________________
તૃતીય પ્રસ્તાવ-અઢાર
ભવ.
થઈ, માટે પ્રજાપતિના પુત્રથી મને અવશ્ય ભય છે, પરંતુ હવે કરવું શું ? અત્યારે તે યમરાજાને દંડ માથે આવી પડશે. અત્યંત દઢ ગુણરૂપ રજજુદરથી બંધાયેલ છતાં રાજલક્ષમી ચાલી જવાની છે, દાન અને માનથી વશ કરેલા સેવકે પલટાઈ જશે, અથવા તે વિધિ વિપરીત થતાં શું શું થતું નથી, પરંતુ હજી પણ બુદ્ધિપૂર્વકને પુરૂષાર્થ મૂકવાનું નથી, કારણ કે એનાથી ભાવી અનર્થો પણ વિનાશ પામે છે, નષ્ટ થયેલ સંપદાઓ પણ પાછી પ્રગટ થાય છે, માટે ઉપેક્ષા કરવી કઈ રીતે યુકત નથી. અલ્પ વ્યાધિની પણ યાજજીવ ચિકિત્સા કરવી જોઇએ. અગ્નિકણ અ૫ છતાં કૈલાસ પર્વતના કાષ્ઠ-સમૂહને ન બાળી શકે એવું નથી, અથવા તે પરાભવ પમાડયા છતાં દ્રષ્ટિવિષ ભુજંગનું બચું વિનાશ ન પમાડે તેમ પણ નથી, માટે અત્યારે એ જ ઉચિત છે કે પ્રજાપતિના પુત્રને લાલચ બતાવી, અહીં બેલાવી અને દાન, માનાદિકથી વિશ્વાસ પમા, તેમને વિનાશ કરું.” એમ ધારી તેમને લાવવા માટે દૂતને બેલાવીને રાજાએ જણાવ્યું—“અરે! પ્રજાપતિને એમ કહે કે તમે સેવા સાધવાને અસમર્થ છે, માટે કુમારેને જલદી એકલો કે જેથી તેમને એક બીજી સામંત-પદવી આપવામાં આવે. જે કુમારને ન મેકલે, તે યુદ્ધ કરવાને તૈયાર, થા.” એટલે “જેવી સ્વામીની આજ્ઞા” એમ તે વચન સ્વીકારીને દૂત નગર થકી નીકળે અને અનુક્રમે પોતનપુરમાં આવ્યું. ત્યાં રાજા પાસે ગયો. રાજાએ તેને સત્કારપૂર્વક આસન પર બેસારી, આવવાનું કારણ પૂછયું. એટલે દૂતે કહ્યું“અશ્વગ્રીવ રાજા તમને એવી આજ્ઞા કરે છે કે તમે જરાથી જર્જરિત થઈ ગયા છે અને બહુ વૃદ્ધ છે, જેથી આજ્ઞાને માટે અનુચિત છે, માટે તમારા પુને એકલે કે જેથી સ્વહસ્તે તેમને સત્કાર કરૂં અને પ્રવર માતંગ, અશ્વ, નગર, આકર અને ગામે આપી, તેમને મેટા દેશના અધિપતિ બનાવું.”
એ પ્રમાણે સાંભળી પ્રજાપતિ રાજા ચિંતવવા લાગ્યું કે –“અશ્વગ્રીવ અતુલ બલવાન, દુરારાધ્ય અને વગર વિચાર્યું તીણ દંડ કરવાથી દુવિરહ છે. વળી મારા કુમારએ પર-ભય કદિ જ નથી, તેમાં પણ ત્રિપૃષ વિશેષ છે.” એમ ધારીને પ્રજાપતિએ દૂતને જણાવ્યું—“હે ભદ્ર! કુમારે સેવાવિધિને સમજતા નથી, વર્તનની વિશેષતા જાણતા નથી, ઉચિત કે અનુચિતનું તેમને લક્ષ્ય નથી અને વળી રાજાને આદેશ બજાવવામાં તેઓ સમર્થ નથી, માટે હું પિતે જ સબળ વાહનસહિત સ્વામીની સેવામાં હાજર થઈશ.” એટલે તે દૂત બેલ્યો “એ સ્વામીને આદેશ નથી. અથવા મુનિઓને પણ દુષ્કર એવા આ સેવા-ધર્મનું તમારે શું પ્રયોજન છે? તમે તે નિરંતર. રમણીઓના મધ્યમાં રહી ઈચ્છાનુસાર વિષય-સુખ ભેગ. કુમારે પણ ત્યાં જતાં પિતાના સ્વામીના પ્રસાદથી જે રાજલક્ષમી પામે, તે તેમાં તમારું શું
