Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१२ ३०४ पञ्चेन्द्रियजोबानामुत्पत्तिनिरूपणम् ९९ सरीरोगाहणा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेन्नइ माग' नवरम्-केवलम् शरीरावगाहना अंगुलस्यासंख्येयभागम् 'उक्कोसेणं जोयणसहरसं' उत्कर्षेण योजनसहस्त्रम् जघन्योत्कृष्टाभ्याम् अंगुलासंख्येयभागयोजनसहस्रप्रमाणा च शरीरावगाहना इत्यर्थः । हुण्डसंस्थानसंस्थिताः, तिस्रो लेश्याः, सम्यग्दृष्टयोऽपि मिथ्याध. योऽपि न तु सम्यग् मिथ्यादृष्टयः, द्वे ज्ञाने, द्वे अज्ञाने नियमतो भवन्ति नो मनो योगिनो भवन्ति किन्तु वचोयोगिनः काययोगिनश्च भवन्तीति । साकारोपयोगवन्तः अनाकारोपयोगवन्तश्च, चतस्रः-आहारभयमैथुनपरिग्रहाख्याः संज्ञा भवन्ति, क्रोधमानमायालोभाख्याश्चत्वारः श्रोत्रचक्षुागरसनस्पर्शनाख्यानि पश्चेन्द्रियाणि में बीन्द्रिय के कथन से भिन्नता है उसे स्वयं सूत्रकार-'सरीरो. गाहणा०' इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट करते हैं-यहां शरीरावगाहना अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण जघन्य से है और 'उक्कोसेणं जोयणसहस्सं 'उत्कृष्ट से एक हजार योजन की है, संस्थानद्वार में यहाँ हुण्डकसंस्थान होता है, लेश्याद्वार में आदि की तीन लेझ्याएँ होती हैं, दृष्टिद्वार में ये सम्यग्दृष्टि भी होते हैं और मिथ्यादृष्टि भी होते हैं-पर मिश्रदृष्टि नहीं होते हैं, ज्ञानद्वार में यहां दो ज्ञान और दो अज्ञान नियम से होते हैं, ये असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव मनोयोगी नहीं होते हैं, शेष दो योग वाले होते हैं, उपयोगवार में ये साकार उपयोग वाले और अनाकार उपयोग वाले होते हैं। संज्ञा द्वार में इनके आहार, भय, मैथुन और परिग्रह ये चारों संज्ञाएँ होती हैं, कषायद्वार में ये क्रोध, मान, माया और लोभ ये चारों कषायें वाले
थनथी २ पाछे ते प्रगट ४२५॥ सूत्र२ 'सरीरोगाहणा०' मा सूत्र. પાઠ કહે છે. આ સૂત્રપાઠથી તેઓ એ સમજાવે છે કે–અહિયાં શરીરની અવ पालना धन्यथा मांगना मस'च्यात माग प्रमाण भने थी 'उकोसेणं जोयणमहस्सं' से २ योनी छे. संस्थानद्वारमा मडी हुॐ संस्थान હોય છે. લેણ્યાદ્વારમાં કૃષ્ણ, નીલ અને કાપતિક એ ત્રણ લેસ્યાઓ હોય છે. દૃષ્ટિ દ્વારમાં તેઓ સમ્યગૂ દષ્ટિવાળા પણ હોય છે, મિથ્યાદષ્ટિવાળા પણ હોય છે. પરંતુ મિશ્રદષ્ટિ વાળા દેતા નથી. જ્ઞાનદ્વારમાં અહિયાં બે જ્ઞાન અને બે અજ્ઞાન નિયમથી હોય છે, આ અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યચ. નિવાળા છ મનમવાળાં હોતા નથી. બાકીના કાગ અને વચનગ એ બે યોગવાળા હોય છે. ઉપયોગ દ્વારમાં તેઓ સાકાર અને અનાકાર એ બેઉ ઉપયોગવાળા હોય છે. સંજ્ઞા દ્વારમાં તેઓને આહાર, ભય, મૈથુન, અને પરિગ્રહ એ ચાર સંજ્ઞાઓ હોય છે. કષાયદ્વારમાં તેઓ ક્રોધ, માન, માયા, અને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૫
