Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 15 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीस्त्रे ___टीका-'तेइंदिया णं भंते ! त्रीन्द्रियाः खलु भदन्त ! 'कओहितो उबवजति कुतः-करमास्थानात आगत्य त्रीन्द्रियतया उत्पद्यन्ते ? कि नैरयिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते अथवा-तिर्यग्योनिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते? मनुष्येभ्यो वा आगत्य देवेभ्यो वा आगत्योत्पद्यन्ते ? इति । उत्तरमाह-'एवं' इत्यादि, ‘एवं तेइंदियाणं नहेव बेइंदियाणं उद्देसो' एवं त्रीन्द्रियाणां यथैव द्वीन्द्रियाणामुद्देशकः, द्वीन्द्रिय. जीवविषये यथा प्रसोत्तराणि कषितानि तथैव त्रीन्द्रियजीवविषयेऽपि प्रश्नोत्तरादिकं सर्वमवगन्तव्यमिति कुत आगत्य उत्पद्यन्ते इति प्रश्नस्य तिर्यग्योनिकेभ्य आगत्य मनुष्येभ्य आगत्य त्रीन्द्रियत्योत्पद्यन्ते न तु नैरयिकेभ्य आगत्य 'तेदियाणं भंते ! कओहिलो उथवज्जति' इत्यादि सूत्र १॥
टीकार्थ-गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-'तेई दियाणं भंते ! कमोहिते। उववज्जंति' हे भदन्त ! ते इन्द्रिय जीव किस स्थान से भाकरके उत्पन्न होते हैं? क्या नैरयिकों से ओकर के वे उत्पन्न होते हैं ? अथवा तिर्यज्योनिकों से आकरके वे उत्पन्न होते हैं ? अथवा मनुष्यों से आकर के वे उत्पन्न होते हैं ? या देवों से आकरके वे उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'एवं तेइंदियाणं जहेब बेईदियाणं उद्देसों' हे गौतम! जैसा कथन अभी २ दो इन्द्रिय के उद्देशक में किया जा चुका है। उसी प्रकार का कथन यहां इस तेइन्द्रिय के उद्देशक में भी कर लेना चाहिये। इस प्रकार तेइन्द्रिय जीव कहां से आकर के उत्पन्न होते हैं? तो इस कथन के समाधान में ऐसा ही कहना चाहिये कि वे तिर्यग्योनिकों से ४२१। माटे ५८२मा उहेशानु ४थन ४२ छे. तेइंदियाणं भाते ! कमोहिंतो उवकज्जति' त्यादि
Aथ-गीतम २१ाभी प्रभुने मेयु' ५७यु -'सेइंदियाण भंते ! कमोहितो! उववजाति' से मशव ऋण द्रियाणा या स्थानमाथी આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? શું તેઓ નરયિકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા તિયામાંથી આવીને ઉપન્ન થાય છે? અથવા મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા દેવામાંથી આવીને તેઓ ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના उत्तरमा प्रमुछे -'एव' तेइ दियाणं जहेव बेइंदियाणं उद्देसो' 3 गीतम! ये ઈન્દ્રિયના ઉદેશામાં જે પ્રમાણેનું કથન હમણા જ આ પહેલાના પ્રકરણમાં બે ઈન્દ્રિય સંબંધમાં કહેવામાં આવ્યું છે. એ જ પ્રમાણેનું કથન અહિયાં આ ત્રણ ઈન્દ્રિયના સંબંધમાં પણ સમજી લેવું. આ રીતે ત્રણ ઈન્દ્રિયવાળા જી કયાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? આ રીતના પ્રશ્નના સમાધાનમાં એવું કહેવું જોઈએ કે–તેઓ તિર્યંચ નિકોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. અને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫