________________
પંચમ પ્રસ્તાવ-તાપસ ઉપાલંભ.
૧૫
સ્વાગત ઉચ્ચારતાં તે સન્મુખ, આવ્યું એટલે પ્રભુએ પણ પૂર્વપ્રગને લીધે હાથ પસા. પછી કુલપતિએ સહર્ષ પૂર્વવૃત્તાંત પૂછીને પ્રભુને કહ્યું કેકુમારવર ! કેટલેક વખત તમે અહીં જ રહે આ આશ્રમ વિઘ રહિત છે અહીં કેઈ ધ્યાનમાં અંતરાય કરે તે નથી જેથી ચાતુર્માસને માટે પણ લાયક છે, તે અત્યારે કદાચ તમે સર્વથા ન રહી શકે તે પણ ચોમાસામાં તે અહીં જ રહેજો, એમ તેણે કહેતાં તે વચન સ્વીકારી ભગવંત એક રાત્રિ ત્યાં જ રહ્યા. તે પછી પ્રેમબંધને નાશ કરનાર, અસંખ્ય દુઃખને દળનાર, પ્રશાંત ચિત્તવડે સુંદર સ્થિરતાથી મંદરાચલને જીતનાર, અનેક ઉપસર્ગોને સહન કરનાર, ગજેદ્રની જેમ મંદગામી મૃગની જેમ સેવકરહિત તથા પિતાની જે જીવ-રક્ષામાં તત્પર અને સુરેંદ્રવંદને વંદનીય એવા સ્વામી, મડંબ, કર્બટ, ખેડા પ્રમુખ વિવિધ ગામ કે જે અનેક લેકવડે સંકીર્ણ હતાં ત્યાં વિચરવા લાગ્યા. એમ વિહાર કરતાં ગ્રામસમય આવ્યો અને પછી ચોમાસું પણ આવી લાગ્યું કે
જ્યાં સજલ જલધર ગંભીર ગર્જના કરતા મંદ મંદ જળધારાઓ પડતી, પથિક જન પિતપતાના ઘર ભણી જતા અને રાજહંસ માનસ–સરોવર પ્રત્યે ચાલતા થયા. એટલે પ્રભુ પાછા વળીને ત્યાં જ મરાગ સંનિવેશમાં આવ્યા. ત્યાં કુલપતિએ ભારે પ્રેમપૂર્વક એક તૈયાર મઠ-આશ્રમ સેં. ભગવંત તે સ્થાને પ્રલંબમાન ભુજાએ કાર્યોત્સર્ગ ધ્યાને રહ્યા. એમ દિવસે જવા લાગ્યાં. - હવે પ્રથમ વર્ષાઋતુને પ્રારંભ થતાં પૂર્વે લાંબા વખતથી સંઘરી રાખેલ તૃણદિક ચારે ખલાસ થવાથી અને નૂતન ઘાસ હજી ઉગેલ ન હોવાથી કયાંય પણ ભક્ષ્ય કંઈ ન મળતા ક્ષુધાથી બાધા પામતી ગાયે તે તાપસ આશ્રમે કે
જ્યાં તૃણાદિક આચ્છાદિત કરેલ છે તે ખાવાને માટે આવવા લાગી, એટલે તાપસ પ્રચંડ લષ્ટિપ્રહારથી તેમને ફૂટીને કહાડવા લાગ્યા અને દ્વાર પાસે હમેશાં બેરરી રહીને બહુ ખંતથી પિતાના આશ્રમની રક્ષા કરવા લાગ્યા. એમ તેમણે તાડન કરેલ ગાયે આમતેમ ભમી જેનું રક્ષણ કરનાર કેઈ નથી એવા ભગ વંતના આશ્રમનું તૃણ ખાવા લાગી, જેથી પિતાના મઠમાં બેઠેલાં તે તાપસી ગાથી ખવાતા તે આશ્રમને જોઈ વિભુ પર ભારે દ્વેષ લાવીને કહેવા લાગ્યા કે“અહે! અમે પિતાના મઠનું રક્ષણ કરતા રહીએ છીએ અને આ શ્રમણ જરા પણ તેની દરકાર કરતું નથી તે શું કરીએ? કુલપતિએ એને બેસાડેલ છે તેથી સાક્ષાત્ આપણે કંઈ કઠણ શબ્દ કહી શકતા નથી એમ પ્રતિદિન ચાલતાં ગાઢ અસરને ધારણ કરતા તે તાપસે એક વખતે કુળપતિ પાસે ગયા અને ઉપાલંભ પૂર્વક કહેવા લાગ્યા કે- “હે સ્વામિન! તમે અમારા મઠમાં જે આ કઈ શ્રમણને મૂકે છે તે પિતાનું કાર્ય કરવામાં જ અત્યંત તત્પર છે, તે
