________________
• અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-બીજા શિક્ષાવત ઉપર સાગરદત્તની કથા. ૪૯૩ વખતે પહેલા કેળી ખાતાં જ તે બને વિષના વિકારથી પરાભવ પામ્યા અને પૃથ્વીતળ ઉપર પડી ગયા. તે જોઈ રાંધણે કલકલ શબ્દો કર્યો, એટલે ગામના લોકો એકઠા થયા. તેમને તેણીએ વૃત્તાંત કહ્યો. તેટલામાં વિષથી પરાભવ પામેલા તે બને તત્કાળ મરણ પામ્યા. અશ્વો પણ સ્વામી વિનાના છે એમ જાણી ગામના લોકોએ સાચવ્યા. હવે અહીં સાગરદત્ત પિતાને દેશાવકાશિક નિયમ પૂર્ણ થયે ત્યારે જિનપ્રતિમાની પૂજા-ભક્તિ કરીને કેટલાક પુરુષે સહિત અશ્વોના માર્ગે ચાલે. અત્યંત શુભ શકુનની પ્રાપ્તિ થવાથી તેને લાશને નિશ્ચય થયું. તેના ચિત્તમાં ઉત્સાહ પ્રાપ્ત થયે તેથી વિલંબ રહિત ગતિવડે ચાલવા લાગે. માર્ગમાં સામા મળતા પથિક લેકને અશ્વોના સમાચાર પૂછતે તે કર્મ અને ધર્મના સંગે કરીને તે જ ગામમાં પહોંચ્યું. ત્યાં વસનારા લેકને પૂછયું, એટલે તેઓએ પણ અશ્વો આપ્યા, અને ચારને વૃત્તાંત કહ્યો. સાગરદત્ત પણ ગામના લોકોને પોતાના નિયમને વૃત્તાંત કહ્યો, તેથી જિતેંદ્ર ધર્મની સર્વત્ર પ્રશંસા થઈ. - ત્યારપછી સંસાર પર વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થવાથી સાગરદને વિચાર્યું કે – “મેં જિનધર્મને પ્રભાવ પ્રત્યક્ષ જોયે, તે હજુસુધી વ્યામૂહ ચિત્તવાળો હું તીક્ષણ દુઃખને દેનારા પાશની જેવા ઘરવાસને સો કકડા કરીને કેમ તેડી નાંખતે નથી ?” આ પ્રમાણે વિચારી તેણે સર્વ પાપસ્થાનેને ત્યાગ કર્યો, જિદ્રની દીક્ષા ગ્રહણ કરી અને શિવસુખને ભાગી થયે. આ પ્રમાણે છે
ઇંદ્રભૂતિ ! બીજું શિક્ષાત્રત પાળવાનું ફળ કહ્યું. હવે ત્રીજું શિક્ષાત્રત . કહીએ છીએઃ
અહીં આહાર, દેહસત્કાર, અબ્રહ્મચર્ય અને વ્યાપાર એ ચારને ત્યાગ કરવાથી બનેલું પૌષધ નામનું ત્રીજું શિક્ષાવ્રત ઉત્તમ કહેવાય છે. આ વ્રત દેશથી અને સર્વથી એમ બે પ્રકારનું છે. તેમાં સાધુની જેમ ઉપગપૂર્વક નિચે સામાયિક અંગીકાર કરવું તે સર્વથી પૌષધ કહેવાય છે. આ વ્રતમાં આહારદિક ચારને વિષે અપ્રતિલેખિત દુષ્પતિલેખિત શપ્પા સંસ્મારક ૧, અપ્રતિલેખિત દુષ્પતિલેખિત ઉચ્ચાર પ્રસવણ ભૂમિ ૨, અપ્રમાર્જિત દુષ્પમાજિત શય્યા સંસ્તારક ૩, અપ્રમાજિત દુપ્રભાજિત ઉરચાર પ્રસવાણભૂમિ ૪ એને સમ્યક પ્રકારે પાલન ન કરવું પ-આ પાંચ અતિચાર વર્જવા. જિનેશ્વરે કહેલા વિધિ પ્રમાણે જે કુશળ ધર્મને પિષણ કરે તથા જેમાં આહારાદિક - ત્યાગનું અનુષ્ઠાન થાય તે અહીં પૌષધ કહેવાય છે. પ્રાણાંત ઉપસર્ગ થયા
