________________
૪૬૦
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
નિદ્રારૂપી પ્રમાદના ચિત્તવાળા પ્રાણીએ પણ કદાપિ શ્રુતજ્ઞાનરૂપી ધનને પામતા નથી, અને કોઈ પણ પ્રકારે પ્રાપ્ત થયું હેાય તે પણ બુદ્ધિ રહિત તે તેને હારી જાય છે. તેથી કરીને જ ચૌદ પૂર્વધર પણ શ્રેષ્ઠ શ્રતરત્નને નાશ કરી, મરણુ પામી અનંત કાળ સુધી અનંતકાયને વિષે વસે છે. વળી જેએ પાતાના ( આત્માના ) કાર્યને મૂકીને ભાજનકથા, દેશકથા, કથા અને રાજકથારૂપી વિકથાને કરે છે તે કેમ દુ:ખી ન હોય ? અથવા તે અજ્ઞાની મનુષ્યા પણ વિકથા કરનાર ને અનર્ગળ ખડખડાટ કરનારને ગ્રંથિલ છે એમ કહે છે. અથવા તેને મનુષ્યભવના શે ગુણુ છે ? તથા વળી જે વિષયે માત્ર સ્મરણ કરવાથી પણ દુરંત સ`સાર આપે છે, તે સેવન કરવાથી અનિષ્ટ કરનાર થાય તેમાં શું આશ્ચર્ય છે ? મનુષ્યા વિષ ચાને માટે દુષ્કર વ્યવસાય( ઉદ્યમ )ને પણ કરે છે, અને પોતાના વિ તને પણ સંશયરૂપી તુલામાં આરાપણું કરે છે ( નાંખે છે ). તે વિષયને વશ થયેલા પ્રાણીએ ચિરકાળની પાલન કરેલી કુળમર્યાદાના પણ ત્યાગ કરે છે, સર્વત્ર વિસ્તાર પામતા અપયશરૂપી ધૂળને પણ ગણતા નથી, સ્વજન-વર્ગને છેતરે છે, પેાતાના પિતાને પણ તૃણુ સમાન ગણે છે, ધર્માંદેશને આપનારા ગુરુજનની પણ અવગણના કરે છે, વૈરાગ્યવાળા લેાકેાની હાંસી કરે છે, ઉત્તમ મનુષ્યાની ગણીને દૂરથી તજે છે, સનકુંમારાદિકના ચિત્ર સાંભળવાને પણ ઇચ્છતા નથી. આ પ્રમાણે તે વિષયરૂપી મહાવિષવડે મૂઢ થયેલા મનવાળા લેશ માત્ર પણ સુખને નહીં પામવાથી પાપને વિષે જ અત્યંત આસક્ત રહે છે. કદાચ ખાવૃત્તિથી તથાપ્રકારના છતાં પણ અને પંચાગ્નિ વગેરે દુષ્કર તપવડે શરીરને કર્મના વશવડે વિષયની વાંછા પૂર્ણ થયા વિના જ તે મતના શુકર મુનિની જેમ વિનાશ પામીને દુર્ગતિમાં હે રાજા ! આવા પ્રકારના દોષથી દૂષિત થયેલા પાંચ જાણીને તેમાં જ એક મન રાખી જિનેટ્રના ધર્મમાં ઉદ્યમ કરે, ”
ધર્મમાં પ્રવાઁ
તપાવ્યા છતાં પ પાપીઓ ભાગવત પડે છે. આ પ્રમાણે પ્રકારના પ્રમાદને
આ પ્રમાણે સૂરિએ પ્રમાદના વિસ્તારના ઉપદેશ આપ્યા ત્યારે સુરેંદ્રદત કુમારના ચિત્તના પરિણામ નિર્મળ થયા, તેથી તે કહેવા લાગ્યા કે “ હું ભગવન્ ! આ તમે પૂર્વે કડેલ શુભંકર મુનિ કાણુ ? અને કેવી રીતે તે વિષયની વાંછા પૂર્ણ કર્યાં વિના મરીને દ્રુતિમાં ગયા ? તે મને કહેા. ” ત્યારે સૂરિએ કહ્યું કે-“ કહું છું:
-
