________________
-
આ
• અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-ત્રીજા ગુણવ્રત ઉપર કેરિંટકની કથા.
૪૮૭ દેવ! આ કાપાલિક મુનિએ જેવા પ્રકારને પુરુષ કહ્યો તેવા પ્રકારનો જે હોય તે આ જ છે; તેથી હે દેવ! આ ધર્મસ્થાનમાં જે આને જ નાંખવામાં આવે તે શું અગ્ય છે? “ઈષ્ટ માણસને ધર્મમાં જોડ” એમ લોકમાં પણ કહેવાય છે.” ત્યારે રાજાએ કહ્યું-“એમ હ.પછી ચતુર્દશીને દિવસે આવ્યું ત્યારે તે જ કેરિંટકને કહેલા વિધિ પ્રમાણે , " हितं न वाच्यं अहितं न वाच्यं, हिताहितं नैव च भाषणीम् । कोरिटकः स्माह महाव्रती यत, स्ववाक्यदोषाद्विवरं विशामि ॥ १॥"
હિતવચન કહેવું નહીં, અહિત વચન કહેવું નહીં, તથા હિત કે અહિત કાંઈ પણ કહેવું નહીં, કેમકે મહાવ્રતી કરિટક કહે છે કે-પિતાના જ વચનના દેષથી હું વિવરમાં પેસું છું.”
આ પ્રમાણે વારંવાર બેલતા, વિરસ બૂમ પાડતા તેને બળાત્કારે જ વિવરમાં નાખ્યો અને તે મરણ પામે. - પછી નગરમાં સર્વે ઠેકાણે વાત પ્રસરી કે-“કાપાલિક તપસ્વી પિતાના જિહ્વાના ષથી પરાધીનપણે મૃત્યુ પામે.” ત્યારપછી સવે લેક સારા મુનિની જેમ ભાષાના ગુણ-દેષ ચિંતવવામાં ઉદ્યમી થયે, કેમકે “મરણથી ભય પામેલા પ્રાણીઓને શું અશક્ય છે?” આ પ્રમાણે છે ગતમ! ઉદધત વચન બોલવારૂપ અને યમરાજના દંડ જેવો પ્રચંડ તથા દુઃખના સમૂહને કરનારે. અનર્થદંડ મેં તમને કહ્યો.
આ ત્રણે ગુણવ્રત મેં તમને કહ્યાં. હવે હે ગૌતમ ગોત્રી ! ચાર 'શિક્ષાવ્રતને તમે સાંભળ-તેમાં સામાયિક નામનું પહેલું શિક્ષાવત છે. તે સાવ યોગનું વર્જન અને ઇતર એટલે નિરવદ્યગનું સેવન એમ બે સ્વરૂપવાળું છે. તેમાં મન, વચન અને કાયાનું દુપ્રણિધાન વર્જવું નહીં ૩ તથા શયનાદિકવડે સ્મૃતિનું ન કરવું ૪ અને અનવસ્થિતપણે એટલે અસાવધાનપણે સામાયિક કરવું છે. આ પાંચ અતિચારો છે. તે ગૃહસ્થીએ વર્જવાના છે. સામાયિક કરવામાં ઉદ્યમવાળા અને દેવના ઉપસર્ગ થયા છતાં પણ જેમનું ચિત્ત ચલાયમાન ન થાય તેવા પ્રાણીઓ કામદેવની જેમ સંસારના પારગામી થાય છે. જે પ્રકારે મારી પાસે સમકિત પામેલો કામદેવ શ્રાવક દેવને ઉપસર્ગ થયા છતાં પણ સામાયિકમાં નિષ્કપ રહ્યો તે પ્રકારે તમે સાંભળે
" ચંપા નગરીમાં દેશને જીતનાર જિતશત્રુ નામે રાજા હતા. ત્યાં . કામદેવ નામને શ્રેષી હતું. તેઓ પોતપોતાના કાર્યમાં સાવધાન થઈ કાળ
