________________
૩૦ર
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
કેવળજ્ઞાન વડે સમગ્ર જીવલેકના ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાનકાળના સમૂહને આશ્રય કરનારા, શુભાશુભ પરિણામના વિશેષને જેનારા ભગવાન પણ ભાવી અનર્થને જાણીને જમાલિએ વારંવાર કહ્યાં છતાં પણ મોનનું અવલંબન કરીને જ વિચારવા લાગ્યા. ત્યારે “ નિષેધ ન કરેલું તે અનુમતિવાળું હોય” એમ જાણીને જમાલિ પણ પાંચસો સાધુઓ સહિત તથા હજાર સાદવીઓથી પરિવરેલી પ્રિયદર્શનાએ અનુસરાતે અપૂર્વ અપૂર્વ (નવા નવા) ગામ, નગર અને આકર વિગેરેમાં વિચારવા લાગે. એકદા એક ગામથી બીજે ગામ વિચરતે તે શ્રાવતિ નામની નગરીમાં આવ્યું. ત્યાં કેષ્ટક નામના ઉદ્યાનમાં તે રહ્યો. ત્યાં રહેલા તેને રસ રહિત, લુખા, શીતળ, તુચ્છ, અસુંદર (ખરાબ) અને કાળ વીતી ગયેલા પાન-ભેજનવડે શરીરમાં સહન ન થાય તે પ્રચંડ, પિત્ત જવર પ્રગટ થયું. તેનાથી તે અત્યંત પરાભવ પામે તેથી તે બે કે-“હે સાધુઓ! તમે મારે માટે સંથારો પાથરો.” ત્યારે તેઓ તેનું વચન સાંભળીને તરત જ સંથારો પાથરવા લાગ્યા. જમાલિ પણ અધિક વેદનાવડે પરાભવ પામેલે હેવાથી બેઠે રહેવાને અસમર્થ થયે, તેથી વારંવાર પૂછવા લાગે કે-“હે સાધુઓ ! સંથારો પાથર્યો કે નહીં?” ત્યારે તેઓ બોલ્યા કે-“હા, પાથર્યો. ” તે સાંભળીને જમાલિ ઉક્યો અને તેમની પાસે ગયે. ત્યાં સંથારો પથરાતો જોઈને મિથ્યાત્વ ઉત્પન્ન થવાથી તે બોલવા લાગે કે-“હે મુનિઓ ! હમણું મેં તત્વ જાણ્યું. તે એ કે જે કાર્ય નીપ
ર્યું હોય (પૂર્ણ થયું હોય) તે જ નીપજયું કહેવાય, પરંતુ જે નીપજાવાતું ( કરાતું) હોય તે નીપજ્યું કહેવાય નહીં. તેથી કરીને હજુ સંથારે પથરાતે છતાં પણ “પાથર્યો” એમ જે તમે કહ્યું તે અસત્ય છે. તેથી કરીને
જે કરાતું હોય તે કર્યું અને જે ઉત્પન્ન થતું હોય તે ઉત્પન્ન થયું કહેવાય છે એમ જે જિનેશ્વર કહે છે તે પ્રત્યક્ષ વિરોધ હોવાથી ઘટતું નથી, કેમકે બીજા બીજા સમયેના સમૂહના એગથી કરાતા કાર્યમાં પ્રારંભના સમયે જ આ કાર્ય કર્યું એમ જે કહેવું તે કેમ સમર્થ હોય? વળી અથંક્રિયા સાધવામાં જે સમર્થ હોય તે જ વસ્તુપણને પામે છે; (જેમ પાણી લાવવારૂપ અર્થ કિયા સાધવામાં સંપૂર્ણ થયેલે ઘડો જ સમથે છે તેથી તે સંપૂર્ણ થયેલે ઘડે જ વસ્તુ કહેવાય છે.) પરંતુ પ્રથમ સમયમાં જ ઉત્પન્ન થયેલા પદાર્થમાં વસ્તુપણું જોવામાં આવતું નથી, તેમ છતાં પણ જે કદાચ પ્રારંભે જ તે વસ્તુ કરી એમ માનીએ તે - બાકીના સમયમાં કરેલી વાતુના જ કરવામાં પ્રગટ રીતે અનવસ્થા દેષ આવે
