________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર. દેશથી ઘણુ સેંકડો શિષ્યોના પરિવારવાળા, સમગ્ર :(ચૌદ) વિદ્યાના સ્થાનને પાર પામેલા, ચાર વેદના સૂત્રાથમાં પંડિત અને પોતપોતાની બુદ્ધિના ગર્વથી બૃહસ્પતિને પણ હસનારા ઈદ્રિભૂતિ વિગેરે અગ્યાર અધ્યાપકોને બેલાવ્યા હતા, ઘી, મધ અને જવ વિગેરે યજ્ઞની સામગ્રી એકઠી કરી હતી, બ્રાહ્મણને દક્ષિણ આપવા માટે ઉંચા શ્રેષ્ઠ વસ્ત્રો અને સુવર્ણ વિગેરેના સમૂહ તૈયાર કર્યા હતા, ભક્તિથી, કૌતુકથી અને આગ્રહથી ઘણું દેશના લોકો ત્યાં આવેલા હતા. પછી ત્યાં અગ્નિમાં (અગ્નિના કુંડમાં) નિરંતર મંત્રના ઉચ્ચારપૂર્વક યજ્ઞની સામગ્રીને હોમ આરંભે. આ અવસરે આકાશતળને ઓળંગતા દેવીઓ સહિત દેના સમૂહને જોઈને પ્રેક્ષક અને તુષ્ટમાન થયા, અને બેલ્યા કે “આ યાજ્ઞિકે એ સારી રીતે મને હર હમ કર્યો છે, તેથી તુષ્ટમાન થયેલા દેવ પોતે જ શરીર ધારણ કરીને અહીં ઉતરે છે.” તેટલામાં તે ચંડાળના ઘરની જેમ તે યજ્ઞપાટકનો ત્યાગ કરી તે દેવે સમવસરણ તરફ જવા લાગ્યા ત્યારે લેકને પ્રવાદ આ પ્રમાણે વિકાસ પામે (લેક બેલ્યા) કે- “ભૂત-ભવિષ્યની વસ્તુને જાણનાર તથા લોકોત્તર ઐશ્ચર્ય, રૂપ, સામર્થ્ય અને યશ વિગેરે ગુણેના નિવાસરૂપ સર્વજ્ઞ અહીં સમવસર્યા (પધાર્યા) છે. તેમની પૂજા કરવા માટે આ નગરજને અને વિમાનમાં આરૂઢ થયેલા દે જાય છે.”
તે વખતે “સર્વજ્ઞ” એ શબ્દ સાંભળી ઈંદ્રભૂતિને અત્યંત કપ ઉત્પન્ન થયે, એટલે તેણે પોતાના લેક પાસે આ પ્રમાણે કહ્યું કે-“ આ લેકે મને મૂકીને તેની પાસે કેમ જાય છે ? શું મારી પાસે પણ આ જગતમાં કેઈપણ સર્વજ્ઞ છે? અથવા મૂખ લેકે ભલે જાએ, પણ આણે દેવોને શી રીતે વિસ્મય પમાડ્યા કે જેથી તેઓ પણ તેને સર્વજ્ઞની બુદ્ધિએ પૂજે છે અને સ્તુતિ કરે છે અથવા તો જે તે સર્વજ્ઞ હશે તેવા જ દે પણ હશે. ગ્રામ્યજને અને નર્ટની જેમ સરખે સરખે મૂખને સંવેગ મળે લાગે છે અથવા આ ઘણું કહેવાથી શું? હજુસુધી તેનું કાર્ય સિદ્ધ નથી થયું તેટલામાં હું પિતે જ ત્યાં જઈને હેતુ તથા યુક્તિવડે તે શ્રમણ(સાધુ)ને દેવે અને અસુરોની સમક્ષ હણાયેલા પ્રભાવવાળા કરી, એક ક્ષણવારમાં જ તેના સમગ્ર સર્વજ્ઞવાદને નાશ કરૂં.” આ પ્રમાણે અહંકાર સહિત બેલીને પાંચ શિષ્યોથી પરિવારે તે (ઇદ્રભૂતિ) જગદગુરૂના પાદમૂળ પ્રાપ્ત થશે. ત્યારપછી ચંદ્ર, કાશના પુષ્પના સમૂહ અને હિમ(બરફ)ની જેવા ત ત્રણ છત્રવડે સૂર્યના કિરણના સમૂહને પ્રચાર જેમને રૂંધાયેલું હતું, તથા જેમને એકઠા
