Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 743
________________

७२८
भगवतीसूत्रे विशेषाधिका वा । तथा च-हे भदन्त। जीवपुद्गलपर्यायसमयद्रव्यमदेशानां मध्ये कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा ? इति मश्नः। भगवानाह-'जहा-बहुक्त्तव्ययाए' यथा-बहु वक्तव्यतायाम् मज्ञापनाया स्तृतीयपदे, एतेषामल्पबहुत कथितम् तथैवात्रापि ज्ञातव्यमिति । तथाहि
'जीवार पोग्गल२ समया३ दम४ पएसा य ५ पज्जवा६ चेव । थोवा गंतार णता३ विसेसाहिया४ दुवे५ अणंता ॥१॥ जीवाः१ पुद्गलाः२ समया३ द्रव्याणि४ प्रदेशा५ पर्यायाश्चैव । स्तोका अनन्ता:२ अनन्ताः३ विशेषाधिका-४ द्वावनन्तौ ६।१ । इतिच्छाया,
जीव१-पुद्गल२ समय ३ द्रव्य४ प्रदेश ५पर्यायाः६, इत्यत्र सर्वस्तोका जीवाः १। तदपेक्षया-अनन्तगुणाधिकाः पुद्गलाः २, ततोऽनन्तगुणाः समया:३, विशे. पाधिकानि द्रव्याणि ४, ततोऽनन्तगुणाः प्रदेशाः ५, ततोऽनन्तगुणाधिकाः पर्यायाः। तदयमर्थः-यतो जीवाः प्रत्येकमनन्तानन्तैः पुद्गलैबद्धाः प्रायो भवन्ति । के मध्य में कौन किनले कम है, कौन किनसे बहुत हैं ? कौन किनके बराबर हैं ? और कौन किनसे विशेष रूप से अधिक हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभुश्री गौतमस्वामी से कहते हैं-'जहा बहुवत्तव्ययाए' हे गौतम ? जैसा कथन प्रज्ञापना सूत्र के बहुवक्तव्यता नाम के तृतीय पद में इनके सम्बन्ध में किया गया है वैसा ही कथन इनके सम्बन्ध में यहां पर भी कहना चाहिये । वहां का वह कथन इस प्रकार से है-'जीवा पोग्गल समया' इत्यादि । सब से कम जीव अनन्तगुणे हैं। इनकी अपेक्षा अधिक पुद्गल हैं। इनसे भी अनन्तगुणें अधिक समय हैं। द्रव्य इनसे विशेषाधिक हैं । प्रदेश इन से भी अधिक अनन्तगुणे है और इनसे भी अधिक अनन्तगुणे पर्यायें हैं। क्यों कि प्रत्येक પ્રદેશમાં કોણ કોનાથી અલપ છે? કોણ કેનાથી વધારે છે? કોણ કોની તલ્ય છે અને કેણ કોનાથી વિશેષરૂપે અધિક છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ श्री गौतभस्वामी 3 छ :-'जहा बहुवत्तव्वयाए' गौतम ! २ ४थन પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના બહુવક્તવ્યતા નામના ત્રીજા પદમાં તેઓ સંબંધી આ વિષ યમાં કહેલ છે, તે જ પ્રમાણેનું કથન આ વિષયમાં પણ સમજી લેવું ત્યાંનું तयन मा प्रभारी छ-'जीवा पोग्गलसमया' त्या माथी माछा ! છે. તેના કરતાં અનંતગણું વધારે ખુલે છે. તેનાથી પણ અનંતગણું વધારે સમય છે. તેના કરતાં વિશેષાધિક દ્રવ્ય છે. તેનાથી પણ અધિક અનંતગણું પ્રદેશ છે. અને એનાથી પણ વધારે અનંતગણું પર્યા છે. કારણ કે દરેક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫


Page Navigation
1 ... 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969