________________
ચતુર્થ પ્રસ્તાવ-નરસિંહ રાજાની કથા.
૧૪૯
- ભદ્રે ! કાલે હું પરતીરે જવાને છું. માટે તમે કુંદ, નવમાલતી, પાટલ, અતિમુક્તક, ચંપક પ્રમુખના પુ લઈ સમુદ્રતીરે અમુક પ્રદેશમાં આવીને મને આપજે. હું તને ચારગણું મૂલ્ય અપાવીશ.” તેણે મનમાં ભારે હર્ષ પામીને કબુલ કર્યું, પરંતુ પરમાર્થ તે જાણી ન શકી. બીજે દિવસે બધી પુષ્પમાળાઓ લઈને તે સાંકેતિક સ્થાને ગઈ. ત્યાં હાણુમાં બેઠેલ તે વણિકને તેણે જોય, એટલે પુષ્પ આપતાં શીલવતીએ મૃણાલ સમાન કેમળ પિતાની ભુજા લંબાવી, જ્યારે દેહિલે પોતાને હાથ લંબાવી ભારે હર્ષપૂર્વક પુષ્પમાળા સહિત શીલ વતીને યાનપાત્ર-વહાણમાં ઉપાદ્ધ અને ઉપરના ભાગમાં બેસારી મૂકી. એવામાં મંગલવાદ્યો વગાડવામાં આવ્યાં અને વહાણ ચાલવાને તૈયાર થયું. સઢ મૂકવામાં આવ્યા તેમજ હલ્લીસા ચલાવવામાં આવતાં, ધનુષ્ય થકી છેડેલ બાણની
જેમ યાનપાત્ર વેગથી ચાલવા લાગ્યું. - હવે આ તરફ નરવિક્રમ કુમાર, શીલવતીને આવવાને વિલંબ થતાં ભારે ઉગ પામી આમતેમ શોધવા લાગ્યા. તે કયાંય નજરે ન પડવાથી, તેણે પાડેસને પૂછયું. રાજમાર્ગ જોઈ વળે, ત્રિમાર્ગ, ચેવટા અને ચેરા બરાબર તપાસી જોયા, તથા બધા દેવાલય, ભવને અને બાગ-બગીચા પણ જોઈ લીધાં. છેવટે તેણે પાટલ માળીને તે વાત જણાવી, એટલે તેણે પણ સર્વ સ્થાને શીલવતીની બરાબર શેધ કરી; છતાં ક્યાં પણ ખબર ન મળવાથી તરતજ પાછા ફરીને તેણે કુમારને કહ્યું કે-“હે કુમાર ! તું ધીરજ ધર અને કાયરતા તજી દે.” કુમારે જણાવ્યું–‘મારે કાંઈ. કાયર થવાનું નથી, પરંતુ પોતાની માતાના વિયેગથી વ્યાકુળ બની રૂદન કરતાં આ બાળકને હું જોઈ શકતે નથી.” પાટલ બે –તેમ છતાં પ્રયત્ન ચાલુ રાખે, માટે હું પૂર્વ દિશામાં તેને શોધવા જાઉં છું અને તમે પત્રો સહિત ઉત્તર દિશામાં એ નદીના બંને કાંઠાપર, નિઝરણામાં, ગુફાઓમાં, વિકટ કરામાં, તથા વિષમ પ્રદેશમાં બરાબર તપાસ કરે.” એટલે “ભલે હું તેમ કરું છું” એમ કહી તે પિતાના પુત્રયુગલને સાથે લઈ નદીની નજીકમાં ગયા. ત્યાં જરા પણ પિતાના સાનિધ્ય–પાશ્વભાગને ન મૂકતા બાળકોને શાંત પાવને તે આ પ્રમાણે વિચારવા લાગ્ય– “અરે ! શીલવતીનું કેઈએ હરણ કર્યું હશે? કે કઈ પુરૂષે તેને વશ કરી હશે? અથવા તે શરીરની બાધાથી તે કયાંય બેસી ગઈ હશે? કે મારું કંઈક અપમાન જોઈને અન્ય પુરૂષમાં આસક્ત થઈ હશે ? અથવા તે તેની સાથે પ્રેમભાવ થતાં અપમાનનું કારણ કંઈ યાદ આવતું નથી, તેમ છતાં કદાચ અપમાન થવા પામે, તે પણ તે પિતાના પુત્રને ન તજે, કારણ કે અપત્યસ્નેહ અપરિમિત છે વળી તે મનથી પણ અન્ય પુરૂષનું ચિંતન કરે, એમ પણ સંભવતું નથી, કારણ કે તેવા ઉંચા કુળમાં ઉત્પન્ન થઈને તે પિતાના
