________________
૩૪૬
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
થયેલ અપયશ-ધૂલિ હજાર જળધારા પડવાથી પણ વિશુદ્ધ-દૂર ન થાય માટે અહીં જે યોગ્ય લાગે તે તમે પિતે સમજી લે. તમારા કરતાં અમારો વિવેકભાવ શે? એમ સાંભળતાં ભારે ક્રોધથી ભીમ ભ્રકુટી ચડાવી, ચમરેંદ્ર કહેવા લાગ્યું કે–અરે સામાનિક દે ! તમે પર્યાયે પરિણત છતાં વિવેક રહિત સ્થવિરપણને નિરર્થક ધારણ કરે છે કે આમ સ્વસ્વામીના પરાભવને સૂચવનાર વચન બોલતાં તમારી મેટાઈ બહુ જ દૂર ચાલી ગઈ છે; કારણ કે ગુણ ગૌરવને પેદા કરે છે. એથી પર્યાયે લઘુ છતાં ગુણાધિકપણે તે લોકેને ગુરૂની જેમ આદરપાત્ર થાય છે; નહિ તે અણુમાત્ર છતાં સુચિત્ર-સુંદર તાથી કીંમતી સરસવ શિર પર કેમ ધારણ કરાય? અથવા તે આટલું કહેવાની પણ શી જરૂર છે? મારા પરાક્રમને ન જેનાર તમારે શું દોષ? તે કહે કે હેલા માત્રથી કંદુકની જેમ કરતલમાં ઉંચા-નીચા પાડતાં કુલપર્વતેથી કીડા ' કરું ? કે પ્રચંડ ભુજદંડની પ્રચંડતાથી ભિન્ન ભુવનત્રયને એકઠા કરી મૂકે?” એમ અનેક પ્રકારના કોધથી વિચિત્ર વચનાડંબરથી પૂરી દીધેલ ભુવનમાંથી ઉછળતા પ્રતિશબ્દના મિષે જાણે અનુજ્ઞા પામેલ હોય તેમ તે ચમરેંદ્ર શકિ સાથે યુદ્ધ કરવાને ભયભીત સામાનિક સભામાંથી ચાલી નીકળે. તેવામાં જરા વિવેક આવતાં તે પુનઃ વિચારવા લાગ્યું કે –“આ મારા સામાનિક અસુરો ઇંદ્રથકી બહુ બીએ છે તેથી કાર્યનું પરિણામ બરાબર જાણી શકાતું નથી. વળી કદાચ તેનાથકી હું પરાજિત થાઉં તે તેનાથી પ્રતિઘાત પામતાં મારે કેના શરણે જવું?” એમ ધારી, અવધિ પ્રયુંજતાં તેણે સુસ્મારપુરના ઉદ્યાનમાં પ્રતિમાઓ રહેલા મહાવીરને જોયા. તેમને જોતાં તે શય્યાથકી ઉઠ્યો અને દેવદૂષ્ય ધારણ કરી, વિવિધ વમય શસ્ત્રો યુક્ત ચોપ્યાલક નામની આયુધશાળામાં ગયે. ત્યાં કૃતાંતના ભુજદંડ સમાન અને અતિવિસ્તૃત એવું પરિઘા-રત્ન લેતાં તે અસુરાંગનાઓથી સાભિલાષ જેવાતે કિંકર્તવ્યતામાં - ચામૂઢ બનેલા અંગરક્ષકે જેને જોઈ રહ્યા છે, દુવિનીત સમજીને સામાનિક અસુર જેની ઉપેક્ષા કરી રહ્યા છે, હવે કંઈ પણ થશે” એમ ભવનપતિ-વર્ગ જેને માટે શંકા કરી રહેલ છે એ ચમરેંદ્ર ચમરચંચા રાજધાનીથકી નીકળે અને એકદમ વેગથી ભગવંત મહાવીરની સમીપે ગયે. ત્યાં પરમ શક્તિથી પ્રભુને ત્રણ પ્રદક્ષિણપૂર્વક વાંદીને તે વિનંતિ કરવા લાગે કે –“હે નાથ ! તમારા ચરણકમળના પ્રભાવે દુર્લભ મને પણ પૂર્ણ થાય છે, માટે હું તમારી નિશ્રાએ પુરંદરને અત્યારે પરાક્રમહીન અને પ્રભુત્વ રહિત કરવાને ઈચ્છું છું.” એમ કહી ઈશાન દિશાભાગમાં જતાં તેણે વૈક્રિય-સમુદવાત
