________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
પિતાને અભિપ્રાય ગુપ્ત રાખવા માટે શુભ આચારવાળા પોતાના આત્માને દેખાડતે આ પ્રમાણે બલીને આ સ્થાનથી શીઘ્રપણે જતો રહ્યો તેથી મારે ઉપેક્ષા કરવી યોગ્ય નથી; કેમકે સ્ત્રીઓનું ચિત્ત બીજા પુરુષોમાં ખેંચાયેલું (આસક્ત) હોય તો તે કોઈક વખત પિતાના મનોરથમાં વિદન કરનાર પતિ છે એમ સંભાવના કરીને (ધારીને) વિષ વિગેરે દેવાવડે પતિને વિનાશ કરે, અથવા પિતે વિનાશ કરવામાં અસમર્થ હોય તે તેને વિનાશ કરવા માટે જાર પુરુષને પ્રેરણા કરે. તેથી કરીને જેટલામાં હજુ સુધી કોઈ પણ વિનાશ થયો નથી તેટલામાં આ નંદને હું મારી નાખું, કેમકે તે સર્વથા પ્રકારે સારો નથી. અન્યથા કેમ તે મારી સ્ત્રીની સાથે એકાંતમાં રહે? શું તે નથી જાણત કે પરસ્ત્રીના ઉપર ચક્ષુ નાંખવી પણ સપુરુષોને લાયક નથી, તે પછી અત્યંત પ્રેમ સહિત પરસ્પર એકાંતમાં વાતચીત કરવી તે શાની એગ્ય હોય ?” આ પ્રમાણે નિશ્ચય કરીને તેને મારી નાંખવા માટે તે ઉપાય ચિંતવવા લાગ્યો. તેની સ્ત્રી પણ કામવિકારને નિગ્રહ નહીં કરી શકવાથી અપયશની અપેક્ષા રાખ્યા વિના અને સ્ત્રીઓને સ્વભાવ જ ગાઢ અનુરાગવાળ હેવાથી
જ્યાં જ્યાં માણસને મળે તે નંદને જોતી હતી ત્યાં ત્યાં જાણે આળેખેલી હોય, ખંભિત થઈ હોય અને ચેતના રહિત થઈ હોય તેમ નિશ્ચળ થઈને નિમેષ રહિત દષ્ટિવડે તેને જ જોઈ રહેતી હતી. તેણુને તથા પ્રકારની જોઈને દત્ત ઘણી રીતે સંતાપ પામતો હતે. નંદ પણ શુદધ શીલપણને લીધે પૂર્વના પ્રવાહે કરીને જ શંકા વિના તે(દત્ત)ની પાસે હંમેશાં આવતે હતો. એકદા પૂર્વના ઉપકારને નહીં ગણીને, ચિરકાળના ઉત્પન્ન થયેલા નેહને ત્યાગ કરીને, યુક્તાયુક્તને વિચાર નહીં કરીને અને પરલેકના ભયની અપેક્ષા નહીં રાખીને તે દત્ત બ્રાહ્મણે હૃદયમાં વિશ્વાસ પામેલા નંદને તાલપુટ વિષવડે મિશ્ર તાંબૂલનું બીડું આપ્યું. ન તે બીડું વિકલ્પ (શંકા) વિના જ ગ્રહણ કર્યું અને તે ખાવા લાગે.
- હવે તે બીડું ખાવાથી વિષને વિકાર અતિ ઉત્કટ હોવાથી ચેતના રહિત થઈને તે તત્કાળ પૃથ્વી પીઠ ઉપર પડી ગયે. માયાવીપણાને લીધે પ્રેમને પ્રકાશ કરતા દત્ત બ્રાહ્મણ પણ મોટી પિક મૂકીને હાહાકારના શબ્દ સહિત રુદન કરવા લાગ્યો. એટલે ત્યાં નગરના લેકે એકઠા થયા. તેમની પાસે તેણે તેને વૃત્તાંત કહ્યો કે-“ એકદમ કાંઈ પણ કારણ વિના આને જીવ નીકળી ગયે.” ત્યારે નગરના લેકે બેલ્યા કે-“ શકે કરીને સર્યું. હવે કરવા લાયક કાર્ય કરો. યમરાજના સ્વચ્છંદવિલાસનું શું વર્ણન કરવું ?”
