________________
પંચમ પ્રસ્તાવ–અદક પાખંડી વૃત્તાંત.
* ન હોત તે બહુ જીવોના વિનાશથી લાગેલા પાપવડે પીડિત થતાં હું શું શું દુખ ન પામત? હે જગદીશ! પિતાના સુખમાં વિમુખ થયેલા તમે હસ્તાવલંબ આપી મને ભવ-કૂપથકી પાર ઉતાર્યો. ” એ પ્રમાણે પ્રયત્નપૂર્વક શૂલપાણિ યક્ષ ભગવંતને સ્વવી, તેમના દુસહ વિયાગરૂપ ભાલાથી શલ્યયુક્ત થતા તે પાછો ફર્યો. એમ દીક્ષા લીધા પછી પ્રભુનું પ્રથમ વરસ પૂરું થયું. હવે બીજું વરસ સાંભળે
હવે પૂર્વ પ્રમાણે સ્તુતિ કરી, યક્ષ નિવૃત્ત થતાં ભગવાન ગ્રામાનુગામ વિચરતા, મોરાગસંનિવેશમાં ગયા. ત્યાં બહાર ઉદ્યાનમાં સ્ત્રી, પશુ, નપુંસકાદિ–વર્જિત નિર્દોષ પ્રદેશમાં પ્રતિમાને રહ્યા. તે ગામમાં અચ્છેદક નામે પાખંડીઓ વસતા હતા. તેમાં એક અચ્છેદક, લોકોના મંત્ર, તંત્ર કે ભૂતિ–ભસ્મથી પિતાનું ગુજરાન ચલાવતે. એવામાં તે સિદ્ધાર્થ વ્યંતર પ્રતિમાસંપન્ન પ્રભુ પાસે રહેતાં, પિતાને કલહ-કેલિ બહુ પ્રિય છતાં વિનેદ ન પામવાથી અને પ્રભુનું બહુમાન ન જેવાથી તે અતિ ધરવા લાગે એટલે એક દિવસે ભગવંતના શરીરમાં સંક્રાંત થઈ તેણે તે માર્ગે જતા એક ગામના મુખીને બોલાવી કૌતક નિમિત્તે કહ્યું કે–“હે ભદ્ર! તું આજે દૂધ સાથે કાંગના ભાત જન્મે છે અને અત્યારે બળદના રક્ષણ માટે જાય છે, માર્ગમાં આવતાં તે સર્ષ જેયે અને સ્વમમાં તું રોયે છે; તે આ બધું સાચું છે?' તેણે કહ્યું- હે ભગવાન ! એ બધું સત્ય જ છે.” ત્યારે સિદ્ધાર્થે તેને બીજું પણ ઘણું કહી બતાવ્યું. જેથી પરમ સંતેષ પામી ભારે આશ્ચયંરૂપ માનતાં, ગામમાં જઈને તેણે, પિતાના સ્વજન-વર્ગને તે બધું કહી સંભળાવ્યું કે ગામની બહાર રહેલ કે દેવાર્ય, ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાન જાણે છે, તેણે મને ઘણુ નિશ્ચયે કહી બતાવ્યા” એમ સાંભળતાં મનમાં ભારે કૌતુહલ થતાં ગ્રામ્યજને હાથમાં અક્ષત અને પુષ્પ લઈ પ્રભુની સમીપે ગયા એટલે જિનદેહમાં સંક્રાંત થએલ સિદ્ધાર્થે તેમને કહ્યું કે- અરે ! તમે મારો અતિશય-પ્રભાવ જેવાને અહીં આવ્યા છે. લોકોએ કહ્યું- હે સ્વામિન્ ! એ વાત સત્ય છે. પછી જે પૂર્વકાલે વીતેલ, જે સાંભળવામાં આવેલ, જે આવતા જોયેલ, પરસ્પર જે બેલેલ, રાત્રે જે અનુભવેલ, તેમજ જે ઈષ્ટ, અનિષ્ટ, વેગ, વિયોગ, સુખ, દુઃખ, લાભ, લેભાદિ તથા જે આજે બનવાનું છે, તે બધું તેણે તેમને કહી બતાવ્યું. એટલે તથા પ્રકારનું કૌતુક જતાં તે ગ્રામ્યજને ભારે આદરપૂર્વક વંદન-પૂજન કરતાં મહિમા ગાવા લાગ્યા. એમ પ્રતિદિન તે લેકના આવવા-જવાથી સિદ્ધાર્થને ભારે આનંદ થઈ પડે.
