________________
તતીય પ્રસ્તાવ-અઢારમે ભવ. શિભે છે, માટે એક ક્ષણવાર એ તારા વચનને સંકેલી લે. હવે શત્રુપક્ષને સતાવનાર અને મહાવેગયુક્ત બાણાવલિ તારી અને મારી વચ્ચે ભલે જમ્યા કરે.” એટલે અશ્વગ્રોવ પુનઃ બે –“હે ભદ્ર! તું હજી બાળક છે, તેથી મારા હાથ પ્રહાર કરવા સમર્થ નથી, માટે તું જ પ્રથમ પ્રહાર કર.” ત્રિપૃષ્ઠ કહ્યું-“અરે ઘાટક-અશ્વગ્રીવ! પૂર્વે તું મારા તાતને સ્વામી હતું, તેથી તે અનુવૃત્તિ પરંપરાથી જ તારૂં વચન મારે અલંઘનીય છે, માટે સાવધાન થઈ જા. કૃતાંતની દષ્ટિસમાન દુસહ એવી આ બાણ-શ્રેણિ આવી પદ્ધ સમજજે” એમ કહી કાન સુધી ધનુષ્ય ખેંચીને તેણે પ્રત્યંચા-દેરીને અવાજ કરાવ્યું, અને ખલપંક્તિની જેમ મર્મવેધક તથા લેહમય અને અતિ કઠિન એવી બાણ-શ્રેણિ મૂકી. એટલે અશ્વગ્રીવે ધનુર્વેદની કુશળતાથી તીક્ષણ ખુરપા વડે અર્ધમાગે જ તેને ખંડિત કરી દીધી. પછી કુમારે સપક્ષ ભૂત્યની જેમ નિરપક્ષ ગમન કરનાર ફરીને બાણાવલિ મૂકી, જ્યારે પુણ્યરહિત જનના મનેરથની જેમ તેને પણ અશ્વગ્રીવે ખલિત કરી મૂકી. વધારે તે શું પણ કુમાર, નરેંદ્રની સામે જે કાંઈ શસ્ત્ર નાખતે, તે સર્વને અશ્વગ્રીવ પોતાની ચાલાકીથી અટકાવી દેતો. વળી પ્રચંડ કેપથી અશ્વગ્રીવ પણ જે કાંઈ શા કુમાર ભણી છેડતે, તેને રેગ પ્રત્યે વૈધની જેમ કુમાર પણ પ્રતિઘાત પમાડતે, એટલે ભરત અને બાહુબલિની જેમ ગાઢ કેપથી પ્રહાર કરતા તે બંને પ્રલયકાળના રાહુ અને શનિશ્ચરના જેવા ભાસતા હતા. એ રીતે પ્રકૃણ ગર્વથી પરસ્પર યુદ્ધ કરતાં તેમના પાદ-ભારથી આક્રાંત થયેલ–દબાયેલ એવી સચરાચર ધરણી પણ થરથરવા લાગી. એવામાં નિરંતર પ્રક્ષેપ કરવાથી સુકૃત સમૂહની જેમ અશ્વગ્રીવને શસ્ત્રસમૂહ બધે ખલાસ થઈ ગયો, એટલે કિંકર્તવ્યતાથી મૂઢ અને ખેદથી વ્યાકુળ બનેલ તેમજ શત્રુગર્વને અભગ્ન પ્રસાર જતાં, ઉત્પન્ન થતા કેપને લીધે સંકટમાં આવી પડેલ અશ્વગ્રીવે, આપદમાં ધનની જેમ, દઢ પ્રેમવાળા મિત્રની જેમ અને પ્રિય કલત્રની જેમ ચક્રનું સ્મરણ કર્યું, જેથી અગ્નિના પ્રસરતા ભારે કિરણેની શ્રેણિથી જાણે હજારે પાવ પ્રગટયા હોય,
પાંતકાળના પ્રચંડ માડના મંડળસમાન દુઝેક્ષણીય, યમના અરૂણ લેચન સમાન રૌદ્ર અથવા એકત્ર થયેલ સમસ્ત વીજળીના પડલ સમાન એવું થક્રરત્ન તરતજ અશ્વગ્રીવના હાથમાં ઉપસ્થિત થયું, એટલે પ્રહર્ષથી તડતડાટ દઈને કવચના બંધ તૂટતાં તેણે ત્રિપૃષ્ણના વધ નિમિત્તે તરતજ ચક્ર ચલાવ્યું. તે કુમારના કપાટસમાન વિસ્તૃત વક્ષસ્થળે વેગથી જઈને, લાંબા કાળે દર્શનને માટે ઉત્સુક થયેલ વલ્લભ જનની જેમ તુંબની સાથે સંલગ્ન થયું. એમ દઢ થકના સંઘદૃથી તુંબમાં ઘાયલ થતાં વ્યાકુળ થયેલ કુમાર મૂછથી આંખ ગમગીને ધરણી પર ઢળી પડયે, જેથી ઉત્પન્ન થતા ભારે પ્રમાદથી અશ્વત્રીવની
