Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१५०१ तेजस्काये पृथिव्यादिजीबोत्पत्तिनि- १७९ कस्मात्स्थानादागत्य समुत्यन्ते इति प्रश्नः । भगवानाह अतिदेशमुखेन 'एवं जहाँ इत्यादि, ‘एवं जहेव' एवं यथैव 'पुढवीकाइयउद्देसगसरिसो भाणियची' पृथिवीकायिकोदेशक सदृशउद्देशको भणितव्यः येन प्रकारेण पृथिवीकायिकें जीवाना मुत्पत्तिप्रदर्शनायोद्देशको द्वादशः कथित स्तेनैव प्रकारेण तेजस्कायिकोदेशकोऽपि पठनीयः। पृथिवीकायिकोदेशकापेक्षया य द्वैलक्षण्यं तद्दर्शयति-'णवरे' इत्यादि, 'णवरं ठिई संवेहं च जाणेज्जा' नवरम्-केवलं स्थिति कायसंवेधं च जानीयात् पृथक्तया स्थितिसंवेधौ ज्ञातव्यो तत्र स्थितिः-व्यहोरोत्रप्रमाणा । संवेधो यथा. योगं नवस्वपि गमकेषु स्वयं विज्ञातव्यः । इदमपि पूर्वापेक्षया वैलक्षण्यं यत्-'देवे. हितो ण उववज्जति' देवेभ्यो नोत्पद्यन्ते तेजस्काये देवोत्पत्यसंभवात् । 'सेस ते भंते हे भदन्त तेजस्कायिकों में जीव कहां से आकरके उत्पन्न होते हैं। इसके उत्तर मे भगवान ने ऐसा कहा है कि हे गौतम! पृथिवीकायिक के उद्देशक जैसा उद्देशक यहां पर कह लेना चाहिए । अर्थात् जिस प्रकार से पृथिवीकायिक में जीवों की उत्पत्ति दिखाने के लिए १२ वा उद्देशक कहा गया है उसी प्रकार से तेजस्कायिक में जीवों की उत्पत्ति दिखाने के लिये तेजस्कायिक उद्देशक भी कहना चाहिए। पृथिवीकायिक उद्देशक की अपेक्षा से जो इस उद्देशक मैं वैलक्षण्य है उसे सूत्रकार ने 'णवरं ठिई संवेहं च जाणेज्जा' इस सत्र. द्वारा प्रकट किया है-यहां स्थिति तीन दिनरात की है और संवेध नी गमकों में यथा-योग्य स्वयं जान लेना चाहिए। तथा यहां पर देवों की उत्पत्ति नहीं होती है 'सेसं तं चेव' इस कथन से अतिरिक्त और पानी 'तेउवाइया णं भंते !' 8 मापन ते४२४यिम ७१ स्याथी भावान पान થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં ભગવાને એવું કહ્યું છે કે હે ગૌતમ! પૃથ્વીકાયિકના ઉદ્દેશામાં કહેલ પ્રકારે અહિયાં પણ સઘળું કથન સમજી લેવું. અર્થાત-જે પ્રમાણે પૃથ્વિકાયિકામાં જીવની ઉત્પત્તિ બતાવવા માટે ૧૨ બારમે ઉદેશો કહેલ છે. એ જ પ્રમાણે તેજસ્કાચિકેમાં જીવોની ઉત્પત્તિ બતાવવા આ તેજસકાયિક ઉદ્દેશ પણ સમજ. પૃથ્વીકાયિકના ઉદ્દેશાની અપેક્ષાથી આ उद्देशाम ! पाछे. सूत्र ‘णवरं ठिइं संवेहं च जाणेज्जा' मा . પાઠથી બતાવેલ છે. અહિયાં સ્થિતિ ત્રણ રાતદિવસની છે. અને સંવિધ નવે ગામમાં યથાગ્ય રીતે સ્વયં સમજી લેવો. આ તેજસ્કાયિોમાં દેવેની उत्पत्ति यती नथी. 'सेस तं घेव' मा थन शिवाय माजी भानु तमाम કથન પૃથ્વીકાયિકના ઉદેશામાં કહ્યા પ્રમાણે જ છે તેમ સમજવું.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
