Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.४ सू०४ भावतो जीवानां कृतयुग्मादित्वनि० ७८१ बहुवचनमाश्रित्याह-जीवा णं भंते ! 'कालवनपज्जवेहि पुच्छा ?' जीवाः खलु भदन्त ! काल पूर्णपर्यायः पृच्छा ? हे भदन्त ! कालादिवर्णानां पर्यायाः किं कृत. युग्मरूपाः योजरूपा द्वापरयुग्मरूपाः कल्योनरूपा वा भवन्तीति प्रश्न: ? भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'जीवाएसे पडुच्च ओघादेसेण वि विहाणादेसेण वि नो कडजुम्मा जाव नो कलिओगा' जीवपदेशान् प्रतीत्य-जीव. प्रदेशाश्रयणेनेत्यर्थः, ओघादेशेन सामान्यत, इत्यर्थः, विधानादेशेन-भिन्न-भिन्नप्रकारेण एकैकश इत्यर्थः । कालादिवर्णपर्यायाः नो कृतयुग्मरूपाः न वा-योजादित आरभ्य कल्योजान्तरूपा वा भवन्ति, जीवप्रदेशानां स्वभावतोऽमूर्त:वेन तदा. श्रयणेन वर्णपर्यायाणामेवाऽभावादिति । 'सरीरपएसे पडुच्च-ओघादेसेण सिय. कडजुम्मा जाव-सिय कलिओगा' शरीरमदेशान् प्रतीत्य-शरीरमदेशाश्रयणेनेत्यर्थः से ऐसा पूछते हैं 'जीवा णं भंते ! काल पन्नपजवेहि पुच्छा' हे भदन्त ! समस्त जीवों की कालवर्ण पर्याय क्या कृतयुग्मरूप हैं ? अथवा योज. रूप है ? अथवा द्वापर युग्मरूप है ? अथवा कल्योजरूप हैं ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा! हे गौतम ! 'जीवपएसे पडुच्च ओघादेसेण वि विहाणादेसेण वि नो कडजुम्मा जाव नो कलिओगा' जीवप्रदेशों को आश्रित करके सामान्य से भी और विशेष से भी कृतयुग्मरूप यावत् कल्पोजरूप नहीं है। तात्पर्य यही है कि जीव प्रदेशों में कालादिवर्ण पर्यायों का अभाव है-क्योंकि जीवों के प्रदेश अमूर्त है । अतःवे न कृतः युग्मरूप है, न योजरूप है, न द्वापरयुग्मरूप हैं और न कल्योजरूप हैं। 'सरीरपएसे पडुच्च ओघादेसेण सिय कडजुम्मा जाव सिय कलिओगा'
હવે બહુવચનને આશ્રય કરીને શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રભુશ્રીને એવું પૂછે છે है-'जीव। णं भंते ! कोलवन्नपज्जवेहि पुच्छा' 3 सगवन् सघा वाना કાળા વિગેરે વર્ણના પર્યાયે શું કૃતયુગ્મ રૂપ છે? અથવા જ રૂપ છે? અથવા દ્વાપરયુગ્મ રૂપ છે? અથવા કાજ રૂપ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં प्रभुश्री ४ छ -'गोयमा 'गौतम ! 'जीवपएसे पडुच्च ओघादेसेण वि विहा. णादेसेण वि नो कडजुम्मा जाव नो कलि ओगा' प्रशानी माश्रय शन સામાન્યથી અને વિશેષપણુથી પણ કૃતયુગ્મ રૂપ યાવતું જ રૂપ નથી. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-જીવ પ્રદેશમાં કૃષ્ણ વિગેરે વર્ણને અભાવ છે, કેમકે જેના પ્રદેશ અમૂર્ત છે. તેથી તે કૃતયુગ્મ રૂપ નથી. એજ રૂપ ५९ नथी. ६५२युम ३५ ५९४ नथी. अने त्या०४ ३५ ५५ नथी. 'सरीर. पएसे पडुच्च ओघादेसेण सिय कडजुम्मा जाव सिय कलिभोगा' शरी२ प्रशानी
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫