________________
અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-બીજા અણુવ્રત સત્ય છેઠી કથા. ત્યારે લાગવાને જે પ્રકારે તેણે પૂર્વભવમાં સ્ત્રીના દેષને લીધે દેષ વિનાના મિત્રને વિનાશ કરીને અતિ મોટું પાપ ઉપાર્જન કર્યું હતું, જે પ્રકારે નારક અને તિર્યંચના ભેમાં ઘણીવાર જન્મ-મરણ પામીને કઈ પણ પ્રકારે મનુષ્ય જન્મ પામીને બાળતપ કરીને અહીં રાજ્ય પામે, અને જે પ્રકારે મિત્રને વિનાશ કરવારૂપ દેષે કરીને પુત્રને વિનાશ થયે તે સર્વ કહી બતાવ્યું.
તે સાંભળીને હરિવર્સ રાજાને અત્યંત ભવને ભય ઉત્પન્ન થયે, તેથી તે કહેવા લાગ્યું કે-“હે ભગવન ! જે પ્રાણાતિપાત( જીવહિંસા )ને આવા પ્રકારને અશુભ સ્વભાવ છે, તો મારે રાજ્યવડે કરીને સર્યું. આપની પાસે પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરું, જેટલામાં મારે સ્થાને કેઈને અભિષેક કરું. ” એમ કહીને તે પોતાની નગરીમાં ગયે. પિતાના રાજ્ય પર પોતાના ભાણેજને સ્થાપન કર્યો. તે અમાત્ય નાશી ગયે એમ જાણ્યું. ત્યારપછી રાજ્યલક્ષ્મીને ત્યાગ કરી હરિવર્મ રાજાએ ચારિત્ર અંગીકાર કર્યું.
આ મૅમાણે હે ગૌતમ ! પ્રાણિવધની વિરતિ વિનાના જીવોને જેથી કરીને આ મેટે અર્થને સમૂહ પ્રગટ થાય છે તેથી કરીને સ્વર્ગ અને મક્ષના સુખને ઈચ્છનાર પ્રાણીઓએ સર્વ પ્રયત્નવડે સંકલ્પથી પ્રાણવધની વિરતિ કરવી રય છે. આ પહેલું અણુવ્રત કહ્યું. (૧)
હવે અસત્ય વચનની વિરતિરૂપ આ બીજું અણુવ્રત અમે કહીએ છીએ. વળી તે અલક (અસત્ય) સ્થળ અને સૂક્ષ્મ એમ બે પ્રકારે છે.
તેમાં સ્થળ અસત્ય પાંચ પ્રકારે છે–કન્યા સંબંધી અલીક, ગાય સંબધી * અલીક, ભૂમિ સંબંધી. અલીક, થાપણ ઓળવવી અને બેટી સાક્ષી પૂરવી.
આ પાંચ નિયમને વિશેષ આ પ્રકારે છે. કન્યા શબ્દનું ગ્રહણ કર્યું છે તે સર્વ બે પગવાળાનું સૂચક છે, ગાય શબ્દનું ગ્રહણ કર્યું છે તે સર્વ ચાર પગવાળાનું સૂચક છે અને ભૂમિ શબ્દ કહ્યો છે તે પગ રહિત સર્વ પદાર્થોને સૂચવનાર છે. (બાકીના બે અપદના ગ્રહણથી જ આવી જાય છે છતાં કેમ જુદા કહ્યા ? તેને જવાબ આપે છે કે- ) બીજા બાકીના છેલ્લા બેનું ગ્રહણ પ્રધાનપણું (મુખ્યપણું) જણાવવા માટે કહ્યું છે. હવે સૂક્ષમ અસત્ય વચન હાંસી વિગેરેમાં જાણવું. આ સ્થળ મૃષાવાદવિરમણ નામના અણુવ્રતમાં ઉત્તમ શ્રાવકે આ પાંચ અતિચાર સદા ત્યાગ કરવા યેાગ્ય છે. ૧ સહસા અભ્યાખ્યાન એટલે વિના વિચારે એકદમ કઈને બેટું આળ આપવું, ૨. કેઈની છાની વાત પ્રગટ કરવી. ૩ પિતાની સ્ત્રીની ખાનગી વાત જાહેર
