________________
• ' અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-ચતુર્થ અણુવ્રત ઉપર સુરેન્દ્રદત્ત કથા.
૪પ૭ તેમાં દારિક મનુષ્ય અને તિર્યંચના ભેદે કરીને બે પ્રકારનું છે, અને વૈક્રિય પણ દેવ અને મનુષ્ય સંબંધી બે પ્રકારનું છે. હવે આ મૈથુનની વિરતિનું વ્રત ત્રણ પ્રકારનું છે : ૧ પરસ્ત્રીને ત્યાગ, ૨ સ્વદારાને સંતોષ અને ૩ સર્વથા બ્રહ્મચર્ય. તેમાં નિશ્ચળ ચિત્તવાળે અને સુધર્મમાં પ્રતિબંધવાળે જે સુશ્રાવક દેવતા, તિર્યંચ અને પરદારના મૈથુનને ત્યાગ કરે તે તેની (મૈથુનની) વિરતિવાળે કહેવાય છે. આ વ્રતવાળા નિરતિચાર૫ણુને માટે સમ્યફ પ્રકારે ૧ ઇત્વરાગમન, ૨ અપરિગ્રહીતા( વેશ્યા)ગમન, ૩ અનંગકીડા, ૪ પરના વિવાહ કરવા અને ૫ કામને તીવ્ર અભિલાષ-આ પાંચ અતિચારને વર્જે છે.
વળી બીજું-અપવિત્ર, નિદિત અને પરિણામે દુઃખને ઉદય આપનારા કામગને વિષે કેઈક ધન્ય પ્રાણીઓ સ્વભાવથી જ વૈરાગ્ય પામે છે. અને બીજા કેટલાક ઉત્કટ કામદેવના બાણવડે સર્વ અંગમાં ભેરાઈને, યેગ્યાયેગ્યની અવગણના કરીને, પિતાના શરીરના વિનાશને વિચાર્યા વિના લાજ અને મર્યાદા મૂકીને પરસ્ત્રીને વિષે ભેગ ભેગવવાની લાલસાવાળા તે જ જન્મમાં આપત્તિને પામે છે, તે પરભવમાં આપત્તિને પામે તેમાં શું કહેવું ? વળી બીજા કેટલાક તેવા પ્રકારના ગુરુના ઉપદેશથી નિર્મળ વિવેકવાળા થઈ, પ્રયત્નવડે પરસ્ત્રીના સંગને ત્યાગ કરી, માત્ર તેની વિરતિથી જ વૃદ્ધિ પામતા વિશુદ્ધ ધર્મના પ્રતિબંધવાળા ઉત્તમ પુરુષે સુરેન્દ્રદત્તની જેમ મોક્ષનગરમાં નિવાસ કરનારા થાય છે.” - તે સાંભળી ગૌતમસ્વામીએ કહ્યું કે-“હે ત્રણ લેકને પ્રકાશ કરવામાં સૂર્ય સમાન ભગવન! આ સુરેંદ્રદત્ત કોણ? તેને ગુરુના ઉપદેશથી વિવેકને લાભ શી રીતે ? અને માત્ર પદારાની વિરતિથી જ તેને મોક્ષની પ્રાપ્તિ શી રીતે થઈ ?” ત્યારે જગદ્ગુરુએ કહ્યું કે-“સાંભળે. આ ભરતક્ષેત્રમાં સમગ્ર પૃથ્વીના વિસ્તારનું ભૂષણરૂપ વિજયપુર નામનું નગર છે. તેમાં ઊંચા શિખરવાળા જિનચૈત્યમાં શબ્દ કરતી મણિની ઘુઘરીઓ વડે મનહર દેખાતી દવાઓ ફરકી રહી છે, તથા તે નગર શૃંગારવડે ઉત્કટ રૂપવાળી સ્ત્રીઓના સમૂહથી શોભિત છે. તે નગરમાં શિવભદ્ર નામનો રાજા હતું. તેની આજ્ઞાને નમ્રતાપૂર્વક સર્વ રાજાઓને સમૂહ માન્ય કરતા હતે. તેને સમગ્ર અંતઃપુરમાં શ્રેષ્ઠ રાજશ્રી નામની ભાર્યા હતી. તેમને દેવકુમાર જેવા રૂપવાળે અને ધનુર્વિદ્યાદિક કળાની કુશળતાના ઘરરૂપ સુરેદ્રદત્ત * ૫૮
