________________
અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-ગોશાળે કહેલ વણિક કથા.
'૪૧૩ રાફડાના શિખરના અગ્રભાગ ઉપર ચડ્યો, અને ત્યારપછી વિકરવર પિતાની દષ્ટિવડે સૂર્યમંડળને જોવા લાગ્યું. ત્યારપછી એક ક્ષણમાત્ર નિમેષ રહિત દષ્ટિવડે સૂર્યની સન્મુખ જોઈને તે ઉગ્ર વિષવાળા મહાસ તે વાણીયાઓની સન્મુખ જોયું. ત્યારપછી તીવ્ર અગ્નિથી વ્યાપ્ત તેની દષ્ટિવડે તેઓ સમગ્ર ભડેપકરણ સહિત એકી સાથે બળી ગયા, માત્ર તે એક જ સ્થવિરને પિતાના ભાંડ અને ગાડા સહિત પાસે રહેલી દેવીએ અનુકંપાવડે ઈચ્છિત સ્થાને પહોંચાડ્યો, તે હે આણંદ મુનિ ! તે અતિમૂઢ વાણીયાએ અતિથી પરાભવ પામીને જેમ સર્ષથી વિનાશ પામ્યા તે જ પ્રમાણે ઉત્તમ જ્ઞાતકુળમાં ઉત્પન્ન થયેલ અને ત્રણ ભુવનમાં “શ્રમણ ભગવાન મહાવીર ” એવી પ્રસિદ્ધિને પામેલા તારા ધર્માચાર્ય અસુર, સુર, નાગ, કિન્નર, મનુષ્ય અને રાજાવડે ચરણકમળની પૂજાને પામે છે, છતાં આટલી બધી લક્ષમીવડે પણ સંતેષને પામતે નથીમાટે જે હવે પછી મારી સન્મુખ અભક્તિવાળા વચનના લેશને પણ બોલશે તે હું તેને મારા તપના તેજવડે ભમરાશિ કરી દઈશ. વળી જેમ તે વાણીયાઓને સર્વથા પ્રકારે નિષેધ કરતે તે સ્થવિર પુરુષ વિનાશ ન પામે તેમ છે આણંદ ! તને પણ હું વિનાશ નહીં પમાડું, તેથી તું તારા ધર્માચાર્ય પાસે જા, અને આ સર્વ વૃત્તાંત કહે; કેમકે બળવાનની સાથે વિરોધ કદાપિ સુખકારક નહીં થાય.”
આ પ્રમાણે સાંભળીને તે આનંદ નામના મહર્ષિ, સ્વરછ હદયવાળા હોવાથી ભયના સંકલ્પને પામ્યા, તેથી શિક્ષાનું કાર્ય સમાસ (પૂર્ણ) કર્યા | વિના જ તે સ્થાનથી શીધ્ર ગતિએ કરીને જિનેશ્વર પાસે આવ્યા. ત્રણ વાર દક્ષિણ બાજુથી આરંભીને, દક્ષિણ બાજુએ ફરીને આવવારૂપ પ્રદક્ષિણાપૂર્વક વંદના કરીને ગશાળકે કહેલું વણિકનું દષ્ટાંત, દષ્ટિવિષ સ સર્વેને બાળી નાંખ્યા તે પર્યત સર્વ કહી. બતાવ્યું, અને પછી પૂછયું કે-“હે ભગવન ! શું ગોશાળે આવા પ્રકારનું કાર્ય કરવામાં સમર્થ છે કે નથી?” ભગવાને કહ્યું કે-“સમર્થ જ છે. માત્ર અરિહંત ભગવાનને તેવું કરવામાં અસમર્થ છે. તેને માત્ર પરિતાપ કરી શકે, તેથી તું જા અને ગૌતમાદિક સાધુઓને આ વૃત્તાંત કહે કે-મંખલીપુત્ર ગોશાલક અહીં મારી પાસે પ્રગટ થાય ત્યારે તેને કેઈએ ધર્મની પડિચોયણુ(પ્રેરણ)વડે પણ પ્રેર નહીં, કેમકે તે મારાથી વિપરીતપણાને પામે છે.” આ પ્રમાણે ભગવાનના વચનને વિનયવડે અંગીકાર કરી આનંદ મુનિ ગૌતમાદિકની પાસે ગયા, અને તેમને તે સર્વ વૃત્તાંત તેણે કહો. તેવામાં પિતાના પરાભવને ન સડન કરતે ગોશાળ જિનેશ્વરની
