________________
૨૮૮
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
ભેજન કરવા બેઠે. લોકોએ તેને ભોજન પીરસ્યું, પરંતુ અત્યાસક્તિને લીધે તે કઈ રીતે તૃપ્તિ ન પામે, એટલે ગામના જનોએ એક મોટું ભાજન દહીંમિશ્ર ભાતથી ભરીને તેને સેપ્યું. તે બધું ન ખાઈ શકવાથી ગોશાળ કહેવા લાગે કે-“આટલું હવે ખાઈ શકીશ નહિ.” ત્યારે લેકેએ નિભ્રંછના કરતાં જણાવ્યું કે-“અરે પાપી! દુકાળીયાની જેમ પોતાના ભેજન-પ્રમાણુને પણ જાણતા નથી?” એમ રોષ લાવી લેકેએ તે ભાજન તેના જ મસ્તક પર નાખ્યું. પછી ઉદર પર હાથ ફેરવતે તે યથાસ્થાને ગયે. એવામાં પ્રભુ જ ભૂખંડ ગામમાં જતાં, ત્યાં પણ તે જ પ્રમાણે કર્મચારીઓના ભેજનમાં તે ભળે અને તેને ક્ષીર અને ભાત તેમણે જમાડતાં, પ્રાંતે ફરીને પણ લેકેએ તેના તેવા હાલ કર્યા. હવે સ્વામી અનુક્રમે વિચરતા, તામાક ગામમાં ગયા અને બહાર પ્રતિમાને રહ્યા. તે ગામમાં બહુશ્રુત, મોટા પરિવારવાળા, પા. જિનના સંતાનીય એવા નદિષેણ નામના સ્થવિર, ગચ્છની ચિંતા મૂકીને મુનિચંદ્રસૂરિની જેમ જિનકલ્પરૂપ પરિકમ કરતા હતા. ગોશાળા ગામમાં પેઠે અને વસ્ત્ર, કંબલ પ્રમુખ ઉપકરણ સહિત તે શ્રમણને જોઈ, પ્રથમની જેમ નિબંછના કરીને તે સ્વામી પાસે આવ્યો.
એવામાં તે નંદિપેણ સ્થવિર તે જ રાત્રે ચેકમાં નિશ્ચલપણે કાત્સર્ગ રહ્યા. ત્યાં આમતેમ ભમતા કેટવાલના પુત્રે ચોર સમજીને તેમને મેટા ભાલાવતી માર્યા. એટલે તત્કાલ અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થતાં મરણ પામીને તે દેવલોકે ગયા. તે વખતે પાસેના પ્રદેશમાં રહેતા દેવોએ તેમને મહિમા કર્યો, તે જોઈ ગોશાળ તે સ્થાને આવ્યું અને કાલધર્મ પામેલા સ્થવિરને તેણે જોયા. જેથી સુખે સૂતેલા તેમના શિષ્યોને તેણે ઉપાશ્રયમાં જઈને જગાડ્યા. અને નિબંછના કરતાં સ્થવિર-મરણને વ્યતિકર સંભળાવ્યું. પછી તે સ્વસ્થાને ગયે. ભગવંત પણ ત્યાંથી કૂપિકા સંનિવેશમાં ગયા. ત્યાં જાસુસ-બાતમીદાર સમજીને કેટવાળાએ તેમને પકડ્યા અને બંધન, તાડન પ્રમુખ કદર્થનાથી તેઓ સતાવવા લાગ્યા. એ રીતે ભગવંત તેમના હાથે કર્થના પામતાં, લેકે માં વાત ચાલી કે–એ દેવાર્ય રૂપ-લક્ષ્મીથી અપ્રતિમ છે, તે ચર સમજીને તેમને કેમ પકડયા હશે ? શું તે પણ આવું કર્મ કરે? અથવા તે કર્મની ગતિ વિચિત્ર છે, શું સંભવતું નથી ? તથાપિ એમ સંભળાય છે કે જ્યાં આકૃતિ ત્યાં ગુણો રહે છે, તે ખરેખર એ લોકો મૂઢતાથી જ એને સતાવે છે. સાધુ પણ ભેગોપભેગના કારણરૂપ વિરૂપ કામ આચરે છે, છતાં જે વસ્ત્રને પણ ઈચ્છતા નથી તે ચરપણું કેમ કરે ?” એ
