Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयमन्द्रिका टीका श०२५ उ.४ १०८ प्र परमाणुपुद्गलानामल बहुत्वम् ८४५ अधिका भवन्तीति । एवं प्रदेशार्थतया सस्तोका एकसमयस्थितिकाः पुद्गला अप्रदेशार्थतया, तदपेक्षया संख्यातसमयस्थितकाः पुद्गला प्रदेशार्थतया संख्यात. गुगा अधिका भवन्ति । एवं क्रमेण यथैवावगाहनाप्रकरणे पुद्गलानामल्पबहुत्वं प्रदर्शितम् तथैव-स्थितिविषयेऽपि-अल्पबहुम्वं स्वयम्हनीयम् दिङ्मात्रंतु - सूत्र कारेण प्रदर्शितमिति भावः ।।
__ 'एएसि णं भंते !' एतेषां खलु भदन्त ! एगगुणकालगाणं-संखेज्जगुण कालगाणं-असंखेजगुणकालगाणं-अणतगुणकालगाग य पोग्गलाण'-ए रुगुणकालकानां-संख्येयगुकालकाना-मसंख्येयगुणकालकाना-मनन्तगुणकालकानां च पुद्गलानाम् ‘दन पाए-पएसहगए-दबटरएस गए द्रव्यार्थ तया, प्रदेशार्यतया, स्थितिवाले पुद्गलों की अपेक्षा जो असंख्यात समय की स्थितियाले पुद्गल हैं वे द्रव्यरूप से असंख्यातगुणे अधिक है । इसी प्रकार प्रदेश की अपेक्षा अप्रदेशरूप से एक समय की स्थितिवाले पुद्गल सब से कम हैं । इनको अपेक्षा संख्यातसमयकी स्थितिवाले पुद्गल प्रदेशरूप से संख्यातगुणे अधिक हैं इस क्रम से जैसा अवगाहना के प्रकरण में पुगलों का अल्सबहुत्व प्रदर्शिक किया गया है उसी प्रकार से स्थिति के विषय में भी अल्प बहुश्व स्वयं समझलेना चाहिये । यहां तो सूचना रूप से ही सूत्रकार ने प्रकट किया है। ___'एएसिणं भंते ! एगगुगकालगाणं संखेज्जगुणकालगाणं असं. खेज्जगुणकाल गाणं अणंतगुणकालगाण य पोग्गलाण दवट्ठयाए पएसट्टयाए दबटुपएसट्टयाए.' इस मूत्र द्वारा श्रीगौतमस्वामी ने प्रभुश्री से ऐसा पूछा है-हे भदन्त ! एक गुणकालेवर्ण वाले पुद्गलों में છે. સંખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલેની અપેક્ષા અસંખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા જે પુદ્ગલે છે તેઓ દ્રવ્યપણાથી અસંખ્યાતગણ અધિક છે. એજ રીતે પ્રદેશની અપેક્ષાથી અપ્રદેશપશુથી એક સમયની સ્થિતિવાળા પુગલે સૌથી ઓછા છે. તેના કરતાં સંખ્યાત પ્રદેશવાળા પુદ્ગલે પ્રદેશપણથી સંખ્યાતગણું વધારે છે, આ ક્રમથી અવગાહનાના પ્રકરણમાં પુદ્ગલેનું અલ્પ બહુપણું પ્રગટ કર્યું છે, એજ રીતે સ્થિતિના સંબંધમાં પણ અપમહયણું સ્વયં સમજી લેવું. અહિયાં તે સૂચનારૂપે જ સૂત્રકારે પ્રગટ કરેલ છે. 'एएसि णं भंते ! एगुणकालगाणं संखेज्जगुणकालगाणं, असंखेज्जगुणकालगाणं, अणंतगुणकालगःण य पागलाणं ट्वटुयाए पएसटुयाए दव्वटुपएसट्टयाए०' मा સૂત્રપાઠ દ્વારા શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું પૂછ્યું છે કે-એક ગુણ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
