________________
સપ્તમ પ્રસ્તાવ-અમરેન્દ્રને ઉત્પાત.
૩૯
લાગ્યું કે-“હે દુરાચારશેખર ! હે નિમર્યાદ! હે અસુરાધમ ! હે અમર! હે દુષ્ટ ચેષ્ટામાત્રથી દેવેને ત્રાસ પમાડનાર ! અત્યારે તે તું અવશ્ય અપ્રાથનીયની પ્રાર્થના કરે છે, નહિ તે અહીં તારૂં આગમન કયાંથી સંભાવે ? માટે અરે ! પિતાના શરીરે પેદા થયેલ દંતાદિવડે જેમ હાથી, કેશ-કલાપવડે જેમ સુરભિ-ચમરીગાય, કસ્તુરીવડે જેમ મૃગ, સુગંધવડે જેમ ચંદનવૃક્ષ, ફણારત્નવડે જેમ ભુજગ તેમ તું આ પિતાના જ દર્પવડે નાશ પામવાને છે.” એમ કહી, સિહાસનસ્થ ઈંદ્ર વજીનું સ્મરણ કર્યું. એટલે તરત જ હજારે ઉલકા મૂકતું, જ્વાળાઓ છેડતું, કેટીગમે અગ્નિકણે વિખેરતું, હજારે પુલિંગશ્રણથી ચક્ષુને વિક્ષેપ પમાડતું, જાણે સમગ્ર અગ્નિથી બનાવેલ હોય; જાણે બધા “ સૂનાં કિરણે વડે રચેલ હય, જાણે સમસ્ત તેજલમીના પિંડથી ઉત્પન્ન કરેલ હોય એવું વજી પુરંદર-કરતલમાં પ્રાપ્ત થયું, અને તેણે તરત ચમહેંદ્ર પ્રત્યે મૂકયું. ત્યારે પૂર્વે કદી ન જોયેલ અને વેગથી આવતા તે ભીમ વજને જોઈ, સમર, મત્સર અને ઉત્સાહ ભગ્ન થતાં, સામાનિક અસુરેનાં શિક્ષાવચને યાદ આવતાં, લાંબા નસાસા મૂકતાં “હવે પૂર્ણ પુણ્ય વિના રસાલ સુધી ન પહોંચાય” એમ સંકલ્પ કરી, સંભ્રમભયાકુળતાથી ઉચે જોતાં તરત તારાયુક્ત અક્ષિાથી ગગનાંગણ પ્રત્યે દ્રષ્ટિ કરતાં, કયાંય પણ આત્મ-રક્ષણ ન મળવાથી ભયવશે કંપતા, હાથમાંથી સ્ફટિકરત્ન પડી જતાં પણ તેની દરકાર ન કરતાં, તે સમયને ઉચિત કર્તવ્ય ખ્યાલમાં ન આવતાં, “હવે અન્ય ઉપાયથી સર્યું, પરંતુ ભગવંતના ચરણ-કમળ શરણારૂપ છે.” એમ યાદ કરી, ઉપર પગ અને અધમુખે વેગથી ગમન કરતાં, ઉત્પન્ન થયેલ પરિશ્રમને લીધે સરી પડતા કક્ષા-કાખના સ્વેદ-સલિલની જેમ ઉત્કૃષ્ટ ચપલ ગતિએ તે ભગવંતની અભિમુખ ભાગવા લાગ્યું. અને વળી દર્પ-વિભવ દલિત થતાં તેને કેવળ લઘુતા પ્રાપ્ત ન થઈ, પરંતુ વેગથી પલાયન કરતાં દેહવડે પણ તેને લઘુતા આવી. વળી “અરે! તે આ કેમ જાય છે? કે જેણે ઈંદ્ર સમક્ષ બડાઈ બતાવી” એમ હાથે તાળી મારતા દેવડે હાંસી પામતે, તે વખતે દેહના વિસ્તારથી ભુવન-ઉદરને ભરી દેતે, છતાં આ વખતે એટલે બધે લઘુ બની ગયું છે કે પતંગની જેમ જાણવામાં પણ આવતું નથી. એવામાં ઈદ્ર પ્રયત્નપૂર્વક છેડેલ અને અગ્નિ-વાળાએથી દિશાઓને આકુલિત કરનાર તથા ઇંદ્રના બધા શત્રુઓને જાણે એકીસાથે કવલિત કરવા માગતું હોય એવું તે વજ જેટલામાં અલ્પ અંતર રહી જતાં તેના મસ્તક સુધી ન પહોંચ્યું તેટલામાં ભાંગેલ તૂટેલ સ્વરે “હે