________________
૧૮૬
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
પોતાના સ્કંધ બાંધી લીધેા હતા. પ્રતિસમય જે ઉછળતા, નાચતા, વારવાર હસતા, અધિક અધિક વૃદ્ધિ પામતા અને ભીષણ શબ્દ ખેલતા હતા. એ પ્રમાણે તે મહા પિશાચનું ભીષણ રૂપ કે જે પ્રતિક્ષણે વૃદ્ધિ પામતુ અને તરવાર તથા મેઘ સમાન શ્યામ હતું. એટલે તે સ`થા કપટકળા જાણવામાં આવતાં ભગવતે જરા પણ ભય પામ્યાવિના તેના પૃષ્ઠભાગે લીલાપૂર્વક એક મજબૂત મુષ્ટિપ્રહાર કર્યાં. ત્યારે વજાથી જાણે અભિઘાત પામ્યા હાય તેમ મુષ્ઠિઘાતથી વિરસ શબ્દ . કરતા તે તરતજ એક બાળક જેવા લઘુ બની ગયેા અને નિળ કાયા થઇ જવાથી સેકડો ચીત્કાર કરવા લાગ્યા. પછી દેવેદ્રના વચનને સત્ય માનતા, પશ્ચાત્તાપ કરતા, પેાતાના દુશ્ચરિત્રથી અ ંગે ઘાયલ થતાં પ્રભુને પ્રણામ કરીને તે કહેવા લાગ્યા કે– હું તૈલાયનાથ ! આ તે મેં ભારે દુષ્ટ કામ કર્યું", કારણ કે ઈંદ્રનું વચન સત્ય છતાં મેં તે માન્યું નહિ, જેથી અત્યારે હું આ ભયંકર ફળ પામ્યા. અથવા તે મેટેરાના વચનની અવગણના કરે, તેને આ શું માત્ર છે? હું દેવ ! સંસારના મહા ભયને પણ તમે લીલામાત્રથી પરાસ્ત કરવા સમર્થ છે, તે અમારા જેવા તમને ભય પમાડવા આવે, તે શા હિસાબમાં તેમજ ચરણાંગુલિથી કનકાચલ ચલાયમાન કરનાર તથા તેને લીધે મોટા મહીમ ડળને ડોલાયમાન કરનાર એવા હું ભગવાન્ ! તમારી એ ખાળચેષ્ટા પણુકાના ચિત્તને ચમત્કાર ન પમાડે ? હું ત્રિભુવનપતિ ! આવું તમારૂં પ્રગટ બળ છતાં જે . હું જાણી ન શકયા, તેથી હુ નામમાત્રથી વિષ્ણુધ-દેવ છું, પણ ક્રિયાથી નહિ. આવા મારા દુવિનય એક વાર આપ સહન કરી, કારણ કે સત્પુરૂષો સ્વભાવથી જ પ્રણત–વત્સલ. હાય છે.” એ પ્રમાણે ભુવનના એક માંધવ એવા વિભુને ખમાવી પ્રણામ કરી તે દેવતા મણિકુંડળથી દિશાને પ્રકાશતા આકાશમાં ઉડી ગયેા. ભગવંત પણ ક્ષણવાર તેવા પ્રકારની ક્રીડા કરી, પેાતાના સેવક સુભટ અને અંગરક્ષકા સાથે · પોતાના ભવનમાં
આવ્યા.
હવે જગદ્ગુરૂને કંઇક અધિક આઠ વરસ થતાં ભારે હર્ષોં પામીને સિદ્ધાર્થ રાજાએ ત્રિશલા રાણીને કહ્યું કે હું દૈવિ ! કુમાર હવે કળા શીખવવા લાયક થયા છે, માટે અધ્યાપક પંડિત પાસે ભણવા મૂકીએ.’ એમ સાંભળી ત્રિશલાદેવીએ જગતના એક નાથ પ્રભુને મહાવિભૂતિપૂર્વક પ્રશસ્ત તીર્થાંશ્વકથી ભરેલા કળશે!વંડે હવરાવ્યા, તેમજ નાસિકાના નીસાસારહિત, ચક્ષુને ગમે તેવું, ચંદ્રમા સમાન ચળકતુ અને પ્રવર એવું દેવ-યુગલ ભગવતને પહેરાવ્યું. વળી મણિ, મુગટ, ઠંડાં, કુંડળ, બાજુબંધ પ્રમુખ આભૂષણા કે જે ઈંદ્રે આપેલાં હતાં,
૧ વિષ્ણુના અથ પંડિત પણ થાય છે.
