________________
પણ પ્રસ્તાવચારણમુનિને ઉપદેશ.
૩૦૭ જ પ્રયત્નથી પરપીડાને ત્યાગ કરે એ ધર્મમાં સ્લાધ્ય બતાવેલ છે; પરંતુ તે માંસ-ભક્ષકને આકાશપુષ્પની જેમ ઘટતું નથી. અસાર શરીરના પિષણાર્થે જે લોકે માંસ ખાય છે, તેઓ પરભવે અગણિત તીવ્ર દુઃખ ભોગવે છે. કયે નિષ્ણાત, મહજન્ય તુચ્છ સુખની ખાતર, અસંખ્ય ભવપરંપરામાં પડતા દુઃખ-સમૂહને પ્રવર્તાવે? લૌકિક શાસ્ત્રમાં પણ અનેક પ્રકારના વર્ણનથી પ્રગટ રીતે એને નિષેધ કરેલ છે. અને તે સર્વથા અવિરૂદ્ધ છે. ત્યાં આ પ્રમાણે કહેવામાં આવેલ છે –
માંસ, હિંસાને વધારનાર, અધર્મ અને દુઃખને ઉત્પન્ન કરનાર છે, માટે તેનું ભક્ષણ ન કરવું. જે પરના માંસથી પિતાનું માંસ વધારવા ઈચ્છે છે તે દુર્ગતિમાં જ્યાં ત્યાં ઉત્પન્ન થઈ દુઃખદ વાસ પામે છે. દીક્ષિત કે બ્રહ્મચારી જે માંસ ખાય છે તે પાપી અને અધમ પ્રગટ રીતે નરકે જાય છે. આકાશગામી બ્રાહ્મણે માંસભક્ષણથી પતિત થયા, એમ વિપ્રનું પતન જાણી માંસભક્ષણ ન કરવું. શુક અને શેણિતજન્ય માંસનું જે પુરૂષ ભક્ષણ કરે છે અને જળથી શૌચ કરે છે, તેની દેવતાઓ હાંસી કરતા રહે છે. તે ભારત ! જે માંસાક્ષણ કરતા નથી તે ત્રણે લોકમાં જેટલાં તીર્થો છે તેમાં સ્નાન કરવાનું ફળ પામે છે, એમ સંભળાય છે. હે યુધિષ્ઠિર ! માંસનું ભક્ષણ કરતાં અગ્નિ, સૂર્ય કે જળથી પણ શુદ્ધિ થતી નથી, એ ખાસ ધર્મ છે. લિંગ, વેષ-ગ્રહણ કરવાથી શું અથવા શિર કે મુખ મુંડાવવાથી પણ શું? જે માંસ ખાવામાં આવે તે એ બધું નિરર્થક છે. જેમ નિર્મળ જળાશયમાં વનગજ સ્નાન કરે અને તરત જ તે ધૂળથી ભરાઈ જાય છે, તેમ માંસભક્ષણનું દૂષણ સમજવું. વળી પ્રભાસ, પુષ્કર, ગંગા, કુરુક્ષેત્ર, સરસ્વતી, ચંદ્રભાગાદેવી, સિંધુ મહાનદી, મલયા, યમુના, નિમિષ, ગયાજી, સરયૂ, કૌશિક અને લૌહિત્ય મહાદ્રહ-એ મહદ્ધિક તીર્થોમાં સ્નાન કરે અને તે યુધિષ્ઠિર ! માંસનું ભક્ષણ ન કરે તે તેનું સમાન ફળ છે. તેમજ જે સુવર્ણને એરૂ અને સમગ્ર પૃથ્વીનું દાન કરે અને માંસનું ભક્ષણ ન કરે, તે તે બંને તુલ્ય છે. હિરણ્યદાન, ગેદાન અને ભૂમિદાન અને એક બાજુ માંસત્યાગ એ સમાન જ છે. મહિને મહિને એક હજાર ગાયનું દાન કરે અને એક તરફ માંસ ન ખાય, તે તે બંને તુલ્ય જ ગણાય છે.”
એ પ્રમાણે લૌકિક શાસ્ત્રોમાં મહાવિષની જેમ માંસને ત્યાગ બતાવેલ છે, તે લેકેત્તર શાસ્ત્રનું શું કહેવું ? જેમ બહુ દેષના કારણે મધ-માંસની વિરતિ કરવા યોગ્ય છે, તેમ સુજ્ઞ જનેએ રાત્રિભોજન પણ તજવા લાયક છે.
