________________
પંચમ પ્રસ્તાવ–ચંદ્રલેખાનું વ્રત.
૨૪ એમ સ્વચ્છેદે વિવિધ દિવ્ય કીડા કરતાં કેટલાક દિવસ ત્યાં રહી, પિતાના અનવસ્થિત મન પ્રસારને ન જાણતે તે ચાલી નીકળ્યો. તે પછી આટલે વખત કયાં પણ પરિભ્રમણ કરી પ્રચંડ દંડ બતાવનાર એણે, દિવ્ય વિમાન પર આરૂઢ થઈ હું અને એ મારી ભગિની અત્યારે શ્રીપર્વત પ્રત્યે જવાને ઘરથી નીકળતાં અમને આકૃષિ-વિદ્યા-શક્તિ વડે અહીં ખેંચી લીધી. હવે તે એ જે કાંઈ કહે છે તે પ્રમાણે અમે કરીએ છીએ. અહો! બલવાન ચોરને ખાંધે ભાર ઉપાડે પડે છે, એ કહેવત સત્ય છે. એમ સાંભળતાં ગોલ વિચાર કર્યો કે-“અહો ! રાક્ષસોને માથે પણ ભેખ છે કે આવી જોગણીઓને આમ આજ્ઞામાં રહેવું પડે છે. એટલા માટે જ કહેવાય છે કે વસુંધરા ભગવતી બહુરત્ના છે, અને તે કારણે જ પ્રવર ગુણેના નિધાન એવા સત્પરૂષો ગર્વ કરતા નથી. ચંદ્રલેખા બેલી-“હે મહાયશ! તારે એમ કરવું કે એ વિદ્યાસિદ્ધ આ પ્રસંગે મારી ભગિની ચંદ્રકાંતાના બ્રહ્મચર્યને ભંગ ન કરે કે જેથી એને સ્વયંપ્રભા નામે મહાવિદ્યા સિદ્ધ થાય, અને તમે મારા શીલનું ખંડન ન કરવાથી અદ્યાપિ તેને સાધવાને વિધિ પરિપૂર્ણ વર્તે છે. હવે માત્ર સાત રાત્રિમાં વાંછિતાર્થની સિદ્ધિ થશે, તે હે મહાનુભાવ! પૂર્વે તમે મને પૂછયું કે “મને તમે સર્વ કામુક-સિદ્ધિમાં કેમ ચેજિત કરી?” તેમાં એ પરમાર્થ છે.” ગભટ્ટે જણાવ્યું-“હે સુતનુ! એમાં કહેવાનું શું છે? ભલે ગ્રહો પીડા આપે, સંપદા વિઘટી જાય, દુઃખોનાં ડુંગર માથે તૂટી પડે અને સ્વજને વિમુખ થઈ જાય; તે પણ હું સદાચારને કદિ મૂકતું નથી. હે ભદ્ર ! ખલની જેમ સ્વેચ્છાચારથી સ્વાતંત્ર્યના પ્રસારને પામેલ એવા પિતાના જીવિતને યતિજને જ મહાકષ્ટ બરાબર નિયમમાં મૂકી શકે. ચંદ્રલેખાએ કહ્યું—એ તે એમ જ છે. અહો ! તમારા નિર્મળ ગુણેનું કેટલું વર્ણન કરીએ! કે જેનું આવું જિતેંદ્રિયપણું, અકાર્ય ન કરવાને આ નિયમ! આવી પાપભીરુતા, આવી વચન-પ્રતિષ્ઠા ! અહે! હું તે સર્વથા ધન્ય અને કૃતકૃત્ય છું કે તમારા જેવો સંપુરૂષમાં મુગટ સમાન પુરૂષ મારા જેવામાં આવ્યું. ગોભદ્ર બે —“અરે ! હું શું માત્ર છું? અદ્યાપિ મહીતલપર તેવા સત્પરૂષે દેખાય છે કે અમારા જેવા તે તેમના ચરણની રજ સમાન જ છે.” પછી ચંદ્રલેખા માથે પ્રેમપૂર્વક અંજલિ જોડીને કહેવા લાગી કે –“હે. આર્ય ! તમારા અસાધારણ સચ્ચરિત્રની ભક્તિના પરવશપણે મારું મન કાંઈક
