________________
૧૨૦
શ્રી મહાવીરચરિત્ર. લબ્ધલક્ષ્યથી તત્કાળ ચૂકાવી, સર્વપક્ષમાં જગ-યશ વધારવા પુનઃ પ્રહાર કરી રહ્યા છે. વળી ક્ષણવારમાં મુષ્ટિ મારવા તૈયાર થાય છે અને ક્ષણવારમાં પાછા હઠે છે, ક્ષણવારમાં માતા-પિતાને ગાળી દે છે અને ક્ષણવાર પિતાનું શૈર્ય વખાણે છે. એકાંતમાં લોચન બંધ કરીને ચિરકાલ વિજયવિદ્યા સાધેલ હેવાથી ક્ષણે ક્ષણે સંગ્રામ કરવા સજજ થાય છે તથા રણ–રસિક યધાઓ પોતાના ભુજદંડના મહાબળ-મદથી મરણની પણ દરકાર રાખ્યા વિના લડતા હતા. એમ પરસ્પર યુદ્ધ કરતા તે વિદ્યાધરોમાં એકે છળથી બીજાને મેટા મુદ્દગરવડે મસ્તકમાં પ્રહાર કર્યો, એટલે ચેતનારહિત અને મૂછથી લેચન બંધ કરી, તેજ- બળહીન બની છેદાયેલ વૃક્ષની જેમ તે ધરણા પૃષ્ઠ પર મારી નજીકમાં પડે. એવામાં તીક્ષણ તરવાર ખેંચી, તેની પાછળ તેને વધ કરવા ઈતર વિદ્યાધર દેડ. તે વખતે મારા જાણવામાં આવ્યું કે–પેલે વિદ્યાધર એને - વધ કરવા આવે છે, જેથી મેં શબ્દવેધી ધનુર્ધર અને અંગરક્ષકોને જણાવ્યું કે–અરે ! ભૂમિપર પડેલા આ મહાભાગનું રક્ષણ કરે અને એને મારવા માટે આવતા વિદ્યાધરને અટકાવે,” એટલે હાથમાં ઢાલ-તરવાર ઉપાધુ મહાસભાએ તેન અંગ આછાદિત કરી દીધું. એમ અવકાશ ન પામવાથી અટ કેલ તે વિદ્યાધર કહેવા લાગે કે – હે નરેંદ્ર ! વધનિમિત્તે એ અધમ વિદ્યાધરને મારી સામે મૂકે. એ મારે શત્રુ છે તેથી અવશ્ય એને મારે નાશ કરે છે.” ત્યારે મેં તે ખેચરને કહ્યું કે-“અરે ! પિશાચ ને પરાધીન થયેલાની જેમ તું આમ શું બકે છે ? શું એ ક્ષત્રિય-ધર્મ છે કે જેથી હું તારા કહ્યા પ્રમાણે કરૂં ? વળી એણે તારે શો અપરાધ કર્યો છે કે જેથી આમ તેને મારવા હું તૈયાર થયા છે ? ” તે બે – એ મારી રમણીના ભેગમાં રસિક બન્યો છે, તેથી એ અવશ્ય વધ્યું છે. ” એટલે મેં તેને કહ્યું કે –“ એ ભલે સાધુ-સુજન હોય કે સામાન્ય વા દુર્જન હોય, તે પણ હું સોંપવાને નથી, કારણ કે શરણે આવેલનું રક્ષણ કરવું, એ રાજાઓનું ક્ષાત્ર વ્રત છે.” એમ સાંભળતાં ભ્રકુટી ચડાવી, રેષથી કરેલ અરૂણ ભેચનને લીધે દુપ્રેક્ષ્ય એ તે વિદ્યાધર કર્કશ શબ્દ બોલતાં મને કહેવા લાગ્ય– હે દુષ્ટ નરાધિપ ! સુખે સુતેલા કેસરીને જગાડ નહિ, અને અંગુલિવતી દષ્ટિવિષ સર્ષના મુખે ખરજ-ખંજવાડ ન કર, જવાળાઓથી ભીમ એવા અગ્નિમાં પતંગની જેમ પડ નહિ, જે તારે પૃથ્વીમાં ચિરકાળ રાજ્ય કરવું હોય, તે વૃથા મને કે પાયમાન ન કર.” એટલે મેં તેને જણાવ્યું કે- “અરે ! મર્યાદાહીન ! આમ શું બેલે છે ? સત્પરૂષના માર્ગે ચાલતાં મને જે થવાનું હોય તે થાઓ. લાંબો વખત જીવતાં પણ પ્રાંતે તે અવશ્ય મરવાનું જ છે, માટે મારી દષ્ટિથી દૂર થા અને જે કરવાનું હોય, તે કર.” તે બે -જે એમ હોય તે
