________________
શ્રી મહાવીર ચરિત્ર.
નિર્દોષ પરિજનન ક્ષયથી શું? આપણે બંને વચ્ચે પરસ્પર વૈર બંધાયેલ છે, માટે તું તારા ભુજબળને અંગીકાર કરી ચિત્તને બરાબર સ્થિર કર. કાયરતા તજીને પરના પુરુષાકાર-પ્રયત્નની આશા મૂકી દે. પોતાના હાથની કુશળતા બતાવ, શરીરની સુકુમારતા મેલી દે, અને એકલા મારી સાથે કેની મદદ વિના સંગ્રામ કરવાને તૈયાર થા.” એટલે એ સંદેશે બરાબર ધારી લઈને દૂત ચા અને કુમારનો સંદેશ તેણે અશ્વગ્રીવને નિવેદન કર્યું. રાજાએ તે પ્રમાણે, કબુલ કર્યું. પછી બીજે દિવસે વિચિત્ર હથીયારથી ભરેલ, પ્રવર અશ્વયુકત તથા સારથિ માત્રના પરિકર સહિત એવા રથ પર આરૂઢ થઈને અશ્વગ્રીવ અને ત્રિપૃષ્ઠ બંને રણભૂમિમાં ઉતરી પડયા, એટલેનાં બંને બાજુ પોતપોતાના સ્વામીનાં પરાક્રમ જેવાને કૌતુક પામતા બને સે ઉભા રહ્યાં. વળી રૂદ, સ્કંદ, ચંડી, કમાંડી પ્રમુખ દેવતાઓની સેંકડો માનતા માની, દાન કરવામાં પરાયણ એવી રાજમણીએ ઉંચા પ્રદેશમાં છુપાઈને બેસી રહી. તે યુદ્ધ જેવાને ઉત્સુક એવા દેવ, કિન્નર, ઝિંપુરૂષ અને વિદ્યારે આકાશમાં ઉભા રહ્યા. આ વખતે જેટને જેણે લાંબી લટકતી મૂકી દીધી છે, હાથમાં છત્ર ધારણ કરેલ છે, સંગ્રામ જેવાને ગાઢ હર્ષથી જે ઓતપ્રોત છે, પ્રતિક્ષણે અટ્ટહાસ્ય કરતે અને દેવ, સમૂહને ઉપગ કરાવતે એ નારદમુનિ ત્યાં ઉપસ્થિત થયે.
એવામાં અગ્રીવે ત્રિપૃષ્ઠને કહ્યું—“ગિરિગુફાના નિવાસથી ખેદ પામેલ રોગ તથા જરાથી જર્જરિત થયેલ અને કરૂણાના સ્થાનરૂપ એવા સિંહને મારવાથી અહા ! તું બળમદ બતાવે છે. શું હું પ્રથમ જ લીલાપૂર્વક તેને મારવામાં સમર્થ ન હતે? પરંતુ મૃગને મારતા સિંહ અપયશ પામે તેથી જ મેં તેને માર્યો નહિ. કદાચ તને દુષ્પવદન–બાળક સમજીને કુશળ પુરૂષ શિખામણું ન આપતા હોય, તથાપિ હે સુંદર ! એટલા માત્રથી વૃથા ન્યાયની વિમુખ તું શા માટે થાય છે? સત્ય છે કે કે પાયમાન થયેલ કૃતાંત-ચમ પિતાના હાથે ચપેટા-લપડાક મારતું નથી, પરંતુ દુબુદ્ધિ આપીને તે બીજાના હાથે મરાવે છે. વળી અન્ય પુરૂષ કરતાં કંઈક અધિક જે તને બહુબળ પ્રાપ્ત થયું છે, તે પિપીલિકા–કીડીઓને વિનાશ કાળે જેમ પાંખ પ્રગટે તેમ તારા નાશ નિમિત્તે જ છે. હે ભદ્ર! વૃદ્ધ પ્રજાપતિ પાર્થિવને માટે તું પુત્રના મિષે ધૂમકેતુની જેમ ખરેખર વિનાશસૂચક પ્રગટ્યો છે ” ત્યારે ત્રિપૃષ્ઠ કહેવા લાગ્યો તારી વૃદ્ધાવસ્થાને આ દુર્વચનના કથનરૂપ શું પ્રથમ પગ પ્રગટ્યો છે? અથવા તે યમને સમાગમ નજીક હોવાથી નિષ્ઠુર સ્વભાવ ઉત્પન્ન થતાં તું આમ નિર્લજજ વચન બેલે છે અને તે વૃદ્ધ ! પિતાનું માહાત્મ્ય સ્વમુખે વર્ણવે છે. રણરૂપ કસેટીમાં આવેલ જેનું પ્રવર શોર્યરૂપ સુવર્ણ શ્રેષ્ઠતા પામેલ છે એવા પુરૂષને ઉત્કૃષ્ટ ઉત્કર્ષ વખણતા છતાં
