Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.२ सू०४ स्थितास्थितद्व्यग्रहणनिरूपणम् ५९१ दिसं' यावत् स्यात् पञ्चदिशम्, व्याघाताभावे सति षड्दिग्भ्य आहृत्य द्रव्याणां ग्रहणम्, व्याघाते सति स्यात् त्रिदिशं स्यात् चतुर्दिशं स्यात् पञ्चदिशम् इति । एवं' एवम्-अनेन प्रकारेण 'चउवीसइदंडएणं एयाणि पयाणि भाणियन्वाई' चतुर्विंशति. दण्डकेन एतानि पूर्वोक्तानि पदानि भणितव्यानि, किन्तु 'जस्स जं अत्थि' यस्ययदस्ति, यस्य जीवस्य यत् शरीरं यानीन्द्रियाणि ये च मनोयोगादयो योगाः, आनप्राणं च भवति तद्ग्राह्यम् । अत्रायमाशयः-शरीराणि पश्च, इन्द्रियाणि पञ्च, मनोयोगादय स्त्रयो योगाः आनमाणत्वं चेति चतुर्दशपदानि, ततस्तदाश्रिता श्चतु. देशव दण्डका अत्र भवन्ति ? नाधिकमिति । 'सेवं भंते । सेवं भंते ! ति तदेवं के अभाव में छहों दिशाओं में से आये हुवे पुद्गलद्रव्यों का ग्रहण होता है और व्याघात के सद्भाव में कदाचित् तीन दिशाओं से कदाचित् चार दिशाओं से और कदाचित् पांच दिशाओं से आये हुवे पुद्गल द्रव्यों का ग्रहण होता है। उसी प्रकार से यहां पर भी कथन जानना चाहिये। इस प्रकार से 'चउबीसइदंडएणं एयाणि पयाणि भाणियब्वाई' २४ चौवीस दण्डकों द्वारा इन पूर्वोक्त पदों को कहना चाहिये किन्तु 'जस्स जं अस्थि जिस जीव को जो शरीर जो इन्द्रियां और जो मनोयोग आदि योग और श्वासोच्छ्वास हों, वे यहां ग्रहण करना चाहिये । इसका तात्पर्य यह है-पांच शरीर ५, पांच इन्द्रियां ५, तीन योग ३, और आनमाण ये चौदह पद हैं। इसलिये इनके आश्रित चौदह ही दण्डक यहां होते हैं, अधिक नहीं। 'सेवं भंते ! सेवं भंते ! त्ति' हे भदन्त ! शरीर
આ તેનું ગ્રહણ વ્યાઘાતના અભાવમાં છએ દિશાએાએથી આવેલા પઢનું હોય છે. અને વ્યાઘાત થાય ત્યારે કઈ વાર ત્રણ દિશાએથી કંઈ વાર ચાર દિશાઓએથી અને કોઈ વાર પાંચ દિશા ખોએથી આવેલા પુદ્ગલ દ્રવ્યોનું ગ્રહણ થાય છે. એ જ રીતે અહીંયાં પણ સમજવું જોઈએ. તે આ પ્રમાણે 'चउवीसइदंडएणं एयाणि पयाणि भाणियव्वाई' यावीस २४ ४ीद्वारा अपना
डेस पहोने अ6 ४२वा नसे. परंतु 'जस्म जं अत्थि' २ ने रे શરીર જે ઈન્દ્રિયે અને મને લેગ વિગેરે યોગ અને શ્વાસોચ્છવાસ આ ચૌદ પદ હોય છે, તેઓને અહીંયાં ગ્રહણ કરવા જોઈએ. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે-પાંચ શરીર, પાંચ ઈદ્રિ ત્રણ ચેગ અને આનપ્રાણ આ ચૌદ પદ થાય છે. તેથી તેના આશ્રયથી અહીંયાં ચૌદજ દંડકે થાય છે. વધારે નહીં.
'सेवं भंते ! सेवं भंते ! ति' ७ मापन शरी२ द्रिय विरेना द्रव्य
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫