Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 63

भगवती सूत्रे
विवाहप्रज्ञाप्तिरिति वि विविधो= नानाप्रकारको वाह: = प्रवाहो नयप्रमाणविषयः पदार्थविषयको वा यस्यां सा विवाहा, विवाहा चासौ प्रज्ञा चेति विवाहप्रज्ञा, तस्या आप्तिः प्राप्तिर्भवति यस्याः सकाशात्सा विवाहप्रज्ञाप्तिः । एतस्मिन् पक्षे श्री भगवती सूत्राध्येतृणां विविधप्रवाहरूपेण प्रज्ञा परिस्फुरतीति पंचमो भेदः ५ विवाहप्रज्ञाप्तिरिति विवाहप्रज्ञायाः आत्तिः = आदानं यस्याः सकाशात् सेति षष्ठो भेदः ६ ।
४०
विवाघप्रज्ञप्तिरिति - विवाधा=वाधरहिता सप्रमाणा प्रज्ञप्तिः ज्ञानं यस्याः सकाशात् सेति विग्रहे भगवती सूत्राध्येतृणां जीवाजीवादिविषयकं बाधादिविरहितं यथावस्थितवस्तुविषयकं ज्ञानं समुत्पद्यते इति सप्तमो भेदः ७ ।
66 विवाहप्रज्ञाप्ति " - इस छायाका अर्थ इस प्रकार से है - विविधो= नानाप्रकारको वाहः - विवाहः यस्यां सा विवाहा, विवाहा चासौ प्रज्ञा चेति विवाहप्रज्ञा, तस्या आप्तिः भवति यस्याः सकाशात् सा विवाहप्रज्ञाप्तिः - नयप्रमाणविषयक अथवा पदार्थविषयक नाना प्रकारका प्रवाह जिसमें है उसका नाम विवाह है, ऐसी विवाहरूप प्रज्ञाकी प्राप्ति जिससे होती है वह “ विवाहप्रज्ञाप्ति " है । इस पक्ष में श्री भगवतीसूत्रका अध्ययन करने वालोंको विविधप्रवाहरूपसे प्रज्ञा परिस्फुरित होती है । ५ ।
" विवाहप्रज्ञात्ति" विवाहरूप प्रज्ञा-बुद्धिकी आत्ति - आदान -ग्रहण जिससे होता है वह " विवाहप्रज्ञाति" है |६|
“ विबाधप्रज्ञप्ति " - विबाध-बाधरहित प्रमाणभूत ज्ञान जिससे प्राप्त होता है वह विबाधप्रज्ञप्ति है । इस विग्रहमें भगवनीसूत्रका अध्ययन करने वालोंको जीवाजीवादिविषयक जो ज्ञान प्राप्त होता है वह बाधादि दोषों से रहित यथावस्थितवस्तुविषयक होता है |७|
( 4 ) ' विवाहप्रज्ञाप्ति - આ સંસ્કૃત છાયાનેા અર્થ આ પ્રમાણે થાય છે" विविधो = नानाप्रकारको वाह : = विवाहः, विविधो विवाहः यस्यां सा विवाहा, विवाहा चासौ प्रज्ञा चेति विवाहप्रज्ञा, तस्या आप्तिः भवति यस्याः सकाशात् सा विवाहप्रज्ञाप्तिः ” – नय प्रभाणुविषय अथवा पहार्थ विषय भने प्रारना પ્રવાહ જેમાં છે તેનું નામ વિવાહ છે. એવી વિવાહરૂપ પ્રજ્ઞાની પ્રાપ્તિ જેનાથી થાય છે તેને વિવાહપ્રજ્ઞાપ્તિ કહે છે. ભગવતીસૂત્રનું અધ્યયન કરનારમાં વિવિધ પ્રવાહરૂપે પ્રજ્ઞા ઝળકી ઉઠે માટે તેનું વિવાહપ્રજ્ઞાતિ નામ સાક છે.
(६) विवाहप्रज्ञात्ति" विवाह३य (विविध प्राश्ना प्रवाह ३५) प्रज्ञा युद्धिनी आत्ति આદાન ગ્રહણ જેના દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે તે શાસ્ત્રને વિવાહપ્રજ્ઞાત્તિ કહે છે.
(७) “ विबाधप्रज्ञप्ति ” विमाघ खाधारहित - प्रभाशुभूत ज्ञान नेना द्वारा પ્રાપ્ત થાય છે તેનું નામ ‘વિખાધપ્રજ્ઞપ્તિ’ છે. આ અથ દ્વારા એમ બતાવવામાં આવ્યું છે કે ભગવતીસૂત્રનું અધ્યયન કરનારને જીવ, અજીવ આદિ વિષયનું જે જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે તે ખાધાદિ દોષોથી રહિત અને વસ્તુનું યથાર્થ સ્વરૂપ પ્રગટ કરનાર હાય છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧