________________
૫૮૪
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
જ તમારા પ્રયજન સિદ્ધ થશે; પણ કલેશ અને પ્રયાસના કારણભૂત બીજા અધિકારાદિકવડે શું ફળ છે ?” તે સાંભળી બ્રાહ્મણે તે વાત કબૂલ કરી, અને તે જ પ્રમાણે રાજાને નિવેદન કર્યું. તેણે પણ તે અંગીકાર કર્યું. આ પ્રમાણે હંમેશા રાજાની પાસે ભેજન કરતો તે માટે ધનવાન થયે. તથા રાજાના અનુસરવાવડે હંમેશા મંત્રી અને સામંત રાજાઓ પણ તેને ભેજન કરવા માટે આમંત્રણ કરવા લાગ્યા. ત્યારે તે દક્ષિણના લેભથી ગળામાં આંગળી નાખવાપૂર્વક પ્રથમ જમેલું ભેજન વામીને વારંવાર બીજા બીજા ઘરે ભેજન કરવા લાગે, તેથી તે કુઝના વ્યાધિવડે ગ્રહણ કરાયે. તેના શરીરના સર્વ અવયવો ભેદાય (સડી ગયા). પછી “આ જોવા લાયક નથી.” એમ જાણીને રાજાએ તેને નિષેધ કર્યો. તેને સ્થાને તેના મોટા પુત્રને સ્થાપન કર્યો, તેથી તે રાજકુળમાં ભેજન કરવા લાગ્યું. બીજે એટલે તેને બાપ સમયે ભજનમાત્ર પણ પામતે નહોતે, અને પુત્રએ એકાંત (સર્વથા) ત્યાગ કરેલ હતો, તેથી પોતાને પરાભવ થયો જાણે હૃદયમાં ઇર્ષાપૂર્વક વિચારવા લાગ્યું કે “અહો ! આ મારો પુત્રાદિક પરિવાર અકૃતજ્ઞ અને ખળની જેવા સ્વભાવવાળે છે, કે જેથી આ પ્રમાણે મારો પરાભવ કરે છે; તેથી હું તે પ્રમાણે કરું કે જે પ્રકારે આની પણ આવી (મારા) જેવી અવસ્થા થાય.” એમ વિચારીને તેણે મોટા પુત્રને બોલાવ્યો અને કહ્યું કે
હે વત્સ ! હું ઘણું રેગના ભારથી પીડિત થયો છું અને તમારી જેવાના મુખકમળને જેવા પણ અસમર્થ થયો છું, તેથી મારે હવે ક્ષણ વાર પણ જીવવું એગ્ય નથી, પરંતુ હે વત્સ! આપણું કુળમાં આ આચાર છે કેમંત્રાવડે પશુને ચિરકાળ સુધી મંત્રીને તે પશુ કુટુંબને, ભક્ષણ કરવા આપ. પછી પિતાના આત્માને નાશ કરવું. આ પ્રમાણે કરવાથી પુત્રાદિક સંતાન(પરંપરા)નું કલ્યાણ થાય છે, તેથી તું મને એક પશુ આપ કે જેથી હું તે પ્રમાણે કરું.” તે સાંભળી ખુશી થયેલા પુત્રે તેને પશ આપ્યો. તેણે પણ ઘતાદિકવડે પિતાના શરીરને અત્યંગન (વિલેપન ) કરી, પછી તેનું ઉદ્વર્તન કરી (બહાર કાઢી), તે હંમેશા તેને ખવરાવી તે પશને કૃષ્ણના વ્યાધિવાળે કર્યો. વ્યાધિથી ભેદાયેલા શરીરવાળા તેને જાણીને તેણે પિતાના મોટા પુત્રને બોલાવ્યું, અને કહ્યું કે- આ પશુને મંગે છે, તેથી તે પરિવાર સહિત આનું માંસ ખા કે જેથી તું કલ્યાણને ભજનારો થા. હું પણ હવે શરીરને ત્યાગ કરું છું.” તે સાંભળી પુત્રે તે પ્રમાણે કર્યું. તેનું માંસ ભક્ષણ કરવાથી પરિવાર સહિત તેને કુકને વ્યાધિ
