________________
* અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-બીજા ગુણવત પર રવિ અને પાલકની કથા. ૪૯ વસતા હતા. એકદા એક ગામથી બીજે ગામ વિહાર કરતા, ઘણુ શિષ્યના સમૂહથી પરિવરેલા વિજયસેન નામના સૂરિ પધાર્યા. તેઓ તેમની અનુજ્ઞા લઈને તેમની યાનશાળામાં વર્ષા ચાતુર્માસ રહ્યા. તે બન્ને ભાઈઓ સૂરિની સમીપે ધર્મ સંબંધી વિચાર કરવા માટે આવીને બોલવા લાગ્યા કે-“હે ભગવન! તમારો ધર્મ કહે.” સૂરિમહારાજ બોલ્યા. “ સાંભળે –
જીવદયાને અધ્યવસાય, સર્વ કહેલા પદાર્થોને અંગીકાર અને પરિગ્રહનું પરિમાણ આ જ સંક્ષેપથી ધર્મ છે.”
- તે સાંભળી તેઓ બેલ્યા “હે ભગવન ! જે તમે જીવદયાનો પરિણામ કહ્યો તે ઘટતો નથી; કેમકે યજ્ઞની ક્રિયામાં પશુને વિનાશ પણ ધર્મ પણએ કહ્યો છે. તથા સર્વ કહેલા પદાર્થોને અંગીકાર જે કહ્યો તે પણ સુંદર નથી, કેમકે વેદમાં સર્વજ્ઞ કહ્યા નથી. તથા વળી જે પરિગ્રહનું પરિમાણુ કહ્યું તે પણ નિરર્થક છે, કેમકે જેઓની પાસે કેડીમાત્ર પણ ધન નથી તેઓને પરિગ્રહનું પરિમાણ કરવું તે નિષ્ફળ જ છે. વિદ્યમાન પદાર્થને વિષે જ પરિમાણનું ગુણકારીપણું છે. (પરિમાણુ ગુણકારક છે) જેમ કે ગામ હોય તો જ તેની સીમા કરવી સફળ છે, તેથી બીજે કાંઈક ધર્મ કહે.” ત્યારે સૂરિમહારાજ બોલ્યા-હે આયુષ્યમાન ! તમે આ પ્રમાણે કહો છે તે એગ્ય નથી, કેમકે યજ્ઞકર્મમાં પશુને વિનાશ કરવો તે ધર્મ છે એમ જે કહેવું તે આ લેક સંબંધી પ્રતિબંધવાળા પુરુષનું વચન છે.” તેઓએ પૂછયું“ કેમ એમ?” ત્યારે ગુરુ બોલ્યા કે “ જે સર્વ પ્રાણીઓને પિતાના આત્માની જેમ જુએ ( જાણે) તે જ જુએ છે (જાણે છે) એવું પારમાર્થિક મુનિનું વચન છે. જે કદાચ જીવને વિનાશ કરવામાં ધર્મ હોય તે મરછીમાર અને શિકારી વિગેરે પણ સ્વર્ગમાં જશે. વળી વેદમાં સર્વજ્ઞ કહ્યા નથી એમ તમે જે કહ્યું તે પણ વેદનું રહસ્ય તમે સાંભળ્યું નથી તેથી કહ્યું છે, કેમકે વેદમાં જ શાંતિની ઉષણુના પ્રસંગે કહ્યું છે કે-“લેકમાં પ્રતિષ્ઠા પામેલા કાષભથી આરંભીને વર્ધમાનસ્વામી પર્યત ચોવીશ તીર્થકરો સિદ્ધિપદને પામેલા છે, તેમનું અમે શરણ કરીએ છીએ.” તથા–“ અમે પવિત્ર અગ્નિને સ્પર્શ કરીએ છીએ. જેમને જન્મ સુજન્મ છે, જેમનું વીરપણું સુવીરપણું છે, જેમનું નગ્નપણું સુનપણું છે, જેમનું બ્રહ્મચર્ય સુબ્રહ્મચર્ય છે, ઉચિત મનવડે, અનુદિત ( અનુદ્ધત ) મનવડે મહર્ષિઓ મહર્ષિઓ વડે દેવને હોમ કરે છે. યજ્ઞ કરનારા લોકોની આ રક્ષા હે, શાંતિ હે, વૃદ્ધિ છે, તષ્ટિ હો, સ્વાહા.” આ પ્રમાણે પ્રસિદ્ધ અને સર્વત્ર પ્રતિષ્ઠા પામેલા (રહેલા)
