Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
५७२
भगवतीस्त्रे जीवाजोवादीनि द्रव्याणि 'आगासे' अत्र षष्ठयर्थे सप्तमी तेन आकाशस्य 'भइयाई' भक्तव्यानि, स्वस्व विभागमाश्रित्य समावेशनीयानि भवन्ति किमित्यर्थः हे भदन्त ! असंख्यातपदेशात्म के लोकाकाशे अनन्तानां द्रव्याणामवस्थानं भवति किमिति प्रश्नार्थः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'हंता, गोयमा' हन्त, गौतम ! 'असखेज्जे लोए जाव भइयब्वाई' असंख्येये लोके यावत् भक्तव्यानि अत्र यावत्यदेन 'अणंताई दबाई आगासे' इत्यस्य सन्दर्भस्य ग्रहणं भवति हे गौतम ! असंख्येयपदेशात्म के कोकाकाशे अनन्तानि जोवादिद्रव्याणि समाविष्टानि भवन्तीत्यर्थः,
ननु-असंख्यातपदेशात्म के लोकाकाशेऽनन्तानां द्रव्याणां कथमवस्थानं भव. तीति अत्र दृष्टान्तं पदयते यथा-पतिनियते गृहस्यायवरकक्षेत्राकाशे एकपदीप. प्रमापुद्गलपरिपूर्णेऽपि अपरापरप्रदीपप्रभासन्ततिपुद्गला अवतिष्ठन्ते तथाविधपुद्गलपरिणामसामर्थात् एवमेव असंख्यातेऽपि लोकाकाशे तेष्वेव तेष्वेव प्रदेशेषु प्रदेशों वाले लोक में अनन्त जीवादिक द्रव्यों का अक्स्थान होता है ? 'आगासे' यह सप्तमीविभक्ति है सो यह षष्ठीविभक्ति के अर्थ में हुई है। इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं-'हंता, गोषमा! असंखेजे लोए जाव भइयम्बाई' हाँ गौतम! असंख्यात प्रदेशों वाले लोक में यावत् जीवादिक अनन्तद्रव्यों का-अवस्थान हो सकता है।
शंका-लोक जब कि असंख्यात प्रदेशों वाला है तब उसमें अनन्नद्रव्यों का अवस्थान कैसे हो सकता है ?
उत्तर-जिस प्रकार प्रतिनियत अपवरकक्षेत्राकाश में कि जहां पर पहिले से ही एक प्रदीप का प्रभापुद्गल व्याप्त हो रहा है ऐसे उस कमरे में और भी अनेक प्रदीपों का प्रभापुञ्ज समाजाता है क्योंकि तथाविध पुदलों का परिणाम सामथ्र्य ऐसा ही होता है। इसी प्रकार પ્રદેશેવાળા લેકમાં અનંત જીવ અજીવ વિગેરે દ્રવ્યોનું અવસ્થાન-રહેવાનું થાય छ १ 'आगासे' मा सातभी वित छ, ती विमतिना थी यहीयां उवा छे. 20 प्रश्नन। तरमा प्रभु गौतम स्वामीन छ -'हता गोयमा ! असंखेज्जे लोए जाव भइयव्वाई' गौतम मन्यात प्रदेशवाणा લેકમાં યાવત્ જીવ વિગેરે અનંત દ્રવ્યાનું અવસ્થાન રહેવાનું થઈ શકે છે.
શંકા–લોક જ્યારે અસંખ્યાત પ્રદેશવાળે છે, તો તેમાં અનંત દ્રનું અવસ્થાન-રહેવાનું કેવી રીતે થઈ શકે છે?
ઉત્તર–જે રીતે પ્રતિનિયત અપવરક ક્ષેત્રાકાશમાં ઘરની અંદરના એક વિભાગ રૂપ ક્ષેત્રાકાશમાં) કે જ્યાં પહેલેથી જ એક દીવાના તેજસ્વી પદ વ્યાપ્ત થઈ રહ્યા છે. તેમાં બીજા પણ અનેક દીવાઓના તેજવી પદ્રની કાંતી સમાઈ જાય છે. કેમકે-તે પ્રકારના પુદ્ગલેનું પરિણમવાનું સામર્થ્ય જ એવું
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫