________________
ષષ્ટ પ્રસ્તાવ—ગાશાલક ચેષ્ટા,
૩૧૩
છાબડી
વાસુદેવ-પ્રતિમાના મુખના ટેકા લઇને બેસી ગયા. એવામાં ફૂલની અને ધૂપધાની હાથમાં લઇને પૂજારી આન્યા. તેણે દૂરથી જ ગોશાળાને તે પ્રમાણે બેઠેલ જોઇ, વિસ્મય પામીને વિચાર કર્યાં કે-‘ આ દેવની પૂજા કરતાં મને બહુ કાળ થયો, પરંતુ આવી ભક્તિ કરનાર કાઇ મારા જોવામાં આવ્યે નથી, તે આ શુ` કેઇ પિશાચ કે ગ્રહથી ઘેરાયેલા કેઇ મનુષ્ય હશે ? અથવા તેા ધાતુના વિપર્યાસને વશ થઇને કોઈ આમ બેઠો હશે ? ' એમ વિચારતાં તે જેટલામાં ભવનની અદર આવ્યે તેવામાં તે કુશળે નગ્નભાવથી તેને શ્રમણ સમજી લીધે અને ચિંતવ્યું કે- જો હું એને દંડ કરીશ તા લેાકેાના જાણવામાં આવતાં મને દુષ્ટ અને અધર્મી કહેશે, માટે ગામના લેાકાને કહું. તે પાતે જોઇ, એને જે કરવાનું હશે તે કરશે. મારે આ અનર્થ કરવાથી શુ? ' એમ ધારી તેણે લેાકેાને કહ્યુ'. એટલે મદિરમાં જતાં, વાસુદેવને અવલખીને બેઠેલ ગોશાળા તેમના જોવામાં આવ્યા, જેથી તેમણે કાપ કરી લાકડી અને મુઠીવતી તેને ખૂબ માર્યાં અને તેના શરીરને જર્જરિત કરી, લાંખા વખતે તેને ગ્રહિલ-ઘેલા સમજીને છોડી મૂકયા. ત્યાંથી સ્વામી મન નામના સ'નિવેશમાં જઈ, બલદેવના મંદિરમાં પ્રાસુક પ્રદેશમાં પ્રતિમાએ રહ્યા, અને દુઃ શિક્ષિત ગાશાળા, મુકુ ંદની પ્રતિમાના મુખમાં લિંગ ધરી, મુનિની જેમ અપ્રમત્ત થઇને બેઠા. એટલે પૂર્વવત્ કેપાયમાન થતાં ગામલેાકાએ તેને બહુ જ ફૂટી લાંબા વખતે છોડી મૂકયા. પછી ભગવંત ત્યાંથી નીકળી શાલક ગામના શાલિવનમાં ધ્યાનસ્થ રહ્યા. ત્યાં નિષ્કારણ કુપિત થયેલ સાલજ્જા નામે વ્યંતરી પ્રભુને વિવિધ ઉપસગેર્યાં કરવા લાગી. તે પાપિણી જ્યારે પાતે ઉપસ કરતાં થાકી ત્યારે પ્રભુને પૂજીને સ્વસ્થાને ચાલી ગઈ. જેને ઉપસ કરનારા પેાતે શ્રમિત થઇ જતા, પરંતુ તે વીતરાગ કંઇ પણ ગણુતા નહિ એ જ આશ્ચય !
હવે ભગવંત વિહાર કરતાં, ભુવનના તિલક સમાન અને ચારા, ચેાવાટાયુક્ત એવા લાહાગલ નામના નગરમાં ગયા. ત્યાં ભુવનપ્રસિદ્ધ અને સમૃદ્ધ એવા જિતશત્રુ નામે રાજા કે જે ગવિષ્ઠ શત્રુઓ અને શૂરવીરરૂપ હસ્તીઆને વિદારવામાં સિંહ સમાન હતા. તે વખતે સીમાડાના રાજા સાથે તેને વિરાધ હતા, તેથી રાજપુરૂષો અજાણ્યા માણુસની તપાસ કરતા. તેમણે સ્વામીને જોતાં અને પૂછતાં જ્યારે કાંઈ પ્રત્યુત્તર ન મળ્યા ત્યારે શત્રુને ગુપ્ત પુરૂષ સમજીને તે મૂઢાએ સ્વામીને પકડયા અને તરત સભામાં બેઠેલ રાજા પાસે લઇ ગયા. એવામાં પૂર્વે વર્ણવેલ ઉત્પલકે સ્વામીને જોઇ,
X0
