Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
--
-
-
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.४ सू०१ परिमाणभेदनिरूपणम् ७३७ दशशते चतुर्थे उद्देशके तथैव-यस्मात्-राशिविशेषात् चतुर्णां चतुर्णामपहारे कृते सति चत्वार एवाऽवशिष्टा भवेयुः। तस्य राशिविशेषस्य कृतयुग्म इति नाम भवति । तथा-चतुर्भिरपरहारे विशेषे ज्योज इति नाम भवति । द्विशेषे द्वापरयुग्म इति नाम भवति । एकावशेषे कल्योज इति नाम भवति। यथा-पोडशसंख्यायां चतुर्मिरपहारे चत्वारः शिष्यन्ते अतस्तत्र कृतयुग्मता। यथा-पञ्चदशसंख्यायां चतुभिरपहारे त्रय एव शिष्यन्ते-इति तस्य नाम व्योजो भवति । यथैव चतुर्दश. प्रभुश्री कहते हैं-एवं जहा अट्ठारसमसए चउत्थे उद्देसए तहेव जाव से तेणटेणं गोयमा! एवं वुच्चई' हे गौतम ! अठारहवें शतक के चतुर्थ उद्देशक में कहे अनुसार मैंने ऐसा कहा है कि राशियां कृतयुग्म से लेकर कल्योजतक चार प्रकार की होती है। जिस राशिविशेष में से चार चार का अपहार करने पर अन्त में चार बचे रहते हैं ऐसी वह राशि कृतयुग्म कहलाती है। जिस राशिविशेष में से चार २ का अपहार करने पर अन्त में तीन बच जाते हैं ऐसी वह राशिविशेष योज कहलाती है। जिस राशिविशेष में से चार २ का अपहार करने पर अन्त में दो बच जाते हैं ऐसी वह राशिविशेष द्वापरयुग्म कहलाती है और जिस राशिविशेष में से चार का अपहार करने पर अन्त में एक बच जाता है ऐसी वह राशिविशेष कल्योज कहलाती है। जैसे-१६ की संख्या में से जब चार २ का अपहार किया जाता है तो अन्त में ४ बचे रहते हैं इसलिये यह राशि कृतयुग्म कहलाती है। १५ की संख्या में से जब ४-४ का अपहार किया जाता है तब श्री गौतम स्वामीन ४९ छे 3-'एव जहा अद्वारसमसए चउत्थे उद्देसए तहेव जाव से तेणटेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ' गौतम ! अढा२मा शतन। योथा ઉદેશામાં કહ્યા પ્રમાણે મેં એવું કહ્યું છે કે-કૃતયુગ્મથી લઈને કાજ સુધીની રાશિયે ચાર પ્રકારની હોય છે. જે રાશિ વિશેષમાંથી ચાર ચારને અપહાર કરવાથી છેવટ ચાર બચે છે, એવી તે રાશિ કૃતયુગ્મ કહેવાય છે. જે રાશિ વિશેષમાંથી ચારને અપહાર કરતાં અને ત્રણ બચે છે, એવી તે રાશિ જ કહેવાય છે. જે રાશિ વિશેષમાંથી ચાર ચારને અપહાર કરતાં છેવટે બે બચે છે. એવી તે રાશિ દ્વાપરયુગ્મ કહેવાય છે. અને જે રાશિ વિશેષમાંથી ચાર ચારને અપહાર કરતાં અન્ડમાં એક બચે છે, એવી તે રશિવિશેષ કાજ કહેવાય છે. જેમ કે-૧૬ સેળની સંખ્યામાંથી જ્યારે ચાર ચારને અપહાર કરવામાં આવે છે, તે છેવટે ચાર બચે છે, તેથી તે કૃતયુમ રાશિ કહેવાય छे. १५ ५४२नी सध्यामांथी न्यारे ४-४ ना म५.२ १२वामा भाव त्यारे
भ० ९३
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫