________________
ય
તૃતીય પ્રસ્તાવ–ઓગણીશથી બાવીશમે ભવ. અહીં ત્રિપૃષ્ઠ પણ વિવિધ સુખ ભોગવતે, રાજ્ય અને રાષ્ટ્ર-દેશ પ્રત્યે મૂચ્છી વધારતે, પિતાના ભુજબળથી બીજા પુરૂષની અવગણના કરતે, વિવિધ પ્રાણાતિપાત પ્રમુખ કિયા, મહાઆરંભ અને પરિગ્રહ તથા અતિ ક્રૂર અધ્યવસાયથી સમકિત રત્ન ગુમાવી, નરકાયુ નિકાચિત કરી, રાશી લાખ વરસનું આયુષ્ય ભોગવી, પ્રાંતે મરણ પામી, સાતમી તમતમા નામની પૃથ્વી નરકના લક્ષ યોજનપ્રમાણુ અપ્રતિષ્ઠાન નામના નરકાવાસપાથડામાં તે પાંચસે ધનુષ્ય પ્રમાણ શરીરવાળે નારક થયા. પૂર્વભવમાં સંચેલ અત્યંત ગાઢ અને મેટાં પાપકર્મથી હણાયેલ, અતિ તિલણ દુઃખને સહન કરતે, ચેતરફ કઠિન વજ, શૂળ, તીણ ખડ્રગ વિગેરે શસ્ત્રોથી કપાત અને ક્ષણે ક્ષણે અત્યંત દીનતાથી કરૂણ શબ્દોથી વિલાપ કરે, તે આ પ્રમાણે ચિંતવવા (ા –“ અહ ! પૂર્વભવે શું પાપ કર્યું હશે કે જેથી આવા નિત્ય અંધકારમય અને કુત્સિત સ્થાનમાં હું ઉત્પન્ન થયે ? ” વળી પણ તે ક્ષણે ક્ષણે ઘોર વેદનાથી પરાભવ પામતાં, બળતા ઘરમાં પેઠેલ પંગુ-લંગડાની જેમ વારંવાર વિલાપ કરતો રહ્યો.
એવામાં તેની ઉત્તરક્રિયા કરી, ગાઢ શેક કરતે અચલ પણ ભવનને સ્મશાનતુલ્ય સમજત, પૂવે ન જોયેલ એવા પ્રિયજનની પણ દરકાર ન કરતે, વિષયને વિષ સમાન માનને, બંધુઓને બંધનરૂપ ગણુતે, પ્રવર વૃક્ષાથી મંડિત નંદનવનમાં, કમળ, કુવલય અને કહારવડે સુંદર તલાવવઓમાં શૃંગાર, આકૃતિ, સુંદર વેશવાળી રમણીઓમાં એક ક્ષણ પણ નજર ન નાખતે, કયાં પણ વાચ્ય ન પામતે, અત્યંત સંસારની અસારતાને વિચાર કરતે, શ્રેયાંસ પ્રભુએ કહેલ ધર્મવચનને ચિંતવતો અને શત્રુભવનની જેમ ગૃહાવાસને તજવા ઈચ્છતે એ તે સ્વજનેના ઉપરધ-આગ્રહથી કેટલાક દિવસ ત્યાં રહી, ધર્મઘોષ નામના આચાર્ય પાસે ગયા અને પરમ ભકિતથી તેણે વંદના કરી એટલે આચાર્યો પણ દિવ્યજ્ઞાનથી તેની મનેભાવના જાણીને આ પ્રમાણે ધર્મદેશના આપી–
“ક્ષણિક સંગ અને ક્ષણિક વિયેગ યુક્ત, ક્ષણે ક્ષણે આવતા વિવિધ સુખ–દુઃખથી વ્યાપ્ત, અને નટના નૃત્યની જેમ વિચિત્રરૂપ ધરનાર આ સંસારનું વિલસિત-ચેષ્ટિત જોઈ, સુખના કારણરૂપ જિનધર્મ સાધવામાં કેણુ પ્રમાદ કરે ? અથવા તે અત્યંત વલ્લભજન મરણ પામતાં કેણ રોચ ધરે ? કદાચ એક જ માણસને વલ્લભજનને વિચાગ આ સંસારમાં થતો હોય, તે પરિભાવ સમજીને તેણે શેક પણ કરે, પરંતુ આ તે ભરતાદિક સમગ્ર ભારતના રાજાઓને પણ પ્રચંડવેગી પવનવડે દીવાની જેમ કૃતાંતે એળવી–મારી નાખ્યા, તે કુશળજને અસ્થાને સંતાપ શા માટે કરતા હશે ? કારણ કે
