________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
કરી સંયમરૂપી પર્વત ઉપર આરૂઢ થયા છે તેઓ જ આ જગતમાં ધન્ય છે, અને તેઓએ જ જન્મ અને જીવિતનું ફળ સારી રીતે પ્રાપ્ત કર્યું છે. ઉત્કૃષ્ટ આત્માવાળે સનમાર ચક્રવર્તી જ ધન્ય છે કે જેણે પોતાનું નગર, અંતઃપુર, લક્ષ્મી અને રાજ્ય એ સર્વને ત્યાગ કરી મોક્ષસુખને માટે દીક્ષા ગ્રહણ કરી અને હું જ એક અધન્ય છું કે જે હું કુલટા, અનર્થનું મૂળ અને અતિદુષ્ટ સ્ત્રીને માટે આ પ્રમાણે ગૃહવાસમાં રહ્યો છું. અથવા તો વ્યતીત થયેલા આ અર્થને બહુ શેક કરવાથી શું ફળ છે ? અત્યારે પણ હું ભાવથી સર્વવિરતિ અંગીકાર કરું.” આ પ્રમાણે વિચારીને તે ત્રિવિધ ત્રિવિધે સર્વ સંગને ત્યાગ કરી નિરંતર પંચપરમેષ્ઠી મંત્રનું સ્મરણ કરવા લાગે. તેવામાં પાદની પ્રબળ પીડાવડે આયુષ્યને ઉપક્રમ (ક્ષય) થવાથી તે પિતાના શરીરને ત્યાગ કરી દેદીપ્યમાન શરીરને ધારણ કરનાર વૈમાનિક દેવ થયે. ત્યાંથી આયુષ્યને ક્ષયે ચ્યવીને મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં ઉત્પન્ન થઈ, દીક્ષા ગ્રહણ કરી, કર્મગ્રંથીને ક્ષય કરી શાશ્વત સ્થાન(મોક્ષ)ને પામશે. આ પ્રમાણે છે ગૌતમ ! જિનેશ્વરે કહેલા ધર્મકાર્યમાં નિશ્ચળ મનવાળા જીવને કાળક્ષેપ ( વિલંબ ) વિના અવશ્ય મેક્ષને લાભ થાય છે.
આ પ્રમાણે ત્રીજું શિક્ષાવ્રત કહ્યું. હવે કમથી પ્રાપ્ત થયેલું ચોથું શિક્ષાવ્રત જે પ્રમાણે હોય છે તે તમે સાંભળે. જે શુદ્ધ, અકલ્પનીય અને દેશકાળયુક્ત એવું અન્નાદિકનું ઉચિત દાન યતિઓને આપવામાં આવે, તે ચોથું શિક્ષાવ્રત કહેવાય છે. તેમાં સચિત્ત વસ્તુને નિક્ષેપ ૧, સચિત્તવડે ઢાંકવું ૨, કાલાતિકમ કરે ૩, પરને વ્યપદેશ ૪, અને મત્સર પ–આ પાંચ અતિચારો વજેવાના છે. હંમેશાં અન્નાદિકનું દાન આપવું તે ગૃહસ્થી જનેને ઉચિત છે, તે પછી પૌષધના ઉપવાસને પારણે યતિને ઉદ્દેશીને દાન આપવું, તેમાં શું કહેવું ? જેઓ અતિથિસંવિભાગ કર્યા વિના ભેજન કરતા નથી તેઓ સાધુરક્ષિતની જેમ દેવોને પણ પૂજ્ય થાય છે.” : તે સાંભળી ગૌતમસ્વામીએ કહ્યું-“હે ત્રણ ભુવનના નાથ એ સાધુરક્ષિત કરું? અને તે શી રીતે દેવને પૂજ્ય થયે ? તે કહો. ” ત્યારે ભગવાને કહ્યું – સાંભળે –સમગ્ર દિશાના સમૂહમાં વિખ્યાત વાણુરસી નામની નગરી છે. તેમાં વસુ નામે રાજા હતો. તેને સર્વ અંતઃપુરમાં પ્રધાન વસુમતી નામની રાણી હતી, તથા તે નગરીમાં વણિગજનને સંમત જિનપાલિત નામને શ્રેષ્ઠી હતું. તેને જિનમતી નામની ભાયાં હતી. આ
