Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.२१ सू०१ मनुष्याणामुत्पत्तिनिरूपणम् ३६१ भवतीति इस्पादिकं सर्व पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकप्रकरणे यथा कथितं तथैव सर्व मिहापि ज्ञातव्यम् एतदभिमायेणैव कथयति-'भेदो जहा' इत्यादिना । 'भेदो जहा पंचिंदियतिरिक्खनोणियउद्देसए' भेदो यथा पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकोद्देशके 'नवरं तेउवाऊ पडि से हेयन्या' नारं तेजोवाय प्रतिषेद्रव्यौ एकेन्द्रियेभ्य उत्पति पारणे एकेन्द्रियपृथिवीकायिकादिभ्यो मनुध्यस्योत्पत्तिर्वाच्या परन्तु तत्र एकेन्द्रियतेजस्कायिकेभ्यः तथा एकेन्द्रियवायु कायिकेभ्यो मनुष्याणामुत्पत्तिआकर के वे मनुष्य रूप से उत्पन्न होते हैं, तेहन्द्रिय तिर्यग्योनिकों से आकरके भी वे मनुष्यरूप से उत्पन्न होते हैं, चौइन्द्रिय तिर्यग्योनिकों से आकरके भी वे मनुष्य रूप से उत्पन्न होते हैं और पश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकों से भी आकरके वे मनुष्य रूप से उत्पन्न होते हैं। इत्यादि सब कथन पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक प्रकरण में जैसा कहा गया है वैसा ही सब यहां पर भी जानना चाहिये। इसी अभिप्राय से सूत्रकारने 'भेदो जहा पंचिदियतिरिक्खजोणिय उद्देसए' ऐसा सूत्र पाठ कहा है। ___ 'नवरं तेउवाऊ पडिसे हेयव्वा' एकेन्द्रिय तिर्यम् योनिकों से आकरके जीव मनुष्य रूप से उत्पन्न होते हैं जब ऐसा कथन किया जाता है तो उस समय एकेन्द्रियान्तर्गत तेजस्कायिक और वायुकायिक इन एकेन्द्रियों का परित्याग कर देना चाहिये। अर्थात् इन तेजस्कायिक और वायुकायिक एकेन्द्रियों से आकरके जीव मनुष्य रूप से उत्पन्न પણ તેઓ મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે, ત્રણ ઈન્દ્રિયવાળા તિર્યંચ નિકેમાંથી આવીને પણ તેઓ મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ચાર ઈન્દ્રિયવાળા તિય ચ નિકોમાંથી આવીને પણ મનુષ્ય પણાથી ઉત્પન્ન થાય છે. અને પાંચ ઈન્દ્રિયવાળા તિર્યંચ નિકે માંથી આવીને પણ તેઓ મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે. વિગેરે તમામ કથન પંચેન્દ્રિયતિયચ નિકેના ઉદ્દભવમાં જે પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યું છે, એ જ પ્રમાણેનું કથન અહિયાં પણ સમજવું. मे मलिभायथी सारे 'भेदो जहा पंचि दियतिरिक्ख जोणियउद्देसए' मा પ્રમાણે સૂત્રપાઠ કહ્યો છે. - 'नवरं तेउवाऊ पडिसेहेयव्वा' में द्रिया॥ तिय य योनिमाथी આવીને જીવ મનુષ્યપણાથી ઉત્પન્ન થાય છે. એ પ્રમાણે કહેવામાં આવે છે, તે તે વખતે એક ઈન્દ્રિયવાળાની અંતર્ગત તેજસ્કાયિક અને વાયુકાયિક આ એકેનિદ્રને ત્યાગ કર જોઈએ. અર્થાત્ આ તેજરકાયિક અને વાયુ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
