________________
૪૧૮
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
ઘણા પાણીવડે શરીરને સીંચતા, ક્ષણે ક્ષણે જેમ તેમ અપશબ્દોને લતા તથા મોટા શાકને વહન કરતા અને શિશિર ઉપચારને કરતા શિષ્યવવડે પરિવરેલા તે દિવસેાને નિમન કરવા લાગ્યા.
હવે તે શ્રાવસ્તિ નગરીમાં અય પુલ નામને આજીવિક મતને ઉપાસક શ્રાવક વસતા હતા. તે મધ્ય રાત્રિને સમયે ધર્મ જાગરિકાવડે જાગતે સ ́શય થવાથી વિચાર કરવા લાગ્યા કે− હું આ સમ્યક્ પ્રકારે નથી જાણુતા કે–તૃણુગાવાલિકા જાતિના જીવ કેવા સંસ્થાનવાળા છે? આ સંશય પૂછવા માટે ધર્માંચા, ધમેŕપદેશક, દિવ્ય જ્ઞાન-દર્શનને ધારણ કરનારા, સર્વજ્ઞ અને હાલાહુલા નામની કુંભારણુની દુકાનમાં રહેલા ગેાશાળકની પાસે જાઉં, અને પૂછું.” એમ વિચારીને સૂર્યાંય થયા ત્યારે થાડા અને મોટા મૂલ્યવાળા, કે અલકારાવડે શરીરને વિભૂષિત કરી, પેાતાના ઘરથી પગે ચાલતા કેટલાક પુરુષાને સાથે લઇ ગોશાળાની સન્મુખ જવા નીકળ્યા. અને અનુક્રમે તે કુંભારણુની દુકાન સમીપે આન્યા. ત્યાં તે ગોશાળા હાથમાં રહેલા પાત્રવડે વારવાર મદિરાપાન કરતા, નૃત્ય કરતા, ગાયન ગાતા, હાલાહલા કુંભારણને એ હાથ જોડીને પ્રણામ કરતા, માટીના જળવડે શરીરને સી ંચતા અને અસ અદ્ધ વચનને ખેલતા રહેલા હતા. તેને જોઈને લજ્જાના વશથી તેનાં નેત્રા મી'ચાઇ ગયાં, અને તત્કાળ ધીમે ધીમે પાા વળ્યેા. તેટલામાં પાસે રહેલા ગાશાળાના શિષ્યાએ તેને તરત જ જોયા, તેથી તેને ખેલાવીને કહ્યું કે- હું અય’પુલ ! તમે પાછલી રાત્રીએ તૃણુગોવાલિયાના સસ્થાન વિષેને સશય કર્યાં હતા.” ત્યારે અયંપુલે કહ્યું કે-“હે પૂજ્ય ! હા, એમ જ છે.'' ફરીથી તેઓએ ગોશાળાની આ દુષ્ટ ચેષ્ટાને ગુપ્ત કરવા માટે કહ્યું કે હું અયપુલ ! આ તમારા ગુરુ હાથમાં પાત્ર રાખીને યાવત્ હાથ જોડતા જે રહ્યા છે, તે આ ભગવાન નિર્વાણુગમનને સૂચવનારા આ છેવટના ચિહ્નોને જણાવે છે. તે આ પ્રમાણેઃ—
અન્ન અને
અય પુલ !
છેલ્લુ ગાયન, છેલ્લું નૃત્ય, છેલ્લુ' અંજલિકમ, છેલ્લું પાન, માટીના શીતળ જળવડે શરીરને લીપવુ વગેરે વ્યાપાર છે, તે હું આ ચેાવીશમા તીર્થંકર ગોશાલક ભગવાનના પૂર્વે કહેલા ચિહ્નોવડે સૂચવન કરેલા મેક્ષગમનના અવસર વતે છે, તેથી તમે તેમની પાસે જાએ, તે જ તમારા ધર્માંચા તમારા સશયના ઉત્તર આપશે. ” આ પ્રમાણે સાંભળીને તે અય'પુલના શરીરમાં મોટા હષૅવડે રોમાંચના સમૂહ ઉત્પન્ન થયે. એટલે તે તેમની તરફ જવા લાગ્યા. તે વખતે આજીવિકના મતના સ્થવિર સાધુઓએ