heya, chatAM jyAM ramatanA cALA vacce Ave tyAM zu thAya ? ramatanA cALA vacce AvavAthI sArA mArka meLavavAnI icchA havAI killA jevI thaI jAya che. sukha meLavavAnI icchA che paNa pAMca pAMpIe Ave tyAM zuM thAya ? ghATa vALe che sukha meLavavAnuM hAthamAM chatA pAMca pApInA paMjAmAM sapaDAya tyAM zuM thAya ! AgalA bhane mATe, auyika vastu mATe, duniyAdArInI cIjo mATe, kramanA DrAivarathI cAle che, dhama'ne aMge vicArIe teA kaeNtraLa udyama ja DrAivara tarIke joie, jaina zAsanamAM pahele pathayethI e gaLathUthI che, eka ja zatru che, karma zatru che. kramane cheDIne dhAnI saMbhALa. kamane aMge asaMbhALa. rAganA ane pakSamAM sarTiphikeTa, dveSanA eka ja pakSamAM jaina zAsanamAM dveSanI pITha thAbaDI--zAbAza ! te kama pratyenA dveSanI, ajJAna, aviratinA dveSanI pITha thAbaDI che. eka dveSane khitAba maLe che. dveSa che chatAM khitAba maLe che. zAbAza. kahI pITha thAbaDI. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kayA TheSanI pITha thAbaDI ? karmanI sAme kaTAkSavALA baeNpanI kamane kamalA tarIke samajanAre dveSa, evI ja rIte rAgane zAbAzI ApI che. sarakAra cAMda Ape che. pUrve jema jamInanI mAlikI ApatA hatA tema hamaNAM ApatA nathI. vaDA pradhAna thaI jAya te pUchaDuM vadhArI Ape, ica jamIna na Ape. daiSane zAbAzI Ape. UMco, jarUrI, mAre khAsa kahI de. vaDA pradhAna cUMTaNImAM hArI jAya te ghera besavAne. cothA guNaThANathI agiyAra ane cethethI bAra, teranI vAta. rAgadveSa ahIM nahi. je rAgadveSanI madadathI dasamA sudhI pahoMce che tene dhakkA mAre che. sAjA thayA te davAnA pratApe. sAjA thayA pachI davA pIe te ghela. davA sArA thavAnA mude, pIvAnA muddA tarIke nahi. bArame gayA tyAM davAnA bATavA keNa pIe, dveSano eka pakSa jinezvare rAkhe, tyAre rAganA be pakSa rAkhyA. rAganuM sthAna guNa, guNa bane; paNa deSanA sarTiphikeTanI vAta thAya tyAM avaguNa upara dveSa kare to sarTiphikeTa. avaguNa upara TheSa kare to sarTiphikeTa nahi. namo nAraNa kahIe. pa caparameSThI guNI, samyagdarzanAdi guNo. te baMne upara rAga dharIe tenuM sarTiphikeTa. je avaguNI che te te rAganA viSayamAM nahi tema TheSane viSa mAM paNa nahiM. avaguNa eka ja TheSane viSaya che, paNa avaguNI tarapha te kAruNyabhAvanA. avaguNa e dayAne viSaya. dayAnA viSayamAM na Ave to upekSAne viSaya. AthI rAganA baMne pakSamAM sarTiphikeTa, devanA eka pakSamAM sarTiphikeTa, roga gayA pachI davA lenAro mUkha, gautamAravAmIjIe tA sone kahyuM-bhagavAnane vaMdana karo. temAM AzAtanA. kevalInI AzAtanA na kara. soTI ThekI. sAjo thayA pachI davAnuM bIla zeTha pAse mAgavA jAya te dhakake khAya. kSINamehanI pachI prazasta rAga ke daiSanI jarUra nathI. saMsArIne karmane aMge Sa jarUrI che tethI jena zAsanane pAye naMkhA tyArathI kama zatru e nIma-niyama ja rAkhe. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetAlIsamuM ] rathAnAMgasUtra [ 21 chUTAM rAkhelAMne kabaje levA mATe guNavata letara daSTimAM zatrutA karma tarapha che. dharmanuM kArya karanAre udyamane bharose javuM-karavuM joIe. huM karuM na kare teTalI khAmI. upadezapamAM haribhadrasUrie jaNAvyuM ke dhArmika dRSTimAM udyamavAdI te zukalapakSI. chellAmAM chelle udhama pAMgaLo thaI jAya che. karma ja javAba de che. zuM pitAnAM chokarA chokarIne pasaMda karIne lAvyo che ? karmadalAle dIdhAM tevAM maLyAM. udyamane tyAM AgaLa avakAza che che. udyamane aMge bhogapabhoganuM vrata kahA chatAM Avate bhave Ama maLajo! sutAranuM citta bAvaLIe. kAnuM khetara ane kene bAvaLIo! tema A jIva-pArakAe ghara calAvyuM ThIka thayuM, Ama karyuM heta te ThIka thAta, sAruM thayuM, khATuM thayuM A zA mATe? tane kAMI maLavAnuM nathI. tArA jarUranA udyama sivAya je manathI bhavAMtarane mATe vicAra kare, vacanathI bole, kAyAthI banAve baMdha te tyAM karavA joIe tenuM nAma anarthadaMDavirati, sthAvara jIvane vicAra thatA hoya nahi, tethI te saMbaMdhI baMdha tene nathI. kheDUtane navaro beThelo dekhyo, tuM edInI peThe beThe che, khetara kheDa! A anarthadaMDa. upara jaNAveluM karavuM joIe evuM kahevAvALo, A dharma, A pharaja Ama kahevAvALe, sAcI zraddhA, AcAra dharAvI zakato nathI. jyAre anarthadaMDanI vastu samajavAmAM na Ave te sAcuM jJAna, sAcI zraddhA kayAMthI Ave ? guNavato je chUTuM rAkheluM tene kabaje levA mATe che. je sthAvaranI hiMsAnI pratijJAvALo nathI paNa bedarakArIvALo te nathI. nirarthaka hiMsA to sthAvaramAM paNa na kare. mekSane icachavAvALe zrAvaka sthAvara chamAM paNa nirarthaka hiMsA na kare. bhale sthAvaranI hiMsA vaI na zakAI, paNa chakAyanI dayAthI nirapekSapaNe rahela nathI. hisAnI vizeSa vitine aMge lokottara draSTi, tethI hiMsAnI virati e paheluM mahAvrata. : Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vyAkhyAna : 44 iyattA vinAnI AcAravicAranI vyavasthA nakAmI gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, pratibodha pAmyAnA sAthe, saMyama lIdhAnI sAthe bAra aMganI racanA karI. pahelA aMgamAM AcAranI vyavasthA karI. bIja aMgamAM vicAranI vyavasthA karI. jyAM sudhI iyattA na Ave tyAM sudhI AcAravicAranI vyavasthA kAma lAge nahi tethI ThAsAMgajImAM vakaraNa vicAryuM. ane pAMca mahAvrata pAMcamA ThANamAM jazubhAM. ekanuM ulaMghana thAya to pAMcenuM ullaMghana paheluM mahAvrata karyuM? AkhI nAtane jamADavI hoya, to koI pahelo jamI jAya, koI bIje jamI jAya temAM tatva nathI, paNa mukhI hoya tene pahelA jamADavo joIe. pAMca mahAvrate te mahAtra tarIke ekasarakhAM che. ekanA atikramaNe pAMcenuM atikramaNa bIjanA eLa gavAthI pAcenuM ullaMdhana. mALAne maNake jayAM re tyAM kharAba, mALA tUTI gaNAya, eka ATha maNakAmAMthI je jo para tUTe te jago parathI paNa mALA ja tUTI ema gaNAya tema mahAvratamAMthI eka paNa mahAvratanuM ulla ghana thAya te pAMcenuM ullaMdhana. pAce mahAvratomAM badhAM mahAvratA sarakhA chatAM, atikramaNa enuM thAya te badhAnuM thAya. Ama chatAM paNa prANAtipAta-viramaNa mukhya che. paheluM mahAvrata rakSaNaya, bAkInAM badhAM rakSaka e pAMcamAM paheluM mahAvrata rakSaNIya che. jema khetaramAM anAja rakSaNaya, vADa e rakSaka. jema kSetrane aMge anAja rakSaNaya tema prANAtipAta viramaNa rakSaNIya che ane mRSAvAda vagere cAre mahAvate Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuMmAlIsamu' ] sthAnAMmasUtra [ 19 "" rakSaka che. asya saMrakSaNArtha " satyAdika vratA ahiMsAnA pAtrana mATe che. vADa pAkI karI, vADA baMdha karyAM, AkhalA aMdara rahyo. jo rakSaNIya UDI jAya teA pachI rakSa zu kare ? tevI rIte jene prANAtipAta viramanuM yathAsthita rakSaNu nathI, tene satyAdinuM rakSaNa Akhale balIne rakSe enA jevu che; mATe prANAtipAta viramaNune paheluM mahAvrata karavAnI jarUra. kAyanA jIvo mAnavA eTale jaina zAsana jaina zAsananI lekeAttaratA prANAtipAta-viramaNane aMge che, kAraNa anya matavALAe jIvanI pUrI sthiti jANI zakyA nathI. mAtra trasakAyane jIvA tarIke jANyA che. tethI tenI dayAnI kAMIka vAta karI. sthAvarane jANyA nathI te| dayAnI vAta tA kahe zAnA? kAyanA jIve! mAnavA eTale jaina zAsana, jaitapaNu, leAkeAttarapaNuM. e ja saphtva. pRthvIkAya vagerene kAi paNa matavALA jIva tarIke mAnavA taiyAra nathI. pRthvIkAya vagerene jIva tarIke matAvatA hoya te! te reta zAsanane prabhAva che. jainI thanAre sthAvarakAyane jIva tarIke mAnavI joie. najaramAM na AvatI cIja seATI lAvI zake pahelA mahAvrata para jaina zAsananI ja. dharmanI parIkSA karavA, zAstronI parIkSA karavA mATe kaseATI zAstrakArAme rAkhI che. seTI kAItA pakSa na kare. A kaseATI tArA gharanI che ema kAI khelI zake nahi, peAtAnA mAlikanuM pittaLa heya teA kasa na le, duzmananuM senuM hAya tA kasa le. tArA dharanI kAma na lAge, mArAya gharanI kaseTI kAma lAge ema nathI, sAnAnA TacanuM mApa AMkhe dekhavAthI AvI jAya nahi, tema dhama najare dekhIe teA pazu dharmamAM raheluM dharmAMpaNuM najare AvI jAya nahi. tyAre naramAM na AvatI je cIja che tene kameTI najaramAM lAvI zake che. nahiM jANelu seAnApaNa kameTI dvArAe jANI zake. dharma zAstramAM dharma paNa, zAstrapaNa Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kasoTI dhArAe lAvI zakIe; paNa te kasoTInA be prakAra. jema kasoTImAM senAne raMga Ave, pittaLane raMga na Ave. pApasthAnakane sayA niSedha hae karavAnuM kahyuM hoya te dvArAe, na karavAnuM kahyuM hoya te dvArAe, agara vidhi dvArA ke niSedha dvArAe. pahelAM kasa ko levo? pahelAM karavAnuM kahyuM hoya tene le ke na karavAnuM kahyuM hoya tene kasa pakaDa? apakAra na thAya te upakAra thaye samajaje. seMkaDe upakAra karanAra heya paNa eka apakAra karanAra hoya te te na pAlave. apakArathI dUra rahe. pahelAM niSedha sarvathA hA joIe, niSedha kena? pApasthAnakane sarvathA niSedha hoya. hiMsAne sarvathA niSedha heya. mana, vacana, ane kAyAthI atIta, vartamAna ane anAgatakALane hiMsAne niSedha jayAM karavAmAM AvyuM hoya te zAstra. hiMsAnuM vajavuM te te saMyama pAlanane mATe bIjA matamAM "mAM hiMsA moni" ema kahI sarva jIvonI hiMsA vajavAnI kahI, paNa yajJamAM je kAMI hisAvadha thAya te hiMsa, vadha gaNAya nahi. aMka-tame "jama ma!i rAmAya savarNa sAyanna ko vivAmi" bole che ne tame ja pote nadI Utare che tenuM zuM thAya? gRhasthane pUjAne upadeza Apa che tenuM zuM thAya ? samAdhAna-bane jage para samAdhAna che te lakSamAM le. pachI vicAra karI lo. nirNaya thaI jaze. nadInuM UtaravuM te zAne mATe che? ThaMDaka levA mATe che? krIDA karavA mATe che ke saMyamapAlanane mATe che? hiMsAnuM varjavuM saMyama pAlanane mATe. jemAM eka ja vastu uddeza tarIke heya temAM apavAda banI zake. baMne saMyamane aMge che, to pachI ema kahevuM paDaze ke jyAre tuM eMdaparyamAM jaIza tyAre te khulluM thaze. vAkArya, mahAvAkSArtha ane IMdaparyAyArtha-sarva jIvahiMsAnA paccakakhANa karuM chuM e vAkyartha. e vAkayArtha karavAthI vadhe Avyo. AhAra, vihAra ane nihAra kAMI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21 cuMmAlIsamuM] sthAnagara sthAnAMgasUtra [ 221 thaI zakaze nahi, e vicAra Avyo tenuM samAdhAna mahAvAkayArthathI. mahAvAkayArthamAM vastunI jeDe bApanI upasthiti thaI. che e badhuM saMyamane mATe sarvathA jIvahiMsA na karavI te zAne mATe ? saMyamane mATe. nadI UtaravI, AhAra vagere karavA te saMyamane mATe, tyAre AhArane aMge rAkhyuM ke cha kAraNe AhAra karavo. bIjAmAM bhUkhyo thAya tyAre khAvuM ema hatuM. jyAre ahaM cha kAraNe kema rAkhyAM? AhAra saMjamane mATe che. isamiti saMyamanA pAlanane mATe, te mATe AhAra. hiMsAnuM varjana saMjama mATe. nihArane aMge eka hajAra covIsa vika95 karavA paDayA. ThaMDilane aMge eka hajAra covIsamo kAmane, eka hajAra tevIsa nakAmAM. thaMDila javuM te saMjamanA khapapUrvakanuM. vihAra te paNa saMjamane mATe. dareka mahAvratane aMge pUchaDuM lagADI dIdhuM che, ke "aMgIkAra karIne vicaruM chuM." zaMkA-sIdhuM aMgIkAra karuM chuM ema kahevuM hatuM ke, vicaruM chuM te pUchaDuM zA mATe? samAdhAna-je mahAvratone aMgIkAra karyA che te TakavAnAM kayAre? vihAra thAya tyAre. aMgIkAra kare te kAmanuM nathI. aMgIkAra karIne vicare te ja kAmanA. mahAvratane aMgIkAra karyo che te TakAvane mATe vihAra karuM chuM. vRddhAvasthA vihAra nahi karavAnuM kAraNa jaNAve che. eka jaga para cAturmAsa thAya pachI be varSa bahAra rahevuM joIe. pramAdane aMge bhagavAnanI chApa na mAro. vihAra e saMya mane mATe che. nadI UtaravI saMjamane mATe che. eka paga AkAzamAM bIjo paga pANImAM. ATaluM pANI hoya te UtarIne javuM. vagara UtaryA javuM te paNa saMjamane mATe che. vajavuM e saMjamane mATe, AhArAdi karavA te saMjamane mATe che. yajJane aMge varjavuM pApathI bacavA mATe. yajJamAM hiMsA karavI zAne? pApathI bacavA mATe yaza nathI. te Rddhi ke putra mATe kare che. hiMsA vavAnuM kayA muddAo kahyuM? pApathI bacavA mATe. yajJamAM hiMsA karavAnI te devo ke Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ] racAnAMgasUga [ vyAkhyAna putra mATe. temAM (nadI UtaravAmAM te yajJamAM) prayeAjana alaga che khIjAne mATe kareluM vidhAna khAne mATe apavAda thAya nahi. ahiM sayamane uddezIne hiMsAnuM varjhana hatu, AhAravihArane aMge hatuM.. sAdhupaNuM' pALavA mATe. adhu' sa Mjama mATe che. mAkSa pAmavAne mATe bhakti * zaMkA-pUjA, mUrti, daherAM vagerene apavAda gaNA che ke nahi ? apavAda gaNe tA anainA utsaga sarakhAM karyA che ? pAnivAraNane mATe hiMsAnA tyAga utsaga thayeA. saMyamanI apekSAe apavAda thayA. bhagavAnanI bhaktinI apekSAe pUjA vagerenuM zuM karaze ? samAdhAna--jinezvaranu pUjana, bhakti e jinezvara mATe che ja nahiM, gheADAne khavaDAvI pIvaDAvI rAtAceALa karIe chIe te dazerAnI savArImAM deDAvavA mATe. dhADA mATe gheADAnuM khavaDAvavuM nathI. je devAya je te dazerA mATe. bhagavAnanI bhakti bhagavAnU mATe nathI. jo bhagavAnanI bhakti bhagavAnane mATe DhAta tA ThaganArAmAM ThaganArA, dhAtakImAM dhAtakI jinezvara thAta. cAMgaLA pANI mATe sAdhune kahe che jIva jAya tA javA deve paNa ATaluM kAcu' pANI leze nahi. krAyadAnA amala karI dIdheA. chAnI khAtara amala karyo. marI javAya te kAcuM pANI na levAya. amalamAM pAMcase sAdhunA prANa gayA. tyAM jJAnInI dRSTie pANI acitta che, paNa jalAzayanu pANI che. chApane khAdha AvI jAya, tethI pAMcasAne aNuzaNu karAvyAM. kAi auSadhithI pANI acitta thayelu. hatu, chatAM pAMcaseAne kALa karAvyo. je sarvonuM chApane mATe pAMcaseAne kALa karavAnI vAta majura kare, te bhagavAna pAtAnI bhakti mATe LazanA kaLaza DhALavAnuM kahe tene sattu kANu mATe ? mUrkhA haiAya te mAne. kayAre ? e enI bhaktine mATe hAta tA. dorAmAM deDavA mATe dhADA majabUta joie tema meAkSa pAmavAne mATe bhakti che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuMmAlIsamuM ] thAnagasUtra [ rara3 lIna thavuM e zeyara bhagavAna haribhadrasUrijI jaNAve che dravyapUjA kaI? tenuM nAma draSapUjA ke jemAM A bhagavAnanI bhakti karavAthI vacanamAM lIna thaIza. lIna thaIza to sarvaviratine vakhata Avaze. bhakita dvArAe vacanamAM lIna thavuM, vacana dvArA AcAramAM lIna thavuM e beya hoya tene dravyapUjA kahe che. - kriyAmAM lAbha thavAne te pariNAme dAna zI cIja ? pAtramAM devuM te. devAmAM ke pariNatimAM lAbha? devAnI pariNati e lAbha che. kriyAmAM lAbha thavAne te pariNAme. je pAtramAM devAnI pariNatithI lAbha to beThA beThA bhAvanA bhAvene digaMbaree pitAne mATe badAma jeTaluM ochuM nathI karyuM. bhagavAnane mATe badhuM bhUsI nAkhyuM che. pUja, bhakita sarvaviratinA raMge raMgAvA mATe have mULa vAta para A. jinezvaranI dravya pUjA zA mATe? bhagavAnane mATe nahi, bhagavAnanI bhakti dvArAe vacana upara vadhAre Adara thAya tethI. tIrthakaronI bhakita tIrthakara mATe nathI. huM bhaktimAM derA. bhaktimAM derAvAne lIdhe evI sthitimAM AvuM ke je kharca tyAM nathI karato te ahIM karI lauM chuM. saMpUrNa tamAruM vacana karavAvALA thAuM to ja dravyapUjA gaNAya, nahi to rUDha dravyapUjA, sarvaviratinA raMge karAtI pUjA te ja dravyapUjA. tamArA prabhAvathI bhavanirveda maLe. bhavanirvedanA muddAthI je pUjA na karAya te rUDha dravyapUjA. sarva jIvone na mAravA e pApathI bacavAnA uddezanuM. pUjA, bhakti sarvaviratinA raMge raMgAvA mATe. temAM sarva hiMsAnA tyAgane uddeza. bhakitapUjAne uddeza eka ja-sava hiMsAne tyAga e udeza sIdhe sAkSAt, bhaktipUjAne sIdho nahi. yajJamAM pagaeNlminI hiMsA sudhI javAmAM Ave te utsarganI jaDa rahI kayAM ? je utsagane ukheDI nAkhe te apavAda tarIke kathiI ubho rahe? utkarmamAMthI hisso: Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kADhI la te apavAda. jinezvaranuM pUjana zrAvakane ucita. koI kaMdamULa khAte heya tethI bhagavAnane kaMdamULanuM naivedya dhare te pAlave nahi. zrAvakadhAmamAM na ka5tI cIja caDhAvAya nahi. tema thAya te utsarganI ghora kherAI jAya. dayA-buddhi rahI nahi. ekeMdriyanA bhoge padriyanuM rakSaNa, paNa paceMtiyane je bhoga le che tenI dayA mAM rahI? vacananI zAhukArI sAthe kriyAnI zuddhi heya tema manAya . hiMsA choDavAnI vAta je dharmamAM hoya te dharma niSedhanI apekSAe kasa zuddha thaze. vacananA devALiyA keIka ja heya vacananA sAmAnya rIte badhA zAhukAra heya. kAle devALuM kADhavuM hoya, te paNa hamaNu bhIDa paDI che kAle savAre ApI daIza ema kahIne laI jAya. khUna kare, purAvA maLe, korTa khUnI mAne che paNa gunegAra te temaja bole ke huM mane binagunegAra jaNAvuM chuM. te pachI duniyAmAM pitAne gunegAra gaNAvavA keNa mAge che? hiMsAnA niSedha mATe, dayAnA aMgIkAra mATe, koI paNa dharmavALAne hiMsA na karaje ema kahyA vinA cAlatuM nathI. "tulasI yA na choDIe, jaba laga ghaTameM prANu vacananI zAhakArI. vacananI zAhukArI chatAM kriyAnI zuddhi hoya te ja manAya. AthI tApazuddhi, chedazuddhi, dayApAlanane aMge jarUrI te agre vartamAna. vyAkhyAna : 45 karatUrI to sugaMdha pheMke gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya chanA upakArane mATe, zAsananI pravRttine mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, bhAvanA je pAMca bheda te jaNAvI gayA; temAM viniyogane muddo e ja ke "pitAne maLela guNa saMsArathI tAranAre che. A je vasyuM hoya, e guNane tAranAra tarIke advitIya sAdhana Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistALIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 25 mAnate hoya te bIja chone tAravAne lAyakanA gaNe. cAhe tene taravAnI AkAMkSA heya ke na hoya, kAMThe UbhelA paropakArIone DUbatA bUma mAre ke na mAre paNa temane te tAravAnI jarUra che. "mane tAravAnuM kahe to tAruM, na kahe to e jANe, enuM nasIba jANe, evI dhAraNA rakhAya nahi. viniyoga eTale je mArgamAM Avyo hoya, je mArmasammukha javA mAgatA heya, mArgathI viruddha javA mAgato heya tene sabhAmAM lAvavo te che. tamArI pAse bodha mAgatA hoya, sAMbhaLavA Avyo hoya, mArga jANavA agara na jANavA AvyA hoya, paNa AgaLa mArgamAM rahelAe to mAga ApavAne ja che. kasturInI sugadhe te sArA nAkavALA ke nAkaTTA AgaLa paNa gaMdha pheMkavI. sArA nAkavAne heya ke kapAyelA nAkavALo hoya, te tene jovAnuM nathI. apUrva cIja maLI che, A maLavAthI bhAgyazALI chuM, te apUrva cIja mAgate Ave tene ApavI, na mAgate Ave to paNa ApavI. daIne kahe tene davA Ape. nAnAM baccAM darada na kahe tene paNa davA dAktara Ape che. dAktare pita pArakhIne davA ApavI. jeo mArganI IcchA rAkhatA hoya, sAMbhaLavA Ave tene mArga batAvavo ane jene sopazama thayo nathI tene paNa mArga Apavo joIe. 4 ra aaN nahi. ullI vAta AcArAMganA zabdo spaSTa karI Ape che. cAhe te jANavA mATe upasthita che ke na he. anupasthitamAM darakAra na hoya paNa lAyakAta hoya. paradezI rAjAne ghoDA khelAvatAM laI gayA. e vakhate kezIkumAra dezanA ApI rahyA che. dezanA TAIma dhyAnamAM lIdhe che, samudAya ekaThuM thayeluM che e badhuM dhyAnamAM rAkhIne citrasArathI e tarapha laI gayo che. paradezI rAjA kahe che- A UMyA svare barADe che kema ? bAMgaDavAnI vAta cAlI. AvuM bagaDI zake che te khAya che zuM? dharmanI chAyA paNuM paDI che? Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna citrasArathIne muddo e ja ke ene mArgamAM laI ja che. citrasArathI kahe-Apa pUchI zake che. pAse Avyo. kezIkumAranI AkhI dezanA suNI, patthara upara pANuM. chevaTe prazna kare che ke jIva nathI e nirNaya meM karyo che. jIva Ava nathI, jIva javAvALo nathI ene nirNaya karelo. pitAnA karelA badhA nirNayone' gAya che. huM ene sudhArUM. evAne paNa mArge lAve. bIje mArgane cAhata nathI, mArgamAM AvavA mAgatA nathI evA mATe paNa eka ja pariNati. mane maLeluM sAruM che te ene kema na maLe? mane jinezvarane apUrva mArga maLe che te ene kema na maLe? kezIkamAra cIDAtA nathI. chadmastha hatA, sarAga dazAmAM hatA. rAgadveSane rokI rAkhyA hatA. paradezI rAjAnA prazno ADA hatA. prazna karanArane nAstika kahIne uttaramAMthI khasI javuM e kevI vAta? pote niraparAdhI che. bIjo ene lIdhe kharAba vicAre che. huM phAMsAmAM paDe che tethI bIjAne karmabaMdhanuM kAraNa banuM chuM. rAjAnA be kuMvaro che. meTAne gAdI maLe che. mA judI che. nAnA kuMvaranI mA vicAre che, A mATe jIvate che tyAM sudhI mArA kuMvarane gAdI maLaze nahi. kAtila jhera Ape che. vidyAdhara Ave che, kalpAMta sAMbhaLe che. auSadhI ApI. sAjo thaye. huM niSparigrahI nahi. rAjya levAnI lAyakAtavALo rahyo tethI ene karmabaMdhanuM kAraNa chuM. "phAI te zA ku " evuM ahIM nahi, vItarAganA mArga thI tame vaTalyA che te paNa vaTalAve nahi. aparAdhI upara amRta varasAve e jaina - darzananI sthiti pelo bebI heya, ApaNe bebI banIe? zAstrakArane ghebI banAvIe e na cAle. bairIchokarAM para rAga kare te karmabaMdha. ari. haMta para rAga kare te karmabaMdha. saMsArI rAga eklo karmabaMdhaka, pele nirjarAne bhaMDAra, paNa jaDe eTaloe baMdha khare ke je niSpakSa sthitithI che. baMdhanane DhIluM kare e judI vAta. tyAM "phAza Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistALIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 227 tamAro' kayAMthI heya? gunegAra upara, aparAdhI upara agni varasAvavAne haka nathI. aparAdhI upara amRta varasAve e jaina darzananI sthiti che. marelI upara paga AvavAne bacAva e zAsanane zobhAvanAra nathI caDAziyA ApaNuM dazAne che enI sAme ghUMkIe nahi. eka sAdhu caMDakeriyAe deDakI mArI. nAmakara gayo. me pite mArI ? pelAe kahyuM-hA, tame mArI che. te (bI) meM mArI che ? A bIjAe mArelI che. jemAM te marelI che tema A meM mArI nathI. te paga kema dIdhe? bIjAnI mArelI chatAM gunegAra. tatvamAM teM paga kema dIdhe. jIvatI hatI te marata. mAravAnA pariNAmanA aMge tuM gunhegAra. A gItA ciMtave pelo mulakanAne sAdhu che ne vicAra zAno? marelI upara paga AvavAne bacAva e zAsanane zobhAvanAra nathI. ADakatI gunegArI kabUla karIne dabAvyuM. marelI hatI. marelI hatI te paNa mAranAra tuM. tArI pharaja zI hatI? sAdhupaNAmAM paMce kiya jIvanI hiMsAthI manuSyati nathI. tane pitAne "are !' na thayuM. ulaTa doSane uDAvavA mAge che. sAcuM kahenArA upara ghUMka uDADe che, evAne kahevuM zuM? AcAryanI AgaLa paDikamaNuM vakhata kahe che. gunAne aMge khUna karanAre khUnI gaNAya. vayamAM kALa gayo heya. keInuM keIsaNuM che. ene aMge keIke geraAbarUnuM kAma karyuM. pelAne caDhI jAya, tyAM ne tyAM khUna kare to gunegAra. Avezane zamAvavAno vakhata maLyo hato. je kArya thayuM te AvezamAM nahi, tyAM khUna karyuM e khUnIno bacAva nahi. tevI rIte kSullaka nAne chatAM vicAre che. pAraNane aMge jato hato, te vakhate cAhe tevuM kahI dIdhuM. tethI have deDakInuM AyaNa karavAnuM kahyuM, kerTamAM kAyado hAthamAM le tene ke gaNavo? khUnI khUna upara caDhele kAyade hAthamAM le te bhaya rahe che. tenA hAtha bAMdhI levA paDe che. te manuSya Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna AcAya birAjyA chatAM kAyA hAthamAM le che-tuM kANu kahenAra cArane pakaDavAnI sattA, pAlisane svAdhIna karavAnI sattA, paNa tene mArI / te| gunegAra. kAraNa ke kATa mAthe che. AcArya mahArAja birAjamAna che, te vakhate kAyado hAthamAM levAya kema ? pace driyanI hiM'sAnI bedarakArIvALA sAdhu sAcu' kahenArane sIdhu pATIluM laIne mAravA doDayA. pota prakAzyuM. bhava AkhA bagaDayA. jANIjoIne bhava bamADayA. A bhava bagADayA, AvatA bagADayA. keTalAka pArakA mele ApaNA AtmAmAM coMTADavAvALA hoya che. jeTalA enAM bhaya - kara pApA che te peAtAnA AtmAnelamADavA mAge che. jema pitA pAte khAlo thayA. karAMnAM karAM gulAmImAMthI chUTe nahi tevuM lakhI ApyuM. ca'kAzie sAdhupaNAnu kheAyu' teA kheAyu' paNa lakhI ApyuM. jyAM vagara gune pArakAnA gunAne rUkhIne e sthitimAM vAvIe tyAM zuM thAya? dRSTiviSa sa thayA. bhayaMkara dardIne paNa sudhAre temAM ja DAkaTaranI mAhezI jyAM ApaNI upara vALA pheke svapnamAM dekhelA sApe sarADe pAyA, te pA kalAka sudhI jateA nathI; sAkSAta sarpa, draSTiviSa sa leAA raste javAnI manAI kare che. vaTemArgu kahe che--A raste javAnu nathI. AkhA vanane bALI nAMkhyuM. AvI sthitie leAkeAnA nivA raNu chatAM te mAge nIkaLAya che, dayAneA dheAdha kayAM rahyo che ! paMcadriyanI hatyA karanArA, pAtAnA doSane kabUla na karanArA, sAcu' kahenArAne mAravA taiyAra thanArA, je peAtAnA hAthe karIne bhava hArI gayelA nahi, paNa daSTiviSa sa`paNuM mAgI lIdhelu. jo pahelAMnI enI dazA vicArIe teA ulaTA bhakatAne mekalIne e DokAvI daIe. paMcendriyanI hatyA kare, kheATA bacAva kare, leAkAne mArI nAMkhe, AcAryanI samakSa kAyA hAthamAM le, kharekhara rakhaDanAra che, tyAM tAravAnI anahada bhAvanA. bhayaMkara dardane hAthamAM laine sudhAre temAM ja dAvaranI bAhozI, lokeAttaradRSTi. jinezvaranA dhama dAkhala thaye Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistALIsamuM ] sthAnanaMgasUtra [ 19 > hoya to pApImAM pApIne sudhAravAnuM thAya. mahAvIramAM e sthiti che. A dhama jI che tenA uddhAra kare che. lekA zake che. te vakhate jAya che. lekAe kahevAnuM bAkI rAkhyuM haze? 'hAthI pAchaLa kUtarAM dhaNuAM bhase. ' je zerI AgaLa pAMca kUtarAM hAya te zerImAM je gati hoya te ja gati pAMca kUtarAM na hoya tyAMya enI gati enIe. kUtarAM bhase tyAM kUtarAM tarapha diSTa na heAya, utAvaLA na DhAya. kUtarAM na hoya tyAM dhIme pazu na cAle. mahApuruSonI dhAraNA enIe. uSasaga' ke nirupasa mAM tAravAnI smRti bhagavAna mahAvIra ane caDhakAziyA 6 hAthI nathI banavuM. gadheDAne hAthInuM cAmaDu' oDhavu che. te tA bhUMkavAnuM kAma kare, paNa hAthInuM' cAmaDu' oDhaye nATakamAM na zAbhe. mahAvIra AvA adhamAdhama jIvanA uddhAra mATe sekaDA manuSya AmALApALa zake che, zabdonA varasAda varasAve che chatAM jAya che. ravAnI muddhimAM badhA nA kahe che' te nahi. A tA ADA lAkaDAM. emanu kaheluM na mAne te vakhate te leAkeA zuM khele ! te khAle tenI darakAra nahi. adhamatA karI che pelAe, enI sajA pAte bhAgavatA na hoya ! pele kahe lAvA tamArA satkAra karuM? AgathI? AvA upara dhyA AvavI. AbALagepALanA vayanA sAMkhyAM. udghAra karavA AvyA, tyAM aMgArA varasAvyA. ahIM ApaNe tA kahIe ke akamI nA paDI kANA. tAre mATe ATaluM karyuM, tane darakAra nathI. pelo tA jherI gesa cheADI rahyo che. dRSTiviSanI jvALA chatAM jenA aMtaHkaraNanA palaTA thatA nathI. agnie svarUpa na badalAya te ja setu. meAtI hIrAnI rAkha thai jAya. paNa jene AAganI aca na lAge' cAhe jeTalI bhaTTo maLe, peAtAnuM svarUpa na choDe te suvaNuM karUNu najara vasI te vasI. anADI lokeAnA vacana vacamAM AvyA. jenI upara upakAra karavA che teNe jherI gesa che|DhayA, chatAM upakAranI najara khasatI nathI. eka bAjI upakAranI dhArA, bIjI bAju apa Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kAranI dhArAM. jetA jAya. kema baLe nahi? AvAnI upara upakAramAM pharaka paDato nathI. AtmAnI kai sthiti! bIjI vakhata, trIjI vakhata javALA varasAvI. tenI upara paNa uddhAranI buddhi. kaI sthiti e! vItarAga dazAmAM te rahe paNa A vakhate ke jyAM rAganI sattAmAMthI nIkaLI gayA nathI, jyAM traNa traNa vakhata jherI gesa pheke che. mArI javALA AnI upara asara karatI nathI e nizcaya karyo. je javALAe jhADAnA jhADA, vananA vana bALI nAMkhyAM. tenI javALA bhagavAna upara traNa vakhata varasAvI, AthI e hRdaya kamaLa upara bhAra paDe che. te kamaLa kema ughaDatuM nathI. jema sudarzana zeThane sAta vakhata rALIe caDhAvyA chatAM tUTI gaI, taravAra chevaTe tUTI gaI. tema DaMkhIne paNa mArI nAMkhyuM ema caMDakoziyAne thayuM. evAne mArgamAM lAvavAnI daSTi. kaI chAtI kAma karatI haze! pahece eTalA nAMkhI dIdhA, traNa vakhata Aga varasAvI chevaTe DaMkha mAryo. hathiyAra khUTayAM. have kAMi nathI ema thayuM, tyAre caMDakeziye vile paDe. bharata pAMce yuddhamAM hArI gayA te vakhate potAnI zaktine aMge keTaluM vIlakhApaNuM AvyuM haze ! pahelA na'barane vivAthI heya, dAkhalo na AvaDe te vakhate je kALajuM kapAya te bIjAne sUjhe nahi, bIje samajI zake nahi. caMDakaeNzi apratihata zakitavALo, ja galamAM jAnavarane na rahevA de, manuSyane na AvavA de. ja galane cakravatI thayele, teNe pitAnA badhAM hathiyAra pheMkI dIdhA. bIjuM hathiyAra na ra. te vakhate zI dazA thaI haze! paropakArarUpI hAthInI daSTimAM ke cAlamAM pharaka paDato nathI. e duSTa, pApI ema kahevAnuM nahi. bhUja, baja, caMDakaNiyA! he caMziyA! tuM samaja, sAmAnya nakha lAge che tyAM e vAta kahI juo! agninI javALAmAM e pATha ApaNane kyAMthI AvavAne! traNa vakhata caMkeziyAe agninI bhaThThI saLagAvI. jyAM vRSTi varasI rahI che. DaMkha mArIne mArI nAMkhavA sudhI pahecAya che, tyAM bUjha bujha caMDaziyA mA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIm ] sthAnAMgasUtra [ 231 draSTine vicAra karo! e vAkyane pATha bhaNo ! AvA upasarga karavAvALA tarapha ApaNuM vacana bIjuM na nIkaLe. e pATha bhANe to kalyANa che. darekane mATe uddhAranuM jhADa vAvI devuM bhAvanAne pAMcame bheda viniyoga je A mArga pAmyo chuM te uttama che ke nahi? cAhe te tArI tarapha upakAra karatA hoya, apakAra karatA heya, levA mAgatA hoya, na levA mAgatA hoya te paNa tuM to tenA tarapha te dAna kara! darekane mATe uddhAranuM jhADa vAvI devuM te mArI sthiti che. bhagavAnanI sAme vera dhAraNa karanAre devazarmA. tevAne pratibodha kema pamAAve e draSTie gaNadharanuM javuM. samatAnI saritAo e AtmAmAM kevI vahI rahI haze ke mAruM sAMbhaLavA mAge che ke nahi tene vicAra kare nahi! kSetra ke kSetramaMtaranA he, bhakitavALA che ke na ho, mAre to uddhAra kare evI sthitimAM je Ave te ja bAra aMganI racanA pratibaMdhanI sAthe kare. vyAkhyAna 46 mekSamArga mAM paDatAne dhULIA nirALa heya nahi gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe, pravRtti mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, pratibaMdha pAmyA ane dIkSA pAmyA ke tarata vinina nAmane bhAvane pAMcame bheda jaNa jene je je parvonI uttamatA lAgI hoya, je uttamatAnI asaravALo thaye haya, jene upakAradaSTi thaI heya te pitAne maLelA padArtho bIjAne meLavI ApyA vinA rahe nahi. gaNadhare pratibaMdha pAmatAnI sAthe, dIkSA pAmatAnI sAthe, cauda pUrve, bAra aMga racyAM. temAM mekSamArge javAvALAe kevI rIte pravartavuM joIe te jaNAvyuM. nizALamAM bALavargamAM ekAvana belananuM paNa Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bajAramAM te koIne belatA dekhe che? dhULIA nizALamAM zIkheluM nizALa pUratuM kAmanuM vyavahArane aMge sIdhuM ekAvana kAmanuM nathI, tevI rIte ahIM avirati, samyagdaSTi, dezaviratipaNuM e badhuM dhULIA nizALiyA jevA. mekSamArgamAM caDatAne dhULIA nizALa heya nahi. mekSamArgane bajAra temAM zikSitane vahevAra gaNadharanA agiyAra agomAM zrAvakanI karaNI maLe nahi, aherAtranI zrAvakanI caryA nathI. agiyAra aMgemAM sAdhunI karaNuM maLe che. mokSamArga agiyAra aMgamAM che, zrAvakane dharma nathI. mekSamAganI ArAdhanAne aMge. jema vyavahArasita thayelA hisA bane aMge pAMca pAMca = pacIsa. te bajAramAM gaNAvavAnuM na heya, tema sarva viratine mekSane bajAra gaNe, gaNudharee sUtracanA karI te badhI sarva viratine mukhyatA gaNIne. AcArAMgamAM sAdhuonA AcAranI avasthA, paNa zrAvakane aMge adhikAra na maLe. mokSamArgane bajAra, temAM zikSitane vahevAra heya. jene dhanamAla, kuTuMbanI darakAra UDI gaI che, jene potAnA zarIra, jIvananI darakAra UDI gaI che, zarIra, jIvananuM dhAraNa potAne mATe nahi. ghaDAne pagAradAra rAkhIe te ghoDAnI sevA kare, pagAradAra pitAne mATe ke gheDAne mATe karato nathI. zeThane mATe kare che. sugamatA mATe kare che, nahi ke potAnA ke gheDAnA ArAmanA peyathI. jo ke potAne, gheDane ArAma che paNa dhyeya to zeThanA ArAmanuM che. jIvanane, zarIrane TakAvavAnuM te zAne mATe? mokSamArganI pravRtine mATe. ghoDAnI varSo sudhI nokarI kare, paNa zeTha pagAra baMdha kare te dahADe ghoDAne ane nekarane keTale saMbaMdha? evI rIte ghoDe vecI devA, gheDAne nisabata na rahI. nokara pilAte hatA, ghoDe pilAto hato te zeThane aMge. A jIvana, zarIra TakAvavAnuM te jyAM sudhI mokSamArgane lAbha pahoMcate rahe tyAM sudhI. mokSamArgane lAbha pahecate baMdha thAya ke khalAsa, senuM khodato jaya, senuM baMdha Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ ra33 thAya ke seMkaDe varSone pare ya te paNa choDI de che. seMkaDo varSo sudhI pAmIe, paNa AmAMthI samyagdarzana vagerene lAbha nIkaLe tyAM sudhI. samyagdana vagerene lAbha baMdha thAya te vakhata A jIvana, zarIrane TakAvavAnuM nathI. maDika cerane maLadeve khUba paLe enI bahena nane khuza karI bahenatArAe badhuM laI gayeluM dhana kaDhAvavuM che. dhana AvI gayuM ke sULIe caDhAvI dIdhA. utarAdhyayanamAM kahyuM ke "va rAma" jyAM sudhI lAbha maLe tyAM sudhI poSa lAbha maLato aTake ke piSaNa nahi. vADathI khetaranuM vagIkaraNa thAya kevI rIte vartavuM ke jethI A zarIra dvArA samyagdarzana vagere meLavI zakIe? deha, jIva tamAma arpaNa karyA. samyagdarzana vagerenI vRddhi thAya tyAM sudhI dhAraNa piSaNa kema vartavuM te jaNAvavuM joIe. gharanA nekarane ghoDAne kema rAkhavo te zeThe jaNAvavuM joIe. jIve kayA vicAra karavA, zarIre kema vartAva rAkha te batAvavuM joIe. te batAvavA paheluM AcArAMga. te dvArAe sAdhunA AcAranI vyavasthA karelI che. gItArthane udezIne dharmazraddhAna hatuM te vakhate eka vastu magajamAM beThI te tene mATe prANa ApatA, AthI sAdhunA AcArane aMge AcArAMganI vyavasthA AcAranI vyavasthA niyamita karI, paNa vicAranuM niyamitapaNuM na thAya te vagara savAra, vagara lagAme cheDe deDe tevuM thAya, ane te upagane na kahevAya e cAranI vyavasthA karyA chatAM AcAra, vicArane AdhIna hoya to vyava sthA barAbara che, mATe vicAranI vyavasthAne aMge sUyagaDAMganI racanA. AcAra-vicAranI vyavasthA thayA chatAM dhyeya sAbita thavuM joIe. AthI padArthanI iyattA mATe ThANAMgachamAM vargIkaraNa jarjuve che. jema vAthI khetaranuM vargIkaraNa thaI jAya tema ThANuMgAjImAM vagakaraNa karavAmAM AvyuM. temAM pAMca mahAvratane adhikAra. . Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna hiMsA vajavAnuM dhyeya 5kaDo ! sarva prANuonI jIvahiMsAthI viramavuM paheluM mahAvrata. pahelA te vacana nIkaLavuM muzkela. duniyA arthanA dhyeyavALI che, viratinA dhyeyavALI nathI. ene te hiMsA thAo ke na thAo paNa arthanI siddhi thavI joIe pachI kamanuM roya, pachI dharmanI siddhi thAo ke na thAo tenI paDI nathI. kamANI na thAya to dhaMdhe nathI kare, tema koI paNa jIvanI hiMsA na thAya te dhaMdhe kara e kenuM dhyeya che? keInuM nathI. dhaMdhAmAM kamANa dhyeya che. artha e ja eya thaI gayuM. arthathI keTalAka pisA samajatA haze. paisA ekalA artha nathI. te pachI manuSya sivAyanA badhA sArA thaI jAya. ghoDA vagerene paisA pedA karavA nathI bAhya sukhanuM sAdhana arthe meLavavuM te dhyeya. hiMsA thAo ke na thAo tenI keIne paDI nathI. tethI ja ahiMsAmaya padArtho te paNa hiMsAmaya thaI gayA che. gAyanuM dUdha, bheMsanuM dUdha chatAM hiMsAmaya thaI gayA che. muMbaI, kalakattAmAM bheMso lAve. basa, traNasanI bheMsa lAve. cha mAsa vagere dehI pachI kasAchakhAne jAya che. zaheramAM dUdhane AbhArI gAya bheMsanI hiMsA. dhaNIe gAya lIdhI che ane peze che. vAcharaDAne haka nathI, gAya kabajAnI cIja. dUdha Ape che dayAnI dRSTie. rAjA leke para rAjya calAve che te gulAmInI prathA che. je padArthanI utpati ahiMsakapaNe, maLavuM, upabhaga ahiMsakapaNe chatAM vepAranuM ya ahiMsaka na hovAthI hiMsA thaI gaI. bheMsa pharI garbhiNI thAya tyAM sudhI huM khavaDAvuM kema ? AthI kasAIvADe jAya. anAja pitAnI pAse che paNa te dukALa che te vakhate bIjAne na Ape te hiMsaka thAya, bAhya sukhanA sAdhane maLatAM je hiMsA cheDAya te choDavA taiyAra che paNa hiMsA ke pApa choDavuM ja joIe te ya nathI. vAcharaDuM adhuM dUdha dhAvI jAya te adhuM ja dUdha mAre bhAge Avaze mAne. jyAre dharmazAstrakAra AkhI vAina pheravI nAMkhe che, hiMsA varjavAnuM peya Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [235 pakaDe ! khorAka maLe to hiMsA chUTe che ke nahi, dukhI thao hiMsA chUTe che ke nahi ? bAhya sukhanAM sAdhane dhyeya hatAM, tema hiMsA chUTavI ja joIe. gamatuM maLe, aNagamatuM maLe te eke jovAnuM nahi, paNa ahiMsakapaNuM rahe che ke nahi te jovAnuM che. vepArI AbarU, vepAra, paisAne ya tarIke pakaDe yAvat kuTuMbamAM mAMdu ke game tema heya paNa dhyeya dukAnanuM. jinezvare-dhame...AkhI kI pheravI nAMkhI dhameM karyuM zuM? AkhA jagatanI dizA bAhya sukha ane tenA sAdhane tarapha cAlI rahI hatI. cAhe to khAvA maLe ke na maLe, cAhe paheravA oDhavA vagere maLe ke na maLepaNa hiMsA na thavI joIe te karyuM. meM krIDa pharI gaI. dharmathI bhaNavAo pAu. vAghAbo mig" ema kahI prathama pAMca mahAvratomAM ahiMsAne sthAna kema apAyuM ? AkhA uddezane pahelA muddo ja e. eka manuSya hiMdustAnamAM jo heya. amerikA, jarmanImAM rahI Ave tyAre tenA vicAranI zI dazA thAya che? ja kSetranA saMyoga para phera thAya che te kAlanA sAga paratve phera mAnavAmAM aDacaNa nathI. duHkhamAkANane lIdhe durlabhadho. dakSiNamAM kRSNapakSI vadhAre hoya tenA vicAro kevA thAya? pAMca bharata dakSiNamAM che jayAre pAMca rAvata uttaramAM che, tethI tyAM kRSNa pakSI nahi ? te vakhate sattara vApasthAnakamAM vartavAvALA je gati meLavI zakatA hatA te gati atyAranA tyAgI, tapasvI, verAgI ene mATe nathI. avirati samyagdaSTinI gati bAramA devaloka sudhInI. sAdhyabiMdu e AkhuM vicitra hatuM. bAhya sukhanA sAdhana meLavavAnuM sAdhya anAdi kALathI hatuM. jyAre zAstro, dharmo ne jinezvare enA para pahele kUcaDe pheravyuM ke, bAhyasukha ane tenAM sAdhano choDavAnAM che. che kabala? cAhe to sukha maLe ke na maLo topaNa cha prakAranA jIvomAMthI koI paNa prakAranA jIvanI virAdhanA na thavI joIe A krIDa. jinezvare, ane dharmazAroe Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna karI badhI krIDe bhUlAvI dIdhI, kahe ke mAruM nahi. ema kahI rAjInAmAM apAvyAM. dhanamAla, milkata, berIkarAne aMge de rAjInAmuM. jinezvara mahArAja e zarata dAkhala kare che, badhAnAM rAjInAmAM de, "ra kag'. paheluM lakha "mana' karatA hatA te "mana'nuM sAdhya kaDhAvI nAMkhyuM. mAruM nahi ema kabula kara. tAruM zuM? sarva prANAtipAtathI viramaNa. krIDa, sAdhyanI pahelI kalama sarva prANAtipAtathI viramaNa. A krIDe vartavuM paDaze. tene poSaNa maLaze agara na maLe, zarIrane kabala kare che, paNa A sAcavavuM paDaze, tene aMge vicAra karAvAya che. be vAkya judAM bolavA paDe che " mA mAtra savAlo upavAyA re " pachI paccakkhAma A che, ane tene aMge viramuM chuM. A pahelA mahAvratanuM svarUpa, pachI tene aMgI kAra. pahelAM jANIbujhIne akala haziyArIthI sahI karuM chuM e nakakI karyuM, pahelAM paccakakhAmi na rAkhyuM. paNa paheluM mahatrata sarva prANAtipAtathI viramavuM, pachI sarva prakAranA paccakkhANa karuM chuM ema kahyuM. pahelAM dastAveja vAMcyA pachI sahI karI. jinezvare-temanA dharmo bAhya sukha, tene sAdhane, tenI AkhI kriIDa pheravI nAkhI. dayAnA iMtejAma mATe jagatane bIjo eke dhama nathI- prANAtipAta-viramaNane pahelAM vrata tarIke sthAna kema? mRSAvAda viramaNane aMge krIDe rAkhanArA hoya ke juThuM na bolavuM, kAI paNa prakAre hiMsA thAya to te mAre pAlave tema nathI tevo dastAveja. jIvahiMsA karanArA sAthe levaDa-devaDa na rAkhIe. pahelA mahAvrata tarIke A vrata che. sabhAnA uddeza jagatane nyAla karI de tevA che paNa kAgaLane zobhAve tema tame krIDa rAkhI te kAgaLIA zobhAvana rI. je udeza dharAve ane tene lAyaka baMdobasta-ItijAma kare te te udeza kAgaLIe rahela na kahevAya. dharmane nAme, yamane niyamane nAme ahiMsAne eTale hiMsA choDavI joIe ema te kabUla karanArA badhA che, ne kahe che ke nahi thAta samUtAni ! tArA rUpIDana. paNa kroDa, Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seMtAlIsamuM ] sthAnAMgasatra [237 kIDanA rUpamAM rahevI joIe, iMtejAma (baMdobasta)nI vAta AvI tyAM besI gayA. jena zAsanane aMge vicArIe te nakhazikhAMta dayA. eke eka vastu dayA mATe jema pUjaNa lAkaDA vagerene pUjavA mATe. A krIDavAvALAe iMtejAma keTale karyo che? AcArane age ItijAma sarvajJa mahArAjane iMtejAma che. jaina dharmane iMtejAma che, te dayAnI kIDane barobara dAkhala karavA mATe che. dayAnA IMtejAma mATe jagatane keI dharma nathI, te badhA sabhAnA udeza mATe kAgaLa kALA karanArA che. amalamAM melavA mATe prayatna na karyo hoya to kevaLa kAgaLa kALA karyA che. anya matavALAe dayA kahI che te te kevaLa kAgaLa kALA karyA che, iMtejAma karyo tethI jaina dharmane apada maLyuM- paMjavA, pramAvA mATe kayA dharmamAM upakaraNa che? dayAnA AcArane ke upakaraNone sthAna na hoya te dayA karavA taiyAra che te kevI rIte mAnavuM? pahelAM mahAvratamAM jaNAvelI sarva prANAtipAtanI virati; AcAra iMtejAmane aMge rahelI che. te ja dharmane agrapada maLI zake. sarvathA prANAtipAta-viramaNanI krIDa karI, IMtejAma karyo tethI jaina dharmane agrapada maLyuM. sarvathA hiMsAnI viratinI krIDa karI, upakaraNe karyA paNa padArtha astavyasta heya te koDa ke IjAmane bAdha kare, mATe tevA padArtho na joIe. padArtho mAnavA nahi mAnavAne aMge iMtejAma vagerenI jarUra. vyAkhyAna : 47 choDavo na thAya tyAre khabara paDe ke vAvetara thayuM nathI | gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, dharmanI pravRttine mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pratibaMdha pAmI dIkSA pAmyA, tenI sAthe ja vini Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ganI aMdara bhAvanA kaI hoya? huM je pAme te ghaNuM ja apUrva pAmyo. anAdi kALamAM nahi pAmeluM pApe. varasAda varasyo hoya. varasAdane mahinA, be mahinA thaI gayA hoya, ane UMca na Ave te kahI zakIe ke bIja vavAyuM nathI. cheDe na thaye tyAre mAlama paDe ke vAvetara thayuM nathI, tema AtmAne aMge vicArIe ke Apa ne sarvajJa bhagavAnanuM zAsana temanAM vacana maLyAM te paNa kUtaro gAdI para bese to khAsaDAM cAve, tevI rIte A jIva sarvasa bhagavAnanuM zAsana pAme chatAM hajI sudhI saMsAra bhayaMkara na lAge. te saMsArane bhayaMkara kahe che kharo, paNa aMdara bhayaMkara lAgyo nathI. agnithI bhaya pAme che tyAM dravya jAya tene bhaya che. e bhaya jevA aMdara vasyA te pele bhaya hajI aMdara vasyo nathI. ahIM camakAro thAya che te kahI Ape che. jhALa cheTI heya, A bAju AvatI hoya te camakI UDIe chIe. pArakA hAthamAM hathIyAra dekhIe, hathiyAra cheTuM chatAM trAsa chUTe che. paNa bhavane aMge vicArIe to aMdara baLI rahyA chIe chatAM bhayaMkara lAgatuM nathI. AthI nizcita thAya che ke hajI dharmane choDa Ugyo nathI. tenuM bIja pahelAM vavAyeluM nathI. bIja navuM che. ahiM je trAsa chUTe che, te mithyAtvanI dazAne chUTe che. A uparathI tevAne miThAvI karAvavA mAgato nathI. duHkhane cUravA karatAM duHkhanA kAraNa rU5 pApane cUravuM adyAtIne trAsa che. pADozIne ghera pika melAI temAM ekAA thaIe chIe, paNa gharanA manuSyanI mokANa mAMDI nathI, pugalane je duHkha thAya, tAva Ave, jhADA thAya, mAthuM duHkhe e badhuM pADozInA gharanI pika che, tenA makANIA thaIe chIe. tema te mithyAtvI paNa thAya. mithyAtvI duHkhane aMge pokAre che. zarIranA paDelA duHkhane aMge kaMTALo mithyAtvIne paNa hoya che, je zarIranA duHkhane aMge kaMTALAmAM jaIe te jAnavara ke mithyAtvInI dazAmAM. chokarAne kAMTe vAgyo. bAe kAMTo kADho. patthare laI kAMTAne cUrI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 239 nAMkhyA, 'sALA mane vAgyA', mane vAgyA hateA tethI tane cUrI nAkhyA. ahIM gALa dIdhI temAM vahyuM zuM? bAvaLI gaye| nathI tyAM sudhI zuM vaLyuM? cheAkarAne mUrkhA ja kahIe, bAvaLIAne ukheDI na nAMkhe, AvaLIA nIce pharavAnuM na cheDe tene mUrkhA kahIe pApanI pravRtti rUpa bAvaLI ukheDI kADhayA nathI, pASarUpa AvaLImA nIce pharavAnu baMdha karyuM nathI ane chekarAnI hAMsI karIe chIe te mukha kANu? AvatA duHkhane caravAne sau taiyAra. paNa du:khAnA kAraNeA pApa, ane caravA keTalA taiyAra thayA? vedanAne vicAra karavA dareka taiyAra che paNa pApa na AMdhu, pApane raste na jAuM, e vicAra kayAre AvyA ? gumaDAnI vA kaI karuM, kayA dAkatarane khelAvuM ? kAMTA lAgelA te chUMdAya che paNa khAvaLIe nathI kaDhAtA. zAkArA sihu thavAnA upadeza Ape che zArIrika, mAnasika, vAcika, kauTuMbika ane aArthika e badhA du:khanI jaDa kaMi? badhelA pApa te ukheDavAne kaI mahenata thai ? * tuM kUtarA evuM kAi kahI jAya teA krodha Ave, paNu kUtarAnA kAme karIe temAM vAMdhA niha ! kUtarAne kAI pathA mAre te patharAne karaDavA jAya paNa siMha bANunI sAmuM na jue te te mAranAranA sAme dhase. AthI zAstrakAra siMha thavAnA upadeza Ape che. aniSTa viSaye vagere tarapha na juo tenA kAraNeA tarapha jumme, je pApanA udaya tarapha jIbhe tevAne samyagdarzananA dharatuM cheTuM che, tene haju pADeAzInI paMcAta karI che. ApaNI cATa aghAtI tarapha adhAtI ane zvAtIkama nAmanA be prakAranA karmo kahyA che. dhAtIkamAM dhAtakakama -sIdhA AtmAne mAranAra, bagADanAra te A vaga. AtmAnA guNA upara jenI cATa e dhAtaka, AtmAnA hatyArA tenu nAma dhAtI. nAnA cheAkarA, payA, thALI je heya te mAre, paNu tenuM kAMi nahi, ghAtaka nahi. adhAtI krama te tane kAMi karavAnA nathI. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra40 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna teNe nAmathI tamane sAvaceta karyA che. A vaga vAta karanAra che. bIje varga bhale virodhI, paNa tAruM bagADe nahi. paNa ApaNI coTa aghAtI tarapha che, te khALe DUcA daravAjA mekaLA che. azAtAne udaya, muddagalamaya. nAskI, tiryaMcanuM AyuSya pudgala dvArA ne nAmakarma, gotrakama paNa pudgala dvArA. teo AtmAnA guNane aDatA nathI. samyagdaSTi zatru tarIke ghAtI kamane e jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane antarAya, e cAre ghAtInI caTa AtmA upara. e pudagalene pakaDe nahi. AtmAnA guNone pakaDe. samyagdaSTinA zatru azAtAne udaya vagere nathI. samyagdaSTi zatru tarIke ghAtI karmane dekhe. aghAtInA jeTalA pApa prakatirUpe gaNAya te dekhAtAM pApa che, paNa kharekhara te te TakA che, nIsaraNI che. aghAtInI puNyarUpa prakRti te te gharanA zatru che. je pApa prakRti che te caDhatAM AvaDe te mokSe javAnI, sadagatie javAnI nIsaraNa che. parISahathI uparAganA sahanathI nirjarA te mokSanA mATe che. aghatInA pApane lIdhe aghAtInI kharAba prakRtine lIdhe AtmAnuM caDhavuM thAya, aghAtInA pApana udayanA lIdhe thatAM karyonAM paccakakhANuM rAkhyAM nathI. vAtIka bAdhavAmAM AMtare thaye nathI ApanA, le te nirjarA zA mATe? aghAtInA pApane udayamAM AvavA de. jema udayamAM Avaze tema aghAtinA lAgelA. pApe tUTe ane AtmAnI nirmaLatA thAya. devuM tUTavAnuM te milkata vadhavAnI, AdhyAna sAnuM nAma ? vedanA thaI hoya te vedanAnA nAzane vicAra kare tenuM nAma ArtadhyAna. ISTa saMyoga meLavavAne, aniSTa dUra karavAno vicAra te "ArtadhyAna che. tame aghAtI upara jera ajamAvIne karo cho zuM? araviMdakamaLa upara erAvaNa caDhAvyo Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [241 kAmano zera adhAtI tAkAta vagarane tenA upara savArI kare che, samaye samaye anaMtA jJAnAvaraNIya. darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya badhAya che tenAthI Daro. A vicArIzuM tyAre bhavanuM bhayaMkarapaNuM samajAze. bI pApa bAMdhavAmAM AMtarA thaI gayA, paNa ghAtaka bAMdhavAmAM Avaro thayo nathI. sAthe samaye nIcayoga ja bAMdhyuM ema nathI, athabhano paNa AMtara paDayo che. ghAtI prakRtimAM zubha azubha bAMdhavAne AMtare paDa paNa ghAtInA azu ane bAMdhavAmAM AMtara paDaye nathI paghAtInA aMtare paDe. A avatIdamanI pApaprakRtiomAM anaMtI vakhata paDayo che, AMtare na paDyo hoya to jAtInA prahAra eka samaya, enA sahAramAM AMtara nahi. je kAtila ghA karavAvALA che, jenA prahAramAM A ro nI, tenAthI DaratA nathI paNa pADe zI ghA kare tenAthI covIse kaleka DaratA rahe che, samajyA pachI kare te ghA sajajaDa daza varSanI uMmarane nAne che kare vezyA tyAM jaIne bese tenI paMcAta nathI, samaju thayA pachI paMcana. tevI rIte mohanIya samajIne pahelA ghA kare che. aNasamajIne kareluM je kAMI ghA kare tenA karatAM samajI kareluM vadhAre sajajaDa ghA kare. mohanIyane jANe oLakhe chatAM jIva mUMjhAya. sahastradhI zuM kare che? ociMto mAthuM na kApe, paNa sAme thA, joIe te hathiyAra le! ema kahIne mAre. tenI mAphaka meha Te che, jIvane sAvaceta karIne mAra devaDAve che, de che. prA- vakhate mitro Adi bhAvanA bhAva hoIe, te vakhate jIve zuM karavuM? samAdhAna-badhA jIvone aMge maitrI bhAvanA rAkhavI. paradezI rAjAe maitrI bhAvanA khaDI karI, te vakhate sUryakAMtAne pahele naMbara Apo. bIjAne khamAvavAnI sAthe Ane pahelI khamAve. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] sthAnAMga satra [ vyAkhyAna kAraNa ke vera rahevAne saMbhava che. jhera daIne, nakha mArIne mAranArAne pahelAM khamAve. A saMsArI dazAmAM rahe tenI mokANa ! pArake racelo banAva banato nathI. gati sudharAvanAra satI-eka satI che. enA dhaNIne mArI nAMkhyA je karyo che. paNa maravA paDe che. satInA zIlanA khaMDanane mATe mArI nAMkhe che. pahelo ene virAdha khamA che, enI upara aprIti na lAvaze ema kahe che. dhaNInuM mAthuM kApyuM te apakRtya che, tene aMge dhaNIne kahe che ene virodha khamAvI che, enA upara aprIti na lAvaze. kaI sthitimAM apakRtyamAM utara che? eka sanInuM zIla teDavA mATe sagA bhAIne mArI nAkhyo, satI te vakhate kahe che, pahelA ene khamA. ArAdhanAne mAne karyo che? enI gatina bagaDe e satIne mu. rAjakuMvarIe AvA prasaMge jyAre dRDhatAne dharAvI zake to pachI dharma karanArAe A AuM. bana kema na levuM? cAhe te kArya hAya paNa duniyAmAM bagADI nAMkhanAra keI nathI. chokarAno khaDiyo-karAnI ramata-chokarAnA hAthamAM cInAI khaDiyA Ave. paDI jAya, kaTakA thaI jAya. hAtha ema rAkhe ke be kaTakA judA na thAya, pele bIje bolatA Ave che. hAtha de khoi , pele kahe lAva mAre khaDi!kha iTela have, hAtha lagADaze te vAMka. duHkha levAnI taiyArI karI melelI che, temAM pele bicAra aTakayA AvyuM. tene mAthe nAkhIe ke te badhuM karyuM. ahiM badhI dukhanI tavArI karIne vartamAnamAM sukhanI taiyArI dekhADI. luccAI karIne jIve karmo bAMdhyAM che, paNa bIjae kAMI karyuM eTale bIjAne mAthe nAMkhe che, je kaI banAva bane che te potAno pahelAne ke hamaNAne racele che, pArako racela banAva banato nathI. pitAnA karmavipAkane samaje nathI te rakhaDavAnuM pariNAma sarva jIvoe pUrve je karmo karelAM che te tenA mukha, azubha vipAkane pAme che. cAhe te sukha duHkhanA kAmo thAya temAM bIje Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ ra43 tA nimitta mAtra che, jema bIjo chekarA yA tethI phADanAra Tharyo, tema ApaNe paNa bhAjI gAThavI rAkhI che. pelA nimittavALA, tene mAthe nAMkhIe paNa ApaNe niDhoMba ! sArA yiA hatA, navA hatA, e khadhI vacananI sAThThArI. 'huM te khAma kare paNa lAAe Ama karyuM,' A cheArAnI ramata che, je peAtAnA krama'vipAkane samajye nahi te rakhaDavAnuM che. ' ghAtInA ghAne age bhayaMkarapaNu have mULavAta para Ave. haju A jIvane samyagdaSTi thavuM che. dhAnInA bhayAraNAnA svapne paNa khyAla AvatA nathI. adhAtInA pApanA ! lAgavavA te sadgatinI nIsarI che. lAtInA vicAra na karavA, adhAtInA puNyanI pAchaLa plATAyA javuM, azvAtInA pApathI palAyana karavuM e badhuM kevuM? dhAtInA svapne paNu khyAla nathI karyo, dhAtIno khyAla karI tyAre bhavacakranuM bhayaMkarapaNu MdhatInA lAne aMge bhaya kahyuM. adhAto te malamapaTAe sAnna karyAM jevuM che. adhAtInI pASa prakRti ja badhAi che ema nathI. adhAtI e to vAdaLAM che, te chAMyeA karyAM kare che, paNu kAI divasa ArAma na Ape, dhA karyA vinA na choDe, sALo vIkhyA vinA na rahe tevA dhA brAtIAi che. vAtInA lAjIvane eka samaya lAgyA vinA rahetA nathI, paNa A jIva pADe!zInA maraNumAM mAkANImA thAya che. ghAtI samaye samaye ApaNI pAchaLa paDayuM' che AtmAnA guNono nAza kare te dhAtI, duryodhane kahyuM khANuM kANu mAre che ? zikhaDInAM khaNu na hoya. arjunanAM khANuM che. tenA zivAya khIjAnAM na Aya. AtmAnA guNAne bA karavA, AtmAne UMcA javA na deve e tAkAta dhAtamAM che. adhAtInu jora cAhe tevuM hoya te paNa AtmA dakhAI jatA nathI, dhAtI samaye samaye ApaNI vAMse pAyuM che. A duniyAdArInu dRSTAMta che--keTalIka vakhata khAyelA anevA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] sthAnAMgasUtra vyAkhyAna gharanA nukazAna karatAM sAsariyAnuM nukazAna tapAse che. tema A jIva bAyala banyA che, A zarIrane kAMI na thavuM joIe, AnI upara kAMI thAya tenA vicArI paNa AtmAnI upara keTalA ghA thAya tene vicAra jIva karato nathI. mAtmAnuM zuM thAya te bhUlI jAya che. gharajamAI sAsariyAnuM tapAse, kuTuMbanuM na tapAse. tema zarIranA iSTa saMgo meLavavA paNa mAtmAne hisAba nahi. kAmAtuzmAmAM heya tene tilaba hAya maratu ekAda be racAM heya jaNa be bharo te le naha, ApaNe gyAtunA hisAbamAM nathI. emAM jyAre te dazA vicArIe tyAre mAlama paDe, ApaNuM ghara keTale ? choko kahe, "mAmAnuM ghara keTale ? dIva baLe Tale...samakinuM ghara keTale? ApaNe ApaNuM ghara keTaluM cheTuM che te jovuM nathI, mA dazA vicArIne tApaNuM ghara hajI vyAM che ? lAkSanuM karIe chIe, paramezvara ke rAjA ! e e mAga karavA nari, parabezvara pAse mAga meDI. dekhe te mULa chamAI mULamAM nathI, maghAtI kara, paNa aghAtInI pApakRta zuM karavAnI hatI te vicAra nathI Avato. covIse kalAka kIDInA kaTakane juve che paNa je zara saradAra che tenA upara vicAra tha nathI. ghAtI sIMdhI AtmA upara asara kare. bemAM ghaNe pharaka- bhavyatvabhAve svAbhAvika che. kRtrima nathI anAdi che emanuM tIrthakaranuM pAkayuM ane ApaNuM pAkavAnuM ThekANuM nahi. bhavyatvamAM ane tathAbhavyatvamAM ghaNe pharaka. tayAbhavyatva eTale te te dravya, kSetra, kALa, bhAve samyagdarzanajJAna vagerenI prApti, ane mokSa thavAnI lAyakAta te bhavyatva. samakitI se TakA banavA mAgIe chIe, paNa hisAba karavA jaIe tyAre dekaDAnuMya ThekANuM nathI. samaye samaye anaMtA ghAtI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamuM ] sthAnAMgamatra [ 25 karmo ApaNA upara ghA karI rahyA che tenI darakAra nathI. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAya e ghAtI kahevAya che prazna-yAkhyAna sAMbhaLatI vakhata jJAnAvaraNIya karma baMdhAya? samAdhAna ahIM rasoLI thaI. seLIne vikAra thaI gayo. mArA khorAkamAMthI Ane poSaNa maLe te maracha rUMvADeya nathI, chatAM raseLIne piSaNa maLyA vinA rahe nahi, je jJAnAvaraNIya pUrve bAMdhyA che te bhogavIe chIe. te bhagavatI vakhate karma prakRti je baMdhAya che temAMthI tene bhAga paDe, ajavALI toya rAtri saMkA-pUjA, sAmAyika nirjarAnI kriyA, temAM baMdha zAne? samAdhAna-nirjarAnA adhyavasAya sAthe rAgadveSa kharA. rAgadveSa ghAtIne lAvavAnuM kAma kare. jema ajavALI teya rAtri. apramatta dazAmAM (7 vagere guNasthAnamAM) jJAnAvaraNIyane baMdha cAlu che. dazamAnA cheDA sudhI baMdhAya. agiyArame pahece tyAre jJAnAvaraNayane baMdha rokAya. kareAe Ape toya vikAranuM poSaNa cAlu prazna-upAdhi maTI jAya te vakhate samAdhistha puruSane baMdha cAlato rahe ke nahi ? samAdhAna-bhojana karIne sUI gayo che, UMdhamAM paDamA paNa piSaNa te maLe che. vikAranuM piSaNa te ka rma Apo te paNa cAlu rahe, tema baMdha cAlatuM rahe. sALe eTale bApa karatAM baDe have mULa vAta para Ave-A jIva anAdikALathI samaye samaye AtmAnA guNe upara ghA karanAra ane AtmAnI kharAbI karanAra upara ceTa (rAva) dhAratuM nathI. ene to mAne che sALe. sALo eTale bApa karatAM baDe. enuM zuM thAya? ane pitAnA karatAM A zarIra vadhe. AtmAnuM cAhe te thAya tenI phikara nahi. A dazA dhama, samyagdaSTine eka aMze paNa zobhe che? samajIe chIe, karIe chIe, uttararUpe karIe chIe paNa "AtmA e sthitimAM Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna Ave" A vastu vicArIzuM tyAre A jIva pahelA kaI pAmyA nathI, pahelAM kaSTa pAmela heta te, varasAda varasyAne mudata thaI te jarUra che joIe, choDavo na thaye te pahelAM bIja vavAyuM nathI, anAdikALathI nathI pAo evuM A apU maLyuM che ema lAge asaMkhyAtI vakhata AvA vicAro Ave. samyakatva Ave tyAre A vicAro heya ja. e sakhyatva asaMkhyAtI vakhata Ave ne cAlyuM jAya. kSetrapalyopamanA asaMkhya bhAga jeTaluM Ave, cAluM jAya. tAva Ave, UtarI jAya, na bhUlI zake te abhaNa ane bhUlela nahi e bhale sarakhe na heya. atyAra sudhI nahi maLeluM mahayuM che A cha te AtmIya phaLanI apekSAe mAtmAnA asaMkhyAtA pradezanA eka pradezanuM sukha eka vakhata paNa meLavavA bhAzALI thato nathI. AkhI jiMdagI sAmAyika vageremAM gaI. adhAtIne karyo ghA khaTakyA vinA rahyo? ghAtI ghA ka khaTaka? anaMtA patrala parAvarte rakhAyA chatAM nathI maLyuM te atyAre maLyuM che, je meLavI jAe to anaMtA pudgalaparAvartamAM nathI maLyuM te meLavI zakIe. ghAtakarma tarapha najara jatI nathI- pudagala anaMtA tethI anaMta varma pADayA. evI eka pata enuM nAma kavaNa. badhA pudagale jyAre zarIrapaNe pariName. eka paNa vargaNanA pudagala dArika zarIrapaNe pariNamavA mAMDe ane tene saMpUrNa pariNamAvatAM je kALa jAya tenuM nAma kavya thakI pudagalaparAvarta. eka eka AkAzapradeze mare, jene ja gaNave, bIje mare te kAmane nahi. AvI rIte cauda rAjalakanA pradeze maraNathI bharAI jAya. AvAM je pudgala para varta thAya tevAM anatA pudagala parAvata rakhaDe. je cIja maLI nathI tethI ja meLavavAnuM bhAgya khulyuM, je meLavI zakIe to thAtIne, ghAtInA dhAne oLakhe to Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sutalIyamuM ! sthAnAMgasUtra PS 247 avAtane pApane Dara te photarA khAMDavA jevo lAge. maghAtInA pApane udava te gaNavAne zAno? karo chApane dekhe, kApaDanA thAnane na dekhe, tema chokaro adhAtInA 55nA udayane TALavA evIe kalAka maLe che. AkhI jiMdagI dRSTi tyAM che. ghAnI tarapha dRSTi gaI nI. je AtmAnA svarUpane jANe, jJanAdika gune jANe tenA dhyAnamAM koNe ThAra mAryA te rahevuM joIe. ahI navuM pAme che ke je pUrve navI pApo. ATalAja mATe aprApta ema lakhe che.. dharmane bedhava bha kahe che. samaphatrane aMge nahi pAmele pAmyo che. A sthiti nathI pAme, je pAmo heta, vAveluM khetara heta te varasAda varase te cheDA ugyA vinA na rahe. dhULamAM laTuM chuM. ja chuM atyAre. atyAre ja na haiuM te dhULamAM ramanAra na he. jinezvaranuM zAsana pAmyo chuM, chAtI tarapha najare jatI nathI, A kharekhara hamaNuM ja chuM. mane maLavuM duniyAne haka te viniyoga ramapUrvatA AtmAne bhAse te vakhate Ama jarUra thAya ke, mane ATalI mahenata paDI te anaMtA vakhata je vastu nahatI maLI te atyAre maLI che te mArUM dhabhAga che. A cIja jaga ne meLavI AkhuM. nAtane sudhAryA, sukhI karyA vagara tAruM kuTuMba sudharaze, sukhI thaze nahi. nAtane sudhAryA vinA dIvA pAchaLa aMdhAra che. nAtane na sudhAro to chokarInI zI vale nAta surarI heya te je ghare deze te ghere kalola karaze. chokarA mATe kanyA bahArathI lAvIzane? nAta nahi sudharI hoya te tAruM zuM thavAnuM haMmeza mATe sudhAre, suMdarapaNuM rAkhavuM hoya te AkhI nAtane sArI kara ! bhagya chava dhAra ke cAra charane apUrva maLyuM. jyAre khasI jaze tene pa nathI, mATe mArI nAta taiyAra karI dauM. temAMthI koI pAchuM meLavI Apaze. bhavya jIvane maLyuM na hoya to khase tyAre koNa ThekANe lAvavAnuM ? devAnA abhiprAyo khasatuM bacAve che. bhaNAve eTale bhaNatara pAkuM Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna thAya. Ape.Apa samyaktvanI jaDa pAkI thavA mATe dareke zuddha parizruti pAmIne e vicAramAM mazagula rahevu joIe. A sthitie lagyene kema lAvuM tenuM nAma viniyeAga, mane maLeluM duniyAne te viniyoga. kAi enAthI menasIba na rahe tenu nAma giniyAga. ane aMge bhagavAna sudharmAstrAmaujI pratibAdha pAmyA te bhagya jIvAte mAge` lAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karI, pAta krayAnA mAdhavAnA ojAro dharAvanAra jaina dharma prANAtipAta viramaNu paheluM' batAvyuM. badhI parIkSAone AdhAra e trata upara rahyo che. guru, dhama te zAstra paNa prAzcAtipA viramaNu upara. je vakhate sasthA sthapAya che. te vakhate kAgaLanA uddeze! jagatane nyAla karanArA dekhAya che, yAnI paiAkAra karanArA, dhyAne mATe dhrAMghATa karanArA ghaNA hoya. mAra, mAra' karyuM` jIta na maLI jAya, AArA hoya teA ta maLe. dayA pAkarI ApI jatI nathI, AjArAmAM hithayAra vagaranA sipAio che. dhyAne sAdhavAnA AjAre! dharAvanAra jaina dharma che. DAsaNa, jhALI, pAtarAM azru yA mATe, hathiyAravALu` lazkara hAya tA te jaitenuM dhyAne pAkAre chatAM khIjAmAM dhyAnuM sAdhana eke nathI. bIjA dhamamAM dayAnI pravRtti kAMI na maLe sAdhana vagaranA kalyANa kare ! yAnuM sAdhana dharAvanAra jainadhama, jaitaguru,te jainemAM pAMca simitane traNa gupti che, khAje samitinuM nAma nahi. khInnu' hathiyAra vagaranu TALu mAra mAra' kare, te khArAka ghaTADe bIjI` kAMi kare nahi. khIjA krama mAM dayAnI pravRtti, kriyA, kAMi na maLe. yAnA AcAra, sAdhana, pravrutti ne kriyAvALuM jaina zAsana che. yA pekAre, yAnA sAdhanA, AcAra rAkhe pazu yAne tattvavAda zAsanamAM ramI rahyo na hoya tyAM sudhI kAMI thAya nahi jaina zAsanamAM yAte AgevAna 56 kema ApavAmAM AvyuM te aMge. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 48 eka dIvA anekane utpanna kare temAM tene kaMI khAvAnu' nathI. gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAvAmI mahArAja bhavya jIveAnA uSakArane mATe dhanI pravRttine mATe, meAkSamAgatA pravAha vaheDAvavA mATe pratiSeAdha pA, dIkSA pAmyA tenI sAthe ja viniyeAga nAmanA pAMcamA bheda jaNAvye viniyeAga nAmanA bhenI aMdara ya zuM? peAtAne maLelI cIja, peAtAne apU, alabhya, uttameAttama lAgI hAya, teA pachI dayALunu... aMtaHkaraNa bIjAne te kema na maLe e ja vicAramAM rahe. sAmAnya duniyAmAM bAhya padAtha evI cIja che ke, dIdhI ke gaI. mATe te cIjane aMge bIjAne devAnI buddhi thavA pahelAM peAtAne khAvAnA bhaya rahe che. maLelI cIjane jema du bha gaNe tema tema na devAnI bhuddhi thAya. jeTalu dIdhu. eTalu khAyu. A buddhi thaI jAya, tethI devAtA sakAca thAya. paNa bhAva tarIke dIdhelI cIja devAmAM vAvALI nathI. eka dIA bIjA dIvAne utpanna kare temAM dIvAne khAvApaNuM nahi. seMkaDeA navA utpanna thayA chatAM pahelAM dIvAne khAvAnuM hatuM nathI. samyagdana vagere rUpa AtmAnA svabhAva evI rIte rahelA che ke enAthI lAkhA samyagdarzana vagere pAmyuM jAya ane tenAmAM samyagdarzana vagere rahelA hatA temAM AchAza thatI nathI, vyakitanA jJAnamAM sAkSAt haiAya ke pratibiMba hAya temAM pharaka nathI. bhagavAnanI pratimAnI mAnyatA khaseDavA mATe, pUjA khaseDavA mATe kumate pravatelA che. te khIjAte kumatamAM pratrartAvavA mAge che. te udAharaNa de che ke pattharanI gAyathI dUdha nIkaLe che ' pattharanI gAyathI dUdha na nIkaLe, paNa vicAra karaze! teA jaNAze ke pattharanI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 } sthAnoMgasUtra [vyAkhyAna gAyathI dUdha nIkaLe. nAnA bALakane gAyane je oLakhAve che. te copaDInA citrAmathI oLakhAve che. A gAyanuM zIMgaDuM' kahevAya, emAMthI dUdha na nIkaLe, AA pUchaDuM kahevAya emAMthI dUdha na nIkaLe. A caLa che, aDhIthI dUdha nIkaLe che. te mALe hAtha lagADIne zIkhyuM ? nizALa gAya bAMdhI ho kharI ? vAdhanI oLakhANu pazu citrathI karAvA che ne! vAdhanI oLakhA" keDhalAe vAdha lAvIne karAvI ke tamAre to jJAna sAmrAI thavuM joIe mATe vAdha lAjavA joie. vAya, sApa lAvyA vinA temanuM jJAna na apAya. khAlamadiramAM have vAya, sApa lAvavA joIe. sAkSAthI je jJAna thAya te ja jJAna tastrI, pratibiMba ke mUrtithI thAya mALAthImAM citrAmaNunA thAkaDA Ave. sAtamImAM eTalA citrA hotA nathI. cADhIe sApa laTakAvo bALakAne kApa mIkhAtmyA? ane rAva pyu oLakhyA karmathI! sAkSAtathI na eLakhAya, chabIthI mALavAma Ave che. e ekhAsa thavAdhI vAthI ame ke nahi! citra na khatAvA tA e baccu sAkSAta vAvathI bacaro niha. prakRtti vyavahArathI joIe chIe. jJAnane mATe sAkSAt ke patrita vastumAM pharaka nathI. sAphAta tIrthaMkara hoya ane je tI karapaNAnu jJAna cAya ke tI karatI mUti hoya ane je tItha karapaNAnuM jJAna thAya temAM kAI qhu AtanI krUra nathI. mUrtithI jJAna thAya te sAkSAtkI thAya. vacanadvArAe vyaktinuM jJAna thatuM hatuM. vyakitanuM jJAna jevI rIte ketane dekhavAthI thAya tevuM pratibiMbane haiMkhavAthI paNa thAya. vyakitanA sAnamAM sAkSAt hoya ke pratibiMba heya temAM pharaka nathI. pratibiMbanI prApti sadA ane sarvatra che, sAvatrika jJAna karAvanArI cIja tarIke krita karatAM pratibiMba vadhAre upayogI che. pratiSiba vyakita sivAyanA kALamAM, sthAnamAM vyakitanuM jJAna karAvaze. kakita karatAM pratibiMba jJAna karAvavA mATe atyaMta upayAgI che. kinajJAna thai Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atImu ] sthAnAMgala ( 11 jAya tyAre kitanA guAAnuM ApeAbhAra smaraNamAM thAya. rAma yAda Ave ke lakSmaNa aneM sItA tarata yAda Ave, kAraNa ke saLa'dhI che. rAma vagara judI sItA haiAtI nathI ane sItA vagara khudA rAma hAnA nI. rAmanA khATalAnI jagA para kAma khuda yAda AvI jA.. tIthaMkaranA AtmAmAM kaizya, vItarAmapazu' vagere che evuM jene pUr jJAna che te manuSyane pratibiMba dekhavAnI sAthe tanuM smaraNa thavAtuM, temAM rahelA guNI jarUra yAda ApAnA nathi jJAnaM aparasmArakam. vyakti karatAM pratibiMba pahelA nArano cIja jagatamAM pruSTa pradAtA medha AtmAne ullAsa karanArA thAya che. au ghere kheDI che. dhI paradeza gayelA che. jo dhaNI taraphathI sataSa kema te dhaNanuM nAma yAda AvatAM vAsa Ave che. mAtA badhA zagAra kara dveSa te vakhate paNa chekAnI vAta AvatAM rUvADAM UmA thai jAya che. ISTa vastunuM smaraNa teno iSTatAne UbhI karI de che. bhavyatva mAtrane kevaLajJAna, dana. vItarAgapaNu ane anata vayanI prApti praSTi hoya te iSTa hovAthI tAra gujIvALA che te aNu Aya te rUMvADAM rUMvADA khaDA thAya. pratibiMba uparathI vyakitanu smaraNa, vyakitanA smaraNuthI - timAM rahelA guNAnu jJAna, te jJAna cavAmI pUrva ullAsa. mAttA pahelAM chekarAnA jJAnavALI hatI. je vakhate krekarAnA kSAzrunI vAta thAya te vakhate chAtI era ja UchaLe. iSTanA khyAlane lIdhe ullAsa thAya te jude ja che. pratibiMba, mUrti e vyakitanA jJAnane age pahelA naMbaranI strIja. krita karatAM pratibiba pahelA nakharanI cIja. vyakti eka kALana, jyAre pratibiMba satra kSetra, sarva kALamAM, tethI pahelA namaranI cIja, te pachI bhagavAna jinezvaranI mUrti aMge jeTalI vakhata dana karIe teTalI vakhata vyaktinuM smaraNa, tenA guSNeAnu smaraNa kema nahi thAya? jo vyakita tarapha sAdara hoya te. sana unnasyA tenA rahe nahi. mUti tha nathI. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna zakA-sUti chatAM jevI rIte pratibiMbaco *tijJAna thAya che, tema vAcyathI vAcakanu jJAna thAya che, teA nAmasmaraNu khasa che. samAdhAna-te je vastu kahI te kabUla. tane ahIM pUchI laIe ke pattharanI gAyathI dUdha nIkaLatu nathI te| gAma gAya krame dUdha nIkaLene? tAre tA pratimAnu paNuM karava! mATe dUdha nathI nIkaLatu e bAdha karavA pAyene ! mATe pattharanI gAya nakAmI tema bhagavAnanI mUrti nakAmo A sAdhyuM hatuM. jema patyaranI gAyacI dUdha na nIkaLe tene lIdhe pattharanI gAya nakAmI, te tu' kahe che ke nAmathI kAma thAya che te zI rIte ane gAya gAya enA nAme zuM dUdha i de kharI ? pattharanI gAyathI dUdha na nIkaLe paNa gAyanuM sa pUchyuM jJAna tA avazya thAya ja, pazu tu' nAmamAtrathI jJAna thatu kAi jagA para dekhADIza? bhagavAna mahuAvIr mahArAjA vicaratA hatA te vakhatanA nAmanI chApa kAI hatI? mahAvIra evu lakhyu hatu? AEkArathI oLakhata! hatA? mAtmAne rRkhIne ke meDhAne dekhIne oLakhatA hatA ? A mahAvIra ke A mahAvIra nahi, zA upara ? kevaLa meDhAnA AkrAra upara. zarIramAM rahelA AtmAnI oLakhANu zarIranA AkAra upara AdhAra rAkhe che. jJAnIne khuda AtmA zarIranA AkAre oLakhavAnA. zarIrane AkAra oLakhavAdArA mahAvIrane bhALavAnA. je vakhate vicaratA hatA te vakhate mahAvIranuM jJAna AkAradvArAe thatuM hatuM. dhADA, hAthI zAthI aLakhIe ? zarIranA AkAra uparathI. jeene AkAra khaseDavA che tene nAma teA taddana nakAmu che. jene AkArathI bhAna nathI tene vAyaka (nAma)thI bhAna thAya nahi. je mate dekhavA chatAM nahi oLakhe te mArA nAmathI mane eLakhI jaze e akakalavALA te naja mAne, polisa kAi paNa manuSyane pakaDavA hoya teA phoTA ke aMguTha nI apa le che, jene AkAra na mAvA hoya tene puchIe. A zu? pustakA, bhagavAnanA vacananA pratibiM|. tame bhamavAnanA pratibiMkhe uTA thA 252 ] Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDatAlIsamuM]. sthAnatra [ 53 ane pustaka to rAkhyAM che. A che e AkAra che. AkArathI kAya na thavuM joIe, evuM mAnavAvALAe pustake rAkhavA te sukAI che. sAcI AkRtithI bhAna kabUla karavuM nathI, tene nAma bolavAne haka nathI jJAna arUpI che chatAM ene mATe AkAra AlaMbana che. te pachI sAkSAta AkAra mUrti. nAnano saMkatika AkAra -kalpana AkAra mAne che paNa sAce AkAra nathI mAnato. bhagavAna mekSe gayA te zarIravALA hatA ke nahi? huMphavamAM dine ? bhavamAM te AkAra hatena ! tAra upara upakAra kaI vakhate ? mUrtine AkAra che te svAbhAvika che akSarane AkAra sAM ketika, kAMmpata che mUrtinA AkAramAM strI, hathiyAra mALAthI rahitapaNuM tema ja zatu AkAra che. hAthI dara hAtha UMcA kAcAM lIdhe che tyAM pramANa, tala nathI, mAtra AkAra ja che. te mukhanI dRSTinI prasannatA hoya, strI, haricAra rahitapaNuM hoya te AvI gayuM. covIsa tIrthakaromAM bheda tuM mAnane nathI. mAne te mahAvIra svAmI AgaLa bIjA sagavAnanuM stavana bolI zake? jene sAcI AkRti, nAma kabula karavuM nathI tene nAma bolabAne paNa haka nathI. atyAre te cIjanI sAbitI nathI. A vastutva che ke nahi? chabImAM yegyapaNuM che ke nahi? jene A kArathI vahunuM bhAna karavuM nathI tene nAmathI vastunuM bhAna karavA kahevuM te kaI prakAre ghaTe tema nathI. AvAoe "na harihaMta' upara kacaDo pheravyo. zAne age? "va hRtA' zabdane aMge. pattharanI gAya dUdha na de te gAya gAya karyo dUdha kyAM maLavAnuM? eka manuSya enAthI upakAra thayo gaNe, jyAre bIje jenAthI upakAra thayo tene upakArI tarIke na mAne to enA jevo naphaphaTa koNa? atyAre nAmanI vAta cAle che. sAmAnya garAsiye kulIna hoya te leyanA kAne zira jhukAve. kema? Ane pratApa che. rajapUtane kulInaSNane Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] sthAnAM satra [ vyAkhyAna khAtara leDhAne zira sukAvavuM paDe, te tane jenAthI jJAna thAya tene zira jhukAvavAnuM na game te tArI jAta kevI gaNavI AkAra parathI vastunuM bhAna, guNonuM bhAna, bhAna uparathI AtmAne ullAsa mAne nathI teNe nAmanuM nAda kAhavuM che. attharanI gAyathI dUdha na nIkaLe to ema pattharanI gAyathI dUdha kema nIkaLe pikAravAthI dudha nIkaLyuM? cAra jaNa ane mAya eka sthAna hatuM, pAye bedatAM pattharanI gAya nIkaLI. te dezamAM gAya nahi, navuM nIkaLyuM che. koI oLakhe nahi. je dezamAM gAya thatI hatA tyAMnA cAra musApharo AvelA, navuM nIkaLyuM sAMbhaLIne pelA gayA. pelA musApha kahe A to gAya. gAya kema? A zIMgaDuM, enAthI mArI nAMkhe. acaLamAMthI dUdha nIkaLe, tenAthI tarasa chIpe, A svarUpa badhAe sAMbhaLyuM. temAMthI cAra jaNa dezAvara nIkaLyA. cAre jaNa jaMgalamAM bhUlA paDayA. thAkI gayA. kSudhA lAgI che, tRSA lAgI che, mAthuM bhame che. tyAre judI jage para paDayA. paDI jAya temAM navAI nathI, najIkanA gAmamAMthI gAya caravA nIkaLo, gAma dekhAtuM nathI. jhADa che tethI pAdaramAM na jaIe tyAM sudhI gAma na dekhAya, gAya AvelI che. gAyane jotAM marI gayA. bAya AgaLa cAlI. bIjAe joyuM che te kharuM, paNa, kone khabara zuM che A kahI khasI gaye. trIjI jagA para jhADa nIce gAya gaI che, paNa "kAMIka nIkaLyuM hatuM, gAya kahetA hatA tevuM jaNAya che. teNe kahyuM hatuM bhUkha, tarasa maTe paNa zAthI maTe te trIje bhUlI gaye, cAra cAlI gaI. cothAnI AgaLa gAya AvI, mA pAye dita nIkaLI hatI. A jago parathI dUdha nIkaLe, zIMgaDA mAre, DhasaDAto gayo. khAMDA zIMgaDAvALI gAyanA AcaLa pADayA, dUdha nIkaLyuM, sAbitIomAM be jaNa jIvatA che. traNe jaNa gAmamAM pahoMcyA. sAcI gAya bacAvyA ke pattharanI gAya bacAvyA! pattharanI gAyanuM bhAna na hatuM tethI sAcI gAyathI tene maravAnuM thayuM. jAna bhalI javAnuM te vaktA rahyA. tya Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDatAlIsamuM ] sthAnanaMgasUtra | 255 ranI gAyanA bhAnavALAe kAma karyu. bhAna lAvavuM temAM sAcI gAyamAM ane chaThThInI ke pattharanI gAyamAM pharaka nathI. pattharanI gAya dUdha na de te zAmAM che? avaLA raste javA mATe mattI, bhaDakA karIne samajAvavuM che. A mehvA temAM AvI paDhI kheAhne kema ? jANI joI te mUrti uThAvavA mATe methyA, luccAI karI, suggAcI khasA mAge, evaDI luccAI, samyaktva ArApaNa pharI karavuM joze. bhAnane mATe. sAkSAt vyakti agara pratibiMbamAM pharaka nathI, chatAM kevaLa Agrahane lIdhe Akharane mAne nahi, barAbara ADhAra nahiM ema rAkha! keArA kAgaLane lakhelA kAgaLamAM karaka na mAnave, lakhelI huMDImAM mAkAra ke bInu kAMi ? neTa ane kArA kAgaLa A badhAmAM pharaka nirAkhavA! badhI mAAranI mAnyatA, bIjanI sAmuM dekhIza te AkAra dekhAze, AMkhe pATA bAMdha te nAma mAtrathI oLakha ! AkAra dekhavA nathI. AkAranI jarUrI nathI tene khathI dekhIne kakasa zu? baMdha pATA, saMsAramAM kara oLakhANunu kAma kare che te dharmamAM pATA adhivA kema cAle ? jainazAsana khUMTeluM khUTavA na ke su gadhAre. have mULa vAta para AveA. prathama tA gAmanu daSTAMta devAvALAe jaina zAsananuM rAjInAmuM ApyuM. pattharanI gAya dUdha nathI detI. teNe jaina zAsananu rAjInAmuM ApyuM. gAyamAM baneluM dUdha levAya che te pachI gAya khAlI thAya che. dAhI zodhA pachI macabe hAtha lagADA teA zuM? kAI paNa tIrathI, kevalIthI eka bhavyAtmAnuM kalyANa thaI gayu. tA tI kara kalyANu vagaranAne! mAya hI lodhI, gAyamAM zuM? navI gAya dehe tyAre, have tA navuM kahyuM hu meLave tyAre. dAMta khetu' che. eka gAyane dohI le, bIjo dohavAvALA zukhA jAya, eka savInuM kalyANa thaI gayuM teA maunanu kalyANu, huM gavAtu. 'tArA bhagavAnamAM kalyANa nathI' kahevAvALA jaina dharmanu pahelAM rAjanAsu mA ! A dRSTAMta zI rIte potAnAmAMthI kADhIne ApavAnuM nathI, Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] sthAnAMmasUtra [ vyAkhyAna gAyane cheTI rAkhIne Ama Ama karo te zuM nIkaLe? bhagavAnathI be AMgaLa cheTo rahe te ArAdhanA bhakta na thAya, pattharanI gAyanuM daSTAMta devAvALAe rAjInAmuM ApeluM che. gAmamAM rahetAM thakA ramApavAnuM nathI, rahetA thakA ApavAnuM temAM dIvAnuM draSTAMta ApyuM che. AtmA mAM samyagdarzana guNathI mAMDIne gi kevalI sudhI hAIe, ArAdhanA karanArane maLe, ArAdhyamAM dhaTe nahi, ghaTavALuM chatAM dAna kare che. ghaTavAnuM kabUla karIne sajajane lahANuM che ke dAna devuM, to pachI na ghaTe te dAna detAM kaMjusAI kare tene kevA kahevA? citravela maLI chatAM dAna karatAM kajusAI kare, khUTe chata dAna na da te te kaMjusa, te vagara khUTayA na de te tene ke nave? lIdhuM, meLa detAM khUTatuM nathI. samRdana vagere dIdhuM khUTatuM nathI, citralamAM te karyuM hoya teTaluM rahe, akhuTa rAkhavAnI tAkAta che, vadhAravAnI tAkAta nathI, je te pAtra be AMgaLa ochuM hoya ne kADho te be AMgaLa e zuM hoya teTaluM raDuM, te khuTatuM pUruM karanAra , vadhAranArI vastu maLI hoya ane pachI dAna na de te zuM kahevuM ! khUTe tevI na de te kaMjusa citravela khuMdanuM pUruM kare vadhAravAnI tAkAta nahi, paNa jenazAna maLeluM khUTavA na da paNa vadhAre samyagdarzana rAyeluM hoya, bopane savadarzana lAvo te tamAruM sagdarzana cakravRddhi vyAja jevuM vadhe, A "bhAvadAna, samyagdarzanavALAnuM jJAna khUTA AvavA na de, eTale pUravAnuM heya nahi. A vela vadhAre citravela vadhAre nahi. AnuM devatAI velI evuM nAma lA ! evI velI maLyA chatAM devAmAM kaMjusAI kare te upakArane samajato nathI. tema gaNadhara mahArAjA tyAM pratibodha, dIkSA pAmyA, A devatAI velI maLI che te daIza tema vadhAre karaze. dAna na dauM te kamanasIba gaNAuM. tevI rIte samyagdarzana vagere AtmAne maLyAM te apUva ke dIdhAM vadhavAvALA che, tenuM dAna na kare te manuSyanI dazA kaMi? Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDatAlIsamuM 1 sthAnagatra [ 2pa7. gaNadhara mahArAjanI janazALA te bAra aMganI racanA bhAvasthAna, uccasthAna, ucca sthiti prApta thavAnI sAthe bojAne devAnuM mana thAya tenuM nAma viniyoga. tenA khyAlathI sudharmA. svAmI pratibodha, dIkSA pAmyA pachI dAna devA mATe dAnazALA kholI de che, bAra aMganI racanA eTale gaNadhara mahArAjanI thayelI jJAna, darzana, cAritranI dAnazALA, bhavyo dAna levAne lAyaka thAya, bhavya na hoya te dAna na le temAM zALA sthApanArane vAMka nathI, je abhavya jI heya ke tene lepanuM mana na thAya temAM gaNadhara vAMka aMze paNuM nathI. dAnazALA pravartAvI, se maNano senAno gaThTho rAkhe. jenAthI laI javAya tene chUTa. keIe kApavuM nahi, caDhAvavuM nahi. laI jAva tene chUTa, pitAthI upaDe to UpADI jAo. dAnazALA pravartAvI kharI paNa kaI laI zake tevuM nathI, tevI A dAnazALA nathI, evI dAnazALA pravartAvavI joIe ke mAgavA AvanArAone lAyakanI cIja maLe, evI hoya tyAre dAnazALA pravartAvI kAmanI. parvenI dAnazALA hatI temAM seMkaDo maNanA senAnA gaThThA hatA. mAthI agiyAra aMga nAme judI dAnazALA sthApI. jee te le, paNa koI prakAre le cauda pUrve karyA chatAM aMgenI racanA karI. temAM prathama AcArAMga, pachI sUyagaDAMga, pachI ThAMganI racanA karo. temAM ThANuMgajInA pAMcamA ThAmAM pAMca mahAvratanuM varNana karyuM. hiMsakapaNuM temaja hiMsA karanAruM sAdhana paNa na pAlave te pAMca mahAvratamAM sarvathA prANAtipAta viramaNa pahele sthAne rAkhavAmAM AvyuM, zAstranI parIkSAne ke devagurudharmanI parIkSAne AdhAra hiMsAnA parihAra upara. hathiyAra na joIe, hathiyAra hoya to kudeva gaNavA. za kA-zuM leDhAnA ke lAkaDAnA kaTakAne Dara lAgyo e uparathI e hisaka hatA? hiMsakapagathI kudeva gaNIne pheMkI vadhA! kahevapaNuM kene aMge samAdhAna-hathiyAra rAkhavAne aMge kadevapaNuM gaNAyuM tema ja kaI? hiMsA mukhya sthAne chAvA lAyaka gaNIe chIe. hiMsakapaNuM nukazAna karanAra mAnyuM tethI itara 17 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna guNe heya te paNa A avaguNa amane pAlavatA nathI. kAraNa ke dayAne aMge eTaluM badhuM dIla lAgeluM che ke hiMsakapaNuM e na pAlave, ane hiMsA karanAruM sAdhana te paNa na pAlave. oDuM pAlave nahi. kudevanA hAthamAM hathiyAra che tenAthI UMcuM jAMbu pADavuM hoya to na paDe, tIrakAmaThAnuM evuM paNa amArI najare na joIe. devatvanA ciMtanamAM hiMsAnA sAdhananuM oThuM lIdhuM pAlavatuM nathI. kudeva tarIke gaNatAM hAthamAM dharavAmAM AveluM dhanuSya ke bANanuM eThuM te ApaNuM moDhuM pheravI de che. keTalAka devo evA che ke jemanI sAthe strI, hathiyAra nathI. prathama kudevanA cine dekhavAM, pachI sudevanA cine dekhavA. satya to svarUpa upara AdhAra rAkhe che, saMkhyA upara AdhAra rAkhatuM nathI ? javaNa e ja dharmanI mAtA kiMsA varjavI e jaina zAsananuM kendra, hiMsA karanAre, enuM sAdhana, e sAdhananuM e huM jyAM hoya tyAM dRSTi pheravI devAnI. je manuSya oThAthI daSTi pherave te mukhya vastuthI keTale bhaDakele heya ? ahiMsakapaNAne paheluM sthAna devatva mAnavAmAM ApavuM paDayuM. kugurunuM lakSaNa-AvA hiMsake heya te kuguru, ke je kaMdamULa khAya, AtmAnuM svarUpa jANe nahi, manana kare nahi, svarUpa bIjAne kahe nahi, dekhADe nahi. zAstrakAroe sugu, kumune lakSaNa jaNAvatAM kahyuM ke dayA, hiMsAnI viratine jhaMDA tarIke rAkhI kAcuM pANI pIo, phaLane ake, ghara caNave. ahiMsAno vAvaTe na heta te A lakSaNo paNa kugurunA jaNAvata nahi. dharmane aMge jayaNuM e ja dharmanI mAtA, e ja dharmane vadhAranArI. jayaNa je dharmamAM na hoya te dharmanI kiMmata nathI. trasanI hiMsA je kALajAne hacamacAve nahi te yaNa rahita dharma jANa. eka chokarI nidhana che che ke peka mAge, khetaramAMthI cheDavA lAvI. jhADI lIdhuM. pachI chokarAne ApyuM. pele Ama hAtha karyA kare paNa nIkaLe zuM? te jema dANa vagarane Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [259 De, enI kimata keTalI ? vezyAne tyAM dANuM vagaranA hUMDAthI vaLyuM nahi. parALane pULa DAMgara vinAne piSaka bane nahi, tema jayaNuM vagarane dharma AtmAne upakAraka thAya nahiM, dharmanI jaDa je dayAmAM na heta, dayA e jaina dharmane vAvaTa na hota, to jayaNA uDavAthI dharmane parALanA pULA je gaNata nahi. devagurudharmanI parIkSAne aMge yAne vAvaTo UDe che. tevI dayAnA aMge sarvathA prANAtipAta viramaNa mukhya sthAne hoya temAM navAI zI? anya matavALAe dayA pokArI paNa dayAnA sAdhane nathI. bIjI zuddhi prANAtipAtaviramaNanA vAvaTA nIce barmAnA rAjA, tibeTanA roja sAdhana vagaranA hatA, tenuM kAMI vaLyuM nahi. mAtra phaDAkA hAMkanArA. jeo dayAnA sAdhana na dharAve, vadhAravAnI sthiti jenAmAM na hoya, te dayAnA pikAra kare, temAM kAMI vaLe nahi. dayA kema utpanna thAya, kema ke, Take evAM sAdhane, AcAra upadeza badhuM levuM joIe. parIkSA mATe kaSa, cheda, tApa, temAM bIjI zuddhi A dayAne utpanna karanAra, vadhAranAra, TakAvanAra AcAra, upadeza hoya tyAM rahelI che. bIjI zuddhi prANAtipAta viramaNanA vAvaTA nIce che, dharmanI zuddhi te prANAtipAtaviramaNanA vAvaTA nIce goThavaNI, zatrunA lazkarane hacamacAvavuM. mulaka kabaje kare e jeTaluM saheluM che teTaluM vyavasthita karavuM saheluM nathI. aMgrejane aphaghAni stAna jIteluM pAchuM devuM paDayuM che. kaSa, chaMdanI buddhi AvI gaI. padAthanI vyavasthA na hoya to jItIne zaraNe karavA jevuM, padArthanI vyavasthA na hoya to kaSa, cheda dvArA zAbAzI meLavelI dhULamAM bhaLI jAya. tApa dvArA je zuddhi karavAnI temAM prANAtipAta viramaNane agrapada kema maLe te ae. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 49 e dAnamAM te vartamAna ane bhaviSyamAM vadhAro thAya gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmI mahArAje bhavya chanA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI pratibaMdha pAmyAne dIkSA aMgIkAra karI ke tarata ja bhAvane pAMcame bheda viniyoga jaNAvyuM. tene vicAra karIe to jagatamAM khUTavAvALuM dana detAM paNa bhAgyazALA saMkeca karatA nathI, bAhya padArtho a ghana, pAna je cIjo laIe te detAM pahelAM te khaTa, bhavAMtare aMtarAya tUTavAthI maLe, pahelAM te detAM khUTe. udAratA karIne ApatAM khUTavAnuM maMjUra karavAnuM na hoya. je detAMnI sAthe vRddhi thatI hota to duniyAmAM koI dAna dIdhA vagarane raheta nahi. dravyadAnamAM khUTake sahana karavo paDe tenuM nAma udAratA. sahana karIne devuM evI buddhi Ave te udAratA. evA guNavALo hovAthI udAratA guNa balihArIvALA che. jamaNe hAthe de, tevuM DAbe hAthe AvI jatuM hoya te udAratA karyA vinA koI rahe nahi. rakama ApatAM bIjA hAthamAM vyAja sAthe rakama AvI jatI heya te dhIravAmAM keda saMkeca karata nahi. nANAM mudate vyAja sahita Ave. jamaNe hAthe dIdhAnI sAthe DAbA hAthamAM maLI ja jatuM hoya che tevI udAratA karavA paDApaDI thAya. jagatanA azana, pAna, khAdima ane svAdima vagerenA dAne kAlAMtare vRddhi karanArA, paNa vartamAna kALe to ochAza karanArA. chatAM bhAgyazALIo te bhaviSyanA vadhArAnI apekSAe daI zake che. te pachI jene vartamAnakAne vadhAre che, bhaviSya upara jene AdhAra nathI tevuM dAna daI zakAya temAM kayA manuSya kaMjUsAI kare? vartamAnamAM ochAza thAyabhaviSyamAM vadhAre thAya tene aMge sajajane dAna devA taiyAra thAya che, te vartamAnamAM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNapacAsamu ] sthAnAMgasatra [11 vadhAre| ane bhaviSyamAM vadhArA thAya tevuM dAna devAmAM kANu kaiAca kare ? maLyuM tyAre dIdhuM. bhADAnAnA aMge tA dAnanA vicAra thayA eTale DAna " "vRdghamALaM prahita" sAdhune dAna kare che. sAdhunA pAtramAM paDayuM nathI. paMkhIe uSADI lIdhuM. sAdhuye grahaNu karavA mAMDayuM nathI tyAM sudhI gRhasthanuM e dAna nahi. pAtarAMne aDake tyAre grahaNu karavA mAMdhyuM, tyAre dAna thAya, grahaNu karanAra grahaNa kare tyAre dAna thayu. duniyAdArInI vAta cheA, eka zeThe vAra-taGevArane dahADe se rUpiyA kharca khAte udhArI dharmAMmAM kharcavA gUjAmAM nAMkhyA. dahere, upAzraye gayA dasa kharyAM, marI gayA. nevuMnA mAlika krANu ? AkhI milkatanA mAlika thAya te, kramavALA mAlika nathI, jene ApavuM hatuM tene ApyuM te dAna thayuM. dravyAne age ane tyAre dAna, paNa bhAvadAnAne aMge dAnanA vicAra thayA eTale dAna. karmIno paDio kAMNA umAsvAtie sarvasva zrotu|| chuM. sabhAmAM jeTalA sAMbhaLavA AvyA hoya te badhAne dhama na thaI jAya. hitanI ja vAta sAMbhaLe che, te paNa badhAne dharma thAya nahi. kAraNuM zuM...! abhiprAyanA vAMkApaNAthI vAMkI na thAya evI eka paNu vastu nathI. sthUlabhadra sarakhA vezyAne tyAM cAmAsuM rahI zIyaLa pALI gurujInI pAse AnyA. gurujIe duSkara duSkara karyu" karIne sanmAna karyu. abhiprAya vAMkA te akI'ne piDao kAMNA. pIvAnA vakhata na Ave. akamI - zubhakama rahita. mULa to pANInI sAmagrI maLe naM. kadAca kAie ApavA mAMDayuM te denAranA padArtha (pANI)ne dhULamAM meLave, dAtAranuM gayuM ne kamIne maLyuM, tema jenI bhavasthiti pAkI nathI tene suMdara vAta paNa savaLI parime nahi. vAta ja asaMbhavita lAge, samajavA mATe zAstrakArAe gAThavI kADhI che ema lAge. bIjAne lAgyu-bhAI vAta tA ane che. bhInnane aMgese! tArI rAmahuvAI eka mAru' (', Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna - --- - - - vAta mAnI karyuM jaDabharatapaNuM, sthUlabhadra samaju, jaDabharata nahi. badhuM jANe che ke vasyA che, paNa rAjAnI tAbedArImAM che. rAjAe kahyuM pradhAnapada lo te na letAM sAdhu thaI gayA. Ama vezyAne tyAM paDI rahyo. rAjAnI kaI sthiti heya AnI upara ? cothAe vicAra karyo, AmAM asaMbhavita nathI, vAta banelI che. sthUlabhadra jaDabharata nathI. maDadAnA rastAdhArAe parIkSA karI che, temAM pAsa thayA che. tyAgInuM bahumAna che. gurune kahIne gayo che, barAbara rahIza. gurue paNa dekhyuM che ke rahe te che. mane ke kamane rahe, pAMcamo jaDabharata nathI, gurunA vacanane aMge baMdhAI rahyo che ema nathI. mAre ahIthI javuM kayAM? nA bhAI pradhAna che. samudAyanA Dare rahyo che. chaDAne vicAra thI badhI vAta kharI. ghUvaDa divase AMdhaLA kAme adhiLA te cevisa kalAka AMdhaLA, zuM thaze gurunuM, zuM thaze samudAyanuM te vicAravAnuM rahe, mAruM zuM thaze te vicAravAnuM rahe nahi. kAmanuM svarUpa jANanAra hatA tethI dhanya che. be jaNe thulabhadranI hakIkta sAMbhaLI, chaThThAne dhama thayo. tamAma manuSyo hitane sAMbhaLe te ekAMte dharma thAya tema kahevAya nahi, vakatAne te ekatathI ja dhama che. hitane sAMbhaLanArA savane ekAMtathI dharma thavAne niyama nahi. vatAmAM zarata kharI. zrotAe na pAme toya dha denArane dAna che. ke vaktA he joIe ke jethI anya jIvonA AtmAne udAra thAya. A jagatanA cha maraNa, rega, zeka AdimAM herAna thaI rahyA che, te badhA tethI dUra thaI svasvarUpamAM ramatA karanArA thAya AvI buddhi jenI haya, jenI bhAvaupakArabuddhi heya. bhAvaupakArakRtie bolanArA upadeza Ape tene lAbha thAya. lenAra pAme ke na pAmo te paNa dAtArane phaLa cheja. bIjA dAnamAM yAcaka pAme tyAre phaLa. divyadAnamAM grAhaka-yAcaka pAme tyAre dAna, grAhaka na pAme to dAna nahi. bhAvadAnamAM grAhaka pAme ke na pAme te paNa dAna denArane phaLa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNapacAsamuM ] sthAnAMgasutra [ 263 cheja dharma denArane dAna che. atha pAme te paNa dAna, a na pAme teya dAna kahevAya, evuM A dharmadAna che. zabda saMghe paNa artha sAthe jamIna AkAza jeTaluM cheTuM za.sata zabda sa thaI gayo che. zAsanano bhAvArtha gaLe nathI Utaryo. zabada saMgho thaI jAya ane arthane jamIna AkAza jeTaluM cheTuM heya. mane kusaMpa vahAle che ema kahenArA lAkhamAM daza na nIkaLe. badhA kahe mane saMpa vahAle che te mAnI lIdhuM. paNa saMpanA kAraNe kayA mAne che? amala keTalAno kare che? AmAM lAkhamAM daza na nIkaLe, saMpa traNa cIje vagara duniyAmAM Ubho rahI zake, 1 bIjAne nukazAna karanArI koI paNa pravRtti kathA, vacana ke manadvArA karavI nahi, vAgha mAMsa khAIne sUI rahyo hoya, tenA hoTha upara mAsAhasa paMkhI besI dAMtamAMthI mAMsanI karace le, ne jhADa upara jaIne bese. pachI bele mA sAhasa mA sAhasa eTale ke sAhasa karaze nahi. bhayaMkarapaNamAM pravRtti karaze nahi. vAghanA hoTha para jaIne, vAghanI baDhamAM je ne mAMsa khAnAra mA sAhasa kahe tene arthaze? traNe pravRtti bIjAne nukazAna karanArI cAlu che. saMpa kare zA AdhAre bole che ? pita prakRtti cAlu rAkhe ane saMpa rAkho kahe te mAsAhasa pakSo je che. jene tyAM vadhAre je te devALIe pote sAvaceta thayo chatAM saMpanI IvALa e IcchAthI pratikuLa banAva banato hoya teya tethI bedarakAra rahevuM joIe. jeNe dhana saMdharavuM che, lebha kare che. bhATa, cAraso bhale AkAzamAM caDhAve te paNa lebha, kaMjUsAI jaLavAya. jene je vastunI cAhanA rAkhI heya, teNe te vastunI viruddha AvatI vastunuM durlakSa karavuM joIe. saMpanI cAhanAvALA che te kusaMpanA kAraNe bahArathI cAhe tevA khaDA thayA heya te tenI darakAra rAkhavI nahi. "bhUlI jAokahevAya te ahIM AgaLa. bIje traNa prakAranI eTale mana, vacana, kAyAnI prati Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 } sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kULatA kare te bhUlavI, pratikULatA dhyAnamAM Ave te| khissuM khAlI thayuM jANavuM. kAsa, bhATa cAraNeAnI birudAvali tarapha dhyAna ApatA nathI. tema tAya saMpa dhyeya tarIke hAya, te banne sa panA kAraNA-mana, vacana, kAyAnA kAraNeA meLave te durlakSa rAkhavu neie. AvA lAkhamAM keTalA maLe ? bIje pratikULatA kare tA paNu te jame kare nahi, eTale tenI darakAra na kare, paNa bhUlI jA. ceApaDanA jo nahi, AtmAnA jajo. bhInnane aMge mAdhAtapratti thAya nahi. eTale bIjo kare te vacamAM paDe nahi. A be dAkhaDImAM che. bAtakapravRtti karatA nathI, te jame mAMDatA nathI. jene tyAM vadhAre jo te devALikhe. jajAnA bhAre humelA te devALimA ra boLe apakAra kare te dhyAnamAM lAvavuM niha, bojAe karelA apakArane dhArI rAkhavA te jamenI rakama. bIjAne pakAra karyA pravrutti na thAya. bIjAe apakAranI pravRtti karo heAya tA durlakSa karavuM e khIjuM lakSaNa che. kama rAjAe ApelI muddata pUrI thAya tyAM e badhuM mUkI devAnu 1 anyane vyAzvAta karanArI pravRtti mana, vacana, kAyAthI na cAya. 2 bInde kare tenA tarapha mana, vacana, kAyAthI kuzna kare ane 3 bIjAne phAyadA thavAnA vakhata javA na de. jayAre ama cAya tyAre saMpa thAya. vajra kare teTaluM kare bhAInu sAsune petAne sameTavu paDe. e karatI nathI te! huM kema karuM ema mAne teA judA rahevu paDe. peAtAthI uDAu thavAya nahi. nAnAbhAine e tyAre pate jAya, kamAne lAve tyAre moTA bhAI thAya. be traNlR zarata lAkhamAMthI keTalA mAne ? traNa zaratane amala kANe karyuM ? traNa zUratA paLAya te! sapta thayA vinA rahe nahi. saMpa zUkhta duniyAmAM dharNo vahAlA, badhA pAkAre paNu che saMpanA kAraNeAne, tenA amala vicArIe tA khabara paDe. zAsana zabda saDe thaI gayese che. snAtrapUjAmAM * vi jIva karuM zAsanarasI ' che, tethI sahele thaI gayA che. ni ca 9 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNapacAsamuM] sthAnAMgasUtra (265 pravacana te ja artha, te ja paramAya nigraMtha pravacana sivAthanuM AkhuM jagata te bhayaMkara julama che A paheluM tArA ataHkaraNamAM vasAva! tuM zAsanarasika bana! " are, artha va, teNe mare". anAdithI jIva bAhya pudgalanI cAlamAM phasele che. mAkhInI jiMdagI thAya, temAM zabdane mATe vicAra hoya? tevI rIte A jIva pudagalAnaMdI rahyo tyAM sudhI A vicAra nathI raho. bairI chokarAM sArAM che, temAM be cAra ghaDI gurudeva sAcavavA e artha enAthI AgaLa vadhe. A jIve dhana, mAla, milakata meLavI che paNa hisAbe te saravALe sUcave che. pAse chapana kare che temAMthI eke rahevAnA nathI. berIkarAmAMnuM kANuM rahevAnuM ? "cakalI eN , bakarI beM beM, manuSya meM meM" kare temAM vaLyuM zuM! te jAnavarane cAle che. meM karyuM, huM ane mAlika chuM, tethI vaLavAnuM zuM ? je mAlane aMge mAlano pratibaMdha hoya te mAlane paradeza javA vakhate gADImAM bhare nahi, kAraNa pratibaMdha mukele cheahIM kUdakUdA karavI hoya teTalI kare, khakhaDAvAya teTalA khakhaDAve, paNa jatI vakhate badhuM mUkI devAnuM. vAlIpaNAnI mudata pUrI thAya ke pachI TrasTIpaNAnI milakatane mAlika nahi. prathama cAvI pAse rahe. karma, rAjAe ApelI mudata pUrI thAya tyAM mUkI devAnuM. aphaghAnistAnane te sthitine amIra zahenazAhane na bhaNe, paNa gAdIthI Utaryo te vakhate kAMi hisAbamAM nahi! rUziyAne jhAra gAdIthI Utaryo tyAre gadheDA gaNAyA ke bIjuM? atyAre gAdIe beThe che, Utare tyAre ke gaNAvAne ? saravALe zUnyavALA, je dAna, zIla, tapa, bhAva Acaryo. tratapaccakakhANa vagere karyo te saravALAmAM AvavAnA. te saravALe satyavALA nathI. duniyAmAM guNAkAra kare tema ochAza thAya, guNAkAramAM ane bhAgAkAramAM pharaka che? apUrNAMkane guNAkAra rakama ochI kare ja jAya. so guNyA pA pacIsa. cAre bhAge te paNa rapa, A guNAkAra bhAgAkAramAM pharaka nathI. kahevAya mArA paNa mArI upara Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 ) sthAnAMgasUtra * [ vyAkhyAna kAtara pheravanArA che. mArA kahIne garadana mAranAro che, mArA nathI. mArA che e dazA jAya tyAre jagatamAM je mArI cIja gaNuM chuM te mArI nathI reta zAsana sivAya mAruM kaMI nathI ema thAya tyAre bAkInuM anartha lAge A trIjI bhUmikA. pahelo bhUmi A (zAsana) artha, bIjI bhUmi A paramAra, trIjI bhUmie Ave tyAre A sivAyanuM badhuM ghAtakI-phakata AtmAne mATe nIkaLelA teja mArA A buddhi tenuM nAma zA pana e zAsata zabda pitAnAmAM vasA ! saMpa bAvA badhA taiyAra thAya tema zAsana zaba vAyaDo che, cAhe te bolI de, zabda bolavAnI nA kahete nathI, paNa jema saMpa zabda bole che tema tenA arthamAM, amalamAM Ava ! tuM zAsanarasI bana ! bIjA no to ghaTe viniyoga nAmane bhAvano pAMcame bheda tapAsatI vakhate guNazreNine pAmele dharmanI hade gayele, athane na maLe to paNa pitAnuM dAnathI phaLa mAne, dAna devAya tema pitAnuM thira thAya ne vadhe, bIjA kAnethI ghaTe. mULa saMkhyAmAMthI calAyamAna thAya. udAra manuSya ghaTavAnuM kabUla karIne udAratA kare che. te mAre vadhavAnuM, sthira thavAnuM evuM dAna bane te kema prakRtti na karuM? pitAne maLyuM te bIjAne meLavAvavA taiyAra. tethI dvAdazAMgInI racanA zarU kare che. AcArAMga, sUyagaDAMganI vyavasthA karI ane kANugamAM pAMca mahAvrato jaNAvyAM. prANAtipAtavirati rAjA, bAkInA cAra DIgArDa mahAvratanI jaDa, tava, ya, ne mahAvratamAM rakSaNIya kaI hoya to te "sAjo'sarvathA prANAtipAtathI viramavuM. haribhadrasUri kahe che ke satyAdikanuM pAlana je jarUrI che te AnI-vANAtipAtanI virAtanA rakSaNa mATe che. rAjana heya to beDIgArDa body guard zAnA ? prANAtipAta virati rAjA, rakSaNIya padArtha che. mRSA, adattAdAna, sezana ne parigrahanI virati A cAra beDIbAI body guard che. zaMkA-bIjA mahAvratAne utArI pADavA! Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNapacAsamuM ) sthAnAMgasUtra [ 267 samAdhAna-mAbApa moTA che. jamAIne vevAIvALA, tilaka kare che, chatAM mAbApa apamAna gaNatAM nathI. vevANa jamAIne tilaka kare che. mAbApa vicAra kare, arara ! amane tilaka nathI karatA ! atyAre prasaMga che rAnA vivAhane che, tethI tilaka thAya temAM apamAna gaNatA nathI. prasaMga pUratuM mAna IcchAya che. bIjAne maLe temAM vadhe nathI te ahiM mAna apamAnane savAla kayAM? mahAvIra AgaLa bIjA bhagavAnanI stuti karAya che. rASabhadevajI bhagavAna AgaLa beTho che, ne gAya che bIjA bhagavAnanA guNa. sarva tIrthaMkara sarakhA che. prasaMge stuti karavAmAM Ave tethI bIjAnI niMdA thAya ema koIe mAnyuM nahi. je vakhate prANAtipAviramaNanI mukhyatA karavAmAM Ave te vakhate rakSaNayane dhArI gaNavAmAM Ave, temAM bIjA vratane apamAna karavA jevuM nathI. aNasamajune mATe te kaMI kahevAya nahi. mRSAvAda AdinI viratine rakSaka tarIke batAvyA, pAchaLa rahelA batAvyA. tethI bIjA mahAvatanI avajJA thAya ema je mAne te jaina zAsanane samajatA nathI, pAMca mahAvratAne anukrame bolaze paheluM, bIjuM, to vagara kahe paheluM AvI ja gayuM. vAre pahele Avyo prANAtipAta viramaNane, AvuM zAstrane na samajatA hoya te bele. deva, guru, dharmane AdhAra prANatipAta viramaNa upara che. hathiyAra na hoya te deva. jUThuM bolavuM e kudevapaNAnuM lakSaNa zuM nathI? chatAM te na lIdhuM. sudevane hathiyAra na heya te kahevAmAM AvyuM. eka ja kAraNa. kyuM kAraNa? prANAtipAtaviramaNa. A je karyuM to te sudevapaNuM rahe nahi. jIvanI virAdhanA vajAI to jUha, corIne sthAna nathI. AthI kudevanA lakSaNamAM hiMsAnI aviratinA bAdhane AgaLa karyo. jaTha cerInA aviratinA bodhane AgaLa na karyo, tethI bolyA zastradivALA na hoya te sudeva. gurunI parIkSAne aMge "kAcA pANIne aDe, phUlane aDe te ku." ja corIne sthAna kema nahi? paraupalAta buddhi vajaI to ApoApa Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] sthAnAMga satra [ vyAkhyAna mRSAvAda, adattAdAna nIkaLI gayelA gaNAya. temaja dharmanI parIkSAmAM "ahiM rAjadvArA" ema kahI ahiMsAne dharmasvarUpa banAvI. "sAhidira" AMthI dharma satyaadhiSita che ema kahI satyane mina mAnyuM paNa ahiMsAne mitra na mAnI. ahiMsA khuda lakSAdevanuM cihna ne gurunuM lakSaNe. dharmanA lakSaNamAM paNa ahiMsA te aprapade che. ethI tenA sAdhane vyApaka banAvyA. jUThuM na bolavuM tene darekane upadeza. jADAthI bacavA mATe jAha sAdhana banAvavAnI jarUra na paDI. jyAre hiMsAnI nivRttine jALavavA mATe bALa sAdhanane Dagale kare paDe. mRSAvAdathI bacavA mATe sAdhanane hagalo nathI mRSAvAdanI viratine bacAvavAnuM kahyuM? AtmA bole te vakhate je vacana kADhuM te krodha, mAna, mAyA ane lebhathI na nIkaLatuM hoya te te sAcuM. gaLaNI ahIM rAkhI lIdhI. pahelA vratamAM DhagalA. ada nAdAnanI viratimAM kenI mAlikI te joI lejo. tene sAdhanene Dhagalo nathI. mithunathI bacavA mATe sAdhana sAmagrIne bhale nahi. parigrahanI virati mATe mamatA na karaze. bIjAthI pAMcamA mATe upadeza karyo, jarUrI jaNAvyuM paNa sAmApInI jarUra paDI nahi. sAmagrIne Dhagale hiMsAnI virati sAcavavA mATe, zAstrakAroe sAdhanane Dhagale je batAvyuM te ahiMsAnI virati mATe. vyAkhyAna : 50 manuSya Izva vastune meLave tene vadhAravA prayatna kare gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, kSamAne pravAha vahevaDAvavA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjA pAsethI satya dhamane pAyA, samajyA, te ja vakhata temane pitAne e dhyAnamAM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsamuM ] sthAnAMgasUtra [ ra69 AvyuM ke A cIja dIdhe vadhavAvALI che. koI paNa manuSya vastune meLave che te tene vadhAravA mATe prayatna kare che, ane je aniSTa hoya te ghaTADavA prayatna kare che. be sivAya trIje vaga nathI mahAvIra bhagavAna pAsethI maLela bodha, jANele dharma Ira che ke nahi? jene te ISTa na lAge tenI bhavasthiti haju pAkI nathI. kaDachIne dUdhapAka lAge che, daza maNanI kaDAImAM kaDacho badhe phare che paNa svAda kaDachAne keTalo Ave che kAraNake cetanA nathI eTale na Ave. tema ahI jene sabhyatva dhama prApta thayo, chatAM iSTa na lAge to haju kaDacho ja che. jyAre sacetana padArtha rasanA IdriyavALo heya tyAre te rasane jANe. acetana hovA chatAM rasanA IdriyavALo na hoya te rasane na jANe. rasane cAkhavA temAM rasanA joIe. ekaeNkiya ke cATavA dUdhapAkamAM phare te bemAM pharaka nathI. jene samyaktva-dharma prApta thaye chatAM ISTa na lAge te abhavyanI kaTimAM jAya. pele cheDe cetanAvALo che, paNa rasa levAnI apekSAe te rasa laI zakato nathI. rasanA Ihiya cheDavAne nathI. jIva bhavya hAya, mokSe javAne lAyakane heya te paNa jyAM sudhI samyaktvane pAmavuM e ISTa na lAgyuM, dharma pAmavuM ISTa na lAgyuM te vakhata to bicAro bhavya chatAM ajaya ane emAM atare nathI. ahIM choDavAne ja kahevA mA nathI, kahevA mAge che cetana dUdhapAnI vAta Ave te vakhate kaDachA ane choDavAmAM pharaka nathI. kAraNa temane dhamapariNati thavAnI nathI, thatI nathI. e kaI vacale varga lIdhe nathI. dharmanI parisuti thAya, te mekSa pAme. dharmanI pariNati na thAya te mela na pAme. dharmanI pariNati na thAya te mokSa pAme tevo trIjo varga nathI. be varSa che, trIjo varga nathI. bhavya gaNute chatAM paNa dharmanI parisuti na pAme. dharmane ISTa na samaje te vakhata bhavya abhavyamAM pharaka che ? e savAla UThe che. Idra sarakhA AvIne bhagavAnane savAla Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahao] sthAnAMgasU [ vyAkhyAna kare che ke "huM bhaya ke abhaya ?" avadhijJAnathI bhagavAnane dekhyA, bhagavAna pAse AvyA te pachI savAla kema thAya che? kAraNa tapAsIe te mAlama paDaze ke pote bhavya jIvane aMge kharuM cihna kayuM gaNe che? dharma sAMbhaLatAM sAthe rUMvADAM khaDAM thavAM joIe. apUrva ciMtAmaNi maLyuM tevuM mAnavAnI sthiti kema nathI AvatI? ciMtAmaNi ke kalpavRkSa karatAMya dharmane adhika kema nathI gaNate ? je vakhata zuddha deva, guru, dharma prApta thAya te vakhata kalpavRkSa, ciMtAmaNine saMtoSa A jIvane thatuM kema nathI? momAM patAsuM nakhe te saMtoSa thAya paNa mArAmAM te saMteSamAne chAMTe kema nathI? chavAIdriya sAvaceta hoya ne dUdhapAkane chAMTe jIbha para paDe te AnaMda thayA vinA kema rahe? tevI rIte dharmakaraNa karatAM-zuddha deva, guru, dharma maLyA te vakhate je jIva bhavya hoya te AnaMda thayA vinA kema rahe? jIbha para dUdhapAkane zaTa paDe, svAda na Ave te jIbha para kAMTA che ema samajavuM. tema A jIvane anaMta pudgala parAve rakhaDatAM rasanA IdriyanI prApti heya, rasanA svaccha heAya pachI dUdhapAkane chAMTe paDe, svAda na lAge te koI divasa bane nahi. svAda vAgyA vinA rahe nahi. tema jIva bhagya che, anaMtA pudgalaparAvarte cAlyA. aniSTane aniSTa mAnavAmAM vakhata naheto maLe. ISTa na maLe te aniSTane iSTa mAnIne calAya. bhIla, kALI heya, kIDiyAnA dAgInA pahera, metI dekhyAM nathI. je vakhate motI, hIrA maLe te vakhate koLI, bhIla paNa kIDIo karatAM vadhAre kiMmata enI samaje te pachI maLyA chatAM na samaje tene zuM kahevuM? mokSanuM svarUpa dekhADanAra kaI maLyo na hato tyAM sudhI saMsAranA svarUpamAM rajhaLyA. je vakhata dekhADanAra maLe te vakhate AMkha na ughaDe! bhIlaDI so varSa sudhI kIDiyAnA dAgInA pahere, je vakhata hIrA vagere maLe te vakhata be hAtha kUde. tema A jIva anAdikALathI kIDiyAnA dAgInAmAM rAge. atyAre hIrAkaMDI maLI te paNa kUdAtuM nathI. aDhAra, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsamu] sthAnAMgasUtra [ 21 dUSaNurahita deva, pa`ca mahAvrata dhAraka guru ane jinezvaranA dhama maLyA che. zeThajI vadhAmaNI lAge chuM. zeTha kahe e ja ke sATha varSe kuMvara janmyuM. Ama je zeTha kar3e te zeThanI dazA kai? kalpavRkSa maLyu` chatAM AnI (dhamanI) AgaLa kAMI nathI, ciMtAmaNi ke kalpa vRkSa karatAMya A adhika che, jo evI sthiti na Ave te chatramAM sagapaNAnI sthiti che nahi. maLelI vastumAM prameAda kema thatA nathI ? kahe ke AnI khAmI hovI joie. Ate aMge za'kA evI coja che ke te vakhate vizvAsane sthAna na rahe. eNma ahI avadhithI, samyaktvathI bhayapaNuM nakakI thayeluM hrAya tA paNa dhamane RRge ullAsa na thAya. anAdikALanI rakhaDapaTTI pachI maLelI A cIja che te khyAlamAM na Ave mATe sUryAbha ane iMdra mahArAja sarakhAe tIrthaMkarane prazna karyo ke huM bhay ke alabhya ? jene zaMkA thai ke hu` bhavya ke alabhya te bhaLyu ja che. niNaeNya eka padAthe, zakA e pattAnA jJAne zakA-bhatrya, abhaSyapaNAnI zaMkA thAya teTalA mAtrathI bhavyapaNAne nimya krama karAya che? samAdhAnA kA kayAM thAya che te vicArA ! niNaeNya eka padAthe' thAya paNu zaMkA eka padAthe hoya ja nahi. zakA e padArthanA jJAne. dhaDe eTale dhaDe, e padAnA jJAne zakA. sApa che ke doraDuM ? sApanuM ane deraDAnu jJAna hoya teA zaMkA thAya. ekalA sApanA nAte zaMkA na thAya. sapajJAnathI sapanA niNaeNya thAya paNa sarpa ane rajjunu jJAna hoya tyAre zaMkA thAya. e jJAna thayA chatAM jo e vastune mAne teja sazaya thAya. ane na mAne te saMzaya hAya nahi. chaThThuM bhUta kahyuM, bIjo mAne che. ApaNe na mAnatA hoie tyAM sudhI A paDeluM bhUta ke chaThThuM bhUta tenI za`kA nathI. tyAM kAne sthAna tathA. jyAre khete mAnIe tyAre zakA cAya. jagatamAM jo sApa na heAta tA sApa che ke dAragM tenI zaMkA na thAta. jyAre e padAnuM jJAna hAya, e padArthanI mAnyatA thai hoya tyAre Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAhara ] sthAnAgasatra [ vyAkhyAna zaMkA bI thAya. be padArthone pharaka na mAnya hoya to? ghaTa ane . kaLAza be zabdo che. be zabdonuM jJAna che. emAM pharaka che chatAM pharaka nathI mAne te ghaTa che ke kuMbha tenI zaMkA thatI nathI, AMtara na hoya tyAM sudhI zaMkAnuM sthAna nathI. ati heya tyAM zaMkAnuM sthAna. mokSa mAne te vya bhavya, avyapaNuM e be jANyA vinA zaMkA thAya nahi. jene thAya teNe bhavyapaNuM jANeluM, mAneluM. meSa javI lAyaka te bhavya. mokSe kvAne lAyaka nahi te abhavya. bhavya, abhavyapaNuM mAnyuM na hoya te zaMkAne sthAna nathI. zaMkAzAnamAM ubhayanI abhilASA na hAya. zaMkAnA hetu mAM ubhaya padArthanuM jJAna ane mAnyatA che. umacenuM aMtara khyAlamAM AvyuM hoya tyAre zaMkA thAya che. bhavyapaNuM ane abhavyapaNuM e jANavA joIe, jANyA chatAM mAnavA joIe, jANyA chatAM AMtaruM dhyAnamAM levuM joIe. atiruM dhyAnamAM le to zaMkAnuM sthAna, AvuM bhavyapaNuM che, AvuM avyapaNuM che ema pote jANyuM hoya pachI mAnyuM hoya. bhavya, abhavya, dharma e kevaLa tIrthakara, kevalIo ja dekhI zake. parama avadhivALe, manaH paryAvajJAna, bhavya, abhavyapaNane sAkSAt jANata nathI. kevalInuM kahevuM teTaluM mAnyuM, bIjA kepanuM nahi. bhavya paNuM te mekSe javA lAyaka. mekSe javA lAyaka nahi tenuM nAma abhavya. A be belavuM konuM? e vacana keAnA gharanA? kevaLajJAnInA gharanA. kevaLajJAnI sivAya bIjAe bhavya aAvyapaNuM jANyuM nathI, jenuM nathI. bhayapaNuM, abhavya5NuM dekhavAne abhAva kevaLajJAnIne che. te kevaLajJAnInuM kahevuM mAnyuM, jANyuM te zaMkA heya. sApa ne deraDuM Ane kahevAya che ane Ane mAne che. AMtaruM jAze, deraDuM nukazAna na kare, sApa kare te ja tyAM bhayane lIdhe zaMkA thAya. sApa nukazAna na kare ema thAya te zaMkAne sthAna nathI. bhavyaabhavyapaNuM kevalIe dekhyuM te ApaNe mAnyuM, bhavyapaNuM sAruM te mAnyuM atara khyAlamAM Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsamuM ] sthAnAMgasUtra AvyuM. AthI kevalIne mAnyA, mokSane mAnya, mekSanI lAyakAta hoya ema mAnyuM. je mokSanI lAyakAtane sArI na gaNe te huM bhavya ke abhavya tenI zaMkA na thAya. iSTa, aniSTapaNe ata) magajamAM AvyuM. baMne padArthane jANavA, mAnavA pUrvaka atiruM khyAlamAM Ave tyAre zaMkAnuM sthAna. mekSe javAne lAyakane dharma bhavyamAM raheluM che. AthI mekSe javAne lAyaka banavAne pitAnA AtmA tala che. abhavyanuM lakSaNa rakhene mArAmAM hoya e zaMkAthI camakyo. jayAre ISTane aniSTa gaNyuM tyAre zaMkA thaI bhavya ke abhavya ? abhavyane huM bhavya ke abhavya chuM te zaMkA thAya nahi. DrAIvara javAbadAra khare. jokhamadAra nahi zAstramAM abhavyane chavAdi ATha tatvanI zraddhA kahe che. mekSatattva navamuM tenI zraddhA nahi. ATha mAne ne navamuM kema na mAne? ATha jagatanA anubhave vadhavA mAMDe te mAnavA paDe. vicAra kare. ekAMtamAM beThe hoya ke koIka aMdara khakhaDATa thAya. eraDI baMdha karIne beThA hoya tyAre zaMkA thAya ke koIka aMdara che. javAnI preraNA thAya che tyAre jAya. potAnI meLe nIco thavAvALo nathI. A zarIrane calAvanAra, Ubho rAkhanAra keIka aMdara che. tyAM sudhI aMdara che tyAM sudhI badhuM che. aMdarano cAlyo jAya tyAre kAMI thatuM nathI. koI cIja AnI preraka che. A yaMtrane calAvanAra koI DrAIvara (driver) aMdara che, A eMjina (engine) che. calAvanAra na hoya te paDI rahe che. calAvanAra e jokhamadArane javAbadAra che ke nahi? DrAIvara (driver) javAbadAra khare, jokhamadAra nahi. kamAI keTalI thaI te kaMpanIne, lAbha ne nukazAnane aMge te jokhamadAra. javAbadArI, jokhamadArI baMne ekamAM che. kAraNa AnAthI je kAMI sArA padArthone anubhava thAya te sukha bhogave che mATe AthI kaI javAbadAra, jokhamadAra, vyakti aMdara che. sArA 18 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] sthAnIMgasUtra [ vyAkhyAna narasAnuM phaLa bhAgave che. A apekSAe zAstra na sAMbhaLyuM hoya tA paNa jIvane kalpanAthI mAnI le. ATha tattva mAne paNa mekSatattva alabhya mAne nahi pratikULatA ke anukULatA kema thAya ? sukha levA dhAre, prayatna kare, maLe duHkha. Ama kema thAya ? traujI vastu rahelI che ke jene aMge anukULatA ke pratikULatA thAya che. jIva mAnyA, zarIra jaDa che. puNya zabda bhale na graMtho, anukULatA karanAra padAthate mAnyA, pratikULatAvALA padArthane mAnyA eTale puNya, pApa AvI gayAM. keTalIka vakhata pratikULa dhAre ane anukULatA thAya, evAM sAdhune hrAya ke kArka vakhata anukULatAnI tA kAi vakhata pratikULatAnI zakti Ave, AthI aMdha mAnyA. amuka vakhate amuka Ave. anukULatA vakhate pratikULatA nathI AvatI. rAkANu mAnavuM paDe. pratikULatA mAnI chatAM cheDe Ave che, e zakti tUTe che. anukULatA ke pratikULatA hAya mATe zakti khasI javAvALI cIja che. AthI nirjarA bhAvI gaI, ATha tattva laukika dRSTie mAnI zakAya. AthI ATha tattva abhavya mAne paNa meAkSatattva mAne nahi. AMtara jaNAya teA ja zaMkA thAya bhavya, abhavyapaNAnI zakA kayAre thai? meAkSatattva mAnyuM tyAreja, mekSitattva na mAnata tA meAkSane pAmavAne lAyaka bhaSyapaNuM paNa te mAnata nahi. jete bhavyapaNAnuM, abhavyapaNAnuM jJAna thayuM ane e be jJAna mAnyA te bhagna thaI cUkayA. bhavyapaNuM manAya kayAre? meAkSanI mAnyatA thAya tyAre. mAnyA chatAM meAkSanI IcchA na hAya, mAkSe javA lAyaka bhavyapaNuM na hoya te| zuM? AtaruM jaNAya, abhavyapaNuM hoya tA jIbhrama thAya, teA ja za`kA thAya rakhene hu. abhavya na hAu' ? kaTALA thayA vinA za MkA na thAya, "sApanuM bhayaMkarapaNu` mAnyA vinA, sApane dekhyA vinA zaMkA thAya nahi. -bhayapaNAne pruSTa, abhayapaNAne aniSTa mAne tyAre zaMkA thAya. mAruM Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsamuM ] sthAnAMgasatra [ ra75 kema haze ? ema bhavya abhacanA AMtarAne khyAla Ave, pachI AgaLa cAlIe. ullAsanA abhAvane aMge zaMkAnI utpatti kevalI ke tIrthakara bhavya abhavyapaNAno nirNaya karanAra che te kyAre thAya ? jene pUche che tenA jJAnanA satyavAdIpaNane bharose heya. kevalInA ja kAnane satyavAdI5Nune rAsa thAya, nirNaya jANe che, e mAnyuM eTale be vastu mAnI. vastune mAnIe tyAre jANanAre manAya. sonuM rUpuM nathI te cekasI kyAM che? cokasI mAne te sonuM rUpuM mAnI lIdhuM. A mahApuruSa bhavya abhaA5zunA svarUpane jANanArA che. jANanAra dhArIne prazna karAya che. jANyA pramANe sAcuM bolanArA che. mane bhavya jANaze to ja bhavya kaheze, bhavya jANaze te abhavya nahi. kahe. jJAna ke vacananI khAmI thayA pachI savAla thAya ke huM bhAgya ke anya ? nizAnI che chatAM kema pUche che ke huM bhavya ke abhaya? anaMta pudagala parAvate je dharma pAmyo chuM temAM je AnaMda the joIe, je harSa Ave joIe temAMnuM kAMI AvatuM nathI. jIbha phakhI che, dUdhapAka mIThe che chatAM rasa kema nathI Avato? jIbhane dUdhapAkamAM cekasI mAnuM chuM, tenA kAMTA na hoya? tene te rasanAja kAMTe. ciMtAmaNI, kalpavRkSa anaMtI vakhata maLyA. paNa A cIja maLelI nathI. te cIja maLI chatAM AtmAmAM ullAsa kema nathI thato. ullAsanA abhAvane aMge zaMkAnI utpatti. zaMkAnI utpatti thAya tyAM vizvAsanA gADAM DhaLAI jAya. bhAgya, abhavyapaNAne nirNaya hato, temaja apUrva vaDu pAmyA chatAM AhUlAda thato nathI. jhaverInI najare naMga AvyuM, te vakhata te naMga upara enI najara coMTI na jAya te jhaverIpaNunI khAmI, mekSane pamADanArI cIja maLI, devaguru dharma maLyA, dharmakriyA karavAne vakhate Avyo chatAM jema kaDachA pharyA kare chatAM kaDachAne mulA svAda nathI Avato, tema karaNa karavA chatAM AnaMda nathI Avato. jarUra Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OX ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pItAmAM khAmI haze A zaMkA thavAne lIdhe prazna thAya. dhama prAptinA vakhate, dharmanuM jJAna prApta thatI vakhate AnaMda thavA joIe. citAaNui, kalpavRkSa maLe tyAre AnaMda thAya tenA hisAbamAM te apUrva Anada hAvA joie. yAvajjIva upakAra karavA che tethI agAnI racanA sudharmAMtrAmIjI pAmyA te AnaMdamAM AvyA. vastune pAmavAne aMge je Anati thayeA haiAya te vastu vadhAravAne aMge kaTibada thAya. sudharmAMsvAmIjI pratikhAdha pAmyA eTale te badhAM uttama lAgyAM ane vadhAruM' kema ? ema thayuM. dunIyAnA padArthoM pArakA lAge teA te vastunuM vadhAravuM thAya. pArakAne daine vadhAravuM thAya ne pArakuM lAvIne paNa vadhAravuM thAya. AtmAnA padArthAMmAM ne vadhAravAnu mane. dIdhA sivAya vadhAravuM ane nahi. samyaktva utpanna karavAnuM kahyuM tyArathI AstiyanI joDe anukaMpA mukI dIdhI. khInaone meAkSanA mAga prApta thAya te bhAva anukapA, ke je samyaktvanA pagathiyethI zarU thAya. te dAnane aMge zarU thAya che. dharmanI pariNati-adhyavasAyA zvetAM vadhavAnA. chevaTe daI zakavAnI zakti na hoya teA devAnI pariti tA hovIja joIe. pahele pagathiye sthAna tyAre ke jyAre devAnI pariti. pAMca bhAvamAM viniyoga nAmanA bheda te ke mane maLyu te khIjAne meLavI dauM. A parizuti, te tenuM nAma 'bhAva.' te bhAvanI apekSAe gaNudharAne pratimASa, pravrajyA maLyAM, tenI sAthe sAtheja jagatanA sarva jIve A kema meLave enA vicAra karavA paDayA. ane teja vicArane a Mge khAra aMganI racanA karavI paDI. cauda pUrve racyA, te aSTApadanA pagathiyAM che, paNa siddhAcalanI pAtra nathI. eka pagithayuM eka jojananuM. tevI rIte pUrvI parApaDhArane mATe racyA paNa te kAne upakAra karavAnA ! sAdhvInA mukhathI AADiyAmAM sUtAM sUtAM maMganuM jJAna thAya emane. AthI A bALApALane cauda pUrvAMnI canA kAmanI nahi. jete jiMdagImAM aMga na levAya tenuM zuM? pUrvI Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsa ] sthAnAMgasUtra [ 277 dhoDiyAmAM aMga jhaDapAya tene mATe che. cauda pUrvemAM badhI racanA karelI hatI. agiyAra aMgamAM eka bhAga evo nathI ke je pUrvamAM na hoya, chatAM, pharI racanA karI. dAMta kharA heya te khAkharAnuM zAka karavuM paDe. jeTalI thaI hatI tene zekIne khAkharA, tene rAMdhIne zAka karavuM paDe, tevI avasthA ahiM che. nahi pAmelAne mATe agiyAra aMga racavA paDyA. kAraNa? A che upakAramAMthI rahI jAya che. mAvajIva upakAra kare che tethI aMgAnI racanA. madAra te AcAraracanA upara ja aMgenI racanAmAM jJAnane jarUrI gaNe che to paNa madAra AcAra upara ja bAMdhe che, tethI AcArAMgathI AcAranI vyavasthA. pachI vicAre DAmADoLa thAya te AcAranI kiMmata na rahe, tethI vicAranI vyavasthA mATe sUyagaDAMga. svaparasamayanI vArtAnA vicAra karyA. sarva kALa, kSetrane aMge AcAravicArane niyama kare muzkela. tyAre zuM karavuM? padArthanI vyavasthA karI devI, padArthanI vyavasthA karI nAMkhavA mATe kANugaLanI racanA. daza sudhI vyavasthA ThANAMgajImAM ane samavAyAMgamAM anaMtA sudhInI vyavasthA. vargIkaraNane aMge ThANAgajI, ThANAMgaNa racatAM pAMcamA ThANAmAM pahelA sUtramAM ja madadaghA. temAM sarvathA prANAtipAta-viramaNa prathama rAkhyuM. mA zabda tema vacanA dalAla se sedA karI Ave paNa sAMje kAgaLiyuM laIne te kahe che. jene AkhA dahADAnuM yAda nathI rahetuM te joDe neTa rAkhe che. sAMje sedA neSyiA tene kahe Akho dahADe zuM karyuM? sedo savAre karyo hato. devardhigaNi kSamAzramaNajInA pahelAM yAda rAkhIne cAlatA hatA. AAgama zAstrarUpI janetAne mA kahevI te keTalA vakhatathI cAlyuM che? janetAne vahu koNe karI ? mA zabda che tema vAcanAya. vAcanA pachI bhUla ke bheLaseLane saMbhava kema? pAThAMtara kema? kevadhiMgaNuM Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi8 sthAnAMgasUga [ vyAkhyAna kSamAzramaNajI vakhatanI sabhAnA nirNaya che. nirNaya karavA beThI hatI, paNa te vakhate Ama che te jaNAvyuM. - jena zAsana dayAnA sAdhanono Dhagalo have mULa vAta para Ave. keI paNa jIva kalyANa pAme te buddhie pa racA, aMge racA, hiMsAthI virati e jaina zAsanane kaMDe. deva, guru, dhamanI adhikatA hiMsAnI viratine aMge. hiMsAnI virati eTaluM ja mAtra bolIne jaina zAsana nathI rahetuM. bIjA "tulasI dayA na deDIe jaba laga ghaTameM prANa" ema bele che. pitAnI TopInI chAyAmAM pIMchuM tene AgaLa lagADavAnuM sepyuM" belavA pUratuM. tulasInA matamAM dayAnuM sAdhana te kADha. temAM dayAnuM upakaraNa nathI. jyAre jaina zAsanamAM dayAnA sAdhanene Dhagale. muhapattine upaga, koI jIva marI jAya nahi te lakSya che. jIva kai minITe nahi caDhe ? cAra vakhata muhapatti kema paDilehavI te prazna karyo, paNa chava muhapattimAM kaI miniTe nahi caDhe te prazna karyo chaghasthane jIva upaje to paDilohaNa ane jIva na upaje to paNa zaMkAe paDilehaNuM. dayAnA upakaraNo ke je dayAnA AcAro temAM je kaMTALo Ave te kharekhara dharma upara ghAta. AvyA tyAre pUjIne AvyA che, pAchA jAo tyAre pUMchane jAo. hiMsAne saMbhava lAge tyAM satata prayatna karAvI de. AcAre je dekhe-vAMdaNa de. tyAM saMbhavamAM satata prayatna che, vidyamAnamAM te prayatna che, paNa saMbhavamAM satata prayatna karavAne AcAra batAvanAra kaI hoya to jaina zAsana che. sAdhusAdhvInI pharaja trasa, sthAvaranA saMbhavane aMge dayAnA prayatna karavAnI. cAre prakAranA saMdhane trasa, sthAvaranA saMbhavane aMge, vidyamAna aMge AcAra batAvanAra hoya te te jaina zAsana che. ahi hiMsA. nI viratine aMge adhikatA che. sarvathA prANAtipAtathI viramavuM tene paheluM sthAna che. jene ekalA upakaraNa rAkhIne dayA karavAvALA nathI. raziyAne jhAra manuSyanA lazkaranA adhikapaNAmAM nirbhaya gaNatA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ S9 hato pachI vyavasthA barAbara joIe. sthAne sthAna para dayA pALavAnA vacano. badhuM chatAM paNa padArtha vyavasthA ane padArthonI mAnyatA evI hevI joIe ke jethI phaLa meLavI zakAya. bhaThThImAM nAMkhe bhAke na kare ane baLe nahi te sonuM, tevI rIte dayAnA upadeze, AcAra, upakaraNanA upadeze dayAne aMge hovA chatAM tattvavyavasthA lAyaka hovI joie. vyAkhyAna 51 maLelI ISTa vastune vadhAravAnuM mana thAya gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, dharmanI pravRttine mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pratibodha pAmIne pravajyA pAmyAnI sAthe bhAvanA pAMca bhedane aMge viniyoga nAmane bheda jaNAvyuM. pitAne maLelI cIja apUrva lAgI. artha paramArtha gaNo to A sivAyanI badhI anartharUpa che. maLelI varatu ISTa hoya te tene vadhAre karavAnuM dila thAya. guNenI nahi paNa guNInI jAvakaAvaka hoya vastunuM iSTapaNe kene aMge maLelI vastunI pUrNatA na thAya tyAM sudhI vRddhi virAma na hoya. pAMca rUpiyA hoya, paMdara rUpiyA karavA hoya te dasa bahArathI lAvavA paDe. ahIM vicArIe te pratibodha pAmyA pachI pravajyA lIdhI tene aMge je vRddhi te badhA rathI lAvavAnI nathI. citrAvelathI bAhya padArtha vadhe tene koIne padArtha lAvIne vadhArAne na deya. citrAvelathI vadhe te aMdara vadhe. tevI rIte samyagdarzana vagere citrAvela jevI cIja che. aMdarane aMdara vadhavAnI. bahArathI lAvIne pUravuM paDatuM nathI. jema citrAvelathI pUrAI jAya, Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna * bahArathI lAMvIte pUravuM na paDe, tema sammamdana mAdine aMge bahArathI lAvavAnuM, pUrIne vadhAravAnuM nathI. je leAkeA bahArathI lAvavAnuM kahI pattharanI gAyanuM dRSTAMta de che te jaina zAsananuM rAjInAmuM Ape che. deva pAsethI kazuM levAnuM nathI. emanA AtmAnA guNA temanA AtmAmAM rahevAnA. guNAnI jAvakaAvaka DhAya nahi, guNInI AvakajAvaka hoya. ApatAM vadhe evuM ahIM che. eka dIvAthI se| dIvA thayA. AApyuM. zuM? peAtAnAmAM ochuM zuM thayuM ? gAyathI dUdha dAvAi gayu pachI gAya khAlI, paramAtmAnA guNu khIjAte ApI zakrAya nahi. guNu jo levA hAya tA te guNIthI judI paDavAvALI cIja nathI. gAya pAsethI dravya levAnuM hatuM te gAya daI zake, dravya devAlAyaka levAlAyaka che. guNugrahaNu mATe gunuM gAna karavuM. kAInA AtmAmAM rahelA guNu levAtA nathI, guNa ne paryAya devAlAyaka, levAlAyaka mAnA tA dravya ane guja zinna manAya, paNa bhinna nathI. dravya AdhAra, guNu Adheya, AdhAra levAlAyaka che. Adheya guNu levAlAyaka ke devAlAyaka cIja nathI. pattharanI gAya dUdha ke che? paNa addhi' dravyane levAMdevAnI vAta karyAM che? TThakhelA padArthoM, tenAthI thayelA sAkSAt bhASA va AnA puddagale Ave, cIja AvatI nathI. akakala tharANe mUkAya evI cIja nathI je kAMi saMvara, nirjarA, ke samyagdarzanAdithI mekSa e mahAranI cIja nathI, teA gAyanuM dRSTAMta zu samaz2ate khelyA ? ApavA levAnI vastu nathI. khAdya dravyanI vAta nathI tyAM khALa dravyanu' dRSTAMta ! A mAzusa samajyA zuM? gAyanuM dRSTAMta dIdhu tyAM samajyA zu? gAyanI pAse dUdha levA janArA pAse dUdha nathI. bhagavAna pAse janArA jJAna, darzana, cAritra vinAneA haze ? dravyaguNumAM pharaka nathI, devAlevAmAM pharaka nathI, mAMganAramAM phka nathI, tenI zI sthiti ? je vastu iSTa lAgI che tenI dhRSTatA samajyA kayAre ? sa pU meLavavA, vadhAravA mATe udyama thAya tyAre. jeTalI iSTatA vadhAre gaNA teTalA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ] sthAnAM sUtra [ 281 satISa e. je padArthane aMge iSTapaNuM dhAryuM te eTale ISTapaNuM teTalo saMtoSa ocho. i TapaNuM dhAryuM to paripUrNanI prApti vinA saMtoSa nahi. anaMta milaparAvarte maLelAM samyagdarzanAdi ISTatama, parama sAdhyatama mA lIdhI che. "are , pama teNe ma " A artha, A mAthe bAkIne badho anartha A buddhi thaI hoya tyAM pUrNatA thayA vinA saMtoSa vaLe kema? samyagdarzanAdi vagere pUrNa na thAya tyAM sudhI jIvane saMtoSa thAya nahi. pUraNa karavuM e ISTa nakakI thayuM, paNa moTe vAM AvyuM. kaye? bahAra jagatamAM Izva maLe nahi tene. cAhe deva, guru, siha, ke AcArya vagere pAse jAya, paNa kaI jaga parathI ISTa maLavAnuM nahi. koI potAnA AtmAmAMthI jJAnane anaMtame bhAga kADhIne Ape tema nathI. nathI ApatA te tusAIne lIdhe nahi, paNa apAyA te nathI mATe. jagatamAM badhI cAje gharANe mUkAya che, paNa kaI akakala gharANe mUkI paisA lAvI zakAya ? ghara, khetara dharANe melAya, akakala kaI gharANe mele che ! nahi. guNa upajAvAya paNa devAya nahi. guNa upajAvAya tene vAMdho nathI. guNa devAtA nathI. dIvo pragaTAvyo, svarUpa hatuM te dI thaze. cAhe tIrthakara, kevalI, mRtakevalI, gaNadhara ho. te pitAnA AtmAmAMthI jJAna, darzana, cAritrano anaMtamo bhAga paNa keIne ApatA nathI ApaNAmAM samyagdarzanAdi adhUrAM che, pUrA karavA che. keI anaMtAanaMta mAM che nahi, che temAMthI koI ApI zakatuM nathI anaMtA siho pAse che. paNa devuM paDe tethI bhAgI jaine dUra beThA che, anaMtA siddha mahArAjA evI jago para beThA che ke meTuM dekhAya vi. samyagdarzanAdi vadhelA dekhIe te AkhA mUThIbhara. tIrthakara, gaNadha, kevalI, mUThIbhara. ogaNatrIsa AMkanI jage para be koDI gaNatarImAM zA? mUDIbharamAMya ApaNane te AMgaLInA veDhA jeTalA ja maLe. temAM je maLe te mINa dIdhelI gAMThavALA. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tela pAIne gaThi mINa dIdhelA. temanA AtmAmAM evI rIte rAkhIne beThelA ke e khaseDavAnA nahi. samyagdarzanAdi emanA AtmAmAM che, abheda-ekarUpa saMbaMdha joDIne beThelA che. pitAnA AlaMbane bIjAne jotarU5 kare pUruM karavuM zI rIte? pUruM karavA mathatAne tyAM pUruM karavAvALA jAya to zI rIte pUruM thAya ? dharmiSThone je vicAra Ave te vicAra gaNadharane Avyo hato. AtmAnA guNe apUrNa che te lAge pUrA thAya tema nathI, keI de tema nathI, laI zake tema nathI, daI zakAya tema nathI. AkAzanuM dAna kaIka karyuM, paNa lenAre laI zI rIte javuM ? mAruM puNya tane ApyuM, paNa laI javuM zI rIte? le ApyuM, ema kahe te paNa levAvALAthI levAya tema nathI. cAritradharma ApAya che. ApavAvALo eka vakhata ApI paNa de, to paNa levAya evI cIja nathI. lAvavI zI rIte! ApanAro abheda saMbaMdhe rAkhI beThe che. kadI ApavI" ema kahe te ApI zakAya. tevI nathI. apUrNa che te pUruM karavuM zI rIte ? dIdhe parAya 8 zaMkAdevAtI nathI ema AgaLa kahyuM to dIdhe pUrAya e vAta rahI kyAM ? levAtI devAtI hoya te dIdhe pUrAya ema kahevAya ? samAdhAna-daI zakAya, laI zakAya tevI cIja nathI. dI potAnA ajavALAne ApI deto nathI, paNa bIjAne dIvArUpa karI de che. pitAnA AlaMbane bIjAne tarUpa kare che. bIje dI thAya to ajavALuM vadhe che. eka dIvAe pitAnuM daine-bIjAne prakAza daIne prakAzamAM vadhAre karyo che? devAnuM kaI nahi paNa devAnAM kAraNe meLavI Ape eTale tamAruM vadhe, eTalAja mATe bhASAne dravyabuta kahIe chIe. bhASA che zratanuM kArya, kAraNa, upadezaka je vacana bele te vacana upadezakane jJAnanuM kArya che. te vacana zrotAnA jJAnanuM kAraNa che. zrotAne vacane dvArA jJAna thavAnuM. vacana dravya che. tethI pitAnA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ] sthAnAgasUtra L[284 kAryabhUta ane bIjAnA kAraNarUpa vacane arpaNa karyA. jJAnanA kAryabhUta upadezanuM dAna devuM te jJAnadAna lenAro na paNa pAme te paNa denA dAtAra kahevAya. tIrthakare upadeza dIdho te upadeza gaNune pariNamyo. gaNadharo jJAna, darzana, cAritra vagere pAmyA. pratibodhanA vacane phaLyA eTale jJAna devAnI vAta beThI. mokSanI vAta kahe te beThI. tenA kAraNabhUta upadezanuM devuM. kAraNabhUta upadeze kevA majabUta ?" tene lIdhe temAM kAryane upacAra karI zake. rUpiye evI cIja ke tenAthI cAhe te cIja meLavI le. bhojananuM kAraNa rUpiyA hatA, chatAM temAM kAryane vyapadeza karyo. tene bhojana tarIke gaNuM eTale rUpiyA khAIzuM' ema bolAya che. denArAmAM upacArathI ApanAra tarIkene Aropa che. sAkSAta kaI jJAna vagere laI zakatuM nathI. je jJAna, darzana, cAritra vagere che te upadezadvArA upadeza te tIrthakaroe deve hatA te daI dIdho. atyAre tIrthakara upadeza detA nathI, kAraNa ke atyAre zarIra nathI, tethI meTuM nathI, tethI vacana nathI, tethI upadezaka atyAre nathI ne ? pattharanI gAyanuM dRSTAMta detA hatA, tene kahe marelI gAyanuM dUdha keTaluM nIkaLe ! marelA tIrthakarane bhajIne zuM karIza! mekSe gayA tevA tIrthakarane bhajIne zuM karIza? tIrthaMkare marelA che tene manAya che kema? marelI gAyanuM dUdha keTaluM? sAdhu marI jAya pachI soMpI do saMgIne, te laI jaze! ene sAkAra kema kare che ? maDadAMmAMthI dUdha nIkaLe che? maDadAMne kema mAne ro? eka peDhImAM koI manuSya munIma rAkhyo. zeTha paradeza gayA. munIme dhaMdhe karyo. baMgalA, vADI pitAne nAme karI dIdhA. peDhI pitAne nAme karI dIdhI. bhagavAnanuM hatuM te khodIne tamAma sApha karI nAMkhyuM. pitAnAmAM hiMsA thAya tene vAMdho nahi. garbhamAM raheluM vAcharaDuM keTaluM dUdha Apaze? dIkSA vakhate varaghoDo kADhe che te dIkSA nathI dIdhI tyAM sudhI te garbhamAM rahelA vAcharaDA jevuM che. pitAne aMge hiMsA nathI naDatI. sAdhuo jatA heya, ziyALAno dahADe che, TADhathI kare che, kAusagya Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sthAne UbhA, tyAM kAie agni saLagAbyA, agni saLagAvanArane zuM thayuM? agni saLagAvanArA narake jazene ? jinapUjA ArbhapamihanA daIne upakArI have mULa vAta para Ave. peAtAne aMge teA marelI gAyanuM ke gAbhaNI gAyanuM dUdha mAnavAnuM che. niha teA zAnA dIkSA devA pahelAM ke maryA pachI ecchava kareA che? je sAdhu kAusaggamAM rahyA. kAIe agni saLagAvyA tene narake javAnuM kahe che? sAdhu mUrchAmAM che te vakhate temanA upara praie kAcuM pANI reDI dIdhuM, sAdhu prAyazcitta leze, paNa reDanAra narake jaze? nahi. hiMsAnA nAme leAkAne bharamAvavA mATe kahevAmAM Ave che ke tamArA sAdhu tamane pUjA karavAnuM kahe che to te pote kema pUjA karatA nathI? gAMDA hoya te temanA kahyA mujaba kare. kahevAvALAnI akkala vakhANavA jevI che. davA levA janArAe dAktarane pahelA davA pAvI. dAkatara pote aa na pIe te ApaNe zA mATe pIvI? dAkatara. vA na le te davA ApaNe pIvI nahi? dAkatarane darada na hoya te te zAne davA pIe ! ApaNane te darada che. ArbhaparigrahanA daravALAne davA pIvAnI che. guru mahArAja Ar'bhaparigrahavALA che? AthI dAtara navA pIe te huM davA lagna" evuM kahevAvALA mUkhI ke nahi? nirArbhavALA, niSparigrahavALAne tame kare teA ame karIe ema kahenAre| dAkatarane kaheze ke pahelA tame davA pIe pachI ame pIie. bhagavAnanA aMge hiMsA peAtAnA maDadAmAM kAMi nahi cAmAsAne vakhata che. keTalAka sAdhu ahIM che keTalAka sAme rahyA che. zrAvake| vyAkhyAna sAMbhaLavA AvyA. vyAkhyAna thayuM. lAbha thA ke nahi? lAbha thayA. lAbha thayeA tA sAdhu prema nahi AvyA? te na AvyA tA lAbha zu' joIne batAve che? peAtAne aMge lAbha nahi Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 285 chatAM te bIjAne age lAbhadAyI hoI zake. bhagavAnanA vacananA. aMzane anuvAda te vyAkhyAna. temAM AraMbha na juo, temAM mahAlAbha. pitAnI dIkSAne aMge AraMbha, vyAkhyAnane aMge AraMbha, marI jAya te maDadAMne aMge AraMbha, te baMdha karyA nahi. rasto kADha paNa. kabUla karavuM nathI. gRhasthanuM kAma gRhastha kare bhagavAnanI pUjA gRhasthoe choDI ane A vyAkhyAnAdi na choDayuM. tamArA kahevA pramANe be hiMsAnA kAraNemAM A pUjA) chUTayuM ne A (vyAkhyAnAdi) TuM nahi. occhava na karavA vagerene upadeza Apyo nathI ne mUrti na mAnavAne upadeza kema Ape ? prajAne aMge lakhe che te have lakho dIkSAne aMge ke "motsava kare che te narake janArA che.' peDhInA mAlika banI javuM che. bhagavAnane aMge kAMI nahi. bhagavAnanI mUrti nahi paNa pitAnA phoTA kharA. batrIsa sUtro haidrAbAdavALAe chapAvyAM temAM pheTa kema melyo? ekalA paisA kharacanArane pheTa, bahumAna, kiMmata; paNa bhagavAnanuM bahumAna nahi. kahe ke peDhI corI lIdhI che. bhagavAnanI tasvIra, mUrti na joIe. bhagavAnanI pUjAne aMge hiMsA thAya te bUDI. dIkSAnA varaghoDA vakhate zrAvaka meDhA bAMdhIne nIkaLatA haze? "jaya jaya naMdA' bolatI vakhate muhapatti bAMdhe che? maDadAne laI jatAM vAjAmAM virAdhanA nathI mAnatA? bhagavAnane nAme temAM hiMsA kahevI ane pitAne nAme kare temAM kaI nahi. bhagavAnanI vAta Ave to kacaDe mAre pelA sAdhu vyAkhyAna vAMcatA haya, sabhA bharAI hoya tyAM keAI siMdUrane cAMdale karI AvyA heya, ADa karIne A heya tyAM vadhe nahi. kesarane cAMlle dekhe te AMkha lAla thAya. emanAmAM dahere kaI jAya te vadhe nathI, kevaLa A daherAnA duzmana che. daheje javAvALa maLe te pAlave nahi. temane mahAdevanI keTalI pUjA baMdha karAvI ? tene upadeza che? te na karavAno upadeza de te dhokA khAya. kesaranA cAMllAvALAne dekhe tyAM deSa thAya. A sthiti tapAsIe te Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cokkasa che ke teo daherAnA duzmana che. je munIma zeThanI peDhI pacAvI lIdhI hoya temAM je jagAe zeThanuM nAma nIkaLe temAM kUco mAre. bIjAnuM nAma nIkaLe te vadhe nahi, bhagavAnanI pUjAnI vAta Ave te TUMDhiyAe kUco mAre. kevalI ane tIthakara sAmAnya kevalIne tIrthakara kevalI e bemAM pharaka zo? tamAre ( digaMbarane ) uttama kaNa? bene sarakhA gaNavA che? tIrthakara kevalIne ja uttama kahevA paDe. tIrtha kara kevalInI nizAnI siMhAsana, chatra, cAmara, vagere (sAmAnya kevalI) bega vagaranA che tene adhika mAnene? sAmAnya kevalIne kAMI nathI, to kahe temane (sAmAnya kevalIne) uttama vItarAga nAhatA haze ? te abhiSeka zAne kare che? pANInuM patuM pheravyuM, pANuM ochuM DhaLyuM tene sAre kahIzuM! chatra, cAmara, bhAmaMDaLa e vItarAgapaNanA cihana che ke sarAgapaNanA cilDrana ? vItarAganuM cina hoya te dareka kevalIne mAne, vItarAganuM citna nahi te mUrti na mAne paNa te guNe te mAne che. chatra, cAmaravALI kRtine mAne che ? je sAhyabInuM cihana bhakata kare che ke ahIM vItarAga karavA AvyA che? bhakato ja kare che, DhagadhaDA nahi. besavuM che bhAmaMDaLa, chatra, cAmara ane vItarAga. zAne vIta rAga! rAjAne chatra, cAmara addhara hoya che te chatra, cAmara bhaga nahi ne! siMhAsana to aDe che te siMhAsana bhoga che? bhaktonI bhakitathI vItarAga zAsana bagaDI jAya ema kahenArA kAMI samaja nathI. bhaktithI bhavAnanuM bhegIpaNuM thaI jAya e yA nyAye? bhagavAnanA chatramAM eka eka ratna cakravatInI riddhi karatAM kiMmatI che. mULa vAta para Ave. dravya devAya che, guNa devAtA nathI. guNa utpanna thAya tevI bhASA upadeza dvArA daI zakAya che. te upadeza denAre jJAna, darzana, cAritra dIdhA ema kahI zakAya. varasAdanI tANa hAya. aSADha vada thatAM varasAda Ave to loko kahe che tenuM varase che. kaTIe caDhAvyA pachI kiMmatI che ema kahe. upadeza, e samya Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamra 1 sthAnoMgasUtra [ 287 * gdarzana vagerenu kAraNa che, te apekSAe gaNadhara mahArAjA dekhe che ke mane maLyuM te dubha che, kAne na maLe tevuM maLyuM che, pArakethI lAvIne pUruM thAya tema nathI tyAre pUruM zI rIte karavuM? ne pU karavuM? AnA svabhAva vicitra che ke devAthI vadhavAnuM. zIkhave tyAre kharuM zIkhe '' eka che!kA bhaNavA gayA lakhyu. zANA " paMDite bhaNuAkhyuM," Ara mahine lakhyuM phalANA paDitane bhaNAvyu` che." bAra varSa thayA. pote pAThazALA kholI bhaNAvavA kheDA che. lakhyuM je mAruM' hatuM te have UmavAnuM. arhAra sudhI tA bhaNunAranuM UgyuM hatu, have tenuM Ugaze, Ama sAmyagdarzanAdi de tyAre vadhe, AthI viniyoga nAmanA bhAvanA pAMcamA bheLI keTalI jarUra che te samajAze. tene aMge cauda, pUrvInI, khAramA aMganI ane chevaTe agiyAra agAnI racanA karI. AcArAMga, thagaDAMga, racI ThANAMganA pAMcamAM ThANAmAM prANAtipAtavimaNu prathama kahyuM. tene aMge ja jaina zAsananI uttamatA. agni lAge te banAvaTI seAnuM baLI jAya. kaSazuddhie yA karavI jarUrI e kahenArA ghaNA hoya paNa dhyAnA AcAra, upakarA e kAi jagA para maLe nahi. kAMsAmAM jevA zabda haiAya tevA sAnAmAM hAya nahi, ajaina pAte samaje nahi, chatAM * ahiMsA paramA dhama ' e amAruM' vAkaya, tevu' jenee anukaraNa kIdhu che ema khAle. kAgaDA kahe che--haMse mArI cAla lIdhI'. vedo, upaniSadomAMthI tapAsIneya dayAnu' phaLa, jIvanA bhedo vagere TADhA tA kharA? tyAM kyAnA uparazeAtuM vaNuna nathI. AvAone amArI pAsethI lIdhu te kahetAM zarama nathI AvatI? jIvAnI dayA kema thAya, tenI rIti, jIvAnA bhedo ane thavAnI yA karavAthI phaLa zuM, kAne thayuM te temanAmAM nathI.. te yAnA adhikArI zAnA? te zuM joine kahe ke A mArI pAsethI laI gayA ? kasoTIe ahiMsA parama dhamavALA AvI jAya, paNa khedanI vAta Ave tyAre dhyAnA phaLA, mAnA AcAra, : " Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ] a mAMga satra : vyAkhyAna dayA pALanAranA daSTAMti maLe nahi, chedazuddhi tapAsavA gayA tyAM Akhe chabaraDa vaLI gaye. chedazuddhamAM badhuM hoya, chatAM padArthanI vyavasthA na maLe. gItAmAM hiMsAne "AsurI saMpata ' gaNAvI, yAne "daivI saMpata' gaNAvI, joDe kahI dIdhuM. "jo meLo chedAya nahi, bhedAya nahi ne jemAM vikAra thaI zake nahi te A (AtmA) haNAto nathI, koIthI to nathI; haNanAro haNuM chuM mAne ke haNAyalAne meM ho' mAne te badhA mUrkha che. daivI saMpata ne AsarI saMpattine kayAM ghaTADavI? dayAnA tatvane kayAM besADavuM ? kasoTIthI parIkSAmAM pAra Utare. seTIthI tApamAM AvyA tyAM tatva parIkSAmAM sApha. evI ja rIte A mAne anitya mAnI lIdhe, eke bIjAne kahyuM, are, bhAna che ke nahi ! vIjaLIne jhabakAro baMdha karyo. vIjaLIne jhabakAre heya te olavavAne gunha keIne mAthe heya nahi. e te jhamakAre thaIne olavAI javAvALe che. jeNe kSaNamAM utpanna thaIne nAza thavIvA mAtmA mAnyA teNe "hiMsA na karavI, dayA pALavI" ema kahe che artha zuM ? kaSa chedamAM zuddha thayelA tattvanI vyavasthA karavAmAM Ave tyAM dhULamAM maLI jAya. tAtaDI jAya. tatva vyavasthA kenA sAmuM joIne kare che? prANutipAtathI viramaNane uzIne tattvavyavasthA. vyAkhyAna para bIjAne maLe e buddhi thAya tyAre vadhavAno vakhata Ave sUtrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAjA bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pratibodha pAmyA, ne pravajyA pAmyA. tenI sAthe apUrva anaMta puddagalaparAvate na maLeluM, je maLavA saMbhava sAmAnya jIvone che nahi, te cIja maLI te ISTa lAgavAne lIdhe-je ISTi lAgelI vastu hoya te tyAM asaMtoSa UbhuM thAya. jema jema vadhAre ISTatA tema tema vadhAre asaMtoSa. jema vastu vahAlI Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvanamuM | sthAnIMgasUtra [ 289 lAge tema tema ene vadhAravAnA vicAra manuSyane thAya, vastu vadhAravI hAya tA mahArathI lAvavI paDe. A cIja guNurUpa che, te mahArathI lavAtI nathI drarUpa paNa keTalIka lavAya che. keTalIka lavAtI nathI. te pachI A aa guNa, kASTha divasa paNa lavAtA nathI. guNa guNIthI judo paDe nahi. guNI Ave te ja guNlR Ave. kAI pazu divasa dravyathI jIdvArUpe guNu raheteA nathI. guNu judA paDavAvALI cIja nathI, teA pachI samyagdarzanAdi guNasvarUpa che te lAvavAM kyAMthI ? lAvI zakAya nahi, judA paDe nahi. jo kASThanI pAse hAya, judA paDatA hAya teA lavAya. bAhya vastunA lAbha khIjAnI darakArane uDADI denArA thAya che, vepAramAM kamAyA, bIjAe khAyuM tene asAsa thayA haze paNa tenI darakAra rahe nahi, cArane mAla maLyA tenA AnaMda paNa dharadhaNIne raDArALa thAya tene vicAra nahi, lAvavAnuM thAya tyAM paranA utpAtane vicAra rahe nahi. svAsiddhinA vicAra rahe che. mArA svArtha thAya. mArA svArthamAM bIjAnuM zuM...? khInna bhUkhe maraeN, pAya mAla thaI jAya tene aMge bAhya lAbhavALAne Dara hAya nahi. bIjAnA samyagdarzanAdi vagere laine vRddhi karAtI nathI. chatAM levAya tema mAne teA kAi samyagdarzanAdi rahita thAya te ene pAsavatuM nathI. ane te khIjAmAM che temAM vRddhi thAya ane pAtAnuM vadhe te pAlave. A bhAvaanukaMpAvALA thayA. te bIjAnA AtmAmAM guNanI vRddhi icchavAvALA hAya. kAinuM jAya nahi ane mane maLe tevA vepAra duniyAbharamAM na maLe,ekanuM jAya ne khIjAne maLe tevuM vepAramAM thAya. bIjAnuM vadhe ane mANune maLe tevuM vepAramAM banI zake nahi. samyagdarzanAdi e evA che ke tene keLavIe teA khIjAne ane ApaNane maLe. kAyalA pAte kALA maTIne tejavALA thAya tA saLagAvanAranuM kArya thAya. AtmAnA sabhyagdarzanAdine vicitra svabhAva che ke, khIjAne meLavAvavA jAya tA peAtAnI vRddhi thavAnI. tamAma jIvA samyagdarzanAdi pAme e buddhi na Ave tyAMsudhI peAtAnuM samyagdarzanAdi vadhe nahi. sarva jIvA e ciMtAmaNivALA thAo tevA bhAva na thAya tyAMsudhI vadhe nahi. huM 19 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna 1 samyagdarzanAdi pAmyA have kAI na pAme teA mArI adhikatA, ema nahi. irSyA evI che ke pArakAnA sArAmAM nArAjI. karyAMvALA UMdhA kAca jevA che. phoTAmAM UMdhA kAca hoya che tevA. bIjAne meja tyAre ApaNane asAsa. bIjo byA te arara ! karyAMthI AvIne maLI gayuM ? IrSyAvALAnI chAtI UdhA kAcanA jevI che. e Udhe! kAya ahIM pAlavatA nathI. ahI te thAya tyArathI e dazA hovI joie ke " jagatane maLeA, jagatanuM vadhe, jagatanuM vadhAranArA cAu, jagata meLave temAM kAraNu thAuM. A dazA prAptinI sAthe hAya paNa ene meLavavuM karyAMthI ? kAtrAnA hAMDAmAM eka haMDA bIjAne paDatA rAkhe che. eka phUTayeA tA bIjo phUTayA. enA AdhAre te ane tenA AdhAre e. A jIvanA samyagdarzananI prAptie mArA samyagdarzanAdinI prApti che, paranA sapapUrNAMka svArthasiddhi. bIjAne maLe evI buddhi thAya tyAre vRddhino vakhata Ave. detAM vadhe, zikSaNu zIkhavatAM vadhe. na zIkhavA te kaTAI jAya, saLI jAya, Take nahi. samyagdarzanAdi evI cIkha ke, jagatane prApta karAvavAnI dhAraNA karA tA ja vadhe te Take, dhAraNA UDI jAya te saDe, vadhavAnI vAta te dura rahI. bhagavAn mallinAthajI ane emanA mitra bhagavAn mallinAthajI oveTTe thayA. rARRddhi cheADIne sAdhu thayA. cAritra pALe che, tapasyA kare che, ATaluM kare chatAM mithyAtvI. hA, AvAne aMge mithyAtvasahitapaNa eTale zuM? nadImAM bhaDakA ! rAjA chatAM tyAgI thayelA, sAdhupaNuM, tapasyA karavAvALA, chatAM mithyAtva zAne aMge? arihaMtane deva naDatA mAnate ? dhruvalIe kahelA dhamate tattva tarIke nahAtA mAnatA ? mahAvratanI zuddhi hatI, devagurudharma'nI mAnyatA hatI teA mithyAtva zAne lIdhe ? abhayadevasUri jaNAve che ke strIveda bhAMdhatAM mithyAtva guNuhANe gayA. kAraNamAM khIju kAMi nathI, mane maLe, eneya maLe temAM mAruM javAnuM nathI. pazu huM mATe tenuM zuM ! cha mitra hatA. mallinAthe tItha karagAtra bAMdhyuM, tevuM pelA khAMdhI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvanamuM ] sthAnAgasUtra [ relA le te emanA tIrthaMkarapaNAmAM khAmI AvavAnI hatI ke huM enA karatAM moTo kema gaNAuM? mAyAne strIvedanA baMdhamAM kAraNa gaNue chIe. - mAyAnI jaDe strIveda baMdhAvyo mAyAnI jaDa kyAM? e na pAme, huM pAmuM ene lIdhe mAyA karavI paDI. jANI joIne pAraNAne divase nathI vAparavuM kahI dIdhuM. moTAI kayAM? A nIce rahe ane huM UMce thAuM, A mitro che, mitro na pAme, huM pAmuM" A dAnata; A sthitimAM rAjarSipaNuM cAlyuM gayuM che? mahAvrata cAlyuM gayuM che? tapasyA nathI karatA? arihaMtane nathI mAnatA? devagurudharmane nathI mAnatA ? kahe, dharmanI mAnyatA che barobara, devagurunI mAnyatA barAbara, tapasyA, mahAvrata, tyAga barAbara che chatAM eka ja, pitAne moTA thavuM temAM vadhe na ha, paNa vAMdhe zAmAM? "e meTA na thaI jAya temAM" e nAnA rahe huM moTo thAuM A buddhie mAyA utpanna thaI. huM moTo thAuM ane mAre temane meTA karavA che tyAM mAyAne sthAna na hatuM. paNa A buddhie gayA kayAM? mitvamAM. zaMkA-kAI zAstramAM lakhyuM che? samAdhAna-strIveda malinAthajI thayA te te cokkasa, rIveda te vakhate ja baLei te ce che. te bo upalo dhAraNanI vakhateja. senAnI thALImAM loDhAnI mekha strIvedana baMdha kaye guNaThANe heya ? paheluM ke bIje? bIjuM to upazamathI paDatAne antarmuhUrtanuM heya, pizamethI khaselo sAsvAdanamAM Ave. upazama pAMca vakhata maLe. kAM te anAdimAM ke cAhe te cAra vakhata zreNimAM. ahiM upazamaNie caDhela nathI tethI upama samatvane saMbhava nathI, tethI mithyAtva guNaThANe AvIne bAMdhyuM ema abhayadevasUrijIe lakhyuM. AvA rAjarSi, tyAgI, mahAvratapAlaka, tapasvI, zuddha devagurukamane mAnavAvALA, tenI AvI sthiti thAya che. jagatanA cha uddhAra karuM e bhAvanA na AvI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna hAta tA tIrthaMkara nAmakama adhata nahi. pAte AsanathI UMce thAya, * A mArAthI nIcA rahe, mArA kharAkharIA na thAya ' e mallinAtha jInuM dhyeya che. meAkSa pAmeA, mukta, thAe badhI bhAvanA che temAM vAMdhA niha. e bhAvanA na hota tA samyatva TakavuM muzkela. tIrtha"kara nAmakama na rahe. cUle caDhAvelI dhesamAM gAMThI paDI gayA, khIju badhu' De paNa gAMThImAM kArA leTa. e samyaktva, kevaLajJAna, meAkSa pAme badhuM khUla, paNa A gAMThIe emane ema. cAre khAju sIjhI jAya paNa utArA tyAre gAMThIAmAM leTa emane ema. tema gAMThI paDayA. DhayA gAMThI paDayA ? 'mArA sarakhA na thAya, huM enAthI adhika cAu', e mArA sarakhA na thAya. * e gAMThIAe nakhAda vALyuM. sAnAnI thALImAM lADhAnI mekha DhAMkI. evI DokI ke bhAgavyeja chUTako. vipAkathI ja bhAgavavI paDe. je gAMDI tI kara nAmakarmanA ucca avyavasAye AgaLo gayA nahi, pANI nAMkheA, tApa karI paNa mAMDI emane ema. khIjo na pAme, khInathI adhika thAuM paNu pAmIne, nahi ke pamADIne. meTA doDe tyAre paganu jora, doDIne jIte. chekarA jIta meLave te jhabhalu' pakaDIne doDe. ekarAnI doDa mAnanI jaDathI ja mAyALI ubhI thaI. A mAnanI jaDa e gaLe nahi. kayI ? " khIjo na pAme " AM je jaDa, kheDI te na AgaLa evI. khIjo na pAme na AgaLa evI ja che. tI kara nAmakane lAyakanA adhyavasAya paNa jaDane ogALI zake nahi . AvA vicAra kSaNavAra pazu Avaze te nakhAda vALI nAMkhaze, mULathI saLagelA jhADa upara dariyA nAMkhe tAya kAMI thaLe niha. khIjo pAme bhale paNa mArA jeTaluM na pAme A vicAra keTalA badhA adhama thaI gayA ? AvA rAjarSi, tyAgIne mithyAtvamAM pAmyA. gAtra aMdhAyuM. tyAMthI sArAmAM AvyA, tIya "kara nAmaka baMdhAyuM paNa gAMTha te khasyA nahi. tIrthaMkara nAmakramanA pariNAma e mAne khaseDI zaktA nathI. " bIjA pAme paNa mArA jeTalu na pAme" A Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ rahI buddhi e gAMThe. rAyaNanI gAMTha kapAya che. A te vicitra gAMTha ke tIrthakara nAmakarmanA lAyakanA pariNAme paNa kapAya nahi. aMdhakajI ane mahilanAthajI je AtmAne samyagdarzanAdi maLyA hoya temanI IcchA "AkhuM jagata mArA karatAM adhika kema pAme " e buddhi rahevI joIe. e buddhi na rahI te gaye. gaNadharee pratibaMdha pAmI prajayA lIdhI tenI sAthe ja A vicAra zarU thaI gayo ke "jagatanA tamAma cha kalyANa kema pAme"? gautamasvAmIne udyama "bIjA AtmAo kevaLajJAna kema pAme " te mATe cAlu rahyo. pite pAmyA nathI paNa tApasane pratibodha karyo. gautamasvAmIne khAtrI che ke "huM meLavyA vinA marIne javAne nathI, haju kema maLatuM nathI" AvI jijJAsA rahe che. pAraNAne divase tApasIne jamavA teDayA che. rasoI thAya che, badhuM jANe che paNa adhIrAI thaI gaI che kema nathI AvyuM? gautamane svAmIne kevaLajJAna te bhAvamAM thavAnuM che. mahAvIre chApa mArI che "tane kevaLajJAna cokakasa thavAnuM che. ApaNe baMne aMte pharaka vinAnA thavAnA chIe, tane kevaLajJAna hamaNuM na upaje tevI chApa marAI. chatAM bIjAne maLe te kalyANa ema pite mAnatA. khaMdhakamunie trIjI vakhata pUchyuM tyAre kahyuM "tyAM javAmAM upadrava che.' A jiMdagImAM upadranuM AvavAnuM to cAlyA kare. sAdhyane aMge pUchI lauM, munisuvratasvAmIjI upadrava kahe che tenI asara thatI nathI. prazna kare che - ArAdhaka ke virAdhaka te kahe ! upadrava zI cIja te hisAbamAM nathI. nahi te kevalo upadrava kahe te vakhate khaMdhakamuni stabdha thaI jAya, paNa upadravanI asara nahi. khare poInTa (point) ArAdhaka thaIza ke virAdhaka thaIza tyAM hatAM, tyAre munisuvratasvAmI kahe che "tArA sivAyanA badhA ArAdhaka, tuM virAdhaka." kaI bAkI rahyuM ? aMdhakaja vicAre che ke huM virAdhaka rahIza, paNa cArase navANuM ArAdhaka thavAnA che, mATe karuM. teo to kalyANa karI jaze. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mahinAthanI bhAvanA kaI bAju, tyAre A bhAvanA kaI bAjumAM malinAthajInI sthitinuM ulaTuM dRSTAMta A devAya che. "bIjAne mArAthI ochuM maLo" e bhAvanA malinAthajInI. "mAruM jAya te paNa bIjAne maLe" e bhAvanA aMdhakanI, mATe udyama karyo. mAruM jaze te khoTuM che. mAruM virAdhakapaNuM cArase navANuMnuM ArAdhakapaNuM, to karavuM kema ? aMdhakajIe pitAnuM virAdhakapaNuM kharAba na gayuM heta te paranA lAbha (ArAdhabhAva) sAthe tulanA karavAne vakhata Avata. pitAnuM virAdhakapaNuM pitAne khaTakyuM che, chatAM cArase navANuM ArAdhaka thAya te moTo lAbha che. bahenanA gAma mAM tyAM upadrava Avyo tyAre cArase navANune niyamaNa karAvI. tane maLyuM nathI to bIjAne ghera kaDAkUTa zAne kare che? na maLyuM hoya to paNa bIjAne maLe e bhAvanAmAM rahevuM joIe. AkhA jagatane maLe te bhAvanAmAM cAlavuM joIe eTalA mATe zubha bhAvane cheDe viniyogamAM lAvIne mUke. bIjAne maLe e bhAva na Ave tyAM sudhI zubha pariNAmamAM nathI. bhale pravRtti vidmajya vagerenI karI lIdhI hoya, chatAM bIjane adhika phaLa prApta karAvuM e bhAvanA na Ave tyAM sudhI bhAvanI truTi javAnI nahi. bhAvanI guTi tyAre jAya ke jyAre jagatanA jIva UMcI padavI pAme ema thAya ane tyAre ja bhAvanI saMpUrNatA. truTi vagarane bhAva kaye che bhagavAna sudharmAsvAmIne pratibaMdha pAmyAnI sAthe Avo bhAva thayele- "bALa vadhe, strI paNa vadhe, maMda buddhivALA vadhe, mUrkhao paNa vadhe" e bhAvanA jAgI hatI. tethI pitAnA mATe pUrvonI racanA karI, chatAM "A bAlagopAlanuM hita karuM" te bhAvanA jAgI hatI. vahetI gaMgAmAM cAhe to caMDALa ke kUtaruM pANI pIe paNa te gaMgA ulaTI jAya nahi. game te java, cAhe te heya mArAmAMthI-gaMgAmAMthI pAme te buddhine aMge bhagavAna sudharmAsvAmIe pratibaMdha pachI pravajayA pAmatAnI sAthe pUrvenI te aMgenI racanA karI. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 295 - nIca gAvane lIdhe apahAra AcAra e vicAranI ja che. vicAranI pUrvakALanI jaDa tapAsIe te AcAra. je manuSya je kuLamAM heya te kuLanA prama7mAM saMkalpavALe heya. mahAvIra devAnaMdAnI kUkhe Ave che, devAnaMdA cauda svanAM kASabhadattane kahe che. traSabhadata zAstromAM pravINa che chatAM te vakhate phaLAdezamAM zuM Ave che ? pitAnA abhyAsane laIne svapnanuM phaLa te bAjue laI gayA. atIta kALanA vicAra AcArane utpanna kare che. RSabhadattane cauda svapna devAnaMdAe kahI saMbhaLAvyAM. moDhAmAMthI nIkaLyuM zuM? nIca gotrane lIdhe a5hAra karavuM paDesvapnane phalAdeza kheTa thayA che. phaLAdezathI phaLa AkhuM aTakI jAya che. bhASabhadatta je phalAdeza kahyo te keNe kahevaDAvyuM? AcAre. vedanA paThana pAThanane dhadho hate. Apabadatta pachI siddhArtha bolyA, paNa cAreta vagere bolyA nathI. tra bhakattamAM savAre sva.pAThakane bolAvavAnuM nathI. sihAthe savAre bolAvavAnuM kahe che. bhagavAna rASabhadevajIne age phalAdeza denAra kedI nahi, tethI svapnanA phaLo I kahyA. phalAdeza te lAvavuM ja joIe. bhIkhArI ane mULadevanA svapnAmAM lAdezamAM pheraphAra, to phaLamAM pheraphAra thaI jAya. vicAra, mana e te vAMjhIya zeTha je manuSyane je AcAra heya te ja tenA vicArane ghaDe che, te ja tenA vicArane utpanna kare che. vartamAnanA thayelA vicAre AcArane ghaDe che. bhUtakALanA AcAra hoya te ja jAtanA vicAra ghaDAya. vicArane utpanna karanArI cIja AcAra che. vicAra cIja zI ? mane vagaNanA muddagale thaIne mana je. pariNumAvavA. kAyamgamAM kuzaLatA hoya te levAnA muddagale kuzala levAya, dUdha cAhe tevuM cokakhuM paNa pAkavAnuM kaDhAImAM. dUdhapAka aMge kaDhAIne AdhAra, tema vicArane aMge kAyA AdhAra. AcAranI pahelI jarUra che. vicAra-mana Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAMjhIe zeTha che. pArakA chokarA pite laIne nAma rAkhe che gharanA chokarA eke nahi. sparza vagerenA vicAra Ave AthI tene vicAra. pitAne vicAra kaI nahi. je vicAre tapAsIe te sparzana vagerenA viSayamAM na AvelI cIja hAya nahi. vAMjhiye zeTha che. vAMjhiyA zeThane nAma calAvavuM hoya te pArakA gharanI suvAvaDa kAma lAge, tema mana vAMjhoA zeTha jevuM che. vicArane aMge kharo AdhAra hoya te AcArane. pace iMdriyanI kriyA tenA upara manane AdhAra aputrIo maraNa pAme tenI gAdI bIje le. mana aputrIo, tene bIjAne lAvIne besADavA paDe mana e svataMtra viSaya dharAvatuM nathI. AthI pahelAM AcArane sthAna che. mananA viSayanI apekSAe, vicAranuM ghaDAvuM te apekSAe mananA pudagalAnuM grahaNa karavuM tene aMge AcAranuM sthAna. tethI sudharmAsvAmIjIe prathama AcArAMganI sthApanA karI. AcAranI sAthe vicAranuM poSaNa maLe te AcAra vadhe Take ane parAkASThAe pahoMce. vicAra mATe sUyagaDAMga. AcAra vicAranI vyavasthA karyA chatAM lazkaramAM DhaMga dhaDa na hoya to zuM thAya? AthI vyavasthA karavAne mATe kANuganI racanA karI. temAM pAMcamA ThANumAM pAMca mahAtra kahyAM. sAcA hIrA pachI ImiTezana ubhA thayA kaSachedanI zuddhi ke kayAre ? tatvavyavasthA heya tyAre. jainadharma anAdi che. senuM hAjara hoya to ko mUrkha pittaLane le? anAdinA kalaMkavALA hatA temAMthI kalaMka joIne ceka karyo. cekasInA ghara jANe che, kasoTI taiyAra che. te jagopara beTa dAgIne kANuM raju kare! mithyAtvane mata anAdine hatA. temAMthI cheTuM kADhIne ne mata Ume karyo. vAdI kahe che, sAcA hIrA pachI ImiTezana (imita. tion) UbhA thayA che. sAcAnI kiMmata dIdhI na pivAya. sAcAnI haroLamAM AvavuM hoya te ImiTezana UbhA karavA paDe. jaina dharma anAdi, niSkalaMka chatAM tenI kiMmata chene poSAya nahi, tethI sAcA hIrA chatAM nakalI UbhA karavA paDyA. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panamuM ] sthAnAMgasUtra [ 297 AmAM zI kiMmata besavAnI hatI ke navo dhama Ubho karyo ? jinezvaranAM kahelAM chava vagere to mAnI leta, temAM nukazAna zuM hatuM? UMDA UtaravuM joIe. anya matanA hisAbe svapna paNa chavAdika -tatva mAnyA pAlavI zake tema nathI, tethI imiTezana UbhA karavA paDe. kapa, chedanI zuddhi bagaDI jAya to paNa e raste cAlavuM paDe. nava tane kaSa chedanI zuddhi jALavI rAkhe che. te pachI kema mAnyuM pAlavatuM nathI? prANAtipAtaviramaNa kema rAkhavuM paDayuM? te agre. vyAkhyAna : 53 jJAna, darzana to ubhaya bhavanA, cAritro A bhava pUratuM ja sUtrakAra mahArAjA zrI bAna sudharmAsvAmIjI mahArAjA bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mokSamArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibodha ane pravajayA pAmyAnI sAthe bhAvane pAMcame bheda viniyoga jaNAvyuM. tene aMge manuSyane je cIja maLI tethI temane lAgyuM ke A cIja anaMta puddagalaparAvartanI rakhaDapaTTI pachI maLelI che. eka cIjane mATe cAra pAMca gAu rakhaDyA hoya te meMghI lAge che, te kiMmatI lAge che, te je vastu lAkho, abajo nahi paraMtu anaMtA anaMta utsarpiNI, avasarpiNI, anaMtA pudgalaparAvarte A jIva rakhaDa, je cIja maLI nahotI te cIja Aje maLI. maLatuM hoya muzkelIthI, paNa kiMmata na hoya te te vastu kiMmatI kahI zakAya nahi. nathI maLI ema nathI paNa enAthI kAryasiddhi apUrva thAya che. jagatamAM dareka jIva jema bAhya padArtho meLave che ane mele che. zarIra, kuTuMba, dhana, mAlamilakata badhI vastu dareka jIva dareka janmamAM meLave che. meLavyA chatAM AgaLa nIkaLyo ke temAMnuM kaI nathI. te cIja meLavI te melavAne mATe. AtmAnI cIja paNa meLavI te melavAne mATe. samakti, jJAna, darzana, cAritra vagere meLa Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vIe paNa maratI vakhata melI devuM paDe. cAritra to A bhavanuM ja hAya, bhavataranuM heya nahi. jyAre jJAna, darzana te ubhaya bhavanA heya. A bhavamAM hoya te AvatA bhave rahe, paNa te tevA zuddha kSapazamanA ke kSAyika bhAvanA hoya te tenuM ja samyagdarzana bhavAMtare sAthe javAvALuM hoya. tevI zuddhi vagaranAnA mATe A bhavanuM jJAna darzana te A bhAvapUratuM. jemAM mati, mRtane adhikAra levAmAM AvyuM tyAM jaNAvavAmAM AvyuM ke matijJAna nAza pAme ne ajJAna thaI jAya te bhavAMtarane lIdhe sAmAnya jJAna, darzana bhavAMtare nAza thaI jAya che. viziSTa heya te jJAna, darzana bhavAMtare AvI zake. " phalANe A hato. devatA thayela je. kema AvyuM nahi ?" bhavAMtara thatAM zuddha. heya te ja Take. ghaNe bhAge bhavAMtara sudhI na Take, melavAnuM thAya evuM samakti, jJAna heya emane samyaktva ke jJAnanA sAMsA hoya ? tevAone bIjAnA samakti jJAnane aMge vicAra karavAne zAthI heya?" ApaNane jJAna darzana maLela che. cAritra to A bhavanuM che, jAvajIvanA karArathI lIdheluM che. devuM karyuM hoya tene aMge aphasesa, nahi ke japtIne aMge. jJAna, darazanane aMge dAvo karI zakIe chanAM zuddhi joIe. te lAvavI kayAMthI? saMsAramAM rahelA jIvo dharmane adhika tAranAra, mekSadenAra gaNe che, paNa jabAnathI, vartanathI ke sthitithI dharmanuM sarvetkRSTapaNuM AtmAmAM vaseluM nathI. cAlatAM keinA hAthamAM cappa hAya, aNI lAgI gaI te vakhate dhamadhamATamAM AvI jaIe, paNa cAritraguNane nukazAna che te jANatA nathI. "A to ajANyA vAgI gaI paNa karANe beThe heuM tyAMthI uThIne e mAravA Ave te mane bola-- vAne haka nathI. jenuM devuM karyuM haze tevI jatI, ugharANI karavA, Ave temAM navAI zI? devuM karyAne dAve che, te devAne aMge aphasesa kara, japtIne aMge zAne vicAra kare che?" ema vicArato nathI. ayAtavedanIya bAMdhelA che tenuM ja A pariNAma che. bIje ke Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panamuM ] sthAnAgasUtra [ 299 trIje dvAre bhagavyA vinA chUTako nathI. karmazatrune nirdhAta karavAne mATe caritra che. pratijJA karI che. kamazatrunA nirdhAtane vAvaTe kyAM che? A badhuM thAya che kayAM? caTa daine AMkha lAla thaI jAya che. dharma, cAritra be mAnyA hatA. dharmane kevA rUpe saMdharyo haze nekara, ahIMnuM na bagADe te. mAMDAnI dIvIe AMbA na dekhAya tyAM sudhI jhaLajhaLatI dharmane zarIranI apekSAe vicArIe te-pAnuM maraDayuM hoya tene hitazikhAmaNa daI zake che. "bhAI vAnanI AzAtanA thAya che, tyAM sudhI enA hitamAM che. "mUkha bhAna nathI rahetuM, mAruM pustaka bagADyuM ?" pitAnA pustakanuM pAnuM bagaDe to A sthiti thAya. bIjAnuM AkhuM pustaka bagaDe te kAMI nahi. ahIM tArI pAse jJAna che, tyAM jJAna nathI. pahelAM badhAM samyagdarzana, samyajJAna e kalekaTaranA meja uparanA kAgaLI. jayAre vasulAtanA kAmamAMthI phurasada maLe to e kAma hAthamAM le. samyagdarzana, cAritra je kAMI kare te kalekTaranA meja uparanA kAgaLo che. nirati heya tyAre e kAgaLIo le. vasUlAtane dhakko pahoMcADe tevuM kAma kalekaTara kare nahi. deva, guru, dharmanI ArAdhanA karavAnI, paNa emAM dhakko lAvavo joIe nahi. zarIra, kuTuMba vagerene dhakko na lAge te daSTie dharma karavAvALA gherathI snAna karI pUjA karavA nIkaLyA hoya, vacamAM gharAka khAvyuM. mele, pAMca miniTa pachI! AthI ApaNe je dharma rAkhIe te kevaLa mAMkaDAnI dIvI jevo che. rAjAne madArIe mAMkaDA ApyAM. rAjAe sipAI tarIke temane be dIvIo ApI. pAdazAha kahe A be UbhA che, tene koInI paMcAta nathI. je vakhate lAvIne UbhA karI daIe te vakhate UbhA che, pagAra vadhAravAnI pacAta nahi. dIvAne kahyuM "sAheba, jAnavara che. manuSyane hAjata hoya che, jAnavarane hAjata na hoya tethI tene pUrI karavAne phariyAda karavI na paDe." keTalIka mudata gaI. dUra dezathI kaI kerIo lAge. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3eo] sthAnAMgAsatra [ vyAkhyAna bheTa tarIke rAjA AgaLa melI. pelA mAMkAo saLagatI dIvI rAjagAdI upara pheMkI kerI levA deDayA. pAdazAha kahe "are dIvAna, julama karyo ! thayelA gunAno nAza karavA koI sajA karatuM nathI. khUna thayuM. te karanArane sajA karI tethI khUna maTI gayuM? navA gunAo na bane te sajAne muddo che. manuSyamAM sajA asara kema kare che? bIjAo gunA karanArAone Ama thAya che, te je Ama karIzuM to Ama thaze. jAnavarane sajA nathI. mAMkaDa dIvI laIne UbhAM rahetAM hatAM, ApaNe dharma, sAmAyika karIe te mAMkaDAnI dIvI dharavA jevuM che. AMbAne prasaMga AvyuM te vakhate dIvI kayAM pheMkavI ane zuM nukasAna thaze tene mAMkaDAne vicAra nathI, evI rIte ApaNe dAna, zIla, tA. bhAva ke sAmAyikamAM pravartIe paNa e pravRtti makaDAnI dIvI jevI che. prasaMga Ave badhuM khalAsa. zarIrane prasaMga Avyo eTale sAheba! maMdavADe chUTI che. zarIrane paheluM sAcavavuM che. kuTuMbamAM kAMI evuM hoya te vakhate dharma nahi. mAMkaDAnI dIvIo AMbA na dekhAya tyAM sudhI jhaLajhaLatI. kazAne bhega devAno vakhata Ave te vakhata dharmane dezavaTe. AvI sthitie dharmamAM UcharelA kaI sthitimAM hoya? abI bethA abI pheka mAMkaDAnI dIvIthI bahAranA koI dekhyA nAgaketune skUlamAM ajANatAM sApa Do, paNa ApaNane eka vIMchI Dase te hAthamAM bhagavAna hoya te hAthamAM rahe kharA? ApaNe bezakuzIla, eTale vastra, zarIranI saMbhALa rAkhyA karIe, dharma karatAM enA tarapha vadhAre DhaLIe chIe, dariyo oLaMgAya che paNa khADImAM ghaNuM vahANa DUbI jAya che. AMkhane mela khaseDa e dUSaNa che, chatAM khaseDo kema? pI khaseDache te zarIranA bacAva mATe karyuM. sAmAnya premamAM phasAI gayelo bApa jANe che dIkarAe khAsaDAM mAryA che, chatAM maratI vakhate kahe che-mArA chokarAne sAcavajo ! pachI saMkrAMtAdi devatAI prema saMkramI jAya. kerIomAM vAMdarAM kUdI paDe, ne dIvI pheMkI de, ane Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panamuM ] sthAnAgasUtra [ 301 goLa maLe te! khattA khAIne, khAsaDAM khAvAvALo. A bhavamAM abI belyA abI pheka. prasaMge ene vacanaghAtakathI bacAvanAra gaNI lIdhAM. jiMdagI jAya te bhale jAya paNa bolyo chuM te be chuM. belavAnA baMdha nathI. tene pustaka ApIza, paNa nahi, Ama gADAnA IMDAnI peThe vacana ahIM pharyA kare. aviratimAM vacananuM baMdhAraNa zuM heya? kela karyo che tethI devatA thayA hatA te Avata. UnI gheMsamAM rasa nahi to kahevAyalImAM kayAMthI? have mULa vAta para Ave. kSApathamika jJAna, darzana, cAritra maLyAM che, prayatna paNa thAya che. temAM "mahAjana mArA mAthA para, khIlI mArI khase nahi, badhI kabUlAta, zarIra, upakaraNane mAnyuM emAM AMca AvavI na joIe. ahIM A sthiti che. je UnI gheMsamAM rasa na hoya to kahevAyelI gheMsamAM rasa kayAMthI? upanacha pana nahi ahIM rahyA tyAM lajjA che. jaMgalamAM cokI karavA kaNa javAnA? samudAya chatAM lapana chappana thAya che, apratibaMdha paNe vihAra rAkho temAM phAvyA. vyAkhyAna sivAya vadhAre paricaya na rAkho. rAI thaI gaI ke cUlA bAgaLa besI rahe nahi. gRhastha sAthe lapana chappana nahi. cItharA sAcavanAra IdagI kADhe tevA bakazakazIla have mULa vAta para Ave. "mahAjana mArA mAthA upara e dazAe jJAna, darzana, cAritra rAkhelA. bhaNato hoya tyAM mahebata. vALA AvyA. pustaka mUkI dIdhAM. kema bhAI? belAvyA, eTale vAta karyA vinA cAle? prIti pedA karavA nIkaLyA che. jJAnane age A. dazA. darzanane aMge-darzana karavA jAya paNa kaI mahebatI maLe te darzana karavAnAM rahI jAya. A janmamAM A dazA dekhIe chIe te enA upara bharoso kevI rIte mUkavokaeNla, kaeNla denAranI kiMmata jANavI nathI, pachI nakAme la vasAva che, cItharAM sAcavanAra jiMdagI kADhe tevA bakuzakuzIla, Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra saskAra nAza pAmatA nathI rItanI ArAdhanA amara che. dhamatuM khIja nAza pAmatuM nathI. dhAryAM javAba na Ape. hamaNAM kayuM", bhavAMtare nAza pAme. satata TavAnI apekSAe bhavAMtara thatAM nAza pAmI jAya. have enuM phaLa je mekSa te mATe saMskAra rAkhavA, te mATe dharma nAza pAmatA nathI. eka'driyamAM jAya te paNa dharma'nA saMskAra nAza pAmatA nathI. eka ja vastu zAstrakAroe niyama karyAM ke eka vakhata kAcI be ghaDI samyakRtva pAmIne nigodamAM gayA hoya, tA paNa a pudgala parAvata mAM meAkSa che. pAmyA hatA tene A saMskAra, nigedane A prabhAva nathI. jene dhama prApta thayA che te kadAca nigamAM UtarI jAya te paNa aMte tene mekSa ja. vyavahArarAzinI anAddi ana'ta sthiti nathI 302 ] [ vyAkhyAna jeTalA mekSe jAya teTalA avyavahAramAMthI Ave. zaMkA-siddha, keTalA ? jo eka nigeAdatA anaMtame! bhAga sihotA che te anyadvAramAMthI vyavahAramAM AvelA keTalA gaNavA ? vyavahArarAzimAM jIva keTalA DhAvA joie ? samAdhAna eka nigenA ata'tamA bhAga jeTalA. vyavahAra rAzinI anAhni anata sthiti nathI. je le1 sUkSma nigAne anyatrahArarAzi mAne che, te sUkSma - nigeAdamAMthI nIkaLye tene vyavahArarAzimAM AvyA mAne che. dhama vAMjhI nathI-- have mULa vAta para AveA. ekadriyapaNAmAM jAya ke nigeAdamAM UtarI jAya, tA paNa dharma AiMyA na thAya, te te phaLa deze. te je phaLa de che te saMskAranI apekSAe. phaLa devAnI apekSAe dhama nAza pAmatA nathI, paNa pravRttinI apekSAe maraNa pAmatI vakhate meLavelI cIja te melA mATe thAya che. jene tevuM zuddha nathI thatuM tene dharmInA satkAro apUrva lAge. je gaNudhara mahArAjane mahAvIra pAsethI jJAna maLyu che, apUryAM che. jetI gaNadhara mahArAjane khAtrI Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trepanamu ] sthAnIMgasUtra [ 303 che, maLyuM temaLyuM. rajapUtanA hAthamAM tasu jamIna AvI te javAnI nahi. mahAvIra pAsethI maLyuM te melavAnuM nahi, jene melavAnuM na hAya tene AnaMdanA pAra na rahe, anaMtaviyAjaka darzanamAMhakSapaka sAdhu karatAM ana'taguNu nirAvALA. ATalA badhA nirmaLa? sAmAnya samyaktvavALA te ATalI badhI nirmaLatAvALe ! gaNudhare teA kapavRkSa ugADayuM, apUrva lAbha meLavyeA lAge temA Azraya' zuM? sAruM' lAge ke tene vadhAravAnuM mana thAya. agni jene sa Mjoga hAya tene te garbha kare " upadezadrArAe jJAna lIdhu te upacArathI. viniyogamAM maLela apUrva cIja khIjAne ne vadhArAya, tethI viniyoga bheda levA paDayA. jene peAtAnamAM tAkAta na heAya te khInnate de zuM? jinezvara mahArAja bhavAMtare savijIva karuM zAsanarasI * e bhAvanAe tItha kara gAtra khAMdhe che, jema tIrthaMkara nAmakama` advitIya, tema gaNudhara nAmakama advitIya. gaNadharane kayI bhAvanA ? agni te| jene soga hAya tene garama kare. AkhA jagatanA vAnA uddhAra na thai zake, paNa mArA kuTuMbane uddhAra karuM, tene zAsanarasI banAvu, e bhAvanA heAya te gaNudhara nAmakama dhi che. gaNar ane tIrthaMkara nAmakarmonA prabhAva jinanAmakamanAM uddhe jagatanA uddhAranI pravRtti. tamAma jIveAnA sazaya eka ja sAthe chevA e tIya kara nAmakamanA prabhAva. tema gaNudhara nAmakarmanA udayane lIdhe sakaLa jIve zAsanamAM pravatI zake tene mATe agatI racanA, gUMthavAnuM thAya gaNadhara nAmakama'nA ume, te cauDha pUrva, bAra aMganI racanA. AcArAMga, sUyagaDAMga TANAMga vagere. sUryanuM teja na khamAya te khAMkhe hAtha dhare ThANAMgamAM pAMca mahAvratA, temAM pahelu' mahAvrata prANuAtipAta viramaNu, jenI upara dhane, devaguruma'nA AdhAra. jemAM hiMsAnA samA < Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304] sthAnAMgasUtra vyAkhyAna niSedha hoya te zuddha hiMsA revAnuM, yA pALavAnuM sAdhana na hoya te dayA pALavI zI rIte ? hiMsA choDavI kema? AcAra, upakaraNa batAvyAM chatAM tattvavyavasthAmAM gabaDI jAya to kA chezuddhi nakAmI jAya. gabaDe kema? jhagajhagato sUrya hoya tyAM koI dI karavA bese nahi. kAraNa ke sUryodaya pahelAM dIvo heya. caMkA-jenAmatanI tatvavyavasthA anAdi, zuddha hatI te pachI te vyavasthA lepAvAnuM kAraNa zuM? samAdhAna-chatAM sarve dIvo koI na kare. bIjAoe adhUruM kareluM heya temAMthI pUruM karyuM. tamArAmAM pUrNatA hoya te jaina dharma anAdi nathI. anAdi mAne te tamArAmAM pUrNatA nathI. AMkhe jenI maMda heya, sUryanI sAmuM na javAya te AMkhanI sAmAM hAtha ADA kare che, tevI rIte ahIM jenanI anAdinI sthiti cAlavA chatAM pitAne nyAyamArge rahevuM nahi, tethI mArga badala paDe. zuddha AcAranuM teja khamAyuM nahi tethI judA paDyA. mata keTalA che? kayA kayA judA piDayA, tattvajJAna kema TakAvyuM te vicAravuM thAya tyAre tApazuddhi thAya. vyAkhyAna : 54 . samyagdarzanAdi te zAsananuM saMpetaruM che sUtrakAra mahArAjA zrImAna sudharavAmIjI mahArAjA bhavya chanA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pratibaMdha pAmIne pratrajyA pAmyAnI sAthe viniyoga nAmane bhAvane pAMcame bheda jaNAvyo. temAM vicAre che ke kapilA dAsIne dAna detAM acake Avato hato. tenuM kAMI javAnuM hatuM? nahi. zreNika mahArAjanI vastu hatI, zreNika mahArAjanI vastu pAtra bhUta sAdhuone devI temAM tenI dAsInI kAyA pravartatI na hatI. ApaNe kapilA karatAM halakA banIe chIe. zreNikane tyAMthI devAnuM Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thApanamuM ) sthAnAgaDha [005 hatuM temAM zreNikanuM ghaTavAnuM hatuM. te chatAM dhana na de tenI tarapha darene vikAra thAya, te A bhagavAnanI kAyAthI prajAne bhavya jIvone deve temAM kaMjUsAI cAle ! jinezvaranA khajAnAne vadhAranArA badhaupadeza devAthI khajAne vacce jAya che. kapilAe zreNikanA gharanuM ghaTe, chatAM na dIdhuM, tethI kapilA rahI gaI. A to vadhavAvALuM daI zako thI "kinapatrad satta" kahIne devuM che, mAruM nathI. jinezvare kahyuM chete kahI dekhADuM chuM. AvuM chatAM je e kAyA ke vacananI pravRti na karI zake tene kaI sthitimAM melavA? pratibaMdha, pravajA pAmanAra pitAnA AtmAne 'kapilA dAsIthIya halakI sthitimAM mUkatA nathI, ne je kapilA karatAM halakI sthitimAMthI nIkaLe nahi te bedha na Ape. tevAo mATe tuM A dhAraNa karI ane bIjAone nivedana kara !" kSamAzramaNanA hAthe AcAryoe, gaNadharae tamane ApavAne zAsananuM A samyagdarzanAdi saMpetaruM ApyuM che. sakaLa samudAyanI aMdara pratijJA karAvI che kabU5?rAmAM lagna vakhate bele che, kANI che, bobaDI che, kabUla? kahe kabUla. kabUvAtane zabda levAya che. gaNadhara mahArAja"sAtti" bele che. samudAya vacce akhUTa khajAne vadhavAne kabUla karyo che. bhagavAnanuM dIdheluM devAnuM che. khajAne vadhe tevI rIte devAnuM che, te chatAM devAmAM sa keca thAya to kuTila koNa? kapilAdAsI ke tame ? evAmAM dAnane saMkeca thAya te kapilAdAsIne mAthe mugaTa thayo. vadha khajAno, devAnuM kabUla kareluM chatAM na Ape "tethI zAstrakAroe viniyogane niyama karyo. gaNadhara ane tIrthaMkara jene je guNaTha zuM maLyuM hoya te bIjAne te guNaThANe vAvavAne prayatna kare. mukita pAmyA, muktine samarpaNa karanAra "guptA pAyA'. jinezvaramAM vinaya, veyAvaccane apavAda, paNa vinirogane apavAda nahi. viniganA viSayane age apavAda nahi. gaNa dhara mahAsana pratibaMdha pamA, prabanyA pAmyA ke tarata cA pUryo, Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bAra aMganI racanA karI le. A gaNadharanAmakarma che. jema jina nAmakarma phaLasiddhinI apekSAe kevaLajJAnanA pachI teya, tema gaNadharanAmakarmane udaya tyAM pratibaMdha pAmIne pravrayA le ke tarata heya. tIrthaMkara nAmakama bAMdhatI vakhate savijIva karuM zAsanarasI, gaNadharane vicAra thAya ke mArA kuTuMbane te tA. jene vaLagele DUbe te nAvaDI zA kAmanI? jene mAtra pakaDI rAkhanAre te paNa DUbe nahi. pakaDI rAkhanAre, AdhAre rahele, zaraNe Avelo habI jAya tene nAvaDI kahevI ke pattharanI zilA kahevI ? mArA AdhAra upara che te tare nahi te huM pattharanI zilAnI jeDamAM gaNAuM ke bIjAmAM? AkhA kuTuMbane mAre tAravuM joie. kRSNa mahArAja ane rAjasabhA kRSNa mahArAja sarakhA avirati beThelA che rAjasabhAmAM, daherA upAzrayamAM beThelA hoya te tyAMnI chAyAmAM bele che ema manAya. ahIM sthAna dekhIe te rAjasamA. sabhA eTale saMsArI AnaMdamAM gulatAna thanArI. temAM sAme AsAmI e heya to AvIja e nIkaLe. je AsAmI de te vara varavAne mATe AvelI kanyA. pitAnI kuMvarI vara varavA AvI che. mAe vara varavAne mATe taiyAra karIne zaNagArIne mokalI che. sthAna mojamajAnuM, parvadA mojamajAnI, AvelI vyakita mojamajAvALI, preranAra te mokalanAra mojamajAvALa, chatAM dIkSAne mATe taiyAra kare che. baLAtkAra karyo ke bIjuM kaccha? keInuM mana nathI. chatAM taiyAra karavI. prapaMcamAM nAMkhIne taiyAra karavI. keTalAka savAlo evA hoya che ke tene uttara dhAryo Ave. chokarAne pUchIe-DAhyo ke gAMDa? to gAMDe nahi kahe. e DAhyo ja kahe che. madArIo mazkarI mATe kahe che. saccA belo. pUchazuM tene uttara deze? uttara na devAne hoya tyAre gaddhA ke nahI kahe tyAre uttara na Ape. evI rIte uttara nakkI karIne kRSNa prazna kare che. ene artha mAruM mAneluM eno maDhAmathiI kaDhAvavuM. e nathI kADhatI, kRSNa Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cepanam sthAnAMgasUtra [ 307 mahArAja kaDhAve. prazna sUcaka che. korTamAM corI karI hoya tene sUcaka prazno. te vastu je mUkelI hatI te kayAM hatI? gaI tenI phIkara nathI. te ApI kene? mArI mAne ApI che. tenI mAphaka dhAryo uttara kaDhAvavA sucaka prazna karyo. "rANI thavuM che ke dAsI?" A prazna kahevAya? vara varavAne mATe AvelI kuMvarIne rANI thavuM heya. ravane paNa dAsI thavuM na game, rANI uttara meDhethI kaDhAve che. e dhArelo uttara kaDhAva che, e uttara kayI bAju laI javAya che? rANI thavuM hoya to bhagavAna nemanAthajI pAse dIkSA lidhA vinA bIjo rasto nathI. rANI thavuM che e vacana kaDhAvIne jALamAM pakaDe che, rANIne nAme vacana jALa pAthare che, mATe tuM te dAsI thavuM che ema kaheje. e manuSya keTalo kuTuMbamAM akAro thayelo haze ! tuM kaheje, mAre dAsI thavuM che. kuMvarIe dAsI thavuM che kahI dIdhuM. tyAM kRSNa mahArAja zoce che, "DosI maryone aya nathI paNa jama pedho thavAne bhaya che' mATe dhAyI uttara lAvavA mATe have zuM karavuM ? vIrA sALavIne parAkramI karAve che. tyAM parAkrama karyAthI? pArakAnA parAkramo poka melavAvALA. have ene pAkamAM TharAve zI rIte? tene pUchayuM savArathI atyAra sudhImAM zuM zuM karyuM? UTho (1) kAMchane ghaDo hato temAM mAM bharAI gayelI, kutUhala thayuM, hAtha ma. hAtha uThAvI lIdhe, mAMkhI UDI gaI. (2) jaMgale gaye. nokanAM pANI ADe paga melIne AgaLa gayo, (3) beraDI AgaLa jhADe. beThele tyAM kacaDa korANe beDale, tyAM tene pathare vAgI gayA. tyAMthI sIdhe ahIM Avyo. AmAM sAruM ke bahAdurInuM kaI kAma che ? sabhA vacce saMmati levI. dAsIpaNuM kahyuM che tenuM paryavasAna kayAM lAvavuM che? A chokarI dAsI thavA mAge che mATe ApaNe kSatriyane na devI joIe. bole sAcuM paNa hoya lucco cakrathI basa UkhaDI gaI, melA pANIthI vahevA lAgI. lAla Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38]. sthAna satra [bAbAna ziravALe nAma badarInagaramAM raheto tene zastrathI pAze te ke kSatriya vIranI traNa vAtane kevI rIte zeThavI ? "mAM na pahere ravi tyAM pahoMce kavi. A traNa juThI eke nahi. mULamAM dekhe te padArtho satyarUpamAM rAkhIne, zabdone alaMkArika bhASAmAM methI dIdhA. bIja samaje kAMI ane pote pAchA chUTA. sAmAnI luccAI. bele sAcuM, heya lucco. eka mANase nAnI kulamAM kesara bharyuM. upara kasuMbInA kUcA bharyA. bajAramAM nIkaLyo belatAM na AvaDe. kasuMbInA TUyA levA che ke? koine khapa haze. mU che? kesara che, jeNe kesara dekhyuM teNe bhAva vadhAre ApIne laI lIdhuM, bIjI vakhata kasuMbInA kUcA upara kesara, kasuMbInA cA levA che ke kesarane kasuMbInA kUcA kahIne vece che. kesarane lagabhaga maLatA jevo bhAva kIdhe. ThagAInA AropamAM kaI paDI zake? kasuMbInA kayA karIne vecate have tame kesara dhAryuM temAM huM zuM karuM? sAcuM belIne luccAI. dAjhayA para DAma sAkAree AkhyAyikArUpe caritro mRSAvAdamAM nAMkhyAM, dhana levA maTi bane temAM atizayeti. jyAM bIjAne khuza karIne levuM hoya tyAM lakhavuM paDe-avaguNene guNarUpe lAvavA paDe nava rasa e atyamAM na Ave. mRSAkAvyanA AlApa sAdhuoe varjavA jAIe. vIrA zALavIne aMge huM zuM che? sAcuM besavuM ne chINI pheravavI, AkhyAyikAne mRSAvAda kema kahyo te samajAvo. nave rasa te mizra mRSAvAda tyAgIne kAMmbAlA varjavAnA kema kahAM? te traNa gAthA vicAraze te khyAlamAM Avaze. kharekhara evAne kanyA devI ema sabhA pAse bAMga pokarAvI, jeNe AvAM parAkrama karyA heya te kSatriyakuLamAM upaja na heya tethI zuM? khare kSatriya A " kahevAya sabhA pAse bAMga pokarAvI, vIrA zALavIne karIne kanyA ApI. te vakhate kuMvarI, rAjadarabAra kai sthitimAM zI hAlata Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cepanamuM ) sthAnAMgasatra ekenA moDhA para kabujInI pasaMdagIne zabda na hoya, eka jaNa paNa phiTajhara varasAvyA vinA nahi rahe te heya. kRNe phasAvyA ema kahyA vinA nahi raheto haze. ATalI jokhame kuTuMbane AraMbha parigraha rahita karavA mATe taiyAra thAya. eTalAthI potAnuM kArya thaI gayuM samajatA nathI. mAcI para besADI che, tyAM kRSNa kahe che meM tane strI tarIke ApI che, svAminI tarIke ApI nathI. kRSNa pitAnA pharajanane gulAmImAM nAMkhavA mAge che. rAjasabhAmAM javAvALo catura heya, ghera jatAMja kahe, are ! pAna taiyAra kara. eka zALAnI traNa khaMDanA mAlikanI kuMvarIne taiyAra karavAnuM kahe te vakhate aMtaramAM zuM thAya? moTA gharanI AvelI kanyA maraNa sudhI makarakUdI karanArI hoya che. AthI samAna kulamAM lagna karavAnuM nItikAro kahe che. bhale kRSNa mahArAje daI dIdhI, paNa kuMvarInI pravRtti pheravavAnI tAkAta nathI. putrI kahe che, are zuM bole che? enAthI tiraskArane zabda sahana kema thAya? zALAnI sarakhe kuMvarIne thApaDa Theke temAM keTalI kharAbI hoya. rotI rotI kuMvarI kRSNa pAse Ave che, A badhuM nATaka thayuM. chokarIne chAravanAra, ThAranAra piyarIA hAya ja. kRSNa mahArAja dAjhayA upara DAma de che. kRSNa uttara de che "te tArI mele dAsIpaNuM mAgI lIdhuM che. mane have zuM kahe che ?" zALavIne dha khAdho, ne mane zuM kahe che ! che ne dAjhelA upara DAma! bApa thaine AvI rIte zabdanA pravAhamAM phasAvI, dAjhayA upara DAma de! mAnuM mAneluM dhULamAM meLavI dIdhuM. "mAre dAsI nathI thavuM. rANI thavuM che" ema enA meDhethI kaDhAvyuM. ATaluM kaDhAvavAne mATe vIrakAne ApI rotI AvI tyAre DAma dIdhe. e zabdamAM kRSNane zI levA devA hatI ? mAre zaraNe Avele jIva, mArA saMbaMdhamAM Avela cha AraMbhaparigrahamAM DUbI jAya. kinAro kAThe athAga tANa Ubhelo hoya te chatAM koI DUbI jAya te tene zarama che! tevI rIte huM agAdha saMsAra samudrane tAra, e mane vaLage ne be ! sama Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna kutva pakaDayuM che. AvI rIte kuTuMba upara dharmanI chAyA pADavI te konAthI bane? e tArUnA saMbaMdhamAM AvelI vyakita durgatigAmI thaI jAya? " bhUto na bhaviSya'. kuTuMbamAMthI sarvane prAraMparijhamAMthI kADhuM e bhAvanA galsadhara nAmakama badhA nAnAM chokarAM da na pIe. tethI DhIMcaNa vacce ghAlIne davA pAya. zenI phojadArI nathI. moTA davA emane ema pI jAya, nAnAM chokarAM ve, UlaTI thAya, pagaDhIMcaNa vacce jholyAM, velaNa meDhAmAM ghAlyuM te guno nathI. parANe paNuM bhaluM karavuM. mahApurUSonI A dazA che samajIne kare che tema, nahi te parANe AraMbhAgrikamAMthI kADhuM. AvI sthiti jenI kuTuMbanA mATe che. mArA kuTuMbamAMthI eka paNa AraMbharyaratamAM phasAya nahi AvI pariNati jAge tyAre te jIva madhara nAmakarma bAMdhe. ApaNe gaNadhara nAmakatA umara nada vALavAvALA chIe. tIrtha kara, gaNadhara, mUkevalI mAM jaNAvelI eka bhAvanA nathI. ApaNe te eka ja bhAvanAmAM, "mahAjana mArA mAthA para, khIlI mArI khase nahi." pitAnI chokarIne, mAne, bhAIne je taravAne prasaMga Ave te "hAya hAyanA chAjIyAM. levAnuM baMdha thAya te zAsanane viracheda - pitAnA svArthanI khAtara bhAvayAne bhaDake jANIjoIne kare te manuSya kaI sthitimAM heya. samagdarzana pAmIne viniyoganA bhAvanA bheda sudhI gayela hoya te svArtha khAtara bhAvadayAne bhaDake kare nahi. viniganI jarUra che, viniyoga na hoya tyAM sudhI guNasthAnaka na Take. viniyogane khajAne gaNadhara mahArAje veravA mAMDayA. zAstra e mogarAnA la jevuM, kUvAnA pANI jevuM, gAyanA dUdha jevuM; detA jAo tyAM sudhI zAsana. devAtuM baMdha thAya te zAsanane viche. devAmAM kaMjusAI kare tene kaI sthitimAM gaNa? kapilA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cepanam ] sthAnAMgasUtra [ 311 te khUTe tethI detI na hatI, A te detAM vadhavAvALuM, chatAM dAna devAmAM daridrI thAo to zI dazA thAya? kapilA dAsI te emanA karatAM ghaNI sArI. vagara khUTavAvALuM, ApavAnA hetuthI lIdheluM na Ape te tene arthaze? zAstra devAmAM e pAmI jAya te mane pAlavatuM nathI, kapilA sAdhune mAnatI nathI. marIci ane kapila bhagavAna sudhamadhamIjI pratibodha, prarvA pAmyA ke tarata pU, dvAdazAMgInA tALAM toDI nAMkhyA. mekSamArgano tUTele pravAha vaheto karI nAMkhe. pahelI AcArAMgathI AcAranI, sUyagaDAMgathI vicAranI, ne ThANAMgAjImAM pAMca mahAtanI avasthA karI. ahIM badhA mate gabaDI jAya. anAdinuM sAcuM che te cheDavAnuM kAraNa zuM banyuM? padarzana jinezvaranA darzana sivAyanAM baNue to SaTdarzanamAM paheluM sAMkhya sakhedazanavALAnI cUka kema thaI ? enI jaDa jainazAsanamAMthA, paNa jenazAsanane aMkane bodha rahyo. mIcie kapilane dIkSA ApI. te kapila mIci pAsethI kAMIka samaje paNa kapa samaje nahi. chedanI zuddhi na rahI paNa bodha rahyo. kapile devalokamathI upayoga melyA. pitAnA celAnI dazA dekhI. have zuM karavuM? AthI bhagavAnanA zAsanane ane AMkhane AMtaruM paDI gayuM che. kapila pratibaMdha pAmIne dIkSA levA taiyAra thAya che. marIci kahe mArI pAse nahi, taravuM che te jA bhagavAna pAse ! pitAthI pratibaMdha pAmelAne pitAnAmAM sAdhupaNa na kahIne bhagavAna pAse mokalo, kevuM duSkarakArakapaNuM che. ka9panA karo ke kaI nigaiSa hoya. pratibodha pAmyA hoya, tene kahevuM ke bakuzakuzIla chuM, tu nizcama pAse jA! glAnapaNAmAMya pitAnuM vaiyAvacca sAdhuoe na karyuM. te lAyaka che ema mAnavAthI sAdhudharmane pIchANanAra hate. mArI sevA karavA mATe cele karuM. eNe hajAro celA bhagavAna pAse mokalI ApyA che. dIkSA levA mATe kapilane meko. tyAM na rucyuM Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra ]. nAgarava [ vyAkhyAna tethI pAchA AvyA. pharI kahe che, tene myuM nahi. AvA uttama che, pharI ja! trIjI vakhata ekale che. trIjI vakhata pAcho Ave tyAre pelo cIDAya che. tamArAmAM kaMI che ke nahi? tyAMnI arucI keTalI haze! vAraMvAra javuM jhera jevuM lAgyuM haze. A bhavAMtare devatAmAM jAya temAMthI kevAM bIja nIkaLe? viruddhamAM. kapilanA celA AsarImAM bodhanI zanyatA. kapilane na samajI zakAya teTale kALo kaleza, A bene bheLA meLave. tApanA aMgenI tavazuddhi UDI jAya te bane ke nahi? jinezvarane tyAM ja dekhavI paDe te pAlave nahi. AkhuM jagata avyaktamAMthI thayuM. bApanuM nAma na levuM heya. nA ho, mA marI gaI. mAbApanuM kaMi jANatuM nathI. keIne tyAM pALavA melelo tyAM ucharyo chuM. sAMkhane kaMIka avyaktamAM AvavuM paDayuM. pATaparaMparA dekhADI zakAI nahi. AthI AkhuM jagat avyaktamAMthI banyuM che ema batAvyuM. ane AthI ja jainanuM bhUlecUke tava ke nAma na AvI jAya. traNa vakhata upadezele chatAM tyAMnI arucivALo, kaMTALela. tamArAmAM kAMI che ke nahi tevAM maheNuM mAranAro kaI sthitimAM heya? chUTA paDayA pachI yaduvA, taddavA'lakhavuM paDayuM. tene tatvahi sthApana karatA nathI AvaDI te ace. vyAkhyAna : papa detAM khaDe chatAM ke te dharmiSTha zAstrakAra mahArAjA sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, zAsananA hitane mATe, mekSamArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe jyAre pratibodha pAmyA ne pravajyA pAmyA. darekane pratibaMdha, pravajyA pamADavAnI sthiti, bhAvanA viniyoga nAmanA bhedanI apekSAone pitAne maLelI apUrva cIja devAne vicAra thAya tema gaNadhara bhagavAnane thAya che. duni Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM che sthAnAMga satra (313 yAmAM dAna keTalAka de che. sarva nathI detA, tenuM kAraNa e che ke detAM khUTatuM dekhAya che. detAM khUTatuM na hoya te koI sakeca kare nahi detAM khUTe chatAM te dharmiSTha. dAna denArAne dharmiSTha gaNue. pitAnI mAlikI choDavI paDe tevA dAna de te bhAgyazALI gaNAya. che chatAM khuTe nahi dravyadAna devAvALA khUTavAnuM maMjUra karI de che, paNa jyAM khUTavAnuM na hoya, tyAM saMkoca thAya te pariNati kaI gaNavI ? kapilAdasI ApaNuM karatAM sArI Tharaze. zreNikane tyAMthI devuM hatuM te ghaTavAnuM hatuM. ochuM thavAvALuM paNa na dIdhuM tenuM daSTAMta jAhera thayuM. pArakuM ochuM thavAvALuM na de tene kapiladAsI jevA gaNavA ane jemAM devAthI pitAnuM ochuM thatuM nathI chatAM bIjAne maLe che te dAna je na Ape te kapilA dAsI karatAM paNa adhamavRttinA gaNAze. jinezvarane dhama, zAsana, temAM kahelo mekSamArga maLe, te bIjAne devAmAM ghaTavAne keTale ? jagatanA anaMtA anaMta jIvo kadI e samyagdarzanAdivALe mekSamArga-dharma laI le te paNa ApanAranA AtmAne athavA jinezvara bhagavAnanA zAsanamAM khUTaka Avata nathI-ghaTavAnuM nathI, te dAnamuddhi kema nahi cAra bhAvanA vagaranuM kareluM anuSThAna te jIva vinAnA zarIra jevuM dharma kahe kAne dharmanuM lasaNu sarvAnA vacanamAM. je kriyA karavAnI kahI te kriyA sattanA vacanane anusarIne karavAmAM Ave te dharma. te kriyAmAM chava pUrAya. grAribAvalazu AthI maitrI Adi A cAra bhAva sahita anuSThAna hoya tene dharma kahe. zAstrane a-zAstranA kahyA pramANe kriyA karIe chatAM maitrI Adi cAra bhAvanA na Ave te zAstrakAra kahe che ke jIva vinAnuM zarIra.' evA zarIranI kiMmata keTalI ? jenA aMtaHkaraNamAM Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna maitrI Adi cAra bhAvanA vasI na hoya tenA karelA anuSThAna te| jIva vagaranA zarIra jevA gaNuA. A cAra bhAvanAne sattva bhAvatA kahe che. bhAvanA traNa prakAranI. 1 dharmonA bherupa, 2 samyaktva bhAvanA ane 3 vairAgya bhAvanA 1-dharmanA bhe:bhUta bhavatAmAMdAna, zIla, tapa ane bhAvanA emaDIne je cAra bheA pADIe chIe, te dhamanA bhedarUpa bhAvanA. 2-dharmAMnA lakSaNamAM dareka kriyAnI sAthe rahevAvALI je bhAvanA te samyaktva bhAvanA ane 3-mAtmAne krama badhathI cAvavA mATe, AzraveAyI dura rAkhavA mATe je pariNAma, je bhAva tenuM nAma vairAgyabhAvanA. traNe bhAvanAnuM sarUpa samajI le ! dharma bhedabhUta bhAvanA -dAna, zIla, tapa ane bhAva, te te jAhera rIte khadhAne che. cAre prakAre dhama badhAmAM che, e vAta kAithI mRjANI nathI. dAna, dAnanuM svarUpa khyAlamAM rahe che. paNa bhAva te zabda mAtrathI prasiddha che. karyAM chuM te tapAsatrAnI sauthI prathama jAra tamane aMge bhAva nAmanA je bheda kahyo te bhAva zI cIja che? ketuM mana thayuM heya te| bhAvadha thayeA kahI zraSTIe, ene khyAla A AAne che. ullAsane khyAla che. bhAvane artha ulllosamA meLye. ullAsathI tapa karIe teA bhAva krama. bhAvanA atha ullAsa, umaLakeA. kharA atha khyAlamAM nathI AvyA te| pravRtta kayAMthI thAya? jANe, sAruM' lAge, pachI mAge. jAze nahi te sA lAge karyothI, pachI mAgavAnuM te ane ja kyAMthI ? mAgatA nathI tA pachI enA khAdhAre prayatna kare zAnA? bhAva nAmanA dharma te mATe svarUpa jANyuM nathI. dRSTa, aniSTa tapAsAyuM nathI, pachI meLavavA kyAMthI mAgIe ! prayatna karavAnA karyAMthI rahe mATe bhAtra nAmanA dharma' jANavAnI jarUra che. bhAva nAmanA dharmavALAe pahelA vicAra karavAnI ke huM kyAM chuM ? e khyAla lAvavA mATe uDDayA pahelAM sthAna tapAsavuM eIe. na tapAse te| bArIethI paDe ne mare. jema sAmAnya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 315 jAmanArane huM kayAM chuM e tapAsavAmAM na Ave to bAraNAnA badale bArImAMthI kudakA mAravAnuM thAya. tevI rIte je manuSya dhama karavAvALA che teNe tapAsavuM joIe ke huM kyAM chuM? pite " huM kyAM chuM" e jANe tyAre bArI, bAraNuM kayAM che te samajI zake. pagalAM bhare bArI tarapha. ne manamAM jANe bAraNA tarapha jAuM chuM ema thAya mATe dharma karavAvALAe huM kayAM chuM te prathama tapAsavuM. TekAnI lAThI khase te dhama daine nIce badhA jANe bharatakSetramAM chuM, tyAM kheLI che. bIjI tapAsa kSetranI tapAsa, AtmAnA lagI bhAga pADI de ne ? AtmAnI paritinA bhAga ema tapAsI le ke mATaluM karavAnuM, ATaluM hamaNuM banI zake tema che. A tapAsyuM paNa vyApaka kayuM che, mukhya kartavya karyuM, thaI zake keTaluM, atyAre saMjoga keTalA tene vicAra koI divasa karyo che kSetrane vicAra karavAne taiyAra che paNa bhAvano vicAra karavAne taiyAra nathI. mukhya sAdhya siddhi che, mArI pAse nIsaraNuM che. pagalAM melavAnI jarUra che. paNa kema nathI upaDatA? 9 heya che laka, kAM ta tha che pakSAghAta, ahi bhAvabhUmikA caDhavAmAM pakSAghAta thaI rahyo che. e thayelA lakavAmAM TekAnI lAkaDI pakaDI rAkhe tyAM sudhI bibhe rahe che. TekAnI lAkaDI khasI jAya te dhama daine nIce paDe. A kALane aMge nakkI karavAmAM AvyuM che ke jaMbusvAmI mayA pachI na to upazama zreNikSapaka ke mekSa. gaNyiAM baMdha che. mAtra 4, 5, 6, 7 e cAra guNaThANAmAM chIe. tyAM jinezvaranA zAsananI lAkaDInA AlaMbane rahI zakIe te rahevAya. lAkaDI khasI jAya to dhabaka darane paDe che. AThamAM guNasthAnathI paDavAnuM baMdha, ene Apamune to haka nathI. e to pakSAghAtavALAne umaro te kaI caDhAve tyAre. ApaNe pakSAghAtavALA te chIe. umaro caDhavAnuM banatuM nathI te Ubho raDe lAkaDI, deraDuM hoya tyAMsudhI, lAkaDa, deraDuM khayAM te dhabAka daIne nIce.. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasutra ( vyAkhyAna karIne kahI dekhAhavuM, ke krodha kara e araNa upAdhyAyajI kahe che mArA ghanA . duSamA kALamAM janmelA, ghAnanA dhaneDA, pANInA pirA, eTaluM amane chatAM pravayanane rAga che. kugaDuSi dhAnanA dhaneDA hatA chatAM temanA cAritranI zuddhi apUra hatI, kevalajJAnathI bIjI padavI nathI tethI kevaLajJAne aTakayA, enAthI AgaLanI padavI heta to te maLata. e gacchanI aMdara cAra sAdhu. eka cAra cAra, eka traNa traNa, eka bae ane eka eka eka mahinAnA upavAsavALA che. cAra sAdhu tapasyA kare che. mahinAnA upavAsa e bolatAM jera nathI lAgatuM. kriyAne aMge tapAsIe ane guNAkAra karIe. vargamULa jevo guNAkAra karavAno che eka upavAse jeTaluM jora lAge che. eka be upADayuM hoya eTale bhAra tethI bamaNo te eka upara bIjuM mUkIe te hisAbathI thayo, paNa vIrya pheravavAne aMge bAra gaNe. kIDI eka eka dANa karIne bAra dANuM laI jAya. paNa bAra dANu sAthe levA jAya te marI jAya. tema mahinAnA upavAsa karavAvALA manuSya che. eka acharaNa evuM thAya ke jhADA thavA mAMDe. eka acharaNa evuM thAya ke jhADA vATe na nIkaLatAM peTa phUlAve. A e vikAra acharaNane che, tevI rIte je tapasyA karuM chuM e tapasyAmAM krodha e ajharaNuM jhADA jevuM. bIjuM ajIraNa ApharAnuM, ApharAnA acharaNamAM davA lAgu paDavI bahu muzkela paDe, TAMTiyA teDAvI de. tapasyAnA guNane aMge "ka" kahevuM te nahi karanArA upara je Aveza e bIjuM ajharaNa karIne kahI dekhADavuM, krodha kare te ajIraNa "huM karuM e kema na kare?" evuM belivuM te ajharaNuM. A cAra tapasvIone e ajIraNa thayuM. cAree dhaMdhe che mAM yo? khAvuM pIvuM baMdha che. pele khAdhA kare che, lIdhAM pAtAM, hamaNAM khAdhuM, pAchA cAlyA. ema kathanInI A moTI kriyA zarU thaI. A cAra tapasvI sAdhuoe phUgaDunI AkhI kathanI Ama zarU karI ke- Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM ) sthAnAM sUtra [ 317 karagaDa pratikramaNa karIne Uhaze ke pAta levAne, levA gaye gocarI, nI bhaTakavA. lAvIne khAya. tyAM che kaI bhAna? klAvara che ke bIju kAMI! cAre Ama bole che. pelA phUgaDu vicAre che ke A munie bhADAnA gharane kasa barAbara kADhe che. je manuSyadeha maLyo che temAMthI kharekhara kasa e kADhe che. A to bhADuM laIne beThA che. ghara evuM maLyuM che ke naLIyAnA chAparAnuM. tenA bhADAnA rUA. se. chAparAne ja saMcAryA karavuM. chAparAvALuM ghara bhADe lIdhuM hoya te jyAM tyAM sUvuM vAsaNa melavuM ne gharanI mAvajata karavI. nathI svAdhyAyamAM joDAI zakato, nathI tapasyA karI zakatA. jema upayoga thAya tema vicAra thAya te kaIka rasa sUjhe. DozIne be paisA kharacavA che. khAvA AvyA bArase. bhakti badhAnI zI rIte karavI? mahaMta pAse gai. bAvAjI garIma chuM kAMtIpIMchane pUruM karuM chuM. be paisA che emAM badhAMnI bhakti karavI che. be paisAnI hIMga magAvIne dALamAM naMkhAvI, badhAne pahoMcaze. tevI rIte A cha rUA. bhADAnuM chAparuM, temAMthI kasa kADhavAnI akkala te paheya. jenI pAse je vastu hoya te vastunA nekara banavuM. dezIvANuo thavuM hoya to dozInI dukAne besI tenA nekara banavuM. mAre nirjarA nathI. jene nirA banatI hoya tene nekara banI jAuM. cAre tapasvInI vaiyAvacca karavI ke jeone covIsa kalAka dhaMdhe AnI khodIne. khodaNa karanAranI yAvaccane niyama karyo. tenI pariNati keTalI haze? beTA baDA thAo. paraNAvIzuM." khodaNa kare te paNa veyAvacca kare. sAcI khANa kare che. jAnavara je chuM to khodaNI kare che ne! bIje kare te karanArAnA prANa jaya. huM jAnavaranI peThe khAtAM zaramAto nathI. bhAgyazALIo cetave che chatAM ceto nathI. pitAnA meDha laghutA bhAvanI rahelI che, bIje laghutA kare te vakhate ladhutA bhAvavI te bahu muzkela che. metIbhAI kahe bese, te vakhate "ahIM ThIka che." ema kahe, paNa ahIM AvavA heya te "tyAM besa" kahe tyAre "mArA mATe A batAveluM) spena, Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bALaka hatuM ema vicAravuM azakyaprAya che. pelA cAre dhikkAra varasAvI rahyA che te vakhate dhikkAranI vAta AvavI azakaya. kUDanA bhejanamAM baLa cAra mahinAnA upavAsa kare che. A janAvara je che, jyAM tyAM gocarI mATe bhaTake che.' e ja vakhate dhikkAra thate leya te vakhate sAce manAve e azakya, paNa kharekhara huM janAvara chuM. ema ragaDuM vicAre che. mArI pahelA bhavanI jAnavaranI jIMdagI jaNAya che. kAraNa ke tiryaMcamAMthI Ave tene AhAra saMjJA vadhAre hoya ema ka9yasatramAM jaNAve che. potAnI niMdA karavAmAM lAge che. niMdA kare temAM sthira rahevuM te muzkela kuragaDujI potAnuM jAnavarapaNuM vicAre che, eTaluM ja nahi paNuM mahAnirjarAvALA che. bhADuM ApIne kasa kADhavAnuM kAma e cAre kare che. mAre cAranuM viyAvacca karavuM. veyAvacca badhAnuM karavA lAyaka che, paNa A cAranuM te karavuM ja. parvane dahADe Avyo. tiryaMca gatamAMthI AvelAne lIdhe savAranA pharavA nIkaLyA. jyAM bharI lAve che pAvuM ane tAravIene kahe che, sAheba, A laI AvyAtapasvI AhAramAM baLa nakhe che. ahI jUhI paNa ka95nA AtmAmAM karI le ! "AhAra dekhADavA jAuM ane e zleSma nAMkhe' tamAro pAro keTale rahe? mULamAM niMdA karanArAne te vaLI nAMkhe che baLa ! zuM thAya? kuragaDu micchAmi dura de che. zaMkA thaze, zAne vizvAmi suMdara ! meM kuMDI cetIne na lAvI ApI tethI baLakho ahIM nAkhe ne ? kuMDI na lAvI ApI te prathama mArI bhUla bIjA tapasvIne batAvavA jAya che te paNa evI rIte gaLe nAkhe che. tyAM paNa meM kaMDI na lAvI ApI mATe AvI rIte baLa nAMkhe che. micchAmi dura detAM jAya che. yAvat mahinAvALAe nakhe, baLakhA karANe mUkyA. vicAra karajepitAnA khAvAnA bhajanane cheTo rahyo ke te zuM thAya? khuda bhojanamAM nakhAya che tyAM dhinI kaNI nathI AvatI ulaTuM nirachAmi dura bhUla samajIne devAya che. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAvanamuM ] sthAnAMgasutra [ 39 khAtAM hAtha pakaDe kevaLa khAvA bese che tyAM cheTe cAra mahinAvALAthI enuM khAvuM na khamAyuM. A tapasyAnuM ajharaNa hAtha pakaDe che. kUragaDu vicAre che. A parvane dahADe svAdhyAya, pAna, caityaparipATi nahi, te adhamapaNuM vAravAne A paropakArI prayatna kare che. te vakhate potAnI rithatinuM bhAna thAya che. kharekhara A bacAve che. AvA bacAvanAra maLyA chatAM A chatra kema bacata nathI? nidA kare che, maLo, nAMkhe che, hAtha pakaDe che. dUragaDujha vicAre che. AvA upakArI kayAMthI maLe? AvA upakArI maLyA chatAM haju kema huM ThekANe Avato nathI ! nikAcita karma karyA che. bAMdhatI vakhate kema vicAra nathI karyo ? A ve nikAcita karma bAMdhyA te vakhate arekAra karyo nathI. udayamAM arekANe Avyo te bAMdhatI vakhata na karyo tene lIdhe bAMdhatI vakhata arekore karyo hato te udayamAM AvatA nahi. te vakhata huM mAruM bhAna bhUle. meM bAMdhyuM kema? zIMgamAM anya. bAMdhatI vakhata are"mAM heta te udayamAM "are'vALo heta nahi. lIna pAchuM karavAmAM keTalI badhI bhUla thaI. A bhAvanA AvI tyAMja kevaLajJAna. tapasyAnuM ajharaNa e krodha, irSyA, kuthalI che. "kAI guNa Ave tenuM ajIraNa na thAya tene khyAla rAkhaje ! na karanAra tarapha tiraskAra te araNa che." seja kriyA karavAthI pApa baMdhAya ? dareka kriyAe pApa baMdhAtuM hoya te dareka pApanI kriyAe mira tunI jarUra, upAdhyAyajI kahe che "mirachA huM deI pAtika te bhAve je seve' A gAthAne AgaLa karIne keTalAMka kriyAnA virodhIo kSiA cheDe che ane bIjAne choDAve che. pratikramaNamAM sAta lAkha kahIne micchAmi dura dIdho, UThayA ke tarata dIvAsaLI laIne dIvo saLagAvyuM. pachI pApa na thAya te " micchAmi Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra7 ] sthAnAMgama [ vyAkhyAna 4 kAmane. ahiM te bhAve aTale kayA bhAva? tIvra pariNAme na karavuM. e tIvra pariNAme na karavuM kapathI vAvaze ? tatra pariNAme nahi thAya tene inAre che. zAka khAvuM teno bichabi suI dIdhe. bIje divase sAka na khAo tene ijAre che? vAraMvAra nijhAni juo zA kAmane? pApa thayA kare ane bijhAkha sudevAmAM Ave te te kheTe. pAvalAno guNaka bane ne gharanuM bAyanikitakAra kahe che "je du " je kRta karyuM tene mithyA karIne te mithyAmi devAvALA mRta vAdI, prapaMcI che e vAkya kyA rUpe kahyuM te samajavAnI jarUra che. chokarIo mAya che.-"mAruM gAyuM gAze te jamapurImAM jAze. zAstranuM gAyuM gAvAnuM che, paNa gAvAnuM che samajIne. zAstrakAroe sAdhuone mATe sAdhupaNAnI jaDarUpa, sAdhupaNAnI sthitirUpa, vanarUpa dasa prakAranI sAmAcArI rAkhI. daza prakAranI sAmAcArI na hota to pAMca mahAvA chatAM sAdhupaNuM kahevuM nahi. asaMkhyAtA cha pAMca mahAvratavALA che, cAritravALA nahi. tiryaMcanI gatimAM jAtismaraNa pAmIne pahelA bhavanuM jANuM, paNuM cAritranI ArAdhanA na thai. ahIM bane tevuM nathI tevuM mAnIne aNuzaNa kare. pacenA paccakhANa asaMkhyAta che kare che. pAMce pApathI virati kare che. aMta avasthAe kare che tethI vidhi kare che. asaMkhyAta pAMca mahAvratavALA, paNa temane cAritra nahi. IcchAmi dika sAmAcArI heya te mahAvatavALA sAdhu, sAdhu hoya te IcchAmicchAdi daza prakAranI sAmAcArI hevI joIe. uttadhyayana sUtra kAre sAmAcArInA svarUpa tarIke, nikitakAre svarUpa ane phaLarUpe kahelI "IcchAkAra' sAmAcArInuM varNana karyuM. je micchAmi dukkaDa de tenuM nAma mithyAAra sAmAcArI, tenuM varNana karyuM. tenuM phaLavarNana karatAM milAkAra sAmAcArI jete daDha thAya te asaMkhyAta - vanAM adhivA pApe te bhave ja teo kahA micchAmi dudhaI ne Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvana ] sthAnAMgasUtra [ 31 abhyAsa pADavAne, mArganusarIne avaLuM pariNamavAnuM heya nahi. apUrNAMkane karele guNAkAra guNamAM ghaTADe kare 8100=25. guNakanuM ghara marAyuM guNaka besI rahyo hota te sArA hatA. pAvalAne guNaka bane te gharanuM khuve. apUrNane guNaka bane te gharanuM khule, tevI rIte kamanasIba chone jinezvaranA vAkaye maLe te avaLA paDe. apUNI kane guNaka maLe teNe-guNake gharanuM yuM, svarUpa badalyuM. sIdhA vAkayamAM mithyAkAranI sAmAcArInA paricayavALe sAdhu asaMkhyAtA bhavanA karmo toDe che. vAkyamAM vAMkApaNuM nathI. sIdhe padArtha paNa daSTi vakI kare te vakra lAge. zAstrakAranI sIdhI vAta avaLI paribhumI "micchA mi dukkaDa ne abhyAsa pADave " micchA mi dukA nuM kArya kare to paDe ne? evuM kArya na karIe to micchAmi dukAne vakhata zAne? pApa karavuM, "micchAmi dukAM de ke jethI " micchA mi dukkaDa'nI TevavALA thaIe. vAraMvAra " micchA mi dukkaDa jyAre devAya ? pApa karAya tyAre. tethI micchA mi dukkaDanA paricayane mATe pApamAM pravartavuM joIe. pApamAM pravartavAne lIdhe macchA mi dukkaDa thaI jaze. "micchAmi dukkaDa' asaMkhyAta bhavanuM pApa toDI nAMkhaze A artha karyo. A rUpa bagaDayuM che. AvA je belanArA tene aMge gAthA lakhAI che. micchAmi dukkaDanuM phaLa moTuM che. tene mATe Teva pADavI vAraMvAra phaLa kayAre maLe? pApa kare tyAre.' AvuM bolanArA hatA tene aMge kahevuM paDayuM. micchA mi dukkaDa mATe pApa sevavuM te mRSAvAda upAdhyAyanI gAthAno artha "micchA mi dukkaDa devAne maLaze. je pApa sevIza, "micchA mi dukA' devAne maLaze te lAbha maLaze. Avazyaka sUtranI sAme Ave manuSya mAyAmRSA sevanArA, mRSAvAdI ane kapaTI che. AvI sthitimAM je "micchA mi dukakaI? mATe pApa sevavuM te mRSAvAda che. duSkata hoya tema asaMkhyAta bhavanI 21 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carara ] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna nirjarAnuM kAraNa nathI, pratyakSa mRSAvAda che. duSkata na mAnavuM, sukta mAnavuM, te asaMkhyAta bhavanI pApa tUTaze? miththAne artha phaLa na . leze. duSkRta nathI mAnavuM. atyAre pApa kare che tene pAparUpa mAne te asaMkhyAta bhavanI nirjarAnuM kAraNa thAya. mAne sukta te " micchA mi dukA ' kare che te khoTuM. sIdhe padArtha, paNa daSTi vAMkI kare te vAMke lAge pApa na karIe te "micchA mi dukaka' kyAMthI daie pApa karatAM rahIe te devo paDe, te Teva Ave, Teva paDe te asaMkhya bhavanA tUTe, AvuM ja laI beThA hatA tene mATe kahevuM paDayuM "." have je rUpe kiyA virodhI kare che te rUpe laIe. IriyAvahiyAnA sthAne batAvyA te meTI bhUla karI, mAguM karIne IriyAvahiyA paDikakamavAne kahyA. phera mA kare te prapaMcI ne? Thale jaI AvyA pachI iriyAvahiyA kahyA, pharI ThaTale jAya te mAyAmRSAvAdI! gRhasthane pratikramaNa iriyAvahiyAnuM raheze nahi. chakAyane AraMbha che, chakAyane micchA mi dukakaI nahi ne? sthAvara micchA mi dukAM nahi ? UDyAnI sAthe karavAnuM che, gRhasthane eka dahADo paNa evuM na hoya ke pratikramaNa na thAya. zrAvaka, sAdhu baMnene dararoja pratikramaNa karavAnuM. na karavAnuM tene micchAmi dukakaDa ? zAstrakAre mAyAmRSAvAdane dhadha se, reja pratikramaNa karavAnuM kahyuM. vAta zAstranI samajAya nahi, vAta ke prasaMgane samajavA vagara tene bIjI bAju jeDI de tenuM zuM thAya ? pApathI DaratA rahevuM paNa pApa thAya tene ja micchA mi dukaka dave. nirarthaka-karyA chatAM darakAra nahi te kuMbhArane micchA mi dukkaDa ahi vicAro. pitAnA kuTuMbakabIlAne mATe AraMbha thAya te arthadaMDa. kevI yutithI kAma kaDhAvyuM kAThiyAvADI pheTa, keIne ekane eka chokare. tenA bApe jari cAnane phe lAvI dIdhuM. gaThiyAne A vAta game nahi. tethI yuti Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM] sthAnAMgasUtra [ 3e karI are, A jINuM pheTe tArA bApe lAvI Ape? kema phADI nakhate nathI? sAmAyika pratikramaNa heya nahi. maratabo kema jALave! kahIne jaLavAya nahi. DhALIne jALavI zake. kriyAthI khaseDane pitAnI jemAM levA pApa karyuM. pachI enA manamAM evuM Ave ke khoTuM thayuM, tenuM nAma khoTuM thayuM. khoTuM nathI choDate tethI khoTuM nahi mAnavuM? thayelA kAryane aMge sArAnarasAne vicAra kare eTale aMtaHkaraNane avAja Avaze, khoTuM Avaze. je pApanuM kArya thayuM tene pApanuM kArya samaje, e pachI, micchA mi dukakAMI pApanuM kArya je thayuM te pApanuM kArya vicAravuM nahi ema kahevuM che? Akhe divasa ye kAyane AraMbha karyo sAMje kheTuM karyuM, te avAja tA roko che? Akho dahADe khoTuM karyuM 360 chokarA DikaTezana lakhI lAve che. mAstara cheTuM kahIne bhUla kADhe che, cikaDI mele che. te mAstarane kADhI mUkave emane? jeTalI vakhata bhUla paDe to cokaDI melavI paDe, tethI bhUla ochI thaze. keTalAka chokarAne bhUla ochI thaze nahi, mUrkha haze tene "micchAmi dukaka' karelA pApanI cekaDI mUkIe te sahana thatuM nathI. jethI jevuM AgaLa nathI jevuM pAchaLa, jema pelA bhAIbaMdhone pheTa phaDAvavAnA muddo hato tema. niMdA karI te ajIraNa have mULa vAta para Avo! te kUragaDuja pitAne vAMka dekhe che, khedanI kare temAM pitAne vAMka, baLa nAMkhyo temAM pitAnI ni de. hAtha pakaDIne khAtAM roke che, temAMya pitAnI niMdA kare che. cAre tapasvitAnA ajIraNamAM "huM Ama karuM chuM te ajharaNa. tuM karato nathI te khoTuM e niMdA te acharaNa. dharmabhedabhata bhAvanAne aMge pitAne e vicAra thavA joIe kehuM nirjarAne athI, samyagdarzanAdine athI chatAM huM chuM jamIna upara. bhaNavA mATe dhULiyA nizALamAM besavuM paDe. huM saMvaranijerAnI dhULiyA nizALamAM beTho chuM, moTA kelejIana skolara tarapha bAda satkAravALo he joIe. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 ] sthAnAgasava [ vyAkhyAna - traNa prakAranI bhAvanA dAna, zIla, tapa ane bhAvanA, temAM bhAvakenuM nAma samyagdarzanAdi traNa ratna che, meLavavA bhAgyazALI che. A traNa ratnane dhAraNa karanArAnI advitIya bhakti tenuM nAma bhAvanA dAna devAnuM te A bhAvanAe. tapanI pravRtti nirjarA mATe. mUrkha heya te gaddhAvaitaruM karIne peTa bhare. asaMkhyAta guNazreNie caDhelA tenA bahumAnapUrvaka tapa kare. je tapa AvuM hoya te tapa bhAvavALuM kahevAya. asAdhAraNa bhakita. zIkhavAmAM rasa lAge te vakhate mAbApa "nA jaIza" kahe chatAM jAya tema lakSya traNa rananuM thavuM te pahelI bhakita, lakSya thayA pachI huM to mAtra zIkhavA beThe chuM, leTe lAvavo mAruM kAma nathI. dukAnanA gharanA tamAma kAma karavA paDe che. nirjarAnI nizALamAM zIkhavA beThe temAM badhuM karavuM paDe. (1) ratnatrayadharanI bhakti, (2) ane tenuM dareka kArya karavuM A be bhAvanA. bheda, (3) A be chatAM rakhene vastu pharI jAya, tethI saMsArajugupsA, dariyA jevA bhayaMkara saMsArathI karI zakuM te A mahAnubhAnI kRpAthI. tethI saMsAra tarapha ghaNubhAva nAmane bheda dharmano che. te belA karIe chIe paNa tenuM svarUpa, te tarapha lakSa nathI. tevI rIte samyaktvane je bhAva te bhAva na hoya te samakti kahevAya nahi. te bhAva samakti sAthe huM joIe. e bhAvanA kaI? maitrI pramoda, kAya, ane mAdhyaspa, A cAra bhAvanA samyakatvanA gharanI. "hittiA maitrI" pitAnA sivAyanA jeTalA che che teTalAnuM hitaciMtavana. A samyaktvanI bhAvanA, trIjI vairA-- A bhAvanA, jagata anitya che, anAdi kALathI jIvane ekalA saMsA-- ramAM rakhaDavuM paDe che. traNa prakAranI bhAvanA thaI. dharmanI bhedabhUta bhAvanA, samyaktvanI bhAvanA ane vairAgyanI bhAvanA. saMpUrNa sAdhanano upayoga na kare te sAdhanane dupayoga sala jagatanA jIvanuM hita karuM te maitrI bhAvanAmAM thavuM Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM ] sthAnAM satra [ 325 joIe. jyAM gaNadhara mahAvIra pAse pratibaMdha pAmIne, pratrajyA pAme tyAM jagatane zubha mAge lAvavAne vicAra thAya temAM navAI zI? jenAmAM zakita na hoya te ekale bhAvanA rAkhIne besI rahe. gaNadharanAmakarmane udaya thaze. A mahAtmA zakitavALA che. kSApazama thayA, cAre jJAna thaI gayAM. have paropakAramAM khAmI zAnI rAkhe? sAdhana maLyuM, bhAvanA hatI, have krAryamAM khAmI zI rahe cauda pUrve, mahAvidehanA soLa hajAra traNaso vyAsI hAthI jeTalI rUzanAIe lakhAya teTaluM, AvuM piMjaNa karavAnuM kAma zuM hatuM? be vAkya kahI devA hatA, basa hatuM. saMpUrNa sAdhana maLyuM tene uparoga sakala lekane mATe kara nirjara, gAma, darzana, cAritranA jeTalA sAdhane teTalA gUMthI nAMkhyAM, vairAgya vagerenA sAdhane bhegA karyA che. sAdhanasaMpanna thayA tene AkhAne upayoga karyo tene aMge cauda pUrve e bAramuM aMga che. bAla, madhyama buddhivALAnA bedha mATe agiyAra aMge karyA. badhI zakitane upaga jagatanA hitane mATe karavo paDyo. anya mata mATe vimaMga sudhInI mAnyatA che, te tera rAjakanI. pAMca anuttara sivAya badhe vibhaMgane saMbhava, navamA raiveyaka sudhI mithyAtva saMbhavita. tera rAjakanA mithyAtvamAM jeTalA saLA te badhA kADhavA. tera rAjakane- virbhAgane so kADha. jarA ochAza rahe te sAdhanane durupayoga karyo. jagatanA jIvone mithyAtvathI bacAvavA mATe, samyakatva pamADavAne mATe cauda pUrve, bAra aMga karavAnI pahelI pharaja. pratibodha, pratrajyA pAmavAnI sAthe racavAnI pahelI pharaja. e agicAra aMgothI atyAre ApaNe mAladAra chIe. bAdazAhanA bhaMDAramAMnA kacarAthI keTigaja banAya che. agiyAra aMga e bAla ane madhyama buddhi mATe karavAmAM AvelA, te paNa bhaNatAM muzkelI paDe che. AmAM hajI gati thatI nathI, to peluM kayAM pArakhavuM? AcArAMga AcAra pradhAna, sUyagaDAMga vicAra pradhAna, ThANuga vargIkaraNapradhAna. sAMkhyo... AkhA mananI jaDa avyakatapaNAmAM-jinezvaranA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna zAsanamAMthI sAMkhya matanI zeranIkaLI. te zera sUkAI gaI. marIcimAM rahI. AsurImAM kaI nahi. kapila ajJAna tapasyAe devaleka gayele. teNe kahyuM. devatA dekhADIne cAlyA gayA. duniyAne zI rIte dekhADavuM? vAta - sAcI chatAM dekhADI zakAya nahi. sAMkhyanA AkhA matanI jaDa avyaktapaNAmAM rAkhavI paDI. avyakta paNAthI Akho mata upADo paDyo. tevI rIte taiyAyika, vaizeSika. jaina matane nirmaLa pravAha cAlata, chatAM pahelA e lekene Izvarane kartA mAnI levAnI pharaja paDI, tethI A tatvavAda khaseDavo paDaze. jene mata mAnavA jAya te kartApaNuM cAle nahi eTale satyavAda mA, maMjUra karyo nahi. che khare, mAre kabUla nahi. katavAdamAM kema AvavuM paDyuM, tethI tatvavAdamAM vadhe kema 5 te agre. : - - - vyAkhyAna 56 AtmIya cIjamAM duniyA le tyAre saMtoSa, jANe tyAre asaMtoSa zAstrakAra mahArAjA sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe zAsananI pravRttine mATe, zAsananA hitane mATe mokSamArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe jayAre pratibaMdha pAmyA ne pratrakA pAmyA. dareka pratibodha pravrajavA pAmanArAnI bhAvanA viniyogabhedanI apekSAe sarvane te te jIvonI sthiti mAphaka pitAne maLelI apUrva coja devAnI thAya. zAstrane aMge vicArIe te siharSigaNa upamitimAM kahe che, kathAmAM tattva e che ke mane maLeluM bIjAne kema dauM e bhAvanA thAya. anya graMthakAre moTI hovAne lIdhe temanA karelA graMthe duniyAne upakAra karanArA thAya, paNa huM rAMka, mAre graMtha le koNa? te mane upakAra karavAno vakhata Ave nahi. te mATe A upamitinuM ekaThuM karIne jJAna darzana ane cAritra goThavIne mArA nAme lo ema kahuM. dhyAna rAkhavuM ke jene maLyuM che Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 3ra7 tenI pahelI dAnata e thAya ke jagatane dauM. jagatamAM bahArathI maLeluM hoya temAM duniyA jANe tyAre saMtoSa thAya che. duniyA le tyAre saMtoSa thato nathI. AtmIya cIjamAM duniyA le tyAre saMtoSa, jANe tyAre asaMtoSa. tamArAmAM guNe che te tenI praza sAthI adhadaSTi, paNa je jIva tenA guNavALo heya, guNanI prazaMsA kare ne grahaNa kare te UrdhvadRSTi. jagatathI ulaTuM vakhANavAmAM Ave tyAre adRSTi, devAmAM UddhadaSTi. kAraNa duniyAmAM devAmAM ghaTavAne bhaya che tyAre ahIM devAmAM ja vRddhi. jema tema kRddhi. saMbhavita zI rIte? levAmAM vadhe te te siddha che, dete jAya ne vadhe tene saMbhava nathI. jarA vicAre! bIjAne upakAra thAya te buddhie de che te buddhie samyakatva bhAvanAne vadhAre ke nahi ? pApa karyA hoya te paNa du:khI na thAya e aMtaHkaraNamAM hovuM joIe samyaktvanI bhAvanAmAM samyaktva pAmyAnI sAthe kaI bhAvanA hevI joIe? - UMtu guini keI paNa jIva pApa kare nahi e vicAra AvyA pachI eka moTuM nukazAna thAya che. zuM? nItine samajavI, nyAyane samaja muzkela che, paNa nyAya samajAya, tyAM anyAya Ubho thAya che. anyAyI, ke anItivALA upara dveSa thAya, aMgArA varase che. nItine, nyAyane samajanAra na hoya tene hepa na thAya. eka mANasa sAcA juThAne samaje che. tenI AgaLa ju elI to juo enI AMkhe, zarIranI sthiti. ahIM jaDe roja melatA hoya te vakhate laI jate pakaDAya to mAro, Thoke ! tema ahIM evuM thaI jAya nahi. "mA vAta kavi pana" e vicAra AvyuM. jagatane koI paNa jIva pApa na kare. mAre te pApa na karavuM. jagatamAMthI anIti anyAyanI jaDa kADhI nAkhuM ema thAya paNa te ja nIkaLatI nathI. pariNAma e Ave che ke anIti, anyAya karanArA para julama varasAvavAnuM thAya che. pApa karanArA tarapha julamane varasAda Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna varasAvavAnuM thAya.nIti, nyAya rAkhavA mATe, anIti, anyAya dekhe tyAM e pitAnI jeTalI sattA hoya teTalI bajAve. je je samakitI thayelA heya te jagatamAM koI jIva pApa na kare mAne, paNa pApa karanArA upara pitAnI badhI sattA bajAve ke kema ? sajA pitAnI dhArelI kare ke kema? pApa dUra karavA mATe jorajulama kare ke kema? bIjI bhAvanA jeDe dhyAnamAM rAkhe. " vAta to e bhAvanAne durupayoga na thAya mATe "mA ja aA isuvita kaI duHkhI na thAo. nIti, nyAyane dhyeya karI de. pachI nIti, nyAyanA nAme kera vartAvavavAmAM bAkI na rAkhe, mATe pApa, puNya samajo ! pApathI dUra rahevAnI pharaja che te samaje eka vAta dhyAnamAM rAkho. "mA 4 muha - Data suvita pApa karyA hoya te paNa dukhI na thAo e tamArA aMtaHkaraNamAM rahevuM joIe. karma toDavAthI dhamaLe ghama maLavAthI kama tUTatAM jAya pApa karavAnuM phaLa te maLavAnuM. karma vipAka thakI bhogavavA paDe te niyama nathI. karma phI tarIke bhogavavA paDe tema rAkhIe te duniyAnA dhamene dariyAmAM javuM paDaze. pApa kare, phaLa bhogave te dharma pAmavAne vakhata na Ave, dharma jevI cIja duniyAmAM na rahe. dharma je kamane teDI sakate heya, durgatine vArI zake te dharma. pAMca rUpiyAnI corI kare te pacIsa pacAsano daMDa kare. jyAre mAtmA samaje tyAre ja patto khAya. samajaNa na hoya te phera rakhaDa. gozAlAe eka bhavanI kharAbI karI tethI rakhaDa. karma teDavAthI dharma maLe. dharma maLavAthI karma tUTatAM jAya. karmanI nijara na mAnIe te dharmanuM vadhavuM, dharmanI prApti bane nahi. karelAM karmo bhegavavAM ja paDe Avo nizcaya nathI. je vipAkathI na vedave te dharma. jene prazasta bhAvanA, tapasyA ke dharma vagere nathI tene bhogavavuM ja paDaze. samyagdaSTine e vicAra thAya ke e bhogave nahi, ane duHkhI na thAya. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnoMgasUtra dharma zabdathI rahela' zu' ?? aDhI akSara jete Rge gaNAyA tenI tAkAta che. aDhI akSa rathI vAcya kayA zabda? amukane amuka dhama kahe che. musalamAna, nA kAne dharma kahe che ? dhama' zabdathI raheluM zuM che ? vAmya vicArIe. paraleAkamAM hita thavAnI suddhithI je nirmaLa bhAvanAo, anuThAnA AtmAne thAya te dharma, temAM duti vAravAnI zakita che ke nahi ? bhAvanAne durUpayoga thatAM avaguNavALA upara dveSa Ave. chappanam' ] [ 329 have mULa vAta para Ave. jema nIti upara vadhAre rAga hAya tema anItivALA upara khamAMthI aMgArA varase. 'mA jAvo t' e bhAvanA AvI. pApa bhayaMkara che AvI bhAvanA AvI. ene duru payoga thAya tyAre pApa karanArAnA jAna kADhI nAkhu` tyAM sudhI bhAva AvI jAya. kaSAyamAM dveSanuM prazastapaNuM' atraguNu upara, avaguNI upara nahi. avaguNI upara dveSanuM prazastapaNuM rAkhyuM nahi. mithyAtvavALA, avirativALA tenA upara dveSa karavA tenuM nAma prazasta dveSa nathI. mithyAtva upara dveSa, samaju thayelA samaje che. yuvarAjane rAja maLaze ema dhArIne nAnA kuMvaranI mAe jhera ApyuM. jAhera thayuM', pelI nAsI gai. kevalIne pUchyuM. mahArAja enu zu thayu...? marIne narake gai. tyAre yuvarAja vicAre che ke A phakata rAjyanA adhikaraNane lIdhe, mane rAjyanI IcchA thai tene lIdhe A thayuM. saLagAvanAra sa'ga che mATe choDa ! kharekhara bhAvanAnA durupayeAga tyAM che jyAM avaguNuvALA upara dveSa hoya. mA jIt e vAkyanA durUpayoga thatAM kamarAjAne bhanaMdana Apavu paDe-- 'mA jAvI sa'nA durupayoga thayA tethI duniyAmAMthI yA UDI jAya. yA kAnI upara karavAnA ? duHkhI upara dayA karAtA kheATI. pahelA bhavamAM kharAba kAmeA karelAM tethI du:khI thAya che. te pApA hisA vagerethI pApa badhAM te bhegave che. kamarAjAe ApeAApa Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sajA dIdhelI che. je je gunegAre pApI heya teNe pApanuM phaLa bhegavavuM ja joie to bhAvadayAne dezavaTe ja che. joDA ceranArane pakaDe che, mAre che, kesa cAle che. - dArane kahe, "sAheba choDI melaje !" to te vakhata kedArane pitta ke thAya che-khase che! tuM sajA karAvavA ahIM lAvyo che, kesa karyo che, have mane kahe cheDI. melaje ! tuM anyAyanI sajA karAvavA mAge che. karmarAjA anyAyane pApa kahe che tyAre tuM vacamAM paDe che. nA, nA. zAnI nA, nA ? te vakhata sajA karanArane abhinaMdana ApavuM paDe. keTe joDA cAravAvALAne sajA karI te kahevuM paDaze, keTe barAbara karyuM. tema karmarAjAe anyAya, anIti, pApa, hiMsA vagerenI sajA karelI che mATe karmarAjAne abhinaMdana Apa. "mA ujAsa" e vAkayane durupayoga thatAM karmarAjAne abhinaMdana ApavuM paDe hiMsA vagere karavAvALA che tene zAbAza kahevuM paDaze paNa te ahIM nathI. jIva zabda mAnavA taiyAra paNa chavanuM svarUpa mAnavA taiyAra nathI- gunAne bhUDa jANavA chatAM jIva mAM lagIra doSa nathI. raMgane lIdhe glAsanuM pANI lAla tema A badhA ja ajJAna, mithyAtva vagerevALA dekhAya che. svarUpe sarva jIva siddha svarUpa che. jIvatarananI zraddhA ahIM che. musalamAne "rUha' kahIne jIva mAne che. krizciyane sela kahIne. koIne koI zabdathI dareka matavALA jIva mAne che. jIva zabda mAnavA taiyAra che. jIvanuM vA5 mAnavAne taiyAra nathI. kevaLa jJAna-darzanavALo chava che, jJAnAvaraNIye kevaLajJAna royuM che, kaSAya. ne darzana mehanI mAnyatA bagADI che evuM mAnavAvALe karyo che? caLakate padArtha dekhe te traNa varSane cheka hIre kahe che, paNa hIrAnuM svarUpa e trIsa, tetrIse AvavuM muzkela che. zabda thakI traNa varSanI umarathI hIre zarU thayo che paNa hIrAnA svarUpathI hIre samaja muzkela paDe. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chapanamuM ] sthAnAMgasUtra [331 avaguNIno dveSa e dayAne dAvAnaLa jIva zabda tamAmamAM che. jIvanA svarUpane oLakhIne jIva zabda vAparavo e muzkela. ApaNe ApaNane jIva mAnIe chIe. ApaNane ApaNA svarUpe jIva kayAre mAnIe chIe ? kevaLajJAna, darzana, vItarAgapaNuM che mATe jIva che ema koNe gaNyuM? je pApa karanAra pate svarUpe gunegAra hoya to pachI jIva tatvanI zraddhA nathI. svarUpe zuddha mA te gunegAra kema bane? keka bahekAvaTane bahekAvaTa tarIke samajI zake nahi. karmarAjA bahekAva karAve chatAM ajJAnI che samajI zakatuM nathI. bahekAvyA baheke che, karmarAjA bahekAvaTa kare che. svarAjanI hilacAla karanArane kedamAM na nAkhyA, mukhI mukhIne kedamAM nAMkhyA, tuM pate joI zakato hoya ne pote nathI karatA, bahekAvaTathI kare che to bahekAvanArane pakaDe che. peparamAM uzkeranArane pakaDe che. khUna karanAra karatAM uzkeranArane pakaDe che. te ahIM " UMta su guiri' e vicAra je sadupayogavALo thAya to AtmAne kalyANane raste joDe. durupayogavALo thAya te khUnAmarakI calAvI de. nItivALe anItivALAne uDAvI de to nItino durupayoga.. anItinA rastA dUra karavA te sadupayoga. pApa upara dveSa rahetAM pApI upara TheSa rahI jAya te julama thaI jAya. prazastaSanuM sthAnaka eka avaguNa, prazasta rAganA be sthAnaka, guNa ane guNI, jJAna, darzana ane cAritra upara rAga e guNavALA upara rAga. avaguNI mATe kAruNya ane mAdhyastha bhAva rAgadveSa nAmanA hAra nahi, chUTavAnA rastA karI dauM, na thAya te mAdhyastha-upekSA. avaguNavALAne aMge dveSa, rAgane avasara nathI, vidhi nathI. kAruNyabhAvanAthI dukhI na thAya tenA upAyo karAya. avaguNIne TheSanA viSayamAM lAvI zakIe nahi, AvI jAya to prazasta karI zakIe nahi. rAgamAM be-guNa upara ane guNa upara rAga, e baMne prazasta. avaguNavALA upara roSa tha. joIe nahi, tyAre dayA AvI zake, dayA rahI zake, pahelA bhavanA Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna avaguNavALA na hatA te karma bAMdhata zAnA? duHkhI thAta zAnA? avaguNIne TheSa e yAne dAvAnaLa. avaguNa upara dveSa ane "mA mAvata fu ypari' e be bheda samajavA jarUrI che. e be bhAvanA te laukika, lesara nahi cerI karatAM pakaDAyelA cerine rAjA pAsethI bheTayuM laI jaI vahelAmAM vahelA choDAve che. kayI dazA? mAra ma jha TutiH game te pApa karanAre hoya te duHkhI na thAo. nArakInA duHkhothI kaMTALe che, zA mATe? zA mATe trAsa? eNe pApa karyA te bhogave che ke bIjuM kaI ? pApanuM phaLa beThuM mATe kAkhalI kUTe. pApanAM phaLa besavA ja joIe e siddhAMtamAM jAo to paramAdhAmI upara ciThThI lakhavI joIe. jeDA cAranArane ciThThI lakhAvIne sajA karAvavA gayA. tema je je jAnavare che te pApa karIne AvelA che. tene sajA karajo ! gunAnuM phaLa maLavuM ja joIe to e badhuM karavuM joIe. kasAI pote pApamAM paDI bIjAne pApanuM phaLa bhagavAve che mATe e te pahelA naMbarane mAnIta ! dayAne dezavaTe devo paDaze, kasAI, paramadhAmIne abhinaMdananA kAgaLo lakhavA paDaze. jagatane koI paNa jIva pApa karanArA hoya ke na hoya te paNa duHkhI thAo nahi. A be bhAvanA sudhI lokottara daSTimAM ALyA nathI. pApa karo nahi, kaI duHkhI thAo nahi. A be bhAvanA laukika che. nATakanI bhUmimAM caDhayAM ke veza bhajavyA vinA chuTake ja nahi | leTettaranI asAdhAraNu chAyA kayAM? pApathI duHkhI thavuM, A badhI bhAMjagaDa nATakamAM che. nATakanI bhUmimAM caDhayA ke veza bhajavyA vinA rahevAnuM hotuM nathI. Ama na karavuM te kAma lAge nahi. ve na gamatA hoya te nATakanI bhUmimAMthI hAtha kADhI levo. bhUmimAM raheze tyAM sudhI pATha bhajave paDaze. jagatamAM pApa thayA vinA rahevAnuM nathI. pApa karanAre ke na karanAro hoya bhale vicAryA karIe 15Na bhAvanA e hovI joIe ke A bethI bace. kaMTALo AvyA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 333, heya te tene mATe eka ja rasto che. "guracatA ji' AkhuM jagata kamaMrahita thaI jAo, te tene pApa karavAne prasaMga nathI. nATakanI nekarI choDayA pachI veSa levAnuM nathI. A bhava karmarAjAnI nATakabhUmi che, tenuM rAjInAmuM daI dIdhuM ke tene pApa karavAne ne du:khI pATha bhajavavAno nathI. AkhuM jagata mukta thaI jAo. A to bhAvanAne! banavAnuM kAMI nahi ne! khUnIe khUna karyuM, sarakAre phAMsInI sajA karI. zaheranA gRha phAMsI rada karAvavA apIla kare che. zahenazAhe rada na karI te paNa zaherIoe zaherI tarIkenI pharaja bajAvI che. zaherIe gupacupa joI rahe te pharaja na bajAvI kahevAya. dayAne aMga kedI chUTI ke na chUTe te paNa zaherIe prayatna. karavA joIe. e bhAvanAnuM nAma mitro bhagatasiMhajInI bAbatamAM jANatA hatA ke vaLe tevuM na hatuM. chatAM prayatna karanAre karyo. na bane te paNa pitAnI pharaja adA karI. zarva bhavya jIvo mokSe javAnA nathI. sarva jIvo mokSane lAyaka te che, paNa tethI-lAyaka heya tethI kArya thaI jAya tema niyama nathI. bhavya che tethI jAya ja e niyama nathI. jemAM lAyakAta rahI che te badhA bhavyo che. bhavya badhA mokSe javAnA nathI te abhavyanuM kahevuM che? bhavya, abhavyapaNu tarIkenI pharaja nathI. A pharaja chavApaNu tarIkenI che, tethI jagat kahyuM. trasa, sthAvara baMne prakAranA chakAyanA jIvo karmanA pAMjarAmAMthI chUTI jAo, tenuM nAma maitrI kahevAya che. koI paNa pApa na kare, kaI paNa duHkhI na thAo, AkhuM jagata karmarahita thaIne mokSa pAme A bhAvanA tenuM nAma maitrI. A bhAvanA sudharmAsvAmIjIne pratibaMdha, pratrajyA pAmatAnI sAthe ulasI hoya te rastA kare temAM navAI zI? sAdhana vagaranA kare zuM? paNa gaNadhara mahArAjA sAdhanavALA. gaNadhara nAmakarma bAMdheluM tene udaya thaze tenI sAthe cAra jJAna maLyA che. te jagatane mekSanA sAdhane meLavI devAmAM khAmI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna rAkhe zAnA? code pUrve ne aMge nakkI kare che. eka paNa gaNadhara e vinAnA nahi. pahelA bhagavAnanA corAsI, chellA bhagavAnanA agiyAra gaNadhare. sakhyatvanI sAthe jagatane tAravAnI bhAvanA AvavI joIe. sAdhanasaMpanna cha prayatna karyA vinA rahe nahi. dareke dareka gaNadhara pratibaMdha, prayA pAmavAnI sAthe cauda pUrve, AcArogAdi aMga race temAM navAI nathI. prathama AcArAMgamAM AcAra, sUyagaDAMgamAM vicAra, ane ThANAgamAM vargIkaraNa che, tyAM pAMca mahAvatemAM prANAtipAta viramaNa mukhya che. - marIcie sthAvaranI viti mAnI nathI sAMkhyanI utpattinI jaDa marIcie maryAdA melI e che. snAna rahita rahevuM sahana thayuM nahi. marIcine zAsana cheDIne parivrAjakapaNuM levuM paDayuM. nAnarahita na phAvyuM. snAnarahitane lIdhe jude paDele manuSya e judo paDatAM zAne AgaLa kare ? A vAtane khyAlamAM rAkhaze to jaNAze ke snAnane dhama manAvavAnI vAtane marIci snAnanA abhAvane lIdhe kaMTALele, tethI jaina dharmamAMthI nIkaLela che. tene asnAnamAM dharma batAvyo pAlave nahi. tene snAnamAM dharma, dharma pikA paDe. tattvavyavasthAnI khAmI AvI gaI. dhamabuddhi snAna karavAmAM AvI. tyAre te manuSyane hiMsA, jUha vagere karmanA Azra, pANInA cho mAnyuM pAlave kharuM ? snAnamAM dharma mAne te pANImAM jIvo mAnyA pAlave nahi. sthAvaranI dayA UDavA mAMDI tethI sthAvarane chavamAMthI khaseDyA. trasanA jIvone mAnyA, marIcie sthUla prANatipAtanI virati mAnelI che, paNa sthAvaranI virati mAnI nathI, kAraNa snAnamAM dharma manAvavo che. agArAma marIci, aNagAradharma nigrathone have eka vAtane (kalpanAthI kahuM chuM) tene khulAso thaze. kapile pUchyuM tamArAmAM dharma che ke nahi? marIcie kahyuM, tyAM pUre che, ahIM kaMIka che. phalya vi ragi AvazyakanI TIkAmAM Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 335 magirijIe kahyu` che; "RSabhadevajInA zAsanamAM sapUrNa dhama che." kayA dhama ? asnAna. asnAnathI kaTALelA, asnAnadhama cheDI dIdhA, snAnadhama pakaDayo. tee uttara haiM che ke asnAnadhama'mAM saMpUrNa dharmo che te snAnayama vALAmAM pazu dhama che. agAradhama marIcine jyAre nimra thAnA aNagAradhama. AkhA dharmanA pravAda zabdamAM pharI gayA ravi e jagatane DubADe che. pariAjakAmAM zaucadhama tarIke cAhai. asnAnathI kaMTALelA snAna karavA lAgyA, snAnane dhama mAnavA lAgyA. sthAvaranI maryAdA melI devI paDI. jIva vagere nava tattvA mAnavAM eka zabdamAM muzkela paDayA. nave tattvanuM nakhAda vALavuM pAyu. zauca e dharmAM. pahelAM hai, emAMthI snAna karavuM joie, emAMthI zAdhama AvyA. dhyAne, hiMsA vagerene mAnavAvALA chatAM e mULa nahi. satya Adi mULa dharma nahi zauca mULa dharma kahyo. AkhA dhamatA pravAha zabdamAM kevA pharI gayA! tattvavAdamAM pharI gayA tyAre ekadama cakkara pharI gayuM. prANAtipAtaviramaNane aMge karAtI tApazuddhi nirmala haze tyAM tavazuddhi thAya. sAMkhyate aMge vicAra karyA tema badhA matAne aMge vicAra karIzuM. prANAtipAtaviramaNumAMthI chuTakArA pAmIte kharAkhI karI ane tattvavAdamAM TakayA nahi te agre, vyAkhyAna 57 dravyakriyA bhAvakriyAne lAvanArI nahi zAstrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhag veAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mAkSamAnA pravAha satata vahevaDAvavA mATe jevA pratikhAdha pAmIte pravrajyA pAmyA tevA ja bhAvanI aMdara viniyAganA bhAva o hatA. Avela', anena vinA ceSTA dvAyA tucchA.' pAMcamA bhAvanuM A nAma che. dharmanA bheda tarIke bhAvane vakhANIe tA bhAvamAM ratnatrayIne dhAraNa karanArAnI bhakti, tenuM kAya ane saMsArathI jIgrupsA Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33; } sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna traNa vastu jaNAvelI che. virativALA thAya, kriyAkAMDamAM pravata vAvALA thAya tyAre A bhAva AvavA joIe. jo A bhAva na Ave tA kriyA saphaLa nIvaDavI muzkela paDe, * gALa nAMkhA, teTaluM gaLyuM thAya. A bhAva mAtra madadagAra che ema nahi. A bhAva jo na DhAya-pAMcamA bhAva jo nahAya te| cAhe te prakRtti karavAmAM Ave te te kriyAne dravyakriyA gaNavI. rAkaDA na ApyA te| ciTTo lakhI ApI, teA temAM asa tASanuM kAraNa nathI. AkaDA Ape te hUMDI lakhI Ape temAM pharaka nathI. bhAvikrayA vartamAnakALamAM jhagajhage, kriyA bhaviSya kALamAM jhagajhage. bhAva thaI gayelA ane tenI pahelI avasthA tenuM nAma dravya, pUrvakALanI agara pachInI avasthA tenu nAma dravya dravya thaze teA bhAviyAnuM kAraNa thaze, haribhadrasUri kahe ke tuccha pradhAna A drakriyA bhAvakrayAne lAvanArI nahi. kAraNane Rge 6nya zabda vaparAya che. devalAkamAM hAya tyAre te mekSe gayA tyAre tIrthaMkara 605tIrthaMkara kahevAya che. mukhya vastu jenAmAM na heAya te dravya anuSThAna. jema jhma gAramarda kAcAya e apradhAna, drazya AcArya che, kAraNa ke haMmezA alay che, apradhAna eTale AcA' tarIke yavahAra che puN AcAya paNuM Avyu nathI, Avaze nahi. priidha vagere bhAna vagaranI kriyAo dravyakriyA, tuccha, apradhAna kriyA. dareka dharma karanAra cAhe tA samyaktvanI pravRtti kare, dezavirati kesavirati kare temAM praNidhi, pravRtti vagere pAMca vastu na AvI haiya tyAM kriyAnu tucchapaNuM vAdaLa zyAma tyAre pariNAma ujaLA gItA evA ke jene aMtarmuhUtamAM pUrvAMnI uthalapAthala karavAnI zakti AvI che. evI sthitinA manuScAnA ta utkRSTanI irSyA karavItA dUra rahI paNa ukatA zabda kahyo ke mithyAtvane zrIMgAtra bAMdhyuM. bharata te mAhubalajI pahelA bhave mADu, subAhu hatA. evA gItA, labdhivALA jJAna vagere vALA ke jenu varSoMna vAMcatA thaI jAya / gItAtha pAnI UMcI sthiti nathI. kama nijrA karavI te siddhAMta, arabastAnamAM Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satAvanamuM ] sthAnoMgasUtra [ 337 jhaverInA rasAI thaSTane jAya te drujAra, be hajAra lai Ave. jJAnInA bhakata thaIza tA mArU' kAma thaI jaze. svayaM mAna na karI zatru tA jJAnInI bhakti karU ema dhArIne bAhu sukhADu veyAvacca kare che. veyAvaccanA lAbha tarIke vaiyAvacca hoya te| kAyAthI khanI zake teTalAtu karavu' che. sa dhADAmAM pAMcasA sAdhu che, sarakhI veyAvacca pagacaMpI. keAI prasaMge AcAya mahArAje vAta karatAM veyAvaccavALAnA vakhANa karyAM sArA che. tene lIdhe sAdhuenI bhakita thavAthI nirAMta. jJAna, dhyAna, bhakti vagere thAya che. irSyA avaLI cIja che. vAdaLa zyAma tyAre pariNAma ujaLA. kALA eTale varasavAvALA. varasAda varasavAnA tethI sa MtAya. jenAmAM IrSyA dAkhala thAya che tenAmAM ulaTI rIti dAkhala thAya che. pITha ane mahApI pIDha ane mahApITha prazna'sA sAMbhaLIne khaLI gayA. mAhu ane subAhunI praza'sA karI AcAyaeN, tethI pITha, mahApITha maLI gayA. pIDa mahApITha khaLI gayA. pITha, mahApITha bhaNutA hatA. manamAM ApyuM kare tene sau gAya' ATalu ja pAte dhAyu" che. vALa khAzo naH' karatA hoya tene vakhANe. AmAM mithyAtva, veda bAMdhavAnuM kaI jagA para A vAkayane vicAyu che. pITha, mahApITha mA vicAranI sAthe mithyAtva guNuThANuM gayA, strI veda bAMdhyA. pahelAM tA e muddo khasyA ke gurune guNarUpe vakhANyA te khamAyA nahi tethI mithyAtva. . guNavAnanI prazaMsA kare tA . nAcAra ke, arihaMta mahArAjA jene guNavALA mAne tenA guNu khamAya nahi, ke vaiyAvaccanA guNu pAte vakhANavA joIe te na vakhANe te aticAra. uvavRddhathIrIkaraze. uvavUDa-upakha'heNA, guNavAnanI prazaMsA kare tA darzAnAcAra Tarka, guNuvAnanI prazaMsA na kare teA darzananA aticAra Ave. vairAgyanI vAta cAlI temAM vairAgI kANu thAya ? meAkSane sajjaDa 22 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] sthAnAMgasarA [ vyAkhyA vaLage te anaMtakALa rahenArI cIja meLavavA mAge che. A lekene rAga pAMca, pacAsa ke se varSane. berI chokarIne koDa pUrva sudhI. tamAre anaMtakALane mekSa le che. saMyama upara rAga marI jAuM to na choDuM. karmanA udaye thayele rAga bhavamAM bhaTakAvanAra che mATe rAgI. mekSane rAga nirA karAvanAra che tethI vairAgI. gujuvAnane aMge vakhANa na thAya te samaphatvamAM dUSaNa. IdramahArAja dUra beThelA, ahIM guhya hoya to tyAM sabhAmAM vakhANe. zreNika mahArAjanuM kSAvika samyakatva, tenuM IdasabhAmAM vakhANa kare. devatA paNa tene namaskAra kare. zA mATe? dharmavALAne namaskAra na kare to devatAnuM aTakI rahe? guNanI prazaMsA kare te ja samyakatva Take. AjakAla guNane guNa mAnavAmAM vAMdho nathI. joLI sAIDa dekhavI tema kALI sAIDa paNa dekhavI, kALInA nAme ghoLI sAIDa kADhI nAMkhavI ema juvAniyA kahe che. guNane laIne jeo avaguNa melIe guNane mahimA che karavA. kAgaDAne cAMduM ja dekhAya. zarIramAM sAruM hoya te na dekhAya. ajJAnI hoya to paNa tenI tapasyA vakhANavAmAM gayuM zuM? bleka sAIDa laie te AcArya, upAdhyAya ke sAdhu paNa! vaMdana karavAne lAyaka rahe nahi. ghaNe bhAge ghAtakarmavALA heya, namIe to kSINukavAyavALAne ! pramattapaNuM e bleka sAIDa che. tapasyA karavAvALe che, ajJAnI che enI vAta cAle che. sApupa zuddha che, tapasyA kare che, paNa bicAro jJAnI nathI. mULa guNa vinAne mukhyatAe sAdhu nahi; mahAvratavALA sAdhunI prazaMsA vakhate ajJAnatAne dhvaja ubhe karyo. mA khamaNunI tapasyAnA vakhANa kare, sAraNavAraNa kare temAM tenA AhAra vagerenA vicAra khasI jAya. tapasyA vinAnA visthA kare tenA upara daSTi jatI nathI. AnI tapasyA AgaLa AvI. e toDavuM che. vikathAnI vAta AgaLa karI tapasyAnI vAta uDAvavI che. bharata, bAhubalajIne bAhu subAnA bhAvamAM veyAvaccanI IcchA thaI. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satAvanamuM ] sthAnAMgasUtra mithyAttvanI sAthe irSyA kare tene gAya ema pITha, mahApIThane lAgyuM. tyAre AcAya e lAina bahAranA manuSya thai gayA, emanI apekSAe AcAya gunA prazaMsaka nahi, kyuM tenA prazaMsaka, svArthanA praza'sajja gaNI lIdhA. guNapraza'sA karavI te peAtAnA mAcAra, tenA upara mIThu melyuM. tenI sAthe niMdA zarU thai. AcAya` mahArAjane sAdhupaNAnI lAinamAMthI dUra mAnyA. emanA muddA pramANe AcAryana vakhANavA lAyakane vakhANyA. pITha, mahApIThanA muddA pramANe anumAna te samyakRtvanA rastA, paNa guruguru na hatA chatAM aguNIne anumAHnArA, tethI gurUne mithyAtvI mAnyA. enA guNunI prazaMsA na thAya temAM rApe. pITha mahApIThanA prayatna cAle teA rAkI pADe. prazaMsA na zakAya tyAM sudhI prayatna hAya. vaiyAvacca karanArAne vakhANyA eTale peAtAnu` kare che tenu gAya che" A dRSTi AtmAnI pari zrutine bagADe. zAstrakAre mithyAtvanA guNuThANe paTayA temAM vAMdhA nathI. mithyAtvanI sAthe irSyA-e kema vakhANAyA"? e irSyAnA pariNAmamAM kayAM Utare ? koi prakAre e na vakhaNAya te| ThIka thAya. gAtra khAMdhe emAM navAI zI? khIjAnA jJAnAbhyAsa, 'cAritraprApti guNane aTakAvavA mATe vicAra je vakhata thAya, te vakhate AtmAnI dazA kayI ? ene drohabuddhi kahevI ke nahi? huM vadhu, jagat vadhe tyAM viniyoga TakI zakebhagavAnanA mAnA ijArA kevI rIte le che? praNidhAna, pravRtti, vighnaya vagere bhAva che. nina zrAvake sAdhuonI bhakti karavAmAM zuM karyu? potAne tyAM haiAya te de, bIjAne tyAM hAya tA tyAM lakha jaI mAdhuone saMyama pAlanamAM gada kare. emane saMyama karyAM che? sayama nahi chatAM sAdhune sayamapAlanamAM madada karI zakayA na hAya te mApI na zake. peAtAne maLyu enA guNu jo jANavAmAM Ave te huM vadhu, jagata vadhe" tyAM viniyaNa TakI zake. e hoya te [33 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna dharmane bhAvakriyA tarIke gaNI zake. keI musAphare pANI pIdhuM. "nai piyA, hesTane piyA, aA vA ghara pas" e bhAvavALA viniyogamAM na AvI zake. tevAnI kriyA tucha kriyA kahevI paDe gaNadharane pratibodha, pravajyA pAmatAnI sAthe AkhA jagatanA cho dharma pALI zake, vadhArI zake, mokSa meLavI zake tevI vastu UbhI karI dau ema thayuM. ene mATe cauda pUrve, agiyAra aMgenI racanA karI. je jevI rIte samaje tevI rIte tene mArgamAM lAvavo. gAMgali vagerene pratibaMdha karavA gautamane mokalyA. udayananA pratibaMdha mATe bArase mAIla gayA. eka mANasanI dIkSA mATe ATalA mAchalI - tIrthakarane ekalA paratAraka gaNyA che- uttama ne uttamottamamAM pharaka karyo? je pote kRtArtha thaI gayA haiya, jene kAMI levuM devuM na ya tevA chatAM bIjAne kRtArtha thavA mATe upadeza de te uttamottama che. AcArya, upAdhyAya, sAdhune upadeza detAM svapara, ubhaya tAraka gayA che. tIrthakarane ekalA paratAraka gaNyA che. pite tarI gayA che tethI pitAne taravAnuM nathI. jyAre ApaNe te pite nirjarA karI AtmAne caDhAvavAne che. anugraha buddhithI belavAvALAne paNa dharma kare che. kevaLajJAna thayA pachI yoganirodha karavAno vakhata Avaze tyAM sudhI teramuM guNa ThANuM. vagara maLe jahemata uThAve, maLyA pachI bIjAne ApavA mathe te kRtakRtyapaNuM. sUryanuM daSTAMta. svabhAvathI sUrya jagatamAM prakAze che. sUryane kAMI levAdevA nathI, tema tIrthakarane upadeza karIne kAMI levuM nathI. tIrthakarane svabhAva che ke pote saMpUrNa pAmyA, jagatane saMpUrNa pamADavA mATe prayatna kare che. bIjAnA AtmAne caDhAvavAne kaTibaddha thAya te viniyogabhAva. teja bhAvanAne aMge gaNadhara pratibaMdha, prabaMnyA pAmatAnI sAthe pahelA pUrvI, aMgo racI dIdhA. kAraNa? duniyA duHkha TALavAnI kayAre? tyAre pite duniyAmAM pravarte tyAre. kAMTAthI bacavAne kayAre ? kAMTA vinAnI jagyAe jAya. ajavALuM Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 341 mAthI mace saMvaranuM bhAna thayA vinA kAMTAnA mAtrathI kheMcavu` krama? AzravanA tyAre kalyANu thavAnuM. dvAdazAMgInI racanAthI Azrava, thAya che. hemacaMdrasUri kahe che ke jainazAsanamAM ATalA graMthA, ATalA sUtreA che, ahI me akSara che. rUpAdeyaM saMgharA'' 5 tu mAdhavaH sarvathA heyaH teoe tA sa'sArane aMge lAlabattI jaNAvI " tIyamAhetI muhicarcA:pravacanam " A muSTi-- jJAna che, zAstro AnAja vistAra che. Azrava ane saMvarane bheda prabheda sAthe samajaze teA ja chAMDaze, Adaraze, khADAnI AgaLa dIvA melI daeNvA. saDaka khAde tyAre vaLI bAMdhe, chatAM vaLAmAM mAthuM dhAlIne dIvA chatAM paDe tenuM zuM karavuM? azudhara mahArAjAoe saMsAranA khADAmAM na paDI jAya tene mATe pUrvAMnI, aMgAnI racanA karI, chatAM jIve saMsAramAM paDI jAya temAM aNudharAnA upAya nathI. dIvA karanAra sAdhana UbhuM karyuM. saMsArane aMge lAlabattI jaNAvI ke " ahIM` dhyAna rAkhajo, A upadravanuM sthAna che " emanI sthiti keTalI sapUNuM, kai dazAnI te vicArA ! pratimAdha, pratrajyA pAmyA tenI sAtheja viniyega bhAvanI prakRSTatA, tethI Akhu jagata kema pAme eja bhAvanA. jagatane UMce lAvavA mATe ucca abhiprAyA, tene mATe sAdhana sUtreA. taLAvamAM sAMkaLa naMkhAya, tema saMsArasamudramAM sUtranI sAMkaLA nAMkhI che. jene leAkAne acAvavAnI dAnata thAya teja nAMkhe. bacAvavAnI buddhithI, viniyeAgane lIdhe jagatane tAravA sUtranI racanA karI. temAM DAAMgajInA pAMcamA vibhAgamAM prANAtipAtaviramaNu pahelu. ene aMge kaSa, cheda, tApa ane zuddha tapAsI rahe che. traNa zuddhi AvI teA zuddha sAstra, jaina AtmAthI kama tA viyeAma, zarIrane AtyaMtika viSema eneja meAkSa mAne che. jayAre sAM mate prakRtipurUSatA viyeAJa te meAkSa. AzAtanA vavA mATe snAna, snAnamAM dhamabuddhi nahi snAnanA guMcavADAe vyavasthA pheravI nAMkhI. krama' rAkavAnA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kAraNe kayA te na belAyuM. snAna e dharma nathI, snAna vakhate dharma nA adhyavasAya rahe tethI snAnane sAruM kahI zake. sAllA snAna karIne devatA atithinuM pUjana kare. jalathI snAna karavuM te sAruM che. sAruM kahe to dharma mAnavAmAM vAMdho che? snAna adharma che te sAruM na kahe, dharma kahe, zaucadha mane kharAba na gaNe. zaucadharma mAnava nathI, beTe kahe che, ne snAna na karavuM te sAruM kahevuM che, te pachI snAna sAra te zI rIte ghaTe? bhagavAna RSabhadevajInA sAdhuone snAnarahitapaNuM, tethI marIci kaMTALyA, "snAna e dharma" e paryavasAna AvyuM. snAna e dharma nathI tethI snAnane dharmathI bahAra kADhe, to tame pUjAne aMge karAtA snAnane sAruM kema kahe che? snAnane sAruM kahetA nathI, svarUpe sAruM nathI. bheMsano paga bhAge to paNa sAruM, kAraNa bheMsane cera na uThAvI gayA, bhAMgavAne aMge sAruM nathI, cora na laI gayA tethI sAruM. snAnapaNane lIdhe sAruM nathI paNa devatA, atithinuM pUjana thAya tene aMge sArApaNuM che. AmAM dharmane saMbaMdha konI sAthe? snAnanI sAthe ke devatA atithinA pUjananI sAthe ? devatA, atithipUjana sAthe rAkhIe te devatA, atithipUjana karyuM tethI vadhAre dharma. snAnanI adhiktAe dhamanI adhikatA mAnI nathI. atithi devatAnuM pUjana vadhAre tema dharma vadhAre. "vadhAre jage para hAje" ema upadeza sAdhu ApatA nathI, nhAyA teTaluM puNya te ajenenA vacane. vagara samajayA bele temAM thAya zuM? je lekene taLe nahAvAnA che tene hAyA eTaluM puNya, nahAvAmAM pUryapaNAne nathI rAkhatA. dhama buddhi snAnamAM nahi, AzAtanA javA mATe snAna. "A vAtanA varjavI tenuM nAma dharma," temAM vadhi nathI. daherAmAM pUjA karavA Avyo hoya. sAmAna kADhI naMkhAvI pharI nAhI Ave, kUtarAnI vijhA upADI. kUtarAnI viSThA upADavI te tarIke lAbha nathI, AzAtanA varjavA tarIka dharma che. jyAM zaucane dharma mAnI le paDe. jema jema zauca tema Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 343 tema dharma te Azrava chaka saMvara Adara joIe te dhyeya UDI jAya. kAraNa zaucanA AdhAre dharmabuddhi karI. dayA pALavAnA vacane chatAM zauca e dharma e siddhAMta thaI jAya te kapa, cheda zuddhi, thayelI hoya te rakhaDI jAya. sAMkhya jenA manamAMthI nIkaLelAM, chatAM AhaMsAmAMthI tatvabuddhi kADhI ne zaucanI mukhyatA thavAthI temanAmAM tatvavyavasthAne palaTo thaI gayo, tema katRtva mAnavAthI naiyAyikane palaTo thaI gaye te age. vyAkhyAna 58 ISyanA vanane bALI nAMkhe te viniyoganuM svarUpa zAstrakAra bhagavAna sudharmAsvAmIjI gaNaghara mahArAje bhavya chanA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, zAsananI pravRtti ne mokSamArgane pravAha satata vaheDAvavA mATe jevA pratibodha pAmIne pratrajyA pAmyA tevA ja bhAvanA pAMca bheda praNidhi vagerenI sAthe viniyoga nAmano bheda jaNAvyuM haze. IrSAnA vanane bALI nAMkhe te viniyoganuM svarUpa. je padArtha ApaNane maLe te bIjAnI mAlikImAM jAya nahi tene mATe rAtadivasa jhaMkhanA e IrSAne dAvAnaLa ke haze ! rakhene Ane mAlika bIje kaI thAya! paNa Ane mAlika AkhuM jagata bane! pitAne maLelI cIjane mAlika AkhuM jagata bane e bhAvanA thAya nahi tyAM sudhI viniyoga Avelo gaNaya nahi. jyAM sudhI viniyoga na Ave tyAM sudhI zubha bhAva Avele gaNAya nahi. pitAne vadhAravA mATe cAhe teTale ullAsa hoya paNa te bhAvamAM nahi, vinigamAM nahi gaNAya. mane maLyuM che te AkhA jagatane maLe, kaI paNa jIva enA lAbha vinA na rahe e te asaMbhavita che ema kaI kaheze. AkhuM jagata dharmane pAmI jAya, dharmanuM phaLa meLavI le evuM banyuM nathI. banatuM nathI. je ema bane te tIrthaMkara jahA kahevAya. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ] sthAnanaMgasU kALanA cheDA na Ave tItha kare jIvAnA e vaga rAkhyA eka pAmavAne lAyaka, kho pAmavAne lAyaka nahi. tIrthaMkare evA vaga jJAnathI joyA ke jete mekSanA sAdhana maLyA nathI ane maLaze nahi. keTalAka jIvene maLyA che, keTalAkane maLaze. je ke maLyA anatAne. te badhA bhegA karIe tA eka nigeAdanA anaMtameA bhAga, cauda rAjaleAka jeTalA jagatamAM asaMkhya gALA, temAM asakhyAta niAda, eka niAdamAM anata jIvA, tenA mAtra anaMtamA bhAga pAmavAvALA pAmI gayA, pAmaze, pAmavAnA ema traNene bhegA karaza tA paNa anaMtamebhAga. tamArI pAse daza lAkha rUpiyA che. premabhAie kramAtAM eka lAkha meLavyA teA tamArA dazamA bhAga che. kAi nigAdamAMthI keTalA, khIjA nigodamAMthI keTalAka ema ekadara sakhyA eka nigonA ana'tamA bhAge, nigAda asaMkhyAtI. anAgatamAMthI vamAnakALa thAya teTaleA AchA thAya che. bhaviSyakALanA cheDA Avaze ke nahi ? kAi divasa bhaviSyakALa nahi haze ema thAya ke niha ! bhaviSyakALamAM samaye samaye AchA thAya che, kALanA e dhaTe che, jIva anaMtA che, mAkSe jAya che tethI nathI. anaMtA atIta kALa thaI gayA chatAM na'ta bhaviSya rahyo che. bhUtakALamAM anaMtA gayA, vartamAnakALamAM jAya che ane bhaviSyakA- LamAM jaze te ekaThA karIe teAya niMgAdanA smRna'tameAja bhAga. cheDA na Ave cheDe AvatA [ vyAkhyAna eka eka niMgADhamAM anaMtA jIve che A jIva A svarUpe atyAre varto che. kALanuM lakSaNlR vanA che, jeTalI vanA teTalA kALa gaNIne teA enI apekSAe jIvanA puddagalanA saravALA thai jAya, mATe bhAvakALa levA. pahelAM tA ApaNe ema laie ke pAtaLu pAMDyuM. te pAMDuM nigeAda che. te pAMdaDA ema geAThavIe ke dhULanI kaNI rahe, pachI tenA upara khIjuM pAMdaDuM, bIjA pAMdaDA para kaNI jeTalA bhAga cheADIne trIjAM paDuM, A khAnu Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThAvanamra ] sthAnAMgasUtra [ 341 vadhe. pazcimamAMthI eka kaNI che!DatA jAe pachI pAMdaDuM. uttaramAMthI, dakSiNamAMthI, adhemAMthI eka eka kaNIe dAkhatA, eka eDIne melatA jAo. cha dizAe eka kaNIo cheDIne gADhavIe teA vacalA TekarA thAya. pAMdaDA jeTale bhAga saMcAthI kApI lIdhA, e badhA kApa Ave te gaiALamaTALa, A gALAnI sthiti ke je pAMDanA vacalA bhAgane aDakatA hoya. ahIMthI gaNIe teA A madhya, je madhyabhAga vacceA kaNIe, ene aDe teTalA levA. e vacalA kaNiyAne aDelA levA mAgeA teA gALa Avaze. vacalA kayiAne aDelAne sa McA mArA tA aMgulanA sa`khyAtamA bhAgamAM rahelA eka geALA. emAM pAMdaDAM kaLyAM te avagAhanA.. eka pAMdaDuM rahyuM che tenI sAthe asaMkhyAtA pAMdaDAM rahyAM che. eka pAMDAe asaMkhyAtI nigeAda che eka eka nigeAdamAM anaMtA jIvA che, eka pradezane cheDIne avagAhanA lIdhI tevI saMkhyAtI. tema eka pradeza dAkhanArI asaMkhyAtI Urdhva, adhaH cheADanArI, dAmanArI. eka gALAnA asaMkhyAtA pratara, eka prataramAM asaMkhyAtI nigeAda, eka nageAdamAM anaMtA jIvA. zarIza anatAne kyAMthI samAvI rAze ? jyAre lAkhanA lAkhA bheda che, eka lAkha enuM nAma lAkhaeka lAkhane eka tenu nAma lAkha, 99,99,999 thAya tyAM sudhI lAkha. lAkhanA bheda lAkhA thayA. jyAre lAkhanA lAkhA bheda kahevAya, eka vadhe tyAre kreDa kahevAya. lAkhanA bhedya lAkhA, hajAranA hajAra bheda. asaMkhyAtanA asaMkhyAta bheTThA hoya temAM navAi zI ? pANI sUkAi jAya. sevALa sUkAi jAya, tenI upara ziyALAnI TADha, unALAne taDakA paDe paNa tenA upara e varasAdanA TIpAM paDAM ke lIlIchama pudgalanI tAkAta keTalI haze ? keTalA jIvA maLyA haze tyAre tAkAta ekaThI thai haze? mAtAmAMthI putra janmyA. putra cakra vI, mAtA. krAMi nahi. pAMdaDA pramANe rArIra pAMdaDAM gayAM te avagAhanA. te avagAhanA pramANe asaMkhyAtA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pAMdaDAM gAThavIe te nigeda, eka paheluM pAda goThavyuM tema asaMkhyAtA pAdaDAM gaThavavAM. pAMda pramANe zarIra. zarIrane nigada kahIe. pAMdaDAMnI hAni, vRddhi te avagAhanA. zarIra karatAM nigoda asaMkhyAta. chava, nigada ane gALAnI avagAhanA sarakhI. asaMkhyAtA pradezanA lAkha AkAza pradeza che. eka goLAnI avagAhanA daza AkAza pradezanI, te daza hajAra geLA che. dariyo ane TAMkaNIhave mULa vAta para Ave. dariye bhareluM che. koIke TAMkaNI baLI, khaMkherI ane pAghaDImAM ghAlI dIdhI te vakhata koI kahe Ama te dariye khAlI thaI jAya, te te kahenArane mUkha gaNIe. TAMkaNuM ane dariyAnA atirA karatAMya anaMtagaNuM AMtaruM ahIM che. TAMkaNI karatAM dariye abaja, kreDagaNe kahIe. to khAlI thaze ema kema kahevAya? bhUtakALamAM mokSe gayA, vartamAnakALamAM mokSe jAya che ane bhaviSyamAM mokSe jaze tene goThavIe toya eka nigodano anaMtamo bhAga. teTale traNe kALamAM mekSane lAyaka, tyAre bAkIne badhe nAlAyaka maravA paDelAne paNa mare te ThIka ema koIthI kahevAya nahi, ATale bhAga nAlAyaka gaNe, maThI jeTale lAyaka gaNe. tame bhAvanA bhAvo cho ke jagatanA jIvo A pAmo e zI rIte kAma lAgavAnuM? eka manuSya DacakAM khAya che. sarjanane belA. sarjane kahyuM bacavAnI AzA ochI. paraMtu koIpaNa DokaTara ke kuTuMbIthI mare ema belAze nahi. mare te ThIka ema kehathI bolAya. nahi. koI prakAre bA AyuSya pramANe cAhe to maraze ke bacaze. paNa badhAne abhiprAya bace e heya che. maravA paDelAe paNa maravAnI anumodanAmAM javAnuM hoya nahi. sajajanoe te jIvavAnI IcchAmAM rahevAnuM hoya, ane nAlAyaka heya tene mATe paNa pAme ema kahevAnuM hoya. dharmiSane e abhiprAya hoya ke nAlAyaka na rahe, sarve lAyaka thAo e abhiprAya heya che, tethI viniyoga bhAvanAmAM Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvanamuM 1 sthAnAMgasUtra [349 ' jaNAvyuM-mane maLeluM AkhA jagatane maLo, sarva jIva pAmeA, kAi enAthI menasIba na raho. maitrI samyakRta bhAvanAnI nathI. AkhuM jagat chUTI jAo. mukhyatAM jJAtti 'e maitrI bhAvanA. tene aMge samyaktva. ene aMge kAi paNa dhArmika kriyA te dharma. AvI maitrI na hAya teA dhArmika kriyA nathI. pAmyAnI paMcAta thAya. pAmeA e vAta teA dUra rahI, kAi e gAthA kare, kAi pAMca gAthA kare, tA ane pAMca gAthA karAvI devAnI bhAvanA AvavI joie. dharmakriyA te jAna ne nirjarA te vararAjA-- eka gAmamAMthI jAna nIkaLI. vararAjAnA sagAsaMbaMdhI gADAmAM kheDA. vararAjA velamAM beThA, velane kaTheDA hAtA nathI. gADAne pakaDavAnuM hoya che. vararAjAnA mAbhAne kaTheDA na heAya. gADAM ne mAbhe dADAve che. vararAjA mAbhA uparathI UthalI paDyo. khADAmAM. meM kANuM ? AgaLa jAya tene ghI maLe. baLadane ghI maLe. jyAM teAraNe pahoMcyA tyAM sAsu AvI tilaka karavA. mAme jIbhe te khAlI. jAnaiyAnI vale zI? ApaNI dazA vicArIe te dareka dharmakriyA zAne mATe ? kranI nirjarA mATe. nirjarAnI vAMse ApaNe jAnaiyA chIe. nirA vararAjA che dhama kriyA jAta che. vararAjA khADAmAM paDe che parikramaN karavA AvyA. Adeza amuka bhAve mAgyA. e dahADA amukate Adeza matsyeA. lhe' mane na maLyo"! emAM nija rArUpI vararAjA kayAM che ? khALa tA kharA! pUjA karavA gayA. agalUDaNAM karI lIdhAM. teTalAmAM khIjAe AvIne pUjA karI lIdhI. te vakhate tene pitto jue ! nirArUpI vararAjA keTalA jIvatA che te jue ! bhagavAna mAre pUjya che tevA emaneya pUjya che. bhAvathakI pukhta thai gai che. TIkI karIne nirjarA karavAnI te taiyAra che, dhanyabhAgya ke emaNe Adar karyuM-le sAheba phUla ! pUjavA tA bhagavAnane che. kahe, AMgaLI aDADavAnuM nAma pUjA kaheA che! pUjyabhAva ke bhAvanAne aMge A pUjA nathI, Temparecara caDhayu. temAM keTalI nirA mAnI ? kahevAnuM tattva Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348] ' sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna e ke vararAjA khyAlamAM rahevuM joIe. dravyakriyAne kulAcAra lAgelo che. jAnaiyAne pakaDavAnuM che nahi, kAraNa te uthalI paDavAne saMbhava e che, nirA uthalI paDe che. bAhya AcAra eTale kulAcAra, lAja, zaramane lIdhe uthalI paDato nathI. tIrthaMkaranA abhiSeka mATe saudhame I taiyArI kare. pahelo abhiSeka agruta kare. ApaNe te laDI marIe. avirati devatAo eTaluM pUjyapaNAne vicArI zake, mahaddhika pUjA kare temAM bhagavAnanuM bahumAna che. samajayA chIe, jANIe chIe paNa vicAra nathI Avato. meMke Ave tyAre mokANa paDe che, krodhano svabhAva evo che ke ene ghara choDIne ramavAnI Teva che phodhe keDa pUravataNuM saMjamaphaLa jAya. krodha Ave tyAre keTalA e khyAlamAM AvyuM AtmAne udyama e che kete vakhata e kaDI yAda karavI joIe. kaidha sajajanamAM sajajana che. UMcA kuLanI strI heya, pizAbanI zaMkA thaI hoya, khAMcAmAM bese, kedanI dRSTi paDe te UbhI thAya. ke evI cIja che ke enA upara nigraha rAkhe te nAsavA taiyAra che. "huM krodhamAM Avyo chuM eTale khyAla Ave joIe. krodhane krodharUpe oLakhI lyo eTale basa, krodhane svabhAva e che ke ene ghara choDIne ramavAnI Teva che. mAna, mAyAmAM evI Teva nathI. krodhane krodha tarIke jANo te krodha gaye. krodhanuM krodha tarIke bhAna thavuM muzkela che. kriyA thAya che. nirjarAnI buddhi lAgalAgaTa rahevI joIe tenI muzkelI che. AlaMbana caDhatAnuM levAya jagatamAM ja nahi pAmanArA ghaNuM che, tevA A bAju vicAre te pAmelAmAM paNa pariNumAvanAra DA. pariNumAvanArAmAM pAmanArA thaDA. pAmanArAma TheTha pahoMcADanArA thaDA. dhULiyA nizALamAM chokarA che, temAM pahelI mAM ochA, meTrikamAM ochA tethI zikSaNa nakAmuM nathI. caDhayA te zikSaNanA pramAve. pAra pamADe te pratApa ene, jamIna jeTalI che teTalI badhI jamInamAM varasAdanuM pakavato nathI, paNa Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvanamuM] sthAnAMgasUtra [349 varasAda senuM pakave che te jamInamAM, kiMmatI vastu pakave te jamIna sivAya pakave nahi, tema A jIva aneka prakAranA che. keI pAmyA nathI, koI pariNumAvanAra nathI, pAmI pariNumAvI, pahoMcADanArA temAM zAsanane prabhAva, zAsana vinA eka pAmanAra, pamADanAra thaye nathI. duniyAne pAmavA, pariNamAvavA mATe gaNadhare viniyomanI ape-- kSAe cauda pUrve, aMganI racanA karI te samajAze, paNa sAMbhaLanArA. keTalAe nahi samaje. samaje te sAMbhaLanArAne? pALanArA badhAM pAra nahi pAme. ekAda be, pAMcane patita dekhIe, revA mAMDIe. patitane aMge AnuM bagADavA taiyAra. dhyAna rAkho ke cArathI agiyAramAM guNadANAmAM, tyAMthI paDIne nigodamAM gayA, tene gaNavA mAMDIe te anaMtakALa jAya. paDivAine dekhIne tArA AtmAne sAvaceta kare ke tuM paDatuM mele! kaI jIva halakI pariNatie heya enuM caTa AlaMbana levAya che. caudaze jamanAbhAIe upavAsa nathI karyo, pUcho te bhoLAbhAIe. paNuM nathI karyo ne! tIvra AlaMbanavALA jazaguNI maMdI AlaMbanavALA. vartamAnakALe mahAvratavALA guNakaNamAM vartanArA veDhA jeTalA, paDelA anaMtA, tenuM AlaMbana le te patto na khAya. AlaMbana caDhatAnuM levAya. chokaro nIcI dRSTie nIce AvI zake che, paNa nIcI daSTie caDhavAnuM kaI karI je je te kharA ! nIcI dRSTie nIsaraNIe caDhavAnuM kalpAMta na thAya. nIcA AlaMbane caDhavAnuM kalpati na thAya. UMce cAlavAvALo nIce dRSTi karaze to cakakara Avaze ane paDaze, jene cAlavuM che sIdhI lAIne tene nIcI daSTi karI pAlave nahi, mArge cAlavuM che tene mArgapatita tarapha daSTi karI pAlave nahi. pArakAnI zaramathI vagara bhAve karavuM te vadhAre muzkela khuda bhagavAna mahAvIranA ziSyo keTalA ? cauda hajAra. mokSe javAvALA cAtase. keTalA TakA AvyA ? bhavane phere TaLyo evA te sAtaso, AtmAnI daSTi rAkhI to pAMca TakAe pamAyuM. paMcANuM, TakAnI dRSTi rakhAya to? jeo maMdanA AlaMbanamAM na jAya te caDhe. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jene khATa AvI hoya te kevAnuM a lakhana le? phalANAe lUgaDAM vecIne mAkharU rAkhI hatI. pATiyuM pheravavAnA vicAra kare tene cAmaDuM vecIne ApavAnA vicAra kAi divasa thavAne? jevI tame sthiti AlaMbanamAM leze tevI sthitimAM jai zakaze. 'vaghAyathA mucati thAya. vALa tathAtathA tattva pramALam|| peAtAnA prasaMga Ave te vakhate vAkaya khAle. nATakiyA bhalAbhalA vacane khele che te vakhate vAkyamANunA anusAra kula gaNAya. prasaMga, Apatti vakhata vAkya nIkaLe tyAM kula oLakhANu. hInanuM AlaMbana levuM na joIe vAkayakhANa cheDe tyAM oLakhAya. zrAvake maravA vakhate upavAsa cheDayA nahi, pArakAnI zaramathI vagara bhAve karavuM te vadhAre muzkela. vagara raye bhADu kharce te kayAMsudhI pAM ce ! kUragaDujI khAtA hatA te ? te vakhata zuM pariNAma thAya ? khAvAnA vicAro thAya. tu jo DAgho hAya teA pApIonI vAta cheDI de. eka zAhukAra che. khIjAe cerI karI. tene atyAre vageAve che, cArInI vAta jANI che tethI prasaMga Avye cAra banavAnA. cArInI vAta jANI dhikakArathI. prasaga AvyA te eja rItie cArI karanArA thavAnA. satapaNAnuM sthAna vItarAgapaNAmAM rAkhyuM te vyAjabI che. vItarAga thayA vagara badhu' jANe te nakhAda nIkaLI jAya. satta na thAya tyAM sudhI pApItI paMcAtamAM na paDe ! pratyekamuddhone aMge kharajavAnuM rAkhyuM. rAja cheDAyuM, pATa cheDAyuM paNa kharajavAnuM na cheDAyuM. trIjAe kahyuM, pArakI paMcAta na cheADA, badhuM deDAyuM, vicArA ke pratyeka muddate mATe mA dA te! ApaNe pArakI paMcAta vinA khIjo dhaMdhA na karIe teA dazA zI? vagara rajye bhArUM' kharace che te karyAM sudhI paheAMcavAnu? pArakI paleAjagumAM par3AranA paheAra thaze zuM? je adhikArI haiya, pote tare te bIjAne tAre tene e krAma seAMpe! tuM te pAte taravAnI muzkelIvALA che. kUtarA tare paNu hAMphatA tare. baLada vagerenI peThe budha meDhe tare nahi. pAtAne taratAM Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThThAvanamu' ] sthAnAMgasUtra [ 351 meADhA phATI jAya teA vahevA taiyAra thAya zAnA? peAtAne muzkelI tyAM pArakI paMcAta karyAM kare ? vAta tAravAnI kare paNa dekhe teA chAMTA nathI, viniyeAgabhAva je pAMcame bheda temAM e dakSA che ke mAruM maLelu' e duniyAne dauM. e dazAvALA gaNuAra mahArAjA gaNudhara pe te De, sAtame jhAlAM khAta, paNu rastA batAve mekSa sudhInA, kevaLajJAna sudhInA. mane maLeluM, AkhA jagatane uM. mane na maLeluMya jagatane maLe to sAru, tA gadharA cauda pUrvAM, agA race temAM navAi zI ? meAkSanI taiyArI mATe cauda pUrvI, gA racyA. AcArAMga, yaMgaDAMga, ThANAMgajI racyA. rahema vinA rahemAna kevI rote thayA? pahelAM hi sAviti kema jaNAvI ? jamatanA jIveAnA duHkhAthI trAsa, kArkane mAranArA thAya tyAM sudhI vrata, sata AvavA muzkela. prANI upara yA te badhAnI jaDa che. musalamAnAe devatu nAma rahemAna rAkhyu. kAma karavAnuM katAnu. rahema najara teA rahevI joIe. rahema vinA rahemAna kevI rIte thayA ? prANuAtipAtaviramaN upara dhyAna na rahe te| tattvavyavasthA UDI jAya, sAMkhe e eka ja vastu palaTAvI. asnAna, snAna menA pakSaTAmAM badhu palaTAI gayu. Azrava vagere badhu palaTAi gayuM. naiyAyikAe izvarane kartA mAnyA tethI badhu palaTAI gayu. te kema palaTAyuM te agre vyAkhyAna 59 kUvAno chAMyaDI temAM keTalA ese zAstrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAje bhavya jIvenA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, zAsananA hitane mATe ane me kSamAganA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratimAdha pAmyA ane pratrajyA pAmyAnI sAtheja ApaNane bhAvanA pAMca sekre Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jaNAvyuM. jenA vinA dharmakriyA drakriyA gaNAI. keTalIka drakriyA dANAnuM kAraNa ka kriyA e bhAvakriyA nathI paNa bhAva kriyAnuM kAraNa jarUra che. tevI vyakriyA hoya te calAvI levAya. haribhadrasuri kahe chejemAM praNidhi vagere bhAvo nathI te bhAva vagaranI kiyA. jene drakriyA. kahIe chIe te bhAvakriyAnA kAraNavALI nahi. te tuccha, apradhAna dravyakriyA. bhAva na Ave tyAM sudhI koI paNa pravRtti te badhI tuccha. A muddAthI gaNadhara pratibaMdha pAme, prajyA pAme ke tarata e vicAra Ave ke AkhA jagatane sanmArga kema lAvI zake, keI kALe ekathI AkhuM jagat sArA mArge lAvI zakAtuM nathI. paropakArI vaidanA vicAre vegane jagatamAMthI kADhI nAMkhavAnA hoya che. jo ke roga jagatamAMthI jato nathI. tevI rIte ahIM upakArI gaNadhara mahArAjAne upakAra e ja hoya ke jagatamAMthI kamIne kADhI nAkhuM. paropakArI vaidane vicAra sarvathA rega kADhI nAMkhavAne hAya che. pati bedha, prajyA maLyA ke jagatamAMthI karma kADhI nAMkhuM e vicAra gaNadhara mahArAjAne heAya che. kUvAnI chAMyaDo, temAM keTalAM bese ? jene sAdhana sAmakhI na maLI hoya te jagatane uhAra vicAre temAM vaLe zuM? zAsa-dharmanI parIkSA dayA upara rAkhI gaNadharanI sthiti-bhagavAnanA vAsakSepanI sAthe gaNadhara nAmakarmanA udayane lIdhe saMpUrNa cAra jJAnavALA, sAdhanasaMpanna thayA che. nirmaLa vicAravALA manuSyane sAdhana maLI jAya te kArya thavAmAM zI khAmI rahe? niSThA, sAdhana jenI pAse hoya te kema prayatna na kare? gaNadhare pratibaMdha ne pratrajayAnI sAthe cauda pUrve ane bAre aMganI racanA karI temAM AcArAMgamAM AcAranuM, sUyagaDAMgamAM vicAranuM ane ThANAMgamAM padArthanuM vargIkaraNa karyuM. temAM pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvrate jaNavyAM. temAM paheluM sarvathA prANAtipAtathI viramavuM. duniyAmAM pitAne naDatuM belAya eTale te vAtane dabAvavA mAge. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasAIDamuM] sthAnAMmasUtra [ 353 cerIne niSedha thatuM hoya te corane thAya ke TUMkuM thAya te ThIka. dUSaNa dekhADAya te tene game nahi. jene taraphathI dayAnuM poSaNa thAya te dayAthI dUra rahevAvALAne catuM nathI. je mANasa je vastuthI dUra raheluM hoya, tene athI na hoya tene te varNana game nahI. dayAnA upara jenuM dhyeya nathI tevAne dayAnuM adhika varNana thAya te duHkhavAvALuM thAya che. dayA pikArIne nAda vALyuM ema ke bole che. e zabdo sAcA che ke khoTA te pachI vicArIzuM paNa dayA emane khaTakI che. dayAne dUSita kema karAya? hiMdustAnanuM rAjya dayAe beyuM ke laMpaTapaNAe! pahelavahele yavanene paga pRthvIrAja cauhANunA vakhatamAM. jyacaMda rAThe jena na hA, e bene adekhAI zAnI ? saMyuktAnI strIe dATa vALyo che. abrahmacaryo dATa vALyo che. te lIlAmAM levAI gayelA te bolI zake tema te nAMkhyo dayAnI upara. bemAMthI eke jaina nathI, dayAne aMge rAja gayuM nathI. dayAne kheTI rIte dUSita karavI paDe che. kemake dayA khaTakI che, tethI achata doSa nAMkhyo jaina upara. chatAM doSo khaseDayA. dayA, dayA, dayA, pikAre paNa nyAya, nIti na sAcave. nyAya sAcava nahi evuM kAMI zAstrakAranuM pharamAna nathI. dayAne, natine khoTe nAme vagAvavI che tethI. "taratuM thImara' satya eja utkRSTa- satyAna pramavitagham" satyathI vegaLA javuM nahi. dayA paLe ke na paLo paNa satyathI vegaLA javuM nahi. satyane pakaDI rAkhyuM. A vicArazo to mAlama paDaze ke dayAnA dIlane dhAraNa karanAra keI hoya to te jaina zAsana che. zAna-dharmanI parIkSA dayA upara rAkhI. ahiMsA na hoya to anAja vagaranI vAta paheluM vrata dayAnuM, anAja tarIke paheluM vrata, bIjA vate vADa tarIke haribhadrasUri "acAH saMrakSaNa satyAvi' ahiMsAnA 23 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ] sthAnAMgasUga [ vyAkhyAna pAlana mATe satyAdi vrata che. ahiMsA na hoya te anAja vagaranI vADa, satyanuM rakSaNa karavuM che, paNa kayAre? ahiMsA rahelI hoya to. ahiMsAnuM mukhyapaNuM traNa prakAre. vacana, vartana ane vyavasthAthI mukhyapaNuM. jagatamAM je utpanna thAya tene te utpanna karanAra hovuM joIe. utpanna karanArIne mAtA tarIke gaNavI. dharma e paNa utpanna thanArI cIja che. dharma anAkinI cIja nathI. AtmAnI apekSAe anAdinI cIja nathI. anAdine adharma che. dharma e navI utpanna thavAvALI cIja. dharmanuM UMcAmAM UMcu phaLa AtmAne kamarahita kare anAdine adhama kema ? te na mAnIe te dharmanuM vAstavika phaLa nahi, dharma karIne zuM karaze? dharmanuM UMcAmAM UMcuM phaLa AtmAne karmahita kare. dharma anAdine heta te UMcAmAM UMcuM phaLa maLI gayuM hota. te phaLa maLI gayuM heta te AvI dazA thAta nahi. dharma karyo chatAM UMcAmAM UMcI maLelI dazA cAlI jAya che. dharmanuM phaLa avyAbAdha tarIke jANe te khoTA Thare. dharmanuM phaLa yathAsthita rahe nahi. te mATe anAdi dharma hatuM ema kahI zakIe nahi. dharmanuM phaLa, siddhanuM svarUpa palaTAI jAya. vagara kAraNe karmabaMdhana thavAnuM mAnavuM paDe. vagara kAraNe kama baMdhAya nahi siddha thayA pachI karmabaMdhanuM kAraNa zuM ? mithyAtva, avirati, kapAya ane yoga nahi tyAM karma baMdhAI jAya te kevI rIte mAnI zakAya? anAdine mithyAtva vagere chatAM anAdinuM baMdhana khaTake che. vagara kAraNe karma baMdhAya nahi. vagara kAraNe karmabaMdha mAnI laIe te dharmane kAraNe melI, daIe. AnAthI nirjarA karIe paNa vagara kAraNe karma bAMdhavA e mAnavAmAM Ave te dharmanuM prajana nathI. mATe vagara kAraNe karmabaMdha mAna paDe. dharmanI dazA anAdi mAnIe Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasAIThamuM ] sthAnAgasarA [ 355 te siddhapaNuM nakAmuM mAnavuM paDe. dharmanuM phaLa nakAmuM mAnavuM paDe. anAdi dharma che ema mAnI laIe ! anAdithI dharma che tema te mAnI zakIe nahi. jyAre AtmA anAdi, ajJAnI heya te ja jaMjALamAM gUMthAya, jJAnI thaI gaye to jaMjALamAM zuM thAya nahi. saMpUrNa jJAnI thayA pachI AtmAne ajJAnI thavAnuM nathI. ajJAnI na thayo hota te karmanI jaMjALamAM jakaDAI jAta nahi. saMpUrNa jJAnI karmabaMdhavALA hAya nahi. dharmane anAdi na mAnI zakIe tyAM sudhI AtmAne anAdine adhama mAne. mithyAtva vagere kamajAtanAM phaLa che- ajJAnI hatA teTalI vAta to kabUla karavI che ne? atyAre cihna zuM che? vaizAkhamAM kerI dekhIe pachI A jhADa aba che ema kahevAmAM Acake Ave kharo? tevI rIte ajJAnane, aviratine, kaSAyane jyAM pravAha dekhIe tyAM saMsAra A pravAhe bhale chete kahevAmAM AMcako ? pratyakSa phaLo dekhIe tyAre jhADane e nAme kahevuM temAM vAMdho zuM! mithyAtva vagere karmajhADanAM phaLa che. karmanuM jhADa nakakI karIe to be vastu jarUra mAnavI paDe, phaLa paNa anAdinuM, jhADa paNa anAdinuM. pahelI karI ke pahele AMbo ! cUpa. nathI kerI, nathI abe. beya pravAha aAdinA che. temAM pahelI kerI, pahele AMbe ema na kahI zakIe jhADa kayA goTalAthI thayuM te mAlama nathI. kerI kyAM jhADa UgelI te mAla nathI. A jhADa, A kerI joIe chIe. A kerI sivAyanI kerIo jotA nathI. akkala je gharANe na melI hoya te kahI zakIe ke A jhADa goTalAthI thayeluM, goTale jhADathI thayelo. pralayakALa vakhate bIja to rahe che. na rahe te devatA lAvI zake che. utpanna karyAthI caze ? A AMbo, A kerI dekhIe chIe. pahelAMnI kerInI khabara nathI. kerI ane be be paraspara kAryakAraNabhAve Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 } sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna rahyA te vastu anAdinI mAnavI paDe pahelo je kaI levA jAo te, pahele AMbo laIe te vagara kAraNe banelI cIja mAnavI paDe. kutarAthI bhayAya paNa hAthIthI mAravA javAya nahi pahelA kukaDI ke IMDu ? paraspara kArya kAraNabhAva che. kukaDI vagara: iMDuM nahi ane IMDA vagara kukaDI nahi, kukaDInI jema karma e ja phaLarUpa ne karma e ja kAraNarUpa che. je jagatkartA mAnavAvALA che tene moTI paMcAta paDe che. jagatane kartA mAne tene kahI zakIe ke dukhane. kartA paramezvara ? tevAne namaskAra te durjananA je thayA. tevAne te nava gajanA namaskAra. mane pahelethI UMdhe mAthe, savA nava mahinA, gaMdhAtI ane aMdhArI jagyAmAM rAkhe. meM zuM IzvaranuM bagADyuM hatuM? meM IzvaranuM bagADyuM nathI. Izvare mane du:kha dIdhuM. izvara uttama vyakti ema te mAnavuM paDaze. adhama vyakita che ema to koI mAne nahi. uttamottama vyakti hoya to cAhe jeTalA gunA mApha karavAnI pharaja che. gaI gujarI bhUle ne mApha kare. uttama manuSyathI karyA pramANe phaLa apAya nahi. kUtarAthI bhamAya paNa hAthIthI mAravA javAya nahi. je uttamottamapaNuM heya te eke gunAnI sajA na thAya. uttamane tyAM sajajanothI thatA gunhAne hisAba nahi. badalAnI buddhivALA gunhAne hisAba rAkhe paNa tene uttamottama kahI zakIe nahi ke je nukazAna zuM karyuM te tapAse. ciMtavana na AvavuM joIe ke eNe mAruM bagADyuM. AkhuM jagata duSTone aMge udAsInatA rAkhavA baMdhAya. ghArI done zikSA karavA taiyAra thAya mAbApa je vakhate uMmaralAyaka thAya. te vakhate khAsaDAM khAya che, ne heta kare che. gunhAnI mAphI Apate heya te duHkhI na rahe, gunha karyo, te paNa mArI. mANasanuM meM kutaruM cATI jAya te kUtarAnuM meM cATavA javuM? khasI jAo, paNa che te na caTAya, sajA te na karAya. ajJAnI chokare kaI karI jAya te dhela nathI marAtI, nIti che. ajJAnIne aMge kAyado paNa bacAva Ape che, na Ape tevA Izvarane nathI rAkhe. ApaNA ne chokarA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasAiThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 37 vacce vIsa-pacIsa varSanuM AMtaruM jyAre ApaNuM ne izvara vacce hajAro varSanuM AMtaruM. uttama puruSe mAphI ApavAnI heya. dazAne aMge karyuM tene te madhyame paNa mAphI ApavAnI heya. jaMgalI rAjya bALakane sajA karatA nathI. sarakAra agara koI rAja AkhA rAjyane nyAyane raste calAvavA mAge, paNa temAM zakti nathI. corI baMdha karavA mAge che paNa zakti nathI. izvara je nyAyAdhIza thaIne besatA hoya te izvara AMdhaLo che. enI zakita ajJAna TALavAnI che ke nahi ? kahe azakata. sarva zakitamAnuM kahe te jANI joIne agAna rahevA dIdhuM che. ajJAna TALavAmAM, kama TALavAmAM IzvaranI zakita nathI, pApa karyA te vakhate UMghI gayo hato ke zuM? pApa karatI vakhate je jJAna hatuM to bacce hAthamAM charI le, khabhAmAM besavA jAya to kahe "are, mArA dIkarA !" kahe to zuM kahevuM? rokI devAnI zakti che chatAM ke nahi te zuM kahevuM? IzvarapaNuM kayAM rahyuM ? pApa karatI vakhata pApa karIe te jANe che ke nahi? pApa rokavAne zakitamAna hoya te pApa na rokAyuM tethI gunhegAra. vaLagyA pachI vuM muzkela dharma vyasana che. vyasana vaLagatAM vAra lAge che. pahelAM bIDI pItAM cakarI Ave che, vaLage che pachI te vagara cAle nahi. dhama levo muzkela cIja. vaLagI jAya pachI chUTavuM muzkela. bALapaNathI gaLacUthImAM AvI gayuM tene bIjuM dhyAna na Ave. pApa karyuM te vakhata jAgatuM hatuM ke nahi te vakhata rokavAnI pharaja hatI ke nahi? eka anumAna kare te pahelAM hajAre anumAna tuTI jAya have mULa vAta para Avo. pApa karatI vakhata Izvara jANe che, te rekavAnA prayatna karatA nathI, te te gunegAra che. chokaro charI khosavA taiyAra thAya, paNa "mA" retI nathI, te kANu mAMDanAra mA je izvara che. je duniyAne bahekAvavAne dayA zabda rAkhI mUkya Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna che tema A lokeAe zabda rAkhI mUkayA ke " krAi vastu hoya tene karanArA hAvA joie.'' izvaranA karanArA heAvA joie ne? nathI. kAraNu te anAdi che. teA utpanna thayeluM kayAM rahyuM? jagatanA ja IMdriya vagara jANunArA nathI. Izvarane keTalI iMdriya che? sammatita karanAre lakhyuM cheke eka anumAna kare te pahelAM hajArA anumAna tUTI jAya. kAryanuM anumAna pakaDavA gayA, keTalI lAta vAgI tenuM bhAna nathI. gaddApuccha pakaDavA jevuM thayuM. adhama anAdinA che, dharma nahi-- phaLa ane kAraNa e cIja che. ene svataMtra, anAdi mAnyA sivAya chUTake| nathI. devadatte yajJadattane dheAla mArI. je cIja bane che te badhI pahelAMnA phaLarUpa ane AgaLanA kAraNurUpa bane che. azAtAvedanarUpe phalitA. je kA`rUpe gaNIe te ja kAraNurUpa. je kArarUpa gaNIe teja kArya rUpa cAhe hiMsA vagere kAMi paNa karmabaMdhananA kAraNe. pahelA bhavanA kAraNu e ja phaLa, phaLa eja kAraNa hoya te anAdi mAnyA sivAya chUTakA nathI. kAya kAraNu paraspara hAya tA vastune anAdi mAnavI paDe. meAhanIya, mithyAtva leA. mithyAtvanI parizuti meAhanIyate lAve. AveluM meAhanIya mithyAtvanI parizuti kare. anAdina A jIva adhama na hoya tene mithyAtvanA prasaMga na hAya. jyAre kanAM phaLA ApaNA AtmAmAM dekhIe chIe; kaSAya ApaNAmAM rRkhIe chIe te anAdithI ApaNe kaSAyavALA chIe. kate phaLa eka, A kaSAya kayAre AvyA ? kaSAyamAhanIya AtmAmAM jAgatuM hatuM. Aye| karyAM tyAre kaSAyamAhanIya AvyuM. atyAranI pariNati kahI Ape che ke huM anAdi kaSAyavALA dharmane anAhni mAnIe to dharma phaLa denArA na thAya. siddhanuM svarUpa bagaDI jAya, krama badhananAM kAraNeA UDI jAya, mATe adhama anAdi che. dharmanI mAtA jayaNA anAdinA adhane utpanna thavAnI jarUra nahi. je paraMpara Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasAIDamuM ]. sthAnAMgasUtra [ 359 rUpe anAdi heya tene utpanna thavAnuM na heya. vyaktine utpanna thavAnuM hAya mAbApa vagara chokaro thaye kayAMthI? manuSya vyakita tarIke utpanna thAya, nAza pAme che. pravAha tarIke manuSyanI peDhI cAlyA kare. peDhI anAdinI. manuSya janmavAvALo, maravAvALo, dharmanA bhAga thavAvALA, nAza pAmavAvALA. adhama kaSAyAdithI baMdhAvAvALe che. pravAha tarIke anAdi che. dharma anAdine koI AbhAmAM nathI. dharma e vyakita tarIke utpanna thavAvALI cIja, paraMparA tarIke utpanna thavAvALI cIja. A hevAne lIdhe kahevuM paDayuM ke dharmanI mAtA kANa? jayaNuM. dharma utpanna karanAra jayaNuM. utpana thayA, mAtA, marI jAya te vakhate baccAnI zI dazA ? utpana thayA pachI mAtAthI ja pioSaNa. dharmane pALI piSIne mATe kare che keNa? jayaNa. pAlana karavAmAM pioSaNa vagaranuM pAlana heya te te pAlana vAstavika gaNAtuM nathI. te mATe baccAM paDI na jAya, baLI na jAya, e mATe baMdobasta rAkhIe. nahi te piSaNa nahi. piSaNa vagaranuM pAlana e pariNAme vyartha. dhamane jaNAe utpanna karyo, pithe. enI vRddhine karanAra jayaNa. jayaNuM e ja ekAMta sukha denArI. A upadeza tenuM nAma kaSazuddhi. chatAM utpanna thavAnA sAdhane, pAlananA sadhane na hoya ane piSaNanA sAdhana na hoya to pAlana, piSaNa ane vardhananI vAto kare te zA kAmanI ? dharmakriyA jagatanI badhAnI che. ekeMdriya jIvane haNyA, saMdha thaye, kilAmaNuya thaI tenI mAphI cAhuM chuM. tenuM eka paNa dharmamAM lAve. trasane kava tarIke to mAnelA che. tenA dharmakriyAmAM jIvanI thayelI virAdhanAmAM pazcAttApanuM sthAna nathI. jyaNa dharmane utpanna karanArI, paNa jyaNunuM ja ThekANuM nahi. pAlana dekhIe te nahi, jayaNAne e lokee ja sAcavI che- saMghaTTo na thAya tene mATe kema cAlavuM, virAdhanAne prasaMga kema varja? virAdhanAmAM kema bace temAMnuM kAMI nahi. e jayaNune Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36o ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna utpanna karanArA AcAro, upakara ane rItabhAta kaI jage para nahi jayaNAnI utpattine ane enA AcAra, upakaraNe ane rItabhAta. e kahI Ape che ke jayaNAne e lekee jaLavI che. prANuMtipAta viramaNa upara dhyAna daIne tene AdhAre kaSa, cheda ane tApazuhi. sAMkhyane sarva karatAM snAna mIThuM lAgyuM- bIjAne dayA kaDavI lAgI ke khaseDI mUkI ? sAMkhyane aMge dayA kaDavI lAgI na hatI paNa sarva karatAM snAna mIThuM lAgyuM. tethI snAnanuM dhyeya thayuM. zaucane dhyeya mAnavAmAM Ave to beyane bAdha karanArI cIja bAdha karI nAkhe. zaucadhama mAnatAM je ADuM AvyuM te khaseDavuM paDyuM. chavAdinA vicAro khaseDavA paDyA. naiyAyika ane vaizeSikane eka ja vastu rahI. IzvaranA nAme peTa bharavuM. bairIne garbha rahe tyArathI IzvaranA nAme. tyAMthI lAgo thAya marI jAya tyAM sudhI, maryA pachI zayAnA nAme lAge thAya. izvaranI bAMhedharI nIce mAla bAMdhe che. IzvaranA nAme raLavAnuM che. A buddhi thAya tyAre Izvarane kartA TharAvo. izvarane kartA na mAne to garbhathI mAMDIne maraNa sudhI peTanA piSaNo vaLI jAya. Izvarane peTa pUravAnA sAdhana tarIke gaNI levAmAM Ave to izvarakata sAdhya rahe. tyAM tattvavyavasthA gabaDAvI devI paDe. Izvaraphtatvane aMge kaSa, cheda kAMi aMze hatA te na rahyA te agre. vyAkhyAna 60 dharma akhUTa khajAno che- sutrakAra mahArAjA sudharmAsvAmI gaNadhara mahArAjAne bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mekSamArgane pravAha satata vaheto rahe te mATe pratibaMdha pravajyA pAmyA ke jamatanA sarva jIvane mane maLyuM te tatkALa kema maLe ema thayuM. sAmAnya niyama che ke maLelI cIja bIjAne devAne vicAra thatuM nathI. mane Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ basAIThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 36 lAmAMthI aMza ja devAno vicAra thAya, jagatamAM so maLe te agithAra bhagavAnane caDAvuM. bhagavAnane nAme mAnatAo karAya te keTaluM kharAba! te se che tyAre agiyAra devAnA tene artha zo ? ahIM A sthiti, te maLeluM badhuM devAnuM mana thAya kayAM ? dravyavastune aMge vicArIe to maLeluM badhuM devAtuM nathI, paNa dharmanA mArgamAM Avelo maLyuM eTaluM badhuM devA taiyAra. emAM duniyAmAM to maLeluM devA jAya to khUTI jAya. dharmamArgamAM e adhikatA che ke maLeluM detAM khUTe nahi. dharma akhUTa khajAno che. detAM jAva, kadI khUTe nahi, eTaluM ja nahi "paNa deta ja vadhe. vadhavAne bIje raste ja nahi. kaThaNamAM bharavAthI khADe dekhAya, ahIM kADhavAthI Tekaro dekhAya. na kADhe te khADe ne kADhe to Tekare dekhAya. bIjAne dharma samajAve tema tema vadhAre dharma thAya, AthI zakita vagarane na samajAvI zake ane te dharma na heya, paNa te mata kahevAya. mUzkelIne dezanA devAne adhikAra na hevAthI bIjA tenAthI na tare. e vAta kharI, e chatAM AtmAnI pariNati AkhA jagatane uddhAravAnI-dayAnI. dayA vagara emanI pariNati na hAya. duniyAdArInA kAryo phurasada meLavIne jyAre dharmanA kAryo rada maLe- gaNadhara mahArAjAne pratibodha ane pravajyA sAthe duniyAne vicAra. pAmelAnuM jatana karavAnuM, ane AthI pravajyA sAthe ja jagata sAme joyuM. bAra aMga ane cauda pUrvanI racanA te ja vakhate. nahitara takALa karavAnI jarUra na hatI. badhuM racavuM paDyuM tenuM kAraNa? pote pAmyA ane jagata sAme dRSTi karI, tema tIrthakare kevaLajJAna pAme to paNa jagata sAme daSTi. ahe, asaMsI jIvone pitAnI dazAne khyAla nathI ! tevI rIte A duniyAmAM saMsI gaNAtAne paNa zAstronI apekSAe rahevAne haka kone ? janmamaraNanA killA vacce keda paDelAne bahAra dekhavAnuM hoya nahi. kedIo-jagatanA je bicArA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ] sthAnAMgasU [ vyAkhyAna janmathI mAMDI maraNa sudhInI vAtane ja vicArI rahyA che-janmyA tyArathI mAbApa, mAstara, zeTha, kuTuba khIlA, paiseA, zarIra-A sivAyanA vicAra A jIve maraNa sudhImAM kayAre karyAM ? cAhe manuSya hA ke jAnavara hA, pelI mAjInA vicArA enA magajamAM AvyA ja nathI. kaho ke te meTA kedI, jagatanAM kedIne kedanI bahAra dekhavAnuM na hoya, paNa tene vicArazreNI tA hoya. kudatI bahAra te vicAra karavAnA hAya che. A te evA moTA kadI che ke Ane enI bahAranA vicAra karavAne hAtA nathI. bhagavAnanuM zAsana pAmelA paNa A vicAratA nathI ke hu' kamAMthI AvyA te karyAM javAnA ? huM kayAMthI mAla lAvyeA te kayA bajAramAM vecavAne te paNa vicAra karatA nathI. baMdara upara UtarelA musAphara AgalA 'darane vicAra karIne Utare A sasArasamudramAM manuSyabaMdare AvyA te kaye dareka javAnA te vicAra karatA nathI. jyAM janma, jarA, maraNu ane dhakAnI vAtA Ave tyAM 'phurasada nathI' AvA zabdo melIe chIe, jhaverI pAse hIrA lai kAi AgnyA te deDhIA mArI pAse nathI ema kadAca kahe, tA cuke che. tema ApaNe dharmAMnA kAryone phurasadanI cIja che tevI chApa mArI, purasada levAnI nahi paNa phurasada hAya tA karavAnI, A dhama' cIja bInajarUrI bheTale phurasada hAya tA karavAnI, dharmAMtI kiMmata keTalI gaNIe chIe te haiyAmAM hatu te heThe Avyu'. vevAane tyAM kai mAMdu hoya ke dhera putra mAM hoya te| kurasada nathI tema khelAya che ? tyAM purasada meLavAI. duniyAdArInAM kAryo purasada meLavavAnuM sthAna, A te kusada maLyAnuM sthAna eka zabdamAM keTalA ana thayA te dhyAnamAM le, arthAt pUrvabhava saMbaMdhI, bhaviSyanA bhava saMbaMdhI vicAra karavA te badhAM purAiM kAma che, jarUriyAtAM niha, paNa hajI purasadiyAMya kAne thayA? jenI dRSTi e tarapha gai che paNa sattA nathI ene. tethI e bAbatane vicAra karyAM nathI, eka manuSya ahI eka jagAe vAravAra athaDAyA tA AMkhanu kAma na karyu tA AMdhaLA gaNAya. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAIThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 363 zAstranI apekSAe janmamaraNanI bhIMta bahAranuM jovAnuM | mana thAya te saMsI zAstrakAra saMsI kone gaNe che? jamA nI pahelI ne pachInA vicAre jene Ave te ja sanavALA, bAkInA badhA bhale dravyathI manavALA hoya, tathI sastI 5 cediyavALA hoya, paNa zAstrakAra temanI gaNatarI saMsIpaNumAM nathI rAkhatA. mananI apekSAe mana na pAmelA badhA asaMgI. tema zAstranI apekSAe janmamaraNanI bhIMta bahAranuM jovAnuM mana thAya te saMsI. janAvaramAM dIrghakAlikI saMjJA che- saMjJA traNa che. 1 hetuvAda padezikI, 2 dIrghakAlikI ane 3 daSTivAdopadezikI. janmamaraNanI bhIMtamAM kANuM pADe te dRSTivAdapadezikI saMjJAvALo, asaMrI che AgaLapAchaLanI vAta na samaje, paNa pitAne khorAka, pitAnA dara pate samaje. dANe ahIthI upADI kIDI daramAM laI jAya te hetuvAdopadezaka saMjJA. zarIranA pAlananuM jJAna che te pUratAM te saMsI che. lAMbA bhaviSyakALanA vicAro tene na heya. jAnavara-gAya, baLada, gheDA tevAne pAMca mahinA tamArI pAse rAkho. te bIje varase maLe to oLakhe eTalI bhUtakALanI saMjJA che. janAvaramAM dIrdhakAlikI saMjJA che. e saMjJA mAtrathI zAstra daSTie saMjJo gaNAvavAnA nahi. kaheze kharA ke mekSamArganI apekSAe e be saMsI nahi. A bhavanA, bhUta ke bhaviSyanA cAhe teTalA laMbA vicAra Ave to paNa te dharmamArgamAM saMsI nahi. zarIrAdi e karmanAM cAMdAM che - mekSanA mArgamAM saMsI kayAre ? bhUtakALamAM thayelI rakhaDapaTTI ane bhaviSyakALamAM thavAvALI rakhaDapaTTI AmalamAM Ave tyAre tene saMsI gaNe. tyAre te dRSTivAdopadezikI saMjJAmAM Ave A vAta jyAre khyAlamAM Avaze tyAre ja sudharmAsavAmIjIe prathama DhaDhe e Ape ke prathama satrabAra aMgamAM prathama aMga, temAM prathama adhyayana, temAM, Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna prathama uddeze ane temAM prathama sUra terI me mArA kavavApa nathi che AthA vArANa'. keTalAkane khyAla nathI ke mAro AtmA karmayAdhIna thaI janma bAMdhato cAlyo jAya che. A jANakAra prathama thAya. ekathI ja karoDa che. ekane vadhAryA jAo te karoDa pahoMcaze. 9999999 mAM eka umero to kare, tema prathama satra evuM apAyuM. te A sUtrane saMskArita, praphullita kare to AkhA siddhAMta tarIke thaI jAya. janma karato ahIM AvI gayo che. samyaktva, vairAgya, cAritra AvI jAya ane je upaluM sUtra asIlanI jokhamadArIe kadAca vicAryuM hoya, "vi jaNAya rahyA. e gAthA badhAne AvaDe che, paNa badhuM vakIlAta jevuM, zAstrakAra kahe che, huM A dvArA - karma bAMdhuM chuM e vicAra keTalAe karyo ? A badhA zarIrAdi e karmanAM cAMdAM che. zAstrakAra ApaNuM jokhamadArone mAtra ArIso che navatava bhaNe che, mAne che, vicAre che paNa zAstrakAra kahe che huM AvuM chuM e dhAravAnI vAra thAya che. zAstrakAra AzravanA dvAre kahe te bhaNavA, mAnavA, bolavA taiyAra chIe paNa huM AvuM chuM e nathI vicAratA. ArIsAmAM kayuM rU5? ArIsAmAM jagatanA rUpe rU. bilDIMga sAme gharIe te bilDIMga dekhAya, zAstrakAra ApaNI jokhamadArIne mAtra ApI che. e emanuM nathI kahetA paNuM ApaNuM kahe che. jagatamAM jIvo tene betAlIsa bhede karma baMdhAya te jaNAvI rahyA che. huM betAlIsa khAzravathI bhAre thauM chuM e vicAra Avate nathI. vakIla bolyo te asIlanA jokhame, tema zAstrakAra jagatanA jokhame belyA emAM vicAro. mAtAne je acAnuM hita dekhAya te vAMjhaNIne na dekhAya tyAre pApanA keTalA bheda ? pitAne lAgatA pApanA, AzrayanA bhede vicAravA nathI. AtmAne enI sAthe je nathI. AtmAnI jokhamadArIvALuM tarasAna thayuM nathI. kaMIka nyUta dasa pUrva bhaNI jAya Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAIDamuM ] sthAnAMgasUtra [ 365. ne samakita na thAya te kema bane? aSTa pravacana mAtAnA jJAnavALAne samakti thAya ne Ane kema na thAya ? pitAne AtmA AzrayathI, pApathI bhAre thaze te kANu gaNatarI gaNe che! baccAMvALI mAtAne je baccAnuM hita mAlama paDe te vAMjhaNane mAlama na paDe. enI dazAno janetAne khyAla Ave. tevI rIte dasamA pUrvane chelle bhAga evo hoya che ke AtmAnI jokhamadArI vagara mAlama na paDe. kahevAya aSTapravacanamAtA paNa eka iryAsamiti pAmanAra vicAre ke eka jIva paNa nIce Ave to mAre jIva bhAre thAya. AvI vicAraNuM pUrvaka bhaNe te samakita pAmI jAya. huM ja samatinI khAmIne aMge bAMdhavAvALA ne pALavAthI chUTanAre. vaDa Akho sUkSmarUpe bIjAmAM rahI zake che nirvANa pada mAtrane utkRSTa kahI de. eka nirvANa pada mAtra vicAravAthI sabhyatva, jJAna pAmI javAya che. cAritranI saMpUrNa dazA dhyAnamAM AvI javI joIe mATe AThapravacanamAtA bhaNavI joIe. bIjI bAju pravacana eTale cauda pUrvanuM jJAna AThapravacanamAtAmAM mAyuM che. cauda pUrva ane agiyAra aMganuM jJAna aSTapravacanamAtAmAM mAI gayuM che, vaDa ATalo moTo ane bIja ATaluM badhuM nAnuM. vaDane bIjanuM aMtaruM moTuM che. temAM vaDa Akho sUkSmarUpe bIjamAM rahI zake che, te pravacanamAtAmAM bAra aMga ane cauda pUrva rahe to kaI jAtane vAMdho nathI. potAnA jokhame zAstranA vAkyo che. zAstrakAre kahyuM te anuvAda mAtra karavA rUpa nathI belavAmAM dhyeya paNa eja mArA AtmAnI dazA jaNAvI che. kapALane DAgha ArIsAe dekhADo, karyo nathI. navataravAre Idriya, kasAya, anvayamAM betAlIsa bheda AzravanA jaNAvyA. huM sparzana, rasanA, ghANa, cakSu ane zretranA viSayamAM hatuM te karma lAge che. te huM jANato na hato te A mahA puruSe jaNAvyA. kapALane DAgha ArIsAe dekhADI, karyo nathI. A Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ArIsAe DAgha thato hato te dekhADaze. zAstranuM vacana AtmAnI jokhamadArImAM le to samatimAM Ave. A upara vicArIzuM to bhaga vAna gautamasvAmI vagere meDhe bolAve te che sAtha' kema bese che ? pahelA sUtramAM "asthi che Apa mArI AtmA utpAdarUpa nathI. prathama satramAM huM chuM karI belAve che. DhaDhara detA tamArA moDhe tamArI pAse bolAve che ke huM A chuM. daSTivAdezikI saMjJAnI ja pitAnA AtmAne oLakhavA mATe janmamaraNanI bhIMtamAM kANuM pADI AgaLa dekhe. bhAva dizAmAMthI Avyo, pRthvI AdimAMthI Avyo vagere vicAra karavAne. ahIMthI vI kyAM jaIza te paNa vicAravAnuM jeDe kahyuM. ahIMthI evI huM kANa thaIza te vicAra joDe levAne. cauda pUrva ane bAra aMgamAM prathama sUtramAM DhaMDhero dIdhe. keza laI be bAju kANuM na pADo tyAM sudhI A zAsanamAM, A mArgamAM ane A dharmamAM AvyA ja nathI. kedIpaNuM maTADe. kedakhAnAnI bhIMta tane bacAvanArI nathI. janma pAmato jIva pahelA bhavanI nItine yAda karI zakato nathI. bhIMtanI vacce purAyale kedI jagatanI pravRtti jANI zakato nathI. varSAnA gajaravathI mera AnaMda pAme, kAgaDAne zu? matijJAna enA bhava pUratuM ene heya. have jAya zAthI jJAna AtmAne thayuM che, te jJAna kema gayuM? zarIra badalAvAthI AtmAne guNa-jJAna te kema gayuM? janmanI e vedanA na hatuM te te dareka ja te matijJAnavALA ho, rakhaDapaTTI maTADavA mATe jJAnInA vacana haju parINamyA nathI, to sAkSAta maLe to paNa AvI ja kiMmata karavAnA. AnI kiMmata karaze to tAnI maLyA saphaLI, gopALa gAyo carAvA gayo che tyAM to pitA' kahI muni UDI gayA, A AkAzagAminI vidyA che. dareka kArya karato game tema siddhi thatI gaI. gurumahArAja pAsethI "namo rihaMtA" maLyuM che. hevastu nI kiMmata karatA zIkhIe to ekale navakAra paNa phAyado karaze. vastunI kiMmata nathI Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAIThamuM ] svAna gasatra [ 367 na samajyA tyAM sudhI kevalI maLe te paNa kaMi nahi. mera bane te varasAdanA gajaravathI AnaMda pAme, kAgaDAne zuM ? potAnuM sAcavI vadhArAnuM karanArA uttama janmamaraNunI bhIMtamAM kANuM pADA ! jinezvara kevaLa pAmI prathama jue che ke jagatanA jIvo kedamAM kallola mAnI rahyA che. mAtAmauta janmajarAmaraNathI pIDAI rahyA che. sanepAta phATI nIkaLyA heya tevAne paropakArI vaida dekhe te tenA aMtaHkaraNamAM zuM thAya? A upakArI mahApuruSa jagatane sanepAtamAM kUdAkUda karatuM dekhe te zuM thAya? A te azaraNuM ahIM mAvajata karanAro kaI nathI. prAcInakALamAM kolerAnA kesa thatA.gharamAM dasa hoya te dasanA khATalA. tyAre phATI nIkaLyo kahevAya. jamat tarapha jJAnI dekhe tyAre jJAnIne zuM thAya ? eka paNa mAvajata karanAra nathI. ahIM jagatanI sthiti dekhe che tyAM janmamaraNathI pIDita azaraNa che. AdhAra kAi nathI. A dekhI trilekanAtha tIrthakaroe zAsananI sthApanA karI. jinezva e kevaLathI jANyA pachI jagatane jovAnuM kAma prathama karyuM. eka ja kAraNa. jenAmAM kAma adhUruM hoya temAM citrAvela pUruM karI de, paNa pUrAmAM paDelI citrAvela nakAmI nathI. AtmAmAM citrAvela dAkhala thaI. dharmamAM saMpUrNa karI nAMkhe. dharma devAnI buddhi thAya te chalochala dharma thAya. kalpanA khAtara kevaLajJAnI te ja kSaNe kSe jAya te naDatuM nathI paNa jIvyA teTaluM jIvI jAe te jagata upara upakAra thAya. te pramANe hoya nahi. tIrthakara madhyama AyuSyavALA hoya ane kevaLa pachI AyuSya hoya, mATe tIrthakara mAnIe chIe. levAdevA vagara jagatane uddhAra karavAvALA mATe uttama. pitAnuM sAcavI vadhArAnuM karanAra uttama. hiMsA eTale maraNa gaNadhara mahArAja pratrajyA pAme te sAthe jagatanA uddhArane sAdhana UbhuM kare. AcAra mATe AcAraga, vicAra mATe sUyagaDAMga Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368] * sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ane padArthanuM vargIkaraNa karatAM ThANAM banAvyuM. hiMsAnuM dukha. koNe veThayuM che? ApaNI hiMsA anaMtI vAra thaI haze te ApaNane atyAre khyAla nathI. prANunA vijeganuM duHkha dhArI levAya che paNa anubhavamAM keIne nathI. hiMsA eTale maraNa, tenuM smaraNa kone che ? maraNathI Dare che paNa jJAnathI nahi. anaMtI vakhata ApaNe marAyA chIe paNa sarSathI jevo Dara lAge te ahIM Atma-anubhavathI maraNane Dara nathI. prANAtipAta viramaNa pApanA daravAjA baMdha karanAra che. prANAtipAta-viramaNa anubhavazanya che, jyAre mRSAvAda anubhavavALuM che. parigraha anubhavanI cIja. tene prathama nahi melatA vagara anubhavanI cIja kema prathama mukI ? jIvahiMsA kharAba. e vagara anubhavanI cIja, tene agrapade kema? mRSAvAdAdi anubhavanI cIja. anubhavAtAM pApothI prathama haThA, pachI zrata pApothI haThAvo Ama ziSya kahe che. have teone guru kahe che, tane pitAne jUThuM bolanAre ke mo? corI karanAra tane maLe ? eka kharAba strI sAthe asatkArya karanAro maLyo ? tAre gherathI badhuM karI gaye. have vAgha tene maLe to prathama zAthI bhaDakaze? anubhava karatAM e zravaNa jabarajasta che. matanuM duHkha zrata che, zravaNa nathI chatAM hAMjA gagaDAvI de che. sAkSAta anubhava karatAM maraNano mRta viSaya jabarajasta che. jeo bhavAMtara nathI mAnatA paNu vAghathI DarI jAya che. vicAra ke cerathI banAvI gayo tethI badhA karatAM vAghanI kharAbI kevI bhayaMkara lAgI? te prANAtipAtanI viratine prathama levI paDe. jyAre bhayaMkara ja heya to "dare maMgorgvAyA' na rAkhIe, ne kuNAvAyA vagere kahIe te khALe DUcA jevI vAta thAya. daravAjA baMdhanI vAta na thaI. pApanA daravAjA baMdha karanAra patra aMte pALavA maLe che. rAjAnuM rakSaNa na karatAM beThIgAIne bacAvanArA kevA? Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samui ] sthAnoMgasUtra [ 39 khIjAvatA meDIgArDa ( Body Guards ) che. prANAtipAta viramaNa mahAvratanA khojA mahAvratA te kheDIgArDI che. rAjAnuM rakSaNu na karatAM meDIgArDane bacAvanArA kevA ? hIrAmeAtInI chUTa rAkhanArA, cerImAM tene prathama meTI ceArI samajAvavI paDe, mukhya sthAna A. e ja apekSAe grAstrAnI parIkSA satya, adattAdAna, maithuna ane parigraha dvArA na rAkhI paNa kaSa, cheda ne tApa dvArA dayAnI mukhyatAe, rAkhI. dhanA daravAjo-jagatanI moTI cIja sa`sva devA kabUla thAya, je peAtAnuM jIvana khacatuM huMya tA. raziyAnA Ara mATu sAmrAjya dharAvanAra pR mAtane bhaya lAgyA ke rAjInAmuM ApI dIdhu, irAna, smudhAnistAnanA zAhe tarata gAdI cheADI dIdhI. rAjAnA moTA khItAkha dharAvanAra jiMdagInA jokhama vakhate peAtAnA jIva bacAve che. ThakurAI, sattA karatAM jIva prathama bacAve che. have dharmanI=mrAstranI parIkSA dayA dvArA ja thai. heAkarAne skUlamAM mArka ( Mark ) mAM UtarI javAnuM thAya che, paNa sAdhya palaTAI jAya tyAM dhyAna rahetuM nathI. gAlaiyApaNuM chUTI jAya pachI zrImatapaNuM Ave tA paNa gelaiyApaNuM chUTe nahi. karavuM nahi, maddata maLyA kare te harAmI prAmANikatA AvavA ? kayAMthI ? meTA moTA kasakhI pAyamAla thayA, pachI saTTAmAM paDI gayA, pachI rAmanA casakeA paDI jAya tethI tyAM javAnuM mana na thAya. maphatanA malIA khAvA che tene zAstra-siddha thavA chatAM te rastA sUjhe nahi. AvI rIte jIvAdika tattva jANyA chatAM harAmakhorI sUjhI tyAM zuM thAya ? izvarartAnI jaDa kevI rIte peThI te tapAsA vaizvikomAM jaDa peThelI te naiyAyika ane vaiziSAmAM aMkura thayuM. purANA thayAM. yAnA duzmanA thavAthI tattvanI jA ukheDavI paDI te sarve agre, 24 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 61 upakAra karavAnI saMpUrNa sAmagrI chatAM upakAra kare te DUbADavuM svakAra mahArAjA sudharmAsvAmI gaNadhara mahArAjAne bhavya jenA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mokSamArgano pravAha satata vahete rahe te mATe pratibodha ane pratrayA pAmyA ke tenI sAthe ja gaNadhara nAmakarmanA udayathI cAre jJAna maLelAM che. upakAra karavAne mATe je vastu joIe te sarve temane maLelA che. jene upakAra karavAnI saMpUrNa sAmagrI maLelI che tene eka apekSAe ame kahIe to cAle ke upakAra na kare te DUbADavuM che. jenI pAse upakAranA sAdhane che te upakAra karavAne kaTibaddha na thAya, jenI pAse pUratuM anAja che, duSkALa che, pitAnA anAje jeTalAne jIvADI zakAya teTaluM heya chatAM na chavADe to hatyA karanAro gaNAya A smRtivAkaya che. gaNadhara pAse jJAna, cAritra ane darzana nirmaLa che. te traNa vastuno khajAne chatAM paNa pote samaje paNa bIjAne samajAvI na zake tema heya, to tema paNa nathI! -agiyAre gaNadhare sarva labdhivALA che. AvA labdhivALA chatAM, cAra jJAnavALA chatAM upakAra na kare te svapnAmAMya bane nahi. pratibaMdha, pravajyA pAmatAnI sAthe ja cauda pUrve ane bAra aMganI racanA. daSTivAdanAmanA bAramA aMgamAM evI vastu na hatI ke jenI prarUpaNuM thaI na hoya chatAM agiyAra aMga judAM karyA, kAraNa mAtAe chokarAne mATe aDhAra jAtanI raI karI heya chatAM dhAvaNuM bALakane te dUdha pAvuM paDe, mAtAne saMka95 na thAya ke rasAI karI che, pIe ke na pIe te jANe. tema bAramA aMgamAM sarva aMganuM nirUpaNa chatAM tene dhAravAvALA keTalA? dasamA parvanI vastu dhAravI tenI aMdara dasa zera ghI caTa thaI jAya eTalI badhI majabUta dhAraNa hoya. tevI dhAraNAvALA sarva jIvo kyAMthI hoya ? Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 37 vRta puSpamitra ane dubalikA puSpamitra ArakSitajInA varNanamAM dasa zera ghI rojanuM meLave te badhuM dhI durbalikA puSamitrane Ape te khAya chatAM durbalikA puSpamitra sukalakaDI. dubalikA puSpamitra bauddha matanA hatA, bIhane kahe che ke tamArA bhakto sArA nathI tethI lUkhuM pAkuM khAIne rahevuM paDe tethI durbala thaI gayA che. ahIM bhakto ghaNuM che. eka brAhmaNI jene garbha rahyo che. thelI mudata thayAM ene ghaNI marI gayo che. suvAvaDane mATe majUrI kare temAMthI DuM thoDuM meLavIne ghI laI rAkhe. e dhInI vAkI phakta suvAvaDane mATe rAkhelI. brAhmaNanI jAta, saMkecavALI, vidhavA, rAkheluM suvAvaDa mATe, temAMthI apAya? dhRtapuSpamitra gharmalAbha de ke pelI bAI vADakI UMdhI vALI de che. ghI lAvI Ape te dUbalikA puSpamitra vAparI jAya, eka gAthAnA vikalpa keTalA thAya che ? pUrvagata gAthAnA vikalpa samajavAmAM keTalI muzkelI, mahenata, tenI pUrvanI dhAraNa karavI paDe te vakhate magajanuM zuM thAya? tethI ghI caTa thAya. ghera hatuM tyAre khAnapAnamAM, gulatAnamAM rahevAvALo hato. ahIM sukAI gayo che. bauddhone ApavAnI chUTa, Amane pATha karavAnI phTa, eka mAsa sudhI rAkhyA. pelA ApatA gayA, vadhAre dUbaLA thayA. gue pUrvanI dhAraNA baMdha rAkhavA kahyuM. have lakhuM pAkuM ApavA mAMDayuM. eka mAsamAM zarIra taiyAra. svAdhyAya dhyAna jenomAM vase che. bauddhonI mAnyatA e che ke mane bhojana karIne mane dhyAna karavuM. manahara makAna, zayanAsana heAya tyAM dhyAna sAruM thAya. tyAga uDAvI dIdho A batAvavAmAM AvyuM tyAre bauddhone thayuM ke A jena lekamAM dhAna, svAdhyAya che. bauddha dharmane choDIne jaina thAya che. zuddha bhAva kayAre ? je dasa zera ghI caTa karI nAMkhe evI dhAraNAvALA pUrvanA adhikArI ane tene mATe bAramuM aMga karI dIdhuM, paNa badhA evA Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kayAMthI lAvavA ? eka rakhaDayA pAlavatA nathI, tethI khALa, strI, maMdabuddhivALA badhAnuM hita karavuM tethI agiyAra aMganI racanA karavI paDI. je zuddha bhAvamAM AvelA hoya. zuddha bhAva tyAre thayA gaNAya ke peAtAne maLeluM khIjAne meLavI ApavA taiyAra thAya. ema taiyAra na thAya tyAM sudhI zuddha bhAva ja thayuM nathI. dareka dha kriyA karatAM bIjAne viA na thAya te khAsa jovu joie dareka dharmakriyA karatAM anyane vinna na thAya te dhyAnamAM rAkhavuM. adhI kriyA-caityavaMdana evI sthitimAM na hovu' joIe ke bIjAnuM DhALAya paNa mAre mAruM karavu' ene bhAvamAM sthAna nathI. khIjo kare temAM, khIjAne vizrva na thAya te pahele naJare. eka manuSya bhagavAnanI gI racavA gayA. AMgI karatAM peAtAnI pAse sArA ane vadhAre sAmAna che ke nahi ? hAya tA bhale kare. pahelA karanAre mArI AMgI kema khaseDI ? ema thavuM joIe nahi. jo peAtAnI pAse nyUna hAya, pahelAnI AMgI suMdara heAya te peAtAnu emAM gADhavI de. eka pUjana karatI vakhata paNa bIjAne lAbha thAya, bIjAne nukazAna na thAya te dhyAnamAM rAkhavAnu... hAya. A te dravyapUjanamAM ATalI badhI dRSTi zakhI che. upakAranI apekSAe mULanAyaka mULanAyakajI-tItha karamAM nAyaka kANuM ? kAI nAyaka nathI ane kAi sevaka nathI, badhA nAyaka che. maMdiramAM pesavAvALAnI daSTa je bhagavAna upara paDe ane AhalAda thAya, te mUrti mULanAyakajI, khIjA daherAmAM e ja mULanAyaka paDakhe mUkAya teA mULanAyakajI nahi. pahelavahelAM darzana thAya, AhlAda thAya tethI mULanAyakajI. nAyakapaNuM ke ravAmIpaNuM' nathI. anya dekhanArA, dana karanArA jIvA lAbha meLavI le. darzana karanArAnA lAbha upara vicAra na karIe tA.mULanakra zabda nakAmA che. darzana karanArA bhavya jIvAta thatA upakAranI apekSAe mULanAyakapaNa che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThamuM ] sthAnAMgasUtra [772 paropakAra kare te jainadharmanuM mukhya biMdu che jenazAsana popakAramAM kyAM sudhI utare che? jenazAsana maLyuM chatAM paropakAra na zIkhIe te jainazAsana maLyuM ja nathI. cakSu maLe ne na dekhIe te cakSu nahi. parepakAramaya zAsana maLyuM hAya, paropakAranI buddhi na thAya te maLyuM e ja kahevuM nakAmuM. gaNadharane sAdhana maLyAM te paropakAra karavAmAM pAchA paDe zAnA? paropakAra karavo te jenenI pharaja che, dharmanuM mukhya biMdu che. te apekSAe gaNadhara pratibaMdha, pratrajyA pAmyAnI sAthe cauda pUrve vagerenI racanA kare temAM Azcarya nathI. jIvavuM sarvane game che, maravuM keIne gamatuM nathI, aMgamAM pahelAM-AcAgamAM sAdhanA AcAranI, sUyagaDAMgathI vicAranI ane ThANugathI padArthanI vyavasthA. pAMcamA ThANumAM paMca mahAvo. temAM paheluM mahAvrata sarvathA prANAtipAtathI viramavuM. ahiMsAne prathama sthAna ApyuM mRSAvAdAdi anubhavanI vAta na letAM binaanubhavanI prANAtipAta viramaNanI vAta le che. cerIthI duHkha thAya te anubhavanI vAta. matanI vAta sAMbhaLelI, motanI vAtane anubhava heya nahi. nAstikane emAM pakaDAya che. nAstike pratyakSa ja pramANa mAne. anumAnane pramANu tarIke nathI mAnatA. tevAne upamAna vagere pramANa heya zAnAM pratyakSa ja pramANa. tene kahevAmAM AvyuM, tuM sApathI Dare che ke nahi ? prANa jAya e tuM zAthI mAne che? sApanA karaDavAthI prANa jAya che te anumAna karavuM paDayuM. tane pitAne kayAre sApa karaDyo hato ne prANa gayA hatA? kAnA kahevAthI, sAMbhaLavA mAtrathI Dare che ke nahi? vAghathI phaphaDelA keTalA dekhyA ? chatAM Dare che zAthI? vacananA AdhAre, lekAnAM vacane gAya che to kenA vacane mAnya na hoya to sApathI karaDele marI gayo hoya te dekhyA sivAya DaravuM nahi. vAghathI, sApathI nIDara rahe che? kema nathI rahetuM ? lekanuM vacana kabUla che ne sarvajJa bhagavAnanuM vacana kabUla nathI ne ? Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vacaneA mAnyA sivAya chUTakeA nathI. sApa karaDavAthI marI javAya e anubhavanI cIja nathI, sAMbhaLelI cIja che. hiMsAnuM duHkha e anubhavanI cIja nathI. kAi blU melIne banAvI jAya e anubhavanI cIja. e pahelAM na lIdhI te vagara anubhanI cIja prathama krama nAkhI ! bhayakara sAMbhaLelI cIjanI je asara te evI jabarajasta thAya ke seMkaDA dekhelI visAtamAM nathI. dharanu nukazAna hoya, meAta thayuM hoya tA mAtathI DarIe chIe, maraNu e anubhavanI cIja chatAM eTalI dhI bhayaMkara che ke badhA anubhavA tyAM o jAya che. hiMsA vavAmAM te kAraNu khane che. sarve jagatanA javA cAhe teA iMdra hoya, cAhe te krIDA hoya te badhAne jIvavAnI IcchA che. kAi paNa maravAnI kacchIvALA nathI. maraNu ja aniSTamAM aniSTa gaNAya che, tethI mahAtratAmAM paheluM maraNu vavuM te niyamita karavAmAM AvyuM. jUnI ciMtA bIjAnI sAthe vArtAlApe, maithunanI ciMtA kuTuMba rAkhyuM haeNya tene. ceArInI ciMtA dhana hoya tene. A badhI ciMtA anya anya kAraNane lIdhe che tyAre 'huM mAruM nahi' te sadhaLA vakhata cAlu che, hiMsA na cheDAya tA zeSa tratAne sthAna nathI. phaeNsa khaseDI nAMkhI te ghaDIALa madha keTalAkA evA DAghA hoya che ke jagatamAM hiMsA banatI nathI ema kahe che. AyuSya hoya tyAre ke AyuSya na hoya tyAre mare? AyuSya AvI rahyuM che, teA AyuSya evuM bAMdhyuM che ke maranArA zuM kare? AyuSya chatAM maravAnuM thAya te AyuSyanI ki Mmata nahi. Ayu* dhyuM chatAM maratA nathI, AyuSya vinA kAI jIvatA nathI. AvuM kahevAvALAe prathama vicAravuM joie ke enuM AyuSya AvI rahyuM hatuM tenI tane khabara hatI? mAranAra teA mAravAnI icchAvALA. AyuSya AvI rahyuM ke nahI tenA vicAra karatA nathI. AyuSya AvI rahyu hAya tA paNa kAraNu banyA ke nahi? kAraNa anya tA pApaneA bhAgIdAra. ghaDIyALane AdivasanI cAvI hAya. DaeNsa khaseDI nAMkhI tA ghaDiyALa badha. chatI Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ rAya cAvIe cUMka DhIlI thaI, cAvI utarI gaI.AyuSya chatAM ekadama marI jAya to mAranAra gunhegAra khare ke nahi ? cuMka DhIlI karanAre, ghaDiyALa baMdha pADanAra khare ke nahi ? cUMka DhIlI karanAra ghaDiyALane baMdha karanAre gaNAya tema AyuSyane upakrama karanAre mAranAra gaNAya. je je duHkha pAme che (?) keIne dhola ThekI, e duHkha pAmyo. enA karma bela khAvAnA hatA ke nahi ? huM to mAtra nimittabhUta chuM. dhola khAvAnAM karma bAMdhyA hatA ke nahi? hiMsAmAM pravartAvAmAM doSa nathI-AvuM kahenArA samajyA nathI. ene karmane udaya mAnI le che, te karmo eNe kema bAMdhyAM! dhela khAvAnuM karma kema bAMdhyuM ? pahelA bhave bIjAne ghela mArI haze. te vakhate bIjAne karma haze ke nahi ? e je bhagave che te karma te kema baMdhAyuM ? mAratAM baMdhAyeluM. mAra khAdho tene udaya hato ke nAha ? te Ane karmabaMdha kema thayA? jenazAsana nimittane pakaDatA nathI. je mAne to mekSe javAvALAne mATe mAravAmAM kAMI nahi. maranArAnA karmanA nAme jeo hiMsAne bhayaMkarapaNAmAMthI kADhI nAMkhatA hoya temaNe maranArAnA kamanuM kAraNa tapAsavuM. maranArAnA kramanA lIdhe mAranArAne bacAva nathI maranArAnA karma mAne che to te kema thayA? maranArAne udaya Avyo zAne ? e enAM karme mare te paNa mAravAnA kAraNu thayA. maranArAnA karmane lIdhe hiMsAnuM bhayaMkarapaNuM khaseDanArA maranArAnA kama upara vicAra karI le. karanArAne karma lAge che. maranArAnA kamane lIdhe karanArAne bacAva nathI. aMtarAya bAMdhe che. aMtarAyane udaya thayela che. corI karavAne bhAva thaye. cerI karanAre karma bAMdhato nathI ema kahI zakAya nahi. cerI karanAre nirdoSa nathI. aMtarAyanA udayathI thAya che chatAM corI karanAre nirdoSa nathI. maranArAnA karmane lIdhe mota Ave chatAM mAranAre nirdoSa nathI. jema aMtarAyanAM udayavALAne aMtarAyano udaya vastune vijega thavAne che, chatAM ene tyAMthI corI karanAra gunAmAMthI nIkaLI jato nathI. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tevI rIte maranArAe karma karavAnuM bAMdhyuM che chatAM ene mAranAro nirdoSa thato nathI. hiMsAmAM je kahetA hatA ke maranArAnuM karma che huM zuM karuM, tethI cerInuM dRSTAMta ApyuM. AThamacaudaze lIlerI choDavI nahi. A jIvane kevA pApane udaya ke A vicAra karIe kapAya che, cIbhaDAM cIrAya che, AvA DhoMga karanAre, kApanAro kayA pApanA udaya vagarane che. tene pApane udaya che, pApa baMdhAya che. kapAya tene nija thAya, cerI karanAre ke mAranAre nirjarAnA chAMTAmAM na rahe, baMdhamAM rahe. cerInuM daSTAMta dhyAnamAM rAkhIzuM te mAlama paDaze ke mAranAro pApanA udayamAM che mAranAro maranArAnA pApathI bacI jato nathI. mAravAno saMka95 tane kema thayo? tuM zuM kAma vacamAM Avyo? hAtho mAvatane mAravA jAya, kutaruM aDaphaTamAM Ave, tema tuM vacamAM aDapheTamAM kema Avyo? tuM mAranAro thavAne tevuM karma lakhyuM che, aDapheTamAM AvanArA ema lakhyuM che. rAjAne tyAgI thavuM eTale daMDa vagere karAya te kharAba che. nahi gunhA karavAvALA phasAya che, karavAvALA bacI jAya che te maranArAnA karmane age mAranAro bacI javA mAge te coro pitAne upakAra gaNave. coro kahe che amArI hayAtI jagatane upakAra kare che. ame je corIne dhaMdhe na karIe, te suthAra, luhAra badhAM bhUkhe mare. cekiyAte bhUkhe mare. ame duHkhI thaIne bIjAne AjIvikA ApIe chIe, eTale corI karatAM pakaDAIe to sajA thAya che amane. cora leka suthAra, luhAranI AjIvikAne AgaLa kare, tevA "maranAranuM nasIba" kahenArA tenA jevA samajavA. maranAranuM nasIba pAtaLuM paNa tuM mAravA taiyAra kema thayo? maranAro maryo paNa hiMsAnI vAta tane karIe chIe. na mare to paNa tuM te hiMsaka che. corI na thAya to paNa tu corInA pApavALe che. mAravAnI buddhivALe karma bAMdhe che. na thAya to paNa te thayA pachI chUTavA mAge te kayA nyAyathI maranArAnA kamane aMge mAranAro chUTI jatA hoya te jagatamAM hiMsA jevI cIja nathI, keTalAke hiMsAnuM AvuM svarUpa karIne sau saunA karme mare, jIve che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasamu ] sthAnoMgasUtra [ 377 kAI kAIne bacAvatA nathI ema kahe che, paNa hiMsA na bane teAya hiMsA karavAnI buddhivALA pApanA bhAgI che. bacAvavAnI buddhimAM keTalAka avaLu pakaDe che. bacAvavA eTale hiMsA na karavI. khIjAthI maratA hAya tene bacAvavA nahi. terApaMthomAM Ama che, mAravu nahi eTalAnu' nAma bacAva nathI hiMsA na karavI tenuM nAma bacAvavuM prema mAnatA hoya temaNe medhakumAranuM dRSTAMta dhyAnamAM levuM. sasalAnI ja yA kema? jeTalAne na mAryA teTalAnI dhyA tAre thai gai. jagatamAM kAI dutie janArA na rahe. je lephrA hiMsA karanArA che tevAe paNa ghaNAnA bacAvavALA che. potAnA viSayamAM AvavAnA teTalAnI hiMsA karavAnA, te dhaNAMne ahiMsaka, ceDAMnA hiMsaka. peAte mahAraMbha kare teTalA hiMsakaene AdhAre ahiMsAne lAbha thavA joie. mAravuM nahi, eTalAnuM nAma bacAva nathI. sasalAnI mahArabhavALAnI sthiti vicArIzuM te maravuM niha teTannAnuM nAma bacAva prANAtipAtaviramaNu nathI. zAtAvedanIyanA judA kAraNA khatAvavAmAM mAmAM. hi mAravA tenuM nAma acAva hAya tA prANAtipAtaviramaNamAM AvI gayeluM hatuM. juduM kAraNu batAvIne cekakhu karyuM ke prANane bacAvavAnI buddhi te zAtAvelanIya AMdhavAnu kAraNa che, jIvane bacAvavAnI buddhivALA manuSya sAtAvedanIyane bAMdhe che. zubha, puNya prakRti che, aMze paNa pApane saMbhava nathI. sAdhune aMge bacAvavAnI pharaja nAMkhI. badhA upakaraNA batAvyA. kAi kuzukrIDI maratA hoya temane ekAMtamAM mUkavAM. zAthI? bacAvavA mATe. dha'nuM lakSaNa ahiMsA jo enAM karmanA nAme kaTheratA karavAmAM Ave te dRyA, acAvane sthAna nathI. hiMsAne sthAna nathI te ahiMsAne sthAna kayAMthI ? tA prathama prANAtipAtaviramaNu zAnuM ? kAnu` ? praNAtipAtathI vi mavAnu` te ja mAno zake, cAhe teA mAranAranA kameryAM hoya ke na hoya acAvamAM je lAbha mAnanAre hoya tene paheluM vrata hAi zake. A vrata prathama mukayuM kema ? jainadharmanA AdhAra sudevamAM prathama hathiyAra, strI, Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka78 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mALA na joIe. hathiyAra, strI hiMsAnA sAdhana. kugurunuM lakSaNa jaNAvyuM kAcuM pANI, phUla ane phaLa. dharmanuM ahiMsA lakSaNa mAnyuM. senAmAM jema kasa Ave e kharekhara enuM lakSaNa che, tema dharmamAM ahiMsA hevI te ja lakSaNa. ahiMsA e dhamanuM lakSaNa heya te pAMca mahAvratamAM pahelAM e heAya temAM navAI zI ? dharmanI, zAstranI parIkSA karatAM kaSa, cheda, tApa batAvyA. tenuM lakSaba du ahiMsA upara tatva-vyavasthA jenI gabaDI jAya tene kaSa, cheda, zuddhi hovA chatAM ahiMsApAlana heya nahiM. sAMkhyone vicAra karyo, vaidika upara vicAra karIe. navamA ane dasamA tIrthaMkara vacce jaina zAsana cAlatuM baMdha thayuM. sAMkhyanI utpatti vakhate jainazAsana cAlu hatuM. vaidikanI jaDa naMkhAtI vakhate jainazAsana baMdha thayeluM hatuM. te vakhate je lekene guru tarIkenA saMskAro, guru to joIe, pajusaNamAM vAMcanAra te joIe e lakSya thayuM, pachI muguru kugurupaNane vicAra nahi vAMcanAra joIe. tevI rIte navamA ane dazamAM tIrthakara vacce zAsana viccheda thayuM. zAsana joie, tyAre AraMbhI, parigrahI guru thaIne beThA. e Azcarya gaNIe chIe. navamA dazamAnA AMtarAnI vacce asaMyatinI pUjAM cAlI. AraMbhI, parigrahI guru thavA mAge te vakhate keTaluM keTaluM pheravavuM paDe? jenuM UMcuM raNa heya teno jaDa nIcalA dhoraNamAM heya. jene AraMbha, parigrahI chatAM guru rahevuM che tevA vitarAgane paramAtmA manAve kharA ? tevA svane paNa vItarAgane paramAtmA manAve nahi. je vItarAgane paramAtmA manAvavA jAya te vItarAgapaNuM dhyeya rAkhavuM paDe te potAnA AraMbhApatri cAle nahi AraMbhI, parigrahI guru banIne beThA, temane, vItarAgane khaseDaye ja chUTake. vItarAgane 5ramAtmA manAvavA jAya to ghera gAdo Ave. vItarAganuM paramAtmApaNuM khaseDavuM paDe. deva to joIe, kalpasUtra sAMbhaLavuM joIe. gurumahArAja maLe te ThIkanahi te bhekhadhArI. mAra bhI, parigrahI guruone AraMbhI parigrahade TharAvavA paDe te ja AraMbhI parigrahIpaNAmAM gurupaNuM rahe. lobhiyA hoya tyAM dhUtArA bhUkhe mare nahi. AraMbhI-parigrahIne deva TharAva te zI rIte bane? AtmAnuM Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * [ 379 ekasamuM ] sthAnAMgasUtra svarUpa, sthiti bhUlAvI devA paDe. e bhulAvI na de to devapaNa AraMbhIparigrahamAM mAne nahi ke gurupaNuM AraMbhIparigrahImAM koI mAne nahi. gurutatvanI sthiti khUMsAI gayelI che, devanI to jaisAyelI che ja. jIvanuM svarUpa manAyeluM hovAthI te devane ArAdhavA tatpara rahI zakato nathI. dezudharmamAM devagurudharmapaNuM nahi chatAM te tarIke TharAvavA te kema bane? jainadharma AtmAne karmanA baMdhathI bacAvavA mATe utpanna thayela mekSamArga batAvanAra tarIke mAnate hate. mekSamArganI pravRtine dharma mAnatA hatA. AraMbhIparigrahIma gurupaNuM AvI jAya to ene kalpanA karavI paDe. pote AraMbha parigrahamAM rahelA che. pote duniyAnuM le ane bhogI rahe. dAnamAM phaLa batAvavuM. dAna te levuM che, paisATakA levA che. phaLa denAra pote banI zake. duniyAne jhukAvavAvALo joIe. duniyA kuTuMba, dhana ane mAlamilakatanI IcchAvALI che. samyagdaSTi ene chaDavA lAyaka gaNe te paNa IcchAvALe. jene samyagdarzana thayuM nathI te dhanamAla vagerene upade gaNe tevA leziyA hoya tyAM dhUtArA bhUkhe mare nahi, jagata bAhya padArthonI IchAvALuM, bAhya jagatane mAnI raheluM. dAna levuM che ane bhaviSyanI IcchA che. amane Apo te Izvara tamane Apaze. huMDIne vyavahAra zarU karyo. pote AraMbhIparagrahI hovAthI dAtArane badale na ApI zake. dAna te levuM che. mAla laIe te ciThThI ApaNuM nAmanI lakhAya. ThagArA hoya te mAla le ane ciThThI bIjAnA nAmanI. tevI rIte lUMTI levuM paDe ane ciThThI lakhavI IzvaranA nAmanI. AraMbhI parigrahI rahIne levuM, devAnI zakti nathI tethI ciThThI lakhI devI paDe, trojAnA nAmanI ciThThI lakhI devI paDI. izvara A badhuM Ape che. AraMbhaparigrahI thayA pachI, loke pAse lUMTI dIdhA pachI izvaranA nAme phaLa batAvavuM paDe. tattvavyavasthA gabaDI mATe paNa IzvaranI kalpanA karavI paDI. davA levAvALAne IzvaranI kalpanA karavI paDI. kayo izvara ! "o Izvara tuM eka che' mAnyatA zuddha hatI te palaTAvavI Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3i80] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paDI. palaTAve nahi te denAro banAve zI rIte? A bhavamAM maLyuM teeja de che ema mAne to AvatA bhave e denAre che te sAbita thAya. jUThuM e mIThuM - Izvarane kartA TharAva paDe. loka kema te tarapha dhasI gayuM ? kathAmAM kahevAya che "mIThAmAM mIThuM ke jUThuM.' rAjAne tyAM cAra chokarI AvI che. vAta karI rahI che. rAjAnI, pradhAnanI, zeDyAnI ane vezyAnI karI che. rAjAnI chokarIe puruSa pradhAnanI chokarIe dArU, zeThiyAnI chokarIe mAMsa ane vezyAnI chokarIe jUThuM mIThuM ema kahyuM. rAjAe thelI maMgAvI. chekarIone belAvI. bolo zuM vAta karo cho? vAta to karatI hatI ne? chokarIo samajI ke vAta sAMbhaLI che. mIThu" zuM ? ema vAta karatA hatA. sAcuM bole te thelI ApuM. puruSa mIThe ema meM kahyuM hatuM. suvAvaDI jamanA dvAre jAya tyAre cIDAya, paNa vakhata jAya tyAre vaza thAya che. pradhAnanI chokarIne pUchayuM-dArU kema mIThe che? jamAdAra dArU pIne nIkaLe tyAre lathaDiyAM khAya che. kutarA mUre che. behAla thAya che. Aja Avyo paNa kAle AvuM nahi, paNa bIje divase pAcho nIkaLe ja che. zeThiyAnI chokarIe kahyuM, tAre tyAM mAMsa? sAkara devanI AgaLa dharuM chuM. mAMsane kIDI vaLagelI paNa sAkara AgaLa eke nahi. rAjAe vicAryuM ene kAMI nathI. vezyAnI chokarIne pUchayuM, tuM jUThuM mIThuM kema kahe che? traNa mAsa pachI uttara ApIza. karIe vAta "mAne karo. be aDhI mAsa sudhI vAta sAMbhaLI nahi. vezyAe pitAnA hala (Hall) mAM rozanI karAvI, siMhAsana goThavAvyAM, vAjAM vagaDAvyAM, padhAre, mAre tyAM viSNu bhagavAna padhAryA che ! vezyA gAmane itihAsa jANe che. te AvAM karma karyA che. bhagavAna tArA darzananI nA kahe che. vezyAne rUpiyA Ape che. mAvaDI bhagavAna hovA joIe. vezyA aMdara jAya che, bahAra Ave che, parANe manAvyAM che. darzana karaje, belaze cAlaze nahi! chatra, siMhAsana vacce Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 381 bhagavAna birAjyA che te dekhyA ? dekhato nathI ? kahyuM, vagara bhagavAne bhagavAna che ema kahevuM paDayuM. karyA ne darzana? hA kahevI paDI, ene moDhe bakAvIne vidAya karyo. A darzana karIne Avya, ApaNe rahyA. trIje mahine rAja Ave che. chatra, cAmara, siMhAsana vacce bhagavAna birAjyA dekhyAne? rAjAe kahyuM nathI dekhato. capaTI, rAjAne kahevuM paDayuM, bhagavAnanuM teja vagere kahevuM paDayuM. gAmamAM badhAM DhAMkayA hatA nathI, nAgAne laI gaI. pelAe kahyuM nathI dekhate. pelIe capaTI, pelAe eTale pakaDe. tArA kuLamAM kayuM ThekANuM che? eTale pakaDIne bahAra lAvyo. rAjAne lAgI gaI, hA te bhaNuM gayela. pakaDe, sALIne phaTa daIne pakaDo ! pakaDayA, pakaDayA ! mArI chokarIe zuM kahyuM hatuM ? jUThuM e mIThuM bhagavAnane UtaravAnuM sthAna na maLyuM te vezyAvADe UtaryA. bhakitanA sthAnamAM kAMI nahi! jUThuM e mIThuM thAya che. bAhya padArtha denArA kahevAmAM Ave che ke mAnavA taiyAra. duniyAmAM dhatiMga che. svarUpa para satya che, saMkhyAmAM nahi. Izvarane pitAnuM peTa pUravA mATe jagatamAM denAro kare paDayo. vagara nAmaThAmanI huMDI. e Izvara manAvyA sivAya samAraMbhI parigrahIne bIje kTa thAya nahi. navamI, dazamA tIrthaMkara vacce AvA izvarane lekee mAnya, tethI jIvAdi tattvavyavasthA gabaDI gaI tyAM kA, chedanuM ThekANuM kema rahe? bIja vavAya, varasAda na Ave to kAMI thAya nahi. varasAda tarIke poSaNa kyAM maLyAM, te mATe yajJanI utpatti thaI te upara vicAra karIzuM. vyAkhyAna : 62 saMsAra samudra bhayaMkara lAge tyAre zuM thAya? zAkAra mahArAjA bhagavAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya chonA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, zAsananI pravRttine Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mATe ane kSamAgane pravAha vahevaDAvavA mATe pratibaMdha ane pravajyA pAmyAnI sAthe bhAvanA pAMca bhedamAM viniga nAmane bheda jaNAvela che. temAM bhavya jIvane jyAre saMsAra samudra bhayaMkara lAge, cAra gatinI vedanAnA zravaNathI, mAnyatAthI saMsAra duHkharUpa lAge tyAre tenA uddhArane mATe kaTibaddha thAya, vedanAnuM bhAna na thayuM hoya, daradanI sthiti dhyAnamAM na AvI hoya tyAM sudhI kaI divasa vaidya, DaoNkTara ke davAne Adara heta nathI. manuSyagatimAM kyAre jAya? davA ke DaoNkaTarane Adara kene heya? jene reganuM bhayaMkarapaNuM, reganI pIDA jANavAmAM AvyA hoya tene kiMmata heya, abhavyane kaI gati bhayaMkara lAgatI nathI. nArakI ane tiryaMcanI gatinA duHkha jAtismarathI jANIne, mahAtmA pAse jANIne agara kaI dvArA mAlama paDavAthI ke jAnavaranAM dukhe pratyakSa dekhI tene bhaya thAya. te manuSyagatimAM jAya. duHkhe khyAlamAM rAkhIe te manuSyabhavamAM meja mAnIe nahi abhavyane jIva devaleke jAya tyAre tene cAre gatinuM bhAna thAya ke nahi? abhavya e navamA raiveyaka sudhI jAya che. abhavyane cAre gatinuM bhAna hoya te nArakI ane tiryaMcanI gatithI Dare ema kema? zuM devatA ane manuSyamAM duHkha enA khyAla bahAra hoya che? ghare vAge, dhULa UDI javAne khyAla heya tene mAna-apamAnane khyAla nathI. vacanane ghA na rUjhAya te lAgato hoya tene eka vakhatanuM apamAna sAlanArUM thAya, tevI rIte manuSyagatimAM je meja lAge che te dhape lAge ne dhULa UDI gaI. pahelAM vicArIe te kayAM AvIne rahyA hatA? piTaluM kayAM melyuM hatuM? pachI bhale AkhA gAmamAM pharIe, aMdhArI koTaDImAM poTaluM mUkyuM che. UMdhe mAthe nava mAsa laTakyA teno vicAra karyo? manuSyagatimAM moja mAnavAne vakhata Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM 1 sthAnAMgasUtra [ 383 nathI. zarUAtamAM maMgalamAM A cIja gaMdhAtI, aMdhArI koTaDImAM nava mAsa UMdhA mAthe laTakavuM. e hevAthI bIjI vakhata AvavAne vicAra na thAya. te vakhata aNasamaju hatA, atyAre to samajyA chIe ne? AvI aMdhArI koTaDImAM paheluM poTaluM mUkavuM paDayuM e kaMTALe te dUra rahyo te vakhate ISTane viyoga, aniSTane saMyoga thAya ke vedanA thAya te vakhate arara ! karIe chIe. page Thesa vAge, rUjhAya nahi, tyAM sudhI mahAtmAnI Isamiti pALe, ene lUgaDuM sarakhuM paNa na lAgavA de. rUnI gAdI, godaDuM lAge te sAvaceta rahIe chIe. rUjhAyA pachI UMTa vidyA Ubho ja che. choLa upaDyuM, ArAma nathI thayo tyAM sudhI jALavaNI chavanI nahi, choDAnI jALavaNI. jyAM rUkAI gayuM ke UMTa vidyA UbhI che. kema zuM thayuM? bhUlI gayA. A jIvanI Teva evI che ke du:khanI vakhata arara ! karavuM, duHkha gayuM ke kAMI nahi. sukhanA nAme moja mANIe chIe ane duHkha bhUlI jaIe chIe. duHkha khyAlamAM rAkhIe to manuSyabhavamAM moja mAnIe nahi. mAMDave thayelI bhUla te mote sudhare devagatimAM to Akho bhava baLatarA, be vepArI sarakhA eke mAla na che. pisA ghalAI gayA hatA. bIjAe vepAra karyo koTidhvaja thayo. khe ke dAjhe." kedane ghera sarakhI karI, koIne sarakhA chokarA thayA hoya. ekane chokaro marI gayo. pelAne tyAM lagnanuM taraNuM baMdhAyuM ke chokarAnuM mota dhyAnamAM Ave. A manuSyabhava pAmyA dharmaArAdhananI sAma, lAyakAta pAmyA, UMcA deva thayelA dekhyA te vakhate zuM thAya ? joDe kriyA karavAvALA, jeDe rahevAvALA eke UMce devaloka prApta karyo hoya, ApaNe DhaMgadhaDA vinAnA heIe zuM thAya ? idramahArAjanA airAvata devatAe pahelavahelAM idrane oLakhe tyAre thayuM ke A to mAruM apamAna karanAra kArtika, tethI krodhe dhamadho. mAlika che, devalokane mAlika A nokara chatAM tenAthI rahevAyuM nahi. eTale ene be hAthInA rUpa karyA. eNe be karyA ke iMdra karyA cAra, A devatA Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paNAnI sthiti. je ahIM ajJAnatA hoya te tyAM naDe che. tyAMnI ahi dekhIne baLatarA thAya. devatAo pathArApamAM ghaNuM khUre che. vAMdaro phALa mAratAM cUka manuSyapaNAmAM phALa mAravAnI hatI te vakhata cUkyo. rakamanI bhUla thAya to saravaiye ThekANuM Ave. jIvananA vartanamAM bhUla thaI te varSa bagADe" huM kharo vakhata bhUlyo, te vakhata Ama karyuM hatuM te mAruM kAma thaI jAta. devabhavamAM gayA pachI A bhavane aMge pastAvo haze. mAre sAdhana, zakita hatA, kaMI kAmamAM lIdhA nahi tethI A dazA thaI. mAMDave thayelI bhUla te mete sudhare, vacamAM sudhare nahi. tema manuSyabhavamAM thayelI bhUla te sudhare palyopame sAgaropame ke pachI devatAnA bhavamAM sudharavAne vakhata nahi. bhagavyAja karavI paDe. emAM sudharavAnuM sthAna nahi. je bhUlamAM sudharavAnuM sthAna nathI te bhUla thatAM keTalI sAvacetI joIe. je bhUla palyopame, sAgaropame sudhArI zakAya tevI nathI, te sudhAravAmAM keTalI sAvacetI joIe, viNasyA pachI vicakSaNapaNuM Ave. vinAza vakhate sAvacetI rahetI nathI. khasa khaNIe, baLatarA thAya tyAre have na khaNuM ema thAya te navI kharaja UbhI thAya tyAM sudhI navI caLa UbhI thaI ke badhuM bhale, pharI khaNavA mAMDayo. devabhavamAM gayA, baLIne rAkheDA thayA pAchA AvyA ke pAchA enA e. manuSyabhavamAM bhUlabhUlAmaNamAM musApharI karavAnI che beya AtmakalyANanuM rAkhIe, cAlavA mAMDIe tyAM ghara, kuTuMba, vepAra vagere vacamAM Ave. je mArge javuM hatuM te mArga bhUlyo. vIse kalAka bhUlabhUlAmaNImAM cAlIe chIe. sAce mArge calAya nahi. sAce mArga maLe nahi manamAM thAya AtmAnuM kalyANa karIe paNa kalatra, kAyA, kuTuMba ane kaMcananI bhUlabhUlAmaNImAM pasI jaIe. cAra sivAya pAMcamA rastAmAM javuM pAlavatuM nathI. bhUlabhUlAmaNImAM gaye bharAI jAya, jAya te pAcho phare. najara te kaMcana, kAmini, kAyA ane kuTuMbamAM. pAchA vaLIvaLIne tyAM AvIe chIe. bIje raste javAmAM koI Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsaThamuM ] sthAnAMgasUtra [385 jAtanI mananI kacAza rahetI nathI. sIdhe raste jatAM kacAza rahe. kaMcanane vicAra karIe te vakhate A pApa kyAM vaLagyuM, kyAM chUTaze evo vicAra AvatuM nathI. bhUlabhUlAmaNane raste sAcA rastAne khyAla Avato nathI. kAusagga karIe temAM paNa phalANAne vivAha kare che, A sthiti che to bhUlabhUlAmaNImAMthI nIkaLavuM zI rIte ? devatAnA bhavamAM hatA tyAre thayuM hatuM ke nahi bhUluM, paNa AvyA ke pAchA enA e ja. A du:khanA kAraNe, ene aMge vairAgya kene nathI hotuM. paNa e te phegaTie. saMsAramAM duHkha dekhIne duHkhanAM kAraNe dekhIne virAgya thayuM te gaTiyuM. duHkhanAM kAraNathI kaMTALavAnuM ke na hoya ? cora cerI karatI vakhata phaTakA khAya te vakhate to kaMTALe che. jyAre sukhanAM kAraNo dekhAya temAM vairAgya Ave tyAre enuM nAma vAstavika vairAgya." abhavyane sukhanAM kAra mAM vairAgya heca nahi. duHkhanAM kAraNathI te vairAgya abhavyane paNa Ave che. bhAgyane te sukhanAM kAraNamAM vairAgya heya. viSaya dekhItI rIte sukha denArA heya, kuTuMba vagere badhA sukhanA kAraNo mAlama paDatAM hoya te paNa mArA AtmAne to kamathI jakaDanArA che te bhAsa thAya, tethI choDavA lAyaka che ema thAya tyAre samyaktvanuM lakSaNa je nirvedI tene bhavanirveda ane cAre gatine nirveda thavo joIe. cAre gatithI uga na thAya tyAM sudhI samakti vasyuM nathI. arara ! deva, guru ane dharmane mAnIe chIe chatAM kahe che ke amane samakti maLyuM nathI ? vAta sAMbhaLIne vicAra kare tenI sAthe vAta thAya, vAtane karaDavA mAgatA hoya tenI sAthe vAta thAya nahi. eka mANasa ughADI taravAre, pATo bAMdhelo deDo. zatru che pUrvamAM ne pote dotho AthamaNe. tene zaro saradAra kahe ? zare ke bAyalo kahevo? bAyale. badhuM che paNa doDe kaI bAju? ane kAMTAnA kANu sAthe seyanuM kANuM paNa rUjhavavuM paDaze arihaMtane deva, zuddha sAdhune guru ane kevalInA kahelA dharmane 25 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna mAnyA paNa zAne mATe mAnyA ? mekSa meLavavA. cAre gati kharAba che tethI mekSa meLavavAne. jene ahIM meAjamA che tene mekSe javuM te dezanikAlanI sajA kharAkhara che. jene manuSyati, devatimAM sAruM heya, tene mekSe javuM te tItha kara dezanikAla karanArA lAge che. cAre gatine bhayaMkara mAneA tA tIrthaMkara upakAra karanAra gaNAya. manuSya ane devatAnI AMta bhaya kara lAge te mAnavuM ke tIrtha karate zaraNe AvyA che. cAra gatimAMthI kAimAM rahevuM hoya tene tIrthaMkara kAmanA nathI, manuSyati vagara karmAMte! kAMTA nIkaLe nahi. te te kAMTAnuM kANuM rUjhavavuM paDaze, tenI sAthe seAyanuM kANuM rUjhavavuM paDaze. kAMTA kADhavA sAya vAparI tethI. cAre gatimAMthI ekapaNa gati sArI lAge tyAM sudhI tIrthaMkara ApaNe mATe kAmanA nathI. cUranArAne rakSaNu karanArA eka raste janArA hAya nahi. kaDiyAnI lelo haiAya che. krAsa meATI hAya che. krAsane lekSIne banAva na hoya. krAsanu kAma khedI kADhavAnu te lelInuM kAma caNavAnuM. cAre gatithI ga thAya, cAre gatine bhayaMkara samaje ane zuddha deva, guru ane dharmanA AdhAre AmAMthI nIkaLI zakIza ema dhArI Alabana le teA te vAstavika Alekhana kahevAya. cAre gati caravAnuM manamAM nathI, pacho deva, guru ane dharmane mAnavA te pUrvamAM zatru ane deDavuM. pazcimamAM enA jevuM thAya. zarA saradArapaNuM kayAMthI Ave ? cAre gatinA uddega samakitIne hAvA joIe. du:khanI tIvratA tyAre ja jhaLake ke khIjAne tenAthI bacAvavA mAge. tIvra du:kha hAya tA thAya ke bhAI mAthAnA kApanArane paNa AvuM na hA. du:khano tIvratA mAlama paDavAne lIdhe khIjAte na hai| tema thayu. tema ahI je vakhate jIva samyakatva pAme, cAre gatinu bhaya karapaNuM dekhe, te vakhate thAya ke kAI paNa jIva A cAra aMtamAM sUrA nahiM. tenu' nAma ja viniyoga. peAte je cAra gatinA cakkaramAMthI accA tavA khIjAne bacAvavA mAge. jaina dharmanA uttamattA zAne lIdhe ? pratikhAdhane pratrajyA pAmyAnI sAthe gaNadhara mahArAnae jIvAne Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsaThamuM ] rathAnAMgasatra [ 387 cAra gatimAMthI kADhavAne mATe udyama karyo. badhA uTharI jAya ne kaI cakkaramAM cUrAya nahi tethI bAre aMgonI racanA karI. AcAranI mukhyatAe bAcAraganI, vicAranI apekSAe sUyagaDAMganI ane vyavasthA karavAne aMge kANugano racanA karI. temAM pAMca mahAvrato che ema jaNAvyuM. jainadharmano uttamatA, zreSThatA hoya te kevaLa pAMca mahAvratane aMge che. bIjA dharmonuM mithyAtvapaNuM hoya te te pAMca mahAvratanI khAmIne lIdhe, dayA sArI kahenArA badhAM che. hiMsA sArI che ema kahenArA koI nathI. bIjAo paNa sAruM gaNanArA che, kahenArA che te raste pravartAvAvALA che. "yama" zabdathI yA mAne che, kaI zikSA ane niyamathI dayA mAne che, paNa dareka mAne che, tethI A pAMca vastu pavitra che.. phaLane pheMghA pachI AMbAnI kiMmata keTalI ? dayA vagere A pAMcane siddhAMta svataMtra siddhati che. pratitaMtra siddhAMta mAtra ApaNe ja mAnatA heI, bIjo koI mAnato na hoya, kahenAre mAna hoya. nigodanA nuM pratipAdana jeno kare te pratitaMtra siddhAMta. niyAyika, sakhya ane bauddhane nigoda mAnavI nathI. pRthvIkAya kevaLa svataMtra siddhAMta ekalA jene mAne che tethI svataMtrapratitaMtra. bIje siddhAMta agni, vAyu vagere che tevuM kahevAmAM Ave te sarvataMtra siddhAMta che, sarva zAstravALAne mAnyA sivAya cAlyuM nathI. sarva matavALA mAne te sarvataMtra siddhAMta. adhikaraNa siddhAMta samajavA mATe cAlatI vAta laIe. keTalAMka zraddhAhIna heya. eka navakAra gaNe to pAMcase sAgaropamanuM nArakInuM AyuSya tUTe. ochA pAtramAM zAstranI yathAsthita mAnyatA Take nahi. mArgathI vimukha rahelAne zAstrano sAcI vAta karI tethI temane te saLavaLATa thAya. haiye gapano hAra paherelAM te bahAra Ave. khyAla rAkhyA hota to A dazA thAta nahi. "namo tALa" kahIne navakAra gaNyo tenAthI keTaluM siddha thayuM te gaNyuM. AMdhaLAne devI prasanna thaI. vaceTa chokarAnI Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna vahu sAtame mALe sAnAnI gALIe valeNuM kare te hu' dekhuM grema mAgyuM. pahelAM tA dekhavA mATe AMkhA, vaceTa eTale traNa cherA, sAtame mALa eTale riddhi, seAnAnI gALI riddhi,anesthAvara, jaMgama bharapaTTamikata A badhuM eka vacanamAM mAgyuM. namo astRitALa' eka vacana eye che chatAM emAM badhu AvI gayuM che. kAma, krodha vagerethI bharelA vAne vAsire kahIne jalAMrjAla ApI. arihaMtane namaskAra karavA lAyaka che. ariha'tane namaskAra jagatamAM advitIya phAyade karanAra che. arihaMtane namaskAra karavAmAM jiMdagInI saphaLatA, hAve che. keTalIka vakhata keTalAka mUkha bane che ke phaLane pheMdI nAMkhe. phaLane ghA pachI AMbAnI ki`mata keTalo? TuDhiyAe phaLane pheMdI nAMkhe, 'namo azciMtA ' khAle. namaskAranu phaLa cho paMca namukkAro ' te pheMdI nAMkhe che. . ' cArI karatAM AvaDI nahi. vastu AvI te phaLanI zuM kAma AzA kare!? sarva pApane nAza mAgyA. ' pannA paMca namukkAO ' sava pAponA nAza e sarva maMgala, e rUpa phaLa mAge che. A mAzaMsA bhavyane ja hoya che. huDhigmAne lAvuM e ja dhaMdhA che, jene cerInI Teva paDe, te mA'taiya lATa vaDe, temAMthIya uThAvyA sivAya nahi rahe. temAM dhara kayuM juduM che ? lumpakAnI leApavAnI Teva paDI. po paMca namurAro' vagere lepavAmAM zuM hatuM? zuM sAvadyapa hatuM, rhiMsA hatI ke lepAvyu` ? gAMDA hAthI mAvatane mArI bese, lApa ke sAvadyanA nAme pUjA uDAvI, 'to panna namukkAro' uDAvyuM. pAMca namaskAra teA mAnavA che pachI kyu' khATu' ke uDAvyuM? jJAnAvaraNIya ane dazanAvaraNIpa kama judAM mAnyAM che, sUtranA prAraMbhamAM pA 6 namuir' e pATha nathI. bhagavatI sUtrAmAM 'namo Topa lavalATUna' sudhInuM che. bhagavatItranA aMga tarIke kayAM keTaluM kahevuM te kahenAranI marajI. tuM namaskAra gaNe che te svataMtra gaNe che. ke bhagavatInA karanAranA kahevAthI gaNe che? Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsaThamuM ] sthAnAMgasUtra te AkhuM bhagavatI gaNatA rahe, adhUruM gayuM te pApI che. adhuM bolavuM te pApa che. navakAra bhagavatInI apekSAe leto hoya te bAkhuM bhagavatI bela. smaraNa karavAnuM vidhAna tyAM nava pade che. nava padenuM vidhAna te mAnavuM nathI. cerI karatAM AvaDI nahi. garAsiyAe corI karI ghInuM Dhepha upADIne pheTe bAMdhyuM. gharamAM rahelA pipaTe joyuM. tethI mAlikane kahyuM ke are, mAruM kahevuM sAMbhaLe ! A rajapUtane ardho kalAka taDakAmAM rAkho. bahAra jaine taDake vAtacIta karavA mAMDI ke ghI egaLyuM, gaLavA mAMDayuM. ThAkarane corI karatA na AvaDI. lupakene lepatAM na AvaDyuM. jeNe "namo arihaMtA gaNya teNe jagatanA kudevenI darakAra toDI dIdhI. A sudeva che ema mAnI lIdhuM, A tAranAra che ema mAnyuM. lAkha rUpiyA kahevAnI jago para rAkha kahe, saMsAracakra toDI nAMkhe tevI sthitinA pariNAma, temAM pAMcaso sAgaropama toDI nAkhavAmAM hatuM zuM ? "namo arihaMtALa kahevAthI arihaMtane sudeva mAnyA, saMsArathI uddharavAnuM mAnyuM te adhikaraNa siddhAMta. eka bAjunI sAbitI thatAM badhI bAbatonI sAbitImAM jAya, jema devane eka vacananI kabulAte badhuM karavuM paDe. nAmathakI prANAtipAta viramaNa vyavasiddhAMta che abhyapagama siddhAMta-je vAta pitAne mAnavI nathI, bIjo e vAtane phUTaphUTa karatA hoya te vAtane kSaNabhara kabUla karIne toDavA mAge. kAyAvALA Izvara te kartA heya nahi. basa, Izvara kartA ema bIjAne Agraha heya. mAne eka vakhata Izvarane kartA mAnIe, te Izvarane kayAM kAma karavAnuM kAma karavAnuM te kAyAthI kare, to IzvaranI kAyA kevaDI mAnavItame Izvara mAnI lIdhe ne? mAtra toDavA mATe kabUla te abhyapagama siddhAMta. tema ahIM bIjA lokoe mAneluM che. hiMsA na karavI, jUTha na bolavuM vagere pAMce mAnelA che tethI zAstrakAre kahyuM, A pAMca sarva dharmavALAoe pavitra tarIke mAnelA Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna che. prANAtipAtaviramaNa jene tame dayA, ahiMsA mAne te sarvataMtrasiddhAMta che. nAmathakI te sarvataMtrasiddhAMta che paNa UMDA UtarIe te sarvataMtra siddhAMta raheto nathI. - eke matamAM dayAnA sAdhane na maLe hiMsA ne kahe che? kIDI, makaDAne mAravA te bicAra ekeMdriyane mAnatA nathI to tenI hiMsA kayAMthI manAya ? to pachI tenI virati kayAthI manAya ? prANu upara e lenuM dhoraNa nathI. epriya jIvo e lekee mAnyA nathI. kaSakRddhi kadI Ave-hiMsA na karavI, paNa chedaddhimAM jAo te tenA sAdhane koI ja para maLe nahi. trasa ane sthAvarane bacAvavA mATe muhapatti, ogho ane kaTAsaNuM e sAdhana che tevA bIjI jago para nathI. eka paNa satanI aMdara dayAnA sAdhano na maLe. chedamAM bacArA chedAI gayA to tApamAM Take zAnA? zA mATe TaktA nathI ? padArthanuM svarUpa prati pAdana karavAnI vAta Ave tyAM khasI jAya. ' jana ane anya matamAM pharaka snAnane dharma mAnyo temAM sAMkhyanI zI dazA thaI? jainadharma jANyo hato te khasI gayuM. devatAo dekhADeluM te laIne kalpanA karavI paDI avyaktamAMthI utpanna thayuM. tevI rIte jagatanI utpatti lIdhI. navamA ane dazamA tIrthaMkaranI vacce e dazA AvI ke badhuM paramezvara kahe che. zAthI mAnavuM paDayuM ? kahe dhyeya cukayA. AtmAnI unnati mATe deva, guru ane dharmanuM ArAdhana hatuM te muddo pharI gaye. amane Apo, izvara tamane Apaze. badalo levA mATe ApavAnuM thayuM. jeno ne anyamAM A pharaka che. AtmakalyANa-AtmAno unnati mATe ane mokSa mATe dAna che. bIjamAM badale levA mATe dAna che. badalAnI buddhi thAya te bakSanAre je e. lenArA te. khAkhI baMgALI che. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! bAsAmuM] sthAnAM sUtra [ 39t meLavavA mATe levAnuM nathI- badale Ape keNu? juThI huMDI lakhI ApavI. tame mane Ape, Izvara tamane Apaze. IzvaranA nAmanA jahI huMDI cItarI AraMbhI guru thayA. dayAne muddo cUkyA. AraMbhI guruone jUThI huMDI lakhyA sivAya chUTake nahi. levAne mATe jUThI huMDIo lakhavI paDI. kalyANa buddhie hatuM te gayuM, sATuM thayuM. deze te maLaze. UMDA utaro to Ano artha sATuM thayuM. meLavavA mATe devAnuM nathI. dIdhe maLavAnuM che cokkasa juvAra vAvIe eTale dAMDA maLI jAya - atithisaMvibhAgane zikSAtratamAM lIdhuM. sAdhupaNAnA abhyAsane levAdevA che. dALaroTalI hatI te ApyuM. atithi vibhAgamAM sAdhu paNuM taiyAra thAya. be roTalI ApavI temAM sAdhupaNAnI nizALa zuM? A badalAnuM dAna nathI. saMyamamAM madada karuM chuM. madadathI mokSa meLave che. kalyANakaTie daLa AvyuM te zikSAtrata thaI gayuM. devAthI ja pamAya che e vAta khoTI nahi ane deze to pAmaze e vAta paNa beTI nahi, paNa sATuM kare che e kharAba devAnuM mokSane mATe, pAmavAne mATe devAnuM nathI. deza to pAmaze kharA. pAmavA mATe devAnuM na heya. kalyANakaTi mATe devAnuM hoya. pAmI jaIe, paNa badalA tarIke nahi. juvAra vA eTale daDA maLI jAya. prANatiSAtaviramaNa khasavAthI zuM thayuM? khoTI huMDI kenA nAme lakhAya? jene tarata pachI AvI zakAya nahi evAne. paradezInA nAmano kharI huMDI heya tevI rIte pATA badalA vALavA te paradeza rahelA IzvaranA nAmanI huMDI ThekayA ja jAya. tuM mane Apa izvara tane Apaze. A badhuM prANAtipAtaviramaNa khasyuM tene lIdhe izvarane mAnavo paDejenA nAmanI beTI huMDI lakhe tene caDhAva paDe, tenI belibAlA balavI paDe tevI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392] . sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna rIte beTI huMDI badalAnA nAme lakhavAvALAne IzvaranI huMDI lakhavI paDe, sarva mahAvratamAM paheluM mahAvrata prANAtipAtaviramaNa rAkhyuM. have vaidike, boddho kema khasyA te adhikAra agre. vyAkhyAna 63 bhavanuM bhayaMkarapaNuM lAge tyAre zuM thAya? sUtrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAjAne bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, ane mokSamArgane pravAha satata vaheto rAkhavA mATe pratibodha ane pravajayA pAmyanI sAthe AgaLa jaNAvyuM tema bhavanuM bhayaMkarapaNuM lAgyuM. jema eka manuSya pitAne darada thayuM hoya, varSonA varSo sudhI rIbA hoya ane DokaTaranA gharanAM AMgaNuM ghasI nAMkhyAM che. tevAne keI apUrva auSadha jaDe ane je vakhata ene roga AMkhanA palakArAnI mAphaka maTI jAya, te manuSyane pitAne roga maTavAnI sAthe A davAne lAbha jagata kema na le te vicAra thayA vinA raheto nathI. nazALAmAM pahelo naMbara mahArAjA saMpratine - jene vaigha ma nathI, darada gayuM nathI tevI sthitimAM tenuM te darada maTe. te te pahele paropakAra kayo samaje? jagatane e davA sulabha thaI jAya te raste levAne. zreNika mahArAjAe jevI dAnazALA na pravartAvI, kumArapAle jevI dAnazALA na pravartAvI tevI dAnazALA saMprati rAjAe pravartAvI, zreNika, kumArapAla zuM dayA ochI mAnatA hatA ? zreNikane viSe upAzakAzagamAM sAMbhaLIe chIe, revatI zrAvikAnI vAta cAle che tyAM amAri paDade vAgelo hato. mArAjA zreNika e dayAnI dAjhavALA, mahArAjA kumArapAtra aDhAra dezamAM trasa mAtranA amAripaDavALA. zreNika paMceMdriyane amAripa vagaDAvatA. mA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 33 pAla trasane paNa vagaDAvatAM, chatAM dAnazALAmAM pahelo naMbara mahArAjA saMpratine. kAraNa jayAM jAtismaraNa thayuM, pahelA bhAvanI dazA khyAlamAM AvI, herAnagatine khyAla Avyo, tene lIdhe mArA rAjyamAM kaI herAna thavuM joIe nahi ema thayuM. ATalI jabarajasta dAnazALA karAvI te pahelA bhavanA raMkapaNAne AbhArIdAnazALAo sAtaso karI dIdhI. daza gAunI vacce eka dAna zALA. te vakhate dasa gAunI musApharI svAbhAvika gaNAtI. sAta dAnazALAmAM keTale bhAga rokAye? traNe khaMDanI pRthvIne dAnazALAe vibhUSita karI. e saMpratine zAthI banyuM? kumArapAla ane zreNikanI vAta prasaMge kahI. mukhya adhikAra sa prati upara. anukaMpAdAnane aMge sAvaghaniravadane vicAra kare te sAta dAnazALAnI vAta karata nahi. jeo dayAne aMge kahetA hatA ke paisA devA, paNa A dAnazALA paisAnI nathI. khAvApIvAnuM, vastrApAtra badhuM devAnuM, enAthI baceluM rasoI mA laI jatA hatA. tene emA tamane ApuM te aDacaNa che? e cIje sAdhune devaDAvI dayA Ave te be paisA daI devA. bIjI gaDamAMja nahi. AraMbhasamAraMbha na thavuM joIe ahIM dAnazALAmAM badhuM devAnuM hatuM. saM prati mahArAje ATalI jabarajasta dAnazALA karI te pahelA bhavanA raMka pAne AbhArI. atismaraNathI pitAnuM raMkapaNuM sUjhayuM. pahelA bhavanI garIbAI sUjhI. nalIne sthAna sAcAnI utpatti pachI- sudharmAsvAmIjI mithyAtvamAM jIva kema herAna thAya che e jJAnanI zALA AkhA zAsana sudhI rahe tevI vahetI kare tene vadhA nathI. pATA mAM hoya to pATA baMdhAyAnI khabara paDe. tevI rIte sudharmAsvAmIjIne jyAM pratibodha thaye, pratrajyA maLI ke mAlama paDyuM ke A mithyAtvamAM jIvanI kevI dazA thAya che! temane uddhAra karavA Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kAMIka karuM. A vicAra karIzuM te mAlama paDaze ke gaNadharanAmakarmane upayoga kare temAM navAI zI? cAra jJAna maLyA che. gaNadhara padavIne upayoga jagatamAMthI mithyAtva, avirati kADhI nAMkhavAmAM thayA, pahelA mithyAtvI hoya te gaNadhara thAya ke cauda pUrve, bAra aMga raceja ema nahi. kaSabhasena puMDarIka thayA temane pahelAM Abhigrahika mithyAtva hatuM nahi. sAcAnI utpatti pachI nakalIne sthAna che. meLavIne bheguM kareluM eka samayamAM choDavAnuM kuda-nakalI de, kuguru ane kudharma e traNe kayAre bane ? sAcA deva, guru ane dharma utpanna thayA pachI. RSabhadevajInI kevaLajJAna pachI emanI utpatti che. rASabhasena je kuMDarIkasvAmI te Abhiprahika mithyAtvamAM na hatA, anAbhegaka mithyAtva hatuM. na sudevane ke na devane mAnavA AvI sthitivALAne che ke mithyAtva, aviratinuM sIdhuM jhera na Ave, paNa Ane lIdhe anAdithI rakha chuM ema te lAge. sanmArga sUjhayo hato te A jIva anAdithI rakhaData nahi. rakhaDavuM tyAre ja lAge jayAre nakAmuM pharavuM thAya che ema dhyAnamAM Ave, tyAre dareka bhavamAM A jIva gayo, e jIve meLavyuM ne melyuM. jiMdagIno jahemate meLavyuM te palakArAmAM melyuM. zarIra-AvyA tyAre AgaLanA asaMkhyAtamA bhAganuM. dareka kSaNe vadhAre karatA gayA. bhale pAMcaso hanuSyanuM thaI gayuM. traNa gAue AvI pahoMcyA. ATaluM badhuM jiMdagI AkhI jahemata uThAvIne meLavyuM. cAlI nIkaLyo tyAre eka samaya. -devatA-nArakI asaMkhyAta varSo sudhI meLavyA kare, meLavIne bheguM kareluM eka samayamAM cheDavAnuM. saravALe zUnya e vepAra ke? kayo bhava e hato ke jiMdagI mahenata karIne choDyuM nahi ? eke nahi. jema kAyAne aMge kahyuM tema vacanane ane manane aMge Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 35 ' vicAro! jamyA tyAre mA, bA zabda nahI AvaData, mA zabdanI muzkelI hatI. te dahADe saMskAro laI evA haziyAra thayA ke cAvaM se kalAka je bAbatamAM bolavuM hoya temAM bolavA taiyAra. vacananI zakti jiMdagInI - hemate meLavI paNa eka kSaNamAM khalAsa. kaye bave e vacananI zakita laIne java Avyo ? vacananI zakti laIne jato nathI. gayA bha mAM je zArIrika, vAcika ane mAnasika saMpatti meLavI hatI ke jenI gUMca paLamAM UkelI nAMkhe tevI tAkAta hatI. jJAna paNa paLamAM palaTAvAnuM. apratipAta upara jatA nathI. dareka bhavamAM zarIrazakita, vacanazakti ane mananI zakti meLavIne melI, keI paNa bhavamAMthI zarIra, vacana ane manazakti laIne bIje bhave jAte nathI, javAze nahi ane gayA nathI. "khedyo DuMgara kADhaye uMdara, paNa ahIM te uMdara jeTaluMya nathI. khAlIkhama. zarIranI zakti traNa gAunI te melIne javAnuM, cauda pUrvenI vacananI tAkAta hoya te melIne javAnuM, mananI tAkAta melIne javAnuM, saravALe zUnya Ave te vepAramAM bhalIvAra zuM? eka mIDu AvyuM te zuM, ane ekavIsa mIMDAM Ave to zuM? tema ApaNe dasa prANavALA dasa mIMDA, ekendriya cAra prANa cAra mIMDA toya zuM? saravaiyAmAM zanyavALA chIe. eka mANasa vepAra kare kaI na maLe te vakhate chAtI keTalI haNAya che? becAra vepAramAM chAtI tUTI jAya to anaMtA vyApAromAM saravALe zunya Ave te. chAtI barAbara kema rahe? vadhAre vicAra Avato hoya tene dara pAI de, ghena Ave. A jIva e anaMta bhavanA vicAravAyumAM jAya nahi. mithyAtvanA ghenamAMthI nikaLI gayo hoya ane samyaktvanI sAvacetI hoya to vicAra thayA vinA rahe nahi. samakitIne e vicAra thAya ke saravALe zanya ! keTalAMka baccane zIkhavavA mATe saravALe zunyavALo vepAra karAve. kamAya nahi paNa keLavAya te khare! zIkhavAne chokarAne Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna melIe tyAM zuM pagAra Ape che? gharanuM khAvuM ne nekarI karavI. paise kamAze nahi paNa parAkrama to keLavaze. parAkrama keLavavAnI jago para janma, jarA, zeka, maraNa ISTa, aniSTa saMgenAM khAsaDAM khAvAnA heya nahi. ekalA khAsaDAM khAvAnA te dukAne ke bese ? eka ja jAya, jenA mAbApanuM bhAna ThekANe na hoya te. A AtmAnuM - bhAna ThekANe na hatuM. karmarAjAnI dukAne buddhirUpI beTAne besA. maLavAnuM kaI nahi, khAsaDAM khAvAnA. samaje te paLavAra chokarAne -e dukAne rakhAya nahi. sAvaceta thayele evI dukAne rahe nahi, te. pachI sAvaceta thayele AtmA karmarAjAnA kalAlanI dukAne kema bese ? - karmakalAlanA kevA kAvatarAM e mAlama paDe, pharatAM dhyAnamAM Ave, khabara paDe to prathama lAlanuM ghara ukheDe. sIMcANa hAthIe tApasanA jhUMpaDAM ukheLyA. baMdhAyela hatA tyAre maheNuM mAryA hatA, tethI chUTale ke tApasInA jhUpaDAM sApha pitAne thayelI pIDanuM sthAna je vakhata pitAne khyAlamAM Ave te vakhate paheluM pAdara te e thAya. samakitavALAne khyAlamAM Ave ke pIDA bhogavavI paDI te kamane lIdhe. karmanI dukAna pheMkavA mATe dareka gaNadhara cauda pUrve ane bAra aMganI racanA kare che. karmanI kUratAne khyAla che. bIjI bAju mithyAtva, aviratine lIdhe thayelI AtmAnI herAnagatine khyAla che, tethI cauda pUrva ane bAra aMga kema na race ? * eka ja namIrAne lIdhe AkhuM kuTuMba poSAya AcArapradhAna AcArAMga ane vicArapradhAna sUyagaDAMga racyuM. vargIkaraNanI dRSTie taNAMgajInI racanA karI pAMcamA ThANumAM pAMca mahAvrato jaNAvatAM kahI dIdhuM ke kharekha mahAvrata hoya to te eka ja che. eka ja nabIro hoya tene lIdhe AkhuM kuTuMba piSAya. tIrthakarane lIdhe tIrthakaranI mAtAo drinA namaskAra pAme, nahi te - tIrthakaranI mAtAmAM zuM jJAna, darzana ane cAritrane niyama che? kaze nathI. AvelAM svapnanuM phaLa paNa jANavAnI tAkAta nathI. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bresaomu ] sthAnoMgasUtra [ 397 jemAM samakita, jJAna ane cAritranA niyama huM tevI eka strIjAta, tene iMdrone namavuM paDe. trileAkanAtha tIrthaMkaranA pratApe eka kuTuMbane nakhIre.. anekane eLakhAve. pAMca mahAvratAmAM nakhIya hAya tA te prANAtipAtaviramaNu che. cArenI kiMmata ane lIdhe che. sAcu chatAM narake javAnA, jIMDuM. chatAM taravAnA hiMsAvALuM sAcuM tene zuM karavAnuM ? jenI kUkhe tIrthakara na AvyA haiAya tevI sAmAnya srone iMdra phruTa kahe. tI kara janmyA che te mAtAne snAna, vilepana ane namaskAra badhu kare che. A jo praNAtipAtaviramaNurUpI nakhIrA mahAvratamAM na hoya te eke mahAvrata joie nahiM. jemAM hiMsA hAya tevuM adattAdAnaviramaNu hoya teA nakAmuM. jemAM hiMsA hoya tevuM brahmacaya' hoya to nakAmu. eka narAne lIdhe tItha'karanA mAtApitA kuTuba pUjAya che, tema pAMce mahAtratemAM prANAtipAtaviramaNu nakhIrA tarIke che. hiMsAthI virati hoya tA aa u khAle te sAcu. jete jiMdagI sudhI z2a u nahi khelavAnA paccakkhANa karelAM che te prANAtipAtaviramaNane bacAvavA mATe jADu khele tAya te sAcu che. pAradhI AvyA, mRgalAM kayAM gayA ? pote dekhyAM chatAM nahi dekhyAM kahe che. jUThThuM' chatAM sAcuM, prANAtipAtaviramaNu upara STi gapta tethI. mAruM vacana jAnavaranA dhAtanuM kAraNa na manavuM joie te muddAthI kahyuM' tethI te sAcu, e jagA para e jAya che. sAcu chatAM jUThThuM. jUduM ja nahi paNa narake laI janAruM. kema ? AvuM sAcuM narake kema lai jAya ? nakhIrA khasI gayA che. hiMsAnI viratinuM vrata khasI gayuM tethI te sAcu` chatAM narake javAne, te jUThuM' chatAM taravAnA. gautamasvAmI ane mRgAvatI rANI-- adattAdAna tA sIdhuM che. adattAdAna levuM e hiMsAnuM kAraNa, dattAdAnavirata rahe ane ahiMsA tUTe. attAdAnavirati jAya ane Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3i98 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ahiMsA rahe. zI rIte bane? je jIva A. hemacaMdrAcArya jevA zAsanaprabhAvaka thavAnA nizcita jaNAtA hoya tyAM mAbApa rajA na de teya tene AcArya uThAve to zuM thAya? kaMI nahi, devacaMdrajIe uThAvya. zAsananI aMdara prANAtipAtaviramaNane kaMko vagADe te aMge adanAdAnanI chUTa. cheDI dIdhuM heta to adattAdAnaviramaNa pAmyuM gaNAya ke ? mRSAvAda ane adattAdAnane aMge upasarga apavAda prasaMgo bane. baMne bhinna che. hiMsA, jUTha, corImAM banne vastu che, paNa maithuna te ekarUpa che. mithunamAM be bhAMgA nathI. tyAM hiMsAnI viratine nabIrA tarIke kema TharAvaze? brahmacaryathI brahmacaryanI guNimAM AvI jA! gautamasvAmIjIne mRgArANI jevA gayA tyAM guptinuM sthAna kayAM ? jovA na gayA heta, vAta jAhera na karI hota to mRgAdevIne, sabhAne zuddha pratIti thaI te thavAne prasaMga Avata nahi, bhagavAna mahAvIra AjJA Apata nahi. gutinI virAdhano chatAM bhavyonA uddhArane muddo hato. bhagavAna gautamasvAmIe pApanuM phaLa bhogavatA puruSane dIThe tene aMge prazna karyo, bhagavAna ! AvA duHkhI AMdhaLA hoya che? AnA jevAM to kAMI dukhI nathI, mahAvIra kahe che. mRgArANIne chokaro tenI dazA te vicitra che. huM jevA jAuM? te kahe, jA! gautamasvAmIjI Ave che. mRgArANI UbhI thAya che. kema AvavuM thayuM? chokarAne jovA ! cAre chokarAne snAna karAvI page paDAvyA. A chekarAne jovA nathI AvyuM. tyAre ? bhaMyarAmAM rAkhe che te chokarAne je che ! jamyA te vakhatanI e dazA che ke pahelA garbha che tethI saMbhALavAne ema rAjAe kahyuM che tethI rANI jIvato rahevA de che. jIvato rahevA daI badaAbaru keNu sahana kare che meyarAmAM rAkhIne pAlana karavuM te jAherAta thAya nahi, ne jIvate rahe mATe. pote pAlana kare che tene aMge gautamasvAmIne rANI kahe A vAta mArI khAnagI che. rAjAne paNa meM chokarAne kayAM rAkhyo Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tresaThamu' ] sthAnAMgasUtra [ Te te mAlama nathI, pALuM chuM te jANe che. mRgArANI camake che. A kANe kahyuM ? bhagavAna mahAvIre. advitIya jJAna, darzana ane cAritrane dhAraNu karavAvALA che temaNe kahyuM, mRgArANIne sa MteASa thayA, badanAmI nathI. vAta kare che teTalAmAM khAvAne vakhata thayA che. bheAjanathI bharIne gADI AvI. maNusene visarjana karyAM. khAkSatAnI sAthe evI durgaMdha AvI ke sahana na karAya. mADhe muhapatti rAkhIne melatA hoya tene mAMDha mAMdhavAnuM kahe temAM navAI zI ? je akkala na rAkhe te kahe-meDha muhapatti bAMdhavAnuM kema kahyu, kapaDu' bAMdhavAnuM kema na kyuM ? gautamasvAmI dekhe che, gaNadhara na hoya te| dudha bIjA sahana na karI zake tevI. mAtA tA rAmane lIdhe sahana kare che. ekalI mRgArANI, ekalA gautamasvAmI, guptinuM sthAna kyAM ? mahAvIre meAkalyA na hota tA sthiti kharAkSa hatI te gautame saMbhaLAvI sabhAnuM hRdaya pIgaLAvI nAMkhyuM. te na khanata. tenI pUrvanI sthiti te vipAkatu. paheluM ayana. parigrahanA tyAga keve? parigraha cheDavAthI hiMsA thAya ane pariyaha rAkhavAthI daiyA paLe tevuM rahetuM haze? pagriha rAkhyA chatAM je prANAtipAtaviramaNuthI bacAya te parigraha, na bacAya te aparigraha nahi, kAmaLIne aparigraha thayA e parigrahapaNuM vakhANuvAlAyaka kharuM ke nahi ? pAtra na rAkhavuM. hiM'sAne poSaNa karavAvALI mAdhukarIvRtti viccheda karI 64 pAtrane parigraha gaNe teA te virati prANAtipAtane lAvanArI, kasAionI je sthiti na DrAya te sthitimAM emane javuM paDe. glAna sAdhu hoya, pAtarAM rAkhavA nahi tyAre dAMDA mArIne gAcarI mekalavA ke zrAvaka lAvIne khavaDAve ? vRddhane vahevaDAvI de, kAraNa pAtra nahi, kAju lAve, kANu Ape ! munipaNuM le te vakhate vRddha nahi te kabUla, pazu lIdhA pachI vRddha na thAya tene ijArA che? nAgA raheA tA ziyALAmAM nyumeAni thAya gRhasthA meTara rAkhe dhAsa bharI rAkhe temAM sAdhu bharAi jAya, taDakA paDe tyAre nIkaLe. pahelAM zuM karatAM ? * Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oo ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna guphA, oraDA jevuM hoya temAM nAgA rahe, cAre bAju agni saLagAve paga baLavAnA dAkhalA che. agninI hiMsA thAya toya nAgA rahevuM kabUla Avo parigrahane tyAga ghU ghU karavA je. bAkInA to prANAtipAtaviramaNanA sipAIo prANAtipAtaviramaNarUpI nabIrA khasI gayo che. pace mahAtratamAM nabIrArUpe heya, cArene zikhare pahoMcADanAra hoya te te paheluM mahAvrata che. tethI pace mahAvatemAM paheluM ene sthAna ApyuM, eka ja vrata prANAtipAta viramaNa, bAkInA badhA tenA rakSaNa mATe, kahe ke enA sipAIo. satyavrata, adattAdAnaviramaNa, brahmacarya ane parigrahaviramaNa e paNa prANAtipAtaviramaNanA sipAI. nabIrA vinAnI kharI nakAmI- tIrthakare dIkSA ApI parigraha kayAM rahyo ? Akho jIva svIkAryo mahAvIra mahArAjanA ziSya gautama e paNa eka aMtevAsI che tene kahe mahAparigraha ! keTalAka ajANyA hoya che ke, zvetAMbarane rivAja sthavikipIno che digaMbarono rivAja jinakaTapI che. keI jinakalpI pIchI, kamaMDalavALA hoya nahi. pachI ke je upakaraNane lAyakanI nathI, pramArjanane lAyakanI bhale heya. pachI pUjavA mATe. eka phUTanuM pagaluM, aMdhArAmAM kUTa pUchate pagaluM rakhAtuM nathI. eka phUTa pagaluM rAkhavAne cAra phUTa javuM joIe, mApI le ! enAthI ochuM hoya tyAM sudhI jayaNathI pagaluM mukavA mAge te jANa beTI gaNAya kahe ke rAtre hale javuM paDatuM nathI, ke sUo tyAM Dale jAo cho ! hAthIpaga jeTaluM pramAjana karavuM paDaze. jayaNuM khoTI heya te e aparigraha prANutipAta lAvanAre thayo. 'nabIrA vinAnI bairI nakAmI.' pAMca samitimAMthI eka samiti nathI. mA vagaranA chokarAM saMmUrimA heya. isamiti-ahIM beThA che, kIDInuM dara nIkaLyuM. pUjaNathI keTaluM pajavAnA? mArapIcho kAma kare che. Asana upara besatAM aMgopAMga pUjavAnA zAthI? morapIchIthI pUjavA jAya Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tresaThamuM ] sthAniMgasUtra [ 401 tA pUjAya niha. niha vasati pramAna ke lijatAM pramArjana. kharcosamiti AbhalAmAM. mA vamaranA samucchimA. bhASAsamitimAM vari devatAone mATe kahevAmAM Avyu` ke hAthe vastra rAkhyA vinA mele tA sAvadyabhASA. eSaNAmiti eThavADa tarIke rahetI nathI--- iMdranI sAvadyaniravadha bhASA kayAre? vastra rAkhIne mele tA niravadya. melatI vakhata vastra rAkhe nahi te tamArI bhASAsamiti bhekhaDamAM bharAI gaI. devagurune vaMdana karatI vakhata hAtha joDaze! ke nahi ? eSaNAsamitine eThavADa rahI zake tevA nathI. hAthamAM laine khAtu, DhALAyaphaLAya te nIce. te pANI gRhasthA pAse paraDhavAve. bairAM aDe teA tene saTTo gaNuvA nathI. navamI kti zrI maDe te. eka ja gherI khAvu` paDe. bALakA maMgecarI pharI na zake tevAM hAya, vRddho TaLavaLatA phare tyAre bhAsAfemane peTa bharIne besavu' zI rIte bane ? nAtaruM' Ave te chekarAMne melIne mAbApathI nathI javAtuM, te khALa, gvAna ane dhRskrute TaLavaLatAM maTIne mese tenA kALA kevAM haze ? eSaNAsamiti eThavADa tarIkeya rahetI nathI. prAzrutipAtanI viztI na rahI te pAMca vratAnI pA uccArapraNavaNu-'DilamAtrAne aMge vicArIe te te varasAdane aMge vAre thAya ane pAtru' rAkhavu nahi, varasAdanI dhArAmAM jaze? uccArapariApananuM mIMDuM. bhAMDane sabaMdho ? digabarapaNa rAkhavuM che. AdAnanikSepa kAnu' ? diga'khare samRrcchima jevA mAtApitA vinAnA jaNelA nathI. tAtparya ke emane A rIte samiti nathI. zvetAMbarAmAM pAMca mAtA hAjara che. prANAtipAtanI virati na rahI tA pAMca tratAnI pAka. digaMbarAmAM hiMsAnI viratine sthAna nathI. digabarAmAM Alo, muhapatti paradeza meklyA. mRSAvAdaviratimAM pahelA vAMdhA e ke upakaraNune upakaraNu na mAne. uSAdhi ne parigrahanA pharaka 26 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ]. sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna na samaje tenuM mRSAvAdaviramaNa kayAM Take? dharmanA Agamane mRSAvAda TALI zake nahi. peTa pALavAnuM upakaraNa kamaMDalu. jIvane bacAvavAnuM u5rANa nahi. kALIe kasAI mINanAM putaLAM banAvIne mAre te paNa kasAI adattAdAnaviratine aMge vicAra karIe te adAmAM te jiMdagI kADhavI che. zAstro, mUrti ane tIrtho zvetAMbaranA coravA che. digaMbarane dizA e ja vastra che. kahe tamArI jaDa vastravALAmAM che. dizAne paNa vastra mAnIne rAkhe che. kALIo kasAI mINanA pUtaLA banAvIne mAre te paNa kasAI. zvetAMbara mata kahetA nathI paraMtu jainadarzana kahIe chIe. koI cIja gIrave melI hoya ne rAterAta uThAvI lAve te corI che. tame arpaNa karI tene purAvo lA. tamArI apekSAe eka tIrtha nathI. tamArA tIrtha kara te jamInane aDatA nathI. addhara addhara pUjA karavI che. jamInane aDelAne pUje che kema? tamArA matathI mithyAtvI Thare che. e bahmacarya kevuM ? brahmacaryane aMge vicArIe to strInI ja 5ra sAdhune rahevuM zebhatuM nathI. strInI AgaLa nAgA UbhA rahevuM. strIne aDe nahi te bhakita thAya nahi, AvA brahmacaryanA pAlaka zI rIte? mahAvIra vItarAga thayA te bairInI bheLA beThA na hatA. * parigrahanI virati keTalI ? parigrahavirati-lUgaDAM choDavAM ane jeDe ne joDe paMDita, bhakate ene bhaktANI rAkhavI che. parigrahanI virati keTalI ? pAMce mahAvate palAyana karI jAya che. samiti rahetI nathI. prANAtipAtaviramaNa rUpI nabIre jyAM khasyA tyAM piAla nIkaLI gaI. AthI pahelA mahAvrata tarIke prANAtipAtaviramaNane kema rAkhyuM te khyAlamAM AvI jaze. jainadarzananI aMdara kapa, cheda ane tApanI zuddhi vizuddhapaNe rahI, Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 64 vicAra AvavAnI muzkelI, tA vana kyAMthI ? sUtrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAvAmIjIne bhavya jIveAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, zAsananA hitane mATe ane meAkSamAganA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratimASa ane pratrajyA e e vastu jyAre prApta thai tyAre anAdithI bhavabhramaNu karI rahelA jIva kevI rIte herAnagati bhogave che, svarUpa cUkIne bhaTakyAM kare che enA khyAla Avyo. cAre gatimAM-saMsAramAM rakhaDatAM rakhaDatAM pAtApaNAnuM bhAna naheAtuM. pAte pAtAne ALakhe e dazA nahotI. mAtra dekhatA hatA kAne ? pArakAne. ApaNe manuSyagatimAM AvyA chIe. sannI paMce driyapaNuM A kSetra vagere maLyA che, chatAM peAtAnuM bhAna AgaLa karAtuM nathI paNa pArakuMte pArakuM bhAna AgaLa karyo kare che. vicArA ke bhalabhalA hisAbanA karanArA evA je hisAbamAM bhUlI jAya te hisAba dhULamAM ramavAvALA chekarA kahI de, te kalpanA karyAMthI ? jinezvaranA zAsanane pAmyA chatAM peAtAnuM bhAna AtAne AAvatuM nathI. rAtadivasa pArakuM bhAna AvyA kare che. se| varSanI jiMdagI kahevAya temAM peAtAnuM bhAna karavA mATe keTalA vakhata ? huM asaMkhyAta pradezI siddha krama thAuM e bhAna kyAre Avyu bAbatane vicAra AvavAnI muzkelI, te vartana karyAM hyu mULathIja hisAba kheATA rakhaDela cheAkarA dharamAM na rahe te dukAna para besavuM paDe te krIDIo caTakA mAre. svasvarUpanA vicAramAM AvyA ke kaMTALA. pudgalane tenA sAdhanA karavAmAM janmeAnA janmA cAlyA jAya tenA kaMTALA Ave nahi. tArI kathA jarjarita thai gai che, teA kahe che A mAchalAM pakaDavAnI jALa che. meLAne! tema bhUlyA che anAdi mAchalAM khAya che? mULathI ja hisAkha are, dArUmAM khATA che, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kaI jago para bhaye tenuM ThekANuM nahi. anAdithI bhUlate cAlyo che. svapaNAnuM bhAna AvavuM muzkela paDe che. ekendriya yAvata, paceMdriya sudhI svanuM bhAna Ave nahi tyAM sudhI A muddagalapariNati phasAvanAra che tene rAkhavI na joIe te vicAra Ave zAne? jagata svanA akhADAmAM dAkhala nathI thayuM- gaNadharanA khyAlamAM A vAta hoya che ke jagata paranI pIDAmAM paDI rahyuM che. svanA akhADAmAM dAkhala nathI thayuM. have zuM thAya ? musApharImAM nIkaLyA hoIe. rastA jovA deDIe. rasto maLI gaye te bIjAne lAvavA bUma mArIe chIe. eka mANasa sIdhe gAmamAM jaIne bese, bIjAne kahe nahi to tene mUrkha kahe. hAthamAM raste AvyA pachI bIjA bhulA paDanArAne rasto na batAve te mANasAI na kahevAya, gaNadhara mahArAje pratibodha ane pratrajyA pAmavAnI sAthe cauda pUrve ane agiyAra aMganI racanA kema karI tene khyAla Avaze. anAcAra e ubhAganI deha- gaNadhara mahArAja pratibaMdha pAmyA ke khyAla Avyo ke rava te A che. svanuM bhAna kema karAvuM? paranI prIti ochI thAya, unmArge doDI rahyo hoya tenI deDa ochI kare te sanmArge AvI zake. agiyAre aMgamAM pahelAM AcArasaMga AcAranI mukhyatAo karyuM. unmArganI doDa ochI karAvavI. dha, mAna vagere unmArganI. deDa hatI. AcArane prathama sudhArI levA. anAcAra e unmArganI doDa, AzradvArane rokavA taiyAra thAya nahi, khoTA mArgathI khase nahi tyAM sudhI sAce mArge lAvI zakAya nahi. mATe ThANAMgamAM kahI gayA te dhyAnamAM Avaze ke AraMbha parigrahanA paccakhANa mATe dha sAMbhaLe. zAstronAM vAkya sAMbhaLavAne mATe adhikArI sAdhu & dharma jANe kezu? samakita pAme keNI zrutajJAna pAme kezu? Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cosaThamuM]. sthAnAMgasUtra [405 saMvara kare kezu? AraMbha parigrahanA paccakhANuvALA. AraMbhaparigraha dUra thayA hoya te sAMbhaLavAnuM zuM ? ahiM zravaNa kahyuM te jJAna utpanna karavAvALuM, jJAna utpanna na thavAvALuM zravaNa te zravaNamAM na levuM. te zravaNa AraMbhaparigrahanA paccakakhANa hoya to bane. zravaNanA adhikArI mukhyatAe zramaNa-sAdhu, zAstranA vAkyo sAMbhaLavAne mATe addhikArI sAdhu. zAne bhaNavAmAM elI sAdhutAnI ke yugamAM sAdhutAnI jarUra che ema nahi, sAMbhaLavAmAM sAdhutAnI, roganI jarUra che. sUtranI vAcanA lenArane paNa sAdhutAnI, yoganI jarUra che. sUtragata padArtho sAMbhaLavAnA kene? dhamanuM zravaNa e AraMbhaparigrahanA paccakkhANa, dharma zabdathI Rtudharma laI laIe. sUtragata padArtho te padArtho sAMbhaLavAnA kone heya? AraMparigrahathI viramelAne. zravaNano adhikArI ke zAstromAM sutronA yoga che. te pitAne vAMcavuM hoya te pahelA karavAnA che. bIjAne vaMcAvavAne mATe karavAnA nathI. gurumahArAjanI pAse sUtra sAMbhaLavA pahelAM ganI kriyA karavAnI. vAcanane hukama pachI levAne. mRtadharma sAMbhaLavAne mATe te ja lAyaka ke je AraMbha parigrahathI viramela heya. sUtraprApti karavA mATe je tapasyA tenuM nAma upadhAna upadhAnamAM pauSadha kema rAkhavA paDayA ? tapasyA ekalI kema na rAkhI ? navakArane aMge je ke zAstrakAre rAkhyuM hatuM ke amAraMbhI ane aparigrahI na hoya te paNa ApavA. AraMbhaparigraha choDelo heya tene paNa sUtra ApavA. upadhAnamAM pauSadha.nAnA manuSyone aticAranI gAthAne khyAla haze. "gare vira vahumA vAge' e upadhAna vastu cekanI nikitakAre kahyA chatAM, mahAnizIthamAM jANuvyA chatAM khyAlamAM na Ave to eka ja vAta, basa, zabda Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bolI ja che. amuka tapasyAthI aMga bhaNyA, amuka tapasyAthI upAMga bhaNAya. te tapasyAnuM nAma ja upadhAna. sutraprApti karavA mATe je tapasyA tenuM nAma upadhAna. manuSya pAse vastu kharAba kahIne, vagovIne choDAvAya kAM te bhAre kahIne choDAvAya. upadhAna nakAmA, ne sarakAra kahe che te kheTuM, AvuM kahIne upadhAna choDAya che. upadhAna jarUrI che. zrAvakanA avatAramAM upadhAna na karIe to na cAle, paNa A upadhAna thAya che te ThIka nathI. AvA AvA thavA joIe. ema vidhinI jarUra dareke samajavAnI. vidhi karavA mATe ne avidhi TALavA mATe kaTibaddha thavAnI jarUra che, paNa vidhinA nAme ceDA kADhIne vastune khaseDavI te kharAba che. satra sAMbhaLavA lAyaka kayAre bane? khamAsamaNuM, kAussagna e ArAdhanAne mATe jarUrI che. upadhAna karyA vagara sUtrane sAMbhaLavAne mATe lAyaka thatuM nathI. AraMbha parigrahanA paccakakhANa karyA vinA dharma sAMbhaLavA pAme nahi. zrata ke cAritra evuM vizeSaNa dharmane ApeluM nathI. jainadharma prasiddhithI ja AraMbhaparigrahanI nivRtti karAvanAre. jene AraMbha parigrahanI nivRtti na rUcatI heya te ahIM bese ja nahi. jene kulakI saLagAvavAnA hoya tene rUnI vakhAramAM javAnuM na hoya. jene AraMbhaparigrahanI prIti che, AraMbhaparigrahanI virati sAMbhaLavI vasamI paDe tevAne dharma saMbhaLAvavAne heya nahi. unmArganI deDa-AraMbhaparigraha baMdha thAya tyAre sanmArge AvavAne vakhata. khoTA mArganI deDa baMdha kare te sAcA mAge Ave. AraMbha parigrahamAM lIna thanAro dharmane raste Ave nahi. - prathama zuM karyuM? bhagavAna sudharmAsvAmIjIe prathama AcArAMga kema karyuM ? AcAranI chApa kema mArI tene khulAso mAlama paDaze, pachI vicAranI chApa sUyagaDAMgathI vyavasthA karI. pachI padArthanuM svarUpa ane Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmuM ] sthAnAMgasUtra [ 497 vargIkaraNa e kANugadvArA samajAve che. samajAvatAM pAMcamA ThANAnA pahelA sUtramAM pAMca mahAvrata jAvyAM temAM prathama mahAvata sarvathA prANAtipAtaviramaNa | sarva prANAtipAtaviramaNane AbhArI e paheluM kema? sane pahele naMbare AvavAnI IcchA hoya, bIjA mahAvrato pahele naMbare kema nahi ? prANAtipAtaviramaNa prathama kema? ene aMge AgaLa kahI gayA che ke zAstranI, dharmanI parIkSA mATe kaSa, cheda ane tApa batAvavAmAM AvyA te prANAtipAtavira maNane uddezIne, prANAtipAta sarvathA niSedha kare tevA sAdhane- upakaraNo batAve te che zuddhi, tApazuddhimAM tatvavyavasthA te paNa prANAtipAta viramaNane AbhArI che. zaucadharmane dAkhale lIdhe. je ahiMsAlakSaNa dharma hato temAM marIcie jiMdagI kADhI. pALavuM ochuM thatAM kapila AvI maLe. adhikamAM dharmapaNuM nahi, paNa eAchuM pALavuM thayuM temAM dharma, marIcine kroDAkroDa sAgaropama saMsAra kema pharavuM paDayuM te ahIM mAlama paDe che. jenazAsanano pakSa ke parivrAjaka pakSa ? je nyUnatAe varte te parivrAjakano paMtha. kapilanI AgaLa marIci dharma pate pALe che temAM dharma che ema kahetA te vadhe na hato. marIcie dayAmUlakAne badale zaucamUladhAma paddhI lIdho bhagavAna rASabhadevajI vagere dharma kahe che tevAthI judArUpe tamAruM vartana, temAM dharma che ke nahi? e te nathI catuM. ene artha tamArAmAM kAMI dharma che ke nahi A thaye. tyAM dharma che ahIM paNa kAMika dharma che ema kahe che, "sthati, dRSi" api zabda be ja para kema ? tamArAmAM kAMI che ke nahi e tene prazna che, tyAM paNa che, ahIM paNa che. tyAM saMpUrNa, ahIM kicita evo artha malayagiri mahArAje karyo che, mAtra snAnane aMge, judo paDe. marIcine judA Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paDhavAmAM zAstrakAra hetu dIdhA hoya te! snAna vagara na rahevAyu' te, unALAmAM garamIthI zarIra vyApelu' tyAre asnAna parISahune lIdhe khasyA. marIcine mAtra mUkavAnu' je kAMi paNa kAraNu hoya te te snAnarahitapaNuM che. snAnarahitapaNuM na gamyuM tethI kheMce. pilane sastAnamAM nAMkhyA. kapila devale|| gayA. snAna, asnAna jannatAnuM kAraNa hatuM. snAnane pakaDI lIdhuM. zaucamaladhamane pakaDI lIdhe, kyAmUlaSama hatA tene khale zaucadhama pakaDI dIdhA. vyavasthAmAM badhe pANI pharI vayuM-- kapilane asUra celA hatA. ajJAna hate. kapile devalAkamAMthI AvIne vALamAMthI camatkAra batAvye.. akatamAMthI vyakta thAya che. sAMkhyamatanI jaDa prANAtipAtaviramaNunA vAMga, prANAtipAta viramaNumAM vAMdhA na AvyeA hota te! sAMkhyamata utpanna thAta nahi. tevI rIte navamA ane dasamA tI karane AMtare Arbhaparigraha na choDAyA tyAre zvane khATI huMDInA nAme khesADavA paDayA. lenArA taiyAra hoya teA khATe mathALe hUMDI lakhanArA bhUle zu` karavA? IzvaranA nAme huDo lakhavA mAMDI tyAM badalAnI sthiti AvI, dAna AtmAnI nirjarA mATe hatuM te have thayuM badalAne mATe, huMDInu mathALu' tA joie. prazvaranA nAme huMDI lakhavI zarU karI tethI ochuM zuM kAma rAkhe ? garbhamAM Ave tyAMthI mare tyAM sudhI dhAgApathInA lAgA. marI jAya tenI meja sudhI lAge, AkhA palaTA karavA paDayA, pote nirArabha rahI zakayA nahi, rahI zakyA haiAta tA pakSaTA karave pata nahi. phAyadA sivAya kASTha paNa cIja Apate nathI. nirArabapaNa UDI gayu. tethI khAdya khaleA UDI gayA. Izvara Apo mArI vatI, evuM chatAM Izvarane kartA tarIke dAkhala karavA paDe te puNyapApa badhuM uthalI jAya. puNyacIja tamArA AtmAmAM ane devAnuM izvaranA hAthamAM, zI rIte vyavasthA karavI ? pApa tamArA AtmAmAM ane duHkharUpI phaLa izvare ApavuM, badhI vyavasthAmAM pANI pharI vaLyuM. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cosaThamuM ] sthAnAMgasUtra [406, jIva zarIrathI jude che ane eka paNa che. bhinnabhinna vAda kema zarU thAya te khyAlamAM Avaze. jIva parabhavathI A, zarIra banAvyuM, temAM rahyo. motI ne chIpa eka nahi. AtmA ne zarIra eka nahi. jIva zarIrathI nIkaLIne hAlyo jaze. bhinna na heta te AvIne rahevuM ane melIne javuM banata nahi. AtmA judI che te cakakhuM che. jJAnasvabhAva AtmAne, mATe baLe zarIra ane vede AtmA, ciMtA kare AtmA ane zarIra sUkAya, AnuM tene, tenuM Ane kema lAge che? bene saMbaMdha che tethI zarIra ane AtmA atyAre ekameka thaI rahyA che. dUdhamAM pANI bhaLe che. pANI judu hatuM paNa ekameka thaI gayAM. Aga lAgI tyAre pANI pANIne ThekANe. pahelAM pANI juduM hatuM ane baLyA pachI ju, vacamAM ekameka thaIne rahyAM. dUdha ne pANI ekarUpa hatAM. jIva khoLiyAmAM vacce te cAlyo jAya nahi tyAM sudhI ekarUpa che. bhavAtarathI Avela te apekSAe bhina, enAthI vedAvuM te apekSAe abhinna che. bhinnabhinna mAnIe to prANAtipAtavirati ke. AtmAne bhinna mAnavAthI ja mara goTALA zarIra ane AtmA judA gaNIe to pApa kayAM? zarIrane mAravAthI zarIra haNAya che, paNa AtmA haNAtA nathI. prANAtipAta jevI cIja uDI gaI te pachI prANAtipAtaviramaNa cIja kayAMthI lAvavI? AtmAne ekarUpe manAvavA mATe haNavuM uDAvI devuM paDyuM. tethI badhI vyavasthA kheLavAI gaI. AtmAne mitra mAnyo tethI badhI vyavasthA kheLavAI gaI. pAMca mahAvratonI jaDa prANAtipAtaviramaNa AtmA kyAMthI Avyo nathI, javAne nathI, to jIva jevI cIja kayAM rahI? ane prANAtipAta viramaNa kayAM rahyuM ke prANAtipAtaviramaNunA svarUpamAM khAmI AvavAne lIdhe tanavyavasthA kheLavAI gaI. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nityAnityamAM bAgraha na AvyA hatA to cAlata paNa eka tatva bagaDI jAya. nitya mAnavAmAM ane anitya mAnavAmAM e lekene kaI pratikULatA ane anukULatA che? jIvanuM kathaMcit nityanityapaNuM kema eLavavuM paDyuM te vicArIzuM to prANAtipAta viramaNa pAMca mahAvatonI jaDa che te mAlama paDaze kevI rIte oLavyuM te agre. vyAkhyAna 65 saMsAranI bhayaMkaratA sAkIzAstrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mekSamAgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibodha ane dIkSA pAsyAnI sAthe saMsAranI bhayaMkaratA lAgI. jema bhikhArIne jIva marIne rAjA thaye heAya te pahelA naMbare dAnazALAo maMDAve. kAraNa? bhikhArInuM duHkha pote veTheluM che tethI pitAnA para paDeluM duHkha nivAravA rAjA kaTibaddha thAya temAM Azcarya nathI. tema sudharmAsvAmIjIne pratibaMdha thayo ne pratrajayA maLI ke jagatamAM avirati, mithyAtva kevI rIte jIvone bharamAve che te hakIkata bhayaMkara lAgI. hoya te na dekhe, na hoya te dekhe tenuM zuM thAya? saMthakAra jaNAve che ke AMdhaLa, padArtha na dekhe. e na dekha. nA keIkane pUche, keIkanI pAsethI jANe bIje dayA lAvIne padArtha samajAve paNa jeNe dhaMtura pIdhela heya te padArtha dekhe, paNa avaLa dekhe, na koIne pUche, batAvanAra maLe te keInuM mAne nahi. AMdhaLo padArtha na dekhe tethI jANavAne mATe bIjAne pUche che. dayALu batAvanAra maLe te mAnI le, pote paNa pUche. A guNa dekhanAranI apekSAe nathI, paNa dhaMtUra khAIne pILuM eTaluM senuM dekhe tenuM zuM thAya? ene jijJAsA na rahe, tema kaI bIje samajAvI zake Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMsaThamuM ] sthAnAgasutra [411 nahi. tema ajJAnI je kAMI paNa na jANatA hoya to tene ema rahe ke ApaNe mUrkha chIe eTale pUchIne samajIzuM. samaju paNa dayA lAvIne samajAve kharo, paNa je jIva mithyAjJAnI hoya tenuM zuM thAya? na te potAne jijJAsA rahe na bIjAnI dayAne pAtra rahe. A vicAree to kharekhara bhagavAna sudharmAsvAmIjIne A jagatanI aMdara mitha tva UlaTo bodha, UlaTI mAnyatAna hoya e dekhe, heya te na dekhe tenuM zuM thAya? lAgyuM. aMgo racavAnI prathama jarUra kema paDI? sudharmAsvAmIjIe dekhyuM ke mAre palle to e paDayA che. koNa? mithyAtvo. ajJAnIne pratibodha karavA karatAM e mithyAvIone pratibaMdha karavAnuM che. pitAnI mithyAtva dazA dekhIne pite keTalA baLatA hevA joIe te vicAro. keIne dhakake mAryo hoya thoDIvAre te oLakhItA lAge te zuM thAya? hRdayamAM zI dazA thAya? tema ahIM jagatanA uddhAraka vItarAga prabhune dha mAravA prathama beThA hatA. agiyAra gaNadharo prathama dho mAravAnI sthitimAM gayelAM, temane mAlama paDayuM ke bhUla thaI te vakhate temanA manamAM zuM thAya ? pitAnA AkhA gharanA mANasane kahe mArI bhUla thaI. je vakhate mahAvIranI virUddhamAM, mahAvIrane dhape mAravAmAM sudharmA svAmI pahelAM gaNadhara thAya che te vakhate kALajAmAM zuM thAya che? emane koI paNa khasa kahe nahi teTale baMbasta gharadhaNI karyA vinA rahe nahi, pitAthI dhakko bhUlathI marAI gayo hoya, paNa pitAne julama gharavALo jAhera kare zA mATe ? khene bIje kaI evuM apamAna. karI bese. tema sudharmAsvAmIjI mahAvIranuM apamAna karI beThA hatA, paNa mAlama paDyuM ke A te uddhAraka, vItarAga, sarvajJa, tyAM pahele naMbare e jAhera karavAnI jarUra paDI ke A sarvajJa che, kAI emanI avajJA na karazo, mArI te bhUla thaI gaI! Ama jagatanA jIvanuM mithyAtva vadhAvavA mATe aMge racavAnI prathama jarUra hatI. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 412 ] sthAnAMgasUtra pratijJA vinAnuM badhuM nakAmuM aviratinA pratApe kaI sthiti thAya? jagatamAM sAkSInA pAMjarAmAM Ubho rahele manuSya satya bolavAnI pratijJA kare nahi tyAM sudhI zirastedAra tenI vatInI eka lITI lakhe nahi. pratijJA kare tyAre lakhe. pratijJA vagara sAcuM, sAcAmAM sAcuM, taddana sAcuM, sAcA vinA bIjuM kAMI bolato na hoya to paNa zirastedAranI kalama pratijJA karyA pachI ja neMdha le. jagatanA jIvane droha karanAra na heya paNa droha na karavo evI pratijJA na kare tyAM sudhI te kiMmatamAM AvatA nathI. pratijJA karyA vagaranuM eka paNa vAya zirastedAranA daphataramAM dAkhala thAya nahi. sarva jI sarva jIvonA droha karanArA hatA nathI. sUkSma ekedriya koIne mAratA nathI. ema kahIe to cAle ke sihamahArAjanI sthitimAM che. siddhamahArAja bIjAnI hiMsA karI pote karma bAMdhe nahi, tema pitAnI hiMsAnuM karma bIjAne baMdhAve nahi. tema sUkSma eke driya na koIne e mAre, na koI ene mAre. sUma ekedriya jIva hiMsAmAMthI bacI jAya che. caudamAM guNaThANAvALAnA pagalathI hiMsA thaI jAya. hiMsAnA nimittapaNAmAMthI ayogi-kevalI bacI zakato nathI. temAMthI sukSma eke kriya bace che. varALa ghaDAne rokatI nathI, ghaDo varALane rokato nathI. varALa na rokI rahe, na rokanArI bane. zAne lIdhe ? bArIka che. kAcamAMthI te ja pasAra thAya, teja kAcane rokanAra bane nahi, kAca tejathI rokAya nahi. kAca ane teja pudgala che chatAM tejanA pudagale eTalAM badhAM bArIka che ke jene lIdhe te kAcane rokatA nathI, kAcathI rokAtA nathI. bAdarathI - sUkSma eke dila jIvo rokAtA nathI, bAdarane roke nahi, kAce tejane kaTake karyo ema koNa mAne? teje kAca bhAgya teya banI zake nahi. nathI sUkSma bArIkathI maratA, tema bArIkane mAratA. AvA sUkSma mahA dayALu thaI jAya, kahe ke sAdhu karatA vahelA mekSe jAya ane hiMsAnuM kAraNa na bane paNa ghAtanA paccakakhANa hoya te. pratijJAvanAnuM badhuM nakAmuM. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMsaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 413 ahiMsAne lAbha kayAre maLe? dharmanA traNa bheda jaNAvIe. "ahi sA eTale hiMsA na karavI. te' e jaina zAstranI vyAkhyA nathI. hiMsA na karI tenuM nAma ahiMsA laI laIe te sukSma ekaeNkriya ghaNuM ja ahiMsAvALA. bIjA ghaNuM che to hiMsAvALA ja eka jAnavara jAnathI mAre che. se varSa sudhI mAryo jAya te jagatama anaMtA cho che temAMnA traNa lAkha sATha hajAranI hiMsA, bAkI bIjAnI ahiMsA vadhI kasAInI saddagati thavAnIne? asaMkhyAtA, anaMtA phAyadAmAM traNa lAkha sATha hajAranI hiMsA e ATA bheguM lUNa, jyAre hiMsA na karavI tenuM nAma ahiMsA mAnIe to. hiMsAnI nivRtti karavI, tenA paccakakhANuM karavA te ahiMsA, "dikSAnivRttiH asi" mAnavAmAM ekedriya ke kasAIo ahiMsaka gaNavAnA nahi, ahiMsAne lAbha jeo hiMsAnA paccakakhANa kare te meLavI zake. vANIo ane garAsIeaviratinA pApane mATe zAstro tapAsavA tenA karatAM pratyakSa dAkhale levAnI jarUra che, eka zeThionA garAsiyA pAse rUpiyA pAMcaso leNA. vepArIne rivAja che ke ugharANuM karIne Takera to kare. Apa na Ape te judI vAta. taLAva para maLe te Takara, kema ThAkora ! zuM dhAryuM che? eka varSa garAsio bahAragAma gayelo che. parAkrama karyuM, pAMcase rUpiyA rAjAe ApyA. e rUpiyA laIne garAsio jAya che. vANiyo maLe. vANiyo kahe kema ThAkora ! garAsiyo vicAra kare che ke ghare laI jaIza te veDaphAI jaze, jaMgalamAM besIne gaNI ApyA. cora leke tALAM teDIne corI kare. jyAre vepArI kALajAM kApIne corI kare. pelAe pAMcamAMthI keDI jamA na karI. cha mAsa, varasa, be varasa gayAM tyAM sudhI kAMI kahevuM nAha. garAsio jANe che ke rUpiyA vaLI gayA che tethI kAMI bolato Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nathI. be varasa pachI vANio kaheH kema ThAkera ! ThAkora sama ke mahAbatane lIdhe bolAve che. kema ThAkora ! kaI vicAra ke? kAMI khAtuM pADavuM haze tethI belAve che. garAsiye mauna rahe che, ApaNe phalAvuM nathI. pachI vANio kaheH samatAnI hada AvI gaI. be varasa gayAM haju khAtuM cAluM na karyuM te hada AvI gaI ema ThAra samaye. pachI vANio kaheH AgaLa vadhavuM paDaze. ThAkora kahe che, kema pAMca rUpiyA tamAre tyAM ne AgaLa vadhavAnuM ! vANI kahe che. pAMcaso dhIryA tyAM mane DAgaLI casakI kahe che emane ? pahelAthI jANyuM ja hatuM ke ApavAnuM nathI. vANiyAe copaDA kerTamAM raju karyA. ugharANI karIne thAkayo paNa Apate nathI UlaTo ApI dIdhA che ema kahe che. pelAne bolAvyo, zeTha tArI pAse leNA kahe che te zuM ? sAheba! meM te ApI dIdhA che. pradhAna pArakAnA mananA vicAra samajI le. ceSTAthI samajI lIdhuM ke garAsiyAe rUpiyA ApelA che, sAMje garAsiyAne bolAvyA. te zarIra gaNAya. gAmanA zrImaMtane herAna kare to AkhA lazkaranI zAhukArInuM zuM thaze? avaLuM lIdhuM tyAre ThAkora kahe che ke-pAMcase lIdhA te bharI zake tema na hatuM, paNa phalANI jage para gaye, tyAM InAmamAM rUpiyA pAMca maLyA, te jaMgalamAM maLyo tyAM ApI dIdhA. sAkSI? te, koI hatuM nahi. hatuM nahi te kharApaNuM che, ApyA hatA kayAM? peluM jhADa Ave che tyAM. te jhADa nIce ApyA che. ThIka, bIjI mudate hAjara thayA. dIvAne ThAkorane addhara lIdhA. kema ThAkora ! A varga vANiyAne tyAMthI lAvI nirvAha kare che, tamArA je pAkaze to AkhA rAjyane pAyamAla karI deze. kaI kaIne dhIradhAra karaze nahi. eka rAjakuTuMbanA nirvAhanI khAtara rUpiyA jaladI ApI devA joie. pele kahe, sAheba! samajuM chuM. nAmakara na jAuM. meM ApyA che. pradhAna kahe, kayAM ApyA che? devalokamAM jaIne to nahi ApyA heyane ? AMbAnA jhADa nIce ApyA che, sipAI jA enI sAthe, ne jhADane sAkSI Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMsaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 45 ApavA besAvI lAva! jhADa sAkSI devA kema AvI zake? amArI jamInamAM che ne kema Ave ? na Ave te kATIne, UMcakIne pheMkI daizuM. dIvAna Thalama zekIne besI rahyo. ardho kalAka thayA. zeThajI haju sudhI besI rahyA che. zeTha kaheH sAheba! jhADa cheTuM che. pachI te sipAI ane ThAkora jaI AvyA sAheba ghaNuM kahyuM paNa jhADa AvatuM nathI. mArI dharatI para che. AvI gayuM, ne sAkSIya purI gayuM ema dIvAna kahe che. vANio kahe: A zuM kahe che ? sAheba Apa to rAjadvArI puruSa kahevAo. Apa kahe ke jhADa AvI gayuM ne sAkSI pUrI gayuM te kema kahe che ? huM te bahAra gayA nathI. dIvAna kahe: mane game che? Ama kahe che ke akkalavALA jhADa nathI pUrI?zeThajI, bele! jhADa cheTuM hatuM e kyAMthI belyA ? jhADa bolyuM te nIce rUpiyA ApyA hatA. AgaLa pApa aviratinuM na samajavuM, pAMdaDAM vagere samajAve che ke, aviratinA lIdhe paDayA chIe. eke driya rakhaDayA kare che te hiMsA karIne nahi, paNa hiMsAnA paccakkhANa na karavAthI. virame nahi te bhegaveanAdi nigehavALA rakhAvI kayAM gayA? paNa hiMsAnI virati na karI tenuM pApa. ekendriya marIne ekeMdriyamAM vadhAre upaje. ATalA badhA eke diye che te sAkSI pUre che ke, hiMsA na kare te paNa paccaphakhANa na karaze te amAre pAlave paDaze. hiMsAnI virati karavI tenuM nAma ahiMsA che. gautamasvAmInI mAphaka sudharmAsvAmIjI paNa pratibaMdha ne pravajyA pAmyA. hiMsAnI virati vagara ahiMsA nathI tethI pratibodha pAmyAnI sAthe pratrajyA lIdhI. eka vAta sudha. rmAsvAmI maMjura nahotA karatA te mahAvIre kabUla karAvI dIdhI. vAdane cheDo kabulA, zaratI vAda nathI. zaratI vAda heta to mahAvIrane zarata karavI paData. jo tame sAbita karo to mAre tAre cele thavuM. paNa A zaratI vAda nathI. samAja sudhAravAnI vAta che. pAMca bhUta ja Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna ' > che. je jevA che te tevA ja janme. jevA te tevA hAya, te judA hoya te mAnI le teTalA pUratA cheDe. e satya kheAdha thatAM hiMsAnI viti karyAM vagara ahiMsA ane nahiM te sudharmasvAmIjInA samajavAmAM mAnyuM. jagatanI vAta jude vATe che, jainanI vAta jude vATe che. AkhA jagatamAM dekhIe te| ' kare te bhAgave. ' tyAre ahIM na virati kare te badhA bhAgave. ' virame nahi te bhogave AvI mAnyatA jainadharmanI che. mithyAtvanI sAthe avirati krama badhanuM kAraNa che ema jAvyuM che, mahAvIra pAsethI pratikheAdha maLye te mAlama paDayu ke avirati karmabaMdhanu kAraNa che. pahelAM kare te bhAgane eNma hatuM. Exnomist ekasanemisTa, jenI AgaLa enAkisTa, enAkrisTanI TALImAM nAma lakhAvyu. kAI (vasa mITiMgamAM jatA nathI. koi vakhata ta thayuM. TvisTa bahAra paDe teA nAmavALA ghere sutA hoya teA pazu eDI paheravI paDe. kayAre khUna karyuM te jAte na hoya paNu ToLImAM nAma AvyuM ke bhAIne taiyAra thavuM paDe. jo A sthiti dekhIe te| sa MsAranI pApapravRttivALA TALImAM nAma lakhAvyuM che. tame teA ame, ame tevA tame, rAjInAmuM na / tyAM sudhI mayAya nahi. na bhaLeA teTalA mAtrathI na bace. rAjInAmu ApyA vinA acAya nahi tI'kara garbhathI samyaktvane dhAraNa karanArA, traNa jJAnane dhAraNa karanArA, karmathI kayAre acyA ? dharanuM rAjInAmuM ApInee sAdhupaNuM lIdhuM tyAre, tIrthaMkaranI A sthiti hoya to A jIvanI zI hAlata? apratipAtI zuddha traNa jJAnanA dhaNI, garbhathI samyakUvALA rAjInAmu` ApyA vinA bacyA nahi, tIthaMkara sarakhA jIvA e paNu virati karyAM vagara aviratinA bAre baMdhanAmAMthI kheMcI zake nahiM, teA khIjAnI zI vale ? virati na kare! teA pApa, e sthiti jainadarzanamAM che. khIjA darzanA vrata karavAmAM lAbha khatAvavAvALA che. gautamasvAmInA khyAlamAM ApyuM ke avirati e karmabaMdhanuM kAraNa che. teA pachI mULamAM thA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa'samuM ] sthAnoMgasUtra [ 417 saradAra sajja thayelA, zastranuM nAma sAMbhaLe tyAM enuM zauya na jhaLake te re! nathI paNa khAyale che. AmA jyAM aviratinu krama mAlama paDyuM te vakhate avatine rAkavA taiyAra na thAya teA AtmAne lAMchana lAge gaNadhara| pratimadha sAthe pratrAmAM Ave che. e paNa gaNudhara pratimASa pAmyA te 'ThI vALIne besI jAya tevuM maLyuM nathI. mATe dareka gaNudha| pratimASa pAmyAnI zAthe pravrajyA le che. AkhA jagatane julamanA joramAM jaDanAra hAya te| mithyAtva ane avirati ae ema mAlama paDyuM ke gaNudharA e kAma pahelu` karatA lAgyA, te avirati ane mithyAtvanA julamanA dvAra kApI nAMkhyA. emane IzvaranA avatAra kahapavA paDayA AcArAMga, sUyagaDAMga pachI ThANAMga. pAMca mahAvratAmAM pahelu' prANAtipAtaviramaNa. pahelu. mahAtrata manAjane sthAne ane khIjA' mahAvratA vADane sthAne. kaSa ane chaMda te! mAnyAM paNa tattvavyavasthAnI vakhate khIjAte gaDabaDI javAnuM thAya. sAMkhyane snAna vinA cAlyuM nahi. snAnamAM mAnavAne lIdhe anaMta saMsAra rakhaDavo. ArbhamAM Asakata banelAne izvaraneA avatAra kalpavA paDyo. Izvara A deze. AtmA te zarIra bhinna mAnavAnI pharaja paDI. anuyAgadvAranI aMdara Avazyaka traNa prakAranA jaNuAvyA--laukika, kuprAtranika ane leAkeAttara. leAkeAttaramAM sAdhu, sAdhvI ane zrAvaka sAMjasavAra paDikamAM kare te, mAtAmahAdevanI pUnna kare, lA pegupe te kutrAvanika A.kSaka. savAre bhArata, sAMje rAmAyaNu saMbhaLAya, rAjAmahArAjA sAMbhaLe te laukika Avazyaka. bhArata e kRSNamahArAjAnA itihAsa ApanAra. rAmAyaNa jevA rAmanA itihAsa ApanArane lauki kramAM gaNI kuprAvanikamAM na gaNyA. te aitihAsika puruSa hatA. te anuyAgaddAranI mAnyatA sudhI avatArI na hatA. laukika mahApuruSa ane aitihAsika mahApuruSone avatArI banavavA paDayA. izvara nimaLa rahe, avatAra che. e avatAramAM cAhe te kare temAM Izvarane levAdevA nahi. 27 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jaina dhama sivAya bIje badhe lAlanA DakhA - Izvarane AtmA zarIrathI judo mAnave paDayo. AkAza jema kacarAe lepAya nahi tema avatArI puruSa pAtA nathI. te kayAre bane? izvara ne avatArIpaNAnuM zarIra judA mAne che. mATe avatArI mAnavA paDayA hatA etihAsika. zarIra juduM ane IzvarI AtmA judo. sAkSAta Iparane saMdeza sAMbhaLanAra hoya te jainadarzana che. bAkI badhA dharma dalAlanA khAnALA che vicAre! musalamAne e kahevAmAM AvyuM ke surAo devanA dUto lAvI de che, paramezvare surA mahamada pAse mokalI. mahamade te jagatane kahI te dalAlane Dakhe. krizciyanane aMge isu paramezvarane dIkaro, te kahe che. paramezvara kaheto nathI. kahe dalAlane che. hiMdudharmane aMge kahIe agni, vAyu ane ravithI vene uddhAra thaye, paramezvarathI thayo nathI. kahe, sAkSAta saMdeze ApanAra koIne heya te te jenene che. paramAtmA sAkSAta dezanA de che. digaMbaroe vItarAga, satta prabhu mAnyA chatAM joDe mAnyatA rAkhI hAramoniyamanI. bhagavAnanI vANI aspaSTa heya, mAtra vini thAya. hAramoniyamamAM svara pUre tyAre zabda na nIkaLe, vagADe te zabda nIkaLe. digabaranA bhagavAna stara pUravAvALA ane te mAtra gaNapare samaje, gaNadhare samajAve che jena caMpA chatAM dalAlane be laIne beThA. jinezvara e izvara, sarvajJa sarvadazI pitAne moDhe saMdezo Ape che te mAnyatA jainadharmamAM che. jainadharma sivAya bIje dalAlanA . Izvara ka, vacamAM avatArI puruSo nAMkhavA paDyA tethI zarIra ane AtmAne bheda levo paDyo. zarIra ane AtmAne lAgatuM vaLagatuM nathI. AraMbhaparigrahane A badale. tene lIdhe chevaTe abhinnapaNe thayuM. kAMcit bhinna, kathaMcita abhinna paNuM mAne te pAMca vrata rahe. te kema, te agre. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 66 mithyAtva ane aviratine kALo kera zAstrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mokSamAgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibaMdha ane pravajayA pAmyAnI sAthe pharamAve che. jema dArakI manuSya-bhikhArI bIje bhave rAjA thayo hoya te bhikhArInA piphArane prathama dhyAnamAM le, rogane koI paNa prakAre upAya na thato hoya, koIka saMjogamAM tenA peganI koI apUrva davA maLI Ave, to te pitAnI lakSmIne kAMI bhAga vApara hAya te te davAmAM vApare, tema bhagavAna sudharmAsvAmIjIne mithyAtva ane avirati jagatamAM kALo kera vartAvI rahyAM che te khyAlamAM che. kaSAya ane vega be bAju DhelakI vagADe AkhuM jagata rakhaDe che tenAM kAraNo kevaLa be ja che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane jema e cAre baMdhanA kAraNe che. cAramAMthI be ja kema pakaDyA? mithyAtva ane avirati be ja kema pakaDyAM? e ja pakaDyA tema nathI. zAstramAM je mithyAtvane niSedha karyo che tevo ja avirati, kaSAya ane yogane paNa niSedha karyo che, paNa ahIM mukhyatAe benA ja niSedhamAM AvIe chIe. bene niSedha kema kare che? kAraNe darzAvatAM pahelAM-AgalA be-kapAya ane yoga paTAvALI che kaSAya ane yoga be bAju DhAlakI vagADe. saMsAra vadhAre tene saMsAra vadhAravAmAM kaSAya ane yoga, ane mokSa tarapha prayANa kare tene mokSa tarapha laI janAra paNa kaSAya ane vaiga ja. kaSAya ane yogamAM prasta, aprazAstapaNuM raheluM che. kaSAyanuM prazastapaNuM ane yoganuM prazastapaNuM sAMbhaLIne kaSAya ane emanA gharajamAI thavAnuM nathI. kaSAya ane roganuM prazastapaNuM kahevAmAM AvyuM te Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pachI pakaDI rAkhIe teA kema? ene ja kApavAnI buddhie ene hathiyAra tarIke vAparavA te prazastapaNAnI nIzAnI, kaSAyane ka pavAre mATe kaSAyane upayoga tenu' nAma praznastakaSAya, ane yAgane mATe yAgane upayoga tenuM nAma prazatayAga. rAga ane dveSa zuddha deva, guru ane dhama' upara ApaNe rAga dharIe. rAgane sarvathA nAza karavA mATe prazastarAganA e sthAna-guNu ane guNI. rAgane nAza karavA mATe guNu upara rAga karAya ane guNI upara rAga karAya tenuM nAma prazastarAga. avaguNu upara dveSa kramanA nAza. karavA mATe. adguNune nAza karavA mATe avaguNu upara dveSa dharI zakIe paNa avaguNI upara dveSa kama'no nAza karanAra na heAvAthI tene prazastadveSa kahI zakatA nathI. prazastadveSa eka rUpe--avaguNu. upara dveSa. prazastarAga e upara. cuNu ane guNI upara rAma. praznastarAganI vakhate e sthAna, guNu ane guNI. dveSa kevaLa ajJAna, varati ane mithyA upara. e avaguNe!. enI upara ja deza hoya. avaguNI upara zu? avaguNI te jagatamAM che, te ene aMge zuM hAvuM joIe ? tenA upara rAga dharI zakIe nahi. je vastunA upara rAga dharIe tene meLavavA mAgIe chIe ema kahevAya. avaguNI upara rAga tA dharAya nahi. je cIja choDavA lAyaka paDe tenA upara rAga tA hoya ja nahi. meLavavA lAyaka cIja lAge tenA upara rAga hoya. avaguNI upara rAga dharavAthI avaguNunI prArthanAvALA ApaNe karIe, mATe aguNo upara rAga dharI zakIe nahi, temaja dveSa paNa dharI zakIe nahi. dveSa dharavA jaie te! aJamAM dayAnuM sthAna kAI rahe nahi. mAlama yA dezanA upara? duHkhI upara. pahelAM bhavanA avaguNI te ja mA bhavanA du:khI. vartamAnanA avaguNI te Ava'tA bhavanA duHkhI. duHkhI cattvamAtramAM yA hovI joI . keTalAka AgrahamAM AvIne Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAsaThamuM ] sthAnAMgasUtra [421 vastutAva UlaTuM kahe. bIje pitAnA avaguNamAM hoya tyAM sudhI dayAne pAtra paNa bIjAnA guNane ghAta karatA hoya tyAre dayAne pAtra rahe nahi, AvuM kahenArAe dhyAna rAkhavuM ke mahAvIra upadrava karanAra saMgama devatA upara dayA karavAnI daSTivALA che, mATe IkabATa beyA. dayA karIne jenI akho aMjAyelI thai che. jANuM joine jaI jaIne upadra sahevAM te mahAvIranuM kAma saMgama je guNIne ghAtaka bIje kyA ? temAMya zAstrakAre dayA kahI. gozAlAnI tejalezyAnI vAta cAlI. gautamasvAmIe pUchyuM gozAlAnI tejezyA keTalI ? mahAvIra kahe che. soLa dezane ekI sAthe jAsma karI nAMkhe teTalI tAkAta tejalezyAnI che. tyAre prazna karyo ke zramaNa bhagavAnamAM keTalI? uttara dIdhe ke gozAlAnI telesyA karatAM zramaNa nirca thenI anaMtagaNI, tenA karatAM anaMtagaNI sthaviranI, tenA karatAM anaMtagaNI bhagavAnanI. kSatikSamA-krodhane abhAva tethI sahana karanAra, ATalI badhI telezyA chatAM kSAMtikSamAthI sahana karanArA. vicAro ! gozAlA sarakhAnA prasaMgamAM ghAtakapaNumAM kayuM bAkI ? saMgamamAM kayuM kI saMgama sarakhA upara bhagavAna dayA varasAve, gozAlA sarakhAnA vakhate chatI zakitae sahana karavuM. AnaMda sAdhuthI sabhAmAM avAja thAya che. gozAlo AvavAnI taiyArI che. bhagavAna sAdhuone kahe che vikharAI jAo! pahelAM ghAtaka rasto baMdha karyo. keIe enI vacce uttarapratyuttara karavo nahi. bhagavAne avagaNIne bacAvIne zuM phAyado kADho ! zramaNa nigraMthane cADa sva ke parane upadrava hoya to paNa AveluM sahevo svAbhAvika che. jANIjoIne jaI jaIne sahevo te mahAvIranuM kAma. tenA pagale cAlanArA prasaMge paNa sahana na karI zake to emanA upadezane keTaluM pALIe ? sazastanI tIvratA tema mokSanI nikaTatA avaguNI, upadrava karanAra, nibava ane ghAtaka e kAruNayane Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna upekSAne viSaya nahi te zAne maitrI pramodane? tene paNa viSaya nahi te viSaya zAno? avaguNa upara TheSa ene prazastaSa tarIke kahetA nathI. avaguNa upara bhAvadayA ciMtavavI. jema jUTha pakavAna pAse chatAM utpAta karIne doDato doDate ukaraDe jAya, tema A jIvane jinezvaranuM zAsana maLyuM che chatAM A tarapha dhyAna ApatA nathI. kamArga tarapha dorI jAya che. mArAthI bane te sanmArga tarapha lAvuM e mAba bhAvanA. jene na lAvI zakIe te badhAne mArge lAvI zake te kAryane viSaya. mAdhyastha bhAvanAnA viSayathI ghAtaka, alaguNIne bahAra kADhI zakaze nahi. saMgama ane gozAlA sarakhA jevA paNa dayA, upekSAnA viSayamAM rahe, tevAne aMge dveSa karAya nahi. zAstrakAroe AvazyakaniyuktimAM prazastarAganA sthAnamAM guNa ane guNa baMne gaNyA. prazastaSa vakhate avaguNane gaNAvyo, avaguNane nahi. avaguNa upara TaeNpa karavAthI dezane chAMDavAne muddo rahe, ne aMte karmane nAza kare. guNa upara ane guNI upara rAga karmane nAza karanAra. guNI upara deSa e karmane nAza karanArI cIja nathI, kaSAya (krAdha) ele saMsArane vadhAre tema nathI. krodhane kaSAya kahevAya, mAna. mAyA ane lobhane kAI kaSAya kahetuM nathI. kaSAya zabdathI duniyAmAM ekke krodha levAya, jenazAsanamAM krodha jema kaSAya che tema mAna, mAyA ane lAbha paNa kaSAya che. anya dazanavALA krodhane kaSAya kahe. ApaNAmAM keTalAke pakaDI lIdhuM ke "mAyA karavA lAgyo, kaSAyamAM Utaryo che' ema kahIe chIe saMskAra haju lekanA paDelA che. kaSAya zabda je krodhane lAgu karyo che te mAna, mAyA ane lebhane lAgu karyo nathI. haju enI e nizALamAM chIe. jainazAsananI nizALamAM nathI beThA. je jainazAsananI nizALamAM beThA hoIe to mAyA, mAna, le vakhate paNa kaSAyanI buddhi kema na rahe? karaze te bharaze e jema ajenonI nizALanA zabda che tema krodha e kaSAya che te zabda paNa tenI nizALane che. jema jema prazastanI tIvratA tema tema mekSA Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAThamuM ] sthAna satra [ 323 ganI nikaTatA. jJAna, darzana ane cAritra para rAga tema tema mokSa nikaTa, arihaMta para rAga thAya tema tema mekSamArga nikaTa. mithyAtvI upara dveSa thAya tema mokSamArga nikaTa kharo ke nahI? viSNakumAra sarakhAne pratikramaNa karIne prAyazcita levuM paDayuM. lAgaNathI thayA vagara rahetuM nathI tene ahIM sthAna nathI. jema mokSamArga vadhAre najIka AvavAne heya tema guNa ane guNa para rAga thAya ane avaguNa upara dveSa vadhe, lAgaNalAgaNamAM bhinnatA paDe avaguNI upara pa thAya te mekSa najIka Ave ema kharuM ke? avaguNa upara ja e nija karAvaze? e nirjarI karAvanAra nathI. rUpiyA hoya te chInavI levA mAge te vakhate jera thAya te juduM. mahera levA mAMge te vakhate jera thAya te juduM. vaya pheravavAmAM pharaka paDe che, tema lAgaNamAM pharaka jarUra paDe che. atyAre vicAra cAle che ke avaguNI upara nijerAnuM sthAna che ke nahi ? no arihaMtALa" kahIe teTalI vakhata nijaro bane che te nahi. varatusthiti dhyAnamAM le. vastusthiti jinavacana upara AdhAra rAkhe che, paNajinavacanane goTALAmAM na nAMkhe, rahevAtuM nathI te judI vAta che. upage tallIna thavuM te kRtrima navakAra upayoge gaNo temAM nirjarA ke vagara upage gaNe temAM samAdhAna-tamAre ne jene mahebata che tene cAMle Ave temAM vadhAre nahi tamAre jene tyAM cAMlle nathI tene cAMllo Ave te vadhAre. je guNa samaje che temAM lInatA thAya te svAbhAvika che, paNa je nathI jANato temAM lInatA thAya te vadhAre. vagara jANyuM lInatA thAya te ghaNuM muzkela. tallIna banavuM kharuM kAraNa che. upayoge (jANapaNathI) talIna thavuM te kRtrima, vagara upayoge tallIna Akhe parevAyo heya che. UMghamAM je te rUMvADe rUMvADe pariNamyuM che. jAgatAM pUje te Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna banAvaTI heya. vagara upayoge bhAgyazALI pache. AtmA tanmaya thayA hoya tene mATe daSTAMta dIdhuM. UMdhamAM ka upayoga hato? vagara upazAge e pheravyuM. jene AtmAmAM saMskAra reDAI gayo hoya te pUje. pUrA saMskAra heya, te anupagamAM pUje. | sarvathA chaThavAlAyaka zuM ? have mULa vAta para Ave, prazAstarAganI kaTi nija'rAne gaLe vaLagelI che. jeTalA aMze guNano ke guNIne rAga ane jeTale aMze avaguNane dveSa teTalA aMze nirjarA. e traNe karmanuM nikaMdana karavAmAM hathiyArape rahe che. avaguNa upara dveSa thaI jAya, thayA vinA raheto nathI paNa tene nirjarAnI sAthe tela nathI. te dveSa niMdavA lAyaka che, gahavA lAyaka che. pelA traNanuM niMdana, garhaNa na hoya. jJAna, darana ane cAritra upara rAga dhare, ahiMta upara rAga dhare tene micchAmi sudhAra' kahe paDe nahi avaguNI upara dveSa kare te "micchAmi duka' kahe che. rAga ane dveSa e cAra kaSAyanA bhAga che. be bAju DhelakI vagADe che. saMsAra vadhAravAmAM ane mekSa levAmAM paNa DhalakI bajAve che. jema nATakiyo koI vakhata rAjAnuM ane kaI vakhata bhaMgInuM 25 kare, tema ahIM mekSamAM madadagAra thavuM hoya te guNa ane guNa upara rAga, ane saMsAramAM madadagAra thavuM hoya to kAmarAga upara rAga kare. TheSane aMge-jara, jemsa ane jamInane aMge deya te dveSa saMsAra vadhAranAra, ne mithyAtvane age cheSa thAya te mokSane najIka lAvanAra yoga paNa kaSAyanI peThe baMne bAjunI DhalakI vagADanAra. Arta ane raudradhyAna thAya tevA yoga te saMsAra vadhAre. kaSAya ke mane ekadama kADhavA jevA nathI, paNa mithyAtva ane avirati e be bAjunI DholakIvALA nathI. e te saMsAranI ja DholakI vagADe che. mithyAtva ane avirati TekSanI DhalakIma eke thappaDa detA nathI, kevaLa saMsAranI DhelarI vagADe che. tethI mithyAtva ane avirati sarvathA chAMDavA lAyaka che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAThamuM ] sthAnAMgasUtra [425 che. te pAvaiyAnuM ToLuM baMdhanA hetu cAra kahevAnI jarUra nathI. kaSAya ane kema be heta kahetA hatA. mithyAtva-anaMtAnubaMdhIne udaya ane aviratiapratyAkhyAnIne udaya. anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAnI to kapAya che. yoga to maphatanA kUTAvAvALA che jemAM te pAvaiyAnuM TALuM. je bAju zUro saradAra doDe te bAju De. kapAya tIvra hoya to coga taiyAra. yoganI pAse kaSAya javAvALA nathI jevA kavAya te ga. kharI rIte te kaSAya karmabaMdhanuM kAraNa mATe rAga ane dveSa be ja karmabaMdhanA kAraNa miyA e aviratinA gharanuM kaSAyo e ja baMdhanuM kAraNa ema kahevuM hatuM. jeTaluM vAdIe kahyuM te mAnavAmAM vAMdho nathI. ahIM kema kahyuM te kahe. cArane kema nAkhyA? mithyAtva e kaSAyane lIdhe chatAM, anaMtAnubaMdhIne koTe vaLageluM chatAM karmabaMdhamAM mukhya kAraNa avirati enA karatAM gauNa, ane tenA karatAM yoga gauNa. cothe guNaThANe AvyA eTale mithyAtva gayuM. pachI baMdha kene lIdhe rahevAne ? haju avirati che. cha sAtame AvyA eTale avisati gaI. kaSAye chaThThA AThamAMthI TheTha cheDA sudhI, tene lIdhe baMdha thavAne mithyAtva, avirati, kaSAya ane ega cAra kAraNa karmabaMdhanA che. kaSAya ane vega baMne bAju lakI vagADe. mithyAtva ane aviratinA be prakAra nathI, eka ja prakAra che. jo kharekhara vicAra karIe to mithyAtva e aviratinA gharanuM che. mithyAtvanI daDI jaDa avirati mithyAtva aviratinA gharamAMthI kema? aviratine pApa mAnI che te mithyAtva UbhuM rahe nahi. aviratine pApa samajyA pachI kudeva, kuguru, ane kudharmane mAnavAne vakhata nathI. aviratine AvaratirUpe khyAla na Ave tyAM sudhI mithyAtva. mithyAtvanI ThaMDI jA dekhIe to avirati che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 ] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna avirati TaLe kayAre? paheluM mithyAtva TaLe pachI aviti TaLe. TaLavAnI apekSAe prathama jAya mithyAtva ane pachI jAya avirati, aviratinuM svarUpa jANavAmAM AvyuM te mithyAtvane UbhA rahevAne vakhata nathI. aviratine aviratirUpe na mAne tyAM sudhI kudeva, guru ane kudharma mAne.. tyAre te karmabaMdhanA hetuomAM mithyAtvane kahevAnI jarUra nahi. aviratinuM aviratirUpe zAna thAya te samakti. avirati, kaSAya yoga hetuo che ema kahe. avitine aranirUpe jANavAnI ane TALavAnI ema be bhAga rAkhavA paDayA. jANavI tenuM nAma samakita, ne TALavI te viti. mithyAtva ane avirati be ja jaDa che UMDA UtarIe te kharI jaDa mithyAtva che. aDhAre pApasthAnakane pApasthA. nakape oLakhyA. bAra avirati ane bAra virati che tevA rUpe oLakhI to saMsArane kALI TIlI lAgI gaI. pAchA haThe na haTha tene kaMI niyama nahi. mithyAtva gayuM tyAre raviratine aviratirUpe mAnavA lAgyA, pApasthAnakane pApasthAnakarUpe mAnavA lAgyA. mithyAtvanuM nikaMdana karavAnI jarUra dorAbhara AgaLa vadhyA nathI chatAM jJAnIne pUche te kaheze ke sAta ATha bhAvamAM mekSa zAne aMge? eka avaratine kharAba jANo. mAne te ardhamalaparAvarta mAM niyamAne aviratine TALo te taddabhave mekSa traNa bhavathI vadhAre nahi je jIva jagatanA koI paNa jIva upara upakAra karavA mAge che tene prathama tenA mithyAtvanuM nikaMdana karavuM paDe, enA vinA saMsAranuM nikaMdana thavAnuM nathI. mithyAtvanuM nikaMdana karavAnI jarUra che. tapasyAvALA ne amathA jamanArA, AmAM amathA jamanArAne cAhe tyAre maLyuM te pAlavyuM, paNa pAraNAvALAne to adhIratA ja thAya. je samyakatva pAmyA te anaMta saMsAra kApI mekSa mATe utkRSTa ardhapudgalaparAvartakALa nakkI kare, temAMya saMtoSa vaLe nahi. jema pAraNumAM netarAM mAtrathI saMtoSa na heya. ahIM Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAThamuM ] sthAnAMgasUtra . [ 47 samyaktva pAmyo tene ardhapudgalaparAvarta paNa karaDavA mAge. mithyAtvI. dazAmAM anaMta pudagalaparAvarta karaDatA na hatAM. mithyAtvI mithyAtva TALavAne jeNe kaTibaddha na hoya tenA karatAM samyaktvavALAne avirati TALavA majabuta keDa bAMdhavAnI heya. paheluM pagathiye caDhayo tene paNa bIjAM pagathiyAM tarapha hevana samaktinA pagathiye caDhelo viratinA pagathiye pagaluM upADato rahe, bIjuM lakSa na hoya. haju tame to be varSe, pAMca varSe virati karavAnI hiMmata dharAvI zake che yA karavAnI lAyakAta dekho cho. jeo karavAnI, hiMmatavALA ke lAya kAtavALA nathI te viratinA adhikAro sAMbhaLIne sa teSamAM rahe che. palyopama, sAgaropamo sudhI vaimAnika devatAo thaIne bAramA devalake bAvIsa sAgaropama sudhI rahevAnuM temAM eka paNa virati AvavAnI nahi. samakti jamyA tyArathI che. bhagavAna pAsethI vAra vAra AvIne zuM sAMbhaLe che? viratinA guNe, viratinuM bahumAna sAMbhaLe. che, te ja tenA AtmAne kheMce che. jiMdagImAM pAmavA nathI, navakarasIya pAmavAne nathI. eke virati thavAnI nathI. samakti thaI gayeluM che te pApa ane sAgaropama sudhI zuM sAMbhaLe? viratinI balidArI ane aviratine tiraskAra sAMbhaLavAnuM che. A vAta khyAlamAM lezo to jaNAze ke devatAo paNa manuSyone namaskAra kare che te viratine aMge. samakitI thayo teTalo viratine mATe talapAha virati tarapha kevo rAga ho joIe? avi.ti rahevAnI e nizcaya. sAgaropamo sudhI javAnI nathI te nizcaya, paNa chokarIo DhIMgalA DhIMgalI ramavAmAM varSo kADhe che. te vakhata koI paraNavAnuM nathI. paraNavAnI vAtane eTaluM badhuM rUpa ApeluM che ke ramatamAM che kADhe che. keI paraNAvatuM nathI. saMsAra zuM cIja che tenAM svapno che, chatAM ramatamAM varSo kADhe, devatAne viratinI vAta sAMbhaLavAmAM varSo jAya. virati levAnI, maLavAnI nahi ane avirati TaLavAnI nahi.. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAtamAM sAgarepame. vratapaccaka nANunI vAta kADhI te mahArAje kADhI. mahArAja kahe bAdhA lo ! te kahe bAMdhyA. keAI bAMdhanArA nahi tethI vratadhArIe bAMdhyA. AvA pariNativALA zI rIte virati tarapha bahumAnavALA hoya? viratinI vAtamAM DUbakI mAranArA thAo ! devatAnA daSTAMta dIdhA. sAgaropama sudhI nahi maLavAne nizcaya chatAM sAMbhaLavAmAM takalI 1. gherathI nAnI vAtamAM javAmAM je utAvaLa hoya tenA karatAM bhANA upara beThA pachI vadhAre utAvaLa heya. tevI rIte samakti Ave eTale viratinA bhANe beThA. bhANe beDA utAvaLa na thAya te bhejana samajyA nathI. eTale samakitI thayo teTale vira tine mATe talapApaDa. devatAo aviratinA kacarAmAM khUcelA. jaga tamAM viratine ke vAge mATe devo samavasaraNa race. devatAone tIrthakara zu Ape che? samakti devone pahelAthI heya che ane te sivAya bIjuM maLe nahi. bhaktimAM dAkhala thAya te sakti pachI. pachI zuM maLavAnuM? devatAo samavasaraNa kare, ATha prAtihAryo kare, kroDe devatAo hAjara rahe. AvI rIte bhakti kare devo tyAre lAbha tame uThAvI jAe che, emane te kAMI nahi. emanI mahenata te dhULa maLI. bIje virati pAme, vrata paccakakhANa pAme, mekSa meLave te kharekhara mane lAbha che ema devatA mAne che mATe tenA upara sAgaropama sudhI mahenata karavAmAM devatAne aDacaNa nathI. samakita pAmyA pachI khUNAmAM kaI virati pAme to AnaMda pAmo. - samakitamAM avirati kAvI lAgavI joIe devatAo tIrthakaranI sAhyabI purI kare. zAne aMge? viratinA Adarane lIdhe. samekitamAM avirati kaDavI lAgavI joIe. mithyAtvane sApa karaDe heya tene avirati lImaDe kaDave na lAge te Azcarya nathI, paNa sArAne lImaDo kaDavo na lAge te Azcarya. gaNudhare mithyAtva cheDIne pratibaMdha lIdhe, avirati choDIne virati Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cosaThamuM ] sthAnAMgasUtra [429: lIdhI te vakhate badhA cho viratine pAme te mATe gaNadharee cauda pUrve ane aMgonI racanA karI. pahelA aMgathI AcAranI, bIjA aMkathI vicAranI ane trIjA aMgathI vargIkaraNanI vyavasthA karI. temAM paMca mahAvratAmAM paheluM prANAtipAta viramaNa. | mAyA avAo che AtmA ane zarIrane avata ravAdane laIne ajene judA mAnavA paDyA. "lIlAvAdamAM enA zarIrathI kAMI kare temAM AtmAne lAgatuM nathI bhinnavAda mAnI hiMsAthI, viratinI khAmIthI Ara bhI. parigrahI thayA. vacamAM Izvarane ghAlavo paDe. abhinnatA kema ? sAraMbhI saparigrahI thayA. jIvAtmA te paramAtmA ema kahevAno vakhata Avyo. AtmA e ja paramAtmA, e sivAya bIjuM kAMI nathI. "sata, sita ane AnaMdanI kalpanA karI. deha jevI bhinna cIja nahi, sata vadhAre aMze hoya te jaDa. cita vadhAre aMze hoya te jIva ane AnaMda vadhAre hoya te brahma. traNenAM ekarUpatA rAkhI adhikatA jenI thaI tene te rUpe kahyuM. kama rokavAne savAla na rahyo. A badhuM mAyA. mAyA vidyamAna nathI tema avadyamAna paNa nathI ema nathI. kahI zakatA. avAe mAya che. IzvaranA nAme ThaMDI lakhavI temAMnI eka pakSa A tarapha mA. A jIva vyavahArathI baMdhAye. pAramArthika dazAe jIvane badhana nathI. AvI rIte abhinnavAdI. temane AtmA e zarIrathI judo nahi zarIra mAtmAthI juduM nahi, tene Azrava, baMdha, nirjarA ane mokSa mAnavAnuM sthAna nahi. Ane lIdhe tatvavyavasthA gabaDAvI dIdhI. bhivAda lIlAvAdanI epekSAe, abhivAda ekapaNAnI apekSAe le paDe. mithyAtvanI jaDa te AtmAne aMge manAe to nityavAda anityavAda, kharI rIte bhinnabhinna che, prANAtipAta viramaNanA bApane lIdhe kema thayuM te age. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 67 rakhaDavAmAM kAraNabhUta chatAM te para ceTa nahi zAstrakAra mahArAja bhagavAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jIvanA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe ane mokSamArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibaMdha ane pravajyA pAmyAnI sAthe jema bhikhArI bIjA bhave rAjA thaye heya ane pahele naMbare bhikhArInI kadara kare, tenAM duHkha maTADavA mATe kaTibaddha thAya; gIe ghaNI davAo karI hoya chatAM je roga na ma heya te rogane maTADanAra je auSadha maLI jAya che te auSadhane upayoga anya rogI jene mATe karavAmAM bAkI rAkhe nahi, tema sudharmAsvAmIjIne pitAnI mithyAtva ane aviratinI dazAne lIdhe anAdi kALathI saMsAramAM rakhaDavuM paDayuM. kaSAya ane cAga rakhaDavAmAM kAraNe hatA chatAM kaSAya ane vega upara eTalI coTa nathI. prazasta kaSAya ane ganI jarUra je killo kabaje karIne pitAnA lazkaranA upayogamAM laI zakAya te heya te zatrunA hAthamAM hoya to paNa toDI zakAto nathI. tema kaSAya ane zAna e be jevI rIte bhavane vadhAranAra che tema mekSane meLavI ApanAra te ja che. je ke zarIra e dhAraNa karavA lAyaka, paNa rogI zarIrane davA e zarIrane rAkhavAmAM upayogI thAya. davA e aMte te zarIra sivAya padArtha, paNa rogavALuM zarIra, tethI davA vinA chUTake nathI. tema jIva anAditho karmamele bharele che, vikAravALe che te vikAra TALavAne mATe prazasta kapAya ane prazasta caganI jarUra che. kaSAye kevI rIte utpanna thAya ? te prazasta yoga ane prazata kaSAya kevI cIja che? prazasta Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samuM ] sthAna gasUtra [ 431 cAga ane prazasta kaSAyamAM meTA guNa che ke jyAM sudhI ApaNane upakAra thAya tyAM sudhI Take. upakAra na thAya eTale ApeAApa badha thaI jAya. AtmAne jyAM sudhI dhAtIkarmanI nirjarA karavAnI rahe che tyAM sudhI prazasta kaSAye!tuM rahevuM thAya. dhAtI karyAMnA nAza thAya pachI prazasta kaSAye rahetA nathI. jema agni lAkaDAM baLavAthI utpanna thayelA, paNa bALavAnA lAkaDAM baLe tyAM sudhI te agni Take. khALavAnA lAkaDAM khUMdha thAya tenI sAthe agni baMdha thAya, tema kaSAye| e dhAtIkama rUpI lAkaDAMthI utpanna thAya, jenAmAM dhAtIkamanA udaya na hrAya tenamAM pragrasta kAya thato nathI. agni e khALavA lAyaka vastu sivAya utpanna thateA nathI paNa te utpanna thayelA Take kayAM sudhI ? khALavA lAyaka cIja rahe tyAM sudhI bALavA lAyaka cIja UDI gai te agni Ape Apa UDI jAya. prazasta ane aprazasta kaSAyA dhAtIkama hAya tyAM utpanna thAya, prazasta kaSAya utpanna te ja jagA para thAya kaiM je jagA para dhAtIkama heAya. prazasta kaSAya utpanna thayA mAhanIyakama thI-dhAtIkamathI. mAhanIya--dhatIkama Take tyAM sudhI prazasta kaSAya Take. jema lAkaDAM vinA agni TakateA nathI, tema je AtmAmAMtho dhAtIkama cAlyuM jAya tenAmAM prazasta kaSAya rahetA nathI. caiAtra adhAtIkathI utpanna thAya, adhAtInA nAzanA vakhata AnyA eTale vadAya thAya prazasta AyA jema agni lAkaDAMne bALe che tema meAhanIyane-dhAtIne bALe che, A yogo adhAtIne niveDA lAve che. prazasta kaSAya ane prazastayeAga me/kSanA sAdhana manAyA tethI enuM vidhAna karyuM. prazastakaSAya e mAhane ane ghAtIkata nAza karavAnI nIsaraNI arihaMta upara rAma karavA lAyaka-upAdeya, brahmacArI, sAdhu- gurutattva tenA upara rAga karavA lAyaka che. rAgamAhanIya e kaSAya Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna chatAM tene upAdeya--AdaravA lAyaka gaNyA ? kema ? eka ja kAraNu ke e ja kane khALanAra che, kramavALA chIe tA kamane khALavAnu sAdhana hovuM joie. kramavALane mATe kama khALavAnuM sAdhana kamAya che. arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma enI upara rAga te kAmasvarUpa che, chatAM te daravAlAyaka che. klAla ApaNe tyAMthI pAMca paisA lai jAya chatAM pe Adarane lAyaka. kema ? sArA sAdA lAvI de. ene je ApavuM paDe tenA karatAM dhaNI kamAi karI de. tevI rIte A rAga, mAhanIya ane ghAtIkamanA dharanA chatAM nirjarAnI nIsaraNI mAMDI de che. dalAla sivAya sAdo na thAya tevu DrAya ! dalAla bhale pAMca rUpiA lai jAya chatAM Adarane pAtra gaNAya tema prazasta kaSAya e meAhane ane dhAtIkamate nAza karavAnI nIsaraNI ane che tethI te daravAlAyaka che. kathaMcit paNa chAMDavAlAyaka nathI. pratyeAjana thayA pachI rahetA nathI. kAma hoya tyAM sudhI Take, kAma pUruM' thAya eTale enI meLe cAlyo jAya che. zeThe tene rajA devAnI hAya nahi. kAma karyA pachI besI rahyo hAya tene rajA devI paDe. evI rIte mehanIya hAI jAya ane dhAtane cAta thaI jAya, pachI prazastarAga ke prazna stadveSa eka ubhA rahetA nathI. zarIra ane duna samAna tA emane TALavA ema kahevAnuM kAma zuM? anityAdi bhAvanA kahI te aprazasta pAyA TALavA mATe. zarIra dhAnanuM dhaneDuM, pANInu pAru, tenI upara zu' dekhe che ke rAga ka2e che? zarIra bhaye bhANe bhUkhe mare. rAja khAdhuM, varSonA varSo sudhI khAdhuM. bhUkha lAge te vakhate emAnu kAMi kAmanuM nahi. macchu carIravALAne bhrakha lAge te vakha maNu zarIra kAmanuM nahiM. cAra mavALa ne bhukha lAge te vakhate teneya peAtAnuM zarIra kAmanuM nahi, bIkhane kAmanuM. bIjo ene upayoga karI zake te bhakSya tarIke, ane 'taSanA chAMTA nahi. 'bhaye bhANe bhUkhe Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saDachaThamuM ] sthAnAM satra [ 433 maranAruM.' sATha varSa khAtAM thayAM, upavAsa karyo hoya, bIje dahADe evI sthitimAM AvIe ke jANe khAdhuM nathI. AvA zarIranI sthiti ane svarUpa vicAra, pachI rAga karI vicArIe te rAga karavAnuM sthAna nathI. anitya bhAvanAmAM kSaNekSaNe anityapaNuM che te jaNAvyuM. traNa papama ane tetrIsa sAgaropama sudhI piSe chatAM dujananI jema kSaNamAM cheha de, tenA upara kareDa upakAro karyA hoya to paNa tenI mahAbata eka sekaMDeya na rahe, eka ja samayamAM jIvane saMbaMdha cheDI de che. durjana bhaNakSaNamAM navA rUpa karanAra che. tAruM dhAryuM na thAya tenuM kharuM kAraNa zarIra che, tapasyA karavA nuM hA paDe paNue ne kahe eTale cUpa, abhyAsa, tIrthayAtrA karavA mAMDe tyAre zarIra nA kahe ke cUpa. tArA vIrya ane ullAsane aMge madada kare che e pite kArya UbhuM kare tema nathI. dunanI peThe zarIra papama ane sAgarepama sudhI khALe jAya chatAM kAma paDe tyAre zarama na rAkhe, tevA upara zuM joIne mamatA rAkhatA haze? bakaro bele meM beM, manuSya bole meM meM. meM karyuM, meM Ama karyuM paNa ene khabara nathI ke pitA upara ApattinuM vAdaLuM AvI gayuM che. kayAre khasaze tene bharose nathI. "vAtaca di dhruvaM mRtyuH je janmelo tenuM mota nakkI che. motanuM vAdaLa dhamadhamI rahyuM che, te paDe nahi teTalu puya, Take denAra kAI nathI. hajAro maNa telanuM zarIra heya, yugaliyAnuM ane tiyaconuM zarIra traNa gAunuM, lAkho maNunuM zarIra, te paNa matanI ADe Teke karI zake nahi. jAnanA jokhame utpanna karelI jamIna ane jara temAMthI eke UbhuM rahe nahi. badhAM tArA upara Apatti na Ave tyAM sudhI ame chIe ema kahenArA che. A sthiti chatAM AMkha na UghaDe te kayAre UghADavAnI ! je-jene aMge kAMI na gamyuM te paNa Apatti Ave te vakhate UbhI rahe tema nathI, dhaNI paNa jerune joyA kare chatAM madada karI zake tema nathI. Akho saMsAra anitya, nirAdhAra. AvA padArthomAM kema parevAya? eke sebatamAM 28 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 ] sthArvAMgasutra ( vyAkhyAna AvyA? kharo vakhate bhAgI jAya tA kALajAM ThekANe DhAya te tene ghare na caDhAvIe. bhavAbhava meLagyA, Apatti AvI tyAM bhAgelA, tA pachI tenA upara zu' joine meDAyA ? A badhuM zarIra, dhana, kuTuMba, ke strI uparanI mamatA TALavA jaNAvyu, paNu deva uparanA ane guru uparanA rAga TALavA mATe kAMi upAya batAvyA ? dhama uparanA rAga TALavA mATe uSAya matAnyA ? nahi. kema nahi? rAga tA ane che. chatAM saMsAranA rAgane kheAdavA mATe devaguru dharmanA rAga e khajarA UbhAM karyo che, guru ane dhama' uparanA rAmane khAvAnuM na karyuM. dhama' 'ta kUmAM palaTA khAya tethI anitya bhagavAnane saga gamatA hatA ? deva ane guru nitya che. tIrthaMkara cAhe tA ceAryAsI lAkha pUrva ke khasAMtera varSa rahe, guru kAM tA kroDa pUrva ke vIsa varSI DhAya teya e anitya che ke nahi ? dharabAra ne kuTuMbane anitya kahyA, teA deva, guru ane dharmane anitya kahevA hatA ne? dharma aMtarmu dUta'mAM palaTA khAya tethI anitya, ekalA dhana, mAlamilkata vagerenuM khelyA, deva, guru ane dhama vagerenu khAlene? tIrthaMkaranA AtmAne dhama temanA mAtamAM kArI na de, teA tame dhama karo te`ko kArI devAne ? cAlatA baLadane Are na mAya anitya ane azaraNu bhAvanAmAM deva, guru ane dharmane kema nAMkhyA nahi ? eTalA ja mATe ke deva, guru ane dhanA rAma kramanA nAza karavAnuM kArya kare che. kanA nAza thAya eTale Ape Apa cAhyA jAya tethI tene rajA devAnI ciThThI lakhavI paDe nahi. dhAtIkranA nAza thAya eTale deva, guru ane dharmAMnA rAga rahetA nathI. cAlatA baLadane Ara na marAya, tema dhAtIkamanA nAza thayA pachI prazarata rAga ane dveSane kADhI melavA mATe ciThThI lakhavAnI hotI Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saDachAmuM] sthAnAMgasUtra [ 435 nathI, kAraNa ke te te ApoApa janArI cIja che. peTano mela kADhavA dIvela le, paNa dIvela kADhavA mATe zuM levuM ? kaI nahi. dIvelane svabhAva melane kADha, ne melanI sAthe pite paNa nIkaLI jAya. deva, guru ane dharmane rAga te cuMTavAvALI cIja nathI, te te zedhavAvALI cIja che. laDu, peMDA cuMTavAvALI cIja che reca levA paDe. dIvela to ceTavAvALI cIja nathI, tethI reca le paDato nathI. prazastarAga ane prazastadveSa nirjarA karavAvALI cIja. pachI jarUra na hoya te ApoApa nIkaLI janArI cIjane neTisanI jarUra nathI. - moDhuM pheravelI topa prazastarAga ane prazastaSa e nirjarAnI sAthe tulAmAM toLAya evA che. je prama NamAM prazastarAga teTalo nirjarA jeTalo prazastaSa vadhAre teTalI nirjarA vadhAre, eTale e teTalI nirA ochI, rAga ane dveSa jevA bhavabhramaNanA hathiyAro che tevA mokSagamananA hathiyAra paNa che. ene je rUpe rAkhyA hoya tenuM te rUpa palaTAvI devuM joIe. rAgadveSanA hathiyAre audayika bhAvanA hAthamAM hoya, pudagalanA hAthamAM hoya te te5nuM moDhuM AtmA tarapha che. jayAre enI upalI karI deva, guru ane dharma tarapha che, tyAre ghAtakarma tarapha enuM moTuM che. zatru tarapha goThavelI topa zatrune mAranArI thAya temAM A zuM? mArI sAme Ave tene mAruM. pudgalanA hAthamAM sAmagrI hatI tyAM sudhI AtmAne ghANa vaLato hato. mokhare caDhelA Apane kApI nAMkhe, bIjAne kApI nAkhe, prazastarAga ane dveSa meTuM pheravelI tapa che. je zAstromAM tapasyAne, AcArane aMge kahevAmAM Ave tapasyA zA mATe? A leka, paraleka ke kAti mATe nahi, paNa kevaLa karmakSayane mATe. prazastarAganuM moTuM karmakSaya tarapha dharA ja prazastarAma, tejadeva, guru ane dharmanA hAthamAM sAmagrI. yoga AvI cIja che. A jIvane anAdithI rakhAve che, paNa je tepe ApaNo kille te heya tenuM moDhuM pheravIe to zatrune killo kema na toDe? Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra kazuMjAnA niSahulAla hathiyAra A kaSAya jo mADhuM pheravIe teA mehanIya ane bAkInA traNa lAtIkamate uDAvI de, paNa mithyAtva ane varita e eka rAjAnA nimakahalAla hathiyAra che. krAi divasa phUTe nahi. krama rAjAne tuMhI tuMhI karIne vaLagavAvALA. mithyAtva ane avirati meAkSanI nIsaraNI banyA nahi. e teA rAjAnA nimakahalAla nAkara che. rAga dveSa ane kaiAga nimakaharAma che. kamarAjAe peAtAnA pakSane mATe taiyAra karyo, sI`cyA ka`rAjAe, chatAM phADhIe te vakhate ApaNA pakSamAM AvI jAya tevA che. rAga dveSa ane yuga kamarAjAnA nAkara khara pazu phrUTela. phUTela nimakaharAmane pakSamAM levAya che. prazastayoga ane kaSAya e teA nAtarAnI nArI jevA 43} ] [ vyAkhyAna nAtarAnI nArIne nAme makAna, milkata karAya nahi. mAlanI phreMcI Trukhe tA bairInI pAse, silaka ceApaDA khairInI sUcImAM jaI paDe. tethI te phUla khAtuM nathI, jiMdagInuM baMdhAyeluM khAtuM che, paNa nAtarAnI nAra te nAme milkata rahI zake nahi, tema prazasta caiAga ane prazasta kAyA paNu nAtAnI nArI. enA bhareAse milkata kAi dahADe caDhAvavI niha. nAtarAnI nArIne nAme milkata caDhAve tene ppA khAvAnu thAya, mATe tene have kADhavI. jyAM dasamuM guNuThANuM AvyuM, mAvajIvanA baMdhAraNuvALa maLI gai ke nAtarIA nArIne rajA. AyikabhAva maLI gayA ke prazasta rAga dveSa yAgane chUTAcheDA karIne cheDI dIdhA. caudame yAgane ane same rAgane choDI dIdhA. phrUTela pAsethI phAyadA lArDI zakAya teTalA lai levA. enA bharese na javuM. rAtra dveSa ane yAga e e krama'rAnA phUTala nAkarA che, mATe tene phADIne krama rAjAne dhakko mAravAnA. mithyAtva ane avirati nA bheda ApatA nathI, prazasta rAga, dveSa ane yAga bheda Ape che. kramanI kuTilatAnA bheda arihaMta upara prazasta rAga thayA tyAre khullA thaye... Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samu* ] sthAnoMgasUtra [ 437 gurumahArAja upara prazasta rAga thAya nahi tyAM sudhI aviratikrama rakhaDAve te jaNAya nahi, dhama' upara rAga na thAya tyAM sudhI viSaya kaSAyanI kuTilatAne bheda na khule. gharanA kUTe te bheda khAle. dharanA chUTayA vinA bheda jaNAya nahi. kama'rAjAmAMthI rAga phUTe nahi, yoga phUTe nahiM ane prazasta pakSamAM Ave nahiM teA dhama'rAjAnu kAMi cAle nahi. prazarata pakSamAM Ave te! kanuM satyAnAza nIkaLI jAya. mithyAtva ane viratine raeNsI nAkhavA karela hathiyAra te sUtracanA karmInA phUTa prapa`cA kathanImAM joDAI jAya teA pelA AvIne bhaLe che, tethI gaNadhara phUTe tevA nAkarA kaSAya ane yAga hatA tema phADI nAMkhyA. na phUTe tevA zatrunA nAkarane dhA karye ja chUTakA. mithyAtra ane avirati kamarAjAnA vaphAdAra nAkara tene mAryAM sivAya chUTakA nathI. have enI jALamAMthI gaNudhara sudharmAvAmIjI nIkaLyA. je seAnerI TALamAMthI nIkaLI gayA hoya te paNa TALAne raMjADavAnA upAya karavAmAM bAkI rAkhe kharA? mithyAtva ane aviratinA prapa cemAMthI gaNudhara mahArAjA herAna thate nakaLyA che, tethI mithyAtva ane aviratinI dhAra khAdyA vinA rahe nahi, tethI te dhAra kheAdavAne mATe cauda pUrvI ane aMgatI racanA karI. te mithyAtva ane aviratine rUMsI nAMkhavA kareluM thiyAra te sUtraracanA. izvaravAda jarUra tarIke ane avatAravAda lUMTa calAvavA mATe temAM prathama AcAraMga, sUyagaDAMga ane ThANAMmanI vyavasthA karI. paMca mahAvratA, temAM paheluM sava* prANAtipAtathI viramanuM. paheluM kema ! rAjA e che, te bAkInA cAra vratA tAkara che. dhAnya tarIke e, cAra ne teA enI vADa tarIke, prANAtipAtaviramathI - asyA te jagatamAM tUta UbhuM karanArA thayA. sAMkhyane aMge kaDhI gayA Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] sthAnAMgasatra | [ vyAkhyAna ke nAna asnAna. anAna dharma sahana thI nahi, snAnamAM ghUsyA, tethI A sAMkhyamata UbhuM kara pa. AraMbhI banyA tethI jaina dharma nirUpaNa karI zakyA nahi. sAraMbhIne gurU banavuM hoya te jainadharmanuM nirUpaNa jatuM karavuM paDe. je khetaramAM bIja ane pANInuM siMcana te ja khetaramAM phaLa. je puNyanA pariNAmavA che te ja puNya bAMdhavAvAvALo ane te ja bhogavanAro. je khetaramAM kauvacana bIja te ja khetaramAM kauvaca. je AtmAmAM pApa tene ja pApa bhogavavAnuM. vAve koNa? phaLa lAvavA IcchanAra. trIje joIe te jaina zAsanamAM hato nahi. AtmAnI unnatimAM rahI zakAyuM nahi, emAM rahe te niSparigrahI rahevuM paDe. prazastapaNAnuM kAraNa bane te AnA AtmAne phAyado karanAra thAya. trIje Ubho kara paDe. mAre te guNa rAkhavA nathI. tamArI pAsethI levuM che. vagara mAle paise le hoya to huMDInA kakaDe ja levAya. kAgaLiyAnA kaTakAne dharma vinA paise na maLe. guNavALA guNanA bahumAnathI ArAdhanA kare, guNahIna hoya te mAla vinA mita levI te te kAgaLane kakaDo heya te bane IzvaranI haDI lakhe tyAre maLe. prANAtipAta viramaNathI cUkyA tene lIdhe IzvaranI huMDI karavI paDI. temAM jyAM sudhI jarUriAta pUratuM levuM paDyuM tyAM sudhI IzvaranI huMDIthI cAlyuM, paNa lUMTa calAvavAmAM IzvaranA nAmavALA khaDA-taiyAra karavA paDe. Izvarane veSa levuM paDe. avatAravAda Ubho karyo. IzvaravAda jarUrI tarIke ane avatAravAda lUMTa calAvavA mATe. zAne lIdhe? prANAtipAtaviramaNathI khaselA hatA tethI. izvarane dUSaNavALo gaNe te haThI bagaDI jAya chava ne zarIra judA ke bheLA ? parabhavaLI AvyA ne A bhave javAne te apekSAe jIva ane zarIra judA che. jo ne maryo tyAM sudhI zarIranA AdhAre bhAna vagere che tethI abheda. AvuM vyavahArathI jaNAtuM bhedabhedapaNuM pAlavyuM nahi. izvaranA oThAM vicitra UbhA karyA. abheda pakSane mAne te izvarane e mA paDe, eThAmAM Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAThamuM ] sthAnAMmasatra [ 43 vartana ne tenI javAbadArI izvarane mAthe jAya. Izvarane uttama rAkhavo te bhinnapaNuM karI le te bane. e sivAya phAvavAnuM thAya nahi, mATe sarvathA bhedapakSa rAkhIne jaNAvavuM paDyuM ke AtmA ne zarIrane kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI. AtmA chevo chedAya tevo nathI, bhedya bhedAya tevuM nathI, vikAra na thAya. ajavALuM dAtuM, bheDAtuM nathI paraMtu vikAra thaI jAya che. zarIra cAhe jeTalI kUdAkUda kare temAM AtmAne lAgevaLage nahi. prANAtipAta viramaNane na vALI zakyA te avatAranI kalpanAmAMthI bhedavAdamAM AvavuM paDe. izvarane dUSaNavALe gaNe to huMDI bagaDI jAya. nAstikanI vyAkhyA zarIra ne AtmA be juva nathI, abhinnavALI tapasyA karavI nathI, saMyama pALavuM nathI ne dhADa pADavI che. kayAre bane? A zarIra dekho cho te ja AtmA, bIjuM kAMI nahi. varSa durva vI" abhinapakSavALA thaI belavuM ke-cho tyAM sudhI mejamajAmAM cho ! mAla vinA mojamajA na thAya. devuM karIne ghI pIo vagere zarIrane ja rAkhyuM. sabhAgI saMsAravALA jemAM pAkelA che. e dizAmAM kayAM na hoya ? zarIra je baLIne rAkhaDuM thaI gayuM hoya te pharI zarIra kayAM maLavAnuM ? zarIra te ja jIva, jIva teja zarIra te amedavAda levuM paDe. te laIne hiMsAnI chUTa. tapasyA ke saMyama kare te mota. nAnA sAdhu dekhe te kahe, ANe khAdhuM pIdhuM zuM? nAstika duniyAmAM che ke nahi? te tuM pi. je saMyamane khAuMpIdhuM che ema kahIne amitAmAM citare te nAstika mAMDavAnA lAkaDAnI kheDa kADhI vivAhane vagove nAstika be le zuM? tapa karavuM temAM aneka prakAranI pIDAo. tapa kare, upadhAna kare te yuvake kahe A pIDA kayAMthI vaherI ? upadhAna kharAba nathI, paNa emAM te "guruo Ama kare che, zrAvake tema kare che ane vahIvaTavALA tema kare che' te bahAne Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna upadhAnane niMdavA che. pazu cAlkhI rIte kara tA kharA! kare tene kheAlavAnA haka. jyAM sudhI jene abila jevuM paccakakhANa paNa karyuM" nathI tyAM sudhI te khelanArA lakhAya che. prathama krura, pachI mAla ! peAtAne cAvihAra, nAkArazI pAlavatI nathI. je aDatALIsa kalAke bhAjana kare tene mAlamalIdA uDAve che kahevuM? tuM kara teA kharA ! cahAnA cATTA thavuM hAya tene khInnanI tapasyA nathI AvatI paNa mAlamalIdA Ave che. mAlamalIdA tA tapelI tAvaDImAM casakeA thai jAya che. bhamAsamaNu. kAusagga kriyA tapAse te zuM thAya te mAlama paDe! vivAda vageAvavA hAya tA varakanyAnI vAta na karavI, mAMDavAnA lAkaDAnI kheADa kADhI vivAhane vageAve. pahelA vratanI sAbitI tAMti cAtanAcitrA tapasyA e teA pIDA lAge. tapasyA AkarI paDe tema nathI, saMyamo moLavaMcanA sajama ane vikRti eTale bhAgathI gAvuM. saMyamane bhAgathI ThagAnuM mAnyuM. nAstikAne khelavuM paDayuM ke ' dharma: jAmAt po na dghi ' viSaya sivAya khInne dhama nathI. deva, guru ane dhama mAnavA, samAja te dezane bAdhA na Ave tevI rIte. yuvakA khele che ke mukhya deza, samAja. AvI sthitivALA te dharmaH dhAmata patte 7 di'mAM Ave te jIva zarIranA abheda na mAne te! khIjAM zuM mAne ? zarIra te AtmA ema mAnavuM paDe. teAthI dUra rahevuM che. prANAtipAtaviramaNa vratathI khasyA, tene bhinna ane abhinavAdamAM javuM paDayuM. je yukti, hetuthI zrAkhita thatA thacit bhedAbheda kabUla thayA nahi, jenAthI prANAtipAtivarita kabUla thaI nahi tenAthI mahAvratA khUla thAya zI rIte? A bhedAbheda pakSa vrata ane tapathI dUra rahevA mATe ubhA karavAmAM AvyA. sarvathA anitya mAnavAmAM Ave te paheluM vrata rahe nahi. pahelA vratanI sAbitI jaNAvI. have khIjA vratanI sAbitI jaNAvaze te atre. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 18 be dararA rAmI gayA zAstrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAsvAmIjI bhavya jIvanA upakArane mATe, zAsananI pravRttine mATe ane mokSamArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibodha ane pravajyA pAmyAnI sAthe jema daradI manuSya davA lAgu paDavAthI daradane gayeluM samaje, darada zamAvAthI - je sukha prApta thAya te sukhamAM magna thAya te vakhate daradanI vedanA tarapha tiraskAra chUTe. tema sudharmAsvAmIjIne bhagavAna mahAvIranA vacanarUpa davAthI mithyAtva ane avirati e be darado zamI gayA. te zamavAthI pitAnA AtmAne AhalAda utpanna thaze. jIva dharmane vicAra kayAre kare? chava dharmane vicAra kare te kyAre kare? jayAre abhavya karatAM asakhyAtaguNa nija AtmAnI yelI hoya tyAre. jIvane abhavya -karatAM asaMkhyAtaguNa nirjara prApta thaI na hoya tyAM sudhI dharmane vicAra kare nahi. abhavya jIvo je gAMTha sudhI AvelA che ane tyAM -rahI je nirA kare che tenA karatAM asaMkhyAtaguNa nirjarA jyAre jIvana thAya tyAre dhamAM pUchuM' evI bhAvanA jIvane jAge, dharma pUchavAne mATe jAya, dharma pUche, dharma sAMbhaLe ane dharma karavAne taiyAra thAya jyAre sudharmAsvAmIjI pratibaMdha pAmyA te vakhata keTalI nija rAmAM hovA joIe? samyaktva pAmatI vakhate je nirA che te nirjarA sAdhu karatAM caDhiyAtI thaI jAya che. samakitI dhikkAranI najara na kare graMthibheda eTale zuM? anaMtAnubaMdhIne bheda tenuM nAma graMthibheda, apUrvakaraNathI graMthibheda kare temAM bhedaya kANa? anaMtAnubaMdhI. anaMtAnubaMdhIne bhedanAre eTalI nijA kare che, te tyAgI evA sAdhu Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna karatAM asaMkhyAtaguNa nirAvALA heya. je vakhata sudharmAsvAmIjIne anaMtAnubaMdhI bhedAyA, darzanamohanIya bhedAI je vakhate samyaktvanI utpatti thaI te vakhate te keTalA AnaMdamAM hovA joIe? samakRtvanI utpatti vakhata AnaMda akzanIya che. samyakatva pAmatI vakhata AtmAne je AnaMda thAya te mAnaMda akathanIya ane avA che. jene koI paNa prakAre vacanaThArAe varNana karI zakIe nahi. darada javAthI thayelI zAMti e daradanI tarapha kaDavI najara karAyA vinA rahe nahi. A zAMti bhAMgI ke hatI? darade, tema AnaMdane pAmavA vALAne mithyAtvanI je pIDA tenA upara kaTu najara vinA heya nahi. jyAre A vAtane khyAla karIzuM tyAre samyakatva pAmyA pachI bhUtakALanA doSanuM paDikkamaNa, niMdana gahaNa karavuM ja paDe ema lAgaze. atItakALanuM je mithyAtva, mithyAtvanI vakhata bhayaMkara mahetuM lAgyuM ke atyAre bhayaMkara lAge che. mithyAtvanI dazA vakhate bhayaMkara lAgyuM hota to mithyAtva raheta nahi. bALakanI cAla samaju thAya tyAre vaMcA. nAnapaNanI kriyAno pheTa lai te moTo thAya te vakhate batAve to vicAre kahyuM na kare. tenI AMkhone vicAre dekhIe te kayI dazAmAM heya? jagatanA ja jANatA hatA ke bALake evA heya, bALakone kaI dhikkAra ApatuM na hatuM paNa e moTe thAya tyAre vicAre ke arara ! mArI A dazA ! jagatanA jIvo mithyAtvIne dhikkAra na Ape. samakitI che dhikkAranI najara na kare. jema samaju manuSyo bALakanI lIMTa meDhAmAM jAya te ghaNAnI najare jotA nathI. bALadazAne samajavAvALA bALakanA vartana tarapha tiraskAra dekhADatA nathI. je samaju manuSya tiraskAra dekhADe che te bALaka jevA che, samaju thayA nathI. samaju thayA hatA te bALakanI dazA samajavI joItI hatI. dazA samaje te kheda thAya nahi. kUtaruM bhase tyAre tenA tarapha dhikkAranI najara thatI nathI, bhasavuM e kUtarAne svabhAva samaje che. samaju bALakanI dazAne svabhAva samaje che mATe bALaceSTA tarapha dhikkAra heta nathI, Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDasaThemaM ] sthAnoMgasUtra [ 443. samakitI jIve e dhikkArane varasAvanArA hAya nahi. mithyAtvanA jo ema nahAya tA Amarthya'nI bhayaMkaratA vikAro samaje che. lAgI nahi. sakinI mithyAtvavALAne niI zake nahi kUtarAnuM halakApaNuM kema ? karaDe tethI. mithyASTi1 yA-taddA (gametema) mAnavAvALA, 2 khelavAvALA ane 3 karavAvALA na hAya tA mithyAtva rahe nahiM. mithyAtvamAMthI A traNa cIja kADhI nAMkhIe teA pachI mithyAtva raheze kharuM ? A traNa sivAyanuM mithyAtva rahe tA te kharAba gaNAya nahi, rahetuM nathI pazu kalpanAthI mAnI le ke hAya. bhasavAnA ane karaDavAnA svabhAva kUtarAneA nahAya. bhasavA ane karaDavApaNuM rahetuM hoya to te halakuM mAnavAnuM kAraNu nathI. e svabhAva vagaranuM mithyAtva hoya te| te mithyAtva bhayaMkara nathI. yaddAtaddA mAnavAnuM, khelavAnu ane karavAnuM mithyAtvanA jore thAya che. mithyAtvanA jore-A thayA chatAM mithyAtvI yAtaddA mAnyatA, thananA ane karaNanA avaguNane samaje nahi eTale te te mithyAsvIne nirde zAnA ? bALA teA lITa Ave te bALakane nirde nahi, jyAre A (lITa AvavI) khATuM thAya che ema samaje teA bALaka nahi, mithyAlI mithyAtvIne samaje nahiM tethI nidI zake niha. samakitI mithyAtvavALAne niMdI zake nahi. mithyAtvane kharAba gaNe, traNene kharAba gaNe paNu karanArAne kharAba gaNatA nathI. jANe che e tA enA svabhAva che, chekarAnu' lI'Ta ahIM sudhI Avyu` hoya tA te vakhatanA phATA lai le ne meTA thAya te vakhate batAvo teA tene lAja Ave che. meTAne bALakanA pheTA joi te vakhata lAja AvI nathI, jyAre peAtAnA bALaka avasthAnA phATA heya tA phADI nAMkhe. adhamapaNuM lAgyuM mATe samakitavALA jIva mithyAtvadazAne adhama gaNe, zAstrakArapahelA peAtAnA doSanI nidAne AgaLa kare che. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgalsa [ vyAkhyAna deSanI niMdA be prakAre deSanI niMdA e vyAjabI che, paNa dezanI ni be prakAre. pitAnA AtmAmAM doSa hoya tenI, ane bIjAmAM deSa heya tenI niMdA karavI te. krodha caDhayo hoya te vakhata vicArIe, "he dezanoDa pUrva, coryAsI lAkhoryAsI lAkha=pUrvI evAM kroDapUra sudhI cAritra pALyuM, te pALIne AtmAnI nirmaLatA karI kaSAyavALe thayela tyAre kaSAyane phanyAkrayA kare te judI vAta. A to enA aMkurA, paNa pAMdaDAM phUla nahi aMkurA tarIke phUra vacana bolavA mAMDe. pAMdaDA tarIke ghA karavAnI cIja che. A badhI vAta dUra rahI, paNa mAtra kaSAya vALo thayo hoya teya aMkurA, thaDiyAM, pAMdaDAM, phUla ane phaLa e nahi, e vinA ekale karAya aMtaramAM thayela hoya te teTalAmAMya dezonaphroDapUrvanuM cAritra hArI javAya. muhUrtamAM-be ghaDImAM ja kaSAyanI pariNatithI dezanakroDapUrvanuM cAritra hArI javAya che. kaSAya aMtarmuhUrtane - hAya paNa anaMtAnudhInuM rUpa pakaDI le te vakhata AyuSya bAMdhIne kALa kare te narake jAya che. mahAvIra bhagavAna upara gozAlAne krodha Avyo. ArAdhya guNI heya ne tenA upara krodha Ave to khalAsa! bAhubaLajImAM saMjavalananA gharane anaMtAnubaMdhI Avyo tyAre bAra mahine Taka. guNIne vAMdu nahi ema manamAM rahe to tane zuM sama- jayA? AvI rIte ApaNe nidA krodhano karI. e vakhate ApaNuM AtmAne ke A te vakhata A gAthA vicArIe te svaniMda. ApaNane kedha caDhe te vakhata bIje bole te vakhate tene artha zuM? keniMdA bole che, paNa che kedhIniMdA. cAhe te krodha Ave tyAre vAta te sAco che, ApaNAthI rahevAtuM nathI" ema lAge te samajavuM ke samakita che, paNa te vakhata "besabesa" kahe te patyu, kedhane Adara. samakitI jIe e bhayaMkara mithyAtva kADhavuM joIe pitAne aMge mithyAta aviratinuM niMdana vyAjabI che paNa Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDasaThamuM ] sthAnAMgasUtra [445 mithyAtvI Avyo tene aMge bIjAne kahe mithyAtva kevuM che te khabara che? je julama agni, jhera ane sApa nathI karatA te julama mithyAtva kare che te te vakhata avaguNanI niMdA nathI, avaguNanI niMdA che. je manuSya samyakatva pAme che tene mithyAtvI tarapha dhikkAra nathI Avato. pite mithyAtvI tarIke varyo tethI mithyAtva tarapha dhikkAra Ave che, gaMgAvALA chokarAne dekhI kaMTALe nathI paNa pitAnI gaMgAvALI chabI dekhe te vakhata kaMTALe che. pite mithyAtvI dazAne bhayaMkara gaNuM pitAne pApamaya AtmA ganiMdana gahaNa karyuM, bhayaMkara mithyAtva khasI jAya te tarapha lakSya. nAnAM chokarAMne lIMTa AvyuM heya te moTAne kADhavuM paDe. cheka na samaje. jagatanuM mizrAva bhayaMkara, te jagatanA mithyAtvI kADhI zake nahi. samakitI chAe e bhayaMkara mithyAtva kADhavuM joIe. kheLAmAM belo chokaro lIMTa, gUMgAvALA rahe te Thapako kene? A jagatanA jIvanamAM je mithyAtva raheluM che te na TALIe to samakitIne Thapake, mithyAtvavALe to emAM pahele ja che. chokarAnuM gaMdApaNuM dekhIne mAne kUvaDa kahIe chIe. samakita pAmelA bIjAnA mithyAtvane TALavA udyama na kare te te kUvaDanI dazAmAM che. samakitIe bIjAnuM mithyAtva kema khase tene mATe kaTibaddha thavuM joIe. gaNadhara mahArAjAe pratibaMdha ane pratrayA pAmyAnI sAthe mithyAtva haTAvavA mATe keDa kasI. dastAveja thayo eTale devuM to paDe arihaMtane deva mAne temAM aDacaNa zI ? kapila, buddhane deva mAne temAM zuM maLI jAya che ? arihaMtane deva mAnavA eTale saMsArane khAro mAna. heDa ke na cheDo te vAta AgaLa. dastAveja thayA eTale devuM te paDe. vaheluM do ke moDuM de. A samyaktva eTale viratine sAkSI, tananA cAra pArakA AtmAne bhAva nathI te kahenArA laMka denArA te adha Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAdhama. jamanAdAse pauSadha karyAM, paDavAne divase lADavA karyA teA kahe lADapeASAtI. upadhAnamAM mAlamalIdA mATe cAlyA. upadhAnamAM AvavA bAraNuM kANuM baMdha karyuM." hatu`? ATalA DhoA ja kema cAvyA? kahe ke mAlamalIdA mATe AvyA nathI. mAlamalIA leAkeA Ape che, tenA saMbaMdha nathI. mAlamalI khAvA AvavuM hatuM te ? nA kANe pADI che ? vagara tithie lADavA kara tA kharA keTalA pauSadha thAya che? tahevAra dekhAtA nathI, lADavA dekhAya che. amukanI dravyakriyA e kahevAtA jJAnI sivAya bIjAne haka nathI. bhAvane jANe te bhAvarahitapaNuM kahI zake. akhaMDa brahmacAriNI satIne vezyA kahe tenA jevuM ja dravyakriyA kahe te. dravyakriyAne bhAvikrayA kahevAneA vakhata AvyA te zuM? bhAvanA kAraNa tarIke jeTale aMza te dravya tarIke, paNa bhAvazUnya krama ? dravyapUnna bhAvanA rahita nathI. AvA bhAvapUrvaka bhakti te pUjavuM te drazyapUjA, dharanA bairI che.karAM rUve, kakaLe chatAM pAMca paisA na khatA hoya te ahIM bhakti jANIne khacce, sAdhune vaherAve evAne dravya kahA che, te duniyAnA bhAvanA cAra cheA. dravya pazu phrAyadAkAraka che. drazya e bhAvanuM kAraNa che te rUpe chaganalAle kahyuM. pelA tA nakAmI dravyakriyA kahevA mAge che tethI te ceAra che. zAsanamAM je ratana che tenA cAra che. avirati kADhavAne mATe kaTibaddha thavAnI jarUra have mULa vAta para Ave, samakita pAme tyAre mithyAtvanuM bhayaMkarapaNuM peAtAnA AtmAne aMge lAge tyAre badhAMnuM mithyA va khaseDe. gahudhare samyaktva pAmI, pratiSeAdha pAmI khIjAnA mithyAtva, avirati kADhavAne mATe Tibaddha thavuM joIe ema mAnyuM. mATe cauda pUrva ane aMganI racanA karI. AcArAMga, sUyagaDAMga. ane sthAnAMga DAMgamAM pAMcamA ThANumAM pAMca tratA kahyA. zocane lIdhe thayelA pheraphAra zaucane dhama mAnyA teoe tattvamyavasthA bagADI. sArabhI rahIne Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asamuM ] sthAnAMgasUtra [ 447 guru banavA mAMDayA. avatAravAda AvyA, teo jIva zarIrane bhinna mAnavA mAMDayA. bhinna na mAne teA avatAranI lIkSA izvarane lAgu pADavAnu' ane sa'yamane sAruM mAnavAnuM na rahyuM, nAstikarUpe e lavuM pAyuM. saMyamathI dUra javAnuM thayuM, sayamane sAruM na manAyuM tyAre nAstikamAM javu' paDayuM', temAM jakhate zarIra e ja AtmA ema abhinnapaNuM mAnavuM paDayu. A pRthvIda pAMca zvetAthI jIva utpanna thayA ne temAMja laya pAmavAne. AvI rIte bhinnavAdaabhinnavAdavALA tema nityanihavAvALA kAI paNa padArthane ekarUpe kahI zakatA nathI. kAMi nahi te te te kSapaNe khulAze, na badalAya te| ADAavaLI. utpanna thayu' tyAre dasa varSa TakavAnI sthiti hatI. eka varSa thayu. tA vaTavAnuM, nava varSa' TakavAna. svabhAva pharyAM te vastu pharI ke nahi? svabhAva tenuM nAma ke tenI sAthe vastu pharavI joie. eka miniTa pahelAM kAIne dAkhaDI ApI te! bIjI miniTe mAgavAnA huka zA ? duniyAmAM pelA teA luccAithI tapelA marI gayA hatA, thAmAM te sAcA tapelA marI javAnA. kSaNe judApaNuM chatAM vastunA AkAra, rUpa, rasa vagere rahe che tene lIdhe vastu che ema kahevu paDe. gaLAne sIdho rAkhI, sIdhIne vAMkI karI, sIdhApaNAnI AMgaLInA nAza ane [kApaNAnI utpatti. AMgaLIpaNuM emane ema che. prANAtipAtaviramaNu kANu mAnI zake? jinezvara mahArAje traNa vastu kahI che. vaLvanaeNk vA vizvameda vAyuvendra vA' vAMkApaNuM utpanna thayu, sIdhApaNu' nAza pAmyuM, paNu AMgaLIpazu cAlu che. kAI paNa cIjamAM traNe mAnyA sivAya chUTakeA nathI. ekAMta nitya ane ekAMta anitya kAI vastu nathI. jinezvaranA siddhAMta kAI paNa vastu ekalI utpanna thavAvALI ane ekalI nAza pAmavAvALI nahi, ane nizcaye rahevAvALo paNa nahi. AvuM chatAM jene hiMsA mAnavI nahiM tene zu' karavuM paDe ? jIvane nitya mAnI lIdhA. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hiMsA kenI koInI nahi, haMmezAM eka ja rUpe, tethI bIjAe nitya mAnyuM, ApaNe juduM mAnyuM. bIjAoe lagIre khasavAnuM nahi, utpanna thavAnuM nahi, ne hoya te rahevAnuM te nitya mAnyuM. AtmAmAMthI kAMI paNa khasavAnuM nahi, hiMsakane ahiMsaka thAya nahi. hiMsakapaNuM. hiMsyapaNuM bane UDI gayA. je kathaMcita nityAnitya mAne-syAhUvAda mAne te prANAtipAtaviramaNa mAnI zake. nityapaNAnuM lakSaNa sAmAnyapaNe jaNAvyuM. anityapAnuM e kayuM lakSaNa kahe che, ApaNe. kayuM kahIe chIe te agre.. vyAkhyAna 69 mithyAtvanA ge ane avipatinA bhUkhamare - jagatanI herAnagatI zAstrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jIvana upakArane mATe, mokSamArganI pravRttine mATe ane mokSa mArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibaMdha ane pratrayA pAmyA nI sAthe, jema ApaNe AgaLa jaNAvI gayA ke bhikhArI je bIje bhave rAjaRddhi pAme te pote dAnazALA calAvyA vinA rahe nahi, jema rogathI pIDAe eka paNa jage para sAre vaidya nahi maLe evo je vakhata mane zAMta karanAra upAya ane vaidya dekhe te vakhata te benI kadara karavAmAM nyUnatA rAkhe nahi. tema sudharmAsvAmIjIne khyAlamAM Ave che ke A miyAtanA roga ane aviratinA bhUkhamare AkhuM jagata herAna thaI raheluM che, temAM huM eka hatA. daradamAM machita thayelAne pitAnI ArogyadazAne ravane paNa khyAla na hoya, paraMtu je rogamAM muMjhAyele heya teja reganI dazAne samaje. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaNasitteramuM ] sthAnAMgasUtra [ 449 micchAvavAhita jIvane aze paNa kevaLajJAnanA umaLakA na Ave zarIra nIrAgI hoya, eka jagA para caNAnI dALa jeTale pAka zarU thAya te vakhata vagara pAkanuM keTaluM badhuM ? enA karatAM seDA gaNu. paNa te se kAgaNI vagara pAkanI dazA dakhAi jAya che. tenA sukhane khyAla nathI. caNA jeTalI dazA pake che tenAM duHkhanA khyAla Ave che. AkhuM zarIra susta che teneA khyAla nathI, tenuM sukha lAvuM nahIM. caNu!nI dALa jeTalI jagyA pAkI rahI che temAM AkhA AtmA pAma jAya che. tevI rIte ahIM paNa jyAM sudhI A jIva mithyAvAsita che tyAM sudhI AtmAmAM kevaLajJAna rahelu che paNa e kevaLajJAnaneA 'ze paNa umaLakA AvatA nathI. caNAnI dALa jeTaluM pAkelu che tyAM citta jAya che. dAMtamAM bharAyelu hAya te tyAM jIbha jAya che. mithyAtvadazAmAM dhrANu vagere iMdriya tarapha ja lakS e manuSyanI kiMmata keTalI ? dhara dekhyuM ja nathI. pArakA ghare majUrI karIne peTa bharavuM che. peAtAnI milkata evI nathI. paraAtmA bAhya AtmA ane bAhyanI samRhite potAnI samRddhi gaNe, zarIra, kuTuMba ane dhananenukazAna thayu tA maro gayA mAne mithyAtvadazAmAM jIvane e buddhi thAya che. e DAya teTale jIvana, gayu` eTale maro gayA. zatrunA dharethI laThThANu' Ave te te khAne tu peTa bhare te tAruM' kevuM sArApaNuM gaNAze, evA manugu keTalI phrimatane ? rAjAnA jAsUsA kANu ? puddagalamAM adhikatA thAya eTale AnaMda ane hInatA thAya eTale aphsAsa, A je hoya te bicArA AtmAne samajyA nathI. AtmAne samse nahi te jANyA vagara manAtuM nathI. manAyA vagara maneAhara lAgatu` nathI. maneAhara lAgyA vagara meLavavAnuM mana thatu N nathI. meLavavAnuM mana thayA vagara mathavAnuM thatuM nathI. mathavAnuM thavA sudhI krarA ra Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50] rathanAMgasUtra [ vyAkhyAna janA jasase jaNAveta ja jANavAnuM zretra vagere pAMca Indriya karmarAjAnA jAsUsa che. e ja jAso je samAcAra de te jANavAnA. para rAjyanA jasa para bharoso rAkhIne bhaDakI UThe tenI vale zI? A karAjAnA jAsUma ghUsyA che tenI khabara upara ApaNe bharose. cakSuAdi rUpa mane dara gayuM tethI ApaNe paNa manahara gayuM. Ikiye gherA tarIke, AtmA savAra tarIke IdriyonA viSayane aMge vicArIe te ApaNI dA zI ? ghoDesvAra ane gha eka gAmathI bIje gAma jAya che. gheDAne DesvAra thaI gayA ke ghoDesvArane ghoDe laI gayA ? kharI rIte ghoDesvAra gheDAne laI gaye. ghoDesvAra sAvaceta heya te dhAryA pramANe calAve, paNa ghoDesvAra jheka khAya te-A ghaDe kyAM cAle che tenuM bhAna na hoya to ghoDe DesvArane laI jAya che. tema ApaNe A Idi gheDa tarIka, AtmA savAra tarIke. AtmA savAra te indriyane dareke Idriya AtmAne dore te vicAryuM ! bebhAna chuM, tAkAta vagarane chuM mane A gheDa jayAM kheMcI jAya tyAM jAuM chuM. karo che Dagale pagale paNa kahevAmAM nathI. samajaze te ApaApa kabUla karaze. Aja te phalANuM khAvAnuM mana thayuM che mATe karI. phalANuM jovAnuM mana thayuM mATe cAle jevA. mana thayuM tethI tame vase dorAyA. svAra tame ke indriya? savAra tame che te paNa ghoDe joDesvArane tANuM jAya che. jemAM asamartha ane ajJAna ghoDesvAra gheDa para beTho hoya, paNa ghoDAne kabajAmAM na le te ghoDe ene tANI jAya, tema A AtmAne IdriyapI dheDAoe jayAM laIne nAMkhyo tyAM javAnuM pasaMda karyuM. gheDe je bAju jAya che te bAju savAra taNAI jAya che. zuM indriyane pUcho DhasaDAvuM? gheDAnI marajIe ghoDesvAra jAya tene gheDesvAra kahevo?gheDAne Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasitteramuM ] sthAnAMgasUtra [451 mAlika e paNa ghoDAnI marajIe na jAya, to pachI A ghoDAnI vAMse kema phare che? haju sudhI AtmAnuM svarUpa jANavAmAM AvyuM nathI. jyAM sudhI savarUpa jANavAmAM na Ave tyAM sudhI dezanI dizA mAlama na hoya to ghaDe jyAM tANI jAya tyAM savAra jAya temAM navAI zI ? AtmAnuM dhyeya nakko na thayuM hoya. janmajanma jANyuM, joyuM paNa eka vastu sivAya. zuM jANyuM! zuM joyuM? svaya jIvane jANyo nahi ke jeya paNa nahi. manuSyapaNuM, AyakSetra vagere pAmIne jinezvaranuM zAsana 5myA te vakhata jIvane jANavAjevA bhAgyazALI na thayA to bIjI jaga para chavane kaI jANe ne je haju IdriyanA. pUchaDe DhasaDatA rahyA. Idriyone pratikULa hoya eTale khalAsa, anukuLa maLe te paramezvara maLI gayA. paramezvara maLyAnI prIta kayA uddabhavI ? pAMca viSayonA vamaLamAM. jinezvaranuM zAsana jAthA chatAM jIvane nahi jANIe, joIe te kaI jiMdagImAM jANavAnA ane javAnA? tamane lAge che ke jIvane jANIe joIe chIe ? UMDA Utaro te khabara paDe ke beThuM che. mAtra gAthAo bolI jAo, sUtra be lI jAo ene lIdhe jIvane jAze ane je kaheA cho ? UMDA UtarI jharI jyAre hIrAne jANe pachI mUDImAM kAMkarA ane hIrA AvyA hoya tyAre hIrA pheke ane kAMkarA le to tene zuM kahevAnuM ? buDathalane buDathala, jANyA pachI jhaverAtane pheke te ? jIvatatva ane jIvanA bheda jANyA hoya te tamArI dazA driyarUpI ghoDAnA pagale hRdAvAnI hoya nahi. mAtra gAthA jANI che, jIvane nathI jANe ane nathI je. nAbhimAMthI nIkaLavAnI jarUra "jIvatava kharekhara jANavAmAM, jovAmAM AvyuM hoya te muddala sAme paDakAra thayA vinA kema rahe? dasa pUrva nyUna sudhI bhaNe.. eka pUrva mahAvidehanA hAthI jeTalI rUmanAI heya te lakhI zakAya.' eTaluM badhuM jJAna jene hoya tene samakita kema na thAya ? A tame Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gAthA jANe che ane padArthane nathI jANatA te bene bheda dhyAnamAM la! phenekAphamAMthI mAtra nIkaLe che, nAbhimAMthI nIkaLatuM nathI. kenegrAphanI cUDImAMthI zuM zuM nIkaLe che? paulika padArthane ajIva kema na gaNe? je ajIva gaNe te ajIvane ghera Aga lAge tyAM jIvane ghera jhALa zAnI ? e jyAre nAbhithI jANe tyAre. jyAM sudhI gaLAnI cUDImAMthI jovAya paNa nAbhithI na jaNAya ke jovAya tyAM sudhI bolavAmAM vAMdho nahi ke "hA re ghaNA.' paNa baMdhanA khAMDiyAmAM khaMDAya che keTale te vicAryuM? pAnAnI-nogrAphanI gAthA nAbhine zabda nathI. nAbhine. zabda hoya to jIva ane ajavanA lakSaNa che te khyAlamAM Ave, pachI baMdhanA khAMDiyAmAM khaMDAya sAne jIvavicAra, navatatvanI gAthAo ane tatvArthanA sUtro gekhIe chIe, artho karIne paNa e badhA phenegrAphanI cUDImAMthI nIkaLanAra. aMdarathI heya to baMdhanI khAMDaNue khaMDAIe kema ? koI paNa jIva baMdhanI khAMDa mAM paDayA vinA khaMDAne nathI. badhA skanI khAMDaNImAM khaMDAnuM tene aMge arerATa nahi. , vacana kiMmatI paNa ene upayoga kiMmatI tha nathI kheDAtA jIvanI zI dazA thAya tenuM bhAna na hoya te jIvane jANyo. ema kahevAya ? pAnAnI gAthA heya ne AtmAne itihAsa na mAne tyAM zuM thAya? ahIM beThAM beThAM phrAnsa ane ITAlIne ItihAsa vAMcIne te levAdevA nahi. pustakanA pustaka vaMcAI jAya paNa potAnuM lehI UnuM thavAnuM hoya nahi. evI rIte Aje ApaNe zA te pArakA dezanA ItihAsa jevA thayA che. jinezvara bhagavAne kahyuM che tethI vacana kiMmatI che paNa ene upayoga kiMmatI thI nathI, jinezvare kahyuM mATe kahuM chuM, mAthe vIme nathI. ema kahetA he ke e dazA abhavyanI, ke je kAMIka nyUna daza pUrva sudhI bhaNI jAya, paNa Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4pa ogaNasitteramuM ] sthAnAMgasUtra mAthe jokhamadArI nahi. bhagavAnanA nAme lekone kahevuM che, mATe levAdevA nathI. jinezvara bhagavAne kaheluM te AtmAne paNa bheLA laIne kahevuM che, ane e AtmAne bheLe lIdhe te A eka cetanyamati tene baMdhanI khAMDaNImAM khaMDA kahe che. jyAM jIva' nAma nathI AvyuM tyAM sudhI kUtarA, baLadanI jema jiMdagI cAlI jAya che paNa jIvane khyAla karyAMthI Ave ! jainazAstrakArone mate jIvanI vyutpatti jIvajJAna e sparza vagere. IdhinA viSayamAMthI nIkaLaze? jIvanAma nIkaLavAnuM sthAna phakta zAstra che. (jIva) nAma nIkatAM ja jIvane te Astika mAtra mAne che. are! kahuM chuM ke nAstika paNa jIva mAne che, teTalA mATe hemacaMdrasUrijI kahe che ke paraleka vagere che evI buddhi jenI nathI, te nAstika che. jIvAdi nathI ema kahe tene nAstika kahetA nathI, nAstika jIvane mAnanAre che. ka5sUtramAM sAMbhaLIe chIe ke "po to rasathA" pAMca bhUtemAMthI utpanna thaIne nAza pAme che. e kANa? jIva, to jIva mAne che. nAstika chavapadArthane mAne che. to vadhe che Avyo? parabhava vagerene mAnato nathI. jainazAstrakAroe jIvanI vyutpatti judI rAkhI. pArakAnI mAnyatA "rIvati pati staH evo jIva te nAstika paNa mAne che. kavi narvati viti rivAje jIvo che, je che ane bhaviSyakALamAM je jIvaze tenuM nAma chava ema jene mAtra mAne che. uNAdithI traNe kALane a" lAvIne karavuM. A jIva nAstikathI manAtuM nathI. Avate bhava ane gayA bhava mAne te AvuM mAnI zakAya... . pothImAnA rIMgaNuM - sukhadukhanuM vedana kema thAya che? cetanA kema thAya che? jIva nahi mAnanAre eke nathI, jIvati pati zIva e apekSAe, UNa Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ] sthAnAM satra [ vyAkhyAna dinI sthitie traNe kALa laI le tevA chevone Astika ja mAne che. zAstranI daSTie vicArIe to jIva che, paraloka che ema mAnIe chIe ema badhAM kahe che. sattA mAnavI che paNa sattAnI sajAne Dara nathI. e sattAnI kabulAtane artha zo ? jIva, parabhava, puNya, pApa, saMvara, AAva, nijArA ane baMdha badhuM mAnIe chIe paNuM parabhavane Dara kaNa mAtra nathI. kAMI paNa kArya kare te vakhata A pApanuM ke puNyanuM tene vicAra keTalI vakhata Avyo? sAta lAkha pRthvIkAya vagere pakimaNAmAM kahI daIe chIe paNa tyAM ne tyAM AgaLa DagaluM cAlyA tyAM keTaluM rahuM? puNyapApane mAnIe chIe paNa haye asara thayelI nathI. "pothImAnA rIgaNanuM daSTAMta daIe chIe. je mANasa chavAvAdinuM svarUpa jANe che te pudagalamAM phasAya te pithImAnA rIMgaNuM. pApa jANe ne te karatAM hRdaya acakAya nahi te pithImAnA rIMgaNa. vyAsajIne pithImAnA rIMgaNAM, ekalAM rIMgaNuM, paNa ApaNane te badhuM thayuM. jANelI vastu ApaNA vartanamAM kAma lAgatI nathI to kaMIka nyUna daza pUrva sudhI bhaNe te zuM kAma lAge? vatanamAM kAma na lAge te bhaNeluM kAmanuM zuM? jIvavicAra vagere bhaNue te pUche tyAre kahevAnuM, paNa vicAramAM je kaMI nahi, te pachI te nakAmuM. viruddha jJAna pratibaMdhaka che vAsta. vika jJAna kharuM thavuM joIe. agni ane dIvo sAkSAta dITho tyAM aMdhAruM che te vicAra koI divasa nathI AvatuM. vaizAkhanA bAra vAge patharA para khaDA rahe te vakhate taka che ema kahevAya nahi. uSNatAnuM jJAna e zItatAne saMkalpa thavA detuM nathI, A udyotanuM jJAna e aMdhakAranA astitvanuM jJAna thavA detuM nathI. aDhAra pApasthAnakene chevAnuM jJAna temane sevata ADuM AvavuM joIe. viruddha saMkalpamAM jJAna ADe AvavuM joIe prANAtipAta vageremAM pApanuM pUrepUruM jJAna thayuM te prANAtipAtane saMka95 5Na kema Ave? e jJAna amuka sthAnanuM thayuM che. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasitteramuM ] sthAnAMgasUtra [455 upAzrayamAM prANAtipAtane pApa mAnavuM, parikramaNa vakhate prANAti. pAtane pApa kahevuM. anya sthAna viSayaka jJAna thayuM hoya te anya sthAnamAM ADuM AvatuM nathI. ahIM zAtapaNe tyAM uSNapaNuM che. vie saMkalpamAM te jJAna ADe AvatuM nathI. pratikramaNa ane upAzraya pUratuM pahele prANAtipAta vagere jJAna thayuM che. jyAM kSetramAMtara, kAlAMtara thAya tyAM pApanA vicAro AvavAmAM e jJAna naDatuM nathI. jyAM jyAM prANatipAta tyAM tyAM pApa e jJAna thayuM hoya te prANAtipAtane vicAra AvatAM sattara gaLaNe gaLIe. sthAna ane kAla khasyA eTale jJAna khasyuM. sarva kSetra ane sarva kALane aMge hoya te, cAhe te ahIM cAhe te tyAM heya, te paNa tene vidhi AvatuM nathI. azaci Ave tyAM camake azuci padArthane azuci tarIke samajyA. kAM to mahetAjIe, kAM to mAtAe samajAvyA, paNa te sArvatrika saMkalpa rAkhyo. jyAM azuci Ave tyAM camake. azucine mAtAe chI' karAvI dIdhuM. zabda bolavAnI tAkAta na hatI. keIkeya ke vyAkaraNane chIzabda nathI. je vakhate zabdanuM bhAna nathI te vakhate padArthanuM bhAna karAvI dIdhuM. tene sArvatrika lIdhuM. jyAre jinezvaranuM jJAna te kevuM paDayuM ? kaherA upAzrayanuM. sAmAyika ane paDikkamaNanA vakhata pUratA aDhAra pA5sthAnaka. chokare gharamAM "chI kahe, bahAra jaIne paNa cho' mAM bagADI Ave to mA cIDAya. A vItarAga tethI temane vAMkA teo tamane parapudagala kI cIja, kevI rIte raDAve te samajAve che. tamAre te bhI tenI vacce kabUla. are! AtmA anAdithI rakhAye mAne, paNa bahAra jaI AvAne AkhuM zarIra bagADI AvavAnuM che. tamane roja samajAve ane bahAra jAo te evAnA ! samajAvanArane keTalI cIDa caDhavI joIe ? nAnA bALakane samajAvo. dhyAnamAM na rAkhe ne bahAra jaine bagADe te mArI che. tamane lugaDAM dhovA paDe tene arekAro, paNa tamArA AtmAne vAraMvAra jovo paDe tenuM zuM? Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna asaMkhyAta vakhata tamane cho' rAmajAvI. baccane pacIsa-pacAsa vakhata samajAvI, na samaje te cIDa caDhe. tamane te asaMkhyAta vakhata samajAvI, anaMtI vakhata bhaNyA pethA bhaNavA tarIke, paNa paMDanI pIDa TALavA mATe bhaNAyuM nathI. pithAnA pArAyaNa mATe bhaNAyuM che. paMDanI pIDA TALavA mATe asaMkhyAtI vakhata jaNAyuMchatAM sAna na maLI. kSAyopathamika samakti A jIva asaM khyAtI vakhata pAme che. eTalI asaMkhyAtI vakhata "chI' kabUla karyuM. pApanA kAryone, paugalika padArthone asaMkhyAtI vakhata "chI mAnyA. bahAra jaIe eTale e ne e. mAe mArelA dhAM ramatamAM paDe tyAre bhUlI jAya, Ave eTale kabula, kha eTale khalAsa.. kabUla karI, mAnI chatAM haju ThAkare che. asaMkhyAtI vakhata samajAvIne gaLe UtA chatAM ene e, to e chokarAnI vale zI ? pudgalane pudgalarUpe jANyA pachI-skela jANyA pachI emAM tanmaya kema thavAya che? ahiM kema bhUlAya che? hisAbamAM kheTa Ave te bhareluM bhUlo. bhaNatara bhUlyo na hoya te hisAbamAM bhala Ave nahi, paNa zikSaNa ja sIdhuM na hoya to zuM thAya? vilokanAthanI nizALamAM zikSaNa che. bIjAmAM chava che eTale khalAsa. jIra svarUpe kevaLajJAnavALe che, sihasavarUpI che, asaMkhyAta pradeza che, e zikSaNa bIje kayava che? AtmAnA svarUpanuM zikSaNa vilekanAthanI nizALa vinA bIje nathI. AtmA zabda ane vizabdanuM zikSaNa bIje che. mithyAtvanA hAthamAM aviratanuM ojAra che have trilekanAthanI nizALamAM jItanuM svarUpa zIkhyA chatAM jIvane aMge javanA svarUpane vicAra na rAkhIe, dhyAna palaTI jAya te zIkhyuM zakerAmAM gayuM. jIvanuM svarUpa jANyA pachI e vibhAva ke vikAramAM kema joDAya? "acare acare rAma pipaTa kahe, paNa rAma beThA hoya to mUrti para caraka karI de. pudagalanA tamAzAmAM taDAtaDa pIe chIe. A dazA mithyAtvanA lIdhe che. cAhe jevo zatru Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasitteramuM] sthAnAMgasUtra [ 45 hathiyAra vinA kAMi na karI zake. mithyAtvanA hAthamAM aviratinuM ojAra che. e ojAra che tyAM sudhI ApaNuM vale karavAmAM bAkI rakhe nahi. mithyAtvanuM mAthuM uDAvI de ane enA hathiyAra heThA pADe to beDa pAra thAya. jinezvaranA vacanathI mithyAtva ane aviratino nAza karAya gaNadhare mithyAtva ane aviratine nAza karavA mATe pratibaMdha ane pratrajyAnI sAthe e kArya karyuM. are! samyakRtadhArI. vratadhArI vAMdarAne hAMkavA jAo te khAlI hAthe na haMkAya. hAthamAM saLagatuM lADuM lo! tenAthI vAMdarA haMkAya, tema A mithyAtva ane aviratino nAza kara heya te jinezvaranuM vacana le ! e vacana satrarUpe gUMthana karyA, AcArAMga, sUyagaDAMga ane ThANanI racanA karI. ThANugane pAMcamA dANamAM pAMca mahAvrata kahyA. hiMsAmAM game teNe hiMsAnuM mituM ujaLuM karyuM prANAtipAtaviramaNa prathama vA hiMsAne sArI kahe. hiMsA vastu uDAvI de to hiMsAnuM pApa na mAnavuM paDe ttaramAra care vadhavAra yajJamAM hiMsA thAya te hiMyA nathI ema lAlikAe kahyuM. jagatanI samRddhine mATe yajJa che. prANAtipAta viramaNathI cUkIne je hiMsAmAM mA teNe hiMsAnuM moTuM ujaLuM karyuM. je manusmRtine ajJAna leke hiMdunA anukaraNathI nItinuM meTuM pustaka mAnI rahyA che, temAM kahyuM che ke "mAmale rA' mAMsabhakSaNa kare temAM doSa nathI. jIvahiMsAne phAyadAkAraka mAnanArane jIva kevo mAnavo paDe? mithunamAM doSa nahi kahe, ethI jIvone duniyAdArImAM pravartavAnuM thAya. nivarse te phaLa maLe. prANAtipAtamAM doSa nahi to phAyado AvavAne kayAMthI? jIvahiMsA jevI vastu phAyadAkAraka jaNAvavAmAM Ave che te tene jIva ke mAna paDe? jIvane nityasvarUpe mAnavo paDe. herAna thAya to zarIra thAya. temAM chavane lAgatuM -vaLagatuM nathI. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna agnimAM hAya nAMkhyA pachI baLatarA thavAnIja hiM'sAne vRddhinA nAme Apa caDhAvye. haMsAdikanA bhAsato thayA tene lIdhe yajJamAM joDAyele brAhmaNu mAMsa na khAya tA ekavIsa kupA sudhI Dhera thAya. hiMsA uparathI kAlimA kADhI nAkhavAmAM bAkI sakhI ? saphedAi rAkhavAmAM, bAkI rAkhI ? svage javuM te tamArA hAthamAM nathI. A jIva tA mA~ che. kAraNa ? jenI pAse AApaNu dhAyu" karAvavuM hoya tene maryAM TharAvavA paDe. jagatanA jIve pAse hiMsA karAvavI te kayAre kare? saMsArI jIva tA mUkha. gAMDA paNa sukhaduHkhane samaje, kadAca sAdhana na samaje. peAtAnA sukhaduHkha mATe enI tAkAta nathI. agnimAM hAtha nAMkhyA pachI baLatarA thavAnIja. cAhe deleke jAya te te izvaranA dhakkAthI ane narake jAya te te paNu IzvaranA dhakkAryA. svane rasto enA AdhIna nathI. badhuM te (Izvara) ne tyAM. sAra'bhInA hAthamAM dhanu' sukAna AvyuM tenA cheDe kayAM AbhyA ! AtmAne eka svarUpe na mAne teA jAya kyAM ? svarga ke naraka mATe AtmAne nAlAyaka mAnaveA paDe mATe nityavAda zarU karavo paDayo. prANAtipAtaviramaNuthI khasI jAya tevAne upara kahyo tene AtmA mAnaveA paDe. nityavAda mAnIne leAkAne UMdhe raste deravAmAM Ave che. anityavAda mAnIne pazu kema UMdhe te kAravAmAM AvyA te aMgre. 58 vyAkhyAna 70 mithyAtvanuM rAjya pesI jatAM vAra lAgatI nathI zAstrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNudhara mahArAja anya jIvonA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mAkSamAnI pravRtti mATe ane meAkSamAnA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratiAdha Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIteramuM ] sthAnAMga satra 1 kapa, ane pratrajyA baMne pAmyA. mithyAtvanuM zalya nimULa gayuM ane aviratine vikAra nAza pAmI gayA, tethI tene lIdhe thayelI zalyanI je vedanA ane vikAranuM vivalapaNuM te badhuM te vakhate khyAlamAM AvyuM.. tene lIdhe anya jI kevI rIte zalyathI yukta thayelA che te lakSamAM AvyuM. zAstrakAra sthAna sthAna para mithyAtvane zalya gaNe che. zalya kema pase che te manuSyanA khyAlamAM nathI hatuM. kaTa pese che te khyAlamAM nathI heta, paNa e kAMTo vAgyA pachI jIvanI zI vivalatA thAya che. e manuSyane khyAla bahAra nathI. tevI rIte mithyAtva kema thAya che, mithyAtvathI jIva kesa vAsita thAya che tenI mithyAtvadyAmAM khabara paDatI nathI. mithyAtvanI te zuM paNa je samakitamAM vadhatA rahyA che, samakitamAM UMcI sthiti pAmavA lAyaka ne tatpara thayA che tevAne 5Na mizrAvanuM zAlya pesI jatAM vAra lAgatI nathI. nALavAmAMthI Akhe hAthI nIkaLI gayo paNa pUMchaDe aTaka. cAra jJAna pAmelA paDIne mithyAtvamAM kema Ave che agiyAramA guNaThANe gayelA kevaLInA samovaDImAM thayelA, kevaLIne jevo eka samayane baMdha, kevaLInA jevo eka ja prakRtine baMdha, jene sAte prakRti baMdhamAMthI nIkaLI gaI che, kevaLInA jevA AtmarAgI banelA che. A badhuM AvI gayuM che tevAne paNa khasatAM hasatAM mithyAtvamAM javAno vakhata Ave. jinezvaranI joDe beThA. eka ja sarakhuM saMyamasthAna agiyAramAnA pahelA samayanuM saMyamasthAna ane temanuM chellA samayanuM saMcamasthAna temAM pharaka nathI. jinezvaranA sarakhI baMdhasthitine vItAgadazA, ATaluM AvyA chatAM paTakAI paDe ane tyAMthI gabaDI pahele AvI jAya. A jago para paurANika kathA yAda karavAnI jarUra che. "nALavAmAMthI Akho hAthI nIkaLI gayo paNa pUcho aTaka' A sAcuM lAgaze. AtmAnI apekSAe seLaseLa AnI sAcuM lAgaze. ghere lAkhonI milakato, ghareNuM, makAna, vADI, ane baMgalA. badhAM je cheDI dIdhAM che tene dAbaDI, muhapatti ane e keTalI. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460] - sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna birasAtanA? jeNe AkhI duniyA choDI dIdhI, mAbApa, chokarAM, bhAIbhaDuM, hIrAmotI vagerene lAta mArIne cheDayA, vaLagelAM choDayAM. kahe hAthI nIkaLI gayo che. pachI ahIM AvIne "dAbaDI A sArI che." zuM thayuM ? lAkhonI milakatane choDanAra tene A evAnA ane muhapattinA cIMtharAmAM gUMcAvAnuM! ghara baLI jatuM hatuM te vakhate kaSAya nahato Avate, te kaSAya keIe muhapati bagADI te AvI jAya teno artha zuM? hAthI Akho nIkaLI gayo paNa pUchaDe paTakAya. e sAcA hAthI rUpe kahI heya teya bhale kalpita thAya. lugaDAM ke lAkaDAMne vaLagAha dravya ane bhAvane vicAra karIe tyAre A AtmadravyamathI mamatAmAM meTAmoTA nIkaLI jAya che. je mAbApa kAna ane hAtha pakaDatA hatA tene choDI zakyA. TuDA Ape, cIthara Ape temAM mArI zrAvikA'! kayI jago parathI Avyo che? milakatane moha cheDyo ane Tuka ApanAranA mehamAM gayo. kayAM game te tapAsa! mAbApa jaNanArA, pALanArA ane piSanArA, tenI mamatAne mArI nAkhI. A mAtra jenArA, tenI mamatAmAM zuM joIne jakaDAyo! je jaNanArA vagerenA mahinA baMdhana toDa, jAnavaramAMthI manuSya banAvanAra tenA baMdhana teDe ne pachI kenA baMdhanamAM baMdhAya tene vicAra kara ! TukaDA ApanArAnA mohamAM muMjhAya te TukaDela ke bIjuM kAMI ? TuDela na hoya te tenA TukaDAnA mohamAM kema muMjhAya? hAthI A nIkaLI gayA, chaDe aTaka. bhAI, chokarI, mAbApa, lADI, vADI ane gADIno moha maTe te ahIM cIMtharAMmAM ceTa zuM joIe ? agiyArame caDhele paDe te lAkaDAmAM ke cIMtharAMmAM! ke te daDAmAM mamatA ke pAtrAmAM mamatA, e mamatA agiyAramAthI pADe. kAM to muhapattimAM mamatA, kAM to lAkaDAne lagavADa, kAM te lUgaDAMne lagavADa lAge che. A be vaLagADa evA jabarajasta che ke agiyAramethI Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sittaramuM ] sthAnAMgasUtra [ 461. uthalAvI pADe. agiyArame caDhelAne mAlamilkata vagere na heya. hAthI Akhe nIkaLI gayele pUMchaDuM mAtra raheluM. tenI palojaNamAM paTakAI paDe, lUgaDAM ke lAkaDAMne vaLagADa, tapelAmAM taLiye cUne haiya, tapeluM hAle tyAre joI le! agiyArame kaSAya te nathI ne? agiyArame kaSAyone nAza thato nathI paNa dabAya che. je pANImAM kacaro rahyo che to hAle. teTaluM kAma. tapelAmAM cUne heya, tapeluM hAle tyAre joI le ! agiyArame cekho vItarAga jevo paNa AtmA hAle tyAre joI le ramaja! mArA tarIke te cItharAne paNa mAruM karavA jAo te cera e vagere saMjayane mATe rAkhavAnA. saMjama tene hakadAra, tame te vahIvaTadAra. rAjA nahi, mAlika nahi. vAisaroya vahIvaTa kare te. zahenazAhane kema phAyado thAya te gaNune kare. pitAne phAyado kema ? thAya te gaNIne nahi. munIma dukAnanA kAma mATe pAMca lAkha kharacI zake paNa peDhImAMthI be paisAnuM maphati yA zAka laI javAnI sattA nathI. A peDhIne mATe cAhe te karo paNa pudagalane , mATe nahi. vahIvaTadAra tarIke vahIvaTa zAkhA mulakane calAvAya, paNa vahIvaTadAra potAnA nAme kAMI na karI zake.vAIsarAya AkhA rAjyonA rAjyo uthalAvI de ne thApI de eka paNa gAma potAnA nAmanuM na karI zake. tema kare te gunegAra bane, jelamAM javuM paDe. zAsanane, cAritrane ke saMdhane aMge vipula sattA che. cakravatInI senAne cUrI nAkhe, ; rAjanI lagAma hAthamAM laI le. kene rAja para besADa uThAve te tame pasaMda kare tyAM sudhI lAyakAta maLe. nijhAma sarakhAne uThAvavo ane besADave tenI chUTa vAIsaroyane zahenazAhatanA hitane aMge. vAIsarAyanA hitane aMge kAMI nahi. zAsananA hitane aMge badhI chUTa paNa mArA tarIke tamane eka paNa chUTa nathI. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jadara ] sthAnAgaDha [ vyAkhyAna mA tarIke te cIMtharAne mAruM karavA jAo teya cera. lUgaDAM mane lAkaDAne mAra karI cAle te cera. vahIvaTa mATe sepiAyelInA mAlika banI beThA, vAIsaroya belI zake mAre deza, paNa te bAlavAnuM ja. sahI kareke "mAruM" te gunegAra, mAlikI tarIke nahi karI zake. pitAnI badhI jatI hoya, chokarAnI mA hoya, chokarAnI' e zabda vinA "mA" kahe te zuM thAya? cAra pAnAnI copaDI tenA upara sikko phalANuM mahArAjanI paDI. aurabanI vakhate pratiprAMtanA subAo lucA thaI gayA hatA, tema A upAzrayamAM subAo luccA thaI gayA che, tethI AkhI zahenazAhatane nAza thaI gayo che. ApaNI evI dazA che. agiyAramethI pahele have mULa vAta para Ave. Akhe hAthI nALavAmAMthI nIkaLe. naLavAmAMthI hAthInuM nIkaLavuM ghaNuM asaMbhavita. tema saMsAranA hAthInuM mamatAnA nALavAmAMthI nIkaLavuM kalpanA bahAra, tevI ja rIte ahIM je mAtA ApaNane hAthamAMthI nIce mUkatI hatI tyAM beDa melatA hatA. pANI bharavA vakhata "mA" chUTI paDe temAM AkhI zerIne jaNAvatA hatA. evA paga pachADIe evI sthitinA, ApaNe. te vakhate mAne cheDIzuM evI kalpanA Ave ! kalpanAmAM na Ave ke A manuSya mAtAne choDaze. je pine prANa sAthe jaDelo hato, te vakhata kalpanA karIe te na Ave ke A manuSya pitAne choDaze. tema paisAne aMge pizAvara jate ho tevI sthitivALAne aMge kalpanA karo ke paisAne cheDaze? anaphaLa bairIne meLavavA bAre bhAgaLa pharato hato te manuSya berIne choDaze e kalpanAo te kare! paisAne ane pezAvara janArA paisAne ke prANathI pyArA pitAne choDIne nIkaLI jaze te ka95ne Avaze ? nALavAmAMthI hAthInuM nIkaLavuM te kahanAmAM nathI AvatuM, tema jagatanI sthiti joIe te mAbApane choDe te kalpanAmAM nathI AvatuM. chatAM hAthI nALavAmAMthI paNa nIkaLI gayo, tema Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1satte'*] sthAnAMgasUtra [ rs mAtApitA, kuTuMbane a Mge vAsire kahI dIdhuM. hAthI nIkaLI gayA. kalpanAmAM nhAtu AvatuM te paNa khanI gayuM. purANI kahe che. pUchaDe aTakyA, pUMchaDAnA vALa aTakyA. jJAna, darzana ane cAritranA upakaraNa te pUchyuM, jADApaNuM" pAtaLApaNuM te vALa, temAM aDhayA che. temAM aTakatAM je paDAya te pahele guNuThANe padhAre. vALamAM aDha ne nathI rahyo, pahele ja padhArI gayA. lUgaDAM ne lAkaDAMmAM levAI jAya te agiyAramAthI nIce Utare. khAM ja AvI jAya tema nathI paNa kAI AAvI jAya, tema ThAma khamaNA hAthI jeTalI zanAme lakhI zakAya tevA cauda pUrvati dhAranArA, jene zrutakevalI kahIe, cauda pUrvI thayelA, te jJAnanI apekSAe devalInA samAvaDIe, kevalInA jeTalI prarUpaNA kare. kevalInI tAkAta nathI ke enAthI eka padApa vadhAre kahe. prarUpaNA tA jeTalI zrutakevalI kare teTalI kevaLajJAnI kare. kevaLajJAnI kare teTalI zrutakevalI kare. prophesara tetrIsa vyaMjanathI kayA cAtrosamA khelavAnA? pahelI cepaDIvALA tetrIsathI kayA batrIsa khelavAne akSaramAM pharaka nathI. zrutakevalI je kahe te kevaLajJAnI kahe. ATalI badhI tAkAtamAM je AvelA che te paNa jyAM mamatvabhAvamAM, mADhamAM ane ajJAnamAM ko khAya che tyAM e dazA thAya che ke nIce na bhaNe tene bhUlavAnuM zu' ? upazama gudANAvALA nIce te kayAM sudhI ? mithyAtva sudhI. cauda pUrvI hoya teA pazu mehatA tAva AvyA ke kAMi nahi. prophe sarane tAva magajane Ave tyAre kAMI nahi paNa tAva UtaryAM tyAre pAA prophesara. zrutajJAnAvaraNIyanA kSaye|pazcame caDhelA khasI jAya, caDhele AtmA cAra jJAna pAmelA khasI jAya. cakravatInA senAnI te cakrInI mAphaka kAma karI Ave. kevalIrUpI cakrInA senAdhipati cAra jJAnanA zreNI tene paNa nIce AvI javu paDe. jagatamAM cha cha mahinA sudhI je zaktinA vakhata na Ave, je Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 464] sthAnAMgasUtra zakti maLavAne vakhata ochI vakhata Ave evI ikti meLavI pheravI nIce Ave. jIva cauda pUva heya, AvI zakitavALo hoya te paNa sarasara UtarI paDe ne tyAMthI te A pahele guNaThANe bedhama-jJAnamAM nagAruM vagADanAra, zaktimAM samartha upazama zreNie caDhele zratakevalI, cAra zAnavALe, AhAraka zarIravALe, cAre khUNAnI covaTa karanAro te paNa sarasarATa Utare te Ave pahele. lUmAM hoya tenA bhInAM thAya. na bhaNe tene bhalavAnuM zuM ? lUmaDAM bhInAM thAya te kapaDAM lIlAM thAya teTaluM ja. kapaDAM lIlAM thaIne besI rahetA nathI paNa zaradI thAya che, chAtI saLAvI de che, nyumoniyA thAya che, sApha. tevI rIte agiyArame caDhelAe aDabaDIA khAdhAM, mRtakevalI sarakI gayA. cAra jJAnavALA, AhAraka zarIravALA avaLA paDayAM, jamIna para paDyA. jamInanI nIce to paDavAnuM nathI. retanI jamIna hoya che, paDe uparathI, mUccha Ave. mUccha Ave to vadhe nahi, paNa pattharanI jago para paTakAye te paDe eTaluM nahi, prANa paTakAyA teTaluM ja nahi, paNa pale jaNa UbhI karI. cAre bAju lehIlehI thaI gayuM, pAchalAvALAne saMbhALavAnuM. agiyAramethI abaDIyuM khAya cAra jJAnathI cUke, AhAraka zarIra pAmIne cUke, zrutakevalI thaIne sarake. * mithyAtvanuM zalya paze ke zuM thAya ? pahelA ne chellA vacce cheTuM keTaluM ? kAcI be ghaDI. retamAM paDela phaMkanI sAthe pAcho Ubho thAya, paNa patthara para paDela mahi nAnA mahinAo pAche TaTAra thAya ke na paNa thAya. te cUkIne Utare mAtra aMtarmahatuM. mithyAtva pAmIne caDhato hoya tema nathI, tyAMthI marIne nigadamAM nivAsa kare. evA paDe ke mAthuM phUTI jAya, kedAphAdA nIkaLI jAya. pAchA anaMtA kaLa nigodamAM rakhaDavuM paDe. A prabhAva mithyAdarzanazAne. ATalA mATe mithyAtvane zalya kahIe chIe. vAgatAM mAlama na paDe, vAgyA pachI vasamuM paDe. tevI rIte Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIteramuM ] sthAnAMgasUtra (46Sa cauda pUvIne, cAra jJAnanA dhaNane, AhAra, zarIra ane upazama sudhI pahecelAne UtaratAM evuM zalya pesI jAya ke nigodamAM utArI de. kejha vakhata evI jage para kaTa lAge ke AkhuM zarIra dhAravAnI tAkAta na rahe. AkhA zarIranI nasene eka bhAga para lAgeluM satya taMga karI de che. deva ane gurunA saMpUrNa guNa kabula, karmanA je aMzamAM che ke khAdhe hoya te sivAya navANuM aMza kabUla. eka aMzamAM mithyAtvanuM zalya paThuM ke badhAM aMge page akaLAI jAya. je zAstrakAre bArIka dRSTithI samajAve che te khyAlamAM Avaze ja. satramAM kahelA eka ja padane ke akSarane ruci karato nathI te bAkInA badhAnI ruci kare chatAM paNa zAstrakAra tene mithyASTi kahe che. buddhinI dubaLatA hoya te sIdhI vAta na bese kAI javA para Ama heya, ane kaI jagA para tema hoya te zuM mAnavuM kaI jagA para ApaNuM buddhinI durbaLatA hoya to sIdhI vAta na bese, eka zeTha ema kahetA ke cotho bhAga bhANejane Apa, jevA traNa leze te trIne Avaze. jaje khulAso karyo ke trIjo te ce ne cotha te trIje trIjA bhAge tetrIsa ane cothA bhAge pacIsa, jaje khulAso karyo ke samudAyane ce te zeSane trIje 10425 ane 100-25=053=25 mATe buddhi bahera na mArI gaI hoya to pharaka nathI. tevI rIte koI jage para bulinI baLatAne lIdhe e vAta na jhe. bAkAzanA tArA gaNIe tevI sthiti heya. meTe kAca mUke te badhA tArA jamIna para paDelA lAge. badhAme gaNI zake e tAkAta yaMtra hatuM te vakhate kAma lAgI. buddhimAM jabarajasta heIe paNa pheMcI dekhAnAra che te joIe. tevA AcArya na maLyA hoya te ? tevA AcArya maLI gayA, buddhi che. chatAM padArtha che. gAyana cAkhuM, ustAdabahAdura, paNa gAnAra gadheDe heya te zuM thAya? have keTalA dahADe taiyAra karavAne temAM upAya nahi, Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4:6 ] sthAnIMgasUtra [ vyAkhyAna jyAM hetu udAharaNa nathI tyAM zuM thAya ? akkalavAna che, AcAya samajAvanAra che, padArtha paramANu have zuM karavuM? AcAya' zuM kare ane jANanAranI akkala zuM kare? jyAM hetu, uAraNa nathI tyAM zuM thAya. siddha mahArAjanuM sukha, calAva muddhi. AcAyata kare, khelAya tevuM bole, zrutakevalI khelavA mAMDe, praznakAra zrutakevalI ese, pratiduLanA nathI, Aca yate| viraha nathI, chatAM siddhanA guNu na kheAlI zake. vRddhavAdanu vahelu nakAmuM" na javA devu. jemAM hetu, udAharaNyu nathI tevA padArthane samajave! kevI rIte ? AbarUnI nukazAnInuM duHkha samajAya. zuM samajAve ? AbarU vadhavAthI thatuM sukha samajAve. zuM samajAve ? akkala nathI. premakalavALA che. prema mUDha thaIne beThA che!, samajAve ! anubhava sivAya AAbarU vadhavAthI thatuM sukha samajAya nahi. keTalIka cIja anubhavathI, jJAnathI jANI zakAya tevI hoya, temAM hetu, yuktinA DhaMgadhaDA na haeNya, te tene aMge A paDavA taiyAra thAya paNa vRddhAnuM vaheNa nakAmuM na javA tevuM. vRddha dekhe gaMgAmAM jhera nathI, keDamAM kauvata nathI, pachI laDI vagara DagaluM bhare nahi. tevI rIte jyAM e lAge ke cAthI zakIe nahi, teA lAkaDI pakaDI lo! * nirdezana ulaTApaNa rAdhAne lIdhe tameya sajja niA' A gharaDAnI lAkaDI che. Ane samyavanA rUpamAM lai javAya te prakaraNa samajAyuM nathI. sav utpattinu prAraMNa nathI. zAstrIya ke duniyAnA niyama pramANe prathama e' pachI te' hoya. ahIM pahelAM te che pachI je che. gagA UlaTI vahI che. dariyAmAMthI nIDhaLIne pahADamAM jAya che. tad paDelAM zI rIte ? e vastu najara nIce AvI gaI che, ekrene niSkraya thA nathI, siddhasena dikara, nidrakRSi kSamAzramaNanI vAta laie. eka samaye upayAga, bIjA etare upayega mAne, emAM sAcuM kayuM ? Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIteramuM ] sthAnoMgasUtra [ 467 lathaDavA maDiyA, mati cAlatI nathI. samatha AcAya nathI, hetu ane udAharaNa nathI. A bemAM te ja sAcuM jejinezvara mahArAje nirUpaNu kareluM hoya ? nirdezanuM UlaTApaNa" zaMkAne lIdhe je jinezvare kahevu te sAcu' kahevuM joItuM hatu. jinezvaranA kathitaOne niSpa na thAya tyAM te ja sAcu` ke je jitezvare kaheluM' hoya. maitra A' niSNuya karanArane patharA, te' eTale anirdeza, 'te sAcuM je nezvare kaheluM che', paNa 'mAma hyuM che' ema nahi. . jinezvare kaheluM te sAcu te zraddhAno viSaya kayAM AvyA kAne nivAravAne prasaMga che. 'niR" je jinezvare kahyuM temAM eke zuM dUSaNuM lAgatuM nathI. satya ane niHza be zabdo vApare che, niSedha karyAM hoya? jyAM pahelAM prApti hoya. kAne sthAne ja niHzaMka ' zabda vidhAna tarIke Ave che, je bhagavatImAM, AvazyakamAM jaNAvyu ke " evuM mana rAkhe tene kAMkSAmAhanIyatA DhALa na ve.' [kSAmeDanIsane TALavA mATe cAraNA karavAnI jarUra che tameva. A vAkyane hAnA viSayamAM levAne khale, jinezvare kahelA tattvamAM kAMkSA thAma tethI bacavA athavA havAnA viSayathI macavA mATe A vAkya ramata che. bhAI! te sAcuM je jinezvara kahelu` DrAma, kArka karyu-AmAM AAma kaheluM che. keke tema lakhyuM hoya, chatAM jinezvare kahelu te sAcu' ema kahe paDe. TAvar parathI paDe teA bhUkA nIkaLI jAya sadehane sthAne 'tameva', nimita sthAne phaLamena". eka pazu pAtha mAM lathiyuM khAi gayA teA TAvaranI uparanI gelerInA sa| khAnAM, ya! khAnAthI paDe tA navAge ? evI rIte zrAnA anaMta pArtha, mATe sampUnI vyApakatA gaNI che. sarvavyApaka saMkRtva koi pazu samyaktvanA viSaSanI bahAra nahi. mahi, zruta ane manaHvamAM 'aryamAmaipu' sarva jIva, pazu sa` paryAya niha. caritramAMya sa paya nahiM, paNa sa. paryAva viSNu tarIke Ave Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] sthAnAMgasUtra . [ vyAkhyAna tA samyaktvamAMja Ave. paryAya viSayamAM AvyA te| kai vakhate khaDIe tenA patto nahi. .TAvara parathI paDayAtA jIkA nIkaLI gayA. samyakRtva pAmyuM eTale TAvara para caDhayA. TAvara para caDhelAe khAMcA dhyAnamAM rAkhavA joie. jagatanA dravyamAM jIvAstikAya, jIvanA asaMkhyAtA pradeza, temAM eka pradezane jIva mAno loye ke niha ! UtaryAM. mATe kai jagA para ApaNuM nAkauvatapaNuM naDaze te sudhAnI lAkaDInI bahAra che. khATale sUve tyAM lAkaDInuM kAma nathI, chatAM sADamAM, ozIke lagIra UbhA rahevA mATe joIe, dareka padAmAM buddhine, hetunA ke yukitane abhAva lAge tyAM 'meya sajja nI lAkaDI joIe. A nizcayanI avasthA nathI. rAya jagatamAM na paise mATe gaNadharoe zuM ? tattva keTalAM? jIva ane jIva che. jIva ane ajIvamAM tamAma padArtha Utare che. jAti, gati keTalI ? kevalIe kahI teTalI ema kaheA te| mithyAtva. kAraNa jemAM ni yanuM sthAna DrAya temAM ema khAlAya nahi. niyanA sthAnamAM kevalIne bhaLAvA te UnnaTu` saMdigdhapaNa' jaNAvavAnuM che. je jijJAsAne tRpta karavAnI zakti hatI chatAM saMdehamAM utAryAM. niNya karavAnI zakita hAya teTa jyAM jinezvae kahelu te sAcuM e te UlaTu' khADAmAM UtAravAnuM niNaeNyane sthAna na hoya tyAM e kahevAnuM. mATe zAstrakAra ne mithyAtvane zalya gaNyuM che. te zalya jagatamAM na pese tene mATe pratimAdha ane pratrajyAnI sAthe sauda pUrva ane khAra ganI racanA karI. AcArAMga, sUyagaDAMga ane nANAMganI racanA karI. tANAMganA pAMcamAM ThANamAM pAMca mahAvratA kahyAM. temAM prANAtipAtaviramathI dUra rahevAvALA kevA thAya, kema khase te age. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 71 mithyAtva ane avirati kipAkanA phaLa jevA zAstrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mokSamArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibaddha ane pratrajyA pAmyA te vakhata saMsAranI aMdara A jIvane zalya tarIke pIDA karanArI je kaI cIja hoya, dariyAnA vamaLanI peThe rakhaDAvanArI cIja hoya te te mAtra mithAva ane avirati che e khyAlamAM AvyuM. kapAya AtmAne rakhaDAvanArA che, jema kamane baMdha karAvanArA che. e be to bhavanA kAraNa bane che, paNa tene keLavavAmAM Ave che te baMne mekSanA kAraNa bane che. somala vagara keLaveluM mAranAra thAya che, paNa keLaveluM hoya te dayArUpa thaIne jIvADanAruM thAya che. piAkanA phaLa koI prakAre keLavAtAM nathI, samala keLavAya che. piAkanA phaLo ekalAM heya ke saMskArita hoya te paNa te mAranArA che. tevI ja rIte mithyAtva ane avirati piAkanA phaLa jevAM che. mAtra choDavAlAyaka zuM? kaSAyane aMge prazasta kayAya ane aprasta kaSAya evA be vibhAga karavAmAM AvyA. mana, vacana ane kAyAne age supraNidhAna ane dupraNidhAna evA be vibhAga karavAmAM AvyA. cAra kavAya kahyA, te aprazasta kahevAnI jarUra zI? baMdhanuM kAraNa aprazasta kaSAya che. mana, vacana ane kAyAnA dupraNidhAnane aticArayAga ke kaSAyayoga tarIke niMdavAlAyaka nathI rahyA, paNa mithyAtva ane aviratie vizeSaNane avakAza Ape nathI. vyavacheda karavAne have te vizeSaNa makAya. ekalI kALI dAbaDI heya te dAbaDI kahIe, vizeSaNa makoe nahi. avirati ane mithyAtvamAM kayuM te kahevuM paDatuM nathI. mithyAtva ane avirati mAtra choDavAlAyaka. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Yeo ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna avirati prarAsta ane aprazarata phema nahi kahevI? jema kapAya prazara ane aprazasta haiAya, yeAJa prazasta ane aprazasta hAya tema virati prazasta ane aprazasta kema nahi kahe ? gRhasthapaNAmAM je dravyapUjA ArbhavALo, paztrihavALI che, te avi tine age ke viratine aMge. e pUjA nathI, aviratine aMge AraMbha thaye che chatAM guNu karanArA che. aviratine parigraha thayelA chatAM guru karanArA che. jJAnanA upayegamAM je draz vAyu te parigraha che, paNa tenAthI phAyado kaDavA paDe, haribhadrasUrijI kahe che ke jethI bhAtra unnata thAya evu AraMbhathI thayelu krama ke bIjuM paNa krama pUjAthI nAza pAme che. devanI bhaktine aMge dAnane aMge thatA dravyanA upayoga parizraDhathI thatA deSA ane khIjA badhA doSone nAza kare teA aviratine praznasta ane apracasta krama na kahevI ?. ta jahane cetanathI judA pADavA mATe guNasthAnakanA upayAga jema aviratine aMge za`kA tevI rIte mithyAtvane age zaMkA che. mithyAtvane guNusthAnaka tarIke kabUla karyu che. mithyAtva e prakAranAM-eka vyakata ane bIjI avyakata. kudevane paNa detra mAnIne spArAdhe, kuNune guru AvIne ArAdhe te te vyakata mithyAtva. jemAM sudeva, suguru ane sumanI mAnyatA nathI tenuM nAma abhyakata mithyAtva. mithyAtvane guNasthAnaka tarIke gaNe che. vyakata mithyAtvanI buddhi thAya te guNusthAnapaNe. mithyAtvamAM paNa apekSAtre be prakAra thayA, prazasta ane aprAsta. kadAca kahevAmAM Ave ke AmAM mithyAtvane gurusthAnaka gaNunuM temAM be mata. vyakta, avyakta game te hAya te guNasthAnaka, ema keTalAka kahe che. mithyAtva eTale khATI paNa mAnyatA, jAte gujIyAnaka kahezo ? tyAM mAnyatAne avakAza nathI. sava' chatra-je mekS nathI gayA te krAne kAI guNusthAnakamAM heya ja. avyakta mithyAtva vALAne paNa guNasthAnakamAM taiA levA paDe. mithyAtI paNa sukhane sukha Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke teramuM ] sthAnAMgasUtra [ 475 ane duHkhane du:kha mAnanArA tA hoya. jaDane cetanathI judA pADavA mATe guNusthAna ne upayeAga karavAmAM Ave, micchAne aMge paNa nava dvArA jaNAvyA mithyAtanA guNe! navapaDhaprakaraNakAre gaNyA che. jevuM ya tevuM svASa-bheDhI jAvavA, dveSa, guru, aticAra, bhAvanA ane bhaga hAya te jaNAvavuM. bAre tratA upara nava dvArA jaNAvavA. tema mithyAtvate aMge nava dvArA jaNAvyAM tyAM mithyAtvanA guNA jaNAvyA, anAhIpaNu" mithyAtvamAM guNu jaNAvyA che te apekSAe e vAta kahevI paDe. anAMcI ane AgrahI mithyAtva kahevuM paDe. anAmahI mithyAtva guNurUpa jaNAvyuM, teA prazasta ane aprazasta ane bhegA rahyA, teA pachI kaSAyane age, ye gate aMge prazasta ane aprazastapaNuM joyuM. mithyAtva ane avatine aMge kema joyu nahi ? jAyanuM AyapaNe prazastapaNuM che, yAganu ceAgapaNe pragrastapaNu che. AraMbha krUrIne pUjA karAya. paNu ArabhapaNe praznatapaNu nathI. kaMTThAmaha rahitapaNuM' e guNu che, paNa e guNa mithyAtvanA nathI, ana!mahIpAnA che. avirata aviratipaNe prazasta banatI nathI. mithyAtva mithyAtvapaNe prazasta banatuM nathI, paNa kazAya kaSAyapaNe prazasta banI zake che te caiAga yAgapaNe prazasta banI zake che. kema ? bannene nija - rAnA kaTi tAlAvAnuM che. jeTalA aMza nanAdika upara rAga teTalA aMze nirA, jeTalA aMze sAku upara rAma teTalA araze nirA. tevI rIte yAgamAM jJAnAdikane age tIvra caiAga tevI tIvra nirjarA yeAga moMda te nirjarA paNa mada jeTalA tIvra rAma teTalI tIvra nirA soganuM yAgapaNe ja suMdarapaNuM che. sahakArI sAruM maLe teA yeAgaNe ja suMdara. evI rIte viSaya sArA maLe tA rAyapaNe rAga suMdara. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] sthAnAMgasUga [ vyAkhyAna jitezvara rUpI viSaya maLyo pachI jeTalA rAga teTalI nirjarAnI tIvratA, tema aviratimAM nathI. jeTale vadhAre Ara'bha teTalI virati nathI. parigrahapaNe aviratipaNe lAbha nathI. lAbhane utpanna karanAra nimamatva-udAratA cIja che. ahIM rAga, dveSa ane vega cIja che. jitezvaranI pUjAthI lAbha thAya che te cAkkasa. AraMbhe upArjana karelAM karmo kahyA, paNa AraMbhe upArjana karelI nirA na kahI. dAnathI lAbha kahyo. parigraha ane arbha e teA karmonA kAraNeA gaNAvyA. AraMbhanI adhikatAe nirAtI adhikatA na rAkhI. AraMbha Ara MbhapaNe nirAnuM kAraNu nahiM, jyAre tyAM rAgapaNe nitra rAnuM kAraNa che. jeTalA tIvra rAga teTalI tIvra nijaeNrA. kaSAya ane yAya sAmala che, pazu, paNa zuM? rAma, dveSa ke yAga e nirAnA pramANunI sAthe hiMsAmamAM joDAya. jeTalA tIvra yAga teTalI nirjarA tIvra, svAdhyAya karatAM jeTalA lAka vadhAre khelIe teTalI nirjarA yAganA nijA sAthe hisAba, rAgadveSanA nirdeza sAthe hasAba che paNa ArakSapadmahanA nirA sAthe hiMsAma nathaze. tethI anekAMta kahIe chIe. pUjAmAM ceArDa kula hAya vadhAre nirjarA kare. vadhAre phUla hoya thADI nirjarA kare. nirjarAne phUlanI sAthe sabaMdha na rAkhyo, bhaktinI mukhyatA rAkhI, Ara'bhaparigrahanA nirjarA sAthe saMbaMdha nathI. bhaktinA saMbaMdha nija rA sAthe che. svAdhyAya maMda hoya tA nirjarA tIvra kare nahi. pariNAma tIvra hAya tA ja nirA tIvra. yAga yAgapaNe, rAga rAga Ne ane dveSa dveSapaNe nirjarAnuM kAraNu khate, tema avirati aviratipaNe kAraNa atI nathI. tethI aviratimAM prazastapaNu dAkhala thayuM nahi, tema mithyAtvamAM mithyAtvapaNe guNu ko nathI. jema anAgraha vadhAre tema guNu vadhAre. navapadanI aMdara mithyAtvanA guNu batAvyA te mithyAtvanI sAthe rahelA anAgrahabhAvanA guNa che, mithyAtvanA guNu nathI. mithyAtva ane aviratimAM prazastapaNuM hrAya nahi, kaSAya ane yoga temAM Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] svAna gatra [ 473 prazasta, aprazastapaNuM che. kaSAya ane caitra e samaya che. sAmala vagara- sa'skAranA mArI nAMkhe. saMskrAravALA thAya te! puSTi Ape. mithyAtva ane avirati ki'pAkanA phaLa che. temAM saskAra thaye suAre nahi, te tA kharAba kharAba ane kharAja. rAgveSa rUpI kaSAya ane mega saMkrArita thAya tA davA jevA, mATe sudharmAsvAmIjIe pratibhela pAna myAnI sAthe mithyAtva, aviratine khaseDavAne dhaMdhA karyAM. tene aMge cauda pUrvI ane aMgAnI racanA karI. AcArAMgayI AcAranI, sUcaDAMgathI vicAranI ane ThANAMgathI vargIkaraNanI vyavasthA karI. jIva ane zarIrane bhinnaabhinna mAne tema siddhAMtamAM phera paDe pAMca mahAtratAmAM prathama prANAtipAtaviramaNunA vanamAM jaNAvI yA ke (1) jIva ane zarIrane bhinna mAne tene prANatA atipAta thAya teno Dara ze!? (2) je chatra ane zarIra baMnene ekarUpa mAne tene prANano atipAta thAya tene Dara ze!? zarIranA nAze prANano nAza thavAno. kANe kama bAMdhyA hatA ane kANu kama bhAgavase teno rastA ja rahe nahi prANu mAnavA, prANa ane AtmAne kacit bhinna, katha'cit abhinna mAnA. pUbhave bAMdhelAM kamane lIdhe prANa jIvAte maLyA. chatA kacit nAza thavAthI pApato baMdhanArA cArUM chu. chava judo che tethI prANano nAza karavA vyAjabI nathI. e kANu mAne ? AtmA ane prANa kathaMcit bhinna graMtha cit abhinna mAne te, je prANamaya jIva mAne tene prANuAtipAtathI DaravAnuM nathI. tene krama baMdha thatA nathI. koI paNa padArthanA vyarUpe nAza nathI paNa avasthArUpe kharA prANanA nAzathI AtmAne nAza zI rIte? prANatA ane AtmAnA sabaMdha dhyAnamAM na rAkhIe teA judA mAlama paDe. krAI paNa padArthanA sarvathA nAza hotA nathI. pANInA kaNImA pANIrUpe che. agni saLagAvaze| tA varALarUpa thaze, vAdaLAMrUpa thaze, varasAda varasaze, paNa Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ] sthAnoMgasUtra vyAkhyAna. zreNIono nAza nathI. rUpI paudgalika pardhAnA nAza nathI. dravyarUpe nAza nathI paNa avasthA rUpe te! jarUra nAza che. jema vaDe! bhAMgyA! zuM bhAMgyA ? dho. dhaDAmAM zuM bhAMgyuM? mATI che, pAkApaNuM', raMga ane pArthi vapaNu che. bhAMgyuM zuM? AkAra. dhaDA keAnuM nAma hatuM ? ekalA AkAranuM nAma hatuM? mATI ane AkAra mane maLIne laDe kahevAtA hatA. mATIpaNa rahyuM. dhaDa nA AkAra nAza pAme tA dhaDe bhAMgyA hIe chIe. hiMsA kANa mAnI zake ? AtmA zI cIja? AtmA eTale cetana, asa MkhyAta pradezI. krama kartApaNuM... e bhAtmAnuM lakSaNa che. dhaDAmAM mATI ane AkAra e dhaDAnu' lakSaNu, tema cetanAhita chu' e AtmAnuM lakSajI, krama kartApaNuM thayuM ke nahi ? bacAvavAnI buddhi banI gayA vagara hiMsA lAgatI nathI bacAvavAnI buddhi baLavAvALI chatAM higrA thAya te paNa kema baMdha nathI. 6 movatA mAmahattva = ' trasapaNuM, bAdarapaNuM" vagere kamanAM phaLe! bhAgavatA hatA, te bhAgavavA sAthe Atmadravyanu soMsaraNu-eka bhatrathI khIje bhava bhaTakavuM thayuM. prANA viSega karyAM teTale nA pherA UbhA karyAM. A pheza pUrA karAtI dIdhA. parinirvAta eTale sa ka rahitapaNuM thavu te AtmAnuM svarUpa viMDa thavA, DIma ke laDA thavA e mATInu svarUpa, tema A AtmAnA svarUpane je nAza tene aMge AtmAnI hiMsA, praNenA sAthe jIvana vijoga te maraNu. jene prANa ane AtmA judA mAnavA nathI tene hiMsAne sabaMdha nathI. je ekAMta judAM mAne tene hiMsAne! sabaMdha nathI. A AtmA prANeAthI karyuMcit bhinna ane kacit abhinna mAne teja hiMsA mAnI zake. zarIra e AtmA ane AtmA e zarIra .. prANAne dhAraNa kyAre kare? cit abhinna hoya tyAre. vartamAna bhatranI apekSAe anubhavathI abhinnapaNuM mAnavuM paDaze. Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IkoteramuM ] sthAnAgasutra [ 475, atIta kALanI apekSAe bhinapaNuM mAnavuM paDaze. avatArane kalpanAmAM gayA pachI e lekene AtmA ane zarIrane sarvathA bheda mAnyA sivAya chUTako nathI. nAstikanA matamAM abhinna mAnavA sivAya chUTa nathI zarIra sudhI AtmA ema na mAne te bIjo bhava mA paDe. zarIra e AtmA ane AtmA e ja zArIra mAnyA sivAya chUTake nathI. dravyanI apekSAe nityapaNuM ane paryAyanI apekSAe anityapaNuM nityanityapakSamAM AvavuM hatuM. svarUpa na khase teTalA paratuM nitya. ena mAM palaTo na thAya, navI sthiti utpanna na thAya. tevI rIte AtmA nitya thaI zake nadi padArtho te te kSaNe nAza pAme che, ne upanna thAya che. eka svabhAve kaI cIja rahI zakatI nathI. bIja, jene kAMI paNa aMza Ave nahi, jene kaMI paNa aMza. utpanna thAya nahi, jenA svabhAvamAM pharaka paDe nahi tevuM nitya mAne che, paNa AvuM asaMbhavita che. kSaNe kSaNe svabhAvane na palaTatI heya tevI koI cIja nathI. navA svabhAvane na letI hoya tevI koI cIja nathI. ApaNe be mAnIe chIe-nityaanityapaNuM. je bhavanI, svarUpanI virakSA karIe to tene nAza na the tenuM nAma nitya. AtmApaNuM manuSyamAM che. AtmApaNuM utpanna thavAvALI cIja nathI ane nAza pAmavAvALI cIja nathI. AtmAnA dravyapaNe AtmAne koI divasa nAza nathI. cAhe te anaMtA kALacakra jaze paNa, AtmApaNuM nAza pAmavAvALuM nathI. tenI avasthA nAza pAme che. manuSyapaNAnI avasthA nAza pAmaze. devanI avasthA thaze ema dravyanI apekSAe nitya ane paryAyanI apekSAe anitya koI paNa cIjaekalA dravya ke ekalA paryAvarUpe nathI. paryAya vagaranuM dravya nathI ane drazya vagaranA paryAya jagatabharamAM nathI. dravyanI apekSAe nityapaNuM ane paryAyanI apekSAe anityapaNuM Ama mAnavAthI prANAtipAta- Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna viramaNa mAnI zakAya. duniyAnI vAta kare te kabUla karavuM paDe ke chayaDe ane taDako bane hoya. jene taDakA, chAMyaDA vagaranI jagA levI heya te kapita jagA UbhI karavI paDe. karmabaMdhane baMdhAyelA AtmA bhale karma cheDIne mokSe gayA hoya, paNa pahelAM karmathI baMdhALelA hatA. kalpitane kuhADAne ghA lAge nahi. kuhADe sAcI cIja hoya tene lAge. kartA tarIke ivara karyo tethI nityapaNAne ke anityapaNAno ghA nahi, Izvarane nitya mAne te huMDI rahe. IzvaranA nAme huMDI lakhavI che, te Izvarane anitya mAne te huDI pAchI phare Izvarane hamezAM eka ja svarUpa mAnI lIdhe ekalA Izvarane kahe te na pAlave tethI AkAza ane paramANuM paNa ni ya mAnyA. te nitya mAnavAmAM be vibhAgakeTalAMka evAM che ke keTalAMka nitya ane keTalAMka anitya. eka bhAga evo che ke badhAM nitya. mATImAMthI ghaDe banate ane kUTato dekhIe chIe te kema bane ! kAraNamAM kArya raheluM che ema sAMkhya kahe che, nahi te ghaDe karavo hoya te mATI kema eLe che? mATImAM kathaMcitaghaDA paNuM raheluM che. kAraNamAM kArya haMmezAM che A satkAryavAda, mora kaLA kare tyAre pITha ughADI thAya tenuM bhAna na hoya vaizeSika ane naiyAyika asatkAryavAda mAne che. tAMtaNAmAM lUgaDuM che, te tarInuM zuM kAma kahe kAraNamAM kAryuM na hatuM tethI anitya ema teo mAne che. kAryo tarIke vyavahAramAM na Ave te nitya. AkAza, kALa ane dizA ne nitya. ghaTa, paTAdi vyavahAramAM je Ave che ane nitya, kArya tarIke anitya. sAMkhyae badhuM nitya mAnyuM. kAraNa, kAraNamAM kArya raheluM hatuM. mArI hatI te ghaDe thaze. ghaDe kUTaze te te mATImAMthI ghaDe thavAne. kArya vidyamAna che. eka Izvarane nitya TharAvavA mATe AkhA jagatane nitya TharAvI dIdhuM. mera kaLA kare, badhAM pIMchAM UbhA kare paNa pUTha ugha DI thAya tenuM bhAna na hoya. jaina matane hUMDI lakhavI nathI satkAryavAda mA -mATImAM ghaDe che tene cakre bhAre zuM karyuM? Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IkoteramuM ] sthAnAMgasUtra [ 77 mATe paramANurUpe nitya ane skaMdharUpe anitya che ema naipAyika Adi kahe che. paNa bilADI dUdha dekhe, DAMga na dekhemAtra teone IzvarI huMDI mAnavI che. jyAre jene matane huMDI lakhavI nathI. temane te sIdhuM svarUpa kahevAnuM che ke AtmA dva5 thakI nitya ane paryAye anitya che. tema jagatanA sarva padArtho dravya thakI nitya ane paryAya thakI anitya. 6015ryAyathI nityanityapaNuM mAne teja AtmAne prA. juno saMbaMdha-nAza thaye mAnI zakAya. karma bAMdhatAM jIva baMdhaka avasthAmAM hatA, virati karI te a- baMdhakadazAmAM gayo. je kathaMcita nitya ane kethacita anitya mAne te ja prANa ne AtmAne saMbaMdha ane vijega mAnI zake, karmane vijoga mAnI zake. prANAtipAta viramaNa temanA mate banI zake. A kahIne e nakkI karyuM. prANa e AtmAnA saMbaMdhavALI cIja chatAM nArA saMbhavita che. nAza karmabaMdha karAvanAro che mATe e nAza na thAya te buddhi dareke dharmanI khAtarI rAkhavI joIe, evI buddhivALo prANAtipAta viramaNa karI zake. prANAtipAtanA svarUpane aMge ahiM vadhAre vivecana na karatAM AgaLa cAlIe. prANune nAza thAya, maraNane prasaMga Ave to duHkha thAya to te svAbhAvika. tenI azucitA mAnavI paDe. amArA prANane vijoga amane apriya ane duHkha denAro lAge, tethI koinA prANane vijega karo te khadAyI che. AghAta karanArI te paNa kamabaLanuM kAraNa pahelA vratamAM chanA prANane nAza na kare te kabUla karIe, eka jIva prANa vagarane nathI. prANa nAza kare te svAbhAvika mikatane nAza kare. bIjuM vrata mRSAvAmikA' kahyuM te kabala, paNa hAMkyuM, che dhatIMga. mRSAvAdathI viramavuM te pApathI pAchA haThavuM e dhatIMga che, kAraNa? pahelAM bhASA cIja zI ? bhASA lekenI kalpita cIja. prANa jevA svAbhAvika tevI bhASA svAbhAvika nathI. prANu vagarane koI Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** ] sthAnoMgasUtra vyAkhyAna prANI nathI. tema bhASA vagarane kAI prANI nathI ema na kahI zake!. bhASA vyApaka nathI. jIvanI sAthe vaLagelI cIja nathI, banAvaTI cIja che. e banAvaTI cIja ura AdhAra rAkhyA. tenA upara pApa rAkhyuM te zI rIte mAnavuM? se| mANusanI marajIe mAte kALA raMga banAvye. tenI marajI viruddha dhALA kahu' tA pApa lAge, kevI rIte ? pApapuNya jagatamAM utpanna karAyelI ke svAbhAvika cIja che? tIyakara puNyapApane batAvanAra che, manAvanAra nathI ahIM bhASA banAvaTI * cIja. temAM khanAvanAra karyAM kahyuM? bhASAnA Uthale banAvaTI te mRSAvAdanuM pApa banAvaTI. banAvaTI, teA tIrthaMkare na banAvyuM paNa lAkAe e pApa banAvyuM. mRSAvada manAvaTI, pApa banAvaTI vA tenAthI pAchA haThavAnuM, mahAvrata te banAvaTI rahevAnuM Avu' kahenArAe vicAravu joie ke tarI apekSAe te| prANu banAvaTI che. anAvaTI hAvAthI AtmAne asara thatI hai,ya tA khasI zake nahi. prANunA vijoge du:kha utpanna thAya. bhASAparyAvALAe bhASA kaMbUla karelI cIja che. te pachI prANanA UthalAnI mAphaka bhASAnA Uthale kanu kAraNa thAya. jema hiMsA karavAthI AtmAne du:kha thAya tethI pApa mAnIe, tevI rIte je padArtha jevI rIte kahevAya! tenAthI judA rUpe kahevAmAM Ave tA tene tenA prANanA mAdhAta thavAne' ke hi? AdhAta karanArI bhASA te kramabaMdhanuM kAraNa che. UlaTA raste AtmAne dAranArI bhASA te mRA. Ane ' mATe mRSAva viramaNa vrata rAkhyuM. AnA pachI bhASAnuM svarUpa levu te gre. vyAkhyAna 72 mAnyatAne pharaka te mananuM mULa zASakAra mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI gaNadhara mahArAje anya chavAnA upakArane mATe, zvAsananI pravRtti mATe ane mekSamA Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM | sthAniMgasUtra [ 47: ganA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratimAdha ane pratrayA pAmyAnI sAthe mithyAtva AtmAne kaI rIte saMsAramAM rakhaDAve che, avirata kevI rIte jIvane anAdikALathI baTakAve che te vAtane khyAlamAM lIdhI. kema ke jamatamAM mAnyatAnA pharaka te zmananuM mULa che. nAnAM karAMne kAsatA kakaDAne lIdhe mAnyatA hIra.nI thaI gaI. jyAM mAnyo . UlaTI haiAya tyAM jJAna UlaTuM thAya ane jJAna UlaTu hoya tyAM mAnyatA UlaTI thAya. karAtre kAcanA TakAmAM hIrAnI mAnyatA karI. te ja karA hAthamAM sAcA hIrA meLavI zake tA tene meLavavAnA sAdhane meLavavA te mAge. kAcanA kaTakArUpI je hIrA che tenA sAdhanA tapAsaraze ane tethI te ja kAcanA kaTakA maLaze tyAre khuza thaze. mahenata kAcanA TakA mATe karaze. sAcA hIrA ke tenA sAdhane jANavA mATe ke tene meLavA mATe prayatna karatA bALakane joi zakatA nathI. nAnAM baccAMnu dRSTAMta . tenA prayatna kAcanA kaTA phrema meLavavA, te meLavA mATe zu karavuM vagere. te maLe tyAre kRtA, A dazA bALakanI che. ApaNe AtmAne tenA svAbhAvika svarUpe mAnyA nathI, jANyA nathI, ane tenA taraskrU uttama karyuM nathI, tenI vAta Ave teA na game, nAnAM cheArAMta DhA jhaverInA cApA vagere na game. tene te kAcanA TakA peTImAM paDe te daDha gaja kUke, je para (jaDa)mAM ramI rahyA, sva (AtmA)ne mAnyA nahiM, jANyA naddhi tenA upara lakSa dIdhuM hiM, nAnA karane mana jhaverAtanA vepAra cheDavA lAyaka. tene jhaverInI dukAne besavuM paDe, cavanA hisAba jANavA paDe te meAta paDe. tema ApaNe ana didhI AtmAnA svarUpanI vAta tarI arucivALA, game nahi, UMdha Ave, pramAda thAya, te bhUlI javAya, tema cavanA hiMsAma karA bhUle, paNa kAcanA kaTakAnA krima tenA dhAnamAM mArA sAta mAsa hatA ANe lIdhA? huM kema ? dAgInA khAvAi jAya tenI bALa mAtApa kare chekarane tenuM kAMi nahi, zu kAcanA TakAnI Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna veSaNA pAte kare. jevI rIte e nAnA baccAMnI AnyatA, samajaNu ane vatanamAM kAcanA kaTakA para tattva hatuM, cAcA hIrAne mATe krAMkha na hatuM, tevI rIte aa paNa chatra anAthiI e sthitimAM che ? paulika sukha teja sukha, teno ja hisAba, ane prayatna paNa e ja. ane temAM rAjI, te jAya temAM nArAjI. A jIvane dhananA kAraNe| mIThAmAM mIThA AtmAnuM svarUpa nathI jANuvA / mAnavA taiyAra, tema nathI tenA upAyA meLavavA taiyAra. A vAta vicAra te! anatI vakhata A jIva jinezvaranA zAsanane pAmyA, sAMbhaLyuM, chatAM tenI dazA evInI evIja rahI, kAi paNa prakAre jema nAnA kharcyAnI ! e sAcA hIrA tarapha AvatI nathI, hIrAnI vIMTI enA hAthe lAvI de, sAcA mANekathI maDhI ! paNa tene tA teno UlaTA bhAra, rasa niha, rasa zAmA~ ? kAcanA *TAmAM, tema mA jIvate duniyAmAM kaDavAmAM kAvI cIja hAya tA dhama ane mIDAmAM mIDI cIja hoya tA krama. madhanA kAraNe| mIThAmAM mIThA. meDhethI zabda mAle niha. nAnuM baccuM hIrA nakAmA che tema khelatA nathI, ta sAcA hIrA yA te oLakhavA taiyAra nathI. sAcA hIrA mATe prayatna karavA, ke maLI jAya teA rAjI thavA taiyAra nathI, paNa kAMcanA kaTakAne oLakhavA te meLavavA taiyAra. maLe tA kUdanA ane jAya tA rAvA taiyAra. A jI paudgalika padArthAne sukhanA sAdhanA mAnavA taiyAra thayA che, sukha mAnavA taiyAra che. hIrA bda nAnA bALaka kAcanA kaTakAmAM lagADe che, tema A jIva sukha paulika vastumAM lagADavA taiyAra che. AtmAnA svarUpamAM sukha zabda lagADavA taiyAra nathI. nAnu` Akara' hIrAnI kiMmata kAcathI kare siddhamAM zuM! khAvu' nahi, pIvu nahi ane oDhavu nahi siMhanI tulanA lUgaDAMthI karI, nAnu karU hIrAnI kiMmata pracathI kare. kAcanA TakAnA hisAbamAM sAcA hIrA hAya tA levA taiyAra Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ boteramuM ] sthAnAMgasUtra [ 881 paNa kaI buddhi ? turanA kAcanA kaTakAnI sAthe. sihanuM sukha, siddhapaNuM ene sihanI sthiti mAnavA taiyAra chIe, paNa pAgalika sukhanI tulanAe tyAM khAvA-pIvAnuM nahi, bairIchokarI nahi e savAla kayAre thAya? nA chokare kAcamAM pAMca raMga dekhe, hIrAmAM pAMca raMga dekhAya nahi. kahe, Ane zuM kare? AmAM paca raMga dekhAtA nathI. bicArA ajJAna bALaka pAMca raMganA dekhAva para sAcA hIrAnI kiMmata karavA jAya te jarUra sAcA hIrAne lenAre thaI zake nahi. tema A cha siMhanI sthiti ke sukha paugalika sukhanI apekSAe tapAme. khAvApIvAnuM maLatuM hoya ke haravApharavAnuM maLe to siddhapaNuM joIe. Ama siddhi levA jAya te pAMca raMganA hisAbe sAcA hIrAne laI zake nahi, paNa ThagAya. pudgalane jIvana mAnyuM te apekSAe tulanA karavA jAya. jema ekalA kAcanA kaTakAthI hArelA bALakane sAcA hIrAnI svapnamAM paNa savaDa nathI, tevI rIte AtmAnA zuddha svarUpane anAdithI rakhaDyA chatAM svapna paNa saMbhAya nahi tethI anAdithI A jIva mitramohanIyamAM mazagula che. AtmAnI oLakhANa kayAre Ave? nAnuM baccuM sAcA hIrAne pAme karyA? tema mA chava - tmAnuM svarUpa samaje kayAM? sthiti, sukha samaje kapa ! verIno hisAba e paNa jakaDI nAMkhe tyAre AvaDe. e hisAbo saheje nathI AvatA. AtmAnI oLakhANa AMtaraDAM UMcA lAve tyAre Ave. sAce bheTe jhaverAtane vepArI kAcanA TukaDAnA prayatnane kaI sthitie dekhe 5 bacyAe bharelI AkhI peTI, to paNa sAcA hIrAnA jANakArane tenI kiMmata keTalI ? jene AtmAnuM sukha khyAlamAM AvyuM tene mana cakratI paNa kAcA kaTakAthI piTI bharanArA bALakaja che. adhika kaTakA ekaThA kare tema vadhAre kAlA lAge. tema ahIM paNa je AtmA tarapha dRSTi karanArA, AtmAnA svarUpa, sadhanane samajanArA, sthitine lakSamAM laIne te pramANe vartanArI che, temane devendra ke cakravatI' sarakhA paNa kAlA lAge. samakitI jIvane e AkhI cAre gatine saMsAra, ne IdanI 31 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] sthAnIMgasUtra [ vyAkhyAna ke sAmAninI sthiti hoya te paNu badhu kaMTALAbharyuM lAge, jhaverAtanI parIkSA thaI gaI ke kAcanA kaTakAnI peTI karUNA uSAve. arara! AnI dazA zI? kAcanA kramkA bheLA karanArA A bALaka meja mAne che, paNa jhaverInA jigaramAM jhera reDAya che. zAthI? A bicArAnI A dazA ! tevI rIte samakitavALA jIva cAre gatinA phrAI jIvane dekhe tyAre tene te yAnA jharA pramaDhe, mithyAtvane age jhera varase, AnI dazA thI thavAnI ? mAnyatAnA palaTAne aMge mA ardhuM che. nAnAM kharcAe hIrAnI mAnyatA kAcanA kaTakAmAM karI. meLavavA zuM mAge ? krAyanA kaTakA. kAcanA kaTakA maLatA hoya te sthAnA khALe. nAnAM baccAM jhaverIbajAramAM na pese. kAcavALAnI dukAna DhAya tyAM ja dADe che. tevI rIte A chatra mAM paulika sthiti hoya tyAM ja doDavA taiyAra. jinezvaranA zAsanamAM jhaverI bajAramAM jovA paNa taiyAra nathI. jhummaranA kAcane hIrA mAnIne kheDelA cheAkarA jhaverI bajArane jovA taiyAra nathI. pharnicaravALAne tyAM phrA-mAMTA khAvA taiyAra. tema A jIva paudgalika sukhanI dukAnamAM pherA khAi rahyo che. nAnuM baccu kAcanA kaTakAmAM mUke che, tevI rIte A jIva jyAM paulika sAdhana maLI gayuM tyAM haghelA thavAne taiyAra. vAryA ke hAryAM rahe hi AvI dazA jagatanA jIvAnI dekhavAmAM Ave te vakhata aNu'dharanuM aMtaHkaraNa zuM kare? anatA vAryAM nahi rahevAnA, kAryo tA rahyA ja nathI. nAnAM baccAMne hIrAne kAca mAnatA vAryAM rahetA dekhazo ? sitArA pAdharA hoya te samajaNa paDe teA rahe, khAkI nAnA chokarA kAcanA kaTakAthI hAryo ke vAryAM rahevAnA nathI. A jIva paulika padArthane sukhanA sAdhanA mAnatA hAryAM rahyo nahi, vAryAM pazu rahe tema nathI. paudgalika padArthAnA sukhane lIdhe hAryAM rahyo hoya tA tatI vakhata nigAdamAM gayA hatA tyAMthI te! cetI jAta, jema nAnAM accamAM prAcanA kaTakAne hIrA mAnatA hAryAM rahetA nathI, tema jIva paudgalika padArtha te sukhasAdhana mAnatA hAryAM rahetA nathI. hAryAM tyAre haDakAyA Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAMteramuM ] sthAnAMgasUtra [Lv thAya che. vAre tyAre valakhAM mAre. have ene sudhAravAnA rastA kayA ? paulika nIja nAza pAmI te| e bApare! mAruM. Ama thayuM! haDakAyaiA thayA. are mahAnubhAva ! tAruM kAMI nathI. e ja, tuM cetana tAre ne aMte sabaMdha ze ke jethI valakhAM mAre! mane bAMdhI lIdheA, rAkI lIdhe, mAruM kAMi dhAryuM na thayuM, have sudhare kayAre? sAcA hIrA tUTI jAya te! nAnuM baccu pAka mele. mAbApa khaseDI le teA rIsAi jAya. te hAryAM, vAryAM rahetA nathI. tema A jIva anAdithI pudgalane sukha mAnI beThe tene lIdhe nathI hAryAM rahetA ke vAryAM rahetA. rahevAnA rastA eka ja-samajaNu. samajaNuM thAya te kAcanA kaTakAmAM vAre je hAre te ai rahe. je kAcanA kaTakA mATe rIsAtA ke kleza karatA hatA, te ja chokarA samaje te vakhata peAtAnI peTI pote khAlI karI pheMkI de che. tame evI peTI pheMkIne manane rAjI na rAkhI zakeA. e tA pAte samaje tA AkhI peTI UMdhI vALA dU che, tema A jIvatI kamarAna nukazAna kare che temAM A jIpa samaje tevA nathI, paulika khAjImAM hAravAmAM ke vAromAM rahe tema nathI. samajaNA thAya tA potAnI meLe peTI pheMkI de che. tema A jIva AtmAnuM svarUpa, sukha, svAbhAvika dezA samaje te vakhate cauda rAjaletu IMdrapaNuM maLyuM hoya teA te badhuM pheMkavAlAyaka gaNe paisA male pezAvara jae, tA cakravartI e kha'Da, nava nidhAna, cauda ratna kema cheDayAM haze? eka lakha mANuM hajAra strI De te samajI bhatote, grANu manelAe pheMkelA hIrA, khIjA aNusamajutA tene lUMTanI milkata jANe. kAcanA kaTakAthI peMTI bharanArA cakravatI sarakhA cha kha' vagere cheDe te vakhata khIjAne Azraya lAge, kAne ? je pudgalanA parANA thaI te poSAtA hoya tene, pazu AtmArAmanA atithione teA e svAbhAvika lAge. nAno karI nAnA kAcathI bharelI peTI joI khuza thAya, paNa jhaverIne kAMI niha. mAtmArAmanA atiSine tA cakravatI cha khaMDa vagere cheDe ke Rddhi-samRddhi cheDI de tevuM kAMi lAge nahi. tyAre mAlama Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paDaze ke A jIva kAcanA kaTakAmAM keTale kALa aTavAyA ? badhA kaLa, ana'tA puddagalaparAvata. e paNa kAcanA kaTakAnI keLavaNImAM kADhayA, A dazA gaNadharanA dekhavAmAM samajavAmAM AvI, yA utpanna thaI. kAcanA kaTakAne hI| mAnanArA hAryo, vAryAM na rahe. pudlanI |jI kAcanA kaTakAne hIrA banAvIne kheDI che. nAnu`ccuM' hA, vAyu na bese. tema A jIva zudde mArgamAM na Avyo tyAM sudhI paudgalika vRddhimAM ha`dhelA, nimAM haDakAyA thAya. kAcanA kaTakAne kacarA samajahuthIja sarakAvAya, tema ahI paNa paulika padArthAMne sukharUpa, sAdhanarUpa mAnI beThA che te hAryAM ke vAryAM raste Ave tema nathI. samajaNumAM Ave te sarakAvI de che, samajaNamAM Ave te vakhata AkhI peTI khAvI karanArA, eka ene UMcAnI yA gaNe nahi. e kAmanA kaTakAnI kiMmata na hAvAthI AkhI peTI ke adhI peTI cheDe tenI kimata nathI. samajaNA thayA tethI tenI kiMmata. sAcu' svarUpa samajavAmAM AvyuM. tyAM kAcanA kaTakA keTalA che. kyA tenI kiMmata nahi. samyakRtva prApta thAya te vakhate cakravatI, zrImaMta, mAMDalika hatA tenI kiMmata rahetI nathI. kAmanA keTalA kaTakA cheADayA tenI samapaNA vakhate ki'mata nathI. tema samyaktva-sAmAyika Ave tyAM cakravatI ke daridrI adhA zrava sAvadyanA tyAgI hoya temAM kAI jAtane krUraka nathI. kAraNa ? ajJAna dazAmAM vadhAre TAMTiyA bhAMgyA. tevI rIte ahIM samatAbhAvamAM jIva Ave te vakhata lAge ke A tA badhA krAMTA vadhAryA hatA. kASTa paDe eka kAMTA para, kAi paDe AkhI DAkhalI upara, kei paDe AkhA bhArA upara. A paulika padArthInI jema adhika saMkhyA tema bhAre. A tA kAMTAno upADA, bhArA che. zAstrakArAtre niSedha karelA chatAM paNa keTalAka sAdhune e upADAnA sajjaDa Dara lAge ke tene lIdhe niyANuM karanArA thAya ke Avate bhave ane Rddhisiddhi ke kuTuMbakabIlA na maLajo. evu niyANuM karanAra cAritra pAme paNa kevaLajJAna na pAme niyANuM karavAnA niSedha kema ! jIvatAM jA' chuM paNa sAme Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] sthAnAMgasUtra [45 manuSya na Avaje ema zuravIra na bele. jApAnIjha veranI vakhata raziyana sTImara taLie pahoMcI gaI. jarmane cAnselarane kahevaDAvyuM, kADhe bahAra! raziyana sTImara che. AnAkAnI karI kAma na mAve. kAM te bahAra kADhe, kAM te laDAimAM Utaro je UtarI paDe tenI sAmA laDavuM che. tema AtmA evI rIte keLavA joIe ke cAhe teTalI Rddhi samRddhi hoya tene teDI nAMkhavAne huM tAkAtavAna chuM. raziyA ekaluM Utare ke jarmana sAthe Uto tema A AtmA mokSamA prayANa kare te vakhate koNa ADuM Avaze tenI darakAra nahi kare. cakraratna upara jene bharose che te keNa zatru thaze keNa AgaLa Avaze tenI ciMtA kare nahi. jeNe kamaMdalane sAmAyikarUpI zatru hAthamAM lIdhuM che tene AkhI daniyA zatra hoya toya tene haTAvavA taiyAra. cakraratnamAM eka apalakSaNa kayu ? gharane pakSapAta kare, gotrane manuSya virodhI hAya, AjJA na mAne teya tyAM cakraratna cupa rahe. paNa sAmAyikapi cakraratna pudgala para AtmA oLakhAya to tenI upara paNu ya meLave. sAmAyika AtmAne avaLA na thavA de. cakraratna kuTuMba avaLuM thAya te cUpa. bharata, bAhubalajI bAra varSa sudhI laDayA. zAhInI nAka vahevaDAvI. pAvA verInI vakhata cakraratna cUpa rahyuM. jyAre A samatAjAmAvikarUpI cakraratna parane ane svane paNa parAkrama dekhADe. A sAmarthya upara jene bhoso na hoya te zatru sAme na Ave, paNa sAmAyikane te sAruM kahe. jene bharoso heya tene ca he jeTalA zatru hoya to paNa eka paMDa basa che. sanakumAranI kathAmAM yakSo, rAkSasI laDAImAM utarI paDyA. tyAM ekalA cakravatIe kheDe kADhI nAMkhyo che. paMDa upara salAmata sainyanI sajAvaTa na gaNe paMDanuM ja parAkrama, tema ahI' sAmAyikavALo AtamA paMDanA parAkramavALo hoya, tethI cAhe teTaluM sanya Ave tene parAsta karavA samartha che. niyANAne niSedha karyo, chatAM keTalAka sAdhu be e saMsArathI trAsa pAmI gayA hoya ke mAre mArA mArge javuM temAM A mAthAkUTa zI che mATe A mAthAkUTa Avate bhave joIe nahi. AvuM nivAraNa karanAra cAritra pAme, paNa kevaLatAna na pAme. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 ] sthAnAgastra [ vyAkhyAna sAmAyikarUpI cakraratnane reso na rahyo tethI kevaLajJAna na pAme. vadhAre kAca bhegA karanAra samaje tyAre vadhAre duHkhI thAya. tema A jIva tavanuM svarUpa rAmaje, AtmAnuM avyAbAdha sukha pAmavAnI lAyakAta samaje tyAre prapaMce karyA hoya tene aMge rovuM Ave "sa mate vijAmiag velimi' e te kAcane hIrArUpe gaNyA hatA tene kakaLATa kaDhAya che. jema samaju thayelAne pahelAnI kazA sevAkAvanAra thAya tema samAyikamAM caDhelo AtmA, samyaktvanA saudhatA zikhare caDhe atmA paugalika sukhane aMge AMsu DhALe. samajaNamAM Ave tyAre mAnyatA sudhare. sAcA padArtho samaje te ja mahenata kare. sAcA padArtho jaNavavA, manAvavA badhAmAM samajaNa rasto che. te vAta dhyAnamAM laI sudharmAsvAmIjI pratibodha pAmyA, pravajyA lIdhI te vakhata A jagatane samaju kema banAvuM ema thayuM. bAvAjI nAce to moralI paNa nAce jinezvarane jenArA samaju kema bane? saDake musApharI karavA sajaja banelA samaju kema bane te mATe cauda pUrva ane aMganI racanA karI. mAyAga, sUyagaDAMga, ane TANuMgajImAM AcAra, vicAra ane vagIkaraNa karyA pachI ThANuganA pAMcamA ThAmAM pAMca mahAvratanA adhikAramAM jIvahiMsAne pApa mAnavuM te anubhavasiddha che. saMsArI prANI mAtra prANu javA duHkha mAnavAvALA che. prANa jatAM ene aMge thayelI unnati badhI cAlI jAya, tethI prANu nAza kare te pAsvarUpe mAnI zakAya paNa jaine pApa mAnavuM: "bAvAjI nAce te meralI paNa nAce." A duniyA jema bahekATa kare tema karavI. Ane cIra pAyA to tamAre cAra pAyA mAnavA bahekAvaTamAM na jAe hiMsAmAM 55 lAgI gayuM mAnaje. duniyA kahe traNa pachI cArane aka Ave, te tamAreya te mAnavuM paDe. duniyAnA gulAma. duniyAnuM gAyuM na gAo to pApa. konA gharane nyAya ! jUTha e svAbhAvika kema ? duniyA jema kahe tema bolavuM te sAcuM, UlaTuM belyA te pApa lAgyuM. prANa, prANanI rakSA ane prANunA nAzane bhaya Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] sthAnagara [ 487 svAbhAvika hatuM. doDha manuSyoe TharAvyuM ke Ane sALavaDuM gaNavuM, pachI pApa kaI jage para mAnavuM? sALavaDuM kahevAmAM pApathI bacce ? zabada e dalAla pApathI a zAmAM pApa lAgyuM sAma? darekamAM judI buddhi che. pAMca bhegA maLIne amuka jAtano saMketa kare temAM pA pA nI jaDa AmAM samajAtI nathI. duniyA saMketa kare tene AdhIna thAo to pApa nahi. eTale ja to duniyA pApane karanArI. kharekhara zAstrakAroe to kahyuM che ke, mahAvrata hoya che te prANAtipAtaviramaNa. A to bAvAjI nAce to tenI moralI nAce. duniyA kahe kALuM. ApaNe kALuM na kahIe te pApa. duniyA ghaLuM kahe tene pILuM kahevuM che. saketa karanArA loko taraphathI kAMI maLyuM jaNAya che, tethI saketane sarvopari banAvyuM. saMketa pramANe varte to pApa nahi. AvI rIte kahevAvALAe lagI; UMDA UtaravuM ke bhASAnI jarUra zA mATe? duniyAe pAMca ke pAMcase AdamIe saMketa zA mATe karyo padArthanA svarUpane samajAvavA mATe. je saMketanI utpatti padArthanA svarUpane samajAvavA mATe hoya te saMketa pramANe bolavuM te paNa te mATe che. to saMketathI nirapekSa rahevAvALAne kahIne te kayA raMgathI pratIti kare che? duniyA dhoLuM kahe che tene saMketamAM rahyo chatAM kALa kahe te vakhata pratIti kaI thavAnI ? saMketanA nAme jeo mRSAvAdane khaseDavA mAMgatA hoya tene pahele javAba A che ke tuM bele che zA mATe ? bIjAne saMbhaLAvavA mATe zabda bolAya. bIjAne saMbhaLAvavuM na hoya te bole tene gAMDo ke aNusamajI gaNIe. je vicAravALo zabda beho te bIjAne samajAvavA mATe. pitAne thayeluM jJAna te bIjAne karAvavA mATe zabda e dalAla. bIjAne thayeluM jJAna ApaNane meLavavuM hoya te zabda e dalAla che. jyAre zabdanuM dalAlapaNuM khyAlamAM Avaze to zAstrakAroe kahyuM te samajAze ke tIrthaMkaranI dezanA te dravyazrata. kevalI ke tIrthakara sivAyanI dezanA ubhayazruta-dravyathata ane bhAvakRta, pitAne je samajaNa hatI tenA saMketanI samajaNa dhyAnamAM rAkhIne zabdo kaDhAya che Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna tethI te ubhayavRta, kevaLajJAnIne to padArtho sAkSAta joI, jANIne te padArtho nirUpaNa karavA che tethI tene saMketa upara dhyAna ApavAnuM nathI mATe mRta eka RtajJAna e dalAlane karela sede che - je bhASA te vacanayoga, dravyakRta, paNa umathakRta nahi. dravyazrata e kevaLa dalAla che. bIjAnA AtmAmAM jJAna ubhuM karAvanAra dalAla bhASA che. bhASA e dalAla hAya, sodo dalAla dvArA thAya. bIjAnA AtmAmAM jJAna te zabdarUpI dalAla dvArA thAya. tethI matijJAna, avadhina, mana: paryayajJAna ane kevaLajJAna e dalAlanA karelA sedA nathI. zru jJAna e dalAlano kare sode che. vepArI ghera beThe hoya, mAnI levaDadevaDa kare to paNa dalAlanI dalAlI lAge, tema zrutajJAna e te zabdane dalAla rAkhIne cAlanAruM, temAM bolavAnuM hoya che. zrutajJAna joIe kaI bole nahi evA padArtho paS kRtajJAnanI dalAlImaja, bhASA-zabdanI dalAlI kyAM nathI bolyA tyAM paNa lAge, kAraNa, je bhASAne AdhAre thavAvALA hoya tyAM zratapaNa che. bIjAnA AtmAne zAna upajAvavA mATe ja zabda che. te sAcuM jJAna upajAvana rA zabdo te sAcA, cAhe te saMketathI thayA heya, svabhAvika hoya, ke koIne paNa heya. ahIM sAcApaNuM saMketa upara AdhAra rAkhatuM nathI, paNa enAthI thavAvALA jJAna upara, je zabdathI yathArtha padArthanuM jJAna thAya tenuM nAma sAcuM. sAcuM nakkI thayuM to eka padArtha nakko thavAthI cAra padArtho nakkI thaI jAya. kriyApada nakkI thAya to karta, karma, karaNa ane kriyA nakkI thaI jAya che. tema ahIM eka sata zabda nakko thayo ke cAra vastu nakkI thaI. satya che, enAthI ulaTuM asatya, mizra ne vyavahAra (je satyasatya na hoya). jeNe eka vastu mAnI tene cAra mAnyA sivAya kTake nathI. have cArene zabdamAM nahi rAkhatI bhASAmAM kema rAkhyA? mRSAviramaNa nahi rAkhatAM mRSAvAdaviramaNa kema rAkhyuM? mananA cAre prakAra mRSAvAdaviramaNa rAkhavAthI chUTA thayA. zAstrIya apekSAe satya kone kahevuM? vyavahAra apekSAe saMketa te satya. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lITI cAnuM 12 sthAnAMga sUtra azuddha zuddha upadezaka pariNita pariNati karAvyuM che ke nahi. che ke nahi ? keTi pRthakRtvanI TipRthakRtvanI zreyAMsakumAra zreyAMsakumArane prANonA bhedane prANane sIttera sittera pAmavAnA pAmavAne AcAryano AcArane acala gepa geba pATIuM pATIyuM vaLavAvALo vaLAvavAvALA agaNosittera agaNotera thayAM. karuM thayA karuM UtarIne UtArIne boluM jagata jagata pravRti pravRtti tarIke tarIke punyAne jyAno yAyavALA kaSAyavALA 13 anya 15 3,5,6 15 17 18 20 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 pAnuM lITI azuddha rIsIvanA AtmAne 31 rIsIvaranA AtmAne 33 jarUra 33 20 33 13 37 2 47 11 prAH dhaMgadhaDa te te kAraNe anyAyA e huM badhuM jAtimAthI kaNamAM kayAM UchabI je aMze vicArasaraNuM piSelAnuM ra prANa DhaMgadhaDA te to kerANe anyAyI eTaluM badhuM jAtimAMthI karaNamAM kayAM UcharI jeTale aMze vicArasaraNI piselAnuM * racanA baccane zuM khAya 25 15 54 54 kupe 14 22 55 55 7 ane ' 55 55 61 65 9 22 14 21,22 racana baccAne zuM khaya ene pIsI dIkSane temane ApanI ApekSAe pIrasI dikSAne temaNe ApaNI apekSAe . Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 82 83 lITI 9 11 azuddha te javuM to te zuddha : te tyAM javuM te tenI ghare 93 97 99 105 106 Go: lIMbaDI lIMbALI 21 cheDavI choDavI : 15 rahevAne rahevAnA kahI vAnA kahI devAnA 22 mRSAvAda-vimaNanA mRSAvAda-viramaNanA 20 pitAne pite 15 pUrIAone pUrabIAone 22,23 kAraNe kerANe 19 parameti parameSThI saLelI saDelI kahevAyuM me kSayarUpa mehakSayarUpa 15 18 gAlavuM ghAlavuM cAhe sAdhu cAhe te sAdhu 13 tene saMketa saMketa sAcajUThane sAcajUThane tenI zrata bA brAhma 25 keTimAM keTamAM 112 116 124 138 139 145 149 151 153 153 154 161 170 178 hAya teNe zrata Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 180 188 193 194 200 200 201 210 211 211 216 230 233 233 233 235 236 236 237 239 239 239 2329 240 240 lITI 8 16 5 10 24 25 3 ra 11 12 17 23 * 11 . 20 24 27 15 16 491 anuSTu zeSa bUDA pADayA Asti ya jema khA caLanI cUke, che mAhatItha lAkikadaSTi bhagatrAne e kare viSa mAM maja zetAlIzamuM varga nA acAranA zetAlImuM maLaze agI zetAlIsamu pApanA === uparAganA atinA guja zodhe jADA pADayA Astikaya jeNe adhA caLanI cUke che, mAhanIya laukikaSTi bhagavAne e karyAM viSayAM mujha chetALIsamuM vagerenA AcAranA aeMtALIsamuM maLe 'gI-- cheMtAlIsamu` pApanA teNe vaga krama upasama nA adhAtInA Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 zuddha pAnuM 240 241 lITI 17 11 240, 17 kAnA dhA 250 263 265 265 27ra azuddha karyonA thA keDhalAe mAM sAhasa gadheDA gaNAyA zaka ahi vadhe vAM udezIne vagaranAnA 278 281 286 keTalAe mAsAhA gadheDo gaNAya zaMkA ahIM vAMdho vAdhe uddezIne vagaranAne tenI nIkaLyo 288 298 tevI bedha- 19. 3 23 19. 22 218 299 305 305 308 308 310 311 315 320 323 324 325 nIkaLyA bodhaguNaThaNuM jAIe kAMvyAlApa DAlyAM nircaga 24 7, 18 guNaThANuM joIe kAvyAlApo, dhAlyAM nirAza dhaba sAdhupaNAnI daNI ghaNubhAva pratibaMdha dhama 20 16 21 sAdhupaNAnI khedanI ghaNubhAva pratibodha Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 332 335 331 .338 341 341 342 345 345 315 355 355 356 36. 364 }} 36. 350 370 301 301 301 302 387 388 lITI ' 12 19 7 23 17 pa ra 4 huM 16 9 16 20 44 3 ' 10 21 25 15 azuddha cArene dhama zAkhama sAdhutra prapazca zuddha 13,17,18,23,27 ArIsA ArIsA rIve adhikatAe padminA papa guMthAya mithyAtva krama nu UMdhe ravaLI maLelA ame dhI rakhe dha lAbha AhalAda paherelA esA yuddha cArane dhUma' zaucadhama sAdhu prapaJca zuddhi adhikatAne pAMdaDAnA paryA graMthAya mithyAtva kramanu UMdhe ravaDI arisA arIsA rIta maLelI ema dhI rAkhe dharma lAbha AhlAda pahelA eso Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtu' 385 395 402 406 ja 409 49 418 421 422 kara 423 *"" 421,425 O 424 "" saraka 427 jara 99 lITI dd 23 21 431 432 22 11 5 16 26 % = = * = 10,14 *** 431thI439 O 431 19 20 23 26 * 45 azuddha darzonAvaraNIpa vadhAre ane tra hAsyA javara khALavAI sAsarDanuM sAda ApatA guNu ' * zuM te age vAvanAra mAkSa sAmuM avatara nathI sA vadAya thAya A kramane ane zuddha dazanAvaraNIya vadhAre ane satra cAyA janmara khAravAI chAsaThamuM cAhe ApatA guNI dveSa ema aMge lAvanAra. mAkSa, chAsaThamuM avatAra nathI. saDasaTha vadAya thAya. ane kramanI ane Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha pAnuM 436 . 438 6 - - azuddha pheravIe pherave 13 snAna rasnAna bane bane vidA 440 442 445 446 6 13 jene mithyAtva vAgyA ravAne sthimaa jenuM mithyAtva AvyA svAne ja8 2 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyA, vyA, zAsanaprabhAvaka A. devazrI vijayarAmacaMdrasUrI zvarajI mahArAja sAhebanA mananIya lekhonuM saMdeza"ne zubhAraMbha (nAmanuM avataraNa-saMdezanA saujanyathI ) amadAvAdanA suprasiddha dainika "saMdeza" dvArA, "saMdeza patranA vAMcakane pahoMcADavAnA A "saMdezane zubhAraMbha, "saMdeza" patranA vAMcakane A "saMdezane suga kayA saMjogemAM prApta thayela che, te darzAvavAthI ja kare e gya lAge che. "saMdeza" patranA adhipati zrIyuta naMdalAla baMDIvALA taraphathI "saMdeza" kAryAlayanA vRttAMtanivedaka zrIyuta caMdrakAnta vyAse AvIne evI mAgaNI karI ke-zrI paryuSaNa parvanA ATheya divasamAM roja Apane eka lekha pragaTa kare, evI amArI "saMdeza" patranA adhipati naMdalAlabhAInI khAsa IcchA che, te e IcchAne saphala karavAnI kRpA kare! enA phalasvarUpa A lakhAya che, eTale je "saMdeza"nA je vAMcakane A "saMdeza"ne vAMcavAthI je kAMI paNa lAbha thAya, te lAbhanA mULa utpAdaka zrIyuta beDIvALA che, e vAtane "saMdeza" nA vAMcako bhUlI zake nahi. kRtajJa banavAnI jarUra keIne nAnAmAM nAnA upakArane paNa nahi visare, e Arya saMskRtinA paramArthane samajelAone mATe koI navIna Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastu nathI. keInAya nAnAmAM nAnA upakArane paNa nahi visaravAne svabhAva e kRtajJatA guNa che, ane A guNane svAmI AtmAo svAbhAvika rItie ja potAnA karelA upakArane, te ghaNe moTe heya to paNa, tene yAda nahi karAvatAM, pArakAnA nAnA paNa upakArane meTo karI batAve che. kRtajJatAguNamAMthI namratA janme che, vinaya janme che, viveka janme che ane emAMthI keme karIne sakala guNanuM prakaTIkaraNa paNa thaI zake che. je AtmAo kRtajJa nathI hotA, teo popakArI paNa banI zakatA nathI. pitAnA upara karAelA bIjAnA upakArane je jANe nahi ane gaNe nahi, tenA haiyAmAM bIjAnA upara upakArane karavAne sAce bhAva pragaTe ja nahi, eTale A "saMdeza nA vAMcakene mATe sauthI pahele saMdeza te kRtajJa banavAnA sUcanarUpa che. je AtmAo kRtajJa haze agarakRtajJa banaze, te AtmAone ema paNa lAgaze ke, A vAta paNa ApaNA uparanA upakAranA bhAvathI ja ApaNI samakSa mUkAI che, ane haiyAmAM e jAtine bhAva pragaTavAnA yoge, teo A vAtane madhyasthapaNe vicAravA sAthe, A vAtane AcAramAM utAravA jevI lAgaze te, A vAtane AcAramAM utAravIne yathAzakya prayatna karyA vinA paNa rahI zakaze nahi. jijJAsubhAvapUrvakane madhyasthabhAva joIe, zrIyata beDIvALAe jyAre mArI pAsethI "saMdeza"nA vAMcakone mATe "saMdeza" meLavavAnI icchA karI haze tyAre e vAtane emane gha rItie paNa khyAla te haze ja keeka mANasa jyAre zrI jaina dharmanA AcAryapadethI "saMdeza" Apaze tyAre te "saMdeza" kevA prakArane haze ? kaI paNa Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa, pitAnI sAmAnya buddhithI paNa samajI zake evI vAta che ke, keI paNa jainAcArya je saMdeza Ape che te saMdeza" zrI jaina dharmanA pharamAnene anusarIne ja Ape. bIjI tarapha, "saMdeza" nAM bahoLA vAcakavargamAne bahoLo vaga zrI jaina dharmane anuyAyI nathI, e vAta paNa emanA khyAla bahAra nahi hoya. vaLI zrIyuta baDIvALA pite paNa zrI jaina dharmanA anuyAyI nathI. ATaluM chatAM paNa zrIyuta beDIvALAe Ave saMdeza meLavavAne nirNaya karyo, enI pAchaLa eka guNa mahatvane bhAga bhajavane heya evI kalpanAne ghaNe moTe avakAza che. je guNanI kalapanAne ahIM avakAza che, te guNanI apekSA. Ane vAMcanAra mAtra taraphathI paNa rAkhavAmAM Ave che. "jijJAsubhAvapUrvakano madhyasthabhAva? e eka evo guNa che ke mANasane sAcI dizAnI zodhamAM khUba khUba madadagAra nivaDe. A guNavALo keInI paNa vAtane nidoSapaNe vicAra karI zake ane ethI e vAtane vAstavika mane pAmavAmAM e vicAraNA ene ghaNuM ja sahAyaka nivaDe. eka vAtamAM vicArabaddha banI jaIne je bIjI vAtane vicAravAmAM Ave, te e vicArabaddhatAnA vege bIjI vAtanI vicAraNuM deSita banyA vinA rahe nahi. eTalA mATe te nyAyAdhIe jyAM sudhI mukadamo cAle tyAM sudhI mAtra madhyasthabhAve ja guNadeSane joyA karavAnA hoya che. svaccha mAnasanA vicAraNane A paNa eka namUne che. eTale saMdezanA vAMcake ahIM kahevAnI vAtane vicAra "A te eka jainAcArya kahelI vAta che" e rItie nahi karatAM, kahevAtI vArtAnA mane pAmavAne prayatna karaze, evI AzA rAkhavAmAM Ave che. vijayarAmacaMdrasUri Page #523 -------------------------------------------------------------------------- Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka pahele mAnavI mAtrane sevavA cagya dharma ane meLavavA yogya mekSa ja che. AryadezamAMthI sUkSma-buddhivALA khUTI gayA nathI chatAM jaDatA ekAeka zAthI AvI gaI? jenAcAryonI koI paNa vAta mAtra jenenA ja hitane anulakSIne heAya che, evuM kadI paNa hetuM nathI. jainAcAryonI amuka amuka vAto mAtra ne uddezIne ja kahevAyelI hoya, agara to kahevAtI heya e bane, paraMtu e vAteya mAtra jainonA ja hitane anulakSIne hetI nathI. jainAcAryo dvArA kahevAtI pratyeka vAta pAchaLa, mAtra jainenA ja nahi, paraMtu jagata AkhAnA jIva mAtranA hitanI dRSTi rahelI hoya che. jenA haiyAmAM jagatanA jIva mAtranA bhalAnI bhAvanAne sthAna nathI, te nathI te jainAcArya ne nathI te te jenAcArya banavAne lAyaka. jainAcArya je kAMI vAta kare, te zrI jaina Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMka AAANANARRAT * zAsanane anusaratI ja vAta che jIva mAtranA hita che kare, paraMtu zrI jaina zAsananI che. eka paNa vAta evI che ja mATe che nahI agara hoI zake paNa che. nahI ke je vAtamAM pratyakSa jenAcAryo dvArA kahevAtI che rItie ke garbhita rItie e vAte mAtra jenenA hitane che. paNa jagatanA jIva mAtranA te mATe ja hatI nathI paraMtu jaga- 4 bhalAne hetu hoya nahiM. je che tane jIva mAtranA hitane mATe ja vAtamAM jagatanA jIva mAtranA R heya che-pachI te bhalene jenone ke bhalAne hetu nahi, mAtra che uddezIne kahevAI hoya. che. amuka ja chonA bhalAne besececesesesiesesiseses e a aid over 21714 nanI che evuM je koI kahe to ame kahIe ke ene zrI jaina zAsananA vAstavika svarUpanuM bhAna ja nathI. jIva mAtranuM bhaluM e ja zrI jaina zAsananuM mULa che ane zrI jaina zAsana to saune jagatanA jIva mAtranA bhalAnI bhAvanAvALA banAvavAnI ja khAdheza dharAve che. eTale jainAcAryo dvArA kahevAtI vAto mAtra jainenA ja hitanI daSTivALI kadI paNa hotI nathI, paraMtu jainAcAryo dvArA kahevAtI vAto sadAne mATe jagatanA saghaLAya jenA hitanI daSTivALI ja hoya che. A kAraNe je koI AtmAo "jijJAsubhAvapUrvakanA madhyasthabhAve jainAcAryonI vAtone, jainAcAryo dvArA rajU karAtI vAtone vicAra kare che, teo je sukSmabuddhine dharanAra hoya che, to teo jagatamAM vidyamAna evA sadanA ne asadanA vivekane pAmI zake che ane e rItie vivekane pAmelA AtmAo, kacchaH asaddavartanathI sarvathA mukta banI saMpUrNa koTinA sadvartanavALA banI jAya che. Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahele vyAkhyAno serruttotuleres .aaaaaaaa . paramAne pAmavA mATe koI paNa vastunA padArthane sUkSma buddhithI pAmavAne mATe jema jijJAsu- A vicAra kare ! bhAvapUrvakanA sthabhAvanI che jarUra che, tema sUkSma buddhi chejaDatA zAthI AvI gaI che? pUrvakanA prayatnanI paNa jarUra 6 A vAtane haiyAmAM pedA che. che. ekanI eka kriyAne na karavI hoya, te tame jijJAsu che joIne pUla buddhivALAo ja bhAvapUrvakana madhyastha bhAve ja che. je vicAra kare che ane sama che tamArA pitAnA svarUpane A buddhivALAo je vicAra kare che ane jagatana svarUpane sUkSma ja che, temAM meTuM aMtara rahe ra che buddhithI vicAra karo ! che to dessesesesoreseer che. sthUla buddhivALAone tyAgI ane tapasvI jane duHkhamAM paDelA lAge che jyAre sUkSma buddhivALAone tyAgI ane tapasvI jane sukhane sAdhI rahelA lAge che. mA agara zikSaka, putra agara vidhArthIne vivekapUrvaka zikSA kare, tyAre sthUla buddhivALAone emAM nirdayatA lAge che, jyAre sukSma buddhivALAone emAM vyA lAge che. rogI mANasane apathya nahi ApanAra ane parANe kaDavI agara besvAda davA pAnAra mATe skUla buddhivALAo evuM mAnI le che ke A rItie rogI mANasane herAna karAya che, jyAre sUkSma buddhivALAo kaheze ke rogI mANasane rogamukta banAvavAnA upAya jAya che. koI ApaNuM bagADe to ApaNe enuM bagADavuM ja ? A vicAra sthUla buddhivALAone Avaze, jyAre sama buddhivALAne e vicAra Avaze ke "je bagADe, tenuM bagaDyA vinA rahe ja nahi, mATe mAre mArA bhalA khAtara paNa enuM nahi ja bagADavuM joIe.' Ama tame vicAra karaze, to tamane lAgaze ke, nAnAmAM Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMka - -- - nAnI bAbata athavA to sAmAnyamAM sAmAnya prasaMga viSe pUla buddhivALAno abhiprAya ane sUkSma buddhivALAno abhiprAya bhinnabhinna haze, eTale je kharekhara sukhanuM ja kAraNa hoya, tene sUkSma buddhivALe ja sukhanA kAraNa tarIke svIkArI zakaze. jyAre skUla buddhivALo e ja kAraNane duHkhanA kAraNa tarIke svIkAravAnI bhUla karaze, sArI ke khoTI koI paNuM kyiA, koI paNa prarUpaNA, koI paNa mAnyatAnA antima pariNAma sudhI najara to sUkSma buddhivALAonI ja pahoMcI zake che, eTale jeo AtmAnA hitane athao hoya, teoe te temanI samakSa AvelI koI paNa vAtano mAtra upalaka daSTie ja vicAra karavAnuM mAMDI vALavuM joIe, ane enA mArga sudhI pahoMcAya evA prayatna karavo joIe. e vinA sAcuM tatva pAse hovA chatAM ya potAnuM banI zake nahi. dharmabuddhithI paNa dharmane vighAta thavoe saMbhavita che! eTalA mATe to zrI jaina zAsanamAM dharmane sUkSma buddhithI jANavAno prayatna karavAnuM khAsa upadezAyuM che. zrI jaina zAsanamAM thaI gayelA aneka mahAna AcAryomAMnA eka samartha AcArya deva zrImad haribhasUrIzvarajI mahArAjAe A saMbaMdhamAM pharamAvyuM che kesumabudhyA sadA ze, dharmo dharmAthibhinerA anyathA dharmabuddaeNva, tadvighAta: prasajyate | 1 | dharma te kahevAya ke je jIvane durgatimAM paDatAM bacAvanAre hetu hoya, jenA yoge jIvanI durgati thAya nahi agara to durgati thatI aTake, tene dharma kahevAya. dharmane viSe jeonA haiyAmAM AvA prakAranI zraddhA hoya tevA mAnavoe dharmane sadAne mATe nipuNa matithI ja jANuM joIe. dharmane je nipuNa buddhithI jANavAno prayatna karavAmAM Ave nahi, to sthUla buddhinA yoge pariNAma e Ave ke haiyAmAM abhiprAya hoya Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahele vyAkhyAne dharmano ane kharI rItie e ja dharmAbhiprAya dvArA dharmano vighAta sarjAto heya. A vastune samajAvavAne mATe eka suMdara udAharaNa paNa ApavAmAM AvyuM che. tamArA haiyAmAM sAdhusevAno suMdara bhAva pragaTayo. tamane lAgyuM ke "hAla huM bIjI koI. rItie to sAdhujanonI sevA karI zakuM tema nathI, paraMtu je je sAdhujano rogAdikanA kAraNe azakta banI javA pAmyA hoya agara rogAdikanA kAraNe azakta banI javA pAme teone bhAre jarUrI evI auSadhIo pUrI pADavI " A vicAra karIne tame tamArI zakti ane sAmagrI mujaba nirNaya karyo ke "A padhavitaraNanuM zubha kArya huM eka varSa sudhI to jarUra karIza" tame AvI pratijJA karIne sAdhuono saMsarga sAdhavA lAgyA, jayAM sAdhu hoya tyAM javuM ane koIneya SadhanI AvazyaktA che ke nahiM tenI tapAsa karavI. AvuM tame bAreya mahinA sudhI eka paNa divasane khAlI javA dIdhA vinA , paraMtu bhAgyayoge banyuM evuM ke kaI paNa sAdhujana rogAdikamAM sapaDAyA nahI ane ethI tame AkhAya varSamAM eka paNa sAdhujanane aSadha pUruM pADavAnI taka meLavI zakyA nahI. evA saMyogomAM tamane ke vicAra Ave ? AkhuMya varSa khAlI jAya, pratijJAno amala karavAno eka paNa avasara hAtha lAge nahi, to ethI tamArA manane duHkha thAya ne ? eTale tamane evo vicAra Ave ne ke, "meM kevI prazaMsanIya pratijJA karI, paNa koI sAdhujana AkhA varSamAM mAMdA ja paDyA nahi ! huM keTaluM badhuM kamanasIba mANasa ke jethI koI paNa sAdhujana, AkhA varSamAMya mAMdA paDyA nahi ane ethI mAruM je manavAMchita, te siddha thayuM nahi!" je evA saMgemAM tamArA haiyAmAM AvA prakAranI zokanI lAgaNI pragaTe, te e sacave che ke-tamAro e vicAra sUkSma buddhino nathI paNa pUla buddhine ja e vicAra che. tame je pratijJA grahaNa karI tI, ta ta prazaMsanIya hatI, emAM zaMkAne sthAna hoI zake nahi. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 paryuSaNa parvanA lekhAMkaH sAdhujananI sevAne abhiprAya che ane rogavAna banelA sAdhujanane auSadha ApavAno abhiprAya, e te vizeSa karIne dharmAbhiprAya che. ATalo suMdara abhiprAya hovA chatAM paNa eka e vAtano thayo ke koI sAdhujana mAMdA paDyA nahi! je sAdhujana mAMdA paDyA hota to mAruM manovAMchita siddha thAta." tame ja vicAra kare ke sevA karavAnI vRttithI paNa sAdhujananI mAMdagIne IcchI zakAya kharI? kyAre koI sAdhujana mAMdA paDe ane kayAre mane sevAnI taka maLe" AvA abhiprAyamAM dekhAya che dharma, paNa vastutaH AvA abhiprAyamAM che dharmane vighAta ! sAdhujananI to zuM, koI paNa mANasanI, koI paNa mANasanI to zuM, paNa koI jIvanI mAMdagIne IcchavI e kharAbaadhArmika pAparUpa abhiprAya che. ApaNane sevAne lAbha maLe, e tuthI paNa kAMI koInI mAMdagIne IcchI zakAya nahi. mAMdagI AvI jAya to sevA karavI e dharma, paNa sevA karavAnA hetuthI paNa koInI paNa mAMdagIne IcchavI e adharma ja. sthUla buddhivALAo AvuM pRthakkaraNa karI zakatA nathI, evAonI najara sevA tarapha hoya che. paNa A sevA evA prakAranI che ke-evI sevAne samaya upasthita na thAya to ethI zoka nahi karavo joIe, kAraNa ke ema zeka karavAthI sAdhujanenI agara to anya nI mAMdagIne icchavArUpa pApa lAge che. A vAtane sthUla buddhivALA mANase vicArI ane samajI zakatA nathI. sukSma buddhivALAone rogavAna sAdhujano AdinI sevA karavAne lAbha levAnI IcchA hoya kharI, paraMtu e AtmAo je koI paNa sAdhujana Adi mAMdA na paDe to ethI zokanI lAgaNI anubhave nahi, paNa AnandI lAgaNI anubhave. dharma ja sevavA yogya che, ne mokSa ja meLavavA yogya che. Ama pUla buddhinA kAraNe dharmanA abhiprAyathI paNa dharmane vighAta thavAne moTo bhaya rahe che to pachI jeoe pitAnA haiyAmAM Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahele vyAkhyAno 11 dharmanI vRttine pedA karavI hoya teoe to dareka vAtano keTalI badhI sUkSma buddhithI vicAra karavo joIe. je sUkSma buddhi hoya ane sUkSma buddhithI dareka vAtane vicArIne nirNaya karavAno prayatna hoya to mANasa dharmathI para rahI zake nahi ane dharmanI rucivALo banIne paNa te dharmanA nAme koI paNa prakAranA adharmane upAsaka banya rahe nahi. mANasa sUkSma buddhithI jagatanA svarUpane ane pitAnA svarUpane vicAra karanAro bane to ene "sevavA yaMgya eka mAtra dharma ja che ane meLavavA yogya eka mAtra mokSa ja che " ema lAgyA vinA rahe nahi. "ene eka mAtra mokSa ja meLavavA yogya che' ema lAge eTale e evA ja dharmane zodhe ke je dharmane sevavAthI pote mokSane pAmI zakaze evI pitAne khAtrI thAya. dharmanA nAma mAtrathI e mUMjhAya nahi, paNa je je dharmo ene jANavAmAM Ave te te dharmo paikI kyA dharmamAM mokSasAdhakapaNuM raheluM che, tene zodhavAno e prayatna kare, enI dRSTi e ja hoya ke-mAre to mekSa ja joIe che, eTale mekSanA heturUpa banI zake evA svarUpavALo dharma mane khape, e sivAyano koI paNa dharma mane khape nahi. kemake ene seva che dharma, nahi ke dharmanA nAme paNa adharma! A rIte zodha karatAM, ene jyAre mekSasAdhaka dharmano vega maLI jAya, tyAre to e khUba ja puruSArthazIla bane. ene lAge ke purUSArthane pheravavAnI have ja kharekharI taka AvI lAge che. have huM jeTalAM purUSArtha karIza te badhe lekhe lAgavAne. have huM eTale vadhu ane jeTalo jhaDapI puruSArthazIla banI zakuM, teTalo ja huM mArA aMtima dhyeyanI nikaTamAM pahoMcI zakuM. AthI, e jyAM sudhI dharmanA pari. pUrNa phalane mokSane pAme nahi, tyAM sudhI ene japa vaLe nahi. enI najara mokSa sAme ja rahyA kare, ane ethI e pote mokSasAdhaka dharmane sevavAne heya, te paNa pitAthI sevA dharma mekSa. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 paryuSaNa parvanAM lekhakaH sAdhaka bane tevA prakAre sevAya che ke nahi enuM paNa e kALajIbharyuM avalokana ryA kare. matijJAnAvaraNIya karmane prabhAva ' sUkSma buddhinA saMpAdananuM je vAstavika prakAranuM ane sarvottama koTinuM koI phala hoya te te ja che. sUkSma buddhinI prApti kAMI sIne thatI nathI. mANasa jema ati sUkSma buddhivALo heI zake che, tema ati pUla buddhivALA paNa hoI zake che. mAtra mANase mANase ja nahi, paNa have jIve buddhinI taratamatA hoya che. ati vicakSaNa mativALA ane ati kuMThita mativALA. sAmAnya vicakSaNa ane sAmAnya kuMThita mativALA ema keTalAya bheda hoya che ane te bhedone keTalAka anubhava te temane paNa haze. buddhine vikAsa paNa saune sarakhI rItie sadhAtuM nathI. temAMya mAtra sAmagrIbheda eja kAraNa nathI, ene samAna sAmagrIno vega maLe heya, te chatAM paNa eka jaDabharata je rahe che nebIje mahA vicakSaNa nivaDe che, AvuM paNa bane che. vargamAM vidyArthi ene samAna zikSaka ane samAna pustakono yoga hoya che, chatAMya darekanA bhaNataramAM ane bhaNataradvArA thatA buddhivikAsamAM taratamatA rahe che. AvuM badhuM zAthI bane che ? jJAna e AtmAno guNa che, paNa tenA upara karmanuM AvaraNa che. AtmA karmathI baddha hoIne, AtmAne je jJAnAdi guNamaya svabhAva, te avarAelo che. AtmAnA jJAnaguNane AvanArA karmane jaina paribhASAmAM "jJAnAvaraNIya karma tarIke oLakhAvAya che. enA paNa aneka peTA bhedo che, jemAM "matijJAnAvaraNIya " nAmano paNa eka bheda che. buddhino alpAdhika vikAsa A karmanI alpAviktA upara AdhAra rAkhe che eTale dareka mANasa sUma buddhivALo hovo ja joIe agara to dareka mANasa - sUkSma buddhivALo hoya ja, evuM kAMI kahI zakAya nahi; paraMtu dareke sUkSma - buddhivALA banavA prayAsa karavo joIe, ema to jarUra kahI zakAya. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahele vyAkhyAne mithyAtvamohanIya karma buddhine AvaranAra jema karma che, tema buddhinA valaNa upara asara karanAra paNa karma che. jaina paribhASAmAM "mithyAtvamohanIya ? nA. nAmathI oLakhAtI mehanIya karmano paTAbheda, e eka evI vastu che ke e je joradAra hoya to sUkSma buddhivALAonI paNa buddhinuM valaNa unmArga tarapha, eTale ke je mArge karAto buddhino upayoga AtmAne mATe hitakAraka nivaDe nahi, paNa hAnikAraka ja nivaDe.' evA mArga tarapha hoya che. Ama chatAM paNa enI pAse buddhinuM je baLa che, te baLane lAbha uThAvavAnI preraNuM karI zakAya. enA upara mithyAtvamohanIyanI asara nathI. vAta e che ke jeo sUkSma buddhivALA banIne dareka vAtane sUkSma buddhithI vicAravAne ane sUkSma buddhithI dareka vAtano vicAra karIne tene nirNaya karavAne mATe prayatnazIla bane che, teone ja A upadeza yathArtha svarUpe phAyadAkAraka nivaDI zake tema che. jeo prayatna karavA chatAM paNa sUkSma buddhivALA banI zake tevI sthitimAM ja nathI, teone to teonI pitAnI bhavitavyatAnA AdhAre choDavA sivAyano koI upAya nathI, evI ja rIte, jeo sUkSma buddhine dharanArA hovA chatAM paNa pitAnA svarUpano ane jagatanA svarUpano pAradarzI vicAra karavAne ke prayatna karavAne ja taiyAra nathI, teone mATe teonuM mithyAtva mehanIya" karma gADha che. evI kalpanA upara AvIne UbhA rahevuM paDaze. "mithyAtvamohanIya karma to eka evuM bhayaMkara koTinuM karma che ke, sUkSma buddhivALo AtmA kadAca pitAnA ane jagatanA svarUpa viSe vicAra karavA mAMDe, toya e karma je gADha heya to enA svAmI-AtmAnI buddhine udhA cakrove ja caDhAvI de che. e karma jyAre atizaya manda koTanuM bane che tyAre ja jIvamAM evI vRtti pragaTI zake che ke, saMvavA lAyaka eka mAtra dharma ja Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 paryuSaNa parvanAM lekhakaH che ane meLavavA yogya eka mAtra mokSa ja che. jIva ATalI UMcI hada sudhIne uttama prakArano nirNaya karI zake, te chatAM paNa te - mithyAtvamehanIya karmanI asara nIce hoI zake che. je dharma kharekhara mokSasAdhaka che, je dharmamAM mokSanuM vAstavika prakAranuM sAdhakapaNuM che, te dharma ja saddharma che. AvA prakAranA nirNaya karI zakavA jogI AtmazAne je jIva pAme hoya, te jIva ja "mithyAtva mehanIya" nAmanA karmanI asara nIce nathI ema kahI zakAya. sUkSama buddhithI vicAra karavAnuM sUcana paNa zraddhAbhAva janmAvI zake? ' AvI AtmazAne sUkSma buddhivALA AtmAo jarUra pAmI zake che, je teo pitAnA svarUpane, jijJAsubhAvapUrvakanA madhyasthabhAvane avalaMbIne, sUkSma buddhithI vicAra karavA mAMDe te evA AtmAone pitAnA prayatnanA pariNAme jarUra ema lAge kemeLavavA gya je koI paNa vastu hoya te te eka mokSa ja che. mokSane meLavavAne mATe sAdhavA yogya je koI paNa vastu hoya te te eka mAtra dharma ja che, ane mokSane Tega karAvavAne mATe - je dharma vAstavika rItie samartha hoya, te ja dharma paNa mAre mATe mokSasAdhaka bane evA prakAre ja sAdhavA yogya che." je AtmAo kharekhara sUkSma buddhivALA hoya ane sUkSma buddhivALA hevA uparAnta pitAnI sUkSma buddhithI pitAnA svarUpane ane jagatanA svarUpane jijJAsu bhAvapUrvakanA madhyasthabhAvane avalaMbane vicAra kasbArA bane, teo AvI AmadazAthI vaMcita rahe ja nahi. ene te evo vicAra paNa Ave ke ApaNane AvI rItie dharmanA saMbaMdhamAM paNa dharmAdharmane vicAra karavAnuM kahe koNa? bajAramAM ThagAI javAnI ghaNu dhAstI che, nakalI bhAla sAcA mAla tarIke tamArI sAme dharavAmAM Avaze, mATe tame mAlanA parIkSaka Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA vyAkhyAnA 15 khanIne ane bhAvanA jANakAra banIne mAtra levAne Avo; nahIM te tame gAI jaze, tenI tamane khabareya nahi paDe!' Avu kA vepArI kahe ? kAM to prAmANika vepArI kahe, kAM to aprAmANikapaNAmAM pAvaradhA tele vepArI kahe. paNa apramANika vepArI kevA svarUpavALA mAlane nakalI kahevAya ane kevA svarUpavALA mAlane sAce kahevAya e na khatAve. mAlanA svarUpanI bAbatamAM te e UThAM bhaNAvavAnA ja prayAsa kare, e tamane joine levAnu ane khAtrI karIne kharIdavAtu kahe kharo, parantu jovAya kaI rItie ane khAtrI karAya kaI rItie e vAtanuM rahasya e khulluM kare nahi; jyAre prAmANika vepArI to e rahasyane khullu kare, vepArIne te potAnA svAtha che, tema chatAM paNa te jo prAmANika hoya che, teA grAhakane te mAlanA sAcA khoTApaNAnA svarUpanuM bhAna karAve che ane tenI parIkSAne upAya paNa batAve che; to pachI je kevaLa paropakAranI buddhithI ja dharmanA upadeza ApatA hoya, teo dharmAMdhanA svarUpane ane dharmAMdhanI parIkSAnA upAyane batAve nahi, e mane ja kema ? zrI jaina zAsanamAM jema dharmanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che, tema adharmInuM svarUpa paNa batAvavAmAM AvyuM che. vaLI jema sAnAne kasIne, kasyA pachI paNu chedIne ane chedhA pachI paNa agnimAM nAMkhIne, te sAnuM che ke nahi agara te zuddha seAnuM che ke nahi tenI khAtrI karI zakAya che; tema kaSa, cheH ane tApa dvArA A dharma che ke nahi agara ! A zuddha dharma che ke nahi tenI parIkSA karavAnA upAya darzAvavAmAM Avye che. A badhuM rzAvIne, dharmanA arthI AtmAee dharmane nipuNa matithI jANavA joie, nahi tA dhabuddhithI ja dharmanA vidyAta thavAnA prasaMga Ave che.' Avu kramAvyuM che. eTale A vAtane vAcatAM paNa sUkSma buddhivALA AtmAenA haiyAmAM A kAMIka sundara che' evA zraddhAbhAva pahelI ja take peA thAya che. Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pazu paNapanAM lekhAMka: mANase pAte peAtAne ja kharA rUpamAM eLakhAtA nathI ! parantu, Aje te A AdezamAM paNa sAmAnya rItie thatI dharmonI vAtAneya jhIlanArAone mATe tATA paDI gayA che. dha sabaMdhI koi paNa vAta AvI eTale enA tarapha upekSA sevanArAe vadhI gayA che, pama sabadhI vAtA te vAMcanArAe ane sAMbhaLanArAo paNa bahu ja upalaka rItie dharmAM sabadhI vAtAne vAMce che ane sAMbhaLe che. kAMI paNa vizeSa jANyA ke samajyA vinA te mAnI le che ke-A saMbaMdhI kAMi vizeSa vicAra karavAnI jarUra nathI, ane ema karIne potAnI buddhine e viSaya pUstu tALuM ja lagAvI de che. A A deza ke jyAM dharmanA nAdo Thera Thera te vAraMvAra guMjyA karatA hatA, jyAM tyAM AtmAnI ne pAkanI vAtA thayA karatI hatI. tyAM Aje AvI viSama sthiti zAthI upasthita thai javA pAmI che ? zuM A dezamAMthI sUkSma buddhivALA mANusA ja khUTI gayA che ? A dezamAM zu annA buddhihIne te jaDabharatA jevA bhegA thai gayA che? evu mAnI levAne kAraNa nathI, Aje paNa AdezamAM sUkSma buddhivALA mANasA echA nathI, evuM aneka prasa MgothI jANI zakAya che. dharmanI sAcI ziAne sthUla buddhivALA AtmAe bhAgye ja pAmI zake, paraMtu jeo dharmanI ziAne ke dharmanI sAcI dizAne pAmyA nathI, te baMdhA sthUla buddhivALA AtmA ja che evu kahI zakAya nahi. sUkSma buddhivALA AtmAe che, te tee pAtAnI buddhine kA ja upayoga nathI karatA ? nA, ema paNa nahi kahI zakAya. te pachI sukSma buddhivALA AtmAo dharmanI dizAthI vaMcita kema che ? mANusa jo kharekhara sukSma buddhivALA hoya ane te jo potAnI sUkSma buddhitA upayoga karIne potAnA svarUpanA ane jagatanA svarUpanA vicAra karyA kare te e evA niya upara AvyA vinA rahe ja nahi ke mekSa e ja eka meLavavA yAgya che, ane mekSane Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA vyAkhyAne 17 meLavavAne mATe dharma e ja eka sAdhavA gya che, Ama chatAM paNa Aje sukSma buddhivALA mANase paNa skUla buddhivALA mANasanI jema pApamAM ja sukha mAnI beThA hoya evI sthiti sarjAi : javA pAmI che. sUkSma buddhivALA mANasomAM paNa eka evA gajabanI jaDatA AvI javA pAmI che ke teo pote pitAne ja kharA rUpamAM oLakhatA nathI. jaDatAne khaMkherI nAMkhe! A badhI bahirAtma zA che. bahirmukha AtmA game teTalo buddhizALI hoya paNa tenI buddhi bahAra ne bahAra ja aTavAyA karatI hoya. enAmAM buddhibaLa jarUra che ane e buddhibaLIne je e sadupayoga kare che te jarUra aMtarmukha banI zake e mATe te buddhizALI AtmAne paNa suyoga maLavA joIe. keTalAka buddhizALI AtmAone A vAtane vicAravAnI preraNA kare evA mANasone suya maLatuM nathI. A vAtane vicAravAnI taddana niHspRhabhAve ane ekAte paropakArabhAve preraNA kare tevA sAdhupuruSone vega taddana nikaTamAM heya paNa sAdhujanenA saMbaMdhamAM je evo pUrvagraha baMdhAI gayo hoya ke "e te badhA dharmamAM TAyelAM karyA kare. emane jagatanI zI game ya che?" te paNa e mANasa potAnI buddhine sadupayoga karavAnA A mArge vicAra ja kare nahi. je e jarAka DAhyo bane ane e vicAra kare ke "ATale tyAga ane ATaluM tapa karanArAo kAMI sAva mUrkha hoya nahi" te te ene sAdhujanane suyoga sAdhavAnuM mana thAya. emAM je ene sazurunI vArtAne sUkSma buddhithI vicAravAnuM mana thAya, te te kramazaH pragati sAdhI zake, paNa Aje A dizAe vicAra karavAnuM ja buddhizALI mANasoe mAMDI vALyuM. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhakaH hoya evI dazA moTe bhAge pravartI rahI che ane ethI bIjI rItie ghaNe buddhizALI, ghaNuM bhaNelA, ghaNuM vicArI zakanArA ane sArI rItie sAcA-khoTAnI parIkSA karavAne samartha evA paNa mANaso Aje vastutaH jaDatAbharyuM gatAnagatika jIvana ja gujArI rahyA che. pitAnA buddhibaLathI potAnI A jaDatAne se khaMkherI nAkhe, evI zubhAbhilASA sAthe, Aje atre virAma karAya che. "saMdeza" zrAvaNa vada 12 budhavAra RNET Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka bIjo tame tamane pitAne ja oLakhavAne prayatna karo! A janmamAM mukhyatve pUrvajanmanA puNya ne pApanuM phaLa bhegavAya che. tamo pitAne oLakhe che ? Aje tamArI samakSa je evo koI prazna upasthita karavAmAM Ave ke-"tame tamane pitAne oLakhe che?" te tame pahelI take te Azcarya anubhavaze. tamane lAgaze ke-"A ke vicitra prazna che? ja mane oLakhuM chuM ke nahi ? ema pUche che" emAMya, A prazna je koI sAmAnya jane tamane pUchyo hoya, te tame jarA paNa lAMbe vicAra karyA vinA, A prazna pUchanArane mUrkha mAnI levAne agara te ene mUrkha kahI devAne paNa tiyAra thaI jAo. e kaMI nahi banavAjoga vastu nathI. Aja sudhImAM tamArI pAse oLakhavA vigerenA te aneka prazno aneka vAra AvyA haze. tame Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haimAMkaH Re : : paryuSaNa parvanAM 1pa000000- 01 amuka mANasane oLakha evuM mAnavAnI bhUla che ke nahi ? tame amuka vastune oLakhe che ke nahi ? ke na kare evA prazno te tame aneka ka pAsethI aneka vAra sAMbhaLyA evuM mAnavAnI bhUla kare ke haze. e vakhate tamane prAyaH 6 nahi ke "tame je kaMI pravRttio che Azcarya paNa nahi thayuM heya. 8 kare che tenuM je tatkALa pratyakSa = kadAca tame e badhA praznonA. pariNAma Ave che te sivAyanuM ke tamArI jANa mujabanA javAche tenuM bIjuM pariNAma ja nathI." paNa dIdhA haze, eTale 9 . oLakhANa saMbaMdhI prazna e koi AzcaryakAraka vastu nathI; paNa te prazna pArakAnI ke para vastunI oLakhane lagate hoya te ! potAnI oLakhane lagatA prazna hoya te nahi. potAnI oLakhane lagate prazna Ave, te te AkArya paNa thAya ane kadAca Avela paNa Ave, AnuM kAraNa zuM ? Ama te mANasane pitAnI vAta karavI jeTalI game che, teTalI bIjAnI sArI vAta karavI gamatI nathI, sArI vAta pitAnI karavI game ane kharAba vAta bIjAnI karavI game. AvuM moTe bhAge hoya che. paNa ahIM ApaNI vAta judI ja che. "tame tamane pitAne oLakho cho ?" AvuM je koI pUche, te tethI Azcaryane utpanna thavAne ane emAMthI Avezane paNa utpanna thavAne zuM kAraNa che ? tame mAnI beThA che ke huM te mane pitAne oLakhuM ja chuM,' ane tamane je maLyA, teNe tamane "amukane oLakhe che ke nahi ?" ema pUchyuM che, paNa prAyaH keIe tamane "tame tamane pitAne oLakho che ke nahi ?" evuM pUchayuM nathI. moTe bhAge sau e mAnyatAmAM. rUDha thaI gayelA Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 777 bIjo vyAkhyAne 21 che ke ame amane pitAne jALavI te barAbara oLakhIe ja che chIe.' lagabhaga badhAnA che haiyAmAM thaI gayelI A karanAra mANase ? mAnyatA, vAta sAcI che ke ke nahi e vAtane vicAra 8 "pApa karavuM nahi ane ? vAnI jarUra che. jagatanA A puNya karyA vinA rahevuM nahi, e ke * ane jagatanA jIvonA svarUpa che nirNaya nahi karatAM moTe bhAge ? ne vAstavika rUmamAM jANI 6 gatAnugatikapaNe ja jIve che. te zakanArA ananta jJAnI cha ta puNya puruSoe kADhelI A paNa eka tAravaNuM che ke-jagatamAM je cha vidyamAna che, je jIvomAMnA keTalAka manuSya jIvanane paNa pAmelA che ane je manuSyamAM paNa keTalAka evA manuSya che ke-baha UMDI vicArazakti dharAve che, tevA mAne paNuM ghaNo moTo bhAga pitAne ja oLakhate nathI.' sUkSma buddhijI vicAra karavAnI zakita, dharAvanArA mAM se, je ananya jJAtioe kAphelI A tAravInA rahasyane ulavAne mathe che, te pariNAme teone paNa ema ja lAge che ke jagatanA cha mAM vase bhAga che ke je pitAne ja oLakhate nathI, ane pAnuM. amAra sudhI ane pitAne . oLakhate nahato.. tamArAmAM je sUkSma buddhithI vicAravAnI zakti, hoya ane tame je anaMta jJAnIoe kahelI A vAtanA rahasyane ukelavAne maLe te tamane paNa lAge ke huM paNa atyAra sudhI mane pitAne oLakha ja nahI AvuM pariNAma lAvI zakAya, e mATe ja A pra che ke tame temane potAne oLakhe che ?" . lakI nakkI karyuM che ? , tame je tamane pitAne oLakhatA che, te tamArA sArA 4, * * * * * Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhakaH jIvana upara enI asara heya. tame tamArA jIvananI sAdhanAnuM lakSya nakkI karI lIdheluM che. tame tamArA e lakSyane pahoMcavAne mATenA upAyone nirNaya karI lIdhuM hoya te tamArA jIvanamAM e upAyone sevavAnI ja mathAmaNamAM ho, mAnasika, vAcika ne kAyika e traNeya prakAranI athavA te e traNamAMthI be prakAranI ke eka prakAranI paNa nabaLAinA ge tame kadAca e upAyane na sevI zakatA he te enuM tamane duHkha lAgatuM hoya. e upAyone sevavAmAM tame udhata che te chatAMya, e sevanamAM je DI paNa kyA rahetI hoya te tamane ema thayA karatuM hoya ke mArI A uNapa kyAre TaLe je kaI ema kahe ke huM mane pitAne te oLakhuM ja chuM tenI pAsethI AvI ja AzA rAkhI zakAya. tame tamane pitAne oLakho cho ke nahi ? ene nirNaya tamAre karavo joIe. bIjAo e saMbaMdhIne nirNaya kare eTalA mAtrathI tamAruM kAma thAya nahi. bIjA kadAca sAco nirNaya karI zake, teya temaNe tamArA upara upakAra karavo hoya, te tamane je tamArI sAcI oLakha thAya e prayatna karavo paDe, mATe tame ja e vAtane nirNaya kare ke kharekhara huM mane pitAne oLakhI zako chuM ke nahi ? tame tamArI meLe nirNaya karI zake e mATe ja tamArI samakSa jIvanasAdhanAnA lakSyane lagatI vAta mUkavAmAM AvI che, ke tame tamArI jIvanasAdhanAnuM lakSya nakkI karI lIdhuM che ? " * ujajavala bhAvIne sajo cho? * tame tamArA ujavala bhAvInA raste che evI tamArI khAtrI che? jema jema samayanI paLe vItatI jAya che, tema tema tame tamArA ujvala bhAvInI nikaTamAM jaI rahyA che, e vizvAsa tamArA haiyAmAM pedA , thavA pAmyo che. tame je kAMI prayatna karo che, te tame tamArA ujavala bhAvIne lakSyamAM rAkhIne ane tamArA eke eka prayatnathI tamAruM 'ujavela bhAvI ja sarjAya evI rItie kare che? tamArA upala Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje vyAkhyAne , 23 bhAvInA sarjanamAM bAdhA upajAve, antarAya kare, evI paNa pravRttio tamAre karavI paDatI haze te paNa e pravRttiomAM pravRtta thavAnuM tamane gamatuM te nahi hoya ne ? evI pravRttione AcaratA kyAre huM chUTuM , kyAre e sundara avasara AvI lAge ke mAre AvI koI pravRttimAM pravRtta thavuM ja paDe nahi. AvuM tamane thayA ja karatuM haze ne ? tame nakkI karelA tamArA ujavala bhAvInA sarjaka upAyane sevavAmAM tamane teSane ane tame nakkI karelA tamArA ujvala bhAvInA sarjanamAM vidyarUpa pravRttiomAM tamane paritApane anubhava thatuM haze ne ? eTale tame mananI, vacananI ke kAyAnI koI paNa pravRtti karatAM, e pravRtti, tamArA uvala bhAvInI sAdhaka che ke nahi, ene vicAra karIne nirNaya karI letA hazone ? tamArI pravRttiothI tamAruM bhAvI sarjAya che? atyAre tame vAMcaka tarIke mArI samakSa che. tame je zrotAo, tarIke mArI samakSa heta te ahIM huM tamane tamArA antaHkaraNamAM, je vAta hoya, tene javAba devAne mATe preraNuM karI zakta. atyAre te zAstrakzananA ane anubhavanA baLe tamArA viSe nirNaya kare paDaze ne e nirNaya kahevuM paDaze. vidvAna ane buddhizALI gaNAtA mANasamAM paNa moTe bhAge evA mANase hoya che, ke jemaNe potAnA bhAvI viSe vicAra karIne nirNaya karela che te ja nathI. jeoe pitAnA bhAvI viSe nirNaya ja karyo nathI, temane vaLI ujvala bhAvI zuM ane anuvala bhAvI zuM enI kalpanA kayAMthI hoya? bhAvIne nirNaya karyA vinA enA upAye sabaMdhI nirNaya paNa kyAMthI hoya ? eTale pote je koI pravRtti kare che, te pitAnA sArA bhAvIne sarve che ke pitAnA kharAba bhAvIne sarje che te saMbaMdhI vicAraNuM paNa hoya ja nahi ne? ApaNuM pravRttiothI ja ApaNuM bhAvI sarjAya che. e vAta te saune mAnya che. koI koInA bhAvIne sarjatuM nathI. bIjAo Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSaNapanAM lekhakaH - - bIjAnA bhAvIne jANI zake e baMne paNa bIjAo bIjAnA bhAvIne sarjI zake nahi. koI paNa pravRtti kare eka ane enuM kaLa bhogave bIje, evuM banatuM nathI. tamane A vAta mAnya che mATe ja tame pratti kare che. tamane je cIjanI jarUra hoya te cIjane meLavavA . mATe tame pravRtti karyA kare ane tamArI e pravRttinuM phaLa bIjAone malyA kare te tame evI pravRtti kare kharA ? tamane tamArI pravRttinuM phaLa maLavA sAthe tamArI pravRttinA ge bIjAone paNa phaLa maLatuM heya te tame vAMdho na le, paNa tamArI pravRttinuM tamane phaLa maLe ja nahi ane bIjAone ja phaLa maLe te tame e calAvI le kharA ? tamArI pravRttinA yoge paNa bIjAone je phaLa maLe che temAM e bIjAonI pravRtti paNa kAraNarUpa hoya ja che, eTale tamane e vAtanI khAtrI che ke ApaNI pravRttiothI ja ApaNuM bhAvI sarjAya che. AvI khAtrI hovA chatAM paNa tamArI pravRttiothI tamAruM kevuM bhAvI sarjAya che ene jo tame vicAra ja kare nahi athavA te ene vicAra karIne nirNaya karI zako nahi te tame bhaNelA chatAMya abhaNanI ane buddhizALI chatAM bevakUphanI kakSAmAM gaNuI jAva ema tamane lAge che kharUM ? tame A vAtane vicAravAne mATe bIjAnI kalpanAno Azraya le ane tame nyAyAdhIza bano, koI mANasa tamane ema kahe ke mArI pravRttithI ja mAruM bhaviSya sarjAya che e viSe mArI pUrepUrI khAtrI che, paraMtu koI paNa pravRtti karatA huM e vicAra karateja nathI ke AnAthI mAruM bhAvI kevuM jaze? te tame ene mATe ke abhiprAya uccAro ! e mANasa tamane UMcI koTino vidvAna ane mahAbuddhizALI lAge! ke pachI tamane evuM kAMI kahe. vAnuM mana thAya ke "tArA bhaNataramAM dhULa paDI ? tArI buddhi bahera mArI gaI lAge che!" tame je vicAra bIjAne mATe kare te ja vicAra tame potAne mATe kare eTale tamane tamArI sthitino khyAla Avaze. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAne - 25 pravRttionA pariNAmane vicAra mANasa sAmAnya rItie pitAnI pravRttinA pariNAmano vicAra te kare ja che. koI paNa pravRtti karatAM sAmAnya rItie mANasanI najara phaLa sAme te hoya ja che. vepAra karanAranI najara raLatara sAme hoya che. nokarI karanAranI najara pagAra sAme hoya che, majurI karanAnI najara mahenatANA tarapha hoya che. mIThuM bolanAranI najara bIjAne khUza karavA tarapha hoya che. huM belanAranI najara cheTuM belIne pote meLavavA dhArelA lAbha tarapha hoya che. gALa denAranI najara sAmAnA haiyAne paritApa upajAvavA tarapha hoya che. khAnAranI najara jIbhanA svAda ke peTanI bhUkha tarapha hoya che. kAmottejaka pravRttio agara te kAmottejanAnA vege thatI pravRttio karanAranI najara bhAgasukha tarapha hoya che. anIti, corI, lUMTaphATa karanAranI najara paNa enA dvArA je meLavavuM hoya che tenA tarapha te hoya ja che. eTale je koI pravRtti kare che, te pariNAmane kaze ja vicAra karyA vinA pravRtti kare che evuM te kahI zakAya ja nahi. tame koI paNa pravRtti pariNAmane kaze paNa vicAra karyA vinA ja kare che kharA ? tamArI IcchA mujabanuM maLatara ne vaLatara, je pravRtti dvArA maLI zake tema che, evuM tamane lAge te sivAyanI koI pravRtti tame kare kharA? tamAre kabUla karavuM paDaze ke, jenAmAM vicAravAnI ghaDI ghaNuM paNa zakti che, te kazA paNa prayajana vinA koI paNa pravRtti te kare ja nahi. keTalIkavAra evuM bane che ke, pravRtti karanArane pitAnA projana viSe barAbara mAhitI na hoya, pitAne projananuM pote yathAyogya pRthakkaraNa karI zake nahi e bane paNa enI pravRtti pAchaLa koIne koI prayajana te hoya ja che. tame pravRttio ghaNI kare cho. tame rAta divasa prattio karyA kare che, ane te pravRttionA prajanano paNa tamane vicAra che. paNa e pravRttionI tamArA Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 paryuSaNa parvanAM bhAvI upara kevI asara thAya che, teno tamane vicAra che kharo ? huM je kAMI pravRttio karuM chuM, tenAthI huM mArA ujavala bhAvIne sanuM chuM ke mArI pravRttiothI ja mAruM asura bhAvI sarjAI rahyuM che ?' Avo koI vicAra tame tamArA jIvanamAM kadI paNa karyo che khare ? bahu ja thoDA bhaNasa A viSe vicAra kare che. ane A viSe vicAra karanArAomAM paNa virala jano ja A viSe sAce nirNaya karI zake che. A viSe sAce nirNaya karyA pachI, mAtra ula bhAvIne ja sarje evuM jIvana jIvanArA banI javuM, e te vaLI ethI ya vadhAre dohyaluM che e ati dohyaluM che. e vAta jema sAcI che, tema e vAta paNa sAcI che ke ApaNane A jIvanamAM je kAMI buddhi, vidvattA, zakti ane sAmagrI maLI che, tene je koI paNa sAro sadupayoga hoya to te ApaNuM jIvanathI ApaNuM ula bhAvI ja sarjAya evA prakAranA jIvanane ApaNe jIvavA mAMDavuM. A daSTibindune lakSamAM rAkhIne ja mANase prakRtti karavI joIe, te tamArA lakSamAM A daSTibindu AvyuM che kharuM ? pravRttionuM pariNAma bhaviSyamAM na maLavAnuM hoya to zuM thAya ? tame je kaMI paNa pravRtti kare che te pravRttinuM tamArI AMkha sAme je pariNAma rahe che te sivAyanuM agara te. tame je pravRtti kare che tenuM je pariNAma tatkALa pratyakSapaNe AveluM tame joI agara samajI zako che, te sivAyanuM tamArI te pravRttinuM koI pariNAma che agara te hoI zake, e vAta tamArA khyAlamAM che ? atyAre tamArI pravRttinuM je koI paNa pariNAma AvyuM che te tame joyuM ane jAyuM ema mAnI laIe te paNa e ja pravRttinuM koI pariNAma - bhaviSyamAM Avaze ane te pariNAma tamAre ja bhogavavuM paDaze, e vAtane tame mAne che kharA ? je A vAtane mAnavAmAM Ave nahi, Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIje vyAkhyAnA 27 to tethI kaM pariNAma Ave, enI kalpanA to karI juo ! ApaNe je kaMi pravRtti karIe tenuM je kAMI paNa tatkAla pratyakSa pariNAma Ave te sivAyanuM kASTha pariNAma te pravRttinuM koI saMbhavI zake ja nahi to jagatamAM keTakeTalA anAcAro ne atyAcAra pravata vA mAMDe ? koi paNa pravRttinuM tatkAla je pariNAma Ave, te sivAyanuM pariNAma jo AvatuM ja nahi hoya teA pachI kAie paNa koI paNa prakAranA anAcAra ke atyAcAra karatAM keTalI sAvadhagIrI rAkhavI joie agara to keTalA pUratuM te te anAcArAne ke atyAcArane AcaratAM aTakavuM joie ? sAvadhagIrI eTalI ja rAkhavI joie ke--game tevI pravRtti karavA chatAM paNa kyAMya pakaDAI javAya nahi ane kadAca pakaDAi javAya teAya e gunhAmAMthI chaTakI zakAya. eTale dareka mANase e. mATe ja bhaNavu joie, e mATe ja buddhivikAsa sAdhavA joie ane e mATe ja hAMziyArI meLavavI joie ke-chupI rItie gunhAhita kRtyone karI zakAya ane emAM pakaDAI javAya te paNuM sAmAnI AMkhamAM dhULa nAMkhavA jevA bacAva karIne paNa gunhAone. chupAvI zakAya. atIta karavI e khATu nahi, corI karavI e khoTuM nahi, game te prakAre bhAmaTA banIne bhAga bhAgavavA e khATuM nahi, game tenuM khUna karI nAMkhavu e kheATu' nahi, game tenu game teTaluM bhUMDuM karavAno prayAsa karavA e khAruM nahi, game tevu khATuM khelavu e khATuM nahi ema jagatamAM athavA A AdezamAM jeTalA jeTalAM kharAba ane ati kharAba kRtyA gaNAya che te kRtyone jarA paNa khacakAyA vinA karavA e khAvuM nahi, paNa khoTuM e ke te te kRtyone karatAM pakaDAI javu ane te te kRtyone karatAM pakaDAyA pachIthI paNa te te kRtyono bacAva karatAM nahi Avaze. anAcAra te atyAcAranu kula te sukha ja, kemake jo e karatAM pakaDAie nahi te te e anAcAra ne atyAyAra karavAthI ApaNe, : d n z Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 paryuSaNapanAM sAkara je phalane najara sAme rAkhyuM hoya, te phala ApaNane maLI jAya che. eTale anAcAra ke atyAcAranuM phala te sukha je ne? tyAre duHkha konuM phala? anAcAra ane atyAcAra karatAM na AvaDe tenuM ? anAcAra ane atyAcAra duHkhadAyaka kayAre bane? tenAthI dhAryuM pariNAma na Ave tyAre, te karatA pakaDAI jaIe ane bacAva karatA paNa chUTI zakIe nahi tyAre. e sivAya te anAcAramAM ne atyAcAramAM duHkha ApavAnI zakti nahi ja ne? kadAca kahe ke anAcArane atyAcAranA yoge mana, vacana ke kAyAnI koI zaktine hAni pahoMce te e duHkhadAyaka gaNAya paNa anAcArane atyAcAramAM te ApaNuM kAMI paNa bhUMDuM karavAnI zakti nahi ne? anAcAra ke atyAcArathI -je kAMI paNa bhUMDuM thAya, te te ApaNI binaAvaDatathI thAya, ema ja mAnavuM paDe ne! eTale dareka mANase anAcAra ne atyAcAra karavAmAM evA kuzaLa banI javuM joIe, evI AvaData keLavI levI joIe, ke jyI pite game tevA anAcArane seve agara pote - game tevA atyAcArane Azraya le, paNa e anAcAra ke e atyAcAra vartamAnamAM duHkhadAyaka nivaDe nahi. eTale jIvanamAM UMcAmAM *ucI koTinI siddhi teNe ja meLavI kahevAya, ke je bhAremAM bhAre gunhAhita kRtya AcaravA chatAM paNa, e ne e evI saphitathI AcarI zake ke enA gunhAhita kRtyane koI ja pakaDI zake nahi, ane ethI Utarate te gaNAya, ke je pakaDAI jAya te kharo, paNa potAnA kRtyane athavA te pitAne bacAva evI rIte kare che-ene gugAra karAvanArA badhA purAvAo nAkAmiyAba nivaDe, ane nyAyanI adAlatamAM . e binatakasIravAra Thare. jo tame tamArI kaI paNa pravRttinA pariNAmane eTaluM badhuM sImita mAnI lo ke enuM je tatkAla pratyakSa pariNAma AvyuM, ethI adhika enuM koI pariNAma heI zake ja -nahi. AvuM jo tame mAnI lo te tamAre tamArA jIvananI UMcAmAM Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje vyAkhyAnA 29 UMcI siddhine ATalI badhI bhayakara koTinI kapyA vinA cAle ja nahi. emAMya, jo koI potAnI buddhine AgaLa doDAve, te kadAca evo vicAra kare ke ApaNe evI rAtie anAcAra ke atyAcAra nahi karavA ke jethI bIjAo e rItie anAcAra ke atyAcAra karanArA banI jAya ane ethI ApaNe ja bhayamAM mUkAI jaIe. A mANasa zistanA nAme, saunA sAmudAyika bhalAnA nAme, amuka amuka prakAre nItinuM pAlana karavuM joIe, Indrio upara kAbU rAkhavo joIe ane amuka amuka sadAcAranuM sevana karavuM joIe evuM pratipAddha kare kharo, paNa enA UMDANamAM tapAsa te tamane jaNAya ke enA haiyAmAM anIti pratye napharata nathI, anAcAre pratye aNagamo nathI ane sadAcAro pratye sadbhAva nathI, paraMtu jagata evuM banI jAya te huM paNa surakSita banI jAuM ane jagata je anItikhAra Adi banI jAya te kaIka divasa huM paNa bhayamAM mUkAI jAuM, e prakAranI svArtha ane bhayathI mizrita lAgaNI tevA pratipALanA mULamAM heya che. tame je tamArI dareke dareka pravRttinuM pariNAma bhaviSyamAM paNa Avaze ane te tamAre ja bhogavavuM paDaze A vAtane na mAnatA he taoN tame tamArA jIvananuM lakSya upara jaNAvyuM tevuM ja nakkI kareluM hovuM joIe. jo tame AvuM lakSya nakkI na karyuM hoya te tame zA mATe AvuM lakSya nakkI karyuM nathI ? e vAta sAcI che ke-je mANase AvuM lakSya nakkI karI lIdhuM hoya. agara to sAmAnya rItie paNa je mANasa AvA lakSyathI potAnA jIvanane jIvatA hoya tenAthI pitAnA A lakSyanI vAta jAheramAM bolI zakAya evI nathI. A lakSya e eka evI bhayaMkara TeTInuM lakSya che ke koI paNa mANasa cAra mANasonI vacce ema kahI zake nahi ke- mArA jIvananuM A lakSya che... tamArA jIvananuM tame je ochuM lakSya nakkI karI lIdhuM hoya, te te tame bolI zake tema te nathI ja, Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMka: paNa je tamArA sAthIdArone, tamArA mitro, tamArA saMbaMdhIone ane tamArA Azrita AdIne khabara paDI jAya ke-tamAruM lakSya AvuM che, te e tamArA upara koI paNa prakArane vizvAsa rAkhI zake nahi. jene khabara paDe te sau tamane mahA bhayaMkara mANasa mAne ane te sau tamArAthI AghA rahevAnuM pasaMda kare, AvA lakSyavALA mANaso . Izvarane mAnanArA hetA nathI, pote AtmA che e rItie pitAnA astitvane mAnanArA hotA nathI ane puNya tathA pApane mAnanArA hetA nathI. teo te mAtra A lokanA sukharUpa svArthamAM ja rakta hoya che. puNya ne pApanuM astitva - je mANasa pite pitAne kharA svarUpamAM oLakhate hoya, tenA jIvananuM lakSya te AvuM hoI zake ja nahi, paraMtu je mANasa pite pitAne kharA svarUpamAM na oLakhI zakyo hoya te mANasa paNa je jarAka UMDe vicAra karanAra hoya te tenA jIvananuM lakSya paNa AvuM hoI zake nahi mANasa je jarAka UMDe vicAra kare te tene puNyanuM ne pApanuM astitva svIkAravuM paDe ane pApanuM astitva svIkAravuM eTale pitAnI pravRttinuM pariNAma patAne ja bhogavavuM paDaze e vAtane eNe svIkAra karI lIdhe ema gaNAya. pahelAM vicAra janma samayanI athavA te te pUrvanI garbhAvasthA paNa kare! keTalAka bALakone garbhamAM sArAmAM sAruM piSaNa maLe che, ane keTalAMka bALakone garbhamAM pUratuM poSaNa maLatuM nathI athavA te nahivata piSaNa maLe che, te te tenI kamI pravRttinuM pariNAma mAnaze? keTalAMka bALako garbhamAM ja mRtyune pAme che, te te temanI kyI pravRttinuM pariNAma mAnaze? keTalAMka bALako janme che tyAre rUTapuSTa, dekhAvaDA, tejasvI, pAMceya Indriyoe pUrA ane zarIra upara zubha cinhavALA hoya che, jyAre keTalAMka bALako Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA vyAkhyAna 31 janme che tyAre mAyakAMgalA, kaddarUpa, tejahIna, IndriyanI UNapavALA ane zarIra upara azubha cinhAvALA hoya che, tyAM tame temanI kvI pravRttinuM pariNAma mAnaze? tAjA janmelA eka bALakane mulAyama gAdI, lAlanapAlana karanArA aneka mANaso ane dareka prakAranI anukULa sAmagrI maLe che, jyAre bIjA bALakane phATI tUTI kathA paNa mAMDa mAMDa maLe che, enI mA paNa enI pUrI dekharekha rAkhI zake tevuM hotuM nathI, ane tene dareka prakAranI pratikULa sAmagrI maLe che, tyAM tame tenI kayI pravRttinuM pariNAma mAnazo ? janmathI ja judA judA bALakomAM buddhinI taratamatA hoya che te konuM phaLa che ? buddhivikAsanA sarakhA sAdhanane vega hoya, e ja zikSako heya, e ja pustako hoya ne ekI sAthe saune zIkhavAnuM hoya te chatAM paNa e bALakonA bhaNataramAM temaja buddhivikAsamAM ghaNI taratamatA rahe che. te te tenI kayI pravRttinuM pariNAma che? AvuM avalokana tame tamArA ane bIjAonA samagra jIvanaprasaMgenuM karo tyAre tamane lAgaze ke ahIM 'garbhamAM AvatAM pahelA je pravRttio karelI tenuM A badhuM puryodhyA athavA pA padayanA vege AveluM pariNAma che. pUrve jeoe sArI pravRttio karelI teone ahIM tenA ja phalasvarUpa anukULatA Adi maLe che. ane pUrve jeoe kharAba pravRttio karelI, teone ahIM tenA ja phalasvarUpa pratikULatA Adi maLe che. Ama tamAre puNya nA astittvane paNa svIkAravuM paDe ane pApanA astitvane paNa svIkAravuM paDe. puSya ne pApane pratApa A jIvanamAM moTe bhAge pUrvanA janmAntaranA puNyakarmo ane pApakarmonuM phala bhogavAya che. anAcAra ane atyAcAra karavAmAM tame game teTalA hoMziyAra che, paNa tamane anAcAra ne atyAcAra karatAM koI pakaDI zake nahi te temAM tamArI hoMziyArI e kAraNa nathI. Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM e bAra paNa tamArA upara ApAne AvatI rokI zake ane tamane anukULatA Ape evuM tame pUrve je puNya upArjeluM tene e pratApa che. ghaNuM hoMziyAra bahu kAbela ane badhI rIte pAvaradhA paNa mANase evI rIte koI koI vAra sapaDAI jAya che ke bina AvaDatavALA paNa evI rIte sapaDAya nahi. jagatamAM gunhegAra tarIke jeTalA pakaDAya che te badhA ja gunhegAro hetA nathI, ane jeTalA pakaDAya che te sivAyanA gunhegAra hetA nathI evuM paNa nathI. keTalIka vAra nirdoSa mANase paNa bIjAone deSita lAge che ne mAryA jAya che. jyAre deSita mANaso paNa bIjAone nirdoSa lAge che ane chUTI jAya che. e pratApa ekanA pApanA udayane che ane bIjAnA puNyanA une che. A saMsAramAM te saMkhyAbaMdha kere zAhukAra tarIkenI khyAtine pAme che, ane keTalAya zAhukAre cera tarIkenI kunAmanAnA bhoga bane che, mahAanAcArI sAcA sadAcArI tarIke pUjAya ane sAcA sadAcArIne mAthe kalaMka Ave, evuM paNa bane. eTale A bhavamAM je rakSaNa thAya che, anukULa sAmagrIone vega thAya che, kIti maLe che, ane manavAMchitenI je kAMI siddhi thAya te mukhyatve pUrva bhavomAM upArjelA puNyanA bhege ja thAya che. e ja rIte je kAMI pratikULa sAmagrI apayaza A iyega thAya te mukhyatve pUrve bhamAM upArjelA pApanA yoge ja. ' ' gatAgatikapaNe cAlatA je mANasa ATalI vAtane paNa samajI jAya, te mANasanuM jIvanalakSya kayuM banI jAya ? pApa karavuM nahi ane puNya karyA vinA rahevuM nahi, e ja enA jIvananuM lakSya banI jAya ne ? tame tamArA jIvananuM AvuM paNuM lakSya nakkI karyuM che kharuM ? jo tame tamArA jIvananuM ATaluM paNa lakSya nakkI karyuM hoya, te tame kayI kayI manavacana-kAyAnI pravRttiothI pApa baMdhAya ane kayI kayI mana-vacana Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje vyAkhyAne 33 kAyAnI pravRtiothI puNya baMdhAya e vAtane jANavAno prayatna karyo hovo joIene ? kyI pravRtti pApanuM kAraNa che ane kyI gatti puNyanuM zaraNa che ene jANyA vinA, keI paNa mANasa pApathI bacavAne ane puNyane upArjavAno prayatna kare zI rItie ?. paNa meya bhAge mANaso A saMbaMdhI vicAra ja karatA nathI. duniyAmAM ghaNA aMze gatAnagati5NuM ja cAle che. Aje keTalAka mANaso ema bole che kharA ke "ame koInA doravyA doravAtA nathI, "ame amArA kalyANane nirNaya amArI buddhithI svataMtrapaNe karIe chIe, ame amArA bhalA-bhaMDAne ane amArA bhalA-bhaMDAnA kAraNane paNa samajI e chIe, paNa AvuM bolanAra mANasanuM jIvaneya moTe bhAge matAnuM gatitAthI pUrNa hoya che. sukhanA sAdhanonI mAnyatAnA ane sukhanA upAyanI mAnyatAnA saMbaMdhamAM e gatAnagatipaNe ja cAle che. A badhAnuM mULa kAraNa e che ke e pitAne ja oLakhate nathI. pita AtmA che, bhavAMtaramAMthI ahIM Avela che ane ahIMthI bharIne paNa pite bIje utpanna thavAno e vAtano, temaja A saMsAramAM te mukhyatve puNya pApanI lIlA ja cAle che, e vAtane e vicAra kare nathI. vAstavika rIte pApane tajIne puNyane upArjavAnI daSTi. e paNa sthala daSTi che, ane e vAta mANasa jyAre pitAne barAbara oLakhI zake che tyAre ja prAya: samajI zake che. "saMdeza >> zrAvaNa vada 13, guruvAra. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka trIje mahApuruSAe AdezanI je mahattA gAI che te dezanI adhyAtma pradhAnatA ne AbhArI che. AtmA zarIramAM sarvatra vyApele che paraMtu te zarIrathI bhinna che. Aryadeza e eka adhyAtma deza che. Arya dezanI mahattA mahApuruSoe paNa varNavI che, tenuM kAraNa bIjuM kAMI nathI, paNa A A dezanI adhyAtmapradhAnatA e ja enuM vAstavika kAraNa che, anArya dezo karatAM Arya deza sAre, e vAta jyAre kahevI heya tyAre ApaNe koI evI vastu zodhI kADhavI joIe ke je vastu anArya dezomAM alabhya hoya ane je vastu Aye dezamAM ja labhya heya, anArya dezomAM labhya ane Arya dezamAMja labhya evI paNa vastu je bahu kiMmatI heya, atyaMta jIvana pagI heya, unnata Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trI vyAkhyAne 35 jIvananI sarjaka hoya, te ja ApaNe e vastune AgaLa turatAnuM Are dharIne ema kahI zakIe ke A paNa na karo. e vastunA yoge A deza 'mahApuruSee AdezanI karatAM saghaLAya anArya dezo mahattA mamatvane vaza banIne heThA che, evI koI vastune gAI che."- evuM kahIne ApaNe zodhI kADhavAne mATe tame je ApaNI tucchatAnuM ApaNu, tamArI buddhine upayoga kadI paNa, mahApuruSomAM nahi karaze te tamane lAgaze ke ' karavuM joIe ! adhyAtma pradhAnatA e ja eka evI vastu che ke je anArya dezomAM zodhI jaDe tema nathI, ane Arya dezamAM jene suga ThAma-ThAma maLI zake che. A vAtane jo tame vicAro ane samajI zake, te tamane lAge ke-tame A AryadezamAM mAnava janma pAmyA che, e tamArI asAdhAraNa koTinI bhAgyazAlitA che. paraMtu e vAta jyAM sudhI mAtra mahApuruSonI vANImAM ja rahe tyAM sudhI ene kAMI vizeSa artha nathI. e vAtanI sAcI sArthaktA che tyAre ja che ke jyAre tamane pitAne ema lAge ke-huM bahu bhAgyazAlI chuM, kemake-mane A AryadezamAM mAnava janma maLyo che. e vinA tamAre mATe te e vAtanI sArthakatA to nahi ja ne? Aje A AryadezamAM mAnavajanmane pAmelAomAM, keTalA mANase AdezamAM mAnavajanmane pAmyAnuM gaurava anubhavatA haze ? evA paNa mANase echA nathI, ke jeo A dezamAM manuSya janmane pAmyAnuM gaurava te anubhavatA nathI, paraMtu e viSe jemaNe kadI paNa vicAra karyo nathI, ane jeo e viSe vicAra ja karatA nathI. AryadezamAM mAnavajanmane pAmyAnuM gaurava anubhavanArAomAM paNa keTalAka evA che ke jeo amuka prakAranA mamatvathI gIrava Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH 20000 anabhavatA hoya agara te AtmAnA hitane 3 bhItika Rddhi-siddhinI daSTi e gIrava anubhavatA heya. "A deza mAro che, mATe sAre che ' evA prakAranA AtmAnA hitane uddezIne mamatvathI gIravane anubhava je vicAra karAya; vAta karAya karavo, emAM vastutaH dezanI agara te vatanakazaya, te sarvano mahattAne aMgenuM gaurava nathI. samAveza " adhyAtmamAM thAya. te Aje keTalAka evA paNa mANase che ke jeo evI evI vAto karIne gauravane anubhava kare che ke, "vimAnenI banAvaTa, e te ApaNA dezanI vAta che." "paradezIo ApaNe tyAMthI prAcIna granthane laIgayA, e gajene vAMcIne zodhakhoLa karI ane e zedhakhoLane ane vimAna banyAM." AvI koI rItie gauravane anubhava karavo e paNuM sAce gIravAnubhava nathI. haju e rItie ApaNe gauravane anubhava karavo hoya te karI zakIe ke, "varSo sudhInI zodhakhoLa ane te karavAmAM mahahiMsA Adine karIne paradezIo je amuka tANIe kADhI zakyA che, te tAravaNIo adhUrI che, jyAre ApaNA dezamAM thaI gayelA mahApurUSoe te jJAnabaLathI te te tAravaNIonuM paNa dhyAna ApeluM che, paraMtu A te adhyAtmika zaktino vAta thaI. e mahApurUSoe evuM jJAna potAnA AtmAnI jJAnazaktinA vikAsa dvArA meLaveluM, nahi ke e jJAna AjanI jema akhatarAo karIne meLaveluM. bAkI bhautika Rddhi-siddhinI vipulatA te jema Arya dezamAM saMbhave che tema anArya dezomAM paNa saMbhave che. koI vAra Aryadeza karatAM paNa anArya dezamAM bhautika RddhisiddhinI vipulatA ghaNI hoya, e paNa saMbhavita che, eTale bhautika- - e mahApu nahi ke e dina vipulatA naI Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo vyAkhyAnA 37 Rddhi-siddhinI apekSAne ja lakSamAM rAkhIne je A dezamAM mAnava janma maLyA enuM gaurava anubhave che te paNa Apa dezanI goravAspada vastu kayAM che, tene samajI zakayA nathI. adhyAtmapradhAnatA eja A dezanI sAcAmAM sAcI gauravAspada vastu che. kAraNa ke adhyAtmanA yAge ja mANasa potAnA sAcA svarUpane pichAnI zake che, jagatanA sAcA svarUpane pichAnI zake che. peAtAnI sarvottama evI je avasthA-teno niNuya karI zake che. potAnI e sarvottama avasthAne pragaTAvavAnA sAcA upAyAno niya karI zake che, e upAcAne sevavAne mATe prayatnazIla banavA dvArA e potAnA vartamAnakAlIna jIvanane zAMtimaya banAvI zake che ane potAnA jIvananI pratyeka kSaNe te potAnA ujvala bhAvinI nikaTa jatA hoya che. A vastuno suyAga anAya dezamAM alabhya che ane A dezamAM lakSya che, mATe ja mahApuruSoe A dezanI mahattA gAI che. kiMmatI vastu paNa ApaNane kayAre ki"matI lAge ? A dezanI A mahattAno tame kadI paNa anubhava karyo che kharA ? ' meM pUrva janmAmAM dhaNuM sundara puNya upArjeluM, tethI e puNyanA uce mane A dezamAM mAnava janma maLyA che. ' Ave Ananda tame kadI paNuM anubhavyA che kharA ? tame jo Ave Ananda na anubhavyA hoya, te tenu mukhya kAraNa e ja che ke tame tamane peAtAne ja oLakhI zakyA nathI ethI tamane A dezanI je ekanI eka parama gauravAspada vastu che, te vastu tamane potAne gauravAspada lAgI nathI, ane ethI ja tame e gauravAspada vastunA yoganI sAmagrI tamane maLI che, te chatAM pazu te maLavAnA kAraNe je AnaMdano anubhava karavA joie, te AnaMdano anubhava karI zakayA nathI. mANasane mana te ja vastu ki MmatI lAge che, ke je vastunA yeAge potAnu hita sadhAya che ema lAge, agara te je vastunA yeAge potAnu hita Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazu paNapanAM lekhAMka: sadhAvAnI saMbhAvanA lAge, temAMya, je vastunI jeTalI hitasAdhakatA alavattara lAge teTalI ja te vastu vadhAre ki MmatI lAge. paisAne ane bhAga sAmagrI Adine tame sukhanuM kAraNa mAnyuM che, mATe tamane paisA ane bhAgasAmagrI Adi kiMmatI lAge che. paisA ane bhAgasAmagrI Adi tamane kiMmatI lAgela che, mATe tame ene meLavavAno, sadharavAno, sAcavavAne ane tamArA sukhane mATe teno upayoga karavAno prayatna aviratapaNe karyA kare che, tame jete sukhanuM kAraNa mAno che te vastutaH tame jevA sukhI che. che. tevA sukhanuM kAraNa che ja nahIM, eTalu ja nahIM, paNa e du:khanuM kAraNa ja che e vAta paNa ApaNe karavAnI ja che, paNu te AgaLa jatAM, hAla to eTalI vAta che ke jenAthI hita sadhAtuM hoya agara to jenAthI hita sadhAvAnI sabhA-vanA hoya AvI je koi vastu lAge te ki`matI lAge che, je vastumAM sAcesAca hitasAdhakatAnI zakti hoya, te ja vastu ki MmatI lAge, ane je vastumAM sAcesAya hitasAdhakatAnI zakti na hoya agara to ahitasAdhakatAnI zakita hoya, te vastu akimatI ja lAge, Ave niyama nathI. ekanI eka vastu, eka mANasane hitasAdhaka lAge che ane bIjA mANasane ahitasAdhaka lAge che, eTale adhyAtma e eka parama hitasAdhaka vastu hovA chatAM paNu, je mAsAne enI hitasAdhakatAno khyAla AvyA nathI, tene adhyAtma kimatI lAge nahi, to temAM navAi pAmavA jevuM kAMI nathI. tamane jo adhyAtmano kha lAge to adhyAtma ki MmatI lAge, paNa adhyAtmano khapa tamane kyAre lAge ? jyAre tamane lAge ke * AnA ceAge mAruM hita sadhAze ' tyAre. ja tamane adhyAtma kiMmatI lAge ne ? Ama jyAM sudhI adhyAtma e kiMmatI vastu che ema lAgyuM na hoya, tyAM sudhI A A deza-, nImahattA mahApuruSAe game teTalI vadhyuvI Deya, paNa e mahattA tamArA vAte sparze ja zI. rItie ? je kAraNasara . 3. Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIje. vyAkhyAne 39 mahApuruSoe AryadezanI mahattA varNavI che te kAraNano ApaNa haiyAmAM jeTalo vadhAre rasa pedA thAya, teTale ja vadhAre AnaMda Avaze. ApaNe AryadezamAM ApaNane ApaNuM puNyadayanAyege je manuSyajanma maLe che tethI anubhavI zakIe, bAkI te mahApuruSo bhale kahe che " ApaNe mahA bhAgyazALI chIe" paNa ApaNane potAne te kadI paNa ema lAge ja nAha ke ApaNe kharekhara mahAbhAgyazALI chIe." kiMmata nahi samajanArAne thatuM nukasAna ApaNe kharekhara mahAbhAgyazALI chIe." evuM je ApaNane ApaNA A adhyAtmapradhAna AryadezamAM mAnava janmane pAmyA chIe ethI lAge nahi, te ApaNuM e mahAbhAgya paNa ApaNe mATe vastutaH kiMmatI rahetuM nathI. kAraNa ke ApaNe e mahAbhAgyanA yoge je lAbha uThAvavuM joIe, te lAbhane uThAvI zaktI nathI. pachI te anArya dezamAM janmelAone manuSyajanma jema AkiMmatI kare che, tema ApaNo manuSya janma paNa ApaNe mATe akiMmatI ja Thare. jene kiMmatI vastu maLI nathI te ravaDI mare te e eTaluM duHkhada nathI, ke jeTaluM duHkhada jene kiMmatI vA maLI che te ravaDI mare e che. uparAMta sArI cIja na maLavAmAM je nuMkazAna che te karatAM sArI cIja maLavA chatAM paNa tenI upekSA karIe agara avagaNanA karIe te vadhAre nukazAna che. jema rAjA agara sattAzIla mANasano yoga na thAya, te tethI je nukazAna nathI, te nukazAna teno yoga thAya. chatAM paNa ApaNe tenI upekSA agara avagaNanA karIe temAM che. pelAmAM gune Ubhe thatuM nathI. jyAre AmAM guno bhe thAya che. kamathI kama tenuM eTaluM kharAba pariNAma te Ave ja che ke ene punama durlabha bane che. ane ethI e' dvArA ApaNune lAbha thavAnI je saMbhAvanA hatI te paNa svAbhAvika rIte ja durlabha Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH banI jAya che. tamane AvuM kaI nukazAna thaI javA pAme nahi ane tame tamane maLelI kiMmatI vastuthI lAbha uThAvI zake, e hetuthI ja A badhI vAte tamArI samakSa mUkAya che. ' AryadezanI mahattA mahApuruSoe mamatAthI gAI nathI " tame eTale vicAra te kare che, mahApu, ke jeone kaMI paNa deza sAthe, deza pratyenA mamatvanA ge kAMIpaNa nisbata nahetI te mahApuruSoe AryadezanI mahatA kema varNavI? zuM tame e mahApuruSone eTalA chIcharA ane ajJAnapUrNa aMta:karaNavALA mAno che che-e mahApuruSe A dezamAM janmyA hatA mATe e mahApuruSoe A AdezanI mahattA gAI che? teo A dezamAM janmyA hatA. mATe temane tamArI mAphaTTe A dezanuM mamatva thaI gayuM ? ane ethI ja temaNe A dezanI mahattA gAIne, anArya dezane hINuM dekhADavAno prayatna karyo? tame tamArA mahApuruSone je eTalA badhA tuccha buddhivALA mAnatA he, te tame mahApuruSatA kone kahevAya e samajatA nathI ane tamArA mahApuruSonA haiyA keTalA udAra tathA nirmala hatA e paNa tame jANatA nathI. e mahApunA haiyAmAM che, jema anya koI paNa deza pratye mamatva nahi hatuM, tema A dezamAM mAnava janmane pAmavA chatAM paNa A deza pratye mamatA nahi hatuM. e mahApuruSonA haiyAmAM e vAta beThI ja hatI ke "A pRthvI upara prAyaH e kaI deza nathI ke je dezamAM huM kadI paNa nahi ja houM. ananta kALa thayAM huM A saMsAramAM paribhramaNuM karI rahyo chuM, eTale temAM Avela koI dezamAM huM utpanna nahi thayo houM, evuM te prAyaH banavAjoga nathI. atyAra sudhImAM jyAM jyAM huM janma hoIza, tyAM tyAM meM ajJAnavaza mAre deza mAro deza" AvA prakAranuM mahatva paNa karyuM haze paNa na te deza mAre rahyo ke ma te huM e dezane svo ! evI evI mamatA Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo. vyAkhyAna 41 - - -- - AliA ge te atyAra sudhI bhAre A saMsAramAM bhaTakavuM paDayuMche. vastutaH "huM ekalo ja chuM, bIjuM koI mAruM nathI ane bIjA koIne huM nathI.''' jeonA antaHkaraNamAM AvA prakArane mahAsundara koTino nirmala nimabhAva vartata hatuM, tevA mahApuruSonA mATe evI kalpanA kema' ja AvI zake che, teo A dezamAM janmyA hatA mATe emanA haiyAmAM A deza pratye mamatva hatuM, ane e mahApuruSoe pitAnA e mamatvanA vaNathI ja A dezanI mahattA gAI che. sAcI vAta te e che ke sAcA puruSonA haiyAmAM AvA prakAranuM mamatva heI zake ja nahi ane jeonA haiyAmAM AvA prakAranuM mamatva hoya teo sAcA rUpamAM mahApuruSa ja heI zake nahi. ApaNe ApaNuM tucchatAnuM AropaNa kadI paNa - mahApuruSomAM nahi karavuM joIe. e A dezamAM janmyA hatA, mATe ja mamatvathI temaNe A dezanI mahattA gAI che, ema paNa mAnIe ane emane mahApuruSa paNa mAnIe? mamatA e doSa che ane nirmamatA e guNa che, nirmama pratyenI mamatAthI guNa Ave, paNa teya enA nirmana guNane anulakSIne ane ApaNAmAM nimamatA guNane pedA karavAne mATe : karIe te ! je ApaNumAM ATalI guNadaSTi hoI zake te sAcA mahApurUSomAM AnAthI paNa vadhAre sundara ane vadhAre nirmala guNadaSTi na hoI zake ? mATe tame e draSTie vicAra karo ke nirmala nirmamatAnA svAmI evA paNa mahApuruSoe kyA kAraNe A AryadezanI mahattA gAI ? mahApuruSoe pote ja e vAtane khulAso Apyo che ke adhyAtmapradhAnatAnA kAraNe ja AryadezanI mahattA che. '' '' adhyAtmajIvI kene kahevAya ? adhyAtma eTale zuM ? sAmAnya rItie adhyAtma zabdano artha karavAmAM Ave te AtmAne udezIne je vicAra karAya, vAta karAya agara te vartana karAya te adhyAtma kahevAya. eTale je vicArathI; Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcu SaSNupanAM lekhAMka je vAtathI ane je vartanathI AtmAnuM hita sadhAya, te vicArane, te vAtane ane vanane adhyAtmamAM samAveza thai zake. AthI jeNe potAnA jIvanamAM adhyAtmane jIvavu hoya, jeNe pote adhyAtmavI banavu hoya, teNe kAI paNa prakArano vicAra vAta karatAM pahelAM agara te kAi paNu prakAranI kAyika pravRtti karatAM pahelAM, e vAtanA vicAra karavA paDe ke huM je vicAra karavAne skru chuM, huM je vAta karavAne pappu chu agara te huM je kAyika pravRttine karavAne Icchu chu, tenAthI mArA AtmAnuM hita sadhAya tema che ke nahi ?' AvA viyAra karatA jo evI khAtrI thAya ke A vicAra karavAthI AvI vAta karavAthI agara to AvuM vartana karavAthI mArA AtmAnuM hita ja sadhAze, paNa mArA AtmAnuM ahita nahi sadhAya to ja evA vicAra kare, evI vAta kare agara te evI pravRtti kare. AvI rItie jIvanArA mANasa e adhyAtmajIvI mANasa che, ema kahI zakAya. AtmAne oLakhavAnI jarUra 42 A rItie jIvavAne mATe prayatnazIla baneleA mANasa paNa nahi karavA cAgya vicArene karanArA, nahi karavA yAgya vAtAne karanAra agara te nahi karavA yAgya prAttaone karanArA khate e zakaya che; kAraNa ke eNe pUrve janma janmAMtarAmAM je karmAne upAmAM hoya che, te tenI buddhinA valaNune khATe raste dvArI jAya e paNu zakaya che, ane buddhi mArgAnusAriNI hoya te paNa e karmonI pralatAthI anekavidha nabaLAionI bhoga bane che. Ama chatAMya buddhi jo mArgAnusAriNI hoya to nahi karavAyogya pravruttio karavA chatAM paNa tathA ene lagatI vAte ane ene lagatA vicAro karavA chatAM paNa te te pravRttio Adi dvArA paNa te AtmA mArgonusAriNI buddhinA pratApe zuddha adhyAtmika jIvananI nikaTamAM pahoMcatA jAya che. AthI sauthI pahelA prayatna te buddhine mArgAnusAriNI Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIje . vyAkhyAne 43 banAvavA mATeno ja karavuM joIe. adhyAtma tarapha lakSa daravAyA pachI, adhyAtma pratye haiyAmAM abhiruci pragaTayA pachI, adhyAtmajIvI banavAnA prayatnamAM lAgyA pachI paNa ApaNane je ApaNA AtmAnA sAcA svarUpano khyAla na hoya, AtmAnA sAcA svarUpane khyAla nahi hovAthI AtmAnuM sAcuM hita karyuM tathA AtmAnuM sAcuM ahita kayuM tene sAco khyAla na hoya ane ethI ApaNe karyo vicAra, ApaNuM kayI vAta ane ApaNuM karyuM vartana ahitasAdhaka che tene paNa je sAco khyAla na hoya te ApaNe ApaNAM adhyAtmanA yoge je sundara phalane prApta karavuM joIe te sundara phalane ApaNe prApta karI zakIe nahi. AthI ApaNe sAcA adhyAtmajIvI banavAne mATe ane enA parama phalane pAmavAne mATe AtmAnA svarUpane jANI levuM joIe ke jethI AtmAnuM vAstavika hita karyuM che tene ApaNe samajI zakIe. temaja ApaNe te hitane sAdhavAnA upAyone paNa jANI levA joIe. . je sparzAdi kare che ne te dvArA jANe che te AtmA che. zarIra e AtmA nathI. koI paNa zarIra, svataMtrapaNe te jaDa ja che, zarIramAM je cetana tattva raheluM che, te AtmA che ane te ja ApaNe chIe. mana dvArA je vicAraNA thAya che, te vicAraNA karanAra AtmA che. vANIdhAra je bolAya che te bolanAre AtmA che. zarIra dvArA je kAMI pravRtti thAya che, te karanAre AtmA che. pAMca IndriomAM sparzanendriyadvArA koI paNa vastune sparzIne te karkaza che ke, suMvALI che, mRdu che ke kaThina che. e vigere jANI zakAya che, paNa zarIranI sparzanendriya dvArA sparza kare che kaNa ane sparzadvArA karkasapaNAne ke suMvALApaNane agara te mRdupaNAne ke kaThinapaNane jANe che ke zuM? e sparza karanAre ane e jANanAro AtmA che. Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH rasanendriya dharA koI paNa vastune rasa khAro, khATo che ke tIkho maLe che te vigere jANI zakAya che paNa e rasAnubhAva kare che koNa ane sAnubhAva karIne te khAre che ke tIkha, maLe che e nirNaya kasnAra koNa che ? e rasAnubhava karanAra ane rasanA svAdanA prakArane jANanAro AtmA che. dhrANendriyadArA gaMdhane grahaNa karIne, sugaMdhe che ke, durgadha e vigere jANI zakAya che, e gadhane grahaNa karanAre ane te gaMdha sArI che ke khoTI che agara te kayI vastunI A gaMdha che, ane kaI vastunI A gaMdha nathI ene jANa mAre koNa che? gaMdhane grahaNa karanAra ane gadhanA svarUpanA prakArane jANanAre AtmA che. cakSurindriyadArA je koI paNa padArthane joI zakAya che ane te koNa che tathA kevA rUpa-raMga Adi vALe che te jANI zakAya che. paNa te padArthane jenAra ane te padArtha karyo che temaja kevA rUpa-raMga AdivALe che tene jANanAre koNa che ? e jenAra ne jANanAra je che te AtmA che. evI ja rItie, zrotrendriya dvArA zabdonuM zravaNa thaI zake che ane te zabda madhura che ke kaTu Adi che te vigere jANI zakAya che. paNa e zabdonuM zravaNa karanAre ane e zabdonA madhurapaNAne ke keTapaNA Adine jANanAra koNa che? e sAMbhaLanAre ane e jANanAre je che te AtmA che. zarIramAM svataMtrapaNe te AmAMnI koI ja zakita nathI. kema ke zarIra te jaDa ja che. Aje zarIramAM AtmA che mATe agnine eka jhINe taNakhe zarIrane aDe te paNa baLatarAne anubhava thAya che ane jyAre A zarIrane bhaDabhaDa baLatI cItAmAM saLagAvI nAMkhavAmAM Ave che te paNa tenAthI koI paNa prakAranI vedanA ke baLatarA Adine anubhava thatuM nathI mana ane I ikAma tyAre ja ApI zake che ke jyAre zarIramAM AtmA rahele hoya che. maDadu nathI vicArI zakatuM nathI te sparza karI zakatuM, sAnu Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIje bhava karI zakatuM, sUMghI jema kAMi sparNAdi karI nathI. sparzodi karanArA nArA paNa AtmA che. zarIranI kiMmata tyAM vyAkhyAnA 45 zakatu, joi zakatuM ke sAMbhaLI zakatu ! madu zakatu nathI, tema kAMI jANI zakatuM paN paNu AtmA che ane sparTAdi dvArA jANusudhI ja gaNAya che ke jyAM sudhI zarIramAM AtmAne vAsa che. je zarIramAMthI cetanatattva UDI jAya che, AtmA cAlyA jAya che. te zarIrane ati mU mANasA paNa dATI de che ke bALI mUke che. jo ati sU` mANasA paNuM A rItie, bhale akaLapaNe zarIrane ane AtmAne bhinna bhinna mAnatA hoya te ApaNe zuM ethI paNa vadhAre mUkha chIe ke je ApaNe zarIrane ane AtmAte bhinna mAnIe nahi ? tyAre ApaNe kANu ? ANe te A zarIra nahi paNu. ApaNe te AtmA AtmA na hoya tA tenA niSedha paNa na heAI zake A Adeza adhyAtmapradhAna hovA chatAM paNa AtmAnA astitva sa MdhamAM ane AtmAnA svarUpanA sabaMdhamAM taddana khoTA mata dharAvanArAo hatA, che ane rahevAnA paNa kharA. zarIrathI bhinna eve koI AtmA ja nathI, evuM mAnanArAo tA adhyAtmanI vAta ja karI zake nahi. zarIrathI bhinna eve AtmA na hoya teA janmAntaranA zubhAzubha karmone vega ja bI zake nahi, je mANasA AtmAnA astitvane ja inkAra kare che, te jJAnaguNa e kone guNa che, teya samajI zakatA nathI. jenAmAM jJAnaguNa che te AtmA che ane jenAmAM jJAnaguNu nathI te AtmA nathI paNu jaDa che. Astika darzanakArAe AtmAnA astitvanA saMbaMdhamAM ghaNI vizadaH carcA karI che ane e dvArA * AtmAnuM astitva che' ema sAbita karyuM che+ tame vadhAre samajI zakA nahi, te paNa tame eTaluM . te samajI zake te ke je vastunuM astitva ja hetu nathI, teno niSedha ja karI zakAta nathI. je vastu kAine koI rUpamAM hayAta hoya che, teja vastunA kSetra 6 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 paryuSaNupa nAM lekhAMka: vizeSe ane kAla vizeSe ema anekAneka vizeSatAone anulakSIne niSedha karI zakAya. tame tamArI buddhine barAbara kasIne vicAra karI juo ke eka ja zabda ke je vyutpattisapanna hoya tevA zabdathI sUcita evI kAI vastu che kharI ke je vastu kAI kSetre ne kAI kAle khIlakula hayAta ja na hoya. tame tamArI buddhine game teTalI kasaze| to paNa tame evI koI vastune zeAdhI zakazA ja nahi jenu kayAMya kadI paNa astitva ja na hoya, evI vastunuM jJAna ja asabhavita che. tame kaho ke " mANusa nathI, Dhora nathI, puNya nathI, popa nathI, vigere, paNa e nathI ema je elAya che teja enu kyAMka ane kyAreka paNa avazya astitva che ema sAbita kare che. evI ja rItie kAI paNu mANasa ema ele ke ' AtmA nathI' te enuM e vacana mArI mA vAMjhaNI che' evuM khelavA samAna che. jema evu khAlanArane kahevAya ke "tuM poteja tArI mA vAMjhaNI nathI enA purAvA samAna che ', tema jee ema kahe ke " AtmA nathI ' teone kahI zakAya ke tame niSedha karI zake che e ja sUcave che ke AtmA che. jo AtmAnu astitva ja na hota ! AtmA evA zabda astitvamAM AvI zakata nahi. eTale AtmAnuM astitva paNa che ane AtmA e zarIrathI bhinna evuja svataMtradravya che. evu nakkI karavA sAthe ApaNe AtmA chIe ema nakkI karyuM. " " jaDa-cetananA cAga ApaNe pote zarIra nathI, paNa AtmA ja chIe. tema chatAM pazu ApaNe zarIramAM ja rahelA chIe ne ? ApaNuM zarIra e cetanatA ane jaDatA yoga che ne ? zarIra sAthe atyAre ApaNI kevA yoga che? rAma, vALa ane nakha Adi sivAya zarIramAM evuM koi sUkSmamAM sUkSma, sthUla che kharUM. ke je sthalamAM ApaNe vyApaka na hoie. tame eka TAMkaNI lane zarIranA koI paNa Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo vyAkhyAna 47 - bhAgamAM jarA mArI juo, te tamane sarvatra vedanAne anubhava thaze ane ethI tame samajI zakaze ke ApaNe zarIranA sarva bhAgamAM chIe Ama samagra lekanA samagra AkAzamAM paNa vyApaka banI zake che, ane je zarIra carmacakSuthI jevAI zake nahi ja tevuM sUkSma heya temAM paNa vyApta banIne AtmA rahI zake che. A vAtane khyAla AvI zake e mATe kIDInuM ne kuMjaranuM draSTAMta paNa apAya che. kIDInuM zarIra kevuM ? ghaNuM nAnuM, chatAM paNa temAM AtmAne vAsa hoya che; ane kuMjara eTale hAthInuM zarIra kevuM ? kIDI karatAM ghaNuM ja meTuM, chatAM paNa sarvatra AtmAne vAsa hoya che. kIDI karatAM ghaNA pramANamAM nAnA ane kuMjara karatAM ghaNuM pramANamAM moTA zarIre paNuM heI zake che. paraMtu je AtmA ati nAnA zarIra mAM jema sarvatra vyApaka rahI zake che te ja AtmA ati moTA zarIramAM paNa sarvatra vyApaka rahI zake che. AtmA e evuM dravya che ke te atizaya saMkucitapaNe paNa rahI zake che e vakhate AtmAnuM pitAnuM je pramANa che, te pramANamAM kazIja nyunAdhikatA nathI thatI, mULabhUta je pramANe temAM nyUnAdhikatA thavI e asaMbavita vastu che. tamane jijJAsA thaze ke AtmAnuM pramANa keTaluM? AtmA asaMkhyapradeza che, AtmA asaMkhyapradezI hovA chatAM paNa AtmA e evuM koI dravya che ja nahi, ke jene carmacakSathI joI zakAya ene svatantrapaNe rUpa raMga Adi kAMI hatuM ja nathI. jJAnathI ja jANI zakAya evuM e dravya che, ane jJAnaguNa pote ja enA astitvane jaNAvanAra che. jema ApaNe jJAna che ke nahi tene jANI zakIe chIe kharA paNa jJAnane joI zakatA nathI, tema ApaNe AtmAne jANI zakIe chIe kharA, paNa AtmAne joI zaktA nathI. AtmA evA ApaNe Aje zarIramAM rahelA chIe. zarIramAM kevI rItie rahelA chIe. zarIramAM sarvatra vyApIne rahelA Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -48. paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH ka chIe. zarIra jaDa che ane AtmA cetana che, te chatAM paNa jaDano ane cetanane A ekameka je yoga hoI zake che e vAta ApaNe ApaNA anubhavathI jANI zakIe chIe. loDhAne je khUba khUba tapAvavAmAM Ave, te e leDhAnA samagra bhAgamAM Agra vyApI jAya che chatAM paNa leDhAthI bhinna evA e agnine kaI loDhAthI bhinna tarIke batAvavAne samartha banI zakatuM nathI. dUdhamAM pANI umeravAmAM Ave che tyAre e pANIvALA dUdhamAMnA nAnAmAM nAnA bindumAM paNa dUdha ane pANI banne sAthe ja Ave che. A rItie ekamekatA AvI jAya che. te paNa loDhuM ane agni tathA dUdha ane pANI bhinna bhinna che e vAtane tamArAthI inakAra karI zakAze nahi. e banne ekameka jevA banI javA chatAM paNa parasparanA yogathI rahita banI zake che e vAtane paNa tamArAthI inakAra karI zakAze nahi. evIja rItie zarIramAM sarvatra vyApta e AtmA zarIrathI bhinna che ane zarIranA yogathI rahita banI zake che te vAtane paNa inkAra karI zakAze nahi. AtmAne ane jaDano ekameka je yoga e jema saMbhavita che, tema AtmA ane jaDa e banneya parasparanA vegathI sarvathA mukta banI jAya e paNa susaMbhavita che. ApaNe paNa jaDanA vegathI sarvathA mukta banI jaIe e mATe ja prayatna karavAnuM che, ane eja sAce hitasAdhaka prayatna che. AtmAne karmarUpa jaDane yoga che ane mATe ja pUla zarIrone bhegA thayA kare che, eTale mRtyu mAtrathI kAMI-AtmAne ne jaDane je yoga che, tene aA . AvI zake tema nathI. tyAre e mATe zuM karavuM joIe e vicAravuM joIe. "saMdeza" zrAvaNa vada 14 zukravAra saM, 2007 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka cotha tame iccho to tamane maLyA vinA rahe ja nahi. evI koI vastu hoya to te mokSa ja che! ApaNe atyAre eka ja zarIramAM nathI, paNa traNa zarIramAM chIe. ApaNe A A dezamAM nava janmane pAmyA che. pahelAM paNa A vizvamAM ApaNI hayAti hatI ane ApaNe jyAre A mAnava bhavamAMthI vidAyane pAmIzuM, te pachIthI paNa A lekamAM ApaNuM hayAti to rahevAnI ja che, ApaNe pUrvanA janma jamAnAromAM je je zubha karmone agara te je je azubha karmone bAMdhelA te karyo paikInA keTalAka kamare ApaNe A mAnava janmamAM bhogavIe chIe. eja rItie, ApaNe A bhavamAM je zubha karmone agara te azubha karmone bAMdhIe chIe, te karmonuM phaLa ApaNane have pachInA, ApaNA janmamAM bhogavavuM paDaze, e nirvivAda vAta che jema A bhavamAM ApaNe ApaNA pUrvabhavonAM saMcita saghaLAya karmone bhogavI Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH laIne agara te tapazcaryAdi dvArA te te karmone khapAvI daIne mAtra A bhavamAM ja saMcita karelAM karmoe sahita rahetA nathI. paraMtu pUrva saMcita karelA paNa ghaNA karmothI sahita mRtyune pAmIe chIe, tema ApaNe AgAmI bhavane aMte paNa A bhavamAM saMcita karelA tathA A bhavanI pUrvene bhAmAM paNa saMcita karelAM ane e AgAmI bhavamAM bAMdhelAM karmoe sahita tenI pachInA bhAvamAM jaIe, e zakya che. tame kahezo ke-je Ama ja cAle, te pachI AtmA upara sadAne mATe karmane beje vadhato ja jAya. vAta sAcI che. sAmAnya rItie emabane che, parantu keTalIka vAra AtmA karmane bAMdhe bahu ja vaDA pramANamAM ane karmone potAthI vikhUTA pADe ghaNuM moTA pramANamAM evuM paNa banI zake che. karmone AvavAnA je dhAre che tene baMdha karI zakAya ane karmone AtmAthI vikhUTAM pADI devAnI kriyAne khUba joradAra banAvI zakAya, e paNa zakaya che. AtmA je viveka pUrvaka nA jJAnane svAmI banIne saccAritrazIla banI jAya agara AtmA je viveka-pUrvakanA jJAnane dharanArA saccAritrazIla mahApurUSonI nizrAne svIkAra karIne saccAritrazIla banI jAya, te e AtmA pitAnA AtmAne pUrve lAgelAM ghaNuM ghaNuM karmonI paNa ghaNuM ja alpa samacamAM nirjarA sAdhI zake che. nirjarA eTale AtmAne vaLagelAM je ka, tene AtmAthI vikhUTA pADavAM. e vakhate AtmAne je karmabaMdha thAya che, te ghaNo ja alpa hoya che, ghaNe ja balAhIna hoya che alpa samayamAM alpa prayatna jAya tevo hoya che ane pUrve saMcita karelA karmonI nirjarA te cekabaMdha thayA kare che. Ama karatAM karatAM eka samaya eve paNa AvI lAge che ke AtmA karmanA gathI sarvathI rahita banI jAya che jema duniyAmAM Aje ja evAM che, ke je jIvanA zarIra nathI. ApaNe je zarIramAM chIe, te zarIra vaTa che kharuM, paNa temAM atyAre ApaNe vAsa che, ApaNe Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAthA vyAkhyAnA 51 jyAre A zarIramAMthI anyatra cAlyA jaizuM, tyAre atyAre ApaNe je zarIramAM chIe, te kevuM banI javAnuM? ekaluM jaDa. evI ja rItie ApaNe jyAre jaDanA yAgathI sarvathA mukata banI jae, tyAre ApaNe kevA banI javAnA ? ekalA ja AtmA ApaNe ekalA ja banI jaIe, ka rUpa jaDanA yAgathI sarvathA mukata banI jaIe, enuM nAma che meAkSa. pratyeka AtmAe A lakSyane ja najara samakSa rAkhIne vicAra, vAta ne vartana karanArA banavuM jee. kALa jeTalu* prAcIna vizva ane teTalA prAcIna ApaNe AvA meAkSane meLavavAthI phAyado zA? jyAM sudhI ApaNane ema lAge nahi -mekSa meLavavAmAM kharekhara phAyadA che tyAM sudhI ApaNe mekSane mATe prayatnazIla banIe ja zI rItie ? A bAbatane samajavAne mATe ApaNe dhaNA vicAra karavA paDaze. ApaNe AtmA teA chIe, paNa ApaNe A vizvamAM kayAranA chIe ? tame kaheze| ke jyArathI A vizva che tyArathI ApaNu. A vizvamAM astitva che. vAta taddana sAcI che. jeTalu` vizvanuM astitva prAcIna che, teTalu ja prAcIna ApaNu' astitva paNa che. A vizvanuM asti tva kayAranuM ? kahevuM paDaze ke anAdi kALanuM. kALa jeTaluM prAcIna astitva vizvanu che ane vizva jeTaluM prAcIna astitva ApaNu che, kALa kAi paNa samaye nahAtA ema nahi, tema vizva pazu kAi paNa samaye nahetu" ema nahi ane kALano tathA vizvanI jema ApaNe pazu kAi paNa kALe nahAtA ema nahi, evI ja rItie, evA kAi samaya saMvita che kharA. ke jyAre kALanu ja astitva na auAya? nahi ja. jema kALanu astitva na ja hAya evA samaya saMbhavita nathI, tema, vizvanuM paNa sarvothA astitva na heAya e sAvita nathI; ane kALa ane vizvanuM astitva na ja hoya evA ' + Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para pazu SaNupa nAM lekhAMka samaya saMbhavita nathI, tema ApaNuM paNa astitva na heAya evA samaya saMbhavita nathI eTale kALe ya Adi vagarane ane anta vagara vizvaya Adi vagaranuM te anta vagaranuM, tema ApaNe paNa Adi vagaranA te anta vagaranA ! ApaNuM jIvana keTalu` badhuM lAMbu ? ApaNe evA vanavALA chIe ke-ApaNA jIvanane kAi Adi kALa paNa nathI ane ApaNA jIvanane kAI antakALa paNa nathI. ApaNe AvA nitya chIe, ApaNe AvA sa`kAlIna jIvanavALA chIe, mATe ApaNe e dRSTibiMduthI vicAra karavA 'joie ke-ApaNe evuM sthAna zodhI levuM joie. ke je sthAnamAM ApaNe ekasarakhI sthitimAM sadAkALane mATe rahI zakIe. nityajIvI evA ApaNe atyAre te janma-maraNAdi dvArA rakhaDapaTTI karyAM karIe chIe, paNa ApaNI A rakhaDapaTTInuM kAraN kama che ane te khIjA kAie paNa bAMdheluM nahi, paNa ApaNe ja bAMdheluM kama che. je AtmAe peAtapAtAnA kamathI paripUrNa paNe mukata banI jAya, te AtmAe ja ekasarakhI sthitimAM sadAkALane mATe rahI zake, mATe mekSane prayatna jarUrI che. Aje ApaNe traNa zarIravALA chIe *! e paNa eka sanAtana niyama che ke haiM kayAMya kadI paNa na heAya, te kayAMya kadI paNa utpanna thatuM nathI ane je hoya tene kadI paNu vinAza thato nathI. na hAya tevu kadI paNa utpanna thAya nahi ane je hAya tene kadI paNa savathA vinAza thAya nahi. je hAya tenAM rUpaDhAmAM pheraphAra thayA kare. paNa teya je pheraphAra saMbhavita heAya tevA ja pharAra thayA kare. jIva kadI paNa jaDa banI jAya nahi; ane jA kadI pazu jIva banI jAya nahIM, jIva jaDavat banI jAya e khate, paNa jIva jaDa-ja, banI jAya ema banenahi.. eja rItie jaDa kaI Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA vyAkhyAnA 53 Adinu pazu jIvanuM zarIra banavAnA cage sajIva jevu lAge khara', paNa jaDa kadI paNa jIva khanI jAya nahi. jIva sadAne mATe jIvaja rahe ane jaDa sadAne mATe jaDa ja rahe. tame kaheze ke-tame mAtra jIvanI te jaDanI ja vAta kema kAM ? paNa A saMsAramAM jIva ane jaDa e sivAyanA kAi padArtha ja nathI. jIva paNa mukhyatve e prakAranA che. jaDa evA dehamAM rahelA jIve ane jaDa evA dehanA yAga vinAja rahelA jIvA--ema jIvanA mukhya be prakAreA che. evI ja rItie jaDanA paNa mukhya be prakArA e che ke-keTalAka jaDa padArthI jaDanA dehasvarUpa anevA paNa che ane keTalAka jaDa padArthoM A rItie jIvanA yAgathI sathA rahita paNa che. A vizvamAM jo mAtra jIvanuM ane mAtra jaDanuM svataMtra eTale ke eka khIjAnA yAgathI rahita evu astitva hAya, teM A sasAra ane A sasAranI upAdhi astitva ja na hota. sa`sAranu saMcAlana ane sa sAranI upAdhionu astittva jIvanA ane jaDanA cegeja thayA karyuM che, thayA kare che ane thayA karaze, ApaNe jo jaDa dehamAM na heAta, teA ApaNane kAI upAdhi heAta ja nahi. ApaNe A khAdya dekhAtA jaDa zarIramAM atyAre vyApta chIe, pazu ApaNe atyAre eka zarIravALA nathI paNa traNa zarIravALA chIe. Aje mahArathI dekhAya che, te zarIra uparAnta, ApaNe kANuM ane taijasa nAmanA bIjA paNa e zarIresavALA chIe. jo ApaNe kANu ane tejasa e be prakAranA zarIravALA na hAta, aa ApaNe A zarIramAM paNa hAta nahi. A AjI zarIra ane tejasa nAmanu AMtara zarIra, kAmaNu zarIrane aMge ja che. A khAdya ane sthUla zarIrane ApaNe je samaye aeDIe te samaye jo ApaNe sAthe sAthe taijas ane kANu zarIrathI paNa chUTIe te ja ApaNe eklA jIva tarIkenA ApaNA svarUpamAM paripUrNa paNe. AvI jae. AthI ja ApaNe Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNupa nAM lekhAMka: Aje AtmaghAta karavA mAtrathI mukata khanI zakIe tema nathI. A khAdya ane sthUla zarIrathI chUTavuM, e to bahu saheluM che. thADAja kALamAM ApaNe A zarIrane kheDI devAnu che, ane jo ApaNe Aje AtmadhAta karIe tA Aje ja A zarIrathI teA chUTI ja jaie paNa ema zarIranA yAgamAtrathI mukata manAtuM nathI. AtmaghAta karavAthI te kAmaNu zarIranA yoga ulTA majabUta bane che. eTale ApaNe je prayatna karavAnA che te te ApaNe ApaNane vaLagelA kAmaNa zarIrathI mukata banAya evA ja prayatna karavAnA che. je azarIrI AtmA te mutAtmA; paNa aArIrI khanavAne mATe kAmaNu zarIrathI ja mukata khanavAnI jarUra che. je AtmAo kANu zarIrathI sathI mukata bane che, teja AtmAe azarIrAvasthAne pAmI zake che. kANu zarIra e paNa jaDaja che eTale saMsAranuM astitva ane saMsAranI upAdhionuM astitva jIvanA ne jaDanA yAge ja che. jIvane keAIe utpanna karyA nathI 14 A vizvamAM jIva nahAtA. ane jIvane kAie utpanna karI dIdhe evuM che ja nahi. jIvane je kAie utpanna karyo hAya ! te ATale khadhA du:khI kema thaI gayo ? kharAba kAmeA karavAthI jIva duHkhI thayA tA jIvamAM kharAkhakAmeAne karavAnI bhuddhi AvI kyAMthI ? amuka jIvAne sArA kAma karavAnI buddhi ane amuka jIvone kharAba kAma karavAnI khuddhi evo bheda zAthI paDayA ? jeNe jIvane utpanna karyo teNe jANI bhene AvI muddhi ApI ? paNu evu che ja nahi. jo zrvane kAIe utpanna karyAnuM mAnIe tA jeNe jIvane utpanna karyAM, tenA astitvane to ApaNe svIkArI ja laIe chIe. pachI ApaNe e vicAramAM javuM paDaze ke e utpanna karanArane utpanna karanAra - kezu pachI to ApaNe jene vizvane utpanna karanAra mAnIe tene ati Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcama vyAkhyAne 15 nirdaya mAnavAnI pharaja paDaze. jyAre jIva mahetuM. te samaye zuM hatuM? pRvI pANI Adi hatuM, te zuM pRthvI pANI Adi jIvarahita che? tamane e vAtanI khabara che ke parvate paNa vistArane pAme che? parvatonI khINamAM lagalaga kacare bharIne barAbara ene parvata sAthe meLavI devAmAM Ave te ja te divase e khANa pattharamaya banI jAya che. eTale pRthvI ane pANI Adi mULa te sajIvana hoya che, paNa te niIveya banI zake che, kAraNa ke e vastutaH te jIvanA deharUpa ja hoya che. AthI tame pRthvI, pANI AdinuM ja aritatva hatuM ema je kaho, teya jIvanuM ne jaDanuM astitva hatuM ja ema sAbita thAya che. goTalAmAMthI be utpanna thAya che. temAM AMbAne utpanna karanAranI jarUra paDatI nathI. mANaso AMbAnA vRkSane mATe goTale jamInamAM dATe che. bIjuM kAMI dATe te AMbo utpanna thAya nahi. mANasee goTale na daTayo hoya evI jagyAe paNa AMbAnuM vRkSa utpanna thaI jAya che, eTale emAM mANasanI jarUra che evuM paNa nathI. ahIM tame jarA AgaLa vicAra kare. pahele AMbe ke pahele geTale ? goTalA vagara saMbhavI zake ja nahi e jeTalI sunizcita vastu che, teTalI ja sunizcita vastu e paNa che ke AMbA vagara geTalo saMbhavI zake nahi. AMbAthI goTala ane geTalAthI AMbe, e evI sthiti che ke ene koIthI paNa InkAra karI zakAya nahi. geTalAne utpanna thavAne mATe AMbA sivAya koI vyaktinI jarUra paDatI nathI ane AMbAne utpanna thavAne mATe geTalA sivAya ke vyaktinI jarUra paDatI nathI. AMbAne jarUrI havA, pANI, pRthvI Adine yoga maLI jAya, eTale tenA upara jemAM goTale hoya ja che evuM kerInuM phaLa utpanna thavA pAme ja ane geTalAne jarUrI havA, pANu pRthvI Adine yoga maLI jAya eTale temAMthI AMbAnuM vRkSa utpanna thavA pAme ja, have tame keI geTalAne Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prada payu SaNupa nAM lekhAMka: anulakSIne vicAra karo ke enuM mULa keTalu` prAcIna ? e gATalA je AMkhe utpanna thayA te AMkhAne utpanna karanAra geTalA hatA ja ane e geTalAne utpanna karanAra paNa AMkhA hatA ja, ema tame vicAra karatA jAva te tamAre evAja ni ya upara AvavuM paDe ke evA prakAranI sthiti anAdikALanI che. ApaNuM astitva paNa eja rItie anAdikAlIna Thare che. jIvanA jaDa sAthenA cAga anAdikALathI. jIva ane jaDa sivAya A jagatamAM kAMi cheja nahi. jIvanuM astitva paNa anAdikALathI ane jaDanuM astitva paNa anAdikALathI eTale A jagatanuM astitva paNa anAdikALathI. jIvane te jaDatA je yAga che te paNa anAdikALathI che emAM rUpAntarA thayA ja kare che. jIva vastutaH janmatA nathI. jIva vastutaH juvAna ke gharaDA banatA nathI. ane jIva vastutaH mRtyune paNa pAmatA nathI. e badhI avasthAe jaDanA rUpAntarAnI ja che. jaDatu rUpAntara thAya che ne jIvane pAchaLa dhasaDAvu paDe che. Ama ApaNe anantA kALa thayA dhasaDAtA AvyA chIe. ApaNe jo jaDathI badgha na heAta tA ApaNune Ama ghasaDAvuM paData nahi. je vA jaDathI bahu narahyA, je jIvAe jaDatA baMdhanane sarvothA tADI nAMkhyu, te jIvA pachI kadI paNa jaDathI bahu banyA nathI, jaDathI bahu banatA nathI ane jaDathI bahu banavAnA paNa nathI, jaDamAM jIvane ghasaDAvAnI tAkAta che, paNa te jaDathI bahu evA jIvane ja dhasavAnI tAkAta che. bahu jIva jaDathI vadhAre baMdhAya te banI zake che, paNuM sarvathA muktajIva jaDathI baMdhAya e banI zakyuM nathI, eTale ApaNe kama bahu chIe, te kayAranA 'chIe? tyAM paNa ApaNe kahevu ja paDaze ke ApaNe anAdikALathI kema bahu chIe, jo mukatAtmA paNa kama bahu khanI zakatA hoya, to pachI mukatAtmA Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAtho vyAkhyAne 57 banavAnA prayatnane vizeSa artha rahetuM nathI ane pachI to ApaNe ema ja mAnavuM paDe ke, ApaNe A rakhaDapaTTImAMthI kadI paNa chUTakAre thatuM nathI, paraMtu sAcI hakIkata e che ke-anAdikALathI baddha evA ApaNe dhArIe te ApaNe mukta paNa banI zakIe chIe, karmane vega anAdikAlIna hevA chatAM ya tenAthI mekSa zakya che. je anAdikAlIna che. tene paNa aMta AvI zake kharo ? A ja lekhamAM ApaNe e vAta vicArI AvyA chIe kre-javasvarUpa ke jaDasvarUpa evA je koIpaNa padArtho che te nathI te kadI paNa utpanna karAyelA ane nathI te te kadI paNa vinAzane pAmavAnA heya te koI padArtha utpanna paNa thAya nahi ane je padArtha hoya te kadI paNa sarvathA naSTa thAya nahi, jenuM Astitva jema anAdikAlIna che ane anantakAlIna che tema jaDanuM astitva paNa anAdikAlIna che ane anantakAlIna che. A vAtane laIne, keIema paNa kahe ke "jIva ane jaDa jema anAdikAlIna che. tema chavanI sAthene jaDane je vega che, jIvanI e karmabahatA, che te paNa anAdikAlIna che, mATe jIvananI e karmabahatA paNa jIvanI ane jaDanI jema anantakAlIna che!" paNa A tarka karavo e barAbara nathI. chavanI ne jaDanI jema jIvanane jaDano yoga anAdikAlIna che e sAcuM che. paNuM jIvana e jema padArtha che ane jaDa e jema padArtha che. tema jIvanane jaDane vega e kaI padArtha vizeSa nathI ja, jIvanI ne jaDanI mAphaka e koI dravya nathI, be bhinna bhinna svabhAvanI vastuonuM joDANa e koI trIjI ja svataMtra vastu nathI. bIjI vAta e che ke A je jIvana ne jaDano yoga che te anAdikAlIna te pravAhAtmaka rItIe ja che. atyAre jIvanI sAthe je je jaDeno yoga Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 58 paryuM RNupa nAM lekhAMka che te bhraSA ja jaDAnA cAga anAdikALathI nathI. jIvanI sAthenA * cegavALAM jaDAmAM pheraphAra thayA ja kare che. puNya bhAgavAya che agara pApa bhAgavAya che eTale zuM thAya che? AtmAnI sAthe tevA prakAranA puNyarUpe agara to tetrA prakAranA pAparUpe je jaDanA cAga hatA te vikherAtA jAya che. AtmAthI vikhUTA paDatA jAya che. evI ja rIteAe puNya khaMdhAya che agara pApa baMdhAya che, eTale zuM thAya che? tevA tevA prakAranA jaDAne AtmAnI sAthe yoga thAya che. mULa vAta e che ke-jaDAnA yoga UbhA te UbhA rahe che paNa jaDA badalAyA ja kare che. je divase jaDAnA yoga sa thA nahi rahe te divase teA jaDanA yoga ja thai zakaze nahi, eTale va sAthenA jaDatA cAga anAdikALathI TakelA ja che paNa temAM anAdi kALathI samaye samaye parivartana paNa thayA ja karyu che, mATe jaDanA yoga chUTI zake evA te che ja. saMsAramAM paNa evI te dhaNI ya anAdikAlIna paraMparAone ata AvI zake che, ApaNe geATalAnI ke AMbAnA vRkSanI vAta vicArI AvyA. kAi paNa goTalAnI pUrva kAlIna paraMparA jue te AMkhe te geTalA ema anAdikALanI paraMparA che ema lAgaze, paNa anAdikALathI evI e para parAnA aMta asaMbhavita che ema mAnazeA kharA? nahi ja, kAraNa ke badhA ja goTalAM AMbAnA vRkSarUpe pariNamatA nathI. keTalAya geATalAe AMbAnA vRkSarUpe pariNamavAnI sAmagrI ja maLatI nathI. keTalAkA goTalAne bALI mUke che, zekI nAMkhe che, teA ethI e geATalAnI je bhAvI paraparA te tyAM ja aTakI javA pAme che, tame tamArA ja vicAra karI, tamAre pitA hatA ? hA. tamArA pitAne pitA hatA? hA, temanA pitAne pitA hatA? hA, ema tamAre nakkI karavu paDaze ke ahIM tame anAdikAlIna paraMparAvALA che. pachI have tame niya karo ke mAre pitA nathI anavuM, teA tamArA pitAnI, temanA Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAthA vyAkhyAnA 59 pitAnI ane temanIya pitAnI ema pitAnI anAdikAlIna para parAne tame inkAra karI zake! evuM che ja nahI, paraMtu tamane jo mana thAya ane tame jo kharAkhara kALajIvALA banI jAva, te tame tamArAthI e tamArI pitAnI paraMparAnA aMta avazya lAvI zake. AvI ja rItie jIvanI sAthetA kanA yAga anAdikAlI hAvA chatAM paNa ApaNe tenA anta avazya lAvI zakIe chIe, ane jIvanI sAthenA jaDanA anAdikAlina yogathI sarvathA mukata khanavuM evuM ja nAma meAkSaprApti che. Ama te jIva prati samaye jaDa evA kramAMnI bAMdhachoDa karyAMja kare che, paNa ApaNe ApaNA ane jagatanA AvA svarUpane samajI laIne karmanA yAgathI sathA mukta banavAne prayatna karavA che. badhA mAkSane pAme tA zu thAya? AvI rItie jyAre AtmAnA svarUpanI vicAraNA cAlatI hAya tyAre kAI evA paNa tarka kare ke Ama jo badhAya AtmA mukata banavAnA prayatna karavA mAMDe tA tA jate dahADe A vizvamAM rahe zuM? parantu evo kAi divasa Ave e saMbhavita ja nathI. A meAkSanI vAta kAMI AjakAlanI cAlatI nathI, paNa meAkSanI vAta anAMdikALathI cAle che ane mekSane pAmavAnA prayatna paNa bhinnabhinna jIvonI apekSAe anAdikALathI cAle che. atyAra sudhImAM anantA kALa gayA ane anantA kALamAM anantA AtmAo mukitane pAmyA, tema chatAM jaDa kamanA yAgathI buddha evA anantAnata AtmAo Aje A vizvamAM vidyamAna che, kALa .keTalA che enI tA kAithI paNa kalpanA thai zake tema nathI, chatAM paNa je ana kALa tenA je samaya nAmanA sUkSmamAM sukSma vibhAga, te samasanI jo gaNanA thai zake, te e saMkhyAthI paNa ananta gaNI saMkhyA Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhakaH : jIvonI che, eTale koI samaya evo AvavAne ja nathI, ke je samaye anantA jIvothI ochA chavo jaDa karmathI badhu evI avasthAmAM heya, Ama chatAM paNa kevaLa kalpanA karavAnI khAtara ja evI kalpanA karo ke-A vizvamAM jeTalA jIva che te badhAya kadAca mokSane pAmI jAya, te paNa temAM nukazAna zuM thaI javAnuM che? badhAya che karmanA baMdhanathI mukata bane, ane ethI duHkhathI paNa mukta bane te temAM ApaNe te khuza thavAnuM ja hoya ne ? ApaNe te jema ApaNI mukitane IcachIe, tema saunI mukitaneya IcchIe ne? ApaNane mukita gamatI hoya, meLavavA jevI lAgatI hoya, ethI ja ApaNuM duHkha TaLe ane ApaNane sukha maLe-evuM ApaNane lAgatuM hoya ane duHkhanuM kAraNa ApaNe jIva karmathI badhdha che evo ApaNe nizcaya hoya, te kevI IcchA karIe ? sau bandhanayukata bane, evI ke huM bandhanamukta banuM ane bIjA badhanamAM paDayA rahe evI? je ke sarva jIvo kaI paNa kALe sarvathA mukta banI jAya e zakaya ja nathI, paraMtu ApaNuM bhAvanA te eja hovI joIe ke sau bandhana mukta bane! pachI A vizvanuM zuM thaze? evA vicAra karIne, ApaNe ApaNAM hayAmAM evI bhAvanA to na ja lAvIe ke huM baMdhanamukta banuM ane bIjAo baMdhanamukata bane nahi! jIva eka nathI paNa cho anantA che AthI tame e vAta paNa samajI zakyAM haze ke A vizvamAM jIva eka ja nathI, paNa anantAnanta jIvo A vizvamAM che, A vizvamAM je anantAnA jIvo che, teomAMnA ApaNe paNa eka chIe. A vizvamAM jIva eka ja ane badhA e eka chatA aMzarUpa che ema je mAnavAmAM Ave te je samaye eka chabahAranA bhogavI rahyo hoya che ane mahAduHkhathI rIbAI Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamA vyAkhyAnA rahyo hAya che, te ja vakhate bIjo jIva che ane mahAsukhanA AnandamAM nimagna zA khulAsA karazeA ? je samaye eka jIva mahApApa karI rahyo hoya che, teja samaye bIjo jIva mahApuNya karI rahyo hoya che. je samaye eka jIva mahAbhAgAne bhAgavI rahyo hAya che teja samaye bIjo jIva dhAra tapazcaryAne AcarI rahyo hAya che. are ! je samaye eka jIva jenuM mahAbhuDu cinhavI rahyo heAya che, teja samaye bIjo jIva. teja jIvanuM mahAbhalu cinhavI rahyo hAya che. jo AtmA judA judA hAya nahi, te A badhuM ghaTI zake kharU?chatra eka ane enA azAztra mAMya kharA te narakamAMya kharA, manuSyAmAMya kharAne pazupakSI AdI tiya cAmAMya kharA, A te kAMI banI zake tevI cIja che ? nahi ja, eTale dareke dareka jIva svataMtra che, Ama chatAM paNa ApaNe sApekSa rItie sarva jIvAnI samAnatAne paNa jarUra vaNu vI zakIe chIe. jIvanuM lakSaNa je cetanA che, te lakSaNa sarva jIvAmAM dhaTI zake che, AthI ema paNa kahI zakAya ke jIvAne je mULabhUta svabhAva che. te sarva jIvAmAM eka sarakhA ja che ane mATe ja muktAtmAonA jJAnAdi guNAmAM kazI ja taratamatA haitI nathI. A vizvamAM chavAmAM je kAMi nAnAdi guNAmAM tasamatA dekhAya che, te te te te jIvAnI tathA traNa prakAranI je kama baddatA che tene AbhArI che. karmonA cAmathI jIvatA svabhAva avarAyelo che e karmonA nyUnAdhikapaNA pramANe jIvAnA je svAbhAvika guNA tenA pragaTIkaraNamAM nyUnAdhikatA jaDDAya che. sarva jIvA svabhAve sarakhA haiAvA chatAM kamanA yAge ja jIvAmAM paraspara asamAnatAne UbhI karelI . 61 mahAsukha bhAgavI rahyo hAya banI gayelA hAya che, tenA jJAna keTaluM che ane ApaNe kevA jJAnI chIe? jIva sadA AvavAnA svabhAvavALA ane svabhAve ane ta'jJAnAdika Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara ' paryuSaNa parvamAM lekhAMkaH guNothI yukta che. AvA paNa jIva upara Aje karmasattAnuM sAmrAjya pravartI rahyuM che. nitya jIvavAnA svabhAvavALA ApaNe janmIe chIe, amuka kALa jIvIe chIe ane marIe chIe, phera pAchA janmIe chIe ane amuka kALa jIvIne marIe chIe, anaMta jJAnAdi guNenA svAmI ApaNe keTalA badhA ajJAna Adi chIe? tame game teTaluM bhaNelA he, game tevA moTA vidvAna ho paNa tamAruM jJAna keTaluM ? jJAna keTaluM hoI zake e vicAre ane tamane jJAna keTaluM che e vicAre, jagatanA keIpaNa padArthanA keIpaNuM sUkSmamAM sUkSma paryAyanuM paNa jJAna jene na hoya tene sarva kahI zakAya nahI. have anantAnanta jIvo ane anantAnta jo e sarvanuM evuM jJAna ke e sarvamAM je ekaekanA anantAnaH paryAye temAMnA eka paNa paryAyanuM jJAna nahi evuM nahIM. eTalA badhA jJAnanI pAse ApaNuM jJAna keTaluM ? sAgaramAM bindu jeTaluM paNa nahi, Ama chatAMya keTalAkane potAnA jJAnane ghamaMDa keTalo maTe? eTale A badhuM e sUcave che ke-chava jema nitya che, tene pariNAmI paNa che. jIvanuM svabhAvasiddha svarUpa sarvathA naSTa thaI jatuM nathI. paNa jIvanuM svabhAvasiddha svarUpa lagabhaga naSTa thaI gayuM hoya, evI avasthAvALA paNa jIva bane khare. e pratApa jIvanI karmabaddhatAne che, eTale ApaNe mATe je kaI paNa vastu nivAravAne yogya hoya, te te paNI kamabaddhatA ja che, kAraNa ke ApaNA sAcA svarUpane karmabaddhatAe dAbI dIdhuM che. sada jIvatA rahevAnA svabhAvavALA ApaNane maraNa pAmavuM paDe che, sadA sukhI rahevAnA svabhAvavALA ApaNane duHkhI thavuM paDe che ane sadA sthira rahevAnA svabhALA ApaNane deva anuSya tici narakagatimAM rakhaDavuM paDe che, A badhuM ApaNI karmabaddhatAne ja AbhArI che. Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnA mAkSanI IcchA mAtramAM paNa moTA gaNa che AvI bhayaMkara kATinI kabadhdhatAthI ApaNe sa`thA mukata banI jaie enuM nAma meAkSa che. meAkSane teja pAmI zake che ke je jIva peAtAne oLakhI zake. je jIva peAtAne eLakhI zake te jagatane paNa eALakhI zake. Ama peAtAne ane jagatane kharAkhara oLakhI laIne je jIvane peAtAnI krama badhdhAvasthA khaTake che te jIva kazI adhdha evI je potAnI vartamAna paryAyarUpa avasthA tenAthI mukitane meLavavAnA upAyane zAdhe che. A rItie muktine mATe muktinA upAya zodhanArA banelA AtmA zeAdhate sAdhate mukitane eka mAtra je sAcA upAya che te upAyane jANe che. te ja eka mukitaneA sAce upAya che ema samaje che, A pramANe je jIva mukitanA upAyane jANIne sadde che te jIva peAtAnI zakayatAnA pramANamAM mukitanA e upAyane sevanArA khata che, mukitanA e upAyane sevate sevate e vItarAga ane rAdhA 63 che, ana-tajJAnI bane che, ane a Mte sarvathA che. A avasthAne paNa badhA ja pAme che. A rItie jIva mukitane te pAme thavA mukitane pAmavAnI lAyakAtavALA hAtA nathI, mukitane pAmavAne mATe sauthI pahelI jarura mekSanA abhilASanI che, je jIva meAkSanA abhilASane pAme che te jIva niyamA jate divase muktine pAmI zake che. paraMtu jIvane saMsAranA abhilASa bhUMDA lAgavA ane mekSanA abhilASa jAgavA, e atizaya muzkela che.ndriyajanya sukhA ane krodha, mAyA ne leAbha e cAra kaSAyethI janya sukhA; e sukhe vastuta: sukhA ja nathI ema lAgavuM ane AtmAnA svataMtra sukhanI abhilASA jAMgavI, e kAMi sahelI vastuM nathI. AthI ja e jIvAmAM mekSane abhilASa jAgavAnI lAyakAta hAya che te vAte zrI jainazAsanI paribhASAmAM - ! Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pa SaNupa nAM lekhAMka bhavya jIvo tarIke oLakhavAmAM Ave che ane je jIvomAM meAkSanA abhilASa jAgavAnI lAyakAta hotI nathI te jIvone zrI jaina zAsananI paribhASAmA abhavya jIvo tarIke oLakhavAmAM Ave che. mukitane te ja jIvA pAmI zake che ke je vo bhavya hAya che. AvI vAtane vAMcIne agara teA sAMbhaLIne je jIvone evA vicAra mAtra paNa Ave ke huM bhavya hAIza ke abhavya hAiza te jIvA niyamA bhavya che, kAraNaka ene U~De UDe paNa jo mekSa rUce te ja evA vicAra enA aMtaramAM uddabhave abhavya jIvAte te kadI paNa evA vicAra uddabhave ja nahIM. kAraNa ke jIva meAkSane pAmI zake che te vAtane ja mAnavA jogu` lAyaka antaHkaraNa te jIvAne hAtu nathI. mekSa rUce che paNa eka bahu moTA guNa che. duniyAmAM kAi vastu evI che kharI. ke jene mATe tame khAtrIpUrvaka ema kahI zake ke-'jene e vastunI IcchA thAya, tene e vastu maLyA vinA raheja nahI ? ' duniyAnI tucchamAM tuccha vastu viSe paNa tame evuM nahI kahI zakA. jyAre mekSa e kiMmatImAM kiMmatI vastu hovA chatAM paNuM ene mATe mahAjJAnI mahApuruSA pharamAve che ke je jIvAmAM mAtra eTalA vicAra AvavA jogI paNa mekSanI ruci pragaTe ke 'huM bhavya hoiza ke abhavya hAiza ? te jIvA niyamA thADA kALamAM muktine pAmavAnA ! zrI jaina zAsanamAM kALanA parimANunA sucanamAM 'puTTugala parAvartta" evuM paNa kALanA pramANanuM sUcana Ave che. e eka pudgalaparAvata kALanI aMdaranAM samayamAM ja meAkSanI rucivALA jIva mekSane pAmI zake che. sasArathI calacitta banyA vinA meAkSanI ruci pragaTI zakatI nathI, ane meAkSanI ruci pragaTayA bAda jIva eTale apa kALamAM avazya mukitane pAmI zakeche. tame sau mukitanI abhi lApAvALA ane e je eka zubhecchA ! Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka pAMcame sAcA sukha mATe zrI vItarAga sarvajJanuM zaraNu zodho icchAone keI mApa nathI ane IcchAonI keI eka sarakhI sthiti nathI Aje tamane e vicAramAM mukavAnI bhAvanA che ke-tame zuM icche che. je icche che te barAbara che ke nahi ane je IcchavA lAyaka na hoya. te zuM IcchavA lAyaka che ? tame vicAra kare ke tamArI. IcchAo keTalI che? kaIyaNa mANasa pitAnI IcchAone gaNAvI zake tema che ? nahi ja, kAraNa ke IrachAone keI mApa ja nathI. jema IcchAone koI mApa nathI, tema icchAonI kei ekadhArI sthiti paNuM nathI. samaya sthAna ne saMga Adi badalAtAM, chAomAM paNa. palaTe Ave che. bALapaNamAM dhULanA ghara banAvavAnI icchA thayelI Aje evI IcchA thAya kharI ? Aje ApaNene evI IcchAmAM mukhe lAge, paNa te samaye emA te AnaMda anubhava thato hato. Ama ApaNe jIvanamAM keTakeTalIya icchAonI athaDAmaNa anubhavI che. tamane Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakaH paryuSaNa parvanAM lAgatuM haze ke "ame DAhyA thaI gayA chIe. ame jJAnathI ne anubhavathI ghaDAI gayA chIe to amAre e vAta kahevI paDaze keatyAre tamArI je koI IcchAo che, te IcchAomAM tamArI mUrkhatA che. evuM tamane bhaviSyamAM lAge tema nathI. tame AvI vAta kahI zakaze kharA? tame game teTalA DAhyA che, tame game teTalA anubhavathI ghaDAelA he, paraMtu tame A vAta nahi ja kahI zake, kAraNa ke IcchAo samaya, sthAna ane soga Adine AdhIna che. Aje koI mANasa tuSTa thaI jAya ane tamane kahe che ke- mAMgI le, tAre je cIjo nI jarUra hoya te te tame mAMgIne keTaluMka mAgo? ane game teTaluM mAgo toya kAMi ne kAMI bAkI rahI ja jAya, ApaNI ATalI badhI IcchAo zuM sucave che? ApaNI paraMvazatA e spaSTa citAra che. kaI paNa IcchA zAthI uddabhave che? ApaNane jarUra lAge che, ApaNuM haiye jarUrIyAta UbhI thAya che mATe te jarUrIyAta paNe be prakAranI hoya che jema amuka cIjane meLavavAnI IcchA thAya che, tema amuka cIjane kADhavAnI paNa IcchA thAya che. game tenA sAganI IcchA ane game tenA viyoganI iccho. icchAnAM uddabhava ane temA TakAva AdimAM aMma rAga ane dveSa ja kAma kare che, have je ApaNe jarUrIyAta vagaranA jIvanavALA banI jaIe te ? te koI paNa vastunI IcchAne avakAza ja rahe nahi. icachA e kAMI sukhanuM kAraNa nathI. icchA mAtra duHkhanuM kAraNa che. IcchA pite ja du:kharUpa che. IcchA thaI eTale je vastunI icchA, tene mATe parizrama karavAnI sthiti UbhI thAya, IcachAnuM duHkha ane eTaluM duHkha veThavA chatAM paNa IcchAM phaLa nahi, che vaLI duHkhane pAra nahi. eTale je ApaNe evA jIvanane pAmI zakatA heIe, ke je jIvanamAM IcchA pedA thavAne keI kAraNa ja na hoya, te ApaNe ene jIvanane pAmavAne mATe prayatnazIla banavuM joIe ne ? e mATe je sarvathA bahita. ekAnta mukta evA jIvananI ApaNe vAta karI rahyA chIe. ApaNuM jIvana Aje Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMcamo te parataMtra che, mATe ApaNane IcchAnI, chAne pUrI karavAnA hetuthI thatA parizramanI ane e parizrama niSphaLa nivaDe te tenI paNa pIDAne bhogavavI paDe che. je ApaNuM jIvana sarvathA svataMtra hAtha, koI paNa vastuno khapa ja paDe nahi evuM ApaNuM jIvaMta hoya, te ApaNe kaI ja kheDA jegavavI paDe nahi. sAcuM AchA jIvana ja A che. amane svataMtA game che, ane parataMtratA gamatI nathI evuM tame bolo cho te khaze paraMtu tame tamArA jIve. nanI pratyeka kSaNe parataMtratAno anubhava karI rahyA che tene te tamane hAla ja AvatA nathI saune pasaMda so ekAtika ane Atmattika sukha che. tamArI saghaLI icchAonI pAchaLa laya mAtra eka ja che. temane du:kha gamatuM nathI ane sukha game che, mATe ja tame icchAo karyA kare che. tamArI koI paNa icachAne tapAso, temAM hozyi sukha sivAyanuM che: haze ja nahi, du:kha pratye aNagame paNa tamArI sukhanI icchAne ja AdhIna che. tamArA haiyAmAM sukhanA rAge che, mATe ja dAkhane deve che. jIva mAtrane sukha ja game che paNa te kevuM sukha game che? ghaNAM paNa sukhamAM duHkhano je thoDe paNa aMza hoya te e du;khanA thoDA paNuM aMze pratye aNagamo Ubho ja rahe che ApaNane je sukha maLyuM hoya te sukhathI paNa adhika mukha I zake che-ema je ApaNane lAge te ApaNane ApaNuM sukha urNapavALuM lAge che ane te paNa duHkhanuM kAraNa bane che. eTale ApaNe IcchIe te evAM ja sukhane, ke je sukha duHkhanA aMza mAtrathI paNa rahita hoya ane paripUrNa paNa hoya. AvuM paNa sukha je amuka kALe cAluM javAnI saMbhAvanA hoya, tete thI paNa ApaNane dukhano anubhava thAya che. eTale ApaNe zAzvatakAlIna sukhanI abhilASI chIe. kharekhara tame tamArI sukhanI abhilASA kayAsa kADhote tamAre AvA ja nirNaya upara AvavuM paDe Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 payugapa nAM lekhAMka ke mane mAruM sukha duHkhavALu hoya te te gamatuM nathI.. te adhuru hoya to ya te gamatuM nathI ane te nAza pAme tema hoya toya te gamatuM nathI. tame samajI ane sa MtoSI banIne sukhamAM AvatA duHkhanA aMzAnuM duHkha heDe thaze nahi evAta jUdI che, athavA te sukhanI lAlasA tamArI evI joradAra hAya ke thADu paNa sukha jo ghaNA kare maLyuM hoya to tame e ghaNA kaSTane paNa gaNukArA nahi e vAta judI che, evIja rItie tame sa MtAthI ke nirUpAyeriyAte mane paNa bIjAone ghaNuM sukha hoya te chatAM tamArA theADA sukhathI calAvo le e vAta paNa judI che, ane maLeluM sukha jeTalA dahADA bhAgavAryuM teTaluM kharU, pachI je thavuM haze te.thaze ema karIne nAzavata evA paNa sukhathI nibhAvI hyA e vAteya judI che, paraMtu tamane sukha game che to ekAntika ane Atyantika ja, ekAntika sukha te kahevAya ke je sukha duHkhanA aMza mAtrathI paNa rahita hAya, sa'pU` sukha ja ekAntika hoi zake Atyantika sukha teja kahevAya ke je sukha kadI paNa nAza pAmanAruM na heAya. jene duHkhane aNugame| hAya tene AvuM ekAntika ane Atyantika sukha ja pasaMda hAya ane jIvamAtrane dukha veThavuM paDe che. paNa du:khane aNugame tA che ja, tame tamArI dhaNIIcchAonI pAchaLa AvA ekAntika ane AtyaMtika sukhanA Azaya taravarI rahelA joi zakazeA. A vAtamAM kAMcha ja vizeSatA ke navInatA nathI ulTu A vAta tA rAjanA anubhavanI che, Ama chatAM paNa tamane athavA tamArAmAMnA keTalAne A pa. eka navI vAta lAgaze. kAraNa ke-mAsAmAMnA dhaNA moTA bhAga A rItie vicAraNA ja karatA nathI ane gatAnugatikapaNe ja jIvananirvAha kare che. saMsAranu sukha e vastutaH sukha ja nathI, jo tame vicAra karyAM hota ke-mane te ekAntika ane Atmantika sukha ja pasaMda che to tame kadI paNa je sAdhanane sukhanAM Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca kara vyAkhyAbe. 2e sAdhane mAnyA che. te sAdhanone sukhane sAdhanA mAnyAja na hota Aje tame bahAranA sAdhano dvArA ja sukhanI kalpanA karI che. paNa emA mULamAMthI ja tame e bhUla karI che ke tame tamArA sukhane parAvalaMbI banAvI dIdhuM. parAvalaMbI sukha te paranI anukuLatA pahelI mAge. sukha bhogavavuM tamAre ane tamArUM kha avalaMbe parame. A dazAmAM tame kadI paNa sarvathA duHkharahita sukhanA ane kadI paNa naSTa na thAya evA sukhanA bhokatA banI zake kharA? tame bhogamAM ne dhanamAM sukha mAnyuM che. paNa bhogasukha te priyanA saMyogathI ane yiauvananA yogathI ja bhogavI zakAya ne ? priyane saMga ke che ? bIjAnA sArA priya saMyogane jevAnA yoge IrSyA utpanna kare e mAre priya saMyoga jaze ezI bhItithI zoka utpanna kare e. bhoganI kIDA paNa mANasa Avezane AdhIna banIne karI zake che. bAkI te e tiraskAra upajAve evuM kutsita AcaraNa che. priyane saMga paNa antavALA ja hoya che. saMyoganI sAthe viyoga joDAelo ja hoya che. eka tarapha duHkhane aNagame che ane bIjI tarapha sukhanuM sAdhana ja evuM zeghavuM ke duHkhane pedA karyA vinA raheja nahi, emAM kyI buddhimattA che? bhogasukha duHkha vagara bhogavAtuM nathI ane duHkhane padya ryA vinA paNa rahetuM nathI. tyAre dhananA zeramAM keTaluM duHkha che, e tamane samajAvavuM paDe tema che ke dhanane meLavavAne mATe mANasane keTakeTalA kaSTa veThavA paDe che? dhana AvyA pachI dhana luMTAI jAya nahi. cAlyuM jAya nahIM e mATe keTakeTalI cintAo thAya che ane e dhanano ciga sadA te banyo raheto nathI. eTale viyoganuM duHkha to ubhuM ja che. AvI vastuone tame sukhanA sAdhane mAne, emAM DAhapaNa jevuM zuM che? tame kaheze ke paNa bIjuM kAMI sukhanuM sAdhana dekhAtuM nathI eTale Ane ame na vaLagIe te karIe zuM! e eka judI vAta che, paNa tame pahelAM e vAtamAM te saMmata thAo che ne ke jevuM sukha tamAre joIe che tevuM ekAntika ene Atyantika sukha te Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rtu paNuma nAM lekhAMkaH A bhASanAthI maLI zake tema nathI ja zrI jaitu sAsunanA gaNA gurUSAe dhama dezanAnI mukhyatve e ja vAta karI che ke A saMsAra asAra che. saMsAra asAra che ane atha e nathI ke saMsAranuM duHkha ja asAra che, saMsAra dukhkhAya che, duHqhalaka che, ane duHpara para che, saMsAranuM e sukha che, che. paNa du:khamaya che. duHqhalaka che ane duHkhamarparaka che. saMsAranuM ekeeka sukha duHkhamizrita ja che. sa'sAranu` krApta sukha evu nathI ja ke jemAM du:khatA abhAva hAya. evI ja rItae saMsAranA sukhane aa, meLavA ne bhogavA, te emAM kula tarIke paNa du:kha ja maLe, tema ke pApa sevAya che ane pApanA cage je du;kha Ave te paraMparAvALu' Ave, sauMsAranuM sukha e vastutaH sukha ja nathI. A vAta jo tamArA dhyAnamAM Ave, te tamArA haiyAmAM gAvAthI pratiSakSI evA sukhanI vAtane sAvI zakAya, e mATe A vAta che. sukha bhogavavA duHkhanA anubhava karavA paDe * saMsAranu kAIpaNa sukha, tamane e sukharUpe tyAre ja lAge che. huM jyAre te pahelA tame duHkhaneA anubhava kare. tamAre je khAvAnuM sukha bhogavavu hoya te tamAre e pahelAM bhUkhanA du:khane anubhava karavA ja paDe. bhUkhanuM dUHkha pedA thayA vinA bhojananA sukhane bhogavI zakAya nahi. bhoganuM sukha kAmAveganA duzmane anubhava karyAM vinA bhogavI zaka.yu nahi. khAvAnA grege, pIvAnA cAMce ne bhoganA cage jyAM bhUkhanuM duHkha TaLI jAya, e tRSAnuM duHkha TaLI jAya ne kAmAveganuM kruSna TaLI jAya pachI sukhane cheDI dIdhA vinA chUTaSa thAya nahi eTale e badhA sukhA evA paNu nathI ke satate e sukhAne bhogI kSakrAma. vaLI e sukheA ne ArAma ApI zake che. te paNa te A samayane mATe ja thADAka vakhata jAya che ne pAchA bhUkha Adi sa duHkhA utpanna thaI jAya che eTale tame mAnelA sukhanA sAdhanA mevA nathI ja, ke je sAdhatenA aMge tame ekAntiH AtyAntika evA sukhAte bhogavI zake. Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca 1. kyAya - sukha mATe meLavelAM sAdhano ja bhALanArAM nipuNe che : A uparAnta tame jene sukhanA sAdhane mAnelA che te sau maLI zake evA che? e sAdhatene je che, tene te te cale je sAdhune je che ane jene meLavavAne mATenI mahenata kare tene ja saLe? nahi ja, e sAdhate te evA che ke jenuM jevA prakAranuM pura, udayavatI baze, tene e maLe, sAdhane maLavA je puNya udayavatI. heya paNa je sAdhane bhogavavA jegu puNya udayavartI heya nahi te zuM thAya? mANasane jyAre gamatA sAdhano maLyA hoya che ane je sAdhanonA bhogapabhoganI tIvra IcchA hoya che. evA vakhate je evA sAdhanane bhogapabhoga karI zakAya nahi evuM zarIra hoya che, agara to evAja kAI bIjA viSama saMge upasthita thaI jAya che, te jeNe mAnelA sukhanAM sAdhane, ene ja bALanArAM nivaDe che. bahu hoMze hoMze je sAdhane meLavyAM hoya, paNa e sAdhanate bhogavI zakAya tevI kAM te te sAdhananI sthiti ne heya ne kAM to potAnI tevI sthiti na hoya, te pachI e sukhanA mAnelA sAdhane je vedanA upajAve che, antaHkaraNamAM dune je Ataza pragaTAve che tenI koI sImA rahetI nathI, eTaNe sAdhano sukha ja Ape ema niyama nahi. ane e sAdhano maLavAnuM puNya udayavatI hoya paNa je e sAdharine bhogavavAnuM puNya udayavatI na heya te bhogavAma nahi e paNa zakaya. A sAdhane maLyA pachI ane e bhogavatA hoya te paNa A sAdho upara keInI kadaSTi thAya nahi enI keTalI cintA ke keTalI kALajI rahe che? e paNa duHkha ja che ne! A sAdhanane aTakAvavAne mATe A sAdhatene tamArI pAse ja sAcavI rAkhavAne mATe tame game teTalI cintA kare ane game teTalI kALajI rAkhe, te chatAM paNa e sAdhanobe vidyA te sunizcita che. rAjA raMka banI jAya. dhanapati bhikhArI banI jAya, priya vyakita marI jAma,priya vyaktine choDI dura cAlyA Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a vAyuM paNa nAM lakhAMka: javu paDe, priya vyakitane pharajIyAta dUra dhakelI devI paDe. A badhI zakyatAo paNa UbhI ja che ne ? eTale tame je sAdhanA mAnyA che te sAdhatA te sukhanA sAdhanA che ja nahi. nAnie te kahe che kesukha' bIjA kAi sAdhanAmAM nathI. sukha AtmAmAM ja che. AtmA badhanamAM paDelA che. mATe ja e sukhaneA anubhava dulabha banI gayA che. jiMdragIbhara mahenata karIne meLavelAM sAdhanA ya cheDavAM paDe tame mAnelA sukhanA sAdhanA AvA vyabhicArI svabhAvanA hAvA chatAM paNa tamane kadAca ema thaze ke teAya e sAdhanethI theADu paNa sukha to maLe che ne? tamArI e vAta kabUla rAkhIe, te paNa ApaNe ApaNI atyAranI kama bahu sthiti pasaMda karavA lAyaka cheja nahi. mAne ke tamArU puNya evuM udayavatI che ke tame je icche te tamane maLI jAya che. tame jene jene jyAre jyAre bhogavavAne icche tene tene tyAre tyAre bhogavI zakeA che, te paNa tenu pariNAma zu sAMsArika sukhanA bhogavaTA hiMsAdi pApa vinA thaI zakatA ja nathI. sAMsArika sukhanA rasathI paNa paNa pApa badhAya che ane sAMsArika sukhanA bhogavaTAthI paNa pApa baMdhAya che, eTale theADA kALanA sukhane pariNAme SNeA kALa du:kha bhogavavAnA vakhata AvI lAge che. A vAtane hamaNAM jarAka bAjue rAkhIe, te! paNa ahIMthI ApaNe maravAnu etA nakkI che ne? A saMsAramAM kayAMya jIvane TharI ThAma khesavAnI jagyA che kharI? je janmyA te nizcaya maravAnA, janmanI sAthe maraNa saMkaLAelu ja che. evuM maraNa saMbhavita che ke je maraNane pAmyA pachIthI janma pAmavApaNuM na heAya. parantu evA janma teA asa Mbhavita ja che ke-je janmane pAmyA pachIthI maraNane pAmavApaNuM na heAya. ahIM tame gaNatrInA varSoM jIvavAnA eTalA varSo tame evA sukhanA sAdhanAne meLavavAmAM, bhAgavavAmAM ane saMdharavAmAM gALe che, ke je sAdhanA vastutaH sukhanA sAdhana nathI. paNa pApanA sAdhanA che ane sauthI paNa du:khanA ja sAdhanA che, paraMtu pApathI ane ethI Ava Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcama vyAkhyAno nArA duHkhanI paravA karyA vinA tame jIvanabhara e sAdhananI pUke ja lAgI rahyA, paNa aMte tamAre e sAdhanane choDavAja paDaze. tamAre e sAdhanane choDIne bIjA janmamAM cAlyA javuM paDaze, tame meLavelA ne saMgharelA sAdhanemAMthI eka paNa sAdhana sAthe nahi Ave, AvuM ApaNA anantakAlIna jIvanamAM keTalIkavAra banyuM haze ? kadAca ananta vAra ! sukhanA sAdhanene mATe na joIe rAtri ke na joIe divasa, na joIe puNyane ke na joIe pApane, na joIe sagapaNane ke na joIe saMbaMdhane; na joIe bhukhane ke na joIe tarasane, AvI anekavidha yAtanAo veThI veThIne paNa je sAdhanane meLavIe sAdhanene paNa mUkIne javuM paDe, navA janmamAM pAchI navesarathI mahenata karavAnI rahe. AvI dazA tarapha aNagamo pedA na thAya? vicAra karanArane jarUra lAgI Ave evI A vAta che, paNa Aje te AtmAne mAnavAnI vAta karanArAo paNa moTe bhAge AtmAne nahi. mAnanArAonI jema vatI rahyAM che, huM kyAMthI Avyo chuM. ahIMthI pAchuM mAre kyAM javAnuM che ane ahIM je kAMI meM bahAranI sukhasAmagrI bhegI karI che temAMnI eka paNa vastu bhavAntaramAM mArI sAthe AvavAnI nathI, ATale vicAra Ave, te Aje bAhya sukhamagrIne mATe leke je gAMDAtura banI gayA, te kAMIka DahApaNumAM Ave, pachI te e vicAra paNa Ave ke ahIM me mArA paralokanA hitane anulakSIne karyuM zuM? paNa Aje te ajJAnathI kAramI vicArajaDatA AvI javA pAmI che. puNya paNa Akhare to kama ja che. - paralekanA hitane vicAra Ave eTale mANasa kare zuM? pahele te jema bane tema pApane nahi sevavAne ane puNyane AcaravAne vicAra kare, paraMtu evo vicAra paNa buddhinI sthUlatAne sUcaka che. sukSma buddhivALo te AgaLa vicAra kare. e e vicAra kare ke ApaNe puNya upA, paNa pachI zuM ? je kevaLa dunyavI Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } paNa praNayananAM lekhAMka: sukhane mATe mukhyamAja va tu te e puNNa jyAre udyamAM Avaze, tyAre sukhanI sAmagrI te maLaze, paNa e sukhanI sAmagrInA bhAjIiTTAthI pAca badhAraze tenuM zuM? je pApane huM icchatA nathI, te pApa tA mAchuM mAre palle ja paDI jaze. vaLI puNya e paNa Akhara te eka prakAranuM karma ja che. zubha kama che e vAta kharI, paNa eDI to senAtI hAya ke lADhAnI hAya, paNa kheDI eTale kheDI, mATe puNyanI paNa IcchA ja karavI nahIM. icchA to mAre eka ja rAkhavI ke huM te hAla je kamabaddha chuM, temAMthI mukta kayAre banI jAuM? eTale mAre puNyAmAja nate sATe mahenata nahi karavI paNa eka mAtra muktine meLavAte mATe ja mahenata karI. mukitanI sAdhanA karavAne mATe paNa dezAdi sAmagrI sahita sanuSya bhava Adi ghaNI sAmagrIne grega Avazyaka che. ane je AtmAae sahApuNyazALI hAya che tegmAne ja e badhI sAmagrInA yAga maLI zake che, eTale puNya sarvathA Avazyaka cIja che evuM nathI, parantu je eka mAtra mUtinI ja abhilASAthI mukitanA sAdhaka sAdhanAne sevavA mAMDe che, teone jyAM sudhI mukita maLatI nathI tyAM sudhI sundara puNyane paNa yAga thayA ja kare che. zrI jaina zAsanamAM puNya paNu e prakAranuM hoya che. ema jAvela che. eka pApAnubadhI puNya ane khImta puNyAnubadhI puNya puNyAnubaMdhi puNya dunyavI sAmagrI ucca prakAranI Ape che, paraMtu evA purUSanA kALamAM jIvatA virAya hAnIne pAmatA nathI paNa vRddhine pAme che, keTalAka mANye evA nakhaLA hoya che ke haiyAmAM eka mAtra mukitanI sAdhanAnI ja abhilASA hAya, paraMtu pAtArII nakhaLApanA kAraNe e mANasone esa thayA ja kare ke 'amuka prakAranI anukULatA vinA te AkSate sAdhI zakrIe temaja nathI. AthI teo mukitanI sAdhanA sArI rItie karavAne mATe puNyanI IrSyA kare e navA dvega che, chatAM paNa teo esa tA samaje ja ke prazna e paNa Akhara te krama ' Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamA zyAmA K ja che ane tyAre te kramazaH krama rahita avasthAne ja prAmalI che. eTale puNyanI icchA paNa dunyavI sukhane mATe karavI, e te eka prakAranuM pApa ja che. mAla eTale du:khanA anta ane anaMta sukhanuM pragaDhIkaraNa ApaNe je ekAntika ane Atmantika sukhane IcchIe, te sukSma puNyathI paNa maLI zake evuM nathI. ApaNe te! niSAdhika sukha ja joie, nipAdhika sukha, ApaNe jyAM sudhI nirUpAtrika banIe nahi. tyAMsudhI maLI zake evu nathI, Aje ApaNane sukhanA vicAra Ave che na tenI sAthe ja upAdhinA vicAra Ave che. A heya. mAtra hAya, amuka na hoya te ja sukha bhAgavAma--ema Apa- jIte thAya che. jyAre anatajJAnIe pharamAve che ke jyAM sudhI phAi puNa vastunA kApaNa vyakiMtunA yogamAM sukha mAno che! tyAM sudhI tame sukhane oLakhI zakayA ja nathI, sASI mANasa sukhatA anubhava kare che, te sukha kevu che? pAse kAi paNa sAdhana nathI ane satAsUtuM sukha anubhavI zakAya che, kSamAzIlatAnuM sukha paNa nAya yeAga vinA anubhavI zakAya che. jIvaka khaddha dazAmAM hoya tyAre paNa e vivekI ane jJAnI khanIne, kathA paNa paranA yoga vinA sukha anubhavI zake che, teA pachI jyAre te paripUrNa paNe ka`mukata banI jAya tyAre te sukhane anubhava na karI zake e zakya ja nathI. mAtmA svabhAveja anaMta sukhavALo che. dukhano yoga ekamanA yoge che. kama baddhatAnA yoge je duHkha che te mukatAvasthAM maLatAnI sAtheja naSTa thaI jAya che, mukata khatavu eTale du:zmAbhAvane pedA karavA ane mUkattAvasthA eTale anaMta sukhamaya avasthA. AtmAnI je svAbhAvika evI anta sukhamaya avasthA che. te kathI ja apAyelI che ane te katu AvaraNu jyAre sathA TaLI jAya che, tyAre te kaMme janmA velA du:khano sava thA aMta AvI jAya che. temaja AtmAnI peAtAnI Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMka ke ema ke ma anaMta sukhamaya avasthA paripUrNapaNe pragaTa thaI jAya che. e vakhate AtmA ekAnta nirupAdhika sukha bhogave che, zaraNane svIkAravAnI jarUra che ApaNane niSAdhika sukhane pAmavAnI IcchA thaI ane e mATe ApaNe nirNaya karyo ke ApaNe mokSane meLavo che. paraMtu mekSa maLe zI rItie? mekSane meLavavAno upAya karyo? sAmAnya rItie vicAra karatAM ApaNe eTaluM te samajI zakIe ke-mekSA meLavavo eTale ApaNe ApaNI vartamAna karmabaddha dazAthI sarvathA mukta banI javuM, mATe ApaNe je mekSano khapa hoya, te ApaNe be prakAranA prayatno karavA joIe. eka prakArano prayatna e ke AtmAne kamano yoga thavA pAme nahi tevI rItie pravartavuM, ane bIjA prakArano prayatna e ke-AtmAne je karmo vaLagelo che tene AtmAthI vikhUTA pADI devA, A be prakArano prayatna ekI sAthe ja AraMbha joIe. ahIM ApaNane mArgadarzakane khapa paDayA vinA nahi rahe. atyAra sudhI te ApaNe game tema ADayA, ApaNe AthaDI rahyA chIe tene paNa ApaNane atyAra sudhI te khyAla nahato, paNa have ApaNe samajyA ke ApaNe A vizvamAM ananta kALa thayA AthaDI rahyA chIe. ApaNane A rItie vizvamAM athaDAvanAra karmane yoga ja che. ATalI khabara paDI mATe ApaNe have evAnuM zaraNuM svIkAravuM joIe ke je karmathI keme chUTAya tene sAco upAya batAvI zake. sAmAnya rItie ApaNane ema lAge ke karmathI chUTavAne mATe ApaNe adharmane tyAga karavo joIe ane dharmane svIkAra karavo joIe, hiMsAdi e adhama che ane ahiMsAdi e dharma che ema paNa je ApaNe vicArIe te lAge paratu dharmanA nAme ya adharmanA upAsaka banI javAya ema zakya che, ane ajJAnanA yoge ApaNe dharmane ja adharma mAnI levAnI mUva karIe e paNa ApaNe mATe zakaya che. AthI ApaNe evAnA Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamA vyAkhyAnA zaraNane svIkAravAnA yAge ApaNe kadI paNa bhUlAvAmAM paDIe nahi ane meAkSamAMge ja gatimAna banIe. sajJanuM zaraNa svIkAravu' paDe. AvI rItie jIvA nizcintapaNe ane zraddhApUrvaka kAnA zaraNane svIkarI zake ! ApaNe evA jJAnInA zaraNane svIkAravu paDe, ke je jJAnI jema rUpI padArthAMne peAtAnA jJAnakhaLe jovAne sama hAya. tema arUpI padArthone paNa peAtAnA jJAnabaLe jANavAne samatha hAya. kAI paNa padArthane paripUrNa paNe jANyA tyAre kahevAya ke jyAre tenA vartamAnakAlIna paryAyanI jema ja tenA bhUtakAlanA sa` paryAyAne ane tenA bhaviSyakAlanA sa paryaMcAne paNa jANI zakAya. bhUtakALa paNa anantA che ane bhaviSya kALa pazu anantA che. eTale eka paNa padArthInA sarva paryAyAne te ja jANI zake ke jevuM jJAna ananta hAya. A paNa eka niyama che ke je ekane jANe te sarvane jANe ane je sate jANe te ja ekane jANe. ekanuM paripUrNa jJAna, sarvanA paripUrNa jJAnanI apekSA rAkhe che. jJAna e AtmAne svAbhAvika guNa che. AtmAMnA A svAbhAvika evA guNu jJAnavaraNIya kamathI avarAelA che. jyAre e jJAnavaraNIya krama sa`thA kSINa thai jAya che, tyAre AtmAnA, svabhAvika evA jJAnaguNaparipUrNa paNe pragaTe che. e jJAnamAM kAMi paNa UNapa hAtI ja nathI, AthI ja evA AtmAone sa na kahevAmAM Ave che. ApaNe je hetune bara lAvavAne kcchIe chIe, te hetune khara lAvavAne mATe ApaNe sana banelA parama AtmAnA zaraNane ja svIkAravuM paDe tema che; kAraNa ke--asanA AtmAo svataMtrapaNe mukitanA mAga yathAsthitapaNe batAvI zake e zakaya ja nathI. paramAtmA vItarAga ane sAja haiya jyAM sudhI AtmA rAgI ane dveSI-hoya che, tyAMsudhI AtmA Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahAparvamAM . lekhaka sarvajJa banI zakatAM ja thiI. sarva padArthone sarva prakAre thathAsthitapaNe jANavAmAM rAga ane dveSa antarAya kare che. roga ane dvepavALA AtmA o paNa ghaNI ghaNuM yegyatAone meLavIne, sarvattanI vANInA pratApe sarva padArthane sarva prakAre yathAsthitapaNe jANuM zake che. paraMtu sarvapaNanI prApti te rAga ane dveSane sarvathA kSaya thayA pachIthI ja thAya. deve te rAganI anugAmI vastu che. rAganA astitvamAM ja, rAganA astitva yoge dveSa saMbhave che. amukane rAga, enA pratipakSI pratyenI zreSanuM kAraNa bane che, eTale jene rAga nAza pAme che tene dveSa te ApoApa nAza pAmI ja jAya che, eTale jeNe sarvajJa banavuM hoya teNe vItarAgadazAne prApta karavI paDe che. ApaNe mATe zaraNa yogya sarvajJa ja che. eTale ApaNe vitarAgane te zaraNa thagya mAnI ja lIdhe kahevAya, rAgI ane dveSIthI jema bhUla thaI javAne saMbhave che. tema ajJAnathI paNa bhUla thaI javAno saMbhava che. AthI ApaNe te vItarAga ane sarvajJanA zaraNane svIkAravuM eja hitAvaha che. sAmAnya rItIe ema kahevAya ke mANase mekSane mATe paramAtmAnuM zaraNa svIkAravuM joIe. paraMtu parama AtmA ke heya te paNa ApaNe jANavuM joie, parama AtmAmAM rAga zreSane aMza paNa saMbhave nahi ane ajJAnane aMza paNa saMbhave. nahi. ApaNe jene paramAtmA tarIke svIkArIe temanAmAM vItarAgatA ane sarvajJanI apekSA jarUra rAkhIe. ApaNe mekSa ApaNeja sAdhavAno che Aje A kSetramAM zrI vItarAga ane sarvajJa evA parama AtmAone saMyoga maLI zake tema nathI, kSetrAntaramAM zrI vItarAga ane sarvajJa evA AtmAo hAla sadehe viharamAna che, paraMtu A kSetramAM A kALamAM evA AtmAono vega maLI zake e zakya nathI, Ama chatAMya zrI vItarAga ane sarva evA parama AtmAonI vANune saMgraha te Aje paNa A dezamAM upalabdha che. A Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo vyAkhyAna 79 kSetramAM keTalAka saikAo pUrve zrI vItarAga ane sarva evA paramaAtmAo sadehe virahamAna hatA ane hAla e tArake mukatAvasthAmAM che, e tArAe je mekSane upAya batAvela te zAstromAM lakhAelo che, e upAyanuM avalaMbana levAne mATe utsAhita banIne je puNyAtmAo e upAyane jANavAno ane sevavA prayatna kare che te puNyAtmAo A kALamAM ane A kSetramAM paNa e mukitamArganA ArAdhake banI zake che. ahIM ApaNe e vAta paNa samajI ja levI joIe ke-meSa, e kaI hAthamAM laI zakAya ke hAthamAM daIzakAya evI vastu nathI, temaja keI inA puruSArthathI mokSanai pAmI zake e paNa zakaya mathI, paramAtmAnA zaraNane svIkArIne paNa ApI che te e tArakee mukitane je upAya batAvyo che, te upAyane sevavAne mATe ja puruSArthezIya banavuM paze. paramAtmA je kAIneya uMcakIne mokSe pahoMcADI zakatA hota, te ApaNe athavA te kaI paNa chava saMsAramAM heta ja nahi, paraMtu mokSa e paNa AtmAne pitAne eka payaya je che ane AtmA e pite ja e paryAyane. pragaTa karavA che. ApaNe mokSa ApaNe ja sAdhavAne che. ApaNe paramAtmAnuM je zaraNa svIkAravAnuM che, te te e tAre e darzAvelA mekSamAgane jANavAne mATe ane e mokSamArgane sevavAmAM utsA hite banavAne mATe ja ! Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka cho mumukSu banelA AtmAoe paNa zuddha mokSamArgane sevavAnI lAyakAta pahelAM keLavavI joIe ekSane meLavavAne mATe prayatnazIla banavAne icchitA puNyA "tmAoe zrI vItarAga ane sarvajJa banelA parama AtmAoe je upAyane darzAvyo che te upAyane sevanAra banavuM joIe. paraMtu e upAyane sevanArA banavAne mATe e upAyanuM jJAna paNa Avazyaka che. ane e upAyane sevavAnI pitAmAM - lAyakAta hevI e paNa Avazyaka che. zrI vItarAga ane sarvajJa banelA parama AtmAoe mekSane meLavavAne mATe je upAya darzAvyo che te upAyane jANyA vinA jema mekSanI sAdhanA dhaI zake nahi, tema te upAyane jANavA chatAM paNa ApaNAmAM je te upAyane AcaravAnI lAyakAta na hoya te ApaNe te upAyane yathArthapaNe AcarI zakIe nahi. dareke dareka vastu pAtrane pAmIne ja phalavatI banI zake che. kupAtre paDelI sArAmAM sArI vastu paNa kharAbamAM kharAba vastu karatAMya vadhAre kharAba parINAmane nIpajAvanArI bane che. supAtre paDelu jJAna te jJAnIne ane bIjA paNa anekene tAranArU nIvaDe che jyAre Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuveSamAM hoya che chaThe * vyAkhyAno e ja jJAna kupAtre paDavuM 2000000000heya che te te jJAna tenA che jJAtAnuM ane bIjA paNa che anekonuM aniSTa karanAruM I toya kasAdhuo che nivaDe che. kharAba mANasa jeTaluM vadhAre jANe teTaluM kharAba kare. pitAnA jJAnano 6 jeo zubha upadezane ApanArA upayoga e pApane sevavAmAM 8 ja 9 nathI, dhamacArI nathI paNa pApaja kare. anekene vadhAre cArI che ane vinaya karavAne che phasAvavAmAM ja kare, vizvA gya sthAne vinaya karanArA suone UMdhe mA deravAmAM huM nathI, teo sAdhuveSamAM hoya ? ja kare ane ema pote ghaNe che teya kusAdhuo che. kharAba hoya te chatAM paNa 777777-7777 pite ghaNe sAre che evuM lokone lAge; evI rItie vartavAmAM e potAnA jJAnane upayoga kare. Aje duniyAmAM je mANaso utpAta macAvI rahyA che, anekanA saMhArone sarjI rahyA che, anekenA saMhAranAM sAdhanone utpanna karI rahyA che, sattAnA baLe anekone raMjADI rahyA che, dhananA baLe saMgrahakhorI karI rahyA che, anItithI lUMTa calAvI rahyA che ane garIba athavA jarUravALA varganI sAmAnya sthitino geralAbha uThAvI rahyA che evA badhA mANaso kAMI abhaNa nathI. ghaNuM bhaNelA che ane ghaNA hoMziyAra che. paNa e jJAna kupAtre paDI gayuM che. jJAna te e guNa che ke jene jJAna maLe tenuM paNa kalyANa thAya ane tene yoge anekenuM paNa kalyANa thAya. kAyado jANanAro te kahevAya ke je pite kAyadA viruddha varte nahi ane bIjAone bhUlathI paNa kAyadA viruddha vartatAM bacAvI le. ene badale kAyadAnA jJAnano upa Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yyyyyyyyyyyyyy: ' * 82. " A paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH ccha``khwnge`we`wywe`ng ke yoga kAyadAne hetu marI jAya evI rItie kare to? AvI to ghaNI vAta che, upAsaka bano ? ke je Aje mAtra kupAtrata ke nA yoge ja keTaluM badhuM 6 bahumAnapUrvakanI sAdhujananI ke nukazAna thAya che tene jaNAve 6 sadAne mATe sevA, prANI mAtra 2 che. tame pite tamArA jIvana pratye badalAnI AzA vagarane 2 upara dRSTipAta karaze te ke pratibhAva ane bAhya saMgene ke emAMthI paNa tamane kadAca che tyAga-A traNa guNanA upa- ke A viSayamAM ghaNuM jANa 6 saka bane! ke vAnuM maLaze. AthI ja 703 mokSamArgane darzAvIne mokSa mArgane sevavAnI bhalAmaNa karanArA mahApurUSoe mokSamArgane sevavAne mATe lAyaka banavAnI sauthI pahelI bhalAmaNa karI che. mokSamArganI sAdhanAne lAyaka banAvanArA traNa guNe dukha pApathI ane sukha dharmathI e vAta AryadezamAM suprasiddha che, duHkha Ave te te pApathI ja Ave ane sukha maLe che te dharmathI ja maLe-AvI vAta, e te AstikonA jagatamAM sarvamAnya vAta che. AthI sukhanA athI e pApathI bacavuM joIe ane dharmane sevavo joIe. ahiMsAdi, ke je dharmanA hetuo che, te hetuone sevanArA banavAne mATe, je lAyakAta meLavavI Avazyaka che te lAyakAtane aMge mahApuruSoe aneka guNanuM varNana kareluM che. e lAyakAtano saMgraha eka sthaLe traNa guNamAM karavAmAM AvyuM che. pahele guNa e ke-bhaktipUrvaka sAdhujanonI sevA karavI. bIjo guNa e ke-prANi mAtra pratye bhAvathI maMtrIne dharanArA banavuM; ane trIjo guNa e ke-dunyavI saghaLAya padArthonA mamatvano tyAga karavo. A traNa guNe evA che ke je ahiMsAdi dharmahatuone pamADayA Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThe . .. vyAkhyAno . vinA rahe ja nahi. hiMsA, asatya, corI, abrahma ane dhana-dhAnyAdi parigraha; tathA jIva, ajIva Adi padArtho jevA svarUpavALA che, tevA ja. svarUpavALA te jIva, ajIva Adi padArthone nahi mAnavA te, tema ja krodha, mAna, mAyA ane lobha-A badhA pApanA hetuo che eTale ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha, ke tattvabhUta chavAvAdi padArthone tenA sAcA svarUpe mAnavA te ane kSamA, mRdutA, salatA ane tRSNArahitapaNuM-e badhA dharmanA hetuo che. mokSanA abhilASI AtmAoe, pApanA hetuono tyAga karavApUrvaka dharmanA hetuone niraMtara vidhipUrvaka sevavA joIe. pApanA hetuono savathA tyAga. karI zakAya ane dharmane hetuone satata samyapha prakAre sevI zakAya, e mATe mumukSu AtmAoe traNa sAdhanane yoga sAdhe e jarUrI che. e traNa sAdhane te ja A sAdhusevA Adi traNa guNa che. ApaNuM lakSya pApanA hetuonA tyAganuM ane dharmanA hetuonA sevananuM che, paraMtu e lakSyane saphala karavAne mATe sAdhusevA Adi A traNa guNothI saMpanna banAvavAnI parama AvazyakatA che. je AtmAo A traNa guNone pAmatA nathI, te AtmAone mokSa rUe paNa hoya ane te AtmAone mokSanA mArganuM jJAna paNa hoya, te paNa teo muktimArganA sAcA sAdhaka banI zaktA nathI ane ethI teo mokSane pAmI zakatA nathI. A traNa guNa te evA che ke mokSanI rUcine nirmaLa ane prabala banAve che, pApanA hetuo kayA che tathA dharmane hetuo kyA che tenuM bhAna karAve che. pApanA hetuone tajavAne mATe tathA dharmanA hetuone sevavAne mATe AtmAne utsAhita banAve che, pApanA hetuonA tyAgamAM tathA dharmanA hetuonA: sevanamAM AvatI vinaparaMparAone vaTAvI javAnI buddhi tathA zakti Ape che ane anne AtmAne aneka AtmAone tAraka banAvIne mokSane meLavanAra banAve che. AthI mumukSu AtmAoe te avazya A traNa guNane pAmavAne mATe prayatnazIla banavuM Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 paryuSaNapanAM lekhAMkaH joie. jeenA haiyAnI meAkSa abhirUcI na paNa pragaTI hoya paraMtu je meAkSanI abhirUcIne pAmavAnI icchAvALA paNa anyA hoya teneya A traNa guNA khUba ja upakAraka nivaDe che. A traNa guNo e te AtmAnA khIjA saguNAnI janetA samAna che. je AtmA dASAthI mukta banavAne IcchatA hoya te AtmAe bhale vamAnamAM doSothI bharelA hoya ane guNAthI rahita hAya paraMtu te jo A traNa guNAne sevavAne mATe prayatnazIla ane che te tee pariNAme sava doSothI mukta ane saguNAthI saMpanna avazya khanI zake che. saMsArasukhanA atileAbhI ane meAkSanA dveSI AtmAomAM te A traNa guNI AvI zakatA ja nathI, saMsAranA kahevAtA sukhane lAbha kharAkha che ema lAgyu' hoya ane mekSanI vAta sAMbhaLavAmAM Ave tyAre kamathI kama haiya mAM e vAta pratye aNugamA pedA na thatA hoya evA AtmAe jo A traNa guNAte barAbara sevanArA banI jAya che te te krame karIne meAkSanA abhilASI, meAkSamAnA upAsaka ane mAkSane pAmanArA banyA vinA rahetA ja nathI. sAdhusevA karavAne mATe sAdhutA pratye mahumAna joie. ahI ApaNe A traNa guNAthI niSpanna thatAM sIdhAM pariNAme ane pAraparika pariNAmeAne aMge thoDAka vicAra karIe. pahelA guNa che--sAdhujanAnI sadAne mATe haiyAnA bahumAnapUrvaka sevA karavI. sevA jo haiyAnA bahumAnapUrvaka na karAya te te vastutaH sevA ja nathI, eTale sauthI pahelA to ApaNA haiyAmAM sAdhujanA pratye ahumAnanA ' bhAva pedA thavA joie, mANasa tA dhaNA che, paraMtuM kharekhara sevavA lAyaka tA Aja mANasA che ema lAgavuM joie, sAdhutA pAmavA lAyaka che ema lAgyA vinA sAdhujanA pratye bahumAnane bhAva jAge nahi. eTale sAdhujanA pratye je haiyAmAM bahumAnanA bhAvane pedA karavA hoya te sAdhutA pratye hai Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTho vyAkhyAne 8 yAmAM bahumAna pedA kare joIe, sAdhutA pratye haiyAnuM bahumAna hoya ane ethI ja je sAdhujana pratye haiyAnuM bahumAna pragaTe, te sAdhujane pAsethI athavA te sAdhujananI sevAthI kAMI paNa meLavavAnuM mana thAya, te zuM meLavavAnuM mana thAya ? eka mAtra sAdhutAne ja meLavavAnuM mana thAya ne ? sAdhutAne pAmavAmAM ne sAdhutAne sevavAmAM antarAya kare evI koIpaNa vastu sAdhujano pAsethI agara te sAdhujanenI sevAnA phalarUpe meLavavAnI icchA thAya ja nahi. aMtaHkaraNa AvI rItie keLavAya te sAdhutAnI IcchA sivAyanI IcchAo vagara prayatna paNa mAMdI paDe ane mare paNa kharI e svAbhAvika che. sAdhujane pratye haiyAnuM bahumAna pragaTAvanAra vastu je bIjI koI paNa na hoya ane mAtra sAdhutA e ja je sAdhujane pratye haiyAnuM bahumAna pragaTAvanAra vastu hoya te je koI sAdhuveSane dharanArA hoya te badhAne ja sAdhujana mAnI levAnI bhUla thavA pAme nahi. sAce sAdhujana te ke jenAmAM sAdhutA heya e vicAra svAbhAvika rItie ja Ave, sAdhuvezamAM rahela sAdhutAne pAmela che ke nahi, ane enuM valaNa sAdhutA tarapha che ke nahi e jovAnuM mana thAya. mumukSu AtmAoe jema suguruone sevavAnI AvazyakatA che tema kuguruone tyAga karavAnI paNa AvazyakatA che. A te saMsAra che. nATaka vigeremAM jema rakhaDate mANasa rAjA ane vezyA satIne pATha bhajave che. tema sAdhuvezamAM musAdhuo paNa hAyaH evA kasAdhuono ti kalyANanA athI AtmAoe tyAga ja karavuM joIe, susAdhuone zodhI zodhIne sadAne mATe sevanArA banavuM joIe tema kusAdhuono saMsarga thavA pAme nahi tenI kALajI rAkhavI joIe, ane sAdhusaMsarga thaI gayuM hoya te tene tatkAla tyAga karI devAmAM acakAvavuM nahi joIe, eTale sAdhujananI sevA dvArA je puNyAtmAo pitAnA sAcA kalyANane sAdhavAne IcchatA hoya, teoe te pahelAM sAdhutA pratye ja haiyAnA bahumAnavALA banavuM joIe ane Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH sAdhutA pratye haiyAnuM bahumAna hoya te sAdhujano pratye haiyAnuM bahumAna pragaTe che. sAdhujane zAnuM pratipAdana kare? - sAdhusevAnA pAraMparika phalo to ghaNA che, yAvata mokSa e paNa sAdhusevAnuM pAraMparika phala che, paraMtu hAla ApaNe sAdhusevAthI tatkALa "maLanArAM phalone joIe, sAdhu sevAthI sauthI paheluM tAtkAlika phaLa te e maLe che ke-nirantara zubha evA upadezanA zravaNane yoga thAya che, sAcA sAdhujano upadeza ApavAmAM konA vacanonuM pratipAdana kare ? zrI vItarAga ane sarvajJa evA je parama AtmAoe kahelA uttama vacano te ja vacanonuM pratipAdana sAcA sAdhujana kare. mumukSu banelA AtmAo bahu bhaNelA na hoya te paNa je buddhizALI hoya che, te teo samajI zake che ke "je AtmAonuM citta rAga ane dRSathI haNAeluM hoya athavA te je AtmAo paripUrNa jJAnane dharanArA na hoya, tevA AtmAo kevaLa svataMtrapaNe nija buddhithI kahelA vacana upara, sAcA khoTAnI parIkSA karyA vinA vizvAsa mUkI zakAya nahI, kAraNa ke rAga dveSa ane jJAnanI ochapane aMge bhUla thavAno saMbhava che" AvuM bhaNelA evA paNa buddhizALI mumukSu AtmAo samajI zake, te sAdhujano A vAtane samajI zake nahI, e bane ja zI rItie ? sAcA sAdhujano te samaje ke kahevA lAyaka, sAMbhaLavA lAyaka, samajavA lAyaka, jIvanamAM AcaravA lAyaka ane sadA raTaNa karavA lAyaka je koInA paNa vacana hoI zake, te te zrI vitarAga ane sattA banelA parama AtmAoe kahelA uttama vacano ja hoI zake. AvuM samajanArA sAdhujano jyAre jyAre upadeza Ape tyAre tyAre pratipAdana te zrI vItarAga ane sarvisa banelA parama AtmAoe kahela uttama vacanonuM ja kare. sAdhusevAnA yoge jIvane nirantara A ja upadeza sAMbhaLavAne mATe maLe. eTale samaya ApaNe sAcA sAdhujanonI sevAmAM rahIe, teTalo samaya Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheThe vyAkhyAne ApaNane sAMbhaLavAne maLe to te AvA ja vacano sAMbhaLavAne maLe, ane nukazAnakAraka evuM ekapaNa vacana sAMbhaLavAne maLe nahi. zubha upadezathI jJAna ane cAritra maLe A upadeza sAMbhaLavA maLe, enuM pariNAma zuM Ave? jJAna paNa maLe ane cAritra paNa maLe zuM tyajavA lAyaka che, tenuM paNa jJAna thAya, zuM AcaravA lAyaka che tenuM paNa jJAna thAya ane zuM mAtra jANavA lAyaka che tenuM paNa jJAna thAya. tyajavA lAyaka zuM che ane grahaNa karavA lAyaka zuM che enuM jJAna thavAthI, tyajavA lAyakane tyajavAne mATe ane grahaNa karavA lAyakane grahaNa karavAne mATe paNa utsAhita banAya. Ama mokSamArganA svarUpanuM jJAna paNa thAya ane mokSamArgane sevanArA paNa banI zakAya. mokSamArganA svarUpanuM jJAna thAya ane mokSamArgane sevavAnuM mana paNa thAya, paraMtu evA badhA ja AtmAo tatkAla mokSamArganA ekAnta ArAdhaka banI zaktA nathI. mokSa je meLavavA lAyaka che. ema lAge ane mokSane meLavavAne je sAce mArga che, te mArga upara evI zraddhA thaI jAya ke mAre mATe sevavA lAyaka. te A ja mArga che, chatAM evA badhA ja AtmAo tatkAla cAritradharmane sevanArA banI zakatA nathI. je kAMI nukazAnakAraka lAge tene badhA tarataja tajanArA banI zake ane je kAMI hitakAraka lAge, tene badhA tarata ja sevanArA banI zake AvuM banI zakatuM nathI. tyajavA lAyaka chuM ane grahaNa karavA lAyaka zuM enI sAcI samaja hoya ane e tyajavA lAyakane tyajavAnI tathA grahaNa karavA lAyakane grahaNa karavAnI vRtti paNa hoya, te chatAM paNa e vastune amalI banatAM aTakAvanAra karma hoI zake che. evA karmane zrI jaina zAsananI paribhASAmAM "cAritramehanIya karma kahevAya che. e cAritramehanIya karmanA kSayopazamAnA yoge ja mumukSa ane zraddhALu AtmA, tyajavA mane tyajanAra, grahaNa karavA gyane grahaNa karanAre banI zake che. mumukSu ane zraddhALu evA paNa AtmA Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 paryuSaparvanAM lekhAMkaH onuM jyAM sudhI e cAritramehanIya karma joradAra hoya che tyAM sudhI mumukSu ane zraddhALu evA paNa AtmAo, pitAnI tyajavA yogyane vijavAnI ane grahaNa karavAnI eTale ke pApanA hetuone tyajI vAnI ane dharmanA hetuone ja sevavAnI abhilASAne amalI banAvI zakatA nathI. mokSanI IcchA che ane mokSane mATe je upAya sevavA lAyaka che tenI zraddhA paNa che, paraMtu cAritramohanIya karma e zraddhAne amalI banAvAmAM antarAya kare che. A cAritramohanIya karma paNa sAcA sAdhujananI nirantara haiyAnA bahumAnapUrvaka sevA karavAnA yoge, kSayapazAdine pAmI zake che ane ethI jIvane cAritra dharmanI prApti thAya che. AthI ja sAcA sAdhujane dvArA devAtA upadezane zubha kahevAmAM Ave che. je upadeza ekSanuM kAraNa bane ane jyAM sudhI mokSa na maLe, tyAM sudhI AtmAnA abhyadayanuM kAraNa bane, tene upadeza e vastutaH zubha upadeza che. ' dharmacArI AtmAnuM darzana nirantara zubha upadezanI prApti e jema sAdhusevAnuM phala che, tema dharmacArI AtmAonuM darzana-e paNa sAdhusevAnuM tAtkAlika phala che. je AtmAo hiMsAdi pApanA hetuone sadAne mATe sarva prakAre tyajI cUkayA hoya ane ahiMsAdi dharmanA hetuone sevavAmAM ja mana, vacana ane kAyA e traNeya yogone upacAra karatA hoya evA je AtmAo e ja vastutaH dharmacArI AtmAo che. sAcA sAdhujane sivAya koI ja A dharmacArI heI zake nahi. uttamamAM uttama gRhastha paNa eTalo dharmacArI hoI zakatuM nathI, e pApacArI te heya che ja. evA pApacArI gRhastho paNa jyAre sAdhujanonI pAse AvyA hoya, tyAre te sAmAnyataH dharmacArI ja hoya. eTale je puNyAtmAo sAdhusevAmAM rakta banyA hoya, te puNyAtmAone azubha darzana thatuM nathI ane dharmacArI AtmAonuM zubha darzana thayA ja kare che. tame kahezo ke dharmacArI AtmAonA darzanathI Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTha vyAkhyAne 89 che lAbha ? enI sAme tame pote ja eTalo vicAra kare che ke je koI vastunuM koI paNa vyakitanuM tamane darzana thAya che, te tethI * tamArA mana upara koI asara thAya che ke nahIM ? AMkha AnaMda athavA duHkha anubhave ethI mana paNa AnaMda athavA du:kha anubhave ane AgaLa vadhIne kahIe te bIjI Indriye paNa koIka ne koIka prakAranuM jora kare, AvuM bane ke nahI ? A te tamArA pitAnA anubhavane viSaya che. manane gamatI cIjanuM darzana sparzana ane sevana tathA manane nahI gamatI cIjanuM darzana, sparzana ane sevana manobhAvanI zAMti-azAMti Adi upara keTalI badhI asara kare che ? AthI te paramAtmAnI mUrtinA darzananuM te sAdhujanene mATe paNa vidhAna che, jyAre grasthAne mATe te paramAtmAnI mUrtinA darzana, sparzana ane sevananuM vidhAna che. manane azuddha bhAvathI mukta banAvavAne mATe ane manane zuddha bhAvomAM javAne mATe, e paNa eka parama Alambana che, te vakhate jIva paramAtmAnA ane potAnA svarUpanA cintanamAM utarIne5ramAtma svarUpane pAmavAne mATe prayatnazIla banavAnI preraNA meLavI zake che. AvI ja rItie, dharmacArI AtmAonuM darzana paNa pApanA hetuone sevavAnI vicAraNamAM nimitta bane che. uparAnta, e dazana AtmAne pitAne dharmacArI banavAne mATe utsAhita banAve che. A je AvA dharmacArI banI zakyA che to huM kema dharmacArI banI zake nahi ? evo vicAra paNa dharmacArI AtmAonA darzana yoge utpanna thavA pAme che. dharmacArI AtmAonA darzanane sAce je mokSamArga che. tenA upara mumukSu AtmAone zraddhA pragaTe che ane je AtmAo zraddhALu hoya che, teonI zraddhA nirmala banyA kare che. vinayagya sthAne vinaya A uparAnta, kSamArganA prarUpaka zAstrae je je sthAnoe vinayane AcaravAnI jarUra darzAvI che, te te sthAnoe vinayane Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMka: AcaravArUpa phala paNa sAdhusevAnA yoge prApta thAya che. vinaya eTale haiyAmAM bahumAna sAthe hAtha joDIne mAthuM namAvavuM, e vigererUpa kriyA. vinaya je je sthAne je je rItie karavA je te te rItie te te sthAne sAdhuo vinaya karatA ja heya. sAdhujane te vinayanI mUrtisamA heya, sAcA sAdhuo paramAtmAna, gurune . vaDila sAdhujanono, jJAna tathA cAritrano ane jJAna tathA cAritranA sAdhano Adino vinaya AcaranArA hoya ane e joIne sAdhusevA karanArane kyAM che ke vinaya karavuM joIe, e khyAla Ave che temaja te te sthAne vinaya karAve evo te te sthAna pratye haiyAnA bahumAnabhAva pragaTe che. A vinaya paNa jJAna, cAritrano ane krame karIne paramAtmapadano prarUpaka banI zake che ane te sAdhusevAnA yoge sahelAIthI pAmI zakAya che. suguru ane guru nirantara zubha upadeza, dharmacArI AtmAonuM darzana ane sthAne vinaya, e sAdhusevAnuM meTuM phala che. A vAta tamane gamI jAya, te tame evA sAdhujanonI sevA karavAnuM ja che ke je sAdhujanonI sevAnA yoge A traNa prakAranA phaLanI prApti thAya. je sAdhujana zrI vItarAga ane sarva evA parama AtmAoe darzAvela mokSamArgathI viparIta mArgano upadeza Apate hoya, e parama AtmAoe kalA vacanonuM pratipAdana karavAne badale, e parama AtmAoe niSedhelA vacanonuM ja pratipAdana karate heya; e sAdhujana vastutaH susAdhu nathI, paNa kusAdhu che. e ja rItie, je sAdhu ekAte dharmacArI banele heya nahi ane pApacArI paNa hoya, te sAdhu paNa vastutaH susAdhu nathI paNa musAdhu che. sAdhu jema manIndra pravacanano pratipAdaka hovo joIe, tema dharmacArI paNa hovo ja joIe. ane sAthe sAthe sAcA muktimArganA darzaka dharmazAstroe je sthAne je je prakAranA vinayane AcaravAno kahyo che. te te sthAnoe vinayane AcaranAra Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThe vyAkhyAne 91 paNa joIe ja. te sthAnoe vinayano abhAva e sAdhupaNAne mATe kaMlakarUpa che, temAMya je te te sthAno pratye haiyAmAM sAce bahumAnabhAva ja na hoya, te e sAdhu sAdhuveSane dharanAra hovA chatAM paNa susAdhu nathI paNa musAdhu che. samayagdarzana A vAtamAM paNa mumukSu ane zraddhALu AtmAoe bahu ja cakora banavuM paDaze. mumukSu AtmAoe te zraddhALu banavAne mATe A vAtamAM khAsa sunizcita matavALA banavuM joIe. devatattva gurUtatva ane dharmatattva e tatvatrayImAM gurUtattvanuM sthAna amuka apekSAe bahu ja mahatvanuM che. devatatvanI ane dharmatattvanI pichAna saddaguruo dvArA thAya che. zrI vItarAga ane sarvajJa evA parama AtmAonA virahakALamAM, moTo AdhAra gurutattva upara che. gurutattva bagaDe, te devatatva pratyenI ane dharmatattva pratyenI buddhi viparyAsane pAme, emAM navAI pAmavA jevuM kAMI nathI. sAce zraddhALu eTale ke samyagdaSTi AtmA te ja kahevAya che ke je AtmAe mokSanA AzayathI kudevano, kuguno tathA kudharmano tyAga karavApUrvaka sudevano, suguruno ane sudharmanI svIkAra karyo hoya. devamAM vastutaH kudeva hotA ja nathI, paraMtu deva tarIke paMkAnArA ane pUjanArAomAM kude paNa haI zake che. gurumAM vastutaH kuguru hatA ja nathI paraMtu guru tarIke paMkAnArA ane pUjanArAomAM kuguruo paNa hoI zake che. eja rIte dharmamAM vastuta: kudharma hete ja nathI paraMtu dharma tarIke oLakhAtA ane sevAnA mArgomAM kudharmo paNa hoI zake che. AthI mumukSa banelA AtmAoe khUba ja parIkSaka banI javuM joIe. koIpaNa devane deva tarIke svIkAratA e jovuM ke e vItarAga ane sarvajJa che ke nahI ? je vItarAga ane sarvajJa nahI te sudeva nahI, suguru ane kugurunI vAta te hamaNAM ja ApaNe AnI uparanA phakarAmAM vicAra AvyA. dharmanI bAbatamAM te TUMkamAM ema kahI. zakAya ke-zrI vItarAga ane sarva evA parama AtmAonI AjJA Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMka, e ja sudharma che ane je dharma zrI vItarAga ane sarva evA parama AtmAoe kahela na hoya te kudharma che. A rItie vicAra karIne mokSanA AzayathI kudevAdine tyAga kare ane sudeveno svIkAra kare e jIvanuM samyagUrNana che. atra devatatvanA saMbaMdhamAM thoDAka vadhu khulAsAnI AvazyaktA che. deva, vItarAga ane sarvajJa heya ja emAM be mata nathI paraMtu saghaLAya vItarAga ane sarvajJa banelA AtmAono samAveza devatatvamAM thatuM nathI. devatatvamAM saghaLA ja muktAtmAono samAveza thAya che, paraMtu je AtmAo vItarAgane ane sarvajJapaNAne pAmyA bAda jyAM sudhI saMdeha vicaratA hoya tyAM - sudhI te AtmAo paikI je mokSamArganA svataMtra prarUpaka ane dharma tIrthanA sthApaka AbhAo heya che te AtmAo devatatvamAM gaNAya che, jyAre bAkInA zrI vItarAga ane sarvajJa banelA AtmAono samAveza gurutattvamAM thAya che. prANI mAtra pratye mitrI bhAvavALA banavuM joIe zuddha mokSamArganA sAcA ArAdhaka eTale ke dharmacArI banavAne mATe mumukSu AtmAoe jema sadA sAdhujanonI bahumAnapUrvaka sevA karanArA banavAnI jarUra che, tema maitrI bhAvanA abhyAsavALA paNa banavAnI jarUra che. mitrIbhAva eTale pratyupakArathI nirapekSa evo prItibhAva, prANI mAtra pratye pratibhAvavALA banavuM joIe ane koI paNa prANI taraphathI potAnA e prItibhAvanA badalAnI apekSA nahi rAkhavI joIe. eTale je ApaNuM pratye prItibhAvavALo hoya, tenA pratye ApaNe prItibhAvavALA banavuM ema nahi, paraMtu ApaNe pratye je aprItibhAvavALo hoya tenA pratye paNa ApaNe te pratibhAvavALA ja banavuM. A maitrIbhAvamAM A mAro ane A mATe nahIM evo paNa koI bheda pADavAno nahIM temaja A te pazu che, A te paMkhI che e e paNa kaI bheda pADavAno nahIM. sUkSmamAM sUkSma dehane dharanAra chava hoya te paNa tenA pratye prItibhAvane dhAraNa karavAno A mitrIbhAva kAMI sahelAIthI AvI zakatuM nathI eTale Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThe vyAkhyAne ja A maitrIbhAvane lAvavAno, abhyAsa karavAno. A rItie roja maiitrIbhAvane lAvavAno abhyAsa karate karate AtmAno zreSarUpa agni zamI javA pAme che, kAraNa ke maitrIbhAvane lAvate lAvate AtmAmAM samAna bhAva pedA thavA pAme che. vairabhAvavALA AtmAo mokSamArganI sAcI ArAdhanA karI zaktA nathI. koInA paNa akalyANanI bhAvanA rahe nahi ane saunA kalyANanI bhAvanA Ave, tyAre ja sAcA dharmacArI banI zakAya che. doSabhAva upazamI jAya ane maMtrI pragaTavA pAme. tyAre ja zuddha ahiMsAmaya dharmanuM sundara prakAre pAlana thaI zake che, mATe mumukSuoe A guNa keLavavuM e paNa jarUrI che. bAhya sagAne tyAga paNa parama upakAraka mumukSuoe trIjo guNa je keLavavA lAyaka che, te mamatvanA tyAgano che. dhana dhAnyAdi je parigraha che teno temaja saMsAranA je je padArtho upara ane je je vyaktio upara mamatvano bhAva che te paNa tyAga karavo, e mokSamArganI ArAdhanA karavAne mATe jarUrI che. A guNane mATe AtmAe bAhya saMjogono tyAga karavAno che. anukULa evA paNuM bAhya saMjogo, saravALe te, dukhanA ja kAraNarUpa che e vAta ApaNe vicArI AvyA chIe. mumukSu banelA AtmAne bAhya saMjogo dvArA bhogavatA sukhAbhAsamAM rasa rahetA nathI. ene te Atmika sukhano anubhava kare che. mumukSane upadhijanya nahi, paNa upAdhirahita sukha khape che. bAhya saMjoge, e pote ja upAdhirUpa che ane anekavidha upAdhionA janaka che. bAhya saMjogono vega mitrIbhAvamAM paNa vikSepa upajAvanAro bane che ane sAdhu sevAmAM paNa vikSepa upajAvanAra nIvaDe che. have te mumukSu AtmAe AMtarika saMge upara dhasAro karavAno che e mATe eNe pahelA zakya eTalo bAhya saMgano tyAga karavo joIe. bAhya saMgono tyAga karIne sothI moTo lAbha te e thAya che ke-AmAnI je tRSNa che eTale Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH ke levAnA che, te krame karIne nAza pAme che. viSayano saMga, e. jIvanI bhavAsanAne udhaka che. viSayano saMga na hoya te tethI lobhavAsanAne zera karavAnI jagyA maLatI nathI ane mumukSu AtmA saMga mAtrathI rahita bhAvanAmAM ramata hoya che, eTale pahelA lobhavAsanA kAbUmAM AvI jAya che, tene udhaka sAmagrI nahi maLavAthI te nirbala banI jAya che ane jIvanI saMga rahita banavAnI bhAvanAnA jorathI te aMte sarvathA naSTa paNa thaI jAya che. Ama bAhya saMgeno tyAga paNa mumukSu AtmAone mATe khUba ja upakAraka nIvaDe che, tRSNa e evI bhayaMkara vastu che ke ene upakArI mahApuruSo saghaLAya doSonI jananI tarIke ane saghaLAya guNenI ghAtinI tarIke oLakhAve che. tRSNAne AdhIna banela chava taka maLatAM doSane seve nahi te kahI zakAya nahI, ane ethI jo pahelAM tenAmAM koIpaNa guNa AvyA hoya te te nAza pAmI jAya ane je guNa na AvyA hoya te tRSNa paNa guNane AvavA de nahi, AthI mokSamArgane sevavAne mATe mumukSu AtmAone mamatvano tyAga karIne saghaLAya bAhya saMgeno tyAga karavAne mATe Udhata banavuM joIe. bahu sAvadha AbhAone paNa bAhya saMdhanA aMzo koI koI vAra bahu bhayaMkara rItie tRSNAnA AvartamAM ghasaDI jAya che, eTale jeoe zakya hoya teoe te jema bane tema bAhya saMgeno sarvathA tyAga karavo joIe ane jyAM sudhI evA sarvatyAgI na banI zakAya tyAM sudhI jeTalA bAhya saMjogane tajAya teTalA bAhya saMgane tajIne ane zeSa bAhya saMgane tajavAnA prayatnamAM rahIne jeTalA bAhya saMga hoya tenA pratyenA mamatva bhAvathI mukta banyA rahevAno prayatna karavA joIe. mumu banelA je puNyAtmAo A traNa guNane sArI rItie sevanArA bane che, teo mokSamArganA jJAtA tathA mokSamArganA pAlaka banIne aneka AtmAone mokSanA mArge doranArA banavA sAthe pitAnA mokSane meLavanArA bane che ane sadAkALane mATe saMpUrNa sukhI banI jAya che. Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka sAtamA zrI jaina zAsanamAM pardhAnuM vidhAna enA ArAdhana dvArA AtmAne kama~thI mukti maLe e mATe ja karAyuM che magalanI IcchA saune che, paraMtu sAcuM ma'gala Atmazuddhi upara AdhAra rAkhe che, zrI paSaNAM patra e zreSTha parva che zrI paryuSaNA pa e koi pava che, kAraNa ke karmanA mane bhedavAnuM jevuM sAmarthya zrI pa`SaNA pa mAM che, tevu sAmarthya anya kAi paNa pamAM nathI. vItarAga ane sarvajJa banIne dharmatInI sthApanA karazrI nArA parama AtmAoe jagatanA jIvA-jIvAdi saghaLAya padArthonA svarUpanuM varNana karyuM che paraMtu pratipAdana te eka mAtra meAkSa mAnu N ja karyuM che. sukha kayAM kayAM che, jyAM sukha che tyAM keTalA pramANamAM sukha che, te sukha paNa kevA kevA prakAranuM che ane te te sukha kone kayA upAye maLI zake che tenu, temaja du:kha kayAM kayAM che, jyAM du:kha che tyAM keTalA pramANamAM du:kha che, te du:kha paNa kevA prakAratuM che ane te te duHkha kAne kayA kayA kAraNe maLe che tenu paNa e tArakAne e tArakA sana hovAthI paripUrNa jJAna hatuM, AthI ja Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM lekhAMka duHkhanA daMSI ane sukhanA arthI evA jagatanA jIvone, e tArakoe eka mAtra mokSamArganI sAdhanA karavAne ja upadeza Ape che, duHkhane sarvathA abhAva ane te sAthe sukhanI paripurNatA e vinA mekSa saMbhavI zake evI vastu ja nathI. jagatamAM koI jIva e nathI ke jene duHkha kharekhara gamatuM hoya, ane sukhanI abhilASA paNa jene nathI. abhilASA hoya ane sukhanI abhilASA na hoya, e paNa zakya ja nathI. jagatanA cha duHkhathI rIbAya che. ane sukha mATe taraphaDIyA mAryA kare che. A rIbAmaNInI ane taraphaDIyA mAravAnI duHkhamaya hAlatane anta Ave e mekSa vinA asaMbhavita hevAnA kAraNe ja, e parama AtmAoe mokSamArganuM pratipAdana karyuM che. e tArakoe jagatanA svarUpanuM je varNana karyuM che, te varNana paNa e mATe ja karyuM che ke, je kaI jagatanA svarUpane sAce jJAtA bane. tene pitAnA mokSane sAdhavAnI IcchA thayA vinA paNa rahe nahi ane jagatanA saghaLAya che mokSane ja pAma-evI IcchA thayA vinA paNa rahe nahi. jenA haiyAmAM A prakAranI IcchA janmatI nathI, te game teTaluM bhaNelo hoya, te paNa te vastutaH ajJAna che. te tattvajJAnI paNa sAce tatvajJAnI nathI ja, ke jenA haiyAmAM pitAnA mokSanI IcchA nathI temaja sarva che mokSane pAme-evI IcchA nathI bhaNatara e jAdI cIja che ane jJAnanuM haiyAmAM pariNamana e jAdI cIja che. jJAnanuM haiyAmAM pariNamana thavuM joIe ane te paNa samyak prakAre pariNamana thavuM joIe, Aje tattvanA jJAtAo ghaNA ochA che, paraMtu tattvanA jJAtAomAM paNa evA AtmAo bahuja thaDA che, ke jeonA haiyAmAM tattvabhUta padArthonuM jJAna samyapha prakAre pariNamyuM hoya, va, ajIva Adi tanA svarUpanuM yathAsthita jJAna, haiyAmAM jyAre samyapha prakAre pariNamanane pAme che, tyAre te jJAna jJAnanI koTimAM gaNAya che. e vinA te, tanA svarUpanuM jJAna paNa ajJAna agara te Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtame vyAkhyAne 97 mithyA jJAnanI TimAM gaNAya che, jJAna paNa jJAnanI koTimAM gaI tevuM che ke nahi enI parIkSAne A ja upAya che ke "mokSanI IcchA che ke nahi ?" mokSanI IcchA hovA chatAM paNa jJAna ajJAna keTinuM hoI zake che ane tenuM kAraNa chavAivAdi padArthonuM je sAcuM svarUpa tene sAce khyAla nahi he ane tenA svarUpane ulaTo khyAla have e che. eTale vAvAdi padArthonA sAcA jJAnanI paNa AvazyaktA che ane te jJAna kyAmAM samyapha prakAre pAraNamana pAme tenI paNa AvazyaktA che. A jJAna sAthe jyAre tene anurUpa vartanane suga thAya tyAre ja mokSanI prApti thaI zake che AthI ja upakArIoe mokSamArganA svarUpane varNavatAM pharamAvyuM che ke samyagda najJAnacAritrANi mokSamArga: evIja rItIe jJAnakriyAlyAM mokSa: ema paNa kahevAmAM AvyuM che samyagdarzana vinAnuM jJAna paNa ajJAna ane samyagdarzana vinAnuM cAritra paNa kAyakaSTa kema ? sAcuM jJAna ja te kahevAya ke je jJAna dvArA je jevuM hoya tevuM ja jaNAya, ane sAcuM cAritra paNa teja kahevAya, ke je sampaga jJAna pUrvakanuM heya. samyadarzana, samyajJAna ane samyapha cAritra-e traNano yoga, e mokSa mArga che ema kahevA pAchaLa paNa Aja Azaya che, ane "jJAna tathA kriyAthI mokSa-ema kahenArA upakArioe paNa samyagdarzanavALA jJAnane ja jJAna kahIne tevA jJAnathI ane te jJAnane anurUpa vartanathI mokSa che ema pharamAvyuM che. mokSanI prApti nathI ekalA jJAnathI ke nathI ekalA cAritrathI. jJAna ane cAritrane sundara yoga thAya, te ja enA dvArA jIva mokSane meLavI zake, AthI mumukSu AtmA e vAvAdi padArthonA svarUpane yathAsthitapaNe jANavAno prayatna kare joIe ane e jJAnane pitAnA mana vacana kAyAne vegamAM amalI banAvavAne mATe prayatnazIla banavuM joIe, A jJAna ane A cAritranI prApti thAya e mATe sAdhusevA Adi traNa guNo Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 paryuSaNa parvanA lekhAMka meLavavA joIe. jenI vAta ApaNe karI AvyA. jJAna ane kriyAthI mukti samyajJAnapUrvakanuM cAritra saMyamamaya ane tamaya hoya che. mokSa pAme ene artha e che ke AtmAne sakala karmonA yogathI sarvathA rahita banAvI deve. sAdhanA dvArA AtmAnA svarUpane pheravavAnuM nathI, paNa AtmAnA svarUpane pragaTAvavAnuM che. karmanA yogane laIne AtmA atyAre vibhAvadazAne anubhava karI rahyo che eja AtmA karmanA yogathI rahita banI jAya eTale svabhAva zAne anubhava karanAre bane. AtmA kevaLa svabhAva dazAne ja anubhava karanAro bane pachI te kAMI karavApaNuM rahetuM ja nathI. ApaNe mahenata te vibhAvazA TaLe e puratI ja karavAnI che. vibhAvadazAnuM mULa kAraNa karma che. AtmAnI sAthe karmano yoga eja AtmAnI vibhAvadazAnuM mULa kAraNa che. eTale karmane vega jAya tenI sAthe vibhAvazA paNa jAya. AthI mumukSu AtmAoe navA karmane yoga thavA pAme nahi, tathA junA karmone yoga naSTa thaI jAya e mATe ja jJAna ane kriyAne upayoga karavAnuM che. jJAna ane kriyA dvArA navA karmonA vegane aTakAvI zakAya che. ane prAcIna karmone AtmAthI vikhuTA pADI zakAya che. saMyama navA karmone AvatA aTakAve che ane tapa prAcIna kamone AtmAthI vikhuTAM pADI de che. paNa te saMyama ane te tapa je samyaggAne karIne sahita heya te ja te AvA suMdara pariNAmane nipajAvI zake che. A rItIe jJAnanI ane kriyAnI upAsanAmAM paNa sAdhusevA, maitrIbhAva ane bAhya aMgene tyAga bahu sArI rItie upakAraka nivaDe che. zrI paryuSaNa parva jevuM kaI parva nathI tenuM kAraNa A rItie mokSamArganI upAsanA karavAmAM je rakta banelA AtmAone mATe tathA ekAnta mokSamArganI ja upAsanA karanArA banavAnI abhilASAne se tA AtmAone mATe, ananta upakArI ana Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtame vyAkhyAne nazAnA parama puruSoe aneka parvone paNa upadezyA che. e parvanA divasomAM mumukSu AtmAoe vizeSa ullAsathI viziSTa prakAre mokSa mArganI ArAdhanA karavAnI hoya che. varSamAM AvatA aneka parvomAMnuM eka zrI paryuSaNa parva che, paraMtu A parvane parvAdhirAja kahevAya che. zrI. paryuSaNa parvane aMge upakArI mahApuruSe pharamAve che ke;- parvANi bani sati, proklAni zrIjinAgame; paryuSaNasama nAnyata, karmaNAM marmabhedakRta 1 | eTale ke-zrI jinAgamamAM parvo ghaNuM kahelA che. paraMtu te pavamAM je zrI paryuSaNa parva che, tenA jevuM karmonA bheda karanArUM anya koI parva nathI. A uparathI e vAta paNa samajI zakAya tema che ke, zrI jana zAsanamAM je parvonuM ArAdhana karavAnuM upadezAyuM che tenI pAchaLa ka hetu rahe che, temaja zrI jinAgamamAM ghaNuM parvomAM paNa zrI paryuSaNa parvane sarva parvomAM ziromaNIbhAvane bhajanAruM kahevAyuM che, te kayA hetuthI kahevAyuM che, e vAta paNa A uparathI ghaNuM ja sundara rItie spaSTa thaI javA pAme che. mumukSa AtmAo parvonuM ArAdhana karavA dvArA, pitAnA AtmAne vaLagelA karmasamUhane vidArI zake, e mATe ja zrI jaina zAsanamAM parvonuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. ane mumukSu AtmAone pitAne vaLagelA karma samUhane vidAravAne je Azaya, te Azaya suMdaramAM suMdara rItie bara AvI zake evuM sAmarthya zrI paryuSaNa parvanI yathAsthita ArAdhanAmAM raheluM che, mATe ja zrI paryuSaNa parvane parvAdhirAja kahevAya che. AthI e ja phalita thAya che ke-je AtmAo pitAne vaLagelA karma samUhane vidAravAne IcchatA hoya te AtmAoe haMmezane mATe zuddha mokSa mArganI ArAdhanA kadAca na thaI zake te paNa, ane zrI jinAme pharamAvelA sakala parvomAMthI amuka parvonI ke e parvo paikInA bIjA eka paNa parvanI ArAdhanA karavA dvArA mokSamArganI ArAdhanA kadAca na thaI zake te paNa Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 paryuSaNapa nAM lekhAMkaH dareka mumukSu AtmAoe zrI paryuSaNA patranI tA avazya ArAdhanA karavI joie. ArAdhanA karavAnA bhAva tA sadAne mATe ane sakala pAne mATe joie. paraMtu A eka evu pa` che ke A parvanI te avazya ArAdhanA karavI joie, AthI ja jaina samAjamAM vabharamAM AvatA saMkhyAbaMdha parvo paikI khInna parvamAM je utsAha ane ullAsa nathI jaNAto, te utsAha ane ullAsa A zrI paryuSaNApamAM jaNAya che, rUDha evA paNa dhA`ika kulAcArAmAM hamaNAM hamaNAM ghaNI mandatA AvI javA pAmI che. ane parvAdhirAjanuM ArAdhana paNa e asarathI mukta rahevA pAmyuM nathI, tema chatAM paNa hajIya jaina samAjamAM anya sarvo paryAM karatAM A parvAdhirAja tarapha lakSya doravAeluM rahe che. A rItie jeo kaLAcArane aMge paNa ArAdhanA kare che, teo jo A parvAdhirAjanI mahattAne samajane yathAyeAgya rItie ArAdhanA karavA mAMDe, te A parvAdhirAjanI ArAdhanAmAMthI kramazaH sarva padmanI ane sava divaseAe ArAdhanA karanArA anI zakAya e zakya che. kabyAnA hArdane lakSamAM le anya sa` parvonA karatAM zrI paryuSaNA pamAM karmonA mamtA bheda karavAnuM sAmarthya vizeSa che. te kayA kAraNe vizeSa che. Se vAta vicAravA jevI che e vAtane samajavAne mATe zrI paSaNA pate aMge jJAnioe avazya karaNIya evA je kavyo kahyA che teno vicAra karavA joie, zrI paryuSA parvate aMge avazya karaNIya evA kavyonA hArdane jo barAbara lakSamAM levAmAM Ave te jarUra samajAya ke A parvAdhirAjamAM karmonA mano bheda karavAnuM addabhuta sAmarthya che. vAta e che ke mAtra kulAcArane avalakhIne gatAnutikaNe ja e ka byAne karAya te enA yAge AtmAne je vAstavika kATIne lAbha thavA joie te thAya nahi, bAkI vidhipUrvaka ane bhAvapUrvaka jo A kabyAne karAya, teA enA yoge AtmAne apUrva kAMTIne Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtame lAbha thayA vinA rahe nahi. paryuSaNA pa divasa te ekaja che paryuSaNA e paNa eka AcAra che. Acelakatha Adi za prakAranA AcAro che. sAdhuone mATenA dA prakAranA e AcAra paikI 'paryuSaNa! ' nAmanA je AcAra che, temAM sAdhuone lagatA vAsa saMbaMdhI AcArane paNa samAveza thAya che, ane vArSika panA paNa samAveza thAya che. A vArSika parva pahelAM bhAdaravA zuda pAMcame niyata hatuM, paraMtu yugapradhAna AcArya bhagavAna zrImat kAlikasUrIzvarajI mahArAjAe sa`ogavazAt bhAdaravA suda ceAthe A vArSika pane niyata karyuM ane tyArathI mAMDIne bhAdaravA suda ceAthe vArSika pava manAya che. A eka ati mahattvanA pheraphAra che, paraMtu A pherakAra pAchaLa ghaNuM rahasya raheluM che. eka rALa, ke je zrAvaka hatA ane vArSika panuM ArAdhana karavAne icchatA hatA, teNe potAnI muzkelInA kAraNe yugapradhAna AcArya bhagavAna zrImat kAlikasUrIzvarajI mahArAjAne vinaMtI karI ke bhAdaravA zuda pAMcamanA khale bhAdaravA zud chanA dIvase paryuSaNA karavAnI kRpA karo ! Se vinaMtInA uttaramAM, AcArya bhagavAne karamAvyuM ke paryuSaNA karavAmAM bhAdaravA zuda pAMcamanI rAtrine ulla'ghI zakAya ja nahi, AthI rAjAe vinaMtI karI ke anAgata catuthI e paryuSaNa karavAnI kRpA karo ! bhAdaravA suda pAMcamanI apekSAe bhAdaravA suda chaThTha atikramita kahevAya ane bhAdaravA suda cotha anAgata kahevAya, yugapradhAna AcArya bhagavAnane rAjAnI vinaMtIne svIkAra karavA vyAjabI lAgyA ane teezrIe rAjAnI vinaMtine svIkArIne paryuSaNA parvanA divasa tarIke bhAdaravA zuda cethane pravartAvI. tatkAlIna sa sAdhuee paNa tete anumati ApI, A pheraphAranA yoge ceAbhAsI, ke je pahelAM pUnamanI hatI. te caudaze pheravavI paDI Aje ghaNA evA bhramamAM che ke-vArSika pa game te divase thai zake, jyAre karIe tyAre lAbha ja che. kharekhara, emaja hota to yugapradhAna vyAkhyAnA 101 Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH AcArya bhagavAna zrImata kAlikasUrIzvarajI mahArAjA te varSe bhAdaravA zuda chaThe paryuSaNA karI leta. ane pachI pAchA bhAdaravA suda pAMcame saMvatsarI parva karavAnuM jArI rAkhata, paraMtu bhAdaravA suda pAMcame Agale varSe saMvatsarI karelI, tethI jema te varSe bhAdaravA suda chaThe saMvatsarI thaI zake tema na hatuM, tema bhAdaravA suda cothe saMvatsarI karyA pachI bhAdaravA suda cothanI rAtrinuM ullaMghI zakAya tema paNa nahotuM, tyAM zAstranI AjJAno savAla hatuM. AthI tyArathI paryuSaNa parva bhAdaravA suda cothe ja niyata thayuM, ane mAsI caudaze niyata thaI. A uparathI tame samajI zakyA haze ke paryuSaNa parva te mAtra eka ja divasa che. paryuSaNuM parvane bhAdaravA suda ane divasa e ATha divasa Ave e rItie pahelAnA sAta dhisone laIne zrI. paryuSaNuM aThThAI gaNAya che. zrI paryapaNuM parvanI aThThAI ATha divasanI che, paNa zrI paryuSaNa te eka ja divase ane te paNa yugapradhAna AcArya bhagavAna zrImata kAlikasUrIzvarajI mahArAjAe jyArathI pheraphAra karyA, tyArathI bhAdaravA zuda the ja che. zrIkalpasUtra zrI paryuSaNa parva Ave chad, maMgala nimitte, zrI kalpasUtra vaMcAtuM ane saMbhaLAvAtuM. zrI sAMvatsarika pratikramaNa karyA bAda, rAtrie zrI kalpasUtranuM vAcana ane zravaNa mAtra sAdhuo puratu ja thatuM hatuM. zrI kalpasUtra sAdhvIone paNa teja divase divasanA bhAgamAM vidhI anusAra saMbhaLAvAtuM hatuM. te kALamAM zrAvaka-zrAvikA saMghane zrI kalpa sUtra saMbhaLAvAtuM paNa nahIM. bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAne nirvANa pAmya, eka mate 980 varSo vyatIta thaye chate ane matAMtare 993 varSo vyatIta thaye chate zrIkalpasUtra sabhA samakSa mahesavapUrvaka AnaMdapura nAmanA nagaramAM vaMcAyuM ane tyArathI AraMbhIne sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa caturvidha zrI saMgha zrI kalpasUtranA zravaNane adhi Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtame vyAkhyAnA 103 kArI banyA che. A rItIe sabhA samakSa zrI kalpasUtra pAMca visAmAM nava vibhAge rUpa nava vyAkhyAnA dvArA vaMcAya che. e pAMca visAmAM pAMcamA divasa bhAdaravA zuda ceAthatAja AvavA joie. bhAdaravA zuda cothanA divasa e ja zrI paryuSAne divasa che ane te divase catuvidha zrI saMdhane mAtra navamuM vyAkhyAna ja nahi saMbhaLAvatAM AkhuMya zrI kalpasUtra mULa saMbhaLAvAya che. A zrI kalpasUtranI racanA, cauda oNnA jJAnane dharanArA yugapradhAna AcArya bhagavAn zrImad bhadrabAhu svAmIjIe karelI che. pratyAkhyAnapravAha nAmanuM je navamuM pUrva temAMthI amuka amuka vastune uddhRta karIne tenA dvArAe mahApurUSe A zrI kalpasUtranI racanA karelI che. AthI A kalpasUtranuM mahAtmya asAdhAraNa kArTinu che, mahApurUSoe zrI kalpasUtranuM mAhAtmya khUba khUba varNavyuM che ane pharamAvyuM che ke jema zrI arihaMtathI parama kAi deva nathI, muktithI parama koI pada nathI ane zrI zatruMjayathI parama koI tItha nathI, tema zrI kalpasUtrathI parama koI zruta nathI. zrI kalpasUtrane sAkSAt kalpavRkSanI upamA ApIne mahApurUSoe pharamAvyuM che ke A zrI kalpasUtra rUpa kalpavRkSanuM khIja bhagavAna zrImahAvIra paramAtmAnuM caritra che, akura zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM caritra che. skaMdha zrI neminAtha bhagavAnanuM caritra che, zAkhAsamUha tarIke bhagavAna zrI RSabhadeva Adi bhagavantAnA caritrA che, puSpo tarIke sthavira evA mahApurUSAnuM vana che, sugaMdha tarIke sAdhu-sAdhvIoe pALavAnI je samAcArI tenuM jJAna che ane meAkSanI prApti e phUla che. AthIja sarvottama pamAM sarvottama sUtra vaMcAya che. bhAvamaMgalathI tatkAla paNa lAbha ane pariNAme paNa lAbha zrI kalpasUtranI ATalI badhI mahattA zAthI? eTalAja mATe ke-zrI kalpasUtramAM deva, gurU ane dharma e traNeyanu" vana che. eka te navamA pUrvamAMthI uddhRta karAelI vastu, ane udhRta karIne sUtrarUpe racanA karanArA caudapUrva yugapradhAna mahApurUSa ane emAM varSoMna Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 paryuSaNa parvanAM lekhakaH deva-gurU-dharmanuM AnA jevuM maMgalamaya ane maMgaLakArI vAMcana ane zravaNa bIjI kaI hoI zake ja nahi. sAmAnya rItie "maMgala' zabdano prayoga kalyANasUcaka arthamAM thAya che, paraMtu sarvottama maMgala to teja kahevAya, ke jenA vege sarvottama koTinuM maMgala sadhAya. jeone koI paNa prakAranI abhilASA che, teone maMgalanI abhilASA te che, che ne che ja. abhilASA hoya ane maMgalanI abhilASA na hoya e banavAjoga nathI. jagatanA jIvo maMgalanA te evA abhilAvI che ke-vAtavAtamAM zakuna zodhe che. kayAMka javuM hoya te dahIM, gaLa vigere khAIne nIkaLe che. e badhA dravyamaMgala che. bhAvamaMgaLa te AtmAnI pitAnI sAcI zuddhi upara AdhAra rAkhe che, AtmAnI pitAnI sAcI zuddhi e ja sAcuM maMgala che ane kadI paNa niSphaLa nivaDe nahi evuM maMgala che AtmAnI zuddhi e pote ja apamaMgala rUpa che. pote apamaMgala svarUpa hovA chatAM paNa bahAranA maMgalane zodhAya, e eka prakAranI ghelachA ja che, paraMtu ajJAna che pAsethI ghelachA sivAyanI AzA paNa zI rakhAya ? pote apamaMgala svarUpa hovA chatAM paNa bahAranA maMgalane zodhe ane bahAranA maMgalanA yoge saphaLatA maLI evuM paNa keTalIka vAra lAge, paraMtu e saphalatA vastutaH te pUrvakRta bhAvamaMgalane ja AbhArI hoya che. puNya vinA saphalatA maLatI ja nathI ane puNya baMdhAya che. kAMIka ne kAMIka dharma karyo hoya te ja eTale jeo sakSma buddhithI vicAraNA karI zake che, teo te samajI ja zake ke bahAranA maMgalane paNa jyAre Abhyantara maMgala eTale ke bhAvamaMgala sahAyaka bane che. tyAre ja te bAhya ma gala maMgalanuM kAraNa banI zake che. evI ja rItie bhAvamaMgalane aMge paNa samajavAnuM che. pUrvakALamAM mahA apamaMgalarUpa bahu pApakarmono saMcaya karela hoya te bhAvamaMgala tatakAla dhAryuM phala ApanArUM na paNa banI zake, vartamAnamAM pate AtmAnI sAcI zuddhinA bhAvamAM ramata hoya, paraMtu pUrva saMcita karela joradAra pApakarmo udayamAM vartatAM heya, te e Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtame vyAkhyAno 105 parama maMgalane AcaranArA puNyAtmAne paNa mahA ApattiomAM mUkAyA karavuM paDe e sahaja che. Ama hovA chatAM paNa bhAvamaMgala pitAnuM phala te Ape ja che. AtmAnI sAcI zuddhinA bhAvamAM ramatA AtmAo e mahAvipattionA kALamAM paNa adbhuta evA samAdhisukhamAM mahAlatA hoya che. bahAranA eTale bIjA che jANe ke Amane mAthe Apattiono pAra nathI ane pote mAne che huM saMpattiothI vIMTaLAI rahayo chuM. kAraNa ke e AtmAone duHkha dukha upajAvI zaktA nathI. paraMtu duHkhanA kAraNa rU5 pitAnA je pApakarmo e rItie AtmAthI vikhUTA paDatAM jAya che. tenAthI e AtmAo sukhane anubhave che. e rItie paNa sukhane anubhava kare che ke-A badhA duHkhe bahu sArA kALamAM AvyA, mArA A pApakarmo je mArA ajJAnAdinA kALamAM udayamAM AvyA hata, te huM ATalo dhIra rahI zakta nahi, durgAnanA dAvAnaLamAM saLagyA karavAnA vadhArAnA du:khane huM jAte UbhuM karata ane duHkhathI trAsIne mana-vacana-kAyA dvArA evI evI pravRttio karata ke bhavidhyamAM mane AnA karatAM paNa kaMI guNa vadhu pramANavALA ane kaMI kALa paryanta Take tevA du:khone ApanArA pApa karmone upArjata ! Aje huM sAvadha chuM ane sAcI zuddhimAM rahI zakuM chuM, tethI A du:kha mane mUjhavI zakatA nathI ane A nimitte mArA bIjA paNa pUrvakAlina thokabaMdha karmo mArA sArA bhAvanA kAraNe, mArA AtmAthI vikhUTA paDI jAya che. bhAvamaMgalanA yoge tatkAla AvA sundara samAdhisukhanI prApti thaI zake che ane pariNAme muktisukhanI prApti thaI zake che. maMgalanA abhilASI AtmAoe AvA ja maMgalanA abhilASI banavuM joIe. maMgalanA vAstavika svarUpane varNavatAM upakArI mahApurUSo pharamAve che ke "mAM bhavAd gAlayati Iti maMgalama" bhava eTale saMsAra, enAthI je AtmAne gALe, tene maMgala kahevAya. maMgala je sAcI rItie maMgaLa ja hoya te, Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 pa SaNapa nAM lekhAMkaH e mAMgaLathI jIvane paraparAe A parama kLa maLyA vinA rahe ja nahi, zrI kalpasUtranuM vAMcana ane zravaNu kharekhara A koTinuM magaLa che, paraMtu zrI kalpasUtranu' vAMcana ane zravaNu karanArAoe, potAnA AtmAne A maMgalane yogya banAvavAne purUSArtha pote ja karavA joie, jaDanI jema ke viparIta bhAvathI athavA teA AdararahitapaNe jo zrI kalpasUtranu vAMcana ane zravaNu karAya te tethI parama phaLa ApavAte samatha evI paNa e kriyA parama phaLadAyinI banI zake nahi. ArAdhanAthI A bhavanI aMdara mukti * zrI kalpasUtranI maMgalamayatA deva, gurU-dharmAMnA vananeja AbhArI che, ane jyAM devatattvane, gurUtattvane ane dharmatattvane kazu ja sthAna hetuM nathI tyAM sAcu` ma`gala hoi zakatuM nathI, meAkSane pamADe enu nAma maMgala, eTale ke eja sAcuM maMgala ' A vAta jo kharAbara samajavAmAM AvI jAya to maMgalabhUta kANu che te samajAI jAya, sAcA magala mATe maMgalabhUtanuM sevana Avazyaka che, sAcA deva ane sAcA gurU e moMgalamUti e che. deva te kahevAya che ke. meAkSane pAmelA hAine AtmAnI parama zuddhAvasthAne pAmelA hoya athavA to je zrI vItarAga ane sana banIne dharmatInA sthApaka banyA hoya. gurU te kahevAya che ke jeoe bAhya sagAne tyAga karyo hoya. ahiMsAdinA pAlaka hoya ane je zuddha evA mokSamArganI ja ArAdhanAmAM mana vacana-kAyAne yAjI cUkayA hoya. AvA deva ane AvA gurU magalamUrti gaNAya. te svAbhAMvika che. zuddha dharma te poteja magalasvarUpa che. zrI kalpasUtramAM AvA zuddha gurUnuM vana che ane zuddha devAe pALIne ane dharmatIrtha sthApIne darzAvelA tathA zuddha gurUoe pALelA ane mumukSu AtmAoe pALavA lAyaka dharmAcArAnu varNana che. e varNana paNa pAchu te mULa e aMgasUtramAMthIja Uharelu, eTale e vananA sadhaLAMya pade ane pAde maMgalamaya hoya te svabhAvika che. AthI teA mahApurUSoe kahyuM che Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtame vyAkhyAna - 107 ke A zrI kalpasUtrane vAMcavA dvArA A zrI kalpasUtranA vAMcana AdimAM sahAya ApavA dvArA ane A zrI kalpasUtranA sarve akSarone sAMbhaLavA dvArA paNa je A zrI kalpasUtranI vidhipUrvaka ArAdhanA karavAmAM Ave che tethI ArAdhaka AtmAne e ArAdhanA mAtra ATha bhanI aMdara ja muktine ApanArI nivaDe che ane A vAtamAM paNa jarAya zaMkA lAvavA jevuM nathI. zrI paryuSaNamAM goThavAtI bhASaNazreNI Aje AvA maMgalamaya ane maMtrAkSarothI paripUrNa evA zrI kalpasUtranA zravaNathI jene vaMcita rahI jAya evI pravRttio paNa cAlI rahI che ane yuvaka saMghe AdinA nAme yojavAmAM AvatI bhASaNa zreNIo e enA ja eka pratIka rUpa che. pahelAM te A zrI kalpasUtra zrAvaka zrAvikAone sAMbhaLavAne paNa maLatuM nahi, jyAre Aje mahAbhAge e zakya baneluM che, tyAre AnA zravaNathI vaMcita rahevuM e kamanazIbI che. keTalAka kaheze ke, varSe varSe enI e vAte sAMbhaLavI kema game ? A prazna ja mULa vastunI prItine abhAva che ema sUcave che. parama tAraka ane parama zuddha denAM caritre bAra mahine sAMbhaLavAno avasara maLe, temAM kaMTALo kone Ave ? sarva pApapravRttiothI mukta ane kevaLa dharmAcArI evA mahApurUSonA caritra ane gurUvarganI paraMparA A dine sAMbhaLavAne bAre mahine avasara Ave, tyAre e tarapha aNagame kone thAya ? devanA svarUpanuM ane gurUnA svarUpanuM ciMtana te AtmAe roja karavuM joIe enA ge paNa AtmAnI ghaNI zuddhi sadhAya che ane saddadharmanA suMdara AcArane pitAnA jIvanamAM jIvavAnI preraNA maLe che. zuddha devatava upara, zuddha gurUtatva upara ane zuddha dharmatattva upara zraddhAne keLavavAno temaja AtmAmAM zraddhA pragaTI heya to te nirmala banAvavAno suMdara upAya che. AvA suMdara saMgethI kaI paNa AtmA vaMcita rahe agara te vaMcita bane evI pravRttine Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 paryuSaNa parvanAM lekhAMka te te ja AtmAo AcarI zake, ke je AtmAone mokSanI abhilASA na hoya ane ethI zuddha evA mekSa mArganI sAcI rUci na hoya. jeo Aje ekanI eka vAtathI kaMTALyAnI vAta kare che, teo ema kahI zakaze kharA ke temane zrI kalpasUtramAM AvatI vigatenI sAcI ane zakya eTalI pUrNa mAhitI che kharI ? have teo navI vigatanI zodhamAM nIkaLyA che! je lokone ema lAgatuM hoya ke "zrI kalpasUtranA vAcana dvArA je vAto deva saMbaMdhI, gurU saMbaMdhI ane dharma saMbaMdhI kahevAya che temAM kAMI kasa nathI ame tenA karatA sArU kahI zakIe chIe, AvI manovRttivALA mANasone mATe te kahevuM zuM ? evA mANase zrI paryuSaNa parvamAM mAnanArA paNa zAnA hoya ? paNa temanuM navuM koI parve zodhI kADhavAne badala zrI paryuSaNa parvamAM ja ane zrI paryuSaNa parvanA nAme ja bhASaNa zreNi goThavavAnuM kema pasaMda karyuM? A te prasaMga puratI sUcanA ApI dIdhI, bAkI te Ane aMge ghaNuM ja kahevA jevuM che. ahIM te vAta eTalI ja che ke zrI paryuSaNAmAM zrI kalpasUtranuM zravaNa eya avazya kartavya che. AvatI kAle bhAdaravA suda cotha che, ane zrI paryapaNuM parvane divasa bhAdaravA suda cothano ja che, eTale AvatI kAle jyAM jyAM sAdhu mahAtmAo haze, tyAM tyAM AkhuMya zrI kalpasUtra mULa vaMcAze. mATe jeoe AgalA vyAkhyAne na sAbhaLyAM hoya. teoe paNa zrI kalpasUtranA zravaNa-sakala sAmazrIo sahita zrI kalpasUtranA zravaNane lAbha levAne cukavuM , joIe nahi, zrI paryuSaNanA khAsa kartavya mahApurUSo pharamAve che ke zrI kalpasUtranuM zravaNa sakala sAmagrIe sahita karavAthI ja te zravaNa vAMchita phalane pamADanAruM bane che. e kAraNe zrI kalpasUtranA zravaNanA mahimAne sAMbhaLIne tapa, pUjA ane prabhAvanA Adi dharmakAryo, ke je kaSTasAdhya che, Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtame 109 ane dhana vayethI sAdhya che, temAM ALasa kare joIe nahi. jema bIja paNa vRSTi ane vAyu vigere rUpa sAmagrInA sabhAvathI ja phala niSpanna karavAmAM samartha nivaDe che ane te sAmagrI vinA phaLa niSpanna karavAmAM samartha niDatuM nathI, tema A zrI kalpasUtranuM zravaNa paNa devapUjA, gurUpUja, prabhAvanA ane sAdharmika bhakti Adi sAmagrInA saddabhAva yoge ja yakta phaLanI prAptinuM kAraNa banI zake che. AthI, mumukSu AtmAoe pitAnI zarIra saMbaMdhI zaktine ane dhana saMbaMdhI zaktine gopavyA vinA devapUjA, gurUpUjA, prabhAvanA sAdharmika bhakti ane tapa karavA pUrvaka zrI kalpasUtranuM zravaNa karavuM joIe. zrI kalpasUtranI "subodhikA" nAmanI TIkAmAM pharamAve che ke-"asmina vArSika parvaNi kalpazravaNavata ImAnyapi paMca kAryANi avazya kAryANi. tadhathA-caityaparipATI, samastasAdhuvaME sAMvatsarikapratikramaNuM, mitha: sAdharmikakSAmaNuM aSTamaM tapazca eSAM api kalpazravaNavadvAMchitadAyakavuM avazyakartavyatva jinAnujJAtavaM ca yama " caityaparipATI, sarva sAdhuone vaMdana, saMvatsarI pratikramaNa, paraspara sAdharmiko sAthe kSamApanA ane amane tapa-A pAMca kAryo paNa zrI paryAvaNanA parvamAM zrI kalpasUtranuM zravaNa karavAnI mAphaka avazya karavA lAyaka che. A kAryonuM paNa kalpazravaNanI mAphaka vAMchitaphaladAyakapaNuM ane avazya kartavyapaNuM bhagavAna zrI jinezvara dee kaheluM che. Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka AThame varSabharamAM lAgelA doSathI ane thayelA kalezethI AtmAne mukta banAvanAruM vArSika parva bhagavAna zrI jinezvaradevanA je koI upakArI che ja nahi. zrIparyuSaNa nAmanuM vArSika parva, varSabharamAM lAgelA nAnA moTA doSothI mukta banavA mATenuM parva che, mokSanA sAdhaka banavAnA mArge caDhelo AtmA jyAM sudhI amuka viziSTa avasthAne pAmate nathI tyAM sudhI te doSavAna banavA saMbhava rahe che. paraMtu je AtmAo kevaLa mokSamArganI ja ArAdhanAmAM potAnA mana, vacana, kAyAnA gone samarpIi cUkyA hoya che te AtmAo deSathI bacavAnI kALajI rAkhyA ja kare che, doSathI bacavAnI kALajI rAkhavA chatAM paNa doSa lAgI ja e saMbhavita hovAnA kAraNe lAgelA doSanuM nivAraNa thaI jAya, e mATe pratikramaNanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che reja sUryodaya pahelAM pratikramaNa e mATe karavAnuM che ke, rAtrimAM lAgelA doSonuM nivAraNa thaI javA pAme ane reja sUryAsta samaye pratikramaNa e mATe karavAnuM che ke, divasamAM lAgelA doSanuM nivAraNa thaI javA pAme. A rItIe roja savAre rAtrinA doSathI ane roja sAMje divasanA SothI mukta banavAnI pravRtti cAlu rAkhavA Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThama vyAkhyAne 111 chatAM paNa sarvathA nirdoSa chUjhawwwww na banAvyuM hoya e saMbhavita che vairavirodhathI kaze che, AthI dareka mahinAnI che dareka pakSanI catudazanA divase $ kAyado thato nathI pAkSika pratikramaNanuM kArtika che mahinAnI zuda caudaze, phAgaNa che. varavidhithI phAyade kaze mahinAnI zuda caudaze ane zuM thatuM nathI ane nukazAna avaaSADa mahInAnI zuda caudaze 2 zya thAya che, chatAM paNa evI ema eka varSamAM traNa che mUkhoIne AcaranArA ghaNA caudazae caturmAsI pratikra. zuM che ane evI mUrkhAIne AcaramaNanuM ane bhAdaravA suda 4 vAmAM DahApaNuM che evuM samacothe sAMvatsarika pratikramaNa- 2 thana karanArA AtmAne paNa nuM vidhAna karavAmAM AvyuM che A jagatamAM te nathI ! che. cAlu avasarviNI kALa- chejhajha jha * mAM thayelA bhagavAna zrI RSabhadevasvAmIjI Adi covIsa tIrthapati bhagavatemAM pahelA tIrthapati zrI RSabhadevasvAmIjI bhagavAnanA sAdhuomAM RjutA ane jaDatA hovAne kAraNe ane grevIsamA tIrthapati zrI mahAvIrasvAmIjI bhagavAnanA sAdhuomAM vakratA ane jaDatA hovAnA kAraNe teone doSa lAgyo hoya ke na lAgyo hoya te paNa, upara jaNAvyA mujabanA rAtrika, devasika, pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika pratikramaNa avazya karavAnAM hoya che; jyAre bIjA tIrthapati zrI ajitanAtha bhagavAnathI mAMDIne tevIsamA tIrthapati zrI pArzvanAtha bhagavAna sudhInA bAvIsa tIrthapati bhagavantanA sAdhuo Rju ane prAjJa hoya che. eTale teone te jyAre deSa lAge tyAre ja pratikramaNa karavAnuM hoya che. tethI e kALamAM pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika-e traNa pratikramaNo hotA ja nathI. Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNapanAM lekhAMkaH sarala ane samajI aneA AthI tame samajI zakazo ke, zrI jaina zAsanamAM doSa zuddhine mATe keTalI badhI kALajI rAkhavAmAM AvI che. jevA doSa lAgyA ke tarata ja tevu nivAraNa thavuM joie, e dRSTi ja AmAM pradhAnatA bhAgavI rahI che. doSathI khacavA IcchanArAoe jema vakratA ane jaDatAthI sadAne mATe khacavAnA prayatna karave joie tema Rju ane prAna banavAno paNa sadAne mATe prayatna karyA karavA joie. AtmA jema jema Rju banavA sAthe prAna bane che, tema tema pApathI bacavAnuM ane dharmane sevavAnu` sulabha bane che. pApathI:bacavAmAM ane dharmane sevavAmAM vakratA ane jaDatA vighnarUpa che. A vezamAM vakratA ane jaDatA hovAnA kAraNe pAMceya prakAranA pratikramAnu vidhAna karavAmAM AvyuM che, paraMtu e pratikramaNAnA vidhAnane potAne mATe sArI rItie saphala banAvavAne mATe dareka AtmAe pote jema bane tema vakratAthI tathA jaDatAthI mukta banavAnA ane jema ane tema RjutAne ane prAnatAne apanAvavAne prayAsa karavA jeie. jaDatA dharmanA avamedha thavAmAM antarAya karanArI vastu che ane vaktA dharmanuM pAlana karavAmAM vighna karanArI vastu che. A kAraNe, mumukSabhAve zuddha mekSamAnI ArAdhanA karavAne iccha tA puNyAtmAoe jaDatAne kADhIne sUkSma buddhivALA prAna anavuM joie ane vaktAne kADhIne sarala banavuM joie. kALanA 112 tamArA pAtAne mATe upazAnta anA devA je ApaNA pratyenA vara-virAdhane taje nahi, te pratyenA vaira-virAdhane paNa ApaNe teA tajI ja joie, kAraNa ke ApaNe A paNA bhalAne mATe ja upazAnta anavAnuM che, nahi ke--bIjA kAinA bhalAne mATe upazAnta banavAnu' che ! Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamA vyAkhyAnA sAMvatsarika pratikramaNa ane kSamApanA vArSika pate aMge avazya karavA yAgya kAryAmAM sAMvatsarika pratikramaNane paNa gaNAveluM che, ane tenI sAthe kSamApanAne pazu avazya karavA lAyaka kA tarIke gaNAveluM che. eTale A vArSika parvanI sAcI ArAdhanA karavAne mATe ArAdhaka AtmAe vArSika panA divase te varSabharamAM lAgelA doSothI avazya mukta manI javuM joie, ane jenI jenI sAthe kalezanuM kAraNa anya hoya tenI tenI sAthe samajapUrvaka saralatAthI kSamApanA karI levI joie, vArSika parva vahI jAya ane koinI paNa sAthe jo koI paNa prakAranA vairiparAdha rahI jAya te te vASaka parvanI ApaNI ArAdhanAnI khAmIne sUcave che. vArSika parvanI uttama prakAre ArAdhanA karavAnA abhilASI AtmAoe te jema va bharamAM lAgelA ke lAgI javA pAmelA doSone yAda karI karI karIne tenAthI zuddhine pAmavAnA bhAve zrI sAMvatsarika pratikramaNa karavu joIe, tema jenI jenI sAthe vairivarAdha thayA hoya agara thai javA pAmyA hoya tenI tenI sAthe kSamApanA karI laIne vaira virodhanA bhAvanA sadaMtara tyAga karI devA joie. vaividhate aMge koinI sAthe khelavA vigerenu baMdha karyuM. hoya, to vairivarodhane tajI ne, tenI sAthe pUrvavat khelavA vigerenu zarU karI devuM joie. vArSika Sava e sa prakAre antaHkaraNanI zuddhine mATenuM parva che ane ethI ja A zrI pRSaNu pate aMge mahApurUSoe pharamAvyuM che ke zrI jinAgamamAM ghaNA pa kahevAelAM che, parantu AtmAnA kanA bhA bheda karanArUM jevuM zrI paryuSaNa parva che, tevuM anya kAI paNa pa nathI. ' A vastune samajanArA AtmAe zrI sAMvatsarika pratikramaNa kevI rItIe kare? Aje zrI sAMvatsarika pratikramaNamAM keTalIka vAra kAI kAI ThekANe je nahi chavAjoga garaDa thaI javA pAme che, te A vastunI aNu " . 113 Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 pa paNa pa nAM lekhAMkaH samajane AbhArI che tame bhale sUtrAnA aMte na jANatA he, parantu tamAre zrI sAMvatsarika pratikramaNa te eTalA badhA ArAdhakabhAve ane upazAnta bhAve karavu joie ke enA yAge tamane sArAmAM sAro lAbha thavA pAme. zrI sAMvatsarika pratikramaNa vakhate jee nahi vAjoga vartAva kare che, teo pAte taravAnI kriyAne potAne mATe DUbavAnI kriyArUpa banAve che. aneka ArAdhaka AtmAnI ArAdhanAmAM vidha karavAnA dhAra pApane paNa upArje che, jeo yeoDA paNa samajI hoya, tee AvI mUrkhatA te naja Acare. bIjA kharAma kare teya tame sArU karA prasaMgane mATe upazamavuM ja, vaivirAdhanA tyAga karavAnA sabaMdhamAM eveA prazna uThavAne saMbhava che ke ApaNe vaivirodhanA tyAga karIne sAmAne khamAvavAne mATe paNa jaie ane tene khamAvIne tenI sAthe pUrvavat khelavA Adine prayatna paNa karIe, paraMtu sAme AtmA ApaNA pratyenA vaivirAdhane taje nahi, khamAvavA chatAM khame nahi ane khelAvavA chatAM khele nahi teA tevA samaye zuM karavuM ? tevA paNa upakArI mahApurUSo karamAve che ke ApaNe tA sAme vaivirodhane tyAga na paNa kare, te paNa ApaNe te varavirAdhanA tyAga avazya karavA. ApaNe kAne mATe upazAnta bana vAtuM nathI, paNa ApaNA potAnAja bhalAne mATe upazAnta banavAnuM che. sAmeA vairivarodhane na taje, aeTalA ja khAtara paNa jo ApaNe ApaNA vaivirAdhanA bhAvane tame nahi, te paNa ApaNane ApaNA vairivarodhanA bhAvathI nukazAna ja thAya. bIjA game tema kare, te paNu ApaNe te sArUMja karavu joie ane emAM ja ApaNuM hita che. vaivirAdhane tajavAne mATe ApaNA pratye sAmAe zuM karyuM ane te hajI zuM kare che-e jovAne banne, ApaNe te eja jovuM ke koInA paNa pratye huM jo vairivarodha rAkha Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamA vyAkhyAnA 115 karatA hoya ane tA tethI mane avazya nukazAna thAya, mATe mAre teA koinA paNa pratye vairivarAdha karavA agara rAkhave joie nahi. evI ja rItie sAme jo potAnA vaivirodhane tane kSamApanA ApaNA vairivarodhanA bhAva jatA na hoya te sAmAne age vicAra karavA ke, A, ke je tane duzmanarUpa lAge che te zuddha banI jAya che ane tArI mUrkhAithI tuM pAte tArI azuddhimAM umero kare che ! je tu DAhyo che to enAthI paNa vadhu zuddha banavAnA prayatna tuM kara ! tame tamArA vairivAdhathI keineya nukzAna karI zakeA nahi. kAInAya pratye tame tamArA manamAM vairivarodhanA bhAva rAkheA, ethI tamane phAyado zuM thAya ? sAme tamArA pratye vairivarAdhA bhAva rAkhe che, eTalA ja khAtara tame sAmA pratye veravirodhanA bhAva rAkheA che, bAkI to tame vairivarodhane bhAva rAkhavAne IcchatA ja nathI; Avu jo tame kahetA ho, te! paNa e prazna che ke tame tenA pratye varavadhatA bhAva rAkho, tethI tamane zo phAyado thAya ? tame ema mAne che ke tame kAinAya pratye varavirAdhane bhAva rAkheA, eTalA mAtrathI enuM bhUMDuM thai jAya ? tamArAmAM zuM kharekhara bIjAnuM bhUMDuM karavAnI zakti che ? tame ja vicAra kare ke tamArA pratye je je AtmAnA haiyAmAM vairivarodhano bhAva che, te te AtmA tamAruM bhUMDuM avazya karI zakayA che ? nahi ja, ghaNA evA AtmA haze, ke jeo tamAruM' bhUMDu thAya evu cchitA haze ane taka maLe te! tamAruM bhUMDuM karavA prayatna paNa karatA haze, chatAM teo temanI evI bhAvanAmAM ane temanI tevI pravruttimAM niSphaLa nivaDayA haze ! kema ema ? tamArA pUrvasa Mcita pApanA udayane yAga na hoya, tA lAkhkhA mANasA tamAruM bhUMDuM thAya ema icchatA hoya athavA teA lAkhkho mANasA tamAruM bhUMDu karavAnA prayatnamAM hoya te paNa temAMnA koI tamAro eka vALa paNa vAMkA karI zake nahi. jyAre tamArA pUcita pApane udya sahAyaka * Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 paryuSaNa parvanAM lekhAMka bane tyAre ja koI tamAruM bhUMDuM karI zake. e vinA koI tamAruM bhUMDuM karI zake ja nahi. eTale je tame jarAka DAhyA banIne vicAra kare te tamane pitAne ja lAge ke-"bhale dekhItI rItIe mAruM bhUMDuM amuke karyuM hoya paraMtu kharI rItIe te meM ja mAruM kUMDuM karyuM che, kAraNa ke-mAruM bhUMDuM thAya evuM pApakarma je me pUrve upArjeluM na hatuM ane vartamAnamAM te pApakarma je udayamAM AvyuM na heta te kaI dvArA paNa mAruM bhUMDuM thAta ja nahi." je tame Avo vicAra kare te sauthI pahelo phAyade te tamane e thAya ke--koInAya pratye tamArA haiyAmAM prAyaH vairavirodhane bhAva pragaTe nahi, dekhItI rItie jenA dvArA tamAruM bhUMDuM thavA pAmyuM hoya, tenA pratyeya tamane roSa Ave nahi ane roSa Ave te tamane tamArA pitAnA pApakarma upara ja roSa Ave. bIjA koI upara roSa AvavAne badale pitAnA pApakarma upara roSa Ave e te sAruM che ne ? pitAnA pApakarma pratye roSa kevA phalamAM pariName? sAmAnya rItie roSa e pApakarmanuM ja kAraNa che-ema kahevAya, paraMtu potAnA pApakarma pratyene roSa e pApanuM kAraNa nathI banatA, paraMtu AtmAne pApakarma tarapha jatAM aTakAvavAnuM kAraNa bane che. jyAre tame e vAtane kabUla rAkhe che ke tamArA pitAnA pUrva saMcita pApakarmane udaya jyAM sudhI sahAyaka bane nahi tyAMsudhI game teTalA mANase tamAruM bhUMDuM cittave agara te tamAruM bhUMDuM karavAne mathe, paraMtu temAMno ke tamAre eka vALa paNa vAMko karI zake nahi; te pachI tame evo ja vicAra, jenA pratye tamArA haiyAmAM veravirodhano bhAva che, tene aMge kema karatA nathI ? tamane ema thavuM ja joIe ke-tenA pUrvasaMcita pApakarmane udaya jyAM sudhI sahAyaka nahi bane, tyAM sudhI te huM kaI paNa rItie tenuM bhUMDuM karI zakavAne ja nathI. tenuM bhUMDuM thaze te tenA pApakarmanA udaya ge ja thaze, paNa mAruM karyuM ja enuM bhUMDuM nahi thAya. je A vicAra tamane Ave to tamane Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThama vyAkhyAna 11 lAge ke koInAya pratye vairavirodha rAkhavAmAM vastutaH mane phAyado te kAMI ja nathI. tamArA veravidhithI tamane te avazya nukazAna thAya koInAya pratye veravirodha rAkhavAmAM phAyado te kazo ja nathI, paraMtu nukazAna avazya che. tamArA haiyAmAM je kSaNathI koInA paNa pratye vairavirAdhane bhAva pragaTaya, te kSaNathI e nimitte paNa tamAro AtmA malina banyuM e nirvivAda vAta che, koI paNa jIva pratyenA vairavirodhano bhAva e pote ja malIna bhAva che, eTale je koI AtmAne e bhAva sparze che te AtmAo avazya malina bane che. vairavidha bhAva eTale ke bhAva? akalyANanI buddhi pedA kare e. jenA pratye vairavirodhane bhAva pragaTe, tene akalyANano bhAva pragaTayA vinA rahe ja nahi. vairavirodhane bhAva ja sUcave che ke enuM akalyANa thAo, e bhAva ApaNA haiyAmAM che eTale jyArathI e bhAva AtmAne sparze che, tyArathI AtmA e bhAvane aMge malina bane che. pachI jema jema viravirodhanA bhAvamAM AtmA rasa anubhave che tema tema AtmAnI malinatA paNa rasamaya banatI jAya che. ethIe pApakarma gADha banatuM jAya che, pachI vacana ane kAyA paNa tenA akalyANamAM pravRtta thaIne AtmAnI malinatAmAM vadhAro karyA kare che. AthI koInAya pratyenA viravirodhanA bhAvamAM ApaNane te ekAte nukazAna ja che. ApaNe vairavirodhane bhAga game teTalo ugra hoya, te paNa ApaNe sAmAne nukazAna karI zakIe nahi ane jyAre jyAre sAmAne nukazAna karanArA banI zakIe tyAre tyAre tenA pitAnA ja pApakarmanA udayanI sahAyathI ja tema banI zake. jyAre tenA pratyenA viravidhinA bhAvathI ApaNane te nukazAna thayA vinA rahe ja nahi ATalI sthiti spaSTa hovA chatAM paNa koNa e mUrkha heya, ke je koInAya pratyenA vivirodhanA bhAvane pitAmAM pedA thavA de agara te pedA thaI gayelA e vira virodhanA bhAvane banatI pahelI take kADhI nAMkhavAne mATe prayatna Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH zIla banyA vinA rahe ? paraMtu A jagatamAM AvI mUrkhAIne AcaranArA AtmAo ja moTA pramANamAM che. mUrkha banAvavAne baMdha jagatamAM AvI mUrkhAIne AcaranArA AtmAo te ghaNuM che, paraMtu AvI mUrkhAIne AcaravI e DahApaNuM che evuM samarthana karanArA AtmAone paNa A jagatamAM te nathI. gALa denArane gALa devI ja joIe. bhUMDuM karanAranuM bhaMDuM karavuM ja joIe. bhUMDuM karavAne IcchanAranuM paNa bhUMDuM karavuM ja joIe. roganI jema duzmanane UgatA ja DAmI devo joIe. AvI AvI te ghaNI vAte jyAre ne tyAre belAtI ane zIkhAmaNarUpe saMbhaLAvAtI paNa sAMbhaLavAne maLe che. tame kadAca AvI vAta sAMbhaLI haze agara te tamane paNa keTalAkoe AvI zIkhAmaNa ApI haze evA vakhate tamane zuM thayuM haze ? vakhate evI zIkhAmaNa vyAjabI paNa lAgI hoya, kAraNa ke tamArA haiyAmAM viravirodhane bhAva pragaTa heya te evI zIkhAmaNa vyAjabI lAge. duniyAe te eTalA mATe kahevata banAvI dIdhI che ke-"thAya tevA thaIe, te gAma vacce rahIe" AthI tame samajI zakaze ke-cAreya tarapha AtmAne mUrkha banAvavAno dhaMdhe cAlI rahyo che. emAM tame je jarA paNa gAphela banI jAva, te tame paNa mUrkha banI jAva. A mATe ja mahApuruSoe jagatanA jIvane akalyANI mitrono saMga tajavAnI bhalAmaNa karI che. saMga kare te kalyANa mitrane ja karo, paraMtu akalyANa mitrano saMga te kare ja nahi, e bAbatanI saue kALajI rAkhavAnI jarUra che. jagatamAM akalyANI mitre ThAmaThAma che, jyAre kalyANI mitre te bahu ja cheDA che. akalyANa mitrane saMga vagara zocce thaI jAya che, jyAre kalyANa mitronA saMgane te purUSArthadvArA meLavo paDe che. e mATe kalyANa kone kahevAya ane akalyANa kene kahevAya tathA kalyANane upAya karyo ane akalyANane upAya kare? e vigere Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThame vyAkhyAno 119 bAbatane sUkSma buddhithI jANavAno prayatna kare joIe. e mATe bahirmukha maTIne anamukha banavuM joIe. - traNa guNenI khAsa jarura - A kAraNe ja mumukSu AtmAoe traNa guNa meLavavA joIe, e vAta AgaLa kahevAI gaI che. sadAne mATe sAdhujanonI bahumAnapUrvakanI bhakita karanArA banavuM, sarva jI pratye maitrIbhAvane dhAraNa kara ane mamatvano parityAga karavA bAhya saMgane tyAga kare. A traNa guNe ahiMsAdirUpa saMpattine pamADanArA che. prApta thayelI ahiM sAdirUpa saMpattine TakAvanAro tathA vadhAranArA tathA tene nirmala banAvanArA paNa che ane ahiMsAdirUpa saMpattinA parama phalane pAmavAmAM suMdara prakAranI sahAya karanArA paNa A traNa guNe che. jenAmAM A traNa guNo Ave che, te sahelAIthI kalyANanA ane akalyANanA svarUpane samajI zake che. akalyANathI bacavAnA tathA kalyANane pAmavAnA upAyane paNa sahelAIthI sArI rIte jANI zake che ane te upAyane sArI rIte te AcarI paNa zake che. veravirodhano bhAva AtmAne spaze nahI ane viravirodhano bhAva AtmAne sparyo hoya te paNa tevA malina bhAvane TakavA na de. evuM paNa A traNa guNonA yoge suzakya banI jAya che. je AtmAone niraMtara zubha upadeza sAMbhaLavAne maLe, roja dharmacArI AtmAonA darzanano lAbha maLe ane vinayane yogya sthAne yathAyogya vinayane AcaratA AvaDe, A uparAnta je AtmAo pitAmAM niratara pratyupakAranI bhAvanAthI taddana nirapekSa eve prItibhAva sarva jIvo pratye pragaTe evA prayatnamAM heya ane mamatvanA tyAgapUrvaka bAhya saMgane tajane tRSNane davAne lakSyamAM je AtmAo ramatA hoya teone moTe bhAge te vairaviridhana bhAva spaze nahi ane kadAca koI jIva pratye vairavirodhano bhAva sparzI jAya te paNa e kaluSita bhAvane kADhavA tarapha ja teonuM lakSya hAya. Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra0 paryuSaNa parvanAM lekhAMkaH kSamApanA mAtra maukhika nathI karavAnI A viravidhinA bhAvane chevaTamAM chevaTa vArSika parvarUpe zrI paryuSaNanA divase te avazya taja joIe. eno artha e nathI ja ke AjanA divasa pUrate ja vairavirodhanA bhAvano tyAga karavAno che. Aje te e vairavirodhano bhAva sadAne mATe ja ja joIe. je nimitte e veravirodhano bhAva pedA thaye hoya te nimitte bhaviSyamAM kadI paNa evI rItie yAda AvavuM joIe nahi ke je yAdanA vege viravirodhano bhAva pragaTe. virodhanuM e nimitta sadAne mATe visarAI javuM joIe. vairavirodhanA bhAvane tajavA dvArA upazAnta banIne jenI sAthe vividha thavA pAmyuM hoya tenI sAthe kSamApanA karI levI joie ane bhaviSyamAM koIneya pratye viravidhino bhAva pragaTe nahi tevI rItie vartavAnI kALajIvALA banavuM joIe. jo A rItie upazAnta banAya ane bhaviSyamAM upazAna banI rahevAnI kALajIvALA banAya, te ja zrI sAMvatsarika pratikramaNa dvArA aMte kSamApanA karavArUpa kone AcaravA dvArA vArSika parvanA sAcA ArAdhaka banI zakAya. mAtra moDhe mApha karajo ema kahevAthI agara te kevaLa maukhika rItie "micchA mi dukkaDa devAthI AtmAnI sAcI zuddhi thAya nahi, vArSika parva e AtmAne zuddha banAvavA mATe che, nahi ke AtmAnI zuddhinI vAcALatAne sevavAne mATe che. aDDama tapa A vArSika parvane aMge amano tapa kare e paNa eka avazya karavA yogya kartavya che. ekI sAthe traNa divasoe upavAsa karavA. ene amane tapa kahevAmAM Ave che. upavAsa daramyAna koI paNa prakArano khorAka athavA te mukhavAsanuM paNa kaI dravya meDhAmAM mUkI zakAya nahi. Ama AhArano sarvathA tyAga karavA sAthe keTalAka upavAsa daramyAna pANIno paNa sarvathA tyAga kare che. jemAM pANIno sarvathA tyAga karI zaktA nathI, teo paNa acitta jIvarahita pANIno Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThame vyAkhyAnA rA mAtra divasanA ja bhAgamAM ane te paNa zAstrAe sUcavelA vidhipUrvaka ja upayAga karI zake che. A rItie traNa divasA sudhI lAgaTa AhAranA sarvathA tyAgapUrvaka ane bahulatayA pANInA paNa tyAgapUrNAMka aThThamano tapa, mana, vacana kAyAnA doSono zASaka banavA dvArA paramAtmazAne pamADanArA bane che. AtmAne vaLagelA karmAMne AtmAthI vikhUTA pADavAne mATe adbhuta sAmarthya dharAve che. tapathI zarIra nila bane che, paNa AtmA ghaNA zuddha bane che. zrI jaina zAsanamAM khAdya tapa ane Abhyantara tapa cha cha prakArAe varNavAyA che. temAM khAdya tapanA cha prakArAmAM pahelA anazana nAmano je prakAra che, temAM A aThThama tapano paNa samAveza thAya che. zrI paSaNA pate aMge avazya karavA yogya tarIke vihita karAelo A aThThamano tapa jee A rItie lAgaTa traNa siA sudhI upavAsAne karavA dvArA karI zake tema na hoya teee chUTaka chUTaka traNa visAe traNa upavAsA karavA dvArA paNu aThThamane tapa karavAnI zrI jinAjJA nuM pAlana karavu joie. keTalAka jIveA eTalA badhA asama hoya che ke eka upavAsa paNa karI zake nahI. teoe cha Aya khIleA, teya na banI zake tema hoya te navanIvI, teya na anI zake tema hAya teA khAra ekAsaNAM, ane teya na ana zake tema hoya te ceAvIsa besaNAM karavA dvArA paNa aThThamanA tapanI pUti karavI joie. jeene mATe esaNAM karavA e paNa zakaya na haiya tevA asama AtmAoe cha hajAra jeTalI dhArmika gAthAonA svAdhyAya karavA joie athavA te ekaso ne ATha navakAra gaNavA rUpa eka navakArAvila evI kula sAThe navakArAvalio gaNIne paNa aThThamanA tapanI pUti karavI joie. asamamAM asamartha evA paNa AtmA jo ArAdhaka banI rahevAne IcchatA hoya, teA. te ArAdhaka banyA rahI zake ane aThThamanA tapa dvArA je Atmazuddhine sAdhavAnI che, te . Atmazuddhine sAdhanA banI zake e mATe jagatanA jIva Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 paryuSaNapa nAM lekhakaH badhA mAtranA kalyANanI ja bhAvanAmAM ramatA mahApuruSoe A upayAne darzAvyA che. A upAyeAno tame vicAra karaze, te paNa tamane lAge ke e mahApuruSonA haiyAmAM veAnA kalyANa mATe keTalI badhI kALajI hatI ? ApaNA kalyANane mATe jeonA haiye ATalI badhI kALajI hatI, teonA upakArane ApaNe kema ja visarI zakIe ? cetyaparipATI ane guruvadana bhagavAna zrI jinezvara devAnA ane saddaguruenA jIva mAtra pratyenA upakAranA bhAvanI ApaNane smRti thAya, vinaya karavA cegya sthAne vinayane AcaranArA ApaNe banI zakIe ane ApaNe vamAnamAM kevA chIe tathA ApaNe jo ApaNA kalyANane cAhatA hoie to ApaNe kevA banavuM joie, eno paNa ApaNane khyAla Ave, e mATe zrI paSaNA pate aMge zrI kalpasUtranA zrAvaNunI jema ja avazya karavA ceAgya pAMca kAryo darzAvavAmAM AvyA che. temA sauthI paheluM kA caityaparipATI' darzAvyuM che ane bIjI kA samasta sAdhuone vana karavAnuM darzAvyuM che. ApaNe je nagaramAM agara je gAmamAM hAie te nagara agara te gAmamAM jeTalAMya zrI jinamaMdire hAya, te sa madirAe jaine te sarva dizamAM rahelI sarva zrI jinapratimAeno na ane vaMdana AdithI vinaya karavA e, caityaparipATI che. bhagavAna zrI jinezvara devAno A jagatanA jIva mAtra upara eveA moTA upakAra che ke-bIje kAI paNa upakArI e upakArIonI haroLamAM AvI zake ja nahi. bhagavAnU zrI jinezvara devAe dharmatIne pravartAvyu' ane e dvArA zuddha evA meAkSamArgane svata MtrapaNe darzAvyeA e ja e tArakAno parana upakAra che. e tArakAnA AtmAemAM mULathI ja evI yAgyatA hoya che ke e tArakAnA AtmAe pote je bhavamAM muktine pAmavAnA hoya che te bhavathI pUrvanA trIj bhave te avazya e AtmAe zrI tI karanAmakanI nikAcanA kare che. tIthaMkara-nAmakarmanI nikAcanA utkaTa keATinI bhAva dhyAnA Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThame vyAkhyAne 123 yoge ja thAya che. utkaTa kerInI bhAva dayA jIva mAtra pratyenA dayAbhAvamAMthI janme che. jIva mAtra pratyeno dayAbhAva haiyAmAM pragaTe che ane jIvamAtranuM bhaluM kevI rItie thaI zake tema che tenuM teone jJAna paNa che, AthI e tArako e dayAmaya vicAra kare che kejagatanA parama zuddha evA mekSamArgane pAmyA nathI, mATe ja teo duHkhanA kaSI ane sukhanA abhilASI hevA chatAM paNa, duHkhathI rahita ane sukhathI sahita banI zaktA nathI. je mArAmAM zakti hoya, te huM eka ja kAma karuM ke. jagatanA sadhaLAya jIvone parama zuddha e mekSamArga pamADI dauM. A jAtinI dayAmaya vicArasaraNIthI ektAna banI janAra AtmAo, e ekatAnatAnA yoge je puNyakarmano gADha baMdha upAje che, tene zrI tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA kahevAya che. A rItie trIjA bhave zrI tIrthaMkara-nAmakarmane nikAcanArA puNyAtmAo, potAnA antima bhAvamAM mAtAnA garbhamAM Ave che, tyArathI ja jJAnapradhAnajIvanane jIvanArA hoya che ane ethI ja e tArakonA jIvanamAM eka paNa anucita pravRttine sthAna hotuM nathI. mahAvirAgI evA paNa e AtmAo je potAnA jJAnabaLe ema jANe che ke amuka karma paraNyA vinA agara te bhega bhogavyA vinA AtmAthI vikhUTuM paDe tevuM nathI ja, te ja e tAraka lagnAdi pravRttine Acare che. potAnA jJAnabaLe pitAnI dIkSA grahaNa kare che ane jyAM sudhI e tAraka pitAnA vItarAganA guNane tathA anantajJAnAdi guNone pragaTAvI zakatA nathI, tyAM sudhI jaMpIne besatA nathI, paraMtu jarUrI evI ugra sAdhanAomAM paNa dattacitta banyA rahe che. A rItie zrI vItarAga ane sarvajJa banyA bAda, e tAraka je dharmatIrthane pravartAve che te ja zrI jaina zAsana che. hAla A zrI bharatakSetramAM je zrI jainazAsana vidhamAna che, te bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe parvatAveluM che. bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe pharamAvelA parama zuddha evA mokSamArgane anantalambinidhAna evo zrI . Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 payu SaSNupanAM lekhAMka gautamasvAmIjI Adi gaNadhara bhagavAnoe sUtrarUpe gUMthyA ane zrI janazAsanamAM thayelA sadhaLAya mahApuruSoe je kAMI kalyANakArI upadeza jagatane ApyA che, te paNa eneja avalakhIne ApyA che. AthI jagatanA jIvamAtranA kalyANunuM mULa bhagavAna zrI jinezvaradeve che, ane e tArakoe, ApaNe jyAre kAMI jAgutA paNa nahotA, te vakhate ApaNA pratyenI dhyAne cintIne ApaNA upara parama upakAra karyAM che. AthI ApaNe jo kRtana hoie, te bhagavAnU zrI jinezvaradevAnA temaja zrI jaina zAsanamAM thayelA sadhaLAya mahApuruSonA upakArane kadI paNu visarI zakIe nahi. A kAraNe A lekhamALAnA prAraMbhamAM ja kRtajJatA guNune pAmavAnI sauthI pahelI bhalAmaNa kara vAmAM AvI hatI. A lekhamALAmAM je kAi kalyANakArI vastu ApI zakAI che, te paNa bhagavAna zrI jinezvaradevane ane e tArakAnA zAsanamAM thayelA mahApuruSone ja AbhArI che. me' to e tArakAe kahelI vAtAnI kAMIka vAnagI ApavAnA ja prayAsa karyAM che, bhagavAna zrI jinezvara devAnA ane sadgurunA AvA upakAra che. e vAtane samajI zakanArA AtmAe caityaparipATIrUpa kAne ane samasta sAdhuone vana karavArUpa kAyane paNa sundara prakAre AcarI zake che. dhamatInA pravartaka puNyAtmAonI pratimAonA ane ekAnte dha cArI evA sadguruonA suyogya vinayathI AtmA sadhaLAya manovAM chitAne siddha karIzake che. A rItie sau mokSamAne ArAdho ane sau meAkSamArgane pAme e ja eka zubhAbhilASA. ya : ma 26) sakhAta Page #644 -------------------------------------------------------------------------- _