________________
અષ્ટમ પ્રસ્તાવ ત્રીજા અણુવ્રત ઉપર વસુદત્તની કથા.
- સદા વર્જવાના છે-
૧રે આણેલી વહુ ગ્રહણ કરવી, ૨ ચેરને ચોરી કરવા જવાની પ્રેરણા કરવી, ૩ વિરુદ્ધ રાજ્યમાં જવું, ૪ ખોટા તેલા તથા માપ કરવા, અને ૫ ઘી વિગેરે એક વસ્તુમાં તેવી બીજી હલકી વસ્તુ ભેળવીને વેપાર કરે. ચેરીથી પરાક્ષુખ થયેલા લોકો કોઈ પણ પ્રકારે ચારની સાથે મળેલા હોય તે પણ પવિત્ર આચારવાળા તેઓ વસુદત્તની જેમ આપત્તિને પામતા નથી. ”
આ પ્રમાણે સાંભળી ગૌતમસ્વામીએ પૂછયું કે- “હે ભગવન! તે વસુદત્ત કોણ હતો !” જગદ્ગુરુએ કહ્યું-“ વ્યાક્ષેપ રહિત ચિત્તવડે (ફિશર ચિત્તવડે) સાંભળે. વસંતપુર નગરમાં વસુદેવ નામે ઈભ્ય (છી) રહેતે હતું. તેને વસુમિત્રા નામની ભાર્યા હતી. તેણને કાંઈ પણ સંતાન ન હતું, તેથી તેણીએ વિચાર્યું કે-“ જે સંતતિને કારણે આ મારા ભર્તાર બીજી સ્ત્રીને પરણશે તે હું ઘરની સ્વામિની નહીં રહું, અને જે મારા પરના અત્યંત ગાઢ અનુરાગવડે મનમાં રંજિત થવાથી બીજી સ્ત્રી નહીં પરણે, તે તેના મરણને છેડે રાજા અને પિત્રાઈ વિગેરે ઘરને સાર લઈ જશે તે હું વિશેષે કરીને અસ્વામિની જ થઈશ; તેથી જે કઈ પણ પ્રકારે મને પુત્ર થાય તે સારું થાય.” આવા પ્રકારના અભિપ્રાયે કરીને તે વસુમિત્રા હંમેશાં દેવતાઓની સેંકડે માનતાઓ કરે છે, અને મંત્ર, તંત્રને જાણનાર માણસને પૂછે છે. હવે આ અવસરે સીધમ ક૯૫માં અરૂણાભ વિમાનમાં મહદ્ધિક વિઘત્રભ નામને દેવ હતો. તે પિતાને ચ્યવનકાળ નજીક હોવાથી પિતાની પ્રકૃતિને વિપર્યાસ (ફેરફાર) જોઈને વ્યાકુળ ચિત્તવાળે અને ભયબ્રાંત થઈને વિચારવા લાગ્યું કે–
“ આ કલ્પવૃક્ષનું મૂળ (થડ) રત્નના સમૂહ વડે બનાવેલી ગાઢ પીઠિકાથી દઢ બંધાયેલું છે અને આ વૃક્ષ નિરંતર અવસ્થિત રૂપવાળે છે, છતાં કેમ કંપે છે? સુંદર મંદાર વૃક્ષના પુષ્પની માળા પૂર્વે કઈ વખત કરમાઈ ન હતી, છતાં કારણ વિના પણ હમણા એકદમ કેમ કરમાઈ ગઈ? જાતિવંત સુવણે જે દેદીપ્યમાન શરીરની કાંતિને સમૂહ તાવિચ્છના ગુચ્છાથી જાણે ઢંકાયે હોય તેમ મલિનતાને કેમ ધારણ કરે છે? સપની કાંચળી જેવા નિર્મળ (ઉજજવળ) દેવદૂષ્ય વસ્ત્રો કાજળના જળથી જાણે જોયા હોય તેમ અત્યંત કાળા કેમ દેખાય છે? મારા બે નેત્રો સ્વભાવથી જ નિમેષ રહિત છે, તે હમણું દેવપણામાં વિરુદ્ધ એવું મીંચાવું અને ઉઘાડવું કેમ કરે છે?
