Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
७६४
भगवतीसत्रे
1
देशेनाऽपि कृतयुग्माः नो योजादिरूपाः । तथा शरीरप्रदेशाश्रयणेन - श्रोघादेशेन स्यात्कृतयुग्माः, यावत् - स्यात्कल्योजाः । विधानादेशेन तु कृतयुग्मा अपि यावत् कल्योजा अपीति भावः ' एवं जात्र वेमाणिया एवं यावद्वैमानिकाः, भवनपतितआरभ्य वैमानिकान्तजीवानामपि नारकवदेव सर्व बोध्यमिति । 'सिद्धा णं भंते । पुच्छा ? सिद्धाः खलु भदन्त । पृच्छा ? हे भदन्त । सिद्धा जीवाः प्रदेशार्थतया कृतयुग्माः त्र्योजाः द्वापरयुग्माः कल्योजावेति प्रश्नः ? भगवानाह - 'गोयमा ' इत्यादि । गोयमा' हे गौतम! 'ओघादेसेण वि, विहाणादेसेण वि कडजुम्मा' ओघादेशेन - सामान्यतोऽपि विधानादेशेन भेदप्रकारेणाऽपि कृतयुग्मा एव । सिद्धाः 'नो ते ओगा-नो दावरजुम्मा-नो कलिओगा' नो योजाः नो द्वापयुग्माः नो वा कल्यरूपाः सिद्धा भवन्तीति भावः ॥ ०२ ॥
न्यरूप में भी और विशेषरूप में भी कृतयुग्मरूप ही होते हैं ज्योजादिरूप नहीं होते हैं तथा शरीरप्रदेशों की अपेक्षा से सामान्यरूप में तो वे चतूराशी रूप होते हैं । 'एवं जाव वैमाणिया' इसी प्रकार असुरकुमार से लेकर वैमानिक तक के जीवों में भीं चतूरा शोरूपता नारकों की वक्तव्यतानुसार जाननी चाहिये ।
'सिद्धा णं भंते ! पुच्छा' हे भदन्त ! प्रदेशों की अपेक्षा सिद्ध जीव सामान्यरूप से समस्त सिद्धजीव क्या कृतयुग्मरूप होते हैं ? अथवा द्वापरयुग्मरूप होते हैं ? अथवा कल्यो जरूप होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं - 'गोयमा ! ओघादेसेण वि विहाणादेसेण वि कडजुम्मा' हे गौतम! सामान्यरूप से भी और विशेषरूप से भी सिद्धजीव कृनयुग्मरूप ही होते हैं। वे 'नो तेओगा, नो दावरजुम्मा, नो પ્રમાણે નૈરયિકા પણ જીવ પ્રદેશેાની અપેક્ષાથી સામાન્યપણાથી અને વિશેષપણાથી પણ કૃતથુગ્મ રૂપ જ હોય છે, યેાજ વિગેરે રૂપ હાતા નથી. તથા શરીર પ્રદેશેાની અપેક્ષાથી સામાન્યપણાથી તે તેઓ ચારે રાશીરૂપ હાય છે, અને विशेषनी अपेक्षाथी याशु तेथे। यारे राशी ३५ हाय छे. 'एव' जाव वैमाणिया ' એજ પ્રમાણે એક ઇન્દ્રિયવાળા જીવાથી લઈને વૈમાનિક સુધીના જીવેામાં પણ નારકાના કથન પ્રમાણે ચારે રાશીપણું' સમજવું.
'सिद्धा णं भंते ! पुच्छा' हे भगवन् ! प्रदेशांनी अपेक्षाथी सिद्ध वा સામાન્યપણાથી શું કૃતયુગ્મ રૂપ છે ? અથવા ચૈાજ રૂપ છે? અથવા દ્વાપર યુગ્મ રૂપ છે ? અથવા કચેાજ રૂપ હેાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં મહાવીર अछे - 'गोयमा ! ओघादेसेण वि विहाणादेसेण वि कडजुम्मा' हे गौतम! સામાન્યપણાથી અને વિશેષપણાથી પણ સિદ્ધ જીવ કૃતયુગ્મ રૂપ જ હાય છે,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫