Book Title: Samvedna Upnishadonu Sarvangin Adhyayan
Author(s): Kashyap Mansukhlal Trivedi
Publisher: R R Lalan Collage
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020625/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH / / / cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUrijJAnamaMdira punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka :1 jaina ArAdhanA na kandra mahAvIra kobA. // amarta tu vidyA zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079)26582355 - - - For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org I. sa. 2003 'sAmavedanAM upaniSadonuM sarvAMgINa adhyayana" saMskRta viSayamAM gujarAta yuni.nI pIeca. DI. padavI mATe rajU thanAra ( mahAnibaMdha * rajU karanAra * trivedI kazyapa manasukhalAla ema. e. bI. eMDa. (saMskRta) vyAkhyAtA, saMskRta vibhAga zrI. Ara. Ara. lAlana Aleja, * mArgadarzaka * DaoN. Ara. pI. mahetA niyAmaka, maharSi veda vijJAna akAdamI amadAvAda-380015 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only vi. saM. 2059 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "sAmavedanAM upaniSadonuM sarvAgINa adhyayana" saMskRta viSayamAM gujarAta yuni.nI pIeca. DI. padavI mATe rajU thAra mahAnikAla F,: 4 R. * ka rajU karanAra che .. " trivedI kazyapa manasukhalAla ema. e. bI. eNDa. (saMskRta) vyAkhyAtA, saMskRta-vibhAga zrI. Ara. Ara. lAlana kaoNleja, gAmanA nAmane amArA * mArgadarzaka DaoN. Ara. pI. mahetA niyAmaka, maharSi veda vijJAna akAdamI amadAvAda-38Lifi1pa dha I. sa. 2003 vi. saM. ra0pa9 For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org sthaLa : amadAvAda tArIkha 4-9-'03 prakhyApana(Declaration) AthI huM svIkRta ane pramANita karuM chuM ke prastuta mahAnibaMdha "sAmavedanA upaniSadonuM sarvAMgINa adhyayana' mAM rajU thanAruM saMzodhanakArya meM Apela saMdarbha sUcinA AdhAre taiyAra karyuM che. temAM AvatAM nirUpaNa ane niSkarSa mAlika che. A zAdhakArya meM Do. Ara. pI. mahetAnA mArgadarzana nIce karela che, jemAM vigato mATenI javAbadArI mArI potAnI ja che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Ji qVZ#_v - (kazyapa ema. trivedI) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. sthaLa : amadAvAda tArIkha -9-03 pramANapatra AthI pramANita karavAmAM Ave che ke kazyapa ema. trivedIe 'sAmavedanA upaniSadonuM sarvAMgINa adhyayana" mahArNanaMbaMdha mArA mArgadarzana nIce taiyAra karyo che. te mATe temaNe jarUrI sahAyaka sAmagrIno cacita vinyAsa RNa svIkAra sAthe karelo che ane upalabdha sahAyaka graMthonA saMdarbho jAne joI tapAsI upayogamAM lIdhA che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only mArgadarzakazrInI sahI : ___ $-> p** DaoN. Ara. pI. mahetA niMdhyAmaka, maharSi veda vijJAna akAdamI, amadAvAda Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 35 zrI sadguru paramAtmane namaH / praFnAvanA upaniSado e bhAratIya saMskRtinA ja nahi, paraMtu saMpUrNa vizvanI saMskRtinA prANa che. tethI ja svAmI vivekAnaMde upaniSaddhA dharmane ja Adhunika yugano dhama gaNAvela che. A upaniSado vize anekavidha saMzodhana ane adhyayanAM thayA che. te saMzodhano vize vicAratA, meM sAmaveda sAthe joDAyelA upaniSadonuM adhyayana karavAnuM vicAryuM. kAraNa ke A saMzodhanamAM A rItanA adhyavanonI rajUAta na hatI ane amArI vaMza paraMparAno vaMda sAmaveda che. tethI sAmaveda sAthe saMkaLAyelI bAbatono abhyAsa karavAnI IcchA hatI. temaja gItAmAM paNa verAno sAmavef ......! ema bhagavAna dareka vedomAM sAmaveda ja zreSTha che, tema jaNAvI potAnI vibhUti gaNAve che. tethI sAmaveda sAthe saMkaLAyelA upaniSadono abhyAsa karavAno vicAra phUryo ane tethI zodha-prabaMdha mATe A viSaya levAmAM Avyo. eTaluM ja nahi gItAnA mAhAmyane yakta karatAM kloka......... sarvopaniSado gAvo dogdhA gopAlanandanaH / vatso'rjuna: sudhIrbhoktA dugdhaM gItAmRtamahat / / Ama gItA paNa sarve upaniSadono sAra che. tethI gItAnA muLarUpa upanipadono abhyAsa karavAno vicAra karI te upaniSadomAMthI amArA gotra sAthe saMkaLAyela hovAthI sAmavedanA upaniSadone vipayarUpe pasaMda karyo. upaniSadonAM mAdhyama dvArA ja bhArata bhaviSyamAM vizvagurunuM sthAna zobhAvI zakaze ema daDhapaNe svAmI vivekAnaMdajInuM mAnavuM che. pAzcAtya vicAraka zopanahara paNa A ja bAbatane parokSa rIte jaNAvatAM kahe che ke, "upaniSado A jIvananuM temaja mRtyu pachI paralokanuM bhAthuM che, For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www. kobatirth.org "tethI upaniSadono abhyAsa atyaMta mahattvano che. A upaniSad gUDha vidyA che, gupta rAkhavAnI che. tethI guru ja potAnA moTA putrane athavA suziSyane kahe tevI rajUAta upaniSadomAM che. A rahasyane samajI zakAya te mATe upaniSadonAM ghaNAM adhyayano thayA che. temAM mukhya daza upaniSado, sanyAsa viSayaka upaniSada yoga viSayaka upaniSada vagere che, paraMtu vedane kendramAM rAkhI te veda sAthe saMkaLAyelA upaniSadono abhyAsa thayela na hato, tethI te pramANenAM saMzodhananI AvazyakatA hatI, ke jemAM eka ja vedanI sAthe joDAyelA - te vaMda paraMparAmAM rahelAM upaniSadono abhyAsa hoya je bAbatano prayAsa Azodha-prabaMdhamAM karavAmAM Avyo che. je sAmavaMdanAM upaniSadono che. tenA abhyAsanI atyaMta AvazyakatA hatI, kAraNa ke A pramANeno prayAsa A pahelAM thayelA nathI. A pramANenA prayAsathI navI dizA khUle te atyaMta jarUrI hatuM. upaniSadonI mahattAne kAraNe tenA anekavidha prakAzano thayelA che. paraMtu ahIM vaMdanIya paM. zrI rAma zarmA AcArya dvArA prakAzita 18 upaniSado, nakhaMDa, sAdhanAkhaMDa, brahmavidyAkhaMDa che. temAMthI sAmavedanA 16 upaniSado AdhArarUpe lIdhelA che. A mATe huM pU. prAtaHsmaraNIya 5. varyazrI rAmazamAM AcAryano atyaMta RNI chuM, ane temane koTi koTi vaMdana karI AbhAra vyakata karuM chuM. teonuM hindI bhASAMtara paNa atyaMta saraLa ane mananIya che. A uparAMta teozrInAM prakAzanamAM "vAsudeva upaniSa" ane "avyaktopaniSad' sAmavedanA na hatAM, te mATe "upaniSasaMgraha" saMpAdaka, paData jagadIza zAstranA uparyukta saMgrahanAM AdhAra lIdhaMla che. nakhanuM paNa huM RNa svIkAryuM karuM chuM. A mahAnibaMdhane agiyAra prakaraNomAM vibhAjita karela che. prathama prakaraNamAM upaniSadonA udbhava, vikAsa, prasAra ane upaniSad zabdano arthanI rajUAta karela che. bIjA prakaraNamAM upaniSadUnAM zAMtimaMtranI samajUtI ane trIjA prakaraNamAM 16-upaniSadono sArAMza rajU karela che. conse For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtha prakaraNane upaniSadonA vividha viSayone samAvI levA mATe aneka peTA prakaraNamAM vibhAjita karela che. sAMkhya(4.1}, yoga(4.2), saMnyAsa(43), vaMdAnta (4.4), brahma (4.4.1), jIva(4.4.2), AtmA(4.4.3) brahmajIvAtmA aikya(4.8.4), jaga(4.4.5), punarjanma4.4.6), mokSa(4.4.7), mAyA-avidhA(4.4.8), mana(4.4.9), karma-mImAMsA.(8.4.10) prakaraNa pAMcamAM tajajalAna, gAyatrI, tattvamasi ugIca vagere upAsanA vize rajUAta karela che. prakaraNa chamAM drAkSa jAbAla upaniSadamAM darzAvela rudrAkSa-mImAMsA, strAlanI utpatti, prakAro, dhAraNa karavAnI vidhi vagere. prakaraNa sAtamAM sAmAna-sAmagAna saMbaMdhita carcAmAM sAmano artha, sAmanAM nAmo sAmanI bhaktio, sAmavikAra, sAmasAnanA niyama temaja za, upa mAM ullikhita sAmagAnonI rajUAta che. prakaraNa AThamAM samAjadarzana che. jemAM varNAzrama vyavasthA, dhArmika jIvana zikSaNa vagere muddAonI rajUAta che. jayAre prakaraNa navamAM upaniSadonI zailI ane dasamAM prakaraNamAM upaniSadomAM ulikhita RSionA saMkSipta paricaya Apela che. agiyAramAM prakaraNamAM upasaMhAra che. temaja yoga, upAsanA, RSio temaja upaniSadonAM vividha vAkyanA pariziSTa Apela che. A uparAMta pU. gurudeva zrImannathurAma zarmA, pU. rAmazarmA AcArya temaja bidaDA kaccha) tA. mAMDavI sAdhanAzramanAM pU. velajIbhAIno paricaya Apela che. saMdarbha pustakonAM prakAzana varSa, prakAzaka ane A bAbatanI noMdha aMtvanAMdhamAM ApavAnI jagyAe saMdarbha graMtha sUcI ApI che, temAM ja ApavAnuM rAkhela che. jethI prakAzaka vagerenI mAhitInuM punarAvartana dUra karI zakAya. A mArA mahAnibaMdhamAM AdithI aMta sudhI satata mArgadarzana ApanArA, nirAzAnA samaye | preraNA ane huMpha ApanArA. temaja kArya pUrNa thaI jaze tema putravanuM sneha mApana mA kAryane - nAkamAMthI For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrNatA sudhI pahoMcADavAmAM satata mArgadarzakarUpe rahelA mArA mArgadarzaka prA. DaoN. Ara. pI. mahetA, (niyAmaka, maharSi veda vijJAna akAdamI, amadAvAda)no huM hRdayapUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM temaja jIvanabhara huM temano RNI chuM. e uparAMta maharSi akAdamImAM ja vyAkhyAtA tarIke rahelAM DaoN. prajJArbana joSIno paNa huM hArdika AbhAra vyakta karuM chuM. teonuM pAdaTIpa, prakaraNanI noMdha kevI rIte taiyAra karavI vagere bAbate mArgadarzana temaja graMthAlayamAMthI viSayane anurUpa pustako zodhI ApavA bAbate teno sahakAra prApta thayo che. A uparAMta anya je koI vidvAnono parokSa ane pratyakSa sahakAra prApta thayo che, temanAM tarapha AbhAranI lAgaNI vyakta karuM chuM. zrI lAlana koleMja bhuja, graMthAlaya, Adipura ArTasa enDa sAyansa koleMja graMthAlaya; gu. yuni. graMcAlaya, AnaMdAzrama bilakhA graMcAlaya, amarelI pratAparAya ArTsa enDa sAyansa koleMja graMthAlaya, bidaDA(kaccha) sAdhanAzrama, graMthAlaya, e dareka graMthAlayomAM graMthapAla ane anya vyavasthApakono premapUrNa sahakAra prApta thayo che, te dareka tarapha AbhAranI lAgaNI vyakta karuM chuM. jemanI hUMpha ane AzirvAdathI mane uttarotara pragati karavAnI preraNA maLatI rahI tevA mArA pU. pitAjI manasukhalAla temaja mAtRzrI ramAbena temaja anya sarve vaDilone huM vaMdana karuM chuM. teozrInA AzirvAdathI ja A kArya pUrNa thayela che. temaja emanA paratvanI bhAvanAne huM vAcA ApI zaku tema nathI. AtmIya vyakti tarapha AbhAra vyakta karavo te aviveka jevuM che tema chatAM mArA dharmapatnI sau, mamatAno huM atyaMta RNI chuM. teonA sahakArathI ja A kArya siddha thayuM che. ghara saMbaMdhI vyavahAra, anya sarva kAryomAMthI mukti, nirAzAnA samaye protsAhana, lakhANanuM vAMcana karI yogya sudhArAvadhArA, sucano temaja prUpha rIDiMga vagere jagyAe amUlya sahakAra prApta thayAM che. For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org samayasara temaja cokasAI pUrNa kArya karI ApanAra siddhArtha grAphiksa ane prinTara rAjakoTanA mAlika zrI nehala mahetA - temaja grAphiksa parivAranA anya mitrono AbhAra mAnuM chuM. - A zodha-prabaMdha kSati rahita bane te mATe pUratI kALajI levAmAM AvI che, teno niSTha prayAsa karavAmAM Avyo che. chatAM graMthano viSaya gahana ane vyApaka hovAthI kSatio rahI jAya te svAbhAvika che. tethI huM kSamA cAhuM chuM. gacchataH skhalana kvApi bhavatyeva pramAdataH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hasanti durjanAstatra samAdadhati sajjanAH // zrI parama kRpALu paramAtmAnI ane parama pUjaya gurudeva zrI nAthaprabhunI kRpAthI A zodha-prabaMdha nirvighne paripUrNa thayela che. A zodha prabaMdhamAM je koI nAvinya che, e gurukRpAnuM phaLa che. gurukRpA hi kevalam | sthaLaH bhUja tArIkha 20-8-03 janmASTamI For Private And Personal Use Only kazyapa ema. trivedI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org anukramaNikA prakaraNa-1 : upaniSadono udbhava ane vikAsa A) upaniSadono racanAkALa ane racanAkrama : E) upaniSadonI saMkhyA ane vargIkaraNa : C) upaniSad zabdano artha : pAdaTIpa : prakaraNa-2 : upaniSadonA zAntimaMtro pAdaTIpa : prakaraNa-3 : sAmavedanA upaniSadono sArAMza (1) kenopaniSada (2) chAMdogya (3) AruNika (4) maitrAyaNI (5) maitreyI () vajAsUcikA (3) yogacUDAmaNi (8) vAsudeva nAka para jAo For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (9) mahomahatu (10) saMnyAsa (11) avyakata (12) kuMDikA (13) sAvitrI (14) rudrAkSajabAla (15) zrI jAbAladarzana (16) jAbAlI pAdaTIpa : prakaraNa-4 : sAmavedIca upaniSadomAM pratipAdita tattvajJAna sAMkhya - 4.1 : pAdaTIpa : yoga - 4.2 : (1) yama : (2) niyama da (3) Asana : (4) prANAyAmaH (5) pratyAhAra : For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org 10 (6) dhAraNA (3) dhyAna : (8) samAdhi : 1 104 17 cakra, nADI, mudrA, malanAza : pAdaTIpa: 160 saMnyAsayoga - 4.3 : pAdaTIpa: vedAna - 4,4: 153 12 brahma - 4,4.1 : pAdaTIpa : 182 a nya - 4, 4.2 : 193 pAdaTIpa : 2 ) jIva - 4.43 : pAdaTIpa: 263 brahmajIvAtmakya - .4.4 : pAdaTIpa : 219 jagata sRSTividhA - 4.4.54 21 pAdaTIpa : 36 For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "sunsegAjaranA 244 punarjanma- 4.4.6: pAdaTIpa : 24s mokSa - 4.4.7: 249 pAdarI : rapa0 mAyA-vidhA - 44.8: 265 pAdaTIpa : 231 mana- 4.4.9: pAdaTIpa : 279 ra0 295 nitya kamanuM anuSThAna: karma mImAMsA --- 4.4.10: pAdaTIpa : prakaraNa-5 : sAmavedanA upaniSadomAM upAsanA upAsanAmAM phaLa prApti karavAnA siddhAMto : pAdaTIpa : prakaraNa-6 : sAmavedanA upaniSadomAM rudrAkSa-mImAMsA pAdaTIpa : 2-7 22pa u0 prakaraNa-7 : sAmavedIya upaniSadomAM saMgIta 385 samagana : 3/11 For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmanA nAmakaraNa mATenAM siddhAMto : 38 6 sAmagAnanA viSayo , devatA, chanda, stoma 388 sAma bhakti : sAma mitio : va-4 sAma vikAra : 395 sAmagAnanA sAta svara : dharma saba : raghara sAme ; 61 vAmadeva sApa: Aditya bRhat sAmaH 401 varupa sAma : virAja sAma; zakkarI sAmazAktara sAma : " 3. revata sAma revatI sAma : yajJAghIya sAma? 43 rAjana sAma : "0 sarva vastumAM sAma/sarvAviyaka sAma : For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAnajInA | | sikya gAna : vinardigAna : 46 414 pAdaTIpa : prakaraNa-8 : sAmavedIya upaniSadomAM samAja darzana (1) varNAzrama vyavasthA : (2) nArInI sthiti (3) dhArmika jIvana, yajJa : 14 vyavasAya-vAna vyavahAra : 42. ra 43 = i (pa) AhAra : (6) gRha-nirmANa : (7) rAjaya vyavasthA-zAsana paddhati, daMDanIti : (8) zikSaNa : (9) artha : (10) soLa saMskAra : (11) AcAra mImAMsA : pAdaTIpa : prakaraNa-9 : sAmavedana upaniSadonuM sAhityika adhyayana (1) lI : ( 434 338 449 For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa6 461 4 468 pa04 (2) nirvacana vyutpatti pAdaTIpa: prakaraNa-10 : sAmavedIca upaniSadonAM praSiono paricaya RSi : devatAonuM RSeitva : pAdaTIpa: prakaraNa-11 : upasaMhAra pAdaTIpa: pariziSTa-14 pariziSTa-2 : pariziSTa 3: pariziSTa-4 mulAkAta : papa0 saMdarbha graMthonI sUci: pada saMskRta graMtho hindI graMtho para pa3ra 535 para 546 pada para papa gujarAtI graMtho aMgrejI graMtho 1584 58. sAmayiko pa84 For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAkA saMpa sUci avyakta. avyaktapaniya upaniSad upa. kenopaniSad kaThopaniSada chAndAMgya masyapurANa mahAbhArata mahA. muniphopaniSadda mukitako muMDakopaniSadda muMDako, mahopaniSadda maho. maitrAvaNi maitrA. zrI mad bhAgavata mA . taittirIya upaniSadra taitti, jAbAla darzana upaniSad = jA. 6, upa. For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAla bAla upaniSada ja che. jA, upa. yogacUDAmaNi upaniSada 1 dhAMgacUDA. vajAcikopaniSada vajo. bRhadAraNyaka upaniSad = For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-1 upaniSadono udbhava ane vikAsa For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-1 upaniSadono udbhava ane vikAsa bhAratIya paraMparA pramANe veda upaniSad e ArSa sAhityano uddabhava thayela nathI. paraMtu paramatattvae ja te daSTA RSione pradAna karela che, zvetAzvetara upaniSaddamAM kahyuM che ke, paramapuruSa dvArA jeNe prathama brahmane ane tyArabAda brahmAne preraNA ApIne sRSTinI racanA karAvela che, teNe brahmAne veda ApyA, vedano aMtima bhAga upaniSad che, eTaluM ja nahIM yajurvedano 40 mo adhyAya IzAvAsya upaniSada tarIke suprasiddha che. Ama veda-upaniSad utpana thayela nathI, paraMtu paramatattva dvArA arpita thayelA che.' upaniSa tattvono sarvaprathama bhAratabhUmimAM kayAre udbhava thayo te koI jANatuM nathI, teno nirNaya anumAnane AdhAre karI zakAya nahIM. khAsa karIne pazcimanA vivecako je anumAna kare che te ekabIjAne paraspara virodhI che. tene AdhAre upaniSAM udbhavano samaya nizcita karI zakAya. ame hinduo AdhyAtmika dRSTithI tenI utpattino svIkAra karatAM nathI. svAmIzrI vidhAnaMda sarasvatIjI upaniSadde manuSyakRta ane vedane Izvara pradatta mAne che. tethI teozrI upaniSadono vedamAM aMtarbhAva ghato nathI tema jaNAve che. durveda vagere cAra patrasaMhitAonA ja vedamAM samAveza thAya che, anya koIpaNa graMthano nahIM; nATayaveda, mahAbhArata vagere vedonI mahattAne kAraNe potAne veda gaNAve che. paraMtu te manuSya kRta hoya veda gaNAya nahIM. upaniSadAM paNa mannasaMhitAo ja veda che ema ghoSaNA kare che. tethI ja vedanAM adhyetA vRMdAdinuM adhyayana karuM chuM, tema jaNAve che, jayAre brAhmaNa graMtho, upaniSadonuM adhyayana karanAra che, aitareya brAhmaNa ema nAma-nirdezapUrva kahe che, vizva sAhityamAM pradarveda prAcInatama graMtha che, temAM puruSa sUkta,vAgAmaNIya sUkta vageremAM tattvajJAnanA bIja che. samaya jatAM karmakAMDa ja mahatvanuM rahe che. vividha prakAranAM yajJA Ave che ane te yajJonI bAhya karmakAMDa vidhi ja pUrNa karavI e dhyeya rahe che. tenI aMdaranuM je vijJAna che, gUDhArtha che e gauNa sthAna pAme che. e ApaNe brAhmaNayugamAM joI zakIe chIe. paraMtu A karmakAMDanI nirarthakatA samajAya che ane ApaNane AraNyaka sAhitya prApta thAya che. jemAM dhAmAM rahasyanuM ane sAthI sAthe brahma, AtmA vagere aupanipa-darzana tattvajJAnanuM nirUpaNa che ane ane ApaNane upaniSad sAhitya prApta thAya che jemAM yajJa mAtra paramatattvane pAmavAnuM sAdhana che, eTaluM ja nahIM A bAhya yA vinA paNa For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAnasika yajJathI te paramatattvane oLakhI zakAya che, eTaluM ja nahi AtmA, brahma, jIvAtmA, jagatuM, Izvara vagerenI tAtvika carcA rahelI che. Ama upanidhAM uddabhava mATe bAhyayajJIya karmakAMDa kAraNabhUta bane che. anya vidyAonI jema brahmavidyAnuM mULa paNa izvarakta veda che te vAphakta vageremAM ApaNe joyuM. bhagavAna paNa veda sArvajJAnamaya ane vedathI ja badhuM prasiddha che tema kahe che. kA. upaniSamAM che. paNa nAradajI potAne matravinuM jaNAve che Atmavita nahIM. parA vidhA je upaniSadomAM che, paraMtu tenuM atyaMta spaSTa pratipAdana sarvaprathama TvedamAM ja thayela che. Rgyeda ja spaSTapaNe ghoSaNA kare che ke "RcAo te parama vyApaka, avinAzI paramezvaranuM zAna karAve che jemAM saMpUrNa cala-acala jagatu samAviSTa che. je e na jANe to tene veda jANavAthI zo lAbha?" A bAbata e spaSTapaNe jaNAve che ke mAtra zabdajJAna paryApta nathI, lakSya prApti, Atmavitu thavuM te atyaMta jarUrI che. A mATe amArA vize kahevuM joIe tema kaThAM. jaNAve che. chA, upaniSad paNa tenI ja vyAkhyA kare che. mADUkyo.mAM to tenuM ja pratipAdana che. upaniSado brahmavidyAnI pratiSThA vedamAM ja kahe che. eTaluM ja nahIM tenA maMtro temAMthI ja le che. A avyaktomAM vAkasUktanI vAta, "prathama AkAza nahatuM? prathama vAyu hato? prathama teja hatuM?" vagere bAbate prazno ubhA karI,avyakto. AgaLa vadhe che. upaniSaddhAM tattvajJAnanuM bIja vedamAM ja patharAyeluM che, paraMtu te prAthamika svarUpe ane chUTuM chavAyuM raheluM che, jene vyavasthita tarkabaddha karavA mATe RSio satata prayatnazIla che ane tethI ja A prakAranI avaDhavamAM te kayAreka AtmA ane brahmane alaga nirUpe che, kayAreka eka nirupe che, kayAreka brahmane nirguNa ane kayAreka saguNa, Ama upaniSa mULa vedamAM rahelAM che. upaniSad veda sAhityamAMthI alaga tAravI svataMtra saMgraharUpe goThavavAno prayatna zrI rAmAnujAcAryanA jIvana paryata(1017-1137) thayo hato. paraMtu te bAbatano aMtiAsika purAvo haju sudhI maLela nathI. paraMtu vijayanagara rAjayanA samaye teramAM-caudamA saikAmAM sAyaNa-mAdhavano vedamArganA punaruddhAranA baLavAnA prayatnane kAraNe mukhya upaniSadrI vidyAnuM sarala vivaraNa saMgraharUpe thayuM. vidyAraNya svAmI (1350)no anubhUti prakAza' nAmano graMtha che, jemAM 20 adhyAya che. jemAM upaniSadono saMgraha vivaraNarUpe che. je vedazAkhAne anusaratI racanA che." For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A) upaniSadono racanAkALa ane racanAkrama : upaniSad kayAM samaye racAyA haze te vize pAzcAtya vidvAno khUba ja carcA kare che. bhAratIya paraMparAmAM veda upaniSada vagere ArSa sAhitya Izvara pradatta mAnavAmAM Ave che, tethI te kayAre racAyA haze te anumAnano prazna ja nathI, kAraNa ke paramatattvae sRSTi racIne te pradAna karyA che, tethI je samaya gaNavo hoya te sRSTinA AraMbhano samaya gaNI zakAya. laviMga sAhebanA matAnusAra upaniSad graMthano samaya AjathI ra000 varSa pUrvano che ane saMsAranA kSetramAM advaitanI saMpUrNa navIna bhAvanAnI pratiSThA upaniSad jJAnamAMthI ja udhAra lIdhelI mA. lokamAnya tilaka pazcimI vidvAno dvArA vai.sA.nA samaya vize je anumAno pragaTa karavAmAM AvyAM che te bhramamUlaka che tema jaNAvI kahe che ke, ve. kAlanA graMthonI samaya maryAdA I. sa. pUrve 4500 thI ochI na AMkI zakAya. potAnA A maMtavyane temaNe orAyana saMsthAnA graMthomAM uddayana sthitine darzAvatA vedanAM vAkyo dvArA siddha karela che ane moTAbhAganA pazcimI vidvAno te svIkAre che.' AcArya bAlakRSNadIkSitajIe brAhmaNa vagere graMthomAMthI kRtikA vagere mukhya nakSatronI gaNatarInA AdhAre teono samaya I. sa. pUrve 2500 pahelAno nizcita karela che. paraMtu vAcaspati geralAnAM mate upaniSo samaya nakkI karavAmAM udgamanasthitine AdhArabhUta banAvavAmAM AvI hoya, "rAma tApanI" vagere bhakti pradhAna ane "dhogatattva" vagere yoga pradhAna paripatI bhASA ane racanA prAcIna dekhAtI nathI. phakta A ja AdhAra upara amuka vidvAno upaniSI racanAne bhagavAna buddhanA samaya karatAM cAraso-pAMcaso varSathI vadhAre pUrva mAnatA nathI. paraMtu kAla nirNayanI uparyukta udyanasthiti)thI joIe to A bAbata bhramamUlaka che. jo ke e bAbata paNa satya che ke, jayotiSanI paddhatithI badhA upaniSaddo samaya nakkI na karI zakAya, paraMtu mukhya-mukhya upaniSo samaya nakkI karavAmAM khUba ja upayogI sAbita thAya.' upaniSA samaya nirNaya mATe jarmana vidvAna DaoNyasana upaniSadrane cAra vibhAgamAM vibhakta kare che. (4) prAcIna gadya upaniSad = (1) bRha., (2) chAM., (3) taittirIya, (4) etareya, (5) kopItaki ane For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (4) prAcIna padya upaniSad ja jeonuM padya sarala, vaidika padhonI samAna che (7) kaTha, (8) Iza, (9) zvetAzvatara, (10) mahAnArAyaNa. () pAchaLanA gadya upaniSada = (11) pra, (12) maitrI athavA metrAyaNIya (13) mAMDUkya. AtharvaNa upaniSada = jemAM tAMtrika upAsanA vizeSarUpe rahelI che- (1) sAmAnya upaniSada, (2) dhoga upaniSada (3) sAMkhya-vedAna upaniSada (4) zaiva upaniSada (5) vaiSNava upaniSada () zAkta upaniSada, DaoN. rAnaDe tathA belavelakara DaoNyasananAM kAmamAM aneka truTione darzAvI potAnI navIna paddhati Ape che. e pramANe prAcIna upaniSadamAM mukhya chAM. bRha, kaTha, Iza, aitareya taittirIya, muMDaka, kaupIke, kena tathA prazna che. zvetAzvatara, mAMDUkya ane maitrAyaNIya bIjI zreNImAM ane tRtIya zreNImAM vAkkala, chAgaleya, ArSava, zaunaka upaniSada che. teo A yojanAne siddha karavA mATe je tarka praNAlI rajU kare che. te vizvAsa utpanna kare tevI nathI. upaniSadanAM alaga-alaga samaya-kAla staranI kalpanA manamAnI temaja pramANa rahita che, tethI vizvAsa utpanna thato nathI. IzAvAsyane bIjA staramAM mAnavuM jarApaNa yogya nathI. te saMhitA sAthe joDAyeluM che, temaja temAM brAhAkAlIna samAna ja yajJanI mahattA che. bRhamAM rahelI karmasaMnyAsanI bhAvanAnI ghoSaNA nathI. eTaluM ja nahIM tene mukhya upaniSadanI paraMparAmAM muktiko. prathama sthAna Ape che. tethI te prathama zreNImAM ane prAcInatara hovAmAM koI zaMkA nathI." zrI cintAmaNivinAyakavaidya potAnA graMthamAM upaniSadanI prAcInatA tathA arvAcInatA saMdarbhamAM be bAbata rajU kare che- (1) viSNu tathA para devatAnAM rUpamAM varNana, (2) prakRti-puruSa tathA sarva-rajatama trividha guNonAM sAMkhya siddhAMtonuM pratipAdana. e bAbata nirvivAda che ke prAcInatara upaniSadoe vaidika saMhitAnAM devatAothI vizeSa upara UThIne eka ja anAmI devatA(brahma) (paramatatvane vizvanuM sarjana karanAra, pAlana karanAra niyaMtraNa karanAra darzAvela che. jayAre pAchaLanA upaniSadoe sarvaprathama viSNu ane tyArabAda zivane A pada upara sthApita karyA che. A daSTie sarvaprathama anAmIhmarUpanAM pratipAdanamAM , bRha, iza, taittirIya, aitareya, prazna, muMDaka tyArabAda kaTha sarva prathama viSNune paramapadamAM pratiSThita kare che, jyAre kRSNa yajurvedIya upaniSadomAM A mahattvapUrNa sthAna upara mahAdeva pratiSThA pAmyA che. te ja pramANe zivanI mahattA mATe zvetAzvatara, kaThathI arvAcIna temaja brahmA-viSNumaheza devatrathInI gaurava gAthA prastuta karatuM maitrAyaNIya upaniSada tAzvatarathI pAchaLanuM mAnavAmAM Ave che. temaja sAMkhya tattvonAM pratipAdanane pariNAme ApaNe A ja bAbata upara AvI zakIe. For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAraNa ke chAM, upaniSadamAM sAMkhya siddhAMtano Achero nirdeza che. kaThomAM sAganAM aneka siddhAMto I zakAya che. zvetAzvataramAM sAkhya siddhAMta temaja tenAM praNetA kapilamuninAM nirdeza che. temaja pradhAna, zeya tathA sAMkhya siddhAMtonAM paryApta paricayanAM dyotaka che. tethI kaThathI tenI avAMcInatA mAnI zakAya. maitrAyaNI upaniSadamAM prakRti tathA guNatrayano sAMkhya siddhAMta khUba ja vistArathI ApavAmAM Avyo che. tethI temane A zreNImAM pAchaLanI racanA mAnI zakAya. Ama sAmAnya rIte upaniSadone ApaNe traNa vibhAgamAM vibhakata karI zakIe. prathama vibhAgamAM chAM, bRha, Iza, tai., aita, prazna, muMDaka ane bhADUkya A upaniSada je te veda, AraNyaka ke brAhmaNonAM aMza hovAthI cokkasapaNe prAcIna che. zvetAjetara, kauSitaki, maitrAyaNI tathA mahAnArAyaNa tRtIya zreNImAM ane temanI vaccamAM kaTha ane kena upaniSadane rAkhI zakIe. upaniSadano bhaugolika vistAra madhyapradezanA kurupAMcAlathI videha sudhI phelAyelo che. A samaye AryonA nivAsathI gAMdhAra khUba ja dUra thaI gayuM hatuM, kAraNa ke chAM. anusAra koI jANakAra puruSa dvArA ja manuSya gAMdhAra pahoMcI zake e lokamAnya tilaka maitrAyaNI upaniSadamAM nirdiSTa uyana-sthitinI jyotiSa anusAra gaNatarI karIne jaNAve che ke, vedAMga jyotiSa karatA maitrA. upaniSadanI A sthiti alaga che ane pahelAnI che. vedAMga jyotiSI samayanuM udghayana "maitrA. upaniSadanuM uddayana karatAM aDadhuM nakSatra pAchaLa thaI gayuM che ane aDadhuM nakSatra pAchaLa thavAmAM lagabhaga 480 varSano samaya lAge che. A gaNatrInAM AdhAre maitrA. upaniSadano samaya I. sa. pUrve 1880-1680 nI vacce Ave che. paraMtu vaidika matane anusaranArA sRSTino AraMbha vikramasaMvata pUrva 19pa, pa8, 8509 mAne che, tethI A samaya upaniSadono racanA samaya nahIM paraMtu AvirbhAvakAla che. upaniSadamAM ghaniSThAthI uttarAyaNa aMta ke AraMbhamAM mAnavA mATe koI pramANa nathI. tethI prAcIna mata ja yogya che. veda bhASyakAra vedane nitya, brahmA dvArA abhivyakta mAne che. svAmI dayAnaMda sarasvatI paNa vaidane nitya mAne che. tethI suSTinAM yugonI kAla gaNanAne AdhAre ja vedano kAla nirNaya kahI zakAya; ema DaoN. vAsudeva caturvedI mAne che ane upaniSadono samaya sRSTinAM AraMbhano samaya gaNAve che. lokamAnya tilakanAM matAnusAra "maitrA. upaniSadanI racanA vedAMga jayotiSa pahelAnI che ane je upaniSada vAkayo athavA zlokonI carcA udAharaNarUpe A upaniSadamAM che, te cokkarA paNa tenAthI prAcIna che. tethI I. sa. pUrve 4500mAM Rgvada, I. sa. pUrve 2500mAM brAhmaNagraMtho ane I. sa. pUrve 1600mAM upaniSada graMthono samaya Ave che." For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prA. maeNkaDonala jaNAve che ke, upaniSadomAM zrI sauthI vadhAre prAcIna upaniSada I. sa. pUrve on karatAM vadhAre moDuM racAyeluM bhAgye ja gaNI zakAze. teo e bAbatamAM noMdhe che ke amuka mahattvanAM siddhAMto baMddha dharmanI pahelAM jANItA hovI ja joIe, te bAbata bauddha dharmanAM ItihAsa uparathI spaSTa ane thAya che. maeNkaDonala AMtara pramANone AdhAre upaniSadanAM cAra vibhAga pADe che. prAcIna upaniSada, bRha, cho, te aita. ane kalItaki. je gadhamAM racAyelAM che ane zailI paNa prAcIna che. kena vaccenA : ' bhAgamAM Ave che. tyArabAda kaTha, Iza, zvetAzvara, muDaka ane mahAnArAyaNa upanipada Ave che. trIjA vargamAM prazna, maitrA. ane mADU Ave che. jyAre cothA vargamAM atharvavedano upaniSada Ave che. 14 upaniSadanA abhyAsI maganabhAI desAI graMthomAM ullekhAyelI vaMzAvalIne AdhAre upaniSadano samaya nakkI karavAno prayatna kare che ane e AdhAre mahAbhAnA yuddhanI pahelAM be-cAra peDhI, mahAbhArata ' kALa ane mahAbhAratanA yuddha pachIno kALa ema traNa tabakkA Ape che. " vihA suvize upaniSadanI racanA I. sa. pU. 3999 varSanI mAnI che. jayAre Da, golDara upaniSadone AraNyakAla, saMhitAkAla ane svataMtra upaniSada kAla ema gaNAve che. temAM AraNyaka upaniSado bRhadAraNyaka, chA, aitareya, koSaki ane kena atyaMta prAcIna che. jyAre saMhitAkALamAM kaTha, zvetAzvetara, Iza, maitrAyaNI upaniSado Ave che ane svataMtra upaniSado I. sa. pUrve 100 thI 2500mAM Ave che jemAM muDaka, praza, mADUkya che. bRhadAraNyaka, chAndogya vagere upaniSadomAM brahmanI carcA hovAthI tene brAhmaNakALanAM mAnavAmAM Ave che, brAhmaNakALano samaya I. sa. pU. rapa00 mAnavAmAM Ave che." paM. zrI ana zarmA upaniSadano samaya nizcita karavA mATe stutya prayatna kare che. teo brahma saMpradAya ane Aditya saMpradAya e vedAntanI be paraMparAmAM sAhitya saMpradAyamAM maharSi yAjJavalayanI paraMparAnuM mULa brahmA sudhI mAne che. teo bRha. upaniSadamAM "maharSi pautimASyathI viparIta kamathI zarU karIne svayaMbhu brahmA sudhI pahoMce che. chA. upaniSadamAM paNa A paraMparA ApelI che. A paraMparAne AdhAre upaniSada prAcIna samayathI mahAbhAratakAla sudhIno samaya darzAve che. yAjJavalkaya-janakano saMbaMdha atyaMta pracalita che. zatapatha brAhmaNamAM A bane nAmomAM koI vizeSaNa nathI, paraMtu mahAbhAratanA samaya sudhI aneka janako thaI gayA. prAtisvika janakano ullekha mahAbhAratanA zAMti parvamAM che. A ja paraMparAmAM devarAti janakanA pitA devarAta nimithI sAtamI peDhI ane sIradhvaja janaka 16mI peDhI pahelAM che. tevo ullekha rAmAyaNa bAlakAMDamAM che. A ja kAma For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAyupurANamAM paNa che. A carcAmAM teo jaNAve che ke 100 varSamAM traNa peDhI laIe to yAjJavalkayanAM samaya 500 pUrva mAnI zakAya. mahAbhAratanA yuddhamAM abhimanyuthI mRtyu pAmelA raghuvaMzIya bRhabAla zrIrAmathI 31 peDhI pachI thayelA che. mahAbhAratanA yuddhathI 1033 varSa pahelAM zrIrAmano samaya ane tenAMthI pa00 varSa pahelAM devarAta janakano samaya Ave che. tethI Aje 15:33 + 5100 = 33 varSa pahelAno samaya yAjJavalkayanA zatapatha pravacanano samaya Ave, zrI zrIdhara zAstrI yAjJavalkayano samaya 6000 varSa pahelAMno mAne che. A ja saMdarbhamAM teozrI uddAlaka-ANI, aSTAvakra RSi, satyakAma jAbAla vagerene AdhAre 600 varSa pUrvano samaya yAjJavalakayano gaNe che. jayAre 5, bhagavadatta A devarAta janakane saradhvaja janakathI aneka peDhI pUrve na mAnatA mahAbhAratanI najIkano ja samaya gaNe che ane devAta janakane anya koI janaka mAne che, jeno samaya mahAbhAratathI pUrva 150 varSanI AsapAsano che. potAnA AdhAra mATe teozrI yudhiSThira-bhiSma vastronAM saMvAdamAM bhISma "A jJAna me janaka pAsethI, janake yAjJavalkaya pAsethI jANyuM. sAtho sAtha teozrI zatapatha brAhmaNamAM rahelAM vezampAyana ziSya carakono paNa ullekha Ape che. tyArabAda yudhiSThirano azvamegha yajJa, pachI amuka vidvAno zunaHzepa upAkhyAnamAM vizvAmitra zunaHzapane bali thavAthI bacAvIne potAnA kRtaka putra tarIke rAkhe che ane tene devarAta nAma Ape che. te devarAtano putra teyAjJavalka. koIpaNa kathA laI temAM yAjJavalkayano vizvAmitrathI saMbaMdha teone dazaratha rAmanI pahelAM siddha kare che. ApaNe jANIe chIe ke hanumAnajI, sahadeva vagere rAmAyaNanA pAtronAM ulekho mahAbhAratamAM che. Ama paraspara virodhI aneka pramANone AdhAre teo yAjJavalkayane mahAbhAratanA samayamAM lAvIne samAdhAna sAdhavAno prayatna kare che. kRSNa dvaipAyananA zAkhA vistArane mAnya karIne tenAthI AgaLa upaniSada kALa nathI tema mAnavuM tarkasaMgata nathI. kAraNa ke zrIpAda dAmodara sAtavaLekarajI vagere veda saMhitA vagere saMpAdita karI alaga nAmathI prasiddha kare to tethI tenA pUrvano samaya na hoya te mAnavuM yogya nathI tema vyAsajIe karelA zAkhA vistAra pahelAM upaniSadano samaya na mUkavA mATe koI AdhArabhUta pramANa nathI tema jaNAvI teozrI upaniSado mahAbhArata kALathI prAcIna ane mahAbhAratanA samayamAM paNa mUke che. chA, upaniSadamAMkara devakIputra kRSNano ullekha che. devakIputra kRSNa mahAbhAratanA samayamAM thaI gayA. tethI temaNe ApelA vyAkhyAnano samaya mahAbhAratano che. paraMtu chanTomonI paraMparA prAcIna samayathI cAlI Ave che. AgaLa je uddAlaka AruNi kaTho.nA che teno putra naciketA che. paraMtu chA, braha, For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAbhAratamAM sarvatra AruNi uddAlaka eka ja che, teno putra zvetaketu che. A AruNi uddAlaMka kaikaya azvapatinI pAse vaizvAnara vidyA prApti mATe jAya che. potAnA putrane pravacana dvArA "tuM te ja cho." nuM jJAna Ape che. A pramANe yAjJavalkaya, naciketA, AruNi, zaunaka vagere paraMparAne AdhAre ra000 varSa pahelAnA samaya mAne che. muMDaka-kaTha vagereno 14000-15000 varSa pahelAMnA samaya gaNe che. upaniSadane racanAkrama-kAlakrama pramANe goThavavA mATe vidvAno aneka paddhitaono upayoga kare che. temAM pahelI kasoTI, bhASA zailI, zabdo ane vyAkaraNane lagatAM rUpo vagerenI khAsiyatonI che. paraMtu Ane aMtima kasoTI na gaNI zakAya. kAraNa ke junA upaniSada padyanI pravAhI zailImAM racavAmAM AvyAM hoya ane pachInAM upaniSada jUnI brAhmaNagraMthonI zailImAM racavAmAM AvyAM hoya tema banI zake; ane e pramANe baneluM che, je upaniSadanA adhyayanathI joI zakAya che. bIjI kasoTI che, ke koI eka ja vigata ke viSayanuM judAM judAM upaniSadamAM AvatuM vivaraNa. jema ke ikriyAmAM takarAra" e vArtA chA, bRha, aitareya, kaSItaki ane prazna upaniSadamAM Ave che. e vArtAnI vigatonA vistAra uparathI e upaniSadane pahelAMnuM, pachInuM evA kamamAM jarUra goThavI zakAya. paraMtu A kasoTIne paNa aMtima na kahI zakAya. - trIjI paraMtu saheja muzkela kasoTI e che ke, koI eka vicArano thato jato vikAsa jema ke, be AtmAo arthAta jIvAtmA ane paramAtmA vaccenA saMbaMdha viSeno muddo uTha, zvetAzvetara ane muMDaka e traNamAM Ave che. muMDakamAM ekane karmaphaLa bhogavato ane bIjAne mAtra daSTA, jayAre zvetAzvataramAM lAla, sapheda, ane kALI evA traNa raMgovALI ajanmA prakRttino umero karI, jIvAtmAne ekalAne tenuM sevana karato varNavyo che ane bIjAne teno tyAga karato varNavyo che. Ama eka ja vicAranI bAbatamAM je vizeSa tathA pachInA samayamAM prAdhAnya pAmelI vigatonI daSTie vikAsa thayelo mAluma paDe, te uparathI te upaniSadano krama goThavI zakAya. paraMtu A bAbatamAM mULabhUta vicAra kayo gaNavo, e nakkI karavAmAM vAstavika tathya karatAM vaiyaktika valaNa vadhu kAma kare che. cothI paraMtu vadhu vizvAsapAtra kasoTI e che ke potAnA siddhAMta mATe anya upaniSadanAM avataraNa tene AdhAre AgaLa-pAchaLano krama nizcita karI zakAya. pAMcamI paddhati che. upamAo, dAMto vivaraNo vagere uparathI kayuM upaniSada prAcIna che ane kayuM pachI che te nakkI karI zakAya. jema ke jUnA upaniSadamAM brAhmaNa graMthomAM pracalita vicitra upamAo For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www. kobatirth.org ane nirukta paddhatinAM vivaraNo hoya che. anya paddhati e paNa che ke graMtho siddhAMto dazA, nadIo, parvatA, loko, nagara, sAmAjika rIta rivAjo vagerenAM ullekha uparathI paNa keTalAka upaniSadane jUnA ke navA kahI zakAya. mukhya tera upaniSadane uparokata kasoTI pramANe kAlakramamAM goThavIe to nIce pramANe pAMcavibhAga pADI zakAya, (1) bRha. ane chAM. (2) Iza ane kaTha (3) aitareya, taittirIya, kaupIki (4) kaTha, muMDaka, zvetAzvetara (5) prazra, maMtrI, mAMDUkya. je te vibhAgamAM nAmo paNa krama pramANe che. upaniSadranA mAdhyakAroH pUjaya Adya zaMkarAcAryanI pahelAM upaniSada paranAM bhASyo jemAMthI hAla ghaNAM upalabdha nathI. dA.ta. bhatuM prapaMca, brahmanandI, draviDAcArya vagerenAM bhASyo. A bhASyo sAMkhyavAdI, bhedabhedavAdI tathA abhedavAdI hatA ema manAya che. upaniSadanAM bhASyakAromAM sarvazreSTha bhASyakAra Adya jagadguru zaMkarAcArya che. taitti, upaniSadanuM temanuM bhASya sarvottama che. te zAM. bhASyanA TIkAkAro, AnaMdatIrtha ane raMga rAmAnuja che. tatta. upara sAyaNAcArya ane AnaMdatIrthanuM paNa bhASya che. A AnaMda-bhASyanAM TIkAkAro ApaNAcArya, jJAnAmRta, vyAsatIrtha ane zrInivAsAcArya vagere mukhya che. tai7. upaniSadanAM vRttikAromAM kRSNAnaMda, goviMdarAja, dAmodarAcArya, nArAyaNa, bAlakRpaNa, bhAskara bhaTTa, rAdhavendra, pati, vijJAnabhisu ane zakarAnaMdanA nAma ullekhanIya che. ta. AraNyakano dasamo prapAThaka yAjJikI athavA nArAyaNapaniSA nAmathI prasiddha che. A upaniSada dvArA pU. pAMDuraMgadAdAe vRkSone pANI siMcananI preraNA Apela che. upaniSada upara zaMkarAnaMda ane sAyaNAcArye bhASya lakhela che ane tenA upara vijJAnAtmAe "vaMda- zirobhUSaNa" nAmanI svataMtra vyAkhyA ane aMka vRtti lakhI che. yajurvedanAM upaniSadamAM zvetAzvatara ane maitrAnuM nAma mukhya che. A banne upara pUjaya AcArya For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zaMkaranAM bhASya temaja vijJAnabhikSunI upaniSadAloka' nAmanI bRha TIkA che. nArAyaNa, prakAzAtmA, rAmatIrtha e paNa prAmANika graMtho racelA che. e uparAMta A upaniSada upara sAyaNAcArya, rAmAnujAcArya ane varadarAjAcAryae paNa bhASya racela che. zrIkRsiMhAcArya, bAlakRSNadAsa ane raMgarAmAnuja zAMkarabhASyanAM prasiddha TIkAkAro che. sAmavedana upaniSadamAM chAM.ane kena, mukhya che. jenone DaoN.vAranale taMjoramAMthI zodhI, saMpAdita karI prasiddha karyuM che. A banne upara zrImad zaMkarAcAryanuM bhASya ane AnaMdatIrtha, jJAnAnaMda, nityAnaMdAzrama, . bAlakRSNAnaMda bhagavadbhAvaka, zaMkarAnaMda, sAyaNAcArya, sudarzanAcArya, haribhAnu zukala, vedeza, vyAsatIrtha, dAmodarAcArya, mUsurAnaMda, mukuMda tathA nArAyaNa vagere vidvAnonI TIkAo tathA vRttio che." dArA zikohe mogala rAjyanAM samayamAM I. sa. 1637mAM upaniSadono "sire-e-aphabara" nAme anuvAda karAvyo. A anuvAdanI prati zujAudghalAnA darabAramAM niyukta phreMca rAjadUta ema. jenTile jindAvasthAnI zodha karanAra pheMca vidvAna ekivaTilayUpanI pAse mokalI; tene eka anya prati paNa prApta thaI. A banne hastapratone AdhAre I. sa. 1801mAM temaNe leTina ane phreMcamAM anuvAda karyo. temAMthI leTina anuvAda 1801-ramAM prakAzita thayo, te atyaMta dUha hatA, paraMtu jarmana dArzanika zopana hAre tene saraLa banAvyo. tyArabAda I. sa. 1874mAM zrImAna zeare, I. sa. 1879-84mAM maiksamUlare aMgrejImAM anuvAda prakaTa karyA. jarmana bhASAmAM 18TaramAM epha mizale, 188mAM o. boTaliMke anuvAda praphaTa pharyo. Adhunika yugamAM bhAratIya bhASyakAromAM pUjaya rAmazarmA AcArya, pU. pAMDuraMgadAda, pU. AcAryazrI nathurAma zarmA vagere che. paoNla DaoNyasane upaniSada para lakhela vyAkhyA tathA DaoN. belavelakara temaja DaoN. rAnaDe racita brAhmaNo, AraNyaka temaja upaniSadanI vyAkhyAo aitihAsika daSTikoNathI lakhAyelI che. gapha nAmanA vidyAne "upaniSA darzana para lakhyuM che jemAM zaMkarAcAryanI advaita daSTi apanAvela che. DaoN. rAdhAkRSNana tathA Do. rAnaDe dvArA racAyela upaniSad darzana paranA graMthomAM tulanAtmaka dRSTikoNa apanAvAyelo che; temano hatu ema batAvavAno rahyo che ke, aupaniSad darzana e samakAlIna darzananI tulanAe zAzvata darzana che. khristI vidvAnoe upaniSadano UMDo abhyAsa karyo ane dhArmika daSTikoNathI temaNe ema batAvavA prayatna karyo ke upaniSadano dharma Adhunika yuga mATe aparyApta che. temaNe upaniSadamAM vyakta thatuM tattvajJAna - 10 For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nItizAstra tathA dharmazAstra loko samakSa mUkI tenI janajIvana para vyApaka asara darzAvI. A sAme miAratIya vidvAnoe upaniSadane mAnavadharmanA zAzvata graMtha tarIke biradAvyA. A saMdarbhamAM rAjA rAma mohanarAya, ravIndranAtha TAgora tathA rAmakRSNa mizananA vidvAna sAdhuonuM kArya prazaMsanIya che. B) upaniSadonI saMkhyA ane vargIkaraNa : upaniSadanI saMkhyA bAbatamAM vidvAnomAM matabheda che. tema chatAM sAmAnya rIte 108 upaniSada ane mukhya 13 upaniSada e rIte mAnavAmAM Ave che. temAM 13 mukhya upaniSada prAcIna che ane bIjA upaniSada tenA pramANamAM arvAcIna che. muktikopaniSaddamAM zrI rAmacaMdrajI hanumAnane tenA praznanA javAbamAM, veda paramAtmAmAM sthita che ane vedomAM upaniSada rahelI che tema jaNAvI 108 upaniSada gaNAve che. zrI rAmacaMdraprabhu RgvadanI ekavIsa, yajurvedanI ekaso nava, sAmavedanI hajAra ane atharvavedanI pacAsa zAkhAo che tema jaNAvIne te dareka zAkhAne eka-eka upaniSada paNa che, tema kahe che. te pramANe gaNanAM eka hajAra ekasone esI(1,180) upaniSado thAya. paraMtu muktikopaniSad te badhAmAM sArarUpa 108 upaniSado che. tema jaNAvI temAM sarvaprathama mADUkya ane tyArabAda zi. vagere dasa upaniSadanI vAta kare che. A uparAMta (11) kautika, (12) zvetAzvetara ane (13) maitrAyaNIne paNa prAcIna mAnavAmAM Ave che. prAcInatAnI daSTie bRhadAraNyaka ane che. vizeSa mahattvanAM che. zrImad Adha jagadguru zaMkarAcArye brahmasUtra uparanA bhAgyamAM temAMthI avataraNo lIdhelAM che. temaja IzAM. vagere dasa upara zrImazaMkarAcArye temaja anya AcAryoe bhASya racelAM che. A 13 upaniSado vedAnta tatvonuM pratipAdana karanArAM hoI vizeSa zraddhAvAna mAnavAmAM Ave che. jyAre anya upaniSado devatA viSayaka che tethI tene tAtrika mAnavAmAM Ave che. taMtrone vedathI viruddha ke avAMcIna mAnavAM e taddana briAnsaphalaka siddhAMta che. A upaniSadomAM vaiSNava, zAkta, zaiva temaja yoga viSayaka upaniSado mukhya che. vedAnta sUtromAM brahmasUtromAM) upaniSadanA vAkyonI carcA che. temAM ATha upaniSadanAM vAkyo che. jemAM sAmAnya rIti badhA bhANakAra saMmata che " Adhunika saMzodhananA pariNAme upaniSadanI saMkhyA 250 sudhI pahoMcI che. 200 uparAMta upaniSado prakAzita thayelAM che. haju paNa keTalAMka aprakAzita che. amuka kALanI gatamAM aprApta che. kalyANanA upaniSaduI aMkamAM 220 prakAzita upaniSadonI yAdI Apela che. temAM keTalAMka sAMpradAyika 11 For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. temAM je te saMpradAyanuM tattvajJAna ApavAmAM AveluM che. jenI aMdara saMkucita daSTi che. tethI A saMkucita daSTithI lakhAyelA upaniSadane upaniSada evuM nAma ApavuM ke nahIM te paNa eka vicAraNIya prazna che. ADiyAra graMthAlaya madrAsamAMthI aneka bhAgomAM 179 upaniSada prakAzita thayA che. A graMthAvalI lAhorathI 11 upaniSada prakAzita thayA che. gujarAtI prinTiMga presa, muMbaIthI prakAzita upaniSat vAkya mahAkoza"mAM rara3paniSadanAM vAkyo Apela che. eTaluM ja nahaiiM "kanakastuti" ane devyapaniSadane choDIne bAkInA rara1 graMthonA vAkyAMzo paNa ApavAmAM Avela che, AnaMdAzrama bilakhAthI "zrIupaniSado" e nAma nIce 168 upaniSad prakAzita thayelAM che. jemAM mukhya 1ra upaniSada mULa sahita bhASAMtara ane TIkAsvarUpe temaja anya upaniSada sArarUpe ApavAmAM Avela che. DaoN. belavelakare pUnAthIvASkalya, bagalya, Aya ane zaunaka upaniSado anuvAda sAthe prakAzita karyA che. jarmana vidvAna Doyasane 60 upaniSado prakAzita karyA che. zrI nArAyaNa svAmI ane Dayumana aMgrejI anuvAdo sAthe 30, 30 upaniSadonuM prakAzana karyuM che. zrI rAmazamAM AcAryejJAnakhaMDa, sAdhanAkhaMDa ane brahmavidyAkhaMDa ema traNa vibhAgamAM 108 upaniSado hindI anuvAda sAthe prakAzita karyA che. mULa upaniSada keTalAM che te bAbate yogya mAhitI prApta thatI nathI, paraMtu vedAMtanAM mukhya bhASyakAromAM zaMkarAcArya, vAcaspati mizra(AThamI, navamI zatAbdI) rAmAnujAcArya(12 mI zatAbdI) sudhI upaniSadanI saMkhyA lagabhaga-3I hatI, je vedazAkhAonAM nAmathI prasiddha hatI. prasiddha TIkAkAra zaMkarAnaMda ane nArAyaNanAM samayamAM (12-14 mI zatAbdI) sudhI A saMkhyA lagabhaga be gaNI thaI gaI. zrI zaMkarAnaMde 'AtmapurANa graMtha lakhatI vakhate 24 mukhya upaniSadamAMthI utArI ApyA che. traNa vedanAM upaniSa sivAya atharvavedanAM bAvanaupaniSad paNa saMkalita thayA. A dhArmika pratispadhAM athavA saiiddhAMtika pratiSThAno saMgharSamaya samaya hato ane tethI zAkta-ziva-vaiSNava vagere mukhya saMpradAya che. teoe temanAM saMpradAyonA vicArone anurUpa upaniSadanI saMkhyAmAM kalpanAtIta vadhAro karyo. paraMtu upaniSadanI saMkhyAmAM jema jema vadhAro thato gayo tema tema gaMbhIratA ane gUDhatA jatI rahI.*** muktiko. RgvadanAM daza, zukala yajurvedanA 19, kRSNa yajurvedanA 3ra, sAmavedanA 16 temaja atharvavedanA 31 upaniSada gaNAve che. "RgvadanA (1) aitareya, (2) koSItaki brAhmaNa (3) nAdabindu, (4)Atma prabodha, (5) nivaNa, (6) mugala, (7) akSamAlikA, (8) tripurA, (9) saubhAgya lakSmI, (10) bahavRca, Adaza upaniSada TvedanA che. jyAre zukalayajurvedanAM 19 upaniSadamAM (1) IzAvAsya, * 12 For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (2) bRhadAraNyaka, (3) jAbAla, (4) haMsa, (5) paramahaMsa (6) subAla (7) maMtrikA (8) nirAlaMba (9) trizikhI brAhmaNa (10) maMDala brAhmaNa (11) annaya tAraka (12) peMgala (13) bhikSuka (14) turIyAtIta (15) adhyAtma (16) tArasAra (17) yAjJavalkaya (18) zApyAyanI ane (19) muktikaoN. www.kobatirth.org. kRSNa yajurvedanAM (1) kaThavallI (2) naittirIya (3) brahma (4) kaivalya (5) zvetAzvatara (6) garbha (7) nArAyaNa (8) amRtabindu (9) amRtanAda (10) kAlAgnidra (11) kSurikA (12) sarvasAra (13) zuka rahasya (14) tejo bindu (15) dhyAna bindu (16) brahmavidyA (17) yogatattva (18) dakSiNAmUrti (19) skaMda (ra0) zArIraka (21) yogazikhA (rara) ekAkSara (23) akSi (24) avadhUta (25) kaTha (26) rudra hRdaya (27) yogakuMDalI (28) paMcabrahma (29) prANAgnihotra (30) varAha (31) kali saMtaraNa (3ra) sarasvatI rahasya, ema batrIsa upaniSada gaNAve che. jyAre sAmavedanA 16 upaniSada gaNAvatA jaNAve che ke (1) kena (2) chAndogya (3) AruNi (4) maitrAyaNI (5) maitreyI (6) vajJasUcikA (7) yoga cUDAmaNa (8) vAsudeva (9) mahat (10) saMnyAsa (11) avyakta (12) kuMDikA (13) sAvitrI (14) rudrAkSa (15) jAbAla darzana ane (1) jAbAli. (1) prazna (2) muMDaka (3) mAMDUkya (4) atharvazirasa (pa) atharvazikhA (6) bRhatujAkhAla (7) nRsiMha tApanIya (8) nArada parivrAjaka (9) sItA (10) zarama (11) tripAda vibhUti mahAnArAyaNa (12) rAmarahasya (13) rAma tA5nIya (14) zAMDilya (15) paramahaMsa parivrAjaka (16) annapUrNA (17) sUrya (18) AtmA (19) pAzupata (20) parabrahma (21) tripurA tApanIya (22) devI (23) bhAvanA (24) bhasmajAbAla (25) gaNapati (26) mahAvAkya (27) gopAla tApanIya (28) kRSNa (29) hyugrIva (30) dattAteya ane (31) garUDa A 31-upaniSada atharvavedanAM che. ',' a zrI na. 4. mahetA racanA kramane AdhAre upaniSadone nIce pramANe goThave che. 20 prAcIna gadya upaniSad (1) bRhadAraNyaka (2) naittirIya (3) aitareya ba Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaccenA samayanA padhAtmaka upaniSada (7) kaTha (8) Iza. (9) zvetAzvatara 13 For Private And Personal Use Only zradvaitakAlanA aMtabhAganA gadhAtmaTTa upaniSada (12) prazna (13) maitrAyaNI (14) mAMDUkya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (4) kaupIki (10) muMDaka (pa) kena (11) mahAnArAyaNa. (9) chAMdogya. eTaluM ja nahI muktiko pramANe vedazAkhAmAM uparyukta upaniSadone vargIkRta kare che. atharvavedanA nArAyaNanI dIpikAvALA 38 upaniSadanuM paNa teo viSayavAra vargIkaraNa Ape che... " vipradhAna yoga pradhAna saMnyAsa pradhAna devatA pradhAna () ziva mArganA (21) saMnyAsa (28) atharva zirasu (ra9) artha zikhA (rara) AsaNaya (ra3) kathAzruti (24) paramahaMsa (30) nIla (31) kAlAgnidra (1) muMDaka (10) yoga tattva (2) prazna (11) brahmavidhA (3) mAMDUkya (12) surikA (4) garbha (13) cUlikA (5) prANAgnihotra (14) nAda biMdu (6) piMDa (15) brahmabiMdu (3) AtmA (16) amRta biMdu (8) sarvopaniSanusAra (13) dhyAna biMdu (9) gAruDa (18) tejo biMdu (rapa) jAbAla (3ra) kaivalya (2) viSNu mArganA (26) Azrama (ra7) brahma (33) mahAnArAyaNa (19) yoga zikhA (34) Atmabodha (35) nRsiMhapUrva tApanIya (36) nRsihora tApanIya (33) rAmapUrva tApanIya (38) rAmAtara tApanIya (20) haMsa tAMtrika upaniSad para zrotakALanA upaniSada pachInAM upaniSadane teo vedamAnya gaNatA nathI. eTaluM ja nahIM For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra allopaniSad spaSTapaNe 1 mI sadInI racanA che ane bhAratavarSamAM musalamAnanAM rAjya samavanI racanA che. jayAre vajAsUci upaniSadamAM bauddhadharmanI asara spaSTapaNe joI zakAya che, zAkta AgamanAM tripurA, kAlI, annapUrNA, bhAvanA, devI vagere ghaNA upaniSada upaniSadamAM praveza pAmyA che. A badhAnuM koIpaNa vedazAkhAnI saMhitA ke brAhmaNa graMthamAM sthAna darzAvI Ape tevA graMtho sapramANa prApta na thAya tyAM sudhI tene zrautagraMtho na gaNavA joIe. amuka vidvAno atharvavedano saubhAgya kAMDa hato ane temAM ghaNAM zAkta upaniSada hatAM tema jaNAve che. paraMtu na.ke. mahetA spaSTapaNe kahe che ke jyAM sudhI te prasiddha na thAya, tenI pratonI samIkSA na thAya tyAM sudhI A upaniSadane vedamArganA nahIM taMtra mArganA ja gaNavA ghaTe paha 1. thiyosophIkala sosAyaTInA upaniSadonA saMpAdaka taraphathI viSayone AdhAre upaniSadanuM vargIkaraNa nIce pramANe karavAmAM AvyuM che. saMnyAsa upaniSado yoga upaniSado sAmAnya vedAnta upaniSado rova upaniSado vaiSNava upaniSado . 3. 4. 5. S. www. kobatirth.org 9. zAta prasiddha IzAdi 20 15 2) 4 15 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 OM || A sarve upaniSado upara thiyosophikala sosAyaTInA prasidgha AcArya zrI brahmayogInI TIkA che. sarvAnumate 13 upaniSada kharekhara prAcIna che, temaja tene vaidika paraMparA sAthe saMbaMdha che, je prA.sI.vI. rAvaLa nIce pramANe koThAmAM darzAve che.pa For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra saMhitA Rgveda sAmaveda zukla yajurveda kRSNa yajurveda atharvaveda brAhmaNa (1) aittareya (2) kaupIki (1) praveza (ra) SaD viza (3) jaiminIya (1) zatapatha (1) ka (2) taittirIya (1) gopatha www. kobatirth.org AraNyaka (1) aittaraiya (2) kauSItika (1) AraNyaka saMhitA (2) AraNyaka gAna (3) jaiminIya upa. brAhmaNa. (1) zatapatha (1) ka (2) taittirIya 16 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only upaniSad (1) aiAreya (2) kaupIrtike (1) chAMdogya. (2) kena. (1) bRhadarATyaka (2) Iza (1) kaTha (2) naittirIya (3) maitrI (4) zvetAzvatara pra. sI. vI. rAvaLa, DaoN. rAdhAkRSNana vagere mUrdhanya vidvAno moTebhAge muktikone kendramAM rAkhIne ja vargIkaraNa Ape che, muktiko. vedavAra vargIkaraNa Ape che. paraMtu anya vidvAno upaniSadamAM rahelAM viSayone AdhAre vargIkaraNa Ape che. jema jema saMpradAyo vadhatA gayA tema tema upaniSad paNa vadhatA gayA che. tethI muktiko, pramANenA vargIkaraNane ane tene anusaratA vargIkaraNane vizeSa mAnya gaNI zakAya. ahIM A zodha prabaMdhamAM muktiko, upaniSade sAmavedanA je 16 upaniSado gaNAvelAM che, tenAM vividha viSayonuM adhyayana karavAno upakrama rAkhela che. 1 C) paniSad zabdano artha : vAcyArtha : upaniSad 106 upa + fna (upasarga) ane sad thI utpanna thAya che. sa no artha che- nAza (1) muMDaka (2) mAMDUkya (3) pra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAmavuM. avAra = zithila thavuM. pinnA adhyayanathI saMsAranA bIja svarUpa avidhAno nAza thAya che. (vizaLa) temaja brahmanI prApti thAya che. (ra) gauNa arthamAM te brahmavidyAnAM graMtha-vizeSano paNa pratipAdaka bane che. niSat zabdanI vyutpatti 35 + ni upasargonI sAthe sat (besavuM) e rIte siddha karavAmAM Ave che. jeno artha che, gurunI pAse namratApUrvaka besIne jJAna prApta karavuM. arthAt samitpANi thaIne guru pAse javuM ane temanI pAse vinamratApUrvaka besI rahasyamaya jJAnane prApta karavuM. zrImadda bhagavatuM gItAmAM paNa arjuna jayAre zrI kRSNane zaraNe jAya che tyAre ja tene upadeza ApavAmAM Ave che. teTaluM ja nahIM chAM. upaniSadamAM satyakAma-jAbAla-zvetaketu potAnA pitA temaja nAradamuni sanaskumAra, indra- virocana brahmA pAse potAne paramatattvane jANavAnI jijJAsA thayAM bAda samitpANi thaIne ja jAya che, tyAre ja temane upadeza karavAmAM Ave che para - Isa nAM besavuM", "nAza karavo." "javuM evA judAM judAM artha thAya che. pAzcAtya vidvAno eka mate kahe che ke, sat eTale besavuM. te uparathI niSat zabda thayo che. paraMtu zrImad zaMkarAcArya ' eTale 'nAza thavuM, "javuMe uparathI vyutpanna thayelo mAne che. yathArtha jJAna vaDe karIne avidyAno nAza kare che, te sapanag. brahmaviSayaka jJAna vaDe ApaNI samIpa Ave che athavA jenA vaDe ApaNe brahmanI samIpa jaI zakIe chIe te sapanaSa taittirIya upaniSadda zrImadda zaMkarAcArye UMcAmAM UMcu zreya jemAM samAyeluM hoya te upaniSad ema kahe che." 35 vyavadhAna rahita) fka (saMpUrNa) sat (jJAna) te 35niSa6. arthAt koIpaNa jAtanA AvaraNa vinAnuM eTale ke saMpUrNa zuddha ane nirbheLa temaja parA koTinuM jJAna-paramajJAna te upaniSadu. azuddhiothI vyApta ane sadAya apUrNa evA bhautika jJAnathI A sarvathA nirALuM che. niSat zabdane vakhate prApta vahAva banavA niSad ! athavA 3vereta draDha mati ni upaniSat ! athavA nipAta japta thatI pad ! jenA vaDe brahma vidyAnI prApti thAya te upaniSada athavA parama tattvanI pAse (35) pahoMcADIne ja besI jAya che, eTale ke viramI jAya che te , e rIte paNa darzAvavAmAM Ave che. pUjayapAda gurudeva zrImannathurAma zarmA upaniSahnAM artha vize jaNAvatA kahe che ke, "adhikArI manuSyanI cittavRttine paramatattvanI samIpa laI jaI... paramatattvanI sAthe amedabhAve sthApanA karI 17 For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avidyA ane tenAM kArya zoka-mohAdinI ekAMtika ne AtyaMtika nivRtti karanAra brahmavidyA upaniSada kahevAya che. e brahmavidyAnI prApti karAvanAra vedanA jJAnopadeza karanAra bhAgo paNa upaniSamAM brahma vidyAmAM hetubhUta hovAthI upaniSad kahevAya che." olDanabarga upaniSo artha pUjAnI eka paddhati kahe che. kyusana A kathananuM khaMDana karI jaNAve che ke, upaniSad zabda vAraMvAra "rahasya"nA paryAyarUpe ja Ave che, upAsanAnA arthamAM nahI, senA/ paNa A ja matanuM samarthana kare che. te jaNAve che ke 35 + mAsa no artha gaMmara jJAna prApta karavuM te che, pUjA karavI nahIM, je. DablanAM matAnusAra upaniSad zabdano artha tapa ane dhyAna dvArA prApta kareluM rahasyamaya jJAna che. Ama upaniSad zabdano mukhya artha rahasya che ane A rahasyamayAna sAmAnya loko mATe nahIM paraMtu amuka viziSTa vyaktione ja ApavAmAM Ave che. kA. upaniSad jaNAve che ke, A rahasya jJAna (brahmavidyA)no upadeza potAnAM moTA putra athavA atyaMta vizvAsapAtra ziSyane ja Apavo. anya dhoIne nahIM, pachI bhale te dhanathI bharelI saMpUrNa pRthvI ApI de." eTaluM ja nahIM upaniSadbhA aneka jagyAo upara kaheluM che ke ziSyanI vAraMvAranI prArthanA bAda tenI kaThora parIkSA karI lIdhA bAda ja gRhya jJAnano upadeza Apavo. nimAM paNa upaniSat zabda "sUtrAtmaka vAkya", "gUDha zabda" ke "gUDha rahasya" arthamAM vaparAyo che. 'tannatAnuM jevA gUDha maMtrane athavA pArvata jevA gUDha vratane RSi upaniSad tarIke oLakhAve che. pAchaLanA sAhityamAM paNa upaniSad zabda rahasyAtmaka vidyA mATe vaparAya che. A rahasyAtmaka vidyAnI gaMbhIratA darzAvavA mATe ja zvetAzvatara upaniSad vedAMtamAM parama zreSTha guhyAMgupta jJAna raheluM che tema jaNAve che. amarakopa paNa upaniSad zabdano artha "gUDha dharma ane rahasya evo kare che. kapItaki-brAhmaNa upaniSamAM upaniSo artha rahasyavrata-guptavrata evAM darzAvela che. maharSi pANini paNa parokSa athavA rahasya artha kare che. cho. upaniSadamAM jaNAvela che ke mANasa baLavAna thAya che, tyAre UThIne UbhAM thAya che ane UThIne Ubho thAya eTale gurunI sevA kare che. pachI te gurunI pAse jaIne bese che, gurunAM jIvana vyavahAra nIrakhe che, tenuM vyAkhyAna sAMbhaLe che, manana kare che, samaje che, pachI te mujaba varte che, temAMthI chevaTe tene vijJAna eTale aparokSa anubhUti prApta thAya che. te ja upaniSada che. prA. sI.vI. rAvaLa jaNAve che ke uparyukta vyAkhyAmAMf arthAt ugatA- niSThAthI e upasarga rahI gayA jevo lAge che. paraMtu sevAmAM niSThA AvI jAya che. chA, upaniSamAM ja kahyuM che ke brahmacaryapUrvaka gura pAse rahI, guru * 18 For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. sevAmAM potAnI jAtane atyaMta eTale niHzeSa ghasI nAkhanAro, je rahasyabhUta vidhA meLave che te upaniSad Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bRha, upaniSad upaniSad zabdano artha "satya" kare che. upaniSadanuM bIjuM nAma 'vevAnta' che. ghaNAM vidvAno upaniSaddhe vRMdano aMta karanAra arthAt vedanAM karmakAMDano aMta karanAra upaniSado che ema rajUAta karIne vevAtA, levasya anta: anya ma vevAnta' ema vyutpatti ApIne samajAve che. paraMtu vedamAM je jJAna che tenI aMtima parAkASThA upaniSadmamAM ja Ave che; tethI vedAMta saMjJA sArthaka che. e bAbata mahAnArAyaNa upaniSad paNa noMdhe che. vedAMta zabdamAMnAM anta zabdano artha AcArya sAyaNe akSa sUkta uparanAM bhASyamAM "najIka" evo karela che. antavAsin e zabdamAM paNa anta eTale "pAse" ema artha kare che. A rIte veda-jJAnarUpa brahmanI pAse ja upaniSad rahelAM che. vedanA dhyeyarUpa parabrahmanI paNa te khUba ja najIka che, eTale ja vedAnta eTale upaniSad. e bhAva spaSTa ja che. muMDaka upaniSad,. zvetAzrcatara upaniSada ane mahAnArAyaNa upaniSad vedAnta zabdano prayoga upaniSaddanA arthamAM ja kare che. na upaniSadnuM jJAna ApavA mATe AcArya sAdhakanI ziSyanI paripakvatAne paNa dhyAnamAM rAkhe che, tethI ja veda temaja anya zAstranA abhyAsa bAda ja upaniSanuM jJAna ApavAmAM Ave che. tethI tenuM bIjuM nAma vedAMta sArthaka che. A bAbatane muMDaka upaniSad paNa anumodana Ape che." eTaluM ja nahIM sAdhakane paripakva thayAM bAda ja A jJAna apAya ema spaSTa kahe che. Ama vaidika jIvanayApanamAM ekasUtratA che ane upaniSad vidhAmAM tenI caritArthatA ke parisamApti(aMta) che. sadAnaMda yogIndra "vedAntasAra"mAM jaNAve che ke vedAnta upaniSadnuM bIjuM nAma che, vedanA aMtima jJAnane, jJAnanI parAkASThAne ke sArabhUta siddhAMtane rajU karatAM hoI vedAnta evI saMjJA prApta thaI che. GT upaniSad zabdano prayoga vedonI vacce vikharAyelA dArzanika prakaraNone mATe thAya che. A dArzanika prakaraNonAM saMkalanane vedAnta kahevAmAM Ave che. pro. hiriyaNA jaNAve che ke vedane cheDe AvelA hovAthI upaniSad vaMdAnta kahevAya che. "vedAnta' zabda sarvaprathama to upaniSanuM sthAna ja sUcavato hato, paraMtu AgaLa jatAM teno artha vedanA zikSaNanuM dhyeya, teno sAra ke tenI parAkASThA evo thavA lAgyuM. jema aMgrejImAM END zabdano artha cheDo ane dhyeya' e banna thAya che tema saMskRtamAM 'aMta" zabda paNa evA ja be arthomAM vAparI zakAya. 19 For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhA. pATIdAra "aMta" eTale sAra, nicoDa, aMtima lakSya evo artha laIne upaniSadumAM vaidika sAhityano nicoDa, sAra athAMta eno sArabhUta arka rahelo che. tema jaNAve che. zrImad bhAgavata upaniSad artha "sAra" kare che.* chA. upaniSadu, jaiminIya upaniSa brAhmaNamAM gUDhajJAna ke paramajJAna e arthamAM upaniSa6 zabdano prayoga kare che. tyAM veda, sAma, ugIza ane upaniSad samAna arthamAM prayojAyelAM che. eTaluM ja nahIM brahmaprAptino upAya darzAvanAra vaMda, sAma, upaniSadane te brahmarUpa ja jaNAve che. DaoN. rAdhAkRSNananAM mate upaniSad eTale evuM jJAna ke je jamano nAza karI ApaNane satyaprati dorI jAya che. je vidyAnA adhyayana dvArA mumukSujanonI viSayonI vistRSNA je saMsAranAM bIjabhUta avidhAno nAza kare che ane je vidyA brahmanI prApti karAve che, temaja tenAM parizilanathI garbhavAsa vagere duHkhono saMpUrNa nAza thaI jAya che, te ja adhyAtma vidyA upaniSa che. zrImad zaMkarAcArya upaniSada eTale evI vidhA je saMsArano samULa nAza karI zake, te vidyAne--brahmavidhAne upaniSa kahI zakAya che zrIrAma zarmA AcArya paNa A ja artha upaniSad zabdano kare che. AcAryazrI zaMkara brahmavidyAnuM je graMthamAM nirUpaNa thayuM hoya te graMthavizepane paNa upaniSada kahIne jaNAve che ke, avidyAno nAza thatAM brahmavidyA prApta thAya che. je kavizrI nAnAlAla upaniSad zabdane AvI rIte samajAve che, upa eTale keTalAMka pAsenAonI sabhA, jema pariSada eTale ToLe maLelA sArvatrika samudAyanI sabhA. prAtane ke dezanA mahAsamudAya maLe ane samagra cittavana kare te pariSada. thoDAka guru ziSyo ke samAnavI brahmaniSTho maLe ane ekAMtika ciMtavana kare te upaniSadda eTale ke mahAsamudAyanuM sabhA cittavana te pariSada ane (35) a5 samudAyanuM maMtra cintavana te upaniSad A upaniSad mAtra guru-ziSyanAM ja nahIM samAna kakSAnA brahmaniSThonAM paNa che. pro. paNa upaniSo artha brahmavidhA saMbaMdhI uhApoha karanArAonI pariSada tevo Ape che. A ja bAbatane muMDako. paNa samarthana Ape che. abhyAsa pUrNa thayA bAda zAkhAnAM karma anusAra ziSyanAM mastaka upara AcArya saMsakAra ApatA, je dvArA ziSya bhaviSyamAM vedane mAtra zabda rUpe nahIM, paraMtu artharUpe vikasAvI zake evI bhAvanA te karmavaDe thatI hatI. A upaniSad zabdano mULa dhaugika artha jayAre prakaTarUpe vedanI cacAM je maMDaLImAM yajJanAM samaye thatI te maMDaLIne "paripadu" saMjJA maLI hatI. tyAre guru-ziSyanI je nAnI maMDaLIomAM adhyayana-adhyApana zuddha bhAvanA pUrvaka thatuM te maMDaLIne "upaniSadu" saMjJA maLI hatI.' For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yogacUDAmaNi upaniSad abhyAsa pUrNa thayA bAda AcArya dvArA ziSyane je aMtima upaderAvacano kahevAmAM Ave te upaniSad " upaniSa eTale brahmaviSayaka vAkyo evA paNa artha karavAmAM Avela che. temaja upaniSada eTale brahma ema paNa vasUcikoTamAM jaNAvela che. - mahAbhAratanI daSTie upaniSad eTale gRhastha brahmacArI vagerenA dharmo darzAvatA vAkyo. surezvarAcArye temanI kRti bRhadAraNyaka bhASyavArtikamumAM upaniSo artha spaSTa karatAM jaNAvela che ke, brahmavidyA, sadbhAva,'' upasargathI najIka rahI jJAnane pUrNa karavuM, nizabdanAvizeSaNathI -traNa artha (trividhaduHkhane dUra karavA); potAnA AtmAne brahma pAse laI jAya che, upaniSadu avidhAne haNe che, anartha ane malane hare che, paramatatva pAse laI jAya che, te upaniSad pravRttinA mUloccheda karI muti tarapha laI jAya che, te vidyA eTale upaniSada upaniSad zabda siddhAMtanA arthamAM che. chA, upaniSaddha AThamAM adhyAyamAM asuronAM siddhAMto mATe "asaronuM upaniSadaema zabda prayoga che. jemAM asuronAM siddhAMto, "dAna na karavuM, yajJa na karavA"da vagere. ahIM upaniSad zabda siddhAMtonA arthamAM darzAvyA che. A saMdarbhamAM zrI vinobA bhAve jaNAve che ke "niSkAma vyabhicAra nirverana, nirlobha daroDA" e miTananA zetAnanAM sUtro che, devadUtanAM darzana nathI.cha sAmAnya rIte veda-brAhmaNa-ArayakamAMnAM brahmajJAnanuM pratipAdana karatAM vedanA ja aMgapUna bhAgane upaniSad kahevAmAM Ave che. IzopaniSa yajurveda saMhitAno 40mo adhyAya che. cho, upaniSada paNa chAMdogya brAhmaNano ja eka bhAga che. vedAMta, uttaramImAMsA, brahmavidyA, parAvidhA, adhyAtma vidyA, zAMtividhA, AtmavidyA, mokSavidhA, paramavidhA, zreSTha vidhA rahasya, tattvavidyA vagere upaniSadranA pAMvavAthI nAmAM gaNavAmAM Ave che ane moTAbhAganA AcAryo ane avataraNo "upaniSadu" eTale guru pAse samajyA thaI javuM ane brahmacaryapUrvaka tenI pAse rahIne rahasya vidhAnuM jJAna meLavavuM te. For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra saMtyanodha : (1) (2) (3) (4) (4) (9) (9) (8) yo brahmANaM vidadhAti pUrvaM yo vai vedAMta prahiNoti tasmai / taha devamAtmabuddhi prakAzaM mumukSuH zaraNamahaM prapadye" // Rgveda.. tasmA'di'gaLjAyata svAmI vivekAnaMda, vedAnta pU. 13 vedavANI upaniSad - vizeSAGka ~1, pR. 4 evaM vA are mahato bhUtasya niHzvasitametad yada Rgveda yajurvedaH sAmavedo'tharvAGgirasaH / - vRkSa. 3.4.10 vAgAmbhaNIya sUkta prakaraNa-1 upaniSadono udbhava ane vikAsa dugaLejAyata vi'rAjo' adhi' puru'SaH 1 sa jA'to atya'rithyata' pA'zvAd bhUmi'matho' pu'raH // www. kobatirth.org aturtham // sarvajJAnamayo hi saH / sarve vedAt prasidhyati ...... / (c) purA jJAnarupamAnandamayamAsIt - zvetA. 6.18 - prA. 7.1.2 1\ - Rgveda 10.10.5 puruSa sUkta - manusmRti 1.23 manu smRti RcI akSare parame vyoman yasmin daMvA adhivizve niSeduH / vastanna veda kimacA kariSyati ya vRttAMdvaMdusta imaM samAsataM // ha 21 - RAveda 10 - Rgveda 1.164.39 kileda......na kiMcanAsInna dyaunAMntarikSa na pRthivI kevalaM jyotirupapanAdyantapanaNvasthUlarUparUpaM rUpavadavijJeyaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avyakto. pR. 488, upaniSatsaMgraha For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (10) 6. bhADeta, paniSa vikAsa, pR. 24 (11) vAcaspati gairolA, saM. sA. kA saMkSipta itihAsa 5, 17 (12) vahI pR. 17 (43) vahI pR. 20 (14) DaoN. upAdhyAya baladeva. vai. sA. aura saMskRti pR. 242 (15) vaho 242-244 (16) mahataH paramavyaktamavyaktAt puruSaH paraH / puruSAnna paraM kicitsA kASThA sA paya gatiH / - kaho...3.11 (17) hA kAraNa sAMkhyayogNAdhigamyaM / jJAtvA devaM mucyate sarvapAzaiH / / - zvetAzvatara upa. 6.13 (18) RSi prasUtaM kapilaM, yastabhagre / jJAnabibharti jAyamAnaM ca pazyet // - zvetAzvatara 5.2 (18) prekSakavadavasthitaH svasya caritabhugguNamaryana / paTenAtmAnamanta(yAvasthita ityavasthita iti / / - maitrAyaNI 2.15 (20) DaoN. upAdhyAya baladeva, vai. sA. aura saMskRti pR. 243 (21) tasya yathAbhinanaM pramucya prabrUyAdetAM dizaM gandhArA etA dizaM vrajati sa grAmAdAeM pRcchanpaNDitA madhAtrI gandhArAnebopasampadye taivamevehAcAryavAnpuruSo veda tasya tAvadeva cira pAvanavimozyaka sampadamya iti / / -chA.upa. 6.4.2 (22) DaoN. caturvedI, brahmasUtra, upaniSada evaM zrImad bhAgavat pR. 71 (23) vAcaspati gairolA, saM.sA. kA saMkSipta iti, pR. 18 23 For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (24) monasa.sA. na. nisa, gusarAtI bhASAMtara, pR. 287 - bhASAMtara katAM - mohanalAla dave. (25) sAI bhaCHES, muMso. pR. 18-27. (27)oN . caturvedI, brahmasUtra. upaniSad evaM zrImad bhAgavata ... '74 75 (27) paM. zrI ananta zarmA, vedavANI vizeSAGka- 2 . pR. 51.28 (28) sanAtanaH sanagAt sanaga: parameSTinaH, parabheSTI brahmaNDa;, brahmA svayambhuvAga namaH / -maha. pa. 4.6.3 (28) ka) tadetad brahmA.....provAca / / (kha) tadvaitAd..... na ca punarAvartate / / -chA.upa. 3.12.148.15..? (3) yAjJavalkya sAdhe zreSTha devarAtirmahAyazAH / papraccha janako rAjA prazna prazravidAMvaram / -mahAbhArata.. 320.8 (3) bAlakANDa sarga .. 71 bAlapakAra sarga -66 daMvarAta iti khyAtI nimaH pATho mahIpatiH // 8 // (32) hada hai etad.......brahma provAca / - chA. 3.10. (uu) bhAnamA sAI, muMbha - pR. 14-15 (34) prA. rAma sI. vI. "prasthAnI " pR. 58 (5) zrI vidyAnaMda sarasvatIvedavANI . upa. vizeSAGka-15.10-11 (35) pra. sI. vI. "prasthAnatrayI" . 158...8 (37) sarvopaniSadA madhye sAramATottara zatam / " ...- muktiko. 24 For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (38) Iza kena kaTa prazra muNDa bhANDUkya titariH / aitareya chAndogyaM bRhadAraNyakaM daza // (38) DaoN. upAdhyAya caladeva vai. sA. aura saM. pU. 254-250 - www. kobatirth.org (40) yaho pU. 255 (41) desAI maganabhAI muMDako. upodghAta pR. 13 (42) kalyANa upa vizeSAGka varSa 23, saMkhyA- 1 (43) hesAI bhajanalAI o. na pohUyAta, pR. 13 (44) vAcaspati gairolA, saM. sA. kA bRha. iti pR. 94-95 (45) aivaraMya...... "vAGme manasi " iti zAntiH // (46) IzAvAsya....."pUrNamadaH" iti zAntiH // (47) kaTavallI... "saha nAvavatu" iti zAntiH // (48) kena......." ApyAyant" iti zAntiH // (48) praznamuNDaka "bhadraM karmabhiH" iti zAntiH // - muktiko 1.30 5 para - muktiko gadyavibhAga 1.1 - muktiko 1.2 - muktiko 1.3 vibhAga - muktiko 1.4 (50) mahetA hai. sinha tattvajJAnI itihAsa, pR. 14 (51) sezana pR. 14 (52) zena pR. 14 (u) ana pR. 15 (54) jevana 5.21 (papa) prA.sI.vI. rAvaNa prasthAnatrayI - muktiko 1.5 25 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra / marriearinames (45) sadala vizaraNa-gatyavasAdaneSu / (49) (a) tasmAd vidyAyAM mukhyayA vRtyA upaniSadanchu-do vartate, granthaM tu bhaktyA / - kaThopanipAI. bhA.) . 255 (va) "upaniSAdati sarvAnarthakara saMsAraM vinAzayati, saMsAra kAraNa - bhRtAmavidhA ca zithilayati. vAgha masAta iti upaniSad / " - IzAvAsyopaniSad - zAMkarabhASya - bhUmikA (58) kArpaNyadoSopahatasvabhAvaH pRcchAmi tvAM dharmasammUDhacaMtAH / yacchreyaH syAnizcitaM brUhi tanya zivyaste'haM zadhi mAM tvAM prapannam // - gItA. 27 (58) kAmAnitAndro haiva devAnAmabhipravabAja virocano'surANAM tau hAmaMvidAntameva samityAhI prajApatisakAzamAjAmaduH / / chA. upa. 8.7.2 (50) prA. mAnaba saM. sA.noti. --- bhASAMtatA, manasAya pI. 65, lemanI pakSI pR. 270. (1) "upanipAti sarvAnarthakara saMsAra vinAzayatti, saMsAraM kAraNa bhUtAmavidyA ca zithilayati. brahma 6 gamayati iti upaniSad / " -- (IzAvAsyopaniSadnI bhUmi:t-1) - ya imAM brahmavidyAmupayantyAtmabhAvena zraddhAbhaktipuru: saraH santasteSAM garbha janma, jarArogAdivarga vinAzayati para vA brahma gamayati. avidyAsaMsArakA cAtyantamavasAdayati vinAzayati. upanipUrvasya sAdevAparAta !" - (muNDo.nI bhUmist)-- 426555 (12) upaniyaditi vidyocyataM; tacchIlinA garbhajanmajarAdinibANo bopanigAyatatvAdapanira jAgA zreya iti / tadarthavAdagrantho'pyupaniyat / -taitti, upa. zAM. bhA. . 21 (3) zrI upaniSado - pU.gurudevazrI zrImana nathurAma zarmA, prathama AvRttino upaddaghAta, prakAzaka : AnaMdAzrama, bilakhA. 28 For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 74) DA. dvivedI pArasanAtha,ve. sA. kA iti. pR. 144 (25) idaM vAtra tarjaSThAya putrAya pinA bahA prathayAt praNA'nyAya vAntabAsine / / mAnyaspaikaramaMcana madyapyasmA imAnadabhaH parigRhotA dhanAdhya pUrNA dadyAdataTava tato bhagya ityatadeva tato bhUtra iti / / - . upa. 3.11.5.6 15) 2.1.20 - chA. upa 7) vedAntaM paramaM gRhyam / -zvetAzvatara upa.6.22 (2) dharma rahasi upaniSad syAt / -- amara kopa 3.3.83 5.417 156) tasmai vA etasmai prANAya brahmaNa itA; sarvA devatA ayAcapAnA ili harAnta tathau tathA evAsmai sarvANi nRtAnyayAcamAnAcaiva bali harAnta ya evaM veda tamyopaniyan / - kopatAMka prA. upa, 2.5 130) jIvikopaniSadAvIpabhyaM / - aSTAdhyAyI 1.4.2 (91) valaM vAva vijJAnAdbhUyo'pi ha zataM vijJAnavanAmako balavAnAkampayate / sa adA kalI bhavatyathothAtA bhanayuttiSThan paricaritA bhavati paricarannupasattA bhaktyupasaudana TraSTA bhavali zrotA bhavati mantAbhavati boDA bhanvati katAM bhavayi vijJAtA "vti........| chA. upa2.8.5 13) prA.rAvaNa, "prasthAnatrayI" 5.48 (53) trayo dharmaskandhA yajJo'dhyayanaM dAnamiti prathamastapa eva dvitIyo brahmacAryAcAryakulabAsI tRtIyo'tyantamAmAnAcArya kule'vasAdatyarthaM ete puNyalokA bhavAnA bramasaMstho'mRtattvameti // - pa. 2.23.1 34) tasyApaniSatsatyasyasatyamini prANA vai satya teyApeSa satyam !! -yaha. upa.2.1.20 104) yo vedAdI svara: proktoTAleya pratiSThitaH / - zrI mahAnArapaNA. 108 (95) saH kitavaH rAtrau agne:...........ante samIpe papAda...... ! - Rgveda 10.34.11. sa. pA. 27 For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (77) vedAntavijJAnasunizcitArthAH / (78) vedAntaM paramaM gRhyaM purAkalpe pracoditam / prazAntAya dAtavyaM nAputrAyAziSyAya vA punaH // (18) yo vedAdau svaraH prokto vedAnte ca pratiSThitaH / (80) kriyAvantaH zrotriyA brahmaniSThAH svayaM juhata eka zraddhayantaH / teSAmevaita brahmavidyAM badeta zirovrataM vidhivad yaistu cIrNam // www. kobatirth.org (81) vedAnto nAma upaniSad - pramANam' (82) baMdAnAM jJAnagarbhANAM sAraM sAraM sucintitam / tattvarUpeNa va vedAnteSu nirUpyataM // (23) pU. svAmI vivekAnaMda "baMdAnta" pR. 1 (84) DaoN. mahetA Ara. bhI., 5. vimarza - 5.2 (85) prA. nAthAbhAI pATIddAra (CS) "mantropaniSadaM vyAharantam " (80) gRhyA AdezA: / - muNDako 3.2.6 (82) (28) tileSu tailavad vede vedAntAH supratiSThitAH / * mahAnArAyaNo. 10.8 - muNDako 3.2.10 zvetAzvataro. 6.22 - vedAntasAra - -- muktiko 1 - muktiko 2 - - "upaniSaho" pR. 4 28 zrI sadAnaMda zrImad bhagavat 8-1-13 -- chA. upa. 3.5.2 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (88) DaoN. rAdhAkRSNan (89) noMdha kara pramANe (80) naoNdha ra prabhAse (91) pU. rAmazarmA AcArya (92) noMdha dUra pramANe (73) prA. nAthAlAI pArTIhara (74) DaoN. na.6, mahetA (4) yogacUDAmaNi upa. 121 (es) vajrasUciko 9 (81) dharmAgataM prApya dhanaM yajeta dadyAtsadevAtithInbhojayedaya / annAdAn parairana sevA gRhasthIpaniSatpurANI www.kobatirth.org. (88) atra cIniyogAMca - 108 upa. jJAnapu. 5 - "bhAratIya darzana" . 112 - upaniSadhe pR. 34 ..saccidAnandamAtmAnamadvitIyaM brahma bhAvadAtmAnaM saccidAnanda brahma bhAvaryAdityupaniSat // tatraiva cAsya sadbhAvAdabhizrArthasya tat kutaH // 3 // upasarga: sAmIpyaM tat pratIdhi samApyate / trividhasya sadarthasya 'ni' zabdo'pi vizeSaNam // 4 // upanIyemamAtmAnaM brahmApAstadvayaM yataH / nihantyavidyA ca tasmAdupaniSad bhavaMtu // 5 // "5. vidhAralA " * - mahA. A. 2.863 4. '' For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org nihatyAnathamala svAvidyAM pratyatathA param / gamavatyastasaMbhedam ato bopaniSad bhavet // 6 pravRttihetUn nirazeSAMstanmulocchedakatvataH / to'vasAdayed vidyA, tasmAdupaniSanpatA ||7|| - (samvandha vArtika) DaoN. jhA bRha upa bhUmikA - pR. 57 (99) tasmAdapyadyehAdadAnamazraddhA dhAnamayajamAnamAhuzasare bartatyasurANA SopaniSatpretasya zarIra bhikSayA / - chA. upa. 8.8.5 (100) zrI vinobhA bhAve, upa no abhyAsa, pR. 50 30 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prakaraNa-ra upaniSadonAM zAntimatro, For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org prakaraNa-ra upaniSadonA zAktimatro bhAratIya paraMparA pramANe koIpaNa kAryanI zarUAtamAM ane aMtamAM ISTadevanI prArthanA karavAmAM Ave che. e ja pramANe upaniSadbhaAraMbhe ane aMte zAMtipATha karavAnI paraMparA che. te pramANe sAmavedanA upaniSaddhAM prAraMbhe ane aMte 34 Ayatu.... e zAMtipATha che. A uparAMta keno. mAM 3 sahanAvavatu.... I e maMtra paNa zAMtipAThamAM che. A maMtrano bhAvArtha che, mArAM aMga tuta thAo, vANI, cala, zrotra ane bala(aMtaHkaraNa tathA sarve indriyo(tRpta thAo. huM sarva veda ane upaniSad dvArA gamya brahmano tyAga na karuM ane brahma mAro tyAga na kare, anirAkaraNa ho, mAruM anirAkaraNa ho, ne AtmAmAM prItivALA mArAmAM upaniSamAM dhama kahyAM che te mArAmAM hoya Ave. zAMti prApta thAo, zAMti prApta thAo, zAMti prApta thAo. prastuta zAMtipAThamAM parabrahmanI prArthanA karavAmAM AvI che. temAM indriyo viSayAnurAgarahita thAya tathA vedanA rahasvarUpa, zirobhAgarUpa upaniSo ane upaniSad gamya niratizaya vyApaka caitanya brahmanA pote tyAga na kare, arthAt temAM potAne agAdha zraddhA rahe evI prArthanA karavAmAM AvI che. brahma prArthanA karanAra sAdhakanAM AtmArUpe ja rahe che. banne kalpita bheda maTI vAstavika abheda rahe che, niratizaya vyApaka AtmAmAM prItivALA mArAmAM upaniSadumAM kahelAM zama, damAdi dharmo rahe. Adara arthe be vAra kathana karavAmAM AvyuM che. "OM" e brahmanuM bIjuM nAma I 'zAMti thAo ema traNavAra kahetAM pahelAM mUkavAmAM Avela che. trividha (AdhyAtmika, Adhibhautika, Adhidaivika) tApanI nivRtti mATe OM zAMti traNa vAra kahela che. (1) 'vyakitamAM zAMti dhAraNa karava; (2) "janatAmAM zAMti sthApana karavI ane (3) saMpUel jagatamAM zAMtinI vRddhi karavI, manuSyamAtranuM tathA vaidika jJAnanuM abhiSTa che. prathama potAnAM hRdayamAM zAMti hoya to ja samAja ane vizvamAM zAMti sthApI zakAya che, tethI ja zAMtipAThamAM prathama vyaktimAM zAMtinI vAta karavAmAM AvI che. tyArabAda kamazaH samAja ane vizvamAM zAMtinI vAta rajU karI che. -uniSadonA zAMtipAThamAM mAnava-kalyANanI bhAvanA joI zakAya che. UMGnA ghoSaNApatranA - 31 For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAraMbhamAM ja lakhela che ke "yuddha manuSyanA hRdayamAM zarU thAya che, tethI teno aMta paNa hRdayane prazikSita ane prazAMta karIne ja lAvI zakAya.' zArIrika, mAnasika ane Atmika zAMtinI prApti mATe traNavAre zAMtiH zabdanuM uccAraNa karavAmAM AvyuM che.' kena.mAM be zAMtimaMtra che. (1) 4 sara nAvatuM ! ...... ane (2) % MAyanuM mA ....... prathama maMtranA bhAvArthane samajAvatA paM. zrI pAda dAmodara sAtavaLekarajI jaNAve che ke adhyayana evA prakAranuM hovuM joIe, jenAthI Atma saMrakSaNanI zakti prApta thAya, AjIvikAnI prApti thAya, parAkrama karavAno utsAha vadhe, tejasvitA vadhe ane arasa-parasa prema vadhavo joIe. Ama A maMtramAM ucca zikSaNa praNAlIna nirdeza che. bIjA maMtramAM zarIranuM baLa, indriyonI zakti ane mananuM sAmarthya vadhAravAno upadeza che. uttama jJAnano Adara ane ajJAnanuM nirAkaraNa karavAnI sUcanA che. manuSyamAM skUla ane sumirUpe rahelI zaktiono vikAsa karI, vyaktigata vikAsanuM dhyeya rajU karavAmAM AvyuM che." zarIra baLa ane mananuM sAmarthya hoya to ja sAdhanA zakaya bane che. zarIranI zakti vagara sAdhanA thaI zakatI nathI tethI ja kavi kAlidAsa zarIrane dharmasAdhanA mATe prathama sAdhana gaNAve che.' jIvanane maghumaya, zAMta ane rasamaya banAvavA mATe badhAM ja sAdhanono upayoga karavo joIe. zreSTha jIvana mATe bhautika vikAsa paNa jarUrI che. ApaNAM maMdiromAM kalA, nRtya ne suMdaratAnAM kalAtmaka citro A ja bAbata darzAve che. jIvanamAM kalA, nRtya, saMgIta, jAtIyatA, rAjakAraNa, samAjazAstra e sarvenI jarUra che. Atmika unnati mATe tene choDavAnI nahIM paraMtu vivekapUrvaka teno upayoga karavAnI jarUra che For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-2 upaniSadonA zAktimatro aMtyanoMdha : (1) DaoN, Ara. pI. mahetA - upa, vimaza 5. 25 (2) zrIpAda dAmodara sAtavalekarajI, kenopaniSad pR. 21, 22 (3) vAha pR. 22 (4) 5. jIvana, kALa- 35. vizeSazna pu. 23 (5) zrI yogezvara, upa.nuM amRta. pR. 23 (6) zrI pAda dAmodara, anu.zrI janArdana, phena upa. pR. 19-20 (7) ejana pu. ra1 (8) rAmA rajA dharmasAdhanam - mA saM5ra - Yrt-4 (9) zrI yogezvara, upaniSadanuM amRta pu. 3ra 33 For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-3 sAmavedanAM upaniSadono sArAMza For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-3 sAmavedanAM upaniSadono sArAMza (1) kenopaniSad A upaniSada sAmavedanA"talavakAra brAhmaNanI aMdara Ave che. tene jaiminIya upaniSad paNa kahevAmAM Ave che. DaoN. varnelane tenI prAcIna hastaprata hAtha lAgatA te brAhmaNa vizeno saMdeha dUra thayo. A upaniSaddhaprathama ja zabda hovAthI keno. kahe che. tene talavakAra upaniSadU ane brAhmaNopaniSa paNa kahe che. . zrIpAda dAmodara sAtavaLekarajInA mate "preritomAM kArya joIne prerakanI zakti jANavI" e A upaniSo mukhya viSaya che. kenonI zarUAta praznottarathI thAya che. A mana, vANI, prANa, netro vagere konAthI prerAIne kArya kare che? jene jANavAthI puruSajIvanmukta ane amara banI jAya che. te tatva kayuM che? RSi jaNAve che ke, te vANIthI para che. avarNanIya che, tene tuM brahma jANa ke jenI zaktithI netra joI zake che. zravaNendriyone zravaNa zakti prApta thAya che, temaja jenAMthI prANa preraNA pAme che te brahma che. paraMtu prANazaktivALA tattvonI upAsanA-brahmanI upAsanA nathI, dvitIya khaMDamAM te brahmatAvane je jANe che te bramamAM che ane je nathI jANatA te vAstavamAM jANe che, paraMtu mULabhUta rIte banne prakAranuM jJAna mithyA che. kAraNa ke AtmAthI ja paramAtmAne jANavAnI preraNA prApta thAya che ane jJAna dvArA paramAtmAne prApta karI zakAya che. jJAnavAna dareka prANImAM brahmAne vidyamAna - mAnIne A lokathI jaIne amara banI jAya che. tRtIya khaMDamAM vijyathI abhimAna devatAonuM garvakhaMDana karavA brahma yakSanuM svarUpa laIne Ave che. devatAo Azcaryacakita banIne agni ane vAyune te tattva koNa che te jANavAnuM kahe che. paraMtu te niSphaLa jAya che. aMtamAM Indra jAya che tyAre yakSarUpe rahela brahma aMtardhAna thaI jAya che. tyArabAda caturtha khaMDamAM indra himAcala kumArI umA pAse jaIne yakSa viSe prazna kare che. te umA haimavatI "te parabrahma che, to temanA vijayane potAnAM vijaya mAnI ahaMkArI banyA hatA tethI pragaTa thayA hatA. tema jaNAve che, For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org agni, indra ane vAyu e traNa devatAoe sarvaprathama parabrahmane jANyuM tethI temaNane breSTha mAnavAmAM AvyA. temAM indrae brahmano sparza karela hovAthI te sarvazreSTha kahevAyA. A kathAno sAra e che ke, te brahmano Adeza vijaLInI jema camakavA lAge che, tene Adhidaivika saMketa samajavo joIe. AdhyAtmika bhAvathI amAruM mana tenI-brahmanI najIka ja anubhavAya che. A manathI ja brahma prAptinI IcchA utpanna thAya che. te brahma rana nAmavALuM ane badhAne abhiSTa che evA bhAvathI tenI upAsanA karavI joIe. A brahmane prApta karavAnA traNa AdhAra che. tapa, indriyonuM damana ane yajJAdi kamanI upAsanA. (ra) chAMdogya mAdhyadina sAmavedanA chAMdogyAtAMya mahAbrAhmaNanA aMtamAM AraNyaka Ave che. tenAM ATha khaMDamAMthI chaTTAkhaMDamAM chAMdogya upaniSad Ave che, sAtamAM khaMDamAM te vedanuM saMhitopaniSad che. chAMdogye zabdamAM mULa zabda chaMda che. chaMdano artha sAmaveda che. tenuM je gAna kare te 'chor kahevAya ane sAmagAna karanArAono dharma athavA AkhAya chAMdogya che. te aMgenuM upaniSada eTale chAMdogya upaniSad kahevAya.' adhyAya-1 : sarvaprathama OMnI vyAkhyA ApI te paramAtmAnuM pratIka hovAthI upAsanA karavA yogya che tema kahI teno bhAvArtha samajI, niyamapUrvaka zraddhAthI upAsanA karanArane Icchita siddhi prApta thAya che.' deva-asuranI AkhyAyikA dvArA prANarUpa "OM"nI upAsane ja zreSTha che tema jaNAve che. A prANarUpa jhUnI bRhaspati, AyAsya ane AMgirase upAsanA karI hovAthI te tenAme paNa tene oLakhavAmAM che. bakaSie kaeNnI upAsanA dvArA RSionI IcchApUrti mATe udgatha gAna karyuM hatuM. kAraNa ke uddagIthanAM mahattvane samajIne upAsanA karanAra IcchAonI pUrti karAvI zake tevo zakitamAna banI jAya che. sUrya paNa ugIthanI upAsanA dvArA prajAnuM pAMpaNa kare che.* zvAsa-prazvAsanI vacce vyAna nAmano vAyu rahe che, te vANIrUpa che, te ja samaye vANInuM uccAraNa zakaya bane che, vANI ja RcA che, RcA ja sAma che, sAma ja ugItha che, A udagIthanI dhyAnapUrvaka upAsanA karavI joIe, kAraNa ke koIpaNa zaninA upayogavALA kAyAM dhyAna dvArA ja zakaya bane che." ta, nat, vagere zabdothI tenAM rahasyane jANI upAsanA karavAmAM Ave to te bhoga bhogavavAnI 35 For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. che. zaktivALo banI jAya che. A udurgAyanAM rahasyane jANI, devoe vaidika karmakAMDano tyAga karIne mAM pravezI gayAM; arthAt parabrahmanI upAsanA karavA lAgyA kauSIAMke RSi ane praNava vacce abheda darzAvI adhidaivata ane adhyAtma upAsanAnuM varNana kare Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAtmyaRSi ane pravAhaNa RSi vaccenAM saMvAdamAM paramAtmA ja zreSTha ugItha che tenI upAsanA karanAra satata pragati karato rahe che. anna prApti mATe urgIthanI upAsanA jaNAvI; upasti RSi jaNAve che ke; ApattinAsamaye ucchiSTa anna khAvAthI doSa lAgato nathI. * teramAM khaMDamAM sAma gAna dvArA uIcanI upAsanA karanArane khUba ja anna ane pradipta jaTharAgni prApta thAya che; tema jaNAvyuM che. to adhyAya re : buddhimAna puruSo sAmanI upAsanA zreSTha che tema jaNAvI tenAM dvArA ja zreSTha dharmanI jhaDapathI prApti thAya che tema kahe che. tyArabAda "pRthvI hiMkAra" vagere rUpa 'sAma' temaja varSAmAM paNa pAMca prakAre sAma upAsanA jaNAve che. jaLamAM pAMca prakAranI sAma upAsanA karanAra jaLamAM mRtyu pAmato nathI tema jaNAvI, vasaMta vagere RRtumAM, pazumAM, paMca prANamAM pAMca prakAranI ane vANImAM sAta prakAranI upAsanA varNave che. AdityamAM hiMkArayukta, prastAvarUpa vagere, paramAtmAmAM atimRtyu rUpa vagere sAta prakAranI upAsanA varNavIne zreSTha phaLa ApanAra gAyatra sAma uMpAsanA varNave che.a rathAra sAma, vAmadevya sAma ane bRhat sAmanI upAsanA darzAvI, upAsanA karanAre upAsyanI niMdA na karavArUpa vrata pALavAnuM jaNAve che.2 parjanyamAM varupa sAma, RRtuomAM vairAja sAma, pRthvIthI saMbaMdhita zakkarI sAma, pazuonI dRSTithI raivatI sAma, yajJAyIya sAmanI upAsanA karanAra yazasvI bane che. teNe mAMsa-mIna 1 khAvAnuM vrata pALavuM paDe che,13 devatAonI dRSTithI rAjana sAmanI upAsanA varNavI, veda vidhAnI daSTithI sAma upAsanA varNave che, A rIte upAsanA karanAra izvara ja banI jAya che. 3 For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org adhyAya-3: pUrva, dakSiNa pazcima ane uttara dizAmAM sUrdhanA kiraNomAM trasveda vagere vedanuM kramazaH Alocana karavAthI/AdityarUpe upAsanA karavAthI anna vagerenI prApti thAya che. sUryanA uparanA kiraNo te ja tenI madhunADIo che, vagere jaNAvI gRhya Adezoe praNavarUpa OMnuM Alocana karyuM. tenAthI kIti vagere ane bhakSaNa karavA yogya anna utpanna thayuM. aMtamAM veda ja amRta che tema jaNAve che.* rohita varNanAM amRtathI vasugaNa agni dvArA jIvana dhAraNa kare che, devagaNa bhakSaNa karatAM nathI paraMtu anubhavathI ja tRpta thAya che. mAdhyandina vananAM amRtathI ja devagaNa indra dvArA jIvana dhAraNa kare che. trIjA kiraNarUpI amRtathI Aditya gaNa varuNa dhArA upajIvana dhAraNa kare che. caturtha amRtarUpI kiraNathI matagaNa somanI pradhAnatAthI upajIvana dhAraNa kare che. pAMcamA kiraNarUpI amRtathI sAdhyagaNa brahmA dvArA jIvana dhAraNa kare che. A madhuvidyA che, te muktirUpa phaLa Ape che. te madhuvidhAnI paraMparA darzAvatAM hiraNyagarnaevirA, virATe manune, manue prajAone ane pharIthI maharSiANie potAnA putra uddAlakane kahIM A vidyA moTA putrane, yogya ziSyane ApavI paraMtu suvarNathI bharela saMpUrNa ke pRthva Ape to paNa ayogyane A vidhA na ApavI. sthAvara-jaMgama badhu ja gAyatrIrUpa che; ema gAyatrIrUpa brahmanuM nirUpaNa karI tenA cAra pAdanuM varNana karI, brahmanI paMca prANo dvArA upAsanA karavAnuM vidhAna darzAve che." uttama lokamAM je jyoti prakAzita thAya che tene banne kAnamAM AMgaLI baMdha karI detA rathano avAja, baLadano avAja, agni pragaTa thavAno avAja sAMbhaLI zakAya che. te jyotinI upAsanA karanAra darzanIya ane yazasvI bane che. jayoti rUpa prartaka brahmanI upAsanA bAda manomaya, caitanya svarUpa prakAzarUpavALA, satya saMkalparUpa saguNa brahmanI upAsanAnuM varNana kare che. putranA rakSaNa mATe vatsarUpa vAyunI ane potAnAM dIdhe jIvana mATe puruSanI upAsanA, je yajJa ja che. A ja AtmayajJanA viSayamAM kahyuM che ke, je jJAna ghara AMgirasa RSie devakI putra kRpaNane ApyuM ane kahyuM ke maraNa samaye (1) tuM kSati rahita che. (2) nAza rahita cha ane (3) bhUmi prANa cho ema japa karavo. 37 For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www. kobatirth.org aMtaHkaraNa paramAtmA che e AdhyAtmika upAsanA che, ane AkAza paramAtmA che e adhidevata upAsanA che. trIjA a.nA 19mAM khaMDamAM AdityarUpa brahmanI upAsanA varNave che. A adhyAya-4: prasiddha janazruti rAjAnA pautra ane rekya muninI AkhyAyikAmAM aMte, rakvamuni dvArA saMvarga vidhAremAM vAyudevatAo ane prANa indriyomAM saMvarga che, arthAtu mukhya che tema jaNAve che "saMvargano artha potAnAM kAraNamAM "laya" evo thAya che. kapigotraja zona ane abhipratAranI pAse bhikSA mATe Avela brahmacArInAM vArtAlApamAM virATa ja annanuM bhakSaNa kare che, tenA jJAnathI badhAnuM jJAna thaI jAya che. satyakAma jAbAla ane maharSi gautama vaccenA saMvAdamAM jANI zakAya che ke, je satya bole te ja brAhmaNa che. brahmajJAna mATe AvelA satyakAmane gAyo carAvavA mATe mokale che, tyAMthI pAchA pharatAM saMDa, agni, haMsa ane madragupakSIe satyakAmane brahmano upadeza Apyo." maharSi upakasalane agni prANa ja brahma che vagere, gAIpatya agnie pRthvI vagere brahma che, dakSiNAgnie jaLa vagere brahma che, AhanIya agnie prANa vagere brahma che. A vidyA agnie ApI hovAthI "agnividhA" tarIke ane AtmajJAnanI tidhA hovAthI "AtmavidhA" tarIke prasiddha che. A vidyAnA phaLane AcAryazrI kaheze tema agnio jaNAve che. AcAryazrI satyakAma jAbAla cakSumAM je puruSarUpa dekhAya che, te ja avinAzI ane abhaya brahma che tema jaNAve che. nitya karmonAM anuSThAnamAM eka kArya pUrNa thayA vinA bIjA karmonAM vacce Abha na karavo joIe. jo karavAmAM Ave to karma, yajamAna bannene nAza thAya che.* prajApati lokanAM uddezyathI tapa karavA lAgyA, temaNe pRthvI vageremAMthI rasane granDaNa karyA. tyArabAda yajJamAM rahela doSane dUra karavA mATe "." vagere AhutithI brahmA doSane dUra kare che tema jaNAve adhyAya-5 ; "prANa ja zreSTha" te bAbatamAM mana calu vagere eka eka varSa zarIramAMthI bahAra cAlyA gayA, ne 38 For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org AkhyAyikA dvArA samajAvela che. A prANanI upAsanA dvArA nirjIva paNa cetana banI jAya che tema jaNAvI; upAsanAmAM zayana samaye svapnamAM strI dekhAya to karma saphaLa thAya che, tema kahyuM che." maharSi gautamane rAjA dAna ApavA Icche che, paraMtu mAre bhoga-upabhoganI jarUra nathI brahmajJAna Apo, tethI rAjA agnividhA Ape che, je paMcAgni vidyA tarIke prasiddha che." punarjanmane samajAvavA mATe arci ane dhUmamArgane samajAvI, je A mArge gati karatAM nathI, te macchara vagere vAraMvAra janma dhAraNa karanAra tuccha jaMtuo thAya che. kiMThya putra rAjA azvapati ane upamanyu vagere maharSi vaccenA saMvAdamAM svagarUpa vaizvAnara AtmA vagerenI samajUtI ApI te huM ja chuM ema jaNAvI tenI sarvAtmabhAve upAsanA karanArA badhA AtmAomAM anna bhakSaNa kare che. A AtmAne prANAya, apAnAya, vyAnAya, samAnAya, udAnavAya, svAhA dvArA tRpta karavAnI rIta jaNAve che. te vaizvAnaranI upAsanA karanAranA badhAM pApa nAza pAme che. te ucchiSTa anna cAMDAla vagerene Ape to paNa tene doSa lAgato nathI ane te vizvAnararUpa AtmAmAM hoya samAna gaNAya che. huM adhyAya-6: putra zvetaketune pitA uddAlaka AruNi sarva prathama kazuM ja na hatuM, mAtra eka satu hatuM, teNe ghaNAM thavAno saMkalpa karatAM, te prathama jala, temAMthI ame ane e rIte nivRtta karaNanAM siddhAMta vArA sRSTinI utpatti samajAve che. temAM agni, jaLa vageremAM teja rUpa je tattva che te sat ja che, tema jaNAvI bhakSaNa karavAmAM AvatuM anna viSThA, mAMsa ane mana banI jAya che. e ja pramANe jaLa mUtra, rakta ane prANa banI jAya che, e ja pramANe ghI vagere bAbate paNa samajAve che. 39 annano sUramabhAga mana, jaLano sUkSma bhAga prANa, ghI vagereno sUmabhAga vANI bane che. annathI mana bane che tethI jo AhAra karavAmAM na Ave to smRti zakita kSINa banI jAya che, te udAharaNa dvArA samajAve che. 0 svapnAntano marma samajAvatAM jaNAve che ke, puruSa zayana karI jAya che tyAre AvabhAvano tyAga karI brahmabhAvane pAmI jAya che, te sat svarUpano Azraya le che, kAraNa ke mana dareka dizAno anubhava karIne vizrAma sthaLa prApta na thatAM te prANano Azraya le che. te mATe baMdhAvelA zakuni pakSInuM udAharaNa 39 For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ape che. vizeSamAM zarIra jaLathI ja utpanna thAya che tema jaNAve che, e rIte kramazaH mULa jaNAvatAM aNurUpa brahma ja AtmA che. he, zvetaketu te tuM ja che." aNurUpa AtmA ja satya che, gAya, bheMsa vagere rUpa jagatu asatya che tema jaNAve che. nadIonuM udAharaNa ApI badhI ja prajAo satumAMthI utpanna thayela che, paraMtu te te bAbata jANatA hotA nathI. he zvetaketu aNurUpa AtmAvALuM jagatuM ane tuM te ja (AtmA) che.* vRkSa ane vRkSanI zAkhA dvArA sUkSma jIva marato nathI paraMtu phakta zarIra ja nAza pAme che tema jaNAve che ke brahma je sUkSma svarUpe che, te anubhavI zakAya paraMtu joI na zakAya te vaTavRkSanuM bIja, nimaka, gAMdhAradezanA AMkhe pATA bAMdhelA puruSadhArA, maraNAsana vyaktinA udAharaNa dvArA samajAve che. A satu tattvane prApta karanArano punarjanma thato nathI, te mATe thoranI parIkSAnuM udAharaNa Ape che.... adhyAya-0: maharSi nArada ane sanaskumAranAM saMvAdamAM zarUAtamAM nAmarUpa brahmanI upAsanA karavA sanaskumAra jaNAve che, paraMtu pharI pharI pUchatAM vANI, mana, saMkalpa, citta, dhyAna, vijJAna, bala, anna, jala, teja, AkAza, smaraNa, AzA, prANa ema kramazaH upAsanA karavAnuM jaNAvI. "prANa ja zreSTha che ane saMpUrNa jagatu temAM ja sthita rahela che" tema jaNAve che. manuSyane jo temAM prANa hoya to bhAI, pitA mAtAnA hatyAro gaNavAmAM Ave che, paraMtu prANa cAlyA gayA bAda tene smazAnamAM bALI nAkhe tyAre tene koI hatyAro gaNatA nathI. Ama prANa japitA vagere che. A rIte ciMtana karanAra ativAdI gaNAya che." satyane je vizeSa rUpathI jANe che, te satya kathana karI zake che, te vijJAnane jANI zake che, je manana kare che te vizeSa jANI zake che, tethI manana ja jANavA yogya che, paraMtu zraddhAthI manana thaI zake che tethI zraddhAne vizeSarUpathI jANavI joIe, A zraddhAniSThA hoya tyAre ja zakaya bane che. kRtithI zraddhA thAya che, sukha prApta thAya tyAre kRti thAya che tethI sukha zreSTha che. je 'bUma' (niratizaya) jANavA yogya che. jyAM koI koIne jotuM nathI. sAMbhaLatA nathI, jANatA nathI te bhUmA" che je avinAzI che.. nAradajInA pUchavAthI bhUmAM potAnI mahinAmAM sthita che tema jaNAvI, Azraya rahita jaNAvI gAya, ghoDA vagere vibhUti kahevAya che tema jaNAve che." A bhUmA" ja sarvatra che paraMtu manuSya aphArane vaza thaI "huM chuM" evuM kathana kare che, tyArabAda 40 For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUmA ja AtmA che ema manana karanArane "AtmaramaNa " vagere nAmothI oLakhavAmAM Ave che. tenI satra gati thAya che tema jaNAve che. 40 aMtima khaMDamAM AtmAnI amaratA darzAvatA jJAnI mRtyu ke rogane joto nathI tema jaNAva; zuddha AhArathI aMtaHkaraNanI zuddhi thAya che tema jaNAve che. aMtaHkaraNanI zudithI nizcita smRtinI prApti * * thAya che, smRtithI avidhA nAza pAme che. avidhAno nAza thatAM AtmajJAna prApta thAya che. ja adhyAya-8: saguNa brahmanAM varNana dArA te hRdayarUpa aMtarAkAzamAM rahe che, te brahma jIrNa thatuM nathI, zarIra ja jIrNa thAya che ane nAza pAme che. puNyathI prApta karela loka puNya kSINa thatAM nAza pAme che jyAre AtmajJAna prApta karIne je mRtyu pAme che tene bhogo bhogavavAnI svataMtratA rahe che." AtmA satya saMkalpavALo che. te jevo saMkalpa kare che tevo bane che. A avinAzI AtmAne je jANe che te hRdayamAM rahelAM brahmane prApta kare che. tene je prApta kare che tene punarjanma prApta thato nathI ane IcchAnusAra gati prApta thAya che." piMgala vagere nADIo vize jaNAvI; sumonADImAMthI pasAra thaIne mastaka dvArA jIva zarIra cheDe tyAre tene amRtattvanI prApti thAya che, urdhvagatinI prApti thAya che.para Atma tattvane jANavA mATe devarAja indra ane asurarAja virocana prajApati pAse jAya che ane tapazcayapUrvaka rahe che te AkhyAyikA RSi kahe che. 57 temAM sarvaprathama zarIra ja brahma che tema jaNAve che. je bane satya mAnI le che, paraMtu zaMkA jatAM Indra parata Ave che ane kramazaH svapnamAM vicaraNa kare che te brahma che, zayana karela, badhI bAjuthI zAMta svapna rahita AtmA che tema jaNAve che, pharIthI A zarIramAM avinAzI ane azarIrI AtmA nivAsa kare che te brahma che, je hRdayAkAzamAM rahe che, tene je jANe che teno punarjanma thato nathI tema jaNAvI A vidyA brahmAe prajApatine ane e pramANe kramazaH manue prajAne ApI. . A vidhA jANanAra gRhastha dharmanuM pAlana karatAM-karatAM vidhAdAna dvArA, prANIne pIDA na ApanAra dehAnta bAda brahmalokamAM jAya che. (3) AruNika eka samaye prajApatinI upAsanA karanAra aNanA putra AruNie bhagavAna brahmAjIne pUchayuM 41 For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ke, badhA prakAranAM kamano huM kevI rIte tyAga karI zakuM, teno upadeza mane karo. tenAM javAbamAM putra vagere. kamazaH tyAga karatAM-karatAM aMte yajJopavItano paNa tyAga, temaja laukika agnino jaTharAgnimAM laya ane vANIrUpa agnimAM gAyatrIne samAviSTa karavI. tyArabAda jhUMpaDImAM nivAsa karI-auSadhi samAna bhojana grahaNa karI traNeya saMdhyA samaye snAna karI samAdhistha thavuM, temaja veda-upa. vagereno svAdhyAya karavo. 'parva sarvapUrtaH' e maMtrathI abhimaMtrita vAMsano daMDa temaja kaupIna dhAraNa karavuM; temaja prayatnapUrvaka brahmacarya, ahiMsA, aparigraha ane satyanuM pAlana karavuM ane prayatnapUrvaka tenI rakSA karavI, kAma, krodha vagereno pUrNa tyAga karavo. temaja varSARtumAM eka sthAna upara ja nivAsa karavo ane bAkInA samayamAM bhramaNa karavuM. hAthane ja pAtra banAvI " fhaM" e maMtranuM traNavAra uccAraNa karI bhikSAvRtti karavI. A upa.nuM jene saMpUrNa jJAna prApta thAya che, te bhagavAna viSNunA paramadhAmanuM jJAnI upAsaka hamezAM darzana kare che, viSNubhagavAnanuM te parama dhAma kAmanA zUnya upAsakone ja haMmezA prApta thAya che. (4) maitrAyaNI IkvAku vaMza bRhadratha rAjAne zarIranI anityatAnuM jJAna thatA te potAnAM putrane rAjagAdI soMpI vanamAM jaI tapa zarU kare che. tapa vadhatA AtmavettA mahAmuni zAkAyanna tenI pAse Ave che. je varadAna mAMgavAnuM kahe che tyAre te anya koI vastu na mAgatA AtmajJAna mAge che. jenI nA pADatA rAja brahadratha caraNa sparza karI hADakA vagerethI banelA malarUpa ane nAzavaMta zarIrathI viSayabhoga bhogavavAthI zo lAbha? kAraNa ke tethI janma-maraNanA cakkaramAM phasAI javAya che, tethI temAM mAro uddhAra karo, huM tamArA zaraNamAM chuM. maharSi kahe che ke, bAhya IndriyonAM nirodhathI A prANarUpa AtmA yoga dvArA upara jAya che, te AtmA duHkhavALo dekhAya che, tema chatAM duHkha rahi che. te zarIramAMthI nIkaLI abhayarUpa, AtmarUpa, brahmarUpa evAM potAnA svarUpane prApta kare che. brahmajJAnanuM AgaLa varNana karatAM brahmacArI vAlakhilya ane brahmAjI vaccenA saMvAdane rajU kare che. brahmacArI vAlakhilya brahmAjIne pUche che ke "A gADArUpI nirjIva zarIrane cetana banAvanAra atindrIya padArtha kenAM jevo che? IcchA rahita chatAM AtmAne preranAre koNa che?"te praznonAM javAbamAM brahmAjI jaNAve che ke, te vANathI para che, anaMta, avinAzI che, tenAthI zarIrane cetanatA prApta thAya che. A ja AtmA sUma che, aMzathI zarIramAM buddhi pUrvaka kriyA kare che. 42 For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teno ja aMza badhAM ja prANIomAM jIvAtmArUpe rahelo che, te ja AtmAe prajAne sajI-acetana prajA sArI na lAgatA, tene cetana karavA tenI aMdara praveza karyo, tethI ja prANa, apAna vagere pAMca miMda thaI gayA, te pAMca prANanI gati dazAvI jaNAve che ke jayAre prANa zarIranI bahAra nIkaLavAnA thAya tyAre kAna upara hAtha mUkavAthI avAja saMbhaLAto nathI. tyArabAda zarIrane rathanuM rUpaka ApI AtmA ja teno preraka che tema jaNAve che. A AtmA svataMtra che, paraMtu zarIranA zubha-azubha karmanAM baMdhanamAM paDI te alaga-alaga zarIramAM saMcAra kare che. AtmA vAstavamAM zuddha che, paraMtu triguNAtmaka vastrathI teNe potAnA svarUpane DhAMkI rAkhela che. brahmacArI vAlakhilyanAM "AtmA zuddha ane preraka che, to te zubha-azubha karmanI nIce kema dabAI jAya che teno javAba ApatAM brahmAjI jaNAve che ke, te bhUtAtmA che, te UMcI-nIcI thonione prApta kare che. paMcatanmAtrA ane paMca mahAbhUtonA banelA zarIramAM hovAthI te bhUtAtmA kahevAya che te A zarIramAM hovAthI bhUtAtmA kahevAya che. te A zarIramAM rahIne ahaMkArayukta banI jAya che ane janma-maraNanA cakramAM phasAI jAya che. kartApaNuM A bhUtAtmAnuM ja che, paraMtu aMdara rahelI zuddha AtmA tenA prere che. indriyo dArAte kArya kare che ane guNonA saMsargathI aneka prakArano banI jAya che. udAharaNathI samajAvatA kahe che ke, lokhaMDanA goLAne pITavAthI temAM rahelAM agnine pITI zakAto nathI, tema zuddha AtmAmAM vikAra thato nathI, paraMtu bhUtAtmAnA saMsargathI tene doSa lAge che. A zarIra strI-puruSanAM saMyogathI utpanna thAya che ane te mala-mUtra kharAbInA ja khajAno hoya tevuM lAge che. eTaluM ja nahIM A bhUtAtmAmAM kAma-krodha vagere roguNanAM vikAro paNa ghaNI * mAtrAmAM prApta thAya che. brahmacArI vAlakhilya pharIthI pUche che ke, A bhUtAtmAne A badhuM choDIne AtmAnuM sAyujya prApta thAya che? tenA pratyuttara ApatAM brahmAjI jaNAve che ke, tene zubha-azubha karmanuM phaLa bhogavavuM ja paDe che. tene karmaphaLa bhogavavAnA cakkaramAM potAnuM mULa svarUpa yAda rahetuM nathI. tenI muktinAM upAya. jJAna prApti thaI zake tevuM dharmAcaraNa che. bhUtAtmA svadharmanAM AcaraNa dvArA ja unnati prApta karI zake che. tapathI jJAna prApta thAya che, jJAnathI mana vazamAM Ave che, mana vazamAM AvavAthI AtmAnI prApti thAya che ane saMsAra cakramAMthI chUTakAro prApta thAya che. lAkaDI pUrNa thatAM ani zAMta thAya che tema vRttio zAMta thatAM kramazaH citta zAMta thAya che. jevuM ciA hoya tevI ja gati prApta thAya che. citta zAMta dhatAM zubha-azubha karma nAza pAme che ane manuSya 43 For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmAmAM lIna bane che tyAre tene avinAzI AnaMda prApta thAya che ane baMdhanamAMthI mukti prApta thAya che, kAmanA rahita mana zuddha ane kAmanA varjumana azuddha che. manano nAza na thAva tyAM sudhI ja tene hRdayamAM rokavAnuM che. A ja jJAna ane mokSano sAra che. samAdhi dvArA jeno mala nAza pAmI gayo che, AtmAmAM saMyuktajaDAI gayo che te ja citta dvArA AnaMda prApta karI zake che. vAstavamAM manuSyanAM baMdhana ane mokSanuM kAraNa mana che. maharSi kautsAyana parabrahmanI stuti karatAM jaNAve che ke, brahmA, viSNu vagere tame ja cho. AdiaMta rahita evA tamane namaskAra. Apa ja sRSTinA prathama aMdhakArarUpa cho. tame ja paramAtmAthI preraNA prApta karIne indriyonA viSayanAM rUpamAM bano cho, Apa ja bahAra ane aMdara cho. A ja paramAtmA be prakAranAM che, A sUrya bahArano AtmA ane prANa aMtarAtmA che. veda jaNAve che ke, A AtmA gatirUpa che. jenAM jJAnarUpI cakSu khulI jAya che te aMtarAtmAmAM gati kare che. te gati dvArA bahAra paNa cAlyo jAya che. A AtmAnI gatinuM anumAna karI zakAya che. A sUryanI aMdara je suvarNamaya puruSa dekhAya che, je emane hiraNya(prakAza) jevo dekhAya che, te ja hadayakamalamAM rahela che ane te ja anna khAya che. je anna khAya che te ja AkAzamAM sUryanI agnirUpe rahe che. te ja kAla" nAma vALo che ane adazya rahIne badhAM ja bhUtarUpI annanuM bhakSaNa kare che. AkAza ja kamaLa che te ja cAra dizAo ane upadizAomAM rahe che. te sarvathI para che. A prANa ane AdityanI upAsanA "3" akSara, vyAhRtio ane gAyatrI maMtra dvArA karavI joIe. mUrti ane amUrta ema brahmanAM be svarUpa che. mUrti svarUpa asatya ane amUrta svarUpa satya che. te ja brahma che, jayoti che, Aditya che, OM che, AtmA che, teNe potAnA svarUpane traNa prakAranA banAvyAM che. OM traNa mAtrAonA rUpamAM che. tenuM dhyAna karatAM-karatAM puruSe AtmAnuM tenI sAthe saMgaThana karavuM joIe. sAmavedanAM eka bhAgamAM ugIca kahela che, te ja praNava che te ja badhAne upa kare che paraMtu te nidrA rahita, mRtyu rahita che, tene pAMca prakArano mAnavAmAM Ave che, te hRdayarUpI guphAmAM rahe che, tema jaNAvI sArarUpI vRkSanuM varNana kare che, tethI akSarathI ja tenI upAsanA karavI joIe. tema jaNAvI para ane apara brahmanuM varNana kare che. te ja che. prajApatie tapa dvArA tene pU, muvaka ane : kahela che. A prajApatinuM zarIra sthULa loko dArA banela che tema jaNAvI judAM-judAM avyayonuM varNana kare che. A zarIramAM rahela netramAM te ja rUpe For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rahela che. A sUryanuM teja zreSTha che. te ja "" che. tenuM ame dhyAna karIe chIe, je amArI buddhine sanmArga upara prere che, tenuM ja ame dhyAna karIe chIe. "" te che te sUryamAM sthApita che. AMkhanI kIkImAM paNa te ja"v" nAmathI rahe che. tenAM tejathI ja munaSya gati karI zake che te ja Aditya che, te ja saMpUrNa zarIramAM vyApta che. te AtmA avarNanIya upamA rahita che. tenAM viSayamAM zuM kahevuM? te AtmA ja badhAno niyajJA, prajApati, vizvasRSTI, tema saMkaDo prakAre vartamAna ane prajAnA prANarUpa thaIne udaya pAme che. (5) maitreyI adhyAya-1 : bRhadratha rAjA vairAgya thatAM putrane rAjaya sopI tapa karavA jAya che. kaThora tapazcayane aMte AtmavettA zAkAyana muni AvIne varadAna mAgavA kahe che. rAjA bRhadragha tatva upadeza ApavAnuM jaNAve che, paraMtu maharSi zAkAyanAte kaThina viSaya che tevuM jaNAvI anya varadAna mAgavA kahe che, tyAre saMsAranI nissAratA viSe jaNAvI temanAM caraNa sparza karI tattvopadeza ApavA jaNAve che. zAkAya muni jaNAve che "maruta" nAmathI prasiddha che, te ja tAro AtmA che. tyArabAda AtmAnuM svarUpa spaSTa karI citta zAMta thatAM zubhaazubha karmanAza pAme che, tema jaNAva citta brahmamAM Asakata banI jAya to mukti sahaja che. hRdaya kamaLamAM rahelAM buddhinAM badhAM karmonAM sAkSIrUpa paramezvaranuM dAna karavuM joIe, A paramAtmA mana ane vANathI para che temaja Adi aMta rahita che ane A ja paramAtmA "huM ja chuM" emAM koI zaMkA na rAkhavI joIe. varNa ane Azrama dharmamAM rahevA vALA mUDha loko potAnAM karmonuM phaLa bhogave che jayAre badhAM dharmone choDIne AtmAmAM ja sthira rahenAra AMtarika AnaMdathI saMtuSTa rahe che. adhyAya-2 : mahAdeva bhagavAna maitreyane jaNAve che ke A zarIra ja devAlaya che ane temAM jIva ja paramAtmA che. tethI ajJAnarUpa nimalyane choDIne huM ja paramAtmA chuM" ema samajI tenI pUjA karavI. jIva ane paramAtmA vacce bheda na jovo, mananA melano tyAga karI indriyone vazamAM rAkhI, brahmarUpI amRtanuM pAna karatAM-karatAM ekalAM ja vanamAM rahevuM. mAtA-pitAnA maLathI banela A zarIra, apavitra, nAzivAna, rogavAna, vRddhAvasthA vagere 65 For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org vALuM che, tethI teno sparza karIne snAna karavuM, jo ke te phakta bAhya pavitratA che, paraMtu vAstavika pavitratA to "huM ane mArAno tyAga karavAthI thAya che. pavitratA citta zuddha banAve che, citta zuddhithI vAsanAno nAza thAya che. jJAna rupa mATI ane vairAgyarUpa jaLathI dhovAthI citta pavitra thAya che. advaitanI bhAvanA rAkhI gurunA ane zAstranA Adeza anusAra bhikSAvRtti karavI joIe ane potAnA pradezathI dUra jaI rahevuM joIe. eTaluM ja nahIM, ahaMkArarUpa putra vagerene choDI devA joIe. gurunA upadeza dvArA nizciya thAya te bhAvanA ja ekAMta svarUpa che, maTha athavA vananA madhyabhAgamAM ekAMta nathI, je saMzaya rahita che te ja mukta che, je saMzayavALo che te aneka janmomAM paNa mukta thato nathI. karmone choDavA e saMnyAsa nathI paraMtu samAdhimAM jIva ane paramAtmAnI ekatAnuM jJAna thavuM e ja ! saMnyAsa kahevAya che. badhI ja IcchAo ane dehanI mamatAne choDI de che, tene ja saMnyAsano adhikAra che. jo IcchA na hoya ane saMnyAsa grahaNa kare to cokkasapaNe patana thAya che. tattva vicAra uttama che, zAstra vicAra madhyama, maMtronI sAdhanA adhama ane tIrthATana adhamathI paNa adhama che. vAstavika anubhava vagara murkha vyakti brahmAnaMda pAmavAnI vyartha kalpanA kare che. vidyA vageremAM moTA hovA chatAM jo te mAyAnA prabhAvane kAraNe huM rUpa AtmAne jANato nathI, to te kAgaDAnI samAna peTa bharavA mATe ja ahIyAM-tyAM bhaTakato rahe che. paththara vagerenI mUrtinI pUjAthI mokSa prApta thatI nathI, paraMtu hRdayamAM AtmAnI pUjAthI mokSa thAya che, tethI badhAM saMkalpo zAMta thaI gayA hoya ane jAgRti temaja nidrA paNa dUra thaI gaI hoya tevI paththara samAna avasthA ja carama svarUpAvarathA che. 6) vajAsUcikA cita sadAnaMdarUpa ane buddhinA sAkSI rUpa brahmane namaskAra karIne A vasUciMka.nuM pravacana karuM chuM, tema Rpi jaNAve che. A pravacana ajJAnano nAza karIne jJAnane prApta karAvanAruM che. vedamAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra varSa kahevAmAM Avela che ane smRti paNa tene rAmarthana Ape che. ahIM prazna e che ke A brAhmaNa koNa che? te jIva che ? deha che ? athavA jAti che? jJAna che ? karma che? ke dhArmikatA che? paraMtu te sarva nathI tema garSi jaNAvIne dvatabhAvathI rahita, jAti, guNa ane kriyAthI rahita, cha bhAva, zama-dama vagere doSa rahita temaja satya, jJAna ane AnaMdasvarUpa je che te brAhmaNa te brahma. (4) yogacUDAmaNi yoganA Asana vagere cha aMga, AdhAra(mUlAdhAra) cakra, maNipura cakra vagerene je jANe che te - 46 For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yogI che, tene suvarNa samAna prakAzita, traNa khUNAthI yukta vahniAagninuM sthAna maMDhanI nIce sthita che. vAM vizvatomukha ane paramajyoti dekhAI che. yogAbhyAsa dvArA tene levAthI AvAgamanamAMthI mukti thAya che. suSummA vagere nADI, nAbhicakra vagerenuM varNana karI prANa, apAna vagere dasa vAyuonuM sthAna ane tenAM kAryo vize jaNAve che. prANavAyunuM mahattva samajAvI "ajapA gAyatrI dvArA yogIone mokSa prApta thAya che tema kahI, kuMDalinImAM utpanna thayelI gAyatrI prANadhAriNI prANavidyA ane mahAvidyA che, je ane jANe che te vedajJa che. kuMDalinI zaktidvArA mokSa hAranuM bhedana, mitAhAranuM mahattva, mitAhArI ja yoganA abhyAsa dArA kuMDalinI zaktine jAgRta karI zake che, mitAhArIne mATe ja mahAmudrA vagere muktinAM sAdhArUpa hoya mahAmudrA, jAlaMdhara baMdha vagerenuM varNana, bindu vayanuM mahattva, tenAM sapheda zukla) ane lAla (mahAra4) ema be prakAra che. mahAmudrA karavAnI paddhati, tenuM mahattva, te paramasiddhi ApanArI che, tethI tene gupta rAkhavA jaNAvI, "3"no japa karavA kahe che. nuM svarUpa jaNAvI sRSTi utpatti varNave che. tyArabAda jAgrata vagere cAra avasthAnuM varNana karI tenAM adhipati vize jaNAve che. OMnAM "a" kAra, "u" kAra ane "ma" kAra e traNa varNo vagere praNava dvArA ja prakAzita thAya che, traNeya varNanAM zarIramAM rahelAM sthAna, temAMthI brahmAdi sRSTinI utpatti varNavI che. sRSTino laya thatAM aMtamAM praNava ja sthira rahe che. praNavane jANanAra ja vedavita kahevAya che. praNava ja anAhata dhvani ane ghaMTAnI dIrgha ninAda samAna che, teno AgaLano bhAga ja brahma kahevAya che. agrabhAga jyotirmaya brahmanuM varNana karI bhUloka, bhuvaH loka ane svarloka temaja sUrya, caMdra ane agni devatA parama jyoti svarUpa nI mAtrAmAM ja sthita che tema jaNAvI kriyA, IcchA ane jJAna zakti, brAhmI, rIDhI ane vaiSNavI e traNa mAtrAo parama jyoti svarUpa mAM ja sthita che. teno vANa, japa vagere karavA kahI, vAyu ane vAyunAM nirodhanuM mahattva jaNAve che. prANAyAmanuM mahattva, prANAyAmanI rIte darzAvI, recaka, pUraka, kuMbhaka e praNavanuM svarUpa ja che. tema jaNAve che. 43 For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir # svarUpa prANAyAmanuM varNana karI uttama, madhyama ane adhama prANAyAma, A prANAyamanAM abhyAsa ziva-svarUpa gurune namaskAra karI nAsAgra dRSTi rAkhIne karavo joIe. tyArabAda pratyAhAra ane samAdhi temaja nAdasiddhi prApta karavAnI paddhati darzAve che. prANAyAma dvArA dhIre dhIre vAyune vazamAM karI zakAya che tema jaNAvI, caluM vagere indriyone pota-potAnAM viSayamAM jatI rokavI e ja pratyAhAra che tema kahe che. mananAM vikAronuM zamana karavuM e ja upaniSad che tema jaNAve che. (8) vAsudeva sAmavedanuM vaiSNava upaniSa che, temAM gopIcaMdananuM mahattva ane tene dhAraNa karavAnI vidhi darzAvI che. devarSi nAradanA praznanA javAbamAM bhagavAna vAsudeva viSNadhAmamAM utpanna thayela vizucaMdana, jene bhagavAne dArakAmAM pratiSThita karela che, tenuM gopIoe bhagavAnanAM aMgamAM lepana karyuM hovAthI gopIcaMdana kahevAya che. bhagavAnanAM A aMganuM caMdana gomatI tIrthamAM, cakratIrthamAM sthita che, temAM je gomatIcakra-gomatI-cakrazIlAnuM pILuM caMdana ja caMdana che, anya zilAthI lAgeluM pILuM na hoya te gopI caMdana nathI, gopIcaMdanane prathama namaskAra karI hAthamAM grahaNa karavuM, " re...." e maMtra bolI jaLa padharAvavuM, "famonuM ma....." e maMtrathI masaLavuM, tyArabAda vedanA' to deva mavA...." ane viSNugAyatrIthI traNavAra abhimaMtrita karavuM. tyArabAda dArakA sthita govindanuM smaraNa karatAMkaratAM dhAraNa karavuM. gRhastha, vAnaprastha ane brahmacArIe anAmikAthI ane saMnyAsIe tarjanI AMgaLIthI caMdana dhAraNa karavuM. gopIcaMdananAM tripuMDanAM judAM-judA devatA vize jaNAvI, tenI traNa rekhA, 4, 3, 5 (%) svarUpa che. saMnyAsa Urdhvapu dhAraNa kare. te UrdhvapucchanI vaccamAM athavA hRdayakamaLamAM mAruM huM brahma ja chuM." evI bhAvanA karatAM karatAM dhyAna kare. A rIte parabrahmanuM dhyAna karanAra bane che ane svayaMprakAza rUpa sAinaMda svarUpa jANe che, kAraNa ke huM viSNu ja aneka svarUpo dhAraNa karIne judAM-judAM jaMgamomAM ane bhUtomAM rahuM chuM. lAkaDAmAM agni, dUdhamAM ghI ane prANIomAM AtmarUpathI rahelo huM aMta parama brahmarUpe che. bane bhramaranI madhyamAM temaja hRdayamAM zrIharinuM ciMtana karavuM. e rIte dhyAna karanAra sAdhaka nizcitapaNe paramatattvane pAme che. A pramANe nitya dhyAna karanAra ane gopIcaMdana dhAraNa karanAra For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mukti pAme che. gopIcaMdananAM abhAvamAM tulasIkyArAnI mATInuM tilaka karavuM, divase gopIcaMdana ane rAtrie agnihotramAMthI aneY=masi...." e maMtrathI bhasma laIne "rU viSNu..." e maMtrathI masaLavI temaja">ffkha pa..." vagere maMtrothI tathA viSNu gAyatrI ane jo sAdhu hoya to praNavathI saMpUrNa zarIramAM lagADavI. A rIte gopIcaMdana ane bhasma dhAraNa karanAra aMtakALe bhagavAna viSNunuM sAyujya prApta kare che (mokSa pAme che) ane pharIthI janma dhAraNa karato nathI. viSNunAM A paramapadanuM hRdayAkAzamAM dhyAna karanAra vipragaNa tene dhyAnamAM prakAzita kare che. (9) mahomahata adhyAya-1 : maho.nI zarUAtamAM nArAyaNa ekalAM hatA temane IcchA thatAM dhyAna dharI, sAMkhyazAstra pramANe tattvonI utpatti karI. tenAM yogathI puruSanuM sarjana karyuM ane temAM te virATa puruSe praveza karyo. jayAre kAlarUpa saMvatsaramAMthI saMvatsaranI utpatti thaI. nArAyaNe pharIthI dhyAna karatAM traNa netravALA, cAra veda vagerethI yukta IzAna(mahAdeva)nI utpatti thaI. nArAyaNe pharIthI dhyAna karatAM lalATano parasevo sveda jalamAM paDyuM. temAMthI hiraNyamaya teja ane temAMthI brahmAjInI utpatti thaI. brahmAjIe cAreya dizAmAM cAraveda vagerenuM dhyAna dharI, hajAro mastaka-netra vALA nArAyaNanuM dhyAna karyuM. kSIrasAgaramAM zayana karatAM te jagadIvaranuM darzana karyuM ane saMpUrNa vizvanAM jIvanarUpa che te paramAtmA hRdayarUpI guphAmAM rahela che, te avinAza che temaja brahmA vagere paNa te ja che. adhyAya-2 : munIzvara zukadevajIne janmathI ja AtmajJAnanI prApti thaI hatI. teoe atyaMta vicArIne anirvacanIya AtmasvarUpanuM jJAna prApta karyuM hatuM, je aNusvarUpa che. prakAzAtmaka cetana svarUpa che tema jANa pote saMtuci-paramAnanda svarUpa brahmathI bhinna nathI, tema jANI kevalya avasthAne prApta karI. tyArabAda prapaMcarUpa sRSTinI utpatti kevI rIte thaI te jANavA mATe potAnA pitA zrI kRSNa dvaipAyana pAse gayA. teoe temane mithilA nareza rAjA janaka pAse mokalyA. miyeilA nareze teonI parIkSA karI, temAM uttIrNa thatAM teone sRSTi utpattinuM rahasya jaNAvyuM. mahArAja janaka jaNAve che ke mAnasika saMkalpathI sRSTinI utpatti thAya che ane vikalpathI nAza For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAya che. te zukadevajI jANatA ja hatAM tethI te jJAna zrI zukadevajInI vinaMtIthI vistArathI kahevAnI zarUAta kare che. A dazyamAna jagan bhrama che ema jJAna prApta thatAM mananI zuddhi thaI jAya che ane nirvANamayI zAMti prApta thAya che. vAsanAonI pUrNa samApti thaI gaI hoya che tyAga 4 zreSTha che ane te ja mokSa che. A jJAnamaya avasthA ja jIvanmukta avasthA che. kAmakrodha vagerethI rahita vyakti jIvanmukta che. jIvanmuktanAM varNana bAda videha mukti vize jaNAve che. videha muktanI avasthA satu-asatuthI para hoya che, te zivasvarUpa, jarA rahita banI jAya che, tene daSTA, dazya ane darzanamAMthI phakta darzanarUpa ja kahela che. Ama jaNAvI janakarAjA kahe che ke mananAM saMkalpathI ja jIva baMdhanamAM paDe che ane tyAgathI mokSa pAme che. tame to mukta cho, svayaM paramatattvamAM sthita che, mATe zramano tyAga karo, zrI zukadevajI zokAdi bhaya rahita thaI paratattvamAM sthita thaI meru parvata upara cAlyA gayA. tyAM hajAro varSa rahIne nirvikalpa samAdhi dvArA parama zAMti prApta karI. adhyAya-3: tapanI IcchAvALA nidAgha RSi sADA traNa karoDa tIrthonI yAtrAbAda potAnA pitAne jaNAve che ke, tIrtha snAnanAM puNyanA phalasvarUpa mArA manamAM A vicAra utpanna thAya che ke, A jagatu vizva utpanna thAya che, nAza pAme che, utpanna thavA mATe ja nAza pAme che, jIvana kSaNabhaMgura che, strI-putra vagere vize jaNAvI, jene Ama viveka prApta thI thayo tenuM jIvana kaSTamaya chekaSTanuM kAraNa che. AkAzanA TukaDA-TukaDA karavA vagere kAryo zakya che, paraMtu jIvanamAM AsthA rAkhavI mAre mATe zakaya nathI tema jaNAvI jIvananI nirarthakatAne varNave che. e ja jIvana zreSTha che, jene lIdhe punarjanma prApta na thAya, anyathA to vRddhAvasthAyukta jIvana gadarbhanI jema bhAra vahana karavA barAbara che. jJAna bojArUpa che. azAMta mana bojArUpa che vagere jaNAvI, mana vyagratAne pakaDI Ama-tema mama che, tethI cittavRttino nigraha karavo joIe, je atyaMta kaThina cheparaMtu tenAM nigrahano ja prayatna vAraMvAra karavo joIe. uMdaraDI vINA tArane kApI nAkhe che tema tRSNA zreSTha guNone dUra karI de che. tema jaNAvI manuSya jIvanane duHkhamaya banAvanAra tRNA ja che. je tRSNAno tyAga kare che tene atyaMta sukha prApta thAya che. A deha atyaMta tuccha che. guNa rahita ane zoka karavA yogya che, temAM ahaMkArarUpI pu rahe che. pad For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org A deha rakata-majjA vagerethI yukta che, temAM suMdaratA kayAMthI AvI? A dehanI traNeya avasthA bhaya ApanArI che, manuSya je sukhanI kAmanA kare che te sukha che kayAM? kAla badhAne gaLI jAya che. 8. nArI deha suMdara dekhAya che paraMtu temAM rakata, mAMsa, azru vagere ja rahelAM che. AvI nArI suMdara ane priya dekhAya che, paraMtu vAstavamAM puruSane phasAvavA mATe kAmarUpa zikArIe tenI racanA karI che. je nArIne tyAgI zake che teNe saMsArano tyAga karI dIdho ane saMsArane tyAge che te sukhI bane che, tema jaNAvI potAne tattvajJAnAtmaka bodha pradAna karavA jaNAve che. adhyAya-4 : putra nidAghanA anurodhathI pitA Rbhu RSi jaNAve che ke, saMsAramAMthI mukata thavA mATenA zama, vicAra, saMtoSa ane satsaMga e cAra vAra che. eTaluM ja nahI jagatunA pAzamAMthI mukta thavAnI IcchAvALAe tapa, dama, adhyayanavagere dvArA prajJAnI vRddhi karavI joIe ane AtmaciMtanamAM niraMtara pravRtti rahevuM joIe. kAraNa ke citta ja sarvasva che ane tethI sAMsArika kAryo karatAM-karatAM nitya prabuddha citta dvArA AtmAnA ekIbhAvanuM jJAna dvArA prApta karanAra saMsAra sAgaramAMthI mukta bane che. AtmajJAna vAsanArUpa pataMgiyAne saLagAvanAra agni samAna che. vizvamAM ekamAtra sattA paratattvanI che jenI tarapha saMpUrNa vizva AkarSita thAya che. AtmAmAM kana ane akata bane tattvo rahelAM che. kAmanA rahita rahevAthI AtmA akatA che ane sannidhi mAtrathI AmAM kAM che, e ja pramANe brahmamAM paNa katRtva ane akartutva bannenI upalabdhi che. jemAM AvuM Azcarya dekhAya temano Azraya grahaNa karIne huM haMmezAM akartA chuM evI bhAvanA karanAra parama amRtarUpa rahela samatAne prApta phare che. je sahaja prApta thatI vastuthI calAve che ane na prApta thatI vastunI IcchA rAkhato nathI, tenAmAM mitratA, karuNA vagere guNo sahaja rIte vibhUSita thaI jAya che. teNe guru ane zAstranA vacana anusAra temaja potAnA anubhavane AdhAre huM brahma chuM" evuM jANI laIne zoka vagerene tyAgI devA joIe. kAraNa ke phakta tIrthasnAna vageremAM nivAsa karavA mAtrathI manuSyane lAbha thato nathI, paraMtu te citmAtramAM laya pAmIne ja paramapada prApta karI zake che. zAMta manavALA puruSane tRSNA, sukha-duHkha vagere sUryathI jema aMdhakAra nAza pAme tema nAza pAmI jAya che, zAMta manavALo puruSa ja vidvAno ane rAjAonI vacce bahumAna pAme che. eTaluM ja nahI 51 For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www. kobatirth.org AvA puruSane zruti-smRti vagerenI jALamAM paDavAnI jarUra rahetI nathI. te Atmasthita rahIne ja badhu prApta karI le che. pArakAne potAnA jevA vALI sAvaMtmamaya vedanAno jyAre AvirbhAva thAya che tyAre vizva cirUpAtmaka lAge che. AtmA potAnAmAM sthira thAya che. jJAnIjana AtAne ja parabrahma banAve che. kAraNa ke A sRSTi to "tArA-mArA rU5 bhAva vALI che, vAstavika nathI ane te prapaMca(mArA-tArA svarUpa) zAMta thaI javo te ja mokSa che. cittAkAza vagere traNa prakAranA AkAzanI carcA karIne jaNAve che ke; sarvAnandamayI sthitine samAdhi kahe che. rAga-dveSAdi doSa naSTa thatAM samAdhi prApta thAya che. satata abhyAsanA pariNAma svarUpe AtmAmAM ramaNa karavAnI zakti prApta thAya che ane te ja mokSa che; anya badhu mithyA prapaMca che, vAstavamAM rAga-dveSa rUpI mana ja kalpane kSaNa ane kSaNane kalpa banAvI de che. vAstavamAM kazuM ja hotuM nathI, mArA vicArathI (Rbhu RSi) A vizva mananI kalpanA mAtra che. azAMta manavALAne Atmabodha prApta thatI nathI, jayAre satyasvarUpa, AnaMdamaya brahmane potAnuM ja rUpa mAnanAra puruSa bhayabhIta thato nathI. huM ja te brahma chuM." tevI bhAvanA ja mokSa prAptinuM zreSTha kAraNa che tema jaNAvI, cArvAka, sAMkhya vagere matonI carcA karI, maraNadharmo manuSya AtmajJAna prApta karIne ja amaratvane prApta kare che. AtmajJAna prApta thatAM karmakSaya thaI jAya che ane hRdaya-gracio svayaM khulI jAya che. trabhuRSi putrane nirvikAra bhAvathI Atma-caitanyamAM ramatA rahevAnuM jaNAvI manamAM utpanna thatAM vikArone zAMta karavAnA upAyo jaNAve che. adhyAya-5 : jJAna ane ajJAnanI sAta-sAta bhUmikAo, tenI vaccamAM rahelI aneka bhUmikAo vize kahe che; mananAM saMkalpo zAMta thatAM tenAthI para parA sthitinuM svarUpa kahe che. A bhUmikAonA varNanano uddeza anirvacanIya, Alambana zUnya brahmanI prApti che. sarva prathama cetana zunya sthiti che. paramAtmA tattvamAMthI sarva prathama manano ja AvirbhAva thayo che, temanAM saMkalpathI saMsAranI utpatti thaI che, paraMtu vAstavamAM A jagata mAyA svarUpa che, tema jANI virakta thaI, saMzaya rahita banI phakta cinmAtranuM darzana karavuMkaro. para For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jeNe saMkalpa-jALane vyartha karI dIdhI che te brahmane prApta kare che ane tenuM ja citta pUrNimAnA caMdramAnI samAna zobhAne prApta kare che. "huM brahma chuM' tema jonAra ja satya jUe che, eTaluM ja nahIM jJAnIjana rAga/moha vagara kartavya-karma karatA rahe che. jJAnIjana bhogAtmaka aizvaryAne AzcaryathI jUe che, te duHkhadAyaka aizvaryathI chUTavA mATe teno samajadArIpUrvaka upabhoga karatAM-karatAM manane potAnA vazamAM karI le che, jethI te anukULa mana parama siddhane ApanAra banI jAya che. A mATe buddhine paNa satyano sAkSAtkAra karavAmAM lagAvo, AzAne che choDo, kAraNa ke saMsAramAM AzA ja ananta duHkhone utpanna karanArI che. AzA vize rajUAta kyAM bAda ahaMkAra je baMdhana karanAra che, teno tyAga karavAnI jarUriyAta jaNAvai nirahaMkAra vRtti dhAraNa karavA jaNAve che, je mukti ApanArI che. bhogecchA baMdhanarUpa che, bhogecchAno tyAga ja mukti che. manano nAza ja mananI unnatinA kAraNarUpa che. ajJAnIjana tenAM baMdhanamAM paDyA rahe che. jayAre jJAnIjana tenAM baMdhanamAM paDatA nathI. tethI ja gurue zama-dama vagere guNothI ziSyanAM manane zuddha karyA bAda ja brahmajJAna ApavuM te pahelAM ApavAmAM Ave to te tene mATe naraka samAna banI jAya che. bhogecchA naSTa thatAM buddhi jAgrata thAya che, saMsAra je vAstavamAM AbhAsa che, tenuM jJAna thAya che, vizeSa jaNAvatAM kahe che ke jyAre tamArI daSTi AvaraNa rahita thaI jaze, tyAre mArA upadezanI sAra-asAratAnuM yogya rIte jJAna thaI zakaze. zastrathI ja zastra chedI zakAya che. tema avidhAthI ja avidyAno nAza karI zakAya che. tethI A badhu je dekhAya che tene mAyA na mAnatA brahma ja mAnavuM te ja mokSa prAptinuM sAdhana che. vAstavamAM bheda dekhAvo te ja avidyA che mATe bheda dRSTino tyAga karavo e ja zreyaskAra che. AgaLa vadhatA jaNAve che ke je prApta nathI thatuM te akSayapada che, tethI mAyAnI utpatti kenA dvArA thaI teno vicAra karavAno nathI, paraMtu te nAza kema pAme te ja vicAravAnuM che. AtmAnI phUraNA eka kSaNa mATe ja thAya che. je Atma zaktine calita karavAmAM deza-kAla ane kriyA zakti asamartha rahe che, te Atma-zakti ja ucca anaMta padamAM rahelI che. A Atmazakitacitta zakita ja parimita thaIne - rUpAbhAvanAvALI thAya che, tenI sAthe asaMkhya-nAma-rUpavALI sRSTi thAya che. tene je dhAraNa kare che te kSetrajJa che. A kSetrajJa ja vAsanAonI kalpanAthI ahaMkArane dhAraNa kare chekSetra dehanI racanA kare che ane svayaM racela jALamAM phasAI jAya che. te brahma; kIcaDamAM phasAyela hAthInI jema mana ciMtArUpI agnimAM 53 For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phasAyela che. tethI vAstavamAM sarvaprathama manano ja uddhAra karo, kAraNa ke te potAnA pitAmaha AtmAne paNa bhUlI gala che, mATe sarvaprathama teno uddhAra karo, jIvane Azrita aneka bhAvo brahma tArA kalpita thaIne utpanna thAya che. A utpattinuM varNana sAmAnya taphAvata sAthe sAMkhyazAstrane maLatuM Ave che. A jIva ja sarvalokanAM pitAmaha brahmA banI jAya che. A prakaTa thayela brahmA bhUta-bhaviSya ane vartamAnane pratyakSa jonArA che, temaNe potAnA saMkalpo dvArA aneka prakAranAM rUparaMga dharAvanAra sRSTinI racanA karI eTaluM ja nahIM svarga-naraka vagerenI racanA karI, he putra, brahmAnA jIvananI sAthe ja tenuM jIvana joDAyela che. brahmAnuM jIvana pUrNa thatAM tenuM jIvana paNa pUrNa thAya che, paraMtu vAstavamAM koI janmatuM nathI ane koI maratuM nathI, kAraNa ke A badhu je dekhAya che te mithyA che. tethI A saMsArano tyAga karavo e ja zreyaskara che, tethI avidhAnA aMzarUpa putra, patnI vagerenI moha-mAyAno tyAga karavo ane tethI aprApta bhoganI IcchA na karavI ane prApta bhogano samajadArIpUrvaka upabhoga karavo e ja vidratA che. vAstavamAM e ja karma che je niSkAmabhAve karavAmAM Ave, niSkAmabhAve karma karanArane ja ucca padanI prApti thAya che. A saMsAra sAgara vAsanArUpI jaLathI paripUrNa che. tene prazArUpI nAva hoDInI upara caDIne ja pasAra karI zakAya che, je puruSa A sAMsArika prapaMcane jANe che, te sAMsArika vyavahAronI IcchA karato nathI, teno tyAga karatA nathI, anAsakta rahe che. saMkalpa utpanna thAya tene ja Atma tattvarUpa cetananuM viSaya tarapha javuM mAnavAmAM Ave che, mATe he putra, saMkalpa rahita banavAno prayatna karavo, tethI zastrane zastrathI ja chedI zakAya che, tema saMkalpathI saMkalpane chedI nAkhavo joIe. vAstavamAM manuSyanA maladAMpa kriyA dvArA ja naSTa thaI jAya che. adhyAya-6: he putra, aMtaranI AsthA ane bhAvarUpI saMpattine dUra karI potAnA thathA svarUpamAM vicaraNa karo ane potAne akartA mAno to amRtArUpa samatA ja avaziSTa rahe che. cetana ja prakAzarUpa che paraMtu te aMdhakAra banI jAya che ane mAnasika saMka9panuM rUpa dhAraNa karI le che; tama vAsanAnA kAraNonA mULa sahita nAza karIne AkAza samAna svaccha ane zAMta manavALA thAo. kAraNa ke prayatnapUrvaka sadAcAramAM rata rahenAra jJAnI puruSa A saMsAra-sAgarane rajamAM tarI zakAya tavA banAvI le che, 54 For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. mArA-tArAnI bhrAnti tyajI devA yogya ja che, kAraNa ke Atma tattvamAM che e ja badhAmAM che. tethI koIpaNa vastunI IcchA na karavI paraMtu sahaja rIte prApta thAya tene nirlepa bhAve bhogavatAM rahevuM. kAraNa ke he putra, jeno AgalAM janma thavAno hoto nathI, tenAmAM ja svaccha vidyA praveze che. jenA cittamAM vairAgyano samAveza che, temanA anubhava dvArA A mata vyakta karavAmAM Avyo che. kAraNa ke teo spaSTa jaNAve che ke AtmA ja prakAzarUpa che, te amArA hRdayamAM mahezvararUpamAM sthita che. vyakti zAzvata AtmAne choDIne anya vastu meLavavAmAM prayatnazIla che. paraMtu vAstavamAM A indriyorUpI zatru sabaLa hoya ke nirbala tene vivekarUpI daMDathI vAraMvAra mAravA e ja yogya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A saMsAra duHkharUpa ja che, putra, patnI vagere rUpI baMdhanamAM rahenAra deha sukhane kevI rIte mANI zake, tethI AtmAne dUSita karanAra manane jItavuM ane te mATe UMcanIcanI bheda daSTino rArvaprathama tyAga karIne zeSamAM ja avasthita rahevuM. jJAnI puruSamAM samatA, niSkriyatA, mamatA vagere guNo vidhamAna rahe che. tRSNArUpI jhALAmAM tame phasAI gayA cho, mATe jJAnarUpI tIkSNa zastrathI mAyAne kApavAno prayatna karo. zastrathI zastrane kApI zakAya che tevI rajUAta karI che ke; te ja pramANe pharI kahetA jaNAve che ke; kuhADImAM lAgela vRkSa ja vRkSane kApe che tema mana ja manane kApIne pavitra padamAM avasthita karI zake che. tethI citta- zUnyatAne prApta karo. kAraNa ke te ja mokSano adhikArI che. kAraNa ke zAMta mana dvArA vicAra karatAM-karatAM vAsanAne tyAgavI joIe. tame paNa "A padArtha mArA nathI ane huM te padArthono kAMI nathI." kAraNa ke A prakAranI bhAvanAthI ja nirAlamba avasthAmAM sthita thaI jAo, e ja jIvanmukta che; ke je ahaMkArarUpa vAsanAno tyAga karavAmAM samartha che, mukhya cAra prakAranA nizcayavALA che, A nizcayomAMthI pavitra nizcayomAM rahenAra ane AtmatattvamAM rata rahenAra jIvanmukta che. AtmAnA nAmathI je oLakhAya che te zUnya ja prakRti, mAyA, ziva, puruSa, IzAna, nitya ane brahmajJAna che. mATe he putra, ahaMkArano tyAga karI nirmala mana dvArA svacchanda vicaraNa karo, kAraNa ke rAga-rahita avasthA ja brAhmI sthiti kahevAya che. citta ane viSayano yoga ja baMdhana che. temAMthI chuTakAro prApta karavo te ja mukti kahevAya che. aMtamAM mahopaniSanAM adhyayananuM mahattva darzAve che. (10) saMnyAsa adhyAya 1: kramazaH tyAga karanAra saMnyAsI kahevAya che. mAtApitA vagere badhAno kramapUrvaka tyAgakarI saMnyAsa 15 For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grahaNa karavo, ane yajJopavIta, agni sahita sarvano tyAga karI devo, kAraNa ke AtmadhyAna yajJopavIta che. vidyA ja zikhA che, udara ja pAtra che ane jalAzayano kinAro nivAsasthAna che. te rAta-divasa AtmAnusaMdhAnamAM rata rahe che. adhyAya-2: cAlIsa prakAranAM saMskarothI yukta, IrSyA, AzAthI rahita ane sAdhana catuSTayathI saMpanna ja saMnyAsI hoya che. saMnyAsI patita thAya to kRccha-cAndrAyaNa vrata vagere bAda punaH saMnyAsa dhAraNa karI zakAya che. napuMsaka, patita vagere saMnyAsane yogya nathI, temaja jaNAvI yajJa, tapa vagerethI rahita, zokamagna vagere krama saMnyAsa nahIM paraMtu Atura saMnyAsa grahaNa karI zake. saMnyAsI e ' mU: svAda'' kahI zikhAno tyAga kare paraMtu yajJopavIta rahevA de, 'yajJa, jJAna, vairAgya medhAne ApyA." ema kahI yajJopavIta paNa dUra karI de. " mU: svAhA" kahIne vastra ane kaTisUtrono paNa jaLamAM tyAga karIne jJAnI saMnyAsI sanyA mA" ema uccAraNa pharatAM ja AgaLa ane pAchaLanI sATha-sATha peDhIne tAre che. tyArabAda saMnyAsIe kevo daMDa dhAraNa karavo te dhAraNa karavAnI vidhi sAthe jaNAve che. daMDa vagara saMnyAsIe traNa vAra bANa pheMkAya teTalI dUrathI AgaLa na javuM. "jagata jIvananI AdhAra, he mAtA, mArAM jIvananuM rakSaNa kara." ema kamaMDaluMne potAnA jIvananI rakSAnI prArthanA karatAM karatAM sukhapUrvaka vicaraNa karavuM. dharma-adharma, satya-asatyano tyAga karavAnuM jaNAvI, (1) vairAgya saMnyAsI, (2) jJAnI saMnyAsI, (3)jJAna-vairAgya--saMnyAsI ane (4) karma-saMnyAsI ema cAra prakAranAM saMnyAsInI samajUtI Ape che. tyAra pachI kuTIcaka, bahUdaka, haMsa, 5ramahaMsa, turIyAtIta ane avadhUta ema anya cha prakAra saMnyAsInAM Ape che. 'anya kazuM ja nathI, paraMtu huM mAtra zuddha caitanya ja chuM.' tema saMnyAsIe bhAvanA karatA karatAM aMdara ane bahAra vyApta rahenAra, niSkala, niraMjana, nirvikalpa ane sarvavyApI AtmA huM ja chuM, tema mAnI dareka AtmAne namaskAra karavA. vAstavamAM citta-zakti atyaMta zaktizALI che, paraMtu IcchA ane kepathI utpanna dvanda bhAvane kAraNe prANI mohavaza pRthvIrUpa khADAmAM paDela kITa-pataMganI samAna che. potAnA AtmAne ja avicchanna zivarUpa mAnIne namaskAra karI, niSkAma karma yoga, sthitaprajJatAnI bhAvanA rajU karI, sarvabhUto tarapha samAna bhAve jUe che tenuM jIvana prazaMsanIya che, jagatane sAkSIbhAvathI jUe che, samyak jJAna prApta thayuM che, sAruM-narasuM choDI dIdhuM che, tenuM jIvana dhanya For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. grAha-gAhaka saMbaMdha naSTa thatA prApta thatI zoti ja mokSa che. te ja pavitra, pa2maudAra, rAddha, satvavAnuM Atma-dhyAnayukta ane nityarUpamAM sthita rahe che. cetana citta rahita thaI jAya che tyAre te AtmArUpa cetana kahevAya che, tema jaNAvI saMvedharUpa malane dUra karI manane nirmUlaIcchA rahita) karI AzArUpI pAsane kApavA jaNAve che. dareka prakAranAM indra bhAvano tyAga karI evI bhAvanA karavI ke "kayAre samAdhi avasthAmAM koyala mArAM-mastaka upara mALo bAMdhaze?" Ama nirvANa, AnaMda, satya, ati vagerenI bhAvanA karatAM-karatAM saMnyAsIe potAnA svarUpamAM sthita rahevuM joIe. Atura saMnyAsIe kama-saMnyAsa prApta karavA prayatna karavo joIe. zUdra, strI, rajasvalAnI sAthe vAta na karavI. tyArabAda judAM-judAM saMnyAsInA loka viSe jaNAve che, turIyAtIta ane avadhUta zreNInA saMnyAsIe bhramara--kiTa nyAya anusAra anusaMdhAna karatAMkaratAM kaivalyamAM sthita rahevuM. kAraNa ke saMnyAsI mATe anya zAstro UMTa upara kezaranAM bAra samAna nirarthaka che, phakkA svarUpa saMdhAna ja zreSTha che. saMnyAsIe madhukarI vRttithI jIvana nirvAha karavo joIe temaja satata eka gharethI ja bhikSA grahaNa na karavI paraMtu zAMta bhAvathI je temanI rAha jotuM hoya tyAM javuM, eTaluM ja nahIM, zuddha AcaraNa- vALA pAMca-sAta ghare dhikSA mAgavI. zraddhAvAnuM vyakti vAtya hoya to paNa bhikSA levI paraMtu vedajJa azraddhAvAnuM hoya to bhikSA grahaNa na karavI, tema jaNAvI bhikSAnA judAM-judAM prakAra varNave che. jarUrata jaNAya to malecchane tyAM paNa bhikSA mAMgavI. ApattikAlamAM nidanIya, patita ane pAkhaMDIne choDIne sarva vargone tyAM bhikSA mAMgI zakAya. saMnyAsIe ghI, sAkara vagere tyajI devuM kAraNa ke te Apattijanaka che. te hAthane pAtra banAvI temAM ekavAra gAyanI jema bhojana karavuM. Asana, strI sAthe vArtAlApa vagere cha bAbato saMnyAsIne mATe baMdhanakAraka che. mATe tyajavI. parigraha, saMcaya vagere na karavo, divase zayana na karavuM. vAstavamAM vidhAbhyAsamAM pramAda e ja divasanuM zayana che. mATe satata vidhAbhyAsa rata rahevuM. abhimAna, niMdA, maMthana vagereno saMpUrNa tyAga karavo. ApattikALa sivAya saMnyAsIe koIpaNa vastu pAse rAkhavI na joIe. eTaluM ja nahIM koIpaNa For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAranI lAlaca tenuM patana notare che. teNe to advaitarUpI naukAmAM besI jIvanmukta avasthAne prApta daravI joIe. mauna vANIno daMDa che, upavAsa zarIrano daMDa che ane prANAyAma manano daMDa che. prANI karmothI baMdhanamAM paDe che ane jJAnavidyAthI baMdhanamukta thAya che. tyArabAda mArI(bilADI) ane vAnarI ema be pravRttinI samajUtI ApI, prAyazcita vidhi jaNAve che. temaja je dararoja bAra hajAra praNava maMtrano japa kare che te bAra mahinAmAM parabrahmane prApta kare che. (11) avyA avyakta upaniSa e sAmavedanuM vaiSNava upaniSad che. tenA sAta khaMDa che. temAM avyakta puruSane vyaktarUpanI prApti. "AnuSTrabhavidyAnuM svarUpa, tenuM phaLa vagereno nirNaya che. tenAM AdhAre parameSThI svarUpa nRsiMhanuM darzana ane te jagatnI sRSTimAM samartha ane saphaLa che. zarUAtamAM vAphasUktamAM che tema prazno karelAM che. A jagatuM hatuM, jagatanA sarjanahAra hato, prathama jaLa hatuM ke a?i e rIte prazno karI, A jagatanuM sarjana paramezvaranI preraNAthI avyakta prakRttie karyuM che. tema jaNAvyuM che. A avyakta prakRtimAMthI vyakta prakRti(mahatu)nuM sarjana thayuM. e pramANe sAMkhya siddhAMta pramANe sRSTi sarjana, sattva, raja, tama guNo vagerenuM varNana che. (12) kuMDikA vedonAM adhyayanabAda guru AjJAthI gRhasthAzrama karavo. gRhasthAzramane aMte putra vagerene javAbadArI soMpI vAnaprasthAzrama ane aMte saMnyAsa Azrama svIkAravo. saMnyAsa Azrama samaye zarma tevuM kaSTa thAya, pRthvI upara azu na pADavA, kadamUla, phaLa vagereno AhAra karavo e saMnyAsInA sAmAnya bAhya-dharmo che, vAstavamAM phaLanI IcchAno tyAga karavo e ja saMnyAsa che. paramapadanI IcchA karatAM-karatAM mRtyuMjaya parabrahmanuM dhyAna karavuM, kAvAva vastra dhAraNa karavA, bilA upara jIvana-nirvAha karavo, nadI kinAre zayana karavuM ke devAlayanI bahAra, paraMtu kAraNa vagara zarIrane kaSTa ApavuM, saMpUrNa vizvanA hitanI bhAvanA karatAM-karatAM aja. amara, akSara ane ane huM prApta thayo chuM evI bhAvanA karavI, tyArabAda prANa-apAnanI bAbata jaNAve che, brahmane pUrva janmanAM abhyAsa dvArA ja prApta karI zakAya che tema jaNAve che. For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAyuno nAda utpanna thAya te hRdayanuM tapa che, te upara tarapha gati karI mastakane prApta kare che, te ja paramagati che. tene prApta karanAra brahmajJAnI AvAgamanamAMthI chUTe che. AtmarUpI munie kiyArahita, avikArI, akRti rahita, svayaM jJAnarUpa thaI IcchA pramANe nivAsa karavo. (13) sAvitrI savitA ane sAvitrI koNa che? te prazna vAraMvAra upasthita karI pachI agni savitA ane pRthvI sAvitrI te banne saMsAranA janmadAtA che tema jaNAve che. varuNa, vAdaLa vargare savitA ane sAvitrI che tema jaNAve che. sAvitrInAM traNa pAda kramazaH (1) mUH tala.... (2) muvama....(3) sva: fo ...... e pAdane strI-puruSa gRhasthadhamanuM pAlana karatAM-karatAM jANe che te punarjanmane pAmato nathI, bali ane ati bali vidyA vize jaNAvI, nyAsa, dhyAna vagere darzAve che. A banne vidyAne jANanAra dhanya che, te sAvitrI lokamAM pahoMce che. (14) rudrAkSajAbAlA rudrAkSa jAbAla upaniSadamAM kAlAgni ddha bhusuMDIne rudrAkSanI utpatti vize jaNAve che. tripura nAmanA rAkSasane mAravA mATe, meM AMkho baMdha karI tyAre e baMdha AMkhomAMthI je jalabiMduo paDyA temAMthI rudrAkSa utpanna thayA. A rudrAkSanA darzana mAtrathI dasa gAyonA dAna jeTaluM puNya prApta thAya che. A rUdrAkSa dhAraNa karavAthI divasa temaja rAtamAM karelAM pApone harI le che. japa vizeSaphaladAyaka bane che. skrAkSa AMbaLA jevaDo hoya to zreSTha, bAra samAna madhyama ane caNA jevaDo rudrAkSa kaniSTha adhama che. sapheda rudrAkSa brAhmaNa varSa mATe, lAla kSatriya mATe, paLo vaizya varNa ane kALA zUdra varSane dhAraNa karavA mATe yogya che. kAMTA vagarano, chidra pADelo, kIDA vageree khAdhelAM ema che prakAranAM drAkSa dhAraNa na pharavA. jayAre svayaM chidravALo, cIkaNAM, moTA-moTA rudrAkSane rezamI dhAgAmAM dhAraNa karavA zreSTha che paraMtu A rudrAkSa dhAraNa karavAmAM e bAbata dhyAnamAM rAkhavI ke te sarve eka sarakhA ane saumya hovA joIe. zikhA, grIvA vagere jagyAe keTalAM-keTalAM drAkSa dhAraNa karavA ane te dhAraNa karavA samaye bolavAnAM maMtro jaNAvI paMcAkSarI maMtrathI abhimaMtrita karI, akSamAlopaniSadumAM darzAvela paddhati anusAra prANa-pratiSThA vagere karI dhAraNa karavA, 59 For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. bhusuMDInA praznanA javAbamAM pharI eka mukhathI zarU karIne judAM-judAM mukhavALA drAkSa dhAraNa karavArthI zuM phaLa prApta thAya che te jaNAvI, cauda mukhavALo rudrAkSa bhagavAna ddhanI AMkhomAMthI utpanna thayela che, te parama Arogya dAyaka che, tene dhAraNa karanAre zarAba, lasaNa, pyAja vagere bhakSaNa na karavuM joIe. A rudrAkSane grahaNanA samaye, tulA tathA meSa rAzinAM saMkrAnti samaye, ayana parivartana samaye, pUrNimAM, amAvAsyAnAM samaye dhAraNa karavAmAM Ave to jhaDapathI pApamukta thavAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rudrAkSanA mULa bhAgane brahmA, nAla(chaMda) bhAgane viSNu temaja mukhanAM bhAgane rudra ane tenAM biMduo badhA devatA kahevAya che. aMtamAM pharI rudrakSa dhAraNa karavAnI vidhi vize sanatkumAra kAlAgni rudrane pUche che, te ja samaye nidAgha, jaDa bharata, dattAtreya, kAtyAyana, bhAradvAja, kapila, vaziSTa, piplAda vagere kAlAgni rusranI cAre tarapha besI gayA. te samaye rudrAkSanI utpatti vize pharIthI jaNAvatA kahe che ke rudranAM netramAMthI utpanna thayA hovAthI rudrAkSa kahevAya che. pralaya samaye sadA ziva netra mukulita karI le che, tyAre temAMthI te utpanna thAya che, te ja rudrAkSanuM potAnuM svatva che, tema jaNAvI rudrAkSa ema mAtra uccAraNathI dasa gAyanA dAnanuM puNya prApta thAya che tema kahI rudrAkSane dhAraNa karavAnuM phaLa jaNAve che, (15) zrI jAbAladarzana aSTAMgayogI avatArI dattAtreyajIne temanAM ziSya muni sAMkRtie ekAMtamAM e pramANe nivedana karyuM ke "mane aSTAMga yoga vize savistara jaNAvo jethI huM te jANI jIvanmukta avasthAne prApta karuM." tenAM nivedananAM pratibhAvamAM yoganAM ATha aMga yama, niyama, Asana, prANAyama, pratyAhAra, dhyAna, dhAraNA ane samAdhinuM varNana mahAyogI dattAtreyajI kare che. prathama khaMDamAM yamanAM dasa praphAra satya, ahiMsA, asteya, dayA, Arjava, brahmacarya, kSamA, dhRti dhIraja, parimita AhAra, bAhya-AMtarika pavitratAnuM varNana kare che. dvitIya khaMDamAM tapa, saMtoSa, dAna, AstikatA, lajjA, mati, japa, vrata, IzvarapUjA ane siddhAMtone sAMbhaLavA e varNana karuM che, eTaluM ja nahIM kayAM AsanathI kevA prakAranAM Arogya viSayaka ane brahmajJAna viSayaka lAbha prApta thAya che, te jaNAve che. caturtha khaMDamAM manuSya zarIranuM varNana kare che. kandasthAnanA madhyabhAgane nAbhi kahe che, tenAM madhyabhAgamAM suSumbrA nADI rahelI che. tenI AjubAju boMtera hajAra nADIo che, temAM paNa suSummA ro For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vagere cauda nADIo pramukha mAnavAmAM Ave che, temAM suSamyA, piMgalA ane IDA e zreSTha che temAM supujJA sarvazreSTha che. mA sumuNA nADI karoDarajjumAM thaI mastaka sudhI pahoMce che. nAmikaMdathI nIce be AMgaLI kuMDalinI che je ATha prakRtithI yukta che. te brahmarandranA mukhane potAnA mukhathI DhAMkeluM rAkhe che. tyArabAda judI-judI nADIonAM sthAnavarNave che. A nADIomAM prANa, apAna, bAna, samAna, udAna, nAga, kUrma, kukara, devadatta ane dhanaMjaya e dasa vAyu, e prANavAyunA zarIramAM judAM-judAM sthAna ane kAryonuM varNana kare che. tyArabAda dareka nADInA devatA batAvavAmAM AvyA che. te pachI judI-judI saMkrAnti mane zarIranAM judAM-judAM bhAgamAM rahelAM tIthono nirdeza kare che. temAM aMte jJAnayogamAM tatpara yogIonuM caraNa-jaLa zreSTha tIrtharUpa che, tema jaNAvI paramezvara A ja dehamAM birAjamAna che tene bahAra zodhe che ne mUrkha che tema jaNAvI brahmana AnaMdamaya svarUpano nirdeza karIne AtmA ane brahma eka ja che tema jaNAve che. nADI zuddhinI paddhati, te zuddha thatAM suSa parama zuddha bane che, te paMcama khaMDamAM jaNAvI chaThThA khaMDamAM prANAyAmanAM kramanuM varNana karatAM-karatAM pUraka, kumaka ane recaka kriyAo dvArA prANane saMyamita karI zakAya che tema jaNAve che. prANAyAmanAM abhyAsa dvArA prANane saMyamita karavAmAM Ave to puruSane eka varSamAM brahmano sAkSAtkAra thAya che, tema jaNAvI pUraka, kuMbhaka ane recakanuM vistRta varNana kare che. tyArabAda prANAyamanAviniyoga viSe kahe che. prANAyAma karavAthI vAtapittathI thatA roga temaja netraroga vagere dUra thAya che. aMtamAM prANAyamamAM kaniSTha, madhyama ane uttama avasthAne darzAve che. prANAyama karatI vakhate sveda utpanna thAya te kaniSTha, zarIramAM kaMpana thAya te madhyama ane zarIra halakuM thaI upara UThatuM lAge te uttama avasthA che. sAtamAM khaMDamAM pratyAhAranI vividha vyAkhyAo, tenA abhyAsathI pApa ane janma-maraNarUpa yAdhio naSTa thaI jAya che, tema jaNAvI AThamAM khaMDamAM paMca dhAraNAo viSe vAta kare che. A dhAraNAo samaye 4, 5, 6, 3, saM e bIja maMtrane kramazaH uccAra karavo joIe. navamAM khaMDamAM satyasvarUpa parabrahmanuM AtmarUpathI zraddhA sahita dhyAna karavuM ane evI bhAvanA karavI ke huM ja paramezvara chuM. dAnanAM bIjA prakAramAM AnaMdasvarUpa parabrahmanuM ciMtana karavuM ane buddhi vArA evI bhAvanA karavI ke "parabrahma paramezvara huM ja chuM." dazamakhaMDamAM jagatanAM baMdhanane dUra karanArI samAdhinuM varNana kare che. A saMpUrNa jagatanuM astitva nathI temaja deha vagerene nahIM mAnatA sAkSI svarUpamAM sthita eka mAtra zivarupa paramAtmA ja mAne che, For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org tenI nizcayAtmaka buddhine ja samAdhi kahe che, A rIte samAdhi vize vividha rajUAta karyA bAda mAyAvAdano A saMpUrNa vizvane mAyAno khela mAtra mAne che, tyAre tene paramAnaMda nirdeza karatAM hoya tema jaNAve che ke prApta thAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A upadeza pachI dattAtreyajI mauna thaI gayA temaja upadezane hRdayamAM dhAraNa kara. muni sAMskRti jIvanmuktanI sthitine prApta karI AnaMdamAM nimagna thaI gayA. (16) jAbAlI bhagavAna jAbAline maharSi caiAda vageree paramatattvanAM rahasyane spaSTa karavAM kahyuM, jIva zuM che? pazu zuM che ? Iza koNa che? mokSano upAya zo che? tyAre jAbAli jaNAve che ke, huM je jANuM chuM te kahyuM, tema kahIM sarvaprathama jJAnanI paraMparA jaNAvatA kahe che ke; A jJAna potAne DAnana pAsethI, paDAnane IzAna pAsethI, IzAne upAsanAthI prApta karyuM. - jAbAli jaNAve che ke.ahaMkArathI yukta pazupati ja saMsArI jIva che. paMcakRtyothI yukta, saMpanna, sargajJa, sarvezvara Iza ja pazupati che. jIvane ja pazu kahevAmAM Ave che, jIva ja vivekahIna banI jatAM pazu kahevAya che, paraMtu jIva svAmInA vazamAM rahe che, tethI jIvonAM svAmI sarvajJa Iza kahevAya che. tenuM jJAna vibhUti dhAraNa karavAthI thAya che, tena jaNAvI vibhUti dhAraNa karavAnI vidhi darzAve che. tyArabAda tripuMDanI trIya rekhA vize vAta kare che. A bharama dhAraNa karavAthI nahApAtaka ane upapAto nAza pAme che. badhAM ja tIrthomAM snAna karavA samAna che. je bhasma dhAraNa kare che ane ddha mantrono japa kare che te punarjanma pAmato nathI. 2 For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parA -3 sAmavedanA upaniSadono sArAMza atyanaoNdha : (1) DaoN. hai. 3. Aa-GpaniSada vimarza -pR.75 (2) (3) chA, upa. a. 1.1 chA. upa. a. 1.2 chA. upa. a. 1.3 chA. upa. a.1.3.3-5 .upa. a, 3.4 chA, upa. a.1.5.67 upa. a. 1.8-12 upa. a. 1.3 DA. upa. a. 2.6.2 3 (15) chA, upa, a, 2.4-8 {11) (sa)chA, upa. a. 2.1.10 -15 chA. upa. a. 2.12-14 (13) ThA. upa. a. 2.15-19 upa. a. 2.20-21 upa. a. 3.3-4 34. a. 3.5 chA. upa. a. 3.6-9 chA. upa. a. 3.12 (18) 53 For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) chA. upa. a. 3.10 chA. upa. a. 3.11 (21) cha.upa, a. 3.12-13 chA, upa. a.3.14 / kA, upa. a. 3.14 (24) kA. upa. a.3.15 (25) chA, Thapa. a. 3.16 (25) cha. upa. a.3.17 (27) chA, upa. a. 3.18 (28) chA. upa. a. 3.16 (20) chA. upa. a. 4.1.-3 (30) kI. upa. a. 4.3.5-8 (31) chA. upa. a. 4.4.1 upa. a. 4.10.15 (33) DA. upa. a, 4.16 (34) chA. upa. a. 4.17 (35) chA. upa. OM, 5.-2 upa. a. 5.3-5 upa. 7. 5.17 (38) chA. upa. a. 5.11.24 upa. a. 6.2.5 35. a. 6.5 (21) chA. upaa, 6.8 (42) chA. upa. a. 6.9-10 4 For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (43) chA. upa. a.6.11 (44) chA. upa. a. 6.12 16 (45) upa. upa. a. 7.1-15 (65) chA. upa. a.7.16-23 upa, a. 7.24 (48) chA. upa. a. 7.25 (45) TA. pa. sa. 7.26 (50) chA. upa. a. 8.6 (51) chA. upa. a. 8.2-5 (52) kA, upa. a. 8.6 (43) cho. upa. a. 8.5-15 5 For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-4 sAmavedIya upaniSadomAM pratipAdita tattvajJAna For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra prakaraNa-4 sAmavedIya upaniSadomAM pratipAdita tattvajJAna I sAMkhya - 4.1 ) sAMkhyanAM bIja upa.mAM che. zrI kapilamuni ane tene anusarIne IzvarakRSNae sAMkhyanA siddhAMtonuM nirUpaNa karela che. IzvarakRNa potAnI rAkhyakArikA"mAM khaMDana, maMDana, AkhyAyikA vagara mAtra siddhAMtonuM ja nirUpaNa kare che. A siddhAMto u5.mAM paNa daSTigocara thAya che. tenAM dizAnirdeza karavAno ja hetu rAkhela che, vizeSa cacAMno nahIM. zrImad bhagavadgItAmAM paNa bhagavAne sAMkhya ane yogane alaga mAnanArAone ajJAnI kAM che. tattvonI saMkhyAnAM nirUpaNa dvArA jJAna prApti (samyaka khyAtinI vAta hoya tethI sAMkhya kahevAya che. jyAre yoga A siddhAMtanAM purapArtharUpI siddhimAM kevI rIte upayoga karavo te varNave che. Ama banne ekabIjAnA pUraka che. sAMkhya saiddhAttika zAstra che jayAre yoga prAyogika tethI be AMkhathI jema eka ja vastunA anubhava thAya che tema sAMkhya-yogathI eka ja duHkhAntarUpa purUSArthanI siddhi ghadha che. A mAMganuM mULa vaMdanA nAsadIya sUktamAM che. tyAM aMdhArAthI DhaMkAyeluM tarasa hatuM, jaMmAM adhyakta prakRti jagatanuM mULa kAraNa che, je AgaLa jata pravAhAtmaka jala jevuM thayuM" vagere. Ama vaMda saMhitAmAM AvyAM" ane "avyakta" evA nAmo che. to sAMkhyanA ciMtana punuM nAma ApaNane purupasukamAM jovA maLe che. tyAM A supTimAM rahelAM cetana tattvane puruSa kahela che. sAMkhyano satubhAraMvAdano siddhAnta prasiddha che. tenAM mULa tAMDaya ane vAjasaneyI zAkhAnA brAhmaNomAM jAI hAkAya che. tyAM "ara7 zabda zarA avyakta dazAvALa kAraNa dravya athavA sabhyanI mULa prakRtine bAdha thAya che ane satuM vaDa vyakata dazAvALAM ahaMkAra athavA abhimAna tattvano bodha thAya che. jo ke brAMtamApAmAM A zabdo phakata acetana kAraNanA vAcaka nathI paraMtu aMtargata cetanathI saMpada pAmatA kAraNanA vAcaka che." rASTra ane yoga varacanA sabaMdhamAM meLavaNI upa. paraspara saMbaMdhita gaNAvI che ke bIjAnA $ For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. pUraka gaNAve che. premAM zAkAyanna muni jaNAve che ke- "prakRtinI vibhinnatAne kAraNe guNa, IcchanA baMdhanamAM baMdhAI jAya che, tenI mukti tyAre ja thAya che, jayAre IcchAonAM doSa dUra thAya ane te buddhithI jovA lAge. jene ApaNe abhilASA, kalpanA, saMzaya, vizvAsa, avizvAsa vagere kahIe chIe te mAtra buddhi ja che. potAnI kalpanAmAM ja aMdhakArathI AkrAnta thaIne guNomAM vahIne vicalita thaIne, anizcita, dikyUDha, apaga, icchAAvI AkrAnta, kartavyamUDha evI dhAraNAothI baMdhAI jAya che. "A huM chuM, te mAruM che ane e pramANe potAnI AtmAne pote ja bAMdhI le che; jevI rIte pakSI pote potAne mALAmAM bAMdhI le che. tethI te manuSya je IcchA, kalpanA ane dhAraNAne vazIbhUta hoya che, te gulAma hoya che ane je tenAM vazamAM na hoya te svataMtra hoya che. tethI manuSyae potAnI IcchA, kalpanA ane dhAraNAthI mukta rahevuM joIe te ja svAtaMtryanuM lakSaNa che, brahma prAptino mArga che. na dAsagupte vAstyanamuninA bhASyamAMthI udAharaNa ApI sAMkhya ane yoga vacceno bheda darzAvatA jaNAve che ke "sAMkhyanI daSTie koI vastu utpanna ke nAza pAmatI nathI; zuddha cetanAmAM koI parivartana AvatuM nathI. badhuM ja parivartana zarIra, indriyo, mana tathA bAhya padArthomAM thAya che. yogano mata che ke saMpUrNa sRSTi puruSanA karma upara AdhArita che. badhA ja doSa ane pravRti karmane kAraNe ja zakya bane che. cetanA sa hoya che. je asatu hoya te sattAnAM AvI zake che ane je utpanna che te vinaSTa thAya che. A mata vyAsabhASyathI bhinna che, temaja nyAya darzananI najIka che. jo vAtsyAyananAM kathanane satya mAnIe tAM e pratIta thAya che ke sRSTinI racanA pAchaLa koIka uddezya rahelo che, A dhAraNA sAMkhya yoga pAsedhI lIdhI che. sAMkhyanA paccIsa tattvonAM cAra vargo nIce pramANe che :" (1) prakRti, (2) prakRti-vikRti, (3) vikRti, (4) anubhavarUpa temAM prathama tattva te prakRti, pradhAna. e Atmasarjaka zakti, je kayAreya utpanna thaI nathI; paraMtu sarvene sarje che. tyAra pachInA sAta tattvo- (1) maha buddhi, (2) ahaMkAra, (3) paMca tanmAtrAo, je prakRti-vikRti banne che. kAraNa ke teo utpanna thAya che mATe vikRti che, potAna.mAMthI utpanna kare che mATe prakR iche. jayAre daza indriyo, mana ane paMca mahAbhUto mAtra vikRtisRSTi che. kAraNa ke teo utpanna thAya che, paraMtu potAnAmAMthI koIne utpanna karatA nathI. A uparAMta 25muM tattva te "puruSa" arthAt AtmA je nirguNa, nirAkAra, daSTA che. A pacIsa tattvone nIce pramANe koThAmAM goThavI zakAya.. $9 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only gy Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jJAnaMndrayo ('6) kSetra (5tmaka (:) cakSu (3) jihvA (8) nAsikA (20) AkAza - (25) (daSTA) purUSa, (1) mULa prakRti L www. kobatirth.org (2) mahat (buddhi) | (3) ahaMkAra (sAttvika, rAjas, ta.ma) | karmendriyo (9) vAk (10) pANa (16) pAda 12) pAvu (13) uparaca (2) vadhu (14) mana (22) tejas *_ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tanmAtrAo (15) 26 (16) sparza (17) rUpa (18) rasa (19) gaMdha | For Private And Personal Use Only paMca mahAbhUto | (23) jala A sAMkhya zAstranA praNetA kapilamuni mAnavAmAM AvyAM che. IzvarakRSNa paNa sAMkhyakArikAmAM kapilamunine Adha AcArya tarIke oLakhAve che. (24) pRthvI maho upara sRSTi utpattinA saMdarbhamAM pacIsa tattvonI gaNatarI Ape che. temAM ane sAMkhyamAM e taphAvata che ke; sAMkhyamAM avyakta prakRtimAMthI vyakta prakRti e krame sRSTinI utpatti thAya che.' jyAre maho.mAM sarvaprathama mAtra nArAyaNa hatAM; caMdramA, brahmA vagere kazuM ja na hatuM. A nArAyakAne ekalA rahevAnI IcchA na thatAM aMtaHstha saMkalpa karyo; te dhyAnarUpa saMkalpa yajJastoma kahevAyo. temAMthI cauda puruSa ane eka kanyAnI utpatti thaI. temAM dasa indriyo(vAk vagere) mana, ahaMkAra, prANa ane AtmA, buddhirUpa kA, te kanyAmAMthI paMca tanmAtrAo ane te tanmAtrAomAMthI paMca mahAbhUta utpanna thayAM. A pacIsa tattvonAM saMyogathI eka puruSa utpanna thayo. te puruSamAM virAT puruSa praviSTa thayo. jayAre sAkhyamAM puruSanA sAMnidhyanI vAta che, pravezanI nahIM, '' Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org sAMkhyamata : sAMkhyazAstramAM prakRtimAMthI buddhi, pacatmAtrA, paMcamahAbhUta vagerenI utpattine vAta karavAmAM AvI che, e ja pramANe yogacUDAmaNI upamAM paNa sRSTi nimArNanI rajUAta che. tAvata e che ke rAkhya puruSane daSTA ane cetana mAne che ane avyakta evI jaDa prakRtimAMthI sRSTi sarjana thAya che, jayAre ahIM OM svarUpa je nitya, zuddha budha svarUpa, niraMjana, nirvikalpa, nAma rahita, je parabrahma che, teNe svayaM jyotirUpa parAzaktine utpanna karI. A parAzakti(AtmAmAMthI AkAzanI utpatti, AkAzamAMthI vAyu, vAyumAMthI agni. agnimAMthI 49, jalamAMthI pRthvinI utpatti thaI. chA.1pa.nAM AkAzamAMthI sRSTinI utpatti athavA trivRnkaraNanAM siddhAMtamAM A bAbata daSTigocara thAya che. sAMkhyamAM avyakata prakRtimAM sAmyavasthAmAM rahelAMtriguNamAM kSobha utpanna thatAM prapanA bhoga-mokSa mATe sRSTi rArjana thAya che. jayAre ahIM svayaM paramAtmA jayotirupa parAzaktine utpanna kare che ane teno vistAra kare che. sAMkhyamAM paMcamahAbhUtonA svAmInI vAta nathI, jyAre ahIM paMcamahAbhUtanAM adhipatiomAM sadAziva, Izvara, ddha, viSNu ane brahmA che. temAM brahmA utpatti, viSNu, pAlana ane saddha sahAra karatAM che, je A upa. purA samayanuM che tema darzAve che athavA A vicAra paurANika samayamAM vizeSa pracalita banyo che. brahmA-viSNu ane ruddha e anukrame rajo --satva ane tamoguNanuM pratinidhitva kare che. temAM sarva prathama brahmA utpanna thayA temAM rajoguNanuM prAdhAnya che, je kArya karavAno guNa dharAve che, tethI te sRSTinI racanA kare che. jayAre viSNu pAlana ane ruddha saMhAra kare che. brahmA sRSTinI racanA kare che tyAre bhUH bhuvaH svaH maha: janaH tapaH satya e sAta loka ane atala-vila-sutala-talAtala-rasAtalapAtAla ane pRthvI e sAta lokanI sRSTi race che. A sRSTimAM devasRSTi, pakSI sRSTi, narasRSTi ane sthAvara sRSTi utpanna thAya che. sAMkhyamAM paNa A ja pramANe suSTi vibhAjana che. temAM jJAnendriya, karmendriya, jJAna, viSaya, prANa vagere pacavAyu, mana, buddhi, citta ane ahaMkAra e sthULarUpe kalpavAmAM AvyAM che. te sthULarUpe prakRti che, temAM paMca jJAnaMndriya, paMca katriya, jJAna, viSaya, paMcavAya. mana, buddhie 19 tattvo sUmarUpa 'liMga' zarIra kavAya che. sAMkhyamAM paMcajJAneMdriya, paMca karmendriya, paMcatanmAtrA, mana, buddha, ahaMkAra ema aDhAra tatvonuM sUkSma zarIra mAne che, jayAre vedAntasAra ahaMkArane buddhimAM saMlagna gaNIne 17 tattvanuM sUkSma zarIra mAne che. manuSyanAM punarjanma mATe A sUkSma zarIra ja kAraNabhUta che, kAraNa ke paMcamahAbhUtanAM banelA dehano nAza thatAM mane For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org AdhIna ane bhAvamAM raheluM A sUkSma zarIra tRNajAlanI jema bhAvane AdhAre anya zarIramAMthI gati kare che ane punarjI mane pAme che. A jAtu bhAvamaya che. tethI ja gItA paNa kahe che ke- jevA bhAva sAthe deha choDe tevA punarjanmane pAme che. (1) kAraNa--kAryavAda/satkAryavAda : Hdr' chA. upa.mAM sAMkhyanA satkAryavAdanA bIja che. temAM uddAlaka AruSTi potAnA putrane samajAvatAM jaNAve che ke he saumya, "pahelAM sat ja hatuM." A bAbatane samajAvavA mATe te vaDanuM dRSTAnta Ape che, vaDanAM bIjane laI ApavAnuM kahe che, tene toDavAnuM kahe che, temAMthI nAnA bIja nIkaLe che, tene toDavAnuM kahe che, te toDatA atyaMta sUkSma bIja je na joI zakAya tevA che, tethI "kazuM ja dekhAtuM nathI." ema zvetaketu kahe che. A dekhAtuM nathI temAMthI ja sRSTinI utpatti thAya che, tema udAlaka jaNAve che. je sat tattva che, te 4 sAMkhyanI avyakta sUkSama prakRti che, je anubhavathI ja samajI zakAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Izvara kRSNa A satyakAryavAdane samajAvatA jaNAve che ke "asatumAMthI kaMI utpanna thatuM nathI, kAryathI te te upAdAnane grahaNa kare che, badhAM kAryo badhe saMbhavatA nathI; zaktamAMthI ja zakya utpanna thAya chuM ane kAraNanA mAva(tAdAtmya thI kArya satu che." sAMkhyanI A mULa prakRti traNa guNathI viMTaLAyelI che. maitrAyaNI upa.''jagat kAraNa tamas avyakta hatuM, paraMtu aMtaH preraNAthI viSamatAne pAmyuM ane rajas thayuM ane te rajasUno kSobha cAlu rahevAthI sattva thayuM ane te sattvanA cetanamaya aMzI saMkalpa, nizcaya ane abhimAnavALA traNarUpo (mana, buddhi, ahaMkAra) jAgyA." chA. upa,' paNa 'A sarvanA mULamAM sat hatuM tema jaNAve che, na. 6. mahetAnA mata zo.mAM "saMskRti" ane "asaMbhUti" zabdomAM "vikRti" ane prakRti" zabdo jUe che. tema ja zvetAzvatarAM.nAM "brahmacakranAM varNanamAM sAMkhya--darzananAM tattvo te cakranAM traNa vRttamAM, soLa cheDAmAM pacAsa ArAmAM ane vIsa avAntara ArasamAM gUMthyA jaNAya che." Ana sAMkhya--darzananA bIja vaMdaupaniSadamAM rahelAM che. A darzana saMkhyAnI gaNatarInAM kAraNe "sAMkhya" tarIke oLakhAya che, mahAbhAratamAM saMkhyAnI gaNatarInAM arthamAM "sAMkhya" zabda prayojAyo che.25 sam + rAm - uparathI "sAMkhya zabda banyo che. teno artha puruSa-prakRti viveka athavA viveka phAna' paNa thAya che. jyAre zrImadda zaMkarAcArya "zuddha AtmatattvanAM vijJAnane sAkhya kahe che. temaja DaoN, 90 For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org rAdhAkRSNanuM dArzanika vicAranA arthamAM ja prAcIna graMthomAM sAMga zabda prayojAto hato, saMkhyAnI gaNatarImAM nahIM. Ama DaoN. rAdhAkRSNano mata vadhu yogya che.* (2) avyakta prakRti, vyakta prakRti, puruSa, puruSa bahurU: sAMkhyamAM avyakta prakRti je pradhAna, karaNa rahita. avinAzI. vyApaka ane diyAhIna che jayAre vyakta prakRti anitya, avyApI, sakriya, anekAzrita, layayukta, sAvayava ane parataMtra che. temaja bannemAM triguNa, avivekI, viSaya, sAmAnya, acetana ane pravadharma e samAna che. jyAre pujya A bannethI viparIta che. je darApuruSa che.je "baddha puruSa te pratyeka zarIre bhinna-bhinna che, tethI "pura bahurvano siddhAMta prasiddha che. prakRti avyakta avyakta upa. jaNAve che tema avyakta e mULa prakRddhi che. temAMthI vyakti prakRti utpana thAya vyakta prakRti (buddhi) : vApha prajApatirUpa vyakta prakRtine buddhine) jaNAve che ke- tame avyakatamAMthI utpanna thayela vyakta cho. vyakta vAne pUche che ke -- "huM adhyaktamAMthI kevI rIte utpanna thayo ane mAruM kartavya zuM che? mane AjJA zuM che?" tenA javAbamAM vApha jaNAve che ke "avyakta avileya che" arthAt sUkSma che. tene tapa dvArA ja jANI zakAya. tethI vyakta prakRtirUpa prajApati hajAra varSa sudhI brahmacaryapUrvaka tapa kare che. A varNana viSNunA nAbhikamaLamAMthI utpanna thayela brahmA eka hajAra varSa sudhI tapa kare che. te varNananI sAthe maLatuM Ave che. ' tapane aMte tene "Anubha" vidyAnI prApti thAya che. puSa-bahattva: "jIva ane prakRti dravyanI AdhArabhUta zakti che. jIvo aneka che. jenonI jema ja paraMtu te guNa rahita ane aMza rahita che. nAnA athavA moTA zarIrane dhAraNa karavAthI te vistRta athavA saMkucita thato nathI paraMtu haMmezAM sarvavyApI che. te e zarIra pUrato ja sImita raheto nathI, te je zarIramAM hoya, paraMtu zarIra athavA zarIramAM rahelAM mana navA jIva athavA AtmAno saMbaMdha evA prakArano che ke mAnasika vizvamAM je kAMIpaNa ghaTanA ghaTita thAya che, tene AtmAnA ja anubhava mAnavAmAM Ave che. AtmAo For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org aneka che, jo tema na hoya to eka AtmAnA janmathI sarva AtmAno janma ane ekanA mRtyuthI sarva AtmAnuM mRtyu thaI jAya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAMkhya jIvane zuddha citta ane badhAM ja lakSarNAthI rahita mAne che. jayAre vedAnta badhAM ja jIvone eka ja AtmAnA athavA zudghacitta athavA brahmanuM ja svarUpa mAne che, paraMtu sAkhya anusAra te vAstavika ane aneka che." sAkhyasUtro paNa che. maitrAyaNI upa jaNAve che ke kartApaNa bhUtAtmAnuM ja hoya che, aMdara rahelI AtmA to zuddha ane preraka che. te indriyo dvArA kArya kare che. te bhUtAtmA ja traNa guNothI saMyukta thaIne aneka prakArano thaI jAya che ane traNa guNothI yukta thaI ce rAsI lAkha yonimAM ghUmato rahe che. paraMtu traNa guNothI yukta bhUtAtmA karatAM tene preraNA ApanAra traNa guNothI rahita puruSa(atmA) bhinna che. jevI rIte cakra thI cakra calAvanAra kuMbhAra bhinna che. (3) guNa : sAMkhyadarzanamAM guNonuM alaga astittva nathI. te guNa sattva raja-tama e traNa che. A traNa guNa dareka tattvanI aMdara samAhita hoya che. zrImad bhagavadgItA prazna jaNAve che. tema A pRthvI upara, AkAzamAM ke devalokamAM paNa evuM koI sattva nathI ke je prakRtinA A traNa guNothI mukta hoya. 38 yogacUDAmaNi upa.pa sattva, raja, tamAM guNane AdhAre ja brahmA, viSNu ane rudra ema traNa devonuM vibhAjana kare che. temAM cya brahmA, rAjasa, raktavarNa je pravRttino sUcaka che, tethI te sRSTinA racayitA che. OM' kAra sAttvika, zuklavarNa ane viSNu kahevAya che. sattvaguNa haMmezAM bIjAne madadarUpa thavAnI bhAvanA dharAve che. tethI ja viSNu pAlana kAM che. 'ma' kAra tamoguNa kRSNavarNa ane rudra nAmathI oLa khAya che. rudra sRSTino saMhAra karanAra devatA che. sAMkhyamAM traNeya guNAM sAthe maLIne kArya kare che, eja rIte ahIM paNa sattva-raja-tamane sAthe maLIne kArya karatAM joI zakAya che. jemAM sattva pAlana karatAM viSNu, rajo sRSTi karatAM brahmA ane tamo sRSTi saMhAra karanAM da. te dareka tattvanI pAchaLa atyaMta sUkSmarUpe raDelAM ja hoya che. A guNanI bAbata bAhya padArthone ja nahIM AMtarika bauddhika guNone paNu lAgu paDe che. tene dharma paNa kahevAmAM Ave che. kAraNa ke tenI abhivyakti dharmanAM rUpamAM thAya che. sUkSma dravyonAM rupamAM svayaM-prakAza ane urdhvagAmI, parivartanazIla gupta sattva kahevAya che. gati ane UrjAnA tattvovALo vibhAga rajoguNa kahevAya che. pratirodha karanAra, drAtmaka, sthULa, bhautika vara For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vibhAgo tamoguNa kahevAya che. A guNo judI-judI mAtrAmAM mizrita thAya che ane pariNAma judIjudI vastuo utpanna thAya che. IzvarakuNa sattvaguNane prakAzamaya, prItidAyaka ane sukhamaya che. rajoguNa eTale ke duHkha svarUpa che ane tamoguNa viSAda eTale ke mahisvarUpa che tema jaNAve che. A bAbatane samajAvatAM DaoN. vasaMta parIkha jaNAve che ke- "sattva e prakAza mATe che. arthAtu vastumAtramAM rahelA sane--mULa tatvane te prakAzita kare che. e rIte tene buddhi sAthe sIdho saMbaMdha che. sattvaguNa ladhu che, prakAzanI jema ja haLavI che. tenI vRtti UMcI javAnI eTale ke sarjana ghApAra karavAnI che. rajoguNa tene gati arpe che. kAraNa ke rajoguNanuM dhyeya je pravRtti che." paraMtu A gatine avarodhanAra, tenuM niyamana karanAra ane e arthamAM nIce laI javAnI vRttivALuM baLa te tamoguNa che. sattvanI tadna sAmI dizAmAM tamoguNa paDelo che. jo te ADo na Ave to ja aupank 1 rajoguNa sakzaNane sakriyAmAM prayojI zake. IzvarakRSNa guNono paraspara prahAra kevo hoya che te darzAve che- (1) arvAcana abhimava, (ra) anyonyAzravRttayA, (3) anyonyajananavRttayA, (4anyomithunavRttaya ema cAra prakAre guNo varte che A traNeya guNonA joDANane samajAvavA mATe dIpakanuM udA. Ape che. dIpakamAM jema vATa, tela ane jayota parasparathI bhinna che, virodhI che. tema chatAM prakAzanI kriyAmAM teo eka sAthe joDAIne kArya kare che. tema ahA guNo paraspara virodhI svarUpa dharAvatA hovA chatAM paraspara saMkalita thaIne kArya kare che. (4) mukti mAMgyazAstra jJAna prApta thatAM mukita thAya che tema jaNAve che. A madina dava-mukina ane vide mukti che. jIvanmukti; jJAna prApta thatAM mokSa prApta thAya che. paraMtu prArabdha karma mAMgavAi jAya tyAM sudhI A zarIra che che. jema kumArano cAka aMta sudhI pharato rahe che. A avasthA niSkAma avasthA dava che. jene gItA sthitaprajJa sthiti kahe che. For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir videhamukti H prArabdhakarma bhogavAi jatAM zarIra chUTI jAya che ane punarAvRtti thatI nathI. te videha mukita che. ("mosamAM carcA che, tethI punarAvartana karela nathI.) (5) Izvara : zarUAtamAM sAMkhya nirIzvaravAdI hatuM. paraMtu pAchaLathI temAM IzvaranI saMkalpanA karavAmAM AvI che ane tenAM svarUpanI spaSTatA karelI che. sAMkhyamata Izvarane jagatanA upAdAna kArasa tarIke svIkArato nathI, paraMtu tene sRSTi racanAnA nimitta kAraNa tarIke svIkAre che. tethI ja saMkhyasutramAM kahyuM che ke- "pariNAma na hovA chatAM paravaza hovAne kAraNe teno jagata sAthe saMbaMdha che." dhogacUDA. upa.mAM Izvara, OM svarUpa parabrahma jyotirUpa parAzaktine utpanna karI ane temAMthI sRSTinI utpatti thaI. je IzvaravAdano nirdeza kare che. (6) jJAna mImAMsA: "sAMkhyanA mate ApaNuM jJAna phakata vastuonuM vaicArika citra athavA pratyayAtmaka bimba svarUpa che. bAhya vastuo vAstavika che, paraMtu eNndriya ya viSaya ane mAnasika biba, jenAM Avana-- pratyAvartanane ja jJAna kahe che, te paNa vAstavika ane dravyAtmaka che. kAraNa ke te paNa bAhya vastuonI samAna sva5taH sImita che. eNndrivajJAnanI jema bilba Ave che ane jAya che. te bAhya vastuonuM pratirUpa athavA citra hoya che....AmAnasika bimba caitanyanA gavarUpamAM bhAsita thatuM nathI, caitanyanAM vibhinna siddhAnta hotA nathI, paraMtu saMpUrNa caitanyakSetra eka ja vyaktinI anumatinA rUpamAM paribhASita karavAmAM Ave che ? (7) bhAvanA: "bhAvanAnuM svarUpa mahatvapUrNa che. ApaNA vicAro ja ApaNI bhAvanA vyakta kare che. koIpaNa kAryanA uddabhava prathamakSaNe avikasita saMvedanonA rUpamAM nirmita thAya che, te ApaNane eka bimbanA rUpamAM nahIM paraMtu eka jhaTakAnA rUpamAM pratIta thAya che. ApaNane evo anubhava thAya che ke A eka bhAvanAtmaka piDa nahIM, paraMtu eka bimba che. ApaNA dainika jIvanamAM paNa jJAnAtmaka vyApAranuM janmadAtA pUrvavartI tava phakta mAvAtmaka ja hoya che. aha0 For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir IzvarakRSNa" tethI ja "bhAvasarga"nI rajUAta kare che ane A bhAva dvArA ja baddha puruSa eka dehamAMthI bIjA dehamAM gati kare che. punarjanmamAM vizeSa carcA che.) maitrA. paNa manuSyanAM baMdhana ane mokSane mATe 'manane kAraNe mAne che. arthAtumananAM jevA bhAva tevI gati. upa For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pra'2-4 sAmaveda, upaniSadomAM pratipAdita tattvajJAna Rive - 4.1 maMtyanoMdha: (1) sAMkhyayogoM sthAbAlAH, pravadanti na pADatAH / ekamapyAsthitaH samyagubhyoyi-dase phalam // -gAMtA 5.4 (2) mA na. 6.. REATEti ti 5.37-38 (3) *26, nAsadIya sUkata (4) matA na. 6., M. 1. li. 5. 38 (5) asti khalvanyaparo bhUtAtmA''khyo tamyAnuphAbhibhUyamAnaH paribhUpatIti / / - maitrAyaNI upa. 3.2 (6) DaoN. dAsaguptA, I. da. kA ita. pR. 217 (7) mUlaprakRtivikRtimahAdAdyAH prakRtivikRtayaH sapta / SoDazakastu vikaro na prakRti viRtiH puruSaH // -- sArakhyakArikA "3" (8) mA prasUtaM kApilaM....... - maithI upa. 2.4 (1) puraSArthajJAnamidaM gRhma paramapiNA samAkhyAtam / - sAntyakArikA 62" (10) tasmin puruSAzcaturdaza jAyanta.... saMvatsarAdhijAyante / / - maho. 1.1-6 (11) satvarajastamamA sAmyAvasthA prakRtiH, prakRtermahAnpahato'haMkAro'haMkArAtpaktanmAtrANyuzyAmandriya, tanmAtrayaH sthUlabhUtAni, purUpa iti paMcaviMzatirgaNaH // - sArakhyasUtra 1.61 / / For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (12) tasmAcca viSAsAtsiddha sAkSitavamasya puruSasya / kaivalya mAdhyastha draSTatvamakartubhAvazca / - sAMkhyakArikA 19 niguMNAdizrutivirodhazceti / / - sAkhyasUtra - 1.54 (13) OM nityaM zuddha buddhaM nirvakalpa......puruSA vizcatejaprAjJatpAnazceti / vizvo hi.....sarvasAkSItyattaH paraH // -- yogacUDAmaNi upa. 72 (14) ....tacca kArya prakRtivirupaM prakRterasadRzam // - sAgthyakArikA (15) zrImad bhAgavat-ekAdaza staMbha....... (36) avikalpo daivastairyagyonkandha paJcazvA bhavati / mAnavazrdhekavidhaH samAsato bhautika sargaH // - sAMkhyakArikA 53 devAdiprabhedA / - sAMkhyasUtra 3.46 (17) pUrvo:pannamasakta niyataM padAdisUkSmaparyantam / saMsarati nirupabhoga bhAvarakSiAsita liGgam / / - svakhyakArikA 40 pUrvotpattestatkAryatvaM bhogAdekasya nNtrsy| saptadazaikaM liGgam // vyaktibhaMdaH karmavizaMpAt // - sArakhyasUtra-8.1.15 (58) sUkSmazarINi saptadazAvayabAni liGgazarIrANi / avayavAstu jJAnendriyapaJcakaM buddhipanasI karmendriyapaJcakaM vAyupaJcaka ti / .../ - zrI sadAnaMda vedAntasAra - 17. pR. 42 saMpAdaka : pri. Da. sI. ela. zAstrI Adi For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) yaM vA'pi smaranbhAva, tyajatyanle kalevaram / taMtamevaiti kaunleya. sadA taddhAvabhAvitaH / / - gItA a. 8.6 (20) sAkSpayAttadanupalabidhA'bhAvAt kAryatastadupalabdheH / mahRdAdi tazca kArya prakatisarupaM tirupaM ca / / -sAMkhyakArikA (21) asadakarapAdupAdAnagrahaNAt sarvasambhavAbhAvAt / zaktasya zakyakaraNAta kAraNa bhAvAca satkArtham // -- sAMkhyakArikA (22) tamo vA idamekamAsa tat pazcAt....sarvabhUtAnAmadhipati--bhUvatpasAvAtmAntabIra vAntabehizva ! -- maitrAyAsI upa. 4.6 (23) .....sanmUlA saumya imAH sarvAH prajAH / samAnyavanAH satyapratiSThA: 3 -cha.. uga, 6.8.4 (24) mahetA na. 6., M.H. ti. pR. 41 (25) doSANAM ca guNAnAM ca prazalA vibhAgataH / kacadarthapabhipretya sA saMkhyetyupadhAryatAm // - mahAbhArata (25) prophesara rAmamUrti zarmA - advaita vedAnta iti. tathA siddhAnta pR. 14 (27) taMha vAzyamAnA'bhyuvAca - bho bho prajApate tvamavyaktAdutpanno'si vyaktaM. te kRtyamiti / kiparaktaM yAmAdahamAsidham / kiM tadyavktaM yanma kRtyamiti / sA'bravIdabijeyaM hi tatsaumya lejaH / vadAvajeyaM tadavyaktam // -- avyaktA. 1.48-485 (28) athApazyadRcamAnuSTubhI.....namonama iti // - adhyApako. du. 48.2 (24) jananamaraNakaraNAnA pratiniyamAdayugapatpravRtte ca / puruyabahutvaM siddha muNyaviparyayA caiva // -- sArakhyakArikA hai| 78 For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (28) () DaoN. dAsaguptA, bhA. da. kA itti pR. 225 (30) ....evam viSNu ma vA eSa eka stridhAbhUte'STadhaikAdazabhA dvAdazavA'parimitavA codbhuta nudabhUtAvAdbhUteSu darAMta pratiSThA sarvabhUtAnAmadhipatirvabhUvaMtyasAcAtmAntarbahizcAntahica / / -maitrA, upa. ||4.63 (1) DaoN. dAsaguptA . bhA. da. kA iti pR 226 (32) janmadivyavasthAtaH puruSabahutvam / upAdhibhede'pyekasya nAnAyoga AkAzasyeva baTAdibhiH / upAdhibhidyate tu tadvAn / - sArakhyasUtra 1.41,50, 51 (33) athAnyatrApyuktaH yaH kartA me'ya... bhUtAtpopasaMzliSTatvAt / / - maMtrA. upa. 3.3 (34) na tadasti pRthivyAM vA, divi devapu vA punaH / sattvaM prakRtijairmukta, yadabhiH yAtriMbhirgupaiH / / UdhvaM gacchanti satvasthA. madhyaM tiSThanti rAjamAH / jayanyaguNavRttisthA, adho gacchanti tAmasAH / / ~ gItA 18.40 14.18 UdhvaMsAvavizAlA / khamovizAlA mulanaH : padhyaM rjovishaalaa|| sAMkhyasUtra . 3.48-50 (35) akAro rAjaso rakto brahmA veTana ucyate / ukAra: sAvikaH zuklo dhiSNurityabhidhIyate / / pakArastApasa: kRSNo ghudrazcati tathAcyate / praNayAtprabhavo brahmA praNavAtprabhavo hariH // - goDA . 1. 75.76 (3) satvaM laghu prakAzakamiSTamupaSTambhakaM cala ca rajaH 3 guruvaraNakameva tamaH pradIpavaccArthato vRttiH / / - sAMkhyakArikA 3 78 For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (37) DaoN. vasaMta parIma, saya 5. 108-508 (38) hindra desAI, ny.2|| 1, 40 (38) DaoN. dAsaguptA - bhA. da. kA iti. pR. 226 (40) DaoN. dAsaguptA - bhA. da. kA iti. pR. 221 (41) pUrvotpannamasaktaM nigrataM mahadAdisUkSmaparyantam / saMsarati nirupabho bhAvaradhivAsita liGgam // -- sAMkhyakArikA 40 (12) manazva manuSyANAM kAraNa bandhayokSayoH / / -- maho, 4.11. - 80 For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. soMga - 4.2 vyAkaraNa zAstramAM cun samAdhI vAyugar yone e be dhAtuo yoganAM arthamAM prApta thAya che. 'yuniph vorna' dhAtu milana, saMyoga, joDavuM e arthamAM tathA yughna samAE' e dhAtu samAdhinA arthamAM levAmAM Ave che. yoganA saMdarbhamAM "yun samA~" dhAtu kharekhara sArthaka ane yogya pratIta thAya che. kAraNa ke yoga adhyAtma zAstra che. tenuM mukhya dhyeya samAdhi ja che. tattvavaizAradIkAra yoga zabdanI vyutpatti A dhAtuthI utpanna thayelI mAne che.' bhASyakAra vyAsa paNa "comna#marSi' kahIne A dhAtuthI ja yoga zabdanI vyutpatti mAne che. samAdhi zabda ja svarUpAvAnano dhotaka che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'yukhin yone' dhAtuno artha jIvAtmA-paramAtma, bannenI apratyakSAnubhUti ja milana athavA ekaya che. te ja yogya che. advaitavAdIonA matAnusAra jIva paramAtmAmAM lIna thaI jAya che, te A bAbatanuM aa parya nathI. T cittavRttionA nirodhane yoga kahe che. yonvittavRtti nirodhaH" vyAkhyAne vistRta rIte samajAvI; zrI bhANadeva yoga eTale "cittanI vRttionuM zAMti thaI javuM - rokAI javuM." ema sAdhyalakSI--sAdhanalakSI banne A vyAkhyAmAM AvI jAya che. tema jaNAvI, yoga eTale cittanI vRttimukta avasthA." A yoganI sAdhyalakSI vyAkhyA che; ane "yoga eTale cittanI vRttimukta avasthA sudhI pahoMcADanAra sAdhana mArganI A sAdhanalakSI vyAkhyA che. yoga eTale potAnI pUrNatA meLavavA mATe vyasthita prayatna karavo te. e prayatna karavAnI zakayatA jIvanamAM potAnAmAM rahela ja che tene bahAra lAvavAthI te saphaLa thAya che. e pramANe manuSyanA vyaktittvane virAT, vizva ane parAtpara saccidAnaMda joDe eka karavuM ene ja yoga kahevAmAM Ave che. "dareka manuSyanAM prakRtigata rIte te bAbata hoya ja che, tene bahAra lAvavAno prayatna kara.nI jarUra 3 ane te prayatna eTale ja poga." tethI ja zrI svAmI vivekAnaMda kahe che keH "yoga eTale potAnA AtmAna vikAsa beMka jIMdagImAM athavA thoDA varSomAM karI levo tema maitrA, upa.mAM prANa, mana ane indriyonuM eka thaI javuM, ekAgnAvasthA prApta thavI, bAhya viSayomAMthI vimukha thaIne indriyonuM manamAM ane mananuM AtmAmAM joDAI javuM, prANanuM nizcala thavuM te 81 For Private And Personal Use Only ' Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga che. yoga eTale joDAvuM te, manuSyanuM prabhu sAthe joDAvuM tenuM nAma yoga. zarIra, prANa, mana, hRdaya, jJAna zakti vagere koIpaNa karaNa dvArA e yoga thaI zake. 'yoga' zabdano artha taiyArI upAya, dhyAna, saMgati ane yuktinA arthamAM thAya che. zrI bhANadeva amarakozanI A vyAkhyAnI spaSTatA karatAM jaNAve che ke- "taiyArI(adhyAtmanI taiyArI); AdhyAtmika vikAsano upAya, dhyAna, saMgati(saMvAditA) ane AdhyAtmika vikAsanI yukti, Ama A vyAkhyA pramANe zarIra, prANa, mana ane buddhithI AdhyAtmika vikAsa mATe je kaMI karavAmAM Ave tene yoga kahe che tethI yoganI vyApaka vyAkhyA karatAM zrI bhANadeva lakhe che ke "yoga eTale parama satyanI prApti mATenI sAdhana paddhati." athavA "Atma darzana, vijJAna ane kaLA."" gItAmAM karmonI kuzaLatAne yoga kahela che. karma baMdhana na lAge te rIte karma karavAM te karmamAM kuzaLatA kahevAya che. niSkAmabhAve karela karmathI baMdhana lAgatuM nathI; pariNAma svarUpe te karma punarjanmanuM kAraNa banatuM nathI. karmomAM kuzaLatAno artha vazIkaraNa, jadu, indrajAla, mAraNa, uccATana vagere vidyA nagho.13 "yoga eTale bhagavAna sAthe milana - bhagavAna sAthe ekatA e ekatA vizvathI paraMparAparamAM, virATsa ke vyaktimAM potAnAmAM thAya, yA to ApaNA paganI jema ekI sAthe traNe prakAranI ekatA paNa hoya. bIjI rIte kahIe to yoga eTale evI cetanAnI prApti ke jethI mAnava potAnI zudra ahaMtA, viktika mana, aMgata prANa tathA zarIra vagerethI maryAdita thayA vinA, parama puruSottama joDe, vA to viza cetanA joDe ke pachI, potAnI aMdara rahelI koI gahana AMtaracetanA pratye ekatA anubhavI zake, tethI te parama satyarUpane oLakhato thAya che.' yoganuM mahattva: yo adabhUta ane camatkArika nadhI, jevI rIte yaMtramAM vIjaLI adha varALa zakti aMko karIne kArya kare che, tema zarIramAM rahelI prAkRtika zaktine kendrita karI nizcita dizA tarapha vALI Icchita kAryasiddhi mATe prerita karavI te yoga che. A lo vAstavika che ane anubhavI zakAya che, joI zakAya che, A yogamAM jIvana kRtrima na banI jAya tenuM dhyAna rAkhavAnuM che. yoga mATe saMsAra zeDavAnI jarUra nathI, para janaka vagerenI jema moha choDI- Aktio tyajIe to jaMgalamAM ke ekAMtamAM javAnI jarUra nathI. jIvanamAM kayAreka tyAganI jarUra paDe, ekotanI jarUra paDe to thoDA samaya mATe yogya che. paraMtu haMmezane mATe saMsAra tyAganI nahIM. kAraNa ke manuSya potAnAM AMtara jIvana pratye daSTi karI pUrNa jIvana For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org yoga' ja che tema samajI zake che. tethI ja maharSi araviMda yuganA hetu viSe jaNAvatAM kahe che ke "yoganA anubhavo atyaMta AkarSaka hoya che, zarIra, prANa, mana vigereno tyAga karyA vinA vizvamAM prabhuno sAkSAtkAra thAya ane vijJAna prApta karI jIvanamAM teo AvirbhAva thAya e yogano hetu che.' pe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga siddha karavA mATe jJAna ane prema banne jarUrI che. ekalo prema Apattijanaka banI zake che, jJAna vagarano prema mahAzakti che paraMtu sAthe--sAthe Thokara paNa khavaDAve che. jJAnanA vikAsane ane ghaNIvAra AtmasAkSAtkarane roke che. paraMtu je prema jJAnamaya hoya te ApaNane dorI jAya che, te anaMta tathA nirapekSa yogano sAkSAtkAra karAve che. Avo jJAnamaya divyaprema karmomAM visaMvAdI banato nathI; paraMtu khAnaMdasabhara potAnI jAtano karmamAM AvirbhAvakare che. tethI ja gItAmAM kahyuM che ke- "mArA caitanyanA samagra vistAra ane tathA mahimAnuM, mArA svarUpanAM maulika tattvonuM jJAna bhakti vaDe mAnava meLavI zake che ane jyAre te tattvataH maLe jANe che tyAre te mArAmAM praveza kare che." yoganI paddhatio : dhyAnayoga, rAjayoga, aSTAMgayoLa, karmayoga, sAMkhyayoga, praNavo, kahayoga, vagere aneka yoga paddhatio che. paraMtu dareka paddhatio ekabajAnI sahAyaka che, alaga-alaga nahIM. badhI paddhationo eka ja uddeza che-- "paramatattvanI prApti.9 sAmavedanA jAbAla darzana ane yogacUDA. upa. ekabIjAnA pUraka che. bannemAM yoga viSayaka bAbato che; paraMtu jA. da. upa.mAM yama-niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna samAdhi e ATha aMgAMnI rajUAta che; jyAre A ATha aMgonI siddhi bAda nADIzodhana, mudrAcAlana. kuMDalinI jAgaraNAdi bAbata yogacUDAmaNi upa.mAM che. mahAparvAMgI dattAtreya sAMkRtine aSTAMga yoganA ATha aMga jaNAvatAM kahe che ke- (1) dhama, (2) niyama, (3) Asana, (4) prANAyAma, (pa) pratyAhAra, (6) dhyAna, (7) dhAraNA, (8) samAdhika jayAre cogacUDA." upa.mAM Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi ema 19 aMga darzAvela che. maitrA. upa. yogacUDA. karatA tarka e aMga gaNAve che, Asanano ullekha nathI. AsanathI roga nAza, prANAyAmathI pAponAM kSaya, mananAM vikAra pratyAhArathI dUra thAya che, dhAraNAthI manamAM dhairya Ave che, samAdhithI adbhuta caitanyanI prApti thAya che. A pramANe yoganA vividha aMgothI zubha-azubha karmono nArA thAya che ane mokSanI prApti thAya che." 3 For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org (1) cama : -- hiMsA vagere niSiddha karmothI sAdhakane ke che mATe ahiMsA vagere yama kahevAya che. A (1) satya, (2) ahiMsA, (3) asteya, (4) davA, (5) Arjava (RjutA) (6) brahmacarya, (3) kSamA (8) vRti(dhIraja), (9) parimita AhAra, (10) bAhya-AMtarika pavitratA e yamanA dasa prakAra che. yoga sUtrakAraahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha ema pAMca yama darzAve che. jA. da. upa. aparigraha"ne niyamamAM samAve che ane "saMtoSa ema nAma Ape che. samayathI abAdhita evA A sArvabhauma mahAvrato che." tema jaNAvI tenuM pAlana sAdhaka mATe atyaMta Avazyaka che tema jaNAve che. (1) satyaH netra vagere dvArA joyela, sAMbhaLela, suMdhela athavA anubhava dvArA jANela viSayane vANI dvArA vyakata karavo te satya che. vAstavamAM to paramAtmA satya svarUpa che, tenAthI bhinna anya koI satya nathI. chala, brAnti, pratipattibandhatvathI rahita vANI temaja koIpaNa prANIne mATe ghAtaka na bananArI vANI ja satya che. zrI bhANadeva satya bAbate jaNAve che ke-"satyano artha mAtra sthULa bhASaNa ja nathI paNa eno bahu UMDo artha che. vicAraNA, AcaraNa, mAyaNa ane hetumAM satyanuM saMniSThAthI pAlana Avazyaka che. atizayokti, daMbha, cAlAkI, vikRta rajUAta A badhuM ja asatyAcaraNa che. vANI, vicAra ane vartanamAM ekatA paNa satyAcaraNanuM anivArya aMga che. satyane mAtra enA bAhyarUpathI jana jotAM enI pAchaLanI bhAvanA paNa lakSyamAM levI joIe." " satyathI ja 'brahmanI prApti thAya che. satyakAma jAbAla satya bole che pariNAma svarUpe guru-ziSya svarUpe svIkAre che ane tene brahma prApti thAya che. satyanuM vaghArtha pAlana karavAthI vANI amoghAbhAvane pAme che. eTale ke te puruSa vacanasiddhine pAme che, te cittanI zuddhi thavAthI yogAbhyAsamAM te sAdhakano adhikAra vRddhi pAme che. A aMDako. paNa satyano ja vijaya thAya che tema jaNAvI, te dvArA ja AtmAnI prApti thAya che tema jaNAve che. * (2) ahiMsA: zrI jA, da. upa.mAM vedokatavidhi sivAya mana, vANI ane zarIra dvArA koIne herAna karavA ke tenAM 84 For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prANane dehamAMthI alaga karavA te hiMsA che, tenAthI bhinna koI hiMsA nathI. sAtho sAtha evo bhAva rAkhavo ke AtmA sarvatra vyApta che ane zastra vagere dvArA chedI zakAya tema nathI te paNa ahiMsA kahevAya che." kRtA(pote karelI) kArita karo ema kahI bIjAnI pAse karAvelI) ane anumoditA(sAruM karyuM ema kahI anumodana karelI) ema traNa prakAranI hiMsA jaNAvI, tenAM anaMta bhedo pUgurdeva jaNAve che.? ahiMsA siddha thatAM hRdayamAM rahela vairabuddhinAza pAmI jAya che, tenI najIkamAM rahenArAM paraspara vairavALA prANIo paNa potAnA varanuM vismaraNa kare che, ne sAdhakano cittanI nirmalAvaDe yogamAM adhikAra utpanna thAya che. ahIM yajJa mATe karavAmAM AvatI hiMsA mAnya che tema jaNAvela che, paraMtu dhogazAstramAM pataMjaliekRta-kArita ane anumodita hiMsa yogAbhyAsI manuSyae na karavI joIe tema jaNAvela che. manusmRti paNa A ja bAbata kahe che. temAM thazIya hiMsAno paNa niSedha che. tethI jA. da. upa.nuM uparanuM vAkya "pakSIya hiMsA sivAya" e A upa. yajJamAM hiMsA vizeSa pracalita haze te samaye A upa.nI racanA thaI haze tevuM darzAve che ke je samaye vevAkyonuM arthaghaTana yajJamAM hiMsAne anumodana ApatuM hatuM, paraMtu Adhunika samaye maharSi dayAnaMda sarasvatIe vedo upara bhASya racI yajJamAM hiMsA vajarya che ema khUba spaSTa rIte siddha karela che. " (3) astaya (aparigraha) : bIjAnAM dhana, aizvarya, maNi, muktA, ratna, suvarNa vagere koIpaNa nAnI-moTI vastu upara mana lalacAvavuM nahIM te asteyaM che. saMsAranA badhAM ja vyavahAromAM anAtma-buddhi rAkhIne AtmAthI bhinna mAnavuM tene paNa jJAnI puruSoe asteya kahela che. asteya mATeno bIjo zabda aparigraha che, jeno artha che, cAre bAjuethI bhoga-upabhoganAM sAdhano grahaNa na karavA. eTaluM ja nahIM, bIjAnAM sAdhano na levA ke IcchA paNa na karavI temaja potAnI zaktithI ke tapathI prApta thatAM hoya to tene paNa grahaNa na karavA te aparigraha che. tethI ja naciketA mane jaNAve che ke- ''A parve baMdhanakAraka ane nAzavaMta che tethI mAre jAtAM nathI. 8 zrI bhANadevane mate mAtra dhana ja nahIM adhikAra, vicAro, yaza, mAna vagerene paNa asteya lAgu paDe che. asteyavrata pAlananuM phaLa jaNAvatAM pataMjali kahe che... "asteyamAM pratiSThita thavAthI sarva ratno 85 For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org upalabdha thAya che. ahIM ratno eTale sAmAnya ratno nahIM paraMtu potAnI aMdara rahelA sAcA khajAnAnI jANa thAya che ? (4) dayA ? badhA ja jIvone potAnA samAna mAnavA ane mana, vANI ane deha dvArA tenA tarapha AtmIya bhAva rAkhavo te dayA che." (5) Arjava (junA) : zatru, mitra, putra, strI tathA potAnA AtmAmAM paNa samAna bhAva rAkhavo te Arjava mAnavAmAM Ave che. ahaMpaNAno tyAga karI sarva bhUtaprati mana, vANI ane zarIre karIne namratA tathA saraLatA rAkhavI e Arjava che."* sarva prANIo para anukaMpA rAkhavI e sarva mANasono sAmAnya dharma che, mATe mokSa sAdhake potAnA rAdhanane bAdha * Ave evI sAmAnya dayA rAkhavI. atyaMta dayA karavArUpa A sAdhananuM anuSThAna karavAthI mukhya sAdhananI nivRttirUpa baMdhana thAya che. jema bharatarAjAne mRganuM baccuM pALavAthI te baMdhanarUpa thayuM hatuM. atyaMta dayAlupaNano tathA atyaMta upekSAno tyAga karI sarvatra samAna rIte vartavAno zrI AcArya bhagavAne paNa bAMdha Apela che. 4 (6) brahmacarya : Atmadarzana mATe brahmacarya Avazyaka che. maharSi vyAsa guplendriyanAM saMmina ja bahmacarya kahe che, jyAre zrI jA. da. upa jaNAve che ke - mana, vANI ane deha dvArA nArI--saMgano parityAga athavA RtukALamAM dharmabuddhithI patnIno saMga karavo te brahmacarya kahevAya che. kAma-krodha vagerene dabAvIne parabrahma paramezvaranA dhyAnamAM mana lagAvI rAkhavuM te paNa brahmacarya che." brahmacarya dvArA ja brahmalokanI prApti thAya che. zrImada bhagavadagItA paNa mo sAdhanA mATe brahmacaryane Avazyaka gaNAve che. " (7) kSamA : zatruo dArA mana, vANI ane deha dvArA pIDA ApavAmAM Ave tema chatAM citta, buddhimAM jarA paNa lobha utpana na thavA devA te kSamA che." For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apakAra karanAra para vera vALavAnI vRtti na upajavAdevI te kSamA kahevAya che. tethI ja nItizatakamAM bhatRharie kSamA vIranuM AbhUSaNa kahyuM che. (8) vRti dhIraja) : vedanI anukULatAthI ja mukti prApta thAya che. tevA draDha nizcayane ja jJAnIoe vRti kahela che. "huM AtmA chuM, AtmAthI anya bIjuM kazuM nathI. AvI avicaLa vRttine, vizvAsane sarvazreSTha vRti kahevAmAM Avela che aneka prakAranAvino prApta thavA chatAM paNa potAnA paramArthanAM sAdhanonA abhyAsano parityAga na karavo te dhRti kahevAya che. nItizatakamAM bhatRhari jaNAve che ke "vidananAM bhayane kAraNe sAmAnya puruSo kAryano AraMbha karatAM nathI; madhyamakakSAnAM manuSyovidana AvatA vacce ja kArya choDI de che. jayAre dhIrapuruSe vAraMvAra vidana AvavA chatAM daDha nizcayI banI, dhIrajavAna banIne kAryane tyajatA nathI." (9) parimita AhAra: thoDA pramANamAM sAtvika AhAra levo; temAM udaranA adha bhAgane AhArathI, cothA bhAgane pANIthI ane cothA bhAgane havA mATe khAlI rAkhavo te parimita AhAra kahevAya che." mojanamAM kaDavA, khArA, khATA padArthono tyAga karavo, dUdhano AhAra vizeSarAkhavo, mitAhArI rahevuM te brahmacArI eka varSamAM siddhi pAme che. vizeSamAM teNe snigdha ane madhura AhAra karavo. temaja 14 bhAga khAlI rAkhavo te mitAhAra kahevAya che." deharamA arthe annano khapadhanI jema prasanna manathI joIto AhAra karavo e mitAhAra che." ThaMDA baLI gayelA temaja tamoguNI padArthono yogIe tyAga karavo joIe. gItAnA sattaramAM adhyAyamAM sAttvika AhAranuM mahattva darzAvela che. eTale ja yogIe atizaya jamavuM na joIe; temaja ati upavArA paNa na karavA joIe. tema karanArane yoga siddha thato nathI ane (10) bAhya-AMtarika pavitratAH mATI ane "jaLa kAraNa zarIrane pavitra karavuM te bAhya zauca che, paraMtu huM vizuddha AtmA chuM e bhAva rAkhavo tene jJAnIoe sarvazreSTha zauca kahela che. AtmA atyaMta pavitra che. doDha aMdara-bahAra saMpUrNa apavitra che. tenAM aMtaranuM jJAna thaI jAya pachI kone pavitra karavAnuM rahe? bAhya pavitratA karatA AMtarika pavitratA atyaMta zreSTha che. For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org zauca arthAtu pavitratA; vAMgamAM AMtarika ane bAhya ane pavitratA atyaMta jarUrI che. " sukhI pANImAM maitrInI, du:khI prANImAM karuNAnI, ne puNyavAnamAM muditAnI bhAvanA karI tathA pApInI upekSA karI, athavA manamAM rAgapa dUra karI kiMvA prANAyAma karI, hRdayane pavitra rAkhavuM, athavA neti, dhatine zakhaprakSAlanAdi kriyAthI zarIranI aMdaranA melane dUra karavA e AtyaMtara zauca kahevAya che. zrI bhANadeva citta viSayaka ane zarIra viSayaka ema zaucanA be vibhAga kare che. citta vipakamAM vicAre, lAgaNIo, Avega ane vRttionA zuddhIkaraNano samAveza thAya che. zarIra saMbaMdha zaucamAMbAhya zocamAM snAna vagere jyAre neti, dhati, basti vagere dvArA zarIranA aMdaranA avayavonuM zuddhikaraNa jene tA~ya kahe che. maharSi pataMjalizauca bAbate jaNAve che ke... zarIra apavitra che tethI tenA tarapha juguptA upajAvI, potAnA zarIrano moha temaja anyanAM zarIrane sparzavAnI IcchA thI nathI ane yogamArge AgaLa vadhI zakAya che. dareka vastune brahmathI abhina jevI te jJAna che, manane nirviSaya karavuM te ja paramAtmAnuM dhyAna che. manomalanA nAzane ja dhyAna kahe che ane indriyanigraha e ja zauca che. (2) niyama :* janmanA hetubhUta kAryadharmathI nivRta karIne mokSanA hetubhUta niSkAmadharmamAM preraNA karanAra tapa vagerene niyama kahe che." (1) tapa, (2) saMtopa, (3) dAna, (4) AstitA, (pa) lajjA, (s) mati, (7) japa, (8) vrata, (9) Izvara pUjA ane (10) siddhAMta zravaNa karavuM e dasa niyamo che. yoga sUkAra" zauca, saMtApa, tapa, svAdhyAya ane Izvara praNidhAna e pAMcane niyama gaNAve che. jayAre jA. da. upa.mAM zaucane yamamAM gaNAvela che. (1) tapa: vedamAM varNita kaccha ane cAndrAyaNa vagere vrato dvArA dehane kSINa karavo te tapa che. mokSanuM svarUpa ane AtmAne prApta saMsAra-baMdhananA vicArane ja jJAnIjano tapa kahe che. kaccha cAyaNa vagere nAnI bAbatamAM DaoN. vedalaMkAra jaNAve che ke - "vaMdamAM koI jagyAe 88 For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A prakAranA tapanI vAta karavAmAM AvI nathI. tema yogasUtramAM paNa nathI, paraMtu manusmRtimAM teno ullekha che." tapano artha vyAsajIe dvandone sahana karavA ema darzAvela che. teoe bhUkha, tarasa vagere tapa zarIra tathA manane ati kaSTa prApta na thAya eTalI mAtrAmAM ja karavA joIe tema kriyAyoganI spaSTatA karatAM jaNAvela che. kavi kulaguru kAlidAsa paNa zarIrane ja dharmanuM sAdhana gaNI zarIrane ati kaSTa na thAya tevI rIte brahmacArI rUpe rahelAM zIvajI dvArA pArvatIne kahe che - "saMyamI jIvananA bhAgarUpe ane vizeSa saMjogomAM AvI paDe te kaSTa svasthatAthI sahana karavA te tapa che ane svIkArya che. paNa potAnA zarIra-manane akAraNa ane vivekavinA kaSTo ApavAM te tapanuM sAtvika svarUpa nathI ane tethI tyAjya che." ema zrI bhANadeva jaNAve che. "mAnasika, vANI ane zArIrika ema traNa prakAranA tapa zrI gurUdeva jaNAve che. cittanI svasthatA, niSkapaTatA vagere mAnasika tapa che, sAMbhaLanArane bhaya na thAya tevuM satya. priya, maMtrajapa, vedAbhyAsanuM vyasana vagere vANInuM tapa che, jyAre deva, guru (brahmavidyAno bodha karanAra) brAhmaNane tattvavettAnuM pUjana, bAhyAbhaMtaranI pavitratA, saraLatA ane ahiMsA e zArIrika tapa che - niSkAmabhAve A tapa karavAmAM Ave to te sAtvika kahevAya che. A ja bAbata zrI sad bhagavadagaDatA paNa kahe che. yogasUtramAM paNa tapa AcaraNathI azuddhino kSaya thAya che tema jaNAvyuM che. tethI zarIra ane indriyanI daDhatA thAya che ane yogAbhyAsamAM AgaLa vadhI zakAya che. maMtrAyaNI upa. tapa ane brahmacaryane khUba ja uttama guNavAna gaNAve che, temaja zreSTha zaktinA stotra mAne che. muDako, paNa satya AcaraNa ane tapa dvArA ja samyakajJAna meLavI zakAya che tema kahe che. indra-virocana, saphAma, upakosala vagere tapa dvArA ja vidyA prApta kare che. keno. paNa tapa, dama ane karmamAM ja vedonI pratiSThA che tema jaNAvI tapa vagere A brAhmI vidyAnA AdhAra che, tathA satya tenuM AcaraNa che. arthAt tapa ane satya AcaraNa dvArA ja A brAdhI vidhAne prApta karI zakAya che. (ra) saMtoSa % Izvara IcchAthI je koI prApta thAya temAM ja saMtoSa ane prasannatA rahe tene jJAnIjano saMtApa kahe 89 For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org che. eTaluM ja nahIM sarvatra anAsakta rahIne brahmAdi devaloka sudhInA sukhomAM virakita thai jAya tyAre paNa mana pradAna rahe te zreSTha saMtoSa che. A saMtoSathI ja utkRSTa sukhanI prApti thAya che." (3) dAna : 2 dhana vagere Avazyaka vastuo muzkelImAM Avela naMdA puskAne athavA zreSTha AvaraNavALA ApavAmAM Ave te dAna che. zrImad bhagavadgItA paNa tAmasika rAjasika ane sAtvika dAna vize jaNAvI; sAttvika dAna zreSTha che tema kahe che. "" dvArA prajApatie manuSyone dAna karavAno ja upadeza karela che. nyAyapUrvaka ekatra karelA dhanamAMthI potAnI zakita pramANe dhanane vidhipUrvaka zraddhAvaDe satpAtrane ApavuM e dAna kahevAya che. annadAna, dhanadAna, gaudAna, vastradAna, suvarNa vagere dAna vize zAstramAM kahevAmAM AvyuM che. temAM annadAna sarvazreSTha che. (4) AstiktA : veda ane smRtimAM kahela dharmamAM daDha vizvAsa hovo te AstiktA kahevAya che. zAstrokta dhamadhamaviSe, tenA phalaviSe tathA paramezvaranA astitva viSe je daDha vizvAsa te Astikya che. (pa) lajjA:* vaidika ane laukika mArgomAM mAnavAmAM AvelAM kutsita kamone karavAmAM je svabhAvagata saMca thAya che te ja lA che. () mati : gajano dvArA anumati ApavAchatAM veda-viruddha mArgano AdhAra levo ane vedokata upadezamAM pUrNa zraddhA rAkhavI te ja mati che. zraddhA atyaMta mahattvanI che. azraddhA vaDe karavAmAM AvelA homa, dAna vagere kama A loka tathA paralokamAM phaLa ApanArAM banatAM nathI. For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aneka prakAranAM sAMsArika sukhamaya padArthomAM tathA svagadikanA daivI vaibhavomAM je buddhi na lobhAya te paNa mati kahevAya che (7) japaH vedokta prakArathI maMtronuM vAraMvAra uccAraNa karavajApa karavo tene japa kahevAmAM Ave che. vedonI samAna ja dharmazAstra, purANa, ItihAsa ane kalpa-sUAdimAM mana satata lAgeluM rahevuM tene paNa japa kahevAmAM Ave che. japanA vAcika ane mAnasika evA be bheda che. vAcika japanA paNa "u" ane "upAMzu ema be upa-bheda che, teja rIte mAnasika japanA paNa mana ane dhyAna' ema be upabheda che. ucca svarathI karavAmAM Avela japa karatAM upAMzu japa hajAra gaNA zreSTha kahevAmAM Avela che. upAMzu japa karatAM mAnasika japa hajAra gaNA zreSTha mAnavAmAM Avela che. maMtrane cAMDAla vagere nIca vyaktio dvArA sAMbhaLI levAmAM Ave to maMtra phalahIna banI jAya che. potAnA sarue upadeza karela maMtranuM smaraNa karavuM te japa kahevAya che. vedokta maMtranA kRSi, chaMda ane devatA smaraNamAM rAkhavA, maMtrano artha jANyA vagara karelA, japanI siddhi joIe tevI thatI nathI; artha ane bhAta jANelo maMtra ja Icchita siddhi Ape che. te dareka yajJa karatAM japayajJa vizeSa zreSTha che, tethI ja potAnI bhUnimAM bhagavAna vakTomAM japayajJa huM chuM tema jaNAve che. dara (8) prata: kRrUcAndrAyaNAdi vrata. drata parokSa rIte tapa ja che. jemAM tapa karI, daDha banAvI dyogane anukULa banAvavAmAM Ave che. (9) Izvara pUjA : asatya bhASaNa vagere doSothI dUra rahevuM, rAga vagere vikArothI mukana rahetu hadaya tathA hiMsA vagere krUratAthI rahita karma ja Izvara pUjana 5 che. kahocara De athavA mAnasika upacAra dvArA je pUjA karavAmAM Ave temAM yoga sAdhake premati dvArA gadakaMThavALA tathA romAMcita thaI javuM joIe. ne ema thAya tyAre ja te vAstavika For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUjana karyuM gaNAya. bhAva vagara ghaNA upacArothI paramAtmAnuM pUjana karavAmAM Ave tenA karatA bhAva dvArA manarUpI kamaLa ja paramAtmA arpaNa karavAmAM Ave te zreSTha che. gItAmAM paNa bhagavAne pUjanamAM bhAvane mahattva Apela che. (10) siddhAnta zravaNa A AtmA satya, jJAnarUpa, sarvotkRSTa, nitya, ananta ane aMtaryAmI che. A siddhAMtanuM vAraMvAra zravaNa karI tene anukULa vizvAsa karavo te siddhAMta zravaNa che. siddhAMta zravaNa eTale svAdhyAya, vyArAbhASyamAM teno artha mokSa viSayaka zAstronuM adhyayana ane japa darzAvela che potAnAM AMtarika adhyayanane paNa svAdhyAya(sva-adhyayana) kahe che. aMtarmukha thaIne potAnAM cittamAM tathA temAM rahelAM vicAranAM adhyayanane paNa svAdhyAya kahevAya che. stra (3) Asana : zarIranI je sthitithI zarIra sthira rahe ane manane sukha prApta thAya te sthiti Asana kahevAya che. yogakalAmAM nipuNa evA zrI AdinAthe (mahezvare) corAzI lAkha jAtanAM Asano kahyAM che, ema yogIo kahe che. zrI jA. da. upara nava Asano darzAve che. dhyAna biMdUpaniSaddamALa jeTalI jIva jAtio che teTalAM Asano hoya che, tema kahyuM che. yogadarzanamAM sukha ane sthiratApUrvaka besavAne Asana kahevAmAM Ave che. A Asana prayatnanI zithilatA tathA AkAza vagerenI anAtAmAM citta lagAvavAthI siddha thAya che. 101 - yogasUtranI A vyAkhyAne samajAvatAM zrI bhANadeva lakhe che ke, AsananA samyaka abhyAsa dvArA sAdhaka e avasthAe pahoMce che jyAM lAMbA samaya sudhI kaSTa ke zrama vinA baMsI zake che. A siddhi sudhI pahoMcavAnA be upAya uparokata sUtramAM ApyAM che. (1 vagara prayatna(prayatna zaithilve) AsanamAM besavAno abhyAsa (2) anaMta sanApatti eTale ke cittane zarIra parathI haTAvIne AkAza jevI anaMta vastu para lagAvavuM. AsananA abhyAsathI zarIramAM je caMcaLatA ane asthiratA hoya che te dUra thaI jAya che. zarIramAM je asthiratA ane caMcaLatA thAya che te zarIramAM vizva zaktino saMcAra thAya che tene jIravavAnuM baLa tenAmAM nathI hotuM, tethI te zaktinirarthaka kriyAo dvArA vahI jAya che. AnAthI nirarthaka vyaya For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aTakI jAya che. zarIrane asAdhAraNa taMdurastI, zakti ane sthiti sthApakatA prApta thAya che. temaja prakRtinI sAmAnya zArIrika pharajo upara paNa haThayogI kAbu meLavI zake che. (1) svastika, (2) gomukha, (3) padmAsana, (4) vIra, (5) siMha, (6) madrAsana, (7) mukata, (8) mayUra ane (9) sukhAsana. ahajA, da, upa.mAM darzAvela nava Asanono parizya ApavAno upakrama rAkhela che. je yogAbhyAsanA prAraMbhamAM vizeSa upayogI ane saraLa che. (1) svastika AsanaH banne paganAM phaNAne sAthaLa ane piMDInI vaccamAM yogya rIte rAkhI, kaMTha mastaka ane dehane samAna rekhAmAM rAkhavA te svastika Asana kahevAya che. nitya abhyAsa karavAthI A Asana siddha thAya A Asana susAdhya hovAthI japa vageremAM upayogI che. te zarIranuM Arogya jALavanAra che.106 zrI bhANadeva A Asana saraLa rIte samajAvatA jaNAve che ke sarva prathama Asana para lAMbA paga karI beso, pachI DAbA pagane DhIMcaNathI vALI eDI jamaNA sAthaLanA mULa sAthe gAMTharyA. jemAM DAbA paganuM taLiyuM jamaNA sAthaLa sAthe joDAyeluM raheze. tyArabAda jamaNA pagane DhIMcaNathI vALIne te ja pramANe DAbA sAthaLanA mULa pAse goThavo. DAbA pagano phaNo jamaNA sAthaLa ane pIMDInI vaccamAM raheze ane jamaNA pagano pharo DAbA sAthaLa ane pIMDI vacce raheze. DAbA pagano phaNo nIcethI uparanI tarapha raheze eTale tene aMgUTho joI zakAze. jamaNA pagano phaNo uparathI nIce tarapha raheze. eTaluM jamaNA paganI eDI joI zakAze. A kriyA DAbA-jamaNA paganI vArApharatI karI zakAya. (ra) gomukha AsanaH jamaNA paganA ghUMTaNane DAbI bAju pAchaLanA bhAga sudhI laI javo ane DAbA paganA ghUMTaNane jamaNI bAju pAchaLanA bhAga sudhI laI javo te gomukha Asana kahevAya che. " jamaNA paganI eDI DAbI bAju ane DAbA paganI eDI jamaNI bAju keDanA nIcenA bhAgamAM rAkhavI, eTale pAchaLa gAyanA mukhanA jevo AkAra karIne besavuM te gomukha Asana karUMvAya che. A Ana dvArA apAnavAyu dhvagAmI thAya che. prANavAyu adhogAmI thAya che, citta zAMta thAya che. A AsanamAM jananendriya ane aMDakoSa banne paganI vacce na dabAI tenI kALajI rAkhavI, paraMtu vani sthAna banne paganI vacce dabAze, A Asana brahmacaryAmAM upayogI che, tethI brahmacaryAsana 93 For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. paNa kahe che. tenAthI nitaMba para thayelI anAvazyaka carabI dUra thAya che, rasoLI prAraMbhika avasthAmAM hoya to saraLatAthI rAhata maLe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3) padmAsana :11 banne pagare banne jAMghonI upara UlaTA kramathI rAkhIne tenAM aMgUThAne banne : dArA pAchaLathI pakaDavA te padmAsana kahevAya che. Ane baddha padmAsana paNa kahe che. A Asana sarva roganA bhayane dUra karanAra che. pU. gurudeva jaNAve che ke Dokane sahaja nIcI namAvavI, haDapacIne hRdayasamIpa hRdayathI cAra nAMgaLA upara) rAkhI besavuM, hAthanA paMjAne cattA rAkhI jamaNA hAthathI jamaNA pagano aMgUTha.. DAbA hAthathI DAbA pagano aMgUA(aMgUTho tathA tarjanIcI) pakaDo, daSTine nAsikAgra rAkhavI te padmAsana vA kamalAsana kahevAya che. eka hAthathI eka ja paganA aMgUThAne pakaDavAmAM Ave to te ardha pacAsana kahevAya che. abhyAsIe zarUAtamAM A rIte AgaLa vadhavuM joIe. A AsananAM mastaka sivAyanAM zarIrano madhyabhAga sIdhAM rahevAthI zvAsa sIdhAM cAlI nI gati maMda paDavA mAMDe che, vRtti anApase sthira thavA lAge che, zarIramAM lohInuM pharavuM yogya rIte thavI Arogya sAruM rahe che, Alasya thatuM nathI, ne pUrve thayelA vyAdhionuM zamana thAya che. (4) vIrAsana -14 DAbA pagane jamaNI jAMgha upara rAkhI zarIrane sIdhu karIne besavuM te vIrAsana che. pU. gurudeva jaNAve che ke DAbA pagane DhIMcaNathI vALI jAMdhanI nIyaM laI teno phaNo khudAthI nIce uttara dakSiNa (DAkho jamaNo) ADo rAkhavo ne jamaNA paganI pAnI DAbA paganA aMgUThAne hArDane goThaNa UMcuM rAkhIne besavuM te vIrAsana kahevAya che. A Asane besavAthI AMkha ochI IMTa mAre che, ne apAna ughna thavAthI zarIrabala kahe che. (5) siMhAsana : banne ghUMTaNone aMDakoSanI nIce banne bAjumAM rAkhI, banne hAthe ghUMTaNo upara rAkhIne badhI AMgaLiyone phelAvI, mukha khullu rAkhIne nAkanAM agrabhAga upara daSTi karavI ane cittane ekAgra karavuM te siMhAsana che. 94 For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pU. gurudeva jaNAve che ke vRSaNanI nIce sIva nInA jamaNA bhAgamAM DAbA paganI pAnI ane sIvanInA DAbA bhAgamAM jamaNA paganI pAnI aNI, jAMgha upara baMne hAthana taLo rabI mAMgaLAM pahoLA kare ane moTuM phADI jihA bahAra kADhI nAkanI aNI sthiradaSTithI devA kare te sthiti siMhAsana kahevAya che. - A Asana dvArA mUlabaMdha, uDIyArabaMdhane jAlaMdharabaMdha siddha thAya che. zarIrabaLa vadhe che, ne jaTharAgni pradIpta thAya che. 11A Asana phArUAtamAM thoDI sekaMDa pUratuM ja karavuM ane dhIre dhIre traNa miniTa sudhI pahoMcI zakAya. AmAM vizeSa kALajI e rAkhavI ke paganA kAMDA upara dabANa na Ave tenA jaDabA ke julamanA duHkhAna thAya. A AsanathI jIbha acakAtI hoya to dUra thAya che. kALA kAnanI takalaoN dUra thAya che. (9) bhadrAsanorakSAsana : A AsanamAM bane ghUMTaNane aMDakoSanI nIce, bAjumAM pAzva mAM rAkhI, banne hAthathI pArthabhAga tathA banne pagane dRDhatAtha bAMdhIne besavuM, bhadrAsana kahevAya che. A ArAna viSathI upara thayelAM rogono nAza kare che. pUjyapAda gudeva jaNAve che ke- A Asanano sArI rIte abhyAsa karI zayana karavAmAM Ave to vayaskUlita thatuM nathI, eTaluM ja nahIM kaThina Asano bAda A Asana karavAthI utpanna thayelo zrama dUra thAya che. prasiddha haThayogI pU. gorakSanAthe A AsananAM lAMbA samaya sudhI abhyAsa karI pracAra kayAM hato, tethI gorakSAsana tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. (7) mukarAsana : sivanInI bArIka rekhAomAM DAbA-jamaNA ghUMTAthI DAbe-jamaNe bAju bAvarva ne nAmache. A AsanathI kabajiyAta, paTanA ane AMtaraDAna ga dUra cAba che. AMtaraDAmAM rahetA apAnavAyu dUra thAya che. tenI vistRta rajUAta citra sAthe zrI bhANadeva Ape che. (9) mayUrAsana : 2 banne hAthanI hatheLIone bhUmi para rAkhI ane koNInA e mAgane nAbhinI banne bAju rAkhI, AkAzamAM madhUrI jema sthita rahevuM jo mayUrAsana che. For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A AsanathI sarva pApono nAza thAya che. temaja gulma, jalodara, plIhAbalo, vAta, pitta, kapha tathA Alasyano zIgha nAza kare che, jaTharAgnine pradIpta kare che. Ama Arogyavardhaka che. 12 A Asana nabaLA zarIravALAe, peTano duHkhAvo hoya teNe, bALakoe na karavuM. strIoe paNa zakaya hoya tyAM sudhI na karavuM, apavAdarUpa vizepa zaktizAlI strIo A Asana karI zake, paraMtu temaNe paNa sagarbhAvasthAmAM na karavuM. A AsanamAM nipUNatA meLavyA bAda ja basti kriyAmAM AgaLa vadhavuM. (9) sukhAsana : 1 je prakAre besavAthI zarIrane sukhanI anubhUti thAya, dhairyamAM nyUnatA na Ave te sthitine sukhAsana kahe che. nirbala sAdhake A Asanano Azraya levo joIe. (4) prANAyAma : sthaLa-Asana-deza; Rtu vagere : zAMta, svaccha, sthaLa pasaMda karavuM. macchara, sakhata pavana vagere bAdhAothI rahita ekAMta sthAna unama gaNAya. palaMga-gAdalA vagereno nahIM paraMtu darbAsana ke garama Asana upara svaccha kApaDano kaTo pAtharIne Asana banAvavuM te zreSTha che. vaoNgika graMthomAM sUcana pramANe siddhAsana, padmAsana, svastikAsana vageremAMthI koIpaNa eka AsanamAM besavuM ane bhastrikA prANAyAma samaye padmAsanamAM ja besavuM. sAmAnya rIte divasamAM traNavAra abhyAsa karavo, vizeSa abhyAsa bAda rAtre pothI vAra paNa karI zakAya. prAraMbhanA abhyAsamAM prAtaH ane sAya; bAdamAM madhyAhana ane vizeSa abhyAsa pachI rAtrie ema cAravAra abhyAsa karavo. maharSi pataMjali Asana siddha thaI jAya tyAre zvArA tathA prayAsanI gatine rokavI tene prANAyAma kahe che. bahArathI nAsikA dvArA vAyune aMdara hovo tene zvAsa kahevAya che, tathA aMdarathI vAyune bahAra kADhavo te prazvAsa kahevAya che. A prANAyAmanA cAra bheda maharSi pataMjala dazAve che. [1] bAvRtti, (2) AbhyantaravRtti, (3) mamavRtti ane (4) bAhyAkhyAnnara vipayApelI, vAgakuMDalI upa.mAM zarIramAM rahelA vAyune prANa tathA kumakane khAyAma kahela che. tethI prANAyAmano artha thAya che, zarIramAM rahelAM vAyune kumanaka drArA kavo. A paribhASA vizepa bAya lAge che kAraNa ke, kumbhaka dvArA ja prANa pahelAMnI apekSAe "AyAma" athAM vistArane prApta kare che. For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI jA.daupa 29 pUraka, kuMbhaka ane recakakriyAo dvArA prANane saMyamita karavAmAM Ave che tene prANAyAma kahe che. nAM-kAra, 4-kAra ane 5-kAra aM traNa vANa, kamazaH pUraka, kuMbhaka ane recakathI joDAyela che, tenuM ekatra thavuM te ja praNava che. pU. gurudeva 30 zvAsocchavAsanI gatino avarodha karI prANane rokavo tene prANAyAma kahe che. teozrI praNavanA maMtra sahitanA prANAyAmane sagarma ane maMtravinAnA prANAyAmane agarma kahe che. temaja recaka, pUraka ane kuMbhaka ema traNa prakAra gaNAve che. prANAyAmanuM mahattva darzAvatA jaNAve che ke- prANAyAmathI zarIranA mala nAza pAmatAM vAyu sthira thatA citta sthira thAya che, citta sthira thatAM utsAha vadhe che ane mokSa tarapha AgaLa vadhAya che. prANAyAmanuM mahattva darzAvatAM zrI jA. da. upara jaNAve che ke- nAkanAM agrabhAgamAM, nAbhimadhya tathA paganAM aMgUThA upara prANa dhAraNa karanAra vyakita badhAM ja rogothI mukta thaIne so varSa sudhI jIvana jIve che. nAbhimadhya, jihAmUla, bhUmadhya, nAbhi, netra, zira vagere sthAnamAM prANane rokavAthI badhI ja vyAdhio naSTa thaI jAya che. je te sthAnamAM prANane rokavo hoya, te te sthAnamAM manovRtti rAkhI prANa tyAM gamana kare che tevI bhAvanA karavI. Ama karavAthI saraLatAthI prANajaya karI zakAya che. hAthanA aMgUThAthI ne kAna, tarjanI AMgaLIothI bane netra temaja anya AMgaLIo dvArA nasakorAne baMdha karIne mUdhamAM prANane dhAraNa karavAthI prANa brahmarandramAM praveza karI jAya che, jenAthI atyaMta AnaMdanI anubhUti thAya che. A ja upa. AgaLa vadhatAM jaNAve che ke- recaka tathA pUraka vagara mAtra kuMbhaka karavAthI zarIra bhUmithI upara uThavA lAge che." prANAyAmanA abhyAsa tArA mRtyune paNa jItI zakAya che."cho. upa.prANAyAmanuM mahatva darzAvatA parokSa rIte jaNAve che ke badhAM prANIo prANAmAMthI ja utpanna thAya che, temAM rahe che ane temAM ja lIna thAya che. prANAyAmanA abhyAsa karanAra pavAsanamAM besI, zivarUpa gurune namaskAra karI, nAsA dATa rAkhI ekAekAMtamAM prANAyAmano abhyAsa karavo. 13 dora thI baMdhAyeluM pakSI aMte mULa sthAne parata Ave che, tema anya jagyAe Azraya na maLavAthI mana prANano ja Azraya le che. te A mana vikArathI gherAyeluM hoya to indriyonI caMcaLatA vadhe che. tethI jo mana upara aMkuza Ave to vAsanAne rokI zakAya ane sanmArge AgaLa vadhI zakAze. A manane suniyojita For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karavAnuM kAma prANAyAma kare che. tethI ja yogacUDAmaNi u5.15 kahe che ke- "prANAyAmanAM agni pAparUpI iMdhaNane bALI nAkhe che ane saMsAra sAgarane pAra karavAno mArga banAve che." IDA(DAbI nAsikA) dArAvAyune dhIre dhIre udaramAM bharI tyAM soLa mAtrA yukta '' kAranuM dhyAna dharavuM, tyArabAda udaramAM bharelI vAyune thoDoka samaya dhAraNa karI rAkhI, tyAM causaTha mAtrA yuktakAranuM dhyAna karatAM-karatAM praNavano japa karavo. jyAM sudhI zakya bane tyAM sudhI vAyune udaramAM dhAraNa karelA rAkhavo. tyArabAda batrIsa mAtrAmaya 'HkAranAM dhyAnapUrvaka vAyune dhIme-dhIme bahAra kADhavo. A eka prANAyAma kahevAya. pU. gurudevanI dRSTie je nAsApurathI pUraka levo hoya kamapUrvaka te ja pAsApuTathI recaka thAya tyAre eka prANAyAma thayo kahevAya. A ja bAbata zrI jA. da. upa.41 jaNAvatAM kahe che keIDA dvArA vAyune grahaNa karela hoya tyAre piMgalA dvArA ane piMgalA dvArA vAyune grahaNa karela hoya tyAre IDA dvArA vAyune dhIme dhIme bahAra kADhave. e rIte prANAyAmano abhyAsa dararoja karavo. prANAyAma karatAM karatAM caMdranADIthI vAyu aMdara letA hoIe tyAre nAbhimAM zrI viSNunuM athavA caMdranuM dhyAna dharavuM, mUlabaMdha rAkhavo, pachI jAlaMdhara baMdha karI zarIranA sarva avayavone acala dhAraNa karI nAsikAnAM banne chidrane rokI cosaTha mAtrA sudhI pavanane davamAM rUMdhavo, tyAre zrI brahmAnuM athavA aninuM dhyAna dharavuM, tyArabAda uphIyAna baMdha karI dhIme-dhIme batrIzamAtrA sudhI udaragata sarva prANavAyune sUryanADIthI dhIre dhIre bahAra kADhavo. A samaye lalATamAM zrI mahAdevanuM athavA sUryanuM dhyAna dharavuM, A samaye DAbA nasakorAne jamaNA hAthanI anAmikA ane kaniSThikAthI baMdha rAkhavuM IDA(DAbI) bAjunI nADIthI vAyu grahaNa karI, jamaNI bAjuthI raMka karavAM, piMgalA(jamaNI) bAjuthI vAyu laI DAbI bAjuthI recaka karavo. A prANAyAma hRdayamAM sthita sUrya bhagavAnanuM dhyAna karatAM-karatAM karavo. A rIte be mAsa abhyAsa karavAthI nADI zuddha thAya che. 15 gAyanA dUdha ramAna dhavala caMdramAnuM dhyAna dharatA-dharatA paNa prANAyAma karI zakAya, praka, recaka, kuMbhaka kriyAne samajAvatAM jaNAve che ke- vAyune udaramAM nara ne kriyA pUraka che, dhAraNa karavo te kumaka che ane bAra phekavA recaka che. 144 bAra mAtrAnA pUraka, soLa mAtrAno kuMbhaka ane dasa mAtrAno recaka karavo joIe. te prANAyAma kahevAya che. 15 dvAdaza mAtrAno prANAyAma kaniSTha che, tenAthI be gaNI mAtrAvALAM madhyama ane zaNagaNI 98 For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAtrAvALo uttama kahevAya che. halakA prANAyAmathI parasevo, madhyamathI dhrujArI ane uttamathI Asana para UThatuM anubhavAya che. Aja bAbata jaNAvIne zrI jA. da. upa.mAM kahyuM che ke jyAM sudhI zreSTha prANAyAma siddha na thAya tyAM sudhI nigna ane madhyama zreNInA prANAyAmano abhyAsa karatAM rahevuM. kAraNa ke uttama prANAyAma siddha thatAM atyaMta sukhanI anubhUti thAya che. paraMtu prANAyAma karatI vakhate e bAbata dhyAnamAM rAkhavI - prANavAyu zarIramAM sthita hoya tyAM sudhI apAnane rokavo. prANAyAmathI manane jItI zakAya che. (pa) pratyAhAra : yoga sUtrakAranAM mate indriyo pota potAnA viSayomAMthI pAchI hadIne cittasvarUpa AkAra dhAraNa kare te pratyAhAra che. tenAMthI Indriyo upara parama saMyama siddha thAya che. potAnA svabhAvathI viSayomAM vicaraNa karatI indriyone baLapUrvaka viSayomAM vALavI te pratyAhAra che. yogacUDAmaNi upa. paNa A ja bAbata kahe che. vizeSamAM jA. da. upa.mAM jaNAvela che ke manuSyane je kAMI dekhAya che te prazna che. evo bhAva karI, manane brahmamAM ekAgra karavuM te pratyAhAra che. temaja mRtyunA samaya sudhI je koI zuddha athavA azuddha karma kare, te paramAtmAne samarpita karI de te pratyAhAra che, eTale ke nitya ane naimittika kama lokasaMgrahanI bhAvanA sAthe niSkAmabhAve karavA te paNa pratyAhAra che. zrImad bhagavadagItA paNa A ja bAbata kahe che. vAyune eka sthAnamAMthe laI bIjA sthAnamAM sthApavo, eTale ke daMtamULamAM vAyune laI kamAM, kaMThamAMthI hRdayamAM, tyAMthI nAbhimAM, nAbhimAMthI kuMDalinImAM, tyAMthI mUlAdhAramAM sthApita karavAM. tyArabAda tyAMthI kATInA banne mAgamAM, tyAMthI jAMghanA madhyabhAgamAM, jAMdhomAMthI cUMTaNImAM, tyAMthI paDIomAM, tyAMthI pagamAM, pagamAMthI aMgUThAmAM laI jaIne tyAM vAyune rokavo. tene prAcIna kALathI pratyAhAramAM rata rahenArA mahAtmAo pratyAhAra kahe che. A ja bAbata siddha haThayogI mahAtmA pUjayapAda zrImannathurAma kAe paNa zrI vAgatumamAM kahI che. teozrI aMgUThAthI zarU karIne brahmaraMdhamAM lAve ane tyAM cira karI, pharI aMgUThA sudhI lAve tene pratyAdhara gaNAve che. ka svanika AsanamAM sthira citte besIne nAkanAM bane chidro dvArA vAyune khecIne pagathI nika dhI dhAraNa karavo, banne paga, mUlAdhAra, nAbhikanda, hRdayanAM madhyabhAgamAM, kaMTha mULa, tAlu, ghamaranAM madhya bhAgamAM lalATa ane mastakamAM vAyune dhAraNa karavA, tene vAyu dhAraNAtmaka pratyAhAra kahevAmAM AvuM che ?" For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. ekAgracitta banI, Atmabudhdhino parityAga karavo, nirvikalparUpa AtmAmAM buddhine sthira karapI tene pArtha pratyAhAra AtmavettA mahAtmAoe gaNAvela che.pa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prANAyAmanA 1ra kAranA abhyArAne yogacUDAmaNi upa.mAM vatpAhAra gaNAvela che.'' maharSi pataMjalinA8 matAnusAra indriyo viSayamAM nahIM paraMtu potAnA svarUpamAM sthira rahe tene pratyAhAra kahevAya che. zrI bhANadeva paNa jaNAve che ke- indriyo viSayonmukhI maTIne citta svarUpAkAra dhAraNa kare tyAre pratyAhAra thAya che ane sAdhano dhAraNA, dhyAna vagere anaraMgayoganI sAdhanA mATeno bhArga mokaLo thAya che." pratyAhAra mATe indriyone viSayo parathI dUra karavI paDe che, paraMtu phakta bhAlendriyone baLapUrvaka rokavAthI pratyAhAra siddha thato nathI, paraMtu mana upara aMkuza lagAvo jarUrI che. jo manathI viSayonuM dhyAna karavAmAM Ave ane karmendriyone balapUrvaka rokavAmAM Ave to te gItAnI dRSTie mithyAcAra che.'se uparyukta badhI bAbatano vicAra karatA samajI .kAya che ke, potAnAM mULa svarUpamAM sthira thavuM te pratyAhAra che. paraMtu mULa svarUpamAM sthira thavA mATe mana ane buddhinI sthiratA 4rUrI che, tene sthira karavA mATe vAyu upara kAbu meLavavAM jarUrI che, vAyu upara kAbu meLavavA mATe prANAyAma ane mitAhAra jarUrI che, dhyAna jarUrI che, cittanI sthiratA jarUrI che. tethI te darekane pratyAhAra gaNAve che. vAyu sthiratA hoya to ja kuMDalinI jAgRta karI zakAya che ane paramatatvano anubhava karI zakAya che. maharSi dayAnaMda pratyAhAranuM phaLa darzAvatA jaNAve che ke jitendriya manuSya je jagyAe potAnuM mana lAvavA Icche che te jagyAe lagAvI zake che, temAM ja rokI zake che ke calAvI zake che. tyArabAda tene jJAna thaI jatAM haMmeza satyamAM prIti thaI jaya che ane asatyamAM kayAreya nahIM ane tyAre ja mokSano rA bhAgI thAya che." zrI bhANadevane mate jyAM sudhI sAdhakanuM citta bAhya jagatanA viSayomAM ramamANa hoya che, tyAM sudhI te adhyAtmya paya para pragati karI zakato nathI. ApaNA cittano vidho rAtheno saMparka indriyA karA thAya che. indriyo sAdhAraNataH viSayonmukhI hoya che. jyAre A sAdhAraNa prakriyA UTI bane eTale ke indriyo viSayonmukhI maTIne cittasvarUpAkAra dhAraNa kare tyAre pratyAhAra thAya che ane sAdhano dhAraNA dhyAna vagere aMtaraMgayoganI sAdhanA mATeno nArga mokaLo ghAya che. 400 For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yama-niyama vagere aSTAMgayoganAM bAhya aMga che, jayAre dhAraNA-dhyAna-samAdhi aMtaraMga yoga che. paraMtu bAhya aMgonA AcaraNa vinA-siddhi vinA ja aMtaraMga yoga AcaravAmAM Ave to zarIra ane manane nukasAna kare che, temaja rogano bhoga banI javAya che. tethI ja sAdhake kramazaH yAMganA aMgano abhyAsa karavo joIe, (6) dhAraNA : yogasUtra kAra dhAraNA eTale cittanuM koI eka dezavizeSamAM sthira raheluM bahiraMga beganA paryApta abhyAsathI zuddha thayeluM citta koI eka sthAnamAM ekAgra thAya tene dhAraNa kahe che. yoga bhANakAra vyAsadeza-vizeSano artha zarIranA bAhya ane Adhyetara aMgo kare che. teo AsthAnamAM nAbhicaka, hRdayakamala, mUrdhanya jayoti, nAsikAno agrabhAga temaja jillA vagerene gaNAve che. athAtu pratyAhAra dvArA rokavAmAM Avelacittane zarIranA alaga-alaga pradezomAM lagAvIne sthira karavuM te dhAraNA kahevAya che. A ja saMdarbhamAM maharSi pataMjalie sUrya, caMdra tathA dhruvamAM saMyama karavAnI vAta paNa karela che. maMtrA. ane yogacUDAmaNI upAbAra pratyAhArane dhAraNA gaNAve che. pU. gurudeva "koI yogya daveya dezane viSe cittane ekAgra karavuM te dhAraNA kahe che. AdhyAtmika, Adhibhautika, Adhidaivika e traNa prakAranA dhAraNA karavAnA dezo che. ghaNA (strI) dhAte cA nA 1 9 + fs + purva rASTra je dhAraNa kare che te arthAtu buddhi yoganA eka aMga tarIke paNa medinI svIkAre che. ataH indriyAne dhAraNa karanAra ema jaNAvela che. 8 zrI jA. da u5. dhAraNa nA pAMca prakAra darzAve che je zarIramAM rahelAM paMca mahAbhUtonA nirdeza kare che. (1) potAnA dehamAM- dehamAM sthita AkAzamAM bAhAkArAnI, (ra) prANamAM prANamAM bAhya prANanI, (3) jaTharAgnimAM- bahAgninI, (4) jaLama- jaLanI, (5) pRthvImAM- pRthvInI. A pAMca prakAranI dhAraNA samaye kramazaH , , , , vaM e bIjamaMtronuM uccAraNa karavuM. joIe zrI jA, da. upa.mAM darzAvelI paMcadhAraNAonA viSayamAM phaLa vagere bAbatamAM pU. zrImannathurAma che zarmA jaNAve che ke... "sAdhake sarvaprathama pRthvItattvamAM, pachI jalatattvamAM, pachI taMja tattvamAM pachI vAyutatvamAM, ne pachI AkAzatattvamAM dhAraNa karavI." dhogatattvo. A bAbatane vistRta rIte samajAvatAM jaNAve che ke -- garcA jAnu sudhInA mAma pRthvI kahevAya che, jAnuthI pAyu sudhIno bhAga jala sthAna, yuthI hRdaya sudhIno bhAga agnisthAna, hadayathI jU sudhInA bAra vAyu sthAna, bUinA prAraMbhathI aMta sudhI bhAga AkAza sthAna kahevAya che. A 101 For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthAnomAM dhAraNA karavArthI pRthvI, jala, teja, vAyunA saMyogathI yogInuM mRtyu thatuM nathI ane te AkAzagamana karanAra bane che. zrI bhANadevanA'* mate dhAraNAnA viSayo pAMca svarUpanA hoya che- (1) bArI viSayo mUrti, citra, omakAra vagere. (2) manomaya A ja viSayo AgaLa jatAM manomaya bane che. (3) potAnA zarIra para: nAsAgra, bhUmadhya vagere. 4) zarIrAttavatI hRdaya, AjJAcaka vagere. (5) atIndriya anubhava : nAdazravaNa, yAMtidarzana, divyasparza vagere. teozrIe karelI dhAraNA ane thayelI dhAraNA ema be prakAranI gaNAvI; thayelI dhAraNA uttama che tema jaNAve che. : >> dhAraNAno abhyAsa tyAre ja siddha thAya che. jayAre yogIzvara evA zrI sadagurunA vacanamAM daDha vizvAsa ane cittamAM nirmala vairAgya rAkhI dhIraja sAthe AgrahapUrvaka abhyAsa karavAmAM Ave. eTaluM ja nahIM nizcita karela samaye prAraMbha ane aMta karavAmAM Ave to uttama sAdhakane jhaDapathI, madhyamane traNa mAsamAM ane maMda gativALAne thoDAMka vadhu samaya bAda avazya siddhi prApta thAya che. dhArAnI siddhi mATe mananI ekAgratA jarUrI che, mananI ekAgratA atyaMta kaThina che. tethI ja zrImad bhagavadagItAjha u-sAhapUrvaka satata prayatna karavAnuM jaNAve che, A rIte satata utsAha rAkhIne jJAnI puruSe haMmezAM potAnA AtmAmAM bAMdhamaya, AnaMdamaya ane kalyANamaya paramAtmAnI dhAraNA karatAM-karatAM sarva indriyone viSayomAMthI pAchI vaLI manamAM ane pachI paramAtmAmAM lagAvavI te paNa dhAraNA ja che."* (9) dayAna : yogacUDAmaNi upa. bAra dhAraNAne dhyAna gaNAve che. jayAre zrI ja. upa.17 je paramAtmA yogezvaranAM Izvara, viyaroganI auSadhi te satya svarUpa parabrahma paramezvaranuM dhyAna karavuM ane evI mAvanA karavI ke huM te ja chuM. anya prakAra vAvatA zrI ja. da. upa." jaNAve che ke badhAnA Izvara, rava - svarupa, AnaMdamaya, Adi-madhya-aMta rahita, sthULa-prapaMca rahita, jaLa ane pRthvIthI vilakSaNa paramezvara che tenuM ciMtana karavuM ane buddhi dvArA evI bhAvanA karavI ke te parabrajA para huM ja chuM pU. zrI gurudeva dhAraNAnA dezamAM sthAnamAM cittavRttino vadhArAnI jema akhaMDa pravAha cAle dhyAna kahevAya ema kahe che. maharSi pataMjali paNa zarIranA je je dezamAM sthAnomAM dhAraNAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che, te ne sthAnomAM cittanI ekAgratAne dhyAna kahe che. 102 For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Adhibhautika te liMgazalagrAmAdi viSayaka, Adhidaivika te sUryAdiviSayaka, AdhyAtmika te gaDhaciMtanAdi viSayaka ane turIya te rUpAtIta nAdAnusaMdhAnarUpa che. A ja dhyAna saguNa ane nikhA ema be prakAranuM che. temAM saguNa viSNu dhyAna, anidhyana, sUryadhyAna, bhUdhyAna ane puruSa dhyAna ema pAMca prakAranuM che, jayAre nirguNa dhyAna eTale "anaMtabrahma che te huM ja chuM." AvuM je AtmasvarUpe ciMtana te niNa dhyAna che. A dhyAna zrI sadgurue upadezelI paddhatimAM zumAvanA ane ekaniSThA rAkhavAmAM Ave to ja tenA paripAkarUpa samAdhine upana karavA samartha thAya che, anyathA nahIM. zrI chAM. upa.&mAM dhyAnanuM mahattva darzAvatA zrI sanakumAre zrI nAradati jaNAvyuM che ke- pRthvI jANe dhyAna kare che, aMtarikSa jANe dhyAna kare che. (AkAza, jANe dhyAna kare che, jala jANe dhyAna kare che, parvatAM jANe dhyAna kare che, mATe je mahattAne prApta thAya che te sarve dhyAnanA phalanA eka aMzane prApta thAya che, tathA je sudra, kalaha karanAra, parokSa niMdA karanArane saMmukha niMdA karanAra thAya che, te sarve dhyAnanA abhAve thAya che, mATe he nArada ! tame dhyAnanI upAsanA karo. viveka cUDAmaNImA AcArya bhagavAna paNa anya kriyAnI Asana tyajI daIne bhamarAnA bhAvanuM dhyAna karatAM ko jema bhamarAnA bhAvane pAme che tevI ja rIte yogI paramAtmatattvanuM dhyAna karIne tene viSe ekaniSThApAne pAme che. brahma sAkSAtkAra mATe zravaNa-manana-nididhyAsana traNa avasthAo che. brahmanAM viSayamAM je kAMI kahevAmAM--sAMbhaLavAmAM Ave che, te guru pAsethI jANavuM te prApta che. tenI vAta kaDhAthI tasavI joIe. 42 zraddhA eTale paramatattvanAM astitvamAM AsthA, jene zrImad zaMkarAcArya : Astika buddhi 'mana eTale anumAna, upamAna vagere tArkika prakriyA dvArA spaSTa vicAra upara pahoMcavAnA vana karavA | nididhyAsana eTale zravaNa-manana dvArA je jJAna prApta karela hoya tene AMtarakriyAthI grahaNa karavuM joIe, tene gahana banAvavuM joIe. nididhyAsananI prakriyAthI badrika cetanAne aMke jIvana cetanAmAM paridiAna karI zakAya che. vidhAno ahaMkAra choDIne dhyAna satya para kendrita karavuM joIe. je upAsanA dhyAnamAM madadarUpa bane che, paraMtu upAsanA aM dhyAna nathI, kAna e taka nathI, paraMtu For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org potAne satyanI sAme nizcala rAkhe che. je vicAranuM dhyAna karavAmAM AvatuM hoya, tenI saMpUrNa sugaMdhane ApaNe ciramAM phelAvIe chIe. tethI ja zrImada zaMkarAcArya upAsanAne ekAtma vicAradhArAnA aja. pravAha batAve che. te paNa dhyAnarUpa che. (8) samAdhi : dhyeyavastunA svarUpane pAmeluM mana jyAre potAnA dhyAnapaNAnA svarUpano parityAga karIne ane saMkalpavikalpathI rahita thaIne kevala dhyeya vastunA svarUpathI sthita thAya che tyAre tenI te avasthAne DogIpupa samAdhi kahe che. yogacUDAmaNi upa. bAra dayAnane samAdhi kahe che. jyAre jA. da. pa. paNa paramAtmA ane jIvAtmA mATe ekarUpa saMbaMdhavALI nizcayAtmaka buddhinA prAgaTayane ja samAdhi kahIne jaNAve che ke- A AtmA nitya, ekarasa, sarvavyApI ane savaMdodhahIna che. te eka hovA chatAM mAyAne phAraNe aneka dekhAya che. advaita bava ja satya che, vAratavamAM sAthI svarUpamAM sthita ekamAtra zivarupa paramAtmAne ja mAne tevI nizcayAtmaka buddhine samAdhi kahe che. marSi pataMjali-1 dhyAna ja artha mAthI nibhasita thaI jAya che tathA ravarUpathI zUnya jevuM thaI jAya che, te pratyakatAnatA rUpa dhyAnanuM samAdhi kahe che. A vyAkhyAne zrI bhANadeve vistRta rIte samajAvI che. samAdhi eTale je dazAmAM saMjJAno thAne huM chuM evA jJAnano laya thaI jAya te dazA.te dazAmAM vyakitanuM caitanya anaMta astitvamAM magna thaI jAya che. samAdhinA samprajJAta ane asamprajJAta ema be prakAra che. samprajJAta samAdhimAM koIne koI AlaMbana rahe che, jayAre asaMprajJAta samAdhinAM kAMI AlaMbana hotuM nathI. cittavRttinuM ahaMkAra zUnya thaIne brahmAkAra thaI javuM te saMprajJAta samAdhinuM svarUpa che. A sthiti dhAnanA paripakva abhyAsathI siddha thAya che. jyAre citanI prazAMtavRti je pradhAnandane ApanArI che. asammAna samAdhi kahevAya che. e avasthA yogIone mATe atizaya priya che. 3 4 saMyamano paripAka ghavArya. saMprajJAta samAdhino udaya thAya che. temAM dhyeya vastunA nuM bhAna hoya che. A samAdhithI prApta thatI siddhiomAM niHspRhanA Ave tyAre dhamadha sAmAdhi prApta thAya che. A samAdhi zula tathA akRSNa dharmane varasAve che tethI tenuM nAma dhamamedha samAdhi che. te pachI paravArtha utpanna thatAM asamprajJAna samAdhi prApta thAya che. ma.mAM vAsanAne bALanAra AtmajJAnane ja samAdhi kaheva che. mAtra mana rAIDa ricara besavuM 1d4 For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. te nahIM. cittAkAza, cidAkAza ane autika AkAza ema traNa prakAranAM AkAza mAnavAmAM Ave che, temAM samasta saMkalpone sattAhIna karIne cidAkAzamAM sthira rahevAthI paramapadanI prApti thAya che. A cidAkAzamAM sthira rahevAthI ja udAratA ane vairAgyathI saMpanna sarvAnamayI avasthAnI prApti thAya che, te ja samAdhi che. A avasthA rAga-dveSa rahita thavAthI prApta yAya che. tenA AmyAsartha, aMkAcittamAM ramaNa karavAnI zakti prApta thAya che. pariNAma svarUpe sattAnA abhAvano bAMdha thAya che, ne ja jJAna che ane te ja kaivalya mukti che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAdhinuM mAhAtmya H maitrA upa mAM jaNAvela che ke, samAdhi dvArA malanAza thatAM je sukha AtmAne thAya che, tenuM varNana zakya nathI. te to svayaM anubhUtino viSaya che. A anubhUtinI samajaNa ApatAM maharSi dayAnaMda sarasvatI- jaNAve che ke 'manuSya jaLamAM DubakI mArIne dhoDoka samaya aMdara rahe che tema jIvAtmA paramezvaramAM magna thaIne bahAra nIkaLe che. yoganA anumavamAM maharSi araviMda jaNave che ke yogamAM Azcarya thAya tevA anubhavo thAya che tenA pratye manane bahu javA devuM nahIM. kAra: ke yogano hetu prabhuprApti che, Azcarya ke jAdu prApti nathI. ociMto magajamAM tejano aMbAra vyApe ApaNe kSaNika bebhAna thaI jaIe, magajamAMthI AkhA rArIramAM ThaMDakano vicitra anubhava thAya, kapALa vacce jhaM.chuM teja dekhAya tenA pratye bahu mana jevA devuM nahIM. prabhuprApti ane jIvanamAM teno AvirbhAva e ja hetu che, maho.mAM jJAnanIyoganI sAta bhUmikAo darzAvelI che. A sAta bhUmikAomAM pa-niyama vagere yoganA aMgonI vAta karavAmAM AvI che ane A bhUmikAomAM duHkha nArUpa mukti che tema jaNAvavAmAM AvyuM che. 1 (1) zubhecchA : sAMsArika majAla tarapha glAni utpanna thavI, zAstra vagere tarapha jijJAsA yanI, zreSTha koMnI IcchA vagere thavuM. tene jJAnIo zubhecchA nAmI prathama bhUmikA kahe che. (ra) vicAraNA : sajjanono saMga, zAstronuM adhyayana, vairAgyayukta sadAcAranI pravRtti thAya, te vicAraNa. nAmanI bhUmikA che. 135 For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (3) tanumAnasI : www.kobatirth.org. sadAcAraNa dvArA viSayo tarapha anurAga kSINa 2I jAya, te avasthA tanumAnasI che. (4) sattvApatti : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uparokata traNa bhUmikAonAM abhyAsathI, vairAgyanA baLathI citta zuddha sattva rUpamAM avasthiti prApta thAya te avasthAne savApatti kahe che. (5) akti : uparokata cAra bhUmikAnAM abhyAsa bAda saMsagahIna kalA savAruDha thAya che, tene asakti kahe che. (6) padArtha--bhAvanA : potAnA AtmAmAM ja ramaNa karavuM ane bAhya-AMtarika padArthonI bhAvanAno nAza thavo, te padArthabhAvanA che. (7) turyAvasthA : uparokata cha bhUmikAnAM pUrNa abhyAsabAda maMdabuddhi dUra thAya che. temaja sAdhaka AtmabhAvamAM ekaniSTha banI jAya che. A avasthAne turyagAvasthA kahe che. A avasthA jIvanmukta puruSanI che. sAta bhUmikAbAda aMtima bhUmikA avasthA turIyAtIta avasthA che, je videha mukti che, je bhAgyazALIone ja prApta thAya che. (1) yatamAna : gopa vagere cittanA doSone kAraNe indriyo potAnA viSayo tarapha kheMcAI che. A viparyonA dAMponuM vAraMvAra ciMtana karavAthI indrayo te viSardhAmAM pravRtta thatI nathI, te yatAna vairAgya che. (2) vyatireka H keTalA doSa dUra thayA ane keTalAM rahyA teno vicAra karavo te vyatireka vairAgya che. (3) eTaindriya : jyAre rAgadveSa vagere cittanA mala indriyone potAnA viSayomAM pravRtta karAvavAmAM asamartha banI jAya che, paraMtu sUkSmarUpathI manamAM to rahe ja che, tene ekendriya vairAgya kahe che. : (4) vazIkAra H cittamAM atyaMta sUkSmarUpe rahelAM doSo paNa naSTa thaI jAya temaja divya bhoga-upabhoga, temaja divya zaktio upasthita thAya tyAre tenI tarapha Asakti na rahe te vazIkAra vairAgya che. 10 For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0 caka, nADI, mudrA, malanAza: aSTAMgayogamAM AgaLa vadhanAre caka, nADI vagerenuM zarIramAM sthAna, tene jAgRta karavA mATenA Asana thatAM mudrAo vize jANavuM joIe. anyathA teno aSTAMgayoganiSphaLa jAya che tema yogacUDAmaNi, maitrA. upa0 jaNAve che ane tenI paddhatinuM varNana kare che. nAbhi sthAna : mUlAdhArathI upara nava AgaLa kaMdasthAna che, jenI laMbAI-pahoLAIcAra-cAra AMgaLa che tathA tenI AkRti kukakuTAMDanI samAna che. te carmathI rakSita che. te kendrasthAnanI madhyamAM nAbhi che.03 1 kuMDalinI; kadanA udghabhAgamAM ATha phuDalodhI viMTaLAyelI kuNDalinI zakti che. te mujanAM mATe baMdhanakAraka ane yogIone mATe mokadAyikA che." nAbhinaMdathI be AMgaLa nIce ja kuMDalinI che, te ATha prakRtithI yukta che. te vAyunI madadathI ana. jala vagereno avarodha karIne hemaMzAM nAbhinaMdanAM bane bhAgone gherIne rahe che, ane te sadA brahmarandranA mukhane potAnA mukhathI DhAMkeluM rAkhe che." A mokSa dvArane kuMDalinI zakti dvArA yogIo khole che ] cakra: "dhoga sAdhanAmAM pratyeka cakrano mAnasazAstranI daSTie nizcita upayoga ane sAmAnya dharma hoya che. pratyeka cakranI viziSTa zakitaonAM kAryo ane dhamono temanA upara AdhAra hoya che. mUlAdhAra cakrano pradeza sthala annamayakozathI AraMbhIne eka avacetanAnA stara sudhI prasarelA che; paMDu AgaLa rahela svAdhiSThAna cakra nimnaprANanA kendranuM Adhipatya bhogave che. bipa vAna maddhipura caka vizALatama prANa zaktinuM kendra che. hu5ma yAne anAhata cakra mAva pradhAna zakitanuM kendra che. gaLA AgaLanuM - vizuddha caka abhivyaktinuM tathA bahirmukha ... mananuM pradhAna kendra che. be mammara vacce AvI raheluM AjJAcakrakriyAtmaka mana, tapa zakti, sUma daSTi thAne darzana zakti tathA manamaya ghaDatara ghaDavAnuM kendra che. mastakanI upara AvI raheluM sahasadala - cakra uccatara ciMtana zakita upara prabhutA dharAve che. tathA tenI ja aMdara uttara, alaukika manomaya zakti vase che e sahastradalanI Toce manomaya koza sahaja jJAnanI zakita pratye polita thAya che. vijJAnanI nIce AvelA adhimAnasano kAza e sa84 107 For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnanI zakti dvArA, yA to sIdhesIdhI, potAnI zakti manomaya kozamAM relAvIne tenI sAthe potAnAM saMbaMdha ke sadha saMsarga sthApita karI zake che jyAre ekAgratA : ekAgratA bAbate maharSi araviMda jaNAve che ke : "sAmAnya rIte mAnavanI cetanA cArebAju phelAyelI hoya che. tene eka ja jagyAe - eka ja viSayamAM kendrita karavI te ekAgratA che. A ekAgra thayela cetanAno vistAra ane ghanIbhUta karavuM e ja yoganI ekAgratAno dhyeya che. A ekAgratA sAdhavA mATe sAdhake zarUAtamAM biMdu, mUrti, vagerene mAdhyama tarIke svIkArI AgaLa vadhavuM jaaIe, ane dhIre dhIre parama tattvamAM cittane ekAgra karavuM 0 nADIe: nAbhisthAnamAM rahela kaMdamAMthI utpanna thaI ra,00nADIo samagra zarIramAM vyApIne rahelI che. A nADIo dvArA samagra zarIramAM prANanuM saMcaraNa thAya che. nADIomAM mukhya traNa che. te pRSTha bhAgamAMthI pasAra thAya che, ane prANamAgamAM sthita che. " supumyA vacce che. IDA DAbI bAju ane piMgalA jamaNI bAju che. sAmAnya rIte suSmA baMdha che. chA, upa.nAM mate nADInuM utpatti sthAna hRdaya che. hRdayamAMthI ekaso eka nAo utpanna thAya che. temAMthI eka mastaka tarapha jAya che, tenAM dvArA Urdhva gati karavAthI amRtatattvanI prApta thAya che. anya nADIo utkamANanuM kAraNa bane che. i.upa.mAM raktavAhinI nADIo piMgalA, zukla, nIla, pIta, ane rana batAvavAmAM AvI che.' mAnava zarIra potAnA hAthanA mApathI 6 AgaLanuM che. A dehanAM madhyabhAgamAM agninuM sthAna che tathA teno raMga tapta suvarNa rAmAna tejasvI che. AtithI te bikoNarUpa che. gudAthI be AMgaLa upara ane upasthathI be AgaLa nIceno bhAga manuSyanA madhyadeha che. jene mUlAdhAra kahe che. tyAMthI nava AMgaLapara kadanuM sthAna che. tenI AkRti kukaDAnA iMDA samAna che. te uparathI carmathI maDheluM che. " zrI, jA. da. upa. ane yoga. upa. (1) IDA (rA piMgalA ! supaNA (4) gAMdhArI (pa) hastijihA (6) pUNA (7zasvinI (8) alapA (9 ka (10) zAMkhinI 11 sarasvatI (12) vaNA 13) vizvadarI (14) pasvinI. mukhya che, jene mahAcaka kahe che tene yogIoe haMmezA 138 For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAravI joIe. ahIM A 14 nADAMo vize ja paricA ApavAno upakrama rAkhela che. kAraNa ke te ja nADIo vize jANavuM atyaMta jarUrI che. (1) suSA : supuNAnuM bIjuM nAma "rAkA" chemUlAdhArathI mastaka sudhI jAya che. medaMDanI madhyamAMthI pasAra ghAya che. sAmAnyataH prANano pravAha temAMthI vaheto nathI. tenuM mukha baMdha rahe che. A kuDalinI zakti jAgRta thAya tyAre te suSuNNAnA mukha kholIne te mArge UrdhvagAminI bane che, tenA deva zaMkara che. - (2) IDA: suSNAnI DAbI bAju rahe che. mUlAdhArathI zarU karIne DAbA nasakorA sudhI pahoMce che. temAM vaheto prANa pravAha saraLa che. tene caMdranADI paNa kahe che. temAM "strI" nuM prAdhAnya che. yogika paribhASAmAM saMjJA ApavAmAM AvI che, teno raMga vAdaLI che 18 radhiSThAtA deva vighaNa che. (3) piMgalA : suSummAnI jamaNI bAju vahe che. mUlAdhArathI jamaNA nasakorA sudhI pahoMce che. temAM uSNaprANa pravAha vahe che. tene sUryanADI tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. ane puruSata:vanI pradhAnatA che. tene "" saMjJA ApavAmAM AvI che. brahmA adhiSThAtA deva che. 21 sUrya-caMdra- agnidevatA prANane haMmezA gatimAna rAkhe che, tethI sAmAnya rIte IDA-piMgalAmAMthI vArApharatI dhvArA vaheto hoya che, tenuM pramANa vadhu ochuM hoya che. paraMtu baMnemAMthI samAnagAe sama 1 rIte blAsa vahe to suSuNNA nADI vahe che tema jANavuM. AMgika dRSTie supRSNA nADI cAlu hoya te zreSTha che. A bannene samAna banAvavA te 4 yomAM abhipreta che. te bAbatane anulakSIne prANanI sukSma gati vize svara vijJAna racAyuM che. pU. gurudeva zrImannathurAma zarmAe paNa "phi:va-varadA nAme premanI racanA karI che. - suSummA, IDA, piMgalAne anukrame sarasvatI, gaMgA ane piMgalA kahe che. dAnAM najIka thI A traNe nADIo alaga-alaga che, tene mukta triveNI kahe che ane bhUmadhyamAM jayAM taNe bhaMga ghAya che tene mukta triveNI kahe che. (4) gAMdhArI23 : gAMdhArI DAbI AMkhamAM rahe che, IDA nADInA pAchaLanA bhAgamAM sthita che. caMdra devatA che. 109 For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (5) hastijillA : jamaNI AMkhamAM rahe che. IDAnA AgaLanA bhAgamAM sthita che; ane DAbA paganA aMguThA sudhI phelAyelI che. varuNa adhiSThAtA deva che. (6) pUSA : jamaNA karNamAM rahe che. muni sAMkRtyAyanInA mate piMgalAnI pAchaLathI thaIne DAbA netra sudhI phelAyelI che. pUSA nAmanA sUrya adhiSThAtA deva che, (7) yazasvinI : DAbA kAnamAM rahe che. A nADI dakSiNa paganA aMgUThA sudhI phelAyelI che. devatA mAskara che. (8) alambuSA : mukhamAM rahe che. nAbhikaMdanA madhyabhAgathI gudA sudhI alambupA yelI che. jalarUpa varUNa adhiSThAtA devatA che. (9) kuM : 7x4 liMga sthAnamAM rahe che. suSuNNAnA pUrva bhAgamAM rahe che. te upara ane nIce rahe che. te dakSiNa nAsikA sudhI jAya che. adhiSThAtrI devI kSudhA che. 26 (10) zokhanI : (12) varuNA : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mULa sthAnamAM gAMdhArI ane sarasvatInA madhyabhAgamAM rahe che ane DAbA kAna sudhI phelAyelI che. saMvatA candramAM che. (11) sarasvatI : suSumbrAnA banne bhAgamAM che ane uparanI bAju jIvA sudhI phelAyelI che, tenA adhiSThAtA devatA virAT che. yazasvinI ane kuhUnI madhyamAM vastra nADI rahe che. devatA vAyu che. 160 For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13) viDyodarI : kuhU ane hastijihAnI madhyamAM vivAMdarI rahe che. je nAbhikaMdanA madhyabhAgamAM sthita che. ani devatA che. (14) pasvinI : pUpA ane sarasvatInI madhyamAM rahe che. DAbA kAna sudhI phelAyelI che. prajApati devatA che. prANa : nADIo ane temAM vahetA prANa pravAhane jANyA pachI prANanI gati vize ane tenAM prakAro vize jANavuM jarUrI che. kAraNa ke prANanI urdhvagatithI ja amRtatattvanI prApti thavAnI che. tethI prANa pravAhane oLakhavo jarUrI che. gorakSanAtha jaNAve che ke, jyAM sudhI prANanI Urdhvagatina thAya tyAM sudhI adhyAtma mAtra vAto ja rahe che. vAMcana-vicAra-ucca Adarza badhuM ja nirarthaka che. "mana tathA zarIrane joDanArI sAMkaLa rUpa AtmAnI zakti te prANa. mana tathA zarIrathI svataMtra rIte prANa, mana tathA zarIrathI svataMtra rIte prANa astitva dharAvatAM jaNAto nathI. e be tattvomAM prANa judAM judAM kAryo kare che. skUla padArthomAM judAM judAM svarUpa utpanna karI sthUla zakti tarIke varte che; ane sUkSma kriyAone TakAvI mananI pratiSThArUpa thaI rahe che. A prANa vAstavamAM eka ja che, paraMtu zarIranI aMdara sthAna bhede ane kArya bhede tenAM pAMca mukhya ane pAMca upa prakAra paDe che. je nIcenA koSTakathI saraLa rIte samajI zakAya. sthAna kArya nAma 1. prANa hRdayatha nAkA sudhI khyAla, khorAka vagere levo dhA pAcanamAM madadarUpa thavuM. 2. apAna nAbhithI nIce zvasana kriyA, rudhirAbhisaraNa, pAcana kriyA vagere, utsarga, vATa visarjana vagere. 3. udAna kaMda-kaMThathI upara mastakamAM aTei prANano samaSTi sAthe saMbaMdha -jIvAmAM tene AdhAre ja sukSma zarIrane dehamAMthI bahAra kADhI, punaH garbhamAM praveza vagere. 111 For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6. 6. . 3. 6. vyAna te samAna nAga dhUma samagra zarIra nAbhithI hradaya sudhI www.kobatirth.org. ra devadatta 13. dhanaMjaya mRtye samaye saMpUrNa zarIramAM zarIrane phUlAvavuM. A nADI ane prANanuM jJAna atyaMta mahattvanuM che. kAraNa ke; yogI A prANanI gatine niyaMtrita karI UrdhvagAmI banAve tyAre mokSano adhikArI bane che. te prANa-nADI vize vizeSamAM zrI jA, da. upa. jaNAve che ke; IDA nADImAM candramAM ane peMgalA nADImAM sUrya dararoja bhramaNa kare che. piMgalAmAMthI iMDAmAM saMvatsarathI saMbaMdhita prANAyAmane vidvAno sUrya saMkramaNa karyuM che. jene uttarAyaNa paNa kahevAmAM Ave che. te ja rIte IMDAmAMthI piMgalAmAM saMkramaNa thAya tene dakSiNAyana kahe che. IMDA piMgalAnI sandhimAM pahoMce tene amAvAsyA kahe che. jyAre prANa mUlAdhAramAM praveze tyAre viSNuyogamAM tapasvI sthita thAya che. dareka zvAsa -- ucchvAsane saMkrAnti mAnela che. paraMtu jayAre prANa IDA dvArA kuMDalinI upara Ave che. tyAre caMdra grahaNa thAya che; ane piMgalA dvArA kuNDalinI upara Ave tyAre sUrya grahaNa thAya che.ka I nADI zuddhi karaNa utpanna thayela zaktinuM saMpUrNa zarIramAM mokalavI. 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIre meLavela padArthonuM yogya rIte pAcana karI, zarIrane anurUpa banAvavA. oDakAra, chIMka vagere, saMkoca; netra kholavuM-baMdha karavuM vagere. bhUkha-tarasa nidrA--taMdrA nADInA zuddhikaraNa mATe zAstromAM nirdezelA vidhAna pramANe kartavya karmomAM rata rahIne phalano tyAga kare. aSTAMga yoganuM saMvana karatAM karatAM satyapAlanapUrvaka jJAnI mahAtmAonI sevA karatAM- karatAM jJAna prApti kare ane AtmaciMtanamAM rata rahe. Atma ciMtana mATe parvata upara, nadI kinAre, ekAMta vanamAM, bilvavRkSanI samIpe athavA koI pavitra ane ramaNIya pradezamAM Azrama sthApI manane ekAgra banAvI dhyAna rata thavuM. uttara athavA pUrva dizA tarapha Asana lagAvavuM. zIvA mastaka dehane samabhAvamAM sthita rAkhIne mukhane baMdha karavuM. nAkanA agrabhAgamAM daSTi rAkhI, candramaNDala sthita che tevI bhAvanA karatAM-karatAM tyAM praNava svarUpa paramAtmAnA pratyakSa darzana karavA. A rIte dhyAna prANAyAma For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karatAM karatAM nADI zuddha thAya che. vizeSa cacAM prANAyAmamAM ApelI che, tethI punarAvartana yogya nathI. A uparAMta naiti, dhati vagere kriyAothI malanAza thAya che. jenI vistRta mAhitI zrI dhIMga kaustubhamAM pUjayapAda zrImannathurAma zarmA Ape che. 1 tIrthasthAna: yogIjana tIrthabhramaNa karatAM rahe te tene yogasiddhimAM bAdhA Ave che, tethI A zarIramAM rahelAM tIrtho vize jaNAve che. kamakamA zrI zaila, lalATamAM kedAra, nAka ane bhUmadhyanI vacce kazI, stanadayanA sthAnamAM kurukSetra, hRdaya kamalamAM tIrtharAja prayAga, hRdayanI madhyamAM cidambara, mUlAdhAramAM kamalAlaya, AtmatIrtha sarvathI zreSTha tIrtha che. tethI A tIthono je parityAga karI bAhya tIrthomAM bhramaNa kare che, te bahumUlya ranano tyAga karI kAMcanA TUkaDA zodhe che. kAraNa ke badhAM ja kamamAM bhAva ja pramANabhUta che. tethI bhAvamaya tIrtha ja zreSTha che. udA. ApatA RSi jaNAve che ke, eka ja puruSa patnI ane putrIne AliMgana Ape che, tyAre hRdayanA bhAvo alaga hoya che. tethI kAra paNa vagere tIrthomAM pharavuM vyartha che. AMtarika tItha ja zreSTha che. kAraNa ke madirAnA dhaDA- seka vakhata pANIthI dhovAmAM Ave to te kAMI zuddha nathI banI jato. mAchalIo roja-satata snAna kare che, tethI kAMImukta nathI thaI jatI. mATe potAnA dehamAM ja haMmezAM dakSiNAyana-uttarAyaNa, sUrya-candramAM grahaNa, nAka--zramaranI madhye vArANasI vagere tIrthomAM bhAvamaya snAna karIne pavitra thavuM. AvA jJAnI mahApurupanA caraNa kamalanuM jala ajJAnI manuSya mATe sarvazreSTha nIrUpa che. 1 nAda siddhi 35 svastika AsanamAM manane ekAgra karI 3nA japa sAthe apAnavAyune dhIre-dhIre upara uThAvI, kAna vagerene potAnA hAthathI dhogya rIte dabAvIne badhI indriyone DhAMkIne vAyunaM jayAM sudhI AnaMdanI anubhUti na thAya tyAM sudhI rAMkavo. A pramANe karatAM brahmarandramAM prANAnAM praveza thAya che. tyAM zaMkhanI dhvani jevo eka gaMbhIra nAda thAya che. je meghanI garjanA samAna saMbhaLAya che, jayAre vAyu mastakamAM sthita hoya tyAre jharaNA jevA kalakala madhura nAda saMbhaLAya che. tenAthI yogI atyaMta prasannatA anubhave che ane Atma sAkSAtkAra karavA lAge che. 7 mudrA ane baMdha : prANAyAma ane pratyAhAra bAda kuNDalinI jAgRtimAM madadarUpa banato mAmonuM nirUpaNa yoga 2 13 For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upa. kare che. mudrA bAbate pU. zrImannathurAma zamAM jaNAve che ke- kuMDalinI zakti prANanA brahmaraMdhramAM praveza karavAnA mukhya mArga supukhkhAne baMdha karIne sthita rahelI che. te jAgRta thAya ane prANano saMyukzAno mArga khule ane paryaMkanuM bhedana thAya. tethI prayatnapUrvaka mAmudrA vagereno abhyAsa karavo joIe. kAraNa ke prANAyAmanI ekAgratAthI utpana thayelI umratA dvArA ja kuDalinI jAgRta thAya che. zrI yogacUDA. upa.mAM (1) mUlabandha ra) nabhomudrA (3) haDiyANabandha (4) jAlaMdharabaMdha (pa) mahAmudrA (6) khecarI mudrAnuM nirUpaNa che. jeno sAmAnya paricaya ApavAno ahIM upakrama rAkhela che. A cha mudrA vizeSa mahattvapUrNa che. A mudrAono paricaya zrI bhANadeva paNa potAnA pustaka yoga vidyAmAM vistArapUrvaka citro sAthe Ape che. (1) mUlabaMdha ka28 sivanIne daDhatApUrvaka dabAvIne yonisthAnane daDha rUpathI saMkucita karavuM. apAnavAyune uparanI tarapha AkarSita karavo te mUlabaMdha kahevAya che. tenAthI apAna ane prANavAyu eka thai jAya che. mala-mUtra ghaTI jAya che. je vyakti hamezAM A baMdhano abhyAsa kare che te vRddha hovA chatAM yuvAna banI jAya che. A mudrAnuM kArya prANApAnano saMyoga karI prANanI supukhkhA tarapha gati karAvavI. AkriyAmAM mUla sthAnanuM sArI rIte baMdhana thAya che mATe yogIjano mUlabaMdha tarIke paNa oLakhAve che. AnAthI vadhu brahmarandramAM pahoMce che ane nAdasiddhi thAya che. (2) nabhomakA , jIbhane uSya rAkhI pavanane supuSyAmAM vRdhavAno abhyAsa karavo te nabhomudrA kahevAya che. (3) uDiyANabandha : jema pakSI AkAzamAM uDDayana daramiyAna vizrAnti kare che te rIte uriyANano abhyAsa rUpI hAthI mATe siMha samAna banI jAya che. arthAta ukivAnano abhyAsa karanAra mRtyune jItI le che- ghAyuSya prApta kare che. udarathI nAbhine nIce kheMcavuM te pazcimanAna kahevAya che. uriyANabaMdha udaramAM ja thAya che. nAbhinA upalA tathA nIcalA bhAgane baraDAne aDe evI rIte balapUrvaka pAchA kheMcavAnI kriyAne baMdha kahe che. 114 For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siMharUpa A baMdha mRtvarUpI hAthInI nivRtti karanAro che. hitano upadeza karanAra zrI gurunI pAsethI zIkhI cirakAlaparyata jo A baMdhano abhyAsa niraMtara kare to vRddha puruSa paNa yuvAna dekhAya che. 2 (4) jAlaMdhara baMdha :243 nIcenI tarapha javAvALA AkAza ane jaLane je mastakamAM ja sthira rAkhe che tene jAlandhara baMdha kahe che. je duHkha ane kaSTa samUhano nAza kare che. jAlaMdhara baMdhathI kaMThanuM saMkocana thAya che, tethI amRta agnimAM paDatuM nathI ane vAyu sthira thAya che. A badhe zarIramAMnI nADIone bAMdhe che temaja pAlanI aMdaranA chidramAM je caMdrAmRta rahe che tene nIce jatuM aTakAve che. mATe A mudrAnuM nAma jAlaMdhara baMdha kahe che. A baMdha nADIone ja nahIM, IDA-piMgalAnA rastaMbhana dvArA vizuddha nAmanA cakranuM baMdhana thavAthI zarIramAMnA soLa AdhAronuM paNa baMdhana thAya che. aMgUTho. ghUMTI, jAnu, sAghaLa, sIvanI, liMga, nAbhi, hRdaya, grIvA(DaoNka), kaMTha, jIbha, nAsikA, bhrakuTI, lalATa, mUrdhA ane brahmaraMdhra e soLa AdhAra kahevAya che.-84 (5) mahAmudrA 141 dADhI chAtI upara rAkhIne, DAbA pagathI yoni sthAnane lAMbA samaya sudhI dabAvIne jamaNA pagane sIdhAM phelAvIne banne hAthathI dhogya rIte tene pakaDavo, banne bagalamAM dhIre-dhIre zvAsa bharavo, dhIre-dhIre recaka karavo, te badhA ja prakAranI vyAdhione naSTa karanAra mahAmudrA che. prathama candra nADIthI DAbI) abhyAsa kare, pachI surya(jamaNI) nADIthI abhyAsa kare, bane samAna saMkhyAmAM thaI jAya tyAre abhyAsa baMdha kare. A mudrAnA prabhAvathI apathya paNa pathya banI jAya che, nIra bhojana rasavAna banI jAya che, viSa paNa amRta samAna banI jAya che, lava. koDha, ma gandara vagere rogo A mudrAnA abhyAsathI nAza pAme che. A mudrA gupta rAkhavI jene-tana na darzAvavI. A mudrAnA avAsathI vAsI, rasahIna, sUkuM vagere bhojana pacI jAya che ane amRta samAna bane che. kSayaroga, koDha, udAvata, gulmaroga, ajIrNa, jvara, pramehane udararoga nAza pAme che. : (6) khecarI mudrA che ? jIhAne pAchI vALI kapAla kuSTharanA bhAgamAM praveza karAvI bane miranI madhyamAM daSTi sthira karavI tene khecarI mudrA kahe che. A mudrA siddha thavAthI roga, maraNa, bhUkha, pAnAM maya raheto nathI. A khecarI mudrAthI jenuM citta ane jIllA AkAzamAM vicaraNa kare che tevA yogIne RSi namaskAra kare che. - 115 For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " pagathI mastaka sudhI dareka aMgone poSaNa karanAra zirAono AdhAra bindu che. khecarI mudrAnI madadathI jIllAnA kapAla kuhurane baMdha karI levAmAM Ave to bisthira thAya che. ramaNI sAthenAM AliMganano paNa tenA upara prabhAva paDato nathI. jo bipAta thAya to yonimudrA dvArA zaktipUrvaka tene rokIne UrdhvagAmI banAvI zakAya che. jabindra zukla nAmanuM sapheda ane lAla nAmanuM mahAraja ema be prakAranAM che. temAM rajanuM sthAna ravi sthAna che ane zuklanuM candra sthAna. bannenA bhegA thavAthI deha divyakAMtimAna banI jAya che. A ' bannenI ekatAne je yogI jANI le che ane anubhavI le che te yogI zreSTha yoga jANanAra che. siddhayogI zrImannathurAma zarmAe khecarI mudrAne siddha karavAnI paddhati khUba sarasa rIte samajAvI che. A mudrA kaThina ane kaSTa sAdhya che.... A mudrA siddha thatAM viSa, mRtyu vagereno bhaya cAlyA jAya che. vagere bAbatonI sAthe siddha karavAmAM rAkhavAnI sAvadhAnI sAthenI vistRta vigato pU. guve Apela che. dhAraNA, dhyAna, pratyAhAra vagere kriyAo ekabIjAnI pUraka che. AsanathI rogano nAza thAya che. prANAyAmathI pApa nAza pAme che. pratyAhArathI mananA vikAra dUra thAya che ane dhAraNAthI pairtha maLe che, temaja samAdhithI adbhuta caitanya prApta thAya che. e rIte zubhAzubha karmono nAza thatAM mokSa prApti thAya che. For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga - 4.2 aMtyanaoNdha : (1) yuj samAdhI ityasmAt vyutpanyaH samAdhyartho, natu yujira yoge ityasmAt sayogArtha ityartha / - sattvabaizAradI yogasUtra-1.1 (2) tadA draSTuH svarupe'vasthAnam -- yogasUtra-1.6 (3) DaoN. Izvara bhAradvAja - upa, meM saMnyAsayoga pR. 6 (4) bogacitravRttinirodhaH / - yogasUtra-1.2 (5) zrI bhAva, yogavidhA - 5. 24-25 (5) zrI araviMda popa -- Jain-HI 1, pR. 5(7) athAnyatrApyuktaM - nidevAntahindriyaH zuddhilamayA dhiyA svapna iva yaH pazyatAndivile divazaH praNavAkhyaM praNetAraM bhArUpaM vigandri vijaraM vimRtyu vizokaM ca so'pi pravAlayaH praNatA bhArUpa viganidA vijaroM vimRtyuvaMzAko bhavatItya hyAha / evaM pramozAra yasmAtsarvabhanekadhA / yukti 'yujate vA'pi tasmAdyoga iti smRtaH / ekatvaM manasArindriyANAM tathaiva ca / sarvabhAvaparityAgo yoga itibhidhIyate // - maitrA, 6.20 (8) (4) mA bi, pU yora, (bhAga-1, pR. 51 yoga, saMrahanopAya-vyAna-saMgati - yuktiSu / - amarakozA i.3.22. (10) zrI mATepa, yoga vidyA, pR. 23 (11) ana pR.25 (12) yogaH karmasu kauzalam / - motA 2.50 117 For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13) DaoN. bhAradvAja, uca. meM saMnyAsayoga .. pR. 8. (14) zrI bharSi araviMda -- yoga para hIptimI, pR. 20-21 (15) zrI maharSi arabiMda, 5iyo--(bhAga-1, 5.-12 (4) rana bhAga-3 pR. 5 (17) mAmupetya punarjanma, duHkhAlayamazAzvatam / nApnuvanti pahAtmAnaH, maoNsa, pAma gatAH / ... gItA 8.15 (18) laye mantra haTe rAjJi bhaktI sakhye hobhne| yataikyamasti sarveSAM ye dhAH gokSamArgagAH || - codhamAra (18) sAMkRta zrRNu vazyAmi yoga sASTAGgadarzanam / yamadhaniyamItra tathaivAsanamava - // prAjAvAmastathA brahmandrapatyAhArastataH parama / dhAraNA ca tathA dhyAna samamivAnTama mana / / - zrI DAvala darzana usa.1.4 // yamaniyapAsanAprANAyAmapratyAhAra dhAraNa dhyAnasamAdhayA'ArAbagAna / - yAMga muTa20 (20) Asanna prANarodha pratyAhArazyA dhAraNA / dhyAna samAdhiratAni yogAGgAni bhavanti paTa - yogAmANa upa, (21) maitrA. 6.18 (22) Asanana na hali prANAyAmana pAsakrama / vikAraM pAnasaM yogI pratyAhANa mumvati / / bhAraNAbhimanodheyaM yAti naitanyamA / samAdhau mokSapApnoti tyaktvA karma zubhAzubham // - yogyUddhA. 101... 11. 118 For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (23) ahiMsA satyayastaigra grahAcarya dayArjavam / kSamA tirmitAhAraH zaca caiva yayA dazA / - zrI jA. da. upa. 1.6 (24) pUjyapAda gurudeva zrI yauga kaustubha, pR. 100 (25) ahiMsAsatyamastayabrahmacaryA'parigrahA yamAH / - yogasUtra 2.30 (es) jAtidezakAlasamayAnavacchinnyaH sAdhaumA pahAyatama / - yogasUtra 2.31 (27) cakSurAdIndriyaddaSTa zrutaM prAtaM munazvara / tasyaivAtkirmavatsatyaM vipatana:nyathA bhaveta ! sarva satyaM parabahAna cAnvaditi yA matiH / tacca satyaM baraM proktaM vedAnta lAnapAragaH / - zrImA.da. upa, 1.2-10 (28) zrI bhAva, yogavidyA . (29) 5. zrImannathurAma rAma, zrI yostuma, 4. 111 (30) sayana labhyastapasA hyeSa AtmA / satyamantra jayata banata satyaMna panthA vitatI devAnaH // - muNDakA. 3.5 (31) vedoktana prakAreNa binA satyaM tapodhana / kAnyana manasA dAcA hiMsA hiMsAna cAnyathA / AtmA sarvagato'cchedhIna mAha iti me matiH / sA cahiMsA varA proktA mune bedAntavedidhiH / -zrI jA.1.upa..--8 (32) pU. zrImannathurAma zarmA, zrI yoga kastubha, pR.110 (33) mena pR.111 (34) ahiMsApratiSThAyAM tatsiMnidhau vairatyAgaH / - yogasUtra - 2.35 For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (Apa) manusmRti - 5.15 (35) DaoN. raghuvIra vedAlaMkAra - upa. meM yogavidyA - pR. 38 (7) anyadIyaM tRNe rale kAddhanaM bhauktikaM'pi ca 1 manasA vinivRttiA tadasteyaM vidurbudhAH || AtmanyanAtmabhAvana vyavahAravivarjitam / yattadasteyampityuktamAtmaviddhirmahAmate // - zrI jA.da.upa. 1.11.12 (38) zvobhAvA mayasya yadantaketat sarvondrANajirayanti saMjaH / api sarva jIvitamalpamaiva tavaiva vAhAmtaya nRtyagati // ~ kaho. 1.1.26 (3) zrI mAhera, yogavidyA pR. 43 (40) asteyapratiSThAyAM sarvaratnopasthAnam / ... yogasUtra / 2.37 (41) svAlavatsarvabhUteSu kAryana manmamA giraH / anujJA yAdavAsaiba DroktA vedAntavadibhiH / / - zrI jA.6. upa.1.15 (42) putre mitre kalatre ca ripau svAtpani saMtattam / ekarUpaM mana yatadArjavaM prAdhyataM mayA // - zrI jA.. da. upa. 1.16 (43) 5. pA6 gurudeva, zrI yogAstuma, 5, 171 (44) 5. cA surudeva, zrI yostuma, pR. 120-31, ..."janakRpApmR tsujyatAm / " - zrImad zaMkarAcArya (45) kAryana vAcA manasA strINAMparivivarjanam / Rtau bhAyA~ tadA svasva bahmacarya taducyate // brahmadhAcaM manacAraM brahmacarya parantapa / / - zrI mA.da, upa, 1.13-14 1ra0 For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (4) tadya evaitaM brahmaloka brahmacaryeNAnuvindanti teSAmevaiSTha brahmalokasteSA sarveSu kAmAcArA bhavanti / - chA. upa. 8.4.3 (47) yadicchato brahmacarya carati......! - gotA 8.11 (48) pune mitre kalatraM ca ripo svAtmani saMtatam / ekarupaM mune yatadArjavaM procyate mayA / / - zrI mA.da. upa.1.16 (44) 5. pA. gurupa, zrI yogaustubha - pR. 124 (5.0) sapA vIramyaH bhUSaNam / --- bhartRhari nItizataka (51) vedAdeva vinirmokSa: saMsArasya na dhAnyathA / iti vijJAnaniSpattivRttiH proktA hi baidikaH / ahamAtmA na dAnyo'sminavampapracyutA matiH / / - zrI jA. da. upa.1.18 (52) zrImannathurAma sabhA, zrI yoPardes --- pR. 126 (57) prArabhyataM na khalu vidhnabhayena nIcaiH. prArabhyA vinavihatA viramAnti madhyAH / vighnaH puna: punarapi pratihanyamAnAH, prArabhya tUttanajanA na parityajanti / 40 bhartahari .. nItizataka 27 (54) alpamRSTAzanAbhyAM ca caturthAzavizeSakam / tasmAdyogAnuguNyena bhojana mitabhAjanam / / - zrI jA.da, rUpa,1.12 (55) susnigdhamadhurAhAra caturthAMzAvazeSitaH / bhujate zivasaMgrItyA mitAhArI sa ucyate // 43 // - zrI yogadA35.41. 42.43 121 For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (57) yU. pA6 guru, zrI yogIstuma, pR. 172. (57) AyuH sattvabalArogyasukhaprItivivardhanAH / rasyAH snigdhAH sthirA hRdyA AhArAH sAttvikapriyAH // 8 // _ - gItA a. 17.8,9,10 (58) nAtyaznatastu yogo'sti na sAntapanazrataH / na cAtisvapnazIlasya jAgratA naiva cArjuna / - gItA a.6.16 (46) yatacchaucaM bhAnedbAhA~ mAnasaM manana viduH ! ahaM zuddha iti jJAnaM yAcapAhurganISiNaH / atyantamalino deho dehI cAlyanta nirmalaH / ubhayArantara jAgyA kalpa soca vidhivataM / jAnazaucaM parityajya brAhma yo ramata naraH / sa mUDhaH kAccanaM tyaktvA loSThaM gRhyAtimuvata // - zrI jA.6.u.1.20,21,22 (60) pU. pAda gurudeva zrImannathurAma zamAM, zrI thomastubha pR. 135 (1) zrI mAdeva, yogavidyA, pR. 90 (32) yogasUtra 2.40 (53) abhedadarzanaM jJAnaM dhyAna niviSaya mamaH / snAna manomalatyAgaH zocAmindriyanigrahaH // - maitrayI upa. 22 (4) tapaH santoSamAstivanaM dAnA varapUjanam / siddhAnta zravaNaM caiva hAmaMtitra japa vratAm / zrI jAda. upa.2.1 (5) pU. pAda gurudeva zrImannathurAma zarmA zrI yogakaisura, pR. 137 (s) zaucasaMtoSatapaH svAdhyAyezvarapraNidhAnAni niyamAH / - yogasUtra For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (77) vedoktena prakAreNa kuccAndrAyaNAdibhiH / zarIrazoSaNa yatnapa-ityucyate budhaiH / ko vA mokSaH kathaM tana saMsAraM pratipannavAn / ityAlokanamarthajJAstapaH zaMsanti paNDitAH // amrackHEIGHostessaniANCamc0000000000MMMMA:00am-SAHARAdowndow0Lcs-com-50000000-Mve22062000000000000CLALLAHAiosik - zrI jA, da.upa.2.3.4 (8) DaoN. vedAlaMkAra, upa, maiM yoga vidhA, 'pR. 4', (e) tapaH svAdhyAyazvarapraNidhAnAni kriyAyogaH / / tazca citaprasAdamavAdhamAnamanenAsevyaya / / yogasUna 2.5 (80) zarIra.mAdhakhala dharma sAdhanam / S - kumArasaMbhavam sam. 5 (71) zrI bhArAva, yogavidyA pR. 71 (72) 5. zrImannathurAma zarmA, zrI yostuma . 132 =iasainavidi00- = (7) ....aphalAkAMkSibhiryuktai: mAvi paricakSate // 27 // 0 0 - gautaH 17.14.15 (74) krAndrisiddhirazuddhAzuddhiAvAn tapasaH / ... yogamA 2.43 (75) karmendrayANasya hayA.............. || - maitrA. upa. 2.6 (35) satyaMna nabhyastapasA hoya AtmA samyagjJAnana brahmacaryeNa nityam / hironominandaanaanawww MARMAmmmmmmmmmmm m arama anta:zarIre jyotirmayAM hi mano vaM pazyanti yatayaH bhImadASA / ___.. muNDako 3.1.5 (98) tasyai hapokSamaH kati pratiSThA vedAH sAMgAnisatthAmAyatanapa / (78) yadRcchAlAbhato nitya prati jAyate nRNAm / tatsaMtAeM viduH prAnA; parijJAnakatatparAH || 123 For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmAdilokaparyantAdviraktyA yallabheniyama / sarvatra vigatasneha: saMtoyaM paramaM viduH / aute smArta ca vizvAso yattadAritakyamucyate // - zrI jA.da. upa.2.5-6 (78) saMtoSAdanuttamaH sukhlaa"bhH.....| - yogasUtra 2.42 (80) nyAyArjitadhana zrAnte zraddhayA vaidika jane anyadvA yatpradocante tadAdAnaM procyataM mayA / / (83) dAtavyamiti yaTTAnaM dIyate'nupakAriNe / deze kAseca pAtre tahAna sAtvikasmatam / / 20 / (82) pU4556 guruva; zrI yostumi, pR. 14.3 (23) zrI A. da. upa. 2.6 (84) zrImannathurAma zarmA, zrI yonaunuma, pR. 145 (85) vaMda laukikamAgepu kutsitaM karma yadbhabaMna / tamminbhavati yA lajjJA hosaisi prakIrtitA / vaidikaMSu ca sarveSa adA yA sahA matibin / - zrI jA. da, pa, 2.1 // (8) vaidikaMpu ca sarvaca zraddhA yA sA matibhavat // --- zrI jA. da. upa.1.10 (8) azrayA hulaM dattaM tatastA kRtaM ca yat / asadityucyataM pArtha na na tatpretya mA isa // -gAMtA a. 17.28 (88) zrImAnasamAmA, zrI yogaustuma., pR. 148 124 Kng... For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (c) guruNA caupadiSTo'pi tatra saMbandhavarjitaH / astrita mantrAbhyAsI jaraH smRtaH ||11a (90) zrI bhannathurAma zarmA, zrI yogastubha, bhU. 150 (81) khena pR.15ra (92) bajJAyAM japayajJo'smi / (83) sagAdyapetaM hRdayaM vAgaduSTAnRtAdinaH i hiMsAdirahitaM karma vattadozvarapUjanam // www. kobatirth.org (c) satyaM jJAnamanantaM ca parAnandaM paraM dhruvam / pratyagityavagantavyaM dAta budhAH // (97) svAdhyAyapravacanAbhyAM na pramaditavyaM / (94) zrI mannathurAma zarmA, zrI yogIstuAma, pR. 147 (85) patraM puSpaM phalaM toyaM yo meM bhaktyA prayacchati / tadahaM bhaktya'pahRtamamnAmivatAtmanaH / zrI jA. upa. 2.11-16 - gItA- a. 10.25 - zrI tA.upa. 2.8 - - gItA a. 9.26 zrI. da. upa. 2.9 vyAsamutra 2.32 (88) DaoN. baMcalaMkAra meM sAMgavidhA, pR. 46 (99) pU. pAda zrImannathurAma zarmA, zrI sAMgakaustubha, pR. 153 (100) svastikaM gomukha padmaM vIrasiMhAsanaM tathA / bhadraM muktAsanaM caiva mayUrAmamaMtra // 'sukhAsanasamAkhyaM ca navamaM munipuGgava / jAnUrvorantare kRtvA samyak pAdatalaM ubhe // 125 zrI jA. da. 35. 3.1.2 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (101) AsanAni ca tAvanti yAvantyo jIvajAtayaH / eteSAmatulAdhedAn vijAnAti mahezvaraH || ... dhyAna bindu upa. 42 (102) sthira sukhamAsanam / prayatnazaithilyAnantasamApattibhyAm / tato dvandvAnabhiprAtaH // ... yogasUtra 2,46-48 (103) zrI , yogavidhA 5. 55 (104) maci saviMdhapUrNa yo-HEER-1, pR. 57-58 (105) sapanovAziraH kAyaH svastikaM nityamabhyasat / savya dakSiNagulpha tu pRSTapAveM niyojayet / / - zrI jA. da. 3.3.23 (50%) zrImannathurAma zarmA, zrI yogIstuma, pR. 155 (107) zrI (, yogavidhA pR. 385--35 (108) dakSiNe'pi tathvA savya gomukha tatpracanataM / aGguSThAvadhi gRhIyAddhamatAbhyAM vyutkrameNa tu // - zrI jA. da. upa, 3.3-4 (19) pUjyapAda zrImannathurAma zama, zrI yogakaustubha, pR. 17ra 1110) zrI bhAva, yogavidhA 5. 7 (111) urvorupari viprendra kRtvA pAdataladvayam / padmAsanaM bhavetprAjJa sarvarogabhayApaham / - jA, da. upa. 3.4. (112) pUjyapAda zrImannathurAma zarmA, zrI yo-masturama, pR. 555-156 (11) dakSiNenarapAdaM ta dakSiNozaNi vinyaseta / ajukAyaH samArakhAno borAsanamudAhatam // -zrI jA. 6. upa. 3.5 (114) pUThayA zrImannathu255 zarmA, zrI yogIstumi. pR. 156-157 121 For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (115) gulpho tu vRSaNasyAdhaH sIvanyA:pAyoH kSipet 1.... / --- zrI jA. . "upa. 3.7 (11) pU. zrImannathurAma zama, zrI yogakaustubha, pR. 17 (117) zrI mAva, yogavi, 5.307-08 (118) gulpho tu vRSaNasyAdha: sIdhanyAH pArzvayAH kSipet / ghaDavaMpAdau ca pANibhyAM hada baddhavA sumicalam / bhadrAsanaM bhavevetadviSarogavinAzanam / / - atre jA, da, upa, 3.7 (19) jayapAda zrImannathurAma zamAM, zrI yogakaustubha, pR. 11 (120) nipIDaya sIMcanoM sUkSya dakSiNetaragulphataH / vAma yAyana gulphena puktAsamamidaM bhavet // caMdrAdupari nikSipya savya gulpha tatopari / gulphAntaraM ca saMkSipya muktAsanamidaM munaM / / .- zrI jA. da. upa.......... (125) zrI mAheva, yogavidyA pR. 143 (122) kUrparAgnaM punizreSTha nikSipennAbhiyAnayoH / munyAM pANitaladvandra nikSipkanapArasaH // sapunnataziraH pAdo daNDavadyomni kAsthitaH / mayUrAsahAnatsyAtsarvapApapraNAzanam // - zrI jA.da. upa, 3.10-11 (123) 5. zrI mannathu25 zamA, zrI yoga tuma, 14. 158 (124) zrI (HA5, yogavidyA pR. 320-32 1. 1125) grenakana prakAreNa sukha dhairya va jAgate / batsukhAsanamityuktazaktastatmapAzrayen / - zrI jA. 3. upa. 3.12 (125) zrI bhAva, yopiyA, 5.405 127 For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (127) DaoN. vedAlaMkAra upa, meM yogavidyA pR. 59-30 tasminsati zvAsaprazvAsayogativicchaMdaH prANAyAmaH bAhyAbhyantarastaMbhavRttirdazakAlasaMkhyAbhiH paripTo dArca sUkSmaH / bAhyAbhyantara viSayApekSI caturthaH / - nyogasUtra - 2.41.51 (128) prANarodhamathedAnI pravakSyAmi samAsataH / prANaJca dahago vAyurAyAmaH kumbhakaH smRtaH / / - yogakuNDalinI japa. 1.5. (12) zrI jA. da. upa. 6.1,3 (130) 5. zrImannathurAma zarmA, zrI yogama, pR. 187 (1.31) zrI jA. i. upa, 6.22-26 (132) 5. 415 zrImathurAma zarmA, zrI yogItAmA '. 180 (17) zrI jA. da. upa. 6.34-35, (174) dehazvottiSTataM tena kicajJAnadimuktatA / recaka purakaM muktvA kumbhaka nityamabhyasat / / sarvapApavinirmukta: samyagjJAnamavApnuyAt / manojavalyampApnoti palitAdi ca nazyati // -- zrI . da. 3. 6.14. 19 (135) yAvasaddho marut dehaM tAbajIvo na muJcati / bAvapnidhuvormadhye lAballAla bhaTaH kutaH / / - zrI sogacar3A. ura. 11 (135) chA. upa, 1.1.1.5 (177) baddhapadmAsano yogI namaskRtya guru zivam / nAmAgradRSTirekAkI prANAyAma samAyaset // --- zrI yogaTA . ura, 101 128 For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TI........evameva khallu somya tanmano dizaM diza patitvAnyAyasanamalabdhyA prANamenopazcagrata prANaH - vacana hi sAmyAna (1.38) prANAyAmo bhavedeva cAtakandhanapAcakaH / bhavodadhimahAsetuH procyate yogibhi sadA // Asanana rujaM hantiM prANAyAmaMna zatakam / vikAraM mAnasaM yogI pratyAhAraNa puJcati // __-zrI. yogacUDA, upa. 108.105 (140) iDayA vAyumAkRSya pUyitvodareM sthitam / zanaiH SoDazabhitrirakAra tatra saMsman / pUritaM dhArayaMtpazcAndatuH pATyA nu mAtrA / ukAramUrtipatrApi saMsmarapraNava upat / / zanai: piGgalayA tatra dvAtriMza-pAtrayA punaH / prANAnnAmo bhavaMdeva tatazcaiva samabhyasat // -zrI jA. da. upa. 6.3.6 (141) zanai: piGgalayA tatra dvAtriMzanmAtrayA punaH / prANAyamA bhavedeva tatazcaiva samabhyaset // 6 // yakAraM tu smarampazcAdraMcayaMDiyAnilam / evameva punaH kuryAdiDAyApUya buddhimAn // 9 // -zrI ur3A.6. pa.6.1 1. (142) 5. zrImannapurAma zarmA, zrI yogajasma, pU. 182 (143.) amRtodadhisaMkAzaM gokSauravavaloSaNam / dhyAtvA candramasa vibhyaM prANAyAma sukhI bhavet / 696 // prANa caMdiDayA pivennayAmataM bhUyo'nyathA renvayet / zrIcA poGgayA samIraNamayI vA tyaja'dvAparayA / sUryAcandramasAranena vidhinA cindudvayaM vyA yataH / .....198 // - zrI yogacUDA. upa. 16-18 129 For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (44) prANAyAmanenaiva jAnA mukto bhaviSyanti / bAhayAdApUraNa vAyoruddhare. pUrako hi saH // saMpUrNa kumbhavadvAya dhAraNa kumbhako bhavan / bahivirecana vAyorudarAdeyakaH smRtaH / / - zrI jA.u. upa. 6.12, 13 1144) (4) dakSiNaM recaryadvAyu vAmana paritodaram / bhena dhArayannityaM prANAyAma vidurbudhAH / - zrI devobhAgyavat -- 12.16.29 (145) recaka. pUrakAcaiva kumbhakA cApamaH / prANAyAmo bhavadevaM patrAdvAdazasaMyukta / pUraka dvAdazaM kuyAkummuktaM poDaya bhavet / racaka daza caukAra: prANAyAmaH sa ucyata / --- zrI yogacUDA. upa. 161.1.2 (144) adharma svedajananaM kampo bhavati mAdhyama : uttama sthAnAmApnoti tato vAyu nirudhayet / - zrI yogasAmaNi upa. 105 (547) prasbaMdajanako yastu prANAyAmasu. mo'yam / kampanaM madhyamaM vidyAdutthAnaM cottama viduH // pUrvapUrva prakubIna yAvadutthAnasaMbhavaH / saMbhavatyusameM prAjJaH prANAyAma sukhI bhavat / / prANAyAmana citta tu zuddha bhavati svat / citta zuddha zuciH sAkSAtpratyagjyotivyavasthitaH // - zrI jA, da. 1.6.1 --16 (148) prANo dehasthitI yAvadAnaM tu nimmdhyet / ~ zrI yogacUDA. upa. 100 (14) zrI bhANadeva, yogavidhA pR. 57 130 For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (50) prANAyAmadviSaTkaina pratyAhAraH prakIrtitaH / (15 ) - - - - - - - - - - - - - . . -.. indriyANAM vicaratAM viSayeSu svabhAvataH // 1 // baladAharaNaM teSAM pratyahAraH sa ucyate / yatpazyati tu tatsarvaM brahma pazyasamAhitaH // 2 // yavacchuddhamazuddha vA karotyAmaraNAntikam // 3 // tatsarvaM bama kuryAtpratyAhAra sa ucyate / / 4 / / - zrI jA. 1. upa. 7.1-5, ... (552.) patkaroSi yadazrAmi majjuhoSi dadAsi at / yattapasyAsa kaunteya jatkuruSva padarpaNam // - tA - 127 (1.57) abacA vAyumAkRSya sthAnAtsthAna nirodhAt / / .. nAbhidezAtsamAkRSya aNDalyA tuH nirodhayaMt / kuNDalIdezato vidvAnmUlAdhAre niraM dhayet / / 7 / / adhApAnAkadinda tathorai ca sumadhyama / tasmAjjAnudvayaM jaMdhe pAdAMguSTa nirodhayet / / 8 / / - zrI mA. . . 7... (154) 5. zrImannathurAma kSamA, yo prastuma pR. 2.78...2.43 (155) sarvapApAni nazyanti bhavarApazva suvrata / nAsAbhyAM vAyumAkRSya nizyAmaH svAgninhA manaH // 10 // nAbhikandaM ca madhya kapaTapale ca tAluke / dhruvormadhye lalATe ca tathA mUrdhani dhArayet / / 125 - zrI jA.. apa..?-11 (145) dehe svAmamati vidvAnsamAkRSya samAhitaH / AtmanAtmani niInTe nirvikalpe nirIdhayat / / 13 / / - zrI jA. va. upa. 7. 13.14 1 For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (57) prANAyAmadviSaTkena pralyAhAraH prakIrtitaH / - zrI yogaDA. upa. 111 (158) svadiSayAsaMpramArga cittasya svarUpAnukAra indriyANa pratyAhAra // tata: paramA vazyatendriyANAm / / - yogasUtra - 2.54... / (59) zrI bhANadeva, yogavidhA pR. paNa (10) karmandriyANi saMyamya, ya Asle manasA smarana / indriyArthInyapUDhAtmA, mithyAcAraH sa ucyate / - gotA a.3.6 (171) maharSi yAna, B. CHRA (bhUmi, pR. 2.7.3 (162) zrI bhava, yogavidyA . 57 (13) dezabAnasya dhAraNA // - bAsUtra - 3.1 (564) nAbhidhaLaM dvadayapuNDarIke.....andhI dhAraNA / - vyAsa bhAva 3.1 pR. 274 (165) mainA, upa. 6. 19-20 (458) pratyAhArahiSaTa kaMna jAyate dhAraNA zubhaH / __... yogadaDA. upa. 111 (167) zrImAnayusama zamI, yostuma pR. 243 (154) dhyeye cittathya sthirabandhanAra // -- zabdakalpadrupada gAga-2 (15) athAta: saMpravakSyAmi dhAraNA: paz2a muvrata / dehamadhyagata cyAmmiA cAyAkAzaM tu dhArayet // 1 // prANe bAhyAnila tajjavala cArijamodaraM / toya toyAMzaka bhUmi bhUmibhAge mahAmune / / 132 For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hRyavara lakArAkhyaM manamuccArayetramAt / dhArapaiSA parA proktA sarvapApavizodhinI // - zrI jA.da, upa. 8.1.3 (170) zrImannathurAma zarmA, zrI yogIstuma pR. 244 (171) yogatattvo 86.101 (172) zrI mAhera, yogaviyA, pR. 128 (13) zrImannathurAma zarmA, zrI yogakaustubha pR. 247-rapada (174) asaMzayaM mahAbAho, mano durniMgaI calam / abhyAsena tu kauntaya, vairAgyeNa ca gRhagrataM // - zrIbhagavadagItA 6.35 {175) sarvakAraNamavyavaktAmanirudhyanatanam / sAkSAdAtpani saMpUNe dhArayetpraNabana tu / indriyANi samAcanya mAlasAmAna yojayat 151 - zrImA .da. ma./.. ." (17) dhAraNA dvAdara proktaM dhyAna yogvishaard........|| - zrI yoga, ura, 112 (17) ta satyaM paraM brahma sarvasaMsArabhaSajam // Uyarata vizvarUpaM nirupAkSa mahezvaram / so'hamityAdiraNava dhyAyadyogIzvarezvaram // (1.78) zrI jA, da, upa. 3,6 (19) zrImannathurAma zarmA, zrI yogakastuma pR. 258 (180) tatra pratyavekatAnatA dhyAnam / / - yogasUtra 3.8 (181) zrImannathurAma zarmA, zrI yogakaustubha pR. 229-ra3 (182) chA. upa, 7. 6. 1-2 130 For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) kriyAMtarAsaktimannAsya kITako, sAyannalityaM jhAligAvacchati / tathaika yogI paramAtmatattvaM dhyAna sapAcAti tadekaniSThatAmma / ... zrIpada zaMkarAcArya, vivekacUDAmaNi . 263 - (184) DaoN. rAdhAkRSNan, upa. kI bhUmikA pR. 140 (185) kaTho. upa. za. bhA. 1.2-3 (186) adhotya caturo baMdAn sarvazAstrApyanekazaH brahmatatva na jAnAti darvI pAkara cathA // - muktiko. 2.6 (189) samAna pratyayapravAhakaraNamurAsanam / -- bAgRta. 4.1.5- 8 ii. (188) zrImannathurAma zamAM, zrI vAgatuma pu. 25 (18) samAdhI maM jyotirasanta vizvata mukham // -- yoganDA utha. 116 (140) zrI jA. da. upa. 10. 1-5 (1) tadevArthamAtranirbhAsaM svarUpazunyamiva samAdhiH / (192) zrI mAvi, yogavidyA pR. 130-132 (1943) maharSi viha, puuyo| mA2-2 pR. 71 (184) brahmAkAramanovRtti - prabAho'hakRti vinA / saMprajJAtasamAdhiH svAda dhyAnAdhyAsanakarpataH / prazAntavRtika cina paramAnandadAyakam / asaMgrajJAtanApAyaM samAdhiogina priyaH / / - muktiko... 5..... (185) prasaMkhyAnakAyakumIdatya sarvathA vivekakhyAtecI manasamAdhi ] - yogabhUtra 4.29 (194) zrImannathurAma zarmA, zrI yogakastubha pR. 27-28 134 For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org... ......Acharya ShriKailassagarsuraa nakhain (c) tatvavodha evAsI vAsanAtRNapAvakaH / proktaM samAdhizaktadaina na tu tRSNAmavasthitaH / / uditaudAryasaundaryAmyarasagari / AnandAsyandinI paiSA samAdhirAbhidhIyate / dRzyAsaMbhavabodhena rAgadveSAdittAnave / ratirabamoditA yADasI samAdhirabhidhIyate / dRzyAsaMbhavabodho hi jAna jeyaM cidAtmakam / tadeva kevalAbhAvaM tato'nyat sakala mRyA / / - maho. 4. 12,61-63 (188) maitrAyaH upa. 6.2148 (199) maharSi dayAnaMda sarasvatI, sarveda bhASya bhUmikA. pu. ra05 (200) jivi, yogya, bhA-1 pR. 24 (201) maho, 5. 27-35 (202) ghaTcakraM poDazAdhAra trilakSyaM vyomapaJcakam / svadeha kho na jAnAti tasya siddhi: kaI dhabat / / -vAgaDA ..upa4,3 (203) kandamyAnaM munizreSTha mUlAdhArAngu lam // caturaMgulapAyAmavistAra munipuGgava / kunakuTANDagnamAkAraM bhUpitaM tu lvagAdibhiH / tanmadhye mAbhirityukAM yoga munipuGgavaH / ...... / - zrI DI. ", "ga4.3.5 (204} kandordhvaM kuNDalIzantiraSTA paDalAkRtiH / bandhanAya ca madAnAM yoginA mokSadA sadA / - zrI yogadA. upa.. (205) zrI jA. da. upa. 4. 11-12-13 (20) mainA. 6.29 135 For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (207) mA 22vida, yoga 52 TIptimI, 4. 20-21 - anu. aMbAlAla pANI (208) ejana pR. 83. (208) kandamadhyasthitA nA suSupneti prakIrtitA // 5.!] tiSThanti paritastasyA nADayo munipuGgava / dvisaptatisahastrANi tAsA nukhyAzcaturdaza 6 pRSThamadhyasthitanAnA vINAdaNTuna sundrata / saha mastakaparyantaM supunA supratiSThitA 6510 / / (210) ena dvAraM samAzritya tiSTanta nADayaHkramAta : iDApiGgalasauSumnA : prANamA ca saMsthitAH / .. bopavRddhaH, u, 21 (215} yogacUDA. 2. 13. 8. 5.. (211) (24) zrI mAya, yogAvidhA 5. (212) atha yA etA hRdayasya nADayastA: piGgalasyApistidinti zuklamya nIlasya patasya lohitasyatAlI va AdilyA piGgala eSa zakla epa nIla epa pattA lohitH| .... chA. upa. 8.6.1 (21) zarIraM tAvadeva syAtpaNNavatyaMgulAtmakam / dehamadhya zikhisthAnaM tamajAmbUnadaprabhA / / 1 // trikoNaM manujAnAM tu satyAnustaM hi sAMkRtaM / gudAttu dvayyaMgulAdUrdhva maMdAnu dvayaMlAdaNa: // 2 // - zrI jA, da. upa, 4.6-4 (214) alambusA kuhU va cizyodarI tapasvinI / zAcinI kSetra gAndhArA iti mukhyA caturdaza 56 // -- zrI jA. da. ura, 4.7.8 (214) (4) znI yogacUr3A, uya. 15.15 For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SMOSETTE (15) zrI jJA.da, upa. 4-10 (Pa) zrI yogacUDA. upa. 15-17 (217) suSuptAyAH zivo daMba iDayAyA devatA hariH / piMgalAyA viraviH syAtsarasvatyA virAmune / pAdhidevatA proktA varUpA] vAyudevatA / hastiA brahmAbhidhAyAstu vANo devatA bhayaMt / / gallinyA munizreSTha bhagavAnbhAskarastathA / alambusAyA ambAtmA varUNaH parikIrtitaH // aho adevatA proktA gAndhArI candradanatA / zastriyazcandramAstadvatpayasvinyA: prajApati // - zrI nA. daupa. 4. 35.38 (21.7) (24} bAgacUDA. upa. 39 (18) iDA bAya sthitAbhaNadakSiNa piglA sthitA.... || - zrI yogabar3A. upa. 28 (218) (A) zrI jA. da. upa, 4. 13.. 15 (4) zrI mAya, yogavidyA pR. 1.86 (218) zrI jagavRddhA. upa. 1.8. (20) satataM prANavAhinyaH somamaryAgnidevatAH / - yogaguDA. upa. 22 (221) zrI 5, yopiyA, 5. 187 (222) kalyANa Arogya aGka) 'gR. 132 (223) zrI yogacUDA. upa. 11-20 (22.4} zrI nA. 6. upa. 4-30 (225) zrI nA. da. upa. 4. 14-21 (226) pUrvabhArga supumnAyA prakAyAH saMsthitA kuhUH / adhayo sthitA nAr3I yAmdhanAsAntamiSyale 1 ___- zrI jA. da. upa. 4.38 133 For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org rara7) zrI bhANadeva, yogavidyA pR. 184 (28) zrI maharSi araviMda, pUrNayoga, bhAga-4 pR. 33 (229) yo pUvA. 22-24, zrI. 6, 35. 423 pR 19 (229) (a) zrI bhANadeva yogavidyA, pR. 183-194 (30) zrI meghUkI. 3pa. ?4-ra, zrI gA, 2. 35. 4,63, 24 (230) (a) zrI bhANadeva, yogavidyA pR. 185 231 kAM na. 3, 35, 4. 26-47 (32) zrI . 6. 35. . rU (232) (a) zrI yo pUDAma 23. 26-600 (233 zrI nAra 6, 35, 4. 48-96 (274) zrI kanA. 2. 34. 4 (25) zrI mA. 6. 32, 6. rU-phAra, pro thoDA na lo 28, 29 (23) zrImannathurAma zarmA, zrI yogakaustubha pR. 213 (37) zrI opUDA, hava. 4 (38) zrI pUDA, pa, 66-45 (239) zrImannathurAma zarmA, zrI yogAstubha pR. 223 (240 ejana pR. 237 (241) zrI jyUDA, 35. 48,0 (282) zrImannathurAma zarmA, zrI yogakaustuma pR. 222 (243) zrI vRMdA, (244) zrImannathurAma zarmA, zrI yogakaustubhra pR. 224-225 (245) zrI cArRA. 35, 66-76 (246) pU. pAda zrImannathurAma rAmAM, zrI yoga kaustubha pR. 215 (24) zrI tevRA. 31. 22-27 138 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Kari) citta carati ne yaspAnijavA carati khegatA / dhruvoratargatA dRSTirmudrA bhavati kheMcarI hai| na khecarI samA mudrA satyaM satyaM ca nArada / - devo bhAga, 11.16.62-64 (244) zrI yogacUDA. upa, 60-64 (rapa) zrImannathurAma zarmA, zrI yoga stubha, pR. 213-ra0 (255) Asanena rUjahanti prANAyAmana pAlakam / vikAra mAnasaM yogI pratyAhAreNa muJcati // dhAraNAbhirmanodhe yAtiH caitanyamadbhutam / samAdhI mokSamApnoti tyaktA karma zubhAzubham // - zrI yaMgacUDA. ga. 109-116 139 For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - saMnyAsayoga - 4.3 | - ane unA upasargapUrvaka karev' dhAtuthI nirmita 'mam' ne joDIne - zabda bane che. A dhAtuthI saMnyAsa yogano artha che, "sArI rIte saMpUrNa rUpathI karmono parityAga karavo" te saMnyAsa che. A uparAnta ' dhAtu hovuM e arthamAM yukata thAya che. tenI sAthe '' ane 'jiM upasargaparva' muvi dhAtuthI saMnyAsa zabdanI vyutpatti thAya che. jeno artha che. samyaka rUpathI "sarva thaI javuM." arthAt brahmamaya banI javuM che. A banne dhAtu uparAMta spa rva ane dhAtuthI paNa saMnyAsa zabdanI vyutpatti thAya che. "wvezana - najIka besavuM. athAMta saMpUrNa rIte paramezvaranI najIka tenAM zaraNamAM javuM potAne paramezvaranAM caraNomAM samarpita karI devA ane badhI jagyAe badhAM ja samaye atyaMta bhAvanAthI paramAtmA sAthe tarUpa banI javuM te saMnyAsa che. maitreyI upa.mAM mahAdeva bhagavAna maitreyane A ja bAbata jaNAvatAM kahe che ke, karmone choDI devA e saMnyAsa nathI, paraMtu samAdhimAM jIva ane paramAtmAnI ekatAnuM bhAna thavuM te saMnyAsa che. maharSi dayAnaMda sarasvatInI daSTie saMnyAsa eTale, "braba tathA tenI AjJAmAM sthita rahevuM temaja duSTa karmono tyAga karavAmAM Ave te saMnyAsa." Azrama saMnyAsa ane bhAvanA saMnyAsa ema be prakAra che. saMnyAsayogano saMbaMdha bIjA prakArathI che. jemAM sarvakarma parityAga, sarvavaibhava, nirAkRti, paraverAgya ane pUrAM guNa tRSNA A saMnyAsayoganuM anivArya tattva che. gItA paNa sarva karma phala tyAgane ja saMnyAsa gaNAve che. saMnyAsano adhikArI? sAmAnya vyavahAramAM paNa yogyatAno vicAra karyA bAda kArya soMpavAmAM Ave che. jayAre saMnyAsa e mokSarUpa zreSTha phaLanI prApti mATe hoya, saMnyAsInA vANI-vartananI asara samAja upara paDatI hoya che. tethI te bAbatamAM yogyatAno sarva prathama vicAra karavo paDe. A bAbate maitreyI upa. jaNAve che ke jeNe badhI ja IcchAo sahita dehanI mamatAno tyAga karela hoya te saMnyAsanA adhikArI che. A pramANe vairAgya Ave tyAre vidvAna manuSya saMnyAsa grahaNa karavo joIe. anyathA cokkasapaNe patana thAya che. je manuSya paisA, anna, vastro ke nAmanAnA lobhathI saMnyAsa grahaNa kare che. te saMsAra ane saMnyAsa bannemAMthI bhraSTa thAya che, tene kyAreya mukti prApta thatI nathI. For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir napusaka, patita, aMgahIna, strI tarapha atyaMta Asakta, baheze, maMgo, bALaka, pAkhaMDI, padyantakArI, liMgI(vezadhArI) vaikhAnasahara brAhmaNa, vetana lenAra adhyApaka, kuSTharogI, agnihotra na karanAra temaja zokajanya ghaTanA banI hoya tenAM pariNAme vairAgya utpanna thayo hoya tene saMnyAsa levAno adhikAra nathI. temaja vrata, yajJa, tapa, dAna, homa, svAdhyAya, satya ane pavitratAthI rahita hoya tene paNa saMnyAsano adhikAra nathI, paraMtu teo Atura saMnyAsI banI zake che, kama saMnyAsI nahIM. bhAratIya saMskRtimAM cAra varSanI jema cAra AzramanI vyavasthA che, (1) brahmacaryAzrama (2) gRhasthAzrama (3) vAnaprasthAzrama ane (4) saMnyAsazrama che. saMnyAsagrAma e mokSa prApti arthe che. sAmAnya rIte brahmacarya bAda gRhastha, tyArabAda vAnaprastha AzramamAM rahI; saMnyAsAzrama grahaNa karavAnuM vidhAna che. paraMtu jo vairAgya utpanna thAya to A krama vagara sIdho ja saMnyAsa grahaNa karI zakAya tema jaNAvela che " bhagavAna buddha, vyAsaputra zukadeva, svAmI vivekAnaMda, maharSi dayAnaMda sarasvatI vagere tenAM javalaMta udA. che. AruNi upa.paNa A ja bAbata kahe che. brahmavidhAno adhikArI saMnyAsano adhikArI che. zrImadda zaMkarAcAryae brahmasUtra mAdhyamAM jaNAvyuM che. ke, "nityAnitya vastuviveka, IhAmaMtrArtha phaloga virAga, samAdi cha saMpatti, mumukSutva e cAra sAdhanonI apekSA che. zrImad zaMkarAcAryane mate brahmavidhAno abhyAsano mAtra brAhmaNane ja adhikAra che; zUdra vagerene nahIM. tethI ja teo chA, upa mAM AvatA rAjA jAgruti upAkhyAnamAM jayAre maharSi 2kva rAjA mATe 'sUra' zabda vApare che. tyAM te zabdane samajAvatAM 'che. 35, bhANamAM jaNAve che ke tyAM rAjA zUdra nathI, paraMtu te zokathI gherAyelo che, tethI tene zudra kahe che." - zUdrane paNa brahmavidyAno adhikAra che, te bAbata satyakAma jAbAlanA daSTAna uparathI samajI zakAya che. gatA" paNa A ja bAbatane anumodana ApatAM jaNAve che ke, strI, vaMdhya, zudra tathA pApa nivALA puruSa paNa mArI zaraNamAM AvIne mokSapadane pAme che." saMnyAra dhAraNa karatAM pahelAM mAtA-pitAnI AjJA meLavavI jarUrI che. vizeSa karIne mAtAnI AjJA jarUrI che, kAraNa ke putra upara teno vizeSa adhikAra che. eTaluM ja nahIM panI, putra, binduo vagere pAsethI paNa saMnyAsanI anumatI meLavavI jarUrI che. kAraNa ke tenA tarapha paNa koIne koI kartavya bAkI rahetuM hoya che. te pUrNa karyA vagara saMnyAsamAMthI paDatI thAya che. tethI te badhAnI AjJA bAda saMnyAsano adhikAra prApta thAya che. 41 For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AruNi upa.mAM jaNAvela che ke; sarva prathama potAnA putrano; tyArabAda baMdhu-bAdhava vagereno tyAga karavo. eTaluM ja nahIM saMpUrNa brahmAMDano paNa tyAga karI devo; eTale ke koIpaNa bAbatanI Iccha na rAkhavI. daMDa, kaupIna ane zarIra DhAMkavA mATe jarUrI vastra ja pAse rAkhavuM bAkI badhuM choDI devuM. k kuMDikA upa." saMnyAsanA adhikAra vize jaNAve che ke, dhana vagerene putromAM vaheMcIne - temaja grAma saMbaMdhI kAryo temane soMpIne vanamAM javuM ane pavitra dezamAM bhramaNa karavuM. cora kedakhAnAmAMthI chUTIne dUra jaIne vase che, te ja rIte jJAnI purupe saMnyAsa grahaNa karI potAnA dezathI dUra nivAsa karavo joIe. ahaMkArarUpa putra, dhanarUpa bhAI, moharUpa ghara ane AzArUpa patnIne choDe che te tarata mukta thaI jAya che. 1 saMnyAsa dhAraNa vidhi : - bhAratIya saMskRti pramANe koIpaNa kArya niyama vidhipUrvaka dhAraNa karavAmAM Ave che. jAtakarma saMskAra, brahmacaryAzrama mATe yajJopavIta vidhi, gRhasthAzrama mATe lagnasaMskAra vidhi, Ama dareka kArya vidhipUrvaka - niyamapUrvaka aihaNa karavAmAM Ave che. e ja pramANe saMnyAsAzramamAM praveza karatI vakhate saMnyAsa dhAraNa karavAnI vidhi darzAvatAM saMnyAsAMpaniSadamAM jaNAvyuM che ke; sarva prathama potAnuM je kAMI Rtvika tathA anya vastu - saMpatti vagere brAhmaNo tathA anya supAtrone dAna karavAno saMkalpa karavAmAM Ave. AhvanIya, gArhapatya, dakSiNAgni temaja sabhya ane Avasasthyane prANa, apAna, vyAna, udAna, samAnae, pAMca vAyuomAM Aropita kare. tyArabAda potAnA putrane pAse besADIne, tenI tarapha joIne; "stya yajJa: ttva sarvam" A mantrano pATha karIne Ahuti ApavAmAM Ave che. A AhutinI sAthe potAnI zikhAne kApIne tathA yajJopavItane utArI jaLamAM pravAhita karavA mATe rAkhI levAmAM Ave che. jo saMnyAsa dhAraNa karanAra puruSa aputra hoya to potAnAmAM ja putranI bhAvanA karIne ``f yajJa'', ''tna sarvam" e mantrono manamAM ja uccAra karavo. tyArabAda dIkSA guru dikSita vyaktinAM kAnamAM ''tatvamasi'' e mantranuM uccAraNa kare. tyAra pachI ' meM, juvaH, OM sva:' e traNeya mahavyAkRtinuM manamAM dhyAna dharatA-dharatA "sacatuM mayA, saMnyasta mA, saMnyasta thayAnuM traNa vAra uccAraNa kare. prathama vakhata uccAraNa maMda svarathI, dvitIya vAra madhyama svarI ane tRtIya vAra uccattama svarathI uccAraNa karavAmAM Ave che. koI ema prazna upasthita kare ke, yajJopavIta, zikhA vagereno tyAga to doSarUpa che. tenA javAbamAM upa.nAM RSi jaNAve che ke, saMnyAsIne mATe Atma-rUpa dhyAna ja yajJopavIta che, vidyA tenI zikhA che. 142 For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. jaLane mATe udara ja pAtra che, jalAzayano kinAro tenuM nivAsasthAna che. A ja pramANe saMnyAsIe nitya AcamananI paNa jarUra nathI; kAraNa ke te divasa-rAta AtmAnusaMdhAnamAM ja saMlagna rahe che, tethI tenA mATe haMmezAM divasa ja hoya che. AruNi upa. paNa laukika agnine jaTharAgnimAM ane vANIrUpa agnimAM gAyatrIne samAviSTa karavAnuM jaNAve che. 23 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIkSAbAda daMDa, 'amaya sarvabhUte......' e maMtrathI abhimaMtrita vAMsano daMDa, ane kopIna dhAraNa kare.24 kamaMDala ane valkala vastrane dhAraNa karavAno Adeza guru Ape che, daMDanI bAbatamAM saMnyAso pa jaNAve che ke; daMDa vAsano hovo joIe, saumya, tvacA sahita ane eka samAna dUrI upara gAMThovALo hovo joIe. te smazAna vagere apavitra jagyAo upara Ugela na hovo joIe. te baLela, phATela ke kIDAothI khavAyela na hovo joIe. tenI UMcAI nAka, mastaka ke bhramara sudhInI hovI joIe. daMDano saMbaMdha AtmAnI sAthe darzAvela che. daMDa eTalA mATe dhAraNa karavAmAM Ave che ke; jo saMnyAsanA niyonuM pAlana karavAmAM nahIM Ave to, tene daMDa paDaze, tenI yAda apAvavA mATe che tethI saMnyAsIe daMDathI kapAreya alaga na thavuM, daMDa vagara vicaraNa na karavuM. koku kamaMDala kRtikA athavA kASTha nirmita hovuM joie jethI temAM moha utpanna na thaI jAya. saMnyAsInA prakAra : saMnyAsInI vyAkhyA, adhiphAra, dhAraNa vidhi bAda tenAM (1) vairAgya-saMnyAsI, (2) jJAna--saMnyAsI, (3) jJAnavairAgya-saMnyAsI ane (4) karma-saMnyAsI ema mukhya cAra prakAra Ape che. (1) vairAgya--saMnyAsI : viSayo tarapha tRSNArahita temaja pUrvajanmanA puNyonA phala svarUpe vairAgya thavAthI je saMnyAsa laI le che. te vairAgya saMnyAsI kahevAya che. (2) jJAna saMnyAsI 143 //// zAstronuM jJAna prApta karI, duniyAnI sArI-narasI bAbatono anubhava ane zravaNa, prapaMcathI uparAMta arthAt thAkIne, dehavAsanA, zAstravAsanA, lokavAsanAno tyAga, badhI ja sAMsArika vAsanAno vamananI samAna gaNI teno tyAga, sAdhana-catuSTayathI yukta ghaIne je saMnyAsa grahaNa kare che te zAnI-saMnyAsI che. A jJAnI saMnyAsI haMmezAM saMpUrNa vizvanA kalyANanI bhAvanA potAnA manathI kare sa For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir () jJAna-vairAgya-saMnyAsIra : kramapUrvaka sarva zAstrono abhyAsa karI, badha anubhava prApta karI, jJAna ane vairAgyanAM tatvone yogya rIte samajIne, dehane ja mAtra bAkI rAkhIne je saMnyAsa grahaNa kare che te jJAna-vairAgya saMnyAsI che. (4) karma-saMnyAsI: brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha ema traNeya AzramonuM pAlana karI vairAgya na thavA chatAMniyamAnusAra sanyAsa grahaNa kare che te karma-saMnyAsI. kahevAya che. saMnyAsIonA A Atarika lakSaNone AdhAre cAra prakAra ApyA bAda bAhya dekhAva ane AcaraNane AdhAre (ba) kuTIcaka, (vI badaka, (haMsa, (4) paramahaMsa, (6) turIyAtIta ane (3) avadhUta ema cha prakAra Ape che.* () kuTIcakara zikhA ane yajJopavIta dhAraNa kare che. daMDa, kamaMDala, kaupIna cAdara, kaMdhAne dhAraNa kare che, pitA-mAtA ane gurunI ArAdhanA kare che, eka ja sthAna para rahI ana grahaNa karanAra, zvata Urdhva tripuMDa karanAra ane traNa daMDa dhAraNa kare che. kuTIcaka saMnyAsIe dhIre--dhIre kuTumba, kuTI, pAtra ane sthAnano tyAga karavo joIe. (va) bahUdaka : zikhA vagerene anya badhI ja bAbatamAM kuTIcakanI samAna hoya che. paraMtu phakata ATha grAsa ja bhojana grahaNa kare che. (4) haMsa jaTAdhArI, tripuMDa, Urdhva paMDadhArI, nizcita jagyA vagara mAMgIne khAnAra, phakta kapInane dhAraNa karanAra hoya che. (4) paramahaMsaH zikhA, yajJopavIta rahita, pAMca gharethI hAthamAM ja bhikSA grahaNa karanAra, eka kAMpIne ane cAdara rAkhanAra, eka daMDa rAkhanAra athavA bhasma dhAraNa karanAra temaja sarvano tyAga karanAra hoya che. (6) turIyAtIta : sarvatyAgI, gomukhavRttivALo, traNa gharethI phaLa athavA annanI bhikSA grahaNa karanAra, dehamAtra dhAraNa karanAra arthAtu nagna rahenAra ane potAnA zarIrane mRta samAna samajIne jIvana prasAra karanAra che. turIyAtIta ane avadhUta zreNInA saMnyAsI bhramara-kITa nyAyanI samAna potAnA svarUpanuM anusandhAna karatAM-karatAM kevalyamAM sthita rahe che. 144 For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( avadhUta : koIpaNa prakArano niyama na rAkhanAra, patita ane nirjita sivAya dareka varSomAM ajagaravRttithI AhAra grahaNa karanAra, potAnAM svarUpanAM anusaMdhAnamAM ja saMlagna rahenAra. vRkSa, dhAsa vagere bahAra dekhAnAra, temaja atyaMta jaDa mArAthI bhinna che, temaja jhaDapathI vilaya thanAra dehamAM huM nathI, kAraNa ke huM to vimuM chuM. - ema vicAra karanAra. Atura ane kuTIcaka saMnyAsI mATe ane muva: loka hoya che, badakano svargaloka, haMsano tapaloka ane paramahaMsano satyaloka hoya che." upa.mAM darekanA AcAra ane vyavahAra vize paNa carcA karavAmAM AvI che. jIvanmukta sthiti : saMnyAsIe haMmezA dhyAnamaya sthitimAM rahevuM joIe. jIvanmukta banI vicaraNa karavuM joIe. saMnyAsIe satata paramAtmAnA dhyAnamAM rata rahevuM, teNe satata evuM ciMtana karavuM ke, huM ja AtmasvarUpa chuM, jaDa tvacA nathI. caMcala mana tathA tenI sAthe joDAela jihvA huM nathI, e ja pramANe dazya ane darzanano laya thaI jAya tyAre naSTa thanAra huM nathI, e ja pramANe dazya ane darzanano laya thaI jAya tyAre naSTa thanAra huM nathI; huM to mAtra daSTA chuM eTaluM ja nahIM pAMceya indriyonAM bhramathI rahita, mamatAthI rahita, manana rahita, zAMtasvarUpa, kalA ane melathI rahita zuddha caitanyathI para cinmAtra prakAza svarUpa huM chuM. A badho jagatu prapaMca mArAmAMthI ja utpanna thAya che. jevI rIte agnimAMthI taNakhA utpanna thAya che. brahmasUtramAM paNa A ja bAbata kahI che. A rIte satata vicAratA mAro A AmA jamavAnsaromAM sthAyI che, te caMtya AtmAthI paNa mukta cidAtmA che. A "pratyeka" AtmAne mArA vAraMvAra namasakAra. A citra zakita ja A lokamAM vidhamAna che, aneka prakAranAM doparUpavALAM che. tethI baMdhAyelA paMkhInI samAna te uDavAmAM asamartha hoya che. IcchA ane tethI utpanna thayelAM AvAM prANIo dhanTamAvane lIdhe vAraMvAra kITa - pataMganI phrema janma-dhAraNa kare che,"huM e prakAranAM bhAvathI mukta chuM tevuM satata dhyAna dharavuM. zrImad bhagavad gItAmAM paNa sthitaprajJa dvandrabhAvathI mukata hoya che tema jaNAvyuM che. saMnyAsI paramatatvarUpa potAnA AtmAnuM ja ciMtana kare, je cipa AmA che. huM ja te parama pratyakSa, prApta ane udita chuM. "huM vikalpothI rahita, te mane namaskAra. huM ane tuM anaMta che - bannene namaskAra, A AtmA ja besato hovA chatAM vyavahAra rata che, kArya karato hovA chatAM karmathI lipta thato 145 For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nathI, niSkAmabhAve karma karato hovAthI te kevala svarUpa che, bhAvarahita, nirahaMkAra, manarahita, ceSTArahita, spaMdana rahita, baMdhana-mokSa rahita, zuddha brahma huM ja chuM, vicAra paNa huM chuM. zuddha AtmA huM che. mAro koI zatru ja na hoya, mArA zarIrarUpI piMjarAmAM rahenAra ciDiyA tRSNArUpI rassIne kApIne jANe kyAM UDI gaI te huM nathI jANato. jenAmAM akartApanano bhAva che. jenI buddhi lipta thatI nadhI je badhA bhUtane samAnabhAvathI jUe che, tenuM jIvana prazaMsanIya che." maitreyI upara paNa saMnyAsIne mATe AtmayAna ja zreSTha gaNAve che. saMnyAsIe huM ja chuM bIjo paNa huM chuM huM ja brahma chuM. utpatti huM chuM, sarvalokano guru huM chuM. eTaluM ja nahIM sarvalokamAM je kAMI che te badhuM ja huM chuM. huM ja siddha chuM. paramatattva chuM, nitya chuM, zoka-zubha rahita huM chuM. caitanya huM chuM, mAna-apamAna rahita traNa guNothI rahita, praphAza svarUpa, nitya-zuddha sadAziva chuM chuM. A rIte satata AtmadhyAnamaya saMnyAsIe rahevuM joIe. Diko.pA adhyAtma maMtranA japamAM ane nididhyAsanamAM rata rahevAnuM jaNAve che. jenuM aMtaHkaraNa zItala che. je rAgadveSathI para che, je jagatane sAkSabhAvathI jove che, tenuM jIvana dhanya che. jene samyakajJAna prApta thayeluM che, je sArA-narasAnuM dhyAna choDI dIdhuM che, jeNe cittane cittamAM che ja saMlagna karI dIdhuM che. tenuM jIvana zobhAyamAna che. A rIte grAha-grAhaka saMbaMdha naSTa thaI jatAM zAMti ! prApta thAya tene ja mokSa kahevAya che. A pramANe je saMnyAsI jIvanmukta thaI gayo hoya, tenA hadayanI vAsanA zuddha banI jAya che. te ja pavitra, parama udAra, zuddha sattvamaya, AtmadhyAnayukta anaM nityarUpamAM Atma-saMtoSanirvikalpa svarUpa banavuM: saMnyAsIe satata e ja vicAravuM joIe ke huM AtmasaMtoSI kayAre banIza? svayaM prakAzarUpa pada upara kayAre sthita thaIza ? nirvikalpa svarUpa samAdhi lagAvIne zilA samana nizcala kayAre thaIza ? brahma rUpamAM dhyAnamaya kayAre banIza ke jethI koyala mArA mastaka upara mALo banAva. A rIte satata ciMtana karavuM joIe upamaharSi vAlmIki upara para rAphaDo thaI gayo hato, tethI ja teo vAlmIki kahevAyA A ja rIte tapazcaryA rata RSi-munionuM varNana abhijJAna zAkuntalam' mAM Ave che. jJAnI saMnyAsI saMpUrNa vizvanA kalyANanI bhAvanA karatAM-karatAM, AkAzamAMthI vAyu, vAyumAMthI jayoti, jyotithI jaLa, jaLathI pRthvI - A badhA bhUtomAM je brahma vyApta che, tene huM prApta thayelA che. ajara, amara, akSara, avyayane huM prApta thayo chuM. huM akhaMDa sukha samudra rUpa chuM, mArAmAM ghaNI badhI 146 For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir laharo mAyArUpI vAyu dvArA utpana ane vilIna thAya che. mAro A dehane A prakArano koI saMbaMdha nathI, jevo AkAzano megha sAthe che. tethI A jAgrata, svapna, supti vagere avasthAothI mAre zuM saMbaMdha che?57 zAstra abhyAsa varjita : saMnyAsIne mATe zAstra abhyAsa TanI upara lAdelA kezara jevo che. teNe mAtra svarUpAnusaMdhAna ja karavAnuM che. yoga, maMtra-taMtrano abhyAsa vagere badhAM ja zAstro varjita che. kadAca jo koI saMnyAsI yoga vagere zAstrano abhyAsa kare to te mRtaka zarIra upara karelo alaMkArAnI jema vyartha che. eTaluM ja nahIM saMnyAsInA karma ane vidyAnI viruddha che. saMnyAsIe nAma-saMkIrtana vageremAM paNa bhAga levo na joIe, kAraNa ke koIpaNa kamanuM phaLa bhogavavuM ja paDe che. - saMnyAsIe dareka bAbatane eraMDInA telanA phINanI jema tyajI devI joIe. teNe devatAono prasAda paNa na levo joIe, ane koI bAhya devatAnI pUjA paNa na karavI joIe. maitreyI upara paNa jaNAve che ke, saMnyAsIne mATe tattvano vicAra uttama che. zAstrano vicAra madhyama che. manTonI sAdhanA adhama che, tIrthATana tenAthI paNa vadhu adhama che. tIrthATana baMdhanakAraka eTalA mATe banI jAya che ke eka tIrthanI yAtrA pUrI karyA bAda bIjA tIrthanI yAtrA karavAnI IcchA utpanna thAya che, e pramANe eka IcchAne jAgRta thavAnuM baLa maLatAM anya IcchAo paNa jAgRta thAya ane e rIte zubha Icchao paNa baMdhanakAraka bane che. punarjanmane mATe kAraNabhUta bane che. brahmAnubhava to jAte ja thaI zake che. koI zreSTha vidvAna hoya tethI mokSa prApta thaI jato nathI; te paNa kAgaDAnI jema peTa bharavA mATe ahIM-tahIM bhaTake che. brahmAnubhava mATe te vAstavika anubhava jarUrI che. devapUjA)bAhyapUjA: patthara, sonuM, mATI vagerethI banAvelI mUrtinI pUjA mokSa prAptinI IcchAvALA mATe yogya nathI; kAraNa ke tenAthI baMdha ane punarjanma prApta thAya che. tethI saMnyAsIe bahAranI pUjAnA tyA karI le hRdayamAM rahelA AtmAnI ja pUjA karavI, devatAnI pUjA na karavI ke pUjanotsavamAM na javuM. moharUpa mAM mukhya pAmI hoya che ane jJAnarUpa putrano janma thayela hoya che, tethI janma-maraNanuM sUtaka lAgeluM ja hoya che. tethI kevI rIte saMdhyA thaI zake ?" eTaluM ja nahIM jJAnarUpI surya satata udaya thayelo hoya che, tethI sUryano udaya-asta thatAM nathI, For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tethI saMdhyA kevA prakAranI ? -- TUMkamAM jJAna saMnyAsIne AvA koI bAhya nitya-naimittika karmanI jarUra nathI. bhikSA mATenA viziSTa niyamo : bhikSAnA samaye DAbA athavA jamaNA mArgethI praveza na karavo. je gharamAM koI doSa na hoya te gharane bhUlathI ke mohathI choDavuM nahIM. veda paraMtu zraddhA-bhaktithI rahita hoya to tene tyAM bhikSA mATe javuM nahIM paraMtu saMskArahIna - bhaktivALo hoya to tene tyAMthI bhikSA grahaNa karavI. haMmezA hAthathI bhikSAvRtti karI jIvana nirvAha karavo. eka ja ghare bhikSA mAMgavI; paraMtu zAMta bhAvathI pratikSA karatAM hoya tyAM prayatnapUrvaka javuM. be bhAgamAM khAvuM, eka bhAgamAM pANI pIvuM ane eka bhAga vAyu mATe khAlI rAkhavuM. rAtrInA bhojana na karatAM upavAsa karavo. zuddha AcAravALA pAMcathI sAta gharoe ja bhikSA mATe jAvuM, ane gAyane dohavAmAM jeTalo samaya lAge teTalo samaya ja pratikSA karavI, bhikSAvRtti mATe vastImAM jAya tyAre " f"nuM traNavAra uccAraNa karI bhikSA mArga. je A pramANe upa.ne jANe che te ja sAco jJAnI che." pAMca prakAranI bhikSA : (1) asaMkalpita bhikSA: manamAM saMkalpa karyA vagara traNa, pAMca athavA sAta gharomAM madhamAkhInI samAna bhikSA grahaNa karavI te asaMkalpita mAdhukarI bhikSA che. (2) prAka-praNita bhikSA : prAtaHkALa athavA AgaLanA divase AvIne bhaktipUrvaka prArthanA karelI hoya tene tyAMthI bhikSA grahaNa karavI te pANI mikSa kahevAya che. (3) ayAcita : bhikSA mATe pharanA saMnyAsIne koI nimaMtrita kare to te bhikSA apAcita biznA che. (4) tAtkAlika bhikSA : bhikSA mATe nIkaLavAnA samaye ja koI brAhmaNa AvIne bhojana karavAnuM kahe to te tAtkAlika bhikSA che. tene haMmezAM grahaNa karavI. 148 For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (5) upapanna bhikSA : jo koI brAhmaNa maThamAM ja taiyAra bhojana laI Ave to tene monAmilApI sAdhu upapanna bhikSA kahe che. jarUra paDe to mlecchane tyAMthI bhikSA grahaNa karavI. paraMtu bRhaspati samAna pUjayanuM ghara hoya to paNa eka ja jagyAethI bhikSA grahaNa na karavI. saMnyAsIe haMmezAM yAcita athavA ayAcita bhikSAne grahaNa karavI. vAyu badhAne sparza kare che, agni badhuM bALe che, jaLamAM maLa-mUtra nAkhavAmAM Ave che chatAM jaLa dUSita thatuM nathI. tevI ja rIte ana doSathI saMnyAsI dUSita thato nathI.' dhUmADA rahita, musalanA zabdathI hita, AgaTharI gaI hoya, loko bhojana karI rahyA hoya tyAM bapora pachInA samaye bhikSA mATe javuM. ApattinA samaye saMnyAsI nindanIya, patita ane pAkhaMDIne choDIne badhAM ja vane tyAM bhikSA mAMgI zake che. AruNi upa jaNAve che ke, annane auSadhinI samAna grahaNa kare, athAtu thoDuM bhojana kare, je prApta thAya temAM saMtoSa mAne anna na maLe to pakavAna grahaNa karI zakAya che. "pA athavA kAca anna saMgraha mATe mAMgavAthI adhogati prApta thAya che. khAvA-pIvAnI lAlacavALo, vastra, garama vastra, rezamI kapaDA vagere vastuo grahaNa karavAthI cokkasapaNe saMnyAsInuM patana thAya che. teNe A badhI vastuono tyAga karI haMmezAM advaitarUpI naukAmAM besIne jIvanamukta avasthA prApta karavAno prayatna karavo joIe. zrImad zaMkarAcArya jaNAve che ke, saMnyAsayogI bhAMjanA samaye teno svAda jANato nathI, zayyA upara zayana karIne tenuM sukha bhogavato nathI, mArgamAM cAlatA-cAlatA paNa potAnA lakSya tarapha sthira rahe che. bhojana mATe tyAjaya padArtha : saMnyAsIne mATe ghI kUtarAnA mUtra samAna, khAMDa zarAba samAna, tela avaranA mUtranI samAna, lasaNa yukta padArtha, aDada vagere gomAMsanI samAna che. dUdha mUtranI samAna che. tethI prayatnapUrvaka A badhAno tyAga karavo. eTaluM ja nahIM saMnyAsI ghIne dhiranI samAna ane ekatra karelA bhojanane mAMsanI samAna tyajI de che. 149 For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org sanyAsIne mATe tyAjya vastuo : huM ( gaMdha lepanane gaMdI vastuonI samAna, nimakane aMtayaja samAna, vastrane jUThA vAsaNanI samAna telamAlIsane strI-prasaMganI samAna, hasI-majAkane mUtranI samAna, ghamaMDane gaumAsanI jema, paricitanA gharanI bhikSAne cAMDAlanI samAna, strIne sarpiNInI samAna, eka ja gharanI bhikSAne cAMDAlanI samAna, suvarNane kAlakUTa viSanI samAna, eka ja gharanI bhikSAne mRtRpiNDanI samAna, zUdra--strI, patita, rajasvalAnI sAthe saMbhASaNa na kare, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAma, krodha, roSa, lobha, moha, daMbha, darpa, paraniMdA, IcchA, mamatA, ahaMkAra, harSa vagereno saMpUrNa tyAga karavo. rdhvamaMDa, matsaratA, gandha, puSpa, AbhUSaNa, pAna khAvuM, tela lagAvavuM, kIDA karavI, bhoganI AkAMkSA rAkhavI, rasAyana, khuzAmada, niMdA, kuzala prazna, kharIda-vecANanI vAta, kriyA karma, vAda-vivAda, gurunA vAkyanuM ullaMghana, sadhi--vigrahanI vAto. vIryatyAga, divasanA sUvuM, bhikSApAtra, suvarNa, viSa, zAstra, jIvahiMsA, krodha, maithuna vagereno saMnyAsIe mana-vacana-karmathI saMpUrNa tyAga karavo. sthAvara-jaMgama, bIja, suvarNa, viSa, Ayudha vagere mUtra, viSThAnI tulya samajIne saMnyAsIe tyAga karavo joIe. eTaluM ja nahIM. saMnyAsIe vittepaNA, putraiSaNA ane lokeSaNAno tyAga karavo joIe. gRhasthanA dharmo, gotra vagerenA AcAra, mAtR pitRkulanI saMpattino, - A badhAnuM sevana karavAthI nIca gati prApta thAya che. saMnyAso. gurunA vAkyane ullaMghavAnI nA pADe che; tevI ja rIte maitreyI upara jaNAve che ke; je saMzaya rahita che te ja mukta che, jene saMzaya che te aneka janmoe paNa mukta thatAM nathI; tethI guru ane zAstranA vacana upara vizvAsa rAkhavAM. gItA paNa saMzayavALo AtmA vinAza pAme che tema jaththAve che. (1) Asana (2) pAtralopa (3) saMcaya (4) ziSya karavA (5) divasamAM sva () {nararthaka vAto karavI. (1) Asana varSARRtunA samaya sivAya eka jagyAe rahevuM te, Asana che. varSamAM ATha mahinA bhramaNa kare; ekAkI bhramaNa kare athavA ekanuM sAthI banAve, ekathI vadhu sAcI na banAve. (ra) pAtralopalpa : hUMbA, kamaMDala, daMDa potAnA khovAI jAya tyAre bIjAnA laI levA te pAtralopa che. (3) saMcaya- : kamaMDala potAnA khovAI jatAM bIjAnAM grahaNa karavo te parigraha saMcaya che. athavA 50 For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgaLa upara kAma Avaze. tema samajI bheguM karI rAkhavuM te paNa saMcaya che. suzruSA, lAbha, pUjA, yazane mATe je ceSTA karavAmAM Ave te paNa parigraha che. (4) ziSya karavA : je Atma-kalyANanI icchAthI kANApUrvaka pAse Ava te sivAya anya ziSya karavA te ziSyasaMgraha che. (5) divasamAM sUva saMnyAsImAM vidyA divasano prakAza che ane avidyA rAtrino aMdhakAra che. tethI vidyAbhyAsamAM pramAda karavo te divasamAM sUvuM, tema kaheluM che. gItA paNa A ja bAbata kahe che. (6) nirarthaka vAto karavI(c) : AdhyAtmika kathA, bhikSA, pUchelA praznano uttara, te sivAya vAta-cIta karavI. te nirarthaka vArtAlApa che. ApattinA samaye: ApattinA samaye saMnyAsI mArgo mATe potAnI pAse atyaMta jarUriyAtanI vastu rAkhI zake che, e sivAya koI vastu pAse rAkhavI joIe nahIM. tana DhAMkavA mATe Avazyaka vastra ja rAkhavuM, vizepa nahIM. jIrUdavAra : anya prANIonA kalyANa mATe dInatAnuM AcaraNa karavuM joIe. karmathI dUra rahevuM karmathI baMdhana thAya che, tethI jJAnI saMnyAsI karmathI pathapha rahe che. tethI ja saMnyAsIe sarva prapaMcane jJAnarUpI agnimAM bALI nAkhavA joIe. vAstavamAM je AtmAmAM agnino samAroha kare che. te ja mahAjJAnI agnihotrI che. prAyazcitaH (1) vANIdaMDaH vANIthI koI pApa karma thaI jAya to tenAM daMDa mATe mona rahevuM (2) kAyADaH zarIrathI koI pApa thaI jAya to tenA daMDa mATe upavAsa karavo. (3) mana-daMDa: manane daMDa ApavA mATe prANAyAma karavo. saMnyAsIthI mana-vacana-karmathI koI paNa pApa thaI jAya to te bAra hajAra tAraka maMtrano japa karavo. 151 For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praNava* : je saMnyAsI dararoja bAra hajAra praNava maMtrano japa kare che, tene bAra mahinAmAM parabrahmanA sAkSAtkAra thAya che. saMnyAsIno prabhAva : jJAnI saMnyAsI ja zreSTha che. bhagavAna viSNunuM je paramadhAma AkAzamAM prakAzita sUryanI samAna cinmaya prakAzathI paramavyomamAM vyApta che jJAnI upAsakane haMmezAM tenuM darzana thAya che. je kAmanArahita upAsaka hoya che te te dhAmamAM pahoMcI jaIne te dhAmane vizeSa tejasvI banAve che. " tuM mA ema je traNa vAra uccAraNa kare che, tene joIne sUrya paNa bhayabhIta thaI jAya che, kAraNa ke tene ema lAge che ke A mArA maMDalane medIne parabrahmane prApta karI leze. A saMnyAsI potAnA AgaLanA ane pAchaLanA 50-50 kuLono uddhAra karI de che. Ama upaniSadomAM saMcAsanA vidhi-niyama ApelAM che, paraMtu bAhya-AcaraNa mahattvanuM nathI, AMtarika vairAgya ja mahattvano che. 152 For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMnyAsayoga - 4.3 maMtyanaoNdha : (1) DaoN. Izvara bhAradvArama, unipadI mana sanyAsayoga pU. 55-51, (2) sarva samApnoSi tato'si sarvaH / / -gautA 11,40 (3) karmatyAgAna saMnyAso na prayoccAramana tu / saMdhau jIvAtmArakya saMnyAsaH parikIrtitaH / - maitreyI upa. 2.17 (4) sabhyanityamAsate yasmin yahA sanyaGnyasyanti duHkhAni karmANi yena sa saMnyAmaH / --- maharSi dhyAna natI, satyArtha prAza, paMyama dAsa. (5) DaoN. Izvara bhAradvAja, upa. meM saMnyAnayoga e. 55 yaM saMnyAsamiti prAhara yoga taM viddhi pANDava / mahAsaMnyastasaGkalpoM. yogI bhavati ca / (7) vamanAhAravayamya bhavani sarvapaNAdiSu / tasyAdhikAraH saMnyA tyaktadehAbhimAninaH || -- bhayo upa. 2.18 19 dravyArthamannavastrArtha yaH pratihAra vaa| saMnyasaMdubhayabhraSTaH sa mukti mAtu hati / -- maine upa. 22 (4) atha SaNDaH patito'Ggavikala; stramA badhirAjako maka: Ro liGgI bajAyasahadako mAgapata: zipiviSTomAgniko khairAgyavanto'jyate na saMnyAsAhaH / ....... / - saMnyAmo. 2. 24 (10) vratayajJatapAdanahomasvAdhyAyItam / satyazaucaparibhraSTa saMnyAsa va jhArastu / ete nAhanti saMnyAsamAtureNa vinA kranam / / -saMnyAso, 2.7 153 For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) .......brahmacarya samApya gRhI bhavat / gRhI bhUtvA vI bhavet / banI bhUtvA prayajat / yadi vetara brahmAdaka prabrajedAhAhA / - zrI jAvAla kara, 3.5 (12) gRhastho brahmacArI vAnaprastho vA alaukikAgnAnudarAma samArAMzyet.. ....... // - ANi upa. (13) zrImad zaMkarAcArya . zAMkara bhASya 1.1.5 (14) hasavacanazravaNAcchugenamAvivaMza / tenA'ma zudhA zulvA kvasya mahimAnaM yA AdavatIti RpirAtmanaH parokSajJatA darzayan zUde tyAheti / -chA. upa. zAM. '-.4.2-3 (15) mAM hi pArtha vyapAzritya pe'pi syuH pAvanAMnayaH / striyovezyAstathA zudrAsta diyAnti parAMtima / - gItA 5.33 (16) .........ya AtmAnaM kriyAbhiH gulaM karoni pAtaraM pitaraM bhAyAM putrAnvandhamanumAdayitvA yaM cArayAvajastAsavAna pUrvavarNAtvA vaizvAnASTra nirvpt.......|| -sanyAsI, 1-1 (17) brahmacArI baMdamadhItya vaMdoktA carita brahmacaryo dArAnAhatya putrAnutpAdya tAnanupAdhibhivitatatyeSTyA ca zaktitA yajJaiH / tasya saMnyAsoM / - vRha. upa. (18) .......taba putrAnbhrAtRnvandhvAdAbhiravazaM prajJAzcAnaM sAga sUtraM mAdhyAya .........!! (18) saMvibhajya sutAnA grAmyakAmAvisRjya / saMvaranchanamArgeNa zucau deze paribhraman // (20) vidvAnnasvadezamutsRjya saMnyAsAnantaraM svataH / kArAgAravinirmukta cora vad Darato vasaMta / ahakArasutaM citta bhrAtaraM mohamandiram / AzApallI tyadhAvattAvanmukto na saMzayaH // -trayo upa. 2.11 12 254 For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kA sarvasva dadyAt yajamAnasya / gA malijaH ..........mazikhAkaNArI vimujya yajJopavIta liyA, garSa dRSTvA brahmA tvaM rAjasvaM sarvamityanupantrayet / vaM -santhAmA11 (22) om bhUH svAheti zikhAmutpATya vanopAnam bahinivarsat / yazo balla jAnavairAgyaM maMdhA prayacchati bajJopavItaM yitvA oM svAhetyapmu vastraM kaTi sUtraM vimRgya sandarama mayeti nivArabhitrayaMt // -nyAmo.28 (2) taM hovA ca idapevAsya yajJopavItaM yadAtmadhyAnam, jizA sA IzakhA, nara: sarvanAsthitaH kArya zivataMyannudA pAtreNa / jalatIre niketanam |.......sRdiyaa hai bArama bhavati / ya evaM vidvAnaMtanAtmAnaM saMdhanaM / .... saMnyAso.1.1 (27) (a) AruNi upa, // 2 // (24) abhaya sarvabhUtaMthyo patnaH sarva pravataMtra / sAmA gaMpAyojaH maz2A yo sAndraya vajJApana bAdalaH zarma meM bhava atpApaM tannivArayetyana mantreNa kRtaM traiyyAnvaM dAI........ - AruNi pa. 3 (25) daNDaM tu vaiNanaM sIba salbaca samaparvakam / dhuSyasthalasamutpanna nAkAmapazodhitama / - saMnyAsa. 2.12...55 (2) saMnyAso. 2.15 (27) jagajjIvana jIvanAdhArabhUta pAla mA mantrayamna maryadA marvasaumyati kamaNDalu parihaya yogadAbhiSikno bhUtvA yathAsukhaM viharet // - maMnyAsI. 2.16 (27) (4) mRtpAtraM vA alAvupAnaM dArupAtra vA / - Amanirapa. (28) bairAgyamaMnyAsI jJAnasaMnyAsI jJAnaberAgyasaMnyAsI kanyAmA ti cAturyadhyamaparagAH / / - saMnyAsI.2.18 (28) dRSTAnuzradhikaviSayavatRSmyamatya prAkpuSayakarmavazAtsaMnyaslaH ma vairAgyadhAmA || - saMnyAso. 2.11 (u0) saMnyAso. 2.20 155 For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 131) vizvAyamanusaMyoga manasA bhAvayet sudhIH / ...... ! - kuNikA, utra. 14 (32) saMnyAsI. 2.21 (33) senyAso, 2.22 (34) saMnyAsaH SaDvidho bhavati kuTIMcakabahUdakahamaparamahaMmaturIcAlItAbabhUtAzceti / / - manyAma. 2.23 (35) saMnyAsro. 2.24 (3) bahUdaka: zikhAdikathAdharAstripuNDadhArI kuTacikakatsarva samAM madhukaravRtyAkabagAzA / / - maMcAso. 2.25. (39) saMnyAsa. 2.26 (4) saMnyAso. 2.25 (38) turIyAtIto gomukhavRttyA phalAhArI, annAlArA, baMdagRhatraye, dahamAsAndaziSTo digAvaH kulapaccharIranika; // - saMnyAso. 2.28 (40) saMnyAso. 2.28 (41) avadhUtastvaniyamaH patitAbhisastanajanapUrvaka sabaMdhataMtra jagaravRtyAhAra: svarupAcapAtapAH -saMnyAmo. 2.29.30 (42) saMnyAso.3-74 (43) tvAcA kSaNavinAzinyA prANaprAdhyo'yamanyathA / citprasAdopalabdhAtmA sparzo nAhamacaMtanaH // 32 // -- saMnyAsA. 6.32-36. (44) mayaivaitAH spharantIha vicitrandritapaztayaH / tejasAnta: prakAzana yathAgnikaNapaGaktayaH // - saMnyAsa.2.35 (45) prasUtra - viraphuliGgA / (46) IhAnIhamathairantayAM cidAdhIlatA palaiH / sA cinnotarAdituM zaktA pAzanbaddhava pakSiNI / / 15 For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUcchAdveSasamutthena dvandvamohena jannataH / dharA vivaramAnAnAM koTAnAM samatAM gatAH / - saMnyAsI, 3, 4 .. 46 (47) rAgadveSaviyuktaistu, viSayAnindriyaizvaram / AtyavazyairvidheyAtmA prasAdamadhigacchati // - sItA a.2.68 (48) Atmane'stu namastubhyapavicchinnavidAtmane / parAmRSTo'smi buddhimi prodito'dhirAdaham / / 'udato'smi vikalpayo yosmi mo'smi namo'stRtaM ! lubhA mahayanantAya mA cidAtmana:: - saMnyAsI.2.47-48 (48) namastubhyaM parezAya namo mahAM siyAna ca / tiSThanmapi hinAsIno gacchanapina gacchati / / (40) maitreyI upa. 3.7-10 (41) yasya nAhaMkRta bhAbI buddhiryamya na nityane / yaH samaH sarvabhUtaM jIvitaM tasya zobhate // -saMnyAsa.... (52) ahamasmi para cAsmi brahmAsmi prabhArasyaham / sarvalokamuzvAsmi madhalAkAminI'smyaham / / 16 mAnAbamAnahIno'smi niguNo'smi zivo'smyaham / dvaitAdvaitavihIno'pi dvandvahIno'smi se'smyaham // 2 // .-mitrayA upa..6.18 (43) aniketazcaret / bhikSAptI nididhyAsanaM dadhyAt / -kuNDikI.. 157 For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (54) yo'ntaHzItalayA buddhayA rAgyavimuktayA / sAkSivatpazyatIdaM hi jonitaM tasya lobhate // 5 // grAhAgrAhakasambandha kSINe zAntirudatyalAe / sthitimabhyAgatA zantiokSanAmAbhidhIyata 12 - saMnyAso, 46.58 (55) kadopazAntamanano dharaNodharakoTare / sarpayAmi zilAsAmya nirvikalyasamAdhinA / - saMnyAsI, 2.68-19 (5) canmIkAnimagnamUrtiharamA saMdaSTa samvacA kaNThajIrNalatApratAnabalacanAtyarthasaMpIDita; 3 asaMvyApi zakuntanIDanicita vidhAnaTAmAvalaM yatra sthANurivAdalomuniramAyabhyakavimya sthitaH / / - abhijJAna zAkuntalama 7.11 (57) vizvAyamanusaMyoga manamA bhAvayeta sudhIH / AkAzAdvAyunAyootijyotiSa Apo'bhayaH pRthiyo / - kANDakA. 14 - 3.5 (58) sanyAsI, 3,17, (58) unamA tattvacintaiva madhyAra zAstrAMcantanam / adhamA tantracintA ca tIthaM bhrAntyadhamAdhama // 21 // - maMtrI pa. ...23.28 (50) pApANalohamaNimRnmavigrahaMSu pUjA punarjananabhogakarahe mumukSa: / sammAniH snahamAnagA kAMdAya bana parihAdapunarbhavAya / / - maitrayoM japa 2.26 (11) saMnyAso, 2.74 (2.) maitreyI upa, a. 2.13-14 (53) maMnyAso. 2.76-82, 95-96 18 For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (4) 'paJcasaptagRhANA tu bhikSAmicchatkriyAvatAm / godohamAtrapAkAGkSanikAlo na punavrajet // 'naktAharazcItavAsa upavAsAdayAnitaH ! ayAcitAra bhaikSa tasmAda kSeNa vartayet // - saMnza sI. 2.72...80 (5) yatayo bhikSArthaM grAma pravizanti prANipAtram, udarAnaM vA / oM hi ohioM hotyaMhadupaniSaTa vinyaset / - AruSi upa. (5) manH saMkalparahitotrIgRhAnpaJca sanna vA / madhumakSikavatkRtvA sAdhUkamiti smRtAm / / - saMsA ... (69) saMnyAso. 2.85 (54) saMnyAso. 2.86 (e) upasthAnana yatproktaM zikSA prANana tat / 'tAtkAlikamiti khyAtaM bhoktavya atibhistadA // - mandAso.R. (80) siddhamannaM yadA motaM brAhmaNana paThaM prati / upapannamiti prAhurmunayo mokSakAikSiNaH / / - saMnyAsI.288 (71) na vAyaH sparzadoSaNa nAgnidahakaryagA / nApo mUtrapurodhAbhyAM nAnnadoyaNe maskarI / - saMnyAsa.2.8010 (72) saMnyAso. 2.99 (93) abhizastaM ca patitaM pAzA devajakam / varjayitvA carA . sarvavarNapu Adi / -saMnzasI. 2.52 (74) ......aupacavadazanamAcaret / .. AruNi u.2 659 For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (5) saMnyAso. 2.113-114 (95) kAmAnnI kAmarupI saMzvaratyekacaro muniH / (99) ghRtaM zvamUtradarza madhu svAtsurayA samam / svAtmanaiva sadA tuSTaH svayaM sarvAtmanaH sthitaH // sUkaramUtraM syAtsUpaM lazunasamitam // 93 // pASApUpAdi gomA kSIra mUtrasamabhavet / tasmAtsarvaprayatnena vRtAdInvarjayedyatiH // 24 // ( 78 ) saMnyAsI. 2.94 - 97 (78) (84) www.kobatirth.org. (80) saMnyAso. 103-107 (81) zrImada zaMkarAcArya ha. upa. zAM. bhA. 3.5.1 (82) asaMzayavatA mukti: saMzayAviSTacetasAm / na muktirjayanmAn tasmAdvizvAsamAgnuyAt (83) ajJazvA zraddadhAnazca saMzayAtmA vinazyati / nAyaM loko'sti na paro na sukhaM saMzayAtmanaH // .. kAmakrodhalobhamohadambhadacchA sunyAbhanatvAhaMkArAdInapityajet / ....... / / - AruNi upa (85) saMnyAsI. 2.99-100 (80) saMnyAso. 2.101 - zrImad zaMkarAcArya vivekacUDAmaNi 582 - saMnyAsI. 2.93-19 - - maitreyI upa 2.16 .. gItA 8.00 .. varSAsu dhruvazIlAM'STau mAsAnekAkI yativare, hAca // - saMnyAso. 1.1 ANi upa 16 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (87) ziSyANAM na tu kAruNyAyisagraha ritaH / vidyA divA prakAzatvAdavidyA rAtrirucyate // 10 // - saMnyAso. 2.102.103 (88) saMnyAso. 2.102, 103 (85) yA nizA sarvabhUtAnA, tasyAM jAgarti saMyamI / yasyAM jAgrati bhUtAni. sA nizA pazcato muneH // -gItA 2.2.69. (80) saMnyAso. 2.103 (81) saMnyAlo. 3.151 (42) saMnyA lo. 2.613 (23) saMnyAsA. 2.616 (44) saMnyAlo. 2.123 (45) oM hi oM hi.......| tadvimA naramaM padaM sadA pazyanti sUrayaH / ditIya cakSurAtatam / taSTriyaso vipanyabo jAgRvAMsaH samidhattaM / viragoyatparamaM padam / / - ANi upa, 5 (es) saMnyAso, 2.6-7 161 For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vedAnta : 4.4 huM brahma - 4.4.1 ? tattvajJAnamAM A vizvanuM aMtima satuM zuM che e vicAra kendrasthAne che. upaniSado A aMtima sanI zodha mATe saMniSTha prayatno kare che. te bAbate judI judI paddhatio apanAve che ane anekavidha maMtavyo rajU kare che. RSio potAnI aMtima satanI zodhanA tAraNo rajU kare che. A alaga-alaga tAraNomAM kramika vikAsa paNa jaI zakAya che. A vikAsa e aMtima satuno vikAsa nathI, e to pUrNa ja che, paraMtu RSionAM abhyAsano vikAsa che. vRkra dhAtu uparathI brahma' zabda banyAM che, huM- vRddhi thavI,vadhavuM. A zabda cetana, phuraNa ane pragati paNa darzAve che. RgvadamAM brahma zabda 'stutinA arthamAM che, temaja upa.mAM 'satyane paNa brahma kahevAmAM AvyuM che. hoMga mAne che ke brahmano artha stuti thAya che, ane tenI vyutpatti "zRMda eTale vadhavuM e dhAtumAMthI thayelI che. e pachI brahmano artha nisarganI zakti ane AgaLa jatAM parama satya athavA paramArtha sat thavA lAgyo, rathanA mata pramANe brahma artha pahelAM devI tarapha vALelI saMkalpa zakti thato hato, pachI teno artha sUkta athavA mana thavA lAgyo, ne chevaTe parama satyanA arthamAM te zabda vaparAto thayo. oNlDana barganA mate brahma' zabdano artha vedakALamAM jAdu ke abhicAranAM magna evo thatA hatA. brAhmaNakALamAM te yajJamAM vaparAtA stutinA sUkto mATe vaparAvA lAgyo. dhIre dhIre e zabda vizvane utpanna karanAra mahAzaktine mATe vaparAto thayo. DaoNyasana mAne che ke brahmano artha stuti athavA prArthanA che. e stuti AtmAne unnata kare che, ne evI sthitimAM ApaNe satyanuM darzana karI zakIe chIe. eTale e satyane mATe brahma' zabdano upayoga thavA lAgyAM. maMkasamUlara tenA mULa artha vANI mAne che, 'bRhaspattei ke 'vAcasapani e zabdamAM A badhuM jovA maLe che. je bole che te brahma che.' vizALatA ja brahma che, temAM ja paramasukha che. rahasyavAda tAttvi vicAraNA ane dhArmika prayatnone saMkalita karavAnI yathArtha bhUmikA che. jemAM vizALatA ja jarUrI che. kAraNa ke te ja buddhi ane bhAvanAnI apekSAone saMyojita karanAra vicAradhArA che. bhAratIya ciMtana IzvaravAdanI bhUmi tarapha AgaLa vadhe For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. temAM A vizALatA ja mahattvanI che. vikAsanI pUrNa zakyatAo temAM ja rahelI che. "AthI ja hegalanA pUrNatvanA vicAramAM rahelo kramika vikAsa brahmatattvanI vicAraNAmAM joI zakAya che ane e daSTie e bannene samAna paNa gaNI zakAya tema che. hegalanuM pUrNatva vicAra, virodha ane samanvaya prApta karatuM pharatuM satata vRddhi pAmatuM rahe che, e ja vAta brahmatatvane paNa lAgu paDe che. taphAvata mAtra eTalo ja che ke hegalanuM pUrNatva saMpUrNapaNe bauddhika dhoraNone vareluM che, jyAre upaniSadonuM brahmatattva pAmavAno-sAkSAtkArano Adarza hoI dharmane paNa sparze che, pUrNatva e bauddhika samajaNano viSaya che. brahma anubhUtionuM kendra che." Ama brahma anubhUtinuM kendra che ane vyApaka che. tethI ja vyApakatAvizALatA ja sauno Adarza rahe te mATe upaniSado A ja bAbatane judA judA daSTibiMduthI rajU kare che. chA, upa.mAM sanaskumAra nAradaRSine brahma viSayaka varNana karatAM jaNAve che ke-nAma, vANI, mana, saMkalpa, citta, dhyAna, vijJAna, bala, anna, jala, teja, AkAza, smaraNa, AzA, prANa ema kramaza: ghULathI sUma tarapha varNana karI prANa ja zreSTha che tema jaNAve che. A prANAmAM ja jagatu sthita che. A prANa ja pitA vagere che tema je nizcaya kare che, te "ativAdI" kahevAya che. te chupAvavuM na joIe. A ja vAta AgaLa vadhAratAM satya, vijJAna, manana, zraddhA, niSThA, kRti (karma), sukha ema kramaza: jaNAvI bhUmAjanitizaya sukharUpa brahma che, tema jaNAve che. A bhUmA avinAzI che, Azraya hatA che. potAnI mahimAmAM ja sthita che. 'bUma' eTale ja vizALatA. vizALatAmAM ja sukha che. AnaMda che ane te ja parabrahma che. mukitako paNa paratattvane mATe "mA" zabdano prayoga karatAM jaNAve che ke- te dRzi athAMnuM jJAna svarUpa zuddha, avikriya tathA svabhAvathI ja nirvipatha che. te AgaLa, pAchaLa, upara, nIce ema badhI taraphathI saMpUrNa che. ahIM che. upa.nI yutimAM, "nAkhyatpadhdhati, vAvati " vageremAM bhUmAthI atirikta anya koIpaNa vastuno niSedha karavAmAM Ave che. tethI ja to te bhUmA potAnAthI atirikta anya koIne jotA ke sAMbhaLato nathI. potAnAthI anya darzana tyAre ja zakaya bane che jayAre na hoya tyAre advaita hoya tyAre nahIM. tethI ja tenI mahimA potAnAmAM ja pratiSThita che athavA nathI. A bhUmA" ja upara, nIce, pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa ema sarvatra vyApta che. jJAnI puruSa AtmadaSTithI te bUmAne A pramANe jANe che te sarva zaktimAna ane yatheccha gati karanAra bane che. 163 For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A bhUmA ja sarvatra che te bAbata satyakAma jAbAlane "cAreya dizAonI jema brahma cAra kalAo vakta ane prakAzayukta che." ema sauDa je upadeza Ape che temAM paNa vyakta thAya che. ahiM sarvatra brahma che, prakAzamaya che paraMtu tene ekAda svarUpa jaNAve che tethI haju aspaSTa hoya tema lAge che, satyakAmane agnie anAvA" nAmanA brahmanA pAdanI upAsanA karavAnuM jaNAvyuM. pRthvI kalA, aMtarikSa kalA, svargakalA, samudrakalA, e cArapAMdavALuM brahma che. je tenI upAsanA kare che te akSaya lokane prApta kare che. ahIM paNa pRthvI vagere sarvatra brahma ja che tema parokSa rIte agnideva jaNAve che. sa agnikalA, sUryakalA, candrakalA, ane vidyutakalA e pramANe brahmanAM jayoniyamAnuM pada vize jaNAve che. jayAre mapakSI prANa kalA che, cakSu kalA che, zotra kalA che. mana kalA che. he saumya A cAra kalAvALo, "AyatanavAnuM" nAmanA pAdaranI upAsanA jaNAve che ane aMte AcAryazrI soLakalAvALA pUrNa brahmano upadeza Ape che. ahIM A rItanA vikAsa e satyakAma jAbAlanI samajaNano vikAsa che. brahma to pUrNa ja che, kramazaH AgaLa vadhatAM satyakAmane pUrNabrahmanuM jJAna thAya che. satyakAma jAbAlanAM ziSya upakasalane satyakAma pravAse jAya che tyAre garlapatya vagere agni "vizALatA ja brahma che e upadeza parokSa rIte Ape che. agni upakasalane jaNAve che ke-"prANa" ja brahma che, "ka" ja brahma che. "kha" brahma che, te ja "ka" che. A pramANe "prANa" ane tenI sAthe saMbaMdhita AkAzano upadeza Ape che. AkAza vizALatAnuM pratIka che, te ja brahma che. gAepacAgni, pRthvI, anna ane Aditya e mArA ja cAra svarUpa che. "sUryamAM paNa je puruSa dekhAya che te huM ja chuM" dakSiNAgni jaNAve che ke- jaLa dizAo, nakSatra, candramAM e mAruM ja zarIra che, "candramAmAM je puruSa dekhAya che, te huM ja chuM." AlhanIya agni jaNAve che ke - prANa, svarga, AkAza ane vidhutu e cAra mAruM zarIra che. vidhutumAM "je puruSa dekhAya che ne huM ja chuM." A vidhA agnie ApI hovAthI agnividhA tarIke prasiddha che. AtmajJAnanI vidyA hovAthI AtmavidyA tarIke paNa oLakhAya che. A vidyAnI upAsanA karanAra pUrNa Ayuba mAMgavI, yazasvI banI agnilokane prApta kare che. agnie ApelA A upadeza bAda guru satyakAma upadeza ApatAM jaNAve che ke "cakSumAM je For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paraSadekhAya che te ja avinAzI ane abhaya brahma che, te prakAzarUpa che. tenI upAsanA karanAra paramagatine pAme che." prA. dave jaNAve che ke- vyakta-avyakta vacce, sAkAra-nirAkAra vacce, saguNa-nirguNa vacce, niSedha ane vidheyaka vacce bauddhika dhoraNo saMvAda kalpi zakatAM nathI. vyApaka evuM "brahma" A tamAma dandrone potAmAM samAviSTa kare che. AthI ja e vyApakatA sadA sauno Adarza rahe e mATe tamAmaupaniSada judA judA pariprekSyamAM paNa eka brahmanI ja vAta kare che. chatAM A anubhUti jayAre paNa zabda deha pAme che tyAre pratIkono Azraya to levAno ja rahe che." nbrahmatattva: DaoN. rAnaDe sattA aMgenI upa.nI vicAraNAne trividha gaNAve che. DaoN. ke "anusAra mAnava mananA baMdhAraNane lIdhe ja, mAnavI samakSa vicAraNAnA traNa mAga khullA hoya che, sau prathama mAnavI potAnI AsapAsa jagata tarapha jue che. e pachI te potAnI bhItara jue che. ane te bAhya ane AMtardaSTione samanvita kare evI savoparI sattA tarapha jue che. vaLI, teo lakhe che - "mAnavI AMtaradarzana kare e pahelAM te bAhya jagatamAM daNDinAkhe che ane UrdhvamAM daSTi kare e pahelAM, te AMtaradarzana kare che. dharmano A vikAsa je tabakkA darzAve che ke "tArkika dapTeie ekabIjAnA pUrvagAmI hoya che, aitihAsika nahiM. DaoN. rAnaDenI vividha vicAraNAmAM vizva nirmANamImAMsAnI dRSTi, IzvavidyAnI daSTi ane aMte manovaijJAnika daSTi che. rAnaDenA A daSTibiMdumAM upa.mAM rahelAM brahmatatvo aMgenA moTAbhAganA uccAraNonuM tAraNa AvI jAya che. upaniSado adhyAtma daSTithI ja brahmatatvanI vicAraNA kare che. chA, upa.nA trIjA adhyAyamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke ApaNA hRdayamAM birAjato AmA cokhAno dANo, java, sarasava vagerethI paNa sUma che. sAthosAtha e ja AtmA pRthvI, aMtarikSA, svarga ane anya so lokathI mahAna eTale ke anaMta che. sarvakarma-kAma-gaMdharasavALo che. sarvamAM vyAkha, vANI ane rabhramarahita e ja aMtarAmAM ke.netra, karNa, vANI vagerene jenAM dvArA zakti prApta thAya che, te brahma che tema jaNAvI tana : nAmavALA brahmane jaNAvI te brahma ja sarva zaktimAna che. te jaNAvavA umAdemavatI AkhyAna Ape che. dAnavo upara vijaya prApta thatAM devo garviSTha banI jAya che. devonA garvane utAravA ane teone 1:5 For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyajJAnanI pratIti karAvavA mATe parabrahma yakSarUpe pragaTa thAya che. devo tene oLakhI zakatA nathI. tene jANavAnI IcchAthI sarvaprathama agnine mokalavAmAM Ave che. agni potAnI zaktinI prazaMsA kare che. yakSa tene taNakhuM bALavAnuM kahe che. khUba ja zakti sAthe ghaNAM prayatno karavA chatAM te niSphaLa jAya che. parata Ave che. pachI vAyu devatAne mokalavAmAM Ave che. te potAnI baDAI hAMke che. tene paNa ghAsanuM taNakhaluM ApavAmAM Ave che, te uDADI zakato nathI. aMte indrano vAro Ave che. indra yakSa pAse jAya che, tyAM te aMtadhyAna thaI jAya che. umA haimavatI pragaTa thAya che, te yakSano paricaya paramatattvarUpe indrane Ape che. ArUpaka paNa ani, vAyu ane AkAra jevAM vaizvika tattva karatAM brahmanI sarvoparItA pragaTa kare che. A brahmanI zaktine kAraNe ja agni prakAze che, vAyu vAya che, Ama vaizvika karatAM te brahmanI sarvoparItA spaSTa kare che. A kathAmAM vidhutuM e guNavAha karahasyabodhaka zabda che. tyAM ja tenuM bIjuM nAma 'vana' (suMdara che. te ghavane saudaryanI chAyA vaDe A jagatu ane sacetana prANIomAM bhAgya, ramyatA vagere dharmonuM ApaNane jJAna thAya che. A kathAnuM e rahasya paNa che ke abhimAnIne brahmajJAna thatuM nathI, nirAbhimAnIne ja thAya che. daMbharahitatA AvavAthI ane umA haimavatInA zaraNe javAthI ja indrane brahmajJAna thayuM hatuM. A sarvoparI aMtarAtmAnI mAnyatA bAda sAtamAM adhyAyamAM nArada-sanakumAranA saMvAdamAM ema kahevAya che ke, nArada AtmajJAnanA abhAvamAM zokamagna che. tene kramazaH AgaLa vadhAratAM savaMthI adhika "prANa" che ema kahevAmAM Ave che. ''anna jaLa, agni, AkAza jevAM vaizvika tattvonI sAthe vANI, mana, saMkalpa, smRti vagere jevAM zArIrika tattvo paNa nirUpAyAM che. ahIM zuddha arthamAM vizvanirmANa mImAMsAno saMdarbha nathI, paraMtu aMtima "sa" AtmA ja che e mAnyatA joI zakAya che. tyArabAda ja 'vizALatAmAM sukha che, ahapatAmAM nIiM." e prasiddha ukti Ave che. A bhAvArtha e che ke AtmaniSTha banavAmAM A vaizvika tattvone nakAravAnAM nathI paNa tenI vizALatA AtmAmAM anubhavavAnI che." A vizvanAM saMpUrNa AdhAra te parabrahma ja che. tene samajAvatAM Rpi atyaMta saMkSipta sUtra "tajajalAnuM Ape che. A sUtrano artha che, jagatu temAMthI ja jame che, temAM ja sthira rahe che ane temAM ja laya pAme che. brahmasUtramAM paNa "janmAvasya yataH"rasUtra dvArA A ja bAbata kahevAmAM AvI che. temaja zrImad zaMkarAcArya A bAbatane samajAvatAM "A jagatu te brahmamAMthI AvirbhAva pAme che temAM ja rahe che ane temAM ja laya pAme che. tema jaNAvI taitti. nI smRti daSTAntarUpe Ape che. 166 For Private And Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Q IzvaravAda : "IzvaravAda ke Theism zabda DaoN. mekanIkola anusAra traNa bAbatano nirdeza kare che- (1) vyakti svarUpa IzvaranI kalpanA, (2) Izvarano naitika prabhAva, (3) jIvo sAthe Izvarano AMtara saMbaMdha. IzvaravAda A rIte IzvaranA vyaktittva para bhAra mUke che. jagatanA vividha dharmomAM bhaktino prasAra A vyakti svarUpe Izvarane AbhArI che."e Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upaniSado vyaktittva svarUpa Izvarane nirUpatA nathI, paraMtu sAkAra svarUpe vRkSa, pAna, jaLa vageremAM rahelo gaNAvI, samagra bhUta sRSTinA mULa tarIke nirUpe che. temAM prAcIna upa. karatAM pAchaLanA pa. IzvaravAdanI najIka che. temAM Izvarane brahmanI samakakSa mUkavAmAM Avela che. temAM sarvajJatA, sarvazaktimattA vagere guNo brahma samakSa nirUpavAmAM Ave che. ahIM A nirUpaNa AtmavAdI draSTibiMduthI ja thAya che. maitrethI upa.mAM hRdaya kamaLanI vaccamAM rahela karmonA sAkSIrUpa, parama premanA viSayarUpa paramAtmAnuM dhyAna karavuM joIe, je mana ane vANIthI jANI zakAtA nathI. te Adi- aMta rahita che. mahAdeva jaNAve che ke-- te huM ja chuM, anya bIjuM kazuM ja nahIM, tema jaNAvI guru, siddhi vagere huM ja chuM; sadAziva rahita huM ja brahma chuM tema jaNAve che. D manovaijJAnika daSTibiMduM : AtmA ane brahmanI ekatA ja upaniSadone abhipreta che. je A dRSTibiMdumAM joI zakAya che. Adhunika samayamAM manovaijJAnika ane zArIrika daSTibiMdumAM je maMda abhipreta che te upa.nAM daSTAone na hatAM ane e sahaja che. kAraNa ke; mAnasika sthitinI asara haMmezA zArIrika sthita upara thatI hoya che. AtmAne jANanAro samagra jagatane meLave che. tema indra ane virocana jANe che. tethI Atmatattvane jANavAnI jijJAsAthI samitpANi thaI prajApati brahmA pAse jAya che. banne batrIsavarpa brahmacaryapUrvaka rahe che. pachI prajApati temane upadeza Ape che ke "netramAM juM dekhAya che, te puruSa, AtmA che. te amara, abhaya che ane te ja brahma che." tethI banne zarIrane zaNagArI sarovaramAM paDatAM pratibiMbaneM jue che.'' te AtmA che ema prajApati kahe che, banne jAya che virocana zarIrane ja AtmA darzAvatA A upadezane laIne dAnavo pAse pAcho jAya che. jayAre zaMkA jatAM indra prajApati pAse saminyAdhi thaine jAya che. batrIsa varSa brahmacaryapUrvaka rahe che. prajApati upadeza Ape che ke- 'svapnamAM je sukhapUrvaka bhramaNa kare che, te AtmA che....te ja brahma che." 147 For Private And Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. indra A upadeza grahaNa karI parata jAya che, paraMtu manamAM vicAra jAge che ke svapna dUra thatAM AtmA paNa dUra thaI jAya. A zaMkAthI te pharIthI brahmA pAse AvIne batrIsa varSa tapazcaryApUrvaka brahmacarya pALIne rahe che. aMte prajAne "svapna rahita gADhanidramAM je anubhavAya che te AtmA che." ema samajAve che. temA paNa zaMkA jatAM pharIthI pAMca varSa brahmacaryapUrvaka rahe che. tyArabAda tene AtmAnuM svarUpa samajAvatAM kahe che ke- "zarIra maraNazIla che ane AtmA amara, sukhaduHkha zarIrane che. azarIrI AtmAne te sparzatAM nathI. AthI zarIra ane tenA dharmothI para janAro AtmAne jANe che. AtmA zarIramAM rahe che tethI ja zarIra judI judI kriyAo kare che ane AnaMda pAme che. paraMtu AtmA zarIramAM rahyo chatAM akartA che. mana e AtmAnI daivI AMkha che. paraMtu AtmA kazuM ja bhogavato nathI. AtmAnA AvA svarUpane devo paNa ciMtave che, jaeN AtmAne meLave che te samagra jagata ane tamAma kAmanAo meLave che." Ama A upadeza grahaNa karI, pUrNa saMtoSa meLavI indra devo pAse pAcho jAya che.9 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A upadezamAM AtmAnA khyAlano dhIre-dhIre vikAsa thAya che, A AtmajJAna tapazcaryA ane jijJAsA na hoya tene ApI na zakAya. kAraNa ke A AtmA ane brahmanI ekatA e upaniSadonA RSio mATe sAbitIno nahi, paraMtu anubhUtino ja viSaya hovAthI ahIM dareka tabakke prajApati AtmAnuM svarUpa samajAvI. te ja brahma che evuM paNa kahe che. Ama dhIre dhIruM manovaijJAnika rIte yogyatA prApta thatI jAya che tema prajApati vyApaka AtmAnA khyAlane spaSTa karatAM jAya che. zvetaketu ANi vaccenA saMvAdamAM brahmatattvanuM nirUpaNa mAnasikatAne kendramAM rAkhIne thayela che. paMdara divasanA upavAsa bAda zvetaketune RcAo yAda AvI nathI, pitAjInI sUcanAthI bhojana kare che. pachI RcAo yAda Ave che. ahIM mane sAthe A bAbata saMkaLAyelI che. mojananAM sUkSmatama aMzathI mana bane che. jo A mana sthira hoya to ja jJAna saraLatAthI dhAraNa karI zakAya ane vyakta karI zakAya. ahIM paNa zvetaketunI samajaNanAM vikAsa mATe ane abhimAnane dUra karavA mATe sarvaprathama tAM ekadama pUchavAmAM Ave che." tArA gurue tane evuM zikhaDAvyuM che ke- 'ekane jANavAthI sarvane jANI levAya." turaMta ja abhimAnI zvetaketu javAba Ape che, 'mArAM gurujIne ja te AvaDatuM nahIM hova." Ama mAnasika sthiti jANIne tene dUra karavA mATe nimaka, vaTavRkSa vagere nava udA. dvArA parabrahma e ja AtmA che ane te ja A saMpUrNa jagatamAM vilasI rahyuM che." tema upadeza ApavAmAM Ave che. A ja bAbata bhaktakavi narasiMha mahetA paNa kahe che. A sarve dRSTAnto mAnasika tattvorUpe brahmanI kalpanA karI aMte Atmatattva tarapha dorI jAya che, 18 For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ama AtmA e ja sarvocca sattA che. tethI ja zrI rAnaDa kahe che ke- "Izvara e Izvara nathI, jo te AtmacetanA sAthe saMlagna na hoya, sattA e sattA nathI je te Atma-cetanAnI pratiSThA na karatI hoya. A daSTi biMduo uparAMta brahmanA keTalAMka lakSaNonI carcA upa.mAM che te joIe. lakSaNanA- (1) svarUpa lakSaNa ane (2) taTasthalakSaNa ema be prakAra vedAnaparibApA pramANe pADavAmAM Ave che. (1) je lakSaNane padArthamAMthI dUra karavAmAM AvatAM mULa padArtha ja raheto naIM tene svarUpa lakSaNa kahe che. jema ke- saccidAnaMda brahma, satya, jJAna, anaMta brahma vagere (ra) je lakSaNa sthAyI nathI paraMtu badalAyA karatuM hoya che tene taTastha lakSaNa kahe che. dA.ta. jemAMthI sRSTinI utpatti, sthiti ane laya thAya che. A satya zabdaema sUcana kare che ke, e tattvano ApaNane aparokSa anubhava thatAM hoI tenI hastI nizcita ane niHsarje che, 'jJAna' zabda ema sUcana kare che ke tattva caitanyarUpa che, "anaMta" zabda e tattva sarvagrAhI ane aparimita che ema sUcave che. A upa.mAM A pramANe ApelAM lakSaNo svarUpa lakSaNa che, brahmanAM vizeSaNo nathI. pro. hiriyANA kahe che tema, "aMta saMmata parama satu vA brahma mAtra anirvacanIya ja nathI, te aya paNa che, kema ke je kSaNe tene jJAnano viSaya banAvavAmAM Ave te ja kSaNe te jJAtA joDe saMbaMddha thaI javAthI "saguNa" banI jAya che." 0 aparokSAnubhUti : upa.nuM jJAna anubhUtinuM jJAna che. RSioe je AtmAnubhava karavo tene vyakata karavA mATe rastutya prayatna karyo che. ahIM RSi tarkano Azraya le che, te mAtra anubhUtine vyakta karavA mATe ja che, sahAyaka tarIke ja che. ahIM tarkano jyAM jayAM Azraya levAyo che tyAM paNa te anubhUtinA samathe sahAyaka tarIkenI ja che. pratyakSa ane parokSa anubhava vacce taphAvata darzAvatA prA. dave jaNAve che ke pratyakSa anubhavamAM koI dazya ke mUrti padArtha ja anubhavAya che; jayAre anubhUtimAM adazya ke amUrtano anubhava hovAthI pratyakSAnubhavathI tene judI darzAvavA aparokSAnubhUni evo zabda vaparAyo che. brahmanI anubhUti prajJAti vaDe thAya che. AthI ja etareya upa.prajJAna brahma" evuM bhArapUrvaka kahe che." A anubhUtijanya brahmanuM varNana karatAM maho. jaNAve che ke te prajJAna che. satyanuM lakSaNa paNa 169 For Private And Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prajJAna ja che. brahma AkAza svarUpa, ziva, zAzvata, doSa-zUnya, Alambana zUnya, kAraNa rahita, anirvacanIya, satu-asathI rahita, atyaMta sukharUpa te brahma sarvavyApaka che. ane A anubhUtine keno."neti neti" tarIke varNave che. kena.mAM guNadharmothI viziSTa brahma te upAsya ane guNadharmothI virahita zuddha svabhAvarUpa(satya-jJAna-anaMta) brahmate joya-evo viveka karI ApaNAM jJAnendriyo ane mana vaDe je je viziSTarUpamAM ApaNe brahmane ciMtavIe athavA dhyAnamAM laIe te rUpa kharuM brahma svarUpa nathI, paraMtu je aMtaryAmI cetanavaDe ApaNI jJAnendriyo ane mana viziSTa kAra brahmane samaje che athavA upAse che te cetana kharU brAhya che. tethI ja keno. jaNAve che ke tyAM AMkha, vANI, kAna pahocI zakatAM nathI. tenuM svarUpa buddhithI paNa darzAvI zakAya tema nathI. paraMtu zruti ane pUrva AcAryonA anubhava kathanathI ja jANI zakAya che. tethI ja akhAbhagata paNa A anubhavane "neti neti dvArA ja vyakta kare che.' maitrA. upa. brahmane sat svarUpa darzAve che. keno, paNa 'masta' zabda dvArA A sana ja nirdeza kare che, je Ane nathI jANato tene mATe mahAnu anartha sarjAya che. 0 sat-asat brahya: RgvadamAM ja nAsadIya sUktamAM paramatattvanuM te asatuM nathI ane tuM paNa nathI ema varNana karavAmAM AvyuM che. A parIkSAnubhUtimAM varNana jevuM ja che, kAraNa ke anubhUtine spaSTa vyakta karI zakAtI nathI, tethI RSi 'satu-asatu ema banne rIte vyakta kare che. cha. upa.mAM ja A sRSTinI utpatti te parabrahmamAMthI thaI che, je "sa" paNa che ane asuta" paNa che. sarvaprathama asatuM hatuM, temAMthI satu utpanna thayuM, te 'samAMthI brahmAMDa, brahmAMDamAMthI pRthvI ane ghI(AkAza' evA be bhAga utpanna thayA. temAMthI parvata vagere vastuo utpana thaI. Ama sarva prathama mAtra eka ja "asatuM hatuM. jyAre udAlaka AruNi potAnAM putrane samajAve che ke, sarvaprathama mAtra "sa" hatuM tene bahu thavAnI IcchA thatAM temAMthI ja A sthAvara-jaMgama suSTi utpanna thaI. te samajAvavA mATe trivRtkaraNano siddhAnta Ape che. Ama chAupa. paNa mULa parabrahmanuM saMtu-asatuM" rUpe nirUpaNa kare che. sat svarUpe astitva dharAvatAM brahmanuM nirUpaNa cetaketu-AruNinA saMvAdamAM vaTavRkSa, nimaka vagere daSTAMta temaja nArada-sanaskumAra saMvAdamAM mana, saMkalpa e rIte kramaza: ane tuM ja parabrahma che. temAMthI ja sRSTi utpanna thAya che, tema jaNAvela che. 170 For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahIM "satu-asa"mAMthI ApaNe parabrahmane ja "satuM ja mAnI zakI e, kAraNa ke samAMthI ja AgaLano vikAsa zakaya che. asatumAMthI nahIM. tethI brahma maMdabuddhine ja zUnya bhAse che tema upaniSada jaNAve che. 0 brahma zUnya nathI : upa.nuM brahma zUnya nathI. temAM brahma, AtmA' vagere zabdo dvArA satunA ja nirdeza che. buddhi pADelA bhedo tene sparzI zakatA nathI. vANIthI Akalana thaI zakatuM nathI, tethI ja zrImad zaMkarAcArya tenAM stotramAM jaNAve che ke- manarUpI vyAkhyAna thI ja te zakya bane che. tethI ja AcArya bhagavAnamAM A nirapekSatatva maMdabuddhine ja zUnya bhAse che tema jaNAve che. Ama brahma zUnya nathI, paraMtu satyanuM satya che. prA. rAvaLa lakhe che ke- "brahma asatuM nathI. te mAtra korI kalpanA nathI, kAraNa ke kAMI kAlpanika vastune mATe paNa tenI kalpanA karavA mATe kazoka AdhAra to joIe ja, badhA ja vidyAnA sIdhI yA ADakatarI rIte jyAre satu tavano nirdeza karavAmAM jyAre niSedhAtmaka vidhAno upayoga kare che tyAre temanA A niSedhamAM paNa vidhinuM sUcana samAyeluM hoya che paddha ane tethI ja zrutivacana che ke... "je jANe che te nathI jANatA ane nathI jANatAM ne jANe che." DaoN. rAdhAkRSNana 'satu-asa vize jaNAve che ke- "vyakta jagata sanuM kahevAya che ane tenI avyakta dazA asat kahevAya che. avyaktamAMthI nAma ane rUpavAnuM vyakta jagata utpanna thatuM kahevAya che. zakyatA haMmezAM vAstaviktAnI pUrvagAmI che. Ama bannemAMthI ekapaNa svarUpano niSedha karI zakAto nathI. tethI ja brahmanAM saguNa-nirguNa, mUta-amRta, para(Atu) ane apara vAstavika) vagere svarUpone upaniSada nirUpe che. Tbrahma nirguNa-saguNa : amuka zrutivacano brahmAne nirguNa nirUpe che. jayAre amuka saguNa, rAmAnuja vagere AcAryo banenI yathArthatA svIkArI, arthaghaTana kare che, tethI virodha zamI jAya che. jayAre zAMkara vedAntamAM nirguNa zrutine pAchaLanI kRtio gaNI para karatA aparanuM mahattva vadhAre e apaveda nyAye nirguNa zrutionuM prAdhAnya gaNI brahmane nirguNarUpa nirUpa che. upa.mAM amuka RSioe parabrahmane sat tarIke svIkAryuM che. tethI te parabrahmane vizvarUpa arthAtu potAnA svarUpamAM samagra jagatane samAvI letuM darzAvyuM che. chApa upAmAM javAnuM e rIte 11 For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. brahmanI vyAkhyA ApI che. teno artha che, "te ja jagatane janma Ape che, teno potAnA svarUpamAM laya karI de che ane tene TakAvI rAkhe che. 54 gItA" paNa jJeya brahmane sarvatra phelAyeluM nirUpe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ama sarvatra vyApta hoya vANI dvArA te parama satyanuM Aklana zakya nathI. tethI brahma nirguNa che, tethI ja brahmane "eka ja ane advaita" kahevAmAM AvyuM che.pa saguNa brahma; vyAvahArika dRSTie brahmanAM be svarUpa che, zrImad zaMkarAcAryanAM mane brahmanAM be rUpo- eka nAmarUpanA bhedathI pariNamatuM upAdhi svarUpa(saguNa) ane bIjuM upAdhi varjita hoya evuM svarUpa (nirguNa). Ama brahma to eka ane advitIya ja che paraMtu upAdhi saMbaMdhayukta tarIke tenI upAsanA karavAno ane upAdhi saMbaMdhayukta tarIke tenuM jJAna meLavavAno zAMkaravaMdAno upadeza che. DaoN. rAdhAkRSNan jaNAve che ke- "parabrahmanA nirguNa temaja saguNa, a-pauruSaya temaja pauruSaya, nirAkAra temaja sAkAra, e ubhayarUpe eka ja sanuM varNana karavAnI nirapekSa ane sApekSa rIto che. ApaNe jyAre svataMtra paNe satunuM svarUpa nihALIe tyAre parabrahmane joIe chIe ane e satUnA ApaNI sAthenA saMbaMdha para bhAra mUkIe tyAre bhagavAna paramAtmAne joIe chIe. *7 * * brahmanAM saguNa nirguNarUpanuM varNana karatAM zrI jA... upa.' jaNAve che ke- parabrahma prajJAnaghana, advitIya, sarvavyApaka ane akSara che. A brahmA baudhamaya, kalyANamaya, anirvacanIya paramAtmanuM dhyAna karatAM karatAM pUrNa kalArUpa rUpa paramezvaranAM AtmAnAM laya karavo joIe. parabrahma jJAnasvarUpa. Adi-madhya--aMtathI rahita che, skUla prapaMcathI para che, vAyuthI vilakSaNa, AkAza- -agni-pRthvIthI bhinna, aprameya, anupama, dehAtIta paramezvara che. brahma nirguNa, satyasvarUpa, dvandvAtIta, cidghana ane Anandamaya che. zreSThI zreSTha che. mahAthI paNa mahAnu che. zAzvata, kalyANamaya, parama tejomaya, sarvajJa, sanAtana ane puruSa che, te brahma ja AtmA che. chA. upa.nAM aSTama adhyAyamAM sagurUpanAM varNana dvArA brahmanAM svarUpanuM jJAna Ape che. temAM kramazaH hRdayarUpa gharamAM aMtarAkAza, bhautika AkAzanI jemaja AMtarika AkAzamAM pRthvI vagere che, paraMtu A zarIramAM vRddhAvasthA AvavAthI aMtara AkAzamAM rahela brahma jIrNa thatuM nathI, ke vinAza pAmatuM nathI. A aMtaHpuramAM rahela AtmA pApa, mRtyu, jarA, manovyathA vagerethI rahita che. daSTAnta ApatA 112 For Private And Personal Use Only seu Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samajAve che ke- jagatumAM karma dvArA prApta karela bhoga jevI rIte nAza pAme che, tema paraloka paNa puNya bhogavAI jatAM kSINa thAya che. paraMtu je AtmajJAna prApta karIne deha cheDe che te paralokane prApta kare che ane badhAM bhogo bhogavavAnI svataMtratA rahe che. zrImad bhagavadagItA paNa puNya mAgavA jatAM pharIthI mRtyulokamAM AvavuM paDe che, jyAre jJAna prApti bAda je sidhAve che tene punarjanma prApta thatI nathI.. " . upa mAM ja sAmagAnamAMnA aMtima 'stAbha'huMche, jene maharSi varNanAtIta brahma kahe che. arthAtuM varNanathI je para che, te nirguNa brahma. thIbonA mate "brahma guNamAtrathI para nirguNa, nirvizeSa, nirvakalpa, akhaMDa, ekarasa ne cidhana che." saguNa brahmavAda thoDA-jAjA aMze dareka upAmAM che. sAmavedanA upanAmAM paNa A ja bAbata lAgu paDe che. nirguNa brahmavAda te upara zikhara sthAne rahelo che. jema zeraDI rasamaya che... eno artha ema nathI ke temAM cA-pANI na hoya. paraMtu teno artha zeraDInA pratyeka avayavamAM madhuratA rahelI che ane te cUsavArthI samajAya che. tevI ja rIte vizva brahmamaya che. teno artha e nathI ke jaDa ane ajaDa; bhiogya ane bhoknavarga samULago che ja nahIM, brahmavicAraka to zya-bhoktA athavA bhAgyamAM brahmanA athavA harinA rasano abhidhyAna dvArA AsvAda laI zake che." prA. dave jaNAve che ke- "upaniSado nibrAnapaNe brahmanAM A banne svarUpane samakakSa ja gaNe che. tene be kakSAo ke prakAro gaNavAnA nathI, paraMtu ciMtanazIla mana nirAkAra pratye vadhAre AkarSAyeluM rahe che. "sarve nizcitatA nakAra che ema kahI spIjhA aMtima sattAmAM koIpaNa guNanA AropanA InkAra kare che. bIjIbAjue nizcitatA vinA keTalAMkane ciMtana muzkela lAge che. AthI saguNa upAsanAno paNa eka vizALa varga dareka samaye hovAno ja nirguNa ane saMgura vacce koI samAdhAnanI bhUmikA ja nathI evuM mAnI breDale jevA ciMtako Absolute ane Gctane judAM ja gaNavAnI paNa himAyata kare che." bhAratIya manISio saguNA-nirguNamAM bheda darzAvatA nathI. saguNa e nirguNanuM ja svarUpa che. upAsaka AgaLa vadhavA mATe brahmanAM ja koI eka svarUpanI sAkAra saguNarUpe kalpanA karI upAsanA kare che ane A banne upAsado aMte eka ja parabrahmane pAme che. je nirguNa nirAkAra, cighana ane avyakta svarUpa che. chA. upa.mAM brahmanAM vividha guNonuM varNana karatAM jaNAvyuM che ke te (1) pApa vinAnuM, (2) jarA vinAnuM, (3) mRtyu vinAnuM, (4) zoka vagaranuM, (5) sudhArahita, (6) tRSA rahita, () satyakAma, (8) For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satya-saMkalpa. evA aSTa divya guNavALA Atmadevane je jANe che te sarvalokanA padArthone meLavavA samartha bane che. 3 para ane apara(ya ane upAsya: para ane apara brahmanI vyAkhyA ApatAM zrImada zaMkarAcArya jaNAve che ke... "avidyA e karelA nAmarUpa vagere vizeSano niSedha karIne A-sthaLa" vagere zabdothI brahmano ja upadeza karavAmAM Ave che te parabrahma che. tene ja jyAM upAsanA mATe koI nAma, rUpa vagere vizeSa lagADIne dA.ta. te manomaya che , prANarUpI zarIravALo che, tejasvI rUpavALo che vagere zabdothI upadeza karavAmAM Ave che tyAM te aparabrahma che. Ama sarvavyApI hovA chatAM pratItine arthe brahmane amuka sthAnamAM raheluM varNavyuM hoya to. temAM zrutivacanomAM virodha Avato nathI." "tajajalAnuM, "tattvamasi" vagere dvArA parabrahmanuM varNana che. upa.mAM che. tyAM ja anyatra nAmarUpa brahmanAM varNana dvArA brahmanI upAsanA darzAvI che. temAM gAyatrI rUpa brahmanuM nirUpaNa che. gAyatrI dvArA brahmanuM nirUpaNa karatAM jaNAve che ke gAyatrI ja sarvabhUtarUpa che, je kAMI sthAvara ane jaMgamarUpa che te badhu gAyatrI ja che. vANI ja gAyatrI che. vANI ja badhA prANIonuM dhana ane rakSaNa kare che, pRthvI, puruSanAM zarIranI aMdara prANa vagere gAyatrIrUpa che tema jaNAvI gAyatrInAM cAra pAdonuM varNana karIne gAyatrIno mahimA varNavatA jaNAve che ke- te ja brahma che ane A avinAzI brahmanI je upAsanA kare che te uccheda rahita vibhUtine pAme che." uparyukta gAyatrI nAmathI saMbodhita brahmanI paMca prANo dvArA upAsanAnuM varNana karIne jaNAve che ke- A prakAre upAsanA karanAra kIrtivAna banIne paramAtmAne prApta kare che. svargathI upara uttama lokomAM je jayoti prakAzita thAya che, te jyotinuM jJAna sparza dvArA zarIramAM jaNAtI uSNatAthI prApta karI zakAya che. tene sAMbhaLavAno upAya darzAvatA kahe che ke- banne kAnamAM AMgaLIo baMdha karI detA rathano avAja, athavA pragaTa agnino avAja zarIranI aMdara sAMbhaLI zakAya che. je A jyotinI upAsanA kare che te darzanIya ane yazasvI bane che. - chAM. upa mAM Aditya maMDala ane hRdaya maMDalamAM saMvAdarUpe upAsyabrahmanuM nirUpaNa che. brahmAMDanA Aditya maMDalamAM zabala brahmarUpe(citra brahmarUpe) ane piMDAMDanA hRdaya maMDalamAM zyAma brahmarUpe A Atmadevane oLakhavAnA che, hRdaya maMDalamAMthI vinA vegathI Aditya maMDalanA zabala brahmane je For Private And Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sparza karI jANI ane punaH tyAMthI tevA ja vegathI pAchA AvI, hRdayamaMDalanA zyAma suMdarane sparza karI jANe te siddha upAsaka zrI jA. da. upa. avimukta sthAnamAM tAraka brahmano upadeza kare che. anaMta ane avyakta AtmA dehanA avimukta sthAnamAM mUrtarUpe vyakta thAya che. A sthAna be nadInA saMyoga AgaLa che. eka nadI te varaNA" kahevAya che, kAraNa ke te indriyajanya doSone vAre che, aTakAve che, bIjI nadI te "nAzI" kahevAya che. kAraNa ke te indriyajanya doSano nAza kare che. eka pApa aTakAvanArI ane bIjI pApanAzaka nadI jaya maLe te vArANasI" kahevAya che. tevuM sthAna ApaNA dehamAM be bhramaranA cheDA ane nAsikAno upalo cheDo jyAM mastakamAM maLe che te divya vimukta kSetra che, jene yogIjano AjJAcakra kahe che. A saMdhisthAnamAM brahmavido ekAgratAthI upAsanA kare che ane tyAM abhyAsano vipAka thatAM upAsyaparamezvara "kAra" eTale "tArakabrahmanuM rahasya chuTa kare che. je vaDe prANI amRtabhAvane pAma mokSane meLave che arthAt punarjanma pAmato nathI. va paramatatva paramezvaranI zuddha pUrti Aditya maMDalamAM che. temAM rahelA hiraNyagarbha puruSanA divya bharganuM brAhmaNo dhyAna kare che. te divya tejanuM nAma "i" che, kAraNa ke piki tirasthati paf:). kiraNo vaDe gatimAnuM thAya che, vaLI sarva prANI-padArthonA aNuone te bhAMgI nAkhI zuddha kare che. (pacavais :), vaLI lokone bhAsa" Ape che tethI, tathA prANanuM raMjana kare che athavA sukha Ape che tethI ane prANI chevaTe jemAM gati karI zake che tethI te divya teja (maraNa, raMjana ane gamana karAvanAra hovAthI "i" e nAmanA rahasyavAcaka zabdathI gAyatrImAM dhyeya vasturUpe varNavavAmAM AvyuM che. A "varaNIya" eTale meLavavI yogya divya teja te paramezvara che.* mUrti, matya, sthira ane aparokSabhAvamAM palaTAyeluM brahma, teno sAra te brahmAMDamAM sUryamaMDala ane piMDAMDamAM ApaNI cakSurindriya, amUrta, amarya, caMcala ane parokSa bhAvamAM palaTAyeluM brahma, teno sAra te brahmAMDamAM sUryabiMbanA abhimAnI hiraNyagarbha devatA ane piMDAMDamAM dvArA raNa pAmatuM puruSanuM cetana je je upAdhimAM brahma sphare te te upAdhinA vadharmane dhAraNa kare che ane te vicitra bane che, paraMtu A vicitra brahma e chevaTanuM satya brahma nathI, citra brahma te prANamaya che ane jo ke te vyavahAra draSTithI satya che to paNa tenA karatAM caDhIyAtuM ratva zuddha brahma che. te brahmanA saMbaMdhamAM ApaNe vANI vaDe A prakAranuM che, te prakAranuM che ema kahI zakIe tema nathI. paraMtu "A nahi, te nahi" ema niSedha dvArA samajAvI zakIe paraMtu A niSedhano artha evo nathI ke te zUnya che. paraMtu For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niSedhanA avadhirUpa je tattva rahe che tenAM karatAM koI caDhI'tuM tava nathI evuM samajIvavAno A prayatna ghamUrta--amUrtaH maitrAyaNi upa.mAM brahmanAM mUrti ane amUrta e be svarUpa che. mUrta svarUpa asatya che ane amUrti satya che. te ja brahma che, te ja jayoti che, jyoti ja Aditya che, Aditya ja OM che ane OM ja AtmA che. tethI tenuM dhyAna karatAM-karatAM tenuM (brahmanuM AtmA sAthe ekatva karavuM. sAmavedanA ekabhAgamAM udgatha che, e ja praNava che. te ja sarvanI utpatti kare che. nidrA rahita, vRddhAvasthArahita ane mRtyu rahita che. te hRdayamAM rahe che. tenuM vRkSarUpe varNana karatAM jaNAve che ke - tenuM mULa upara ane zAkhAo brahma sudhI che. AkAza-vAyu vagere zAkhAo che. A saMpUrNa jagatu tenuM svarUpa che. "" akSara ja tenuM svarUpa che. tethI tenI upAsanA karavI joIe. tene jANanAra tene (brahmane) jANe che. chA. upa. paNa ""nI ja parabrahmanA pratIkarUpe upAsanA karavAnuM jaNAve che. te ja ugIdha che. te ja(%) zuddha parabrahma che tema jaNAve che." utA dvArA yajJamAM je sarvaprathama "OM"nuM uccAraNa karavAmAM Ave che, te ja paramAtmAnuM nAma ane pratIka che. A "" ja udgatha che. % ja brahma che, te ja badhu che. te ja Aditya brahma che.' yoga cUDAmaNi upa. paNa jhuM svarUpa brahma je nitya, zuddha, buddha, nirvakalpa, niraMjana, nAma rahita anAdi, mRtyu svarUpa turIya che temAMthI ja svayaM jyotirUpa parAzakti utpanna thaI tenuM ja dhyAna ane japa karavuM joIe tema jaNAve che. dara OM svarUpa brahma che tema jaNAvI ", 3, 5kAra rUpa paNa brahma ja che, athAtu ja chuM tema jAvuM. ahIM gItAnA vibhUtI yogane joI zakAya che, tyAM zrI kRSNa bhagavAna badhA mukhya svarUpamAM vizeSa zakti svarUpa huM ja chuM, "tema jaNAve che. tema ahIM paNa mahAdeva jaNAve che ke AtmA ja jIvAtmA che, te ja paramAtmA che, saMsArarUpa ane saMsAranI badhI vastu svarUpa AtmA ja che ane te ja parabrahma che. kA. upa.mAM paNa brahmanAM zarIranuM varNana che. prANa, svarga ane vidyutu e cAra mAruM zarIra che. vidhutumAM je puruSa dekhAya che. te huM ja chuM. e rIte brahmanI upAsanA karavA jaNAve che.* For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 3 AtmA ja brahma : a Learn AtmA ja brahma che tema zrI jA. Ta. upa.mAM jaNAvela che. AtmAmAM ja brahmanI upAsanA karavI joIe anepotAnA AtmAno svarUpa paramezvaramAM laya karI devo joIe. yogacUDAmaNi upa. paNa AtmA ja brahma che- hRdayamAM ja che tene bahAra zodhavAnI jarUra nathI tema kahe che. mahA. upa. brahmamAM kartApaNuM akartApaNuM banne rahelAM che tema jaNAvI "AtmA ja brahma che" ane te prANIomAM cidAtmArUpe rahela che. tethI manuSye huM ja brahma chuM." ema jANI zoka vagereno tyAga karavo joIe.ka Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmanuM dhyAna karanAra brahma ja che, ziva che. arthAt AtmA jIva ja paramAtmA brahma che. A brahma AnaMdamaya che tema jANavuM ane te AnaMdamaya svayaM(poteja) che te jJAna prApta karavuM. je sarvazreSTha parama zakti dvArA jagatanA sarva padArtho utpanna thAya che te zakti pratyeka manuSyanA hRdayamAM vasatA aMtaratama AtmAthI abhinna che. A ja bAbata, oMgasTAInanAM vacanAmAM rahelI che. teo jaNAve che ke- "meM pRthvI pAse Izvarane mAgyo, teNe javAba Apyo, "huM izvara nathI." meM samudrane, UMDANoneema badhAne pUchyuM' teoe javAba Apyo, "ame paNa tuM zodhe che te Izvara nathI." mArA dehanI pAse rahelI sarva Indriyone pUchyuM, teoe.... eNe amane banAvI che.' A zodha cAlu rahe che, ne chevaTe jyAre AtmAne pUchavAmAM Ave che tyAre javAba maLe che. 'tAro Izvara tArI pAse che, te tArA prANano paNa prANa che." = vAsudeva upa.mAM AtmarUpa brahmanuM nirUpaNa karatAM jaNAvyuM che ke-hRdayanI madhyamAM atyaMta sUkSma UrdhvamukhI agnizIkhA rahelI che, te agnizIkhA prakAzamaya, pAtaLI, pittavarNa tathA aNumaya che tenI madhyamAM 52mAtmA sthita che. A Atmarupa potAnI hararUpe - bhagavAna vAsudeva rUpe bhAvanA karavI. Ama ahIM AtmA e ja paramAtmA jaNAvela che. Ama AtmA-paramAtmAno abheda darzAvela che. A abhedane vizeSa spaSTa karatA jaNAve che ke eka ja viSNu anekarUpothI jaMgama tathA sthAvara mUtomAM otaprota thayela che. paraMtu deha vagerethI rahita, sUkSma, cita prakAza(jJAna svarUpa) nirmala brahma svarUpa che. A brahmasvarUpanuM dhyAna dvArA anAsaktabhAve hRdayamAM bhagavAna viSNunAM bhakto darzana kare che. otaprota AtmarUpa brahmane samajAvavA mATe udAlaka ArpaNa nimakanuM dRSTAnta Ape che. sarvaprathama zvetaketune eka pANIno pyAlo bharI lAvavAnuM kahevAmAM Ave che. te pANIno pyAlo bharI lAve che, temAMthI pANI cAkhavAnuM kahevAmAM Ave che, te moLuM hoya che, te pANImAM nimaka nAkhavAnuM hevAmAM Ave che. thoDIvAra bAda nimaka bahAra kADhI levAnuM kahe che. paraMtu nimaka pigaLI gayuM hoya 177 For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahAra kADhI zakAtuM nathI. te jala cAkhavAnuM kahevAmAM Ave che. uparathI, vaccethI, nIcethI ema judI-judI jagyAethI laIne zvetaketu jala cAkhe che, khAruM lAge che. tethI pitAjI uddAlaka jaNAve che ke- jevI rIte nimaka jaLamAM dareka jagyAe rahela che, tema te paramAtmA A saMpUrNa sRSTimAM otaprota rahela che ane te ja che. Ama te paramAtmA tuM ja che." ema AtmarUpa brahmano upadeza karavAmAM Ave che." A AtmArUpa brahmane je hRdayamAM jANe che, te potAnA svarUpamAM yogya rIte sthita hoya che. AcArya jaNAve che ke AtmAM, avinAzI, abhiya che, brahma che, satya che. A AtmArUpa brahma haMmezAM prakAzamAna che, tene brahmacarya dvArA je jANe che te brahmalokane prApta kare che, teno punarjanma thato nathI ane IcchAnusAra gati prApta thAya che. tyArabAda yajJa, mauna, anazana vagere brahmacarya ja che tema jaNAvI brahmalokamAM "ara" ane "yanAmanA be samudro ane trIjo anna rasathI pUrNa samudra che tema jaNAve che. tyAM eka pIpaLAnuM vRkSa che jemAMthI amRtarasa Tapake che, jene brahmacarya dvArA prApta karavAthI IcchAnusAra gati prApta thAya che. sanaskumAra nAradamunine upadeza Ape che ke - "AtmA ja brahma che, te ja sarvasva che ane kArya kare che, tema samajanAra jJAnI mRtyu ke rogane jotA nathI, tenI avidyAthI utpanna bAvarUpa graMthIo nAza. pAmI jAya che,"es "huM brahma chuM" ema badhA jANe che, tethI tene brahma thatAM rokvA mATe bhagavAna zaktimAna che. mANasa kharekhara jaMgalanA rAjA jevo lAge che. vRkSanI chAla jevI tenI cAmaDI che. rakata che te rasAyaNa che je nADIomAM vahe che. je indriyo sudhI vahe che. je kapAI jatAM mULamAMthI vRkSa pharIthI janme che. manuSya mRtyu pachI pharIthI janme che. A mULa te brahma che. je jJAna e ja parama sukha che.? 2 kArya-kAraNarUpa brahma : mo. brahmanuM kArya-kAraNarUpe varNana kare che. A varNana karatAM jaNAve che ke brahma virA athavA nArAyaNa che, te hRdayamAM nivAsa kare che. te ja prahmA vagere che. te tatva avinAzI ane virATa che. A brahma ja kArya-kAraNarUpa che, teno sAkSAtkAra thatAM prANInAM badhAM zarAyo, dUra thAya che ane kamano kSaya thAya che. gItAmAM paNa brahma hRdayamAM rahe che tema kahyuM che.' A kArya-kArarUpa brahma vize na. da. mahetA jaNAve che ke- "jagatukArA akSarabrahma trividha 138 For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svabhAvavALuM eTale ke bhomya, bhokta ane preraka IzvaranA gukha guNadharmavALuM eka rasAtmaka chatAM preraka paramezvara cetanAnA saMkalpadvArA jayAre avyAkuta dazAmAMthI vyAkata dazAmAM, avyaktamAMthI bakana dazAmAM Ave che, tyAre temAM aMtargata rahelA bhedo bahirgata thAya che. * prA. dave brahma sthaLa-kALathI para gaNAve che, te sarvatra hovA chatAM nizcita sthaLa ane samayamAM tene mUkI zakAya nahIM. jyAre dareka padArtha sthaLa ane kALanI maryAdAmAM rahelAM che. tethI brahmane tenuM kAraNa gaNI zakAya nahIM. chatAM upaniSado tene prathamaja' tarIke svIkAre paNa che. tethI ja zrImadda zaMkarAcArya brahma ane jagat vacce kAryakAraNabhAva nahi paraMtu ananyatva raheluM che ema kahe che ane brahma-jagatanA saMbaMdhonA prazna sattAtrayanA vicAra dvArA pAramArthika ane vyAvahArika sattAno kakSAda AgaLa dhare che. paraMtu upaniSado A bauddhika praznanI carcA karavAne badale brahmanuM saccidAnaMdarUpe varNana kare che. brahma-saccidAnaMdarUpe : brahma AnaMda svarUpa che." che. te ja badhAno svAmI che te badhAnAM dehamAM nivAsa karato hovA chatAM bina che. paramatattva AnaMda svarUpa che. vajasUciko. brahmane satya, jJAna, AnaMda, ananta, svayaM nirvikalpa, sarvabhUtAnAM aMtaryAmI, aprameya, aMdara ane bahAranI AkAzanI samAna dhyAna, anubhavathI ja jANavA yogya kahe che Izvara satyasvarUpa, Anandamaya, advitIya, nirmala, jJAnasvarUpa, Adi-madhya-aMtarthI hita sthULa prapaMcathI para pRthvIthI paNa vilakSaNa, aprameya, anupama ane dehAtIta che.* brahma anirvacanIya, paramakAraNa buddhithI para che ane avyakta paramezvara che.te badhAno Izvara, satya svarUpa, AnaMdamaya, aditIya, nirmala, phAnasvarUpa Adi-madhya-aMtathI rahita, sthUla prapaMcathI para, nitya, sparza thavArUpa vAyuthI paNa bina, AMkhothI na joI zakAya te mAkAzathI bhinna, agnithI vadhu tejasvI, jaLa ane pravIthI vilakSaNa, aprameya, anupama, dehAtIta paramezvara che. tenuM ciMtana karavuM ane buddhi dvArA evI bhAvanA karavI ke te paramezvara huM ja che. 7 moTebhAge saccidAnaMda zabda parama sattAnAM svarUpane samAvavA mATe vaparAya che. tema chatAM upaniSado A pramANenA lakSaNo brahmanuM jagatu sAthenAM nAdAbhyane nirUpavAmAM vApare che. pola DAyasana jaNAve che ke, taitti. upa.nAM satya, jJAna ananta brahma" e lakSaNonI sAthe anya upaniSadomAM satya, prajJA, AnaMda, anA, satyasaMkalpa vagere lakSaNo prAcIna upaniSadone paNa preta che. A brahmAnaMdanuM For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varNana taitti. upa kare che.% A parama AnaMdamAM rata rahevAne kAraNe ja paDatA kaSTonI phariyAda karatAM ApaNe RSione jotAM nathI Ama brahma sanuci-AnaMda svarUpa che. ema upaniSado varNave che. upasaMhAra: upaniSadomAM mUrti--amUrta brahmanAM varNanamAM devatAnAM nAma ane svarUpa upara bhAra mUkavAmAM Avela nathI, paraMtu tene samajavAnI kalA upara bhAra mUkvAmAM Avela che. tethI ja Iza upa.paramatattvane "Iza tarIke, keno.mAMthanAma dvArA, aMte umA haimavatIe indrane vidhutanA rUpakamAM tatvana' nAmarUpe, cho. upa mAM parA devatA, sad brahmane, AkAza vagere nAmathI samajAvavA prayatna karela che. pabda Ama upaniSado eka ja parabrahmane judAM judAM svarUpe samajAvA prayatnazIla che. Ama upaniSadonAM judAM-judAM vAkyone AdhAre advaitavAdanuM pratipAdana karI zakAya che. vere sarvam (chA.7.25.2); sarva hatu ? tra(A (chA. upa. 3.14.1)tattvamaNi (chA. 6.8.16) vagere vAkyo A saMpUrNa jagat brahma ja che- sarva brahma ja che ema ata pratipAdita kare che. bRha, upa.mAM paNa AtmA thA ema advaitavAdane ja siddha kare che. A advaitavAdane vAskamuni paNa anumodana ApatAM jaNAve che ke eka ja AtmAnI ghaNI rIte stuti karavAmAM Ave che. Rgvadamane paNa eka ja satyane vipro ghaNI rIte varNave che. A ja bAbata potAnA anubhavathI siddha bhakta kavi narasiMha mahetA paNa brahma mAtra eka ja che tema varNave che. brahmanuM vibhAgIkaraNa e gapagoLA jevI vAta che, jayAre mahattvanA sUcana sAthe sarakhAmaNInI daSTie badhAne zArIrika ane gapagoLA jevI vAta lAge che, vyaktigata ane sArvatrika ane rIte jovA maLe che. A rIte prANa-vAyuno khyAla ApaNI pAse che. zvAsozvAsa samAna bane che, pavana dvArA prANadevatA dArA); anya khyAlanI eka joDI mana ane AkAza dvArA baMdhAyelI che, A baMne pratIka nIce brahma rajU thAya che. A rIte brahmanA zramanA vadhAre mAnasika khyAla ApavAmAM Avyo che. A khyAlanA mATe mukhya AdhAra(R. 3.18) che. prathama daSTie AkAza-mana vacceno saMbaMdha muzkela che, paraMtu AkAza e sAmAnya vizALa jagyA tarIke laIe ane tema chatAM jemAM manane dazyamAna karavAmAM AvyuM che. e TUMkuM pagaluM che. vizva ane khAlI jagyA bannemAM brAmika rIte A khyAlane darzAvavAmAM Avyo che DaoN. rAdhAkRSNananAM mate brahma te bhUmA, ananta, antima tattva che. te ja samagra vizvanA aNue aNumAM vyApI raheluM che, chatAM mana ke buddhi grahaNa karI zake evI enI vyAkhyA ApI zakAtI nathI, tenI jIvatI jAgatI sattAno, tenA ananyattvano, A jagatanI vastumAtrarUpI upAdhithI rahitane tenAthI 14 For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aspaSTaevI tenI hastIno anubhava ApaNane thAya che. tArkika mana tenA svarUpanuM spaSTapaNe Akalana karI zakatuM nathI ane chatAM tenI sattA arthAtu hastIno sAkSAtkAra thAya che tyAre eTalI samaja paDe che ke e kALanA pravAhathI vijAtIya evuM kazuMka tattva che. te ApaNI tAttvika zodhanuM aMtima dhyeya che." 181 For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ............... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bANaH somya taM padaM bacANoti kavI se bhagavAna namma iMvAya praNa: klA va malA zrI kalA janaH kAneSa va saumya dhanuSkalaH pAndo brahmaNa AyatanavAnnA zruta hova ne bhAgamabhya AcArvAdhAra vidyA vinitA mAthi prApayatIti nAma detovAcA ha na kicana kIyAyetibIyAyeti / - rApa........." (51) phrANo brahma ke bAra..... ANaM maiM tadAkA bocu // - 1. pa. 4.10... (12) atha haina gAha-tyo'nuzazArA pRthivyagniAnamAditya iti pya gae AdalyaM puruSo sannAH tahamammi ma ekhAhamasmoti / / anamanvAhArcapacano tuzazAsApo dizo nakSatrAni cndr| iti ya pa na pani puruSo dRpahale so'ham hima sa evAhamasmIti / / hamAsma se atha hainamApanAyomAsa prA AmAzo biMdA bApa yA pugdhA izya svAmasmIti / / ENashtranslation - M. s.8.11.1.1.12........| codaka vA saJcanti (103) ya eSo'kSiNi puruSo dRzyara ee A:mAMta hovAcaitadamRtamabhayamajadayati jAvAya kharpanI ena ? -chA.upa 4.15.1 SBRecemergyee (14) . 43.65.tarapAna . 35 (15) DaoN. g2anaI, upaniSad darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa . pR. 2444 (4) prA. have. 6. tayAna 5. 39 17) manomayaH prApazarIro bhAruNaH satyasaMkalpa AkAzAtmA sarvakamA sarvakAraH sarvagandhaH sarasaH ariliilN: HorseIES SSESxsaxever eSa ma AtpAdiya'NIyAnchor3evA yavAdvA sarpapAhA zyAmAkAdvA zyAmAkataNDulAvA eSa ma AtmAntahadaye sthAmAthilyA jyAyAcantarikSayAyAndivo jyAyAnebhyo lokabhyaH / lakekau sarvajAmaH sarvagandhaH savarasaH sarvamidamabhyato'vAkyanAdara eSa ma AtmAntahadaya etadbrahItamita yAbhisabhavivAranIti yasya sthAdasA na vicikitsAstIti ha smAha zANDilya: zANDilyaH / / jhA.. 3.14.24 For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra MISTANT Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmaNaH somya padaM avANAMti cAtu meM bhagavAniti tamme hovAca prA; karanA : kalA zrIna kallA mAna maSa va saumya catuSkalaH pAdo brahmA ApanamadhAnnama Ata hAla meM badrIya AvAyana kiyA vidatA sAdhitaM prApyatIti tarI haradevAvAnAtra hana kicana boyAyetivIpAyeti / / - sA. uba. 4.3.3.. .. : prANAM brahA kalAvaM..... smai tadAkAzaM cocaH / - 7. 5. 4.5... (12) atha haina gAhapatnI nuvAna pradhAnamana:-namAditya iti sara Aditya puruSo dRznata saMhAmi sa enaahmsmoti| atha hainamanbAhAryapacanAunuzazAsapI dizA nA trANi candramA iti ya eSa candarnAla gurupA dRzyata sAmammila evADmaspIti // atha hainapAvanI yo'nuzazAra prANa AkAroM doviditi yA vidyuti puruSo gyata lokasmi va bAhanasmoti / (57) ya eSo'kSiNi puruSo dRzyata eSa yAtmeti hovAcAdamRtamabhayamatadabrahmati tayAsminmAiTalaM nAnAna barmanI eva gacchati // -~cha. upa. 4.15.1 (14) prA. dave. upa tattvajJAna pR. 35 (15) DaoN. rAnaDe, lapaniSad darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa, pR. 24: (iv) prA. 63. 5.tarAna . 33 (1) manomayaH prANazarIroM bhArupaH satyasaMkazya AkAzAtyA sa saryakAH sarvagandhaH sarbAsaH sarvAmidamadhyAho'vAnyanAdaraH / epa ma AtmA taIdaye'NIyA-tIhA yanadvA sapAddhA zyAmAnAdvA zyamAkataNDulAdA eSa ma AtmAntarhadaye TAyAdhivyA jyAyAnantarikSajyAyAndivoM jyAyAnebhyo lokebhyaH / / sarvakarmA sarvakAma: sarvagandhaH rAvarasaH sarvapiramadhyAtto'vAkyanAera egha ma AgAntahatya tadatimita: abhisamavidAmmIti yasya sthAnadAna vicikitsAstIti ha mAha zApiDalya: zANDilyaH // -chA. upa.6.14.2-4 150880000000000000000000 For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (a) yatmaNena ma prANiti yena prANaH prAgIyate / tadeva brahma tvaM viddhi nedaM gadidamupAsate // 866 -keno, 1.68 (18) keno. 4.1,647 (20) chA. upa. 5.1 (25) chA. upa. 7.23 (22) bhA. have. 64. tara , . 38 (23) sarva khalvidaM brahA tajjalA iti zAnta upAsmItA / DA. upa, 3.14.1 (24) janmAdyasya yata: // -brahmasUtra 1.2.2 (25) asya jagato tApasyAbhyAM vyAkRtasyAnakakartRbhoktacchuktasya pratiniyanadezakAlanimitta - kriyAphalA zrAyasya manasA'pyacintyaracanArupamya jannasthiti bhaGga yataH sarvajJAt sarvazaktaH kAraNAd bhavati tadbrahmeti vAkyarodhaHH / .... zA. bhASya 1.2.2 1. 21 (27) "yato vA imAni bhUtAni jAyanta'.... // ni. upa. 3.1 (27) 4. have. 54.k druna . 8 (28) pAnAbamAnIno'smi nirguSo'smi zivo'smyaham / dvaitAdvaitavihIno'smi dvandvahonA'riMga so'smyaham // bhAvAbhAvavihIno'smi bhAsAhIno'smi bhAmyaham / zUnyAzUnyaprabhAvo'smi zobhanAzobhano 'samyaham / tulyAtalyavihInaM'smi nitya; zuddhaH sadAzivaH / sarvAsavihono'smi sAtviko'smi sadAsmyaham // -- maitreyI upa, 3, 4-6 (28) chA. upa. 8.7-12 khaNDa (30) prA. 6, 75. tapazAna pR.45 184 For Private And Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (35) chA. upa. a.6 (32) ghATa ghaDiyA pachI nAmarUpa jUjavA aMte to hemanuM hema hoye. - narasiMha mahetA (33) DaoN. rAnaDe, upa. darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa, pR. 270 (34) chA. upa. 4.8 4.7 khANDa (35) janmAdyasya ytH| - brahmamUtra 1.1.2 tajjalAn / -chA. upa. 3.14.1 mayA tatamidaM sarva, jagadavyaktamartinnA / ...|| -gaMtA 14 (3) pra. 2245, zrIbha6 zaM.nutApana, 5.58 (3) 41. pR.45 (ar) ... baravAna pR. 47 (38) prajJAnameva tadbrahma satyaprajJAnalakSaNam / sarva mantiM nirAlamvaM vyomasthaM zAzvataM zivam / sattA sarvapradArthAnA nAnyA saMvedanAdata // - maho, 4.81, 5.45-47 (40) na tatra cakSurgacchati na vAcati no mano na didamo na vijAnIbho yathe sadAzavAdamA tadvidizAdatho aviditAdadhi / iti zuzruma pUrvaSAM ye nastadvayAcacakSire / / - kelA. 1.3 (41) vANImAM je nava Ave, teha taNI sarva vANa; bhAta', 'nati 20i 29.bhAI tane sAye . ~ mata - anIta, 18- 42) asti brahati brahmavidyAvidabravIt / - maitrA, 4.4 185 For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14) iha cedavedIdadha satyamasti na ceMdihAvaMdInmahatI viSTiH / (44) Adityo brahotyAdezastasyA.... ca bhUtAni sarve va kAmAH 13 // -... upa, 3.19-1-3 (45) kA, upa. 6.2.2-3 (46) chA. upa. a. 6 (47) chA. upa. a.7 (48} gusaMstu pauna vyaakhyaanm....| - zrImad zaMkarAcArya dakSiNApani totra (45) chA. upa. zA. bhA. 8.1.1 (50) saNa, zrIbha62. nutara .105 (51) basyAmataM tamA mataM mataM yasya - veda saH / avijJAta vijAnatA vijJAtamavijAnatAm / / - kenA. 2.3 (43) Dr. Radhakrishnan; The Pirinci Upani P. 459 (53) prA. rANa, zrIma. nutApAna 5. 188 (54) tasya mUla......satpratiSThAH || - chA. upa.6.8.4 (55) sarvataH pANipAdaM jat, sarvato'kSiziromukham / sarvataH zrutimalloka, sarvamAvRtya tiSThiti / / sarvandriyaguNAbhAsa, sandriyavivarjitam / abhaktaM sarvabhRcdaiva, nirguNaM guNadhokta ca / - gItA 13.13-14 (45) acchedyo'yamadAho'yamaledyo'zoSya eva ca / nityaH sarvagataH sthANuravalo'yaM sanAtanaH / / - gaulA a. 2.26 106 For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (45) (4) atha.....vijijJAsitavyamiti / / -DA. pa, .1.2 (57) zrutatvAcca / svazabdenaiva ca sarvajJa Izvo jagataH kAraNamiti zrUyataM bhavatAzcetahalA mantrApaniyadi sarvajJamIzvara prakRtya na sasya kazcitpattirasti loke, na caMzitA naiva ca tasya liGgam. sa kAraNa karaNAdhipAdhipA na cAsya kazcijAnatA ne cAdhipa:'(zve. 6/9) iti / tasmAtsarvajJaM brahma jagata: kAraNa, nAcatanaM pradhAnamanyati siddham / __ - na. sR. zAM. bhA. 1-1.11 (58) rAvaNa, zrImazaM. nuMtApa pR. 1.10 (58) apUrvamaparaM vaha svAtmAnaM satyapaTTayam / prajAghanamAnandaM yaH pazyatti sapazyati / / 4.63 // AnandamakSaraM sAkSAtmansa dhIrona zocati / / 4.62 // zrIsA, da. upa. 4.60,62,63 (0) zrI jA. da. upa. 8.7.8.1 (61) zrI jA. 1. upa. 5.3-6 (52) tadbrahmAnandamandraM nirguNa satyadhidvanam / viditvA svAtmano rUpaM sa vibheti kadAcana / / 4.70 / / ......ahaM brahmatti niyata mokSalumahAtmanAm // 4.72 / / -paho. 4.69.72 (53) tadyadheda karmajilo lokaH zlAyati zatramavAmutra kAmacAro bhavati / - chA. upa. 8.1.6 (4) teta bhuktvA svargaloka vizAla sINaM puNye mRtyulaka vizanti / evaM trayIdharmamanaprapannA gatAgataM kAyakAyA labhante / -- gItA (5) niruktastrayAMdazaH stobhaH smandharA hu~kAraH / dugdhe'smai vAgdoha yo kAco dojhe'nnavAnanAdau bhavati ya etAmeva sAptAmuniSadaM vedopaniSada baMda 1 ___ii . upa. 1.13 18. For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (che . rAdhAkRSNanuM, upanuM tattvajJAna pR. 96 anu. caMdrazaMkara zukala (7) na, 6. ma.1, 65.vi.25||, pR. 287 (52) pra.zo29 , 64.nutpazAna 5. 51 (c) klezo'dhikatarastaSAmavyaktAsalacaMtasAm / avyaktA hi gatirdukhaM, deha vaddhiravApyane / - gItA 12... (70) chA, upa, 8.7.1 (71) prA. saNa, zrImada zaM. nutatyAna, pR. 115 (72) gAyatrI vA ida sava bhRtaM yadidaM kiM ca vAgvai gatyatra vAgvA ida saba bhUtaM gAyati ca trAyana " / / yA nai mA gAyatrIya vAva sA yamaM vRdhivyasyA~ hI sarva bhUtaM tiSThirAnAca nAtizIyate // yadvai tatpuruSe zarIramidaM vAva tadyadidamasminpaSTaye zIramasminhIma prANaH pratiSTitaH etadeva nAtizIyante / ayaM vAva samA'yamantahaMdaya AkAzastadetatpurNamapravarti....zriyaM lbhte...|| - DA. 35. 3.12.1.2... (38) atha yadata: para divo....evaM veda ya evaM veda / -chA, upa. 3.13.7.8. (74) zyAmAcchabalaM prapadya....bhavAmIbhisaMbhavAmIti // tatadbrahmA prajApataya uvAca.... na ca punarAvartata // -chA.ie, 8.13-14 (75) vArANasI mahAprajJa dhruvodhrANamya madhyame // ..zrI jA. da. upa. 4.48 (95) tatsaviturvareNyamityaso....nirupAkhya kiM tadaGga trAyam // -maMtrA. upa. 5.7 (89) na.. mAtA - 5. biyAra pR. 101 (28) dve "vAva brahaNo rupe mUta cApUrta cAtha yanmUtaM badasatyaM yadamUrta tatsatyaM tadbrahma yA tajjyotiyajyotiH kara AdityaH sa kA eSa omityetadAtmA sa tredhAtmanaM tryakuruta omiti.... dhyAyastathAmA yu jotAta // .. maiM. upa. 5.3 188 For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (c) ...udgIthaH sa praNavaH ya praNayaH sa udgItha ityAsAdilpa...priganidra bijavigRtyu... hyAhoyamulaM vA AbrahAzAkhA AkAzavAcamnyudakabhUmyAdaya...omityetadakSarasya...tasya tat / - dai. upa5.4 tco) omityetadakSaramudgIthamupAsatomiti chadgagnyati tasyopavyAkhyAnam // 1.4.1 // -chA. upa. 1.4.1:1.5.1 (85) vAgaMna prApNa: sAmomityetadakSaramudgIthaH / tadA patanmithunaM yadAkana praNAzca ca sAma ca / / chA. upa. 2.1.5.2.22.2.2.12.2 (82) OM nityaM zuddha buddha nirvikalya niraJjanaM nirAkhyAtamanAdinidhanamaka turIyaM yadalaM bhavayit parivartamAna sarvadA'navacchinnaM paraM brahma / tasmAjjAtA parA zakti: svayaM jyotirAtmikA // - yogapRTTAmaNi upa. 02 (83) akArokArarUpaM'sma makAro'smi sanAtanaH / dhyAtakSyAnavihIno'smi dhyeyahIno'smi lo'smyaham // - trA. . ." (84) yadyadvibhUtimatsattva, zrImarjitammaiva vA / tattadaMvAvagancha tvaM, mama taDoMzasambhavam // .- gIlA a.10.42 (85) AtmAsamakSaraM brahma viddhi jJAnAnu vaMdAnAt // .- zrI jA. da, uma.1.25 (cs) chA. upa, 4.13.1. (87) zrI DA. 2. upa. 8.7-8 yogadhUDA. upa. (88) he dvaM brahmaNi vindate kartRtAkartRta / yau vaSa camatkArastamAzritya sthiro bhava // guruzAstroktamArgeNa svAnubhUtyA ca cidghane / brahmavAhamiti jJAtvA vItazoko bhavenmuniH // - paho, 4.15. 25. 189 For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zaivaM padaM yatra tadbrahma brahma tatparam / tadpyAsena labhyaMta pUrvajanmArjitAtmatA // sarvAtmako'haM so'haM sarvAtIto'sampadayaH / kaMghalAkhaNDabodho'da stAnanto'haM nirantaraH / - kuNDiko, 20, 26 (40) epa ma AtmAntarhadaye 'NIyAnyAharjA yatrAhA sarSapAda zyAmAkAhA zyAmAkataNDulA Sa ma AtmAntahradaya jyAyApRthivyA jyAcAsantarikSAjyAyAndino jyAyAnebhyo lokobhyaH // -chA. upa. 3-14.3 (91) DaoN. rAdhAkRSAnuM, upaniSadonuM tattvajJAna pR. 22-rara1 anu.caMdrazaMkara zukla (82} ......ataH puNDrasthaM hRdayapuNDarIka .....tatra dhyAtvApnuyAtparam / / --- vAsudeva upa. (63) chA. upa, a. 6 (zvetaketu-siMha) (84) cha. upa. 8.3 (85) chA. upa. 8.45 (es) chA. ura, 7.26 (49) MONIER WILLIAMS, INDIAN WISDOM P. 40 (88) padakozapratIkAza lambalyokozasAnabham / hadayaM dhAyadhomukha saMtastai sItkAbhizca // sa brahmA sa IzAna; senTaH somaH paramaH rukharAda // prajJAnameva tadbrahma satyanArakSaNan / evaM brahmaparijJAnAdeva mayo'mRta bhayaMta / / bhiyata dayanizcintaM sarvabhavAH / kSIyantaM cAsya kamAMSi tasmin ghATa parAbaraM // - mahA.1.12.144,81"82 (e) IzvaraH sarvabhUtAnA haddeze'rjuna tiSThati / bhrAmayansarvabhUtAni yantrAruDhAni mAyayA // --gItA-18.61 180 For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (100) 1. bhatA, 5. vidyAlA pR. 78. (101) A. have. 5. nuM tattvajJAna hai. para (102) azarIra zarIreSu mahAntaM vibhumIzvaram / AnandamakSaraM sAkSAnmatvA dhoro na zocati // ( 105 ) athavA sallamIzAnaM jJAnamAnnanTama / atyarthamacalaM nityamAdimadhyAntavarjitam // AtmAnaM saccidAnandamanantaM brahma suvrata / ahamaspItyabhidhyazvetadhyeyAtIta vimuktaye // tathA sthUlakAyasaMspRzyamacAkSuSam / narasaM na ca gandhAkhyamaprameyamanupama // zrI jAbAla da. upa. 4.62 (103) svAmI vivenaM6. "vedAnta" e. 118 (104) ya: kazcidAtmanamadvitIyaM jAtiguNakriyAhIna parmiSaDbhAvetyAdisarva doSarahitaM satyajJAnAnandAntasvarUpa svayaM nirvikalpa zeSa kalpA dhAramazaMSa bhUtAntayAmitvena vartamAnamantarbahizyAkAza vadanusyUtamakhaNDAnandasvabhAvamaprameyamanudyamaparokSatayA // (105) puruSe savazAstAraM kodhAnandamayaM zivam // kAryANi tvaM sve saMhRtya kAraNaM // - vajrasUciko pR. 464465 zrI jA. da. upa. 9.3 4.5 - zrI jA. da. upa. 8.7-8 ( 109 ) zrI jA. da. upa. 9.35 (108) bhISA'smAdvAnaH pavate..... etamAnandamayamAtmAnamupasaMkrAmati // * taitti upa. 2.8.1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (108) na. 6. mahetA. 5. vicAraNA pR. 74 (110) yA muni, niruDa - 21.3 mahAbhAgyAd devatAyA eka AtmA bahudhA stUyate ekasyAtmano'nyaM devatAH pratyaGgAni bhavanti // 191 For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (111) indraM mitraM varuNamagnipAtu ratho divyaH sa supaNoM 'gurutpAn / eka sad viprA bahudhAvada ntya'gni meM pArizvAnamAhuH // - savaMda 1.16:4.46 (112) akhila brahmAMDamAM eka tuM zrI hari, jUjaverUpe anaMta ramAze. - 2siMha bhArata (193) W. S. Upqhart. THE UPNISHADS AND LIFE, P. 55-56 (114) prA. ANa, zrImazaM. nutApazAna pR. 100 192 For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org AtmA - 4.4.2 upa.nuM mukhya dhyeya, AtmA e ja paramAtmA che' tema darzAvavAnuM rahyuM che. "sne eka ja che, tarUpa che. te bAbata spaSTa rIte upaSTa darzAve che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upa. (1) anvaya vidhi ane (2) vyatireka vidhithI AtmAnuM nirUpaNa kare che. prathama paddhatimAM AtmA sarvavyApI, sarvasAkSI, sarvajJa, sarvezvara che. e rIte nirUpaNa che; jyAre bIjI paddhatimAM "naiti neti' - ajJeya, amartya, avAcya, anakSa ema nirUpaNa che. AtmA vANIthI 52, zuddha, pavitra, zUnya, zAMta, anaMta, avinAzI, sthira, sanAtana ane janma rahita che. tenI preraNAthI ja cetana-rahita zarIra cetanavALu lAge che.' AtmA zuddha, svayaMprakAza sukharUpa, nitya, ekarasa, sarvavyApI ane doyahIna che.. AtmA ja paramAtmA che. A AtmA sUkSma, agrAhya, adazya che, tenuM nAma puruSa che, te eka aMzathI buddhipUrvaka kriyA kare che, A aMza ja cetana prANIomAM jIvAtmArUpa bane che. te kSetrajJa che. A AtmA dehamAM ja birAjamAna che." yogIo paramAtmAnuM darzana potAnA AtmAmAM ja kare che. maho. jaNAve che ke- hRdayarUpI kamalamAM je AtmA nivAsa kare che. te ja paramAtmA che. te brahmA, IzAna, indra, tathA avinAzI ane parama svaraT che, pleTo paNa AtmAne avinAzI mAne che. ww chA. upa.mAM brahmane ja AtmArUpe nirUpatA zADilya RSi kahe che ke te mArA hRdayanI aMdara cokhA, sarasavathI paNa atyaMta sUkSma che, paraMtu sAtho sAtha pRthvI, aMtarikSa, svarga lokathI paNa mahAnU ane anaMta che. muni sanatkumAra paNa bhUmA ja parabrahma che, te ja AtmA che'" tema jaNAve che. AtmA bahAra ane aMdara vyApta rahevA vALo, niSkala, niraMjana, nirvikalpa, cidAbhAsa ane sarvavyApI eka AtmA huM ja chuM, te AtmArUpI caitanyathI ja badhu tejasvI banAvAya che,agnimAMthI jema taNakhA pragaTa thAya che tema anya sarva temAMthI 4(caitanyamAMthI ja) utpanna thAya che. AtmA e ja paramAtmA che, kAraNa-kArya nathI. te prajJAna ghana svarUpa, advitIya, satya-svarUpa AnaMdamaya che, dehamAM nivAsa kare che tema chatAM dehathI bhinna che, te vyApaka ane mahAn AtmA badhAno svAmI che. A AnaMda svarUpa akSara brahmane jANe che, tenAM zokano nAza thAya che. je tene bahAra zodhe che te vyartha bhaTake che.1 193 For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir advitIya, nirmala, jJAna svarUpa, Adi-madhya aMta rahita paramAtmA che ane te parabrahma huMja chuM, evI buddhi bhAvanA kare to cokkasa mokSa prApta thAya che. te AtmA e ja paramAtmA ema ata ja siddha thAya che. AtmA ja paramAtmA che tema jaNAvatAM brahmA kahe che ke- prajApatie prathama nirjIva sRSTinI racanA karI, tenAMthI AnaMda na thatAM, sacetana karavA mATe vAyurUpa banIne temAM praveza karyo. tenA prANa, apAna, vyAna, samAna ane udAna ema pAMca bheda thaI gayA. te hRdaya guhAmAM rahe che. te mana, prANa vagere aneka rUpomAM satyasaMkalpavALo che. tyArabAda rathanuM rUpaka zarIrane ApIne rUpakAtmaka zailImAM rasamajAve che ke- zarIrane preranAra AtmA che, AtmA zarIranAM karmabaMdhanamAM AvI gayo, hovAthI bhinna-bhinna zarIramAM saMcAra karato rahe che. vAstavamAM AtmA avyakta, sUma, adazya, mamatA rahita, zuddha, sthira, acala, duHkha rahita, IcchA rahita, daSTAnI jema rahIne potAnA kamanuM phaLa bhogave che." zrI zukadevajI AtmAne anirvacanIya, agamya jaNAvI, aNuparamAra tarIke oLakhAvI manamAM rahe che tema jaNAve che, AtmA atyaMta sUkSama, AkAzathI bhinna paraMtu bAhya zUnyatAne lIdhe te AkAzarUpa paNa che, te vasturUpa nathI paraMtu sattArUpa hovAthI vasturUpa paNa che. ema paraspara virodhI varNana dvArA paramAtmA ja AtmA che, te ja vizvarUpa che. brahma che." mahApralayanA samaye dareka sattAno abhAva thaI jAya che, mAtra zAMta AtmA ja rahe che, je doSothI para che, deva svarUpa che, tyAM pANI paNa pahocI zakatI nathI, te sarvakatA, sarvarUponAM jJAtA mukta puruSa ja che, jemAMthI AtmA ane rUponI kalpanA jatI rahe che te ja rUpa rahita brahma ja paramAtmA kahevAya che." jJAnIjano AtmAne ja parabrahma darzAve che. jevI rIte alaMkAramAM suvarNathI alaga satA nathI, tema parabrahmathI pRthasattA nathI, parabrahma ja jagatanA rUpamAM mAyAthI parivartita thaI jAya che. narasiMha mahetA paNa A ja anubhava vyakta kare che.* AtmA eka hovA chatAM mAyAthI utpanna thatAM hovAthI bhramane kAraNe bina-bhinna dekhAya che. vAstavamAM temAM koI bheda nathI. A bAbatane pU. svAmI vivekAnaMda ane udA. ApI samajAve che kedazya ane ApaNI vacce paDado hoya che, tyAre jema raMgamaMca uparanuM dRzya joI zakAtuM nathI, paraMtu paDado dUra thatAM joI zakAya che, tema mAyA-deza-kAla ane nimittarUpa paDado dUra thatAM huM ja AtmA chuM ema jANI zakAya che" For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. AtmA darekamAM eka sarakho ja hoya che- eka ja hoya che, paraMtu vRkSamAM ocho prakAzita abhivyakta, tethI vadhu pazumAM, tethI vadhu manuSyomAM hoya che, tethI vadhu su-saMskRta-AdhyAtmika manuSyamAM hoya che, ApaNI je kAI pravRtti hoya che, te mAyArUpa paDadAne dUra karI te tarapha javAnI hoya che.'' ahIM gItAnuM vibhUti varNana yAda Ave che. tyAM bhagavAna spaSTa rIte jaNAve che ke- jemAM--jemAM mAro vadhu prakAzita aMza hoya te mArI vibhUti, arthAt darekamAM parabrahma che ja paraMtu zreSTha padArthomAM, manuSyomAM te vizeSa pramANamAM prakAzita hoya che, AtmA ja sarva che, te ja tuM(zvetaketu) che; te ja brahma che, te AtmA 'aNurUpa' che tema jaNAvI maharSi uddAlaka temanA samarthanamAM vaTavRkSa, nimaka vagerenAM udA. Ape che. A satu tattva Atma tattva joI zakAtuM nathI, paraMtu anubhavI zakAya che, te mATe zraddhA jarUrI che, "tattvamasi" vAkyane samajAvatA nava daSTAMta Ape che, che.) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - jaLamAMthI zarIra utpanna thAya che, jaLanuM mULa teja ane tejarUpI karmanuM phaLa sat tattva che. A sat tattva ja trividharUpa dhAraNa karIne dareka prANImAM vyakta thAya che ane pharI laya samaye satu tattvamAM lIna thAya che. "tattvamasi" vAkyane samajAvavA bIju iSTAnta madhumAkhInuM Ape che.("upAsanA" pra.mAM Apela trIjuM dRSTAnta nadInuM Ape che. dareka nadIo samudra tarapha vahe che, te samudra sAthe bhaLI jaIne potAnA nAma- -rUpane jANatI nathI, tema A saMpUrNa prajA eka ja sanmAMthI utpanna thAya che ane te nathI jANatI ke ame 'samAMthI ja AvyAM chIe. janma pAmIne te macchara, phITa vagere je hoya te ja thaI jAya che. A aNurUpa AtmAvALuM ja A jagat che, he zvetaketu "tuM paNa te ja che."pa { vRkSanI jaDamAM, madhyamAM ane uparanAM bhAgamAM koI ghA mAre to te rasa bahAra kADhe ane vita rahe che ane tyAre paNa te jIvarUpa AtmAthI vyApta jaLa pIe che ane AnaMdamAM rahe che. A vRkSanI zAkhAmAMthI jIva nIkaLI jAya tyAre te zAkhA sUkAI jAya che, te ja pramANe vRkSamAMthI jaLa nIkaLI jAya tyAre vRkSa sUkAI jAya che. te ja pramANe ApaNuM zarIra mare che, jIva marato nathI. sUkSma bhAvavALuM A jagat che, he zvetaketu te satya che. 'tuM te ja cho.' .'' A ja bAbata vRkSamAM jIva che te vaijJAnika jagadIzacaMdra bojhe paNa siddha karela che. 195 For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. vizeSa samajAvavAnuM kahetA vaTavRkSanuM dRSTAnta Ape che. zvetaketu vaTavRkSanuM eka bIja laI Ave che. tene toDavAnuM kahevAmAM AvatA tene toDe che. tenI aMdarathI ghaNAM ja atyaMta sUkSma bIja nIkaLe che. temAMthI ekane laIne toDavAnuM kahevAmAM AvatA te toDe che. temAMthI atyaMta sUkSma bIja nIkaLe che, je joI zakAtA nathI. tethI zvetaketu jaNAve che ke "AmAM kazuM ja dekhAtuM nathI.' tethI pitA udAlaka jaNAve che ke A atyaMta sUkSma bIjamAM je atyaMta sUkSma bhAva che temAMthI ja A vizALa vaTavRkSa utpanna thayuM che. tuM zradghA rAkha, A sUkSma bhAvamAM ja jagat raheluM che, tuM te ja cho.'' _ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ".... nimakanAM dRSTAntathI pratyakSa anubhava dvArA pharIthI samajAve che. zvetaketu eka jalapAtramAM nimakano TukaDo nAMkhIne Ave che. tene jaNAvavAmAM Ave che ke- kAla rAtre je nimakano TukaDaoN nAkhela che, te mane Apa, te jala--pAtramAM zodhe che, te maLato nathI. tethI tene jaNAvavAmAM Ave che ke te TukaDAne tuM joI zakato nathI, paraMtu jANavA Icche to anubhavathI jANI zake che. tyAre te sUcanA pramANe uparathI, madhyamAMthI ane nIcenA bhAgamAMthI jaLa laIne Acamana kare che, khAruM lAge che, tethI zvetaketu jaNAve che ke- nimaka joI zakAtuM nathI paraMtu jaLamAM sarvatra vyApta che. tethI pitA udAlaka AruNi jaNAve che ke"sat tattvane joI zakAtuM nathI, paraMtu sarvatra vidyamAna che, tene joI zakAtuM nathI, paraMtu anubhavI zakAya $} che. Ama anubhava janya jJAna nimakanAM daSTAMta dvArA pratyakSa anubhavathI jaNAve che. huM A pratyakSa anubhavane daDhatara banAvavA mATe gAMdhAra purUSanuM daSTAnna Ape che. koI purUSane gAMdhAra dezamAMthI laI AMkhe pATA bAMdhI jaMgala pradezamAM choDI de che, tyAM te dareka dizAo tarapha joi avAja kare che. koI purUSa tenAM baMdhana kholIne gAMdhAra taraphano rasto darzAve che, pariNAme te buddhimAna ane upadeza prApta karelo puruSa gAMdhAra pahoMcI jAya che. tema upadeza pAmela manuSya puruSArtha dvArA gurue darzAvelA mArga dvArA 'sat' tattvane prApta karI le che. "huM zvetaketu, te tuM ja cho." maraNAsanna vyaktinI AsapAsa dareka bAMdhavajano besIne potAnI oLakhANa bAbate pUche che. e samaye jyAM sudhI vANI manamAM lIna nathI thatI, mana prANamAM, prANa tejamAM, teja parAdevatAmAM lIna na thAya tyAM sudhI te darekane oLakhe che. paraMtu te kramazaH lIna thai jatAM oLakhI zakato nathI. Ama sUkSma bhAva vALA AtmAvALuM ja A jagat che, "ne tuM ja cho.''1 N aMtima dRSTAnta ApatA jaNAve che ke- aparAdhI jo juThu bolIne potAnA aparAdhane chupAve che; te jalatI kuhADIne sparza kare che to te jale che, paraMtu aparAdhI na hoya to te "sattva" bolIne sparza kare che to te jalato nathI. A pramANe 'sata'ne prApta karanAra punarjanmane pAmato nathI. 196 For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paramAtmA prANa ane sUrya ema be prakAre AtmAnuM svarUpa dhAraNa kare che. sUrya bahAranA Ama che ane gatine AdhAre prANa aMtarAtmA che ema nakakI karI zakAya che. sUryanI aMdara je suvarNamaya puruSa dekhAya che te ja hRdaya kamalamAM rahela che ane annanuM bhakSaNa kare che. 35 prANarUpa AtmA yoga dvArA upara jAya che. A AtmA zarIramAMthI bahAra nIkaLI parama jyotirUpa brahmane prApta karIne potAnA svarUpamAM sthira thAya che. A AtmA amRtarUpa, abhayarUpa ane brahmarUpa che. 'manuM nAmathI vikhyAta e ja AtmA che. te sparza, zabda vageremAM Arasana bhUtAtmA che. tapathI mana vaza thatAM tenuM jJAna thAya che." kaikayI azvapatI "A huM ja chuM" ema AtmArUpa vaizvAnaranI savAramabhAva upAsanA karavAnuM jaNAve che. mukta AtmA mavAnaromAM paNa sthAthI rahe che. A AtmA citya avasthAthI paNa cidAtmA mukta che ? che. upa mAM indra tathA prajApatinAM saMvAdamAM AtmAnA svarUpanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. temAM uttarottara vikAsanI prakriyA che. jene DaoN. rAdhAkRSNanuM (1) chApAtmA, (2) sukhAtmA, (3) suSuptAtmA ane (4) para AtmA, e rIte kramazaH samajAve che. AtmAnuM sthAna AtmAnA sthAna bAbate aneka maMtavyo che. te saMpUrNa zarIramAM rahe che, mastakamAM rahe che. hadayamAM rahe che vagere. pro. jemsa jaNAve che ke koIne koI rUpe te cetanamaya pratyeka vastu tarapha rahelo che. jenI sAthe te saMbaMdha rAkhe che. ApaNA mastakamAM ApaNI sakriya sattA hovAthI ApaNA vicAra ane bAva tenI prakriyAne prabhAvita karatAM joI zakAya che ane tethI AtmAnuM sthAna mastiSkanI bAhya tvacA pAse che." AI. eca.phine AtmAne " divyApI" tattva mAne che. laoNnseno siddhAnta che ke - "zarIra-vijJAna sammA mastiSkanAM tattvomAMthI AkAra hIna viziSTa sthAnamAM hovo joIe, jayAM badhAM ja majajAtaMtu eka bIjA sAthe ekatra thatAM hoya." erisToTalanAM mate AtmAnuM sthAna hRdaya che, te A nirNaya upara nIcenA nirIkSaNane AdhAre AvyAM hatA ke-- (1) hRdayanA rogo atyaMta ugra ane nizcitarUpathI ghAtaka hoya che. (2) bhaya, zoka, harSa vagere manobhAva sarva prathama hRdayamAM ja halacala macAve che. 197 For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3) bhUNa(IDA)nAM rUpamAM sarvaprathama sarjana pAmanAra aMga hRdaya ja che. upa.nAM RSio AtmAnuM sthAna hRdaya ja mAne che ane temAM teone jarApaNa muzkelI nathI, paraMtu bhAratIya vikAsamaya vicAradhArAmAM dhAMgika prakriyAmAM AtmAnuM sthAna mastiSka mAnela che. DaoN. rAnaDe vizeSamAM jaNAve che ke- "hRdayanI aMdara rahelI jagyA jene ApaNe AkAzanA rUpamAM jANIe chIe teja hiraNyamaya purUnuM sthAna che. mUdhanI asthionI vaccamAM stanavat avalakhita joI zakAya che. tyAMthI ja "indra pAra javAno mArga che, te sIdho mastakanAM te bhAga sudhI jAya che, jyAM strIo seMtho pUrI che. "bhU, bhuvaH, svAe bIja maMtronuM uccAraNa karavAmAM AvatAM AtmA sIdhI re brahmanI tarapha gatizIla thaI jAya che. tyAre AtmA svarAjya prApta karI le che ane manaspatinI sAthe ekarUpa thaI jAya che, temaja vAkrapati, cakSuppati, zrotrapati, vijJAnapati tathA TUMkamAM brahma thaI jAya che, je AkAzanAM rUpamAM vyakta thAya che." chA upa. AtmAnA prakAzavAna", "anajovAnuM, "jyotiSmAna ane "AvatanavAna ema cArapAda gAve che. vaizvAnara ane tejasa kAryakAraNathI baMdhAyelI che. prArA paNa baddha che paraMtu turIyamAM kAryakAraNabhAva siddha thato nathI, prAjJa AtmA potAne ke bIjAne satya ke asatyane jANato nathI. A vidhAne paDInA vidya tarIke oLakhavAmAM Ave che. 1 jAgRta, svapna, suSupta ane turIya avasthA maharSi araviMda jaNAve che ke ApaNA jIvanane khUba ja thoDo bhAga ApaNA jANavAmAM Ave che. moTobhAga skUla dazAthI nIce suSuptimAM tathA jAgrata dazAthI para turIyAvasthAmAM rahelo che. tenI koI--koIvAra ApaNane jhAMkhI mAtra thAya che. pratyeka manuSyamAM jAgrata, svapna, suSupta vyaktittva hoya che ane te traNeya sthitithI para turIya avasthA hoya che, jemAMthI e traNeya prakAranAM vyaktitvane dhAraNa karanAra AtmA vizvanA dratano AnaMda levA mATe AvirbhAva pAme che." sAmAnya vyavahAramAM je dehabhAva dhAraNa karIne vartana karIe chIe tene jAgrata avasthAmAM kahe che. prANamaya ane manomayajIvananI pAchaLa je cata vikasI raheluM che tene svapnAvasthA kahe che. te sthitimAMthI ApaNane kAMIka khabara maLe che paNa skUla jagatunI jema vAstavika nathI lAgatuM. te vijJAnamaya caitanyanI bhUmikAne suSaNa kahe che. jayAre ApaNane ApaNA zuddha anaMta sanunI ja sAkSAtkAra thAya che, chatAM ApaNane tenI sAthe sIdho koI saMbaMdha hoto nathI, te turIyAvasthA che. * 1298 For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmA amara che, AtmA te devatAnA loko sudhI pahocI zake che, je devatAnI taNe saprema upAsanA karI hoya, temaja te lokamAM rahelAM saMbhavita sukhono upabhoga karI zake che. A ja bAbata samajAvavA mATe chA. upa.mAM ja nadI ane madhanuM dAna Apela che. je dvArA samajAya che ke AtmA amara che, te zarIramAMthI nIkaLI brahmamAM vilIna thaI jAya che ane tyArabAda te e jANatI hotI nathI ke pote kyAM zarIramAMthI Ave che. gItA paNa AtmAnI amaratA nirUpe che AtmA amara che tethI ja zastra dvArA tenuM chedana thatuM nathI." AtmAmAM kartApaNuM ane akartApaNu banne vidyamAna che. phAmanA rahitapaNAthI akartA bane che ane sanidhimAtra AtmA kartA banI jAya che." ahIM loha cuMbakanuM dAna daSTavya che. lohacuMbaka jAte kArya karatuM nathI, tema chatAM tenI hAjarIne kAraNe ja lokhaMDa kheMcAya che ane kAryarata bane che. Ama lohacuMbakanAM sAnidhya mAtrathI lokhaMDa kAryarata bane che. AtmA e ja paramAtmA che te ploTInasanI bAbatamAMthI paNa samajAya che. pazcimamAM je "ghAraNA che te "tanmayatAmAM pariName che, jene hinduo samAdhi kahe che. ploTInasanI dhyAna paddhati hinduonA rAjayoga sAthe maLatI Ave che ane kharekhara teNe potAno deha paNa hindu rAjayogInI jema ja choDaDyo che. teNe prayANa pUrve buddhipUrvaka tanmayatA sAdhI hatI ane tevI bhUmikAmAM ja teNe prANa choDyA hatA, kAraNa ke tenA chevaTanA zabdo hatAM ke- huM have mArA aMdaranA AtmAne paramAtmAmAM pAcho laI jauM chuM." niSkarSa e ke- AtmA ja paramAtmA che, te eka aMzathI hRdayaguhAmAM rahe che. sthAvara-jaMgama badhI suSTimAM te rahela che, tethI te sarvavyApI che. paraMtu tene joI zakAto nathI, anubhavI zakAya che. te zvetaketu temaja svAmI vivekAnaMdanA udA. dvArA samajI zakAya che. AtmA ja jIvAtmA che, karmabaMdhanarUpa hovAthI te jIvAtmA che, je punarjanma pAme che, AtmA punarjanma pAmato nathI, tethI ja tene chedI zakAto nathI, pakaDI zakAtI nathI ema thi jaNAve che. 1ce For Private And Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra PROBRATE www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAbhA -4.4.2 atyadhi: ko yo ha khalu khAcoparisthaH zrUyate sa eva va eSa zuddhaH pUtaH sanyaH zAnta pApa azAHmAnya sthi:: zAzvato'naH svatantra sva mohan-i tiSTatyastadaM zarIra bhetanavaTA niSpApA pracayitA caipo'myatita hAtamAzApanA kinnatavimidaM cetanavatpratiSThApita pracodayitA moti kamiti nAnhAvAra / - maMtrA. upa...4 (2) athavaitarityajya svAtmazuddhi samArakha / AtmA zuddhaH sadA nityaH sukhAya: smayambhaH / yasyavaM paramAtmayaM pratyAbhUtaH prata zivaH / sa tu yAti ca puM bhAvajaya sAkSAtpanma rAta / // - zrI jA.da, upa.5.13.10... 1) tiSThannApa dinasI.... sada paTpadaH || samyAga 2-13.40 (4) dhanyatrApta stanayalpasya tala omiti ra punasabamati lAivArapAyuraditya iti bhAmbalyANa rudne viSNurityadhipati ratyeSAtha gArhapalyA dakSaNAgnirAzcana ya iti mukhyatpAza apana: matamAnApepA rina lokavacaMpAtha bhUtaM bhavyaM bhaThiyadi te kAlaya prA'gniH sUrya dati pratApavalaMpazajanAna candramA i yAyAyanavatyAga buddhamaMno'hakara dati cetanavatyetA prApo'pA jyAna DAMta pANApratyaka tyaja mItyuktatAha tatA nItyavaM ghAhAveM satyakAra para dApara cayamityetadakSaramAla / -palA. uga, 5.5 (5) ahaM devAtaro bhUtvaH, prAbhinAti) pApApAnasamAyuktaH parAmana nAtu / ... .... 14 (1) zivamAtmani pani prati-suna yo na: 1 ajJAna bhAvanAdhara miparikaligatA // 5 // iha davedha..........bhavanti | - zrI jA. da. una ..... kaMge. ... (7) pAkozapratIkAza lambayAkozamanimama / hadaya nAgomukhaM saMtatge (2: mokkabhiH // 200 For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (8) (e) www.kobatirth.org. 1. 6. mahetA, upa viyAtrA, pR. 235. eva ma AtmA... jyAyAnebhvo lokebhyaH // tasya madhye mahAnacirvizvArcirvizvatomukham / tasya madhye vahnizikhA aNoyo avasthitAH // ate: zikhAyA madhye paramAtmA vyavasthitaH // brahmA sa IzAnaH sendraH so'kSaraH paramaH svarAditi mahopaniSat // * maho. 1.12-14 - upa. 3,24-3 7.26 (10) saMnyAso. a. 2.33-40 (11) tIrthaM dAne jape yajJe kASThe pASANake sadA / zivaM pazyati nRAtmA ziva dehe pratiSTitaM // antasthaM mAM parityajya varhiSTaM yastu saMvataM / hastasthaM piNDumutsRjya lihetkUrparamAtmanaH // // zivamAtmani pazyanti pratimAsu na yoginaH / ajJAnAM bhAvanAthAya pratimAH parikalpitAH // apUrvamaparabrahmasvAtmAnaM satyamam / prajJAnaghanAnandavaH pazyati sa pazyati // nADIpuJja 'sadA sAraM narabhAva mahAmune / samutsRjyAtmanAtmAnamahamityeva zrAraya / azarIraM zarIreSu mahAntaM vibhumIzvaram / AnandamakSara sAkSAtmatvA dhIro zocati // vibhedajanake jJAne naSTaM jnyaanblaanmune| Atmano brahmaNo dantaM kiM kariSyati Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - zrI jA. da. upa 4.57063 (12) hayavaralakArakhyaM mantramuccArayetkramAt / dhArayA parA proktA sarvapApavizodhinI // jAmavantaM pRthivI zo yA pAvantamucyate / hRdayazastathAgnyazo bhrUmadhyAnto'nilAMzakaH // AkAzAMzastathA prAjJa mUrdhAMzaH parikIrtitaH / brahmANaM pRthivIbhAgaM viSNuM toyAMzake tathA // - zrI jA. da. upa. 1.35 (13) prajApatirvA eSo'gre'tiSThatsa nAramataikaH sa AtmAnamabhivyAyahI prajA amRjatA asvAtmaprabuddhA agraNa sthANuriva tiSThamAnA apazyatsa nAramata so'manyataitAsAM pratiyodhanAyAbhyantaraM prAvizAnItyadha se vAyumAtyAnaM kRtvAbhyantaraM prAvizatsa ekonavizatsa paJcadhAtyAnaM pravibhajyocyataM yaH prANare'pAnaH samAna udAnoM vyAna iti // sa vA eSa Atmetyado vazaM nIta eva sitAsitaiH karmaphalairabhibhUyamAna iva pratizaroreSu caratyavyaktatvA nsUkSmatvAdadRzyattrAdagrAhyatvAnnirbhamattrAnAnavastho'kartA kartAsthitaH // sa vA eSa zuddhaH sthiro'calavAlepo 'vyayoM niHspRhaH prekSakavadavasthitaH svasya carita bhAguNamayena paTenAtmAnamanta dhayAvasthita itvavasthita iti // - paitrA, upa. 2.6.10-11 201 For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14) avyakto'cacinyo'yamAvikAryo'yamacyate / tasmAdeva viditvana, nAnuzocitumahIsa 3 // - gItA a.2.20 (14) anAkhyatvAdagamyatvAnmanaHSaSThenTisthitaH / vimAnamevamAtmANurAkAzAdapi sUkSpakaH // 34 // cidaNoH paramasyAnta:koTibrahmAgaraNayaH / uttyAMnAsthatimabhyaMtya lIyante zaktiparthayAt / / 4 / AkAzaM bAhazUnyAvAdanAkAzaM hu vikata: / kibhigadanirdazya vastu mani kiMcana // 6 // - pahA. 2.3.. 5. 7.9 (11) mahApralayasaMpannau hAmatAM samuzagate ? azaSApaya sAMdI zAntamavAvaziSTataM / / astyanastamino bhAstrAnajo deva nirAmaya : navaMdA sarvakalpaH paramAtmetyudAhRtaH // bato bAcA nivartanne yo bhaktaravagamyate / patya canyAdikA: saMjJA kalpitA na svabhAvataH / / - nahIM, 4...-.57 (17) RtapAramA parabrahma satyamityAdikA budhaiH / kopa vyavahArAthaM yamya saMjJA pahAtmanaH ! / yathA kaTakazabdArtha: pRdhAbhAvo na kAJcanA : na hama kaTakAdajAkabdArthatA parA // niyamindrajAlazrIjagAta prAvatanyata 1 dATuiMzyamA matAnnabandha ityabhidhIyate // -maho. 4.45-47 (18) ghATa ghaDiyA pachI nAmarUpa jUjavAM aMte to hemanuM hema hoya. - narasiMha mahetA (18) nityaH sarvagato hyAtmA kUTastho dopavarjitaH ! ekaH sambhita zAntyA bhAyayA na svarUpataH / tasmAdvaitamevAsti na prapaJco na saMmatiH / yathAkAzA bhATAkAzo malAkAza itAritaH // zrIjA..upa.10 2.3 (20) yU. svAmI vivekAnaMda-vedAnta--pU. 72-73 (21) vahAM pR. 72-73 (22) yadyadvibhUtimatsattva, zrImarjitameva vA / tattadevAvagaccha tvaM, mama tejozasambhavam / / -- rItA a. 10.41 202 For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir fa) saba eSo'Nimai.....tathA saumyati hovAca // -chA, upa. 6.8.7.6.12.3 (24) tasya kva mUla syAdanyatrAbhyo'ddhiH somya zukrana tejomUlapantrika tejarA somya zuGgena sanmUlamanviccha sangalAH sAmyemAH sarvAH prajAH sadAyatanAH satpratiSThA yathA tu khalu momyamAstistro devatAH puruSa prApya trivRtrivRdakakA bhavati taduktaM purastAdeva bhavatyasya somya puruSasya prayato vADmanasi saMpadyate manaH prANa prANastejasi taMjaH parasyAM dabatAyAm // -chA. upa.......-7 (25) imA: sonya nadyaH purastAtmAnyaH syandanaM prazvAtpratInA: madAlA muTamevApibanti samudra ba bhavati tA yathA jatra ra vidurispamaspIti // eva maMya khalu sAdhyamAH sarvAH prajAH sata Agalya navaduH sata AgacchAmaha iti ta iha vyAno vA si hI bA ko vA varAhoM vA kITo kA pataGga vA da so vA maNako vAsi tadA bhavanti / / saya eSo'NimatadArayAmida sa tatsatyaM sa AtyA navamIsa bhavaTakanA iti bhUya eva mA bhagavAna vijJApayattiAMta tathA sAmyAta hovAca / 3 / / -usanapa, 6.10.2-3 .. 'yada mo .... (26) chA. upa, 6.11.3 (20) zrImatIzacaMda mora ... " (28) chA. upa. 6.12 (28) chA. upa. 6.13.6 (30) chA. upa. 6.54 (31) chA. upa. 6.150 (72) chA. upa. 6.16 (33) dviza vA eSa AtmAnaM bibharIva yaH prANoM yavAsAvAdityo'ya vA etAvAstA pAnApAntahicAhArA to vadhAvarteta asI vA adityA bahirAramAntarAtmA prANI ahirAtmA gatyAntarAtmanA / sumIyataM / pahiriyaMva zAha yA cihivArapahatapazaSmAdhyakSo'vadAtamanAstanniSTha AvRttavakSaH so'ntarAtmA hatyA bahirAtmanAinupIyanaM tiriyava dAhAya ya eyo'ntarAditya hiraNapakaH puruSo yaH pazyati mA hiraNyavalsa eSo'nnA ratpuSkara evAzrito'gnamati // ..... maitrA. upa.5.? (34) ya eSo bAhyAdATambhanenordhvamutkrAnto vyathamAno'vyayamAnastamaH praNudatyapa AtmatyAha bhAgavAnatha tha epa saMprasAdo'samAgarAtsamutthAya para jyotirupapadya racana ruNAbhinieNyAta eka almali hobAtadamRtamabhaya - maMtadbrahmati / -- maitrI. upa. 2.2 203 For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (34) svayovAvupazAntasya manasaH satyagAminaH / inTriArthavibhUdasyAntAH karmavazAnugAH / cittameva hi saMsArastatprayaTana zodhayet / yaccitastanmayoM bhavati guhAmetatsnAtanam // cittasya hi prasAdana hanti karma zubhAzubham / pramannratmAtmani sthitvA mukhamakSayamazrutaM / / maMtraMyI upa. a. 1.4.6 (38) tAnhIcAcaite vai khalnu...sarvapvAtmasvanamAna / / - upa, 5.18.1 (38) aina sambaparijAya heyopAdayamajhatA / cittasyAnte'pinaM cittaM jIvitaM sasya zobhataM / / - saMnyAsana, a.2.41 52 zu . (38) sAdhAna, 64.nu yazAna 5.43 - anuvAi - (36) DaoN. rAnaDe, aMpaniSad darzana kA racanAtmaka sayakSamA pR. 50.93 (40) hI pR. 95 (45) (4) tasmAdindrI....... iya hi dayAH / - ra, upa. 1.3.14 (41) (4) sa ya eSo'ntaTiya AkAzaH / (42) DaoN. DI. 4. vahiyA, 5. mi. 5.62, 70.65. 4.4.2 (43) maharSi saviMda pU yoga-bhAga-25. 393374 (44) mena 5.37-3---374 (45) sa ya evametadgAjana devatAsu protaM vadaitAsAbhava devatAnaH salokatASTitA sAyujyaM gacchati sarvamAyureti jyogjIvati mahAprajayA pazubhirbhavati mahAkAtyAM brAhmaNAma nindatavratam // pRthivIvAda gautamAgnistamyAH saMvatsara eca samidAkAzI bhUmo rAtriravidizAGgArA avAradizA visphuliGgAH / -chA. ma.2.10.2, 5.6.2 (4) na jAyate miyate yA kadAthim, nAya bhUtvA bhavitA vA na bhUvaH / ajo nityaH zAzvato'yaM purANo, na hanyate anyamAne zarIre / / .... gItA a.2.20 204 For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (44) AtmA sarvagato'cchedyo na grAhya iti pe matiH / sA cAhisA barA proktA mune vedAntavedibhiH / / - zrImA , da.upa. 1.8 nainaM chindanti zastrANi, nainaM dahati pAvakra: 2 na cainaM kledavacyApoM, na zoSayati mArutaH // -~- hotA a.2.23 (48) zrI maho, 3.14 (44) , 6 mata, 65, viyA 5,220 205 For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jIv www. kobatirth.org - 4.4.3 ' 'jIva' zabdanAM be artha che. eka jIva eTale koIpaNa sacetana, jIvaMta prANI bIjo, vyaktirUpane prApta thayela piMDabhUta cetana tattva je ekathI bIjA janmamAM pasAra thaIne utkrAnti sAdhanAra prANIne tenI jIvanagatimAM TakAvI rAkhe che te. A bIjA arthanAM 'jIvAtmA' eTale ke jIvaMta prANImAM rahela sanAtana AtmA evo zabda vaparAya che." gItAmAM paNa bhagavAna tene ja sanAtana aMza tarIke varNave che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upaniSado jaNAve che ke vizvanA parimita padArthomAM sauthI UMcI koTinI sattA arthAt hastI te jIvAtmAnI che. te sAkSAtu parabrahma nathI e kharuM, paNa tenuM svarUpa parabrahmane vadhAremAM vadhAre maLatuM Ave che. keTalIka jagyAe jIvAtmAne vizvanA pratibiMbarUpa mAnelo che.AkhuM jagata eM parimita padArthonAM, aparimita banavAnA, puruSArthanI kriyA che ane e puruSArtha jIvAtmAmAM paNa cAlI rahelo dekhAya che. chA. upa. jaNAve che ke "agni, jaLa ane pRthvI e traNa mahAbhUto ane akSara aparimita AtmAe maLIne jIvAtmAnuM svarUpa ghaDAya che." manuSya e sat tattvanI judI judI avasthAone bhegI thavAnuM ThekANuM che. prANa vAyune maLato Ave che jevo vizvamAM vAyu tevo manuSyamAM zvAsa che. mana AkAzane maLatuM Ave che. jevuM vizvamAM AkAza tevuM manuSyamAM mana che. vagere dareka bAbato manuSya zarIramAM rahelI che. emAM je daivI tattva che tene ApaNe AnandAvasthA kahIe chIe, tene lIdhe e AtmA virala kSaNomAM 52mAtmA joDe sIdhA, aparokSa saMparkamAM Ave che. jIvAtmA athavA zarIra ke dehI te indriyone mana sAthe joDAyelo AtmA che. ' sat tattva ja jIva che, te ja jarAyuja, aMDaja ane udbhijamAM jIvarUpe praveze che. Ama brahma e ja jIva svarUpe Ave che. araNimAM agna guptarUpe rahe che, talamAM tela tevI ja rIte paramAtmA, jIvAtmAmAM gUDha rIte rahela che. te paramAtmA satya ane tapa vaDe pragaTa thAya che. tene jANavAnuM rahasyarUpa sAdhana eTale upaniSad. E - sara chA, upa. jaNAve che ke- ''parabrahma jagatanuM sarjana karI temAM jIvabhAve peThA che. A zruti brahma svayaM jIvabhAva dhAraNa kare che evuM sUcave che. A bAbata ja jaNAve che ke- jIvacetana e brahmanuM kArya nathI, paraMtu te brahmanI avasthA vizeSa athavA rUpa vizeSa che. "zArIrAtmA utpanna thayelo padArtha nathI, paraMtu te nitya vastu che ema zrutio varNave che. te ka For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org svAbhAvika jJAnavALo che, tenI maraNa pachI gati Agati thAya che. mATe te saMsArI dazAmAM sUkSma parimANavALo che. hRdayamAM rahyA chatAM te sAkAra dehamAM prakAzanI jema phelAyelo rahe che, paraMtu a adbhutva jIvanuM aupAdhika che ane aMtaHkaraNa vaDe tenuM jJAta ane ajJAtarUpa ghaDAya che. te jIvAtmA svayaMkartRtva dharmavALo che, tethI zAstrIya karmanI javAbadArIvALo che, buddhino niyAmaka che. temAM svayaMkartRtva na hoya to samAdhi bane nahi. jema sughAra sAdhano le tyAre kartA, ane sAdhano mUkI de tyAre akartA, tema jIvAtmA paNa potAnA buddhi vagere sAdhanone prere tyAre kAM ane tevA preraNa vinA rahe tyAre akartA gaNAya. A prakAre svayaM jJAnavALo ane svayaM kartA chatAM te parabrahma athavA paramAtmAne AdhIna che. te paramAtmAno cetanarUpa aMza che ane paramAtmA aMzI che. paraMtu svakarma vaDe jevo jIva sukhI-duHkhI thAya che. tevA paramAtmA sukhI--du:khI thatAM nathI. deha saMbaMdha vaDe vidhi-niSedhane AdhIna jIve che te paramAtmA nathI. azAMzIbhAva uparAMta biMbabhUta paramezvara ane pratibiMbarUpa jIva che evuM paNa pratipAdana karavAmAM Ave che. dharmAdhAdi sAmagrI maryAdita upAdhivALA AtmAmAM rahe che ane sukha-du:khanuM mizrApaNuM thavAnAM bhaya nathI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yogacUDAmaNi upa. jIva ane AtmA vacce bheda darzAvatA jaNAve che ke indriyo jIvane baMdhanamAM nAkhI zake che, AtmAne nahIM, paraMtu mamatA dUra thatAM jIva mokSa prApta kare che. jyAre jAbAli upa., vajAsUciko, chA. upa. AtmA ane jIvamAM tAttvika bheda pADatA darzAve che ke, pazupati parabrahma ja jIva che te baMdhanamAM paDela ane vivekahIna hoya che, tethI jIva kahevAya che. jIva mRtyu pAmato nathI, sthULa zarIra ja mRtyu pAme che. te sUkSma bhAvavALo AtmA che. vajrAsUciko. jaNAve che ke- dareka zarIramAM kono jIva eka ja che, te mRtyu pAmato nathI ane te jIva ja AtmA ane brahma che. paraMtu AtmA baMdhana pAmatAM nathI, jyAre jIva karma anusAra navA--navA deha dhAraNa kare che. zrImad zaMkarAcArya jIvAtmAne indriya jJAnanI daSTithI satya kahe che, paraMtu paramArtha draSTithI dhyeyAtmaka athavA atIndriya che. vyAvahArika daSTithI ApaNe tene alaga sattA kahI zakIe paraMtu pAramArthika daSTithI brahmarUpa che. A ja bAbata cho. upa. darzAvatA kahe che ke-- "AtmA 'A aitahRdayamAM vase che te mUlataH brahma che, jevo A nAzavAna zarIramAMthI chUTe che ke tarata ja haMmezane mATe brahmamAM lIna thaI jAya che.je na. da. mahetA prerapha brahma, tenAM saguNa-nirguNarUpo jaNAvyAM bAda brahmanAM aMza evA bhoktA--- brahmanI rajUAta kare che. bhoktAnuM bIjuM nAma jIva athavA kSetrajJa che.r * 201 For Private And Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra re ." www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir preraka brahma ane preryabrahma - ziva ane jIva - briA ne jIva cetana svarUpe eka tattvarUpa chatAM bannenA svabhAvadharma ane guNadharmamAM phera che. tenuM nimitta kAraNa pradhAna, ana, mAyA evuM nAma ApavAmAM Ave che ane temAMthI je je jaDa, ane jaDAjas pariNAmo prakaTa thAya che te pariNAmone upAdhirUpe svIkAravAthI mULa cetana aneka AbhAsI utpanna kare che. A AbhAso paikI sarvottama jJAnaprakAza ezvaryAdivALo AbhAsa je upahita cetanAmAM paDe che, tene Izvara saMjJA maLe che ane ajJAna anaizvadivALo AbhAsa je upahita cetanAmAM paDe che, tene jIvasaMjJA maLe che, jyAM sudhI A upAdhiomAM huM chuM evI adhyAta buddhi rahe tyAM sudhI upahita cetanAnA AbhAsamAM mULa svarUpanuM bhAna jAgatuM nathI ane tevA mAnanA abhAve, eTale avidyAne laIne, jIva cetana baddhadazAnuM eTale saMsaraNa dharma- vALuM rahe che. vidyAnI prApti thatAM upAdhigrasta huM chuM evI pratIti baMdha thAya che ane jIva cetana brahmAkAra thaI kevalyano anubhava kare che." yogacUDAmaNi upa. jAgrata, svapna, suSupti ane turIya ema jIvanI cAra avasthA varSAve che. tenA adhipatio anukrame vizva taijasa, prAza ane AtmA e cAra puruSa che. sthULanA bhokatA vizva, ekAMtanA bhoktA tejasa, AnaMdanAM bhokatA prAjJa ane "para badhAnAM sAkSI svarUpa che. A cAra avasthAone prA. sI. vI. rAvala potAnA pustaka "zrImadda zaMkarAcAryanuM tattvajJAna"mAM vistRta rIte samajAve che. prajApati paNa A cAra avasthA dvArA ja indrane parabrahmanuM jJAna Ape che. . * 3 jAgrata avasthA: A avasthAmAM jIvAtmA mana ane indriyo dvArA bAhya viSayone pratyakSa kare che. bAhya jagAno anubhava A avasthAmAM thAya che tethI tene jAgrata avasthA paNa kahe che. A avasthAne sarva prajApati darzAve che ke-- jala, darpaNa A cArebAju je pratibiMba paDe che te "AtmA" che. ja svapna avasthA : A avasthAmAM mANasa potAnI mAnasika kalpanAnuM jagatu sarje che. ane teno anubhava kare che. jAgrata avasthAmAM karelI kalpanA svapna avasthAmAM vAstavika banatI jaI zakAya che. A kAlpanika jagamana hitA' nAmanI atyaMta sUkSma nADImAM sarje che. jAgrata ane svapnamAM e taphAvata che ke jAgratamAM Indriyo bahArathI saMvedano grahaNa kare che jyAre svapnamAM IndriyonI madada vagara ja mAtra mana ekaluM ja 208 For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * "* maNanI canA kare che. A avasthAne darzAvato brahmA jaNAve che ke- je svapnamAM pUjanIya che, vicaraNa kare che te AtmA che." usuSupti avasthA 20 ati gADha nidrAnI avasthA che. A avasthAmAM mana tathA indriyo ArAma karatI hoya che ane jIvAtmA tenA mULa svarUpamAM lIna thaI gayo hoya che. mAtra cetanA ja rahe che. dA-dazyano dadUra thaI gayo hoya che. DaoN. mahAdevana jaNAve che ke A traNeya avasthAmAM jAgrata avasthA apUrva che kAraNa ke A jagatamAM rahIne ja mANasa avidhAthI mukita meLavI zake che.' a turIya avasthA para A Atma sAkSAtkAranI avasthA che, te prathama traNa avasthAdhI alaga nathI, paraMtu tenuM mULa che. A avasyA tapazcaryApUrvaka karelA sva-prayatnathI ja prApta karI zakAya che. A avasthA parabrahmanI samAna che tethI tenuM koI lakSaNa darzAvI zakAtuM nathI. upAdhikRta jIva"huM ja chuM" evo je anubhava kare che te jIvanuM je manozArIrika baMdhAraNa che ne vedAnta nIce pramANe vibhakta kare che. (1) sthULa zarIra. (2) sUkSma zarIra ke liMga zarIra. (3) kAraNa zarIra, (1) sthULa zarIraH paMcamahAbhUtanA banelA zarIrane sthULa zarIra kahe che. je bhoga sAva che. je anamaya kopanuM baneluM che. mRtyu samaye mAtra A sthULa zarIra ja nAza pAme che. mULa paMcamahAbhUtamAM samAI jAya che, A zarIrane zaiDIne prANa cAlyA jAya che. tethI A zarIrane sthULa zarIra ke annamaya koza kahe che. (2) sUkSma zarIra ke liMga zarIraH paMcamahAbhUta sthULa zarIra pAchaLa aMta:karaNa, prANa ane IndriyonA rUpa eka sUkSma zarIra hoya che. paMcamahAbhUtanA banelA dehano nAza thAya che, tyAre A sUkSma zarIra prANanI sAthe sAthe ra0: For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane pArjanmanuM kAraNa bane che. tethI ja tene kamazraya paNa kahe che. A zarIra paMca prANa, paMca sAdriya, paMca kendriyo ane eka aMtaHkaraNa ema 10 tattvonuM baneluM che. amukanAM mate paMca prANa, jJAnendriya, kendriyo, mana ane buddhi ema 1 tatvonuM baneluM che. A matabheda sAmAnya che. kAraNa ke mana ane addhi aMta:karaNanI be vRttio ja che, tethI 1da tavonuM ja sukSma zarIra baneluM che tema kahI kaH kAya. jIvAtmA A sUkSma zarIrane AdhAre ja eka janmamAMthI bIjA janmamAM jAya che. jevI rIte naNajAla eka taNa uparathI bIjA tRNa upara jAya che, (3) kAraNa zarIraH kAraNa zarIrane anAdi ane arivacanIya evI avidhAthI abina mAnavAmAM Ave che. supti samaye sAkSa ane avidyA e be TakI rahe che. A bene jIvAtmAnuM kAraNa zarIra" kahe che ane te liMga zarIrathI bhinna che. karmanA niyamAnusAra punarjanmanI je ghaTamALa cAle che ane temAM sApaka rIte TakI rahetuM vAra te kAraNa zarIra che. tene AnaMdamaya koza paNa kahe che. AgaLa je AnA jIvanI jagata vagere traNa avasthAo darzAve te AtmA sthaLa, sUkSma ane kAraNa zarIrathI mina che te darzAve che. paMcakozaH je vastu DhAMkanAra ke AcchAdanarUpa hoya te DhAMkanAra padArthano kAMza kahevAya che. jIva mA kozamAM DhaMkAyelo che. te kozo anamaya, prANamaya, manomaya, vijJAnamaya ane AnaMdamaya che. jenuM upa. varNana kare che. zrImad zaMkarAcArya paNa vivekacUDAmaNimAM paMcakozanAM siddhAMtanuM nirUpaNa kare che. (1) anamaya kozaH A paMcamahAbhUtano banelo che ja anamaya koza che. araNa ke te nathI ja utpanna thAva che, tenAthI ja jIve che ane tenA vagara nAza pAme che. A annamayakoza sukha-duHkhanA anubhava mATenuM "Apatana" eTale ke sthAna che ane mana dvArA jIve bhogavavAnA sukha duHkhanuM te nimitta bane che, jaDa buddhi A dehane ja brahma mAne che. jayAre zAnI "huM brahma chuM" ema haMmezAM AtmAmAM ja sthira rahe che. A koza paMcamahAbhUno banelo hovAthI ja maitrA. pa. jIvAtmAne mATe bhUtAtmA" zabda prayoga kare che. cha. upa. utpatti anusAra tene mATe eDaja, vonija ane urmi ema zabda prayoga kare che. 210 For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2prANamaya koza: paMca prANonI A saMjJA che te karmendriyo ane jJAnendriyone kriyAzIla rAkhe che. eTaluM ja nahIM anamaya kozane paNa gatizIla rAkhe che. A paMca prANamAM prANa, apAna, bAna, samAna ane udAnano samAveza dhAya che. 29 (1) prANI. tenuM sthAna hRdayamAM che. tene AdhAre ja zarIranuM zvAsoddAsanuM kArya cAle che ane zarIra gatizIla rahe che. enI kriyAo UrdhvamukhI che. (2) apAna apAnanuM sthAna gudA che. te zarIrano kacaro bahAra pheMke che. tenI kriyAo adhomukha che. (3) vyAna : vyAnuM sarva aMgonI nasenasamAM vyApelo che. zarIranAM sAMdhAonA halana calanane te saMbhALe che. jJAnataMtuorUpI badhI ja nADIomAM teno saMcAra che ane vyAna vaDe ja badhI nADIo sakriya rahe che. (4) samAnaH samAnanuM sthAna nAbhipradeza che te khorAkano rasa grahaNa karI. samagra zarIramAM pahoMcADI zarIrane puSTa kare che. kUtaruM vagere karaDavuM hoya tyAre nAbhimAM ja Ijekazana Ape che tenuM kAraNa A ja hoya zake. kAraNa ke zarIramAM phelAyelA viSane nAbhicakramAM ApelI davA turata ja tyAM pahocI jaI dUra karI zake. (5) udAnaH udAnanuM sthAna kaMTha che. svapna, heDakI vagere dvArA teno anubhava thAya che. prANI je khAya che, pIe che tenA vibhAga A vAyu kare che. maraNa bAda prANa ane sUkSma dehane zarIramAMthI laIne bahAra nIkaLI jAya che. prANa jaDa che, AtmA cetana che ane prANamaya kozathI vilakSaNa che. prANamaya koza e suma deharUpa che. prANamaya kozane vAsanAmaya koza paNa kahe che. prANane jANanAro evo huM AtmAsvarUpa tathA tenAthI cAro rAzI chuM" e pramANe prANamaya kozathI potAnA svarUpane bi: samajavAnuM che. prANamaya kozanI upara manomaya kozano mahimA batAvavAmAM Avyo che. (3) manomaya koza pAMca jJAnendriyono banelo che. temAM aMdara mana raheluM che. prArabdha phalabhoga mATe thaIne dareka Indriyone prere che. te dehamAM ahaMtA ane mamatA rAkhe che. te kAma-kodhamaya kSeya niyama rahita che. A koza jIvAtmAe dhAraNa karelI kArya sAdhaka goThavaNa che. abhyAsa ane vairAgya dvArA manane zAMta karavAthI sAdhanA sArI rIte thaI zake che ane vikArI mana tAbe thAya che. gItAmAM paNa manane tAbe karavA mATe 211 For Private And Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org www.kobatirth.orgen Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satata abhyAsa ja jarUrI che tema jaNAve che. A koza mATe zrImad zaMkarAcArya jaNAve che ke... zabda, padi pAMca viSayorUpa eka vana che. temAM 'mana rUpI vAgha pharyA kare che, mATe mumukSujano e te vanamAM na javuM. (4) vijJAnamaya koza: buddhi sahita paMca jJAnendriyo banelo che. buddhi e jANavAnI zakti che paraMtu te nidrA temaja samAdhimAM jatI rahe che. A koza paNa huM jANuM chuM vagere dvArA ahaMkAra banI jIvarUpa banI rahe che. Ama ahaMkArayukta buddhi e prArabdha karma bhogavavA mATe buddhie grahaNa kareluM sAdhana ja che. (pa) AnaMdamaya koza: AnaMdamaya kozaeviSayabhoga rahita, phalAMganI samApti che. te sahaja AnaMda che. kamalabhoga nyAya anusAra jIvane AnaMdano anubhava karAvavAnuM AnaMdamaya kozanuM kartavya che. brahmarUpa AnaMda e anya Adono AdhAra che ane daSTA-AtmA to tenAthI para che. A paMca kozathI AtmA AcchAdana pAmelo hovAthI joI zakAto nathI. paraMtu pAMceya kozarUpI bhrama dUra thatAM zuddha, nitya, AnaMdarUpa,svayaMprakAza paramAtmA dekhAya che. jIvane potAno mArga pasaMda karavAno adhikAra che. tethI ja che ane zreyanuM mahattva che. tethI ja muktiko jaNAve che ke zubha ane azubha be mArgo che, je vAsanArUpI nadI jevA che. je IcchA pramANe pasaMda karI zakAya che. zubha mArgamAM virodha puruSa prayatna jarUrI che. ApaNe e sahaja rIte samajIe chIe ke- "sArA mArge AgaLa vadhavA mATe atyaMta tIvra IcchA ane vizeSa prayatnanI jarUra che. jayAre kharAba mArge thoDI ja IcchA ane prayatnathI tIvra gati thAya che. A IcchA svAtaMtrya hovAthI ja zravaNa, manana, nididhyAsananuM mahattva che. tethI ja prA. Atreya jaNAve che ke- "jo manuSyanI aMdara kartA akartavya, anAthA kartavyanI svatantratA ane zakti nahoya to tenAM jIvanamAM evo prazra kayAreya upasthita na thAya ke- mAre zuM karavuM joIe ane na karavuM joIe. A bAbata tyAre ja zakya bane che te karI zakatAM hova "32 212 For Private And Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chApa - 4.4.3 saMyanodha : (1) (2) maharSi bhaviMda, puurvyo| ma 2-2 5. u5-35 athavA bahutena kiM jJAtana tavANuna / viSTA yAhA~da kulranamekAMzena sthitA jagat / / ..nItA 10,4 DaoN. rAdhAkRSNan - upa.nuM tatvajJAna. pR. 121 (4) (4) . pa. a6-3,4 khaNTa DaoN. sAvadhAna - G5. tapana, pR. 122, kA. upa. ...12.3 - anu. yaMdazazu seyadevakSata hantAhamimAstitA svatA anena jIvanAtmanAmpravizya nAmarUpAkAtaNItika -chA. upa. 6.3.2.6.12.2 (7) na.6. m| - 64. vidhA25:-. 126-127 indriyadhyajIva AtmA caiva na vadhyate / mamatvena bhavejobo nirmamace kovalaH // - yog| DA. upa. 84 (e) satamuvAca yathA tRNAzino vivekahInA: riprezyAH kasyAdikarmasu niyuktAH sakatA:khasahA: svasyAmivadhyamAnA gavAdayaH pazavaH / yathA tatsvAmina iva sarvajJa Iza: pazupatiH // -labAli upa. 35 (10) jIvApetaM vAva kila mriyate - jo niyata iti sa ya eSo'NimatadAtmyAMmadaM sarva tatsatyaM sa AtmA talamAna pravatako iti bhUya eva mA bhagavAn vijJApayatviti tazA somyeti ho - chA. uga. 6.11.3 (11) tatra prathamo lIvo brAhmaNa iti catanna / anItAnAgatAnekader3AnA jAyaskasapatnAt ejampApa jamavazAlayaha saMbhavAt sarvazarIrANAM jIkasyaikarUpatvAcca / patmAgna jIdo vAlama iti / - naja!.3 (12) DaoN. rAnaDe, aupaniSat darzana ka racanA:maka sarvakSaNa gR. 12 (12) (A) chA. upa. 3.14.4 213 For Private And Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (a) na... ilA-64. viyA278 . 120 (14) nijhaM cApi pA viddhi, sarvakSetreSu bhArata / kSetrakSetrayoni, yattajjJAne mataM gama 11 -gatA a. 13.2 (15) na. 6. mahetA -65vidyaar| pR. 122 (1) vizvo hi sthUlanunityaM tejasaH vistadhun / AnandabhuktA prAjJaH sarvAnItyataH paraH / - yogacudA, ura. 52 (17) . , zrImada zaM.nu tapazAna 5. 185-1ce (18) to ha prajApatiruvAca yaSo'kSiNi puruSo 858ta eSa Atmeta hovAcalamRtapayarpatadbrahmapatha go'yaM yo'pyu pariyAyate ga cAraAdarza karama epa ina u evaiSu sarveSvateSu pariyAyata iti hovAca // -chA. upa. 8.7.4 (10 chA. upa. 8.10 khaNDa chA. upa. 8.517I (21) prA. Aam, zrImahazatavAna pR. 148 (22) chA. uma, 8.12 khaNDa (23) manAsthimeda: palaraktamatvamAyadhAtubhimiravitam / pAdoruvakSobhujapRSThamastakairaGgapArA zapayuktametat / / aha mameti prathitaM zarIraM mohAspada sthUlamitAyata cuH / nabhonamAnadahanAmdhubhUpayaH sUkSmANi bhUtAni bhavAnta tAni / parasparAziilatAni bhUtvA sthUlAni ca sthUlazarIrahetavaH // mAtrAstadIyA viprayA bhavanti zabdAlaH paULa sukhAya bhoktuH / / ca eSu mUDhA viSayeSu bahA rAgaruNazena rudardamana / AyAnti niryAntyadha UrdhvamucaiH svakarmadUta jayA nItAH / / - zrImad zaMkarAcArya, vivekacUDAmaNi 74 37 214 For Private And Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 132 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prANApAtavyAnodAnasamAnA bhavatyasau prApaH / svayamava vRttibhedAd vikRtibhedAt sunvarNasalislAdivat / / vAgAdipaJca zravaNAdi paJcapAdipaJcAzramamukhAni paJca / buddhathAvidhAni ca kAmakarmaNI puryaSTakaM sUkSyazarIramAdaH // - khe4- 97 68 (25) sUkSmazarIrANi saptadazAvayavAni liGgazarIrANi / .... - zrI sadAnaMda, sedA-samAra (2) prA. saMgha, zrImazaM. nutAvA : 5. 1980 (27) maitrA. 3.2 (28) . 5. 6.5.1 (24) bAyakaH pAlApAnavyAnodAmasamAnAH / .... // - zrI sadAnaMda vedAtAra (30) (31) (32) , rAvaNa, zrIma. nutana ?. 181 4 pR. 14 DaoN. Izvara bhAradvAja; aura garArA sat ena palpa riddhAnta pR. 160 255 For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na brahmajIvAaikya - 44.4 | daNa ane dazya vacce bheda che. tethI ja upaniSado virATa ane svarA, samaSTi ane vyakTi, ekatA ane anekatA A dvandrone nivAravAno hRdayapUrvakano prayAsa kare che te ja brahmajIvAtmakya. A prayAsa eTale ja allAmAMthI vizALatA tarapha javuM, baMdhanamAMthI mukti tarapha prayANa, saMkIrNatAthI vizALatA, ahamumAMthI mukta thavuM. Ama A advaitano vicAra prAcIna rAmayathI cAlyo Ave che, vizva sAthenI saMvAditA sthApavA mATe jarUrI che. tethI ja DaoN. rAdhAkRSNanuM jaNAve che ke - "jayArathI ciMtananI zarUAta thaI tyArathI daSTA ane dayanI A ekatA arthAtu eka sarvavyApI, sarvagrAhI ane kendravartI sattattvanI hastI bhAvika lokoe siddhAntarUpe svIkArI che. uparAnAvAyoga ane pharI dharmaniSThA bane te tuM che." e mahAvAkayanA rAjyanI sAkSI pUre che. ApaNe kadAca te samajI na zakIepaNa tethI e vAta khoTI che ema kahevAno pUratAM hakka ApaNane thato nathI." bAhya sRSTimAM vilasatuM sat ane mANasanA aMtaramAM virAjatuM sata, eTale ke brahma ane AtmA, arthAtuvizvAtmA ane aMtarAtmA be eka ne abina che ema mAnavAmAM Ave che. brahma te ja AtmA che. "A je brahma mANasamAM che, ne peluM je brahma sUryamAM che, te eka ja che." zrImad zaMkarAcArya paNa kevalAdvaitamAM ja mAne che. A ekatA upaniSadoe kAvyAtmaka rIte gUDha bhASAmAM rajU karI che. A aMtane kAraNe ja jIvAtmAmAM sAtatya joI zakAya ane sAtatyanA pariNAma svarUpe ja vyaktinA bhUta, vartamAna ane bhaviSyamAM ekatA joI zakAya. vaLI jIvAtmAmAM potAmAM AMtarika sAtatya hoya e paNa pUratuM nathI. bAhya jagata sAthe tenI saMvAditA hovI joIe ane teno AdhAra advaita ja che. tethI ja upaniSada Izvara e kAraNe brahma vizanA ra rArjita padArtho e kAryabrahma. brahmanAM A be rUpo vacce tattva ekatva raheluM che. vizva AkhuM vividha nAmarUponA prapaMcasamuM che. temAM bheda nAnAvasatata jovA maLe che. patu ada eka daSTino AdhAra che. bheda upara challo che, abheda AMtarika ane mULabhUta che." maitreyI upa.mara" nAmathI vikhyAta AtmAne ja Adi- aMta rahita paramAtmA kahI, AtmA ane bradhanuM eka sAdhe che maho. paNa jIva ane brahma eka ja che. tethI java ane IzvaranAM vivAdamAM amita thavuM na joIe jAbAli upa paNa AtmAne ja jIva svarUpe nirUpe che, e ja AtmA pazupati 21 For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arthAta parabrahma che tema jaNAve che. 1. upa. AtmA ane jIvamAM abhinatva darzAve che, paraMtu mAtmA mukta che jyAre jIva nizcaya svarUpa che. yogacUDAmaNi upa. paNa AtmA ja jIva che paraMtu gamatAmAM baMdhAyela hoya tyAre jIva che, temAMthI chUTI jatAM kaivalya svarUpa banI jAya che. tethI ja pApa rahita AtmA brahma ja che. tema kahela che. indrane upadeza ApatAM prajApati jIva, AtmA ane brahmanuM abhinna vyakta karatAM kahe che ke A zarIra vinAzazIla che paraMtu azarIrI AtmAnuM adhiSThAna che. paraMtu AtmA rAzarIra hovAthI ja arthAt zarIramAM jIvarUpa hovAthI zubhAzubha karmathI grasta thAya che. chA. Upa. sat tattva ja dareka jagyAe valasI rahyuM che, arthAt parabrahma ja AtmA, jIva, jagat sarva che. te samajAvavA mATe vaTavRkSa, nimaka, madha, nadIo vagere daSTAnto Ape che. A dareka kathAo 'Atmatattva'mAM vistRta rIte rajU karela che. keno.mAM AtmA ja brahma che. tenI ja zakti AtmacetanA ane kalpanA dvArA vyakta thAya che. te ja ApaNane kalpanA ane kArya karavAmAM samartha khAve che. tenI vistRta samaja umA-haimavatI AkhyAyikA dvArA ApavAmAM Ave che. chA. upa.A badhu brahma ja che tema jaNAvI, te brahma ja jIvAtmArUpe praveza kare che tema jaNAvyuM che. ra pANImAM ogaLI gayeluM mIThuM, karoLiyAnuM jALuM vagere nI jema AtmAmAMthI jagatanI pastuo nIkaLe che. phArya utpanna thavA chatAM kAraNamAM kazo vikAra na thavA pAme ? temAM kazI kSati ke UNapa na Ave, evI jAtano pariNAmavAda paNa sUcavavAmAM Ave che. sUryamAMthI prakAra Ave che, chatAM sUryamAM kazo pheraphAra thato nathI. Ane AdhAre ja AgaLa jatAM evo vAda nIkaLyo lAge che ke jIva te brahmano kevaLa AbhAsa athavA vivarta che. karoLiyo ne teNe potAnA zarIramAMthI pedA karelI jALa, mA ne teNe javuMluM bALaka vagere rUpako ema darzAvavAno prayatna kare che ke- kArya kAraNa vacce keTalo gADha saMbaMdha che. pratIkone rUpakonA A badhA vaividhya dvArA brahma ane jagatanuM tAdAtmya arthAt aikya batAvavAno uddeza che. bAhya jagata te kaMIka judIne brahmanI joDAjoDa paDelI, vastu nathI. satu tattvanuM pAramArthikarUpa arthAt brahma ane sat tattvanuM vyAvahArikarUpa athAt jagata e ekabIjAthI judAM nathI. : beDalI jaNAve che ke-- "parimita kendronAM brahmano aMtarbhAva athavA vAsa ane brahmamAM parimita kendrono vAsa kema che e akaLa vastu che ema meM haMmezAM mAnyuM che... e kaLI zakAya evuM ApaNuM gajuM nathI, eTaluM ja nahIM paNa mAsa mAtranI bakSA mATe paNa, e akaLane agocara vastu che." "brahma ane 217 For Private And Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. jagata vaccenA saMbaMddha viSe kazo khulAso ApI zakAya ema nathI, te aniArcanIya che. evuM upa.e mAnI lIdheluM che ane e anirvacanIyatAne vedAnte 'mAyA' nA5 ApyuM che." D jagata ane brahma : A dazyamAna jagata vAstavamAM prema che, vAstavika nathI, paA dazyamAna saMpUrNa jagat--prapaMca vAstavamAM brahmA/praNava ja che. A je dekhAya che te ja citta vizvamAM dekhAya che ane te spaMdanano eka aMza mAtra che. 1. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A jagat paNa brahma che, tenAthI alaga sattAvALuM nathI. te brahmathI ananya che eTale anya athavA juduM nathI te. brahmamAM aMtargata che. mUla preraka brahmanA saccidAnaMdanA aMzo pUrNa vibhAvavALA che; prerya athavA bhonA jIvamAM te saccidAnaMdanA aMzo pUrNa nibhavavALA che; prerya athavA bhoktA jIvamAM te saccidAnaMdanA aMzo apUrNa athavA AvRta kalAvALA che. bhogya jaganuM bIja jo ke brahmAmAM aMtargata che to paNa te saccidAnaMdavALA svabhAvanuM nathI, paraMtu tethI viruddha dharmavALuM che eTale ke asahu jaDa ane duHkha svabhAvavALuM te dravya che, paraMtu A jagatunuM bIja brahmanI sattA maryAdA bahAra nathI. te je je rUpane dhAraNa kare tevAM svabhAvanuM banI jAya che. te nAma rUpakarmanI tripuTIne AdhAre tenAmAM rahelI gUDha zaktine mAyA evuM nAma ApavAmAM Avela che. jagatane na svIkAranArA advaitavAdanAM je prakAra che tenAthI upa.no siddhAMta alaga paDe che. upaniSadano siddhAMta vAratavika hakIkatono svIkAra kare che, te tene daDhatAthI vaLagI rahe che. e siddhAMtamAM sarvocca athavA parama tattva arthAt Izvarane 'adhideva' nAma ApeluM che. adhibhUta' ane 'adhyAtma arthAt bAhya jagata ane AMtarika jIva banne e adhidevanI aMdara samAI gayelAM che ane chatAM adiva e bannenI pArane tenAthI moTuM paNa che, pAramArthika athavA sarvocca avarathAmAM phakta eka brahma ja hoya che. 'enA sivAya bIjuM kazuM ApaNe jotA nathI, bIjuM kazuM ApaNe sAMbhaLatA nathI, bIjuM kazuM jANatA nathI. * ! jevI rIte vaTavRkSa evAM sUkSma tattvanuM baneluM che je ame joI zakatA nathI, tevI ja rIte A jagat asIma brahmanuM baneluM che. = Ama upaniSado advaitamAM ja vizvAsa rAkhe che. brahma ja sRSTirUpe parivartita thAya che. te ja AtmA che. karmaphaLa bhogavato hoya AtmA ja jIva kahevAya che. vAstavamAM tene koI baMdhana hotuM nathI. 21 For Private And Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hAvAmadhya-4.4.4 sana: (1) saMghAn - 65. tapA- . . . (2) chA. upa. 3.13.7; 14.2.4 (3) Adhye. 34.jara-[ pR.7% zabdasparzamayA ye'rthA anA iva te sthA': / yeSA aphtastu bhUta vA na smana para paTAm / agocara manovAcAgavadhUtAdittaplavam / sattAmAtra prakAzaikaprakAI bhAnatiAna / . paitreyI upa.1.5,1.13 trigAcikAdiyogAntA IzvarabhrAntanAzritaH / lokAyatA disAMkhTAntA tavizrAntimA zratAH || tasmAnmumukSubhinava matijIvaMzavAdayoH / kAryA liMntu brahmatattva nizcate vilApatAe / - mahe'. 4.74.75 (6) punaH sa tamuvAca bhagavankRpayA meM sAinya sarva nivadati / sa tena pRSTaH sartha vaMdayAmAsa tattvam / pazupatihaMkAgaviSTaH saMsArI jIvaH sa eva pazuH / sarvajJaH paJcakArazaMpana sarvezvara Iza: pazupAH // sajanukAca yathA tagAzimo vivekahAnAH parapreSyAH kRpyAcikamaMsu niyuktaHH sakaladuHgnasahAH svasvAmitadhyapAnA gavAdayaH pazva: 1 vA tatsvAmina iva sarvaja iMza: pazupatiH / -jAbAli . 11.15 (7) lA, upa. 3.14.1 (8) yogacUr3AmaNi u. " lA, upa. 8.7.1: keno. dvItIya khaNDa (10) chA. upa. 8.12.1 (11) kaMgo. 2.5.155 DaoN. sanaI, upaniSad darzana kA ramanAtmaka sarvekSaNa - pU. 160 (12) cha. upa. 6.2.1: 6.3.2 (13) .inAna, G4.jarati pR. 80 anu. 149 (54) 45,85 (15) dRzyaM nAstIti bodhana matalo dRzyamArjanam / sapanaM cattadutpanna nA nirvAnivRttiH / / 219 For Private And Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarva kicididahazyaM dRzyate cijjagadtama / cinnidhya-dAzamAtra tannAnyadastIti bhAvaya // 10 // - mahI. 4.9-11 (17) 1. 6. uta, 64. vithaa| 430 (18) DaoN. rAdhAkRSNanuM, upa.nuM tattvajJAna -pR. 11 anu. caMdrazaMkara zukla -cha.upa. 15.24.1 (54) chA. upa. 6.12 220 For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org jagata/sRSTividyA - 4.4.5 vicArasIla vyaktine sahaja prazna upasthita thAya che ke A saMpUrNa sRSTimAM je vividhatA ane niyamitatA che, te zA mATe haze ? te vividhatAmaya sRSTi zemAMthI utpanna thaI haze ? AdikALathI A prazna che ane tenI carcA tattvajJAnIo kare che. RgvedanA nAsadIya sUktamAM A prazno upasthita karavAmAM AvyAM che. sRSTinAM A rahasyane manuSya deva vagere to samajI zakatA nathI, kAraNa ke teo to svayaM sRSTinI aMdara che. gvedamAM ja dazamAM maMDalamAM hiraNyagarbhamAMthI sRSTinI utpatti thai che tema darzAvyuM che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekanuM aneka bhAvamAM AvavuM ane anekanuM eka sUtramAM grathita thavuM te vizva sRSTino mULa siddhAnta che. vaidika vAdgamayamAM vizvanuM yAttvika sRjana(vikAsa dvArA) ane prakRtika udbhAvanuM pariNA, ema be siddhAnto joI zakAya che. gvenAM puruSa sUktamAM sRSTi utpattinI prakriyA ApelI che. temAM prathama virAT puruSamAMthI sRSTinI utpatti thaI tema darzAvela che. mAyAvAdI siddhAntane mahattva ApavAmAM Ave che. tene AdhAre sRSTi racanAnA vividha siddhAntono svIkAra karI zakAya che. jemAM sarva prathama A saMpUrNa jagat devInA svataMtrarUpamAMthI niHsRta thayuM, bIjo siddhAnta be ke devIe vizvanuM sRjana karyuM ane pachI A vizva devIthI alaga thaI gayuM. trIjuM svarUpa devIe vizvarUpamAM ja potAnuM parivartana karI dIdhuM. arthAt akhaMDa AnaMda svarUpa paramAtmA potAnI mAyAthI kAlpanika jIva banIne saMpUrNa sAMsArika zarIromA kalpita tAdAtmya dvArA praviSTa thaI gayA. puruSa--prakRtinA saMyogathI sRSTinI utpatti paNa mAnavAmAM Ave che. temAM DaoN. rAdhAkRSNan jaNAve che ke-- "puruSa-prakRtimAM saMpUrNa milanane kAraNe A pUrNa vizva astittvamAM AvyuM."pa jagatanI vyAkhyAne vizva nirmANa momAMsA kahevAmAM Ave che. temAM tAttvika ane AdhyAtmika evI e dRSTio upaniSadmA rahelI che. AmAM AdhyAtmika dRSTi uparanAM RSione abhipreta che. kAraNa ke tAttvika draSTibiMduthI pUrNasamAdhAna zakama nathI. kAraNa ke te anubhava dvArA ja vyakta karI zakAya che. D vAyu : chA. upa,mAM rekvamunei saMpUrNa sRSTinuM mULa vAyu mAne che. teo potAnAM siddhAntane samajAvava mATe kathArIlIno prayoga kare che. -1 For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjA jAgruti haMsonA saMvAda dvArA rezvamuni vize sAMbhaLe che, te sAMbhaLI Azcaryamaya bane che; kAraNake-loko je kAMI puNya kare che te aMte tattvajJAnI hovAthI raeNkvamunI pAse pahoMcI jAya che. (rAjA) te jJAna prApta karavA mATe rekva munIne zodhavA sevakone mokale che. gADAnI nIce beThelA zarIrane khaMjavALatAkaikvamunIne sevako jUe che. rAjAne jANa kare che. rAjA Ave che. dhana-saMpatti Ape che tyAre tene zUdra" kahIne rakvamunI svIkAratA nathI. pharIthI potAnI putrI sAthe Ave che. vadhunI rAjaputrIno svIkAra kare che ane anya dhana parata Ape che. temaja rAjane jJAna ApatA jaNAve che ke -- aMte vAyumAM ja saMpUrNa 'vastu jagatano laya thaI jAya che. jyAre Aga TharI jAya che tyAre te vAyumAM laya pAme che. sUrya arata thAya che tyAre te vAyumAM rAya pAme che, candramAM asta thaIne vAyumAM ya pAme che, jaLa sUkAI jAya che tyAre te vAyumAM laya pAme che. A prakAre vAyumAM ja saMpUrNa padArthono laya thAya che." je saMvargavidhA tarIke prasiddha che. A pramANe vAyumAM ja badhI vastuono laya thato hoya to tenI utpatti paNa temAMthI ja thatI hoya te nizcita che. vAstavamAMrpakvamunInuM darzana grIka tatvaciMtaka anekarajI Dara(Ahavirnander)nI samAna che. jeno mata che ke vAyu ja saMpUrNa vastuono Adi ane aMta che. suprasiddha tattvajJAnI hIrAkalITasa ane jagatanuM mULa gaNAve che. upa.mAM te vicAra saheja judI rIte rajU thayo che. upa. agnine jagatanuM mULa nahi paraMtu prathamaja mAne che. cha. upa.mAM varNana che - annanuM mULa jaLa che, jaLanuM mULa teja(agni che, teno AdhAra sat che. arthAt satumAMthI je sauprathama janme che te ani che." maharSi udAlaka pRthivIne badhI ja vastuono mUlAdhAra mAne che. prAcIna zAla ne jyAre buli, zArkarAjya ane Indradhumbakamaza jahA, AkAza ane vAyune temaja rAtyayajJa divyAgniAryane. A badhAM RSio paMcamahAbhUtone sRSTinuM mULa mAne che. temaja re kvarSi vAyune sRSTinuM mULa tattva mAne che. azvapati kaikeya A badhAM matomAM samanvaya sAdhatA tame te vaizvAnara AtmAne pRthaka-praghaka samajAne upAyo che. vAstavamAM te badhAM ja loko ane badhAM ja prANIo, badhAM ja AtmAomAM annanuM bhakSaNa karanAra che. tenuM sutejA(dhuloka) mastaka che. cakSu vizvarUpa rAya che, prANa pRthakavarmAvAyuM che, pRthvI bane pAda che, vRzyala vedI che. lomadarbha che, dehanAM madhyabhAga bahula(AkAza) che. khanija jilI che, hRdayagAIpanyAgni, mana anvAkAryapAcana ane mukha AhavanIya arina cheA AkhyAnathI vaizvAnara AtmA ja sRSTinA sarjana karanAra che, ema svIkAre che. vidyAnA tathA vaizvAnara AtmAnA siddhAttAmAM 22.2 For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. samAveza kare che. te vizvAtmA tathA vaizvAnara AtmAne 'prAdeza-mAtra' tathA 'amivimAna--mAtra kahevAmAM AvI che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 svarga zIza che, sUrya netra che. vAyu zvAsa che. AkAza zarIra che, jaLa mUtrAzaya che ane pRthvI caraNa che 10 jyAre satyakAma jAbAla upakosalane jaNAve che ke sattva, sUrya, caMdra ane vidhumAM nahIM, paraMtu zarIramAM netranI aMdara meLavI zakAya che. tyAre sRSTi zAstra zarIra vijJAna tarapha AgaLa vadhatuM jaNAya che. chA, upa.mAMuM ja pravAhaNa jaivalino mata che ke badhI vastuonuM mULa strota AkAza che. AkAzamAMthI badhI vastuo utpanna thAya che ane temAM ja laya pAme che. AnA samarthanamAM chA. u5,19 vizeSamAM jaNAve che ke-- AkAza agnithI mahAna che, sUrya ane candra, vidyuta ane nakSatra AkAzanI aMdara ja Ave che. AkAzane kAraNe ja manuSya bolI zake che. AkAzamAM ane AkAzathI ja badhI vastuonuM vidhAna che. aMtima satyamAnI AkAzanuM ja ciMtana karavuM joIe. kAraNa ke ApaNA anubhavo akALamAM OM ja zakya bane che." = svAmI vivekAoda paNa jaNAve che ke-- saMpUrNa vizvanA 46 padAryanI, mULa AkAza nA5nA jaDa padArthamAMthI utpatti thaI. gurutvAkarSaNa, AkarSaNa athavA vikarSaNa vagere jIvananI je mULabhUta zaktio che, te Adi zakti prANamAMthI udbhUta thaI, AkAza para prANano prabhAva paDavAthI vizvanuM sRjana athavA prakSepaNa thAya che. tyArabAda prANa jema jema vadhu kriyAzIla bane che, tema tema vadhune vadhu sthULa padArtho utpanna thAya che. samaya jatAM sRSTinI pragati samApta thaI jAya che ane pralayano prAraMbha thAya che. A vicAra maharSi kaNAdanAM sUtromAM vizeSa spaSTa bane che. tyAM spaSTa jaNAvela che ke avakAzamAM raheluM AkAza nitya aNuonuM baneluM che ane zabda e AkAzano viziSTa guNa che evuM nirUpaNa che. 19 A tAttvika draSTi AdhyAtmikatA tarapha gati kare che. zUnyamAMthI sarjana na thAya tema chatAM upaniSado 'asat'nI paNa jagatanAM mULa tarIke vicAraNA kare che. temAM chA.upa. 'aMDarI kalpa!! rajU kare che.18 Dasat H chA. taittirIya ane bRha. upa. sRSTinA mULa kAraNa tarIke asatune mAne che, asatamAMthI sat utpanna thayuM. te sat eka brahmAMDanuM rUpa le che. A brahmAMDamAMthI pRthvI ane dha (AkAza) evA be bhAga thayA pachI tenAM aMzomAMdhI parvata, vAdaLa, nadIo tathA samudra vagerenI utpatti thaI, brahmAMDamAMthI Aditya utpanna thayA. A AdityamAMthI anya badhI vastuo utpanna thaI, rara7 For Private And Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chA. upa.nI A kathAnuM grIsanA rphika(ORPHEC) dezanAM sRSTi zAstra sAthe sAmya darzAvatAM DAM, rAnaDe jaNAve che ke-"konIsa(CRONOS) ane ar3AsTriyA" (Adrastea)e eka vizALa IDAne utpanna karyuM ane tene vaccamAMthI vibhAjita karI, uparanA bhAgamAMthI AkAza ane nIcenA bhAgamAMthI pRthvInI racanA karI. A iMDAmAMthI kanIja' (Planes nAmanAM eka jayoti svarUpa deva nIkaLyAM, jenI aMdara badhAM ja devatAo bIja ravarUpe hatAM. A kalpanAnI pAchaLa kALa ane niyatinI kalpanA samAyelI che. IDAmAMthI sRSTinI kalpanAprAcIna jAtionI porANika kathAomAMrAmAttararUpathI prApta thAya che. paraMtu asat mAMthI IDAnI suSTinI maulika kalpanA chA, upa mAM joI zakAya che." chA. 9pa. vizvane eka vizALa brahmAMDa mAne che tema peTI paNa mAne che. jemAM nIceno bhAga bhUmi, AkAza AvaraNa, aMtarikSa aMtarbhAga, dizAo khUNA che ane temAM eka amUlya phoza rahelo che. asamAMthI, abhAvamAMthI, zUnyamAMthI sarjana zakya ja nathI. koIka vastu utpana thAya, to tenuM pahelAM astitva hoya ja ane tethI ja suSTiprakriyAmAM AgaLa vadhatAM upaniSado "satumAMthI sRSTinA upatti darzAve che. chA. upa.mAM jaNAvela che ke- suSTinuM mULa satu che. samAMthI teja utpanna thayuM. temAMthI ja, jaLamAMthI ane anamAMthI aMDaja, dhonija tathA ubhi paidA thayA. jyAre Adi deva traNa svarUpe ghayA tyAre temaNe temAM praveza karavAnI IcchA karI, potAnA AtmA dvArA praveza karI nAma ane rUpanuM uddaghATana karyuM. agnizikhAmAMlAlava agnino aMza che, sapheda jaLano ane kRSNavarNa pRthvIno aMza che. agnizikhA nAmAbhidhAna mAtra che. mULabhUta sattA A traNa varSonI ja che. ahIM ema kahevAmAM AvyuM che ke- agni, jaLa tathA pRthvI paraspara maLIne nivRtta banI badhI vastuonAM kAraNa banyAM. Ama ahIM upAmAM trivRttakaraNano siddhAra jovA maLe che, je AgaLa jatAM vedAntamAM paMcIkaraNanA siddhAjanuM rUpa le che. paMcIkaraNanAM siddhAntane rAmajAvatA che. rAnaDe jaNAve che ke- teja, vAyu, jaLa, pRthvI ane AkAza A mULa paMcamahAbhUtomAMthI ardho bhAga alaga rAkhavAmAM Ave che ane bAkInA badhaMdhAmane samAna cAra mAgomAM vaheMcavAmAM Ave che. A alaga-alaga mahAbhUtonA cAra vibhAga ekabIjAnI sAthe saMmilita thaIne ardhAbhAgabane che, je mULatattvanAM abhAga sAthe joDAIne mULa tattvano vikAsamaya eka pUrNa aMza cAya che. A rIte trikaraNa'nAM siddhAnsamAM mULa traNa tattvo agni, jaLa, pRthvI e traNamAMthI be-be samAna aMzono vibhAga karavAmAM Ave che jemAMthI eka bhAgane alaga rAkhI bIjA 224 For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAgane pharIthI ardhA-adhAM samAna aMzamAM vibhAjita karavAmAM Ave che. be anya mahAbhUtanAM aMga mULatattvanAM ardhabhAganI sAthe joDAIne pUrNa aMzanI racanA kare che. gAma dareka vastumAM dareka mahAmRtanA thoDAka aMzacokakasa paNe hoya che. Ama paraspara saMmizraNathI pariNAma-mUlaka padArthonI suSTi utpana thaI che. A paMcIkaraNa ane trivRkaraNano siddhAnta eka ja che. tema vedAntasAramAM zrI sadAnaMda samajAve che. A banne siddhAntane nIce koThAmAM vibhAjita karavAthI saraLa rIte samajI zakAze. paMcIkaraNa 18 vAyu 18 AkAza 148 aAkAra pRthvI 1ra pRthvI 138 pANI pANI 18 pRthvI para pANI teja 18 pRthvI 1/8 pANI vAyu 18 pRthvI 18 pANI AkAza 18 pRthvI 18 pANI 119 teja 18 teja 1/2 teja 1/8 teja 18 teja 18 vAyu 18 vAyu 1ra vAyu 18 vAyu 18 AkAza 58 AkAza 1ra AkarA 1/2 49 trivRAkaraNa agni 1ra agni 24 jala 1/4 pRthvI jala 14 agni 14 pRthvI pRthvI 14 agni 14 jula 1ra pRthvI A siddhAnta e bAbata spaSTa kare che ke dareka tattvamAM darekatattva raheluM che. arthAt mizraNathI ja dareka tattva utpanna thAya che. A suSTinA sUrya, caMdra vagere badhAM ja tattvo mULa tattvonA vikRta rUpa che. A padArthomAM je lAla che te tejarUpa che je sapheda che te jalarUpa che, je kRSNa svarUpa che te annanuM rUpa che. chA. upa.no A trivRnkarano siddhAnta pAchaLathI paMcIkaraNano siddhAnta thaI gayo; vAstavamAM ekaja che paraMtu trivRnkaraNano prayoga saraLa che. kAraNa ke AkAza badhAne avakAza ApanAra che ane vAyu badhAM ja kAryAnuM kAraNa che, ane abhinna che. A rIte AkAza ane vAyuno teja, jala ane ajanamAM aMtarbhAva mAnIne prayoganI saraLatA mATe zrutie trivRtkaraNanA siddhAntanuM varNana karyuM che.* zrImad . "paMcIkaraNamAM paNa A ja bAbata kahe che. temaja trivRtkaraNa ane paMcIkaraNa. eka ja che tema darzAvela che. 10 226 For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satumAMthI AgaLa vadhatAM upaniSado AdarzavAdanI najIka pahocatA jaNAve che ke- suSTinI utpatti prANamAMthI ja thAya che ane pralaya samaye pharIthI temAM ja laya thAya che, tema maharSi uSati cAyaNa jaNAve che. prANano mULa artha zvAsa che. zvAsa manuSyanuM jIvana sarvasva che. kviRSino vAyuno siddhAna paNa A ja bAbata samajAve che. paraMtu teo piNDa ane brahmAMDa vacce saMgati sthApavA IcchatA hoya tema lAge che. teo vAyune ja vizvanuM jIvana tatva kahe che. te ja rIte zvAsa manuSyanuM jIvana tattva che." "prANa pralayanuM carama Azraya che, badhAM ja padArthono saMvaga arthAtu aMta che. supustimAM manuSyanI vANI tenA prANamAM vilIna thaI jAya che. netra, kAna, mana badhAM ja prANamAM vilIna thAya che. prANa thano garama Azraya che. kvatraSijaNAve che ke- "layanA be gAdhAra che. eka vyaSTi jagatu ane bIjuM samaSTi jagatu, eka vAyu ane bIju prANa. A ja sidAttane samajAvatAM sanaskumAra jaNAve che ke "jevI rIte cakranI badhI nADIo nAbhi kendramAM kendrita hoya che, temAM badhAM ja padArthonI saMpUrNa sattA prANamAM kendrIbhUta che. prANanI zreSThatAnI kathA chA, upanAM paMcama adhyAyamAM che. jemAM badhI Indriyo vacce vivAda upasthita thayo ke ApaNAmAMthI zreSTha koNa? spardhA thatAM 'vANI' badhathI prathama bahAra nIkaLI; eka varSa bAda parata pharatAM anya indriyoe jaNAvyuM ke, jevI rIte mUka vyakti jIvana jIve tema zarIra jIvita rahyuM. tethI vANIe punaH zarIramAM praveza karyo tyArabAda AkhA zarIra choDI eka varSa mATe bahAra cAlI gaI. paraMtu te parata pharI tyAre tene paNa ghaNuM ja Azcarya thayuM, ke mArAM vagara paNa zarIra jIvita rahyuM. tene jaNAvavAmAM AvyuM ke- eka aMdha vyaktinI jema zarIra jIvita rahyuM, tethI gAkhoe zarIramAM punaH praveza karyo. tyArabAda zravaNendriya zarIranI bahAra eka varSa mATe cAlI gaI. te parata pharatAM Azcaryamaya banI. tene jaNAvavAmAM AvyuM ke badhIra puruSanI jema zarIra jIvita rahyuM. tethI zravaNadri zarIramAM punaH praveza karyo. tyArabAda mana eka varSa mATe zarIranI bahAra cAlyuM gayuM. teNe parata pharatAM zarIrane jIvita jotAM Azcarya cakita banyuM. tene jaNAvavAmAM AvyuM ke- eka abodha bALakanI je mana vagara zarIra jIvita rahyuM. tethI teNe mane zarIramAM punaH praveza karyo. tyArabAda 'prANa' jyAre zarIra choDavA no hato; tyAre teNe anya indriyone evI rIte ukhADIne pheMkI dIdhI jevI rIte zreSThavaMzavALo ghoDo potAnA khUTAne ukhADIne pheMkI de. tyAre bandha ja Indriyoe prANAne kahyuM ke "tame amArAM svAmI cho; amane na choDo." vANIe prANane kahyuM ke- huM jo zrImatI che, to tame ja zrImAna cho." nayane kahyuM ke-- "jo huM pratiSThA chuM, 226 For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. to tame ja pratiSThAvAnuM che.' kandriye kahyuM ke- "jo huM saMpatti chuM, to tame ja saMpattivAna cho.' mane kahyuM kai'- "jo huM zreSTha adhiSThAna chuM, paraMtu vAstavamAM tame ja zreSTha adhiSThAna cho,'' s Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAttvika daSTie jagatanAM svarUpa ane utpattine samajAvavA mATe RSio jaLa, agni vagere tattvone jagatanA mULa tarIke gaNAve che. tema chatAM e anubhUtino prazra hoya bauddhika vicAraNA haMmezAM adhUrI ja rahevAnI. tethI teo anubhUtinI AdhyAtmika vicAraNA tarapha AgaLa vadhe ane A parabrahmano je anubhava meLavyo che, tene rajU karavA prayatna kare che. te kayAreka alpa, kayAreka viTALa dekhAya che. te mAtra daSTinuM parivartana che. mULa brahmanuM nahIM. eka ja vastu najIkathI vizALa ane dUrathI sUkSma dekhAze. temAM daSTimaMda che. mULavastumAM koI bheda nathI AvuM ja jagatanI utpatti bAbatamAM che. aMtima satne jANavAnI jijJAsAmAM upaniSado brahmane jagatanuM muLa gaNAve che. temAMthI ja A jagata utpanna thAya che, sthira rahe che ane laya pAme che. A AdhyAtmika dRSTimAM AgaLa vadhatA zarUAtamAM brahmAmAMthI sRSTi utpattinI sAMkhyamata pramANe rajUAta Ave che. yogacUDAmaNi upa. brahmAmAMthI loka, deva, tirthaMka, nara ane sthAvara sRSTinI utpatti thAya che tema jaNAvI temAM prANInuM zarIra paMca mahAbhUtomAMthI bane che, jJAnendriya, karmendriya, jJAna, viSaya, prANa vagere pAMca vAyu, na, buddhi, citta ane ahaMkAra e sthULarUpamAM kalpanA karelA che, te zarIra paNa sthULa prakRti kahevAya che. A jA jJAnendriya, karmendriya, jJAna, viSaya, paMcavAyu, mana, buddhi sUkSma rUpamAM ''liMga' kahevAya che.37 brahmamAMthI sRSTi utpattinI vAta maho. saheja judI rIte kare che. temAM AtmA jIva ja vAsanArUpI saMkalpothI caMcala mananA svarUpamAM parivartita thaI jAya che ane aMte kramazaH paMcamahAbhUtane dhAraNa kare che che. temAMthI pitAmaha brahmA utpanna thAya che. A brahmA bhUta, bhaviSya ane vartamAnane pratyakSa jonArA che, temaNe Atma daSTithI bhUtakALamAM thayela aneka sRSTine joI, tyArabAda potAnA saMkalpo dvArA lIlApUrvaka aneka prakAranI sRSTi utpanna karI, temaja dharma vagere puruSArthonI siddhi mATe aneka prakAranAM zAstronI paNa racanA karI. vAstavamAM mana ja brahmarUpa che, kAraNa ke tenI kalpanA dvArA ja saMsAra sthira rahe che. Ama mananuM jIvana brahmAjI sAthe joDAyela che. brahmAjInuM AyuSya pUrNa thatAM mananuM jIvana purNa thAya che. paraMtu vAstavamAM koI janmatuM nathI ke mRtyu pAmatuM nathI. tethI moha--mAyAno tyAga karI prApta ogone bhogavavA temaja Arika--bAyadone na tyajavA ke na grahaNa karavA te ja karma che. tema jaNAvI niSkAma karma karanArane ja uccapadanI prApti thAya che, tema jaNAve che. A maho.mAM brahmA sRSTinI racanA kare che. paraMtu vAstavamAM AtmAmAMthI sRSTi racanAnI rajUAta che. kAraNa ke sarva prathama aAtmAmAMthI ka For Private And Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brAdhA utpanna thAya che ane pachI te AgaLa sRSTinI racanA kare che. je purANa sAhityamAM sarvaprathama brahmAnI utpatti ane te brahmA dvArA sRSTi utpattinI kathAne maLatI Ave che. dhogacUDAmaNi upa.mAM praNavamAMthI sRSTi utpattinI carcA paNa che. te carcA sAMkhya pramANe ja che. paraMtu taphAvata e che ke- sAkhya puruSane daSTA ane cetana mAne che ane adhyakta evI jaDa prakRtimAMthI maSTi sarjana thAya che, jyAre ahIM 3 svarUpa je nitya, zuddha, brahma svarUpa, niraMjana, nirvikalpa. nAma rahita je parabrahma che, teNe svayaM tirUpa parAzaktine utpana karI. A parAzakti AtmAmAMthI AkAzanI utpatti, AkAzamAthI vAyu, vAyumAMthI agni, agnimAMthI jala, jalamAMthI pRthvInI utpatti thaI ja jaLamAMthI pRthvI utpattinI kathA varAha avatAramAM joI zakAya che. jemAM bhagavAna varAhano avatAra dhAraNa karI samudramAM pesI gayelI pRthvIne bahAra kADhe che. sAMkhyamAMavyakta prakRtimAM sAyAvasthAmAM rahelAMtriguNamAM kSobha utpanna ghana puNyanA bhogamokSa mATe sRSTi sarjana thAya che jyAre ahIM svayaM paramAtmA jyotirUpa parAzaktine utpan kare che ane teno vistAra kare che. sAMbAmAM paMcamahAbhUtonA svAmInI vAta nathI, jyAre ahIM paMcamahAbhUtonAM adhipatiomAM sadAziva, Izvara, rudra, viSNu ane brahyA che. temAM brahmA utpatti, vipAlana ane rudra saMhAra karatAM che. je A upa. purANa samayanuM che tema dazAve che athavA A vicAra rANika samayamAM vizeSa pracalita banyo che. avyo .mAM sAMkhyamata pramANe sRSTi racanAnI rajUAta che. paraMtu tyAM ayakta parabrahmanI AjJAthI vyaktarUpa prajApati sRSTi racanAnI zarUAta kare che. temAM sarvaprathama te lokanI racanA kare che. tyArabAda Indra vagere devatAonI, stra, Aditya Rgyeda vagere vedonI, gAyatI vagere chaMdonI racanA kare che. paraMtu A badhAnI dRSTi karyA bAda paNa prajAnI sRSTi na thatAM prajApati vicAravA lAgyA, prajAnI sRSTi kevI rIte karuM te ja samaye tenI sAme eka lAla dhanuSyadhArI strI-puraSanuM rUpa laIne pragaTa thayo. A vAna zivanA ardhanArIzvarUpanI yAda apAve che. te strI-purUpamAM strI ane puruSa rUpane alaga karIne sRSTiprA racavAno Adeza prajApatie Apyo. Ama ahIM maithati sRSTino nirdeza joI zakAya che. maMtrA. upa mAM paNa jaNAvela che ke- strI-puruSa saMyogathI A para:rUpa zarIra utpanna thAya che. A dhyAtmika daSTi biMdumAM AMtarika anubhUtine vyakata karatAMupaniSada brAmAMthI ja sRSTinI racanA thAya che. tema jaNAvI brahma ja suSTirUpe Ave che, tema jaNAve che. A ja vicAra upaniSadomAM 228 For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org : : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvoparI che ane te yogya ja che. AcArya zaMkara paNa A ja mata dharAve che, jemAM brahmamAMthI ja sRSTi utpanna thAya che, temAM ja sthira rahe che ane temAM ja laya pAme che. e ja patane teo anunAMdana Ape zAMDilya vagere maharSio jagatanI utpatti, sthiti ane layanA kAraNarUpa brahmane mAne che, te puruSa vastutaH jagatkAraNa brahmathI abhinna che ane temAM sarva sAmarthya rahelAM che ane te mATe tenA upa vAkyano prayoga kare che."je tavamAMthI jagata janme che te to jemAM jIve che athavA jemAM rahI prANa dhAraNa kare che te tana; ane jemAM laya pAme che te tatta, A traNano samanavayasatI e samasta padathI varNavyo che. A puruSa pAmaya che. jevA yajJa ane karmavALo A lokamAM puruSa hoya tevA te maraNa pachI thAya che. tethI puruSe karmaniSTha thavuM joIe. A puruSa svabhAve manAya che, prANamaya zarIravALo che, jyotirUpa che, sayA saMkalpa che, AkAzAtmA che, sarva karma karanAra, sarvakAmane siddha karanAra, sarvagaMdha sarvarasa ane TUMkamAM A bAi jagatamAM pravezI rahelo che, te cakSubdha che ane vAgAdi indriyothI para che. A mAro AtmA hRdayanI aMdara che, te DAMgara, java, sarSapa, cokhA vagerenA dANA karatAM paNa nAno che, te hRdayanI aMdara vAsa karI rahela chatAM pRthvIthI moTo, aMtariyI moTo, svalakathI paNa moTA ane sarvalokathI paNa moTA che. sarvakamAM, sarvakAma, sarvarasa ane TUMkamAM A vizvarUpa je AtmA kaho ane je asubdha tathA vAgAdeizUnya che, te hRdayavAsI AbhA te ja A brahma che ane te brahmarUpa huM A deha choDyA pachI thaIza evo nizcaya thAya te satyaniSTha che. temAM zaMkA dharavAno saMbhava nathI." ema maharSinuM kahevuM che." A jagatanuM sarjana vAstavamAM brahma karatAM nathI, paraMtu svayaM jagatarUpe Ave che. te AtmajjalAnuM sUtra dvArA spaSTa thAya che. A ja bAbatane mUMDako. ane zrImadda zaMkarAcArya karoLiyAnAMdaSTAttathI samajAve che. "je karoLiyo potAnAmAMthI potAnuM jALuM utpanna kare che, jema pRthvI para auSadho lAge che. jIvaMta manuSyanA zarIra ane mastaka para jema vALa Uge che tema eka avinAzImAMsI A vizva udbhave Ama brahmanuM svataMtrapaNuM jALavIne IzvaranI kriyArUpI zakti mAyA A vizva sarje che. ekanI aneka banavAnI prakriSA upaniSado A rIte varNave che. vedamAM paNa "eka chuM badhuM thAuM." vagere dvArA mAvA dvArA brahma svayaM je jagatarUpe Ave che. teno nirdeza che. 229 For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org "mAyA zAzvata zakti che. kema ke te Izvara sAthe joDAyelI che paNa avidhA azAzvata che. vidyAno udaya thatAM avidyA nAza pAme che paNa mAyA to rahe che. AthI ja mAne vastugata ane avidhAne vyaktigata gaNavAmAM AvI che." vizeSamAM prA. ve jaNAve che ke-- "ekatva zodha mATeno prayAsa e anekasvarUpI jagatano InkAra sUcavato nathI. satyanI nimna kakSAe jagata che ane Urdhva kakSAe brahma che, UrdhvamAM ArohaNa arthe ninanI maryAdAo choDavI ja paDe. A ja mAyA ne abhipreta upaniSadonuM valaNa che.'' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahma ja jagat svarUpe mAyAthI parivartita thAya che; arthAt akSamAMthI ja sRSTi--brahma ja sRSTirUpe Ave che. 7 T A saMpurNa vizva sRSTi sarva zaktimAna mahAna brahmanAM manovilAsa ja mAtra che. tenuM adhiSThAna anupama che. sUkSmAtisUkSma taghA avyaya svarUpa che. A saMsAra sRSTi vAstavika nathI, paraMtu AbhAsarUpa che. jJAna STi prApta thatAM te dUra thAya che. 9 niraMjana brahmamAMthI svayaMjyotirUpa parAzakita utpanna thaI; AtmAmAMthI AkAzanI utpatti, AkAzamAMthI vAyu, vAyumAMthI agni, agnimAMthI jaLa, jaLamAMthI pRthvInI utpatti thaI. A paMca mahAbhUtonA svAmI sadAziva, Izvara, rudra, viSNu ane brahmA che, temAM brahmA utpatti, viSNu sthiti ane rudra nAza karavA mATe pa h chA.upa.mAM sanatkumAra jaNAve che ke- AtmA ja badhI vastuonuM udgama kAraNa che. AtmAmAMthI ja AzA ane smRtino temaja AkAza-prakAza anejaLano udbhava thAya che; AtmAmAMthI badhI varatno hRdaya thAya che ane temAMja laya yAya che. AtmA ja saMpUrNa jJAna, zakti ane AnaMdanuM udgama sthAna che.paNa te zuM khara ne mahA upa. jaNAve che ke- zarUAtamAM nArAyaNa ekalAM ja hatAM, brahmA vagere kazuM ja na hatuM. tethI teoe aMtaHstha saMkalparUpa dhyAna karI gauda puruSa ane eka kanyAnuM sarjana karyuM. ne cauda puruSa eTale dasa Indriyo, mana, ahaMkAra, prANa ane AtmA temaja tenAMthI alaga buddhirUpI kanyA. tyArabAda A paMdara tattvothI bhinta sUkSma paMca ta bhAtrAo ane paMcamahAbhUta utpanna thayA. A paccIsa tattvomAMthI eka virAT puruSa banyo ane temAM verAT puruSa praviSTa thayo. ahIM sAMkhyanI asara joIzakAya che. sAMkhyazAstramAM paNa pIsa tattvonI vAta che. zarUAtamAM sAMkhya nirIzvaravAdI hatuM; paraMtu pAchaLathI temaNe Izvarano svIkAra karela che ane e rIte 'ra' tattvo 230 For Private And Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAya che. je mahA. upa.mAM temAM virATa rUpe praveza karyo, te puruSano svIkAra karIe eTale 'ra' tattvo thAya. mahArAja janaka paNa zukadevajIne jaNAve che ke mAnasika saMkalpathI sRSTinI prapaMcanI utpatti thAya che ane vikalpathI naSTa thAya che. je bAbata svayaM zukadevajIe dhyAnathI jANI ja hatI, tethI mahArAja janaka te vistArathI kahe che. A brahma saMkalpathI laIne tyAga sudhInI A saMpUrNa sRSTinI kalpanA Izvare karelI che. jAgrata avasthAthI mokSa sudhIno saMpUrNa saMsAra prANI dvArA ja kati che." paramAtmatattvamAMthI sarvaprathama manano uddabhava thayo che te manamAMthI vikalparUpa A saMsAra pragaTa thayela che. zUnya paNa zuAnuM sarjana kare che. paraMtu jyAre saMka9pa nAza pAme che tyAre ja suMdaratArUpa nIlimA-brahma dekhAya che. keno, paNa sRSTi utpattino nirdeza kare che. te paramatattvasvarUpa brahmAne ja sRSTinuM mULa mAne che. mananuM, prANanuM, vANInuM, cakSu, zotra vagerenuM preraka koNa che? e praznanA samAdhAnarUpe parama satya svarUpa brahama ja tene prere che, te tattvaja temAM vilasI rahyuM che ane gA rIte sAyabrAne sRSTi. mULa kahela che. mA rahasyane samajanAra punarAvRttine pAmato nathI, avyakto, paNa parabrahmamAMthI ja suSTi utpattinI rajUAta kare che. paraMtu temAM saMkhyAnI asara joI zakAya che. sarva prathama kazuM ja na hatuM tuM hatuM, asat hatuM vagere prazno UbhA karIne A rUpane mAyAthI parabrahma dhAraNa kare che ane te potAnI zaktine abhinaMde che ane vadhAre che. teoe sarvaprathama suvarNamaya aMDanI racanA karI, temAMthI parameSTha prajApatinI racanA karI, te parameSThIe IcchA karI ke mAruM kula kayuM che? arthAt huMzamAMthI utpanna thayo ane mAruM kArya zuM che? tyAre paramatattvae vANIthI kahyuM ke- he prajapati tame avyaktamAMthI utpanna thayelA vyakta cho. ahIM sAMganI asara joI zakAya che, tyAM sAMkhyamAM avyaktamAMthI vyakta(buddhi)nI utpatti ane AgaLa vRSTi viratAra che. taphAvata eTalo ke tyAM avyaktamAM rahelAM raNa guNonI sAmyavasthAmAM bhaMga thatAM sRSTi racanA zarU ghAya che. jayAre ahIM pa2matattva sarva prathama avaktamAMthI suvarNamaya iMDAnI racanA karI temAMthI prajApatinI utpatti thaI che temAM satu evA paramatattvanI preraNA kAraNabhUta che. jayAre sakhya asatamAMthI sRSTinI utpati svIkArI che ane cetana puruSane mAtra daSTA tarIke svIkAre che. 231 For Private And Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A parameSThIrUpa kA prajApatinuM kArya sRSTi racavAnuM che. tethI tene sRSTinI racanA karavA mATe sarvaprathama tapa karavAnI sUcanA ApavAmAM Ave che. teNe eka hajAra varSa sudhI brahmacaryapUrvaka rahIne tapa karyuM. purANomAM paNa viSNunAM nAbhikamalamAMthI prajApati brahmAnI utpatti, teonI eka hajAra varSanI tapazcaryA bAda sRSTi racavAnI ADA thatAM teo sRSTinI racanA kare che. prajApati eka hajAra varSa sudhI tapazcaryA kare che, tenA pariNA tene AnuSThamI vidhAnI prApti thAya che, te vidyA parabrahmamAM pratiSThita che. te parabrahmamAM ja sarve devo pratiSThita che, jo te paramatattvane na jANIe to anya sarve jANIne zuM lAbha? che. belavelakara jaNAve che ke- . upa.mAM eka nizcita Adi tattvamAMthI sarvanI utpatti samajAvI che. Adi tatva potAmAMthI be rUpa kare che, bIju jagatunI utpatti mATe javAbadAra che. A rIte mULa tattva sRSTithI para ane avikArI gaNI zakAya che, kAraNa ke tenuM bIjuM rUpa badhAM ja bhUto ke tamasu, sata, prANa, tejasa, jaLa, ana ke AkAza vageremAMthI badhI utpattino nirdeza che "AcArya zaMkaranA mate upaniSadono hetu rASTivarNanano che ja nahi. te to sarva vastunA mULamAM rahelA brahmanuM ja pratipAdana karavA mAge che. teonA mate upa mAMthI ApaNane je brahmajJAna maLe che te eka sarakhuM tathA virodha rahita hovuM joIe." teonA mate "Adi, madhya ane aMta ema game te jozo to paNa sarvaupaniSado pradhAnatayA brahAnuM ja nirUpaNa karatAM jaNAya che. A brahma e ja sarvanuM mULa che. Adi strota che. vidhAmA che. je rAta che tenuM ja AkaDAna karavuM, tenI ja zodha karavI e ja upaniSadono kendravartI viSaya rahyo che." paoNla DaoNyasananAM mate upa.mAM sRSTi vize cAra judAM judAM siddhAMto rahelAM che. dA.ta." (1) jaDa dravya anAdikALathI brahmathI svataMtra rIte hastI dharAve che e jaDa dravyane ghaDIne te judAM judAM ghATa Ape che, paNa e dravyanuM sarjana te karatuM nathI. (2) brahma zUnyathI vizvane sarje che ane vizva jo ke badhanuM sajeluM che kharuM chatAM tenAthI svataMtra che. (3) brahma pote kAyApalaTo karIne vizvanuM rUpa dhAraNa kare che ne e rIte vizvane sarje che. (4) brahma ekaluM sAcuM che ane sRSTi jevuM kaMI che ja nahi. DaoNyasananAM mane chello mata upa.no mULabhUta siddhAMta che. jaganI hastIno InkAra karo e dareka sAcA dharmanuM sArabhUta tattva che. ema mAnatA hoya DaoNyasana jagane AbhAsa, indrajALa ke brAna 232 For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDachAyo kahe che. teo eTaluM to kabUla kare che ke- brahmane vizvarUpa mAnanAro "A badhu brahma che" ema kahenAro mata te upa.no pracalita siddhAMta che, paraMtu te ema paNa kahe che ke, jagatane pratibhAna athavA indrajALa mAnanAro mata te upa.no mULabhUta siddhAnta che; paraMtu A mata svIkArya banyo nathI. A jagatuM kAraNa bhUmikAnuM dravya che ane te sabrahmanI apekSAe asatuM gaNAya che. asat eTale zunya athavAmithyA , paNa jenAM nAma ane spaSTa thayAM nathI tevuM draya TvedanAM nAsadIya suktamAM(10.130) A kAraNa dravyanI bhAvanA che. temAM sarSi jaNAve che ke "A vizva praphaTa thatA pahelAM tenuM ghaTaka dravya asat eTale abhAvarUpa na hatuM, tema sahueTale spaSTa "davAnuM paNa na hatuM. te sthitimAM aMtarikSa na hatuM, AkAza paNa na hatuM. paraMtu atyaMta gahana ane gaMbhIra jaLanI(A jaLaeTale paMcamahAbhUtamAM gaNAyeluM jaLa nahi, paraMtu vizvanuM ghaTaka pravAhI dravya rAmajavuM.) nihArikA hatI. A vyamAM koNa kone zA prayojana arthe AvaraNa karI rahyuM che te samajAya evuM hatuM... A vizva kevI rIte prakaTa thayuM, vistAra pAmyuM te samajanAra samajAvanAra koNa haze? devo jANatA haze e kahevuM barAbara nathI. kAraNa ke devatA varga to A sRSTinAM AraMbha pachI prakaTaya che eTale te kAraNa avasthAne zI rIte jANe? A kAraNa dravyanAM adhyakSa paramomamAM(cidAkAzavAM) rahevo kadAca A rahezyane jANato haze, kadAca jANatI paNa na hoya." Ama A sUktamAM AdikAraNa dravyanI bhAvanA mI karI che. je pAchaLathI upa.mAM vikAsa pAme che ane brahma sudhI pahoce che. upa.mAM varNita suSTi prakriyAnAM saMdarbhamAM Do. rAdhAkRSNanAM vicAra divya che. teonA matAnusAra "bhautika sRSTinA vikAsane upaniSado AkAzanA prasArathI jUe che. tenI mukhya vizeSatA kaMpana che, je zabdamAM ApaNane pratyakSa thAya che. AkAzamAMthI vAyu ane vAyumAMthI kaMpana utpanna thAya che. A kaMpana jAte ja potAnA koI AkAranI racanA karI zakatuM nathI. tene sahayoga ane avarodhanI jarUriyAta che. vAyunuM bIjuM rUpAMtara kaMpanI pararapara kriyA che. aneka zaktione saMbhALavA mATe vAyunuM trIjuM svarUpa teja che, jenuM pratyakSarUpa tApa ane prakAza che, teTalAthI paNa vizvanA koI sthira svarUpanI sRSTi nathI thatI; tethI tenI pUrtimAM jala utpana thayuMtene paNa ghaTatA pRthvIthI prApta thAya che, A jagano uttarottara vikAsa sthULa thavAno che. A badhAM ja sUramAtisUma padArthomAMthI ja pRthvI vagere paMcamahAbhUta- bhautika padArtho bane che. ApaNo InDiyAnubhava paNa tenI upara ja nirbhara che. kaMpananI kriyAthI zabdadriyanuM sarjana thAya che. kaMpanImAM vAtAvaraNamAM vartamAna vastuonI kriyAnA sparzathI sparzendriyanuM nimANa thAya che. bIjA svarUpa 233 For Private And Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzanI kriyAthI darzanendriya tathA jalanI kriyAthI rasanendriya ane pRthvInI kriyAthI dhrANendriyanuMnimAM thAya che." A ja pramANe upaniSado prakRtivAdI siddhAMtano svIkAra karatI nathI. jagane eka evo svacAlita vikAsa samajato dhogya nathI, jeno koI bauddhika phama na hoI...eTaluM ja nahIM A jagata arthahIna saMyogonuM pariNAma paNa nathI. A eka prayojana che, je yuga-yugAntarathI kArya kare che, jagatumAM AdibrahmanI kriyA niraMtara cAlatI ja rahe che. koIpaNa vastu mULamAM mojUda hoya ja che tethI ja tenuM sarjana thAya che. dahIMmAM mAkhaNanA kaNo pahelethI ja mojUda hoya che. tethI ja valovAI te upara Ave che. (aa. 6.61) DaoN. rAdhAkRSNanuM jaNAve che ke- "grIka philasUpha eNnaeNkarse gorsanA judI judI jAtanAM jaDa dravyo ekabIjAmAM otaprota hoya che." -e siddhAMtane A vicAra maLato Ave che. tene samajAvatAM eDamasane kahe che ke mANasa je kaMI poSaNa le che tene potAnA dehamAM AtmasAt karI le che. AvI vastu duniyAmAM banatI joI ananuM rUpAMtara ThaMDalAsamAM thayuM ema jo ApaNane lAge, to ApaNe eno artha evo karavo joIe ke annanuM rUpAntara je padArthomAM thayuM te ja padArtho ananI aMdara pahelethI ja mojUda che, paNa te eTalA sUkSma pramANamAM che ke AMkhathI joI zakAya nahIM. anna kharekhara mAMsa ane lohInA tathA carabI ane hADakAnA kaNanuM baneluM che." tethI ja jagata e brahmanuM sarajeluM che, ema kahevAne badale, ApaNe ema kahevuM joIe kejagata e aparimita parabraho pote svIkAreluM tenuM ja parimitarUpa che." AmAM bIjA vidhAnamAM satyano aM ivadhAre che. upaniSadonAM AgaLa joyelA duSTAntone AdhAre upaniSado ekatvanI anubhUti upara bhAra mUktA jaNAya che. "jIvAtmAne bhedadaSTi hovAthI jIvAtmAne yatuM jJAna sttA-zeyanA bhedo para avalaMbita hoya che. bheda dRSTimAM je dekhAya te jagata ane abheda-daSTimAM je anubhavAya te prahA.": jagae brahmano AvirbhAva che. A saMbaMdha eka taraphI che. brahmane potAnA AvirbhAvanI apekSA nathI paraMtu jagatane potAnI niSpatti mATe brahmamAM AdhAranI AvazyaktA che ane tethI ja brahmasUtrakAra paNa "mAghaNa vara" sUtra Ape che. A samagra carcAno sAra e che ke -brahma jagatanuM mULa che. 234 For Private And Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - jagata nitya -anityanuM saMmizraNa che. AtmA nitya paNa jIva aninya. e jIvabhAva je potAnA mATe niyatA mAnI le che te ja ajJAna che. -jagata parivartanazIla che chatAM anAde--anaMta che. - jagata parabrahmano AvirbhAva mAtra che. 235 For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra saMtyanoMdha : (2) (7) (3) (4) (5) (s) (3) (c) (c) ko addharveda www.kobatirth.org. bhagava / sRSTividyA - 4.4.5 prasat kuta' AjA'tA' kuta' i'vaM viTaSTi: 1 I a'rvAgde'vA a'sya vi'sjaina'nA'thA ko ve'da' yata' Aba'bhU // visRSTiryata AbabhUva yadi cA dudhe yada' vA' na / yo a'syAdhya'saH para'ne vyo'man tso aGga vaid yadi vA na veda' // (15) chA. upa. a. 4 ( 12 ) 1 - Rgveda 10.129.67 naMda 10.62.1 DaoN. nityAnaMda zukla vrA. granthoM meM eSTivicAra, pU. 15 vahI pR. 16 DaoN. rAdhAkRSNan bhAratIya tatvajJAna - hA. upa. 4.1,2,3 khaNDa DaoN. rAnaDe, upaniSad darzana kA racanAtmaka kSaNa - pR. 56 prA. have. pa. puM tattvajJAna pR. 107 (25) rAya kA mUlam. [.....sadAyatanA: satyapratiSThAH / / - chA. upa. 6.8.4 (c) chA. upa. 5.1.8 (10) tasya ha vA etasyAtmano vAnarasya nasutejAcaturvizvarUpaH prAyaH tyA dedo bahulI basTiva yi pRthivyeva pAdAvura evaM bedinAni barhidaya gArhapatyo mano'nvAhAryapacana asyAmAvaha - chA. upa. 5.18-1-1 33-33 (13) aba sabsya kA gatirityAkAza iti hovAca saNa hA imA bhUtAnyAkAzadeva samutpadyanta ja pratyastaM yAnyAkANI havebhyo jyAyAmAkAzaH parAyaNam" / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ranade R. D. A Constroctive Survey of Upanisadic Philosophy - jhA. upa. 1.1.1 (14) eklasma meM rAhilAsa AhuH pUrve mahAzAlA mahAzrotriyAya ca zrutamavijJAtamudAhariSyatIti yebhyo vidAJcakuH // - chApa..4.5 235 For Private And Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (15) chA. 7.121 (16) svAmI vivekAnaMda - vedAMtadarzana- pU. 4-5 (17) prA. have. 5. tajJAna, pR. 18 (18) chA. upa. 3.11 (1:8) Adityo brahmetyAdezastasyopavyAkhyAmasadevedamantra AsIt / tatsA spATa nivartata satnavatsarasya mAtrApazyata tannarabhidyata te ANDakAle rajataM ca suvarNa cAbhavatAm / tadyadrajata seyaM pRthivI yattuvarga sA caiva jjarAyu taM parvatA yaduvaM samedho nauharI yA dhamanayastA dyo mahAsIyamupaka sa samudraH // atha yattadajAyata so'sAvAdityastaM jAgamAnaM ghoSA uttavo'nudatiSThansarvANi ca bhUtAni sarve va kAmAstasmAttasyodayaM prati pratyAyanaM prati ghoSA ullavo'nUsita sarvANi ca bhUtAni sarve ca kAmAH // (20) naiveha kiMcanAgra AsIt niravartanAgniH // - chA. u. 3.21-1-2 - vRddha. upa. 1.1.1.2 (21) asadvA idamagra AsIt tato vai sajAyata tadAraNanam svyama | tasmAt tat sukRtamucyate / - taitirIya upa 2.7.5 - vA ApalA annamsRjanta // 6.2.4 // (22) Rande, R. D. A Constroctive Survey of Upanisadic Philosophy. P. 84 (23) antarikSodaraH krozo bhUmibudhno na jIryati dizo hyasya stravatathA caurasyottaraM klisa eSa kozo sudhAnastasminvimidaM zratam // -- prA. rupa 3.15.3 (24) sattveva somyedana AsIdekamevAdvitIyam // 6.2.2 // .... / tasmAdyatra kva ca zocati svedale vA gRsthastejasa eka nadadhyApI jaya // 6.2.3 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUtAnAM trINyeva bojAni bhavantyANDajaM jIvajanuddhijamiti / 6.5.1 // teSAM * anena jIvenAsAnAnupravizya nAma vyAkaravANIti // 6.3.2 // yadagne rohita rUpaM tejasastadRpa vacchuklaM tadapA yatkuSNaM tadapA yatkRSNa tadavApagAdamena ca vAcA vikAro nAmadheyaM trINi rApaNItyeva satyam // 6. 4.1 // yadAdityasya.....1 ycndrmso....| yadvidyuto... // 6.4.2, 3, 4 // - chAua. 239 For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. (24) Rande R. D. A constroctive Survey of Uparisadic Philosophy. P. 61-62 (2) sthUlabhUtAni tu cItAni / paJcIkaraNaM tvAkAzAdipaJcasvekaikaM dvidhA samaM vibhajya bhAga prAthamikApaJcabhAga pratyeka caturdhA samaM vibhavya pa caturNAM bhAgAnAM svasvadvitIyA bhAgaparityAgena bhAgAntaraMSu saMyojanam / taduktan "dvidhA vidhAyaka caturthI prathamaM punaH / svasvaMtaradratAya zairyojanAtpaJcapaJca te iti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - svAmI sadAnaMda, vedAntastara pu. 67-68 (29) chA. upa. 6.4.1 (28) AkAzasya savakAzatayA sarvAmyatirekAdvAyozca sarvaceSTAtuna sarvovinA bhUtatvAttayostaMja: siddhavatkRtya trivRtkaraNaM prayogasaukyArthaM zrutirNayambabhUva / * DaoN. rAjendra pana, baMdavAjI viSeSAGka pU. 65 - (28) (brahmaNaH paJcamahAbhUtAni paJcamahAbhUtebhyo'khilaM jagat / paJcAnAM bhUtAnAmekaika dizA vibhanya svAbhAgaM vihAgA bhAga caturdhA vibhajyetareSu yogitaM paJcIkaraNaM mAyArupadarzanaM bhavati / abhyAropAdAbhyAM niSprapaJcam prapaJcyataM / prabhutiSvantarbhAva - zrImad zaMkarAcArya, paJcIkaraNam, pR. 25 daoN. kAmezvara mizra (TokAkara) ( 30 ) nyAkcau trivRtkarotivalA trivRtkRtAnAM sthUlavyavahArArhatvaM sabhyate, anyathA kyAditrivRtkRta-bhUtakAryANAmindriyANAmatIndriyatvaMna spaSTavyavhArAdarzanAcca trivRtkaraNamarthavaditi vaktavyam / evaM paJcIkaraNAbhAvaM AkAzavAyubhyAmapi spaSTAvakAzadAnAdisthUlavyavahAro na syAditi nyAyadeva paJcIkaraNanaGgIkAryam / trivRtkaraNa zrutittu chAndogyaM bhUtatrayasRSTizrutiryathA paJcabhUtopalakSaNArdhA viyadabhikaraNa (tra tU. a. 2 pA. 3 mU. 6) nyAyena tathA trivRtkaraNa zrutirapi pavIkaraNopalakSaNArthI / cAkSuSatvApattistu "zeSyAttu tadvAdastadvAdaH" itinyAyenArddhayaratvAdeva pariteti bhAvaH // 10 // - 148-4 (upa) prANa iti hovAca sarvANi ha vA imAni bhUtAni prANamaMvA bhasadizanti prAgamabhyujjite / saiyA devatA prastAvAyatta / tAM cedavidvAnprAtopyAM mUrdhA te vyapatiSyattathoktasya mayata // - cha. upa. 1.11.5 (32) Ranade R. D., A Constructive Suvery of Upasadic Philosophy, P. 62 (33) tau vA etau dvau saMvargo vAyureva deveSu prANaH prANeSu || 238 For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org athAdhyAtma prANI cAva saMvargaH sa yadA svapiti trANameva vAgarthyAti prANaM cakSu prANa zrotra prANaM manaH prAmA hotAssarvAn vRGkta iti // - chA upa. 4.3.3-4 (34) prANo vA AzAyA bhuyAnyathA vA arA nAbhI samarpita evamasmi samarpitam / - chA. upa 7.15.1 (upa) prANA: prajApati nitarametyoburbhagavanbo naH zreSTha iti tAnhovAca yasminna utkrAntaM zarIra pariSTatamiva zvetavaH zreSTha iti // atha ha prANa upaniSatsa yaza hara paDvIzaza ikUnsakhidedevamitarA ntrANA samakhidattaM hAbhisamatyocurbhagavannethi tvaM naH zreSThotimAtmIriti // chA. pa. 5.1.7: 12 (35) na vai bAcI na cakSuSi na zroNi na nAsItyAcakSate ityevAna prANo hyevaitAni sarvANi bha - haMga. 5.11.5 (37) jhanakarmendriyairjJAnaviSayaiH prANAdipaJcavAyumanobuddhicittakAre (38) maho. upa. u.5158 166665. 179175 (40) OM nityaM zuddhaM buddhaM sarvasAkSItyataH paraH..... ( 41 ) puruSasya darzanAtha kaivalyArtha tathA pradhAnasya / pabandhadubharapi saMyogastatkRtaH sargaH // - yogacUDA. upa. 72 (38) cintAnalazikhAdagdhaM koNAjagaracarvitam / kAmAndhiballotarataM vismRtAtmapitAmaham // samuddhara mano brahmanmAtamitra kardanAt / evaM jIvAzrita bhAvA bhavabhAvanayA hitAH // ahaMkArakalAta buddhibonasamanvitam / tatyuryaSTakamityuktaM bhUtahRtpapaTpadam // kAlena sphuTatAmetya bhymlvigrhm| buddhisattvabalotsAha vijJamezvaryasaMsthitaH // mahI. upa. 5. 134, 13, 152.157 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - yogacUDAmaNi upa. 72 sAMkhyakArikA 21 (42) teSAM brahmavizrudrAzvotpattisthitilayakartAraH..... // sUkSmanyapi liGgamevetyucyate 1. - yogacUDAmaNi upa. 72 239 For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. (3) ....tataH prathamapAdAdugrarUpa devaH prAdurabhUt ekaH zyAmaH purato raktaH pinAkI strIpuMsarUpastaM vibhaTa strISu tasya rUpaM puMsi ca purUpaM vyadhAt / ubhAbhyAmaMzAbhyA sarvamAdiSTaH / tataH prajAH prajAyante / avyakto. pU. 490 (44) athAnyatrApyuktaM zarIramidaM maithunAdevIdbhUtaM saMvidotaeva caraNabaddha viNmUtrapittakaphamajjAmedovasAbhiranyaizva malairvabhiH paripUrNa koza ivAvasati // PW (41) yathA kaTakazabdArtha pRthagbhAvo na kAJcanAt hama kaTakadvajagavdArthatA parA / / teneyamindrajAla zrI jagatI pratiyate / draSTurdRzyasya sattA'ntavendha ityabhidhIyate // (48) adhiSThAnapampamava manasagocaram / nityaM vibhuM sameta susUkSmaM ca tadavyayam // vinA japa, 3.4 (45) sarva khalu idaM brahma 'sajjalAniti zAnta upAsIta / atha khalu kratumayaH nuruSAM yathAkraturasmi~loke puruSo bhava tataH pretya bhavati santuM kurvIta // manomaya: // eSa // sarvakarmA sarvakAmaH sarvagandhaH sarvaraH sarvamidamabhya to'vAkyanAvara eSa ma AtmAntarhRdaya etaddvatataH pratyAbhisaMbhAvita ragoti yasyasyAdadvA na vicikitsAstIti hastAha zANDilyaH zANDilyaH // (45) yathorNanabhiH sRjate grahaNa ca yathA pRthivyAM zraSabhyaH saMbhavanti / yathA sataH puruSAt kaMzalopAni tathAkSaratAt saMbhavatAeM vizvam // muMDako 1.1.7 - chA. upa. 3.15. 1-4 - ho. 4.46 47 - mo. 7.86 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .... chA. upa. 7.26.1, 240 niSkAntayasthiti mAnenAnulipta (xe) HET. 4.8015 (40) yogacUDAga 72 (51) tasya ha vA etasyaivaM pazyata evaM nanvAnasyaivaM vijAnata AtmataH prANa Atmata AzAtmataH smara AkAza Atmatasteja Atmata Apa Atmata AvirbhAvatirobhAvAvAtmonnapAtto valamA vijJAnamAtmato dhyAnamAtmatastrittamAtmataH saGkalpa Atto mana Atmato vAgatto nAmAtmato pantrA AnataH karmANyAtpata eveda sarvamiti // For Private And Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharuM . Ara. DI. rAnaDe, saipaNa na zI (frda keMpa pR. 40 %" : (53) mo. ma. .-6 (paka karo. . 2.24 rUma (papa) mo. 93-74 pada) |o. 12, 13 (57) no . #tti...! (58) no. 2.2 boTaca senna..... para (pa ra : A pun frTuM ne....canArA ke - , (%) sA jillAnA vinimarnati | saha sahastra - 'samA brahmacarmamadhyuvAHsAdhyuvAsa || - 3 +. 2, (6) I. sa. 2.2 () pra. rAvaLa, madrza. nuM tattvajJAna pR. 49 () ejanapU. pa0 (4) ejana pR. 79-80 (5 ma. da. mahetA 6pa. vicAraNA pu. 13-138 () i8 rAdhAkRSNan upanuM tatvajJAna, bhUmi pR. 55-56 anu. caMdrazaMkara zukala (7ejana pR. 18 (4) ejana pU. zva () prA. da. upa.nuM tattvajJAna, pR. 118 241 For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Cii puaurjanma - 4.4.6 ] punarjanmanI kalpanA AyonI nathI; teoe bhAratanAM mULa tivArI anAryo pAsethI uchInA laIne teno vikAsa karela che. tema prA. mekaDonala' jaNAvatAM lakhe che ke, "e vizeSa yogya lAge che ke, Aryoe punarjanmanI mULa preraNA bhAratanAM mULanivAsIo pAsethI grahaNa karela che, paraMtu A kalpanAne parama-muti sAthe joDIne eka janma-mALAnA rUpamAM suvyavasthita vistAra ApavAno zreya Aryone ja Apavo joIe."AvidhAno pratyuttara ApatAM DaoN. rAnaDe jaNAve che ke mekaDonale pAIthAgorasamAM rahelAM siddhAranAM samarthanamAM A kahevuM paDayuM che."vAstavamAM koIpaNa jAtimAM, koIpaNa paristhitinI aMdara, punarjanamanI kalpanAnuM mULa tenA ja jAti vijJAnamULa manovaijJAnika vikAsamAM ja raheluM che, vividha dezanuM apramANita tathA apamAya paraspara prabhAvamAM nathI." A siddhAntanA AdhAra para sIsamAM punarjanmanI kalpanAno udbhava ane niraMtara vikAsa homara (HomerthI laIne oNphisa (Orpheos dArA pAIthAgorasa (Pythagoras) sudhI joI zakAya che. A ja siddhAntanA AdhAre mAryomAM punarjanAnI kalpanAno vikAsagrAncethI zarU thaIne brAhmaNa graMtha, upa. sudhI anAryonAM prabhAva vagara ja AgaLa vadhe che. tethI spaSTa che ke, punarjanmanI kalpanA Arya ja che. anArya nathI njharvedamAM punarjanmanI kalpanA : jharvedanAMdazama maMDaLanA soLamAM sUktamAM aMtima saMskAranuM varNana che. jemAM RSi mRta puruSanI Akhone pharIthI sUryamAM vilIna thaI javAno Adeza Ape che. je brahmAMDamAM tenuM sAMketika tattva che. prANane vAyumAM je tenuM sAMketika vizvarUpa che, tathA AtmAne potAnA dharmane anukULa svarga athavA pRthvIlokanAM athavA to yogya lAge to jaLa, vanaspatio vageremAM vihAra karavAno Adeza ApavAmAM Avyo che. A maMtra punarjanmanobhAva spaSTa vyakta karato nathI, paraMtu te tarapha nirde. cokkasa kare che. temAM rahela dharma" zabda mahatvapUrNa che, jemAM karmanuM prAcInatama svarUpa prApta thAya che. khAsa karIne temAM AtmAne potAnA (dharma) guNane anukULa svarga athavA saMsAramAM javAno Adeza ApavAmAM Avyo che. dezamAM maMDaLamAM ja A bAbata-punarjanma (prANavAda) vizeSa spaSTa che. jemAM eka vayukta AtmAne saMbodhI kahevAmAM AvyuM che ke, huMviyukta AtmAne pharIthI AvavAnuM, pharI jIvana-dhAraNa karavA mATe AhavAna karuM chuM." te yamalokamAM gayelI AtmAne pharIthI bolAvIne pharI ekavAra jIvana dhAraNa karAvaze. tenI spaSTa che ke, je AtmA svarga, pRthvI athavA catuSkoNa nabhomaMDalamAM jaI zake che, athavA dizAomAM vyApta thaI zake. 242 For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. DaoN. rAnADe punarjanmanI kalpanAnA traNa aMga mAne che, {1} AtmAnuM zarIramAMthI prasthAna, (2) jaLa, vanaspati vagere upAdAnomAM tenAM nivAsa, (3) zarIramAM punarAgamana A avyaktarUpI Rgveda sudhI jeI zakAya che. pro. kItha e bAbatano vIkAra kare che ke, Ijipta(mizra) vAsIono e vizvAsa hato ke; "mRta puruSa pRthvI upara vicaraNa karavA mATe Ave che, potAnA jIvanakALamAM je sthAna priya hoya tenuM nirIkSaNa kare che, te potAne sApa, macchara vageremAMthI koIpaNa vezamAM pariNita karI le che."temanuM e kathana yogya nathI ke;" A punarjanma che. paraMtu te punarjanma bhArata tathA grIsanA punarjanmathI bhinna che." AtmA Ave che, jAya che, azarIrI 5mAM jIvana vyatIta karI zake che, tyAM AtmanA zAzvata jIvananI mAvanA abhipreta che, jemAM punarjanmanI kalpanArthI vizeSa aMtara nathI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upa.mAM spaSTa rIte jaNAvela che ke; jevAM vicAra, svapna, karma tevo punarjanma prApta thAya che, jIva A zarIramAM jevAM nizrcayavALo thAya che, tevA bhAvavALA zarIrane A zarIra tyajIne prApta kare che. gItA paNa jaNAve che ke, je smaraNa sAthe jIva deha choDe che tevA punarjanmane dehane te pAme che. bauddhamata paNa e ja che ke; mRtyu samaye jevo vicAra hoya che, tevI ja yoni AgaLanAM janmamAM prApta thAya che. tethI tyAM kathAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, "vana, vATikA, vRkSonI devatAone gRhasvAmInA cittane bImAra joIne kahyuM ke; tame saMkalpa karo ke; huM cavartI rAjA banIza." punarjanmane samajAvavA mATe arcimArga (devayAna) ane dhUmamArga (pitRyAna)nuM vivecana Ape che. je paMcAgninI upAsanA kare che, vanamAM rahIne zraddhA ane tapayukta upAsanA kare che te arcimArge brahmalokamAM amAnava dvArA laI javAya che. je loko vastImAM rahI ISTa, pUrva, dAna vagere anuSThAna kare gRhastha jIvana pasAra kare che, te dhUmamAgane prApta thAya che. A mArge teone kramazaH caMdramA(caMdraloka)nI prApti thAya che. caMdralokamAM karmaphaLanI samApti thAya tyAM sudhI rahe che ane pachI te ja mArge parata Ave che. arthAt caMdramAMthI AkAza, AkAzamAMthI vAyu, vAyunAMthI dhUma dhUmamAMthI vAdaLa, vAdaLAmAMcI megha, megha varSA kare che. tyAre jIva varSAnI sAthe cokhA, vanaspati, tala, aDada vagere rUpamAM utpana thAya che. te annane manuSya khAya che, ane temAMthI vIrya utpanna thAya che, jenAthI saMtAnotpatti kare che. jevuM zarIra tevA zarIravALo jIva utpanna thAya che, arthAt manuSyathI manuSya ane pazuthI pazu vagere, puSpa karma karanAra svakarmAnusAra brAhmaNa, kSatriya ane vaizya yonine prApta kare che, jyAre azubha karmavALA vAna sukara, cAMDAla jevI yonine prApta kare che.' A ja bAbatano nirdeza gItA paNa kare che.kha 10 zubha-azubha karmane AdhAre punarjanma prApta thAya che, te karmaphaLa ane karmayogano nirderA kare che. 243 For Private And Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra F www. kobatirth.org chA. upa.nAM pAMcamA adhyAyamAM ja jaNAvela che ke, je paMcAgni vidyAne jANe che te pApI loko sAthe rahevAM chatAM pApathI lepAto nathI; je zrImad agavatagItAnA niSkAma karmayoganI yAda Ape che. vA. upa. paNa jaNAve che ke; "jIva eka ja che paraMtu karmoi AdhAre bhinna-bhinna dehamAM teno janma thAya che. 4 arci ane dhUmamArge je jIvo gati karatAM nathI, te macchara vagere. vAraMvAra janma pAAnArA tuccha jaMtuo thAya che." maitrAyaNi upa.mAM brahmAjI jaNAve che ke; zubhAzubha karmonA baMdhanane pariNAme AtmAne bhinna-bhinna zarIro prApta thAya che, maitreyI upa.* jaNAve che ke; viSayomAM DUbelAM jIvane vAraMvAra janma--maraNanAM cakramAM paDavuM paDe che, je punarjanmano nirdeza kare che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jema zilpI koI mUrtimAMthI amuka bhAga laI tenAMI ghaDI ghaDIne bIjI, ne vadhAre suMdara mUrti anAve che. tema A AtmA A zarIrane pheMkI daI ajJAnane phagAvI de che, ane bIjuM navuM ne vadhAre suMdara da zarIra ghaDI le che. e zarIra kAM to pitRonA jaivuM athavA gaMdharvonA jevuM, devonA jevuM, prajApatinA jevuM, brahmanA jevuM, ke bIjA prANIo jevuM hoya che. me sarva prANIo satna brahmane) ja prApta kare che ane pharIdhI pote gAya, bheMsa vagere je hoya tene ja prApta kare che.19 saMzayavALI vyakti baMdhanamAM paDe che ane vAraMvAra janmane pAme che. gItAmAM paNa saMzayavALo AtmA vinAza pAme che tema kahela che. chA. upa.nAM caturtha adhyAyamAM jaNAvela che ke, catumAM dekhAtA avinAzI brahmanI je upAsanA kare che te arcimArge (devayAna) mArge AgaLa jAya che. aMte tene amAnava puruSa brahmalokamAM laI jAya che. tyAMthI teno punarjanma thato nathI. jAbAli upa.mAM jaNAvela che ke; je bhasma dhAraNa karIne rudra maMtrano japa kare che te punarjanmane prA ta karato nathI, punarjanma karmane AdhAre prApta thAya che. karma sArAM karavAmAM Ave tAM dhIre-dhIre AgaLa AgaLa zreSTha janma prApta thAya che ane mukti prApta gAya che. A punarjanma e vikAsa yAtrA che; paraMtu te vyakti upara AdhArita che; kAraNa ke, sArA karma karavAthI ke niSkAmabhAve karma pharavAthI vikAsa yAya che ane akarma athavA kharAba karma karavAthI adhogati thAya che. DaoN. rAdhAkRSNana jaNAve che ke AtmArUpI sata tattvanuM saMpUrNa darzana karavAnA, ApaNA prayatno 244 For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daramyAna ApaNe saMsAra athavA punarjanmanI sAdhanAmAMthI pasAra thavuM rahyuM che. Atmajayano AnaMda prApta karavAno je parama puruSArtha che ke jIvanamAM utsAha reDe che. saMsAra athavA punarjanma e kevaLa Anma prApti mATe maLela aneka takonI paraMparA che. jIvana e AtmAnApUrNatva sudhI pahoMcavAmAMrarate Avo -- eka visAmo che, ane aprameya evA paramAtmA sudhI pahoMcADanArI sIDInuM eka pagathiyuM che. ne. AtmAne anaMtatva mATe taiyAra karavAno vakhata che. jiMdagIe khAlI svanuM nathI. ane jaga e AtmAno sanipAta nathI. brahma sAthe tAdAtA e amRtattva athavA zAzvata jIvana che. ApaNe tema mukti sudhI na pahocIe tyAM sudhI A saMsAramAM eka avasthAmAMthI bIjI avasthAmAM pheMkAyA karIe chIe. jIvana-maraNanA niyamane vazavata, janmo dhAraNa karI prArabdha bhogavatAM puruSArtha karavAno che. tethI ja chA.u.mAM e prArthanA kare che kemAre e dhoLA dAMta vinAnAne bhakSaNa karanArA gharamAM pharI javApaNuM na ho."chA, upa.mAM ja anya jagyAe RSi jaNAve che ke, jyAre parimita tattvano sadaMtara tyAga karavAmAM Ave tyAre Izvara sAthenuM aikya siddha thAya che, ane pharI saMsAramAM AvavApaNuM rahetuM nathI." A saMsArano IrAdo AtmAne keLavaNI ApavAno che. 2415 For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punama - 4.4.6 saMyanoM (1) DaoN. rAnADaM, upaniSad darzana kA racanAtmaka narvekSaNa - pR. 173 (2) vahI pu. 103-104 (3) vahI pR. 103-104 (4) sUrya cakSurgacchatu bAtamAtmA hyA se gaccha pRthvioM va tharmaNA / apoM vA gacchu yaritraM te hita-moSadhI prati tigmA zoraiH / ajo bhAgastapasA ta tapasya' taM te zAMcistapatu taM te aniH / vAstai zivAstacau jAtaveda stAparyahenaM sukRtAmu lokam // .. vaMda 10,16.3-4 (5) DaoN. rAnADe, upaniSad darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa - J. 103 (1) sarva khalvidaM brahma jilAniti zAnta upAsata / atha rakhanu tumayaH puruSo yathAkratusmillorka rUSo bhavati jathetaH pretya bhavati sakrAM kurvIta || - kA. upa. 3.14.1 (7) gItA 8.6 (8) DaoN. esa. ena. dAsagura - bhA. da. kA iti. . 7.90-21 (e) atha yadu vaivAsminavyaM kurvanti yadi dha nArcipamezA saMbhavanyAyo'haraha ApUrva bhApa pakSamApUryamASapakSAdhAnya dadati mAsA ntAnmAsaMbhyaH sadAsara saMvatparAdAdityamAdiyAcandra - pasaM candramaso niyuta tatpuruSAM mAnamaH sa enAndrA gamayatyeSadevapatho vahApatha gartana pratipadyamAnA ina mAnata | --chA, upa. 1.15.5 (10) abhraM bhUtvA na bhavati maghaM bhUtvA pravapatti ta iha bAhayakA priyanaspatAyAtasamApA hAta jAyalo'lA vaM khala duniSprarataraM yo yo annamati yo reta: siMcati tda bhUya taka bhati // 5.10.6 / / -chA, upa.5.10.2-6 (11) tadha-iha ramaNIyacaragA abhyAsA hayate miNa yAM yonimApa 5 ranbrAhmaNyoni vA kSatriyoni vA vaizyayoni vAtha padaha kapRyatraNA abhyAso ha yatta kapUyA yonimApa svayoni vA sUkara- yoni vA cANDAla yoni SaH // 246 For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13) prAya puNyakRtAllokAnuSitvA zAzvatAH samAH / pracInAM zrImatI gaha, yogbhraSTo'bhijAyate / / athavA yoginAmeva, kule bhavati dhImatAm / etadidulabhatara, loke janma yadIdRzam // ... gItA . 6.41-42 (13) chA. upa. 5.10.6 114) ...atItAnAgatAnekadehAnA jIvaspaikarUpatvAt ekasyApi jamavasAyanekotsaMbhavAt svaMzarIrANAM javasyaika -- rugatvAcna / tasmAnna jIto brAhmaNa ite // (15) chA. upa. 5.10.8. (1) sa vA ena AtmatyadevazaM nIta itra sinAsitaH karmaphalairabhibhUyamAna ita pratizatIraMpa caratyavyastatvAta sUkSmatvAdahazyatvAdAgrahatvAnnirmamatAccAnasthohd cheerasthitaH / -maitrI. u. 2.60 (17) so'hamityetAdidhe smansaMsAra ki kAmopabhogeravAzritasyAsakadupavartanaM pazyata............ ! __-maitreyo upa.2 (18) vAsAMsi joNAni yathA vihAya navAni gRhaNAti naro'parANi / tathA zarIrANi vihAya jIrNAyakani saMyAti navAni dehI / / (18) chA. upa. 6.1.3 (20) asaMzayavatA muktiH saMzyAvipacetasAm / namaktiunmajanmAnte tasmAdrizvAsamApnuyAt / / -maitreyI. ga. a. 2-16 (25) azvAvadhAnazca saMzayAtayA vinazyati / nAyaM loko'sti paro, sukha saMzayAtpanaH / / -mItA 4.40 247 For Private And Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. (23) (24) ejana pu.191, 1. 7, 8.24.6 (25) elTana pR. 191, chA. 31. 4.6.6 (22) tripukhta pakSanA karoti co vinnAna....... meM viPpatranI pati / 3 ne purAte ja " punara vartate // - prAmANi 3, 22 DaoN. rAdhAkRSNana uparanuM tattvajJAna pR. 37 anu. caMdrazaMkara zukla 248 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hA mokA - 4.4.7 mokSa e bhAratIya saMskRtimAM aMtima puruSArtha manAya che. dareka zAstranI pravRtti mokSa taraphanI rahelI che. upa.paNa mokSa prAptinAM mArgo darzAvavAnI sAthe-sAthe jJAnaprApti, brahmajJAna, jIva-jaMgatu vagerenI carcA kare che. jIvanmukta ane videha mukta ema molanA be prakAra mAnavAmAM AvyA che. jIvanmukata vyakti samAjamAM harephare che paraMtu moha- karmaphaLa vagerethI para hoya che. je koI kArya kare te nirmohI IniSkAma bhAve kare che. AvA jIvanmukta puruSanI sthitinuM vana maho. kare che. je rAga-veSa, kAma-krodha, mAna-apamAnathI para hoya te jIvanmukta che. Avo jIvanabhakta zarIranA nAza bAda mokSa asthAne -- paramapadane pAme che.' svAmI vivekAnaMdajaNAve che ke, "manuSya jyAre utsagane yogya thaI jAya che. tyAre tenAM ajJAna AvaraNa dUra thaI jAya che ane te potAne oLakhI le che. potAnAM jIvanakALamAM ja tene A anubhava thaI jAya che ke, potAnAmAM ane saMsAramAM koI taphAvata nathI. ghoDAka samaya mATe AvA vyaktione mATe jagatano nAza thaI jAya che. te samajI le che ke, tenuM vAstavika svarUpa zuM che? paraMtu jyAM sudhI tenAM vartamAna zarIranuM karma bAkI rahe che, tyAM sudhI teNe jIvana dhAraNa karIne rahevuM paDe che. AvI sthitimAM avidyAnuM AvaraNa naSTa thaI cUkyuM hoya che, paraMtu zarIre potAnAM samaya sudhI rahevuM paDe che. A sthitine vedAo dhvanyukti kahe che." - videhamukta avasthAmAM jIva ti-avagatithI dUra rahe che. tenI avasthA satu-asathI para thaI jAya che ane anirvacanIya ja bAkI rahe che. te Adi-madhya ane aMtathI para thaI jAya che tathA anAdi banI doSamukta thaI jAya che. te zivasvarUma banI jAya che." 1 jIvanmukatAvasthA stuti-niMdAthI prasanna na thAya ke duHkhanaanubhave." e jIvamukta che je tapa vagere sAdhano dvArA svabhAvathI ja sAMsArika bhogothI virakta rahe che. samaye-samaye prApta thatAM sukha-duHkhamAM je Asakta thato nathI, AnaMdita - duHkhI thato nathI. Avo puruSa kAma, krodha, harSa, udvega, zoka vagere vikArothI mukta hoya che ane ahaMkArayukta vAsanAno svabhAvathI 249 For Private And Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ja aMga kare che. cittathI je haMmezA AlaMbanayukta bhAvono ja tyAga karI de che, te jIvanmukata che. upekSAthI zUnya, aMtarmukhI daSTivALo, AkAMkSA rahita, pavitra manavALo, zAMta, kAmanArahita, udArInA hadayathI koIpaNa padArthathI rahita che, phalAphalathI, mAna-apamAnathI para uThaMga rahita thaIne kamarata sAkSIbhAvavALo, sAMsArika viSayonAM ciMtanathI rahita, svAdiSTa ke svAda rahita bhojanane eka samAna banI bojana karanAra, dareka paristhitimAM samAna bhAva rAkhanAra, dhamadharva, sukha-duHkha, harSa-viSAda, rAga-dveSa rahita, acanAM dhananI apekSA na rAkhanAra, nispRha, AtmAmAM ja pUrNatAno anubhava karanAra jIvanmukta che."A jIvanmukta sthitinuM vistRta varNana . kare che. vArAnAbaMdhana kAraka che, jyAre huM saMpUrNa vizvarUpa chuM, azruta paramAtmA chuM. mArAthI alaga kazuM janathI, e prakArano jJAnapUrNa ahaMbhava aiyarUpa che. tenAthI AgaLahuM atyaMta sUkSma ane prapaMcathI para chuM te prakAranA ahamAva baMdhanamukta karAvanAra che. jIvanamukta puruSa A prakAranA ahaMbhAvathI yukta hoya che." jIvanmukta puruSa "vALanA agrabhAga karatAM paNa sUkSma chuM ane saMpUrNa prapaMcathI para chuM" tevA ahaMkArabhAvathI yukta hoya che. jIvanmukta zAMta-citta puruSano mRdu ane kaThora prANI pUrNa vizvAsa kare che. zubhaazumane sAMbhaLIne harSa-zokane prApta karato nathI, bhUkhyArahevAthI ke bhojana karavAthI, mAna-apamAnathI, yuddha. mRtyu, prApta vastumAM samabhAva rAkhe che, aprApta vastunI lAlasA karato nathI, te zAMta citta puruSa che. gItAnAM sthitaprajJa puruSanAM varNana upara maho.nAM A varNanano asara joI zakAya che. je taddothI para thaI jAya che ane jenI buddhi parama AnadamayI avarathAne prApta kare che. je jIvanmukata che. jyAM sudhI tUrIyAvasthA prApta na thAya tyAM sudhI vyaktie purusatsaMga, zAstrane dhyAnamAM rAkhI anukULa vyavahAra karatAM rahevuM joIe." bhogacchA baMdhana svarUpa che ane bhogecchAno tyAga mukti che. temAM mavizeSa kAraNabhUta che. manano nAza ja manonnatinA kAraNarUpa che. gItAmAM paNa kahyuM che ke, mana ja manuSyanAM baMdhana ane mAM-1: kAraNarUpa che. he brahma; mana ciMtArUpI agninI jvALAmAM baLeluM che. krodharUpI ajagare kApeluM che tethI te potAnA pitAmaha AtmAne bhUlI gayela che, tethI sarva prathama teno ja uddhAra karo. kAraNa ke - jIva(AtmA) 250 For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvane Azrita thaIne ja janma-dhAraNa kare che. AmAjIva ja vAsanArUpa saMkothI caMcala mananAM svarUpamAM parivartita thaI jAya che, ane aMte kamazaH paMcamahAbhUtane pAme che, vAstavamAM A saMsAranuM astitva ja nathI te ramAbhAsa mAtra che. jyAre dRSTi AvaraNathI mukta ghaIjJAnavALI bane che. tyAre svayaM potAnA rUpamAM sthita thaI jAya che.13 jIva saMkalpathI baMdhanamAM paDe che ane saMkalpanA tyArathI mukta thAya che. saMka9pa ane AzAnA anusaMdhAnanA tyAgathI ja kaivalya prApti thAya che, citta-vRttionA virodhane ja kaivalya avasthA athavA parAti kahevAmAM Ave che." cidAkAzamAM badhAM saMkalpone rAttAhIna karIne sthira karavAthI ja sarvAtmaka paramapadanI prApti thAya che. A badhI vastu dekhAya che, te nAzavaMta che, paraMtu tene mAyA na mAnIne, darekane brahma mAnavuM e ja mokSa prAptinuM sAdhana che. sAkSAtu aparokSa brahmajJAnathI mokSa prApta thAya che. chA, upa jaNAve che ke, sahu svarUpa AtmA je brahma che tene jANanAra mokSa prApta kare che, ane jIva parahyane prApta kare che. A rAtu tattvane jANanAra jIva AtmA punarjanmane prApta karato nathI. saMzayavALI vyakti mukti pAmatI nathI, saMzaya rahita vyakti mukti pAme che. gItA paNa saMzayavALo AtmA vinAza pAme che tema jaNAve che." mAmA vAstavamAM brahma ja che, paraMtu jo tRSNA vageremAM baMdhAyelo rahe to baMdhana che ane tenAthI para rahI niSkAmabhAve karma kare to mokSa prApta kare che. grAha ane grAhaka sabaMdha nAza pAmIne zAMti prApta thavI te ja mokSa che. yogacUDAmaNI u5. jaNAve che ke, mamatA dUra thatAM moTA prApta thAya che. 24 advaitavAdIonA matAnusAra jIvAtmA ja duHkhonuM kAraNa che. dazyaprapaMcane vazIbhUta thaIne ja daSTA baMdhanamAM paDe che ane vazIbhUtana thavAthI mokSa prApta kare che. "sodhinA pariNAma svarUpe dazyanI sattAno bodha thAya che, te ja Atmakaivalyamuni che. madhyAcAryanAM matAnusAra mukti prApta thatAM jIpa je devanI upAsanA karato hoya che te devanAM 221 For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra $ $$" .* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokamAM pahoMcI jAya che ane devanAM sAMnidhyamAM rahIne tenI sAthe AnaMda kare che. A bAbatane chA, upa. paNa darzAve che.27 2 videhamukti jIvanmukti ane videha mukti evA momAM be prakAra svIkAravAmAM AvyAM che. jJAna prApta thatAM mukti prApta thAya che. paraMtu prArabdha karma bhogavAI jAya tyAM sudhI zarIra rahe che. A jIvanmukti che. A jIvanmukta puruSanuM varNana AgaLa karyuM. prArabdha karma bhAMgavAI jatAM jIvanmukta puruSano AtmA brahmaradhamathiI gati karI paramatattvane prApta kare che. jyAMthI punama thato nathI. pa.nathurAma zarmA kahe che ke, kvalya mukti be prakAranI che. (1) jIvanmukti ane (2) videhamukita. jIvatAchatAM mumukSune aMtarAtmAthI abhinna brahmasvarUpano aparokSa anubhava thatAM tenI brahmaniSThAyukta je sthiti thAya te jIvanmuni,ne tevA jIvanmukta puruSano dehamAna thatAM temanI aMtaHkaraNAdirahita mAtra saccidAnaMda brazasvarUpe je sthiti thAya te temanI videha mukti kahevAya che. brahmajJAnIne jIvatA chatAM paNa dehanuM cAbhimAna hotuM naghI. tethI temane jIvanmukitanI sthitimAM paNa videhamukti che ema paNa zAstro ane puruSo kahe che." muktinAM A be svarUpa bAbatevAM prA. dave jaNAve che ke, mukitanA anubhavamAM zarIranuM hovuM bAdhArUpa che evA vicArane pariNAme jIvanakALa daramiyAna muktino pUrva anubhava zakya nathI evuM mAnavAmAM AvyuM. AthI jIvanmukti ane videhamukti evAM muktinAM be svarUpo vicAravAmAM AvyAM joke badhAM upaniSado muninAM anubhavamAM zarIra bAdhaka hovAnuM mAnatA nathI. AthI jIvanmukti paNa muktino pUrNa anubhava ApI zake che ane zarIra chUTayA bAda paNa videhamuktirUpe e anubhava cAlu rahI zake che. muktinA samagra anubhavane zarIra sAthe sAMkaLI evuM paNa kahevAmAM Ave che ke mastakamAM rahela tALavAnA bhAgamAM brahmAMdha AveluM che ane sUrya nADI vATe prANa jayAre brahmaraMdhamAMthI nIkaLe che tyAre te jIvanI muktinizcita samajavAmAM Ave che. tenAthI ulaTuM, bIjI kAMI Indriyo tArA gayelA prANa vyaktinA punarjanmanuM sUcana kare che. 20 tethI ja cho. upa"ijaNAve che ke"suSmaNA nADI je mastakamAMthI pasAra thAya che tyAMthI jIva zarIra choDe to tene amRtatvanI prApti ghAya che. anya jagyAethI jIva bahAra nIkaLe to tene Urdhvagati prApta thatI nathI. mokSa e parama puruSa sAthe rahevuM te che, je ApaNe A jIvanamAM tene prema karIe chIe ane upAsanA karIe chIe - ra52 For Private And Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azva je rIte potAnI "ayAla"ne tevI rIte mukta AtmA potAnA pApane choDI de che. candramAM jevI rIte grahaNa pUrNa thatAM rAhunA paMjAmAMthI pUrepUro bahAra AvI jAya che. te rIte ane AtmA potAne mRtyunA baMdhanamAMthI svataMtra karI le che. jevI rIte kamaLa upara jaLa rahetuM nathI, tema karma teone sparzatuM nathI.] kAraNa ke jJAnI vyaktine karmanA niyama lAgu paDatAM nathI te dharma adharmathI para banI jAya che. kAraNa ke sarakaDAnI dAMDI AgamAM bhasma thaI jAya che. tema teonAM karmano nAza thai jAya che "gItA" paNa A ja bAbata kahe che, AtmA jayAre muddA thaI jAya che ane brahma sAthe tarUpa bane che, tyAre te kayAMthI kyAM zarIramAM AvI te bheda karavAmAM AvatA nathI. jevI rIte vividha raso saMgrahamAMthI mataiiyAra thAya che, pachI temAM bheda karI zakAto naryuM ke kyAM jhADamAMthI kayo rasa Avela che. e ja pramANe dareka nadI samudramAM bhaLI jAya che, pachI te potAnA nAmarUpane yAda rAkhatI nathI. samudrarUpa ja banI jAya che, e ja pramANe mukta AtmAviSayI ane vipakSanA "dathI ane anubhUta cetanAthI para che. te saMpUrNa kAlAtIta avasthA che. A vyaktigata amaratA che. jemAM AtmAnI nirapekSatA, nirapAdhi sattA prApta thaI jAya che, mukti e koI bhaviSyanI rithati nathI, jene AvavAnI ane pratIkSA karIe. e AmAthAM jIvavAnuM che je jIvanano AdhAra ane zakti che. zivagItAmAM jaNAvela che ke, monnae koI viziSTa sthAna nathI, ke tenI prApti mATe anya koI gAma javuM paDe. hRdayanI ajJAnarUpI gAMTha chUTI java e ja mokSa cheda 2 karma jIvanmuktinI sthitimAM mukta puruSa karma karavA joIe ke na karavA joIe. te bAbatamAM matabheda che. zarIra nirvAha mATe to teNe karma karavA ja paDe che. e uparAMta anya karmo teNe lokasaMgraha bhAvanAthI karavA joIe tevagItA jaNAve che. jo te karma na kare to lokomAM khoTI chApa paDe, loko tenuM anukaraNa kare ane pariNAme samAjamAM je saDo pese tenI javAbadArI te jIvanmuktanI thAya che. vAstavamAM puruSa mukta thayA bAda ja karma kare che. baMdhana avasthAnA karma svArtha mATe ane moha prerita hoya che, jayAre mukta avasthAnA karma svArtha rahita ane paramAtmA ke-TrI hoya che. AvuM mukta puruSanuM karma ja koIpaNa samAjanI aNamola saMpatti hoya che. jo ke DaoN. rAdhAkRSNanuM "A bAbata vyaktinI ruci upara choDe che ane lakhe che ke, maharSi yAjJavalkaya badhuM tyAgI pUrNata nivRtta thavA taiyAra thayA tyAre mahArAjA janaka brahmarSi hovA chatAM mizilA nagarInuM rAjavI pada paNa satata zamAve che. vyaktinI , For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pasaMdagI ke gi anusAra vyakti je kaMI kare te taddana alaga vAta che. paraMtu tAtvika ane saiddhAMtika dRSTie muktapuruSa kamaMrahita hoI zake ja nahi , 1 AtmajJAnano adhikAra : DaoN. sanADenA mate AtmAnubhUti mATe aMtarmukhI vRtti, nirveda, Atmazuddhi, namratA, zAMti, satya. tapa, aMtardaSTi, samyakajJAna, baLa, karmaniSThApUrNa jIvananuM samarthana kare che. jayAM sudhI A sthiti prApta thAya tyAM sudhI AdhyAtmika jIvananA sAdhake AtmajJAna prApta karavAnI AzA rAkhavI joIe naitika sadguNInI saMpUrNa prApti bAda yogya guru pAse dAdA levI jarUrI che. guruvAra pUrNa jJAna prApta thatuM nathI. kA. upa.mAM satyakAma phakta anionI saMmati rajU karI rahyo che, paraMtu jayAre te potAnAM gurune kahe che ke, guru-tulya vaMdanIya puruSo pAsethI e sAMbhaLyuM che ke, jyAM sudhI guru- vArA Atma-sAkSAtkAranI dIkSA prApta thatI nathI. tyAM sudhI manuSya AdhyAmika jIvananuM lakSya prApta karI zakato nathI." gurupaNa AtmAnubhavI hovI joIe. anyathA A mArge AgaLa vadhavuM kaThina banI jAya che. tema kaThopaniSad jaNAve che. eTaluM ja naI pustakonI sahAyatAthI paNa jJAna prApti zakya nathI, pleTogunAM zrImukha ane pustakanAM jJAna vacceno taphAvata jaNAvatAM kahe che ke, "pustakanuM jJAna saMpUrNa ni... che. jyAre guru mukhanuM jJAna temanAM paripUrNavikasita jIvanano niSkarSa che. kAraNa ke pustako paramArthanA mArganI muzkelIone dUra karI zakatI nathI, paraMtu saru jeNo A patha upara vicaraNa karyuM hoya che, te potAnAM utsAhI ziSyane AdhyAtmika pUrNatAnI sopAna-pakti upara dhIre-dhIre saMbhALIne laI jAya che. sadguru potAnA ziSyane adhyAtma-mArga para laI jAya che, te bAbatanuM daSTAMta chA-do, upa mAM che.* gAMdhAra dezanAM eka puruSane amuka bakuo AMkhe pATA bAMdhIne ekAMta ane bhayaMkara jaMgalamAM laI jaIne, tyAM yatheccha vicaraNane mATe choDI dIdho. jayAre te potAnA deza javA mATe sahAyatA ane patha-nirdezAne mATe karuNa avAjo (rADo) karI rahyo hato, tyAre akasmAtu eka manuSya tyAMthI nIkaLyo te bolyo," te dizAmAM jAo, te dizAmAM gAMdhAra deza che. potAnI buddhino yathAzakti hRpayoga karato te eka gAmathI bIjA gAmano mArga pUchato, khUba ja kaSTathI potAnA ghare Avyo. A aMdha-gAMdhAranuM deNA AdhyAtmika jJAnathI eTaluM paripUrNa che jeTaluM pleTonuM ripablikaRepubic)nuM guphAnuM daSTAtta, aMdhagAdhAranA daSTAnnano bhAvArtha samajAvatAM DaoN. rAnaDe jaNAve che ke, ApaNA vAstavika loka brahmaloka che, tyAMthI vAsanAonAM DAkuo, nazvara vastuo tarapha ApaNI lAgaNIne kAraNe mApaNI 254 For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AMkhoe pATA bAMdhI A saMsArarUpI bhayaMkara araNyamAM laI AvyA. tyAM sahAyatA mATe rADo nAkhatAM koI pUrvajanmanAM sukRtarUpe akasmAta sadga prApta thatAM brahmalokanAM mArgane nirdeza kare che ane potAnI zaktiono yogya upayoga karIne karazaH AgaLa vadhatA brahmalokamAM pahoMcI jAya che. A dAtta e paNa jaNAve che ke, guru pathadarzaka bane chepuruSArtha jAte karavA che. pusvArtha ane gurukRpA banne sAthe thatAM mokSa prApta thAya che. pustakanuM jJAna-vidyAnuM jJAna ghaNuM ja prApta thayuM hovA chatAM nAradajI sanatakumAra pAse parama tiprApta thAya tevuM jJAna prApta karavA samitpAthiIne Ave che, teo mazaH eka-eka pada AgaLa vadhIne, vANIthI mana, manathI saMkalpa, saMka9padhIcitta, cittathI dhyAna, zAnathI vijJAna, vijJAnathI bala, balathI anna, annathI jaLa, jaLathI teja, tejathI AkAza, AkAzathI smaraNa, smaraNathI ArA, mANAthI prANa adhika zreSTha che. e pramANe AgaLa vadhatAM satya, vijJAna, zraddhA, niSThA, kuti, sukha ane aMte bhuvAmAM ja sukha che, te ja sarvatra che, te pU. ja A mA che; ema sanaskumAra miza: nAradajIne brahmajJAna sudhI laI jAya che. AI samitpANi vinamratAnuM sUcaka che. gItA paNa brahmajJAna mATe niyamAnusAra brahmaviMi guru pAse javuM joIe tema jaNAve che." adhyAtma jJAna mATe ziSya pasaMdagImAM gurue khyAla rAkhavo joIe. kaThina parIkSAmAMthI pasAra thaIne pAsa thanAra ziSyane ja dIkSA ApavI joIe; eTaluM ja nahIM te samitupaNi thaIne bhaktibhAre Avela hoya to ja tene AtmajJAna ApavuM joIe, chA, upa.mAM kahyuM che ke, "adhyAtmajJAnanI dIkSA yeSTha putra athavA evA ziSyane ApavI joIe, jeNe guru sAthe ghaNA divaso vitAvyA hoya; anya koIne naha; pachI bhale te samudra sudhI mekhalAthI maMDita dhanathI bharelI pRthvI dAnamAM Ape te paNa adhyAtmajJAnanuM mUlya tenAthI paNa vadhu che. tethI ApavuM nahIM." guruziSyane dhyAnanuM pratyakSa sAdhana darzAve che; upa.nAM te "OM" che. eTaluM ja nA ra' sAdhana - mAtra nahIM parama sAdhya paNa che. kA. upa. jaNAve che ke saMpUrNa zruti A kAranAM AdhAra upara evI rIte avalaMbita che, jevI rIte eka vRkSanI zAkhAo upara pahRdala A kArathI vyakitagata zreya mAtra prApta thatuM nathI, paraMtu vizvanuM paNa kalyANa tenI upAsanAthI karI zakAya che. tethI ja sUrya svayaM pradakSiNA karatAM-karatAM praNavagAna kare che." AtmA jayAre mukta thaI jAya che ane brahma sAthe tadarUpa bane che. tyAre te kyAMthI kayAM zarIramAM 25 For Private And Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AvI te bheda karavAmAM Avato nathI. jevI rIte vividha rasonAM saMgrahamAMdha madha taiyAra thAya che. pachI, temAM bheda karI zakAto nathI; ke kayAM jhADamAMthI kayo rasa Avyo. AtmA viSathI ane viSayanAM bhedathI, ane anubhUta cetanAthI para che. te saMpUrNa kAlAtIta avasthA che. A vyaktigata amaratA che. jemAM AtmAnI nirapekSatA, niSpAdhika sattA prApta thaI jAya che. AtmajJAnanI paramapadanI prApti mATe ataHkaraNanI zuddhi jarUrI che. aMtaHkaraNa zuddhiyIskRti daDha bane che, smRti prApta thatAM hRdayanI badhI ja gADho chUTI jAya che. te mATe sarva prathama AhAra zuddhi jarUrI che pa1 pramokSa prAptinA sAdhano upAya: zama, vicAra, saMtoSa ane satsaMga e cAra mokSa prAptinAM sAdhana che. temAMthI ekane vazamAM karavAmAM Ave to anya traNa ApoApa prApta thaI jAya che. e ja zAstronuM adhyayana, tapa, dama, tathA potAno anubhava. gurujIno upadeza vagere dvArA niraMtara AtmaciMtana dvArA jaNAtunAM pAzamAMthI mukta thaI zakAya che. pare mAtmajJAna prApta karavAmAM ekAgra citta ane zAMta mana jarUrI che, tenAthI viparita AcaraNa karanArane Atmabodha prApta thatI nathI ane Atmabodha ja AtmasAkSAtkAranuM ekamAtra sAdhana che. "huM ja brahma chuM, te haMmezAM badhA devatAonA upAsya deva che, ceSThathI paNa zreSThatara che. mahAnathI paNa mAne che, zAzvata, kalyANamaya, paramatejomaya savaMta, sanAtana ane puruSa che. A prakAranI bhAvanA ja mokSa prAptinuM zreSTha kAraNa che." niSkAmabhAve karma karanAra ja mokA pAve che. tethI manamAM uThatAM saMkalpo virodha karI, tene saMkalpothI ja naSTa karI, ane e rIte Atma svarUpamAM sthita banI yogI puruSa banavAno prayatna karo. kAraNa ke prayatnapUrvaka puruSArdhathI ja manuSyanAM maladoSa dUra karI zakAya che." * mokSa prAptinA saraLa upAya e che ke, manamAM utpanna thatAM vikAra ane IcchAono tyAga karavo joIe. vikArono haju tyAga karI zakAya che. paraMtu icchAono - zumi IcchAono tyAga karavo vizeSa muzkela che, na da. mahetA brahmAnubhavamAM bAdhaka traNa IcchAo gaNAve che ke putreraNA, dAreSaNA (2) vitepaNA ane (3) lokeSaNA jemAM puSaNA - dApaNA ane viSA saraLatAthI chUTI zake che paraMtu lokeSaNA chUTI zakatI nathI, athavA loka kalyANanI bhAva thI karavAmAM Ave che. paraMtu te vizeSa 2pa For Private And Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhanakAraka che. te kAryomAM buddhimAna vyaktio phasAI jAya che tethI lokapaNAne vizeSa prayatna pUrvaka joDavI joIe. maho. jaNAve che ke, dekhAtI badhI vastuo nAza pAmanAra che, tene mAyA mAnatA te badhAne brahma mAnavuM e ja moTA prAptinuM sAdhana che. jayAre maitreyI upa. mokSa prApti mATe patthara, suvarNa athavA mATInI mUrtinI pUjA nahIM paraMtu potAnA hRdayamAM birAjamAna AtmAnI pUjA karavI joIe. kAraNa ke AtmAnI pUjAthI ja mokSa prApta thAya che. sanyAso. prAvanuM mahattva darzAvatAM jaNAve che ke, dararoja bAra hajAra praNava maMtrano japa karavAthI eka varSanAM aMte mokSa prApta thAya che. jayAre yogacUDAmaNi upara ajapA gAyatrI yogIne mATe mokSadAyaka che, tema jaNAve che. A jIva (prANavAyu kAra dhvanithI bahAra Ave che ane 'sa' kAra vanithI aMdara jAya che, Ama te haMmezAM haMsa haMsa" ema japa karato rahe che. te "ajapA gAyatrI" kahevAya che. chA. u5. sUrya ane prANanI "38" rUpe upAsanA karavAthI mokSa prApta thAya che. A uparAMta cha, upa mAM ja madhuvidhA, zADi vidhA, saMvargavidyA vagere vidyAo dvArA mokSa prApti karI zakAya che te darzAvela che. avyakto jaNAve che ke, je AnuSTramI vidyAnI upAsanA dvArA paramatatvane jANe che te parabramane pAme che ane punarjanmane prApta karato nathI. arthAt pokSa pAme che. mokSa prAptimAM AtmajJAna mahattvanuM che ane vidyAthI amaratva prApta thAya che. Atma zakti sarvathI zreSTha che, te jene prApta thAya che te zreSTha bane che. A Atmazakti zAnathI ja prApta thAya che tethI vidhAna)jJAnuM mahattva che. tethI vidhAthI ja amRta mokSa prApta thAya che, tema kahyuM che. mokSa prApti mATe niSkAma karma jarUrI che. pUrvajanmanAMkhavA karma saMskArayI ja tyagurakhAbAnI jilAsA thAya che. arthAt eka ja janme nahi, aneka janme mokSa prApta thAya che. samyapha jJAna ja motanuM kAraNa che ke nahIM. (hA, upa 5.10.) paraMtu AnandanirinAM mate karyuM paraMparA mokSa mATe jarUrI che. kAraNa ke karmaphaLathI aMtaHkaraNa zuddha thAya che ane tethI vairAgya utpana thAya che phalasvarUpa mokSa prApta thAya che. 257 For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 mana : jagatanA baMdhanamAM paDela prANI huM nathI; mArAthI bhinna koIpaNa vastunuM astitva nathI. jevI rIte phINa ane lahero samudramAMthI ja utpanna thAya che ane samudramAM ja vilIna thAya che. tema A jagatu mArAmAMthI ja utpana thAya che ane mArAmAM ja laya pAme che. A sRSTinuM kAraNabhUta mana paNa mArAthI alaga nathI. mAyA paNa mArAthI alaga nathI. A pramANe je puruSa paramAtmAmAM potAnA AtmArUpa manane lagAve che. te amRtamaya bhAvane prApta kare che. arthAt mokSane mATe mana' ja kAraNabhUta che. carcAno sArAMza e che ke, niSkAmabhAve karma karavAthI aneka janmoe mokSa prApta thAya che. A mokSamATe 'mana' kAraNabhUta che. kAraNa ke, jevAM bhAva sAthe karma karavAmAM Ave tevuM phaLa prApta thAya che. zukra bhAvanAnuM zubha, ane duSTa bhAvanAnuM phaLa prApta thAya che. yAdikama mokSa prAptimAM madadarUpa che; tenA mokSa prApta thatI nathI, paraMtu manazuddhimAM madadarUpa bane che. tethI ja yajJa vagere " mama"nI bhAvanA sAthe karavAnuM gItA jaNAve che. 258 For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 23:"" www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSa - 4.4.7 satyanA: (4) rAgadveSau sukhaM du:gnaM dhamAzo phalAphale / pa. karolyanayana ma jIvanmukta uchate / / paunavAnirahaMbhAvo nirmAno muktamatbharaH / ga: karati goMdegaH sa jIvanmulta taya // sarvatra tineho yaH sAkSivadavAcitaH / niricDo vartata kArye sa jIva-gukta ucyate / / vena dharmamadhama ca manomananahitam sarvamantaH paritanhaM sajAvanmukta ucyate / / yAstI irAkalanA sakateyaM vilokyate / sA yena sRSTu saMlagaktA rA jIvanmukta ucyate // kaTumlalavaNaM tikttanamRSTaM bhRSTaneva ca / sApeva ca yo bhuGkte sa jIvanmukta ucyate // - ho. 2.49 54 (2) svAmi vinakAnaMda, vedAntadarzana pR. 11 jIvanmuktapadaM tyaktvA svadaMhe bAlasAtkRtaM / vezatyadehAktatvaM paTanI spandatAnitra || videhamutto noti nAratati - zAAta - sannAsanna dUrastho na ca ha / netaraH / tataH stimiTagambhIra na tejo na tapastatam AnAkhyabhAbhivya satkicdivaziSyate / 7 zUnyaM nApi cAkAro na dRzyaM nApe darzanam na ca bhUtapadAcasadanantatatayA sthitan / kimapyAra.padezamA pUrNatpUrNatazatiH / na jagAsanna spasanna bhAyo bhAvanaM na cha / cinmAtraM caityarahitamarantamajaraM zivam / anAdimadhyaparanta badanAde 'narAmayam / dRSTradarzanazyAnA 1dhye yaddarzanaM smRtama / gata; parataraM phicinnicayo'styaparo muna / svayameva tyathA jJAtaM gustA punaH zrutam / svasaMkalpanazAbaddho ni:saMkalpAdvimucyate // tena svayaM tvayA jJAta yasya mahAtmanaH / mAgebhyo hAratijAMta haNyAdA sakalAdiha // prApta prAptavyamkhala bhavatA pUrganaMtamA la tapasi brahmankanarala prAntamulguna / AMtavA tathA vAcamana rAbhyantaraM dhiyaH / zuka pazyanna pazyemara sAlI saMpUrNakavAlaH / - mo. 2.13-73 (4) snAnaM pAra tatha zaucamadbhiH pUtAbhira caret / stUyamAno na tudhyet nindito na zatparAn / / - kuNDakA japa. 12 259 For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (5) maho. 2.42-62 (1) maho. pR. 86, 10, 11 (7 maho. pR. 85 (8) maho. 4.27-38 (4) gotA a.2 (10) maho. 4.38 (11) manaH eva manuSyANAM kAma baMdhamokSayoH // - maha.. 5.57 (2) manaH eka manuSyANAM kAraNa baMdhamokSyoH / -li... - (13) sati dIpa ivAloka: satvarka ina tasaraH : sati puSya imodazciti satya jagattathA / - maho. pR. 101 (14) nahIM. 2,70 (14) jAyata miyane loka micane jananAya na || asthirAH sanaM ekameM sacarAcaraceSTitAH / sarvApadA para pApA bhAvA vibhavabhUmayaH // aya: salAnAsAzA: paramparamasaGginaH / zuSyantaM kaMbalA bhAvA mana banagAnaya // bhASeSvaratisayAtA parikAra mahani | zAmpatIda kA duHkhApati tAjo'pi catarA 11 vita nicarAcakrANi nAnadAya dhanAni / prasUtakalatrANi gRhANyApadApiva / - mahA. 3.3.7 (1) maho. 4-60 (18) maho. 2.41-. (18) cha. uga. 6.54.1-1 (1) sa yathA tatra nAdAta tadAtmya pada sarva tatsala ArA / tatvamasi zvetaketoM iti taddhAsya vijJAna vijJAviti / - 91.upa. 6.13. 250 For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (20) asaMzayakatA mukti: saMnayASiSTa cena mAm / bhaktirjanmajanmAntaM tasmAdizvAsagAppayAA / -- moyI upa.2.16 (21) ajJazcAadhazca saMzayAtmA vinazyati ! nAyaM loko'smiA na paro. na sukha saMzayatpana | -gIlA .4.4 (22) AtmatApate lakvA ................jayAmyaham / -saMnyAsAM.2.57-41, (23) ityeva cintayabhikSuH svarUpasthitimaJjasA / nivikarapsvarUpa nikalago bAba cha / - saMnyAso. 3.58 (24) indrivaMdhyate jIva AtmA caiva na badhyataM / mamatvena bhavejova nirmamatvena kapalaH // - yogada. 184 (2) gaho. 4.57 (27) maho. 4.61 (20) ma ya enarmatadAja- devatApnu protaM vatAsAmaMca paMcatAnA salokatA sarbhitA sAyujya gacchati garvagAyuti sTogjIvavi mahAn prajanA gazunikirI mahAra volyA brAhANana nindanavanam / -chA. 34.2.20.2 (28) zrI ma[* 4shriin|5. saritAta, tRtIya , prAdha, 5.78 (28) 5. 63, . navanIta, 5. 1:4 (3) atha yA ekA hadayasya.............bhananyuphamA bhantiH / / -hA.4..4 (a) hA. 34. 3.20.6 (u2) gAmacchabalaM pranA.........gavAnIti / / -chA.upa. 8.13.6 (33) imiti ha pratijaje........tammai hovAca / / -- hA. upa. 4.1.4.3 For Private And Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassaqarsuri Gyanmandir (37) atha ya AtmA.......hopa nahAlekaH / -cha. upa. 8.4.1 134) tadyathaSIkAtUlamAnI protaM pradUyetairSa hAsya saH pApmAnaH pradAntaM ca // tadevaM vidvAnagnihotraM guhAti / - chA. upa. 5.34.2 (E) athaidhAMsi samiddhan,i bhasmasAtkurutarjuna nAmiH sarvakarmANi paramatAtkurute rAdhA : / gAMtA a.4.35 (39) chA. upa. a. 6,10 khaNTa (32) chA. upa. 3.14.1 (3) mokSasya na hi, bAso'sti - nAmAntarasava vA : ajJAnahadayagranthinAzaye mokSa iti smRtaH / / -zivAgItA 13.133 (40) .6,65. navanIta, pR. 5.7 (45, DaoN. rAnADe, upaniSad darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa pR. 254 (43) DaoN. ranaDe, upaniSad darzana kA racanAtmaka sakSaNa . 294 (x) . upa. 6.14.1-2 (45) DaoN. rAnADe, upaneSad darzana kA racanAtmaka sarveSNa 5. 5.55 (rs) chA, upa. a. 7.1 6 (47, tadviddhi pahiyAtana, pariprazna saMcayA / upadezyanti te jJAna, jJAnistAcadarzinaH / / (48) chA. upa. 2.2 5-6 (48) lAnyAtapasabhyo'bhitapmya OMkAra: stra vatathA zaMkunA sAMSi pani tRSNAnyavamaraNaH savA vAksatRSNAAra evaMda sanamoGkAra evaMdai sam / / cha.upa. 23.3 212 For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (46) chA. upa 1.5.1-3 (51) chA. u. 7.26.2 (52) maho. 4.2-5 (43) maho 4, 55..2 (54) maho. 5.177. 180, 186 (5) na. 6. ma., 65. vi|27|| 1. 113 14) lakSyate............lA pisajayaMta // naI, pR. 112-11 (57) pASANalohagaNipuNmayavigraheSu pUjA punarjanana bhogakArI munuloH tasmAdyati: sTahadayArcanabheva divAAcana nariharedapunarbhavAya / - maitreya ba. 2.26 (58) yastu..............brahma prakAza -maMnyAso a. 2.104 (58) hakAraNa bahiryAti sakAreNa vizetpunaH / sahasegama patra jIvo jAti rAvadA / / SaTazatAni divArAtrI sahastrANyekadizatiH / etasaMkhyAnvita ma jIvo japati sarvadA / ajapAnAma gAyatraM yoginAM mokSadA sadA / asyAH sakalapAtreNa sarvapApaiH pramucyate / / -- yogacUnApApa 'upa. 31.33 (50) (1) zA. upa. 1.3.1 ya evaM vedeti........| - avyakdo . 3 AtmanA vIrya vindate bdiyAta videza / - vidhAyAmRtamaznuta / (Fa) bahanA jannanamanta, jJAnavAnmAM prapadyata / vasudevaH samiti, la mahAtmA mudurlabhaH / ---- 'gItA a. 7.19 23 For Private And Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi! www.kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra a r pana achana ken vizuddhasatvasya tu naSkAmasaya ena bAiyAdanityAta sAdhyasAmAnasana-dhAd iha kA tpukRtAdA saMskAravizeSarevAdviraktasya pratyagAtmaviSayA jijJAsA pravartate // --- keno. za. . .5 (4) sAhaM brahma na saMsAra na mano'nyaH kadAcana gthA phenatarAdi samudrAsthita punaH / samudralIyate najaganmayyanulIyataM / tasmAnmanaH pRthaT nAsira jaganmagA ca nArita hi // yauvaM paramAtmA pratyAbhUtaH prakAzitaH / sa tu pAti ca gAvaM svayaM nAdhyAtparAmRtam // yadA mali catanyaM bhAti sanaMtragaM sthAna pogino'dhyavadhAnaMna tadA saMghAta snagama / / -zrI jA. da. upa. 10,6-9 274 For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. mAyA-avidyA - 4.4.4 prA. rAvaLa "mAyA" zabdonAM vividha arthaghaTano ApI sarvasAyopaniSadnI vyAkhyA vizeSa yogya che, tema jaNAve che. je A pramANe che." je anAdi che; nirguNa che; jenuM khaMDana ane maMDana banne karI zakAya che; je satya paNa nathI ane asatya paNa nathI, satyAsatya paNa nathI; pote avikArI hovAne lIdhe vikAranA hetunuM nirUpaNa karavAnuM na hoya tyAre je vidhamAna hoya; A pramANe jenuM varNana karI na zakAya teM "mAyA" kahevAya che."" Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAyAvAda zrImadU zaMkarAcAryanI viziSTa rajUAtane pariNAme atyaMta prasiddha banyo, AcArya zaMkarane tethI ja mAyAvAdI kahevAmAM Ave che. paraMtu te pahelAM haiyAmAM hato ja. IzA. upa. kahyuM che ke; satyanuM mukha hiraNyamaya pAtrathI DhaMkAyeluM che ane IzvaranI kRpA vaDe ja te dUra thAya che ane satyanuM darzana thaI zake che. chA. upa.mAM paNa mAyAne amRta sAthe sarakhAvI che. tyAM vidha. ane avidhAno bheda darzAvI vidhAne sarvocca sthAna ApeluM che. ... maitreyI upa.mAM mAyAnA pramAnamAM AvIne vyakti "huM" rUpa paramAtmAne je pUrNa rUpathI nathI jANatA, te mahAbuddhimAna hoya to paNa te kAgaDAnI jema abhAgya peTane bharavA mATe Amatema phare che. arthAt vyakti pAse jJAna hoya paraMtu jo anubhUti ane bhakti na hoya to te jJAna bojArUpa ane Apatti janaka bane che. maho.mAM kahyuM che ke, A sRSTi vAstavika nathI; mAyA dUra thatAM brahmajJAna prApta yAya che. tethI RSivara bhu potAnA putrane jaNAve che ke; A mAyA kayAMthI ane kevI rIte utpanna thaI che. te tAre vicAravAnI jarUra nathI; tAre to te mAyA kema dUra Aya te ja vicAravAnuM che, kAraNa ke teno nAza thAya tyAre ja akSayapadanuM jJAna prApta thAya che. A mAyA kayAMthI utpanna thaI vagereno vicAra karatAM-karatAM tenAM mULanI ja cikitsA karavI joie. jethI janma-maraNanAM cakramAM na paDAya. A mAyAne Atma zakti dvArA ja kSINa karI zakAya che. A anaMta Atma zakti ja parimita thaIne rUpa mAnAvALI bane che, tyAre tene nAma - saMkhyA vagere lAge che. e ja citta zaktinuM rUpa, deza, kAla ane kriyAne dhAraNa karanAra bhuta che ane e bhUtane dhAraNa karanAra kSetrajJa (AtmA paramAtmA) che. tyArabAda bhu RSi sAMkhya zAstra ja pa For Private And Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. pramANe sRSTino vikAsa utpatti darzAve che. ane rezamano kIDo jema baMdhanamAM paDe che, tema kSetramAM rahela kSetrajJa baMdhanamAM paDe che, Ama potAnI kalpanAthI racita saMsAramAM AtmA svayaM phasAI jAya che.pa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvaitanAM astitvane saMpUrNa satya mAnavAmAM Avela nI; tene samajAvavA mATe "mA"no Azraya levAmAM Ave che. chA. upa.mAM ja agni - jala ane a| e sattAnA traNa mULa ghaTako mAnavAmAM Avela che. tenAM rUpAMtaronI carcA che. tyAM mATI, loha vagerenI vastu mAtra rUpAMtara che, zAbdika abhivyakti eka nAma mAtra che. vAstavikatA bhATI, loha vage2e che. tevI ja rIte badhI vastuone mULa traNa rUpomAM lAvI zakAya che. maitreyI upa.mAM nirapekSanI tulanA cinagArIthI karavAmAM AvI che, jevI rIte cinagArIne ghumAvavAthI eka cakra -- jevuM utpanna thAya che, temAMthI e sAra nIkaLe che ke; jagat eka AbhAsa mATe che. 7 mAyAnI dRSTie brahma potAnI pUrNatA gumAvyA vagara jagatano AdhAra che. badhI ja vizeSatAothI rahita hovAM chatAM brahma jaganuM mULa kAraNa che. zrImad zaMkarAcArya paNa brahmasUtra uparanAM bhASyamAM A ja bAbata jaNAve che. naM. 6. mahetAnA mate paramatattvanI svAbhAvika AtmabhUtA zakti aneka camatkRti karanArI hovAthI mAyA zakti kahevAya che, ane addabhUta kriyA karavAnA sAmarthyavALI hovAyI prakRti zakti kahevAya che. upa.mAM mithyA pradarzana karanArI mAyAno ullekha nathI, paraMtu AtmabhUtA ciktinAM apUrva IcchA, jJAna ane kriyA karanArA vibhavarUpe IkSaNa zakti, mAyA, zakti, prakRti zakti vagere hetu garbhita nAmo ApavAmAM AvyA che. vedAMtano mAyAvAda upa.nA vAkyomAMthI saraLatAthI prakaTa thaI zake tema nardha . upa. moTe bhAge zaktivAdanA samardhanamAM jAya che. mAvAdanA TekAmAM jatAM nathI. 50 paraMtu na. da. mahetA vagere vidvAnonA matano javAba ApatAM prA. rAvaLa jaNAve che ke 'upa.mAM mAyAvAda rahelo che. tenAM prAraMbhika biMduo temAM ja che. chA. upa.mAM mATIna: piMDane jANavAthI mATInI banelI badhI vastuonuM jJAna thaI jAya che, kAraNa ke vikAra to mAtra nAmarUpamAM ja che. mATI ja satya che. anya upaniSadomAM paNa kahyuM che ke; "juM ahIM nAnatva jUe che te mRtyuthI para evA mRtyune prApta kare che.' AthI ema spaSTa thAya che ke je siddhAMta AgaLa jatAM mAyAvAda tarIke sthapAyo e AtmavAdathI bhinna nathI, paNa tenA aMgarUpa che." E For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upaniSado mAyAvAdanuM samarthana kare che teno artha eTalo ja che ke jagatunA bAhya dekhAvonI to eka tattvapaDeluM che, ane tenI aMdara nA IzvarathI mAMDIne tAranA thAMbhalA sudhInA sarva padArtho samAveza thaI jAya che. zrImad zaMkarAcArya kahe che ke, "e AtmA brahmayI staba sudhInA rAve saceta prANIonA hadayamAM vase che. jIvadazAnI caDatI utaratI judI judI pAyarIo badhI eka advitIya evA brahmarUpI tejo rAzinA aMzo ke raphuliMga che. vijJAnanI kakSAe khuda brahmanA svarUpamAM svAgata bheda rahe che. A bhedanuM nAma 'mAyAM che. te brahmane potAno vikAsa karavA prere che. jagatanA judA judA padArtho che ane nathI, temanI haratI e be nI vacce che. bahmanI saMpUrNatA I eka ne advitIya evA sata. tattvanI amaryAda pUrNatvanA, gajathI mApI jatAM, duHkha ane phATaphUTathI bhareluM nAnAtva athatu anekatAvALuM jagata ochuM satya kare che. 2 chA, upa. darzAve che, ke asatyanuM AvaraNa parama satyane amArAthI chupAveluM rAkhe che, jema mATI potAnI nIce mahAna khajAnAne chupAvIne rahelI che. -- : " , mUla bIja zaktimAM aneka nAma, rUpa ane karmanA saMskAro gUDha hoya che, ane vyAkRta thavAnA prasaMge te nAmarUpakarmanA zuddha ane azuddha evA be bRha paDe che. eka lUhane zuddha rAvA mAvA kahe che, ane bIjA lUhane azuddha sattA mAyA kahe che. prathama prakAranI zakitane vidhA kahe che, bIjA prakAranI zaktine avidhA kahe che. vidhAlUhanAM nAmarUpa ane karmo Izvara cetananAM abhivyaMjaka bane che; avidyAbUhanA nAmarUpa karmo jIva cetananAM abhivyaka bane che. avidyA ane tenAM pariNAmonI bAdha vidyA ane tenAM pariNAmo kare che. upAsanAM vidyAzaktine ane tenAM pariNAmone khIlave che. laukika avidhA pakSapAtI che jayAre zAstrIyakarma aviMcA bUDamAM chatAM vidyA pakSapAtI che." na. da. mahetAnA mate vidyAzaktino sarvottamavikAsazabala brahma eTale paramezvaramAM che. brahmAdi guNamUrtiomAM tethI ocho hoya chedeva vargamAM tethI ocho hoya, manuSya yonimAM vadhA-avidhAnuM saMmizraNa hoya che. IzAvAsyo.mAM vidyA-avidhA ema spaSTa nirdeza che. tyAM vidhA eTale jJAna ane avidhA eTale ajJAna evo artha nathI. e khoTo artha che. zrImad zaM.nI daSTie vidhA e jJAna nathI. jema keTalAka lokone brahma aMgenA vividha zruti vacanonI samaja hoya paraMtu brahmano anubhava na hoya to e zAstrajJAnavidyA kahevAya, jJAna nahi. ahIM brahmajJAnano mahimA darzAvyo che.Izo. karmamArganI mahattA darzAve che. vedomAM nirdiSTa nahotrAdi karma ane avidA gaNI ahIM samajAvAyuM che ke mAna karma 247 For Private And Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athavA upAsanA pUratI nathI. tenI sAthe jJAna bhaLe tyAre ja amRtanA adhikArI banAya che. tethI kamarila bhaTTa jaNAve che ke, "vidhA-avidyAnA samuccayathI ja samunnati prApta thAya che. Ama laukika vidyAnI paNa upekSA karavAnI nathI. chA, u5.mAM sanakumAra A laukika vidyAne "apavidhAo ane brahma anubhUtinA jJAnane aparAvidyA" gaNAve che. vedagraMthonuM jJAna (aparavivA) utaratI koTinuM che, jayAre AtmajJAna(parAvidhA zreSTha che. je ApaNane mukti ApI zake che. maMtrA.upa. paNa vidA-avidyAmAM avidhAthI mRtyane karAya che ane vidhAthI amRtattvanI prApti thAya che. vidyAthI je ema mAne che ke, ame tarI jaizu to te pUDha che. vAstavamAM evI paristhiti che ke, AMdhaLAne jema AMdhaLo dore. Ama ahIM avidyA eTale veda vagereno nirdeza che. ane vidyA eTale parabrahma saMbaMdhI jJAna prA. paMDyA karI2) jaNAve che ke, "avidhA eTale jJAna pUrNa astitvanuM jJAna tenAMthI ja amRta prApta thAya che. amRtathI ja brahma prApta thAya che. te ja mokSa che. AtmajJAnane mATe vidhA-avidyAno viniyoga jarUrI che. 19 1 parA-apavidyAH muMDaka.mAM parA-aparA vidyAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. veda-vaMdAMga vagere graMthomAM darzAvela yajJa, tapa, dAna vagere zubha karma tema ja kUvA gaLAvavA, vAva gaLAvavI dharmazALA ane vizALa baMdhAvavI te aparAvidyA che. jene ISNapUrva tarIke darzAvavAmAM AvI che. A karma karavAthI- vidyAthI A lokanA ane paralokanAM sukhanI prApti thAya che. paraMtu svarga phalIpabhAga bAda puNya pUrNa thatAM pharIthI pRthvI loka upara AvavuM paDe che. tethI saMsArane pAra utaravA mATe to parAvidyAnuM ja zaraNa levuM paDe che kAraNa ke parAvidhA dvArA ja bahmane jANI zakAya che ane janma-mRtyunI paraMparAmAMthI lukata thaI zakAya che." aparAvidhA mokSadAyaka nathI, paraMtu mokSa garbhanI sahAya che. parAvidyAnA adhikArI banavA mATe aparAvidhAnuM anuSThAna jarUrI che. tethI ja RSio ane vidyA jANavA upara bhAra mUke che. muMDako. jene parA-aparA kahe che. tene gItAjJAna vijJAna tarIke nirUpe che. jJAna ane ajJAnana aneka bhUmikA che. temAM ahaMbhAvarUpa ajJAna baMdhanakAraka che, jayAre varUpamAM sthita rahevA rUpa jJAna ja mokSa che. 5 anAmAmAM Atmabuddhino janma thavo, te ja avidyA che. avidyAnuM naSTa thavuM te ja mukti che.* 268 For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A mati te ja e jemAM mAruM-tAruM vagere bheda hotA nathI, ane te sthitimAM AkAzasvarUpa ziva, zAzvata che tenuM jJAna thAya che, je saMvedanazIla manamAM kayAreya AvatA nathI. 20 jenI hRdayagraMthInI gAMTha DhIlI thaI jAya che, nibhinna thaI jAya che. tene mokSa prApta thAya che. ane tyAre te duHothI para banI jAya che ane tenuM citta candramAnI samAna zobhAyamAna bane che. 8 paramatatvanI divya cinmayazakti che, te prakRtinA be bhAga pADe che (1) aparA che parA. aparA eTale avidyAmaya prakRtio arthAtu bhagavAnanI divya cetanAthI vikhUTI paDelI evI mana, prANa ane zarIranI prakRti, parAprakRti eTale saccidAnaMdamayI, divya prakRti jemAM suSTino AvirbhAva karanAra vijJAnamaya zaktino paNa samAveza thAya che. e parAprakRtimAM bhagavAnanI divya cetanAzaktino paNa samAveza thAya che. parA5timAM bhagavAnanI divya cetanAzakti sadA jAgrata hoI avidyArthI ane tenAM sarve pariNAmothI te sukA hoya che. jyAM sudhI mAnava avidhAne vaza hoya che. tyAM sudhI te aparA prakRtimAM rahe che, paraMtu AdhyAtmika vikAsa sAdhIne te parA prakRtine jANI zake che. tenA saMparkamAM AvavA tathA tenI joDe Apa le karavA mATe jijJAsA rAkhI zake che. mAnava paraprakRtimAM ArohaNa karI zake che. tathA parAzakti tenAmAM avataraNa karI zake che. evA ArohaNa ane avarohaNane pariNAme mana, prANa ane zarIranI aparAprakRtinuM rUpAMtara sAdhI zakAya che." parA ane gaparA vidyAonI carcA sAra e che ke, aparA vidyA-zAstra dAna mAtra bauddhika rahe to Apattijanaka bane che. jo te anubhUtimAM sahAyaka na bane to nirarthaka che. tethI ja upaniSada zAstrajJAnane anubhUtinAM jJAnamAM madadarUpa gaNe che. zAstrajJAna-aparAvidhA e jJAnano pAyo che. jJAna prApta thatAM ja mukti prApta thAya che ane sAkarma baLIne bharama thaI jAya che. sAmAnyanuM avaLA-savaLApaNuM asaMtoSa utpanna kare che. A bAbatane samajAvavA upa. mAyAavidhAno upayoga kare che. A duniyA eka moha che, A mohane samajAvavAnI jarUra che. ApaNe ahIM dharmasaMkaTamAM chIe ke, ene samajAvavA mATe vijJAnanakArAtmaka che, artha nipajAvI zakatuM nathI; moha ke bhrama jALa paNa nahIM, athavA te eka vAstavika siddhAnta che ke, jemAM mohane saMpUrNapaNe samajAvI rAkAto nathI. dharmasaMkaTa eka pratikULa che. ApaNI jAtane tenAthI dUra na karI zakAya. duniyAno e pAstapika anubhava che. tattvajJAna dvArA e sthitie pahoMcI zakIe ke vAstaviktA e magajanuM baMdhAraNa che. hRdayanAM polANamAM besI gayela che; paraMtu hajI sudhI ApaNe anubhavIe chIe ke A pUratuM nathI, panA For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri M Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org AtmAthI dUra sarvatra AtmA vize vicArIe chIe; asvIkAranAM madhyamAM ApaNe ekalA chIe; ApaNe IcchIe te khAsa jarUrI na hatuM. kadAca ahIM ApaNe pahoMcI zakata. paraMtu aMdaranI AtmazaktithI pahoMcI zakata. (chA. 3.14.3) "mArA hRdayamAM mAro AtmA che. "cokhAnA dANA karatAM nAno che. juvAra-sarasava karatAM nAno, svarga karatAM moTo che, duniyA karatA moTo che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ama mAAnA siddhAnta dvArA jagat brahmanuM anirvacanIya rUpa che tema samajAvavAmAM AvyuM che, jugatu vAstavika nathI; te brahmanuM ja svarUpa che. G For Private And Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAyA bhavidyA - 4.4.4 aMtyanoMdha : (1) , A41, zrIbha6 farastr Y. 30 (2) hiraNmayena pAtreNa satyasyApihita mukham / tatva pUSannapAvRNu satyadharmaya dRSTye / - IzAyAlyo. 15 tenobhI karato yataitadena neTa pazca na baMda || nAnA tuvidyA cAvidyA ca yadeva vihAyA karoti zraddhayopaniSadA tadeva tIvattaraM bhavatIti khalvetasyaivAsa yovalyAkhyAna bhavati // ta ipe satyA......darzanAya labhate / / -cha. u8, 1.1.208..3.13 (4) ganyAyagA pohitacetaso gApAnamApUrNamalAudhanA / para vidAmodarapUraNAya bhramanti kAmA iva sRrayo'pi / -bhagrI upa, a.2.25 (5) kvacidvandha iti khyAtaM kvacitpuyaSTakaM smRtam / proktA kpatdividyeti kvaciditi saMmalam // 132 / / imaM saMsAtmariphalamAzApAzavinAyakam / idhadantaHphalaiMDIna varayAna baTa thA / -paho. a. 5.132-333 4) tuSmA pradugrahItAnA.....moha skSayakAriNI / / . paha, a.4.106 184 yathA sompa.....lohamityeva satyam // chA. ja.6.1.3 4 (7) (8) maMtrA. 6.24 gutastu khalu somyaiva.......AsIdajanevAdvitIyam // -chA.6.2.2 () kRtsnasya jagato ba cAt tadananyatvAcca -sAMkarabhASya-2.6.20 271 For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12. surakSA (10) 4. pa. ma., 75. vithA23, pR. 4.5. (1) prA. saNa, zrImahazatapasAna, 5. 305 (12) a. , nihata !, . 111 anu. (13) chA. upa. 8.3.1-3 (14) na..matA, - 65. viyaa29|- 5. 158 (15) IzAvAsya upaH prA. bhA. 4 (1) vidyA dhAvidyA ca yastadvedobhayaM sa tu avidyayA mRtyu tI vidyayA'mRtamaznute // ...-iMzAvAsya una. 11 (17) 4.5, 6. nIta. 5.81 (18) avinA mRtyu tItvA vidyamA'mRtamazrute // - bhaitrA. 7.6 (58) grA. paMDayA (kadhIra) IzAvasya Tapa. pa. 202 (20) tatrAparA RgvedI yajurvedaH sAmavedo'dharvaveda: zikSA kalpa vyAkaraNaM niruktaM chando jyotiSAmiti / atha parA cayA tadakSaramadhigamyate // muNDako. 1.5 (21) iSTApUta manyamAnA variSTha nAnyaccheyoM vedayante pramUDhAH / nAkasya pRSThaM taM sukRte'nubhUnema loka hInatara vA visanti / / ~ maNTako. 2.18 (22) muNDako, 3.5 (23) . prazAna hodhI, nima vibha, 15, 165 ... (24) jJAna te'haM savijJAnapidaM vakSyAppazeSataH / ___yajnAttA naMha bhUyo'nyaj, jAtavyapavaziSyate / / - tA ....2 (35) maho. 5.2 (27) mRgatRSNAmbubuhmAdizAntimAtrAtmakastvasau / tu mohApaMcAttImita prApta para dam // 272 For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir.. (27) tvattAhantAmA...nAnyA saMvedanamate // maho.5.44-47 kAsAravAsanAjAle khagajAla ivAdhunA noTite ilpagranthI jalathe pairAgyAhasA ||5|| kAtakaphalamAsA yathA vAri prasIdati tathA vijJAndazataH sdabhAtraH saMprasIdati // 6 // nIrAma nirUpAmahaM nirdvandva niruupaashryaa| viniyati mana mohAdvizaH pajarAdita // 6 // zAntasaMdehadaurAtyaM gatakautukavibhramam / paripUrNAntaraM cetaH pUrNa-duriva rAjate // -maho. 5.65-68 (24) mA apiMta, pUrvayoga-bhAga-4 pR.42-47 (30) W. S. Upquhart: THE LPNISHADS AND LIFE P. 5) (31) Idhi F 51 For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Cii mana - 4.4.9 ke DaoN. rAnA mananI bAbatane manovijJAna sAthe joDIne upapadaya manovijJAnanuM ciMtana rajU kare che. upa.nA piono vizvAsa che ke, manuSyanA mananI prakRti tenI pAcana kriyA para AdhArita che. mana anamAMthI ja nirmita thAya che. upa.mAM ja anya jagyAe darzAvela che ke, "ApaNe je bhojana karIe chIe te traNa rUpamAM pariNAma pAme che. jeno bhAre gatirmA mA purIpAviSTA) bane che, madhyabhAga mAMsa bane che ane sUkSmatama aMzamAMthI mAnuM nirmANa thAya che. A bAbatane udA. drArA samajAvatAM kRSi jaNAve che ke, "jevI rIte dadhimanthanamAM sUkSmatama aMza para AvI navanIta bane che tema annanA sUkSmatama aMza upara AvI manarUpe nirmANa pAme che." zrImad bhagavadbhItA sAtvika, rAjasika, tAmasika e traNa vRttio judAM judAM prakAranAM bhAjapanuM pariNAma che tema jaNAve che. bhojananA guNa mAnasika guNonAM nirmANamAM AdhAra che, tevo nizcaya daDha thaI jAya pachI bhojananAM saMbaMdhamAM ane tenA samarthanamAM naitika kalyANanI dRSTithI vicAra Avazyaka che. tethI ja sanakumAra jaNAve che kejo bhojana pavitra hoya to vAMo pavitra thAya che, vRti pavitra thatAM dhArahA zakti daTha thAya che, jyAre manuSyonI dhAraNA zakti daDha thaI jAya che, tyAre te laukika baMdhanothI mukta thaI jAya che. kAraNa ke teNe (nArade) badhI ja apavitratAno nAza karI dIdho hato tethI ja sanakumAra temane ajJAna timiranI pelepArano mArga darzAvI zakayAhatA." ananA A mahattvane kAraNe ja "jevuM anna tevuM mana" e kahevata paDI haze. soLa kalAvALA mananuM nirmANa anamAMthI thAya che te bAbata pharIthI udA. ane prayoga dvArA samajAvatAM zvetaketunAM pitA jaNAve che ke, "tuM paMdara divasa bhojana na kara; paraMtu prANa jaLathI TakI rahe che, tethI te IcchAnusAra jaLapAna karato rahe. te paMdara divasa bAda pitA pAse Ave che, tenA pitA tene RcAo, vaja vagere bolavAnuM kahe che, te jaNAve che ke, te mArA manamAM nathI tyAre tenA pitA jaNAve che ke jevI rIte AgiyAnI(khadyota)nI jaima eka nAno amArobAkI rahI jAya te vastune saLagAvI zakatAM nathI, tevI ja rIte atyAre tArI soLa kalAomAMthI eka ja kalA ba.kI rahI che, tethI huM vedo jANI zakato nathI, mATe tuM bhojana karIne Ava, zvetaketu bhojana karIne Avyo, tyAre tene pitAe je kAMI pUchyuM te badhu yAda AvI gayuM. vizeSa samajAvatAM tenA pitA jaNAve che ke, jevI rIte moTI agni zAMta thaI gaI hoya, paraMtu temAMthI eka nAno taNakho rahelo hoya to temAM taNakhalAM nAkhavAthI pharIthI prajvalita For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. karI zakAya che, tevI ja rIte soLakalAomAMthI eka kalA bAkI rahI gaI hatI, te anna dvArA vadhIne pharI prajvalita thaI gaI. tenAMthI tuM pharIthI veda vagere jANavA lAgyo. tethI siddha thAya che ke; mana annanuM kArya che, prANa jaLanuM ane vANI tejanuM kArya che.ke Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maho. 95. jaNAve che ke; agnino dharma uSNatA che, tema manano dharma rAMcalanA che. othI badhI jagyAe cAla mana ja dRSTigocara thAya che. A zaktine(caMcalatAnI zaktine vizva prapaMcanuM ja rUpa mAnavuM joIe caMcalatA vagaranuM mana ja tapa, amRta svarUpa che, zAstra tene ja mokSa kahe che. mananI caMcalatA ja avidhA che, vAsanA tenuM lakSaNa che. vAsanA ja zatru samAna che.vicAravAnuM puruSonuM kartavya che ke te vAsanAne naSTa karavAno prayatna kare. koIpaNa uddezyane prApta karavA mATe sarvaprathama tyAM manane lagAvavuM paDe che; paraMtu te mATe rvikalpa samAdhi jarUrI che. nirvikalpa samAdhi dvArA cittane citta dvArA vIbhUta karo; kAraNa ke; vikAra rahita mana dvArA ja manane vazIbhUta jItI(karI) zakAya che. Ama rananuM mahattva che, tethI mana hArA je kAMI anubhava thAya, tene cittamAM ramavA na devuM joIe, kAraNa ke zuddha mana dvArA ja mokSa prApta thAya che.H mananI--cittanI caMcalatAne zAMta karavA mATe bahya sarva svarUpa, cidAkAza svarUpa, akhaMDita tathA eka che, tevI bhAvanA karavI joIe. A vizvanI anya koI kAraNamAMthI utpatti thayela nathI, cinmAtra sivAya kazuM ja nathI, tevI bhAvanA karatAM-karatAM saMzaya rahita thaIne cinmAtranuM ja darzana karavuM joIe 10 mana--citta ja baMdhana ane mokSanuM kAraNa che. jenuM mana zAMta yaI jAya che, tenI medhA pravRddha bane che jenA mananI vRttio naSTa thaI gaI che, vedAntanA abhyAsamAM rata che, heya ane upAya banne padArthono tyAga karIne paramatattvanAM ciMtanamAM lAgeluM rahe che, tene mokSapada prApta thAya che." gItA paNa manane ja manuSyonA baMdhana ane mokSa mATe kAraNabhUta mAne che. R mana mokSa mArge AgaLa vadhe che, tyAre tene aizvaryamaya padArtho prApta thAya che, paraMtu samaju manuSya, tene Azcarya cakita najare joIne, alpe upabhogane ja khUba samajI, A baMdhanakAraka che tevuM vicArI, choDIne AgaLa jAya che, kAraNa ke A vizvarUpa sAcarane jIvA mATe mana vaza na thAya tyAM sudhI ja tenAmAM vAsanA vagere doSo rahelAM hoya che, paraMtu vaza thayeluM mana, mRtyu, maMtrI, mAtA pitA vagerenI jema manuSyanAM potAnAM hitamAM kArya kare che tethI manarUpI maNIne vivekarUpI jaLathI svaccha karavAthI ja 275 For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manuSyane tejasvitA prApta thAya che ane te tejarivAthI IndriyorUpI zatruo nAza pAme che ane vizva samudrathI pAra thavAya che. manano nAza ja manonnatinuM kAraNa che. bhAgyavAna puruSonAM manano ja nAza thAya che. jJAnI jana manane AnaMdarUpa ane AnaMda rahita, cala,acala, sthira, sI, asat ayavA tenI madhya avasthA paNa mAnatA nathI, jyAre ajJAnI loko mananA baMdhanamAM paDyA rahe che. badhAM saMkalpothI para cidAmAne ja avinAzI ane svAtmA kahevAmAM Avela che.* viSyonuM jJAna thayuM te ja mana che. saMkalpa ane mana banne eka ja che, tene koI alaga karI zakatuM nathI, tethI saMkalpa ja mana che. tethI ja saMkalpa rahitatAne ja saMpUrNa siddhio, sAdhana kahela che." mananuM vAstavika rIte koI astittva nathI; AtmA nirvikAra bhAvathI marUpamAM sthita che, temAM citta svayaM saMkalpa pUrvaka jAya che, cittanI te saMkalpamaya avasthA svayaM nirdoSa hovA chatAM te 'mana' kahevAya che ane tethI mane saMkalpa dvArA ja naSTa thAya che. mananAM saMdarbhamAM ja saMkalpa' ane 'prajJA'nI paraspara zreSThatAnuM ane adhikAra-bhAvanAonuM nirUpaNa karatAM sabala RSi jaNAve che ke A badhu saMkalpamAM ja kendrAmRta che. tenAthI nirmita che, sthira che. pRthvI ane svarga saMkalpamaya che, vAyu ane AkAza saMkalpa-maya che, jaLa ane agni saMkalpamaya che. AkAza ane pRthvI dvArA saMkalpa karavAthI ja vRSTi thAya che, vRSTinAM saMkalpathI anna saMkalpa kare che, ananAM saMkalpathI prANa saMkalpa kare che, prANanAM saMkalpathI ma- saMkalpa kare che, atranA saMkalpathI yajJa saMkalpa kare che, tyAnAM saMlpathI vizva saMkalpa kare che ane vizvanA saMkalpathI dareka padArtha saMkalpa kare che, AsaMkalpa che, saMkalpanI upAsanA karo. je saMkalpane brahma samajIne tenI upAsanA kare che te ja yAvatuM rasaMkalpa jaganA svAmI che. upani RSinI A vANIe 9pa. prema zopana hArvarane paNa prabhAvita karela haze tethI ja temanA eka pravacana sAthe ApaNe upa.nAM A saMkalpanI bAbatanI tulanA karI zakIe chIe. jayAre ApaNe prabaLa tathA anavarata preraNA upara vicAra karIe, jenI sAthe jaLapravAha samudranI tarapha pravAhita thAya che. cumbaka haMmezAM uttaradhruvanI tarapha abhimukha rahe che, lohakaNa jhaDapathI cumbakanI tarapha doDe che, vidhutanAM yugala-saMbha ekatA zodhe che, ane jevI rIte vidanathI mAnavInI AkAMkSAo vadhI jAya che tema saMkalpa zakti paNa vadhI jAya che. jo ApaNe paraspara AkaSaNa-patipaNanuM nirIkSaNa karIne vicArIe to ApaNI prakRtine oLakhavAmAM vizeSa kalpanA zaktinI jarUra na paDe, je ApaNAM aMtamAM jJAna prakAzamAM laya sAdhana che, paraMtu ApaNI durbaLa abhivyaktimAM phakta aMdhatA tathA 234 For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir matApUrvaka ekadezIya tathA aparivartanazIla vidhithI prayAsa kare che. A baMne rUpa saMkalpanI aMdara bane che. tethI ja 3. rAnaDe jaNAve che ke, "vaiya, preraNA ane yAtrika pravRtti sApanI ja bhinna-bhinna abhivyakti che." Ama saMkalpanuM vizeSa mahattva che, tethI vedanA RSi zivasaMkalpanI vAta kare che. potAnuM mana haMmezAM ziva-saMkalpa kare tevI bhAvanA RSi vyakata kare che. saMkalpa karatAM citta(prajJA) zreSTha che tethI ja za. upa. kahe che ke, 'cita rAMkalpathI zreSTha che, manuSya ciMtana karyA bAda saMkalpa kare che. te badhuM cittamAM ja kendrita che, cittathI nirmANa pAmela che. citta upara sthira che, tethI ja, jo koI manu ciMtana na karato hoya to te zreSTha jJAna hovAM chatAM loko tene jJAnI mAnatA nathI; jayAre alpajJAnI hoya paraMtu ciMtAzIla hoya to loko tene jJAnI mAne che tene sAMbhaLavAnI IcchA rAkhe che,citta kendra che, citta AtmA che, citta ja A badhAno AdhAra che. teyAvata-citta lokono svAmI che. Ama chA, upakAra mana karatA saMkalpa ane saMkalpa karatAM cittanI zreSThatA siddha kare ' maitreyI upama jaNAve che ke, jevuM jenuM citta tevI tenI gati" tethI cittane zAMta karavAno prayatna karavI, zAMtacittavALo manuSya ja akSaya AnaMda prApta kare che. kahevata paNa che ke, "mana hoya to mALave javAya." A kahevatamAM "manano artha citta che tema anumAna karI zakAya. citta jyotinAM prakAza vagara aMtaHkaraNa ? mane potAnA viSayamAM saMkalpa ane adhyavasAya nizcaya) karavAmAM samartha thaI zakatuM nathI." gha manane vaza karavAnI pravRtti: tapa dvArA jJAna prApta thAya che, jJAnathI mana vaza thAya che. mana vaza thavAthI AtmAnI prApti thAya che ane AtmAnI prAptithI saMsAramAMthI mukti prApta thAya che. viSayo saMbadhI vAsanA nAza pAmatA mana vaza thAya che. jevI rIte lAkaDI pUrNa ghatAM agni ApoApa TharI jAya che. manuSyanuM citta bahAranAM viSayomAM Asakta rahe che. jo teTaluM ja te brahmamAM Asakta rahe to baMdhanodhI mukta thaI javAya che. saMta tulasIdAsajInI kathA prasiddha ja che. - saMnyAsa dhAraNa karavA mATe paNa jaNAvela che ke, manathI vairAgya thAya tyAre ja saMnyAsa grahaNa karavo anyathA patana thAya che. ra9 For Private And Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org zuddha manamAM brahmanI anubhUtinuM sAmarthya che. zrI rAmakRSNa kahe che ke "zudgha mana, zuddha buddhi che, ane te ja AtmA che." "e jIvana utkRSTa che, je satyanI anubhUti kare tathA jIvananI parAutkRSTatAne prApta karavA mATe dharma ane jIvanane saMyukta banAvI de Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir keno, paNa mana dArA ja AtmAne jANI zakAya che. tema jaNAve che. (2.4) A mantranAM mAdhyamAM zrImad zaM. kahe che ke; "te AtmA che, jenA mATe mana ja badhA pratyayane mATe jJAnano viSaya che, je mananI badhI ja avasthAone jANe che, je svayaM zuddha caitanyanA sAratattva sva-svarUpa che, jenuM pratibimba mAnasika avasthAomAM, ane tenA dvArA, temano abheda bhAva dekhAya che, tene jANavAno anya koI upAya nathI." viveka cUDAmaNImAM'' paNa A ja bAbata kahe che. brahma jJAna mATe zuddha mana hovuM jarUrI che. jenuM upaniSad vAraMvAra pratipAdana kare che. 208 For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra siner www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhaba - 4.4.6 saMtyatA: () DaoN. ranaI upa., darzana ko racanAtmaka sarvekSAga: pR. 77 - anu- rAmAnanda tivArI (3) annmaya hi soca manaH / - mA. na. 6.5.4 jo annamazita yA vidhIyate tasya yaH sthavigyo dhAnustatpuroSaM bhavati ya mAgatamA yoNiSTAstamnaH || -chA. Thapa.65.1 {5) AyuH sattvabalArogyasukhaprItivivardhanAH / syAH snigdhAH sthirA udyA, AhArA: sAtvikapriyAH / / kaTavAsalavaNAtyuSNatIkSNakSavihinaH / AhArA rAjassyeSTA, duHkhasokAmayapradAH // yAtayAma patarasa, gRti paryuSitaM ca ra / acchiSTamapi cApedhya, bhojana tAmasAMprayam // - gItA a, 17.8-13 (6) aa . upa. 6.26.2 (3) jona ca yakSa somya mahato'nAtasyaikagAra khAtamAna pariziSa tRpaMpasamAdhAya prAkAlayanena tatA:pi bahu dahet / -chA. 44. 1.7 (8) taraya caMcalatA yaiSA sthavidhA vArasAtmikA / vAtanA'paranAmoM nA vicAreNa vinAzAya / 571 // * maho, .68-2-1 (4) pAkatheza praralena gaspine gade manaH : yojyataM tat pada prAyaH nirvikalyA bhavAnadha // 4.102 // - mahI. 4.102.108 (10) maho. upa. 5. 56-58 279 For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (i) yaho. 5.61-64 (12) mAH eva manuSyANA kAraNabaMdhanakSayoH // (17. manaso nigRhItasya lolAyogo'lpako'pi yaH / tamabAlabdhavistAraM kliSTAttAbahA tyate // 5.73 / / bandhamukto pahIpAlo prAmAtreNa tubhyati parairabaddhau nAnAnto na rASTra bahu manyate // 5.74 / / enaM manomaNi brahman vahupaGkalaMkitam / vivekavAriga siddhayai prakSAlyAlokavAn bhava ||5.83 // - mahI, ue. ...71-83 (14) maho. upa. 5. 98-170 (15) maho. upa. 4. 52-53 (15) svapauruSaikasAdhgena svepti tyAgiruNA / panaH prazammamAtreNa vinA nAsti zubha gati; // askalpanazastreNa chinnaM cittamidaM yara / sarva sarvagataM zAntaM brahma saMpadyate tadA // -naho. 4.10.91 (19) mahA. 4.125-121 (18) .........prANAnA mAluptyai mantrA: saMkalpanne mantrAmA sakalAla kramAga kalpanaM karmaNA saMbalapI saMkaH saMkalpate lokasya saMyantyai sava saMkalpataM ma 28 saMkalpApAsavati // ____ ...cha.u. 7.4.2 (1) DaoN. rAnaDe, upa. darzana ka racanAtAka sarvekSaNa pR. 88 - anu. rAmacandra tivArI (20) citrAva saMkalpAd bhUyo yadA va cetavata:tha saMlalpayataM / ....di vaiSpa melAyata, cinanAmA, cit niTA cittamupAstvati / -chA.upa. 7.1.1.2 28 For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra PHASEENER www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (25) jinameva hi saMsArastaprayatnena zodhyet / paJcitastatanmayo bhAti guhyametaHsanAtanam // citasya hi prasAdena hanta karma zubhAzubham / prasannAmAtmAni sthitvA sukhamavyayamaznute / / - maitrayo upa. a. 5.9-10 (22) mahayanta:karaNam antareNa saitanya jyotiSo daMdhiti svaviSayaka pAdhyatvasmayAdi sagarthaM syAt / -keto. zA. bhA. ga. 25 (3) zabdasparzAdayo yeDI amarthA iva taM sthitAH / yeSAM saktamat bhUtAtmana smarecca para padama // tapasA prApyate sattvaM samparasaMprApyataM manaH / manasA prApyate hayAtmA dyAtmApattyA nivartate / / - maitreyI upa. 1.5 (24) badA mAnasi vairAgyaM jAtaM sarveSu vaspu tadaiva saMnyasadvidvAnananyathA patito bhavat / / -paigA upa. 2.11 (15) svAmI raMgananda - 35. kI vANI - pR. 181 (69) keno. zAMkara pAdhya - pR. 208 tatsAkSikaM bhavetattadyayenAnabhayate kasyApyananubhRtArthe sAkSiyaM nopmuSprataM / / -- omada sakAcArya - vicDAmaNi 217 281 For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org karma mImAMsA - 4.4.10 - bhAratIya darzanamAM 'karma"no siddhAnta vizeSa mahattvano che. karma-akarma-vikarma ema kahIne gItAe karmanI gatine gahana batAvI che. te ja rIte prArabdha, mogya ane saMcita ema anya rIte karmanAM traNa prakAra che. bhAratIya ciMtanadhArAmAM sAdhake karma karavA joIe ke nahIM, karma karavAthI baMdhana kyAre 2 lAge kayAre na lAge vagere bAbatonI carcA upaniSado kare che. nitya karmonuM anuSThAna : U nityakarma : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 nitya karmonAM anuSThAnamAM eka karma pUrNa thayA bAda bIjA karmono AraMbha karavo joIe. vaccethI anya vyakti dvArA bIjA karmano AraMbha karI devAmAM Ave to karma, yajamAna banneno nAza thAya che. A bAbata sAmAnya tarkathI samajI zakAya ema che; kAraNa ; sAmAnya vyavahAramAM paNa eka pharma pUrNa thayA bAda anya karmano AraMbha zakya bane che; vacce bIju karma zarU karavAmAM Ave to avyavasthA utpanna thAya che. ane pariNAma svarUpe karma karanAra vyati karAvanAra vyakti banne muzkelImAM mukAya che. naimittika karma : prasaMgopAtta karavAmAM AvatA karma naimittika karma che. yajJopavIta, lagna vagere karmo temaja tahevAro nimitte karavAmAM AvatA karmo naimittika karmo che. prArabdha, saMcita ane kAdamya ema karmanAM traNa prakAra che. A karmathI prerAIne ja jIva kriyA kare che. (1) prArabdha karma : je karma phaLa ApavA tatpara yaI gayuM che ane jenA pariNAma svarUpe A zarIra prApta thayuM che ta. A karma potAnA zubhAzubha phaLa Ape che. jJAna prApti thAya tyAre saMcita ane kAmya karma nAza pAme che, paraMtu prArabdha karyA to bhogavavAnuM ja rahe che. jevI rIte kuMbhArano cAka zarU thayA bAda pUrNa thAya tyAre ja Ubho rahe che. tema prArabdha karma to jJAna prApti thayA bAda paNa bhogavavuM ja paDe che. A karma jIvanmukata dazAmAM bhogavAya che. tethI ja buktinA jIvanmukti ane videha mukti ema be prakAra paDe che. ', 282 For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra) saMcita karmaH jIvaaneka ja-mAM je karmo karato Ave che, te karmo aMta:karaNamAM bhegA thayA hoya che. paraMtu kALa thavAnI sthitimAM haju AvyAM na hoya tene saMcita karma kahe che. jJAna prApta thatAM aneka janmonAM badhAM ja saMcita karmo nAza pAme che." (3) kAvya karma : A janmamAM je karma karavAmAM Ave. jenAM zubhAzubha phaLa bhaviSyamAM bhogavavA paDe che. jJAnI paSane kAma karmonuM baMdhana lAgatuM nathI, kAraNa ke te niSkAmabhAve lokasaMgrAphartha karmo karatAM hoya che. 0 karmaH manuSya zAratra saMmita, ziSTa loko dvArA darzAveluM ane samAja mAnya karma kare e ja karma che. Ama zrI kaSNa zAstra mAnya karmane karma gaNe che. mahAtamAM bhISmajI jaNAve che ke, "je anyanA hitamAM hoya tevuM potAnuM karma paNa na karavuM te zreSTha karma che. gItAmAM bhagavAna kahe che ke potAnuM sahaja rIte prApta thayeluM karma doSapUrNa hoya to paNa te avazya karavuM, tene tyajavuM nahIM. uakarma : akarma eTale "pharmana karavAmAM evA artha nathI. paraMtu aMne niSedhArtha mAna na karavA vadhu karma" evo artha nathI paraMtu samAjanA hitArthe karma phaLano tyAga karI lokasaMgrahAthe karavAmAM Avata. karmo pravikarma : "vi" eTale viruddha pharma. asatya, kapaTa vagere zAtrie niSedha karelA, samAje amAnya kalA kama, A traNa karmamAM vikarmanuM ravarUpa khUba ja gahana che. kAraNa ke eka ja karma eka vyakti mATe karma ane bIjI vyakti mATe vikarma bane che. gRhastha mATe dhanopajana, dhanasaMgraha, svapanI sahacAra mAya karma che, tyAre e ja karma saMnyAsI mATe vikarma che, e ja pramANe asatya bolavuM e pApa karma che. paraMtu gAya vagerenAM rakSaNArthe "asatya bolavAmAM Ave to te puNyakarma che. Ama karmanuM svarUpa samajavuM gaha. che. tethI ja bhagavAna "T6nA jati ema kahe che. 283 For Private And Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org karmamAM bhAva paN atyaMta mahattvano che. zubhakarma duSTabhAvathI karavAmAM Ave to te azubha ja gaNAya. tethI ja jA. da. upajaNAve che ke; karmamAM "bhAva" ja vizeSa mahattvo che. kAnTanAM mate koIpaNa kArya tyAM sudhI zubha nathI ke jyAM sudhI tenAM mULamAM zubha IcchA" samAyelI na hoya. teo A zubha IcchAnA mULamAM buddhino svIkAra kare che. kartavya buddhithI karela kAryanuM naitika mUlya tenAMthI prAptauddezyamAM nahIM, paraMtu te tenA bhAvamAM che. jenAM dvArA te nizcita thAya che. chA. upa. sattva-raja-tana ena guNane AdhAre karmanAM prakAra pADe che. temaja A dareka karma ekbIjAne baLavattara banAve che. arthAt eka sAthe AcaraNa karavAthI ja te siddhi Ape che. udA. ApatAM jaNAve che ke, jevI rIte agni utpanna karavA mATe panthana vAsaNa, araNa saraNa, dorI daDha rIte grahaNa karavI - ema baLayukta karmanI vAta karela che. anya jagyAe mantrayukta karmanI rajUAta che. to saMkalpa mAtrathI kartavya siddhinI rajUAta paNa che. Ama "karmA"i zabda dvArA mantra karmano nirdeza che. kAraNa ke pharI pharIne je manana pUrvaka mantranuM adhyayana kare che ane karma kare che tene ja siddhi prApta thAya che. kAraNa ke matrane AdhIna karma che. ane karmamAM AtmAnI sattA che. ahIM e spaSTa joI zakAya che ke; karma siddhi mATe vAraMvAra yogya dizAmAM vicAra ane naM AdhAre karavAmAM Avatu karma n niSkAma karma : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanmukti prApta thAya pachI paNa vyaktie karmarata rahevuM ja paDe che. jJAna prApti bAda yajJa mATe tathA lokasaMgraha mATe karma karavA ja paDe che. tethI ja bhagavAna sarvakarmaphaLano tyAga karavAnuM kahe che. karmano nahIM. tethI ja jJAnIe yajJa, dAna, tapa vagere karma kayAreya na tyajavA joIe; kAraNa ke te to pAvana karanArA che." kartavyakarmamAM phaLo tyAga karIne haMmezAM tenuM AcaraNa karavuM joIe. upaniSadone paNa kama, tapa vagere sAthe virodha nathI; vAstavamAM upaniSad vidyA to karma, tapa, damane AdhAre ja TakelI che." cAre veda A upa. vidyAnAM sarva aMgo ane avayava che ane satya tenuM Ayatana che. ... 1 chA, upa, paNa jene 'najjalA rUpI brahmanuM jJAna yaI gayuM hoya teNe paNa yajJamaya karma karavA ja joI tema jaNAve che. kAraNa ke dharmanAM traNa AdhAra sthAnAM che. yajJa, adhyayana ane dAna. A ja pa.mAM vidvAne karma avazya karavA joIe. A niSkAma karmano ja nirdeza kare che. dhIra puruSe yajJorUpI karmo avazya karavA joIe. 4 For Private And Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. kSudhA ane tarasathI pIDita bALaka jevI rIte mAtAnI upAsanA kare che, tevI ja rIte da2eka bhurtoe prANIoe agnihotranI upAsanA karavI joIe. ahIM dareka prANIoe upAsanA karavI joIe, temAM saMnyAsInI gaNatarI karavAnI nathI; kAraNa ke te to potAnA zarIramAM rahela vaizvAnararUpI agnimAM satata homa karato ja hoya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jA. 6. upa. dareka karma brahmane arpaNa karIne zuddha-azuddha dareka karma maraNa sudhI karavAnuM kahe che. nityakarmo paNa brahma ArAdhana buddhithI karavAnuM jaNAve che. kAmya karmo paNa brahma buddhi rAkhone ja karavA.1 gItAmAM paNa bhagavAna dareka karma potAne ja arpaNa karavAnI vAta kare che. saMnyAso paNa je brahmacaryapUrvaka adhyayana karI, gRhasthAzrama ane kramazaH vAnaprasthAzrama ane aMte sanyAsa Azrama svIkAre che. tene "karma saMnyAsI" gaNAve che, arthAt niSkALa karma yogI ja che. zAMtacitte ane vyavahArastha banIne karma karavAmAM Ave to karmabaMdha. lAgatuM nathI.4 maho,mAM jaNAvyuM che ke je apekSA vagara, udvega rahita banIne kArya kare che, te jIvanmukta che. brahmasUtra paNa lokasaMgraha mATe karma karanArane karmanAM guNadoSa lAgatAM nathI tema jaNAve che,ha gharmatyAga : Ahya rIte karmano tyAga e saMnyAsa nathI; paraMtu AMtarika rIte manathI kamaphaLano tyAga e ja saMnyAsa che. Ama maitreyI upa, niSkAma karmano nirdeza kare che, kAraNa ke dareka indriyothI rahita hoya to paNa te potAnAM vicArathI dareka karma karato ja hoya che. kAraNa ke meM karmano tyAga karyo che." ema uccAravAthI karmano tyAga thaI jato nathI. kAraNa ke vyaktine vicArathI karelA karmanuM paNa baMdhana lAge che. tethI ja gItA AvA karmatyAgIne DhoMgI kahe che ane tenuM avazya patana thAya che tema jAve che. ka basic s muni pote karma kare ke na kare; paraMtu tenI hAjarImAM ke racanAthI karavAmAM AvelA karmano kAM te saMmati mAtrathI banI jAya che.'' kAraNa ke karma manathI buddhithI, jJAnathI, kriyAthI, phaLanI IcchAthI karavAmAM Ave che. //, jJAnI puruSa niSkriya rahe ane karma kare nahi, tenAM pariNAma svarUpe samAjamAM je saDo pese tena javAbadArI jJAnInI thAya che. kAraNa ke zreSTha loko jevuM AcaraNa kare, tevuM anya loko kare che. tethI ja bhagavAna jaNAve che ke; mAre koI svArtha na hovA chatAM huM kartavya rata rahuM chuM.' maho. paNa jyAM karmahIna duni ane anArya rahetA hoya tyAM rahevuM nahIM tema jaNAve che. kAraNa ke saMgathI paNa doSanuM mAgI banavuM 5 For Private And Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 3 vinobAbhAve A ja bAbata jaNAvatA kahe che ke, "karmayogI dvArA karavAmAM AvatA karmathI gabAjane Adarza prApta thAya che. te potAnI kRtithI samAjane Adarza pUro pADe che ane te tenI pharaja paNa che kAraNa ke Avo Adarza karmayogI sivAya koNa Apaze ? Avo karmayogI kamAM ja AnaMda pAmato hovAthI samAjamAM daMba phelAto nathI." AruNi upa.mAM maharSi AruNinA praznanA javAbamAM bahmAjI uttara ApatA jaNAve che ke, sarvaprathama potAnA putrano tyArabAda anya saMbaMdhIo, zikhA, mUtra vagere badhAno tyAga karavo joIe. eTaluM ja nahIM maMtrahIna thaIne UMcaloka prApta karavAnI kAmanA paNa tyajI devI joIe. Ama prathama bAhya karmatyAga dvArA aMte saMpUrNa tyAganImAtanAma tyAganI rajUAta karela che ? mAtA-pitA temaja anya sarve saMbaMdhIo ane dareka kAryone choDavAnI vAta AruNi upa.mAM paNa rahelI che. temaja saMnyAsIe phakta hAyarUpI pAtrathI mikSA grahaNa karavI ane "hiM e baMnuM traNavAra uccAraNa karavuM." mahopaniSaddhAM niSkAma karmanI vAta rajU karavAmAM AvI che. je vyakti moha rahita thaI phaLanI AkAMkSA vinA karma kare che te jIvanmukta che." kartavya karmamAM rata rahenAra vyakti jo karmamAM potAnuM mana na lAge to te karmabaMdhanamAM baMdhAto nathI, AmaniSkAma karmanI rajUAta karavAmAM AvI che.* citta zAMta thatAM kramAMnA zubhAzubha phaLa nAza pAme che. muktAtmAe niHsaMga banI janahitArthe karma karavAnA ja che." karma, upArU ane jJAna paraspara sahAyaka che. manuSya karavA yogya karma yogya rIte ane niSkAmabhAve kare to hadayanI malinatA dUra thAya che. Atmonnati kare evAM kama kanya che. e ja karmayoga che" vizuddha bhAve karma karavAthI pApa nAza pAme che ane citta zuddha thAya che. janaka vagere karmamAM ja siddhine mAne che. keno. karmane pratiSThA Ape che. kenA.mAM "upAra" zabda kriyAnA ardhAmAM ja prayojAyelo che. je karma nathI karato. te scira thato nathI. ane je karma kare che, te sthira thAya che ? manuSya karma karavAmAM svataMtra che. aMjAramAM rahelo AtmA teno svAmI che. e mAtmAne bahAranI jaDa vastu koIpaNa prakAranI pharaja pADI zakatI nathI, karmanAM niyama paNa AtmAne AdhIna che. manuSya jyAre parabrahma sAthe ekarUpa bane tyAre ja tene UMcAmAM UMcI svataMtratA prApta thAya che. cha. upa. jaNAve 286 For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. je mANasa AtmAne athavA A sAcI kAmanAone jANyA vinA A lokamAMthI cAlyo jAya che para sarva lokomAM - te maraNa pachI je je lokamAM jAya che. tyAM badhe - amacAra prApta thAya che. arthAta tene baMdhanavALuM jIvana gALavuM paDe che. paNa je mANasa AtmAne tathA sAcI kAnanAo je jANIne A lokamAMthI jAya che tene sarva lokomAM kAmacAra - arthAtu ravatatratAvALuM jIvana - prApta thAya che." 0 karmane AdhAre punarjanAH kahevata che, "jevuM vAvo tevuM laNo." "karo tevuM pAmo." khADo khode te paDe." A kahevato karmanAM niyamane ja vyakta kare che. vyakti jevuM karma kare tevo ja punarjanma prApta kare che. kA. upa.mAM satkarmo karanArane brAhmaNa, kSatriya ke vaizya yonimAM janma maLe che ane duSkarmo karanAra zvAna, zukara ke cAMDAla yonine pAme che. vaLI siddhAntarUpe ema paNa kahyuM che ke suvarNanI corI karanAra, madhapAna karAra. gurunI gAdI ke pIThanuM apamAna karanAra nizcitapaNe patana pAme che. vyakti jevuM vicAre che, karma kare che, tevo bane che. tethI puruhamezAM yajJamaya karmo karavAM joIe." tethI sarvedamAM saMjJAna sUktamAM "sAthe cAlavAnI, bolavAnI, sarakhA mananI" vagere bAbata jaNAvelI liMgazarIra karmane AdhAre ja eka zarIramAMthI bIjA zarIramAM jAya che. ane te karmano siddhAnta e ja bAbatathI siddha thAya che ke, eka daridra che. eka tavaMgara, eka zreSTha che, bIjo koniSTha vagere vagere. DaoN. rAdhAkRSNanuM jaNAve che ke karmano niyama e naitika zakitanI rakSA athavA sAcavaNIno niyama che. karmanoniyamasaphara che. teno paDagho gujarAtI kahevata "vAvo tevuM laNo" e pADe che, azAMtu vyakta jevuM karma kare tevuM phaLa bhogave che. tethI ja upa. kamanAM nivama upara vajana Ape che. bRha. upa.mAM jaNAvyuM che ke, "sAru kAma karavAthI mANasa sAro thAya che; nahAru kAma karavAthI naThAro thAya che. cho. u5. "manuSya saMkalpanA banelo che. mANasa jevo saMkalpa A lokamAM kare tevo ne mathAM pachI bane che. Ama manuSyano saMkalpa ane kamaja tenAM janma-maraNanA pherAne anAdi banAve che. tethI ja lokasaMgrahanI bhAvanA sAthe karma karavAnI vAta upa. kare che. manuSya pote ja potAne baMdhanamAM nAkhe che, maitrA. upa.""khI jema potAnA paMDane jALathI bAMdhe che. tema mANasa pote ja potAnI jAtane baMdhanamAM nAkhe che. arthAta ApaNa upara AvatI Apati ke duHkha e koI ApatuM nathI. paraMtu ApaNe ja bhUtakALanA karma dvArA tenA bIja vAvyA hoya For Private And Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org che; tethI te ApaNI upara Ave che; sukhanuM paNa temaja mAnavuM rahyuM. paraMtu teno artha ema nathI ke, karmano niyama vyaktinAM / manuSyanAM naitika karma karavAmAM bAdhArUpa bane che. manuSya naitika karma tArA - lokasaMgraha dvArA bhaviSyane vadhu suMdara banAvI zake che; tene te niyama vizeSa protsAhana Ape che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DaoN. rAdhAkRSNanu jaNAve che keH "manuSya jIvanamAM ne AcAramAM karmano niyana jevo kiMmatI koI niyama nathI. ApaNI upara A bhavamAM je kaMI vIte te badhuM ApaNe namratAne saMtoSa pUrvaka sahI levuM rahyuM, kema ke te pAchalA janmomAM karelA ApaNAM karmonuM pariNAma che. chatAM bhAvi ApaNA tAbAmAM che ane ApaNe AzAne vizvAsathI kAma karI zakIe ema chIe. karmano niyama bhAvine viSe AzAnuM bhUtakALane viSe saMtoSa ane samAdhAna upajAve che.' maitrA. paNa karmanAM upabhoga mATe ja baddha puruSa eka zarIramAMthI bIjA zarIramAM saMsaraNa kare che, tema jaNAve che.57 prabhu prApti mATe jJAna-karma-bhaktino triveNI saMgama jarUrI che, jyAM jJAna-karma-bhakti maLe che tyAM sAdhanAnI siddhinI zarUAta thAya che. tethI sAdhake A traNa mArgone paraspara virodhI nahIM paraMtu puraka samajIne samajadArI pUrvaka traNeya mArganuM AcaraNa karavuM joIe.Ta jJAna-karmabhaktimAM AtmAnA traNa; manuSya rAma karaNo - buddhi, tapas--zakti ane bhAva lAgaNIne pasaMka karavAmAM Ave che. jJAnayogamAM buddhi ane mAnasika zaktirna zuddha ane ekAgra karI pramu--jijJAsAnA nizcita mArga upara doravAmAM Ave che, jyAre karma mArgamAM dareka karmanAM karatAM tarIke prabhune svIkArI, temAM rahelI tapas--zaktine sAdhanAnA mukhya kAraNa tarIke svIkAravAmAM Ave che ane jIvananAM dareka karmane bhagavAnamAM arpaNa karavAmAM Ave che. jyAre ktimArgamAM cittanI lAgaNIo, sauMdarya grAhaka vRttione - rasavRttione prabhu prAptinA sAdhana tarIke svIkAravAmAM Ave che. jA, da.u5. paNa hiMsA vagere rahita karmane Izvara pUjana gaNAve che, * "sAdhanA karatAM karatAM kAma karavAnuM cAlu rAkhavAthI aMtaranI anubhUti tathA prakRtino bAhya vikAsa e be vacce samatulA jALavavAmAM madada thAya che. nahi to, eka taraphIpaNuM, pranANanI tathA sanatolapaNAnI khAmI pedA thAya che, vaLI bhagavAnane khAtara karmo karavArna- karmayoganI- sAdhanA cAlu rAkhavI jarUranI che. kAraNa ke tema karavAthI pote aMtaramAM karelI pragatine Akhare bAhya prakRtimAM tathA vanamAM utAravAmAM sAdhaka saphaLa thAya che ane tema karavAthI sAdhanAnI sarvadezIyatA vadhe che. * 288 For Private And Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane karatAM karma baLavAna thAya che. ema kahIne jaNAve che ke; $Anane vyavahArazmAM utArI tenAthI tane loka saMgrahAthe pAvana karavAno artha zrutie sAdhyo che. tethI ja vAraMvAra jJAnanI upAsanA sAthe kAma karavAno upadeza ApavAmAM Ave che. 289 For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arbhaNIbhAMsA - 4.4.10 vanoM : 1) karmaNo hapi boddhavyaM, boddhavyaM ca vikarmaNaH / akarmaNazca boddhalya, gahanA karmAko gatiH // -gotA a. 4.17 sarveSAM prANinAM prArabdhasacivAgyAmikarmasAdharmadarzanakAbhiprerita:santA janAH kriyAH karvatIti / .... / / -vajA, (ja) tayoranyatarAM manasA saMskaroti brahma nAcA hotAdhyavardhAradAtAnyatarA sa yatropAkRtaM prAtabAce pura parizrAnIyAyA bahA vyavavadati // 2 // anbatarAva vartanA saskaroti haarte'nyt| sa garthakapAjavarthaH vainana cakaNa vartamAnI siMgalyavasAya pajJA riSyati yajJa ripyannaM yajamAne'nuriSyati la haTanA pApIyAnbhavati // -chAI..16.23 (4) hi karma brahmaNa iti cettana / sarveSAM prANinA prAdhApaMcitA misAdharyadarzanAtmakarmA- bhiratA; sandI ja: kiMgAH kurvantIti / tammAna camaM grAmama iti / -dramA (5) jJAnodayAt purArabdhaM karmA nazyati / adattvA ravaphalaM lakSya dRizyotsRSTadANavA, // khyAghrabuddhayA vinirmukto bANaH pazcAta gAMgato / natiti chinatyeva lakSyaM // .... zrImad zaMkarAcaI vivekAma: zAka -- 52.854 (6) jJAnAgniH sarvakAgi bhasmasAt karutaM ga / -- gItA a..315 (a) yadanyeSa hita 2 syad AtmanaH karmazahae / apanata vA yena na tatkakA kathaMcana // -- R. zA. patra 121.66 2ech Revincense For Private And Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Pimmy RRIER www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir S sahaja karma kaunteya, sadoSamapi na tyajet / . . : sArA hi donaNa, bhUpenAgniridAtAH / / ekasiy v. ... ... -gotA a. 18-68. prAptakarmakaro nityaM zatrumitrasamAnadRn / . - mahA. 164 bhAvatIrtha paraMnI pramANa smkrml| anyathAligayate bAntA anyadhAligayataM bhUta // - zrI jA. da. 35. 4.53 Hot DA. umA pANDeya, aupatipadika paramasat evaM mUlya siddhAnta ]. 20 (a) chA. upa. 1.5.5, 7.4.1-2, 5.6.1, 7.14.1, 7.26.1. 6.4.1 (12) kAmyAnAM karmaNAM nyAla, sanyAsa kanyo viduH / sarvakarmaphalatyAgaM, prAhustyAgaM vicakSaNA: }! tyAjyaM doSavadityeke, karma prAhunISiNaH / yajJadAnatapaH karma, na tyAjyAmiti cApare / -gItA a.28..3 yajadAna tapaH karmana tyAjya kAryameva tan / yazo dAnaM tagacaiva, pAvanAni manoSipAm // etAnyAtu kamagi, saGga tyastava phalAni na / kartavyAnIti meM pArtha, nizcita tamuttamam / / - gItA 18.5-6 (14) kAmiAyaMtra yatkarma niyata kraya huna / saGgatyakavA phalaM caiva satyAga: sAviko mAH / -gItaH 8.3 (1) jasya tapo dama: kamati pratiSThA bedaH: sarvaGgAni satyagAyatanam / 33 / / -jono.4.33 (16) chA. upa. 3.14.1 (17) chA. upa. 2.23.1 291 Skin For Private And Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (16) chA: upa. 2.24.2 (1e) yena karbhANya'pasau manoSiNoM ya'jJaMSu kRNvanti nijAmu dhIrAH / - yajurveda - zivasaMkalpasUkta (20) DA. upa. 5.24.5 (21) zrI jA. da. upa. 7.3-5, 5.2 (23) yatkodhi yadazrAsi yajjuhoSi dadasi yat / yatAsgami kaunteya talkuruSva gAdarpaNam // - gItA a. ... (2) (a) sarvadA sarvakRtArva: paramAtmodAhA; // - maho, 4.56 (23) saMnyAso 2.22 (14) saMnyAso 2.46 (25) rAgadveSau suravaM du: dharmAdharmoM phalAphale / yaH karotyanapeTyaiva sa javanmukta ucyate // 49 // - maho. 2.42.-51 (25) kAmakAreNa caika / - brahmasUtra 3.4-15 (27) karmatyAgAnna saMnyAsa na preSoccAraNena tu / saMdhau jIvAtvarekyaM saMnyAsaH parikIrtitaH / - 'maitrI upa. 2.17 (28) sarvendriyavihIno'gi sarvakAditya / ..- porcayo ura. 3.15 (28) maitregI upa. 2.17 (30) gItA a. 3.6 (31, atazyAtmani kartRtvanakartRtva ca nai muna / niricchatvAdakartA'sau kartA saMnidhipAtrataH || - maho. 4.54 282 For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 133) kvacinmanna vatrivuddhiH.......... ! --mahA...130 131 33) na me pArthAsti kartavyaM, triSu lokeSu kiJcana / nAmavAptamavAptavyaM, vata eva ca karmaNi // 22 // --- gItA 3.22 (4) nAkambhuniyoktavyaM nAnAryeNa saha vaset / / mahI, 4.22 (35) zrI vinobA bhAve, gItA pravacano pR. 3ra (35) AruNi upa, 1 2 (36) ANi upa. 5 (38) maho. 2.55 (3) maho. 4.130 (40) cittasya hi prasadena hanti karma zubhAzubham / prasannAtyAtyAni sthivA sukhApavyayapaznute // - maitrayo upa. OM...6 (45) chA. upa. zA. bhA. 1.1 (42) prA. sinama, 7. mAvya-5.2 (43) naSTaM pApaM vizuddha syAcitadarpaNamadbhutam / punarbrahmAdibhogebhyo vaipAya jAyate hadi / / - zrI jA. da, upa. 6.46 (44) karmaNaiva hi saMsiddhimAsthitA janakAdayaH / - gItA a. (45) tasyai tapa; damo kati pratiSTAH / / -kana.. (4, DaoN. tripAThI, upa. meM karmavAda, pR. 135 (47) chA. upa. 7.21.1 (48) chA. upa. 8.6.. 283 For Private And Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ire) cha. japa. 5.10.7: 5.10.9 (un) kradumayo puruSo......... -chA.upa. 3,14.6 (51) saMgacchadhvaM saMvadadhvaM saM vA manosi jAnanAm / devA bhAga yathA pUrva saMjAnAnA upAsate // --- Rgve da . 10.1.1.1.2 (para) DaoN. rAdhAkRSNana upanuM tattvajJAna pR. dara -- anu. yaza62 zubhama fus) ........karma jhaiva tadUcaturatha yatprazaza satuH karma haiva tajazau~ satuH pugyo vai puNyena karmANa vani pApaH pAti to hanAratkArava AtaMbhAga upararAma / / (54) chA. upa. 3.14.1 (15) maitrA. upa. 3.2 (pas) DaoN. rAdhAkRSAnuM, upanuM tattvajJAna pR 189 .... anu. yaMdraza'2 17 (49) maitrA, 6.30 (pa) zrI maharSi araviMda, pU.yoga, bhAga-3 pR. 13 (59) .-0 (so) hiMsAdirahita karma yattadIzvarapUjanaM......! - zrI jA. da. ma. 2.8 (pa.) zrI mahaba sazavi, pUrvayogamA--35.88...80 (12) chA. tapa. 5.1.10 294 For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM bhUrbhuvaH svaH OM tatsaviturvareNyaM bhargo devasya dhiimhi| dhiyo yo naH pracodayAt / / OM / / For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir = == prakaraNa-5 sAmavedanAM upaniSadomAM upAsanA For Private And Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-5 sAmavedanAM upaniSadomAM upAsanA zvAna zabdamAM 35, mAm ane man e traNa aMza che. jemAM pa upasarga 'mA-sapane' che ane bhAva nA arthamAM pu(ka) pratyaya che. upAsana-pAlanA arthAt zAstravidhi anusAra uSAdevanI taila dhArAvatuM lAMbA samaya sudhInI citanI ekAtmatAne upAsanA kahevAya che. kA. u5. paNacittanI zAMtine upAsanAmAM atyaMta jarUrI mAne che. koTamAM paNa A ja bAbata kahI che. je kriyA dvArA ApaNe ApaNane ISTanI sAthe birAjamAna karI zakIe, tenuM nAma upAsanA 35 samIpe asanta sthiti: upAsanA. Adhi bhautika padArtha upara daSTi rAkhI mana ane buddhine Adhidaivika artha upara laI javA te upAsanA che. jANavAnI icchAnAM padArthanAM koI eka rUpamAM jJAna ane zraddhA rAkhavI. zraddhAne AdhAre vijJAna siddha dhyAna vagerenI paricaya/sevA te upAsanA che.' sUrya, guru, avatArI purUSo vageremAM izvaracita ka mAnavA te upAsanA che. fja dhAtumAM mAnasa ane pramANa jJAna evA be arthamAM vaparAya che, te uparathI vidyA zabda upa.mAM upAsanA ane tattvajJAna evA be arthamAM vaparAya che. be-pAra buddhi dvArA devatAnI pAse jaI (3) devatArUpe potAnA Atma caitanyane sAvuM te AMtara upAsanA che ane saMpadAdi bAhya upAsanA che. upAsya brahma apara brahma kahevAya che. tene vAganI vidhA veda-vedAMga upara racAyelI che, tetha. aparA vidhA kahevAya che. jyAre akSara brahmane lagatI tAttvika vidyA parA vidhA kahevAya che. tethI ja upaniSadranAM RSio uttama nAma-rUpa ane karmane brahmanA vizeSaNa rUpe laI maMda, madhyama vagere adhikArIone brahmanI upAsanA karavAnuM jaNAve che, kAraNa ke upAsanA brahma zodhamAM, pramANa jJAnamAM sihAyaka bane che. Avo viveka kenA.nAM prathama khaMDamAM karavAmAM Avyo che DaoN. rAdhAkRSNana paNa jaNAve che ke upAsanA ane zraddhAnAM alaga-alaga rUpone yogAbhyAsane AtmadarzananAM sarvocca lakSyamAM rAdhanarUpa mAnavAmAM AvyAM che." For Private And Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir je vANI vaDe uccarita thaI zake tevuM nathI. chatAM jenA vaDe vANI samajAya che tene te brahma jANa ane manavaDe upAsAtI vastu brAhma che ema na samaja" keno. mana netra, zrotra, prANa vagerenI paNa A ja rIte rajUAta kare che. A rajUAta upAsanA vaphAnano viveka rajU kare che. tema chatAM upArAnA e brahmajJAna prApta karavAnuM baLavAna sAdhana che. bAbata upaniSado spaSTa rIte svIkAre che. tethI ja caturtha khaMDamAM brahmanI "tA(suMdara) vastu che" e te upAsanA karavI ema kahyuM che. jyAre upa.nAM prathama pAMca prapAko 30 upAsanA, ugItha vagere upAsanAthI bharelA che. jyAre chaThThA a.mAM "tattvamasi" e mahAvAkya ane sAtamAM ane AThamAM a.mAM prada vidhA" ane "dahara vidhA" ema banne saguNa upAsanAthI marelA che. nitya-naimittika prAyazcita karma mATe zANDilya vidyA vagerenI upAsanA jarUrI che. brAhmaNe gAyatrI upasanitya karavI joIe, te sivAya tenuM adha:patana thAya che. anya koI upAsanAnI dvijane apekSA nathI. mAtra gAyatrI upAsA ja mohaApa pAra che. 10 prA. nalina bhaTTa jaNAve che ke, parama tattvane pAmavA mATe karya, upAsanA ane jJAna jarUrI che. niSkAma bhAve karavAmAM Avela kamathI hRdayanI malinatA dUra thAya che ane Izvaranubhava prApta thAya che. karmogathI hadaya zuddhi thAya che ane dhyeya niSThatA prApta thAya che, eyanA satata smaraNa mATe upAsanA jarUrI che. sarvatra izvarano anubhava ane tene prApta karavAnI utkaTa icchA ane te mATenI narasiMha mahetA, mIrA vagere jevI tAlAvelI eTale upAsanA. A upAsanAnI avadhi eTale ja bhakti paramAtmA sarvenA upAya che, e upAsya devanI prAptinuM sAdhana upAsanA che. upaniSado e upAsanAnI vidhino nirdeza kare che. adhyAtmavidyAnI vyAkhyA karAra che. te upAsya parabrahmanAM svarUpamAM upaniSado kArya, zakti vagerenA varNana dvArA tathA pRthivI, dha, vRSTi, pazuo, prANA vagere sRSTinA padAtho parabrahmanI prAptimAM sahAya che. Atmavi thavA mATe koI nizcita mArganI jarUra nathI. sAdhaka potAnI suvidhA anusAra koIpaNa mArga pasaMda karI zake che. pAtaMjala yogadarzananI jema upaniSado paNa Ama jJAna mATe koI eka vidyA/upAsanAnI jarUra che. ema nathI jaNAvatAM paraMtu vApha, mana, saMkalpa, citta vagere vastuonI dhAraNA rArA braghanI upAsanAno upadeza Apyo che. temaja tenA phaLanI vividhatAnuM paNa varNana karyuM che. A vividhatA dvArA e bAbatano nirdeza che ke koIpaNa sAdhaka eka vastune grahaNa karIne te anusAra avicalita banIne upAsanA kare to te nizcitarUpe paramatattvane prApta karI le che." 296 For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shamanair upAsanAmAM zraddhA vizvAsa ane sudaDha bhAvanA atyaMta jarUrI che. gelI zraddhA, Azcarya, duhalatA, 2vatAnI parIkSAne mATe adhUruM sAdhana karavAmAM Ave to icchita pariNAma prApta thatuM nathI, te 3jI zraddhA pUrNa vizvAsa hovo anivArya che.gA zraddhA-vizvAsane ja amRta kahe che. deva amRtanuM pAna karIne ja tRpta thAya che.' upAsanAmAM phaLa prApti karavAnA siddhAMto : che. upa mAM jaNAvela che ke, samaja pUrvaka arthAt maMtra bhAvArtha samajIne zraddhAyukta buddhikALA thaIne upAsanA karanArane viziSTa ane tvarita siddhi prApta ghAya che." A bAbata dareka kAryamAM bhAga paDe che. koIpaNadaDha zraddhA ane vizvAsa sAthe kamarata banIne karavAmAM Ave tyAre ja temAM saphaLatA prApta thAya che. vizeSamAM jaNAve che ke, je krayA ke maMtranuM anuSThAna karatAM hoIe te cA pi, chaMda, devatA vagerenuM ciMtana karavuM joIe. upAsanA karanAre potAnA nAma, gotra temaja potAnI icchAno vicAra karI pramAda rahita thaI stuti karavI joIe.' upAsanA guru gama che. mAtra zAbdika jJAnathI siddhi prApta thatI nathI, te pati suziSya athavA jayeSTha putrane ja ApavAmAM Ave che. A vAkyonI samajaNa kalpasUtromAM aghavA guruparaMparAdhI samajI zakAya che, paraMtu anuSThAna vagara siddhi prApta thatI nathI. upAsakanI cittavRttimAM bheda hovAthI phala prAptimAM bheda rahe che. jevI bhAvanAthI upAsanA karavAmAM Ave tevuM phaLa prApta thAya che. tema chatAM dareka upAsanAnuM aMtima dhyeya rAdhikane cittanI zuddhi ane mananI ekAgratA dArA parama gati tarapha AgaLa laI javAnuM hoya che. tethI ane sAkSAtkAra thAya tyAM sudhI upAsanA jarUrI che, Ama sAkSAtkAra pachI paNa lokasaMgraha mATe upAsanA anivArya che. kAraNa ke zrImad bhagavad gItA spaSTapaNe jaNAve che ke zreSTha manuSyanAM AcaraNanuM sAmAnya manuSya anukaraNa kare che, tethI teNe sAvadhAna thaI karma karavA joIe. te mATe potAnuM ja udA. ApatAM jaNAve che ke, "jo huM karma na karuM to loka nAza pAme ane huM vaNa saMkaranAM katAM banuM temaja A prajAno nAza "nIti, sadAcAra ane satakarmonuM yogya AcaraNa na karanAra sAdhakane dachita siddhinI prApi dhatI nathI" saguNa-niSa ema upAsanAnA mukhya be prakAra che, temAM (1) saguNa nirAkAra ane (2) For Private And Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarSa sa ema sagaNanAM be prakAra che. nirguNa nirAkAra eka ja tattva che. tenI upAsanA vinA parama "" AnaMdanI prApti thatI nathI. varveda paNa A ja bAbata kahe che, vAgha upAsanAmAM AdityathI zarU karI je koI kAryabrAno vistAra che. te AvI jAya che. ka varUpe upAsanA karI zakAya che. A pramANe kAryabrahmamAM bhAva siddha thayA bAda pUrNa brahma prApta kare tene upAsyane anurUpa bhoga ane mRtyu bAda svargaloka, caMdraloka vagerenI prApti thAya che. 30 ja che upa mAM prajApati bhagavAna Indrane upadeza ApatAM jaNAve che ke, je batralokanAM bhAgone etAM ramaNa kare che, te AtmAnI devagANa upAsanA kare che. tedhI tene te badhA loka ane bhoga prApta jAya che. je purUSa te AtmAne jANIne anubhava kare che. te badhA loko ane bhogone prApta thAya che. zrImada bhagavadgItA paNa A ja bAbata kahe che. brahmane jANanAra brahma bane che. e zruti A ja bAbatanuM samarthana kare che. (1) acala (ra) pratIka ane (3 mUrti ema upAsanAnAM mULabhUta kaNa bheda che. arNapraha upAsanAmAM devatAbhAve potAne ciMtavavAnA hoya che. pratIka upArAnAmAM bhAvanuM prAdhAnya hoya che. OM svastika vagere pratImAM bhAva mahattvano hoya che. jayAre mUrtimAM ziva pArvatI, caturbhuja viNA vagerenI pratimAmAM AkAranuM prAdhAnya hoya che. jemAM mAnuSI athavA detI AkAranuM prAdhAnya hoya che. jyAre pratIkamAM devatAnA mukhya nAma rUpa guNanuM smaraNa karAvanAra koI zAstra athavA gue ApeluM citra pratIka che. aha, pratIka ane mUrti e AlaMbana rUpa che, A uparAMta bhAvanAnA uttejaka athavA udIpaka nimittA hoya che. A uttejakanimina (1nAma,zabda, (2) rUpaguNa, (3) kriyA ane (4) kalpanA athavA adhyAta evA cAra hoya che. nAma/zabda upara baMdhAyelI upAsanA chA. upa. mAM 30, grItha vagere che. upAsanAnI prakriyAne AdhAre satAvatI, (2 ke gavatI, (3 enyavI, (4) nidAnAtI ema cAra prakAra pADavAmAM Ave che. () satyavatI? upAsaka jenI upAsanA karato hoya, tenA uparaja daSTi ane bhAvanA hoya te satyavarta upAsanA, tene yoga paNa kahevAmAM Ave che. A upAsanAmAM upAsaka ArAdhanA kare che, ArAdhanAnA AbhAvamAM upAsaka jJAnayogamAM praviNa thaI jAya che. tenAM bhAvamAM A saMpUrNa jagata "d a $ brahma che. 298 For Private And Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18'' www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra) agavatI : bhAvanA pArasanAmAM upAsaka ArAdhyanAM koIpaNa eka aMga upara daSTi sthira kare che. paraMtu kipaNanI aMgInI upara rAkhe che. AmAM pratIka hovAthI pratIkopAsanA paNa kahe che. udA. pANI bradharUpe 'mana'nI brahma rUpe upAsanA te aMgavatI upAsanA. G) anyavatI upAsanA : AupAsanAmAM daSTieka upara hoya che ane bhAvanA mukti anya upara.A atpapatI upAsanA ati upAsanA che. dhAtu-paththara vagerenI mUrtimAM daSTi rAkhIne temAM upAsyanI buddhi rAkhIne potAnAM bhAvane pravAhita karavo te anyavatI upAsanA. sUryanAM cAra purUSanI daSTi, yAne purUpa rUpamAM jovo vagere. (4) nidAnavanI upAsanA nirAkAra, nirgunI pratimA nathI hotI tethI tenuM jJAna ApavA mATe nidAnavanI upAsanA che. amuka vastune amuka samo e saMketa nidAna che. bhakti upAsanA (1) zAMta, (2) dAsya, (3) vAtsalya, (4) mukhya ane (5) ujajavaLa ema pAMca prakAranI che. jemAMthI sAdhake potAnI yogyatA pramANe pasaMdagI karavAnI rahe che. zrImad bhAgavatumAM navadhA bhakti vAta karela che. arjuna gItAmAM samAve A ja bhAvanA vyakta karIne potAnAM aparAdha mApha karavAnI rajUAta zrIkRSNa pAse kare che. vokSa mATe bhakti ja zreSTha che. ema zrImad zaMkarAcArya viveka cUDAmaNimAM jaNAve che. cAra prakAranI bhakti athavA mArI upAsanAthI ja mukti prApta thAya che, tema muktiko mAMlma zrI rAma jaNAve che. upAsanAmAM adhikArano nirNaya, upAsanAno prakAra, upAsyanAM gaurava vagereno vicAra karavo atyaMta jarUrI che. kAraNa ke svachaMdatA pUrvaka upAsanAmAM pravRtta thavAthI iSTa siddhimAM vitautpanna thAya , eTaluM ja nahIM teno prabhAva kula, prAna, pazu-pakSI, vAtAvaraNa ane rASTra upara paNa paDe che. A mAtApanA zubha prabhAvanuM varNana che te AdhAre jANI zakAya che. kaNvaRSinI gera hAjarI mAgadhI tenAM emamAM rAkSasono trArA thAya che. mArIca prAmAvayI hiMsaka pazu pakSIoe paNa potAnI hiMsaka kRti choDI dIdhI che. tethI upAsanAnA saMbaMdhamAM manna, megnanI dIkSA, mannano japa, japanuM vidhAna, samaya zuddhi, Asana zakti vagereno vicAra temaja guru upadezAtenI prakriyAne nivAha karavo joIe.' 299 For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mALAne siddha karavI joIe : rudrAkSa jAbAla, akSamAlopaniSadmAM mALAne siddha karavAnI, mALA banAvavAnI che ke pratiSThA 32 darzAvela che.(prakaraNa-6, dhrAkSa mImAMsAmAM Apela che. tethI ahIM punarAvana karela natha) saddha hatI mALA guru pAsethI prApta karelI hoya to vizeSa ane jhaDapathI siddhi prApta thAya che. ALa- Asana zuddhi : upAsanA mATe sthaLa ane AsananI pavitratA atyaMta jarUrI che. sthaLa pavitra, atyaMta UMcu ke nIcuM hovuM joIe. vAMsa, patthara, lAkaDI, vRkSanAM pAMdaDAnAM Asana upara besIne japa karavAthI siddhi prApta thatI nathI, paraMtu daridratA Ave che. gIne paNa chaThThA adhyAyamAM jaNAve che ke, upArAnA mATe pavitra deza pavitra Asana vagere hovuM joIe." upAsanAmAM sahAyaka : (1) sAttvika AhAra, (ra) satyabhASaNa, (3) saMyama, (4) sansa vagere upAsanAmAM atyaMta madada rUpa thAya che. tethI ja upa.mAM jagyAe jagyAe mitAhArI, satyavAdI, brahmacarya pUrvaka jIvana pasAra karavuM ane sajajanono saMga vagerenuM varNana che. tethI ja satya e ja upAsanAnuM ghara che. (samAyatana) tema keno. jaNAve che. upAsanAmAMvirodhI tattvo (1) avizvAsa, (2) vyAkuLatA, (3) rAMkalpa tyAga, (4) asamatA. upAsanAthI ja parAThAne jANI zakAya che. A upAsanAnI preraNa, chApa. Ape che. saMpUrNa carAcara jagata nizcita brahma ja che, kAraNa ke te temAMthI ja utpanna thAya che. tenI sAdhake rAma rahita thaIne zAMtacitta upAsanA karavI joIe.' cAra purUSArthomAM mokSane sarva zreSTha mAnela che. upAsanAnuM aMtima dhyeya mokSa prApti ja che. adhikAra bhedathI veda-upa. zAstromAM aneka prakAranI pArAvAo darzAvelI che. sAgavedanAM upaniSadamAM aneka upAsanAo darzAvela che. (1) praNava mImAMsA : bhAratIya paraMparAmAM vaidika sAhityathI adyApi paryata praNava upAsanAnuM atyaMta mahattva raheluM che. RSi-munio praNavane ja upAse che. praNavane ja parabahmanuM svarUpa kahe che, te ja brahma che. tene 200 For Private And Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAvI tenuM dhyAna dharavAnuM kahe che. A dhyAnamAM pravarte OM svarUpe "a.u.ma." ema mAnA svarUpe. .gAma udagIgha vagere svarUpe upAsavAnuM jaNAve che. A kAranI ja vividha rUpe upAsanA praSi che kAra upAsanAnuM mahattva darzAvatAM zrI vinobA bhAve jaNAve che ke, "okAramAMthI ja A tinI pAvana gaMgAno udbhava thayo che. abhyadaya ane niyasa rUpI banne kAMThAne aDIne chalochala tArI e vizvamAtA kArano snigdha gaMbhIra nipa karatI karatI, vaidika gadhinA jIvanathI jaDa bhAratane sacetana karavA mATe anAdi kALathI eka sarakhI vahI rahI che.. OM AkAra" e parabrahmanI vAmI mUrti che. ema samajI tenI upAsanA karavI e ApaNuM kartavya che." oNkAranI vyAkhyA ApatA . upa. sAvara-jaMgama prANI padArthamAM te kevI rIte vyApta che te jaNAvI te kAra ja upAsanA karavA yogya che. tema jaNAvatAM kahe che ke, sthAvara jaMgama prANIo ane padArthano rasa (1) pRthvI che, pRthvI-no rasa athavA kAraNa (ra) jala che. phaLano rasa (3) auSadhi che, auSadhiono rasa (4) manuSyadeha che. manuSyano rasa (5) vANI che, vANIno parA (6) RcAI, RyAno sAra (7) sAma che ane sAmano sAra (8) udgatha kAra che. A kAra rAve rasonAM tAra rUpa paramAtmAnuM pratIka hovAthI upAsanA karavA yogya che. Ama kAra manu zarIra sAthe saMkaLAyela che. A manuSya dehamAM paNa anna ATha rasarUpe parivartana pAme che. temAM chella. rasa 'oja' atyaMta tejasvI che. | RSi jaNAve che ke, A kArarUpa akSaranI ArAdhanA karanAra atyaMta zaktizALI bane che. te potAnI ja nahiM manI icchAone pUrNa karanAra bane che. paraMtu je Astika buddhithI samajapUrvaka ' upAsanA kare che tene jhaDapathI siddhi prApta thAya che." A varNanathI e siddha thAya che ke, maMtrano bhAvArtha samarajI upAsanA karavAmAM Ave, niyamonuM dehatA pUrvaka pAlana karavAmAM Ave, zraddhAvAna hoya ane maMtroccAra zuddha hoya to vizeSa siddhi prApta thAya che. Adhunika samayamAM maMtra siddhi Apato nathI. tema loko kahetA hoya che. paraMtu hitAvaLe uccAraNa, azuddha uccAraNa, zraddhAno abhAva hoya siddhi prApta thatI nathI, gItA paNa zraddhAvAna vyakitane ja jJAAna prApta thAya che, tema jaNAve che. vizeSamAM jaNAve che ke nAM uccAraNathI ja brahmavAdI loko vasa, dAna ane tamarUpa kamanuM zAstrokta vidhithI AcaraNa kare che. chA upara paNa AkAranAM uccAraNa sAthe karavAmAM Avela yajJa, dAna vagere dareka kArya balavAra banI jAya che te jaNAve che. kArathI maMgalAcaraNa thaI zake che.RSi zAMtimaMtrathI maMgalAcaraNa karela che. temAM sarva 301 For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prathama oMkArano uccAra che ja, chatAM te kAranI vyAkhyAthI ja upaniSadgo zarUAta kare che, je AMkAra upAsanAnuM mahattva darzAve che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A oMkAranI upAsanA icchA pUrti kevI rIte kare che. te samajAvatAM Rdhi jaNAve che ke. "vANI RcA che, prANa sAma che, oMkAra udgIya che; jevI rIte paraspara saMparkamAM AvIne ja yu la anyonyanI kAmanApUrti kare che, tema vANI ane prANarUpI mithuna oMkAranAM saMsargamAM AvIne iccha pUrti kare che." arthAt nuM zuddha nAda svarUpe uccAraNa ja siddhi Ape che. oMkAranAM uccAraNathI ja dareka kArya zaktizALI bane che. tethI ja adhvaryu kAra dvArA ja saMbhaLAve che, hotA oMkAranAM uccAraNa dvArA ja stutimaMtropaNe che, 'om" ema udgAtA ucca svare gAya che. Ama trI vidyA(saMpUrNa vedavidyA) AMkAranAM pUjana mATe ja pravRtta dhAya che. tethI ja kArane traNeya vedonA sAra rUpa kahela che. ? prajApatie lokone mATe thaIne dhyAnarUpa tapa karyuM. abhitapta lokothI trayI vidyArna utpatti ghaI, trayI vidyAmAMthI bhU, bhuvaH, svaH, e traNa akSaro u-panna thayA. A traNa akSarono sAra AMkAra che. jevI rIte pAMdaDAo teIi nasomAM otaprota hoya che, tevI ja rIte kAramAM saMpUrNa vAka vyApta rahe che. jevI rIte parNo ane nasone alaga thI karI zakAtAM tevI rIte kAra ane vArne alaga karavuM, asaMbhava che. kAra ja saMpUrNa vAk che.pa oMkAranI zuddha-azuddha avasthAmAM upAsanA karanAra pApathI lipta thato nathI ane saMsAramAM kamalapatravat rahe che. yogIe kAranI upAsanA dvArA vAyuno nirodha karavo joIe kAraNa ke tAyunI sthiratAthI ja biMdu sthira thAya che ane siddhi prApta thAya che. mADUkyo. ane bhuta, vartamAna ane bhaviSyane darzAve che; sarva kAMItrikAlAtIta che te paNa kAra che, A badhuM ja oMkAra rUpa brahma che; A AtmA ja brahma che. Ama AMkAra, brahma, AtmA vacce abheda darzAvI AMkAranI upAsanA karavAnuM jaNAve che. 83 "OMOM e anujJAkSara hovAthI avirodha vRtti athavA zAMti eja eno uttama artha che, "anujJAmAM samRddhi ApoApa Ave che."-- evo niyama che tethI samRddhi mATe ke puSTi mATe svataMtra upAsanAnI jarUra nathI. AMkAranI zAMtimaya upAsanAmAM ja pAramArthika jJAnanA prakArAnI sAthe-sAthe aihika samRddhinI huM paNa maLI zake che." ema chA.upa. nA A vAmAMthI samajI rokAya che. 3 For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAra ja ugItha" che. A ugIvamAM rahelA 'ut, "gI', 'tha' e zabdonA rahasyane samajIne te lAza paNa upAsanA karI zakAya che. te rIte upAsanA karanAra vedono jJAtA ane khUba ja baga bhogavavAnI zakinavALI bane che. udagIza", 'u e zabda upati dazAMvanAro che. nIka e ja gaLavuM tathA e rahevuM ke TakavuM e e parathI utpanna thayelAM che ane uddaghano artha utpatti, sthiti ane laya evo thAya che. eTale kIzanA akSarono ane te ja kAranI saE mAtrAo che, tethI paryAvarUpe kAranI trANa mAtrAono saMkalita artha talAnuM zabdanAM jevo ja thAya che. paddha ugI upAsanA atyAre "nAdAnusaMdhAna"nAM nAmathI pracalita che. kabIra tathA temanA anuyAyI saMtoe "surata-zabda-dhoga" nAM nAmathI teno pracAra karyo. devagaNoe A nAdane "prANa"mAM prApta karyo ema che. upa mAM jaNAvyuM che. ugIthanuM bIjuM nAma paNa che. te ja kAra che. maharSi pataMjalie tene izvarano vAcaka kaho che.rakAranI upAsanA karanAra zarUAtamAM nahIM paraMtu aMte vagI ja bane che. te e bhUmikA upara pahoMcI jAya che, jayAM dayAtA, dhyAna ane doyanI vipuTImAMthI mAtra dhyAna ja bAkI rahe che. durgAsaptazatImAM A ja bAbatano nirdeza che." kAranI traNa akSaro 'a', 'u' ane 'ma' dvArA upAsanA. 'a akSarano artha vyutpattinI daSTie 'avinAzI" evo thAya che, tethI te parabrahmanuM praka thaI zake che. kAra e ekAkSara brahma che ema gItAmAM paNa kahyuM che.* nI traNa mAtrAne zrI vinobAbhAve nIce pramANe samajAve che." "30" tajja che. upa. 31 yaNa (yamasanI) bAI pahoLAI jADAI chA. u5, 3.15 1 prAtaHsavana mAdhyadina savana sa. sava cho. [5. 3.15 For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra brahmacarya aMja aza che. paha tvama kriyA bhUta bhUloka sUrya brAhmI pUraka sAma gArhasthya sva jIva4 apa asi icchA vartamAna bhuvaH loka www. kobatirth.org vAnaprastha udbhijja tejas tat jJAna bhaviSya svarloka agni vaizAlI reka 3px rokI kuka yA aMtarikSa pRthvI yogacUDA, upa, OMnI traNa mAtrAo vize jaNAve che ke; te bhUloka, bhuvaH loka, svaloka, candra, sUrya ane agni devatA che, te sarva parama jyoni svarUpa OM ja che. kriyA, icchA ane jJAna e traNa zaktio; brAhmI, raudrI ane vaiSNavI e traNa mAtrAo parama jyoti svarUpa che. haMmezAM vANIyI tena japa karavo joIe. zuddha-azudra avarayAmAM haMmezAM teno japa karavo joie. A rIte japa karanAra pApathI lipta thato nathI ane saMsAramAM ka5travanuM rahe che. Wo Shi Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chA.2.3 chA. 6.3.1 For Private And Personal Use Only che. ' yoga cUDAmaNi 86 mANDakyo. yAMga.85-86 oMkAramAM `a, u, ma' e traNa varNa kramazaH pUraka, kumbhaka ane recakI saMbaMdhita che. te traNe varNonuM ekatra thavuM e ja praNava che. tethI prANAyAmane paNa praNava ja mAnavAmAM Avyo che, dhAraNAnA varNanamAM potAM AtmAno OM kAra rUpa paramezvaramAM laya karI devA tema jaNAve jA.95.6.2 991.64.1.3.5.9 maitrA. upa. brahmanAM mUrta-amUrta be rUpa jaNAvI, temAM amUrta satya che, te ja brahma che, jyAMti che, Aditya che, te ja 'OM" che te ja AtmA che, A AMkAra traNa mAtrA saMyukta che, traNa mAtrAmAM ja Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. teokAra je Aditya che, ema dhyAna karIne puruSe AtmA sAthe tenuM saMgaThana karavuM : * * * A kArasAmavedano bhAga che, te ja udgatha che. te ja "praNava che. te hadayarUpI guphAmAM jANavuM joIe ane kAra dvArA ja tenI haMmezAM prArthanA karavI joIe. 19 (2) nI prANa rUpe upAsanA : prANarUpa % nI upAsanA zreSTha che, te darzAvavA mATe devAsura saMgrAmanI AdhyAyika Ape asaze devo upara Akama kare che. tyAre sarva prathama devo sikA sthAnamAM rahelI dhrANendritano udagItharUpe upAsanA kare che, asuro rASTrondriyane pApathI vadhI nAkhe che, tethI nAka sugandha-durga ubhayane sUdha che. tyArabAda devo vANI, cakSu, kAra, manamAM praveze che paraMtu dAnavo sarvane paNa pApathI vIMdhI nAkhe che, tethI vANI bolavAnuM ne na bolavAnuM bole che, galsa jovAnuM-na jovAnuM jUe che, karNa sAMbhaLavAnuM-na sAMbhaLavAnuM sAMbhaLe che; mana vicAravAnuM vicAravAnuM vicAre che. devo tyArabAda mukhya prANanI ugItharUpe upAsanA kare che, dAnavo tene pApi banAvavA icche che, paraMtu patthara upara mATInuM DhekuM pachaDAIne nAza pAme tema asuro parAjIta thayAM. jIvanamAM satata satya-asatya, pApa-puNyavRttino saMgharSa cAlato ja rahe che. temAM jeNe vijaya banavuM hoya te prANa zaktine majabUta banAvavI joIe-pRhajIvanano Azaro levo joIe, te paNa OM kAranI daSTie arthAt bRhad jIvana-lokasaMgrahamaya karmo-izvaranuM svarUpa che. tema samajIne karavA joIe. AvA upAsako je samAjamAM nathI hotA te samAja nAza pAme che. OMnI prathama traNa pAtrA 5, 3, 5 che. A mAtrA pUrNa thatAM eka kaNo nAda bAkI rahe che, je anuccAya che. chA, upa.mAMdegarNoe A nAdane prANamAM prApta karyA arthAtu yogAbhyAsa dvArA tene prApta karI zakAya che. A adhyAtma-prANane lagatI udgIya vidhAnI upAsanA aMgirA RSie, bRhaspati kRSie, AvAya Sie ane dALanA putra aka aSie karI hatItethI prANane "AMgirA", bRhaspati", "AyAsya" kahevAmAM Ave che. jyAre baka Sie (miSAraNyamAM vasatAM RSio mATe tenuM 0i) ujJAna karyuM. A zArIrasya prANanI svarUpe upAsanA karanAra IcchApUrti karavA mATe zaktimAna bane che, samajIne zraddhApUrvaka upAsanA karanAra vizeSa zaktizALI bane che."* For Private And Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kaIT TED - www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .. : - +-3509 (AnI sUrya rUpe upAsanA : vanI arthavata upAsanA varNavatAM jaNAve che ke sUrya paNane ugItha svarUpe upase che. ha, mATe ja ugAna kare che ane tethI udaya pAmIne aMdhArAne kAraNe utpana thayela bhayane hAo che. A mAM ane savitAbane samAna che, bauNa che. sUryasAyaMkAle janAra che ane prANa maraNakAle janAra che. tethI ja pratyakSa prANane ane sUryane udgItha tarIke upAse che. (4) jnI vyAna rUpe upAsanA : zarIrastha vAyu 'vyAna'nI udgatha svarUpa upAsanA darzAvatAM jaNAve che ke-prANa ane apAnanI ra che tevyAna che. je vyAna che te ja vANI che. tethI zvAsocchavAsasivAya manuSyavANIne vade che. je lakhI che te savA che, rahyA che te sAma, sAma te uddgIya. A uddagIranuM gAna zvAsocchavAsa vinA ucca rasvare thAya che." haMkAranI 'vyAna'rUpe upAsanA dvArA ekAgratAthI upAsanA karavAnuM parokSa sUcana Sei kare che. A ugItharUpa vyAnanI anya rIte upAsanA darzAvatAM RSi jaNAve che ke 'u' akSara prANa che, gI' prANI che. 'tha' ana che. e ja pramANe ugrathanAM akSarathI kramazaH svarga-aMtarikSa-pRthvI, Aditya-vAyu agni, sAmaveda-yajurveda- da, ema rahasya darzAve che. ahIM 'utthI svarga ane tene devatA Aditya gIthI aMtarikSa ane tenAM devA vAyu, ane 'thIthI pRthvI ane tenAM devatA agni che. ema spaSTa joI zakAya che. Aja rIte cArakamuni paNa devatAonAM rathAna darzAve che. (5) sUryanA razmi ane zvAsa-prazvAsanA rUpamAM jItI upAsanA : kItaki RdhikAra ane praNava vacce abheda darzAvI, sUrya praNavarUpa che, tethI sUryakiraNonuM dhyAna dharavuM adhivata upAsanA che. A rIte sUryanI upAsanA karanArane aneka putro thAya che, adhyAtma upAsanAmAM je mukhya prANa che tenI ja ugIgha varUpe upArAnA karavAnI che, je darekane sva-kartavyamAM prere che. A udgIgha svarUpa praNavanA gAna dvArA ja je kaMI doSavAnuM gavAyuM hoya te sudhare che. (ka) sUryamAM rahelA hiraNya maya purUparUpe jItI upAsanA : uddagIthanI adhideva upAsanA vize jaNAvatAM kahe che ke A jagatamAM badhuM ekabIjAmAM otaprota che. pRthvI vagere 'sAM che. agni vagere ana' che. e ane gAmanI sIma bane che. Ama ka6, sAma For Private And Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *: www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A vize jaNAvI AdityanI aMdara rahela suvarNamaya puruSane jenuM "" evuM nAma che ! tene je upAse che te nizcaya pApathI para thAya che. je hiraNa puruSa-paramAtmAnA ane sAma e vi-joDanAra che tethI te ugatha che. tethI ja A paramAtmAno gAyaka udgAtA kahevAya che. A ..gA Aditya lokathI para je loko che tenI ane devonI icchAne paNa niyAnamAM rAkhanAra che." A ja bAbata darzAve che ke- paramatAno upAsaka devatva zaktithI paNa vadhu zaktizALI banI jaya che, (6) netrasya puruSarUpe utha upAsanA : AdityamAM rahelAM hiraNyamayapunI upAsanA bAda netramAM rahelAM puruSanI adhyAma upAsanA kahe che. vANI ja RcA che. prANa nAma che. prANarUpI sAma vANIrUpa cAnA rahela che. tethI gIcAmAM rahela sAma gavAya che. pANI e ja 'mAM' che, prANa ja 'T' che, e be maLIne 'ma" thAya che. A ja rIte "sAma" bAbate cakSu zrotra vize jaNAvI, AMkhanI dhoLI jayoti RcA che ane kALI nIlI prabhA che- te sAma che. A AMkhanI aMdara je che te AdityamAM rahelo hiraNyamaya puruSa che te ja rUpa AnuM che. te Adityastha hiraNyamaya puruSanA je be parvo-joDANo che te AnA che, tenuM je "" nAma che te ja AnuM nAma che. je A netrastha puspanI upAsA kare che, tene '' svarUpe jANe che, te manuSyanI IcchAonuM niyamana karIne IcchitanI prApti kare che. A upAsanAmAM virATanI cazupuraSa tarIke ane vyakitanI virATa tarIke kalpanA karelI che. (8) AkAza rUpa paramAtmAnI ugIcarUpe upAsanA : AcArya zilaka, dAlabhya RSi ane rAjanA pravAhaNa vacce ugI nI ceca thAya che. temAM carcAne aMte rAjaya pravAhaNa jaNAve che ke- udgIghanI sarvazreSTha pratiSThA AkAzamAM che, kAraNa ke A bhUto AkAzamAMthI ja jame che ane AkAzamAM ja laya pAme che. AkAzarUpa paramAtmA ja prANImAtranuM parama AdhAra-sthAna che. te paravarIyAnusarvazreSTha paramAtmA ugatha che, anaMta che ema jANIne je enI upAsanA kare che. te sarvazreSThapAne pAme che. eTaluM ja nahIM paraMparAthI jenI prajA tene jANIne upArAnA karatI rahe che, te prajA paNa A lokamAM badhAM karatAM zreSTha banaze.* mi . For Private And Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A AkhyAyikA dvArA e jANI zakAya che, vyakti jenI upAsanA kare tevI bane che, AkAza vizALa che. tethI tenI upAsanA karanAra vizALatAne pAme che- sarvazreSTha bane che. AvA upAsako je samAjane rASTrane dore che te samAja-rASTra paNa zreSThatAne pAme che. Ama aAgaLa vadhavA mATe, vizA banavA mATe hRdayanI vizALatA atyaMta jarUrI che. 9) prANa, Aditya ane annanI udgIya svarUpe upAsanA ra usti cAkApaNa jaNAve che ke; prastAvamAM prANa, ugIghamAM Aditya ane pratihAramAM anna rahe che. bhUto prANamAM ja laya pAme che ane prANamAMthI ja udaya pAme che. A utpanna thayelAM bhUto ugIyamAM otaprota AdityanuM gAna kare che. A bhUto anane grahaNa kare che, kAraNa ke anna thakI ja bhUtau jIve che. Ama pratihAranuM haraya che. 33 prANa tattva zaktizALI hoya to kArya zakya bane che. A prANa zakti e ja jIvananuM tattva che. aditya e prANano ja AvirbhAva che ane tenI zakti bhUtone anna mAraphate prApta thAya che. tethI bhUto annane grahaNa kare che. A ja rahasya zvetaketu-uddAlakanI kathAmAM paNa raheluM che; jayAM zvetaketu paupavAsa karyA bAda cAnuM gAna karI zakato nathI, paraMtu anna grahaNakayAM bAda prANa zakti jAgRta thatAM cA yAda karI gAna kare che." gujarAtI kahevata paNa che ke- "anna samA prANa" aya te annathI ja praNa zakti jAgRta thatAM dareka kArya zakya bane che. (10) zvetazvAna-mukhya prANanI upAsanA : bakaRSi ane glAva RSi svAdhyAya mATe nirjana pradezamAM jalAzaya dhAro jAya che tyAre kAno zvetathAna -mukhya prANanI samakSa jAya che ane anna mATe paramAtmAnI prArthanA kare che. *A zauva-ugItha upArAnA che. temAM zvetazvAna eTale mukhya prANa, anya zvAno eTale bIjI indriyo evo artha laie eTale badhI indriyo jyAre mukhya prANamAM layapAme che tyAre ja parata vanuM jJAna thaI zake che, evo artha thAya. A sAmagAnI hiMkAra bhakti che. anna mATenuM hiMkAra gAna che. je bahiSpavAna stotra che. (11) sAmAgAnanA staoNbhanI upAsanA : sAmagAnamAM yAtmakatA lAvavA mATe "hovuM vagere stomono upayoga thAya che. A sToo arthamaya che. ai For Private And Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org jAva, dAda, atha, 54, 6, , pa, mIrAci, hiM, svara, yA, vALa, haiM e tera staMbha kramazaH manuSyaloka, vAyuloka, candraloka, AtmA, agni, sUryarUpa, AvAhanu, vizvedevA, prajApati, prANarUpa, anarUpa, virATrUpa ane varNanAtIta brahmanA vAcaka che. je A sAma saMbaMdhI upAsanAnuM rahasya rAmajIne upAsanA kare che tenI samakSa vAlI potAnuM rahasya pragaTa kare che, ane te khuba ja annavALo ane jaTharAgnivALo bane che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAyanI upAsanA zreSTha che. sAma dvArA rAjA samakSa jAya to, zreSTha mAva vyakta thAya che ane zreSTha trAvane pAme che. e ja rIte svAnubhAvanA saMbaMdhamAM 'sAna' prApta thAya to te zubha che. A rIte rAmanI upAsanA karanAra zreSThatAne pAme che. (12) 'sAma'nI paMcavidha upAsanA : A saMpUrNa jagat Anamaya che. te A upAsanAmAM joI zakAya che. pRthvI hiMkAra che, agni prastAva che, aMtarikSa ugraMtha che, Aditya pratihAra che, svanidhana che. A pramANe urdhvalokamAM sAmanI upAsanA darzAvI. adholokamAMupAsanA darzAvatAM, svargahiMkAra che, Aditya prastAva, aMtarikA uttIya, agni pratihAra, pRthvI nidhana. A pramANe samajIne sAmopAsanA karanArane Urdhva ane adholokanAM bhoga prApta thAya che. varSomAM pAMca prakAranI upAsanA darzAvatAM jaNAve che ke- pUrvano vAyu TiMkAra che. medha utpanna thAya te prastAva che, jaLa varase te uddetha che, vijaLI camake te pratihAra che ane jaLanuM grahaNa karI je varSAne pUrNa kare che te nidhana che. A pAMca prakAre varSAnI upAsattA karanArane mATe IcchAnusAra varSA thAya che.ja P dareka jaLamAM sAmanI upAsanA darzAvatA jaNAve che ke megha ekatrita thaIne ghanIbhUta thAya che te hiMkAra che, varase che te prastAva che, nadIo pUrvanI tarapha rahe che te ugI che, pazcima taraphanI je nadIo vahe che te pratihAra che, samudra nidhana che. A pramANe jANIne sAmanI upAsanA karanAra jaLamAM kayAreya mRtyu pAmato nathI, eTaluM ja nahIM jalavahIna sthAnamAM paNa jaLane prApta karI le che vasaMta hiMkAra che, grISma prastAva, varSo ugIya, zarad pratihAra ane hemaMta nidhana che. A rIte pAMca prakAranI RRtuomAM upAsanA karanArane Rtuo yogya bhoga Ape che ane RtuomAM muzkelI paDI nathI. 300 For Private And Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAomAM pAMca prakAranI upAsanA, bakarI hiMkAra che, gheTuM (Da) prastAva che, gAya udgatha che, . .dhAra che. prazya nidhana che. A prakAre sAmanI upAsanA karanAra pazuvALo thAya che. arthAt adhika adhika pazu prApta kare che. pANa haMkAra che, vANI prastAva che, netra udgatha che, zrotra pratihAra che ane mana nidhana che. A 2 zreSTha prANanI upAsanA karanAra zreSTha jIvana prApta kare che eTaluM ja nahi atizreSTha lokonAM jIvanane prApta kare che. (13) saptavidha sAma upAsanA : vANImAM "huM" nAmano bheda hiMkAra che; '' rUpa prastAva che. '' AdirUpa kAra che, 'TU e udagItharUpa che, 'ti' rUpa e pratihAra che. '35' evuM rUpa u tha che, "na" evuM rUpa e nidhana A rIte satavidha sAmanI upAsanA karanAra vANInuM sAmarthya pAme che. je (14) AdityanI daSTithI saptavidha sAma upAsanA : sUrya vRddhi-kSayanA abhAvathI sarvadA sama che. tethI te sAma che. e mArA tarapha jue, te sarvanI sAthe sama che. te AdityarUpa sAmamAM sarvabhUto anugata che. te Adi nuM pUrvanuM rUpa hiMkAra, A hiMkAra gAna karanArAM sUryanA udaya pUrve hiMkAranuM gAna kare che. sUryanuM udita prathamarUpa prastAva che, manuSyo temAM Azrita che. A sAmane prastAvane bhajanArA suti tathA AtmAztAdhAnI IcchAvALA hoya che. gAyo dovAnA samaye vAchAono saMgama thAya che. e samaye sUryodaya bAda sAtaghaDIthI bAra ghaDI sudhIno che. te AdikAra che, temAM pakSIo anugata che, A sAmarUpa kArane bhajanArA aMtariTAmAM AlaMbarU5 zarIrane laIne UDe che. madhyadivasanuM sUryanuM rUpa utha che. temAM deva AzritAmAva dvArA anugata che. A sAmane bhajanArA prajApationA saMtAnomAM zreSTha bane che. tyArabAda apAnanAM sUryanuM rUpa pratihAra che. tenA rUpamAM gabhAM anugata che. A sAgane bhajanArA upara rahevA chatAM nIce paDatAM nathI. asta samayanAM sUryanuM rUpa upadrava che. temAM arathanAM pazuo Azrita che. A sAmane bhajanArA tarapha vanapazuo bhayarahita thaIne gamana kare che. 10 For Private And Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AvatA IcchatA sUryanuM rUpa che te nidhana che. temAM pitRo Azrita che. A rAma bhajanArA na kare che.pitaone zrAddha kriyAmAM asamarUpe darda arpaNa karavAmAM Ave che.* hiMsAmAM hiMkArayukta vagere sAta prakAranI upAsanA darzAvI sAta prakAranA sAmanI zabdanI. kAthI raraasara thAya che, tenI upAsanA darzAve che. A upAsanA samajaNapUrvaka karanAra rAyalone jItI le che. A rara akSaranI samajUtI ApatAM paM. viSNudeva jaNAve che ke- "sAmanI saMvidha bhaktimAM vikAra e traNa akSara che, prastAva' e traNa akSara che. ema banenI gaNanA sarakhI che." te pachI 'Adi te be akSara che ane pratihAra e cAra aAra che. AdimAM pratihArano eka alara lo. to traNa traNa akSaronI gaNanA sarakhI thAya. te pachI 'udgatha traNa akSara ane 'upadrava e cAra akSara che, te bannene joDo to traNa-traNa mironI gaNanA sarakhAM karavAmAM Ave, to vadhArAno eka akSara bAkI rahe, pachI nidhananA traNa akSara sarakhA che. Ama sAta bhaktionI akSara saMkhyA bAvIza. thAya che. temAM ekavIrA akSaronI saMkhyA pramANe AdityanI pratiSTha thAya che. jema ke bAramAsa, pAMca zatao, traNaloka para ekavIzamAM sthAnamAM Aditya rahe che. te AdityathI parasvargaloka bAvazo che, tyAM koI zoka raheto nathI ane duHkha vinA-nAka(svarga sukhanuM sthAna che. AdityanI upArAnAthI sAdhakanA mRtyu para vijaya meLave che ane te svarganA sukhane veLave che. gAyatrasAma, racaMtara sAma, bRhassAma, vairUsAma, verAjasAma, zArIsAma, retIsAma, pannAthajJIya sAma, rAjanasAma, sAmasamudAya(sarvaviSayaka sAma), chANyigAna, vinardigAna vagere upAsanA ane tenuM phaLa che. upa.nA bIjA adhyAyamAM darzAvela che. sAmAna prakaraNamAM tenI thavA ApavAnI hoya, ahIM punarAvartana thAya tethI Apela nathI. A uparAMta prAtaHkAlanuM bhavana vasukhanuM, madhyakAlanuM vana rudra devatAnuM ane sAyaMkAlanuM sevana Adiya devatAnuM che. e sAmA" prakaraNamAM Apela che. (15) madhuvidhA : ' ' kAra ja sUrya devanuM madhu che. svarga loka ja tenAM nivAsarUpa che, aMtariMza chatta che. kiraNo madhuonA bALakonI jema che. A suryanI je pUrvadizA taraphanI keiraNAM che, chattanA chidra che. trAcA "umAkhI che, veda ja puSpa che, soma vagere amRtarUpa jaLa che. a. acAo ja vedanuM Alocana kare che. te AlocanarUpa yajJa vagerethI kIrta, prakAza, indriyonuM sAmarthya, baLa ane mANa karavA mAMgya 311 For Private And Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | che ananI utpatti thAya che, terve ja rasevizeSarUpe gatizIla thaIne AdityanAM pUrvabhAgamAM Azraya lIdho. ame je sUryanuM lAlavarNavALuM rUpa joIe chIe te ja rasa che. " sUryanI dakSiNa dizAnuM kiraNa te taraphanI madhu nADIo che, yajurvedanA maMtro madhamAkhI che, yajurveda ja puSpa che ane sIma vagere amRtarUpa jaLa che. te vajumaMtrone yajurvedane abhita karela che. te abhitapta yukamathI kaeNirti vagere ane bhakSaNa karavA yogya anna vagere utpanna thAya che." sUryanuM pazcima dizA taraphanuM kiraNa taraphanI madhu nADIo che. sAma-mana madhumAkhI che, sAmaveda ja puNya che ane soma vagere amRta rUpa jaLa che. sAma mitroe sAmavedanA karmone abhipta karelI che. A abhipta sAmavedanI kIrti vagere tAja bhANa karavA vigya annane utpanna kare che, sUryanI uttaradizA taraphanI nADIo te taraphanI madhu nADIo che, atharvo--mantra ja madhumAkhI che. ItihAsa, purANa puSpa che, soma vagere amRtarUpa jaLa che. agha-maMtrone ItihAsa, purANa vagerene abhipta karela che, A abitItathI -kIrti vagere temaja bhANa karavA yogya anna vagere utpanna thAya ' = = .. A sUryanI uparanI kiraNo te ja tenI madhu nADIo che. gupta Adeza madhamAkhI che. prANa ja puSpa che ane soma vagere amRtarU5 jaLa che. guhya dezoe praNavarUpanuM bhAvocana karo Ala- canathI kIrti vagere ane bhakSaNa karavA hoya ana vagere utpanna thayuM... aMtamAM jaNAve che ke veda ja amRta che ke hAIka sAru amRtathI saMbaMdhita deva samUhone darzAvatA jaNAve che ke-AmAM je rohita varSanuM prathama amRta che tenAthI vasugaNa agni dvArA jIvana dhAraNa kare che. devagaNo bhakSaNa karatAM nathI paraMtu phakata anubhavathI ja tRpta thaI jAya che. vasugaNa tenAM rUpathI ja uparAma pAme che ane pharIthI samaya AvatA utsAhita thaI " jAya che. mAdhyandina vananuM amRta che tenAM dvArA rudra devagaNa indra dvArA jIvana dhAraNa kare che. " trIjA kiraNa rUpI amRtathI Aditya gaNa varuNa dvArA upajIvana dhAraNa kare che. caturtha amRtarUpI pheraNathI maga somanI pradhAnatAthI upajIvana dhAraNa kare che. pAMcamAM kiraNarUpI amRtayI sAdhyagaNa brahmA dvArA jIvana dhAraNa kare che. advaitanI rajUAta che kebrAdvArA ja amRtane pAmIne te A rUpamAM ja brahmanAM ja praveze che ane prakaTa thAya che. | 312 For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A pAMca amRtanI bAbata madhuvidyA che tene kahIne tenAM muktirUpa phaLane kahe che. A madhuvidhA hirAyagarbhae virATane, virATe manune, manue prajAone ane pharIthI maharSi vAsaNie potAnA putra uddAlakane kahIM, A brahmajJAna pitA voTA putrane ane AcArya yogya ziSyane kahe anyane nahIM. suvaNathI bharelI saMpUrNa pRthvI dAnamAM Ape to paNa ayogyane vidhA na ApavI. A madhuvidhA(AtmavidhA)mAMthI amRta TapakI rahyuM che, tenuM pAna deva phare che arthAtu AvidAthI' amatatattvane prApta karI zakAya che. RSi sUryanuM madhu madhuvidhAnAM rUpaka dvArA rajU kare che. ApaNe jANIe I e ke, sarva zaktino agAdha khajAno che, samajadArI pUrvaka teno upayoga karIe te zakti Ape che ke ane anyathA potAnI zaktithI bALI mUke che. te preraNA thApAAra che, tethI ja gAyatrI vagere rUpe tenI ja eka upAsanA RSie darzAve che." madhuvidhA rUpaka che. madhapUDAnAM Azraye paramAtmAnA jJAnano ullekha che ! skUla madha eno madhapUDo, AdhAre tenI madhamAMkha, tenI phulavADI teno AsvAda e eka pakSa che. bIje pakSe virATamAM madhapUDAnI kalpanA che. temAM bautika sUrya madha che. dho AdhAra vaMza che. aMtarika madhapUDo che, tenAM pUrva dizAnAM kiraNo madhanADI che, yA manTo madhamAkha che, Rveda phUlavADI che. trIjA patha paramAtmA e madha che. brahmAMDa e enuM nivAsa sthAna che, aMtarikSa-prANImAtranuM hRdaya chidra e madhapUDo che! sAla- kiraNa madhanADI che; RcA, maMtronuM jJAnanuM jJAna e madhamAkha che, sveda e phulavADI che ! deva, vidvAna A paramAtmArUpI madhano bhokatA che ! sanvedarUpI madha bhartI phUlavADInA AlocanathI sAthe paddana-pAThanathI vaza vagerenI izvara kRpAthI prApti thAya che ! A ja paramAtmAno loka prasiddha mahimA che, 61 A ja pramANe anya rUpakomAM zradanAM sthAne sAmaveda vagere temaja temanA maMtrone rAkhyAM che, aMte pAMcamAM rUpakamAM kAra e ja sAra sarvasva ane paramatattvarUpa che. tenI ja upAsanA karavI joIe, paraMtu te parama tattvanI kRpA hoya to ja tenI(paramatattvanI) prApti thAya che. be gItApaNa A ja kahe S A madhuvidhAnAM makatA "Rgvada che tene AdhAre vasu rahe che. vara eTaluM pUrNa samaya sudhI | gurune tyAM rahI vedonuM adhyayana karanArAM brahmacArIo teo gura- agninI upAsanAthI agni samAna tajavI mukhavALA thaIne jharvedarUpI amRtane khAtA-pItA nathI ! athAtu amRtarUpI brahmanAM darzana mAtrathI saMtuSTa thaI jAya che. teo A paramAtmAnAM comerathI darzana mAtrathI saMtuSTa thaI jAya che. teo - 313 For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ! " www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Saa paramAtmAmAM comera pravezI, tenAM mahimAmAM rahI vizvarUpathI upara jAya che. A ja bAbata sAmaveda vagere vize kahe che. A madhuvidyAne jANanAra AnaMdamaya, nijAnaMdamAM masta banI jAya che temaja jama-maraNanAM mAMthI mukta thAya che. A madhuvidhAnI prApti hRdayamAM rahelAM Ama tattvanI zodha dvArA ja thai zake che, tethI AtmAbhyAsa-yogAbhyAsI banavuM jarUrI che, mAnavamAM buddhi, mana athavA vijJAna che. te ja sAmatva che. buddhi athavA vijJAAnI dIrghakALanI sAdhanAthI manuSyanA manamAM je AnaMda, zAMti ane paripakava madhuratA utpanna thAya che, te ja jIvananI madhuvidyA che. 96 bRha upa.mAMDyuM "madhunuM anyonyAzayina aSTa karatAM pratibhAvAnuM 'madhu brAhmaNa' upadeze che. tenI vAta paraMparAthI ya padArthonuM cakra ane bhogArce tenAdhAraNa evA jInezvaranAdanuM bIjuM cakra, emabecako judo pADI pratyeka cakranA dareka aMkoDAnuM ayo yAgratva prakaTa kare che. A dvAra: saMdhAtanuM asatupaNuM darzAvI tAtmasvarUpane ja satyasvarUpe upadeza che. bRha upa. kahe che ke A pRthivI sarva bhUtonuM madhu (AzrayAtmaka) che. pArvabhUto AdhivInuM madhu che ane je A pRthivImAM teje.meya amRtamaya zArara purUSa che te(paNa sarvabhUtonuM ane anyonuM madhu che) A purUSa ja evo che ke je A AtmA che. mA amRta, A ja brahma che. A ja sarva che." ema kahI RSi jaLa vagere saMpUNa paraMparAne rajU karI de che ane A cakanI paraMparAmAM ja jIvAtmA saMkaLAyelo che. (16) gAyatrI upAsanA, sAvitrI (gAyatrI rUpe upAsanA : gAyatrI upArAnA dareka bhAratIyomAM prasiddha che. te upAsanAthI vizvAmitra, vaziSTha, gautama vagere parama siddhine pAmyA che. te gAyatrI IdanI ja bahAbhAva upAsanA RSi darzAve che. A sthAvara jegava jagatane gAyatrI rUpe vaparAtAM adhikahe che ke, rAtrI vANI rUpa che! vANI ja badhAM bhUtAnAM nAme gAya che, saunuM bhayamAMthI rakSaNa kare che. badhuM ja gAyatrI che tema vidhAna karIne pharIthI kahe che ke pRthvI e gAyatrI che. prANI zarIra pRthvInuM ja baneluM che te zarIramAM prANa je hRdayamAM rahelAM che te hRdaya gAyatrI ja che. Ama maMtramAM kahelAM cAra pAdavALI ane vANI, bhUta, pRthvI, zarIra, prANa, hRdayarUpI prakArovALI gAyatro che." A sthAvara-jaMgama jagat gAyatrIrUpa parabrahmano mahimA che, paraMtu pUrNa nathI phakata teno eka 314 For Private And Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAda che- aMza mAtra che. jayAre tenAM traNa pAda-anaMta mahimA to mAM prakAza ravarUpa ane nijarUpamAM kI rahelo che. 0 A gAyatrInI upAsanA karanAra hRdayamAM rahelA avinAzI paramatattvane jANIne muktine pAme sAvitrI upa mAM sAvitrI upAsanA che je gAyatrI maMtranI upAsanA ja che, A sAvitrInuM prathama pAdapUH te ja vareNya' che. vama che. jemAM agni, jala athavA rAmA devatA bIjo pAda 'ya: ma Te dhamara che je tema che. agni, sUrya athavA candramA devatA ja te bharga-ja che. trIjo pAda "a: fdha yonaH pravodaya" A sAvitrInI je strI-puruSa gRhastha dharmanuM pAlana karatAM-karatAM upAsanA kare che te punarjanmane prApta thatA thiI 11 upAsanA pahelAM tenA RSivirA purUSa; gAyatrI da; gAyatrI devatA, a, u, te kAra rUpa bIja zakti, bhUkha vagere dUra karavA mATe teno viniyoga che.vina maMtrAdithI pAka nyAsa karavA joIe. tyArabAda tenuM dhyAna dharavuM joIe.10 (1) ajapA gAtrI (mahAvidhA) : vagavitu purUSone mATe "ajapA gAyatrI" nI upAsanA darzAve che. A jIpa(prANavAyu) he kAra vanithI bahAra Ave che ane saM kAra dhvanithI aMdara jAya che, A rIte jIva hamezA "sa-haMsa' ema matrano jApa karato rahe che. A rIte eka ahorAkamAM ekavIsa hajAra chaso moko haMmezAM japa kare che. A rAjapA gAyatna' yogIzone mATe mokSadAyaka che. A zreSTha vidyA che. kuNDalinImAM utpanna thatI A gAyatrI prANavidhA, mahAvidyA che. tene je jANe che te veda che zva ajapA gAyatrInI vizeSa spaSTatA karatAM kahe che ke, jAgRta avasthAmAM banne netronAM madhyamAM hiMsa' prakAzita thAya che. temAMsa khecarI rUpa che ane te 'va'(jIva) rupa che. 'ha' paramezvaranuM pada che ane 315 For Private And Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir IN rAdha rUpa che. je jIvasanuM dhyAna kare che te nizcitarUpe ha banI jAya che, arthAt IzvararUpa (18) hRdayamAM rahela jIvAtmAnI upAsanA : hadayamAM rahela jIvAtmA e ja paramAtmA che, te gAyatrIrUpa brahma ja che. te jIvAtmA pANa, apAna, thAna, samAna ane udAna ema paMcaprANa arthAt pAMca chidrovALe che. temAM pUrva taraphanuM chidra vAgha, ca, Aditya ane teja svarUpa che je annAdya che. dakSiNa taraphanuM chidra vyAna che. zrotra, candramA. vibhati ane kIrtirUpa che. pazcima taraphanuM chidra apAna, vANI agni che. je teja rUpa ane annane bhakSaNa karanAra che. uttara taraphanuM chidra samAna aMtaHkaraNa ane megha che; vAyu, AkAza che te baLa ane pahatasvarUpa che. hRdayamAM rahela paramAtmAnAM A pAMceya dvArapAla che. A rIte hRdayamAM rahetA jIvAtmAnI upAsanA karanAra paramAtmAne pAme che. A upAsanAnuM rahasya e che ke, prANAyAma dvArA yogIjana prANa upara aMkuza meLave to tenI zakti vaDe kuMDalinI zakti jAgRta karI paramatattvane pAmIne amRtatattvane meLavI zake; kAraNa ke svargathI paNa upara rahela jayoti ja manuSyanAM hRdayamAM che. jeno anubhava uSNatAnAM sparza dvArA thaI zake che. tene sAMbhaLavAno upAya e che ke, banne kA AMgaLIthI baMdha karI devAmAM Ave to rathano ghoSa, baLadane calAvavAnA, pragaTatI agninAM zabda jevo avAja saMbhaLAya che. 105 (19) zAMDilya vidhAta 9 nAnuM 104 sarva khalu idaM brahma, tajjalAn, iti zAnta upAsIta / A je sarva kAMi che te jawtAna hovAthI dhArUpa che, e pramANe zAMtipUrvaka upAsanA karavI. ahIM vinobA bhAvenAM mate pAtta e mukhya vAkya che ane sarva gg g8 vrata e tenuM hatuM kAraNa darzAvatuM vAkaya che. zAMtavRtithI upAsanA karavo, kAraNa ke vizvanI dareka vastu brahmarasathI taraboLa che 03 MlAn zabdamAM -ga= temAMthI janmela tanna-tat ta = temAM ja lIna thanAra ane --jana = tenI zakti dvArA halanacalana karanAra che. A zabdarUpa brahmano saMpUrNa artha saMpUrNa jagata eka brahmamAMthI ja utpanna thAya che(te) tenI zaktithI cAle che ( a) ane chevaTe temAM ja lana thAya che (tIyo'. 316 For Private And Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A upAsanAmAM A traNa gUDha zabdono samAhAra karI prazAMta cittavaDe brahmabhAvanA karavAthI anI aMdara potAnI pUrNa mahattA anubhavamAM Ave che. brakAnA guNadharmo upAsakanAM AtmAmAM mitrata thavAdhI upAsanA 45. kahevAya che. alpa padArthamAM adhika guNa yoga vaDe ucca bhAvanA bAMdhavI te paSI upAsanA che. saM cetanyamAMthI A jagatanI utpatti sthiti ane laya thAya che tema jaNAvI te caitanyamAM vizvAsa utpanna thAya te mATe tenuM vizada varNana kare che, te brahma) manomaya, prANA zarIra, prakAza svarUpa, satya saMkalpa, AkAzAtmA, sarvakamAM, sarvakAma, sarvagaMdha, rasa, A saMpUrNa jagatane vyApta karanAra, vApha rahita ane sakSama che." A rIte Ama A saMpUrNa suSTi brahAmaya ja che, tema varNana karyA bAda te vizeSa sUkSma sUkSma ane mahAnathI mahAna che. tema varNana kare che. mArA hRdayamAM raheto A mAro AtmA cokhAthI, avacI, sarasavathI, rathAmAthI paNa sUkSma che ane pRthvI, aMtarikSa, dulaka e badhAthI mahAna che." Ama dritIya maMtramAM brahmanA guNo ane tRtIya patramAM tenuM parimANa darzAve che. A banne lakSaNo brahmamAM eka sAthe saMbhavI zake che. kAraNa ke brahma anaMta che ane je anaMta hoya te paraspara-virodha guNonuM Azraya sthAna hoya ja. mAro A AtmA je hRdayamAM sthita che te brahma ja che. te A zarIra choDIne brahmane ja pAvIza. je aDavAnizcayamAM zaMkA nathI, te jarUra brahmapadane pAme che. TUMkamAM zraddhAvAna vyakti ja jJAnane prApta kare che. zraddhAvAna nAza pAme che.'' reviews A vidyAmAM vedAMtanI sAdhanAnA zravaNa, manana ane nididhyAsa e gaNa tabakkA joi zakAya che. (20) vasudhAna koSa vidhA : vasu arthAturane rAkhavA mATe maMjUpA athavA peTI hoya che tema pANI ane devone rAkhavA mATe A zarIra e ja vasudhAna koza che. A zarIrarUpI kazamAM ja sarva dizAo che. te dizAmAM vatsarUpI vAyuM che. tenI upAsanAthI putra-pautrAdi dIrgha jIvana prApta thAya che. vizeSamAM jaNAve che ke, rAva AkRtio, rAve vedo, sarva bhUta, pathvI, aMtariyA, vaga vagere pArve A manuSya zarIramAM ja che. daka paTela saMsAramAM kudarata sAthe saMvAdI jIvana gALavA nizcarya karIne dIrdhakALa sudhI jIvI zakAya che. evuM A vidyAnuM rahasya che. zaktinI sAdhanA sAthe yajJagaya jIvana gALavAthI dIrghajIvana prApta thAya che. brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha ane saMnyAsAzramanAM ka yajJamaya rIte karavAthI prANa zaktinI upAsanA For Private And Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karavAthI sudaDha ane nirogI dIrtha jIvana gALI zakAya che. garatu pramANe dInacaryAmAM ane AhAravihAramAM pheraphAra karavAthI dIrghajIvana jIvI zakAya che." 1) mana ane AkArAnI adhyAtma ane adhideva upAsanA :11 mana AtmA zarIranI aMdara che tenI brahma daSTie upAsanA karavI te adhyAtma upAsanA che, jyAre AkAzamAM brahmadaSTi karavI te adhideva upAsanA che. rApha, prANa, cA ane zrotra A cAra mukhya indriya zaktio adhyAtma brahmanA cAra pAka che ane agni vAyu, Aditya ane dizAo adhidevatA brAnA cAra pAda che, (22) hiraca garbha vidhA :16 Aditya ja brahma che. te pahelAM jJAna hatuM. te asatu hatu te sata thayuM, temAMthI pacI thaI aMDa svarUpa thavuM. te phUTI jatAM tenA be bhAga yathA. mAMthI eka suvarNa ane bIjo cAMdanI te ja vAvApRthivI che. A aMDa kUTavAthI je garbharUpa hatuM te utpanna thayuM. te ja Aditya temAMthI ja sarva sthAvara-jaMgava bhUta sRSTi utpanna thaI. nAda rUpa zabda, sarva prANI vagere upanna thayuM. te ja A Aditya rUpa brahma che. ema samajIne upAsanA karanAra pAse zreSTha zabda Ave che ane sukha Ape che. arthAt A saMpUrNa sthAvara-jaMgama-bhUta svarUpa jagata 'brahma' ja che, tema samajavuM e A upAsanAnuM rahastha che. (23) saMvarga vidhA : "saMvaga eTale potAnI aMdara samasta jaDacetana jagatano samAveza karanAra, laya kAraNa che ! arthAt jemAM jeno laya tenuM te ja kAraNa hoya che !" ema prA nalina bhaTTapara jaNAve che. ww keeee888888888kakakI ka rI hindi, wjA vAkALajA ministrative bAhya jagatamAM vAyu ane AMtara jagatamAM prANa saMvarga che. A saMvaga eTale ja paramAtma, vAyu eTale gatizIla jIvanarAzi, sUrya vagere aMte temAM ja lava pAme che tevI ja rIte prANInI rodI (uMgha ane mahAdriA samaye tamAma indriyo prANamAM ja na thaI jAya che. virATa vizvamAM A prakAra saMvarNadevane vAyu kahevAmAM Avyo che. adhyAma(prANInA) zarIramAM te ja prANa che. ja - A saMvarga vidyAne samajAvavA rAja. jAna kRti patrANA ane A zaizva rekavanI AkhyAyikA ApavAmAM Ave che. A pAyikAne aMte reka RSi saMvarga vidyAno upadeza kare che. sarve devatAo vAyumAM ja aMtarbhAva pAme che. A vAyathI ja jagata gatimAna rahe che. te ja padananuM mukhya kendra che. ane te ja te te lokanA adhiSThAtA devatA che. A saMpUrNa brahmAMDane e daSTie jevuM = = ==== = = 318 For Private And Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aekha paNa hAla zakela che, tethI RSi, udA.thI samajAve che. agni, vAyu, Aditya, caMdra ane jaLa e pAMca devatAomAM agni, vAyu ane Aditya e kamazaH pRthvI aMtarikSa ane dhulokanAM devatAo che. A traNene cAre bAjathI gheranAro caturthaloka caMdramAno che. te prajApati sUkSma mananuM pratIka che. A caMdramAMthI ja mananI utpatti darzAvelI che. A vizvanuM catuSpAda svarUpa che. te (jArAta, svapna, supupti ane turIya) balAnI samAna che. A cArenuM je avyakata kAraNa che te jaLa che. tethI A pAMcamAMthI ekane vizvanA visaTa spadananA pratIka rUpe pasaMda karavAnuM hatuM, temAMthI 'vAyune pasaMda kare che. kAraNa ke vAyunI zakitane kAraNe ja agni vagere gatizIla banI sRSTi sarjanamAM AgaLa vadhe che. ApaNA zarIramAM paNa adhyAtma bhUmikAmAM joI zakIe chIe, zarIramAMno mukhya vAyu prANa che. te zarIramAMthI cAlyo jAya to sarve indriyonI prANa zakti cAlI jAya che ane rIra nizcetana banI jAya che, tethI prANa(vAyu) ja saMvarga che. te adhivata vAyunAM adhyAtma(zarIramAM rahelAM pratinidhi che. ' katists yoga prANavAyune prANAyAma dvArA dhAraNa karI tenI zakita dvArA ja kuMDalinI zaktine jAgRta karIne parabrahma sAthe dhyAnastha bane che. emAM paNa prANa (vAyu) ja mukhya che. "a" para jaI A saMvarga vidyApI upAsanA karanArane prajA je kAMI sAruM karma kare tenuM phaLa ApoApa prApta thAya che. A bAbatane spaSTa karavAM RSi khyAyikA Ape che. brahmacArIne zaunaka kApeva ane abhipratArI kAkSasenI bhikSA ApatAM nathI tyAre brahmacArI "devo-devI zaktine prajApati paramAtmA gaLI jAya che, tene oLakho cha ! jemanuSyo comera joI zakatA nathI paraMtu te aNue aNumAM rahelAM che, tenuM ja A anache, te ja rUpa huM chuM. to jenuM A ana che tene ja Apa ApatA nathI !' banne RSione bhUla samajAya che. brahmacArInAM vAkayano marma samajAya che ke, "pote sarvabhakSI sarvajanaka avyaya. paramAtmAnA ja upAsaka che. pachI bhikSA ApI che." (24) satyakAma bAla vidhA : 5 solaha kalA vidyAcatuSpAda vidyA) satyakAmane agni, aSabha, haMsa ane mamalI eka-eka pAdano upadeza Ape che. sAdhakAma gujJA AdezathI cAraso gAyo laI jaMgalamAM jAya che. tyAMthI eka hajAra gAyo thatAM tene sAMDa guru ( Azrame laI javAnuM kahIne catuSkala brAhmapAdano upadeza kare che. A RSabha indra sUrya athavA prANAnuM ja rUpa hato je prakAzavAna" che. bIjA divase agni pRthvI, aMtariyA, dha, samudra athavA jaLa e cAra = = For Private And Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra II www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ST aDadiMS's Beeawesow sNAdya CNAyaNa wtxess we witNAmaent' best sol47mANa jhAjhA conA rUpamAM catuSkala brahmano upadeza karyo tene "anaMtavAna" brahma kahevAmAM Ave che. te parameSThi somano samudra, jIvanaprada brahmazaktino samudra paNa anaMta ja che. trIje divase haMsa je saMpUrNatA pratIka che te catuSkala brahmano upadeza kare che. teNe agni, vAyu, Aditya ane caMdramAno upadeza Apyo. jene jotikhAna brahma kahevAmAM AvyuM che, arthAt "anvedamAMtriroyanA athavA strIne jotaffSa kahevAmAM Avela che. jyotividyA pramANe eka mULa jyoti prANa, apAna ane vyAnanA rAMdhapathI traNa jayotionuM rUpa dhAraNa karI le che." ema pa. vAsudevazaraNa khuNA che caturtha divase madrAmano patrI zarIrarUpI AyatanamAM prANa, cakSu, zrota ane manarUpI cAra zakti che. A zaktino strota paNa brahma ja che. te ja dehadhArIonA zarIramAM prakaTa thALa che. AcAryAzrI gautama AvIne vidyAne anumatI ApI tene cAreya pada megA karI soLa kalAke vALI badmavidyAno upadeza Ape che. | (rapa) upakauzala vidhA 17 (agnividyA Atma vidyA sAme gArDa, anvAhAryapavana, bAvaLIya agnie upakasalane ApelI vedhAnuM rahasya 2paSTa karatAM prA. nalina bhaTTa jaNAve che ke, prANa bahma che arthAt brahmAthI zarU karI taNakhalA sudhInI buta jIvana suSTimAM je eka rasaparamatattva prANarUpe che te ja brahnA che. te brahna sukharUpa duHkharUpa nahI ane A sukharUpa-AnaMdarU5 paramAtmA ja AkAzarUpa che, athAtu cAre taraphathI prakAzavAna che. e daSTithI tuM paramatattvanI upAsanA kara. agnio "prANa brahma che ' brahma che 'kha brahma che. A vidyAnA rahasTane spaSTa karatA jaNAve che che ke, ziSya rogathI gherAya jAya che. teNe bhojana choDI dIdhuM. tyAre agnioe tene upadeza Apyo che, paNa ja brahma che. aLatu prANa e ja vyaktinA kendramAM raheluM virAra brahmanuM svarUpa che. prAnionI sArI rIte upAsanA karavAthI zArIrika svAstha pharIthI prApta karI zakAya che. vArthInI saMjJA 'kha mananI saMjJA 2 ane prANanI saM ka che. A traNe puruSanAM sAMketika nAma che. upakasalane anio pAsethI prApta thayeluM A zabda jJAna hatuM. guru satyakAma tene zabdabadhdhayA para parabrahmanA ravarUpano upadeza Ape che ke, traNa loka e ja traNa agnio , A re. lokanA saMcAlaka nI traNa prANa che. temane sUrya, caMdra ane vidyuta paNa kahevAmAM Ave che. e uparAMta cAkSuSa puruSa dekhAya che te avinAzI tathA amatha brahma che. - = = = = = = " 32 For Private And Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIramAMthI je tattva bahAra nIkaLI javAthI zarIra mRta thaI jAya te prANa tattva che, vyaktigata AtmArUpe eka--eka zarIramAM rahelo che, te ja brahma che, tethI 'prANa brahma che' tema agnideva kahe che. ka ja kha' che teno artha e che ke, je alpa, Asakti janya ane viSayanI apekSA rAkhanAra che, te sukha nahIM; paraMtu 'AkAza'nI jema je vizALa, amaryAdita, nirlepa, nirapekSa, svayaMparyApta che te. AthI 'sukha'no artha AnaMda che, je brahmAnaMda che, brahma AnaMdamaya ja che, ahIM 'kha' eTale 'AkAza' ne prakRtino bhAga hovAdhI jaDa che ane paMcamahAbhUtamAMnuM eka tatva che. tethI je sacarAcara sRSTinuM nimittopAdana kAraNa brahma sAthe tenuM abhinnatva phevI rIte gaNI zakAya. teno javAba e che ke; AkAza AnaMdamaya che, tethI prakRttino bhAga na gaNAya kAraNa ke AnaMda haMmezAM caitanyano guNadharma che. tethI caityayukta AkAzane brahma kahevAmAM kAMI vAMdho nathI. e ja pramANe je caitanyayukta hoya te bhUtAkAza hoI ja na zake. tethI ahIM AkAzano artha "cadAkAza che. je prakRtino mAga nathI. cidAkAzajaDa nathI, parama caitanya che, parana AnaMdanuM mULa che, te ja brA che. tethI AkAza brahma gaNavAmAM doSa nathI.19 sondrasmino cAra mahAvAkayamAM samAveza thato nathI, paraMtu tema chatAM te ya.2 mAtrAMkavo jeTalI ja zreSThatA dharAve che ane java brahAnAM advaitane vyakta kare che, A vAkayane bhAga-tyAga lakSaNa dvArA samajAvavAmAM Ave che. (1) sa: sarvajJatA, sarvazaktimatta vagere gurNothI yukta brahma eTale ke izvara, 'saH' padano vAcyArtha che. zuddha brahma 'saH' padano lakSyArtha che. (2) madam :- alpajJatA, alpazaktimattA vagere guNothI yukta avidhA sahita brahma eTale ke va 1 padano vAcyAyaM che. zuddha brahma 'mana' padano lakSyArtha che. banne padano zuddha prahA` artha laI anya ardhano tyAga karavAmAM Ave che. bhAga-tyAga-lakSaNApUrvaka baMnne padano brahma' artha niSpanna cAya che. tethI banne padanI ekatA siddha thAya che. (3) asmi :-- prathama banne padane joDanAra pada che. A pramANe jJa: am latti eTale ke huM (jIva) te (brahma) chuM. A mahAvAkaya dvArA jIva brahmanI ekatA siddha thAya che. 321 For Private And Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra iiia www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'kona maMtranA arthanuM ciMtana karavuM eTale potAnA svarUpanuM brahma svarUpe ciMtana karavuM. priyAyogamAM ajapAjapanuM mahattva che. ajapAjapa eTale AyAsa vinA thAsethAse 'soda' maMtrano japa. prAkRtika rIte ja zvAsocchavAsa sAthe soDama' maMtrano japa cAle che. paraMtu temAM suratA nathI; jAgRtI nathI. A sAthe suratA joDAtAM te japa surata zabdayAMganuM svarUpa dhAraNa kare che. 20 (ra6) yajJavidhA : - caturtha e nA 16 e 17mAM khaMDamAM vidyAmaMtrathIvidhAne spaSTa kare che. mana a vANI e be varga che. banne adhyAtma jIvanarUpI racanA be vaMDA che. jo banne sAthe pravRtti karatAM vikAsa thAya che sattaramAM khaMDamAM devatAo. vedo ane vyApti vagere ekabIjamAM prAta kramano ullekha kare che ane tene AdhAre suma ane sthUla svarUponA saMbaMdhane samajI le che te A vidyAnA marmana jANe che. (ra) prANavidhA 11 | mukhya prANa ja zreSTha che. zarIramAM je indriyo ane zaktio che temAM prANI ja savAparI che. te na rahe to zarIra nirjIva banI jAya che. A bAbatamAM IndriyonAM jhaghaDA para cakaAkhyAyikA Ape che. A kathA dvArA prANa ja zreSTha che. tenI upAsa karanAra zreSTha bane che. zaktizALI bane che. A prANanuM satra pazu-pakSIo je khAya che te che. arthAtu annathI ja prANa che. kaheva- paNa che ke, atrasamA prANa anI jema jaLa paNa mukhya prANano AdhAra che. A vidyA karAyelA jhADane kahevAmAM Ave to te paNa pallavita thaI jAya che. sukAyelA vRkSane jaLa prApta thAya to te navapallavita thAya che. e ja rIte bhUtone anna ane jaLa prApta thAya to te AnaMdita banI jAya che. prANanuM ana' nAma prasiddha che temaja jananI pahelAM ane pachI je jaLa(Acamana levAmAM Ave che te prANanuM vastra che, je A rIte bhojana karI prANanI upAsanA kare che, te vAhIna dazAmAM raheto nathI. A prANavidyA rAkAza jAbAle tyAghapadanAM putra gozrutine pradAna kare hatI. (28) paMcAgnividhA kera (agni vidhA jIbalanA putra pravAhorA udAlaka AruNi vagerene A paMcAgnividyA pAMca praznanA javAbamAM A vidhA Ape che. paMcama AtimAM vIryarUpa jaLa garbharUpe puruSanAM rUpamAM pariNita thaI jAya che.[mRSTi - 322 For Private And Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e Apela che. devayA- pitRyAna mArga ane trIjo mArga nikRSTa jIvo janme che mare che.mokSamAM Apela che.) A vidyAnA hirAne spaSTa kare che ke, "samagra sRSTi eka yajJa che, janma-maraNa eka ghajJa che. kartha cadranA udaya-arata yajJa che, nAtronI gati yajJa che. pRthvI, AkAza, vAdaLa. rAtri divasa, dizAo ane upadizAo e mahAnayAnAM upakaraNo che. parjanya-vRSTi pavananI gati ane vIjaLInA camakArA mahAyajJanI vidhinA mAgarUpa che. puruSanI AMkha, kAna, kara, vagere kriyAo paNa yajJa svarUpa che. jIva bALakape janme che, jIve che, lokalokAMtaramAM gati kare ane pAcho Ave che ke brahmapadavIne pAme cheA badhI ghaTAo e virATa yajJanI ja kriyAo che e A paMcAgni vidhAnA sAdhaka niSkAmabhAve parabrahmanI upAsanA kare to devayAna mArge gati kare che. sakAma upAsanA karanAra pitRyAna mArge gati karI svagAdi phaLane bhogavI; puNya pUrNa thatAM phIvI mRtyulokamAM Ave che ane je puro thazAda karmonuM anuSThAna ja karatAM nathI, te janma ane mare che arthAta kaTa-pataMga gati che : (ra9) vaizvAnaravidhA : kaikA putra rAjA azvapati upamanyunegere maharSione pRthaka pRthaka" vagaMrUpa vaidhAna AtmA" je matarUpa che. "AdityarUpa vizvarUpa vaizvAnara AtmA" je Atma cakSumAtra che. vAyurUpa aneka prakAranA mArgavALo AtmA je prANarUpa che. "AkAzarU5 AtmA je phakata AtmAnA udararUpa ja che. "jaLarUpa je dhanarUpa vaizvAnara AbhA" che. je AtmAnuM phakata mUtrAzaya che. pRthvIrUpa je AtmAnA mAtra pagarUpa vaizvAnara AtmA che" je AtmAno mAtra laga ja che. janma cxx:x:xwadikhadakadewalkwist Ama alaga-alaga svarga vagere rUpe samajUtI ApI jaNAve che ke, "A huM ja chuM" AtmArUpa vaizvAnaranI sarvAtmabhAve je upAsanA kare che, te ja badhA AmAomAM anna mANI kare che. : A AtmarUpa vaizvAnaranuM marataka ja svarga che, cakSu sUrya che. prANa vAyu che, udara AkAza che, mUtrAzaya jaLa che. bIjo paga pachI tema jANI rUpAsanA karavI, vakSasthaLa veda che, loma darbha che hRdaya gAIpatya che, mana dakSiNAni che ane mukha AzvanIya agni che. tyArabAda prANAya. apAnAya vyArAya, samAnAya" ane "udAnAtha" svAha dvArA prANane AtmAne tRpta karavAnI rIta jaNAve che. 323 For Private And Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rIte vaizvAnara vidyAne jANanAra ja zreSTha che, te vaizvAnaramAM havana kare to badhA prANI tRpta thAya kalA badhAM pApa nAza pAme che. eTaluM ja nahIM te uSTi anna cAMDala vagerene mApe to paNa te ||. upamAM homarUpa ja gaNAya. bhUkhyo bALaka jema mAnI upAsanA kare tema dareka prANI AvA zAnInA agnihotranI upAsanA kare che. | rAja azvapati dareka RSio pAsethI vejAnararUpI vidyAne jANe che, paraMtu te aMdhajano || prArthanA eka-eka aMgane sparza karI te aMgane ja saMpUrNa hAthI mAnI le tevuM che. tyArabAda temanI | ke A pathagu daSTine dUra karatAM jaNAve che ke, "tame sarve vezvAnara AtmAne pracaka-pRthaka mAnIne anna bakSaNa kare che, paraMtu e vaizAranA AtmAnI Aje I, A huM chuM" e "praya AtmAnI venara upAsanA kare che. te samasta lokomAM samasta prANIomAM ane samasta AtmAomAM anna mANa zrI bhANadeva jaNAve che ke, "A maMtra dvArA kRSionI upAsanAmAM rahelI uNapa: pratya AtmA ane vizvAtmAne alaga na gaNavA, ane bIjuM vizvAtmAne tenA samagra svarUpamAM samajavAnuM sUcave che. vaizvAnara eTale vizvasamagra svarUpe rahelo parapuruSa). AzvAnarano artha ja che. vizvAtyA AvA upAzakanuM sarvAtmA sAthe advaita siddha thAya che. 20 A zvAnara upAsakana bhajanakriyA paNa yajJa svarUpa che. tema jaNAvI prathama pAMca Ahuti. ' maMtrAtmaka ApavI joIe. ///// 'na A upAsanAmAM vizvAtmA ja prANI zarIramAM vaizvAnararUpa rahela che. tema jANI zakAi che. gItAMja paNa A ja kahe che. (30) taravamasi 24 tattvamasi e mahAvAkyanI samajUtI nava udA, dvArA maharSi uddAlaka potAnA putrane Ape che. udA. "AtmA"mAM ApelA che. tethI punarAvana karela nathI. vedAnamAM A vAkayane samajAvavA mATe eka vizada prakriyAno vikAsa thayo che. bhAga-tyAga kSaNa mArA A vAkaya samajAvI zakAya che. , , si e traNa paDa tattvaka mahAvAkyamAM che. teno artha te tuM che' evo che. 1) padano vArtha sarva zakitamAna, sarvA, viSNu, Iza, svataMtra, parIkSa, mAyI ane baMdha-mokSa rAhata A dharmothI yukta tata padano vAcya che. 324 For Private And Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir || Bye "tta padano vAcyArtha alpa zaktimAna, alpajJa, parijhina, anIza, karmane AdhIna, pratyakSa . baMdhamolavALo A dharmothI yukta jIva jaMpadano vAya che. () agni - '' pada ane tvam nI ekatA sUcave che, bannene joDe che. Ama che. ahIM te tuM che ema jIva-brahmanI ekatA siddha karela che, tevA vAghArtha laI zakAya tema nathI. paraMta bano smArtha siddha karI zakAya ema che. je bhAga-tyAga lakSaNAI zakAya che. 1 mAyA, mAyAmAM AmAsa ane mAtAnuM adhiSThAna cetana eTale ke brahma A traNe maLIne sarva zaktigata, sarvajJatA vagere dhama sahita izvara tanta padanuM vAcya che. tetho "Trpadano vArathArtha Izvara che. (ra) vyaSTi, vidyA, avidyAmAM AbhAsa ane tenuM adhiSThAna vetana eTala ke brahma A traNe maLIne alpa zaktimanA vagere dharmo sahita jIva'' padanuM vAya che, arthAta 'vaM' padano vAyArtha jIva che. (3) A mAsa, mAyA ane pAyAcita sarvajJatA vagere dhamAM ATalo vAgyabhAga choDI daIne cetana brahmabhAgamAM I' padanI bhAga-vAga lasaNA tharo. (4) AbhAsa, avidyA ane avidyAracita alpajJatA vagere ghame ATalo vAcyabhAga breDI daIne cetana - brahmamAgamAM '' padanI mAga--sAga lakSaNA thaze. A rIte bhAga-Aga lakSaNA dvArA jIva ane IzvaranA svarUpamAM je lakSyArtha che -brahmatyAga ba pado dvArA lakSita thAya che. tethI te bannenI eka siddha thAya che. 130 Ama A vAkaya dvArA jIva ane brahmanI ekatA siddha thAya che. je atadAnano pradhAna dvAra che. A siddhAMtane samajAvavA mATe uddAlaka AruNi potAnAM putra zvetaketune mika, vaTavRkSa vagere nava udA. Ape che. je AtmAmAM ApelA hoya ahIM punarAvartana karela nathI. (1) bhUmAvidhA 131 maharSi nArada mitpApi thaI, sanakumAra pAse baghavijJA vATe, zokano nAza karanArI ane pUNe AnaMda ApanArI vidyAnI prApti mATe Ave. sarva prathama teo sveda vagere pote adhyayana karelI vidyA vize jaNAve che. te sarva vidyA'nA' mAtra che. tema jaNAvI tyAM sudhI ja gati thAya virodha nahIM. tethI nAradajI"nAmathI zreSTha zuM?" e rIte lAkAraka000000 someone was see-cv00ecx0; xx;**** pAcha ka== ka ku weeg * 325 For Private And Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra "ii paNa karI che Rajraka kAkA Atttt e Ane javAbanI paraMparA cAle che, je kramazaH vAka, mana, saMkalpa, citta, dhyAna, vijJAna, baLa, anna, teja AkAza, smaraNa, AzA, prANa che. ema uttarottara adhika-adhika che, tema sanakumAra jaNAve che khAsa sadhI pahocyA bAda nAradajI jijJAsA karatAM nathI. tethI tenI jijJAsAne punarjAgRta kare che. tethI nAradajI satyane jijJAsA kare che. sanakumAra jaNAve che ke, manana karavAthI ja vizeSa jJAna-vijJAna prApta thAya che. manana matithI ja zakaya bane che. zraddhAthI ja manana zakaya che. tema jaNAvI niSThAthI zraddhA utpanna thAya che, te niSThAnI jijJAsA karatAM kRti arthAt Indriya saMyama, ekAgratA ane zreSThakArya e ja kati che. kati dvArA ja yathArtha sukhanI prApti thAya che. koIpaNa manuSya sukha vinA kRtinuM AcaraNa karato nathI. tethI sukhanI vizeSa rUpe jijJAsA karavI joIe. sukhanI jijJArA karatAM "bhUmA ja sukha che, alpamAM sukha nathI. sukha bhUmA ja che. bhUmAnI vizeSa rUpe jijJAsa karavI joIe" bhUmAvize jijJAsA karatAM "jayAM koI anya jotuM nathI, koI anya sAMbhaLatuM nathI, anya koI jANatuM nathI te bhUmA che. jayAM anya koI jue che, anya koI sAMbhaLe che, anya koI jANe che, te apa che. je bhUmA che te amRta che. je alya che te atyaM che. temAM konAmAM pratiSThita che, tema prazna karatAM, "te potAnAM ja DipAmAM pratiSThita cho athavA te potAnA mahinAmAM paNa pratiSThata nathI" mAM pUmanA svarUpane vizeSa spaSTa karatAM, ane cAre tarapha, upara-nIce ema sarvatra che ema jaNAve che. A rocaka saMvAdamaya phalI ApaNAmAM jijJAsA jAgRta kare che. ane AgaLane AgaLa jANavAnI icchA thAya che. 4 .3 1 a zrI bhANadeva jaNAve che ke, "bhUmA(brahma) pratiSThita che athavA apratiSThita che. kAraNa ke je mastitvanuM aMtima tava che te koInA para pratiSThita hoI zake nahi, tethI tene svapratiSThita ke apratiSThita banne zabdo dvArA abhivyakta karI zakAya che." bhUmA eTale vyApaka brahma tatva, parama satya, astittvanuM kendra alpa eTale sImita alpa eTale saMsAra, alpa eTale viSayo te mA nathI. apanI sIdhA naSTa thAya tyAre nitizaya sukhanI prApti thAya che. te ja bhUmAM parabrahma che. na (3) haravidhA 13 bhUta zarIramAM rahelA hRdayane dahara arthAtu brahmapura kahe che. eTale ke brahma hRdayamAM rahe che. ahIM . eTale je mAMsapiMDanAM banelA hRdayanI vAta nathI, paraMtu hRdayapradezamAM rahelAM sUphamAkAra kamalAkArasau vAta che. jemAM eka sUma AkAza che. je AkAza bhUtakAza nathI paraMtu pAMca mahAbhUtomAM sauthI sUkSma pharaka For Private And Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra che. Timing www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hakaka "Timli"'T kakakaka kakakaDA E = = EGIMotile without = = = - - - - - * w rrrrrrrrr jaja0mmisinisterra marrier RAra thama mahAbhUta che. A AkAza bhUtAkAza ke bAhya kAza gaNAya che, kAraNa ke te skUla che ane bahAra che ane upaniSatkAra ahIM aMtara kAzanI vAta kare che je aMdara che ane sUkSma che. A sUpa (4) sTa dvArA spaSTa rIte sUcita thAya che ke, ahIM bAhya bhUtakAzathI bhinna ararika suSmAkAza vize kahevAmAM Ave che.faz A aMtarAkAzamAM zuM che. tenI zodha karavAnI jijJAsA karavI joIe. jijJAsA thatAM guru bIjA maMtramAM jijJAsA vizeSa pragaTa thAya tevI rajUAta karI. junIya maMtra mAM jaNAve che ke, "jeTaluM Amitika) AkAza che, teTaluM ja A hRdayAntargata AkAza che. ghuloka ane pRthvI A banne loka A aMtarAkAzamAM zcita che. te ja rIte agni ane vAyu A banne sUrya ane caMdra A banne tatha, vidyuta ane nakSatra A banne ane A lokamAM je che ane je nathI te badhuM ja A aMtarakAzamAM sthita che. 135 A mane samajAvatA zrI bhANadeva jaNAve che ke, "bhautika AkArA dAkAzamAMthI janme che. bhautika AkAzamAM je lokAMtara che te badhuM cidalazamAM che. je hatuM ane je bhaviSyamAM thaze. te badhuM cidAkArAmAM che. ahIM hadayAntargata AkAza(cidAkAza kArA brahmatattva kRzcita karavAmAM Ave che ane brahma to sarva tattvonI ni che." A zarIra nAzavaMta che. tenI aMdara rahela AkAza ane temAM rahela AmAM nAza pAmato nathI ? tenA javAbamAM jaNAve che ke "te jI thatuM nathI dehanA nArAthI/vadhathI teno nAza ke vadha thato nathI, kAraNa ke A brahmapura satya che. temAM dareka kAmanAo samyapha rIte asthita che. A AtmA che. te mRtyahIna, zokarahita anya saMkA che." "A AtmAne zastro chedI zakatAM nathI; agni vALI zakI nathI, pANI palALI .katuM nathI ane pavana sUkAvI zakatA nathI." vagere. gItAnA zlokomAM paNa A ja bAbata kahI che. A kathAthI e bAbata spaSTa thAya che ke, prANI mAtranA zarIramAM hRdayamAM sUvArUpe parabrahma sthita che. tene jANavAnI jijJa.sA karavI joIe. tenuM jANavAthI ja A mazAna thAya che ane AmA e ja paramAtmA che. (33) hadaya sthita brahmanI upAsanA : hRdaya--kamalamAM ja rahe che ane anna khAya che, te ja sUrya agninA rUpamAM AkAzamAM rahe che. te 'kAla' nAmavALuM che, te ja adazya rIte sarvabhUtarUpI annanuM bhakSaNa kare che. je AkAza che te ja kamala che, temAM rahenAra sarva kAMI jANe che. te cAra dizAo ane cAra upadizAomAM sthita che. te badhAMthI para che. = == = jAna. ke jA IiII) * * * uuuu rUrI For Private And Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. A ane AdityanI AMkAra dvArA, vyAhutio dvArA ane gAyatrI maMtra dvArA upAsanA karavI joIe. maho. paNa hRdaya sthita AtmAnI upAsanA karavAnuM ja jaNAve che. AtmA ja braho che. tenI upAsanA karanArane ja vidyA prApta thAya che. vairAgyabhAvavALA citaya ja teno anubhava karI zakAya che. divya dvArA je sukhanI anubhUti thAya che. te AbhatvathI utpanna thayela aMdana ja che ane tenI ja upAsanA karavI joIe."che, nathI, madhyastha, prakAzano prakAzaka AtmAnA ApaNe upAsaka chIe je AtmA amArA hRdayamAM mahedharanAM rUpamAM sthita che.-38 (34) AtmavidhA : 3 zAMDilya vidyA vageremAM hRdayathita brahmanI ja upAsanA che. ahIM paNa hRdayamAM rahela parabrahmanI ja upAsanA darzAvela che. devA ane asuro evuM sAMbhaLe che ke, "parabrahmane jANanAra amara banI jAya che. tethI indra ane virocana devo ane dAnavonA pratinidhi banI samApti thaI prajApati pAse brahmavidhA mATe jAya che. 3ra varSa brahmacarya pUrvaka rahetA prajApati "rAmAM rahela pue AtmA che temAM jaNAve che. banne cAmAM dekhanA pratibiMbane ja AtmA samajI le che. tenA adhiddhatA devane nahIM. A samajaNa sAthe virocana dAnavo pAse pahoMcI jAya che ane teone jaNAve che ke, A zarIra ja AtmA che, te ja pUjAya che. tethI dAnavo zarIranI ja pUjA ane paricaya kare che. Indrane zaMkA jatAM parata Ave che. tethI prajApati tene sTAnavasthA, suSupta avasthA, je dekhAya che anubhavAya che te AtmA, tema jaNAvI te A zarIra maraNazIla che, te AtmAnuM adhiSThAna che. te AtmA priya-piyAthI para che, te A uttama AtmAne zAstra ane AcArya upadeza dvArA jANI le che te sarva bhogone prApta karI le che. brahma, jIva, AmamAM vistRta rajUAta che. tethI punarAvartana karela nathI.) (35) taddana upAsanA : samA haimavatI rAkhyAyikAmAM Indrane upadeza ApanArI umAdevI. koNa haze? bAyakAra tene "vidhAdevI" arthAtu bahAvidhA" ja hovI joIe. ema mAne che. Ama kahevA pAchaLanuM rahasya e che ke OM ema, 3, 5 evA traNa akSaronA joDANathI banelo akSara che. A ja ane judA kAmamAM laI strIliMgI banAvIe to "tu" zabda bane che. Ama"mAM" zabda vaDe tuM sUcana thAya che. vekAra eTale ja brahmavidhA.50 = ======= ========= 3.8 pApa For Private And Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir unA haibavatI indrane 'tana' rUpe brahmanuM jJAna Ape che. 'dUta' e svarUpe brahmanI upAsanAnI rajUAta kare che. darekane preranAra zakti ApanAra saMcAlaka je adbhuta zakti dharAve che e 'rana'. sarva jagatane vaMdanIya upAsya deva che. tethI enI upAsanA paNa ene 'eka mAtra vaMdanIya upAsya deva" samajIne karavI joie. (36) gopIcaMdana dhAraNa vidhi : vAsudeva 35.mAM zarUAtamAM gopIcaMdananI kathA jaNAvI che. A gAMpIcaMdana gomatIrthamAM je cakra che, temAM bhagavA bhaktonAM kalyANanI icchAthI lAvIne praEiSThita karela che, te pIttavarNanuM che ane tene dhAraNa karava thI mukti prApta thAya che. A gopIcaMdanane sarva prathama namaskAra karavA joI, prArthanA karavI joIe kaM. tamane huM dhAraNa karuM chuM. tame mane mukti ApanAra banajo. gopIcaMdananI prArthanA bAda vaMdanA nAme he... e taMtra dvArA jala haNa karyA bAda vighnonuM .. / 43 e maMtrathI caMdanane masaLavuM joIe. tyArapachI DAbA haghamAM rAkhI mAthuM jamaNo hAtha DhAMkI saMpUTa karIne tene 'ato revA tambu no... vagere kSetrothI temaja viSNu gAyatrIthI abhimaMtrita karavuM joIe. abhimatrita karIne dvArakAdhIza bhagavAnanuM zaraNa grahaNa karI rakSA karavAnI prArthanA karavI joIe. A pramANe zaMkha-cakra gadAdhArI evA mAruM dhyAna dharIne gRhasthae anA.mekA dvArA kapALa, uttara, kaMTha banne jAo, banne kukSi, kAna, pIThanI pAchaLano bhAga, garadananI pAchaLa tathA mastaka e bAra sthAno upara caMdana dhAraNa karavuM. A jagyAeM caMdana dhAraNa karanI taLAe viSNugAyatrI athavA kezava vagere bAra nAvonAM japa karavo. brahmacArI ane vAnaprasthae anAmikA dvArA ja lala.Ta, ke, hRdaya ane bAhUmUlamAM viSNugAyatrI athavA kRSNa vagere pAMca nAmothI caMdanane dhArA karavuM, saMnyAsIe tarjanIthI mastaka, lalATa tathA hRdaya upara praNayanAM uccAra sAthe caMdAne dhAraNa karavuM, ya, paramahaMsa saMnyAsIne mATe caMdana dhAraNanI vizeSavidhidara vatA mAdAna vAsudeva jaNAve che ke; temaNe brahmA, viSNu, maheza e traNa mUrtio pU: muva: sva: e traNa vyA u teo gaNa-chanda, mAtrA-chanda tathA akSara-chanda e traNa chando; :8 yajjIH ane sAma e traNa veda; sva, dIrgha ane pyuta e traNa svara; AvanIya, gArhapatya ane dakSiNAgni e traNa agnio; candra, sUrya, agni e traNa jyotiSmAna; bhUta, vartamAna, bhaviSya e traNa kAla; jAgrata, svapna, suSupti e traNa avasthAo; 12, akSara, paramA-mA 34 For Private And Personal Use Only 4.1 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dika e traNa AtmA; traNeya puSku-makara, 3/2, 4 ra e praNavanI traNa mAtrAo A badhu praNava che, ane traNeya udapuDrinAM svarUpa che, tethI gopIcaMdananI traNeya rekhAo ekatrita thaIne nAM rUpamAM eka thaI jAya che. athavA paramahaMsa saMnyAsI praNava dvArA eka ja urdhvapuDa lATa upara dhAraNa ThI yAdIpakanA prakAza samAna potAnA AtmAne jotAM tathA brahma chuM" evI bhAvanA karatAM-karatAM mA pujaya prApta kare che. kuTIcaka, tridaMDI, bahUdaka vagere saMcAsI hadaya upara uddhapunI madhyamAM athavA hRdaya kamalanI madhyamAM potAnA AtmatatvanI bhAvanA kare. e AtmahatvanI adadhanI aMdara bhAvanArUpa abhyAsa karatAM-karatAM mArI paramahApadhamAvanA kare je ekAgra manathI taMtarinuM potAnA AtmasvarUpe dhyAna kare che te cokkasa munine pAme che. kAraNa ke huM eka ja viSNu aneka rUpothI jaMgama tathA sthAvara bhUtomAM paNa AMtati thaIne tenAM AtmarUpathI nivAra karuM chuM. gItAmAM paNa parA-rAparA prakRttinuM varNana karatAM zrI kRSNa bhagavAna A ja bAbata jaNAve che. talamAM tela, dU.mAM zo jema raheluM hoya che, tema huM saMpUrNa jagatamAM je kAMI dekhAya che. saMbhaLAI che tenI aMdara ane bahArathI vyApta karIne huM ja temAM rahelo chuM. tema chatAM huM hathI rahita, sulma, jJAnA svarUpa advaita paraba brahma chuM. A ahaMta paramabrahmanuM banne bhramaranI madhyamAM temaja hAlamAM cetanAne prakAzita karanAra zrI. harinuM ciMtana kare temaja te sthAno para gopIcaMdananuM tilaka kare. A rIte karanAra saMnyAsI udghacatuSTayane jANIne dhvadaDI, urdhvaretA brahmacArIo, udarvapuDu tathA hIrghayoga-paramapadane prApta kare che. A rIte gopIcaMdana divaro dhAraNa karavuM ane sAtrie agnihotranI bhasmaya saMpUrNa zarIrane masaLavuM. A bhasma 'mane mafac48 e maMtrathI levI; ' " e maMtrathI masaLavI temaja 'f q14'vlTa vagere maMtrathI viSNu gAyatrIghI ane je sAdhu hoya to praNavathI dhAraNa karavuM. A gopIcaMdana dhAraNanuM phaLa darzAvatA bhagavAna vAsudeva jaNAve che ke tene ekAgra bhakti prApta thAya che. tene jo gopIcaMdana prApta na thAya to tulasIjInA mULane mATInuM lepana karavuM, je A pramANe zarIre gopIcaMdana athavA gopIcaMdananA abhAve tulasInAM mULanI bATI zarIruM lagADI che. tenuM zarIra vajaghI paNa kaThora banI jAya che. je gopIcaMdana dhAraNa kare che athavA A upa.(vAsudeva upa.)nuM adhyayana kare che ne sarva mahApAtakomAMthI mukta banI pavitra thAya che. tene badhAM tIrtho temaja yajJanuM phaLa prApta thAya che ane mArA paramapadane prApta kare che. === = = = = ka ka == gopIcaMdananI zabda kalpadrumamAM samajutI ApatAM jaNAvyuM che kete potAnI gaMdhathI zaraNa = =: 3 For Private And Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra rahe III www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - rakSaNa kare che. jevI rIte caMdananI aMdara tenI suganma gopAyamAna hoya che tevI rIte te dhAraNa karanAranuM gopanIya rIte rakSaNa kare che." (20) bhasma dhAraNa vidhA/upAsanA : nIta' e pAMca brahma ma7thI bhasmane grahaNa karavI tema jaNAvI vigatavAra bhasma dhAraNanI vidhi darzAve che. "? e maMtrathI bhasmane abhimaMtrita karavI, kApo.... "te e maMtrathI tenAM jaLa padharAve II no e maMtrathI dhAraNa karavI, cAtuSa e maMjathI mastaka lalATa, izatI ane khaMbhA upara temaja sAdhu ane caMkhe e maMtrothI traNa-traNa rekhA karavI A basma-dhAraNavidhine zAMbhava-vrata kahe che je dAMmAM vedazone mATe darzAvavAmAM AvyuM che. jethI mola prApti thAya che. lalATe kezava, udare nArAyaNa, hRdaye mAdhava, kaMTha sthAne goviMda, udaranA dakSiNa bhAgyamAM viSNu bAnnI vacamAM madhusudana karNa pradezamAM trivikrama vAmakuma vAmana, vAna bhAmAM zrIdhara, kAmAM hRSIkeza; pAchaLa- pATha bhAgamAM dAdara, kuTumAM rAmodarane maravA ane urva tripuMDa dhAraNa karavuM. A udhdha tripuMDa caMdananuM mitApUnuM rAmAnuja saMpradAyamAM prasiddha che. pUjApAda guvenitya saMdhyA vaMdanAdimAM AvidhathI ja bhasma-dhAraNa karavAnuM jaNAvela che. ' che kAkI kAkI www ko'ka ja mIDiyA = = = . . . A vidhine satakumAra che kAra sAthe sarakhAtAM jaNAve che ke, prathama rekhA pAIpa agni, rajoguNa, '' kAra pRthvI loka, keyAzakti, Rgvada, prAna vana rUpa che ane prajApati tenAM devatA che. dvitIya rekhA phiNAgni '3 kAra sattvaguNa riloka, AMtaraDAmAM, icchA zakti, yajurveda, mAdhyandina rAvana 5 che. viSNu temanAM devatA che. nIjI rekhA AhavanIya agni '' kAra tamoguNa, dha loka, paramAtmA, ghana zakti, sAmaveda, tRtIya savanarUpa che ane mahAdeva temanA devatA che. eka A zAMbhavatamAM parokSa rIte brahmA, viSNu ane maheza ema traNeya devonI upAsanA AvI jAya che. je tridevanA siddhAntane samarthana Ape che. A AtmajJAna paDAnane tapazcaryA dharA prApta karyuM hatuM : = = ziva mahApurANa ane devI bhAgavatamAM paNa bhasma dhAraNanuM mahatva samajAveluM che. = = = . For Private And Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka tripuMDa guNavALuM che, ga kAra anAmikA kAra madhyamA ane ma kara tarjanI che. anukrame ja-tamAM pratinidhitva kare che. tethI mAla vagere jagyAe haMmezAM bhasmanuM trikhaMDa dhAraNa karavuM to para strI vagere paNa jo bhasmane dhAraNa kare to te paNa mokSarUpa phaLane prApta kare che.* == === = bhasma dhAraNa karanArane je dAna Ape che, tenAM badhAM pApa nAza pAme che. haMmezAM dine bharamadhAraNa karavI ane traNeya saMdhyA samaye tripuMDa karavAthI sarva pApomAMthI mukta thavAya che ane zivaloka prApta thAya che. gRhastha, vAnaprastha, brahmacArI ke saMnyAsI mispa-snAna karavAthI mokSane pAme che. A bhasmane devoe maMgala pATe, pavitratA mATe ane rakSAne arthe dhAraNa karI hatI. A bhasma tAvathI rakSA kare che. pizAcAdithI rakSA kare che. kuSTha, gulma, bhagaMdara vagere rogono nAza kya che. pittaroga, vAta zleSma vagere rogano nAza kare che te ja vyAvra gora vagerethI rakSaNa kare che ja "a" vagere maMtrothI bhasma yuddha karavI joIe ane pachI dhAraNa karavI joIe. gAyatrI japa bhasma dhAraNa karyA vagara karavAmAM Ave to niSphaLa jAya che." bhasma dhAraNa vagara zivapUjA karavI te zivajInA DheSa karavA barAbara che, tethI naraka prApta thAya che. tethI dareka karma bhasma dhAraNa na karanAra mATe varjita che. ziva mahApurANamAM zrota, smArTa ane lauki ema traNa prakAranI bhasma gaNAvI che. zrota-smArta bhasma dvijane mATe ane lauki bhasma sarvene mATe che. agnihotra ke anya yajJamAMthI grahaNa karelI bhasmane gAyanA dUdhamAM masaLavI, jaLathI svaccha karI zodha-karI-bhasmanuM tripuMDa dhAraNa karavuM joIe ? (38) balA atibalA vidhA : 8 sAvitrI upa.mAM gAyatrI upAsanA bAda bali-atibali nAmanA be vidyAonuM varNana kare che. zarUAtamAM tenAM RSi, devatA vagere vize kahe che. kaSi virATa puruSa che. chanda ane devatA gAyatrI che. 'ga' kAra bIja che, 'u' kAra zakti che. 'ma kora kIlaka che. sudhA vagerenA nivAraNa arthe teno viniyoga che. "kalI"nA mAdhyamathI SaDAnyAsa karavA joIe.kalIM hRdayAya namaH, OM kalIM zirase svAla, che kula zikhA vaSara, 5 kavacAya huma, 8 kalI netradAya vaSaTa, kalIM astrAya phaTa. WT 99thAnaHhuM te balA-anibalA vidyAonA devatAono hamezAM anubaha karuM chuM. je sUrya samAna cakatA zarIravALA, praNava svarUpa, kiraNAtmaka vedonAM sArarUpa, pApono nAza karavAmAMhazivAra, sarva taraphanI N : For Private And Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hA , huM : - bas kAnanI zaktiothI adhiSThita che ane jenAM hAtha amRtathI bharela che. te bali ane atibali baje vidhAonAM devatAono mAtra A prakAre che. jhIM bale mahAdevI, hIM mahAbale, kalI caturvidha puruSArthanI siddhi ApanArI, "tatsavitu:" varadAna ApanAra ahIM vareNya bhargo devasya varadAna ApanAra, he asibale; sarvane mATe dayArtirUpa 'sarvakSucchUmopanAzinI' dhImahi dhiyo yo narjAne prapurya ya' pracodayAtpine praNavaziraskAtmike hu~ " hA ! A pramANe A banne vidyAne jANanAra sAvitrI devInA DokamAM pahoMcavAnA sAmarthyavALo banI & kA jAya che. aMtamAM je prArthanA ane vana che. tene AdhAre spaSTa rIte kahI zakAya ke, A gAyatrI maMtranI ja upArAnA che. kAraNa ke gAyatrI mana ja sarpa zaktiono preraNA strota che. te ja braba che. aDAjaNa (8) anuprubhI vidhA : tapane aMte vaktarUpa prajApati AnubhI vidyAnuM darzana kare che. te parama vidyA che. tene reka aMgomAM manTa che. emAM ja prada, pratiSThA che. temAM vizvadevonI pratiSThA che. je dareka vedane jANe che, paraMtu A vidyAne jANato nathI. to veDane jANavAno zo artha? te jANavAnI ja jijJAsA karavI Ie. tenI yAomAM gAdharaheluM che, paraMtu sarva prathama kAranuM gAna karavuM joIe, hajAro akSaro temAM ja samAyelA che. tyArabAda jayotirmaya, tejasvIDhiyane Azrita liMga, suparNa ratha, zoSanAM phaNazI AcchAdita mastaka, mRga samAna mukha, narapazu, zazi, sUrya, azvanuM vAhana ane traNa nayanavALA paramatattvane joIne prajApatie tene namaskAra karyA. A nRsiMharUpa paramatattva mahAviSNunuM ja svarUpa che. te saMpUrNa suSTine vyApIne rahelA che. tenAM bhayane kAraNe ja sUrya prakAze che, caMdra Uge che, vAyu vAya che, varasAda varSa che H vyaktarUpa prapatie te avyaktarUpa paramatattvane jaNAvyuM ke, huM tamAro priya huM mane zuM AzA che?" tane japane jagatu sRSTinI racanA karavAno upAya kaho; kAraNa ke huM te mATe zaktimAna nathI. tyAre avyaktarUpa paramatatva jaNAve che ke, je AnubhI vidhA dvArA paramatattvane jANI le che, te dareka kArya karavA zaktizALI banI jAya che. eTaluM ja nahi te sarva lokane prApta karyA bAda mane prApta kare che ane punarjanmane prApta karato nathI.' ke teNe praNava sAthe RcAono uccAra karI, dhyAna dharI, AtmAno AmArUpI agnimAM homa 333 For Private And Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir.. che eIe. arthAt pote ja potAnuM dhyAna karavuM joIe. eTale ke potAnA AtmAmAM ja sthita rahevuM e. ArIte dhyAna karanAra sarva jagyAe sarva kArya karavA zakitazALI bane che, sarvajJa anaMta zaktivALAM bane che ane aMte sarvalokane jItIne paramatattvane pAme che. upa mAM parabrahmane prApta karavA mATe vividha upAsanAo ApavAmAM AvI che. je vidhA tarIke paNa prasiddha che. A upAsanAomAM kAra, Aditpa, gAyatrI deva sthita brahma, AtmA brahma mukhya che. moTAbhAganI upAsanA sUrya ane vAyu sAthe saMkaLAyelI che. sUrya prANa zakti ApanAra che. prANa e javAya che. vAyu ane pUryanI upAsanAthI zakti prApta karI zakAya che. gAyatrI upAsanA dvArA sUryanI ja upAsanA che. 334 For Private And Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H TTARVASNAATE 4529-4 sAmavedanAM upaniSadomAM upAsanA atyanAtha upAsanaM mAthAzA-rampAsvajArthasya viSayAkaraNana yAnIpyamapagamyatedabhAgavata pavAdAtyapravAhaparIrghakAla sapAsanaM rAipAsamAcazcataM // -gIta - zaM. bhA. a.8.27 narvakhalvidaM brahma najalAniti lapAsAta / ..chA. uca, 3.1.4.? (3) nAbira tAnAzAnto nasamAditaH / mAzAntamAnasA vApi prajJAnenamApnuyAt / / -- kaTho. 1.2.23 4) upasanA (zrI) upAsamiti / upa : Ama * yud + TAH saMpA, parityA jhAMta paraH / - zabda kalpadrumaH pradhA bhAga pR. 263 (4) na... mahatat-31. sa .142 (4) manapara mado bajarveda: sAmavedo'yadi zikSA kalpAM vyAkaragaM phikta chandoM liyAmiti / atha paNa yayA nadakSara-bhimanyate / - muNDako. 15 upasaMgAyabuddhayA radArAnaM devatAlAnA / tadupAsanamaH: syAnnadabahi: saMghada:58: / / -zina gItA- 1214 (7) na.:.maheta, 51.FRAM, 5.144 DaoN. rAdhAkRSNan, upa. kI bhUmikA-939 zabdakalpadrama-213 vedAntasAra zrI sadAnaMda yogInda..26 ...nityAnyakaragahe pratyavAyasAdhanAni sadhyAjadayAdAna / For Private And Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ing tho) gAyatryupAsanA nityA sarvavedaiH samoritA / sayA ninA tvadhaHpAto brAhmAgasyAsti sacathA / / KHABARAMARRIAGNATHKarelaxedandle - devobhAva tin) . bina ma. lA, upa. bhASya pR. 2 thI 3 1) suzrI devI prAcAryA, bedanApI vizeSA-244 ( yathAbhinat dhyAnAtvA / pAlAjala yogadarzana ... .. (4) chA. u. a.7 3-244 S SoicntdaisnilotinAARAKHEMAITatye (15) na.i.mA.- 34.viyaa2|| .151-152 (15) yaM. rAmaza AcArya 108 upaniSadAMsAdhanA khaNDa). amukha -- pR. 3 (s) () na vai dantrA aznatina pibantyena dRSTvA tRnti -chA. upa. 3-6-1 (7) tegamI kuruto yazcaitavaM vaMda yacca na pe / nAnA tu vidhA cAviyA ca yadeva vidyayA karoti zraddhApanaghaTA tadeva vIryavattara bhavatIti khasyatasvAkSaramyapayAkhyAnaM bhavati / / ndensalivasisSANASANNAPAIMERIES __chA. upa. 1-1.10 (18) AtmAnamA upasRtya spIta kAma dhyAyatrapratto'bhyaso ha yadasmai sa kAma: samdhyeta yatkAmaH stupAtati yatkAma; stuvAzazi -chA, upa.1-2-12 (18) 1.6. mahena, piyA21 5. 151dhI 1522 (20) yadyapAcarati zreSThastattadevetaro janaH / -gItA a. 3 21 (21) utsIdeyurime lokA. na kuryAM karga cedaham / saGkarasya ca kartA syAmumahanyAmipAH bajAH / gotA a.3-24 / (22) zrI yogezvara. 64nubhUta-pR.20 (23) tameva viditvAti mRtyumeti nAnyaH panthA / vidyate'yanAya / -- yajurveda 31.38 335 For Private And Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. (24) evaM brahmaloke taM vA etaM devA AtmAnamupAsata tasmAtteSAM parva ca lokA AsAH sa ca kAmAH sa savA~ va lokAnApnoti savAzca kAmAnyastamAtmAnamanuvijAnAtIti ha prajApatiruvAca prajApati- svAca 1 - chA, u5. 8.12-8 (25) labhate ca tataH zraddhayA yuktastasvArAdhanamohate / / antyattu kalAM sabhAm / devAndevayajo yAnti maktA yAnti mAmapi / (28) brahAviti // (20) kalyANa upAsanA aGka, pR. 23 (28) smaraNamya praNidhAya kArya prasAdayaM tvAmahamIzamIDayam / patana putrasya rukhaMca saravyu:, priyaH priyavAsi deva som // (29) mokSakAraNa bhaktireva garIbI / sva svarupa bhaktirityabhidhIyate // *gAMtA a. 7.22-23 (28) (a) caturthadhAtu yA muktidupAsanayA bhavet / - gIta- 11-xx zrImad zaM. vivakA 32 - muktiko 1.25 (30) mahAkavi kAlidAsaH abhijJAna zAkuntalam / aGka 2:7/ (31) upAsanA aGka kalyANa kA pR. 9 varSa 42 (32) zucau deze pratiSThApya sthiramAlAmAtmanaH / nAtyucchritaM nAtinIcaM cailAjinakuzottaram // tatraikAgraM manaH kRtvA yatacittendriyakriyaH / upavizyAsane bunyAdyogamAtmavizuddhaye / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * gItA a. 6. 11-12 (3) sarvaM khalvidaM brahma tajjalAniti zAnta upasItAtha khalu kratumayaH puruSo yaza turasmi~lloke puruSo bhavati tacetaH atya bhavati sa kratuM kudati // 339 For Private And Personal Use Only A Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sapazarIro bhArupaH satyasaMkalpa akAzAtmA parvakarmA sarvakApaH samanyasarparasaH sarvamidamazyA.. lo'vAkyanAdaraH // -chA. 45. 8.14.1.2 puna: satamuvAca tadupAsanAditi / -- jAna li... for) zrI vinobA bhAve ( 1.44 34) eSA bhUtAnAM pRthavI rasa: pRthivyA Ayo ramo'pAmoSadhayo rasa oSabhAnA pugI rasAH guhAramA bAso kAna agrasa Rca: sAma rasaH sAmna udgIthaH :saH / ApayitA ha vai kAmAnA bhavati ya etadevaM vidvAnakSA mudgIthamumasta / tadA etadanutAkSaraM pati kiMcAnumAnArayomityeva tyA hai| eva samRdriyadanujJA samIyatA ha vai kAmanA bhavati ya etadevaM vidvAnakSaramudgIzanupAste / / teneyaM trayo vidhA vartate omityA prApayAyomiti zamAyomiyudgAyatyerasvaivAkSarasyApa-isya mahimA rasaM / / - chA. ga. 1.1.7.. (3) tenAlI kuruto caitadevaM veda yAna na dAtu vidyA cavidyA ca yadava vidyayA karoti zraddhayopaniSadA tadeva / vIryavataraM bhavatIti khalvettasyaivAkSarasyopavyAkhyAnaM ti| -kA. 5. 1-1-10 (7) zraddhAvAMllabha jAna tatpara: saMyahandriyaH / 'jJAnaM labdhvArA zAntibhaciraMNAdhigacchati // - gItA 4-39 (38) tasmadomityudAhatya, yanadAna napa: kriyAH / pravartante vidhAnoktA:, satataM pravAdigAm / / - zA 18.24 (ae) tenobhI kuruto yazvaitadeva vaMda yaJca na dheda / nAnA tu vidhA cAvidyA ca yadeva vidyayA karoti pradAyopaniSadA taca vIryavattara pabattauti khalnetasya! bhArasya- . vyakhyAnaM bhavati / -- . upa.1.1.10 40) OMkAra athazabdazca dvAveto brahmaNaH pura: sara: / ... ... .. 334 For Private And Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. (41) chA..1.1, 6-7 (42) chA. upa. 9.1.2 (43) caurevodantarikSaM gIH pRthivI yamAditya evo dvAyuragnistha samaveda prago RgvedArtha du AndohaM vo tAco doho'navAnannAdo bhavati ya etAnyevaM vidvAnudgothAkSarApyupAsta udgAMdha iti // - cha. upa. 9.3.7 (44) tAnyabhyatapattebhyo'bhitaptebhyaOMkAraH saMprAtravattadyathA ekatA sarvANi parNAni saMtRSNAnyejamoMkAreNa sarvA vAkra tRNakAra eveda sarva kara eveda sarvam // (45) omityedakSaramidam sarva oMkAra eva tadayakAra eva sarvaM hyetad brahma ayaM AtmA brahma (47) mANDUkyo... (48) eSA evaM samRddhi ydnujnyaa...| / (45) sarve svarA indrasyAtmAnaH sarva USmANaH prajApaterAtmAnaH sparza mRtyorAtmAnasta yAda svarapAla tandra zaraNa prapanno abhUvaM satvA prativakSyatItyenaM bUyAt 11 - chA. upa. 2.26.3 (48) zrI vinoSAbhAve, upa no AtmyAsa pu. 27 (48) chA. upa. 937 (50) zrI vinobA bhAve, upa.no samyAsa pR. 25 (51) zrI kalyANa upAsanA vizeSAGkaH pR.74 (12) tasya vAcakaH praNava.... - chA. upa. 2-22-3: manusmRte 2676 - upa, 6-1-8. pataJjali Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (43) tvaM svAhA tvaM svadhA na hi vaSaTkAra: svarAtmikA / sudhA tvamakSare nitye trithA mAtrAtyikA sthitA // - durgAsaptazatI (sUtam - 2) 338 For Private And Personal Use Only - Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 oNpityakAkSara brhm.....|| --- gItA 8.13 155) zrI vinomAmA upa.no sabhyAsa pR.34-81. (4s) bhUrbhuva: svarima lokAH somasUryAgnidevatAH / yasya mAtrAzu tiSThanti tatparaM jyotiromita // kiyA icchA tathA jAna bAhara zaiTrI ca vaivAvI / jiyA pAhAsthitira tatparaM jyotironiti / vaghasA tajjapennityaM vapuSA tatsamabhyamat / parasA tajnapennitya tatAra jyotiromA / / zucirvAgyazucirvApi yo jotpraNava sadA / lalippAta pApena padyapatrAMgavAmbhasA 1 __ - zrI yogacUDAmapi upa. 85.88 (57) varSatrayAtmakAH prokttA raMcapUrakAmbhakAH / sa eSa praNava: prokta: prANAyAmastu tanmayaH // idayA vAyumAkRSya pUrayitvodara sthiA ganaiH ghobhirikAra tatra saMsmaret / / pArataM dhArayetyazvAcA:paSTayA tu mAtrayA / latkAramUrtiyatrApi samparanprAva jagat / / yAvadvA zabapate tAbaddharayaMjapatatparaH / parita recayephacAnmakAreNAnila budhaH / / so: piGgalayA tatra dvAtriMzanmAtrayA puna: / prANAyAmo bharvadeva tata caivaM smabhyaset // puna: piGgalyApUrvI mAtraiH SoDazabhistathA / akArapUrtimatrApi saradevakAnamAnasa: / dhArayetpUrita vidvAnpraNavaM saMjaenvazI ! ukAramUrti ta dhyAyaMzcatuHSaSTayA tu mAyA / u40 For Private And Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhikAra zusmarampazcAdvecadiDavAnilAm / evameva punaH kuryAdiDyApUrva buddhimAn // evaM samabhyasennityaM prANAyAma munIzvara / evamabhyAsato nityaM ghamAsAdyatnavAgAvet // battarAdbrahmavidvAnsyAttasmAnnityaM samabhyasat / yogAbhyAsarato nitya svadharbhanirataca ya: // - zrImA.8.14. -18 (4) sarvakAraNmavyakttamanirupyamacetanam / sAkSadAtmani saMpUrNa dhArayetprapavana tu / indriyANi samAhatya manasAtmani saajyr| - zrIjA, da. upa. 8... INE) dve bAva brAhmaNo rupe mUrta cApUna catha ya-gUrta tadAtvaM yadakamU tarasatyaM brahma yadadbrahma sampayotiryajjyoti: 4 AdityaH sa vA eSa obhityatAtmA sa dhAtmAnaM vyakulA omiti tistro mAtrA etAbhiH satramidanota prota vAsminnityeka hyAitavA Aditya omityevaM prazAyastathAtmAnaM yujItati / / adhAnyApyuktamatha khalu ya ugIdhaH sa praNavo SaH praga; la udagItha ityamAvAdilya ugItha eva praNaya ityA grahodgIthaH prapA pratAra nAma vinAni vajaramAbamRtyu punaH paJcadhA jJeyaM nihita hArAmityevaM hyAhordhvamUlaM vA AbrahmazAkhA AkAzavAyvagnyudakazAyAdaya ekeAttametadbrahma tatasyaitase yadasAvAditya AmityatadArasya caitptasmAdomityaneta pAsItAjastramiyoko'nya rasaM bodhIta ityevaM hAhaitadevAkSaraM puNyamatAkSaraM jJAtyA yaM yaditi tasya ut / / ... natrA. 5.3.4 (52) chA. upa. 1-1-2 (R) nAsa . cha.. 5. mAdhya pR. 2-3 (2) kAlyANa upa. vizeA pR. 46 (3) chA. upa. 1,1.7 (54) AgatA ha vai kAmAnAM bhavati ya deva vinakSarapudrIya parasA ityadhyAtmam / / __-chA. upa.1.2...6 675) athAdhidaivataM ya evAssai rupati tamudagIdhamupAsIloM dhannA eka prAja ugAcati / uhA~stolAyamApanayanahantaH havai bhayasya tamaso pravati ya evaM veda // -chA. upa, 1.3-2 381 For Private And Personal Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra moosBNRNHEE www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e san horiteachar Asumitra ... - mandiwr issy 8. upa. 1-3-2 (53) chA. upa. 1.3.3-4 eva devatAH iti raktAH / agni pRthivIsthAnaH / sAyA indra vA antrikssmyaanH| sugA casthAnaH / / - pAskamuni nikA1.2.6 / atha khalu ya udgIthaH sa praNavo yaH pragavaH sa ugIya iti hotRpadanAdvaivApi durandagItamanusamAhAtIlyanusammA-- haratIti / -91. japa, 1.5.2-3-5 tasya sAma caugo tamAdudgIthastammAttvevedagAtaitasya hi gAtaH / sa eSa caM cAmamAtpasako lokAntaghAM veTe devakAmAne catyadhidevatapa / / -- chA. upa. 1.6.78 18) atha ya etadevaM vidyA sAma gAyatyubhI sa gArapi so munava sa eSa meM cAtparAJco lokAptA yAnAti devakAmAMzca -chA. upa, 1.7.15,6-7 (72) yAvatta ena prajAcAmudgItha diSyantaM sarobarIyo hebhyastAvadasmilloke jAnana bhaviSyati // --chA. upa. 1.9.1.20 (93) chA. upa. 1.51 (74) cha. upa. a.6 (75) omadAyamozAbAzmI3devo baruNaH prajAgatiH savitAyiha haradapatrannApahA marAraharo3 miti ! -11. upa.1.12.. . (7) pra. nima, cha4.64. madhya 5, 14 (77) chA, upa. 5.13 (78) chA. upa. 2.1 upa.2.2, 2.3 upa. 2.4 upa. 2.5.6-7 khaNDa chA. upa. 2.8 DA. upa. 2.1 u42 For Private And Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (84) grA. pa. 2.10: paM. viSNudeva sAmaveda gAna thA. bhA. vi. pU. 183 (8) OM asI vA Adityo devamadhu tasya caritra tiradhIna ze'ntarikSayaSUrNa marIcayaH pu'traH / / vastra se prAcI razmayastA evAsya prAthyo madhunA etA RcaH // (25) chA. upa. a. 3.2.2 (87) vA. upa. a. 3.3, 4.5 khaNDa (88) chA. upa a6.7,8,9 khaNDa (89) hA upa. a. 3.10.11,12 khaNDa (21) ) prA.nalina bhaI 2 (21) sevanamRDara (2) chA. upa. 3-5 (23) sarva karmANyapi sadA kurtA etamRgvedamabhyatapa svasyAbhitaptasya yazastaMja indriyaM vIryamannAhaH raso'jAyata | tavmakSarasadAdityamabhito'zrayadvA etadyadetadAdityasya rohita rUpam // 4 // chA. u. a. 3.1.1-4 lagAzrayaH matsAdAdavApnoti zataM padamavyayam / eSa madhukRta RgvedAta ApastA nA - gItA a. 1856 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (74) prA.nasina bhaTTa, chA. 5. bhASya pR.7 (85) chA. upa. 3.11.3 (e) paMDita vAsudeva zaraNa agravAda, upa. navanIta haiM. 78 anu. bhaTTa (eDa) zrI bhaganAbhAI paTela, upaniSad-yoni-bhAga-1 5.2-24 (c) iyaM pRthivI sarveSAM bhUtAnAM madhyavarayaM pRthivyai sarvANi bhUtAni madhuvanamA pRthivyatejomayo'mRtamayaH puruSoM yabhvAyamadhyAtma zArIrastejomaye'mRtamayaH puruSo'yameva sa yo'yamAtyamatamidaM brahmada N sarvam // imA ApaH sarveSAM bhUtAnaM yazvAsAyamA sarvANi bhUtAni madhu yazcAyamAsvapsu tejImamRtyaH puruSa madhvAtpaM retastejomayo'mRtamayaH puruSo'yameNa sa yo'yamAtnedamamRtamidaM brahmeda rA 343 savA apAtmA sarveSAM bhUtAnAmadhipatiH sarveSAM bhUtAnAM dyathA rathana bhI ramI cArAH sarve samarpita evamevAsrgAini sarvANi bhUtAni sarva devAH sarva lokAH sarve prANAH sarva eva AtmAnaH samarpitAH // - upa. 2.5.1-2 For Private And Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (e) cha.upa. 3.12.1-5 (100) chA. tapa 3.12.6-9 (101) tasyA eva prathamaH pAdo bhUttatsaviturvareNyamityapi vareNyamANo vareNyaM candramA vareNyam / tasyA eva dvitIyaH pAdo bhamayo'po bhuvo bhargo devasya dhImahIlAni bharga Adityo vai bhazcindramA ne dharmaH / vasthA eSa tRtIyaH pAdaH evardhiyo yo naH pracodayAditi / strI caiva puruSa prajanako yo vA etAM sAvitrImevaM tena rA punarmRtyaM jayati // sAvitrI upa. (302) balAtibalayorvirAT puruSa RSiH / gAyatrI chandaH gAyatrI devatA / OMkArokAramakArA bIjAhAH / kSudhAdinirA viniyogaH / klImityAdiSaDaGganyAsaH / dhyAnam / amRtakalA sarvasaMjIvanAdayAvaraNamudI vedasAre mayUkhe / praNavamayavikarau bhAskarAkAradehI satatamanubhave'haM tau balAtiktAtI // OM ho bale mahAdeva hrIM mahAvale klIM naturvidhapuruSArthasiddhipradaM tatsaviturvarAtmike ho vareNyaM bhargo devasya varadAtmika atibale sarva dayAmUrte bale sarvakSudmopanAzini dhImahi dhiyo yo nI jAte pracuryaH yA pracodayAtmaka praNavaziraskAtmikaM huM phaT svAhA / evaM vidvAn kRtakRtyo bhavati sAvitryA eva salokatA navatItyupaniSat // sAvitrI upa. (103) yogacUDA. upa. 31-315 (104) yogacUDA. upa. 82-83 (105) chA. upa. 3-13 (106) chA. upa 3-14 (107) zrI vinoSA bhAve, upa.no abhyAsa pR.28 (108) gIta a. 4 40 (108) chA. upa. 3.15.16, 17 khaNDa (910) chA. upa. 3.18 (911) chA. upa. 3.19 (112) prA.navina bhaTTa cha upAya pR. 80 (113) cena pR.97 ( 114) cha. upa. 4.3-0 (114) cha. upa. 4.5 - 9 khaNDa ( 115 ) paM. bAhera zaraza avAsa, 5. navanIta pR Handisease Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anu. zAstrI upanArAyaNa bhaTTa 344 For Private And Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (17) chA. upa. a. 4.10 tho15 khaNDa (18) paM.vAsudeva 20 mAvAda, .14nIta 5.56 - anu. 3yI yAriyA bhaTTa 114) zrI bhAva paniSada vidyA, 5.300-302 (120) zrI 4,64nividA 5.sot 129) chA. upa. 5.1,2 khANDa (123) cha. upa. 5.3-10 khaNDa (123) zrI maheva, 35. vidyA ,315 1124) chA. upa. 5.10 (125) cha:. upa. a. 5.9thI24 khaNDa (12) yogA vAva gaurAmAgnastasmA upastha evaM samhiAdupamantrayate sa dhunoM yoniraWidanAH karoti te'nArA abhinandA trisphuliGgAH // tasminnetasminnagna devA to juhati tasyA AhutergaH saMbhavati / -chA. ga.5.8.12 (127) zrI mAzadeva. ta5. vidyA pR.324 (128) aI vaizvAnaro bhUtvA prApilA dehamAzritaH / prAsApAnasamAyukta: yadAmpatra caturvidham // - gItA a. 15.14 (128) chA. uga, 6.2.16 khaNDa (170) RUR5, 65. vidhA 5. 338-339 (130) (ma) taramAcathA so'yaM devadatta iti vAkyaM vadoM vA tatkAlatakAlaviziSTadeghadata pakSaNasya vAkyArthaspAzaM virodhAdvistarakAlai tatkAla viziSTatvAzaM parityajyAviruddha devadattAMzamAtra lakSavati tathA tattvamasItivAkya tadartho vA parokSatvAparakSanAdiviziSTacaitanyaka tvalakSaNasya vAkyAsyA virodhAdvirudaparokSatvAparokSatvAdiviziSTatvAze parityajyAviruddhamakhaNDa caitanyamAnaM lakSayatIti / / 316 - zrI sadAnaMda vedAntasAra (131) DA. upa. 7.1-26 (13) zrI 464. vidhA 'pR. 352. 345 For Private And Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 1133) chaH upa, 8.1-5 (144) zrI bhADevaE5. vidyA 5.355 (135) chA. upa. 8.1-3 (13) zrI. mAzadeva pa. vidyA pra.upa (139) aMtha ya eSo'ntaraM hRtpuSkara evAzrayo'nnamati sa eSo'gni divitiH sauraH kAlAkhyo'dRzyaH sarvabhUtAnnamati kaH puSkaraH kimayaM vedavA va tatpuSkaraM yo'yamAkAzo'svamAzvatastro dizazvatastra upadizaH saMsthA ayamagiritaH para etau prANAdityAvetAvupAsItAmityakSareNa vyAhatibhiH sAvitryA ceti // maitrA, upa. 5.2 (1.38) dvayormadhyagataM nityamasvinAstIti pakSayoH / prakAzanaM grakAzAnAmAtmAnaM samupAsmahe // 19 // saMtyajya hRdamuzAnaM devamanyaM prayAnti ye / te ratnamavAnchanti vyaktahastasthakaustubhAH // 20 // - pahe. 6.13-20 (138) chA. upa. 8.7-12 (140) zrI vinoSAbhAve, upa no myAsa, pR.7 (141) gopIcandana pAna viSNudeha rAgudbhava / cakrAGkita namastubhyaM dhAraNAnmuvido bhava // - vAsudeva upa. kalyANa aGka varSa 23 aGka 9 pR. GEE (942) "i'maM meM gaGge yamune sarasvati zutud stomaM sacatA' paruSNthA / a'si'knyA ma'ruda'va'dhaM vi'tasta'yA''rjIkIrthaM zrRNuyA suSomayA // ' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " - Rgveda 10-116-5 (143) "viSNornu ka' vI'ryA'Na' pra vo'ca' yaH pArthivAna rajasi / yo aska'bhAya'tta'raM sa'masya' nanakramA'NastredhArugAthaH // " - Rgveda 1-154.1 (144) ata de'vA a'vantu no yato' viSNurvicakramaM / pRthi'vyAH saptadhApAbhaH // tadvi'SNo' para'ma' pa'daM sadA' pazyanti sU'raya' di'vI'va' cakSurAta'tam // tadviprA'so vipra'nyavo' jagga'SasA' sami'ndhate / viSNo'ryaHpa'ra'maM pa'dam // - Rgveda 1.22.16 345 For Private And Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir {$$88.34 vain Aradhana Kendra kiri) nArAyaNAya vidhahe mAsudevAya dhImahi tano viSNaH pracodayA / ...... (1) lalATe kezava piMdhAnArAyaNanathodare / mAdhavaM hathai nyasya govinda kaNThakUpake / viSNuca dakSiNe kukSa tabhuje madhusUdanam / trivikrama karNadeze vAme kuH tu vAranam / / zrIdhara tu sadA nyasyed vAmavAhI naraH sadA / manA pRSThadeze kATTAmodaraM smaret / / vAsudevaM smarengani tilaka kArayet kramAta // (Axs) kRSNaHsatyaH sAtvata:syAcchauriH zUro anAdana; / arthavA kRSNAya vAsudevAya devakInandanAya ca / nandagopakumArAya govindAya namo namaH // (148) agne smAsyagneH purISasi citaH stha parinira uIMcata: zrayatvam // __ganurveda vAsanayoM sahiMtA 12-46 (146) idaM viSNurvikrame dhA nidadhe padam / ... samUhaLamasyapa suresyAha / (150) trINi punaH vi cAme viSNugopA adAbhyaH / ato dharmANi dhArayan // - Rka, 1-22-18 .. (151) strI candanamapi gopAyati svagandhAdinA rakSatIti / gup aNa, tano DIpa yahA, 'pandanava gupyati iti / - zabdakalpaduma bhAga-2 pR. 424 (152) sadyojAtaM prapadyApi tadyojAnAya vai namo namaH / bhave bhavagAtibhave bhavasvamA bhavodbhavAya namaH // vAmadevAya namo jyeSThAyanam: preSThAya nAta drAya namaH kAnAya namaH kaladhikaraNAya namo dhattavikaraNAyano balAya namo batapramathanAya namaH sarvabhUtadamanAya nA manomanAya namaH // aghorabhyo'4 barebhyo ghora tarebhyaH / sarvebhyaH sarvazayo namasteastu radrapebhyaH / . 47 htATIMROMAnm For Private And Personal Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PASwames varapuruSAya vipahe mahAdevAryadhImahi / tanno rudraH pracodayAt // IzAnaH sarvevicanAmIzvaraH sarvabhUtAnAm / brahmadhipatihaNo'dhipatirbrahmA zivo'stu sadAzivon OMvo nAmAsi svAtiste pitaH namasteAsnu mA mA hiMsaH / virtAmmyAguNe-nAyAya prajananAya g2ayasppoAya suSprajAstvAyaM sudIlIya // -- yajurveda (brahmanityakarmasamuccaya: pR. 10-11 (15) OM agniritibhasma vAyuritibhasma jalabhitibhasma sthalamiti'bhasma vyopati bhamma saba havA iI parama mala etAni caSi bhasmAni / / (154) OM ApoveitI somRtaM brahma pUrbhuvaH svagam / (155) mAnatoke tanayenAna'AgupimAno goSumAno'zavapurariSaH / ... mAne bvArAbhAminobbadhIrtayiSyantaH damitvAhavAmahe // (157) OM tryAyuSajandagane: kazzyapasyattryAyuSm / yaddetreSutryAyuSam tanne'astu vyAyuyam / (159) tryambakaM yajAmahe sugandhimpuSTTinabhanam / urvArukamiva bandhanAnmRtyormukSIya mAtaMt / tryambakaM yajAmahe sugandhimpativedanam / jArukamiva bandhanAdita kSIya AbhutaH // - yajurveda brahmAnityakasimu55) (158) jAvali uga. 20 (158) yAstha prathamA rekhA sA gAIpatyapAkAro rajo pala kA svAtmA kriyAzaktiH sAvedaH prAta:savanaM prajApatirdevo devatati / yAsya dvitIyA rekhA sA dakSiNAgnirakAra; satvantarikSmatarAtyA ceAzaktinurvedo mAdhyandinalavana vidhArdavo devataMni / yAsya tRtIyA rekhA sAhanIyo makAraratago dyaurlokaH paramAtmA anazaktiH sAmavedastRtIyasavana mahAdeto devateti tripuNDU bhasmanA karoti yo vidvAnnahAyArI gRhI bAnamo yattiA sa mahApAtakApAtaLebhyaH cUto bhavati / ma sanviAndhyAto bhavati / sa sarveSa tIrthapa snAto bhavati / sa sakalarudramantrajAdhI bhavati / na sa punarAvartate nasa punarAvartate // -- jAbAl iupa. 348 For Private And Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Ma Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (150) karAviddhasmanA kuryAtya ruba nAtra saMzayaH / akAro'nAmikA prokta ukAro madhyampaMguliH // dI bhAva 11-15-23 (151) strIbhistripuNDamalkAna dhAraNIya bhasya dvijAdibhirazaH vizvavAbhirevam / tadvatsadaH zramavatAM vizadA vibhUvirbhAryApavargaphaladA sakalAhajI // zrata bhasma tathA smArta dvijAnAmeva kIrtitam | anyeSAmapi sarvaSAmaparaM bhasma laukikam / (152) bhasmadigdhazarIrAya yo dadAti dhanaM mudA / tasya sarvANi pApAni vinazyati na saMzayaH // (153) sitena bhasmanA kuryAtrisaMdhyaM yastripuMDrakam / sarvapApavinirmukta: zivaloke mahIyate // (144) jvarakSa: pizAca ca pUtanAkuSThagulmakAH / bhagaMdarANi sarvANi cA'zItivatiroganAH // catuHSaSTiH pittarogAH zleSmAH saptatriyaMnakAH / vyAghra caurabhayaM caivApyanye duSTagrahA api / 1 (154) anirityAdibhirmantrasya saMzodhya sAdaram dhAraNIya lAlAAda tripuMDra kevala dvijaH // (9) nagAyacyupadezo'pi bhasmanA dhAraNaM vinA / tato dhRtvaiva bhasmAMga gAyatrI japamAcaret // (17) vibhUti dhAraNaM tyaktvA yaH zivaM pUjayiSyati / sa durbhagaH zivadveSTA sa dveSo narakapradaH // sarva karma vahirbhUto bhasma dhAraNavarjitaH // ziva pu. 1-25-51 - devI bhAga. 11-14-1 - devI bhAga. 11-15-3 * devI bhAga. 11-14- 20-21 www - devI bhAga. 21-15-1 - paMjI bhAga 11-15-5 34 - devI bhaga. 11-15-14 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir milisits prakaraNa-6 sAmavedanAM upaniSadomAM rUdrAkSa-mImAMsA For Private And Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152) sAbitrI upa. ise adhAyazyadRcamAnuSTubhI paramA vidyA yasthAGgAnyanye mazaH / yatra yA pratiSThitam / vizvedevAH pratiSThitA: / yasta! : laMda kimanyadai: kariSyati |...mhaavissnnumityaah mahRtA tyA ayaM mahAnnodasI vyApya sthitaH .... / bhISaNamityAha bhIdhA vA asmAtApitya udeti.....|| - algakto. on adha bhaagaaNstmbrviitprjaapt....| + hovA ca na zakraoNpa jagatraSTupupAI ma kathayati / tamuvA dha puruSaH prajApate saSTespAyaM paramaM yaM viditvA lava jAsvasti / sarvatra zakSyAMsa plata kariSyati |....tdvai mahopAtapardavAnA hayama .....mAmevAbhyupaiti na sa punarAvartate ya evaM vedeti / - anyakto .3 (17) .....sapaNabayA tayaiva havidhyAtvAtyAnamAtpannAnI juhuyAn .....Ara zamanniSTasya mA nanta zakti: garva kA bhavati / masavAllokAjitvA vahA para prApnoti / / --. avyavato.4 For Private And Personal Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-6 sAmavedanAM upaniSadomAM rudrAkSa-mImAMsA " rudrAkSanA vRkSa mATe drAkSa (puliMga) ane phaLa mATe "sTrAkSana" (napuMsakaliMga, ega baneliMgamAM , tA zabda prayojAya che. vAmana virAma ApTe (1) dhurI, (2) gADI, (3) pai, (4) trAjavAnI DAMDI, , (pa) aMkSAMzarekhA, (6) pAso, (9) rudrAkSa, (8) sApa, (9) gaDa, (1) AtmA, (11) jJAna, (12). vidhAnaema aneka artho Ape che. drAkSa jA. upa mAM rudrAvAnI utpatti, dhAraNA mATe yogya rudrAkSanAM prakAra, dhAraNa karavAnI vidhi, samapa, vagerenI carcA che, je prastuta vibhAgamAM karavAmAM AvI che. 1 rudrAkSanI utpatti ane artha : ru. jA. upa.mAM kAgni ddha bhuzaMDIne kahe che ke, tripura nAmanA rAkSasane mAravA mATe jayAre meM Akho baMdha karI ane samAdhiratha thayo tyAre je azvabaMda mArI AMkhomAMthI pRthvI upara paDayuM te rudrAkSa banI gayuM ane bhakato upara kRpA karavAnA hetuthI sthAvara banI gayuM. padmapurANamAM saheja judI rIte A ja kathA che. temAM jaNAvyuM che ke-kRtayugamAM tripura nAmanA dAnave devonI hatyA karI tyAre pinAkapANi zive pinAka upara bANa caDhAvI tenI hatyA karI nAkhI. te samaye zramane lIdhe je prasveda utpanna thayo te biMdurUpe pRthvI upara paDyo; temAMthI mAdrAkSa vRkSa utpanna thayuM, jayAre devI bhAgavata, zivapurANamAM ema jaNAvyuM che ke, tripura asurane mAravA mATe aghora nAmanA mAstranuM nirmANa karyuM. Ane lIdhe devatAonA) eka sahastradivya varSaparvata zivajInI Akho unhIlita(khullI) rahevAne lIdhe netrastha jalabiMduo pRthvI upara paDyAM ane temAMthI mahAndrA nAmanuM vRkSa utpanna thayuM. sarAkSa jA. upa.mAM vizeSamAM jaNAvyuM che ke, mahApralayakALamAM saMhAra karanArA netrone arthabaMdha karI de che, tyAre temAMthI je azrubiMduo paDe che temAMthI rudrAkSa utpanna thayA che. a artha : ddhanAM netromAMthI utpanna thayAM hovAthI drAkSa nAme prasiddha thayA. arthAt sadranI bAkho vaDa utpana. rudrAkSanAM phaLamAM, AMkhane darzAvanArI eka ke ekathI vadhu khAo hoya che. jene AdhAre ja tenAM prakAra paDe che. mata uparAMta akSa' zabdathI paNa rudrAkSane samajAvI zakAya. mAno 351 For Private And Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (navuM)no artha yi viSaya bdakozIya artha che, indriya' tathA Indriyono viSaya.' tethI paNa thaI zake. mA zabdano artha saMpUrNa varNa samUha paNa thAya che. halAyudha koza anusAra A thI ra vana "bA" kahe che. A thI 4 sudhI 49 varNa che. vaidika pa0mo varNa che. paraMtu vizeSa kAraNothI 'kSane joDIne pa1 varNonI eka 'varNamAlA' jene 'akSamAlA paNa kahe che. A uparAMta rudrAkSanAM vividha paryAyavAcI zabdone AdhAre rudrAkSanAM anekavidha arthadhaTana DaoN. prazA joSInA lekhamAM Ape che. dhAraNa karavA mATe yogya rudrAkSa - ayogya rudrAkSa yogya: yogya goLa, cikAzavALA, majabUta, khUba ja moTA temaja kAMTAvALA drAkSa zubha mAnavAmAM Ave che, jAte ja jemAM cheda paDela hoya te drAkSa atyaMta uttama che. jemAM cheda karavA paDe te madhyama che. A raddhA eka sarakhA cikaNA, majabUta moTA, rezamI ke UnanA dhAgAmAM parovIne dhAraNa karavA joIe. je aAkSa badhI ja rIte saumya, sundara ane eka sarakhA hoya, jenI rekhAo, coka rAkhI sonerI lAgatI hoya te uttama samajavo joIe ane zivabhakta tevA rudrAkSa dhAraNa karavA joIe. ayogya: kiDAoe khAdhelA, tUTI gayelA, kaDA, TaMkaDA lAgatA hoya, chedavALA hoya, yogya na lAgatA hoya. eka prakAranAM ddhA tyajavA yogya che. rudrAkSa mAhAbhya: drAkSa ema nAma levA mAtrathI dasa gadAnanuM puNya prApta thAya che. jayAre jovA tathA sparza karavAthI tenAthI be gaNuM phaLa prApta thAya che tenAthI vizeSa huM kahI zakato nathI, tema bhagavAna kAlAgni zadra jaNAve che. 4 rudrAkSa dhAraNa karanAra mokSa pAme che. rudrAkSa dhAraNa karanArane je bhakto vastra, dhAnya vagere Ape che. te paNa pApathI mukta thAya che. A rudrAkSane maMtrathI ke maMtra vagara dhAraNa karanAra pApazI levAto nathI e rUpara . . For Private And Personal Use Only "jhagamatA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSa dhAraNa karanAranA divase athavA rAtre karelA pApo nAza pAme che. drAkSanuM darzana karavAthI hAgaNa tathA tene dhAraNa karavAthI karoDagaNuM puNya prApta thAya che. A puNya adhikane adhika che tema vatA jaNAve che ke karoDa ja nahIM abaja gaNuM puNya dhAraNa karanAra manuSya meLave che. je manuSya dhrAkSa dhAraNa karI, rudrAkSathI japa kare che tene agaNita phaLa prApta thAya che.* paghapurANa paNa A je bAbata jaNAve che. zrI devI bhAgavata rudrAkSanuM mAhAbhya varNavatAM jaNa.ve che ke puruSomAM viSNu, grahomAM , nadIomAM gaMgA, muniomAM kAzyapa, azva samUhomAM aizravA, devomAM Izvara ziva, devIomAM garI (pArvatI) sarvazreSTha che tema rudrAkSa sarvamAM zreSTha che. AthI tenAthI zreSTha koI stotra ke vrata nathI. rudrAkSane zraddhA sAthe maMtrapUrvaka dhAraNa karavA joIe. je A te rudrAkSa dhAraNa kare che tene bhUta, preta, pizAca, DAkinI, zAkinI, kRtrima-abhicAranA maMtro vagere badhu ja aniSTa dUra thAya che. ziva, viSNu, gaNapati, sUrya, devI pArvatI vagere prasanna thAya che. 0 rudrAkSanA prakAro tathA tene dhAraNa karavAnuM mAhAtamyaH brAhmaNo sapheda, kSatriye lAla, vaizya pILo ane zUdrae kALA rudrAkSa dhAraNa karavA joIe. A rudrAkSa-vRkSa voDa de, mathurA, ayodhyA, laMkA, malaya, sAparva, kAzI tathA anya sthAnomAM 55 samUhono nAza karavA mATe utpana karavAmAM AvyAM che.' - drAkSano mULabhAga brA cheda(nALabhAA) viSNu, mukha rudra temaja tenAM biMduo badhA devatA . te che. rudrAkSa -panna thAya tyAre kUlamaM nIcenI taraphano bhAga mULa bhAga gaNAya che, athatu je bAjuthI rudrAkSa phUla sAthe je yela hova te bhAga. A bhAga. saheja capaTA AkAranI hoya che. AMbaLAnA phaLa jevaDA dvArA zreSTha che, te aniTa ane azubhanuM damana kare che. boranA mApanA madhyama che. je sukha-saubhAgyanI vRddhi karanAra che. je caNAnA mApanA .va che te adhama che ? zivapurANa" ane devI bhAgavatamAM jaNAvela che ke rudrAkSa kadamAM jeTalo nAno teTalo vadhu phaLadAyaka che. vizvamAM drAkSanI mALA ja atyaMta zreSTha phaLadAyaka che. rudrAkSanA vizeSa phaLa vize kahetA kAlAgniddha jaNAve che ke rudrAkSa zabdanA uccAraNAthI dasa gaudAnanuM, hAthathI sparza karI dhAraNa karavAthI be hajAra gaudAnanuM, bane kAnamAM dhAraNa karavAthI agithAra hajAra gaudAnanuM phaLa temaja ekAdaza rudranuM svarUpa paNa prApta thAya che. A svAsane vastaka upara dhAraNa 35.3 For Private And Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karavAthI karoDa gaudAnanuM phaLa prApta thAya che. vizeSa phaLanI bAbatamAM kayana zakaya nathI, arthAta varNavI zakAya tema nathI.... ** 1 2 1 ... rAkSasono nAza karanAra, mRtyunAzaka rudrAkSone guru pAsethI prApta karIne kaMTha, bhuja ane zikhAmAM dhAraNa karavA joIe. gurujIne dakSiNA zraddhApUrvaka ApavI joIe, kAraNa ke sakhaTTIpA vasuMdharAnI dakSiNA ApavAmAM Ave to te paNa ochI che, tethI zraddhApUrvaka ApavuM e ja mahattvanuM che. rudrAkSanA prakAra : ekamukhIH ekamukhe rAparamatattvanuM svarUpa samajavAmAM Avyo che. tene dhAraNa karanAra indriyone vazamAM karIne paramatatva(ziva)mAM lIna thaI jAya che. devI bhAgavata ane zivapurANamAM paNa jora che ke, je ekamukhI rudrAkSa dhAraNa kare che, teno amaMgala nAza pAme che. abhayanI prApti thAya che. eTaluM ja nahIM bhakita, mukti ane mananI parama zAMti prApta thAya che. bhagavAna zivanI kRpA ke koI mahAna puNyanAM udavathI ja ekamukhI rudrAkSa prApta thAya che ane dhAraNa karavo zakya bane che. ekamukhI rudrAkSa dhAraNa karavAthI, sUryagrahanAM prakopathI, vara, hadayaroga, udara roga, netraroga, carmaroga, vraNa, mAthAno duHkhAvo, hADakAM tUTI javA vagere jevA rogomAM upakAraka che. eTaluM ja nahIM zAsakIya virodhanuM zamana thAya che ane sAmAjika stare unnati prApta thAya che. dvimukhI dimukhI svakSa ardhanArIzvaranuM svarUpa che, tene dhAraNa karanAra upara haMmezA ardhanArIzvara bhagavAna prasanna thAya che.* dimukhI rudrAkSane agni varUpa kaho che. jene dhAraNa karavAthI ane jema badhuM ja bhagna kare che. tema A kSa aneka janmonA pApa nAza kare che. strI hatyA, brahma hatyA, govadha vagere pAponuM kAma kare che. zivabhaktoe A dhrAkSa pravatnapUrvaka dhAraNa karavo joIe, jethI tAmasI vRttionuM zamana thAya, cittanI ekAgratA, AdhyAtmika unnati thAya che. kuMDalinI jAgaraNa mATe teno prayoga saMpUrNa yogya che. garbhavatI strIo sUrathI grathita karI dhAraNa kare to tene nava mAsa sudhI koI paNa prakAranI muzkelI thatI nathI, A uparAMta bhaya, behozI, vAyahisTeriyA vagere doSa dUra thAya che. A dhrAsa caMdra sAthe saMkaLAyela che. caMdra manano kAraka graha che, tethI caMdra grahanA doSathI bacavA 354 For Private And Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mATe temaja hRdaya, phephasAnA rogo, lohInI kamI, jala saMbaMdhI roga, mAsikadharmaroga, smRtibhraMza khAMsI, mAnasika kaSTa, khinnatA, udararoga vageremAM upayogI che. trimukhI 34 traNa mukhavALo rudrAkSa agninuM svarUpa mAnavAmAM Ave che, te dhAraNa karanAra upara agnideva prasanna thAya che. pragaTa ke praccha- badhA ja pApo nAza pAme che, punarjanma za nathI, roga, parAjaya ke gharane Aga lAgatI nathI. eTaluM ja nahi strI hatyA, bhUNa hatyA jevA pAmramUho nAza pAme che ane dhana temaja vidyAmAM vRddhi thAya che." DaoN. prajJA joSI* lakhe che ke, "trimukhI rudrAkSa sRSTinA vitvanuM pratIka che. te zaiva.gAmanA tri-darzananuM sAkArarUpa che, te IcchA, karma, jJAna, svapna, svApa jAgaraNanuM pratinidhitva karanAra trika bIja che. tene nara-rApti-rivAtmaka mAtR-mAna-meyAtmaka, IcchA-zAnakriyAtmaka zakita trayAtmaka (parAparApara-aparA mAnavAmAM Avyo che." A rudrAkSa maMgalagraha sAthe joDAyela che, te maMgalagrahanA duSyabhAvane dUra kare che. tenA prabhAvathI kuSTharoga, raktavikAra, asthibhaMga, javara, vraNa, netraroga, ziroveda jevA rogo dUra ghAya che. caturmukhI eka cAra mukhavALo rudrAkSa caturmukha bhagavAnanuM svarUpa che. tene dhAraNa karanAra upara bhagavAna caturmukha prasanna thAya che. dhAraNa karanAranI AMkhomAM tejaritA, vANImAM mudharatA, zarIramAM svAthya ane Arogya janita kAnti prApta thAya che. temaja brahmahatyA jevA mahApApo nAza pAme che. - A kSa budha graha baMdhI duprabhAvane dUra kare che. paMcamukhI : paMcamukhI rudrAkSa bhagavAna paMcamukhI (ziva)nuM svarUpa che. jene dhAraNa karanAra upara paMcamukhI ziva prasanna thAya che, temaja teNe karelI puya hAya vagere pApa dUra kare che, te prANIonA adhipati banI jAya che. sojAta, izAna, , aghora ane vAmadeva zivanA A pAMce devarUpa paMcamukhI drAkSamAM nivAsa kare che. A paMcamukhI rudrAkSa vagovRddhi, vaibhava saMpannatA sukha-zAMti ApanAra che. te saraLatAthI prApta thAya che. A rudrAkSa bRhaspati gurU sAthe saMkaLAyela che, gurU grahanA duSpA mAvane dUra karanAra che. tene dhAraNa 55 pith For Private And Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karavAthI vidyA, buddhi, prajJA vorenI prApti thAya che. vizeSamAM udararoga, madhuprameha, kAnanA rogamAM lAbhadAyI che ja jamukhI: cha mukhavALI drAkSa bhagavAna zivanA moTA putra kArtikaravAnuM svarUpa mAnavAmAM Ave che. kArtikasvAmIne cha mukha che temaja che kRttikAo tenI mAtA che. A rudrAkSa dhAraNa karavAthI mahAlakSmI prasanna thAya che temaja zreSTha ArogyanI prApti thAya che. amuka vidvAno gaNezanuM svarUpa mAne che, temaja tene buddhi, vidyA, lakSmIne mATe catura manuSya dhAraNa karavo joIe tema jaNAve che." padma pu.Adi graMthomAM jaNAvela che ke murkha drAkSa brahA hatyA vagere doSone dUra karanAra che, vIratva ApanAra che, tene dhANa karavAthI zivaputra pada prApta thAya che. dhAraNa karanAra brAhmaNa rAjAo dvArA pUjaya bane che. te dareka varNanA loko dhAraNa karI zake che. saptamukhI : brAhmI, mAhezvarI, kaumArI, vArAhI, nArasiMha, vAva, gandrI e saptamAtRkAo che. anya purANomAM mAtukonI saMkhyAmAMalagapaNuM che. saptamukhI rudrAkSane saptalokamAtAnuM svarUpa mAnavAmAM Ave che. tene dhAraNa karavAthI khUba ja vaibhava temaja uttama ArogyanI prApti thAya che. pavitratA pUrvaka dhAraNa karavAthI jJAna prApti thAya che." sakhasukhI rudrAkSa sAya, sUrya tathA saptarSi svarUpa paNa mAnavAmAM Ave che. tenAM mata mukhamAM anaMta, karkaTa, puMDarIka takSaka, vipohnaNa, karAya ane zaMkhacUDa nivAsa kare che. tene dhAraNa karavAthI vizvanI asara thatI nathI, rzivajI prasanna rahe che. gurupatnI gamana vagere mahApAponuM mana thAya che. temaja zreSTha Arogya ane vaibhava prApta thAya che ja8 A kSa dhAraNa karavAthI zani prasanna rahe che te saMbaMdhI -Datara vagere dUra thAya che. tenA prabhAvathI udararoga, dAMtanA roga, badhiratA vagere dUra thAya che. aSTamukhI : aSTamAtAnuM svarUpa samajavAmAM Ave che. rASTapAtakA-brAhmI, mAhezvarI, caMDI, vArAha, sis, For Private And Personal Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaiSaNavI kaumArI, cAmuMDA ane carcikAne aSTavasu-purANomAM (1) anala, (ra)aniva, (3) apa (4) dhara, (5) dhruva, 8) prabhUSa, (7 prabhAsa, (8) soma. zrImad bhAgavatuM A vastuonAM nAma judAM Ave che. temAM droNa, (2) prANa, (3) suva, (4) ake, pa) agni, (6) dopa. (7) vasu, (8) vibhAvasu che. dhAraNa karanAra upara patita pAvanI gaMgA ane traNeya ravarUpabrahmA-viSNu-maheza) prasanna rahe che. tene baTuka bhairavanuM paNa pratIka mAnavAmAM Avyo che. tene dhAraNa karanAra mUrNa, vyAkula ke buddhiznara ghato nathI, lekhanakAryamAM nipuNatA, mahatuM kArya kauzala; netRtva Adi siddhi prApta thAya che. gurupatnI sparza Adi mahApApone dUra kare che. rAhu graha saMbadhI dugdhabhAva dUra thAya che. pherAnA rAMga, pagano duHkhA vare temaja rAhuthI prabhAvita duHkhone dUra kare che. 53 navamukhI : nava zaktio tenI devatA mAnavAmAM Ave che. tene dhAraNa karanAra upara nava zakita prasana A rudrAkSa yama, bhairava tathA kapilamunino pratIka manAya che. te devalokamAM paNa indrAdi devo vArA nitya pUjAya che. tene dhAraNa karavAthI bhoga-mokSa banne prApta thAya che temaja hajAro dhRNa hatyAdi pApo dUra thAya che. apamRtyu thatuM nathI." ketu grahatrI yatI pIMDA, carmaroga, durdhaTanA, ajJAta kAraNothI utpanna thatA rogozrI parezAnI vagere dhAraNa karavAthI dUra thAva che. dasamukhI : yamanuM svarUpa mAnavAmAM Ave che. tenAM darzana karavA mAtrathI zAMti prApta thAya che. dhAraNa karavAthI zreSTha parama zAMti maLe che. padma pu.18 Adi graMtho tenAM mAhAthane varNavatA jaNAve che ke; temAM daza dipAla, daza mahAvidAo, yamadeva, bhagavAna viSNuno vAsa che. tethI te atyaMta zreSTha ane zaktizALI drAkSa che. tene dhAraNa karanArane bhUta-pretAdino bhaya lAgato nathI temaja utpanna thanArI Apattio dUra thAya che. A rUpa kaw. For Private And Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAla svayaM sarve grahonuM niyaMtraNa kare che, tethI nava graho zAMta rahe che. tene dUdha sAthe ghasIne traNavAra caTADavAmAM Ave to khAMsI roganuM nivAraNa thAya che. agiyAra mukhI para ekAdaza mukhI rudrAkSa rudranuM svarUpa samajavAmAM Ave che, a: dhrAkSane rudrAdhidevata mAnavAmAM Ave che te haMmezAM saubhAgyane vadhAranAra che tethI strIoe patinA dIrdhAyuSya mATe haMmezAM dhAraNa karavo joIe. te lakSmIdAyaka che tethI pUjAgraha ke tijorImAM rAkhavAthI vizeSa lAbhadAyaka bane che. ziva pu. Adi graMthomAM zikhA upara dhAraNa karavAnuM vidhAna che. eka lAkha gAyonAM dAnanuM phaLa, sahastra azvamegha yajJa ane zata vAjapeya yajJanuM phaLa prApta thAya che. e uparAMta caMdragrahaNa samaye dAna je phaLa hoya te ja prApta thAya che. temAMthI ekAdaza Indriyo niyaMtrita rahe che tethI yoga rAdhanAmAM savAdhika sahAyaka che. dvAdaza mukhI : mahAviSNunuM svarUpa temaja bAra sUryanuM svarUpa samajavAmAM Ave che. teno upAsaka ane dhAraNa karI vizeSa phaLa meLave che. papapurANa vageremAM jaNAvyuM che ke, A rudrAkSa sarva rogono nAza karanAra che. dhAraNa karanArane gomedha athagha vagere ghaNAnA phaLa prApta thAya che, temaja te gadarbha, hAthI, sApa vagerenI hatyAnA pApathI mukta thAya che. sukha-saMpatti ane vaibhavanI prApti thAya che. trayodaza mukhI: A rUdrAkSa IcchAo pUrI karanAra ane siddhio ApanAra che. tene dhAraNa karavA mAtrathI kAmadeva prasanna thAya che. anya zAstromAM tene sAkSAta kAmadeva kahela che. tene dhAraNa karavAthI akSaya agana la.ma, dareka kAmanAonI pUrti thAya che. eTaluM ja nahIM gusa, bhAI-bahena, mAna. pitAnI hatyAnuM pApa paNa dUra thAya che. A drAkSane vizvadevonuM pratIka paNa mAnavAmAM Avela che.* caudamukhI: A strAla bhagavAna nI AMkhomAMthI vizeSarUpe utpana thayela che. te badhA ja rogone dUra 358 For Private And Personal Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pha) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karanAra temaja zreSTha Arogyane ApanAra che. A rudrAkSa bhUta-pizAcAdithI rakSaNa kare che, tathA vaMzodhAraka che. trikAla sukhadAyaka che temaja tene dhAraNa karanAra cauda bhuvanano rAka ane svAmI banI jAya che. tene dUdhamAM ukALIne ra0 divasa sudhI pIvAthI mastiSka saMbaMdhI vikAra dUra thAya che. 1thI 14 mukhI rudrAkSane dhAraNa karavAnA matro kramazaH Izvara kArtikasvAmIne jaNAve che ekamukhI catra aSTa ekAdaza dvAdaza trayodaza caturdaza pdehanA judAM-judA aMga upara dhAraNa karavAnI rudrAkSanI saMkhyA : graMthanuM nAma drAkSanI saMkhyA drAkSa jAbAlo. zloka 1-22 dehAMga zikhara marataka 39 For Private And Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ziva purANa 12526-30 www.kobatirth.org. 58 16-16 12-12 15 108 2,3,5 tathA 7 sera 300 (adhama} 500 (madhyama) 1000 uttama d 1,100 360 (traNa rora) 1 tathA 3 -> 101, 50, 7ra 11, 36, 24 11. 11, 12 3, 18 350 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Tha be bAhuo maNibaMdha (e) dha yajJopavIta yA mukuTa kuMDala karNAhAra bhujabaMdha muguTa mpyuTa yajJopavIta zikhA be kAna Ji be bAhuo kapUra dvAra maNibaMdha yajJopavIta Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaTipradeza 30, 4 mastaka 5OD skandha 10 hRdaya zrI devI bhAgavata 1dAra9-3ra 15717-20 12-1ra maNibaMdha kiMTha mastaka be kAna vakSa:svala khabhA upara yajJopavIta kiMTha pradeza dehAMga bhUSaNa besera traNa sera karNikAhAra kepUra(kaMgana) kaTaka(mekhalA) uparyukta koTho DaoN. prazA joSInA graMthamAMthI sAbhAra lIdhela che. " zivapurANa kamapUrvaka 12 sthAnomAM dhAraNa karavAnA maMtra nIce pramANe Ape che. rU . For Private And Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vopavIta OM nama: OM klIM namaH huM nama: zikhA be karNa huM chuM : kiMTha be bAjuo karpara dorA maNibaMdha huM : OM hrIM namaH 34 huM nama: OM kroM kSauM rauM namaH 4 nA kaTipradeza masta ke dha saDha nama: &deva . anya jagyAe zivapu.mAM ja mULa maMtrathI athavA praNavanA uccAra sAthe rudrAkSa dhAraNa karavAnuM jaNAvyuM che. dhAraNa karavAno samaya: grahaNanA samaye, jyAre rAtri ane divasa barAbara hoya eTale ke tulA temaja meSa sUrya saMkrAntinA samaye avana parivartana samaye, amAsa, pUnama, jayAre divasa pUrNa thaI jAya tyAre drAkSa dhAraNa karavAthI jhaDapathI pApamukta thavAya che. " dhAraNa karanAre pALavAnA niyamo zarAba, mAMsa, lasaNa, DuMgaLI, koLuM vagere abhakSya padAthone sTAkSa dhAraNa karanAre choDI devA joIe 75 dhAraNa karavAnI paddhati: rudrAkSa yogya samaye vidhipUrvaka maMtra sahita dhAraNa karavAmAM Ave to vizeSa phaladAyaka che. 362 For Private And Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org tethI kAlAgni rudra tene dhAraNa karavAnI vidhimAM rudrAkSanI pUjA, tenI mALA banAvavAnI paddhati, pUjAnAM patro, dhAraNa karavA mATe judAM-judAM prakAranA rudrAkSanAM alaga-alaga maMtro vagere kahe che ane vizeSa rIte drAkSane abhimanvita karavA mATe "akSAopaniSad"mAM ApelI paddhatine anurAravAnuM jaNAve che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mastaka upara. "phezana: sarvavidyA.... e maMtrathI; kaMThamAM 'utpuruSAya viSe...12 ane gaLAmAM havAya.....| e maMtrathI temaja yorepyo....!lae maMtrathI gaLAmAM tathA hRdayamAM temaja aghora bIja maMtrathI hastamAM rudrAkSa dhAraNa karavA, drAkSane siddha karapA mATe rudrAkSano je chaMda che temAM 'ma'thI zarU karIne 'kSa' sudhInA pacAsa akSara lakhIne/akSarathI pUjA karIne paMcAkSarI maMtrathI abhimaMtrita karI. prANa pratiSThA vagere karIne mULamaMtrathI mALA gUMthIne traNa, pAMca athavA sAta mALA dhAraNa karavI joIe, A pUjananI paddhati akSamAnopaniSadmAM darzAvela che, je nIce pramANe che akSamAlo.mAM prajApati bhagavAna gRhane jaNAve che ke, pravAla, motI, sphaTika, zaMkha, cAMdI. sonA, caMdana, putra jIvikA, kamala temaja rudrAkSa e dasa prakAranI mALA che. te 'ma'thI 'kSa' sudhInA akSarothI abhimandrita karIne dhAraNa karavAmAM Ave che.A mALAne suvarNarajata ane tAMbAnA sUtramAM dhAraNa karavI jeIe. anya rIte A maMtrano artha karIe to, sUtra suvarNanuM; rudrAkSanI banne bAjunAM chidromAM jamaNI bAjunAM chidra tarapha rajata ane DAbI bAju tAmrathI maDhavuM joIe. mALAnuM graMthana 103 radrAkSanI mALA 27 athavA 108 nI banAvavI. A mALAnA graMthanamAM pRcchanuM pRthI ane mukhanuM mukhathI saMyojana karI, merune Urdhvamukha rAkhIne, nAgapAza karIne mALA gUMthavAmAM Ave to te siddhi ApanArI bane che. A rIte gUMthelI mALAne siddha karI gaNatarI sAthe japa karavAmAM Ave tosiddhi prApta thAya che. jAte gUMthelImALA vizeSa phaLapradAna karanArI che, zUdrae gUDhelI mALA haMmezAM tyAya che, A pramANe gUMthelI mALAthI koIpaNa devanA mantranAM japa karavAmAM Ave to phaLadAyaka bane che. I rudrAkSa(vagere)ne abhimaMtrita karavAnI paddhati pa paMca gavya H sa3 For Private And Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra patrakUrca snAna H naMdA, kAmadhenu vagere pAMca gAyomAMthI ja utpanna thayela dUdha, gomUtra, gomaya, dadhi, goraja ane kRta e paMcagavyothI prakSAlita kare. tyArabAda pharIthI e ja paMcavyo tathA gaMdhamizrita jalathI snAna karAvavuM. karavuM. www.kobatirth.org. nAM uccAraNa dvArA patrakrUAthI(bhUrjapatra) snAna karAvavuM. aSTagaMdha H patrakUryanAM snAna bAda takakola, uzIra, kapUra vagere aSTagaMdhanuM nA uccAraNa sAthe lepana sthApanaH pUjana aSTadhonA lepanabAda "maNizilA' athavA bAjoTha vagere upara sthApana karavuM. bAjoTha upara sthApana karIne akSata temaja puSpothI tenI pUjA karavI. abhimatritabhAvita : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pujana bAda 'OM'thI 'kSa' sudhI akSaro dvArA kramazaH abhimandrita karavA; bIjA arthamAM te akSaro temAM pratiSThApita karavA, noMdha H dareka akSaranI AgaLa no uccAra karavo. (1) hai OM tame mRtyune jItanAra cho; sarva vyApaka evA A prathama akSamAM pratiSThita thAo. (2) OM hai " kAra tame AkarSaNa zaktivALA ane sarvavyApaka cho; tame bIjA.....thAo. (3) (4) (5) OM hai '' ''kAra tame poSaNa ApanAra, kSubhitA rahita cho, tame trIjA......thAo. OM hai phaeN'kAra tame pANIne svaccha karanAra ane nirbala cho; tame caturtha.... thAo. OM ke "ka"kAra tame darekane badhA ja prakAranuM baLa ApanAra temaja zreSThamAM zreSTha cho. tame pAMcamAM......thAo. 364 For Private And Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (6) (9) (a) (9) www. kobatirth.org ''kAra tame uccAraNa karanAra, duHssaha cho(sahana karavA muzkela). tame chaThThA.....ghAo. hai''kAra saMkSobha arthAt citta cagaLatA karanAra tathA caMcaLa cho. tame sAtamAM....o. OM ke "da'kAra tame sammohana karanAra tathA ujjavaLa cho; tame AThamAM ....thAo. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM ke "["kAra tame vidveSane uttpanna karanAra; tame ja badhuM ja jANanAra atyaMta gupta che. tame navamAM.....thAo. (18) OM hai " "kAra tame mohakArI cho; A dasamAM......thAo (11) (12) he "zuM kAra tame badhAne vaza karAra tathA zudgha satya cho, A agiyAramAM......thAo. OM hai ''r''kAra tame zuddha tathA sAttvika cho ane puruSone vaza karanAra cho; A bAramAM....cA (13) OM he 'mA~'kAra tame saMpUrNa vADmaya cho ane nitya zuddha cho; A teramAM akSamAM.....thAo. (14) OM hai laukAra tame akSara samUha svarUpane vaza karanAra tathA zAMta cho; A caudamAM....cAo. OM huM "jJa'kAra tame gaja, manuSyone vaza karanAra ane mohita karanAra cho; tane a (15) paMdaramAM..thAo. (16) OM he 'a'kAra tame mRtyu nAzaka tathA atyaMta bhayAnaka cho; tame A soLamAM....thAo. (17) OM hai ''kAra tame badhAM ja prakAranAM jherane haranArA temaja kalyANa karanArA cho, tame sattaramAM.... zabda. (18) OM ke ''la''kAra tame badhAne kSobhita karanArA ane vyApaka cho; A aDhAramAM....thAo. (19) OM hai '|'kAra tame badhAM ja vighnone dUra pharAra tatha: zreSThamAM zreSTha cho; tame ogaNIsamAM, thAo. (20) OM ke ''dha'phAra tame saubhAgya ApanAra teja gati rokanAra cho; A vIsamAM.....cAo, (21) OM huM 'ka''kAra tame badhAM ja viSayonA nAzaka ane ugra bhayAnaka cho. tame ekavIsamAM....dhA. (22) OM he ''va'phAra tame abhicAra nAzaka tathA krUra cho; bAvIsamAM.......thAo. 35 For Private And Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra S : www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra) 34kAra tame bhUtanAzaka taghA bhayAnaka cho, trevIsamAM....zAo. (3) OM ha""kAra tame kRtyA, DAkinI, zAkinI vagereno nAza karanAra cho. tame A covIsamAM. thAo. (5) 5 De kAra tame bhUtano nAza karanAra che. A paccIsamAM.....thAo. 38 he""kAra tame mRtyunuM maMthana karanAra cho A chavvIsamAM.....ghAo. he"2"kAra tame badhA ja rogono nAza karanAra tathA saumya che A sattAvIsamAM....thAo. (28) OM he "d'kAra tame gandrasvarUpa cho. A gaThThAvIsamAM....thAo. (ra) ke he "kAra tame guDa svarUpa tathA vinAzaka cho eTaluM ja nahi suMdara paNa cho tame ogaNatrIsamAM.....ghAo. (30) >> he 'kAra tame badhA ja prakAranI saMpatti ApanAra tathA saumya cho tame trIsamAM....thAo. (3) che he ''"'kAra tame badhI ja siddhi ApanAra tathA mohita karanAra cho. tame ekatrIsamAM...thAo, (32) % he "ta"kAra tame dhana-dhAnya vagere saMpatti ApanAra tathA haMmezAM prasanna rahenAra cho. tame batrIsamAM....thAo. (33) he "vakAra tame dharmanI prApti karAvanAra tathA nirmala che. tame tetrIsamAM thAo. (4) ke he "rakAra to puSTi tathA buddhi vadhAranAra cho, suMdara dekhAvavALA cho. tame cotrIsamAM.... thAo. (35) 3 he"dhakAra tame viSa tathA tAvano nAza karanAra cho tamevizALa cho. tame pAMtrIsamAM thAo. (36) % che ' kAra tame moga tathA mokSa ApanAra temaja zAMta cho. tame chatrIsamAM...lAkho. (37) he " kAra tame viane nidanono nAza karanAra tayA kalyANamaya cho. tame sADatrIsamAM.... thAo. (28) 36 3 "kAra tame aNimAM vagere ATha siddhio ApanAra cho, prakAza svarUpa che, tame ADatrIsamAM thAo, 366 For Private And Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jIruM www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 OM 3 =kAra tame badhA ja doSone dUra karanAra tameja suMdara cho.tame ogaNacAlIsamAM.. thAo. kahe """kAra ta bhatabAdhA zAMta karanAra tathA bhayAnaka che. tame A cAlIsamAM....thAo. ') che . "kAra tame vipa tathA moha utpanna karanAra che. tame A ekatAlIsamAM.... thAo. ha"" kAra tame saMpUrNa jagatamAM vyApelA tathA pavitra cho. tame A betAlIrAmAM.......thAo. (43) OM he "rakAra tame jalana utpanna karanAra tathA vikRta cho. tame A tetAlIsamAM....zAo. (4) kahe "ta"kAra tame vizvanuM poSaNa karanAra tathA tejasvI cho. tame A cuMmAlIsamAM....thAo. (45) OM he "4"kAra tame badhAne tRpta karanAra tathA nirmala che. tame A pIstAlIsamAM....thAo. (4) kahe "zakAra tame badhAM ja prakAranI siddhi ApanAra tathA pavitra cho; tame A chetAlIsamAM..... thAo. (47) che he "{"kAra tane dharma, artha, kAmane ApanAra tathA sAttvika cho. tame A suDatAlIsamAM... thAo. (48) 34 he "kAra tameM badhI ja vastuonAM kAraNa; sarva vargo sAthe saMbaMdhita che. tame A aDatAlIsamAM....thAo. (49) OM haM "kAra tame saMpUrNa vAlmatha svarUpa ane nirmala cho. tame A ogaNapacAsamAMthAo. (50) he"a"kAra tame badhI ja zaktimAM mukhya cho. tame A pacAsamAM.....yAo. merumAlAH mALAno mukhya maNakoH he"""kAra tame parApara tattva ane parama te svarUpa cho. AzikhAmaNimAM pratinidhi rUpamAM pratiSThita thAo. 0 mALAmAM judAM-judAM devatAonuM AhvAnA sthApaka pUjana :" pRthvI rasthAnIyaH pRthvI upara vicaratAM devatAone namaskAra, teo A mALAmAM padhArI sthita thAya ane mA mALA huM grahaNa karyuM tene anumodana Ape. A mALAnI zobhA mATe agnisvAta vagere pitRo padhAre ane anumodana Ape. 369 For Private And Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra atarita sthAnIya : - www. kobatirth.org aMtarikSa sthAnIya devatAone namaskAra, tame pitRo sahita A jJAnI mALAmAM padhAro, tenI zobhAmAM abhivRddhi karo; anumodana Apo. zuM sthAnIya : svargamAM/dhrusthAnamAM rahenAra devatAoM varadAna ApanAra banIne pitRo sahita A jJAna-- rasvarupiNI mAAmAM padhAre ane tenI zobhA vadhAre. anumodana Ape. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A lokamAM je mo(7 karoDa); vidhAo(cosaTha); temane namaskAra, teonI zakti A mALAmAM pratiSThita thAya. brahmA, viSNu tathA rudrane namaskAra, temanA parAkramane namaskAra, temanuM parAkama A mALAmAM sthita thAya. sAMkhya vageremAM je tattvonI vAta che, te tattvone namaskAra. vighno haranAra; kAmadhenu svarUpa te tattvo A mArgamAM padhAre ane sthita thAya. A brahmAMDamAM je ziva, viSNu ane zAkta bhakto seMkaDo ane hajAronI saMkhyAmAM che, teone namaskAra, te badhAM AzIvAMda varasAve ane anumAdana Ape mRtyunI je zaktio che temane namaskAra. tame stutithI prasanna gaIne A mALAne tenA upAsakone sukha ApanArI banDAvo. A pramANe mALAmAM badhIja vidhinI pUrNatAnI bhAvanA karIne e ja bhAvanA sAthe ardhI mALAne parovIne bAkInA 'pacAsa' maNakAonuM A ja pramANe pUjana--arcana karyA bAda pharIthI bAkI rahelAM ATha maNakAomAM '', 4, 5, 8, 9, 1, sa, zu ema kramazaH ATha vargone pUrvokta kramathI ja AhvAna, sthApana-pUjana kare. C/+- 4 pradakSiNA : mALAnI sthApanA bAda tenI pradakSiNA karavI joIe. DArthanA: japanA ArAmamAM ane aMtamAM prArthanA karavI joie. janma samaye mastaka DhAMkeluM rAkhavuM, sa For Private And Personal Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hatacIta na karavI. adhUrI mALAe virAma na karavo. jo mALA tUTI jAya to punaH vidhipUrvaka graMthana karavuM. prAtaHkAlamAM karela japa vizeSa phaLadAyaka che. japa samaya mALA UghADI na hovI joIe. gomukhI rAkhIne ja nirdezelI aMgulikAothI mALA pheravavI joIe. sumeru maNinuM ullaMghana na thavuM joIe. pagane ke jamInane mALAno sparza na thavo joIe. je maMtrano japa karatAM hoIe te maMtranA devatA, RSi, chaMda temaja mannAthanAM smaraNa sAthe japa karavA joIe. nirdhArita samayamAM nirdhArita saMkhyAmAM japa karavAmAM Ave to te jhaDapathI phaladAtA bane che. dvAkSamALA dhAraNa karI drAkSa mALAthI karavAmAM Avela japa akSaya bane che.paraMtu japamALAne kayAreya vAra na karavI. 36e For Private And Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a www.kobatirth.org W n Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prara-5 sAmavedanAM upaniSadomAM rudrAkSa-mImAMsA Hation: to .xual, Nai tuSA, pR. 11 (2) tripuravadhArthamahaM nirgaltiAkSo'bhavam / tezA jalavindavo bhUgoM patitAste rudrAkSAjAtA: // -- 1. jA, pa.2 (3) tatrAnu bindavo jAtA mahArudrAkSavRkSakAH / sthAvaratvatanuprApya bhaktAnugrahatkAraNAt / / - 1. jA. pa.5 (4) 5 pu. sRSTi. 57.23-24. (4) divyavasahalaM tu cakSurunmIlitaM mayA / pacammAkulA kSamya patitA jalabindavaH // 7 // tatrAzrujiMduto jAtA mahArudrAkSavRkSakA: / samAjapA mahAsena sarvaSAM hitakAmyayA // 8 // -devI bhA, 13.4.1-12 (7) zivapurANa 25.1.14 (7) rudasya nagadutpannA radrAkSA iri loke lyAyo / DAtha sadAzinaH saMhArakAle saMhAraM kRtvA saMhA? muculIkaroti / tannayanAjAmA rudAkSA iti hovAca / usmAdudrAkSatvagiti kAlAgrindraH mobAna // 47 // (8) saMskRta - hindI koza ApTe pU. 8 (e) si. All stil, alcist su|| 5. 72 For Private And Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akArAdikSakArAnaukaMpaJcAzadvarNAH / -halAyadhakoza pa. 106 fo) samAH snigdhA haddhAH sthUlA: kANTakaisaMyutAH zubhAH kaniSTa chinnabhinnaM kaNTakailenamena ca // vANayuktamayuktaM ca SaD rudrAthApi varNayet / svayameva kRtadvAraM rudrAkSa syAdiholapam / / -ru. jA. upa. 13-14 tol (4) samAH snigmA dRDhAH satkaMTakaiH saMyutA zubhAH / kRmidRSTAgchinnabhinnAkaTakaiH hitAstathA // vraNayuktAnavRttAM ca SadAkSAMstu varjayet / svayameva kRtahAro rudrAkSaH syAdihAttamaH // yattu pauruSayatnena kRtaM tanmadhyama bhavet / samAsnigdhAvAnnamRttAkSaumasUtreNa bhArata - daMcI bhAgavat 11.5.11-13 (10) (4) samAH snigdhA dRDhA: sthUlA: kaMTakaiH saMyutAH subhAH / rudrAkSA kAmadA devi muktibhuktipradAH sadA / / 21 // svayameva kRtadvAra radrAkSaM syAdihogamam / yattu pauruSayatnena kRtaM tanmadhyamaM bhavet // 23 // - zivapu.1.25.1-29 (15) yA paurupayatnena kRraM tanmadhyama bhavaH / samAn snigdhAn dRDhan sthUlAn zaumasUtraNa dharathan / -ru.jA. upa. 15 sarvAgaNa saumyena sAmAnyAni vicakSaNaH nikaSe heparekhAmA yasya rekhA pradRzyate // -ru.jA. upa.16 371 For Private And Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (13) kumiduSTa chinnabhinnaM kaMTakairhInameva ca / www. kobatirth.org vraNayuktamavRttaM ca rudrAkSAnSaDvivarjayet // 22 // Amalakasto laghutarA rugNAstataH kaNTakai: sadasya kRtibhistanUpakaraNacchidreNa dInAsAthA | dhArya naiva zubhebhizvakavad... | 46 || (14) sarvAnugrahArthAya mAM nAmoccAraNamAtreNa dazagopradAnaphalaM / 0 darzanasparzanAbhyAM dviguNaphalamata UrdhvaM vaktuM na zaknomi / (15) rudrAkSadhAriNe bhaktyA vastraM dhAnyaM dadAti yaH / sarvapApavinirmukta: zivalokaM sa gacchati // 31 // rudrAkSaM kevalaM vApi yatra kutra mahAmate / sanatraka vA maMtreNa saMhata bhAvanam // 315 // (13) lakSaM tu darzanAtgve koTistatsparzanAdbhavet / tasya koTiguNaM yaM labhate dhAraSAnnaraH / lakSa koTisahastraNi lakSakeoTizatAni ca ! tajyapAlabhate puNyaM naro rudrAkSa dhAraNAt // (17) bhaktAnAM dhAraNAt pApaM divArAtrikRtaM hareta lakSaM tu darzanAt puNya koristaddhAraNAdbhavet // tasya koTizataM puNyaM labhate dhAraNAnparaH / lakSa koTisahastrANi lakSakoTizatAni ca - ru. vA. upa. 13 14 ziva purANa 9.95.24 1.25-86 tathA 1.25.46 - ru. jA. upa. 2 - devI bhAgavata 11.3.25-27 - devI bhAgavata 11.7.4 5 34ra . jA, upa, 6-7 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lakSa tu darzanArapuNya koTi sparzanena ca / dazakoTiphalaM puNyaM dhAraNAllabhAte naraH // 30 // lakSakoTimahastrApi lakSakoTizatAni ca / japvA'sya (ca) labhate puNyaM nAtra kAryA vicAraNA // 31 // --- pahA pu. sa. 7.30..31: devI gavata 11.5.28-29, 21.7.4-5 (18) bhaktizraddhAyuta bhaiH sarvakAmArthasiddhaye / rudrAmAdhArayanmadevanAlasya varjitaH // 42 // rudrAmamAlina dRSTavA bhUtapretapizAcakAH | DAkinI zAkinI caiva I cAnya drohakArakAH / 84 / kRtripaM caiva gatkiMcidabhicArAdikaM ca yat / tatsava dUrato yAti dRSTavA zaMkitavigraham // 855 // rudrAkSAmAlinaM dRSTvA zivI viSNuH prasIdati / devI gaNapati: sUrya: surA cAnye pi pati / - zivapurANa 1.25.82 86 (14) (4) zirovanasya mAhAtmyaM pUrvaiH pUrvataraM kRtm| brahmA viSNuzca saMdrazca devatA: sakalA api // 4 // -denI bhAgavata 11.9.2-4 (20) brahmago vibhRyAcchavetAn raktAn rAjA tu dhArayet / pItAm vaizyAtuvibhyAta kRSNAstu dhArayet // 12 // zvetavargAzca dro jAtito brAhma ucyate / kSAtro raktastathA pizrI vaizya kRSNastu zadakaH // 11 // -rA .upa.12.daMjo bhAgavat 11.4-11 (21) bhUmau goDopAMca rudrAkSAJchivavallabhAn / mathurAyAmayodhyAlkAyAM malaye tathA // 333 For Private And Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (2) (23) sahyAdrI ca tathA kazyAM dezeSyanyeSu vA tathA / parasApApaughabheda nAtinodanAn // rudrAkSamUle nabrahmA tannAle viSNureva ca / rmukha mukha rudra ityAhustadvinduH sarva devatAH // (23) badarIphalamAtraM tu madhyamaM procyate budhaiH / athamaM caNamAtraM syAt prakriyaiSA mayecyate // www.kobatirth.org (24) bhAtrIkalamamaM gatsyAtsarvAriSTavinAzanam / guMja saha yatsyAttarvA phalasAdhanam // 17 // yathA yathA laghuH syAdvai tathAdhikaphalapradAH / ekaikataH phala proktaM daradhikaM budhaiH // 18 // (24) dhAtrIphalapramANaM yacchreSThamaMtadudAhRtam // badarIphalamAtraM tu prole padhyanaM budhaiH / akSamaM caNamAnaM syAtpratijJeSAM mayoditaH // (25) dhAtrIphala pramANaM yacchreSTametadudAhatam da phalamAtraM tu madhyamaM saMprakIrtitam // badarIphalamAtraM ca yatsyAtkila mahezvari / tathApi phaldaM lokaM sukhasaubhAvivarddhanam // ( 25 ) sa eva smajyoti rudrAkSa iti / - tripurA 1.25.9-10 ... ru. jA. upa 35 - ru. jA. upa. 9 - zivapurANa 25.14-18 * devIbhAgavata 11.7.6-7 - zivapurA 1416 - ru. A. upa. 49 374 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - ru. jA. upa. 48 (27) tathA rAkSenaM mRtyutArakaM guruNaH labdha kaNThe zahau zikhAyAM vA bahanota 1..... tasmAcchUddhayA thA kacidgAM dadyAt sA dakSiNA bhavate / ...... For Private And Personal Use Only prakAra apana cAhe pAI gaI meM AyA Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2) ekAvakatraM rudrAkSaM paratatvasvarUpakam / tAraNAt pare tattva lIyate vijitendriyaH -ru.jA. upa. 25 (24) ekavaktrastu rudrAkSaH parahattvaprakAzakaH // 23 // para taravadhAraNAcca jAyataM tatkAzanama // 24 // -devo bhAgavata 11.7.23-24 (e) (4) ekavaktra: rica: sAkSAjhuktimuktiphalapradaH / tamya darzanamAtreNa brahAhatyAM nyanohati / - 'zavapurANa 1.25-64 (30) i. USINEl, italee -- 5.85 (50), caturvaktraH svayaM brahmA narahatyA vyayohAta / darzanAraparzanAsadyazcatuvargaphalaprapaH // 686 . . zivapurANa 1.25.68 (31) ru. jA. upa. 28 (32) dvivaktro devadeveza: sarvakAmAphalapradaH / vizeSataH sa rudrAkSa govadha nAzyahutam / / -zivaprANa 1.25-66 (32) (A) sarvapAra kSaya yAti paGguhAM gevadhAdikam / svA cAkSayamA moti hivaktraM dhAraNAtarAH // 41 // - padya.sa.55.41.6vI bhAgavala 11.57.24-25 (33) DaoN.zI , bhI sudhA - 5.86 (34) trimukhaM caiva rudrAkSamagnitrayakarUpakam / taddhAraNAcca hutabhuktasya tuSyakti nityadA / -ru.jA.upa.21 (35) yatphalaM vaha pUjAyAmakArye vRtAhutau / tatphalaM labhataM thIra: svarga yAnantapazrute // 75 For Private And Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trivakatra dhAravedhastu sa ca bahasamo dundhi / licita duSkRta sarva dahejjanani janmani // na codaraM bhavedrogo na caivApaTatA tAjen / parAjavaM na labhate nAgninA bahAro gRhap // ehAnyanyAni sarvApi vajrAdeca nivAraNam / nAzubha vidyate cicivaktrasya ca dhAraNAt // - paya purANa sU. 57. 44 45 (35) . xauddhI, mI sudhA 5.86 (38) sezana pR. 86 (36) caturmukha rudrAkSaM caturvaktrasvarupakam / taddhAraNAccaturvaktraH prIyate tasya nityadA / / :00-4400MAHIMWARANAwaan xmhratnawwwmarathimaan........... " ru.pA.upa. 30 ((34) caturdakatraH svayaM brahma yasya rahe pratiSThati / sa bhavetsarvazAstrajJo dvijo vedavidAM varaH / / pacARMAHA a --paza pu.sU.57-58 (e) (a) caturvaktraH slaga brahmA narahatyA apohati / darzanAtsparzanAsaghazcatvAphilAuda / / --zivama 1.25.68: devI bhAgavat 11.7.21-28 (40) paMcavaktraM tu rudrAkSa paMcanAmvaruekam / ....02012....miharwwwxamMMISS:499656RwwwRicssonac paMcavaka svayaM brahma hatyAMca vyapApati / / -.ja. pa. 31 (41) paJyaktraH svayaM rudra kAlAninAma nAmataH / / 57 // agamyAgamana caiva kA zyAma cANAm jaat| mucyate nAtra saMdehaH paJcavaktrasya dhAraNat // mahezstudhyate nitva bhUtAnAmadhiSo bhavet / lahojAtastadhezAnastatpuruSo'dhora eva ca // 395 For Private And Personal Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vAmadeva ime devA vaktraiH paJcabhirazritAH / ataH sarvatra bhUyiSThaH paJcavaktro dharAtale || rudrasyA'rUpo'yaM tatmAttaM dhArayedbudhaH / kalpakoTisahastrANi kalpakoTizatAni ca // tAvatkAlaM zivasyAeM pUjanIyaH surAsuraiH / sArvabhauma bhavedbhUmau sarvatejA: zivAlaye // agabhyAgamanaM pApamabhakSyasya ca bhakSaNam / ityAdisarvapApAni paMcavakro vyapohati // (41) (22) paMcavakraH svayaM rudraH kAlAgnirnAmitaH prabhuH / sarvamuktipradacaiva sarvakAmaphalapradaH || yo (42) DaoN. prajJA bhaMzI gIrvANa sudhA, pR. 88 (43) SaDvaktramapi rudrAkSa kArtikeya dhidaivata / nadvAraNAnmahAzrIH sthAnamadArogyamuttamam // www.kobatirth.org. (44) natijJanasaMpattizuddhaye dhArayet sudhIH / vinAyakAdhidaiva ca pravadanti manISiNaH // (46) pArkeNDeya purANa 88-19-20: 38 (47) saptavaktraM tu rudrAkSaM saptamAtradhidaivatam / uddhAragAnmahAzrIH syAnmahadArogyamuttamam // (45) padma pu. sR. 57, 56, 62, devobhAga. 11/7/30, (45) (22) paka: kArtikeyastu dhAraNAdakSiNe bhuja | brahmahatyAdikaiH pApairmucyate nAtra saMzayaH // - pu. su. 57.50-55 deva bhAgavat 11.7.28- 29 - zivapurANa 125.690 - ru. ja. upa. 32 37 ru. jA. upa. 33 zivapurA 1.25-71 - ru. jA. upa. 34 377 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patha purANa su. 67.62-67) ziva purANa 1.256,72 : devI bhAgavata 11.7.30-32 ire) St. Usit tii, nIti sudhA .44 (50) mahatI jJAnasaMpattiH zucidhArayata: rAda' / aSTavakta tu rudrAkSamaSTamAtradhidaivatam / / vasvaSTakapriyaM naiva gaGgAprItikaraM tathA / dhAraNAdime protA bhavaMyuH satyavAdinaH / -rU, jA. ga. 35 36 (51) zrImadbhAgavat 6.6.19-16 (52) ziva purAga 1.25.83; devI rAgavat 11.7.32-33 eva purANa 57.68 73 (para) (4) rudrAkSazcASTavakra ca vasubhUtiya bhairavaH / dhArayAtasya pUrNAyuma'to bhavati zulabhRt / / -zirapurANa 1.5.73 bhairavo navavakrazca kapilazca muniH smRtaH / durgA vA tadadhiSThAtrI navarupA mahezvarI / / - zikSaghurANa 1.25.74 (43) .xnozI, sImA suI pR.) (54) nvavaktraM tu rudAkSaM navazaktyadhidaivatam / tasya dhArANamANa prIyante nava zaktayaH / / -hai. jA. upa. 37 (55) padma pugapa sR. 57.73-76 , zivapurANa 1.55.74-5 devI bhAgavat 11.7.34 (45) nidhI, nAya su6, &0 (UG) dazavakA rudrAkSaM yamadevamudAitam / parzAta prazAntijanakaMdhAraNamA saMzaya: / / -ru.jA. upa. 38 778 For Private And Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (68) zivapurANa 1.25.76 Hpu. sa. 57.68 73 76: devIbhAga 11.7.35 (58) (a) haravadukhezmasthI gaNezo nAtra saMzayaH / navinazyati dazavaktrasya dhAraNAt // www.kobatirth.org (8) (4) dazavaktrastu rudrAkSo dazAzAdainataH smRtaH / dazAzAprItijanako dhAraNe nAtra saMzayaH // (18) ekAdazamukhaM lakSa rudraikAttadaivatam / tadidaM caivataM prAhuH sadA saubhAgyavardhanam // ( 59 ) rudrAkSa dvAdazamukhaM mahAviSNusvarupakam / dvAdazAdityarUpaM ca vibhava hi tatparaH || T ( 52 ) rudAcaM dvAdazAsyaM yaH kaNThadeze tu dhArayet / AdityastuSyate nityaM dvAdizAsyaM vyavasthitaH // na ca kRtvA yatphalamazrute / tatphalaM zamApnoti vajrAdeva nivAraNam // naiva vayaM caiva na ca vyAdhiH pravartate / arthalAbhaM sukhaM tavaro na daridratA // padma pu. 50 - ru. sA. upa. 39 (10) ziva pu. 9.25.77, patra pu. sR. 57.77-79 jI bhAga 11.7.36 (sd) (c) vaktre caikAdaze vatsa rudracaikAdaza smRtA: / zikhAyAM dhArayannityaM tsya puNyaphalaM zRNu // 3 aNi yajJakodizatAni ca / garvA zatasahastrasya samyagdattasya yatphalam // tatphalaM zIghramApnoti vaktraikAdazadhAraNAt / harasya sadRzo loke punarjanma na vidyate // 79 // devI bhAga. 11.7.3 . .7.77-79 ha. jI. upa 39 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NesRP SATTAGAR hastyazvanaramArjAramUSakAzakAMstathA / vyAlaSTrigAlAdInhatyA vyAghAtayatyapi / - pA pu. sa. 57.80.83 (121 () ziva tu. 1/25478, (2 (4) rudrAkSo dvAdazamukhI mahAviSNusvarUpakaH / dvAdazAdityadevazca vibhava hi tatparaH // ___-paMda bhA11.7.37 (53) yodazavaM bhAdA kAmadaM siddhidaM zubham / tasya dhAraNamAtreNa kAmadeva: prasIdati / -ru.jA, upa.41 (4) ziva pu. 1/25.79, pya pu. sa. 57... 85, 86. 87 daMvI bhAra. 11.7.38 (4) () yodazamukhacAkSaM kAmadaH siddhida: zubhaH tasya dhAraNamAtreNa kAmadelaH prasIdati / / -devI bhAga. 11.5.28 (4) (5) zaMtamaH sa tu vizeSaH sarvakAmaphalapradaH / sudhAramayanaM caiva dhAtuvAdazca pAdukAH // sidhyanti tasya vai sarve bhAgmayuktasya SaNmukha / bhAtRpitRSvasabhrAtRgurunvA'tha nihatya ca / mucyate sarvapApebhyo trayodazAsvadhAraNAt / akSayaM labhate svarga yathA deva mahezvaraH ||5|| - paya pu. 5785 -7 (35, caturdazamukhaM trAkSa rudranetrasamudbhavam / sarvavyAdhiharaM caiva sarvadArogyapApnapAla / -ru. jA. upa, 42 (5) cArazamukhacAkSo radatrasamuddhakaH / sarvacyAdhiharazcaiva saroigyapradAyakaH / / 780 antedina For Private And Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra caturmukho yo hiM rudrAkSaH paramaH ziva / dhArayenmUti taM bhaktyA sarvapApapraNazyati www. kobatirth.org (17) patra pu. sU. 57-93 (18) sadakSadutamaM vidyAt taddhArtha zivapUjanaH / zikhAyAmekarudrAkSaM trizataM zirasA vahet // 17 // * bhedena dhArayet // 22 // (70) eka zikhAyAM karayodaza dvAdarzana tu / dvAtriMzatkaNThadeze tu catvAriMzacca mastake ekaika' karNayoH SaTpaT vakSasyaSTottaraM zatam / yo dhArayati tAkSAt tu pUjyate // SaTtraMzacca gale dhAryA bAhya SoDaza DarA / maNibandhe dvAdazAkSAnskaMdha paMcAza bhavet // aSTottarazatemAlopota ca prakalpayet / dvisaraM zaraM vApi vibhRyAtkaMThedezataH // kuMDale mukuTe caiva karNikAhArakeSu ca / keyUraM kaTa ke caiva kukSivaMze tathaiva ca // - ziva pu. 1/2/80, patra pu. su. 5788. devI bhAga. 19/07/31 - ru. jA. 17-22 (i) zatArddhana yutaiH paMcaztairvai mukuTaM matam / rudrAkSairnira cetsamyagbhaktimAnpuruSo naraH // 26 // tribhiH zataiH SaSTiyuktaistrirAvRttyA tathA punaH / rudrAkSairupavItaM ca nirbhIyAdbhaktitatparaH ||27|| zivAya ca trayaM proktaM rudrAkSAmA mahezvare / karNayoH yat ca SaT caiva vAmadakSiyAMstathA // 28 // uddhA zavabhaktiratai-raiH / zeSaratA sammitAndhArayetkaTI // 30 // - - ziva pu. 1/15. 26-30 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - devI bhAgavata 16.6.21-32: 16.100-20 31 For Private And Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir USU Til, olicia // 5.87-82 zivapurANa 1.25.82 7). para brahAbhiragaca trimAlA paMca sapta ca / athavaM mUlamaMtraNa sarvAnAMstu bhArayet // sarvAzramANA vargAnA strIzudrANa ziTAyA / dhAryAH sadaiva rudrAkSA yatInAM praNavena hi / / - zivapurANa 1.25-42. 1.25 - 47 (74) haNe viSuve caivamayane saMkrame'pi ca / darzaSu pUrpapAse ca pUrNeSu divaseSu caH / rudAkSadhAraNAt sadyaH sarvapApaiH pramucyate / / (75) madhaM mAM ca lazunaM palANDaM zigruneva ca zleSmAta vibarAhamabhaTyaM varjayennaraH // -ru.jA.upa.43 (75) (4) madyaM mAsaM na lazunaM palAMDu zignubheva ca / gleSaNAtakaM vidvarAha bhakSaNe varjayettataH // -- devIbhAgavata 11.7.80 (95) adhorabIjamantraNa karagordhArayeta sudhIH / paMcAzada kSagrathitAn vyomavyApyabhicodare / / paMca brahabhiraMgela nimAlA sapta ca / prathitvA mUlamantreNa sarvAgyakSANi dhArayet // - jA.bha.23.25 (77) zirasIzAnamantraNa bANThe tatguruga tu / aghoNa gale dhAyaM te vaiva hRdaye'pi ca // 23 // aghoraNa lalATe tu tenaiva hRdaye'pi ca / aghorabIjamantreNa kare yo dhArayetyunaH / / -devobhA 15.7.2 zava 5. 1.55.41-2 28.2 Amailure For Private And Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2) dASTAdhyAyo, svaspriArthanAdimantrAH / IzAnaH sarvavidyAnAmIzvaraH sarvabhUtAnAm / brAdhipati brahmaNo'dhipatirbrahyA zivo meM astu sadAzavom // 78 // / (e) tatpuruSAya vigraha mahAdevAyaMbhImahi / tanno rudraH pracodayAt // 86 DCAME.. - ejana leo) mahAdevavAya dhImahi tanno rudraH pracodayAt / (86) anorebhyo'tha ghorebhyo ghorazorataraM yaH / sarvebhyaH sarvazarvebhyo namaste astu sTrarupebhyaH | .................MineKE22225- * rudrASTAdhyAya - zAntipATa (82) yAkSara maMtra OM namaH shivaay| (b) vastraM vaktreNa syojya puccha pucchena yojyet / merumUrdhvamukhaM kuryAttvaM nAgapAzcam // evaM saMgrathitAM mAlA maMtrasiddhipradAyinIm / prakSAlya gaMdhatoyena paMcagavyena copari / -devI bhAgavata 11.5.4-5. (c) svayaM ca grathatA yA 6 lAthA'nyo-bajjitA / se zudrAdiprathitA'zuddhA dRsattA parivarjayet / 12 // sarvathAmeva devAna' upenmantra svamAlayA / prayata: sakale tIrthe koTikoTiguNaM bhavet // 16 // * patha pu.]. 57.12 aura 16 sathatA pajabhitrIismata: pamvamigavyairatatiH zodhayittA pancArgavyaigaMdhodakena ramApya tusmAt mojhAraNa patrakUcna gAyitvA'STagirAghagya sumana rathalaM nivezyAkSatapuSpairArAdhya pratyakSamAdikSA tevaNe bhAdaget // -akSamAlo... u63 "Rames For Private And Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | akSamAlo.5 (8) akSamAlo. 6-13 fail punaretasyA sarvAtmakatva bhAvayitva pAna pUrvamAlikAmutpAdyAzya tanmayI mahopahArepahatyAdi dhAntAkSarakSamalAmaSTottarazata papRSot // 14 // - akSamAlo 14 (88) akSamAle 15 faot mAM nAle mahApAge sarvazaktisvI catuvAritvayi nyastastasmAnme siddhidA bhava // OM avighnaM kuru pAlelaM gRNAmi dakSiNe kare / japakAle ca siddhayartha prasIda mama siddhaye / / OM akSamAlAdhipataye gurADi deha dehi / sarvamantrArthasAdhAna sAdhaya sAdhaya / sarvasiddhi parikalpaya - parikalAga meM svAhA / (81) OM tvaM mAle savaMdevAnAM prItidA zugadA bhava / zivaM kurupna meM bhadre yazo vIryaJca dahi ga // yajurveda brAnatyakarmasamuccayaH) (42) rudrAkSeNa apanmantraM puNyaM oripUrNa bhat / rAkSakoTiguNa puNyaM dhAraNA bhane naraH // 58 // yajapA ca taM dAnaM spaSamaMtra surArcanam / sarva cAkSayatAmeti papaM ca kSanarA prajet / / 9 / / mAnAyA lakSaNaM ghUmaH zrUyahAM dvijasarAmA: / vasthAstu lakSaNa jJAtvA mokSa pralapsyatha // 10 / - ziva pu. 1. 25-58 paca pu. sa. 57.9.90 384 DIRAMPARAMAIMIMensuramme For Private And Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-to sAmavedIya upaniSadomAM saMgIta paaaattr For Private And Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra "dara www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ja karI prakaraNa-che sAmavedIca upaniSadomAM saMgIta sAmagata : sAmavaMda sAgagAnathI joDAyelo che. thala samaye athavA vividha u sava samaye gAvAmAM AvatA gAmo temAM che. moTebhAge svedanI RcAone gatimA-gAnamAM rajU karavAmAM Ave che. chAMdogya upa-pavageremAM paNa vividha gAnano ullekha Ave che, je ahIM saMkSepamAM kahevAno upakrama rAkhela che. bRha. ane chAMdogya upaniSamAM sAmapadanuM AdhyAtmika nirvacana karatAM jaNAvyuM che ke, mukhamAM rahela AtmabhAva ja sAma che. vANI '' che ane prANa bama' che. e bannenuM milana thavuM te sAma'nuM sAmAva che." - --- rUpa uddagIthanuM vidhAna zarUAtamAM ja che. tyAM ugrathane sarva rasono sAra kahevAmAM Ave che. arthAt sarva rasomAM zreSThatama che. te ja brahmapada sudhI pahoMcADe che. sAmavedane "puSpa" kahela che "puSpa saMpUrNa vRkSano sAra che. te ja sugaMdha ane AphlAdatA phelAve che. tema sAmAna AnaMdavibhora banAve che. vANI zaku che. prANa sAmela che. to 'Da ' che. hane udgIca eTalA mATe kahevAmAM Ave che ke te ku ane sAmanuM yugala che. vANIne sTapha kahe che, kAraNa ke tenA dvArA praphanuM uccAraNa thAya che, prANane sAma kahevAmAM Avyo che, kAraNa ke prANa dArA ja rane siddha karavAmAM Ave che. Amithuna dvArA sarve kAmanAo siddha thAya che. tethI che rUpa paramezvaranI upAsanA kare che te dareka kAmanAone prApta kare che. tethI ja vaidika sAhityamAM R-staranAM saMyogane dAmpatya tarIke varNavavAmAM Ave che. yAM pha'patnI' ane svara pati che. sUryanAMuthanI bhAvanA dvArA upAsanAnI rajUAta dogya upaniSadanA prathama adhyAyamAM che. vAnarUpa udgathanI upAsanAnuM paNa varNana che. tyAna ja prANa-pAnanI saMdha che. sAma' padanI chAMdogya upaniSad aneka vyAkhyAo Ape che. pRthivImAM sAM agnimAM', aMtarikSamAM sA ane vAyumAM 'x', AdityanA zui prakAzamAM 'ra' ane je nIla(kuSNa) varNa che temAM 'mana'nI bhAvanA karavI. adhyAtma dRSTithI vApha ja 'sA' che ane prANa 'mana' che." For Private And Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maharSi jaiminiera "gItine asAma" kahetA che. gIti eTale gAna. kruSTa vagere sAta svaro dArA acAne gAvAmAM Ave tyAre tene 'sAma' kahe che. chAMdogya upaniSada paNa sAmagAramAM sAmapadanAM maMtro ke gItane ja mAtra grahaNa karavAmAM AvatAM nathI. paraMtu mandramAMkumAM rahelAM gIti tane grahaNa karavAmAM Ave che. A uparAMta zrI ravIndra khAMDavAlAe sAmaveda nAmanA potAnAM pustakamAM 'sAmanA aneka nirvacana ApelA che. sAmanA nAmakaraNa mATenAM siddhAMto : koIpaNa vastune nAma ApavAmAM Ave tyAre tenI pAchaLa koI cokkasa uddeza ane siddhAMta rahelAM hoya che. maharSi kAraka karmane AdhAre vastunAM nAmakaraNanAM siddhAMtanI rajUAta kare che. e ja pramANe eka ja vastune bIjI vyakti te vastunI anya bAbatane kendramAM rAkhIne bIjuM nAma paNa ApI zake che. je eka vastunAM ja aneka paryAyavAcI nAmone AdhAre I zakAya che. DaoN. paMkajalAla zarmA sAma nAmonA vividha siddhAMto Ape che. (1) RSinA nAmane AdhAre (ra) devatAne AdhAre (3) chandane AdhAre (4) yazane AdhAre (5) RkanAM zabda-vizeSane AdhAre lai nidhanane AdhAre (3) karmaphaLane AdhAre (1) RSinA AdhAre gAyaka RSinA AdhAre nAma ApavAmAM Ave che. jema ke vAmadeva sapi lArA daSTa hovAthI rAmadevya sAma vagere. A bAbata gurutvAkarSaNanA siddhAMtane 'nyUTananA niyama' tarIke oLakhavAmAM paNa joI zakAya che. (2) devatAne AdhAre : je devatAne prasanna karavA mATe stuti karavAmAM AvI hoya te devatAne AdhAre nAma ApavAmAM Ave che. A bAbatano nirdeza maharSei pANini paNa potAnA sUtramAM kare che." (3) chandanA AdhAre sAmagAnamAM samayoni &kano je Ida hoya, te chaMdanAM AdhAre ja rAmanuM paNa nAma ApavAmAM na Ave che. jema ke gAyatrI IdavALI sTapha para AdhArita sAma gAyatra' kahevAya che. (4) yazanA AdhAre nAma karaNa sAmagAnano upayoga mukhyatve yajJamAM thAya che tethI temAM saraLatA rahe te mATe kayAM yAmAM kayAM I 386 For Private And Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAnanuM gAna karavuM tenI sAthosAtha te je te yajJane AdhAre ja sAmane nAma ApavAmAM Ave che, jethI saraLatA rahe. jema ke "avamUtha sAma", "atithya sAma vagere. (5) Rk zabdanA AdhAre sAmanI AdhArabhUta nA koI zabda vizeSane AdhAre sAmanuM nAmakaraNa karavAmAM Ave che. A prakAranAM sAmone sUkSma sAmanI saMjJA ApavAmAM Ave che. tenAM mukhya be prakAra che- () gugata zabdanA AdhAre (2) parvagata zabda tathA svaranAM AdhAre, ( gugata zabdanAM AdhAre rAmanuM nAma rAkhavuM temAM pANininA mate zakyA zabdane 4' pratyaya lagADInuM nAma banAvavAmAM Ave che, jema ke yajJanA AE vagere temAM akunA prathama, madhyama, aMta ema koIpaNa zabdane levAmAM Ave che. an pratyaya lagADIne paNa nAmakaraNa karavAmAM Ave che. A ja bAbatamAM trIjo prakAra dgata zabda ane tenAM RSi e bannene bhegA karIne paNa nAma ApavAmAM Ave che. parvagata zabda tathA svarane AdhAre H RcAonA gAna samaye tenA aneka vibhAgo pADavAmAM Ave che, tene "parva kahe che. A parva zabda tathA stara ghaNIvAra RkyAM zabda tathA svara karatAM alaga paDI jAya che. A pavo tathA zabda ke svaronA AdhAre paNa sAmanuM nAmakaraNa karavAmAM Ave che. (6) nidhana bhaktinA AdhAre sAmaH sAmanI aMtima bhakita che. jenuM gAna sarve jo eka sAthe kare che. tethI nidhana kahevAya che. A nidhana bhaktimAM prayojAyelA zabdanA AdhAre nidhananuM paNa nAma hoya che ane tenA AdhAre te sAmanuM paNa nAma paDatuM hoya che. dA.ta. 'tam ma prayA (sAma 382) A sAmayoni nApha para A sAma che- tam darUpa prayatA purA dUta puruDa tAm ' % ra0 jA : dara sa SaSA 234 T U vivA rara . t Dara va Dara34 govA ! a s234 (grAma 10.4.38ra.3) rAvAmAM Ave che temAM aMtima bhAga 3' che jenI nidhana saMjJA che. tethI A sAmane ochAnidhana * sAma kahe che. zA. A uparAMta ghaNIvAra nidhana zabda ja emane ema je pramANe hoya te ja pramANe sAma pramamAM prayukta karavAmAM Ave che. kayAreka nidhana tathA vaSinAM nAmano saMyukata rIte upayoga karIne 387 For Private And Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nuM nAma pADavAmAM Ave che. A ja pramANe nidhana tathA devatAnA AdhAre paNa nAma pADavAmAM Ave che. (7) karmaphaLane AdhAre nAma karaNa: anekavidha sAmanuM nAmakaraNa karma tathA tenAMthI prApta thatAM phaLane AdhAre karavAmAM Ave che, kamano artha e che ke je kArya sAmane AdhAre karavAmAM Ave che te tathA phaLa artha che. aihika tathA Amika phaLanI prApti, A rIte kArya ane phaLanAM AdhAra upara sAmanAma ApavAnA viSayamAM aneka AkhyAno brAhmaNa graMthomAM maLe che. "sAMvarti rAmanA nAmanI bAbatamAM tA.brAma AkhyAna che ke devatAonA vajJano rAkSaso nAza karavA IcchatA hatA tevI Indrae A sAma dvArA yajJane cAre taraphrI gherI lIdho, tethI ArAmanuM kamane AdhAre "sAva sAma" nAma paDyuM, jyAre "hArAyaNa" sAma phAra indra teja ane baLa prApta karyAM. Ama A sAmanuM gAna karanArane sAmarthya-zani teja prApta thAya che tethI tenuM nAma "hArAyaNa" paDyuM. sAmagAtanAM viSayo : , devatA, chanda, stoma : sAmagAna samaye gAna karanAre e bAbatanuM dhyAna rAkhavuM joIe ke, pote kyAM Rk upara pAna kare che, te RkanAM RSi devatAne chanda temaja je stotrathI stuti karavI hoya, te stotranI tarapha dhyAna rAkhavuM joIe. temaja je dizA tarapha mukha rAkhIne stuti karatAM hoya te dizAnuM ciMtana kare eTaluM ja nahIM potAnA nAma--gotra vagerenA smaraNa sAthe je IcchAthI stuti karatA hoya te IcchAnuM ciMtana kare. prAcIna samayathI manonA devA upara vicAra thato Ave che. vAskamunino siddhAMta che ke che je bAbatanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM hoya, je IcchAthI RSie mukhyarUpe jenI stuti karI hoya ( te tenA devatA che. sAmAnanA saMdarbhamAM devatA viSayaka bAbatano vicAra karatAM DaoN. paMkaja mAlA - zarmA be siddhAMtone najara samakSa rAkhe che. (1) Arthika dRSTithI devatAvicAra (2) gAna daSTithI devatA vicAra. Argika saMhitA saMbaMdhI devatA vicAramAM tenI AdhArabhUta gvanI RcAonAM je devatA che, taja tanAM paNa devatA che. tethI ja sAmavedanI Arcika saMhitAne daivata hatA paNa kahe che. jyAre Arthika A sahitAmAM saMkalita sAmayoni RcAonA devatAonA vicAramAM, pUrvAcikanAM prathama parvo upara je | mAna che tenA moTebhAge devatA sAmayoni &kanAM ja devatA che. AgneyaparvamAM grAmegegAnonAM devatA 388 For Private And Personal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Dina endraparvanA gAmegeyagAnonAM Indra,pAvamAna parvanAM grAmegegAnonA devatA svayaMpavamAna soma che e ja pramANe AraNyakAMDa ane utarArcikakAMDanAM devatA mAnavAmAM Ave che ke A uparAMta teo saMvananI daSTithI, vyaktigata sAmI daSTidhI. bhakitaonI daSTithI, chandanI daSTizrI ane sAmanA kuSTAdi svaromAM vicArathI prANa dvArA ja svarane siddha karavAmAM Ave che. A thina dvArA sarve kAmanAo. siddha thAya che. tethI je rUpa paramezvaranI upAsanA kare che te dareka kAmanAone prApta kare che, tethI ja vedika sAhityamAM ku svaranAM saMyogane dAmpatya tarIke varNavavAmAM Ave che. tyAM pha patni ane svara" pati che. sudhamAM ugIthanI bhAvanA dvArA upAsanAnI rajUAta chAMdogya upaniSadranA prathama rAdhyAyamAM che. vAnarUpa uthanI upAsanAnuM paNa varNana che. vyAna ja prANa apAnanI saMdhi che. gavAnI paddhati : zvAsa lIdhA vagara ane zvAsa choDayA vagara sAmagAna karavuM joIe. e bAbata atyaMta spaSTa che ke sAmagAnamAM mananI ekAgratA jarUrI che te mATe zvAsa-prazvAsanI kriyA baMdha karavAmAM Ave che. zvAsa-prazvAsanI A samatAne ja sAme kahe che. A uddagIthamAM paNa '', '' ane '' e traNa akSaro che. 'Da' prANa che, kAraNa ke prANathI ja upara uThavAnI kriyA thAya che, vANI '' che, kAraNa ke te zabdanuM uccAraNa kare che ane '' ana che kAraNa ke temAM saMpUrNa saMsAra sthita che. A traNa akSara kramazaH udhata thavuM, gAvuM ane sthita thavuM, kramazaH prANa, vANI ane annanuM pratIka che. ugIthamAM aya aneka pratIkono paNa ullekha che.pa ke dhI '' che, aMtarikSa " che temaja pRthvI '' che. A pratIka dArA paNa uparyukta arthaghaTana thAya che, AkAza sarvethI upara che tethI '' che. vAyu dvArA vANI uccarita thAya che tethI aMtarikSa 'jI' che, temaja te badhu ja pRthvImAM Azaya pAme che, tethI te "ja che. anya bhAvanAmAM Adhidaivika daSTidhI Aditya ja 'va' che. vAyuja' che ane agni '4' che. temAM paNa uparyukta artha ja pragaTa thAya che. A udgathanAM traNa akSamAM traNa vedAnI bhAvanA karavAmAM Ave che. temAM sAmaveda'tta che, yajurveda '' che, temaja Rgva' che. vAstavamAM sAmane 'rU'nI pratIka kahIne sAmavedIonI zreSThatAnuM kaghana che, jyAre sAmagAnano AdhAra veda che. tethI tenuM nAM rUpamAM pratipAdana karavAmAM AvyuM che." 389 For Private And Personal Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra joka* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAmApanamAM svara prayoga ati mahattvano che. bRha. ane chAMdogya upaniSad sAmagAnamAM no svara ja sarvasva che tema jaNAve che. chAMdogya upaniSamAM paNa sAmanI gati svara ane svaranI gIta prANa che tema jaNAvyuM che. A sAmagAnamAM kaMTharavanuM khUba ja mahatva che. svaranuM sauSThava hovuM te ja tenuM AkarSaNa che. devatAdhyAya brAhmaNamAM"svara sArI rIte gavAya, te ja sAmagAna che." ema kahyuM che. A sAmAnanI zarUAta gAyatra sAmartha thAya che temaja prAraMbha gAMdhArathI thAya che. te zAmaka che, mananI lAgaNIne samAve che. manane sthira kare che. aMta paNa tenAthI ja kAkaw*phaMW - ka thAya che. sAmagAnamAM svaronAM svarAMkananuM paNa mahattva che. sAmavedamAM udAttasvara upara-1, anudAttasvara- 2 ane svarita 3e rIte sAmavedamAM svarakana karavAmAM Ave che. pracaya svarane svarAMkana rahita choDI devAmAM Ave che. e ja pramANe sAmayoni ganamAM svarAMkana karavAmAM Ave che, paraMtu kayAreka 3, , 3 vagereno upayoga karavAmAM Ave che. dA.ta. sAmavedanI pahelI tA- dhana | vA ! taye | kAje 2 judAM judAM devatAonA judAM judA sAma ane gAmaH vinardi nAmanuM gAna agninuM che. uddagAtAe pazuonA hita mATe tenuM gAna karavuM. prajApatinuM gAna aspaSTa ane rAmanuM uddagAna spaSTa che, vAyu devatAnuM uDyAna mRdu ane madhura che, IndranuM madhura ane pravanayukta che, bRhaspatinuM krauMca pakSInA avAja jevuM che. varuNanuM tUTelA kAMsAnA vAsaNa jevuM che. AmAM varuNanuM choDIne badhAM ja udgIyonuM uccAraNa karavuM. kevI rIte udgAna karavuM? devatAo mATe "amRtAnA" sAdhana ema kahIne ujJAna karavuM, pitRo mATe "svadhA, manuSyo mATe Icchita bAbato, pazuone mATe ghAsa ane jaLa, yajamAnane mATe svargaloka, potAne mATe ana, ema manamAM dhyAna dharavuM ane sAvadhAna thaIne stuti karavI. uccAraNa samaye e bAbatanuM paNa dhyAna dharavuM ke badhAM svaro Indrano AtmA che, badhA uSmAkSara prajApatino AtmA che, sparzAkSara mRtyuno AtmA che. badhAM ja svara ghoSayukta jorathI bolavA yogya che, te bolatI vakhate manamAM evo vicAra karavo ke, huM IndramAM prayatnanI sthApanA karuM chuM, badhAM ja uSmAkSara vikRta(pratyakSa prayatnavALA) che, tenI sthApanA prajApatinA AtmAmAM karavI, sparzAvAra vIre--dhIre 390 For Private And Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0aaN na maLI jAya te rIte, mRtyunI AtmA potAnA zarIramAMthI bahAra kADhatAM hoIe te rIte * : mArA rAma nA eka rAjA rada che vicAravuM. sAdhu-asAdhu sAma : kalyANakArI rAma sAdhu che ane kalyANakArI sAme asAdhu che. Ama ahIM e bAbatanI nideza che ke je sAma suMdara svarathI gAvAmAM Ave te kalyANakArI che. nAradIya zillAmAM gAyana bAbate jaNAvyuM che ke sAma -gAyana samaye varNa ke svarono lopa na vavo joIe. jo gAyananAM niyamano bhaMga karIne sAma gAyaka maMtrono prayoga kare to te maMtra thazomAM tha4mAnanA AyuSya, prajA ane pazu vagere dhanano nAza kare che. svAmIzrI gaMgezvarAnaMdajIe paNa A bAbate jaNAvyuM che ke "gAmAM kayAreya zRMkhalAbhaMga na thavo joIe. temAM AvatA zabdonuM samucita layamAM uccAraNa karavuM apekSita che. atyaMta svasthatA ane atyaMta zAMghatA banne vajaryuM che. gAtI vakhate dUkanA chAMTA bahAra uDe, tenuM dhyAna rAkhavuM joIe. gAnAra svara phephasAmAMthI nIkaLato hovo joIe, mAtra kaMThamAMthI na gavAya, uccAraNa karela zabdo para dAMta vaDe AdhAta na thAya te bAbatuM paNa satarka rahevuM eeeeeeeeese sw Middlessed www.xx&#PASS 0 sAmanuM gAna kevI rIte besIne karavuM: vasudaivatya sAma: prAtaH savanamAM hotAe gAvAnAM sAmAnamAM te prAtaranuvAkanI pUrvamAM gAIpayAgninI pAchaLa uttarAbhimukha besIne sAmagAna karaze." devAnya sAma: mAdhyandina vanamAM yajJakarmanI zarUAta thAya te pahelAM AndhrIya kuDanI pAchaLauttarAbhimukha besIne ruddhadevatAnuM sAme gAvuM." daitya sAthe sUrtIya savanamAM AhvanIya agninI pAchaLa uttarAbhimukha besIne Aditya tathA vizvadevatA saMbaMdhI sAmanuM gAna karavuM.' sAmagAna saMdarbhamAM prAyazcita 7 de. sAmagAna dUSita thAya tyAre tenA prAyazcita rUpe H vAda mannathI AhavanIyA AkhamAM . . III * 3-1 For Private And Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Im www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te AvavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. tethI sAmanA vIryathI sAmI guTio pUrNa thAya che. jevI bhAra sahAgAthAM sonAne, sonAthI cAMdIne, sIsAthI lokhaMDane sudhArI zakAya che tema A devI, trathI vidAonA karAne jANanAra arthA rahasyane jANanAra brahmA yajJamAM chidrane sudhArI zake che. sAma bhakti : ujJAna varganAM Rtvijone dhyAnamAM rAkhIne sAmagAnone aneka vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM Ave che. lagAtRvanAM alaga-alaga Rtvijo dArA karavAmAM AvanAra gAnanAM avayavana vibhAgane sAmabhA kahe che. bhakti zabda man dhAtumAM stana pracayanAM egathI banela che, jeno artha ''vibhAga evo thAya che. dareka sAmamAM prastAva, utha pratihAra, upapa tathA nidhana e pAMca bhaktio kamazaH dhyeya che. gAna samaye prastAva--mitinI pahelA hiMkAra ane udgIya-bhaktinI pahelAM kAranuM uccAraNa karavAmAM Ave che. tethI moTebhAge prastAvamAM hiMkAra ane udgIthamAM kArano aMtarbhAvamAnI levAmAM Ave che. ghaNI jagyAe tene alaga gaNI rAta bhAo paNa ullekha karavAmAM Ave che ane aMtabharamAnI pAMca maktiono ullekha paNa karavAmAM Ave che.... chAMdogya upaniSamAM pAMca ane sAtabannenAM udAharaNa prApta thAya che. jayAre somavAgomAM gAnano prayoga karavo hoya, tyAre sAmAnamAM sAtabhaktio maMDAya che ane AdhyAya karavAmAM pAMca vyaktio mATe che.* sAmanI baktionA vibhAjanano AdhAra utR varganAM RtvijonAM AdhAre karavAmAM Ave che. ujJA varganAM koNa ja kayAMbhAganuM gAna karaze tenA AdhAre te pAnanuM bhatiomAM bhAjana karavAmAM Ave che. prastAva : prastAva bhaktinA devatA prANa che. tene devatA mAnavAnuM kAraNa e che ke badhuM ja prANIo temAM ja samAviSTa thAya che, te ja rIte prastAva dvArA gAnano prAraMbha thAya che. ujJA varganA prastonA nAmanA Rtvija tenuM gAna kare che, utha : udgatha bhaktinA devatA Aditya che. upasti cAkAyaNa nirdhana RSi che. te patnInA kahevAthI dhananI IcchAthI rAjAnA yajJamAM vitatAnAM pradarzana mATe gayA. tyAM teo prastA ugIta stotAne tenAM devatA bAbatamAM prazna kare che ane devatajJAna vagara gAna karavAmAM Avaze to tamArAM mastaka kapAI 392 For Private And Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir = = = === jaze tema kahe che. tethI dareka Rtvija pota-potAnAM karmathI aTakI jAya che, rAjAnA pUchavAthI udhati zakAyaNa jaNAve che ke prastAvanA devatA prANa, udgha nA devatA Aditya che. kAraNa ke dareka prANIo UMce rahelA Aditya ja gAna kare che, tethI Adiya ugIthanA devatA che. A AkhyAna e bAbata spaSTa kare che ke daivatajJAna vagara sAmagAra karavAmAM Ave to lAbha badale gerAma thAya che. (durgatha bhaktinuM gAna ugAtA kare che. pAMca miktio mAnanAra vidvAnonA mate uMdagItha bhakti pra kAranuM gAna karavAmAM Ave che. jyAre AcArya dhanaMjayanA matAnusAra kAranA uccAraNa bAda haLagha bhaktimAM yAtmakatA jaLavAya rahe te mATe prathama akSarano lopa karavo joIe tema jaNAve che, jayAre AcArya zAMDilya tenAthI viparIta mata dharAve che. lA. zrI. sUtramAM" udgaza vaktimAM zarUAtano asara vara hoya to tenuM kAranA rUpamAM gAna karavuM joIe ane jo vyaMjana hoyato kAranuM alagathI AgRtakanAM rUpamAM gAna karavuM." pratihAra : == == ' jAne katty #W i pratihAranA devatA anna che. tenuM mAna pratitAM nAmanA Rtvija kare che. pratihArano artha che - be bhAgone joDanAra. ghaNe sAmomAM ekathI vadhu paNa pratihAra hoya che. vibhAgya tathA viSamabhakti sAmamAM pratihAranA lakSaNa alaga-alaga hoya che. upadrava: pratihAra pachInI bhaktinI upadrava saMjJA che. te bhaktinuM gAna udgAtA kare che. nidhana bhaktiH nidhana miktinA devatA bAbatamAM aneka daSTithI daivata brAhmaNamAM vicAra karavAmAM Avyo che. temAM (1) agni. (ra) Ijha, 3i) prajApati, (4) soma, (pa) varuNa, ( tvaSTA, (7) arisa, (8) pUpana, (9) sarasvatI, (1) IndrAgnI devatAo nidhananA devatAo tarIke gaNavAmAM AvyA che, tenI vistRta ane mananIya carcA DaoN. paMkaja mAlAzamAM potAnA sAmagAna' viSayaka pustakamAM kare che. 8 sAmAnanI aMtima bhaktine nidhana bhakti kahe che. A bhaktinuM gAna prastotA, udgAtA, praditAM e traNeya Rtvijo eka sAthe kare che. sAmanA aMtima parvamAM nidhana bhakti hoya che. te eka akSara, eka parva athavA eka pAda paNa hoya che, paraMtu tenuM gAna haMmezA aMtima ane upasaMhAranA * 393 For Private And Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * bhAgarUpe ja thAya che. A nidhana bhaktinA rAmatika ane aMta sAmika ema mukhya be prakAra ane peTA vibhAgo che, jenI vistRta carcA DaoN. paMkajamAlA potAnA "sAmAna" vithaka zodha-prabaMdhamAM kare che. prastAva te zarUAtanuM dhruvapada, uddagItha te aMtarA pratihAra ane upadrava te thobha ane nidhana te AlApanAM rUpamAM gaNI zakAya, sAma bhaktio : hiMkAraH udgAtA je sAmAnamAM mukhya vija chete hiMkAra bhaktinA gAnamAM sammilita thAya che ane chelle samUhagAnamAM paNa sammilita thAya che. samayAgamAM bahiSNavamAna stotranAM prAraMbhamAM svataMtabhakti tarIke hiMkAra prayojAya che. hima' athavA hum zabda hiMkArano vAcaka che. gAyatravidhAnasUyA DuM', 'huM' tathA huM paNa hiMkAra vAcaka tarIke darzAvyA che. hiMkArane sAmano rasa tathA prastAva bhaktimAM gati ane oja pradAna karanAra mAnavAmAM Avela che. A sAmAnanI zarUAtanI bhakti che. dogya upaniSaddamAM ana prApti mATe zveta dhAna(prANaA liMkAra bhaktinuM paribhramaNa karatAM-karatAM gAna kare che- oM 3 madA 3 moM 2 pitrA 3 moM 3 devo varuNaH prajApatiH savitAra2 namihA 235 haradannapate 33 nnamidA 255 dvArA 255 haro 3 miti // - 2.2 2.5 kAraH prastAva bhakti pachI kAra bhakitanuM gAna karavAmAM Ave che. chAMdogya upaniSamAM te svataMtra bhakti tarIke mAnavAmAM Ave che. tyAM kArane ja ugItha tarIke darzAvavAmAM Avyo che ane prAvathI cheabhina mAnavAmAM Avyo che. temaja chAndogya upaniSamAM ja kArane sAmano rasa mAnavAmAM Avyo che. lA. zrau. sUtrapara paNa A ja bAbata kahe che. chAndogya upaniSamAM kAranA ugItha svarUpane ( atyaMta mahattvapUrNa gaNIne devarUpa gaNavAmAM AvyuM che. jemAM 8 tathA sAma ema be pakSa che. kAranuM gAna udgAtA kare che. para 394 ka8A karuM For Private And Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmanI bhaktio sAthe upAsanA chAndo hepaniSadranA bIjA AdhyAyanA bIjAthI sAtamAMkhaMDa sudhI paMca vidha sAmanI upAsanA vividha bhakti sAthe che. te ja rIte 2.8.1 thI 2.10.6 sudhI satavidha upAsanA ullekha sAta bhakti sAdhe che. Aja adhyAyanA 11 thI ra1 sudhInAM khaMDamAM sAma sAthe bhinna-bhinna tattvone jovAmAM AvyAM che, sAtho-sAtha tenI bhakitaono paNa ullekha karavAmAM Avyo che. A bAbatanI rajUAta 'upAsanA prakaraNamAM vistRta rIte karelI che.] sAma vikAra : Tagata pado-- AdhAra para sAmagAna karavAnA samaye je parivartana thAya che, te parivartanane vikAra kahevAmAM Ave che. jeminI paNa A ja bAbata kahe che. zabara svAmI sAmavedanA gAnanA hajAro. upAya darzAve che. gIti athavA sAmanA saMpAdana mATe sAmayoni RcAmAM vikAra, viyaNa, abhyAsa, virAma, stabha vagere vikAra karavAmAM Ave che. A vikAra gAnanAM samaye unA zabdo upara karavAmAM Ave che tene nAva' nAma ApavAmAM Ave che. puSpa sUtramAM jaNAvyuM che ke A "bhAvo" dvArA padonuM svarUpa vikArane prApta kare che. AcArya sAyaNa paNa "bhAva" saMjJA Ape che. jayAre sA.ta. graMthamAM tene "nR" saMjJA ApI che. kAraNa ke A vikAra sTaphanI aMdara nahIM paraMtu bahArartha. lAvavAmAM Ave che. Ama bhAva ane vikAra samAnArthI che." akSarane sobhA 18 bheda darzAve che. paraMtu vizaMSa prayAlita che che(1) vikAra, (2) vizleDa, (3) vikarSaNama, (4) abhyAsa, (5) virAma, (ka) sto. gaNAve che. A uparAMta (3) AgAma, (8) la.pa e ATha vikAra svAmI gaMgezvarAnaMdajI gaNAve che. sAma vikAranAM vyaMtara ane bAhya ema be bheda che. Akhyatara vikAramAM jhagata padonI aMdara vikAra thAya che. jayAre bALavikAramAM jhajhUtapadasivAya anya zabda ke varNanuM bahArathI Agamana thAya che. paha AvyaMtara vikAra: 45, sanata mAva vagere bAhnavikAronA prakAra che. ahIM chAndogya upaniSaddhAM rajU thayelAM vikAronI rajUAta karavI abhipreta che. 35 For Private And Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir STD agata bhAva para tathA ' jema ke nA 'ne gAnanI gati kare che. jayAM gatino lopathAya che jyAM agata bhAva thAya che. Dara jhavRtta'mAM rU kAranI gatino lopa thayo che. gata bhAva : gatane gati paNa kahe che, 'rU' tathA 'dAu gAnanI gati che. pas bAhya vikAra : tobha" : sAmagAnamAM Rgata pado sivAyanA anya vaNA ke padonuM Agamana thAya tene tobha kahe che. A stola sAyoni mAM koI jagyAe nathI hoto, paraMtu sAmagAnamAM sarvatra pravRtta thAya che. sAyaNAcAryanA mate phlobha sarva devatAomAM vAta che kAraNa ke sarva devatAo mATe te sAmamAM prayojAya che. rohiNA brAhmaNa sUtra 'jaMtra nivRttI " sUtramAM be abhiprAya sAyaNAcArya mata che (1) stoma Arthika saMhitAmAM na hovA chatAM rAmagAnamAM sarvatra pravRtta thAya che. (2) uccAraNa ane adhyayana samaye dareka pAdothI alaga phakata Adi ane aMtamAM ja dekhAya che, paraMtu sAmanA prayAMga samaye tenI dareka pAdamAM pravRtti thAya che. AcArya jaiminI paNa je pada athavA varSamAM avidhamAna hoya ane sAmAna samaye prayukta thAya toma kahe che. '' sa tramAM rastone mATe akSara zabdano prayoga karyo che ane jaiminIe paNa e ja vyAkhyA ApelI che. A stobhanAM sArthaka ane nirarthaka ema be prakAra che. sArthaka karatobha e che ke je arthamaya hoya, jyAre nirarthaka stroma e che ke je varNa athavA padanA rUpamAM pravRtta thAya che, paraMtu teno koI artha hoto nathI. hA, maudoci, vagere nirarthaka stobha che. gAnanA sauMdarya mATe gAna samaye sAmoni maMtramAM je vikAra karavAmAM Ave che tenAM eka prakAramAM tobha che. "mana sAgari vIta'e maMtramAM gAna samaye 'nA' ema varNa vadhArIne uccAraNa karavAmAM Ave che, temAM vadhArelA varNa stobhanuM sAmAnamAM atyaMta mahattva che. tene AdhAre (1) channa, (2) leza tathA (3) AviH ema sAmagAnanAM traNa prakAra paDe che. (1) chanAra sAmayoneitrapha vagara mAtra rato ja gAna karavAmAM Ave che, tene cha gAna kahe che. ki . ke . muka 396 5. For Private And Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , hi temAM prastAvathI zarU karIne nidhana paryananI badhI ja bhakti sobha para ja hoya che. A gAna sArthaka ane nirarthaka ane stana upa ra prApta thAya che. nirarthaka ratIbhanuM udAharaNa hADa (3) jhaDa2 5 (fa:) . dAjha 2 | (ii) dara ! (diH : rU 3. vADa thI Dara re ja , I (2) lezaH pada-stobha tathA pAda stobha e be prakAra che. jemAM dareka padane aMte stobhanuM gAna karavAmAM Ave te pada stoma ane jemAM dareka padane aMte stobhanuM gAna karavAmAM Ave te pAda bha. tava rUH phriDa : pa ha aa iDA 23 5 rU 4 rU . 2 3 4 karUM ; (Ama. 9. 2. 35.1) A sAmama: "" stabha pratyeka pada pachI gAvAmAM AvyuM che. anvayIstoma: pada tathA pAdana pahelAM gAvAmAM AvanAra stobhane a-vathI kahe che. anuSaDagItoma: raphanAM varNa. pada athavA khAdanI pachI gAvAmAM AvanAra stobha anuyaDagIstobha kahevAya che. paNa sobha anupaDagI che. dA. ta.aSA yA 53 1 1 rivAnati s3 : 2 piyAmAM rU . caMzama DarU: I #s3 | I Avi: AvirmAnamAM stobha hotA nathI, phakta sAmayoni gadakanuM ja gAna karavAmAM Ave che. sobhanA anya bheda. i, sAmayoni phanA gAna samaye kayAreka varNa, pada, pAdarUpa stobhanuM gAna karavAmAM Ave che tethI h)vastabha (2) pada stobha ane (3) vAkya khobhaMe traNa prakAra che. [ 37 For Private And Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir.. hAthIDA karatA ja (1) varNa stabhaH je rastAmAM mAtra eka ja varNano prayoga karavAmAM Avyo hoya te varNa stobha kahevAya che. jemake 1, su, ", 3, , , , f4, cA, huM vagere. varSa nona nirarthaka hoya che. (2) pada sobha: pada ratoba sArthaka ane nirarthaka ema banne rIte prayojAya che. rASTra, hArDa vagere nirarthaka pada stama kahevAya che. jayAre "7", "", "praga" vagere sArthaka pada stobha kahevAya che. (3) vAkya staMbha: A stola vibhinna atha ane nAvomAM arthamAM prayukta thAya che. te (1) azasti, (2) stuti, (3) saMkhyAna, (4) pralaya, (pa) paridevana, (6) prema, 7) anvaSaNa, (9) sRSTi, 9 AkhyAna, ema nava prakAra che. Astabha varSo sArthaka che ke nirarthaka te bAbatamAM aneka matabheda che. paraMtu gAnamAM prayukta zabda nirarthaka na ja hoI zake. koIne koI artha ke mAvane te vyakta kare ja, A tobha akSaronuM dhyeya ja gAna samaye vamAM je aMtarAla Ubho thAya tene bharavAnuM che, te aMtarAlanA bharAvAthI ja gAna prAmAvazALI ane madhura bane che. saMgItakAro gAna samaye vacce-vacce A ja rIte aMtarAlone bharatAM hoya che, je laya ane vAtAvaraNane jALavavAmAM madadarUpa bane che. cAraNa paraMparAmAM paNa cAraNo rajUAta samaye kathAmAM rasa ane utsuktA lAvavA mATe vividha prakAranAM avAjo rajU kare che. te zrotAvargane jagRta ane rasapUrNa banAve che. te ja sthiti sAmagAnamAM stobhanI che. tethI tene nirarthaka kevI rItekahI zakAya! kAraNa ke, sAma devatAone prasanna karavA mATe gAvAmAM Ave che, tevI stobhathI prabhAva-utpAdakatA rUpa arthanI pratIti thAya che ane tenI anubhUti devatAone thAya che. tethI ja sAyaNAcArya "stobha dareka devatAomAM vyApta che. evuM kathana kare che. je sAma sArthaka che e bAbatanuM ja samarthana kare che. DaoN.bo. AAra, zamAM paNa "roma aAronA artha devatA ja jANI zake che, tema jaNAve che. A stobha zabda tatyarthaka che. kAma dhAtu tathA " pratyayana saMyogathI bane che. A do, dara vagere nirakra zabdo paNa svara paraka hoya, AhUlAdakArI che. tethI tenA dvArA devatAonI stuti thAya che. tethI te sArthaka che.' 1 ahora tama 3ra gaNAve che, paraMtu rU, 4 vagere te prakAranA stobha zabdo chaEoya upaniSadamAM sAmanA avayavanAM rUpamAM nirupaNa pAmyA che. tyAM RSi jaNAve che ke A stobha asarone hAjara hatA ? : For Private And Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sissipat1,6,kamaka, *** ** *** ************ rAmanAma***********,*,*fotofix:* kkaitima kI jANanAranI vANI baLazALI bane che tathA te a-vAna bane che. Ryi A tera zabdone judI-judI bAbatonAM vAcaka gaNe che, je nIce pramANe che(1) '' zabda manuSya lokana vAcaka che. (2) 'rU' zabda vAyulokanI vAcaka che. (3) kAtha' zabdacandralokano vAcaka che. (4) ' zabda AtmAno vAcaka che. (pa) huM zabda agni svarUpa che. fka 'kra zabda mUrtarUpa che. (7) 'g' AvAhanano bodhaka che, nihavaloka (8) ' vi' vizvedevA che. (9) 'hiM prapati svarUpa che. (10) 'cara prANarUpa che. (11) 'ya' anarUpa che. (12) "tA virATapa che. (13) 'huM badhA stobhamAM rahenAra nirvizeSa varNanAtIta brahma che. upAsanA prakaraNamAM stobha akSaranI upAsanAnuM varNana Apela che.] miya = kAjI sAma-gamananA sAta svara : sAma-gAnamAM duSTa, prathama(madhyama), dvitIyAgAdhAra), tRtIya (RSabha, caturtha(paja) paMcama (vandra) niSAda, SaSTha(ati svArIya) dhavata e sAta saMgata svaro prayojAya che. A svaronAM aneka peTA bhedo paDe che. A svarabhedone AdhAre hajAra prakAranAM sAma-gAna prAcInakALamAM vikAsa pAmyAM ja hatAM, tethI ja zabara svAmI "sAmavedamAM gAnonAM hajAro upAya che ema kahe che. - paDita sAtavaLekarajIsAmasvara saptakane nIce pramANe rajU kare che- lo sAmano je sarvocca kuSTatama svara che, temAM ja devagaNa jIvana dhAraNa kare che. - T .. T *:: muka For Private And Personal Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (ra) prathama svara para mAnava k (3) hIya sva25ra gaMdharva-apsarAo // (4) tRtIya svarapara pazugaNa(vRSabha, RSabha) - re (5) caturtha svara52 pitara ane aMDaja - (6) paMcamaniSAda) svara para asura ane rAkSasa (7) aMtima svara para auSadhi-vanaspati Adi ane arvAzaSTa jagat jIvanadhA2Na kare che. gha Tw He Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A sAmagAnanI svara-sAdhanA bAbate AcAryazrI viSNudeva paMDite vistRta rIte darzAve che. * gAyatra sAma : mana hiMkAra che. hiMkAra koIpaNa kAryanAM prAraMbhanA rUpane kahe che. mana IndriyomAM prathama hovAthI te ja dareka kAryano prAraMbha kare che. vANI prastAva che, kAryanAM ArAmane prastAva kahe che, mane je kAMIvicAryuM hoya che, tene vANI dvArA ja vyakta karI zakAya che rajU karI zakAya che. cakSu udagIdha che, urgIya kAryane uccattama zikhara upara pahoMcADavAnuM kArya kare che, va.stavamAM AMkha dvArA joyela kAryanI ja prazaMsA vAk kare che. zrotra pratihAra che, pratihAra kAryane pUrNatA tarapha laI jAya che. cakSu dvArA karavAmAM Avela kAryano samarthana dvArA zrotra tene pUrNatA tarapha pahoMcADe che. prANa nidhana che, nidhana saMpUrNatAno pratipAdaka che. prANamAM ja mana vagere ndriyo samAI jAya che, tenAM ja Azraye rahe che. tethI zarIranA mana vagere pAMca avayavo ja gAyatra rAmanA pratinidhi che, tethI ja A gAyatra sA` prANa rakSaka sabhya che. A sAmanI upAsanA karanAra, samartha indriyovALo bane che, zatAyu thAya che, ujjavala ane sazakta bane che, prajA, pazu vageremAM mahAna bane che. A gAna gAnAra dIrghAyuSyavALA bane che tema paM viSNudeva jaNAve che. mahAmanAno artha suzrI sUryA devI AcAryA, hRdaya mananI vizALatA phare che. mananI durbhAvanAone dUra karI dareka tarapha sadbhAvanA rAkhe, tatsaviturvIyam- e gAyatrI chadavALI cA para gAvAmAM AvatA sAmane gAyatra sAme kahe che. je grAmegeyagAnamAM mAtra eka che.ja 400 paM. viSNudeva jaNAve che ke; "oma vAga bhUra buMdara suvara" e gaNanA karatAM ATha akSara thAya. have ATha akSaronI gAyatrI thAya che ane te parathI gAyatra sAma gavAya che. ahIM je je brahmamaMtra che, te to gAyatrI che, tethI to brahmanI saMpatti maLe che. ATha kharIvALAM pazuo hoya che, e dRSTie gAyatra sAma For Private And Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pazalya gaNAya che. arthAt je gAyaka badhAMgAnonI zarUAtamAM gAyatra gAna gAya che, tethI te pazuonI saMpatti meLave che, A uparAMta teozrI jaNAve che ke "somayAgamAM gAyatragAna maMgalAcaraNarUpe sarvaprathama gavAya che."35 racattara sAma : rathansara sAmane agnimAM jovAno che. aminTana dvArA agnine pragaTa karavo te hiMkAra che. temAM dhUmanI utpatti prastAva che, prajavalita jayoti udgatha che. aMgArA pratihAra che, mamma nidhata che, A prakAre agni sarve kAryonAM agraNI netA che. ApaNe atyAre paNa anubhavI zakIe chIe ke agnithI ja sarve yaMtro vagere cAle che, jemAM vidhuta vagere mahattvanAM che. ApaNA zarIramAM jaTharAgina che. AyurvedamAM maMdAgnine pariNAme ja vividha roga thAya che, tema jaNAvela che. vAmadeva sAma : pati-patnI, prakRti-puruSa vagerenAM joDAmAM anubhava karavo. Ama parasparanA saMbaMdhamAM vAmadevya sAmano anubhava karavAthI ekAkIpaNuM dUra thAya che. kIrti, Ayu vagere lAbho prApta thAya che. A sAmaupAsanA karanAre koInuM apaharaNa na karavuM, arthAtu parI sAthe vyabhicAra na karavA ane potAnA joDAmAM(pati-patnImAM eka niSTha vyavahAra rAkhavo. AsAmanI dareka upAsanA kare to sAmAjikasamasyAone dUra karI zakAya che.4 A sAma vAmadevya RSi dvArA daSTa hovAthI tene vAmadeva sAma kahe che. grAmayagALAmAM pAMca tathA eka sAma mahAvAmadevya temaja udhaMgAnamAM sAta vAmadevya tathA pAMca sAma mahAvAmadevya nAmathI saMkalita che. 29 A sAma dhruva sthAna che. kAraNa ke A loka racaMtara, svargaloka buhatu ane madhyama-aMtariloka te vApare che. vAmadevathI banegA joDAyelAM che. e rIte jayAre dhRtarathI stuti karo, tyAre pRthvIlokanA pazuo gharanI sAthe aMtarikSano AdhAra le che. bRhaturthI stuti karo tyAre svargalokamAM pakSIo bRhanI sAthe aMtarikSano AdhAra le che." raaMtara ane bRhatunI vayamAM vAmadevya gAna mUkIne tene mahimA RSioe vadhAryo che, Aditya bRhat sAma : A sAma rAta-divasa ApaNA upakAramAM rata hoya che. Adityano udaya, madhyAhana, aparahaNa 21 For Private And Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (bapora ane asta thavAnA samayane sAmAna samajavuM joIe. A sAmanuM AdityamAM darzana karanAra tejasvI, annane bhogavanAra, kIrtimAna, AyuSyamAna bane che. teNe. sUryanI niMdA na karavAnAM vratanuM pAlana karavuM joIe. kAraNa ke IzvaradarA prerita sUryanuM dareka kArya saMprayojana hoya che. te pUba tapa to ja varSA thAya. agna, auSadhi vagere rasapUrNa ane bharapUra mAtrAmAM thAya tethI dareka prANI sukhI bane, tethI te upa paramezvaranI niMdA na karavI temaja ApaNA mATe je guja, vaDIla, mAtA-pitA, vidvAna, dezanI sanmAnanIya vyaktinA tejasvI rUpanI niMdA na karavI. dharaNa ke tenuM teja ApaNA vikAsa mATe upakArita che. 2 vairupa sAma ane A sAmanuM nidarzana aMtarikSamAM banatAM vAdaLomAM nimAMmAMkaravAnuM che. A sAmagAna karanAra, vividha prakAranAM suMdara rUpovALA pazuone prApta kare che, AyuSyamAna bane che. teNe pAnI niMdA na karavAnuM vrata pALavAnuM rahe che. kAraNa ke vaSAM varasavAthI aneka prakAranAM rogo nAza pAme che, jamIna phaLadrupa bane che. tethI varSA ke varasatA varasAdanI niMdA na karavI, jaLonuM upara javuM hiMkAra che, vAdaLAmAM parivartana pAmavuM prastAva che, varasavuM ugatha che, vidhutanuM camakavuM pratihAra che, tathA jaLanuM rokAI javuM nidhana che. A sAmanuM darzana virupa nAmanAM prApie karyuM hovAthI vairupa sAma tarIke prasiddha che. vairupa sAma grAmegeyagAnamAM pAMca ane uhaMgAnamAM che. " virAja sAma : - vairAja sAmanAM svara RtuomAM jhaMkRta thAya che. RtuonA kAryamAM je sAmAna samaje che. anubhave che tene dhana-saMpattinI sAthe sAthe brahmacarcA paNa prApta thAya che. teNe RtuonI niMdA karavAnuM vrata pALavAnuM rahe che. kAraNa ke teo garamI ThaMDI, ThaMDI-garamI ema judAM judAM saMgama dvArA prANIo mATe sukhakAraka hoya che. tethI garazmI ThaMDI vageremAM anukuLatA na hoya to tenI niMdA na karavI, paraMtu Rtuone anukULa dinacaryA banAvI svAsthane prApta karavuM joIe. A verAja sAmamAM vasanta hiMkAra che, grISma prastAva che, vapa udgache. zarada pratihAra che tathA hemaMta nidhana che. "fpavA somaH ' e vairAja indranI sAmayoni zA upara gAvAmAM Avela sAma ardharAja" kahevAya che. je grAmegeyagAnamAM be che. 'inTara For Private And Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org zarvarI sAma zAvara sAma : A sAmano saMbaMdha traNeya loka sAthe che. tenAM pRthvI hiMkAra che. aMtarikSa prastAva che. dhI uautha che, dizAo pratihAra tathA hemanta nidhana che. lokonI A mahattAnuM je jJAna prApta kare che, te mahAna bane che. teNe pRthvI vagere lokonI niMdA na karavAnuM vrata pALavAnuM rahe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A sAma bAbatamAM 5. viSNudeva jaNAve che ke ''prajApatie potAnuM indriya vIrya bala ApanAra samartha gAyatrI vagere chaMdothI bheguM karIne te indrane ApyuM; te zaktithI indra vartane haNavA zaktimAna thayo. maTe A sAmanuM nAma zakvarI sAma paDyuM.ha raivata sAmAvatI sAma A sAma pazuo sAthe saMbaMdhita che. anna ciMkAra che. avi prastAva che, gAya ugIya che, aA pratihAra che, purUSa nidhana che. je A pramANe pazuone sAmagAnarUpa samaje che tene prajA, kI.te, AyuSya vagere prApta thAya che. teNe pazuonI niMdA na karavAnuM vrata pALavAnuM hoya che, tenI rakSA karavI e ja enI niMdA na karavA barAbara che. 're' zabda dhanano vAcaka che. A sAmanAM gAna dvArA dhananI prApti karavAmAM Ave che, tethI tene raivata sAma he che. raivata sAra AraNyarNayagAnamAM traNa che. GO yajJAyajJIya sAma 1 A sAmano saMbaMdha zarIranA vividha aMgothI darzAvavAmAM Ave che. roma hiMkAra, tvak prastAva, mAMsa ugItha, hAMDakAo pratihAra ane majanI nidhananAM rupamAM rahelAM che. teNe saMpUrNa varSa mAMsa na khAvAnuM, kayAreya mAMsa na khAvAnuM vrata pALavAnuM hoya che. 'vAyajJa vo Ave' (sAma 350) nAmanI samayoni pracAmAM yajJAyajJAne AdhAre 'cannAyaNIya' sAma kahevAya che. te grAmaMgevamAmAM eka, AghyAnamAM eka ane kAnamAM covIsa che. "pahelAM badhA devoe bhegA thaI brahma-vedarAzinA bhAga pADI pota potAnA bhAga vaheMcI lIdhA. e bhAga pADatAM, je zeSa rahI gayo, te to sarva vedanA rarArUpa hato te rasathI "yajJAyIya" nAmanA sAmanI racanA thaI. Ama yajJAyajJIya sAma brahmano rasa che, temaja te prajApatinI yoni che, jethI ina For Private And Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prajApatie badhA yajJonAM sarjana karyA che." Ama yajJAyazIya rAma brahmano rasa che tema jaNAvI tenA vize vistRta mAhitI paM. viSNudeva Ape che che rAjana sAma : AsAmano saMbaMdha devatAo sAthe che. temAM agni hiMkAra che. vAyu prastAva che, Aditya ugItha che. nakSatra parihAra che, caMdramAMnidhana che. A sAma devanI tejasvitAnuM pratipAdana kare che. A sAmArA tene devonI upAsanA karanAra je te deva samAna banI jAya che, te prajA, saMpatti vagerethI vibhUSita thAya che, teNe brAhmaNanI niMdA na karavAnuM vrata pALavAnuM hoya che. je rIte agni, vAyu, Aditya vagere aMdhakAra vagerene dUra karI prakAza phelAve che tema brAhmaNa-vikajana adhyayana-adhyApana dvArA ajJAnane dUra karIne jJAnane phelAve che, ApattimAM AvelA samAjane mArgadarzana karA-netRtta dvArA ugAre che, tethI ja brAhmaNane mATe vipra zabda prayojavAmAM Ave che. "rAjana sAmagAnanuM atyaMta mahattva che. tenI RcA ja che (sA.318) che ane te zuddhikAma mATe prayogamAM Ave che.":5 sarva vastumAM sAma/sarvaviSayaka sAma : * A sAma sarvemAM pratiSThita mAnavAmAM Ave che. temAM trayI vidyA hiMkAra che, traNa loka prastAva che, agni, vAyu, Aditya e traNa udgatha che. nAtra pakSI ane ramUryanA kiraNo pratihAra che, sarpa, gaMdharva ane pitara nidhana che. A sAmamAM dareka vastumAM prabhu ota-protanuM kIrtana karavuM tene dareka vastu prApta thAya che. A sAma upAsanA karanAre huM ja sarva kAMI chuM, badhuM ja karavA samartha chuM, e prakAre potAnA AtmAmAM nizcaya karavo e vrata che. teNe haMmezAM sRSTimAM dareka padArtha mArA sahAyaka che. mArA mATe che, prabhu mArI pAro che. tema ciMtana karavuM joIe. A sarva viSayaka sAmanI upAsanA karanAranI udAsInatA, utsAha hInatA vagere dUra thAya che. chAliksa gAna ghara aMgirase zrIkRSNane bhaNAvyuM. zrIkRSNane chAlikya" nAma navA gAmanuM saMzodhana karyuM. A gAna bAbate paM sAtavaLekarajI jaNAve che ke, "channa gAna mukhyatve svarane zabda vihoNA ekalA svaronAM gAna che. pArasIonAM chaMda astAnI gAthA, khristI dharmanA sAma, kurAna zarIphanI XOX AvA mA For Private And Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ...Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AyAta temaja loka saMgItamAM AhIrAnAM layanAM laDhaNavALA rAsane munda channamAna kahI zakAya. dvArikAnA yAdavone ghora aMgirA pAsethI je chAliya gAna maLyuM hatuM te bannagAnanA prakAranuM che. tene kRSNa vegAnamAM saMgata kareluM che."e8 vinardigAna 9 vinardi nAmanuM gAna pazuo mATe hitakArI che. te agninuM ujJAna che. samaganamAM dararoja prathama gAyatrapAna gavAya che. e uparAMta dareka gAnanI zarUAta paNa gAyatra gAnathI thAya che. A somavAnamAM prathama ahorAtrane anusarIne racaMtaragAnano prayoga karavAmAM Ave che. A vANI che, e to pRthvI che ane vANa e che ghara che, te rUpe vANI bole che. bIjA ahorAtrane anusarI bRhatI bRhajJAna) bane che. te Rtvi pote A zreSTha vANIne bole che. Ama sAMbhaLanAra yajamAna bRhatI vANI vize kahe che, tenuM kAraNa che ke brahatI vANI dUra saMbhaLAya che." tevANI trIjA ahorAtrane pAmI vairUpa bane che. je vAMkIcUMkI vividharUpe rajU thAya che. jayAre A vANI turtha ahorAtrane pAmI virATuM bane che. tevairAja svarUpa che. je zreSTha che. pAMcamAM ahorAtramAM A vANI zakvarI gAna bane che. jene prApta karIne zreSTha puruSo zaktizALI bane che. te vANI chaTA ahorAtrane pAmI revatI bane che. vANInuM e revatIrUpa che. uttama khAvAlAyaka annane Ape che.. A uparAMta dareka sAmAnanuM vistRta ane mananIya ciMtana pa viSNudeva potAnA bhASyamAM rajU 405 For Private And Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra aMtyanoMdha (2) (2) (3) (4) (gha) : (e) ema esa sAma / vAg sAma evaM sA yAmazveti tatsaH sAyantram // chA. upa. 1.1.1 eSAM bhUtAnAM.. udgItho rasaH // pra2-7 sAmavedIya upaniSadomAM saMgIta www. kobatirth.org (5) vargavarka.... sa eSa ranAnAM rasatamaH paNaH parAdgIthaH // - bRha. upa. 9.3.22 - 1. 1.3.3 . evAsya pratIcyo madhunAiyaH sAmAnyeva dhuktaH sAmaveda evaM pUyaM yA Apa tAni vA etAni sAmAnyeta sAmavedambhvataH sAdhitasya vazasteja indriyaM tamannAdya raso'jAyata || -- sa. ma. 3.3.1-2 (24) ( 24 ) yathA vRkSasya puSpanevara rUpa saundayatizayAt tathaiva so'pi nRpameva tasyApUrvagAmamayatvAt / (4) mAtra mada to AyavitA ha vai ...... vidvAnakSaramupastaM - cchA, 1.6.2 - sAjo sAma mA. ve. ..... / tadvA etanmithunaM ca sAma ca / hai puMse putrAya vilaya iti // !| hA. 1.1.5 - cha. upa 9.1.7 anAmabhipadyate'mo'hamasi yasa lamapo'haM samAhAraM rathivI sAhi Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6.4 - pR. u. 8.4.20 406 For Private And Personal Use Only prastAvanA, Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (7) adhAdhidaivatamaya evaM veda / (11) atarikSaM... kRSNaH tadapazAtsAmya - upa. 1.3.1. (10) atha khalu vyAmeodgIthamupAsIta yadvai prANiti sa prANo yadapAniti so'pAnaH / atha yaH prANadAnayoH sandhiH sa vyAnAyo vyAnaH sa vAk // ........ // (12) DaoN. nArAyaNa sAdA, sAmaveda (13) RcpayUTaM sAma gAMyataM / - www. kobatirth.org (14) tatra sarvANi nAmAnyAkhyAtA satyava - chA upa. 1.3.3 Ana zrAhmA (17) pena sAmA...to devataguNabhAvet // cchA. upa. 1.1.6-5 mApyuM "Amukha tamAmAkhyA - bhavapiM vaimini 2.1.36 chA. u. 1.6.1 pArakamuni 9.12 (15) DaoN. paMkajagAlA zAM rAgagAna, uddhava, vyavahAra, siddhAnta pR. 290 310 ( 35 ) sAsya devatA / - . 4.1.24 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DA. u. 1.3.9-12 (18) kAma RriyAM dabAyANApatyamicchatiM prayuGkteH tadudaivataH mantrI bharnA | nirukta 71 (18) DaoN. paMkajagAlA zarmA, sAgapAna" udbhava, vyavahAra aura manta175 (20) brahmavAdinAM vadanti sUnAM prAtaH savane rudrANaM nAdhyandine sadasya ca viveSAM ca devAnAM tRtIya savanam // - vhI 155 chA. upa. 8.24.1 ( 29 ) yA vAk..... sAma tasmAdaprANannamAnsAya gAyati yatsAma ma udgIthastasmAdaprANannanapAnannudgAyati // - 2. 3. 1.3.% 407 For Private And Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra DaoN. paMkajamAlA zarmA, sAmagAna--(bhata-vyavahAra aura siddhAnta) 7. 48 salAthA mahAyupAsItodagotha iti prANa evotpANana jhutiSThiti jAgAMcI ha gira ityAcakSane'nna bhanne ho . ...tara -chA. ugha, 1.3.6 (4) oNgda rigIH pathi......udgItha iti / -chA.upa.1.3.7 25) DaoN. kalamAralA zamA. smagAna. udbhava vyavhAra enaM siddhAnta pR. 49 nya itasya sAmnAM ya: pnaM baMda gavati hAsya svaM tara vaisA evaM svaM tasmAdAvinya kariganvAci rabaramicchaMta tayA vAthA svAsaMpa-yAlijya kattimAya svaravan didRkSapta eva / atho yasya svaM bhavati bhavati hAsya svaM va namaMtayAmnaH baMda // 1.2.2. kA mano gatimiti svara iti hovAca / svarasya kA gAnAti gaNa iti hotAcaH // 1.8.4 // bRha. upa. 1.2.25, chA. upa. 1.8.4 (27) Dina sAtapa7.5280, nAmapaMH gAna bhaae| bhASA-mAdhya, bhUmi 5.44 (24) me 48 (28) meM 4-5 5. 40 (30) ......lezanAnAbhAMnAhatA vAktacyA pratyArAtmAnaM pariharAyoti / / 5 // -chA, upa. 2.22.1-5 Homen wadiseksivGORIE (3) samastamya khalu sAmna upAsana sAdhu yatkhalu sAdhu tarasAmetyAcakSate yadasAdhu tadasAmeti // 1 // --chA. upa. 2.1.1 (32) prahIpa:svAvaNAbhyAM yo vimantraH prayujyate / yajJeSu gajAnaratra hazatyAyuH prajA pazUn || -nAradIyazikSA - 1.6 (3) zrI 2vIndra wishti, sAmaveda, pR. 37 ..........." CANAME 74) purA prAgAranuvAkaspopAkarapAjaghanena gArhapatyasgodaGmukha upavizya sa vAsarva sAmAbhigAyati / / lA 3 kadvArapapAvA 3 33 pazyema tvA vaya / 33333 tu 3 m A 33 jyA 3 yo 3 A. 12911 iti / / -chA. upa. 2.24.2-4. 408 For Private And Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org purA mAdhyandinasya svatasyopAkaraNajaghanenAgnIdhrIyassodaGmukha upavizya sa roda sApAnipAyata 5 // lo 3 kadvAramapAvA 3 yU~ 33 pazyema vA vanavasa 33333 hu A 33 jyA 3 yo 3 lA 321114Ata ! - sa. upa. 8.24.1-8 Fel purA tRtIyasavanasyopAkaraNAliyanenAhavanIyasyodaGamukha upadhiraye sa aditya na pradAdeta sAmAbhimAyA~la !1!! lo 3 kadvAramapAvA 3 yU~ 33 pazcama tvA vayasvAraH 33333 dui sa A 33 jyA 3 yA 2 A.11.4 iti // 12 // Adityapatha vaizvadeva lo 3 kadvAragapAvA 3 gae~ 33 jyA 3 go 3 mA 32115 iti / / 13 / / -- chI, upa. 2.24.11 12 (38) atha yadi lAgato riSyetsvaH svAhetyAhavanIya juhuyatsAmmAmeva tasena sAmna vIryeNa mAnnaM yajJasya viAMga, saMdadhAti / / 6 / / evamedhA lokAnAmAsA devanAnAmasvasvayyA tayAmA boyaMga bajAya viripasaMda apakRtoha vA epa gro yauvirabahA bhavati // 8 // ...-chA. pa.4.27.6.8 (38, DaoN. paMkajamAlA zammA, lAmagAna, uddhava, vyavahAra aura siddhAnta) pR. 239 (39) paMDita viSNudeva sAmaveda gAna brAhmaNa bApA - bhASya - bhUmi pR. 38 (xo) DaoN. pakrajamAlA zama, sAmagAna, iTabhava, vyavahAra aura jiddhAra - pR. 240 (41, prANa iti hovAca nApi havA imAni bhUtAni ANabhisadizansa zaNamabhyujjihate / saiSA devatA prastAvamaJca yanA / jo vedavidvAnprAstoSyo mUrdhA se upatiSyattabhoktA maye he / / - chA. upa. 1.1.1... (42) Aditya iti hovAcaM sarvANi havaH imAni bhUtAnyAdityamuccaiH santa' gAyanti meghA devatAdagAthamanvAyatta tAM 'pavidvAndagAsyo mUrdhA te cmapatiSyattathoktasya mayati // 7 // chA. upa. 1.11.6-7 (4) sarvezamokAraNe udgIthAdAnam / - nA. zrI. 6.1.13 (44) ... prathamAkSara loga tu dhanaMjayaH -lA. au. 6.10-14 - anopaH zANDilyaH / -f.10.15 408 For Private And Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (45) svarAdipa tamevaM svApAMkArokryAt / AgantumokAra raMjanAdie / 71-1 . .. - lA. zrI. 6.17.16 () DaoN. paMkajagAnA zamA. sAmagAna, udbhava-vyavahAra, siddhAnta - pa. 345 daa (89) bahIM - ... 48 - ART TR (48) vahI .. .. 2- 204 a mp (1) 5. sAtavaNe - sAmave-jAna bhASA-bhAya, prathama vi .".39 (50) epa bai sAnA raso gadartikAro yahikRtya prastauti rasenecaratA abhyudaya prastauti // --- DaoN. najamAlA zarmA - sAmagAna. uddhava vyavahAra siddhAnta / pR. 343 tA. .6.8.7 AmityA86 mudamupAsIt / / 'ya udgIthaH sa praNavo nya: prAtaH sa udgItha iti // sAmma ugIcA rasaH / / - ThA. upa. 1.1.1, 1.3.7.1.2.3 (52) ani svAmInuM bhASya ramo vA guTa mAmnAM yadAkAraH / - lA. zrI. 6.10-15 (43) DaoN. ekajamAlA zarmA, sAmagAna, udbhava, vyavahAra aura siddhAnta, 345 . ASHRORARoHADEndemnthsmittanceTRUMARWADIOAMRAPESAHASRPREETIMEPASCANDROPes Seemitteetysensakseradeecatardasnasevicessories . (54) athaikatvAd vikalpa: syAt / . ... . -jai. sU. 9.2.29 (55) a bhAvA pravakSyAgaH nagA yairvidhIyate / Acika staubhika thaidha padaM pikriyate tu yaiH // - puSpAtUna 1.2.1. ASTRomsewincasssmastakesicumenden. istory 1) DaoN. paMkajamAlA zarmA, "sAmagAna, udbhava, vyavahAra aura siddhAnta" pR. 357. (57) baDhI - pR. 359 (58) vahIM - . 359 H 47 For Private And Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (58) bI - pR. 363 (a) vahI - 7. 369-31600 (65) anukSaram / akSaratantram 1.6.1 (2) DaoN. paMkajamAla zarma sAmagAna, udbhava aura siddhAta / pR. 351-372 (53) bahIM pR. 354-375 (14) bahI pR. 3055 -376 (14) saMpAdaka; DaoN. zrIkRSNa zarmA, akSaratantra, pR. 1. (5) ayaM bAla loko hAukArI vAyuhAikAra candramA akAraH / AtmahakAro'rokAraH / / Adilya UkArI niva ekAro vizve devA aujhorikAra: prajApatidikAra: pAga: nyAnaM yA vAgnirAda / / aniruktastrayodazaH stodha: maMtraro hu~kAraH | du mai vAgdoha yo vAcA donnabAnanAdI bhavati ya etAmaMtra sAmnAnupAnaparda vedapAnapara baMda // __-chA, upa. 1.1.3.1 . (7) akSara tantram - bhUmikA, . 8.2 t) sAmavaMde sahastraM goyupAyA / -sabara lAmA (se) paM. vinaya, sAma36 2.1 zrAma (bhASA-sAdhya 5.2 (70) 4-5.77-800 (71) mano hiMkAroM vAcaprastAvazcakSurUdagIthaH zrI pratihAraH prAko nidhanarmatadAyatraM pA pratam // // sa ya......mahAmanAH syAnaddatam / -chA, upa.2.11.1.2 (72) L.ANY1. sAma - AIEER - (mAyA lAya. 5.17 (33) suzrI sUryadivI AcAryA, vedavANo vizeSAra 2 pR. 4.. (24) DaoN. paMjamAnA zarmA, mAmagAna udbhata, vyavahAra, siddhAnta 'pR. 26.7 (75) 5. viSuva, sA. 1 prAmAdhaL-Hdhya pra. di . 53 abhimanthati sa hikArI......aulma // - 1. ...12.1 411 For Private And Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188) upamanyate sa hiMkAro.....mithune protam / / ki suznI sUryAdevI AcArya, vedavANI vizeSAH - 2 pR. 46 1) DaoN. paMkajamAlA zarmA sAmAna u.bya. aura si. pR. 250 (e) 5.vidhava, sau. Ana 15LA CHAE mAdhyamA-1, pR.184 (8) udAnhikAra......protama || sa ya evametada......tarantaM na nindettad vratam // --chA. upa. 2.1.4.12 (82) suzrI sUryAdevI AcArya, vedavANI vizeSAGkaH .. 2 pR. 46 (83) abhrANi saMptakA..... parjanya protama / / (84) DaoN. paMkajagAlA zarmA sAmA, u. vya, aura si. 8. 252 (85) bastoM hiMkAra..... RtR - nidenabam / / 2 / / chA. ura.2.16.1.2 (8) dA, paMkajamalA zamA. sAmagAna, 3. vya. aura 'sa. pR. 268 (87) pRthiviihiNkaarii.....|| ......mahAnkrIyA lokAnna nindejadalatam / / -chA. upa. 2.17.1.2 (88) 5.vizuheca. sA. gAna mAmA bhASA-(bhAdhya vimA.-1, 5.657 (8e} abhA hikAro'vayaH................ pazutna nindatavatan ! -chA. upa.2.18.1.1 zi. pra. 308. (eo) DaoN. paMkajamAla zarmA -- sAmAna u. vya. (81) lobha hikAra....... nAznIcAditi / (82) TaoN. "kajAmAlA zarmA, sAmAna, u. vya. aura ri. 2074 (83) 5.vi , sA. Inlaet ma'55-(maya vimA-- 5. 30-702 412 For Private And Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (94) trira... - . - . 3pa, re. 2022-2 (9) paMviSNudeva, sA. gAna brAhmaNa bhASAmASya vibhAga-1 pR. 702 (8) trathI vidA viMjhAstatra:.............. - cho, 35. 226.26 (92) . 35. 3... (98) paM, vighaNudeva, sA. gAna brAhmaNa bhASA-bhASya vibhAga-1. 656-57 (9) if vRf........... - che. 5. 2, 22.6 (100) paM. viSNudeva. tA. gAna brAhmaNa bhASA-bhA vibhAga 1pR. 90-691 413 For Private And Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www. kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zails: Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jA yA itinbillfiliar with prakaraNa-8 hiriniimvihari sAmavedIya upaniSadomAM samAja darzana E - - swamiaa rojawwwhit kirtigiAtamAMwaiiiiithka jaaratikiwi For Private And Personal Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-8 sAmavedIya upaniSadomAM samAja darzana koipaNa sAhitya te samaye samAjamAM pravartatI sthitinuM pratibiMba jhIlatuM hoya che. upa. sAhityamAM paNa e samaye samAjanI kevI sthiti hatI, tenuM pratibiMba paDe che. A sthitinA abhyAsa mATe nIce pramANe vibhAjana karavAthI vadhu sArI rIte prakAza pADI zakAya. (1) varNAzrama vyavasthA (2) nArInI sthiti (3) dhArmika jIvana, gha4 ) vyavasAya-vAhana vyavahAra (5) AhAra (6) gRha nirmANa (7) jaya vyavasthA-zAsana paddhati, daMDanIti (8) zikSaNa (9) artha (10) soLa saMskAra (11) AcAra mImAMsA. (1) vAzrama vyavasthA : bhAratIya samAja brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra ema cAra varNamAM vaheMcAyelo che. A cAreya paNa parabrahmamAMthI ja utpanna thayelA che teno nirdeza puruSasUktamAM ane zrImad bhagavadgItAmAM che. A vibhAjana jamIne AdhAre nahiM paraMtu guNa ane karmane AdhAre che. temAM brAhmaNa zreSTha che paraMtu vAstavamAM jIva eka ja che, bAhyadekhAvathI temAM bheda nathI. varNa vyavasthA janmane AdhAre nahIM paraMtu guNa ane karmane AdhAre che, tethI ja brAhmaNa hoya to ja jJAna prApti thAya tevuM nathI. jJAna upara badhAno adhikAra che. pachI te zudra hoya ke vezyAthI utpanna thayela do. satyakAma jAbAla tenuM pratyakSa daSTAMta che. te gaNikA putra hovA chatAM vidyAno adhikArI banyAM. eTaluM ja nahiM A rAtyakAma jAbAla" jAbAla zAkhAnA pravartaka AcArya thayA. A zAkhAnA upa.mana varNAzramanA AgrahatA nathI, paraMtu zaiva saMpradAyanA AcAranI AgrahatA che. mATe jJAna prAptino darekane adhikAra che, te prApta karanAra, pazu maleccha vagere dareka mokSa prApta karI zake che tema jaNAve che. sayugvArikta nAmanA daridrapaNavidvAna brAhmaNe zUdra jAtinA jAnavruti pautrAyaNa rAjAnI putrInuM pANigrahaNa karIne rAjAne brahmavidyA ApI hatI, tethI ja 'zUdra zabda rUDhArtha chatAM pAchaLathI brahmasUtranA samayamAM 'guvAdudrAd azoka karIne pIgaLyo." tethI jAnazrutine jUda zabda dvArA saduggAe saMbodhana karyuM evI mogAnI tANAtANa karavI paDI che. 414 For Private And Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varNa zabdano judI-judI jagyAe judAM-judAM lekhako dvArA judA-judA arthamAM upayoga thAya che. aneramAM moTebhAge raMga tarIke upayoga thAya che. praziSTamAM paNa te raMganA arthamAM prayojAyo che. parata vIkArya vedamAM raMganAM arthamAM upayoga nathI tethI mAne che; sAmAjika vibhAga-vyavasthAnAM arthamAM thoDAka parivartana sAthe che, varNano vicAra cAritrya ane vyavasAyane AdhAre hato, jyAre jAtino artha janmane AdhAre che, arthAt je jAtimAM janma thAya te jAti nizcita che. DaoN. dhariye "jAti vArasAgata lANo darzAve che. jyAre varNa raMgano saMbaMdhita artha che. - Azrama vyavasthA hindu vicAra tarIke AzramanI vyavasthA duniyAnA sAmAjika vicAronAM rAMpUrNa ItihAsamAM eka mahattvano phALo che. AzramanI paddhati ghaNI jUnI ane prAcIna che. tema chatAM zarUAtanAM vaidikayugamAM che, paraMtu Adhunika samayamAM pogya rIte amalamAM mUkI zakAya tema nathI, hindudharmajIvananI zarUAtano tabakko(chA, ra.231)mAM jovA maLe che. dareka AzramanI pharaja che.mAM varNavelI che.(23.1) eja (1) vidhAdhI tarIke rahevuM, vedAbhyAsa mATe RSi kuTuMbamAM vidyArthI tarIke rahevuM te (2) gRhasthAzramamAM rahI, dhanorpojana Adi kartavya karavA temaja dAna karavuM. (3) vAnaprasthAzrama AtmasaMyama pharaja che. paramAtmA tarapha AgaLa vadhavAno mahAvaro. (4) saMnyAsAzrama brahmAvasthAe caturtha tabakko che. Azrama vyavasthA e bhAratIya saMskRtinI vizvane zreSTha bheTa che. jIvananA dareka tabakke zuM prApta karavAnuM che? kevI rIte karavAnuM che? kema upayoga karavAno che? teno nirdeza A vyavasthAmAM che. brahmacarya, gRhastha, vAnapraratha ane saMnyAsa ema cAra Azramo che. (1) brahmacaryAzramaH brahmacarya AzramanAM samaye niyamapUrvaka samidha grahaNa karI gurusevA karatAM karatAM vedAdi zAstronuM adhyayana karavuM ane tapa karavuM e brahmacArIno dharma che. gurunI paNa e javAbadArI che ke yogya ziSya athavA moTA putrane ja zreSTha vidyA pradAna kare. Ama yogyatA ja mahattvanI che. maitreyI upa. paNa zaraNa grahaNa karanArane ja jJAna ApavuM tema jaNAve che. sarva upaniSadanAM sArarUpa gItAmAM paNa arjune jayAre bIjA adhyAyamAM zaraNa grahaNa kare che tyAra pachI ja teno mukhya upadeza zarU thAya che. brahmacaryanAM prathama tabakkAmAM mane aMdhakAramAMthI aMjavALA tarapha laI jA.""mavArataviktAthI vAstaviktA tarapha laI jA.""na jANeluM jANavuM" vagere kahyuM che. te zikSaNano dhyeya che." * 415 ke kedAra For Private And Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vbrahmacaryAzramanuM A prathama tabaDako zista ane tAlIma dvArA noMdhAyelo hato. temAM nIcenI zarato pharajiyAta hatI. (1) gurune ghare rahevuM pharajiyAta che. je atharvaveda 0.1097mAM joI zakAya che. (2) aMtevAsinatarIke rahevuM. (3) zikSaka mATe AzramamAM ane bahAra kAma karavuM ja paDe.(gurusevA) (1) baLataNa levA javuM. (2) Dhora carAvavA. (3) agninI sevA. (4) AzramanI saphAI. (5) vaidika abhyAsa, chA, upa mAM rAtrakAma jAbAla gAyo carAvavA jAya che. satyakAmano ja ziSya upakosala gurunAM agninI paricaryA kare che. AzramamAM yajJa, pUjana vagere mATe samidha, phUla, phaLa lAvavA, zrIkRSNa bhagavAna ane sudAmA sAMdIpani RSinA AzramAM rahetA hatAM tyAre samidha levA javAnI kathA prasiddha ja che. e uparAMta AzramanI jamIna hoya temAM khetIkArya paNa pharajiyAta che. (2) gRhasthAzramaH gRhastha e samAjano AdhAra staMbha che. tene samAjano UMsthAna kahe che. yajJa, svAdhyAya, dAna, ( atithi sevA vagere tenI pharaja che. dharmAnusAra artha prApta karIne tenuM dAna karavuM te tenI javAbadArI che. brahmacaryAzramamAM vedAdhAna pUrNa thAya, brahmacaryAzrama pUrNa thayA bAda jene guruvAmAMthI gRhasthamAM javAnI AjJA kare te AzcamI kahevAya che. guru AjJA bAda anukuLa strI grahaNa karI, yathAzakti agnine dhAraNa karI, brAhmayajJamAM saMlagna rahI hameza tenuM pUjana kare. tyArabAda putrone vyavahAra saMbaMdho kAryabhAra sopI vanamAM gamana kare ane pavitradezamAM bhramaNa kare aghatu vAnaprasthAzramano svIkAra kare. vAyunuM - bhakSaNa kare, kada-mUla dvArA potAnA zarIranuM poSaNa kare. paraMtu saMnyAsa mATe ATaluM pUratuM nathI. A sAmAnya niyama che.* vidhArthI avasthA pUrNa thAya tyAre samAja taraphanI pharajane kendramAM rAkhIne jIvana jIvavAnI * 416 = = = = For Private And Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lAha ApavAmAM Ave che. samAjanI te AdhAra che. tenI mukhya pharaja kuTuMba sAthe, samAja sAthe saMkalana sAdhavuM. tyAga, bhajana, dAnanAM vicAra tarapha pragati karavI. gRhasthAzrama praveza karatI vakhate vidyArthIne cetavaNI paNa ApavAmAM Ave che ke, brahmacAryazramanI pharaja bhUlI na javI joIe. tedanAM zikSaNa ane satyathI dUra na thavuM joIe. vyaktigata kalyANathI dUra na javuM joIe. bhagavAna ane mRtAtmA taraphanI karajaparI karavAnI paNa apekSA che. tyAganI bhAvanA sAthe bhagavAnanuM devuM cUkavavuM joIe, zraddhA sAthe mRtAtmAnuM devuM, svAdhyAya ane pravacana sAthe AcAryanuM devuM cUkavavuM joIe. - A jIvananAM be tabakkAbrahmacarya-gRhastha, vAnaprastha-saMnyAsa karatAM vadhAre mahatvanA che kAraNa ke, chellAM layanI siddhI A be tabakkAothI ja zakaya che. (aa, 8.15.1) gRhasthAzramanI sarve karajo yogya rIte bajAve to brahmanI duniyAmAM ja brahmane meLave che ane A duniyAmAM pharI pAcho Avato nathI. (7 vAnaprasthAzrama : vAnaprasthAzrama e bhAratavarSano Adarza che. gRhastha dharmanAM kartavyo pUrNa karI vAnaprasthAzrama svIkAravAmAM Avato. temAM tapa dvArA paramatattvane prApta karavAno puruSArtha kendrasthAne raheto. rAjA bRhadratha potAnA putrone rAjyabhAra soMpI vAnaprasthAzrama svIkAre che. zrImad bhAgavatamAM paNa vAnaprasthAzramanuM varNana kare che. (4) saMnyAsAzramaH saMnyAsIe brahmamAM lIna rahIne brahmane prApta karavAno prayatna karavo joIe. saMnyAsIe sarvakAmano tyAga karIne vanamAM jaI brahmamaya jIvana gALavAnuM hoya che." . (noMdha:-- rAMnyAsa prakaraNamAM vizeSa carcA che) . . A jIvanamAM brahmavidhA siddha na thAya to paNa zuddha brahmanI jijJAsA udaya karI pavitra kuTuMbamAM gRhasyarUpe vRtti sevI, vedAdhyayana karI ane pravacana karI, dhArmika prajAne prakaTa karI, sarva indriyonuM damana na karI, ahiMsA vrata sevI, dehano tyAgakarI brahmalokamAM punarAvRtti vinAno kramamola meLavavAnuM dhyeya rAkhavAmAM AvatuM (ra) nArInI sthiti : ho cho, te vaidika samayamAM nArInuM sthAna samAjamAM zreSTha hatuM te zikSaNa prApta karatI eTaluM ja nahIM maharSi 417 For Private And Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir autama vagerenI sAthe zAstrArtha karatI hatI. temaja temane RSikAnuM sthAna prApta hatuM. gArgI, vAcanavI, pAradrA vagere AvI zreSTha RSikAo che. kenomAM umAdevI ja sarvaprathama Indrane brahmano upadeza Ape che. [umAdevI - bAbate RSi prakaraNa che tethI punarAvartana karela nathI.]. (3) dhArmika jIvana, yajJa : dharma zabda pU dhAtumAMthI niSpanna thayelo che. arthAt dharma dhAraNa karanAra che. dharma samAjanI pratiSThA che ane manuSyonA utkarSa mATe samAjanI jarUriyAta che. dharmanuM lakSaNa ApatAM zruti jaNAve che keamyudaya ane nizcayArna pti thAya te dharma che." maharSi vedavyAsa zrImad bhAgavatamAM jaNAve che te pramANe zruti dvArA je karma vihita hoya te dharma ane niSiddha hoya te adharma, kAraNa ke dharma-adharmanI vyavasthAmAM veda ja sarvocca pramANa che. madha bhagavAna praNIta che. tethI dharmanAM jJAtA eka bhagavAna ja che. RSi, deva ane siddha nahIM, manuSya, vidhAdhara, cAraNa vagerenI to vAta ja zI karavI. dharmanAM AzrayathI ja A jagatumAM pANIno vikAsa pragati thAya che tathA paralokamAM niHzreyasa rupana prApti thAya che. dharmanAM vidhAyaka svarUpane maharSi vedavyAsa aneka vacano dvArA mahAbhAratamAM vyakata kare che. te pramANe dharma prajAne dhAraNa kare che. dharma eka ja che ane te ghoDA pratipAdya vaidika dharma ja che. dharma zabda dvArA rajU thatAM ane dharma mULabhUta saMpradAya vizeSa ja che. sam-pra upasargathI joDAIne sAMdhAtumAMthI 'gha' pratyayavAgavAthI saMpradAya zabda niSpanna thAya che ema vidvAnonuM mAnavuM che. A saMpradAya zabda guru-paraMparAthI athavA ziSTa-paraMparAthI upadezano vAcaka che. A ja arthamAM mahAkavi mAghe saMpradAya zabdano prayoga karela che.dharmanuM mULatattva che sArvabhaumatva, sarvakAlitva ane AdratIyatva temaja dezakAlanAM saMbaMdhamAM kayAreka ja sthitizALI hovuM saMpradAyanuM lakSaNa che. A ja dharma ane saMpradAyamAM bheda che. rilIjana(Region) bdinI vAcya artha saMpradAya ja che. hibru, brIstI, mohammadIya dharma saMpradAya ja che ane te badhA saMpradAya sanAtana vaidika dharmanAM aMgabhUta che. kAraNa ke A saMpradAyamAM sanAtanadharmanAM ekadezIya dharmanoja upadeza che. prAptabhAva, paraspara maitrIbhAva, prANIonI premapUrvaka sevA e badhAM ja dharmamAmAM jaI zakAya che. " tya , dharmanI mULabhUta vizeSatA e che ke te adhikAra bhedano savIkAra kare che. kAraNa ke manuSyomAM buddhi | ane svabhAva vagerenI khUba ja bhinnatA rahelI che. tethI loko eka ja prakAranAM dharmopadezanuM anuvartana karI zakatA nathI. yogyatAnusAra je dharma nirdiSTa karavAmAM Ave che te ja hamezAM hitAvaha hoya che. 468 For Private And Personal Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org karmanA siddhAMtano svIkAra karavo e dvitIya viziSTatA che. A jagatamAM avasthAnI viSamatAno pratidina anubhava thAya che. tenuM samAdhAna karya siddhAMtathI ja thaI zake che. amuka dhanavAna sukhapUrvaka samaya pasAra kare che, amuka vyaktio nabaLI avasthAmAM rahIne duHkhapUrvaka rAmaya pasAra kare che. A viruddha paristhitino hetu ze ? vyaktionuM sarjana karanAra paramezvara koI pratye AvI nirdhannatA na rAkhe tethI e ja nizcaya karavo paDe ke prANIonI potAnI dareka paristhiti mATe karyu ja kAraNabhUta che.20 yajJa: Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmanA traNa vibhAga AdhAra staMbha che (1) yajJa, adhyayana ane dAna (2) tapa ane (3) acAryane tyAM brahmAcarya dvArA potAnA zarIrane kSINa karatAM-karatAM sevA karavI. A badhA ja puNyalAMkane prApta kare che ane brahmamAM sthita amRtabhAvane prApta kare che. #1 upaniSadomAM yajJonI naitika vyAkhyA karavAmAM Ave che. jIvananAM traNa kALa bAhyuyuvA--vRddhAvasthA somanI traNa AhutionuM sthAna le che. tethI jIvana yajJamaya--tyAgamaya banAvavuM joIe prArthanA ane yajJa darzana e Atmika jIvananuM sAdhana che. sAco yajJa e ja cheje potAnAM ''no tyAga kare che ane prArthanA satyanuM anveSaNa kare che, jenAM dvArA cetanAnuM utthAna karIne aMtaHsthita ajJAtamAM praveza karavAnuM hoya che. A saiddhAntika jJAna nathI. DaoN. rAdhAkRSNana jaNAve che ke ApaNe satyane tArkika ciMtanathI nahiM paraMtu saMpUrNa aMtarAtmAnI zaktithI meLavI zakIe chIe. prArthanAnI zarUAta zraddhAthI che, jenI prArthanA karavAmAM Ave che, temAM saMpUrNa vizvAsa, bhAvanA ane saraLa zraddhA hoya to Izvara amArAM para upakAra karI zake che, kAraNa ke te khUba dayALuM che.34 chA. upa. pramANe tapa, dAna, saraLatA, ahiMsA, satya e A jIvita yajJanI dakSiNA che. 30 upaniSaddhAM karmakAMDa dharmanI AlocanA joI zakAya che. tyAM yajJonuM sthAna gauNa che. muMDako.mAM yajJane adaDha hoDI tarIke oLakhAvyo che. tenAMthI aMtima mukti prApta thatI nathI. te vyaktine pitRonAM lokamAM laI jAya che. tyAMthI niyata samaya maryAdA bAda pAchuM pharavuM paDe che." zrImad bhagavadgItA paNa A ja bAbatane anumodana Ape che. 419 For Private And Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri manmandir upa.mAM karmakAMDanAM vyavahAronI alagathI vyAkhyA karavAmAM AvI che. karmakAMDano uddeza nane AdhyAtmika anubhUti mATe taiyAra karavAno che. karmakAMDanuM AcaraNa karatAM--karatAM maryAdita AvaraNane tyajIne parama satyanI sAthe ekarUpatAmAM muktine zodhe te tarapha prerita karavAnuM che." jo karmakAMDanuM anuSThAna tenAM arthane samajayA vagara karavAmAM Ave to vyartha jAya che eTaluM ja nahi kayAreka; Apattijanaka bane che. haThapUrvaka anuSThAna karanAranuM mAthuM paNa nIce paDI jAya che. asamajapUrvaka karavAmAM AvatAM anuSThAna karatAM samajapUrvaka karavAmAM AvatuM anuSThAna vazeSa phaladAyaka bane che 43 1 puruSanAM AtmayajJanAM viSayamAM ghora girasa rSi jaNAve che ke je khAvAnI IcchA kare che, pIvAnI IcchA kare che, paraMtu temAM Asakta nathI thato te ja tenI dIkSA che. je khAya che, pIe che ane prIti kare che, te upasadane prApta kare che. je hase che, bhakSaNa kare che te badhI stutinA stotrone prApta kare che. tapa, dAna, saraLatA, ahiMsA, satyavacana vagere zubhakarma te puruSanI dakSiNA che. "prasUta thaze" ke "prasuta thayuM" te teno janma che ane maraNa e ajJApta avamRtha snAna che. A AtmayajJanAM aMte RSi kahe che ke teNe paraNa savaye (1) name kSatarahita ho (2) tame nAza rahita cho (3) tame sUkSma prANa cho. e traNa maMtrono japa karavo joIe. A rIte yazanI upAsanA karanAra sUryarUpa prakAzane prApta kare che." yazanAM saMbaMdhamAM jaNAve che ke prAHkAlanuM rAvana vastuonuM che, madhya divasa rudrano che ane sAyaM savana AdityonuM che. yajJamAM yajamAnanAM lokane jANyA vagara je yajJa kare che te ajJAnI che, tema jaNAvI sAya, madhyAhana ane sAyaM yajJanAM devatA ane te karavAnI paddhati varNave che. 5 420 For Private And Personal Use Only yajJamAM chidra hoya/bhUla thaI hoya to prAyazcita mATe; RRcAnI bhula mATe gArhapatyAgnima 'mUdravAho'' e maMtrathI homa kare, yajuSamAM chidra hoya to dakSiNAgnimAM 'muvaH svAA'e maMtrathI havana sAma saMbaMdhI chidra hoya to "svaH svAhA" e maMtrathI AhavanIya agnimAM hatana kare. gha paMcamahAyajJa - bhAratIya saMskRtimAM pitRyajJa, atithi, bhUta, daiva, brahmayajJa e pAMca yajJanuM atyaMta mahattva che. upa mAM paNa tenAM mahattvane darzAvyuM che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - mitayaza svadhA ema uccAraNathI pitRyajJamAM Ahuti ApavAmAM Ave che. pitRyajJane pitRtarpaNa paNa kahevAmAM Ave che." pitRonI zAMti arthe ane teonI kapA prApti mATe A yajJa karavo e manuSyanuM kartavya che. atithiH "atithi devo bhavaH"e bhAratIya saMskRtinuM mULa che. AMgaNe AvanAra zatru, mitra ke koIpaNane mITho AvakAro ApI jaLa, anna vagerethI tenuM svAgata karavuM te atithi dharma che. kA. upa.mAM abhipratArI, zaunakanI kathAmAM A bAbata joI zakAya che. bhUtayajJa: pakAvelA annathI bali, vaizvadeva kama ne bhUtayajJa che. bhUtaya dararoja karavAno che. 10 mRcchakaTikamamAM, paNa cArudata A kArya karavAnI sUcanA vidUSakane Ape che. gItA paNa vajhamAMthI zeSa rahelAnuM ja bhojana karavAnuM jaNAve che. devayajJa: agni vagere devone uddezIne je ApavAmAM Ave te devayajJa che. gItA paNa tame ane devAM ekabIjAne saMtoSatA sukhI bano tema jaNAve che. kA. upa.mAM agnihotramAM anya vagerenA devatAnAM jJAna sAthe homa karavAnI vAta che. brahmacarya AcAryagRhe brahmacaryapUrvaka nivAsa karI, veda upaniSad vagere vidyAnuM adhyayana karavuM te adhyayana veda, vedAMga zAstra vagereno niSkAma banIne svAdhyAya karavo te adhyayana che. tene tapanI aMdara paNa gaNavAmAM Ave che. kAraNa ke tapa dvArA ja tenuM adhyayana zakya bane che. tapa tapa zabdathI dharma zAstro vageremAM varNita kRcchacAMdrAyaNavrata vagere che. zrImadda zaMkarAcArya tapano artha indriya saMyama che. anya jagyAe AcAryazrI zarIra Indriya. mananuM samAdhAna te tapa che. manusmRti dharmazAstramAM varNita vrata vagere karavAthI pApano nAza thAya che ane pittanuM samAdhAna thAya che tema jaNAve 0 tetrIsa koTi devoH devonI saMkhyA bAbatamAM pahelethI vividha maMtavyo che. eka deva, trideva, tetrIsa deva, traNaso tetrIsa deva, 3333, deva vagere vAskamuni A bAbate nirakatamAM prazna Ubho karI vistRta carcA kare che. pI. teo aMtarikSa sthAniya, dusthAniya ane pRthvI sthAniva ema devatAonA traNa vibhAga ApI traNa [ devatA ja mukhya che, ema jaNAve che temAM paNa deva eka ja che, tenAM ja A vividha rUpo che. chA, upa. paNa varga, tetrIsa vyahamAM, ATha tasa, 11 rudra 1ra Aditya, idra ane prajApati eTalAno samAveza 421 For Private And Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. phona na Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thato.....paraMtu A sarva devono garbha- e eka devamAM karavo evuM samajAvavAmAM AvatuM. A kArya brahmanI pIThamAM upAsya "parA devatA" kAraNa brahmanI zakti che evuM aMtima maMtavya hatuM. ko parabrahmA ja ziva, brahmA ane viSNu paNa te ja che. tera maho. jaNAve che. 102 jA. 6. upa. jaNAve che ke yogIjana jaLamaya tIrtha, kASTha pASANa vagerethI nirmita pra.temAomAM (bhaTakatA nathI. bAhya tIrtha karatAM AMtarika tIrtha zreSTha che. dUSita cittathI tIrthayAtrA, snAna, pUjA vagere karavAthI zuddhi prApta thatI nathI. paraMtu ajJAnI manuSyonA aMtaHkaraNanI zuai mATe jJAnayogamAM tatpara yogIonuM caraNa jaLa zreSTha tIrtha rUpa che,paja 1 mUrtipUjA : vedomAM ja mUrtipUjAno nirdeza che. IzvaranI puruSarUpe kalpanA puruSa sUktamAM ja joI zakAya che. yajurvedamAM agnicayananI je kriyA che te ja zivanI pUjA ane abhiSekanuM mULa strota che. cha. upa.mAMnja puruSa ja purUSottama che. devakIputra kRSNane ghora AMgirase kahyuM ke "puruSa ja(manuSya) ja yajJa che" ane e upAsanAthI kRSNa baMdhana mukta thayA. je mUrtipUjAno nirdeza kare che paraMtu sArthosAtha e bAbata spaSTa che ke, mAtra bAhya patthara, mATI athavA suvarNanI mUrtipUjAthI mokSa thato nathI, paraMtu te mAdhyama bane che, te mAghyama dvArA hRdayamAM AtmAnI pUjA karanArane mokSa prApta thAya che. svAmI vivekAnaMde sarvaprathama gurunI AjJAthI mahAkAlInI upAsanA karI hatI. te siddha thatAM tenAMthI para paramatattvanI upAsanA karavA jaNAvyuM hatuM. jA. 6. upa paNa A ja bAbata jaNAvatAM kahe che ke "pratimAonI kalpanA ajJAnI jananAM hRdayamAM bhagavAna tarapha bhAvanA ane vizvAsa jAgRta karavA mATe karavAmAM AvI che. yogIjana to haMmeza prajJAnaghana parabrahmanuM darzana AtmAmAM ja kare che. brahmA, viSNu ane mahezanI mUrtinI kalpanA rajU karatAM maho. jaNAve che ke "nArAyaNanA saMkalpa yukta dhyAnathI traNa netrovALA, hAthamAM trizuLa dhAraNa karela puruSanI utpatti thaI. te paza, satya, tapa, brahmacarya, vairAgya, niyatrita mana, aizvarya praNava yukta vyAkRtio ane cAreveda temAM samAzrita che. tethI tenuM nAma IzAna ane mahAdeva kahevAyuM. A mahAdevanI pUjA bhAratavarSamAM pracalita che. yajJamAM IzAna khUNAmAM mahAdevanuM sthApana ane pUjana thAya che. trinetra, pinAkapANi mahAdevanuM veda-zAstromAM vistRta : varNana che. kara For Private And Personal Use Only hear with Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maho. brahmAnI mUrtinI kalpanA rajU kare che. nArAyaNano parasevo, jaLarUpa thayo, temAM aNu AkAra rajanI utpatti thaI, te tejamAMthI caturmukha brahmAnI utpatti thaI. te pUrva taraphanuM mukha bhU vyAti, gAyatrI chanda, gavaeNda ane agninuM dhyAna dharavA lAgyuM, pazcima taraphanuM mukha "muvaH vyAti, jagatI chanda, sAmaveda ane sUryanuM dhyAna dharavA lAgyuM, dakSiNa tarapha mukha 'mahA' vyAhUti, anuSTrapa, cheda, agharvaveda ane somanuM dhyAna dharavA lAgyuM. A brahmAe sahastro mukha, nepALa, maMgalakArI, sarvatra vyApta nArAyaNanuM dhyAna dharyuM. te kSIra sAgaramAM zayana karelA jagadIzvaranuM temaNe dhyAnamAM darzana karyuM. devI zaktio paNa upa mAM che. brAhmI, raudrI ane vipakAvI e traNa devIo kAranI traNa mAtrAo rUpa che. pdAna: dAnanuM atyaMta mahattva che. bhAratavarSamAM annakSetra baMdhAvavA, dharmazALAo baMdhAvavI, phUvA-vAva, taLAva vagere kAryo samAja sevAnA bhAgarUpe karavAmAM AvatAM temaja yajJa vagere karavA tene IcchApUrti kahevAmAM Ave che. rAjA jAnavRti pautrAyaNe aneka annakSetro, dharmazALAo baMdhAvI che. kUvA, vAva vagere banAvyA che. tethI tenI kIrti khUba phelAyelI che." (4) vyavasAya-vAhana vyavahAra : : : : : - vAhanamAM rAjA, mahArAjAo, amAtya vagere rathano upayoga karatAM. e uparAMta gADuM, ghoDo vagereno paNa upayoga thato. kvatraSi pAro rajA pautrAyaNa ratha upara AruDha thaI Ave che. e ja rIte vizvarUpa vaizvAnara AtmAnI upAsanA karanArane tyAM ratha vagerenI samRddhi rahe che. vyavasAyamAM khetI vagere joI zakAya che. ratha, gADA, gRhanirmANa vagerenAM ullekho che, tethI te saMbaMdhita vyavasAya haze tema anumAna karI zakAya. (pa) AhAra : - 3 : - . : : - anathI ja prANIonuM jIvana cAle che."anamAM ja sarva prANIonI sthiti che. manuSya ane pazuomAM dUdharUpI anna ja sarvazreSTha che. zarUAtamAM banne dUdha upara ja jIvana vyApA (pasAra kare che. che tethI ja braha. upa mAM kahyuM che ke, "papoyajJa karanAra mRtyune jItI le che." A che. 35. jaNAve che ke, prANanI gati ana che; annanI gatindra jaLa che. kAraNa ke ana 'jaLathI ja upana thAya che. jaLanI gatiloka che. kAraNa ke lokathI ja varSA thAya che. jaLa ja anache. 423 For Private And Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAraNa ke annano prANa jaLa che. vidhAtAe jaLane tapAvatA je mUrti utpanna thaI te anna che. ApaNe anabhavIe chIe ke khUba ja taDako ane garamI paDe pachI ja varasAda Ave che. jeno ahIM nirdeza che. taLoe vicAryuM ke "ame khUba ja thaI jaIe." tyAre teoe pRthivIrUpI annanI racanA karAM." tethI ja jayAre khUba varasAda paDe che tyAre puSkaLa ana utpanna thAya che. anapadhdhano vikAra che tethI ja varSa thatAM anna utpanna thAya che. jyAM khUba ja varSA thAya che tyAM vadhu anna utpanna thAya che. java, dhAna vagere anavajanadAra, sthira, dhAraNa karanAra ane kRSNavarNanA hoya che. pRthvIno rasa jaLa che ane jaLano rasa auSadhio che.* tethI ja IcchIe teTalA annanI utpatti jaLathI thAya che. paMjAbamAM bhAkharA nAMgala baMdhathI ana utpAdanamAM vikramI vadhAro thayo che, tethI sAro varasAda na thatAM sarva prANIo duHkhI thAya che ke ana thoDuM thaze, sAruM varasAda thatAM khUba ana thaze e vicAre AnaMdita thAya che. A je thivI ane aMtarikSa che te mUrtimAna jaLa ja che.kapa annanI apekSAe jaLa ja zreSTha che. annamAMthI ja vIrya utpanna thAya che. A vIrya dvArA ja saMtAnano uccheda thatAM nathI. anazuddha ane poSaka haze to vIrya paNa zuddha, poSaka ane zaktizALI banaze. pariNAma svarUpe utpanna thanArA saMtAno paNa zakitazALI haze. vedapo Adeza prajAtaMtu uccheda na karavAnI sAthosAtha zreSTha saMtAnonI prApti che. je annathI ja zakaya bane che. paMcAgni vidyAmAM paNa A ja bAbata spaSTa rIte joI zakAya che. mukhya prANa je anna rUpa che. te prANanuM vastra jaLa che. tethI bhojana pahelAM ane bhojana pachI jaLa(Acamana) levAmAM Ave che. je jaLa ananuM vastra che. A rIte annanAM vastrane je jANIne AcaraNa kare che, tenuM rASTra anathI bharapUra rahe che. eTaluM ja nahIM A prArUpa vidhA jo zuSka vRkSane kahevAmAM Ave to te lIluM banI jAya che. arthAt A prANarUpa vidhAnI upAsanA karanAra atyaMta zreSTha bane che. 7 =====Aka AhAra zuddhi a bhAratIya saMskRtimAM anna zuddhiupara khUba ja bhAra mUkavAmAM Avyo che. "anatevA oDakAra" che e kahevata paNa anazuddhi upara ja bhAra mUke che. AzuddhimAM anna sparzadUSita, prAptidUSita, pazu-pakSI, kITa vagerenA doSothI mukta hovuM joIe tema vidvAno jaNAve che. che : ucchiSTa atnanuM bhakSaNa karavuM e pApa che, paraMtu anna vagara mRtyu AvatuM hoya tyAre ucchiSTa manuM bhakSaNa karavAmAM doSa nathI tema maharSi upasi% jaNAve che. * sanakumAra AhAra zuddhithI aMtaHkaraNanI zuddhi thAya che, aMtaHkaraNanI zuddhithI nizA smRti "jad * 24 DAkA For Private And Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * mama mamama mama mamama*******$wwwx3=== www, kehrafkha wk zAkha thAya che, smRti prApta thatAM avidyArUpa graMthao nAza pAme che. zruti paNa "AhAra zuddhithI thAzaddhi, satva zuddhithI duniyala smRti prApta thAya che." " zabdano artha zrI rAmAnujAcArya bhojananAM padArtho le che. teonA mate AhAra traNa prakAre dUSita thAya che. (1) prakRti dAMpa (2) Azraya doSa (3) nimitta doSa. (1) prakRti gata doSa, lasaNa, DuMgaLI vagere. (2) Azraya doSa, sparza karanAranA doSathI ana pita bane che. duSTa manuSyanAM hAthanuM bhojana tamane paNa dUSita karI deze. A bAbatamAM svAmI vivekAnaMda jaNAve che ke, "meM pote mAratanA aneka moTA-moTA mahAtmAone temanAM jIvana-kAlamAM A niyamanuM daDhatApUrvaka pAlana karatAM joyela che. eTaluM ja nahIM bhojana ApavAvALA ane tyAM sudhI ke koIe kayAreya bhojanano sparza karela hoya to paNa tenA guNa doSane samajI levAnI temAM zakti hatI. A bAbatano mArAM jIvanamAM anekavAra pratyakSa anubhava karyo che. 80 (3) nimitta doSa, bhoya padArthomAM vALa, kIDA, dhULa vagere paDavAthI nimitta doSa thAya che, atyAre ApaNe A traNeya doSathI bacavAnI vizeSa prayatna karavo joIe, je. A traNeya doSothI rahita bhojana karavAmAM Ave to cokkasa sattvazuddhi thAya che. paraMtu A bAbatanI kaThora AlocanA karatAM vivekAnaMdajI jaNAve che ke bhojana mAtrathI ja vyakitanI sattvazuddhi thatI hoya to dareka vyakti dharmAtmA banI jAya, zrImad zaMkarAcArya'mAdarazabdano artha "Indriyo dvArA mananA vicArono rAmAveza, AharaNa thavuM athavA AvavuM." "AhAra' zabdathI teo zabda, sparza, rUpa, rasa, gabdha vagere jJAnendriyonAM AhAra zuddha hovA joIe. tethI jai zabda, sparzavagerenA upabhogathI ja Atma sAkSAtkAra karavAmAM citta samartha bane che. tethI paramatattvanI prApti mATe asaMyamI jIvana, Icchita AcaraNa, pazuvatu jIvana, vagere badhu je cittanI avasthAne vicalita kare te choDavuM joIe. tethI DaoN. umA pADeya jaNAve che ke, "asaMyamI vyakti bauddhika nipuNatA darzAve paraMtu upa. dvArA siddhAne ve ta ramAtmatatvano sAkSAtkAra thato nathI. zaMkarAcAryanA zabdomAM "avagati paryanta jJAnam" tene thatuM nathI.81 jyAre mane nirmaLa thAya che tyAre sattva paNa nirmaLa thAya che, tenI pahelAM nahIM pachI IcchA hoya te bhojana karI zako che. pU. svAmI vivekAnaMda jaNAve che ke"bhojananAM padArthothI ja sattvamaLamukta thatuM hoya to vAMdarAne jIvanabhara dUdha ApavAmAM Ave to te paramatattvane prApta karI le. paraMtu te zakaya banatuM nathI A ja A bAbata manuSyane paNa lAgu paDe che. manuSya jIvanabhara manI zuddhi rAkhI bhojana kare, paraMtu IndriyonAM w ana bAja? 425 For Private And Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAddha na hoya to pakSa prApta na thAya.parokSa rIte zrImad rAMkarAcArya je AhAra zuddhinI bAbata ja kare che tene ja pU. svAmI vivekAnaMda uparokata dekhAtta dvArA rajU kare che. te annano sUkSma aMza mana bane che, ana zuddha hoya to mana zuddha thAya che, tethI sattvamavicAronuM AharaNa karI zakAya. "kutarAo dvArA anna prApti mATe karavAmAM AvatI hiMkArarUpa kAra upAsanAmAM spaSTa che ke ana grahaNa karIne ja jIvana jIvAya che. eTaluM ja nahiM prApta thayelA annanAthI jeno bhAga hoya che. ApIne pachI bhojana karavuM joIe. zrImad bhagavadagItA paNa kahe che. ekalo khAnAro pApa khAya che. thazeSa bhojana karanAra amRtapaNAne pAme che. arthAtuM a-namAMthI jene--jene ApavAno bhAga ApI dIdhA bAda vadheluM ana khAnAra zreSTha bane che, tethI ja yajJabAda mantha je sarve auSadhi, dahIM ane madhathI hoba mATe taiyAra karavAmAM AvyuM hoya che, te homa pUrNa thayA bAda, agninI samIpa jaI, "tsava, paTe" e maMtrathI AdityamAMthI prathama grAsa. " vacce monanamae maMtrI devatAonA bhojanamAMthI dvitIya grAma; "zreSTha sarvetamam" e maMtrathI bhojana zreSTha ane dhAraNa karanAra che.) e tRtIya prAsa le. aMtamAM sUryanuM dhyAna dhara jhaDapathI " " thIefe" e maMtrathI Toro, camacAne dhoIne saMpUrNa manthanuM pAna karI jAya. Ama yajJazeSa bhojananI rajUAta chA, upa paNa anna samArge prApta karelAM dravyathI kharIdAyeluM hovuM joIe. anItinA mArge prApta kareluM hovuM joIe. anItinAM mArge prApta thayelAM dravyathI kharIdAyela ana azuddha gaNAya che. chA. 35.mAM mAMsa-masya bhakSaNano nirdeza prApta thAya che. vAyaphAya sAmanI upAsanA karanArane pAsa-masyanAM bhakSaNano niSedha karavAmAM Avyo che. teno artha e ke tyAre samAjamAM mAMsa-mastha bhikSaNa thatuM haze. paraMtu yajJanAM mAdhyama dvArA tene maryAdita karI dhIre-dhIre lokone tenAthI dUra karavAnuM ja te prayojana che. pazuvRti manuSya jhaDapathI choDI na zake paraMtu dhIre-dhIre tene ucca mArga tarapha vALI zakAya | () gRha nirmANa : paNa gRha nirmANamAM rAjA vagere mahelomAM rahetAM sAmAnya lokonAM nivAsthAna hatAM. gati tapasvIo jhUMpaDImAM rahetA A jhuMpaDI parNa vagerenI banelI che. rakva jevA cittanazIla zAnIo to gADAne ja ghara banAvI rahetAM hatAM. For Private And Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9 Deces/b wwe Answearing a sweetest newsress.orge wax; websiAI (d) rAjya vyavasthA-zAsana paddhati, daMDanIti : upa.nAM samayamAM bhAratavarSamAM rAjAzAhI paddhati che. aneka nAnA-nAnA rAjayo rahelAM che. parata prAcIna cakravartI rAjAonAM nAmo prApta thAya che. yuvanAzva, suvu, ridhumna vagere. teo pAchaLanI uMmaramAM saMnyAsa dhAraNa karI paramahaMsa padane meLavavA prayatnazIla che," A uparAMta dattAtreya, vitaka, savaMtaka, AruNi, zvetaketu, durvAsA, abu nidAgha, jaDabharata, vagere brahmaniSTha purUSonAM jIvana sAdarzarUpe gaNAto. teo nigraMtha, niSparigrahaNa, zuddha manavALA, bhikSA paNa udarapAtramAM ja laI cAlI janArA, lAbhAlAbhamAM samabuddhivALA, zUnyAgAra, devamaMdira, ghAsanI TI, vRkSamUla, kuMbhAranI chAparI, agnihotranI zALA, nadInA retALa pradeza, parvatanI guphA vagere sthAnomAM svataMtravihAra karanArA zukla dhyAnamAM parAyaNa rahI saMnyAsa vaDe dehatyAga karatAM hatA. 0 "sarvAjIva brahmacakramAM hasa eTale jIva bhame che, jIvana paramAtmA che, jIva je je zarIramAM praveze che te te zarIramaya thaI jAya che. keTalAMka paramahaMso nigraMtha ane zukala dhyAna parAyA hatA. zrI mahAvIra pUrvabhAvI nigraMtha sAdhuonA vicAronAM pUrvarUpa che. jenA Adha tIrthakara RSabhadeva A varganA niva" sAdhu hatA, jene pAchaLathI viSNunA avatAra mAnyA che. cakravartI rAjya nahIM hovAthI svarAjya, vairAjayavALA, gaNarAyo hato. jayAM eka rAjAnA chatra nIce rASTra vyavasthA hatI, tyAM rAja.vidhA kalAmAM nipuNa hatA. teo pariSada bharI vidvAnonuM sanmAna karatA ane mArA rAjyamAM koI cora nathI ane dareka dvija agnihotrI che, vyabhicArI puruSa nathI ane vairiNI strI nathI, koIdArU pInAra nathI ema kahevAmAM rAjAne abhimAna hatuM. Ama prajAnI naitikatA atyaMta UMcI hatI, rAjA paNa te bAbate aAMta jAgarUka hatA. daMDanItiH corInI sajA mATe vizeSa tapAsa karavAmAM na AvatI, paraMtu pakaDAyela cora jalatA kuhADAne pakaDe jo te dAjhe to corI karela che ane na dAjhe to nathI karela tema siddha thatuM ane tene choDI mUkavAmAM Avato * aparAdhIne ghaNI vakhata dezanikAlanI paNa sajA karavAmAM AvatI. tene dUra pradezamAM AMkho bAMdhI choDI devAmAM Avato hato. (8) zikSaNa : - zikSaNa upara mAtra brAhmaNono ja adhikAra nahato. rAjAo, vaizyo temaja zUdro ane strIo * 4ra7 kAzasi o 2002 2 dIkarI | For Private And Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jala zikSaNa prApta karatI hatI. satyakAma jAbAla, rAjA janakRti pautrAthaNa, gArgI, vAcaklavI vagere AnA udA. che. che svAmI vivekAnaMdanI daSTie upa.nuM zreya zikSaNa dvArA pUrNa mAnavano vikAsa karavo te che. je samAjane dorI zake, muzkelImAM paNa mulyonuM rakSaNa karI zake " muni ucca dhyeya che. paraMtu A mukhya dhyeyanI saphaLatA mATe vyaktie potAnA vyaktitvano vikAsa karavo paDaze. je vyaktigata svAbhAvika lakSaNa hoya che ane tyAra pachI jIvanano hetu mANasanAM rAmAvanA dekhAva mATe zo joIe. jethI zikSaNa evuM hovuM joIe, je cAritrya, svarUpavAna, magajanI zaktiviksAve tevuM ane viddhatA vadhAre tevuM, koIpaNa vyakti potAnA paga upara UbhA rahI zake tevo zikSaNano Adarza che. badhI ja tAlIma manuSya dvArA thavI joIe. mukharajI kahe che ke, "vyaktinI mukhya pharaja saMpUrNa sudhI tene vikasAvAnI che. zabda e ja aMtavita lAgavAna che ane pavitratAne jhaLakAve che. jarUriyAtanI paripUrNatAmAM jarUra phALo Apato hovo joIe. zikSaNa jarUriyAtanI paripUrNatA tarapha laI javuM joIe." " adhyayana rahitatA kuTuMbamAM na hovI joIe, dareke adhyayana karavuM ja joIe. je adhyayana nathI karato te mUrkha che. ahIM "vAva" zabda "mUrkhanA arthamAM che. je atyaMta prAcIna samayano nirdeza kare che. ahIM e bAbata paNa daSTigocara thAya che ke pitAjI vidvAna-bahuzruta hoya to paNa teNe putrane gurukulamAM abhyAsa arthe mokalavo joIe. te zvetaketunA udAthI joI zakIe chIe. pitA uddAlaka zAne ApavA samartha che chatAM AzramamAM mokale che. te e bAbatano nirdeza che ke zikA/jJAne ja mAtra nahIM paraMtu zikSaNa dvArA svatvane sAcavI anukulana sAdhatA paNa AvaDavuM joIe. upanA pUrve suSam"ne kendramAM rAkhIne M. S. jaNAve che ke, "koIpaNanI sAthe sahakAra ane rAmajadArI dhI vartavAthI temaja vaDIlo sAthe jatuM karavAnI bhAvanAthI anubhavathI dareka sAthe anukulana sAdhI zakAya che, e ja zikSaNanuM dhyeya che." paramatatvanI vidyA sarva prathamakSatriyo pAse hatI, teo ja yogya vyakitane teno upadeza ApatA pitA hatA. Ama phakata brAhmaNo ja nahIM kSatriyo paNa vidhAno upadeza ApatAM hatAM." A ja bAbatano nirdeza A upamanyu putra prAcIna zAla vagere rAjA azvapati pAse vidyA grahaNa mATe jAya che te bAbata paNa kSatriyo paramatattvanI vidyA jANatA hatAM ane yogya vyaktine upadeza ApatAM hatAM teno nirdeza kare che. rAja zrImadabhagavadagItAba paNa caturtha adhyAyamAM A ja bAbata kahe che. * 428 | For Private And Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra T www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yuvatIo zAna prApta karI naiSThika brahmacarya pALa brahmaviduSI tarIke jIvana gALatI; eTaluM ja Lja teo pariSa jJAnacarcAmAM paNa bhAga letI. gAga, vAcakanavI vagere A varSanI hatI. A paraMparA saMhitAkALathI cAlI AvatI hatI.10ra rg utsAha vadhAravo : = = 0iAjIka kAra wwwnavght stwhALA chacessiest TopkAma ka == = upa.mAM zikSaNa meLavavA mATe ziSyamAM utsAha ane utsuktA vadhe tenuM dhyAna rAkhavAmAM AvatuM hata,vidyArthIne e rIte Thapako vagere ApavAmAM AvatuM hatuM ke jenAthI teno rasa zikSaNamAMthI dUra thAya. paraMtu tene je bAbata na AvaDe te vAraMvAra daSTAnna sAthe rasa paDe te rIte samajAvavAmAM AvatI hatI. te bAbata AtmasAt karI le tyAM sudhI prayoga sAthe zIkhavavAmAM AvatI hatI. pa%uddAlaka AruNiletaketu upAkhyAna A bAbate dawvya che. vidyA vinayana zobhate e kahevata anusAra zikSaNathI abhimAna na AvavuM joIe. gurukulamAMthI AvanAra zvetaketu abhimAnI hoya che. tenuM abhimAna dUra karavA mATe RSi pUche che keekane jANavAthI azruta bhUta thaI jAya, avicArita-- vicArita thaI jAya. vijJAna-vijJAna thaI jAya tenuM jJAna te prApta karyuM. tenA nakAranAM javAbamAM maharSi madhamAkhI, nadI, vRkSazAkhA, vaTavRkSanA phaLa, lavaNa, Akho upara paTTI bAMdhelA gAMdhAra dezano puruSa, maraNAsana puruSa temaja coranI kathA ema nava daSTAnto dvArA te tu che'no upadeza Ape che. je atyaMta rocaka, rasamaya ane prAyogika che.' = = = re = lavaNanuM dAna joIe- zvetaketune sarvaprathama eka pyAlAmAM pANI laI AvavAnuM kahevAmAM Ave che, te pANI vAI Ave che. cAkhavAnuM kahetAM te cAkhe che, moLuM lAge che. pachI temAM lavaNA nAkhavAnuM kahevAmAM Ave che, te lavaNa nAkhe che, cAkhavAnuM kahevAmAM Ave che, khAru lAge che, nimaka batAvavAnuM kahevAmAM Ave che, te pANImAM nimaka batAvI zakato nathI. tethai RSi zikSA Ape che ke, "nimaka jema jalamAM joI zakAtuM nathI, anubhavI zakAya che, tema paramAtmA ja A brahmAMDamAM sarvatra che. jaI zakAtA nathI, anubhavI zakAya che." W S akaDAI jaNAve che ke, "AgaLa vadhavA mATe nirAzAvAdI valaNana hovuM joIe. vAraMvAranA parAjaya mATe A valaNa ja javAbadAra che. zvetaketu rAjA pravAhaNanAM praznonA javAba ApI zakato nathI tathI nirAza thAi che ane AtmaglAni anubhave che. AtmaglAni anubhavavAthI dhAraNa zakti ochI "tAM vAraMvAra parAjaya sahana karavo paDe che. tethI ja zvetaketunAM pitA "Atmavita" banavAno upadeza "tatvamasi" dvArA Ape che....0 W 429 For Private And Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra N www.kobatirth.org. Acharya Shri ajANyA vistAramAMthI dUra laI javA mATe pUratI tIvratA jagADavI ane preraNA ApavI jarUrI garsuri Gyanmandir 2 sthULathI sUkSma tarapha H zikSaNano A mULabhUta siddhAnta che. ziSyane haMmezAM kaThina bAbatomAM prathama sthULa khAbatonI jANakArI ApI, tene AdhAre kaThina bAbato samajAvavI joIe. jethI vidhArthI saraLa rIte samajI zake ane muTakelI na anubhave jethI abhyAsamAM rasa jaLavAI rahe. devo ane dAnavoe ema sAMbhaLyuM ke 'AtmA pAparahita che, ajara-amara che, zoka rahita che, bhukha-pyAsathI rahita che, satyakAma-satya saMkalpa che, tenuM anveSaNa karavuM joIe. tene jANanAranA badhAM manoratha pUrNa thAya che." tethI devonA pratinidhi tarIke indra ane dAnaponA pratinidhi tarIke virocana prajApati brahmA pAse AtmajJAna mATe Ave che. zarUAtamAM teonI parIkSA levA mATe brahmacaryapUrvaka rahevAnuM kahe che. samayAvadhi pUrNa thatAM banne brahmA pAse Ave che. teo AtmajJAnanI zarUAtamAM jaNAve che, "banne eka bIjAnI AMkhamAM jUo, je puruSa dekhAya che te AtmA che, arthAt pratibimba athavA zarIra ja AtmA che." virocana-indra jAya che. virocana dAnavo pAse jaIne jaNAve che ke zarIra ja AtmA che, tene ja puSTa rAkhavuM, zaNagAravuM e ja yogya che. dAnavo zarIrane sajAvavAmAM ja mAne che. paraMtu indrane zaMkA jatAM te parata Ave che, prajApatine jaNAve che ke; zarIra nAza pAme eNTale pratibimba paNa nAza pAme mATe te AtmA nathI. A zaMkAnA javAbamAM saheja AgaLa vadhAratAM prajApati jaNAve che ke; "svapnamAM je mahimAno anubhava kare che, te AtmA che. arthAt 'mana' e AtmA che. ''indra devo pAro javA nIkaLe che, mArgamAM ja zaMkA jatAM parata Ave che, prajApati suSuptinA samayamAM je svapna nathI joto te AtmA che. indra jAya che, parata Ave che, zaMkA uThAve che. pharIthI pAMca varSa brahmacaryapUrvaka rahe che. aMte prajApati teone vAstavika AtmAno upadeza Ape che ke, "A zarIra maraNa dharmavALuM che ane avinAzI ane azarIrI AtmA temAM nivAsa kare che. te hRdaya sthita brahmane jANanAra purnajanmane prApta karato nathI 105 T30 A sthULathI sUkSma tarapha javAnI bAbata nArada-sanatkumAra saMvAdanAM paNa joI zakAya che. ahIM saMvAdamaya rokolI che. nAradajI samiprANi thaIne Ave che, sanatkumArane praNAma karIne jaNAve che ke, mane AtmavidhAnuM jJAna Apo je jANIne zokathI pAra UtarI javAya che, tyAre sarvaprathama sanakumAra nAradajIne potAnA jJAna vize jaNAvavAnuM kahe che. nAradajI veda-vedAMga, ItihAsa-purANa vagere vidhAo For Private And Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karAve che. tethI tyAMthI ja upadeza ApavAnI zarUAta kare che ke tame A vidyA bhaNyAM te "nAmamAM mAtra che. nAmathI vizeSa vANI ema kramazaH dhIre--dhIre vANIthI mana, manathI saMkalpa, saMkalpathI ci, cittathI dhyAna, dhyAnathI vijJAna, vijJAnathI bala, balatha anna, nathI jala, jalathI teja, tejathI AkAza, AkAzathI smara, smarathI AzA, AzAthI prANa sudhI pahoMcIne aMtamAM "vizALatAmAM jarAkha che." tema AtmajJAnanI parisamApti kare che.'' parabrahmanI gahanIya bAbata grahaNa karavI muzkela hoya che. paraMtu rara zailImAM dhIre dhIre sUkSma tarapha gati karavAthI te bAbato hRdayaMgama bane che. vyakitagata AtmAmAM prakriyA tarIke vadhAre AtmalakSI bAbatane dhyAnamAM rAIe te ApaNane jovA maLe che ke, samajaNanAM tabakkA dvArA ApaNe zreSTha sthiti sudhI laI jaI zakIe chA, upa- jayAM indradevonA pratinidhi tarIke kramika mArgadarzana eka tabakkAthI anya tabakkA upara brahma jUthayuM che.207 BjijJAsA jAgRta karavI ? brahmasUtranuM prathama sUtra ja thato nannA che, e bAbata sUcave che ke, jijJAsA jAgRta thAya, to tene prApta karavA tarapha gati thAya. atyaMta tIvra jijJAsA utpanna thAya to, jhaDapathI te vastune grahaNa karI zakAya. zikSaNa mATe paNa e jarUrI che. chAtromAM viSaya pratyenI jijJAsA ane vayamAM rasa utpanna karavo joIe. A mATe zikSake vidyArthIomAM jijJAsA utpana thAya te mATe amuka kalpita bAbato rajU karI jijJAsA jAgRta karavI, te jijJAsA tarapha vidhAthI vaye vicArato thAya tevo avakAza ane preraNA ApavI, nArada-sanaskumAra saMvAdamAM A joI zakAya che. sanaskumAra javAba Ape che, temAM svayaM prazna samAyela hoya che. dA.ta. cittathI dhyAna zreSTha che. tarata ja prazna utpanna thAya, dhyAnathI zuM zreSTha ? A zailIthI vidhArthInI buddhi zaktino ane svayaM sUma ciMtana karavAnI zaktino vikAsa thAya che. 0 praznottara zailI: ke upaniSI A mukhya paddhati che. zidhya prazna kare pachI ja gu yogya parIkSA lIdhA bAda ja uttara Ape che. svayaM guru sIdo ja upadeza ApavAnI zarUAta karatA nathI. A praznottara zaulIno A prayoga prazropaniSada anekano.vAM joI zakAya che. norjamAM sarvaprathama RSi prazna ubho kare che ke, A prANane koNa mokale che? manane koNa prere che? ane pachI tenuM samAdhAna Ape che. " | 431 For Private And Personal Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akIkakA kkakI 3 AtmanirIkSaNano samaya Apavo: kAkA mAmA jhAjhajhawwwwwwjamAnAmAM kAma kare zikSaNano uddeza AtmajJAnanI sAthe cAritranA vikAsanA paNa che. vAstavamAM zreSTha cAritranA vikAsa vagara AtmAna ja nahIM sAmAnya vyavahAranuM jJAna paNa prApta karI zakAtuM nathI. tethI tenAmAM AtmanirIkSaNanI zakti vikase, svayaM potAnI bhUlo jue ane tene dUra karavAno prayatna kare e atyaMta jarUrI che. satyakAma jAbAlanA ziSya upakausalamAM ApaNe A joI zakIe chIe. potAnI sahadharmacAriNInA kahevA chatAM maharSi satyakAma upakasalanA samAvartana saMskAra karyA vagara ja lAMbA pravAse cAlyA jAya che. upakosala potAnA taraphathI nirIkSaNa karI, yajJazALAmAM besI upavAsarUpI vratane prAraMbha kare che, tethI tene agni pAsethI brahmavidyAnuM jJAna prApta thAya che.' @ jJAna guru gamya hovuM joIe? jo A ziSya potAnA tapa ane sAmarthya dArA jJAna-paramajJAna prApta karI le,to paNa jyAM sudhI te jJAna- brahmaniSTha gurunuM anumodana prApta na thAya tyAM sudhI te jJAna adhuru ja che. te ApaNe satyakAma jAbAla aneupakasalanA daSTAttathI joI zakIe chIe. satyakAmane baLada, agni hase anema(jala) patI ema cAra dvArA bahAnAM cAra pAdanuM jJAna prApta thayuM che. guru pAse Ave che, tene brahmajJAnI tarIke oLakhe che. gurunA pUchavAthI te satya hakIkata jaNAvI, Apa ja bane gurajJAna Apo kAraNa ke guru pAsethI prApta thayeluM jJAna ja zreSTha che. 10 e ja pramANe upakosalane paNa agni pAsethI brahmajJAna prApta ghAya che. paraMtu te paNa guru satyakAma jAbAlane upadeza ApavAno anurodha kare che. jIpamait was upRthaka-pRthakanA adhyayanathI saMpUrNanuM adhyayana writiundhililalithililiiiiiiiiiiiiiiiii maharSi uddAta kAdi ane azvapati kaikyanA saMvAdamAM A paddhati joI zakAya che. kaThina bAbatone samajAvavAmAM A paddhati upayogI bane che. prathama mULa bAbata hoya tenA eka-eka aMdAne samajAvyA bAda te dareka aMzane bhegA karIne, te "A ja che" tema spaSTa karavuM. rAjA azvapati kaikya "vaizvAnara" "AtmA"nI samajaNa ApatAM jaNAve che ke, sujA(dhuloka) tenuM mastaka che, cahu vizvarUpa(sUrya) che, prANa pRthagvamAM (vAyu) che. pathvI bane pAda che, vAsthala vedI che, loma darbha che, dahano madhyabhAga mahula(AkAza) che, basti ja raci(jala) che, hRdaya gAItyAgni che mana annAhAryapacana ane sukha vinaya agni che. ema alaga-alaga samajaNa ApI vAstavamAM vaizvAnara AtmA eka ja che, je "prAdezamAtra che tema samajAve che. ********** 432 For Private And Personal Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. gItAkAra,... guruvaMdana, gurusevA ane vAraMvAra prazna pUchavA e jJAnaprAptinI paddhati che tema jAve che. A praznottarathI jJAna prApti saraLa bane che. jinnArA jAgRta thatAM ziSya prazna kare ane guru javAba Ape e pati moTebhAge upaniSadomAM che. chA. upa.mAM nAradaRSi praznakare che tenAM javAbamAM sthULathI sUkSma tarapha laI jaIne "mUma che sun"e jJAna ApavAmAM Ave che. zvetaketune praznonA javAbamAM ja rAjA paMcAgni vidyAnuM jJA Ape che. (9) artha : zubhamAae arthopArjana karavuM eupa. kAlina samAjano dhyeya che. e arthaprAptithI bhoga upabhoga ja mAtra dhyeya nathI, paraMtu te dhananuM dAna karI dharma upArjana karavuM, samAja sevA karavI e dhyeya che. (10) soLa saMskAra : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gabhAdhAnathI aMtyeSTi sudhInA dareka saMskAra karavAmAM AvatAM hatAM. gRhasthAzramamAM prajAnI utpattimAM grAmyabhAva athavA pazubhAva na hato, paraMtu uttama prajA prakTa karavA suprajanana zAstranI vAsanA hatI. jemAM nirmAlya nahIM paraMtu vajrA jevAM daDha zarIravALA putra thAya evI kudaratI vAsanA hatI. eTaluM ja nahIM putrIo paNa viduSI thaI phulanI pratiSThA vadhAre hovI AkAMkSAo daMpateimAM hatI. A ja bAbata nirdeze che ke upaniSanAM samayamAM putra-putrI vacce bheda-bhAva na hato. nuSyanAM nAmamAM laukika nAma game te hoya paraMtu tenuM rahasya nAma veda athavA jJAna pADavAmAM AvatuM hatuM. 1... lagnaH aMoSTi kriyAmAM agnidAha ApavAmAM Avato. e mAvanA sAthe ke paMcamahAbhutanA A dehamAMthI mahAmRta pota potAnA tattvanI sAthe sAilita thaI jAya.14 dareka upanayana saMskAra, rAmAvartana saMskAra vagere karavAmAM Avata. saMhitAkALamAM prauDha kanyAnuM pANigrahaNa thatuM paraMtu upaniSaddnA samayamAM nAnIvayamAM pariNIta strI potAnA pati sAthe rahetI hatI evuM jaNAya Ave che." chA. upa.mAM kanyAnuM dAna karavAmAM AvatuM teno nirdeza che. jJAnI puruSanI yogyatA joIne kanyA ApavAmAM AvatI. rAjA jAnamruti pautrAyaNa potAnI kanyA sayuggA reMDavane ApIne jJAna prApti kare che. A e bAbatano paNa nirdeza kare che ke 433 For Private And Personal Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org janmathI nahIM paraMtu karmathI ja varNAzrama vyavasthA uva.nAM samayamAM hatI, eTaluM ja nahIM te vyavasthAnA bhAgarUpa ja hatI, baMdhanarUpa nahIM. (11) AcAra mImAMsA : nItimaya ane sadAcAramaya jIvana manuSyamAM rahelI pazuvRttine kAbumAM rAkhe che. eTaluM ja nahIM dhIre-dhIre AtmavikAsa tarapha AgaLa vadhAre che. nItimaya jInana eTale phakata indriyane sahaja sphUrtinuM nahIM, paNa viveka ane buddhinuM jIvana che. buddhi dvArA dhIre-dhIre parazujIvanamAMthI mAnavajIvananuM nirmANa karavAnuM che. buddhino jo te rIte upayoga na thAya to manuSyamAM ane pazumAM koI phera nathI. duSTa mANaso ja saMsAranA padArthone devamAnIne pUje che. je ApaNane chA. upa.mAM rahelA virocanA dRSTAMtaLI samajAya che, virocana prajApati brahmA pAsethI zAMta hRdayadhI asUro pAse garyA ane rAkSasone upadeza Apyo ke 'A zarIra e ja AtmA che. e zarIrAtmAne ja pUjavAM joIe." vage2e tethI Aje paNa zarIrane pUjavAvALA, dAna na ApanAra, yajJa na karanArane asura kahe che, kema ke A asuronAM siddhAMta che.19 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir buddhithI cAlatuM jIvana ja niHsvArtha sevAthI bhareluM hoya che. buddhi jaNAve che ke mANasa %0 samagra samAjano aMza che, te samAjanA hitathI aLago evo kazo svArtha hoto nathI ane tethI potAnA ravArthane samAjanA hita karatAM gauNa mAne te rAjjana ane ethI ulaTuM kare te durjana. 11 ApaNe vastumAtra-mAtramAM Izvara che. ema mAnIne AcaraNa karavuM joIe. tethI ja nItiya jIvana eTale IzvaraparAyaNa ane mAnavajAtanI sevA karavAnA utsAhavALuM jIvana hovuM joIe. bIjAne mATe thaI tyAga karavAnI bhAvanAvALuM jIvana hovuM joIe. chA. upa.mAM pigotraja zaunaka ane kakSasenano putra abhipratArI bhojana levA bese che, tyAre eka brahmAcArI AvIne bhikSA mAge che tene 'nA' pADavAmAM Ave che. te brahmacArI jaNAve che ke prajApati deva bhuvananuM rakSaNa karanAra ane lIna karanAra che. tyArabAda tenAM kathanano artha samajA te parabrahma ane mahAn devanI ja ame upAsanA karIe chIe tema jaNAvI bhikSA ApavAnuM sUcana kare che. dhana-saMpatti, strI--putrAdikano tyAga karI mukti mATe bhikSu banatAM temaja dAridraya ane jIvananI vizuddhi dvArA AtmAnI vimukti meLavavA prayatna karatAM teoe gharasaMsAramAM bAMdhI rAkhanAra sarvabaMdhanane temaNe toDI nAMkhyAM hatA. evA tapasvIonA A samUhoe bauddhonA bhikSu jIvanane mATe mArga taiyAra karyo. vizuddhi ane tyAgathI bhareluM rAMnyAsInuM jIvana e mokSano mukhya mArga che ema svIkAravAmAM AvyuM 434 For Private And Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 *.*mAja * * * * * maw++at+at+:+ta ko sangphaka jAma ** * ***************************::#tt: 2:00 kAkI kAkI == kAjapawwwht sid% E dAna... ke rAlak4Britistic mika %E3NS MEETE che. paraMtu A bAhya AcaraNa karatAM nItidharma e AMtarika vastu che tethI ja upaniSado "corI na karo, hatyA na karo", "rAga-draSa, kAma-krodhane vaza na thAya tema jaNAve che. kAraNa ke cittane zuddha karavuM paDaze, mULane akabaMdha rAkhI DALIo kApavAthI-bAhyAcaraNathI kazo sAra nathI." icchA athavA kAmanA mAtranI manAInathI, paraMtu e kAmanA zAnA upara AdhArita che. mANasanI kAmanA deha sukha mATe hoya to te vyabhicArI thAya, suMdara vastuo mATe hoya. to kalAkAra thAya, Izvara mATe hoya to saMta thAya, mukita ane jJAna mATenI kAmanAonI khUba ja prazaMsA karelI che. sAcI ane khoTI kAmanAo | bheda pADelo che ane ApaNane sAcI kAmanAonuM sevana karavAnuM kaheluM che. naciketAnAM pitapukA ane pitRprema e kaMI doSa nathI. Ama upaniSasnehano niSedha karatAM nathI, paraMtu garva, roSa, kAma vagerene dUra karavAnuM kahe che, prema, dayAne sahAnubhUtinI komaLa lAgaNIo ukhADI nAkhavAnuM kaheluM nathI." upaniSadoe AdhyAtmika vikAsamAM AgaLa vadhavA mATe zauca, A5, upavAsa, brahmacarya, ekAMtavAsa vagere zarIranI zuddhi karanArA hoI tane kartavya rUpa gaNAvyAM che. mAruM zarIra ene mATe vAMca bano, mArI jIbha atyaMta mITI bano. huM kAno vaDe ghaNuM sAMbhaLuM."122 1. upa. paNa brahmacarya dvArA brahmalokane prApta karI zakAya che ema jaNAve che. eTaluM ja nahiM vidyArthIe brahmacaryapUrvaka gurune tyAM rahI abhyAsa karavo, e tapasvinI vRttithI karelo saMsAra tyAga tho, kAraNa ke chA. upa. ja brahmacaryane yajJarUpa gaNAve che. 24 . upa. pi, dAna, Arjava, ahiMsA ane satAvaganane sadAcAramAM gaNAvyA che. ahiMsAmAM phakata manuSya ja nahiM Itara sRSTino paNa samAveza thAya che, prANImAtranI mana, vacana, karmathI ahiMsAna karavI te upa.nuM dhyeya che. AhAra mATe ja naI, ramatamAM paNa haraNa vagerene mAravA ke herAna karavA e doSa che. mana zarIra upara AdhAra rAkhe che tethI mananI zuddhi mATe AhAranI zuddhi Avazyaka che. 5 satyakAma jAbAla satya bole che, tethI ja vidyA prAptino adhikArI bane che. Rupa mAM varNAzrama dharmanAM niyamo samAja pratyenI pharaja darzAve che. teNe karavAnAM kAmo tenI zakti para AdhAra rAkhe che. brAhmaNatvano AdhAra ja-ma nathI, paNa cAritra che. A satya satyakAma jAbAlanI kathAthI jaNAI Ave che. upaniSaddo dhyeya bhedabhAva dUra karavAno rahyo che, tethI ja mahIdAsa aitareya zAkhA pravartaka AcArya banyAM che, kSatriya sanaskumAranAradajIne upadeza Ape che. strIone paNa samAna adhikAra hato. te gArgI maitreyI vagere vikAonAM jIvana uparathI joI zakAya che. 23 mArI javA karo " 42 For Private And Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manuSya AcaraNa dvArA satyano sAkSAtkAra kare che. tyAre pApa tenAthI dUra bhAge che ane mATIno goLa dudha 5ththaranI joDe athaDAIne phUTI jAya che tevI rIte, pApa pote ja nAza pAme che." 38train f+vt wwwww kAkaathw>>ff, <Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pracAra karyo che. phAlavAkarsa AnuM "zAMti lAvavA mATe eka vizvanuM sArvatrIkaraNa karyuM che." jene samAjavAda tarIke oLakhIe chIe. 13 [] dhUta H RgvedamAM gadya sUktamAM dhRtano ullekha che. tyAre paNa dhRta eka vyasana gaNAtuM ane Apattijanaka mAnavAmAM AvatuM; te ApaNe akSasUktamAM joI zakIe chIe. A doSa upaniSadnAM samayamAM paNa joI zakAya che, chA. upa.mAM Apela bhikSA(chA. upa. 4.1.6) vijaya prApta karanAranA 'kRta' pAsAmAM badhA ja pAsA samAI jAya che, tema sayugmA zaikvanA puNyalamAM sarvenA puNyaLa sAI jAya che. (chA. upa. 1.314 4.1.6) 437 For Private And Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-8 sAmavedIya upaniSadomAM samAja darzana (1) brAhmaNo'sya mukhamAsIhAhU rAjanyaH kutaH / aru tadasya' yaddezyaH padyAM zUdro ajAyA // " trAgvaMda puruSa suukt|10.90.12 cAturva payA suSTaM, raNakarmavibhAgazaH / - zrImada bhAgavadagItA 3.13 . () tAI jAti hANa iti cettanna tatra jAtyantaraja-juvanekajAtisaMbhavAtA....... RSyazuGga gyaH kauzika: kuzAt - jAmbUko amyUkAta..........! eteSAM jAtyA vinApya jJAnapratigAditA apane bahavaH santi / tasmAnna jAtiAhmaNa . iti // 5 // - pI. upa. pR. 464 cha. upa. 3.16 bAla, bhismajAbAla, rudrAkSa jAbAlAdi upaniSada paho, 5.32 tamu hu para:.....cakrame // -chA. upa.4.2.3 tathA.sU..3.34 Dr. meera P. Pathak AS study of Tattiriya Upanisad P. 117 te) Idbi Y. 114-120 Polio) ..... haiva devAnAmabhipravIja virocanerasurANAM to vAsaMvidhAnAmena sapirapANI prajApatirakAzamAjagmatuH // 2 // to ha dvAtriMzA carSANi brahmacaryamUSatustau ha prjaaptirunaac.....|| -chA. upa. 1.22.1 thI 4.11 auj na caimA vidyAmaznadhAnAya brUyAnnAsUyAvahe nAnUcAnAya nAviSNu katAya nAnRtirna bhAtapase nAdAntAya nAzAntAya lAdIkSitAya nAdharmazIlAya hisakAya nAvahAcAriNa ityeSopaniSat // 7 // avyaktI. / / -chA. upa. 2.23.1 algakato. 16481(upaniSada me) 48 For Private And Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mI idaM nAva tayaMpThAya putrAya pitA brahma pabRyAtpraNAyyAya yA'ntavAssinaM 15 // . nAnyasmai karamaidhaH padyavasmA imamabhiH parigRhItA ananya pUrNA dadyAdetadeva tato 'bhUya ityetadeta tato bhUya iti // -chA. upa.3.11.56 3 ......zakAganyAya narapAdhizApAnI rAjamAM gAyA jA // 1 // __ -maitreyI 65.5.235-vavidha (14) kAryavyopaMpahara svabhAvaH pRcA ityA dharmasampaDhacaMtAH / vacchaMya: syAnizcitaM brUhi tanma. ziSyasta'haM zAdhi mA tvAM prapannam // -zrImada bhagavadagItA 2.7 / .. 125 ..... (94) W. S. Urquhart, The Upnishads And Life P. 31 (17) Dr. meena P. Pathak, A slpdy of Tattiriya cpnisad - P. 123 (11) chA. upa. sabhI savapati (18) hariH OM // brahmacaryAzramaM kSINaM raruzuzrUSaNe rataH / vedAnadhItvAnujJAta ucyate guruNAzramI // 1 // dAramAlaya sarazamagnimAthAya zaktiH / brAhmomiSTi yajaMntAmAmahorAtreNa nirvapata // 2 // saMvibhajya sutAnartha grAmyakAmAntrimRnya ca / saMcaranvanamArgeNa zucau deza parizrama // 3 // vAyupakSo'mbubhano vA nihita: kandamUlakaiH / mlaNAre samApAtha pRthinyAM nAnu gAyat / 4 // saha tenaiva puruSa: kraya sanyasta ucyate / sanApardhayo gamtui kathaM sanyapta ucyate / / 5 / / - kuNDiko: 1-5 5. 5:0(5. saMghara) (16) Dr. neena P. Pathak. A scudy of Tattiriya Lpanisad, F. 121 - 122 (20) bRhadoM vai nAma rAjA rAjye jyeSTha putraM nibhAyatvedamazAzvata manyavAnaH zarIraM yamupaMto'dhyaM nirjagAna !...... - maitrAyagi 9.5 (21) va vivikSuH putreSu bhAyAM -yasya sahaita thaa| ___ vana eva vasecchAntastRtIya bhAgamAyuSaH / - zrImad bhagavat 19.18.1 saMnyAso. 2.21 (3) dhRna dhAraNe / -- maharSi pani / 438 For Private And Personal Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra RAKRMER www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (34) yato'bhyudayaniH zreyasasiddhiH sa dharmaH / vedapraNihito dharmoM hayadharmastaTriparyayaH / vedo garAyaNaH sAkSAt svayaMbhUriti zuzruma !! - zrImad bhAgavada 6.1.56 (2) dharma tu sAkSAt bhagavat-praNIta na vai vidurghaSaTo nApi devAH / na siddhamukhyA asuraH manuSyA: katama vidyAbhAra cAraNAdayaH / / - zrImad bhAgavat 6.3.10 (27) dhAraNAd dharpa ityAdudho dhArapale prajAH / yasmAd dhAraNarAMyuktaH sa dharma iti nizcayaH / --mahA, bhA. zAntiparva . 108.22 (28) saMpradAya vigAmAdupeyuSIreSa nAzamaMcanAzivigrahaH / smartu pratihatasmRtiH zrutirdata ityabhavarAtrigotrajaH / / - zizurAlavadham ra 4.35 AcArya baladeva upAdhyAya / Sonalskedioications -- vai, sA, aura saMskRti pR. 456 (30) vahIM i. 405-476 (31.) trayo dharmaskandhA yajJo'dhyayanaM dAnamiti prathamastapa eva dvitIyo brahmacAryAcAryAvAdAso tRtIyoDAyanAmAtmana mAcAryaphule'vasAdayansaI ete puNyalokA bhavanti brahmAsa stho'bhUtaradameti // - chA. upa, 2.23 1. (32) chA. upa. 3.16 upa. 7.1.2-3 (ar). Da. rAdhAkRSNan - upa. kI bhUmikA 5. 50 (5) atha yattapo dA-mAjarvamahiMsA satyacanamiti tA aspa dakSiNA / -chA. upa. 3.17.1 440 For Private And Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . yathA kutAyavijitAyAdhareyAH saMyatyavAna maMtazAsatihatkiJca prajAH sAdhakamAna yastadda paramAra mayatadu iti // -chA. upa, 4.1.4 (89) elavA hote aTaDhA yajJarupA aSTAdazokalamayara geSukarma / etacchyoye'bhinandanti mUr3hA jarAmRtyu taM punaravApi yanti / / -muNDako. 1.2.4 chA. upa. 5.10.2 te taM bhuktvA svAlokaM vizAlaM. jhoNaM yaM martyaloka vizanti evaM trayIdharmamAprapannA, gatAgataM kAmakAmA labhantaM / / zrImada bhagavadagItA 1.25 (47) DaoN. rAdhAkRSNan - rUpa. ke bhUmikA - pR. 116 (41) sara idamaviddhAnagnahotraM juhoti yathA zArAgayohya sammAna huyAtAdRk tatsyAt / / -cha..u..24.1 chA. upa. 1.8; 1.10.11 ch|. 05. 1.1.10 chA. upa. 3.57.1-7 lA. upa. 2.20 chA. upa. 4.17.4-6 kxs)- pitRyajJastu tarpaNa * Uja lavahantIH // UrjannahantImRta tampayaM-kIlAlamparistutam // .. svadhAstvatarpayatamapitRt // MarwasanaBIEBERRESEARSA -- yajayaMda - 3.34 [46) . upa. 4.3.5-7 napaksamakSAralava bhavettenaiva balivaizvadevakarma kAryam // ___ - dayAnanda sarasvatI - "RgvedAdibhASyabhUmijA pR. 351 441 For Private And Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org READ Mobin. 'aharahabattimi haranto'mpAyeva tiSThate dhAmamAre / sayaspoSeNa samirA padanto mA teDAna prativezA riNApa / -athavaMbaMda - 19.7.7 gRhasthastha nityo'yaM vidhiH / tapsA manasA vAgbhiH zUjitA batikarmabhiH / taSyanti zAminA nityaM devatA: kiM vicArita: // mA . mRcchakaTikam sUdraka aGka 1.16 (para) yajJaziSTAzinaH santo mucyante sarvakilviSaiH....!! - gItA 3.13 (gha) chA. uga, 5.24.1,2,4.5 (54) chA. upa. 2.23.9 (55) brAhmaNena nikAraNa dhagovedodhyeyo jaraH iti / -mahAbhASya // 1.1.2 // (45) manusmRti - 12.104 (49) tasya kva gUla syAdanyatrAbhyo'dbhiH somya zRGgena tejo mUlamandiccha taMjasA sopya zuGgena sampulamA nancha sanmUlA: moNemAH sarvAH prajAH sadAyatamAH satpratiSThA yathA ra khalu somyemAstisto devatA puruSa pApya bhivRnivRdakakA bhavati tadukta gurastAdeva pAvatyasya sopya puruSasya prayato vAGmanasi saMpataM manaH prANaM prANa jami taMja paransa devanAyAm // -kA. upa, 6.8. (58) tasmAnbhumukSubhinava bhatijovezavAdayoH / / kAryA kiMtu brahmatattvaM nizcalena vicArya saam|| avizeSaMNa sarva tu ma; pazmati cidanvayAt / sa ela sAkSadvajJAnI sa zivaH sa harividhiH / / -maho. 4. 75-76 (c) tIrthAni toyapUrNAni devAkASThAdinirmitAn / yogino na prapUnyatte svAtmapratyayakAraNAt // 52 // bahistIgira tIrthamantastIrtha mahAmune / mAtAtIrthaM pahAtIrthamanyattI nirarthakam / 53 // For Private And Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra HERE w www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Www.. .ininik.x. cittamantargata duSTa tIrthasnAna zuddhati / zataze'pi jalaidhauna subhAgitAni || 4 || jAgayogaparANAM tu pAdaprakSAlitaM jalam / bhAvazuddhayarthamajJAnA tarIthaM munipuGgA // 56 // -zrI nA.da.upa.4. 2,53,54, 56 (Fo) khA. upa. 8.. 12.3 (1) pASANalohamaNimRNmayavinadveSu pUjA punarjananabhegakarI mumukSoH / mAdhatiH svahRdayArcanava kuryAdvAhArcana pariharedapura vAya // 26 // - zrI. jA. da, upa. 4.51.60 maitreyI upa 2.26 (12) ....Atha punAMva nArAyaNaH.....paramaM nityaM nizna nArAyaNa harim // ___ - maho. 1.7.8.1.10.11 (u) kriyaH pRcchA tathA jJAna brAhmI raudrI Aryo / tridhA mAtrAsthitiyatra tatpara jyotiromiti // -yoga. 86 . (4) lA. upa. 4.1.1 (5) anamiti hovAca sarvANi ha vA imAni bhUtA-pragamaMca pratiharamANAni jIvanti yA devatA......... 11 - chA. u. 1.11.1 annaM thamanneM hIdaM sarva sthiram / -cha,34.1.3.6 tasminsarvaM pratiSThita...... .......puna(tyumapajati......6 - bRha. 1.5-2 prANasya kA gatirityanamiti......! -chA. 1.8. hovAcAjasma kA gatirityApa iti hovAca / -chA. 1.8.4 44 S:00&KHin... For Private And Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (70) apA kA gatirityAsI loka iti hovAcAmuSya lokasya ....||5|| - chA. 1.8.5 (71) so'po'bhyatapattAbhyo'bhitaptAbhyo mUrtirajAyata / yA vaimyA mUrtirajAgatAnaM vai tat / / - aitareya upa. 2.3.2 (93) chA. upa. zAM. bhA. 6.2.4 (74) chA. upa. 1.1.2 (94) Apa vA...... www.kobatirth.org. (72) kA Apa aikSanta vahnayaH sma prajAmahItitA asRjanta / tasmAdya ca tadeva bhUga bhavatpadbhya eva tadadhyannAdyaM jAyate / (es) ... pRthivIndriyaM mano'ndrIya tapo mantrAH.... // (77) chA. upa. 5.2.2-4 (78) (78) AhArazuddhI satvazuddhiH sattazuddhI vA smRtiH / chA. upa. 6.2.4 - upa. 7.2.2 (84) chA. upa. 1.12 (85) yajJaziSTAzina: santo mucyante sarvakilviyaiH / muraMjate te svayaM pApA ne pacantyAtmakAraNAt // - prazno 6.4 svadete'pyucchiSTA iti na vA ajIviSyamimAnastrAdaniti hovAca kAmoM meM udakapAnamiti // - chA. upa. a. 4 - chA. upa. 7.26.2 (20) . svAmI vivekAnaMda, vedAntadarzana, 16 (81) DaoN. umA pANDeya, aupa paraNa rAtu evaM mUlya siddhAnta pR. 209 (2) dU. svAmI vivekAnaMda naMdAdarzana (23) chA. upa. zA. bhA. 7.26.2 444 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir J - zrImad bhagavadgItA a. 3.13 For Private And Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (es) chA. upa. 5.2.5 .....saMvatsaraM manno nAznIyAnata pajA nAranIyAditi / -ThA. upa. 2.15.2 so atha kimaMtevA para'nye mahAdhanurdharA cakravartinaH kecitsumna bhUridyumnendrAmkuvalayAcayauvanAzvavaddhiyAcamapatiH / -- maMtrA. 1.5 Tue) * vRhRdayAM vai nAma rAjA rAjye jyeSTha putra nidhAyitvaMdAzava manyamAna; zarIraM vairAgyamupeto'raNyaM nirjagAma 1..... // -- maitredhI upa, 1.1 teo) atha paramahamA nAma mavartakAruNizvatatA'bharatadattAtreyazukavAmadevahArakapragatamA'po grAlA parantaH yogamArge mokSameva pArdhayannaM / vRtamUle zUngagRhaM zAzAcAsino vA sAmkA kA digantrarA vA ! na taSAM dhamApanoM lAbhAtA bhI zuddhAzuddhI dvaitavarjitA mAmalopTAzpakAJcanAH savaMdhaNepU bhailAdharaNaM kRtvA savaMtrAtmavati pazyanti / aya nArUpavara nindrA niSpAraga hAH zukla bhyAnaparAvaNA AtmaniSTa; paNa saMdhAraNArtha yAvat kAla bhaikSamAvAntaH zUncAgA devagRhatRNavalmIkavRkSamUlakulAlazAlInahotrazAlA - nadIpustinAgarika-kuharakoTanirmarathaoNNTale tara brahmamArga samyakpannAH zuddhamAnasA: paramahamAnaNana saMnyAsana dehatyAga kati taM paramahamA mityupaniSat // ---- bhikSako (85) .....prasAdita nAbhe; priyAnakokaMgA tadavarodhAyo merudevyaM dharmAnarayitukAmo yAta razanAnA zramaNAnAmRSISAbhUmAthi na zakalayA tanuvAvatAra !! tasyA havA itva vargaNAlarAMgamAyuhanchalokana caujasA valaMga zriyA yazasA trIryazIbhyAM ca pitA Ryapa itIdaM nAma cakAra / vacas - zrImad bhAgavata - 5.2.20. 1.4.2 (2) ...sleno janapada na kadoM na mahApo nAnAhitAgninAvidvAna svairiNo kutA yakSamANo maiM bhagata so'hamariMga yAvadekaramA Rtvije dhanaM dAmyAni tAvadbhavadbhayA dAsyAmi bramantu bhagavanta iti / / s ettes - mA. upa. 5.19.5 (es) puruSa sopyota hastagRhItamAnapatyApahAtsteiyamakApAtparazumI pati sa yadi tasya tA bhavati tat evAnRtamAtmAnaM kurute so'vRtAbhisandho'nRtenAtmAnamantatha parazuM tapta pratigrahaNAdi sa dahyate'tha hanyate / / -thA. upa. 6.16.1 (ex) cha. upa. 6.14.1 (EU) Dr. Moena P Patnak. A Study UP Tattiriya Upanisad P. 122 BREAK 445 For Private And Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (es) !dbi P. 122 (es) chA. upa. 6.1.1 lect W.S. Upquhart. The tipnishads And Life P.26 Freey .....tavAM gautamAtrado yatheyaM na prAk lattaH purA vidyA brAhmaNAnAti tasyAdu sarveSu lokeSu kSatrasyaiva prazAsanamabhUditi sameM hovAca // chA. upa...33 100) tAnhovAcAvapati bhagavanto'yaM kaikeyaH saMgratApapAtmAnaM vaizvAnaramadhyeti ta hantAdhyAgacachAmeti kaTThAbhyA jaga // ... DA. upa. 5.11.4 (101) inasanata yog,....| panA parAMrAmA nagi jajaSayo viduH // - zrImada bhAgavadagItA a.4.1-3 (102.) DA. upa. 4.10 zrI. 6. mahaMtA - 6paniSada viyA, pR. 14-187 (103) chA. upa, 6.8.16 (104) W. S. Upquhart. The Upnishads And Life P. 26 (404) 26ul-8 (1cs) 24 -9 (409) W. 5. Upquhart. The Upnishads And Life P. 38 (108) kano. 1.1 (40) . upa. 4.10 18 (110) cha. ga. 4.9.3 (111) tAnholAcaita bai khalu yUyaM givaMgaNAtagAnaM vaizvAnaraM vidrA so'nnapAna gasta vaizvAnaramupAstaM sa sAveSu lokeSu rAbapu bhUtaMSu rAvaSvAtsva nnapatti // 1 // vaM mAdazagajAbhinigAnagAtmAnaM -chA. upa, 5.18.5 tadviAddha praNipAtena, gaNivena sevayA / apakSyanti te jJAna. jJAninastatvadAhanA 134 / / - gItA 4.34 446 For Private And Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (11.3) chA. 5.3.10 Anywspati (514) chA. upa. 4.15.5 (15) chA. pa. 2.10.1 (195) chaha 8.8.4 -1, (117) . AdhA1-64. tapazAna . 1.34 18) chA. upa. 4.3.5-5 118) . sA1 -- 65. nutarani . 133 120) chA. upa. 7.1.3 (125) i. Angan, 75.nu tAza! 5. 138 (122) .....ma medo nedhayA spRNotu / amusya deva dhAraNo bhUyAsam / zarIra meM vicarSaNam / nitA meM madhumanamA / 'karNAbhyAM bhUri vizrutram / brahmaNa: kozo'si maMdhayA pihitaH / zruta meM gopAga / -te. upa, 1.4 (122) chA. 35. 8.4.3 (124) chA. upa. 8.5.1 (125) chA. 31. 2.17, 1.9.12, 7.26.2 (12) DA. upa, 2.23.1. 5.1 (127) chA. upa. 5.3.7 (128) chA. upa. 1.2.17 128) chA. upa. 7.15.2 1130) maitreyI upa. 7 8 2.6.kak, . (32, pR. 202 (931) chA. upa. 3.10 -- .. 6. bhAI, 64.viyA29, pR. 203 132) saMbhyo ha prAptebhyaH yaga Ni kArayAJcakAra.....!! -chA. upa.5.19.5 parijJAtasvabhAvaM taM zukaM sa janako nRpaH / AnAga muditAtpAnatalokya nanAma hai | 447 For Private And Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ni:zeSitajagatvAryaH prAptAkhilamanorathaH / kimIpsitaM tavatyAha ktasvAgata Aha tam / / - maho. 2.28, 29 a) Dr. A. N.Bhattacharya, one hondred and twelve opanisads auid teir Philosophy P.44 (134) chA. upa. 4.1.6-8 seossessmoonses smenst isernie 448 For Private And Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir IIIII DA ja prakaraNa-9 sAmavedanAM upaniSadonuM sAhityika adhyayana krAmakahAnA khADATa jamA karI zakAya rA na saM +++++++++++++ For Private And Personal Use Only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-9 sAmavedanAM upaniSadonuM sAhityika adhyayana (1) zailI : upaniSamAM jema vicAronI samRddhi che. tema aspaSTatA paNa che. jema kAvyanI baMjanA che tema gaDhavAdanI jhAMkhAza paNa che. tene lIdhe TIkAkAro temano upayoga potapotAnA dharma ane tatvajJAnanA samarthana mATe karI zakyA che. upaniSadranI bhASA vaidika rAMkRta karatA praziSTa - sAthe vadhu sAmya dharAve che. tema chatAM amuka prAcInatAnA citro prApta thAya che. saMhitA bhASA viziSTa lakAra leno saMpUrNa abhAva joI zakAya che, paraMtu prAcI. upaniSaddamAM thoDe ghaNe aMze teno prayoga joI zakAya che. Amapada ane pararmapadano prayoga dhAtuo sAthe nizcita rIte joI zakAto nathI. eka ja dhAtu sAthe banne prayoga thayelA hoya che. sAhityanI daSTie upaniSanI bhASA khUba ja sarasa ane pAMjala che. a miri #poetsofinitionaries upaniSadrI (bhASA saraLa, madhura ne moTe bhAge saheje samajAya tevI che. nadInA pravAhanI peThe teno pravAha AMkhane, aMtarane AnaMdane ArAma Apato avirAma rIte vahyA kare che. alabata, temAM kyAMka kAMkarAne patharA jevA bhArekhama zabdo, vAkyo ke bhAvonI karkazata. Ave che. kharI. paraMtu ekaMdare khUba ja sarasa ane saMgItanI rIte vahyA kare che. tenuM vAMcana saMtapta mANasane zAMti Ape che. ne jenAmAM zAMtinI mUDI che. te sAcesAca zAMtino anubhava kare che. tenI zAMtine cirasthAyIne sanAtana karavAmAM sihAyaka bane che. upaniSadonI bhASA bAbane AcArya vinobA bhAve jaNAve che ke "pi potAnI vAta parokSa rIte kahe che, chandomaya arthAta DhaMkAyelA zabdomAM kahe che, maMtramaya arthAt mana sivAya jemAM cAMca ja DUbI zakatI nathI tevI bhASAmAM kahe che, ne te paNa saheja sUcavI de che eTaluM ja, tethI vadhAre kazuM ja nathI karatA, athavA karI zakatA nathI, haka jahAjaXforlive - arajadAro svAmI zrI vidyAnaMda sarasvatI upaniSadunI bhASAne bhAvAtmaka bhASA kahe che. tethI temanI zailImAM alaMkAramayatA, lakSaNa tathA vyaMjanAvRttinuM prAdhAnya hoya che, upaniSadmAM dArzanika tattvonI va anubhUtinI vAta che, tethI abhivyakti bhAva pradhAna banI jAya che ane tarka gauNa bane che. tethI ja 449 For Private And Personal Use Only Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. dhistha yogI brahma sAthenI tAdAtmyatAthI je udgAra kADhe che. temAM zabdanAM bAhya ArIra karatAM tenA AtmA upara dhyAna ApavuM joIe. ane anubhUtithI samajavAnI koziza karavI joIe. kAraNa ke teo atyaMta ochA zabdomAM gahana bhAvAtmaka rajUAta karI detA hoya che. bhUmA vai sukhama; tattvasa vagere AnA anubhava dRSTAnto che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (a) tenI vizeSatAomAM saraLa upamA, rUparko, daSTAto vagere. (ba) sAmAnya - rojabarojanAM zabdomAM ja saraLa rIte vicAra siddhAntane pragaTa karavo. -- (ka) rocakatAnI siddhi mATe khUba ja sUkSma bAbatonuM varNana. (Da) AdhyAtmika vivaraNane rocaka banAvavA mATe nAnI-nAnI vArtAono upayoga, (I) manovaijJAnika paddhatinA AdhAra para viSayanuM vivecana temaja zraddhAne utpanna karavA mATe laukika vizvAso dvArA dArzanika tathyonI puSTi A vizeSatAone kAraNe bhASA ane bhAva, banne dRSTie upaniSado hRdayane AkarSe che. I rocaka zailI : upaniSadnA RSio A jagamAM badhI ja kriyAo brahma dvArA ja thAya che. te vAstavika satyane samajAvavAmAM, darzanazAstranA gahana siddhAMtomAM na laI jatAM. eka saraLa-rocaka kathA ja Ape che. kenopaniSamAM ekavAra brahme vijaya prApta karI, paraMtu IndrAdi devo e vijaya potAno ja mAnIne baDAI hAMkavA lAgyA. ane teo abhimAnI banI gayA. A abhimAna dUra karavuM joIe. tethI brahma yakSarUpe pragaTa thayA. te yakSane IndrAdi devo oLakhI na zakayA. sarva prathama devoe agnine te koNa che ? tenI jANakArI mATe mokalyo, agnie pAse jaIne abhimAnapUrvaka kahyuM ke huM agni chuM. mAruM nAma jAtavedas che. brahmanA pUchavAthI potAnI zakti vize jaNAvatAM kahe che ke, pRthvI upara je kAMI che. tene jalAvI nAkhavA zaktimAna chuM." brahma eka ghAsanuM taNakhaluM Ape che. te agni jalAvI zakato nathI, hArI parata Ave che. te ja paristhiti vAyunI thAya che. te paNa taNakhaluM uDADI zakato nathI. ane parata Ave che. pachI Indra jAya che. tyAM ja yakSa aMtadhyArna thaI jAya tene umAdevInA darzana thAya che. te Indrane batAve che ke," te brahma hatuM tenI vijayathI ja tame mahimAvAna banyA cho; tamArAmAM je mahimA che, te tamArI nahIM paraMtu A brahmanI ApelI ja che." A rocaka-rasALa kathA dvArA rasamaya zailIthI RSi e tathya spaSTa kare che ke, prakRtimAM rahelAM agni, 450 For Private And Personal Use Only Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ceresses :: WHAT : ::: kats: act THE i vagere deva tathA zarIramAM rahelA vANI vagere badhA ja brahma pAsethI ja zakti meLavIne kArya kare che. g. upamAM pi zrotra, cakSu, prANa vageremAM zreSTha koNa? tyAre RSi sarasa majAnI jijJAsAne karatI kathA Ape che. kathAmAM vivAda-rUpI saMgharSaneumA dartho zarIranI cakSu, zretra vagere zaktio para vivAda karavA lAgI. dareke kahevA mAMDayuM ke, huM voTI, huM moTI" aMtamAM nirNaya mATe teo jApati pAse gayA. bhagavAne jaNAvyuM ke, "tamArAmAMthI dareka vArA-pharatI zarIranI bahAra nIkaLI a. jemanA nIkaLavAthI zarIra yAtira banI jAya te badhImAM zreSTha prathama vANI nIkaLI; eka varSa bahAra rIte parata AvI-AvIne pUchayuM ke tame mArA vagara kevI rIte jIvita rahyA, InDiyAe jaNAvyuM ke, jevI rIte mUMgA loko jIve che tema." pachI cA eka varSa bahAra pharIne AvI; AvIne pUchyuM, ke tame mArA vagara kevI rIte jIvita rahyAM tema Azcaryacakita thaIne pUchyuM. IkiyAe javAba Apyo ke, jema netrahIna loko jIve che tema. te ja pramANe zrotra bahAra jaIne Ave che tene paNa Indrio javAba Ape che ke, jema badhira jIve che tema.mana Indriyooe uttara Apyo ke jema bALaka manovyApAra vagarajIve che tema aMtamAM prANa bahAra javA lAgyo tyAre tenI sAthe ja zrova vagere daradI paNa khecAvA lAgI jema jAtavAna azva khIlo kheMcIne bhAge tema kheMcAvA lAgI tethI sarvee samajI lIdhuM ke amArAmAM prANa ja sarvazreSTha che. ka pha upaniSad zailInA mAvapakSa ane kalApakSa baMnene mahatva Ape che. vANInI sRSTi dvArA ja aMdhakArane dUra karI zakAya che. kAraNa ke vANI na hoya to dharma-adharma, satya-asatya, sAdhu-asAdhu, koNa sahRdaya che? koNa hRdaya zUnya che? tenuM jJAna prApta thatuM nathI. vAja A badhAne sUcita kare che, tethI vAphanI ja upAsanA karo. A vAku vidyArthI samanvita hovI joIe. te zrI mahAkavi kAlidAsa paNa raghuvaMzanA prAraMbhe ziva ane pArvatInI stuti karatAM kahe che , "ziva ane pArvatI joDAyelAM ja rahe che, tema vANI ane artha joDAyelA rahe." Ama vANI arthane vicArane anusaratI hovI joIe.' zabdogya upaniSa dvAnI kalApalane darzAvatA kahe che ke, vANIno sakavitA che, kavitAno rasa sAma, arthAtu layanAda-sauMdarya athavA samarasatA che. sAmano rasa ugIca che. Ama vANInuM saudarya chaMda paridhAna ane svaronuM sAmaMjasya che. 1851 For Private And Personal Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A bhautika vyAkhyA bAda vANInuM adhidaivata svarUpa ApatA jaNAvyuM che ke, te brahmano caturtha pAchen ma :* A vANI AtmAmAMthI bahAra Ave che, tyAre tene devI svarUpe bhavabhUti vyakta kare che. - nSTAnta: wesson oversess: kAlawitualkha885 bon www. soATalAka AsthA mana vaza thatAM AtmAnI prApti thAya che ane saMsAramAMthI mukti prApta thAya che. te daSTAthI majAvatA zAkAyanya muni jaNAve che ke, jevI rIte kAra pUrNa thAya tyAre ani potAnI meLe ja karo nI che. tema vRttiono nAza thatAM citta potAnA kAraNarUpa AtmAmAM zAMta thaI jAya che.' vANI ane prANa ""nA saMsargathI kAmanA pUrtinI bAbatane samajAvavA mATe strI-puruSa rUpa pagala eka-bIjA saMparkamAM AvIne anyonyanI kAmanA pUrti kare che. te daSTAnna ApI vANI ane prANa * rUpI udgIghanAM saMparkamAM AvavAthI IcchAnI pUrti kare che." maho."mAM saMsAra baMdhananuM daSTAnna ApatAM RSi jaNAve che ke, amA poteja A zarIranI racanA kare che ane pachI temAM mohamAM phasAI jAya che, te mATe kozeTonuM udAharaNa Ape che. kozeTo varSa potAnI jAte ja baMdhanamAM paDe che tema AtmA jAte ja baMdhanamAM paDe che. bIjuMdaSTAtA e che ke sAMkaLamAM jakaDAyela siMhanI samAna potAnA kArA kalpita tanmAtrArUpI pAzamAM citta-zakti nitAMta vivaza banI jAya che. 'we end es:weepees, we have beeg Sa prakRtinI e lIlA che ke, bhramarI kauTane laI Ave che, tenI upara satata guMjana karatA kITa bhramara banI jAya che. jene kITa kAra cAya kahevAmAM Ave che. e ja rIte turayAtIta ane avadhUta saMnyAsI marakITasamAna satata potAnA svarUpanuM ja anusaMdhAna karatAM rahe che. ahIM sahaja daSTAttathI potAnA AtmasvarUpa brahmano nirdeza kRSie karI dIdho che. AtmA parabrahmano ja aMza che. te samajAvavA dIpaka ane cinagArInuM dAtta Ape che. mArI vAvarUpathI ja ghaTa-paTa vagerethI sUrya sudhI dIpakanI jema prakAzita thAya che. A badhI IndriyanI vRtti aMtaHprakAzathI ja utpanna thAya che. jema agnimAMthI cinagArI. sparza thayo hovA chatAM jarApaNa asara na thAya te mATe; kamalapatra upara jalabituM daSTAnna, te prasiddha che. te cha. upa.8 Ape che. e ja pramANe sudhA-tRSAthI pIDita bALaka jevI rIte mA ne pukAre che, mA ne yAda kare che tema dareka prANI vaizvAnararUpI agninI upAsanA karanAranI upAsanA kare che. RSine b ha Ni es Nok For Private And Personal Use Only Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org gRhana satyane vyakta karavA mATe ane saraLa rIte samajAvavA mATe dRSTAnta ja saraLa ane anukULa paDe che. je ApaNe zvetaketu-uddAlaka, Indra, virocana - prajApati vaccenI kathAmAM joI zakIe chIe. (samAjadarzana - zikSaNa tayA tattvajJAnamAM udAharaNa sahita Apela che.) brahmamAMthI ja jagat utpanna thAya che, temAM ja rahe che ane temAM ja laya pAme che te mATe karoLiyAnuM dRSTAnta prasiddha che. zAMkara vedAntanAM sikrAAmAM AdaSTAna mahattvapUrNa sthAna pAmyuM che. te maitrA upaniSadamAM che. che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakRtinAM khoLe ramanArA RSio pAse prakRtinI lIlAmAMghI ja udAharaNa Ave che. dareka pazu-pakSInI kudaratI vizeSatAo hoya che. te vizeSatAone daSTAntarUpe laIne RSei jaNAve che ke; evuM ja jIvana zreSTha che, je jIvanamAMthI punarAvRtti thatI nathI; paraMtu vRddhAvasthA prApta karela darbha jevuM nahIM, je asakta hovA chatAM boja ughavavA mATe vivaza hAMya che. jJAhIjana mATe zAstra bojA samAna che. rAgadveSa yukta puruSa mATe jJAna boja samAna che. je azAMta che. tene mana paNa boja samAna che ane AtmajJAnathI hInane mATe deha boja samApta che. e ja pramANe tRSNAne mATe kutarAnuM dRSTAnta laIne Ave che, kutarInI pAchaLa kUtaro jema bhamatAM rahe che tema tRSNAvALuM mana Amatema pharatuM rahe RC (a) rAjA bRhadratha zAkAyanya munine potAne zaraNa ApavAnuM kahetAM jaNAve che ke, jema aMdhArA phuvAmAM deDako paDelo hoya tema huM paDelo chuM tame ja mane zaraNa ApavA samartha cho. Apa ahIM ajJAnarUpI saMsAra te kUvo ane deDako eTale pote ajJAnarUpI pArAmAM baMdhAyeDA jIva.1 RSio AtmA, jIva ane brahmanA svarUpane vyakta karavA mATe rUpakano sarasa rIte proga kare che. azvatthavRkSa, dhanuSya vagerenAM rUpako upaniSadomAM prasiddha che. maitrA. upa. brahmarUpI lakSyane siddha karavA mATe rUpakano prayoga karatAM samajAve che ke, zarIra dhanuSya che. omakAra bANa che, tenI zikhA (agrabhAga) mana che, tamo guNane bhedIne tama ane atamathI viMTaLAyelA bhAgane alAtacakI jema skRtipUrvaka bhedIne AdityavarNanA urjAmaya parabrahmAne tamasathI para jovA joIe. vRkSanuM rUpaka gItA, kaTho. temaja maitrA, upa.mAM paNa che. gItAnI jaMga 4 azvatthavRkSanI rajUAta karatAM jaNAve che ke; upara mULa che, AkAza, vAyu, agni, jaLa, pRthvI vagere tenI zAkhAo che. A azvattha ja brahma che, te teja svarUpa che. 453 For Private And Personal Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org che. zarIrane rathanuM rUpaka ApavAmAM Ave che. pAMca indriyo lagA che, pAMca karmendriya ghoDA che, zarIra ratha che, mana sArathI che ane svabhAva prakRti(cAbuka) che. A cAbukathI prerita ghaIne zarIra cakranI jema prerita thAya che, paraMtu mRtyubAda te cetana hIna dekhAya che. utprekSAno prayoga karIne jaNAve che ke, jANe A AtmA zarIranA vazamAM hoya che ane zubhAzubha karmonAM phaLanAM baMdhanamAM paDI gayo che ane tethI bhinna-bhinna zarIronAM saMcAra kare che. mahAdeva zarIrane devAlayanuM rUpaka Ape che. A zarIra devAya che ane java kakta paramAtmA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMnyAsIe amuka padArtho khAvA ja na joIe, tethI RSe e padArtho tarapha nArAjagI UbhI thaI jAya tevI upamAnI paraMparA dvArA rajU kare che. saMnyAsI mATe ghI kutarA mUtra samAna, sAkara zaba tulya, tela suvaranA mUtra samAna, lasaNa yukta padArtha, aDada vage2e gomAMsa samAna, dUdha mUtranI samAna che, mATe haMmezAM teno tyAga karavo joIe. A ja rIte tyAga karavAnI vastumAM paNa ugamAnI paraMparA rajU kare che. vIne rudhiranI samAna, ekatra karelA annane mAMsanI samAna, gaMdha lepane gaMdI vastu samAna, namaka aMtayaja samAna, vastrane eMdha vAsaNanI jema, tela-mAlIsane strI prasaMganI samAna, haMsI-majAkane mUtranI jema, ghamaMDane gomAMsanI jema, paricitanA gharanI bikSAne cAMDAlanI bhikSA samAna, strIne rApiNInI jema, suvarNane kAlakUTa vidhanI samAna, sabhA vagerene smazAnanI jema rAjadhAnIne kuMbhIpArka narkanI samAna, eka ja gharanI bhikSAne mRtaka mojana samAna samajIne tyajI devI. * koIpaNa kavi upamAnAprayoga vagara rahe ja zake nahIM. unAMRRSio paNa potAnI bhAvanAne vyakta karavA mATe vividha alaMkArono prayoga kare che. maho." zukadevajInI nizciyAtmakatAne vyakta pharavA mATe tenI sarakhAmaNI parvata sAthe kare che. zukadevajInA advaitabhAvane vyakta karatAM RSi jaNAve che ke; 'jevI rIte rAmudramAM jala-kaNa vilIna thaIne samudrarUpa thaI jAya che; evAM zukadevajI sakalparUpa doSothI mukta zuddha svarUpa thaI vAsanAvihIna thaI pavitra ane nirmala AtmapadamAM ekIbhAvane prApta thaI gayA.19 ajJAnI vyaktinI rajUAta karavA mATe maNinI rajUAta kare che. je Atma tIrthane choDIne anya tIrthomAM bhramaNa kare che, te bahumUlya ratnano tyAga karIne kAcane zodhato phare che. 54 For Private And Personal Use Only Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tA. 18 vRti nAzane mATe zekAyelA bIjanI upamA Ape che. zekAyeluM bIja jevI rIte aMkura utpana karI zakatuM nathI, evI rIte je jIvanmukta thaI gayA hoya tenI hRdayanI vAsanA ja zuddha banI jAya che.' cArIne mATe svarUpAnusandhAna sivAya dareka bAbata nirarthaka che, te darzAvavA vividha upamAono ga kare che. zAstrono abhyAsa UMTa upara kesara lAdavA samAna vyartha che, yoga, sAMkhya vagereno abhyAsa. maMtra-taMtrano vyApAra mRtakanAM zarIra upara alaMkAronI jema vyartha che, nAma-kIrtana vageremAM bhArA na levo joIe, kAraNa ke koIpaNa karmanuM phaLa bhogavavuM ja paDe che. tethI eDInA telanAM nI jema teno tyAga karI devo joIe. 2 bANabhaTTanI upekSA paraMparAnI yAda apAve tevI upekSA paraMparA maita.. upa." (jIva) mATe Ape che. "baddha puruSa mahAnadInI kIrSinI jema rokavA muzkela, samudranA mojAnI jema nivAra, satu-asa phalathI pazunI jema pazamAM baMdhAyela pUrNa asvataMtra che, yamanA rAjayamAM bhAbatanI jema rahe che, madirAthI unmattanI jema mothI unmatta, pApanI bramita thayelAnI jema brimita mahApaMthI dezanI jema viSayathI rdazita, mahAadhikAranI jema rAgathI aMdha, indrajAlanI jema mAthAmAya, svapnanI mithyAdarzana, kadalIgarbhanI jema asAra, naTanI jemaNamaya vepa dhAraNa karanAra, khIlAnA paDachAyAnI jema mithyA manoratha.""AgaLa vadhatA kahe che ke, "zabda, spazadi vidhaya arthano anarthanI jema asAra che. AmAM Asakta bhUtAtmAne potAnuM rAjya svarUpa yAda AvatuM nathI." kAvyamAM saudarya atyaMta mahattvanuM che. A saudaryamAM laya, nAda vagerethI pUrNa vANIne ja devI vANI kahevAmAM Ave che. paMDitarAja jagannAthane mane kavitA soMdaryapU, bhAvapUrNa ane nAdamaya hovI joIe. A vANI chaMdathI paridhAna pAmelI hoya to vizeSa dIpI UThe che. tethI ja chA, upa mAM "vANIno rasa cA(ida), acAno rasa sAma(saMgIta (nAda saudathI, sAmano rasa utha che, "Ama vANI chaMda, sAma che ane uddagIthathI paripUrNa hovI joIe. [ A saudaryapUrNa vANI ja manarUpa brabho caturtha pAda che. amirUpa jyotithI te prakAzita thAya che ane gati pAme che. A rIte vANInI upAsanA karanAra kIrti, yaza, brahmateja dvArA prakAzita thAya che che ane tape che. = = = = ===== = . ====$= = = = = = = = . . . . . A deha baMdhanarUpa che. dehamAMthI moha chUTe te mATe tenAM dareka aMga vagerenuM jugupsA utpanna kare tevuM varNana karatAM rAjA brahadratha jaNAve che ke, bhagavanuM A zarIra asthi, carma, snAyu, majA, mAMsa, zaka, . . 455 # For Private And Personal Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Kailassag ..... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. tenA phaka 1 : :11 : . _ W vAta vALa, azruthI dUSita che. viSTA, mUtra, vAta, pitta, kaphanA saMdhAtathI dugaMdhamaya che. evA niHsArarUpa zArIrathI kAmopabhogano zo artha? hka paruSonAM smaraNa ane varNana dvArA e tarapha AgaLa vadhavAnuM prayojana hoya che. tethI ja sAgha zarIranuM dehamoha chUTe evuM varNana karyA bAda parabrahmanI prApti e ja lakSya hovuM joIe. te mATe mahAnUcakavati rAjAo sudhumna, bhUridhumna Indradhumna, kuvalaiyAza vauvanAzva, azvapati, harizcandra, ziSa, manu, yayAti, bharata vagere rAjAonuM udA. Apa teo A mArge mahAna rAjalakSIne choDIne AgaLa vadhyA hatAM tema jaNAve che. 36 ati mATe prayojAtI zailI atyaMta saraLa, AnaMda ane urmita taraMgone vyakta karatI hoya che. temAM jenI stuti karavAmAM Ave te tattva ja sarvamaya che, sarva te ja che, te sarvazaktimAna che. tevI bhAvanA stotra karanAra vyakta karato hoya che. maitrA. upa mAM paramatattvanI stuti che. tame bahyA cho, tame ja viSNu ane radra cho, tame ja prajApati cho. tame ja vAyu, agni, varuNa, indra ane nizAkara che, tame ja ana. ghama, pathivI,vizva, AkAza ane azrutacho. he vizvezvara, vizvAtmA, vizvakarmanAM karanAra tamane namarakAra tameja vizvanAM Ayu cho, kIDArata prabhu cho, zAMtAtmA tamane namasakAra, guTatama tamane namaskAra, agi, aprameya, anAdinidhanAya tamane namaskAra -38 upa.mAM dareka bAbato praznottara dvArA ja rajU thAya che. A mATe prayojAtI saMvAdamaya zailI atyaMta rocaka ane jijJAsA jAgRta kare che. zvetaketu-udAlaka saMvAda, rAjA pravAhaNa ane RSiono saMvAda, rAjA jAnazruti -- pautrAyaNa-rakva RSino saMvAda, sanakumAra-nArada, dana-prajApati, zukadevajI- vyAsa-janaka, dattAtreya-munisAMkRti, vagere saMvAdo atyaMta zreSTha che. . (2) nirvacana-vyutpatti : bhAratavarSamAM nirvacana-vyutpatti zAstrano prAraMbha vedakALathI thayela che. RgredamAM paNa amuka rAbda kevI rIte utpanna thayo-niSpana thayo tenI carcA che. jyAre prophe. menDane zabdonAM nirvacanano [, huthama prayAsa brAhmaNagraMthothI thayela mAne che. brAhmaNa granthonI jema upaniSadomAM paNa nirvacanaA yutpatti joI zakAya che. upa.nAM RSio zabdane-zabdano arthane spaSTa karavA nirvacana~vyutpatti Ape che. niktakAra yAska potAnA niruktamAM zAkTAyana, vAgye, aupacava, audumbarAyaNa vagereno A mollekha kare che. te nirvacana~vyutpattinI carcA atyaMta prAcIna samayathI cAle che te darzAve che. 456 For Private And Personal Use Only Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) pratyakSavRtti (2) parokSavRtti ane (3) atiparokSavRtti. ema durgAcArya traNa prakAra pADe che. kriyAvAcaka dhAtu ane pratyayathI tarata artha spaSTa thAya tene pratyakSa vRttivALA, kriyA zabdomAM aMtarlIna thaI hoya tene parokSavRttivALA ane vyavahAramAM rUDha thayelAM zabdo jevA ke; kuzaLa, pravINa vagere ati parokSavRttivALA zabdo che. ati parokSavRttivALA zabdonAM nirvacana mATe (1)varNAgama (2) varNaviparyaya (3) varNamAMvikAra (4) varNano nAsa(lopa) (5) arthanA atizayane kAraNe dhAtuno yoga. nirvacana ane vyu pattimAM bheda che. vyutpattimAM zabdanI mULa prakRti(dhAtu ke prAtipAdika) ane pratyaya tathA (2) prakRti-pratcayanA joDANamAM(saMyojanamAM) je dhvanyAtmaka pheraphAra sUcavatI prakriyA. je pANininA aSTAdhyAyImAM rahela che. jyAre nirvacana eTale vyAkaraNagata artha dhAtu dvArA pradarzita thato artha, e zabda je padArtho, dravya mATe vaparAto hoya, te padArthanA badhA vibhAvo khyAlAne paNa kahevAma Ave te nirvacana. A bAbata yAkanA niruktamAM joI zakAya che. upaniSadomAM paNa A pravRtti joI zakAyache. upaniSado, dhAtune smArTa, padArtho-dravyone AdhAre temaja zodha karanAra dRSTA RSione AdhAre nAmane rAmajAvavAno prayatna kare che. kAryane AdhAre nAma pADavAnI saMskRta paraMparA che, eTaluM ja nahIM, koI vyakti vizeSa kAryane AdhAre upAsanA ke padArthanuM nAma ApavAnI saMskRta paraMparA che, je Adhunika samayamAM paNa jaLavAI rahelI che. gurutvAkarSaNanA niyamane nyuTananA nAma uparathI nyUTonanA niyama tarIke oLakhavAmAM Ave che. bRhaspati ane AyAsya RSie prANanI rUpe upAsanA karI tethI paNa bRhaspati ane AyAsya nAme prasiddha che. vANInuM eka nAma bRhatI che ane prANa teno pati che, prANa dvArA zakti prApta thavAthI ja vANIno uccAra zakya bane che tethI prANa vANInAM pati che, tethI bRhaspati nA yogya che, te ja pramANe 'nasya'' eTale mukha mRtyu samaye prA mukhamAMthI bahAra nIkaLe che,(mukha khullu rahI jAya che.) tethI AyAmya nAma yogya che. x2 sAma" prANa ja sAma sAmaveda) che, vANI te sAma che, "sAma" eTale 'mA' (te strI) ane 'ema' (te puruSa) e 'ma' zabdanI vyutpatti che, athavA to e mAkhI samAna, macchara samAna, hAthI samAna che, A traNa loka samAna che, A AkhA vizva samAna che. tethI tene sAma(veda) hevAmAM 453 For Private And Personal Use Only Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir :: : Ave che. je mANasa A mAmane A rIte jANe che, te sAmamAM bhaLI jAya che, je lokamAM sAma vase che tene pAme che. thAkano 'vRtti sAmAnyavALo ane 'akSaravAM sAmAnyane AdhAre paNa nirvagana karavuM." e | kina upa mAM paNa joI zakAya che. kA. 4.ma' mAM a. joI zakAya che. devoe vedonA Azraya laI gAyatrI vagere minnabhinachaMdo dvArA maMtrothI potAne DhAMkI lIdhA. chaMda dvArA AcchAdita karavAmAM AvyA, tethI , kahevAya. je chAna kare te InTa e cha zabdanI vyutpatti che. TyatrI" zabdanuM 1 ane e baM dhAtumAMthI nirvacana karela che. je gAya che te gAyatrI, ane je rahyuM che te gAyatrI. upa.mAM nirvacana ke vyutpattimAM tamane badale ghaNIvAra dhAtusAdhita kriyAvAcakane paMcamI vimAnamAM mUkIne viMcana vyakti karavAmAM Ave che ? vAskamunie saMdarbha vagaranAM zabdanuM nirvacana na karavuM evI salAha ApelI che. upapatukAra paNa A bAbatathI paricita che. te ekaja zabdanA judA-judAM artha prakaraNa bhedathI kevI rIte thaI jAya che. tenI vizada spaSTatA kare che. cha. sA.nAM paMcama nA caturtha khaMDamAM agni samidhA, dhUpa, javAlA, aMgAra, cinagArI sthAnabhedathI dhuloka, parjanya, puTivI puNya thISA vageremAM joI zakAya che. bIjI adhyAyamAM sAma-upAsanAnAM varNanamAM paNa A bAbata daSTigocara thAya che.... bRha. upa.nuM dAna atyanta prasiddha che. tyAM eka ja akSara ''nA traNa atho damana, dAna, dayA, devo, mano , dAnavo le che. je prajApatine paNa icchita che ja. je zabdonuM nirvacana saMdarbhathI ja karavuM nirdeza kare che. prANanI zreSThatAnI kathA che. temAM vasiSTha zabdano artha zreSTha che. arthAta sarvemAM zreSTha hovAthI "prANa" vasiSTha" che. tema jaNAvela che. " bahmanA vAcaka"sanIya zabdanA nirvacanamAM 'sa' avinAzI che, "ta" vinAzI ane '' e bane akSarona niyamana karanAra che. ema ahIM alaga-alaga ekaeka akSaranA nirvacanathI zabdanuM nirvacana karavAmAM AvyuM che. *v*********wwwxxx::xvideos zItha zabdane samajAvavA mATe tene saMta, gaja ane tha ma alaga pADyAmAM Ave che. tyArabAda tenA judAM-judAM artha ApavAmAM Ave che. jema ke UMce UMce, atha hovAthI uta svarga che. ' 458 For Private And Personal Use Only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : mAM hovAthI aMtariDyA che ane i' pRthvI che kAraNa ke kramathI varga, aMtarikSa ane pRthvI A mATe 'g' pRthvI che para za7 chabdanuM nirukta 'Ta yaH' arthAt A hRdaya che." ema artha che. Ama saptamI valano upayoga karI zabdamAM arthane samajAvyo che." hRdayamAM rahela AtmAne je jANe che te hRdaya Sta bakAne jANe che. ahIM vyutpati mATe nirukta zabdano prayoga karela che. je. noMdhanIya che. ' vyaktinI oLakha ApavA mATe vyakti je vastu laIne jatI hoya tene AdhAre nAma ApavAmAM Ave che. jevI rIte gAyane laI janAra vyakitane "gonAya, ane IjanAra vyaktine mATe "azvanAya", paSone laI janAra senApati vagerene mATe "puruSanAya" kahe che, e ja rIte annane jala laI jAya che tethI jalane "azanA kahe che. Ama kAryane AdhAre nAma ApI oLakha ApavAmAM Ave che ane arthaghaTana karavAmAM Ave che. maharSi pANinie je zivasUtro ApyA che. te sUtro bhagavAna AzutoSanAM DamaruM ninAdamAMthI prApta thayA che. te ninAda sAMbhaLI teozrIe sanaka vagere siddhonI sAthe vicAra-vimarza karI zivasUtronI racanA karI,''A ja bAbata samajAvatAM paM. viSNudeva jaNAve che ke "eka eka varNa, akSara ravaranAM e vividha rUpomAM aneka prano jAge che. emAMthI ja cA, sAma ane vadhu jAge che. bAvana akSaronI e bAvanI pANI- mahimA yogIoe gAyo che. zivanAmarUna enAda jAgyo, sanaka vore RSioe temAMnA dhvanine varNa ataramAM joyA ane A I.vagere cauda sUronI racanA karI. teoe DamarUnA nAdane gAnamAM pakaDayo. temAM Adi svaro che, te pachI svaro che. te pachInA paccIsa sparza vyaMjano ane aMte cAra uSma vyaMjano che." vANInuM A uttamagIta che, je Adi gata "uddagItha" che. pANini "savarNa saMjJAno je prayoga kare che te upa.nAM AdhAre banAvI haze tema anumAna karI zakAya, savarNanuM sUtra che "tucAraNay Haf" arthAtu mukha vivaramAM sthAna ane Adhyetara prayatna e bane je je varSonAM samAna te savarNa temAM sthAna ane prayatna banenuM mahattva che. chA, upa jaNAve che 3uddagAna samaye svara, uSma, vyaMjana, ardhasvaranAM sthAna ane prayatnane ja kendramAM rAkhI sAvadhAnatApUrvaka uccAraNa karavAnI vAta che. te uparokata sUtramAM paNa joI zakAya che. pANiIe spaSTa, palpa, vivRta, saMvRtta ema vargonA cAra prakAra svIkAryA che. teno nirdeza paNa chA, upa mAM joI zakAya che. tyAM svara IndranAM AtmAM jema 'x'ne gola che, pANinie vyavahAra mATe alaga gaNAvela che. paraMtu zAstramAM anya svaronI sAthe gaNela che. uSmAkSaro prajApatinA AtmA 459 For Private And Personal Use Only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ai vyaMjano mRtyunA AtmA che. svaro ghoSavALA avAjathI bolavA joIe. uSmAkSaro gaLAnI cha nahi praveza karAvelA, bahAra nahi phekelA evA vikRta' ughADA prathanavALA prayogathI uccAravA che. maharSi pANinI uSmAkSaro ane svarono prayatnavivRtta gaNAve che. "fvavRtta mAM strInA na (bhaddorajI dIkSita) e ja rIte sparza akSaronuM uccAraNa dhIredhIre ekabIjAmAM bhaLI na jAya te rIta uccAravA joIe." Ama upapidomAM zailInAM vividha rUpo joI zakAya che. 43 For Private And Personal Use Only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ..... ........AIRBALMAN . . . Mr pra'29-8 sAmavedanAM upaniSadonuM sAhityika adhyayana (1) DaoN. rAdhAkRSNana - anu. 121,48, 64.tAvasa.na. 1.27 bhAgAdhyAyakAndevAM acArya).u.mA. ra saMramAMta . 5.4 800000000000000MHOURSAMAN zrI yogezvara, pa.nuM amRta pR. 1 (4) zrI vina, 64. abhyAsa 5.. syA, zrI vidyAnaMda sarasvatI-caMdavANI - vizeSa - 5.5 (8) kanA. ga ARASIN000m (8) maMgAdharma - sajJApiyana patya.....bijJApayati bAnaguNAti hai| -chA.upa.5-3 maNamamakos (5) nuvaMzaH 1.1 (:0) chA. TA. 1.1.2 (11) chA. upa. 2.18 {12) vandaya devatA vAcAmamAmAtmAH phalam / i - bhayabhUti - utrarAmacItama / ndencellen (13) gadha nirabhAno bahiH svayonAvupazAmyati / tathA vAlakSayAccitaM svayonAvanazAmbati / / - bhegA. upa. 4. tinuoM404wOYURRORESEASE (54) tadetanmithunamomityetasminnkSarese sRjyate.....kAbham // -- .-5.1.1.6 (15) evaM jIyo hi saMkalpavAsanAra jurveSTita: 1 duHkhajAlaparIlAtmA krapAdAyAti nIcatAm // 45 For Private And Personal Use Only Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra eRPF www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir FEAR datizaktimayaM ceto ghanAhaMArata gatama / mergestane kozakAragirikha saya yAti bananam // i svayaM ripatana-pAtrAnAlAbhyantaravarticA parAM trinazAmuni aDakhalAbaddharihavat / dokamamkeommstupindevgnuterchandimeHARIORREC%8000/ - 5o. a. 5.1.27. 128, 129 fas) ......turIyatAnA-vadhUtayoM: svAtmanyeca phainya svarUpAnusaMdhAnna dhamarakITanyAyavat / / -saMngAlo. 2.74 (17) mayaiva tama va barapAdayaH sUryAlA anya mAmyA TImantrAmausA // mayayaH / mantIha vitrindritapaDataH / tejamAntaH prakAzena yAnijhaNapatayaH / / -- saMnyAso 2.18-28 (18) u. pa. 4.14.3. .. 24.' (14) ............atha yathArthanAbhisnAnomanA-to'vakAzalAtAgovaM nAna khannasAvadhidhyAtApityAnanImakAnta: svAtaMtrya lamate // -netA.6.22 (20) bAtAsta ena jAti jantavaH sAdhujavitAH / punaha jAyante zaMSA jaraThagardabhAH // bhAro vikA: zAstraM bhArI jJAna na rAgiNaH / westernmaniantert azAntasya mano bhAro bharo'nAtmavido naguH // tava suvya vyarthamevAbhidhArati / mano dUrataraM yAti gAme kauleyako yathA / -- maho. 3.14,15.18 m IYAKOSo .....ityudatuMgahamIti andhudapAnastho bheka ivAhapariNa-saMsAre bhagavastvaM no gatiriti / / - gaitreyI upa. 2 / (12) paitrA. 6.24 462 For Private And Personal Use Only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PUNImUla tripAdabrahma zAkhA AkAzavAyagnayudakabhamyAdayA / s eko'zyAthanAmairAvalaurasyaitattemo ydsaavaadityH......|| - maitrA. 6.4 ko savA eSA paJcadhAtmAnaM pravibhajya nihato guhyAyAM manomaya. prANazarIro bahurUpa: satyapakalpa Atmati sa vA korasya dantarai tiSThannakatArtho'bha-ya-tArthAnamAni lalavAnI gAni bhivodittaH paJcamI razmibhiSiyanIti buddhondriyAni gAnImAnyetAnyA razmayaH karmendriyANyasya harA rathaH garIra pano niyantA prakRtimayo'nya mahodananAslena) khalcosti ribhamatIdaM zarIra cakamivAna devadaM zarIra caitmanat pratiSThApita codayimA vaipo'nyatiH // savA eSa AtmetyadovasaM nIta iva sitAsitaiH karmaphalairabhiyapAna ina pranizIpa caratyayAvAta sUkSmavAdadRzyatvAdAgrAtyAnnirmamatvAmAnavastho karatA kartedAca sthata: / __ - maitra, 2..1. (25) ....deho devAlayaH proktaH sa jIvaH kevalaH zivaH / tyajedajJAnanisalyA mhaNAvaM pUjayet / / - paitreyI ugaH, 2.1 (2) vRtaM mUtradazaM madhu ruvAtsarayA samam / taila sUkaramUtra syAtsUpaM lazunAmaMmtim / / mApApupAdi gomAMsaM kSIraM mUtrasamaM bhavet / taragAlArvaprayatna ghRtAdo varjayetiH / / -- saMnyAlo 93.4 (27) Ajya radhimiva tyajedekAnaM patalAgavaga-dhalepanapaddhalepanamiva kSAramantyajapiva vastramupiTAmivAbhyaGgaM lIsaGgamiva mitrahalAdaka mUtramika pRhAM gogArASika jJAtanAdezaM caNDAlakarikA mantra striyamahimiva suvarNa kAlakUTamiya - sabhAsthalaM smazAnasthalamiva rAjadhAnI kumbhoyAkamiva zavAgaNDanadekavAnnam / na devatAcana5 / prapaNyatti parityajya jIvanmukto bhavet / AsanaM mAtralopazca saMcaya: ziSyasaMcayaH 1 divAsvApo vRthAlApo yAnta pAtkAni SaT // varSAbhyonyatra yatsthAnapAsanaM tadudAitam / uktAlAbdhAdipAtrANAmekasyApoha saGgraha / / 43 For Private And Personal Use Only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yate: saMvyavahArAya yAtrAlopaH sa ucyate / gRhItasya tu daNDAdvitIyasya parima: // - saMnyAsI 7100 (1) te bhogAratAni hojyAni vyAsatrasya rAmmanaH / jAjdumadApatanoM bdd'gaamvaaclaa||| (28) vyapagatakalanAkalakrazuddha: svayamAnAnmani pAlane grdch| salilakaNa ivAmbadhI mahatmA vilitana manamakatA jagAma / / - maho. 2.47 (30) AtmatIrthaM samRtsmRzya yahistIrthAni yo varjata ! karastha sa mahArat tvamantvA bAcaM vimArgataM / / (31) saMnyAso. 59 ((32) saMnyAso. 75 (33) .... mahAnadIpUnaya ivAnivartakamasya yatpurAkataM samudravaleva durnivAryamaya mRvAgamanaM sadara kArAgaH pA. paoNriva baddhaM banadhananthasyevAsvAtantrayaM yamaviSayasthasyeda ayAvastha madironmana ina mAidinmana yAmanA yahAMta iva bhrAmyamANaM mahoragadraSTa ina viSayadA -dhakaramiya rAgAdhama indrajAlamiva pAyAma strama ina midhyAvanikadalIgarga inAsAraM naTa isa kSaNaveSaM citrabhittiriya mithyAmanoramanityathoktam / / zabdasparzAdayaH yathAanaca te sthirA: / theSAM saktastu bhUtAtmA na smarecca para pApa / -maitrA. 4.2 (34) ..... puraSasya bAnazA bAca agrasa RcaH sA rasaH sAmna upagIyo rasa: It -chA. upa. 1.1.2 (34) lAgeva brahAcaturthaH pAda: / so'pinA jyotidhA pAti ca napati ca / bhAti 5 parikA basA brahmavarcasena ya evaM veda / - DA. upa. 3.18.3 (as) kAmakrodhalobhamohabhaviSAdegeviyoganiSTasaMgha-- yogakSutpipAsAjarANasurogazazokAbhihata'smin zarIra kiM kAmopabhoge: / -maitra. 1.3 aisa A 44 For Private And Personal Use Only Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pa (38) Rgveda 1.2.2.1.10.1 (40) pAsmuni, niLam 5.11 (44) niru pR. 21 *(39) maitrA. 6.5-6 (3) ...... tvaM brA tvaM ca vai viSNustvaM prajApatiH / tvarvarUpAmindratvaM nizAkaraH / tvamanas yastvaM pRthivItvaM vizvaM khamathAcyutaH / svayaM svAbhAvike bahudhA saMsthitistvayi // vizvezvara namabhyaM vizvAtmA vizvakarmakRta / vizvabhugvimanuvaM vikAraprabhuH // namaH zAntAtmane dubhya namI guhyagAya / cinyAyAprameyAdidhinA ceti // www.kobatirth.org. (45) yad ebhiracchAdaya'chandasAM chandaruvam / (46) chA. upa. 2.12.1 (47) niru pR. 21 59 - saMpA vasanta ma (41) 5.12 (42) chA. upa. 1.2 (43) eSa eva sAnadAra sAu sa cApaveti tatmAmnaH sApatva / yadveSAkaMna sabhI nAgena sana ebhistribhiranakaiH samana lavaNa tarayAdeva mAmA // 22 // sAmAH sA salokatAMnA - upa. 1.6.1-4 bRha. 20 - DaoN. basanta bhaTe - cha. upa. 1.4.2 - saMpA : DaoN. vasanta bhaTe 5 (48) vedavANI upaniSad vizeSAGka 1 pR. 42 - (49) graha. 5/2 (50) .....habhisametyocurbhagvanadhitvaM zreSTho'pokramIriti // Shri Kailassagarsuri ....... Acharya mandir - DA. upa. 8.3.5 - chA. upa. 5.192 (i) "tAni ha vA etAni troTakSarANi satayamiti tadyattama yatti tanmaya yahAM tena ubhe yacchati" / 45 For Private And Personal Use Only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2) dyauravodantarikSaMga: prathivI gha.....!! -chA. .1.3.7 FRINKANumenwmmehatanner AtA jhadi tasyaitadeva nismata hRdyamiti tasmAdahatyamAraha vanityavarmanAkameti / / (43) savA epa AtmA jhaTi nAma -chA. .8.3.3 .. . (54) chA. upa. 6.8.3 (114) mRtAvasAne naTarAjarAno nana hakka navapaJcavAram / uddhakApa: sanakArisijhAn etahiNe zivasUtrajAlam // -nahIla. kAzikA ( 5 5, vizuDeya, sA. na. mA. ma... 1. 'pR. 740 148) apatatvaM daveya.....2. 3. 4...... gRlyorAmA pariharANIri / / omrdxantexxsmieskosheelsaconnesasteresIAajTalamaAviatummistritusEASERRA H ASRAERamak 47 For Private And Personal Use Only Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ** *** 21st Tre prakaraNa-10 sAmavedIya upaniSadonAM RSiono paricaya *** For Private And Personal Use Only Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prakaraNa-10 sAmavedIya upaniSadonAM RSiono paricaya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RSi : vedokata jJAnanAM prathama dRSTAne RSi kahevAmAM Ave che. teo maMtradarA che. vedamaMtranuM adhyayana gAna RSi, devatA, chaMda tathA tenAM viniyoga vagara 5 karavuM joIe. tevI spaSTa paraMparA che, chaMda vagerenAM jJAna vagara karavAmAM AveluM adhyayana-stuti adhUrI ja rahe che. jeoe samAdhinI parama sthitimAM maMtronuM darzana karyuM che|pe che. nirutamAM 'pti' zabda 'vR'' dhAtumAMthI utpanna thayelo mAnavAmAM Avyo che. kAraNa ke A RSio e stotramaMtronuM darzana karela che. nirukatAM jaNAvyuM che ke; tapasyArata RSio pAse maMtrAM gayA. zatapatha brAhmaNamAM, ridh dhAtumAMthI RSi zabdane vyutpanna thayelo mAnavAmAM Avyo che. tyAM teno artha "tapa karavuM evo che. arthAt tapasyAnta banIne maMtra darzana karyu. Ama baMnnenAM artha eka ja che, je AcArya yAska kahe che ke; Adya RSioe pAMtAnI alaukika divya zaktine AdhAre dharmanuM sAkSa darzana karyuM. ahIM dharmano artha "maMtra" che. anya daSTie maMtra rUpa vAkayanA vakatA te RSi;' athAt jemaNe icchita kAmanAnI pUrti mATe stuti karI te maMtranA te RSi che. A vyAkhyAne AdhAre paNi, sarakhA vagerene paNa RSi mAnI zakAya. eTaluM ja huiM acetana padArthane, nikRSTa cetana padArthane vagerene RSi mAnI zakAya. Ama ahIM RSi" zabda vakatA'nA arthamAM che. DaoN. kapiladeva zAstrI deva RRSinI bAbatamAM jaNAve che ke, maMtra daSTA kathita RSi karatAM koI bhinna RSi che. jevI rIte upAsamAM lekhaka anya vyakti hoya che paraMtu tenA rAMvAdo tenA pAtro dvArA te vyakta kare che. te upanyAsakArathI bhinna che. te ja pramANe maMtronA A RSione kalpita mAnavA joIe. maharSi araviMda RSione pratikAtmaka mAne che. teo jaNAve che ke "RSi, devatAonA nAmo, rAjAo|| nAmo, yajamAnanA tama, potAnA nAma, jIvananI sAmAnya paristhitio vagere sarvo mATe pratIko, rUpako, saMketono prayoga karavAmAM RRSio siddhahasta che." teonI bhASAnAM "gautama' zabdano abhiprAya "AghyAtmika prakAzamAM otaprota ane paripUrNa" "gaviSThira" zabdano artha" divyajJAna 46ma For Private And Personal Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org athavA AdhyAtmika tattvamAM satata sthira rahenAra A ja pramANe AdhyAtmika anubhUtinI abhivyaktimAM paNa pratIkano upayoga RSio kare che. devatAonuM mapittva : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zatapatha taghA manusmRtimAM agni, vAyu ane sUryanuM RRSitva svIkAravAmAM AvyuM che, teomAMthI makSa k, yaju rAma e traNa vedono prAdurbhAva thayo.' paraMtu A banne jagyAe vedonAM prAdurbhAva thayo, tema ullekha che, paraMtu agni vagerTae patronuM darzana karyuM tevo ullekha nathI. tethI ja svAmI dayAnaMda. sarasvatIno agni vagere cAra devatAonA RSitvano mata nirAdhAra che tema kahe che. DaoN. kapiladeva zAstrI kahe che ke "vAratavamAM indra, agni, azvina vagere devatAonAM nAmAM vaidika maMtronAM RSinAM rUpamAM ullekhita che ... vAratavamAM mAnavIya draSTA RSioe je daivI zaoiAM mohyuM rUpamAM darzana karyA tenAM vizeSaNa athavA nAmathI prasiddha thayAM, maMtra daSTA RSi tathA te mantra dvArA pratipAdya athavA varlDa devamAM arbheda mAnI hai duSTA RSinA dazya(mantranAM adhiSThAtA) devanA nAmathI prasiddhi svAbhAvika che. dRSTAdazya vacce abheda mAnavAmAM ja Ave che, tethI ja "brahmane jANanAra brahmA bane che." e ukti prasiddha che. C 3 prAkRtika tattvo : prAkRtika tattvone, pazu-pakSIone temaja devone paNa RSi tarIke, jJAna ApanAra tarIke svIkAravAmAM Ave che. dattAtreyane kUtaro vagere 24 guruo hatAM. te prasiddha che. eTaluM ja nahIM bhAvanA, guNa, kriyA, viziSTa sthiti, acetana vastuonAM bodhaka zabda vagereno paNa RSinAM saMdarbhamAM, jJAna ApanAranA saMdarbhamAM ullekha che. tethI tene RRSi saMzA vAcaka zabda na mAnI zakAya.1 deva RSio-RSikA, maharSio, rAjarSi, AsurI ema vividha RSio upara che. zarUAtamAM devarSio agni, indra, kRSNadvaipAyana vyAsa, kAlAgnirudra, dattAtreya. nArada, bRhAti, brahmA, vAyu, vAsudeva che ane RRSikA umAdevI, tyArabAda maharSiomAM atidhavA, AyAsya, aMgirA, Indradhumna, udara zAMDilma, uddAlaka Adhi, upakosTala, vasti, bhu, kapila, kAtyAyana, kApeya, kauSItika, kRSNa, glAva, gautama, gauzruti, ghora, jana, jAbAli, dAi(baka), nidAya, vaiplAdi, prAcInazAla, buDila, bhAradvAja, bhusuMDI, mahidAsa aitareya, maitreya, raiva, vasiSTha, zAkAya... muni, zilaka, zukadevajI, zAMDilya, zRga, zvetaketu, satyakAma, satyayajJa, sanatkumAra, hAriMdupata che, rAjarSiomAM abhipratArI, azvapati, jaDabharata, janaka, jAnavruti pravAhaNa ane bRhadratha che. asura s For Private And Personal Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. RSiomAM ekamAtra virocana Ave che. A kramamAM ja RSionuM nirUpaNa karela che. uparAMta pariziSTa paNa Apela che. (1) agni : agni e prAcIna deva che. RgvedanAM prathama sUktamAM ja tenI stuti karavAmAM Ave che. ane prakAza ApanAra, doranAra, saMpatti-sukha ApanAra, preranAra araNI che. tethI ja vedamAM vipra" evuM nAma agni mATe prayojavAmAM Ave che. RSione A agninI upAsanA dvArA ja jJAna prApti thAya che. tethI te agnine ja ArAdhyadeva tarIke mAnI dhajJa kare che. yamarAja naciketAne je vidyA Ape che te "nAciketa agna" tarIke prasiddha che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chA. kRpa,mAM satyakAma jAbAlane sarvaprathama agni 4 upadeza Ape che, satyakAma jAkhAnA ziSya upakosalane gArhapatya, dakSiNAgni ane ANvIya ne upadeza Ape che. e ja pramANe rAjA pravAhaNa kuMdAlaka vagere maharSione vaizvAnararUpa agnividhAno upadeza karI ne atividhAna upAsanA karavAnuM kahe che. A vaizvAnararUpa agni ApaNA zarIranI aMdara ja sthita che. te A upadezane AdhAre samajI zakAya che, kAraNa ke teo 'prANAya svAhA', 'apAnAya svAhA', 'vyAnA" vADA, su mAnAya svAhA', udAnAya svAhA' e rIte kramazaH upadeza Ape che. gItAmAM" paNa bhagavAna vaizvAnararUpa huM manuSyanA udaramAM rahuM chuM tema jaNAve che. A agninuM vigrahadhArIrUpa kenomAM gaNita che. tyAM te abhimAnI devatAnA rUpamAM rajU thAya che. indranI AjJAthI te yakSane jANavA mATe jAya che. yAne potAno paricaya ApatA jaNAve che ke huM agninAmavALAM jAtavaMdA chuM ane pRthvI temaja aMtirekamAM je kAMI che tene bALI nAkhavA samartha chuM." pachI yakSa ghAsanuM taNakhaluM Ape che, lAkha prayatno chatAM te bALI zakato nathI ane lajjAmaya banI parata Ave che, nirukta agni jAttedA che tema jaNAvI pRthvI sthAnIya devatA tarIke oLakhAve che. manane pratyakSa deva ane devonA dUta tarIke vedomAM varNavela che. te homa kareluM dravya devo sudhI pahoMcADe che, devone yajJamAM bolAvI lAve che ane je kAMIdaSTi viSayaka pharma che, te agninuM che. 13 A pRthvIloka, prAtaH savana, vasantaRRtu, gAyatrI chanda, trivRt stoma, rathattara sAma, je devoprathama pRthvI lokamAM AvyAM chete, agnAyI, pRthvI ane IlA e traNa strIo(agninI bhaktio) 469 For Private And Personal Use Only Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir t t-3 * (ra) indra: ****** varAja, aditi putra teno putra jayanta, airAvata vAhana purI amarAvata ane nandanavana. * * * * *** tenA paryAyavAcInAmomAM maghavA, zakra, surapati vagere che. pa5 pathAyavAcI nAmo zabda ratnAvalImAM Apela che. 8 ************** * * * * * * *www. * * * ***** A indra kenomAM vijaya pachI abhimAnamAM AvI jAya che. tethI paravatatva brahmA, indra vagere relo te pathyAbhimAnamAMthI bahAra kADhavA mATe yakSanuM rUpa laIne Ave che. prathama agni, vAyu te tattvane samajavAmAM niSphaLa jAya che. chelle indra jAya che, tyAre parabrahma jatAM rahe che, paraMtu jJAnarUpI umAdevI e tatvanuM jJAna Ape che. Ama paramatattvanuM prathama jJAna prAna karavAthI te devarAja indra kahevAya? ahIyAM jema teNe prathama brahma jJAna meLavyAnI kathA che, tema che. upa.mAM paNa pradAtAne jAvAthI amara thaI javAya che, tema vAta sAMbhaLyA bAda asurarAja virocana ane devarAja indra pratinidhi rUpe prajApati pAse brahmavidhA mATe jAya che. jayAre indra sarva prathama hada sthita parabrahmarUpI zabala brahmanuM jJAna prApta kare che. aMtarikSamAM vidyamAna eka deva che. je aneka paramANu vizeSanA saMghAtanuM pariNAma che. vAyu dvArA AvRtta agninuM (4) tenuM rUpa che. indraprANathI dIpta thAya che. somapAna karavAthI tenI zakitamAM vadhAro thAya che ane dhau tathA pRthivI sudhI phelAI jAya che. pedamAM . saMbaMdhI suDatAnuM pramANa vadhu ****w wwwwwwww8 **, * * mArA majhAvA mAMDayAnA 11 kalAkAra ka rmo ja ka rI A kesamAM "meghane phADIne varasAve che. teNe sUrya, , tathA upasane utpanna karyA. jyAre vRtrae jaLane rokyA tyAre vajathI vRtrano vadha karI jaLane vahAvyA. teNe dazadhunuM rakSaNa karyuM. tene somarasa ane sAmagAnathI skRti prApta thAya che. nema nAmaka RSie indra pratyakSa dekhAnAra nathI tyAre teNe prAkSa pragaTa thaIne pramANita karyuM ke huM pratyakSa dekhAnAra chuM. vedomAM tenAM aneka zatruo che, te zatruono mukhya durguNa pANIne rokavuM te che te zatruomAM zaMbara, namuci, narmara, vRtra vagere mukhya che. tenI patnI indrANI che." tenAM padanuM vizeSa mahattva che. dareka manvantaramAM IndranuM pada rahe che. dareka manvAramAM indra alaga-alaga hoya che. te traNeya lokoadhipati gaNAya che. so yajJa karanArane Indrapada prApta thAya che. tethI ja jyAre sagara rAjA 100mo azvamegha yajJa pUro karavAnA hoya che, tyAre potAnuM indrapada chinavAI kAkAkamala== Makes Mike karo prApADA 00000ApAnA For Private And Personal Use Only Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nA teazvane kapilamuninA AzramamAM chupAvI de che. kapilamonA dhathI sATha hajAra sagaraputro nAza pAme che. pachI sagara, kayu, raghu, tapazcaryA karI gaMgAnAM avataraNa dvArA tene mukti apAve che. A. Mya rAjA varSe indra pa. prApta karyuM hatuM. te ja zete hiraNyakazipu, bali ane prahalAde paNa indra e meLavyuM hatuM. Ama iMndra satata potAnI rAttA bacAvavA mATe ane gumAvelI sattA pAchI meLavavA mATe prayatnazIla jAI zakAya che, je AjanA rAjanetAomAM daSTigocara thAya che. tenAM viSe paurANika sAhityamAM aneka kalpanAo pracalita thayelI che. jemAM tanAzaka, puraMdara nAma tenAM kAryone AdhAre paDelAM che. teNe parvatonI pAMkho kApI sthira karyA" garuDa sAtheno teno saMbaMdha paNa prasiddha che. jemAM kathA che ke garuDe potAnI mAne dAsatvatAM baMdhanamAMthI choDAvavA mATe dAvamAM badalAmAM amRta vA AvavAnuM vacana na.gone AvuM. garuDa amRta laIne Ave che tyAre indra tenI upara vaja pheMke che paraMtu koI asara thatI nathI tethI garuDanI zakti jANa tenI sAthe mitratA karI yutipUrvaka acorI levAnuM vicAryuM. indrae buddhipUrvaka kArya karyuM, amRta pAchu meLavI lIdhuM ane garuDane varadAna ApyuM ke sarSa tAro khorAka banaze." A amRta devoe sAgara maMthana dArA prApta karyuM hatuM. te samaye nIkaLelA 2 mAMthI rAvata pore cAra ratno teNe lIdhA hatAM. indrane vizvarupa, vRtrAsura tathA namucinA vadhane kAraNe brahnA hatyA lAgI hatI. tethI te karIne kamalanI nALamAM saMtAI gayo hato. A samaya daramyAna nahuSa tathA vati ema be InDo thayAM paraMtu surata ja tenuM patana thayuM. indrane lAgelI A brahmahatyAne dUra karavA mATe tene cAra bhAgamAM vibhAjita karavAmAM AvI ane te varadAnanAM rUpamAM bhUmi, vRkSa, jaLa ane strIne ApavAmAM AvyAM. pariNAma svarUpe pRthvI upara potAnI jAte ja khADAonuM bharAI javuM, bAra jAmavuM vagere thayA che. vRkSo jyAMthI kApavAmAM Ave tyAMthI ja aMkuro phUTavuM, tathA gaMdArasa nIkaLavo. jemAM pANI meLavavAmAM Ave tenuM vadhavuM ane temAM phI AvavA temaja rastrIone garbha rahe chatAM prasUti samaya sudhI saMbhoga karavAnI zakti tathA rajodarzana thavuM e A varadAna tathA brahmahatyAnuM pariNAma che. indra damayantInAM svayaMvaramAM paNa gayo hato. teNe potAnA prasAdathI kutI dvArA arjunane utpanna karyo hato. govardhana pUjA dvArA kRSNae tenuM apamAna karyuM hatuM. Ama indra viSe veda-purANa temaja anya sAhityamAM anekavidha kathAo, tenAM parAkramo pracalita che. teNe rAjanIti saMdarbhamAM "bAhadaMtaka nAmanA graMthanI racanA karI hatI tevo mahAbhAratamAM ullekha che. 30 For Private And Personal Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (3) zrI kRSNa dvaipAyana vyAsa H teone. pAse zukadevajI sRSTi prapaMca ane AtmanA jJAna mATe Ave che. teo zukadevajInAM mananuM samAdhAna na karI zakatAM mahArAja janaka pAse mokale che. * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ganit maharSi vyAsa parAzara RSinAM matsya kayAthI utpanna thayela putra che. eka samaye maharSi parAzara tIrthayAtrA karata -karatAM gaMgA kinAre pahoMcyA. tyAM matsya(daivartaka) kanyA satyavatIne joIne kAmAsakta kayA. saMbhogaI. mAMgaNI karI, satyavatIe komArya bhAva naSTa thavAno bhaya vyakRta karatAM tene AzIrvAda Apyo ke; ''saMbhoga bAda paNa tenuM kaumArca akhaMDa raheze ane tenA zarIramAM je durgaMdha che te dUra thaze ane atyaMta mohaka sugaMdha prApta thaze ane te eka yojana sudhI phelAze, pariNAme loko tene "yojagaMdhA" kaheze." tyArabAda maharSi parAzare satyavatIdhI vyAsa nAmano putra utpanna karyo. je yamunA nadInA dvIpa upara utpanna thayelAM hovAthI 'upAyana vyAsa' kahevAyA. 2.3 satyavatInuM eka nAma "kAlI" paNa che tethI mAtAnA nAmanA AdhAre "kRSNa dvaipAyana vyAsa" tarIke paNa tenozrI prasiddha che. 5 pArAzarya vyArA kAntadarzI, agAdha vidvatA, virAgI daSTikoNa vagere atulya guNo hatAM. tethI ja teone bhagavAnanA avatAra tarIke gaNavAmAM AvyAM che.5 bhAratavarSamAM bhAratIya saMskRtinuM punarjAgaraNa teozrIe potAnAM agAdhAnane AdhAre aSTadazapurANa vagere sAhitya racIne karyuM che. tethI ja teonI bhAratIya sAhityarUpI dIpakamAM tela pUranAra/prANa pUranAra tarIke stuti karavAmAM Ave che. vizvane anupama bheTa zrImad bhAgavadarzItA paNa teonAM dvArA ja graMthana pAmI che. A vyAsano vaidika sAhityamAM nirdeza nathI. paraMtu pArAzarya paitRka nAma prApta thAya che, prAzcAtya vidvAna vebaranAM mate zukala yajurvedanI AgArca paraMparAmAM parAzara ane tenA vaMzajonuM khuba ja prabhutva hatuM. maharSi vyAsano pANini nahIM paraMtu pataMjali anekavAra ullekha kare che. tethI evuM anumAna karI zakAya che ke mahAbhAratanI racanA pANini pachI ane pataMjali pahelA thaI haze. A mahAbhArata purANa vageremAM teone maharSi parAzaranA putra kahevAmAM AvyAM che. teono janma vaizAkha pUrNimAnA divaro thayelo mAnavAmAM Ave che, kAraNa ke temano janmotsava te divase manAvavAmAM Ave che. aSADha paurNimAne paNa teonAM nAma "vyAsa pUrNimA" tarIke oLakhavAmAM Ave che. teozrIe atyaMta kaThora hara For Private And Personal Use Only Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. tapazcaryA karIne dUra zravaNa, divyadRSTi vagere aneka vidyA prApta karI hatI. teozrI potAnI tapasyAnI bAbatamAM kahe che ke tapasya.thI eTalI zakti saMcita karI che ke Icchita varadAna ApavA mATe huM zaktimAna chuM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaurava-pAMDavonAM pitAmaha hatAM, tethI haMmezAM teonA hitamAM tatpara rahetAM hata.. eTaluM ja nahi; duryodhana vagere tenI salAhano avagaNanA kare che tethI teo pAMDavonAM hitacaMtaka ane temATe kArya karatAM joI zakAya che. teo janmejayanAM sarpasatramAM paNa hatAM ane potAnA ziSya vaizaMpAyanane svaracita mahAbhAratanI kathA saMbhaLAvavAnI Aza karI hatI. teozrInuM ghutAcI nAmanI apsarAthI zuka nAmano putra utpara thayo hato. jyAre skaMda pu.mAM jAbAli RSinI kanyA TeikAthI utpanna thayelo darzAvyo che. zuka uparAMta dhRtarASTra, pAMDu ane vidura niyoga paddhadithI utpanna thayelAM putra che. vyAsa kurukSetra, dvArukAvana, badarikAzrama vagere jagyAe rahelAM hatAM. teonAM ziSyoma sumaMtu, vaizaMpAyana, jaimini, zaila vagere mukhya che. maharSi vyAsano dharmasaMdeza e ja che ke catudhi puruSArthomAM; dharmanA AcaraNa dvArA ja artha ane kAmanI siddhi karavI joIe. phAraNa ke manuSyajAti ane samagra sRSTinuM hita ja dharma AcaraNa dvArA arthakAma ane mokSanI prAptimAM che. A saMdeza teo vAraMvAra Ape che tema chatAM kAMI sAMbhaLatuM nathI tethI ja mahAbhAratamAM potAnI vyavAne vyakata karatAM jaNAve che ke 'huM hAtha UMcA karI karIne kahuM chuM paratuM koI sAMbhaLatuM nathI, dharmathI ja artha ane kAma siddha thAya che, zA mATe tenuM sevana karavAmAM nathI AhatuM ? $! DaoN. rAmakRSNa AcAryanAM mate brahmasUtronA racayitA bAdarAyaNa ane zrImad bhAgavatanA racayitA kRSNadvaipAyana vyAsa banne ag vyakti che, teo A bAbate evo tarka rajU kare che ke mahAbhArata, viSNupurANamAM bAdarAyaNanAM nAmano ullekha nathI paraMtu A matanuM khaMDana karatAM DaoN. caturvedI jaNAve che koI graMthamAM nAmano ullekha na hoya to te koI pramANa banI zake nahi. jema ke kavi kAlidAse potAnA graMthamAM nAmano ja ullekha nathI karyo to tene teonI kRti na mAnavI ! teja rIte teozrI potAnA a matanA samarthanamAM koI vaiSNava AcAryanuM pramANa ApatA nathI mATe teono mata nirAdhAra che. kAraNa ke mahAbhAratamAM ja spaSTa rIte vedAnta racayitA, yogakartA vagerenA rUpamAM kRSNa dvaipAyana nAmano ullekha che.jara cha For Private And Personal Use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. (4) kAlAgnirudra : bhagavAna zivanA mahArudra. kAlAgni rudra, pazupati vagere aneka nAmAM che. sAmavedanAM 315.mAM teonAM vividha nAmono upayoga thayela che. maitreyI upa.nAM "mahAdeva" nAmano ullekha che. temAM bhagavAna maitreya teonI pAro jJAnaprApti mATe Ave che. teozrI temane brahmajJAna Ape che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir drAkSa jA. upa.mAM kAlAgni rudra maharSi bhusuMDIne rudrAkSanI utpatti, tenAM prakAra, tene ghAraNa karavAnI vidhi vagere bAbate jaNAve che. - bhAratIya saMskRtimAM rudra, viSNu, brahmA e tridevI kalpanA rahelI che. temAM rudra saMhAraka, viSNu pAlaka ane brahmA sRSTinuM sarjana karanAra che. mahA." "nArAyaNanA saMkalpe yukta dhyAnathI traNa netro- vALA, hAthamAM trizula dhAraNa karela pusyanI utpatti thaI. te yaza, satya, tapa, brahmacarya, vairAgya, niyatrita mana aizvarya praNava yukta vyAkRtio ane cAraveda temAM samAzrita che. tethI tenuM nAma izAna ane mahAdeva kahevAyuM. yogacUDAmaNi upa, pramANe brahmA sRSTinuM sarjana karAra, viSNu pAlana karanAra ane ra saMhAra karanAra che. A varNana ja purANa kALamAM AgaLa vadhe che. prAgaitihAsika samayamAM naisargika utpAtonuM nirmANa karanAra tarIke `stra'nI utpatti ane tenuM zamana karanAra tarIke tene ja ziva kahevAmAM AvyA. A rIte stra ane ziva eka ja devatAnA rodra ane zAMta svarUpa che. RRgveda vagere sAhityamAM tene bhUrAvarNavALA, atyaMta tejasvI, sUryasAna jAjvalyamAna, hajAro netravALA, nIlavarNa ane dezovALA darzAvavAmAM AvyAM che. 85 mahAbhArata-purANomAM pAMca mukhavALA indranA vajra prahArathI teno kaMTha nIlavarNano thaI gayo tevo nirdeza che. jyAre zrId bhAgavatamAM samudra maMthananAthI nIkaLela viSanuM pAna karavAthI teno varNa nIlo thaI gayo hovo ullekha che. temanuM nivAsasthAne kailAsa parvata, meruparvata, mujavAnu parvata, smazAna che. atyaMtapriya nivAsasthAna kAzI mAnavAmAM Ave che. tyAM teo haMmezane mATe bhaktonuM kalyANa karavA rahe che, tethI ja kAzIne mokSapurI paNa kahe che. teo himavat parvata upara vRkSonI nIce parvatonA zikharo upara, guphAomAM ET For Private And Personal Use Only Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapathI umAnI sAthe tapasyA rata rahe che. zivagaNa ane zivanAM upAsako paNa tenI sAthe rahe che. temanA vAhanamAM vRdhAma che ane vajamAM paNa vRghabhanuM cinha che tethI ja tRpamadhvaja kahevAya che. temanAM aneka bAdhomAM pAzupatAstra mukhya che, je temaNe pAMDavaputra arjunane pradAna karyuM hatuM. saddha atyaMta krodhI che. te kuddha thAya che tyAre saMpUrNa mAnavazatino vinAza kare che. tethI ja rotAo dvArA potAnA ane potAnA saMtAno vagereno vadha na karavA mATe prArthanA karavAmAM Ave che. te roga mukta karanAra che, cikitsaka che. te mAta kI ja nahI, prasanna thaIne mAnava jAtanuM kalyANa karanAra paNa che. te pazI prasanna thanAra che tethI ja tene AzutoSa kahe che. zarIramAM tenAM ane svabhAvanuM ziva ekadama spaSTa rUpe ApavAmAM AvyuM che.' atharvavedamAM IzAna, bhava, zarva, pazupati, ugra, , mahAdeva evA vividha nAmo ApavAmAM AvyAM che, paraMtu te dareka paryAyavAcI ja pratIta thAya che. jayAre brAhmaNazAmAM tene upasunAM putra tarIke oLakhAvavAmAM AvyAM che ane aAni vagere nAmo ApavAmAM AvyAM che. zatapatha brAhmaNamAM" tenI utpatti bAbate jaNAvyuM che ke prajApati dvArA duhitagata karavAmAM AvatAM tene sajA karavA mATenI utpatti thaI. e pazupatinuM rUpa dhAraNa karIne gapaganAra prajApatinI chatyA karI. prajApati ane teno vadha karanAra rudra Aje paNa AkAzamAM mRga ane mRmavyAdha nakSatrarUpe dekhAya che. upaniSadomAM jetAzvatara upa.10mAM sara-zivane sRSTinAM sarva zreSTha devatA kahevAmAM AvyAM che. A upa, anusAra sRSTinA niyAmaka ane saMhAraka devatA phakata ruddha ja che. kaMpo.mAM ru-zivanI patnI HT(haimavatI)no nirdeza che, jo ke tyAM spaSTarUpe teno pati tarIke nirdeza nathI, mAtra sAthI tarIke ja che. indra, vAyu, agni e vaidika devatAo paNa zivanI-ndranI zaktithI ja kAryarata rahe che teno nirdeza umA haimavatI kathAmAM che. mahAbhAratamAM temanuM mahAdeva nAma batAvavAmAM AvyuM che. tyAM tenI patnImAM umA, pArvatI, durgA, kAlI, karAlI vagere darzAvavAmAM AvI che. temaja tyAM tenA upAsakomAM arjuna, azvatthAmA. zrIkRSNa, upamanyu, bhIma vagere che. "purANomAM aSTa stanI kalpanA che. brahmAsya janma prApta thatAM rudana karavA lAge che. pazcAtuM. prArthanA karatAM badhA tene ATha judAM-judAM nAma, patnI, nivAsa-sthAna vagere Ape che. mahAkavi 95 For Private And Personal Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - para res va mahI vivA dizA ugna hAsa vijJAna zAkuntalanAM prAraMbha aSTamUrti zivanI stuti kare che je nAmo A purANamAM ApelI yAdI pramANe ja che. dranuM nAma patnI saMtAna nivAsa-sthAna suvAcelA (satI) zanaizcara umA(umA) sarvaziva) la zupati manovA vAyuM svAha (svadha) agni IzAna okAza dIkSA rastAna phIya brAhmaNa mahAdeva rohiNI budha ekAdaza rudra paNa prasiddha che. zrImad bhAgava vagere graMthomAM teno nirdeza che. amuka vidyAno tene anAryanAM deva tarIke oLakhAve che. teo ziznapUjaka, yajJavirodhI anAryanAM rUpamAM madha-mAMsabhakSaka, bhUtothI vaLavelA, ana.ryanA devone teo vaidika deva sAthe sammilita karI de che. vAstavamAM pUrvottara vaidika kAnAM devatAnA udArIkaraNamAMvaidika devatAmAM thoDAka tAmasa lakSaNo AvI gayA haze. zivanI atyaMta prAcIna pratikRti mojodo ane haDappA saMskRtinAM utpanana samaye sivuM sabhyatAnAM khaMDaharomAM dekhAI che. temAM prApta thayelA sikkAomAM ziva svarUpanI sAthe maLatA AvatAM devatAnI pratimA yogAsanamAM nirvastra beThelI che. sikkAonuM A svarUpa mahAbhArata vageremAM varNita svarUpa sAthe maLatuM Ave che. pazcima eziyAmAM hijhAITa loko dvArA pUjita tezaba' detAM ane zivamAM ghaNuM sama che. bAbiloniyAmAM prApta aneka zilpo ane avazeSomAM te zaba devatAnI pratimA vRSabhavAhana ane trizuladhArI darzAvavAmAM AvI che. tenI patnInuM nAma 'mA' hatuM, jenI jagamAtAnA rUpamAM pUjA karavAmAM AvatI hatI. 'vaizaba ane mAM ghaNI samAnatA che. tesaba devatAnI jemaja nAM hAthamAM vidhuta, dhanuSa, nAnA ka: EE SANTEE. ::: EgEnA For Private And Personal Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir wwwthas rAka " E ! ) daMDa parazu, paTTIza vagere zastro rahelAM che. te banI jema ja ziva paNa aMbikAnA pati , vanI. devI ane umA paNa kahe che. te banI patnI paNa siMhAruddha che. devI aMbikA paNa vAhinI che. te zaba devatAnI patnInuM citraNa prAyaH badhumAkhIonI sAthe karavAmAM AvyuM che je 2,55 15.niSTa 'bhrAmarI devI sAthe sAmA dharAve che. bhrAmarI devIe aruNa nAmaka asurano vadha e hato, te kadAca asIriyA athavA IrAnamAM rahenAra kAI vipakSI jAtinAM nirdeza kare che. zivanI upAsanAne AdhAre aneka saMpradAya bhAratamAM pracalita banyAM che. te ziva kalyANa karAra ane darTIne raDAvanAra che. pApano nAza karanAra hoya rudana karAve che tethI rudra kahevAya che, : sattAka jananarry (5) dattAtreya atri ane anasUyAnA putra hatAM pativratA anasUyAe varadAnamAM traNeya devo (brahmA viSNu-maheza) mArA garbhathI janma dhAraNa kare tethI svAM vidattAtreya varUpe avatAra dhAraNa karyo teo bALapaNathI ja virakta thaIne sAdhanAmAM rata thaI gayAM jamAsurathI parAjaya pAmelA devatAoe teonAM AzIrvAdathI ja vijaya prApta karyo. zrImad bhAgavAmAM tenAM pRthvI, vAyu, piMgalA, vezyA, ajagara vagere 24 gurUono ullekha thayelo che. teo phakta manuSya zarIra dhArI ja guru thaI zake tema mAnatA na hatAM, paraMtu zikSA prAptinuM kAMIpaNa mAdhyama gurunAM rUpamAM zreSTha che. tethI ja teoe kITa, pataMga, bALakane paNa guru mAnyAM hatAM. teoe jaNAvela che ke dhana ane jIvananI IcchA na kare kAraNa ke tenAthI zoka, mAM, kAyaratA vagerenI je prapti thAya che ajagara nI jema saMtoya hahA karavAthI citta prasanna rahe che. madhamAkhI madhane bhegu kare che, paraMtu anya teno upabhoga kare che tevI saMgraha kaSTadAyaka hovAthI tyajavA yogya che." ru.jA. upa mAM phAlAgni radra pAse rudrAkSa dhAraNa vidhi sAMbhaLavA bese che. jA. da. u559mAM dareka prANIonI utpatti karanAra caturbhuja bhagavAna viSNue mahAyogI dattAtreyajInAM rUpamAM avatAra dhAraNa karyo tema darzAvyuM che. teo yoga sAdhrAjyanAM adhipati hatA. temanA ziSya sAMskRti nAmanA RSi temanAM paramabhakta hatAM. temaNe aAMgayoganuM varNana karavAnuM kahetA. dattAtreyajI temanI pAse aAMga yoganuM varNana kare che. mahaws. As we (I nArada je paramAtmA viSayaka jJAna Ape che te nArada, athavA nara samUhonI vacce jhaghaDA karAve che te were For Private And Personal Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sAthI tarIke nirupavAmAM AvyAM che. * www.kobatirth.org. nArada nArada karva gotrIya che ane teno ullekha parvata RSi sAthe thayelo che. atharvavedamAM tene devatAonAM in nAradamuni vAsudeva upa."mAM bhagavAna va.sudevane gopIcaMdana dhAraNa vidhi vize pUche che ane chA. upa.mAM sanatyumAra pAse AtmajJAna mATe Ave che. kramazaH AgaLa vadhAratAM sanakumAra aMtamAM "vizALatAmAM sukha che. 'munA maiM mullam / ` e jJAna Ape che. teozrI sanatkumAra pAse potAnA abhyArAnI je vAta kare che, temAM tenuM sarvajJapaNuM jaNAI Ave che. tema chatAM potAnI ajJAnatAno paNa sahaja svIkAra karI jJAna prApti mATe samitpANi ghaIne ja Ave che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nArada yaMtra jai zakavAnI zakti dharAve che. te svarga, pRthvI, viSNuloka vagere jagyAe lokalyANanI bhAvanA sAthe satata pharatA rahe che. che. (7) bRhaspati H eka vedika deva che, temaja buddhi, yajJa ane yuddhanA adhiSThAtA mAnavamAM Aveche.tene 'saspati', 'jayeSvarAja' temaja 'gaNapati' nAma paNa ApavAmAM Ave che. bRhaspatiRSie nI prANarUpe upAsanA karela hatI, tethI prANane bRhaspati kahevAmAM Ave teono janma vize RRgveda jaNAve che ke, AkAzanAM uccatama prakAzamAMthI teono janma thayela che ane janmatAja potAnI bhejasvI zakti ane garjana dvArA aMdhakArane jItI lIdho. (R. 4.50 10,68) teono bAhya dekhAva rAptamukha, rApta, razmi, suMdara jIbha, nIlapRSTha vagere rUpe varNavAryo che. (4. 4.50, 20.155) tenA guNavarNanamAM, teo satata ratha para AruDha thaIne devonI stuti karatAM karatAM zatruo 52 vijaya prApta karatAM phare che.(da. 2.23) A bRhaspatine pArivArika murahitanAM rUpamAM paNa rajU karavAmAM AvyAM che. te yajJanuM saMpAdana karatAM hovAthI maiksamUlare ''agnino eka prakAra" mAnela che. rautha jaNAve che ke "A paurauhitya-pradhAna devatAonI stutinuM pratyakSa pratirUpa che." chA. upa.mAM teonAM nAma upara sAma che. jenA svaranAM gAyananI tulanA krauMca pakSInA zabdo sAthe karavAmAM AvI che. pa bRhaspatinI patnInI apaharaNa some kareluM te kathA paNa prasiddha che. teone devonA guru tathA re For Private And Personal Use Only 2 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ane brAhmaNonAM rAjA gaNavAmAM Ave che. teo daityonAM parAjaya mATe indrane sAtha Ape che. nahaSanI najaramAMthI IndrANIne yuktipUrvaka bacAve che.(ma.bhA.3.1-7.. } : : : ' , bahapatinA parivAra bAbatamAM aneka kathAo prApta thAya che. je bRhaspati vize mUMjhavaNa utpanna kare che. mahAbhArata ane purANomAM tenI patnIo ane putrInI bAbatamAM aneka nirdeza prApta thAya che. paraMtu temAM devatA bRhaspati, devaguru bRhaspati ke bRhaspati aMgerasa e traNa svataMtra vyaktionI bAbatamAM koI spaSTatA nathI. dA.ta. tArA bAbatanI kathAmAM bRhaspatine devaguru ane AMgirasa kahevAmAM AvyAM che. (masyapu. 83,30) AMgirasane devaguru vastutaH bRhaspati, devagura ane AMgirasa traNeya alaga che. haspati che tArA ane zubhA nAmanI be patnI hatI, amuka graMthomAM prajApatinI kanyA udhA paNa tenA paranI hatI. temAM zubhAthI sAta kanyAo ane tArAthI sAta patro ane eka kanyA utpanna thaI, teonAM graMthomAM bahaspati smRti, dAnabRhaspati, svAsnAdhyAya, cAvAka darzana, vAstuzAstra vagere che. (mApu.para) : (8) brahmA teo paramatattvanuM sarva prathama rAtana che. tenI javAbadArI sRSTi sarjI che. te potAnAmAMthI jagatanuM sarjana karatAM hoya prajApati tarIke prasiddha che. teo AruSi upa.mAM maharSi arUNanA putra AruNine brahmajJAna Ape che. chA, u.mAM indra ane virocanane brahmajJAna Ape che, temAM virocana adhUrAjJAna sAthe cAlyo jAya che jayArTa indra pUrNa zAAna prApta kare che. Ama upa.mAM teno nirdeza tattvajJAna tarIke thayela che. che. upa."mAM brahmA nAmanuM eka nAnu upa. che. A upanuM jJAna brahmAe prajApati manune karAvyuM hatuM. Ama ahIM brahmA ane prajApati alaga che. brahmA vAlakhi2 nAma munine, vAlakhibhe bhagavAna maitreya, vaya zAkAyana munine ane zAyina muni rAjA bahadayane brahmajJAna Ape che. teono janma purANakathA anusAra viSTranA nAbhikamalamAMrthI thayo che. mahAbhAratamAM phA che ke sarva prathama paramatattvane sRSTinI IcchA thaI tyAre eka avinAzI bIja svarUpa aMDa utpanna thayuM, temAM For Private And Personal Use Only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *"""== rUpa jyotirmaya sanAtana brahma aMtaryAmI svarUpe praveza pAmyuM, temAMthI sarvaprathama pitAmaha brahmAnI satyasvarU = utpatti thaI. nArAyaNe prathamavAra dhyAna dharyuM temAMthI mahAdevanI utpatti thaI. bIjIvAra dhyAna dharyuM te vadhe temanA lalATe thayelA parasevo jaLanAM rUpamAM parivartita thaI gayo. te jaLamAMthI aNaAkara rajanI utpatti thaI. te tejamAMthI caturmukha brahmAnI utpatti thaI. tenuM pUrva taraphanuM mukha bhU bAhRti, zAyatrI chanda, jIgneda ane agninuM dhyApa dharavA lAgyuM, pazcima taraphanuM mukha bhuvA vyAti. triSTrapa cha%, yajurveda ane vAyunuM dhyAna karavA lAgyuM, uttara taraphanuM mukha'sva' vyAti, jagata chanda, sAmaveda ane sUryanuM dhyAna dharavA lAgyuM, dakSiNa tarapha mukha mahaH' thAkRti, anurupa chada, atharvaveda ane somanuM dhyAna dharavA lAgyuM. A brahmAe sahastro mukha, netravALA, maMgalakArI, sarvatra vyApta rAyaNanuM dhyAnadharyuM. te kSIra sAgaramAM zayana karelA jagadIzvaranuM temaNe dhyAnamAM darzana karyuM." 25.mAM zatarUpA tarapha jovAne mATe tenAM pAMca mukhanI kathA che, tenuM pAMcamuM mukha bhagavAna zaMkare toDI nAkhyuM hatuM. brahmA kAmAsakta thayA hovAthI tenuM putra utpanna karavA mATenuM kareluM tapa nAza pAmyuM.' tenI pharaja sRSTi nirmANanI che. teNe aneka prANIone utpanna karyA. mahA. anusAra zaMkaranA thazamAM brahmAe potAnA vIryanI Ahuti ApI pariNAma svarUpe prajApationI sRSTi utpana thaI. padmapu. anusAra teoe sattvaguNa, tamoguNI, rajoguNI sRSTi utpanna karI temAM judA-judAM prakArathI te A prakAranI che. pazu, deva, manuSya, anugraha, vaikRta, bhUta, prAkRta, vaikRta ane kaumAra. A brahmAe mAtra sRSTi ja nahIM paraMtu potAnA cAra mukhoTo saMpUrNa vaidika sAhityanI racanA karI. vorA . brahmAe prabhAsakSetramAM yajJa karelo. temAM svayaM zaMkara atithi tarIke AvelA hatA. A uparAMta teoe hiraNayazRMga parvata najIka bindusara pAse, dharmAraNyamAM brahmasara pAse ane kurukSetramAM paNa yajJa karelA. ane enA mahera bahAno samaya so varSano mAnavAmAM Ave che. paraMtu manuSyanA so varSa nahIM tethI temanuM AyuSya lAkho varSanuM thAya che. teonuM AyuSya 143,ra0000000 varSa mAnavAmAM AvyuM che. vAstu zAstra nAmanA graMthanI racanA karI che. 485 For Private And Personal Use Only Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassaga se son (9) vAyu hata agni bAda vAyu devatAnuM sthAna AtaM che. A vAyu devatAnuM varNana kenopamAM che. kenI.mAM yakSa koNa che, te jANavA mATe mokale che. te makSa pAse jAya che, pakSa vAyune teno paricaya ApavA 2vijayathI abhimAno banela vAyu potAno paricaya Ape che temAM abhimAna spaSTa vyakta thAya che. vAya jaNAve che ke huM gamanakriyAvALa, pRthvInA gaMdha nAma guNane vahana karanAra, AkAzamAM vicaranAra mAtarizmA nAmathI prasiddha vAyu chuM, mAruM sAmarthya eTaluM che ke pRthvI temaja AkAzamAM je kAMI tene grahaNa karavA zaktima.na chuM, arthAtene uDADI zakuM chuMakSa svarUpa parabrahma tenI pAse ghAsanuM taNakhaluM mUke che tene te cahANa karI zakato nathI. lajAvukta thayela te devAM rAmIpa Ava jaNAve che ke "A yasa che tene vizeSa rIte jANavA huM samartha nathI.* A vAyudevano ullekha indra sAthe che te ane ane indra sarvaprathama brahane joyuM tethI te traNa devo zreSTha thayA. temAM vizeSa rIte sarvaprathama brahmane jANyuM tethI I% adhika zreSTha devatA thayA. nirukta vAyune aMtarikSa sthAnIya devatA gaNAve che. svedamAM paNa te IndranI sAthe joI zAya che, vAyunA pavanadeva, mAtaridhA vagere nAmo che. tenAM putromAM IlA, kuntIthI utpanna thayela bhImasena, pavanaputra, aMja sud, hanumAna, mudrA nAmano apsarAono samUha che. teozrIe laMkAvijayamAM zrIrAmane advitIya madada karI hatI. tema chatAM teo potAne rAma-anucara tarIke oLakhAve che. tethI ja hanumAnajInI vizeSa prasiddhi rAmabhakta hanumAna tarIke ja che. vAyumAMthI sRSTinI utpatti, sthiti ane laya thAya che. tema cho. upa."mAM maharSi rekka saMvarga vidhAmAM jaNAve che. vAyu ja zaktinuM kArya karI zake che. tethI ja yogazAstramAM prANAyAmane mahAva ApI, te prANAyAma dvArA vAyurUpa prANanI zakti kendrita karI, dhogya gati ApI kuMDalinI jAgRta karavAnI rajUAta che. prANAyAma dvArA yogya rIte vAyunuM vahana karavAmAM Ave to zarIra zaktizALI ane nirogI bane che. Ama vAyu zarIramAM paNa mukhya che. e "indriyomAM zreSTha koNa ?" e hA. u5.2nI kathA dvArA jANI zakAya che. vAyunI paMcamahAbhUtamAM gaNatarI karavAmAM Ave che. 485 For Private And Personal Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (10) vAsudeva : vadeva ane devaphInA ATha saMtAnomAM sauthI nAnA che temanA janma mathurAmAM phasanA kArAgRhamAM to hato, teono janma bhAdrapada vadhamAM aSTamIe(pUrNImAna mAsanI gaNatarI pramANe) ane amAsathI mAsanI gaNatarI pramANe) zrAvaNa vada aSTamInI madhyarAtrie rohiNI nakSatramAM ane badhavAre thayo hato. vasudeve janmatAnI sAthe ja teone gokuLamAM naMda pAse chUpI rIte mUkI dIdhA, jayAre gamunie gukharUpe jAtakarma saMskAra kya vAsudevarUpa zrIkRpAne pUtanAvadha, tuNAvarta sunAza, aghAsurAdino nAza ramata-ramatamAM karyo. temaja kAlIdamana, cIraharaNa lIlA vagere lIlAo karI 23 zrIkRSNathI DaratA kaMse kapaTa racIne bane bhAIone mathurA DAvyA. jyAM teoe aneka asura sAthe kaMsano nAza karyo. mAtA-pitA, temaja nAnA ugrasena vagerene baMdIgRhamAMthI choDAvyA. upanayana saMskArabAda zikSA mATe sAMdIpani RSinA AzramamAM gayA. aMkapAkI hovAthI 44 divasamAM ja sarva vidhA grahaNa karI lIdhI. sAMdIpanie prasiddha gAyatrI maMtrano paNa upadeza karelo. gurudakSiNAmAM gurupatnInAM kahevAthI teonAM mRta putrone jIvita karI dIdhA." teoe zizupAlane parAjaya ApIne bhISmaka rajAnI kanyA kimaNInuM haraNa karI tenI sAthe lagna karyA, mattaphamaNi prasaMganA saMdarbhamAM jAMbavatI tathA rAtyabhAmAM rAtre lagna thayA. A uparAMta kAliMdI, mitraviMdA, satyA(nAgrajinI), bhadrA, kaikayI, tathA lamaNA sAthe vivAha karyo. e uparAMta pApu. pramANe sumitrA, mAdrI vagere sAthe lagna karyA. teone pradhunI, gaMdabAnu, zAba, chUta, praghoya vagere 80 hajAra putro hato. tathA cAmatI nAmanI kanyA hatI. kaMsavadhane kAraNe jarAsaMgha sAthe yuddha thayuM. jarAsaMdhanA mathane kAraNe teo mathurA choDI dvArakA vasyA. yudhiSThirano sAgha laI bhImasena dvArA jarAsaMdhano vadha karAvyo. A uparAMta yudhiSThiranAM rAjasUya vaprasaMge prathama pUjAnA vivAda bAbate pIMka vAsudeva, zizupAla vagereno vadha karyo. dhUtabAda pAMDa vanavAsamAM che tyAre teo temanI pAse jAya che. AthAvAna Ape che. subhadrA tathA abhimanyune potAnI sAthe laI jAya che. vanavAsabAda duryodhana pAMDavono bhAga Apato nathI, tethI yuddhanI nobata AvI pahoMce che. tyAre duryodhana ane arjuna ane teonI pAse sahAyatA mAMgavA jAya che, tyAre pote yuddhamAM pratyakSa bhAga leze nahIM tevI pratijJA jaNAve che. tethI arjuna teone ja mAMge che. For Private And Personal Use Only Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM namo kiss pAka. ja .te darzAdhana temanI senA. pariNAme arjunano ratha hAMkI tene yuddhamAM vijayI banAve che. yuddha samaye .. ama thayelA arjunanAM viSAdane dUra karavA teo amRtarUpI gItAnuM pAna karAve che. A divasane mAgazara suddha trayodazI ekamata pramANe ekAdazI, paraMtu mahAbhAratamAM trayodazI gaNAvela che mahAbhAratanA yuddhamAM potAnA putronAvinAzathI duHkhI thayela gAMdhArI kRSNane abhizApa Ape che pariNAma svarUpe yAdavone kumati sUjhe che. teo kaNva RSino upahArA karI bese che. tethI sAMjanA banAvaTI garbhamAMthI mUsala utpanna thAya che. ane tenAthI aMdaroaMdara yuddha karatAM yAdavono vinAza thAya che aMtamAM prayANano samaya Ave che. te samaye uddhavanI vinaMtIthI teone je jJAna ApavAmAM Ave che te uddhavagItA ke avadhUtagItA tarIke oLakhAya che. te darekane yogya sUcanA Ape che. dvArakA DUbavAnI hoya che, lokone dUra cAlyA javAnuM kahe che. tenAM svadhAmagamanano samaya najIka AvatAM teo prayANa kare che, te samaye tenuM AyuSya 125 varSathI vadhu nuM " I rahI hataess A vAsudevano ullekha vAsudeva upa.mAM Ave che. teo gopIcadananuM pRthvI upara avataraNa, cakavatIrthamAM sthApana, temAMthI dhAraNa karavA mATe tene levAno samaya ane vidhi, dhAraNa karavAnI vidhi vagere vAsudeva upa mAM darzAve che. 2 (umA karAra www kakakakaka kakakaDa : vaidika kALamAM strIo paNa RSikAonA sthAna pAmI hatI. gautama vagere maharSionI sAthe vivAdamAM utaranArI zreSTha viduSIo gArgI vAcakanavI, lopAmudrA vagere che.pheno.mAM umAdevaja sarvaprathama indrane brahmano upadeza Ape che. 4:4ss. umA haimavatI AkhyAyikAmAM indrane upadeza ApadArI umAdevI koNa haze? bhASyakAro tene "vidyAdevI tarIke arthAta "brahmavidhA" ja hovI joIe ema mAne che. Ama kahevA pAchaLanuM rahasya e che ke che e "ma, 3, 6" evA traNa akSaronA joDANathI banelo akSara che. A ja akSarone judA kramamAM strIliMga banAvIe to "umA" zabda bane che. Ama 'umA' zabda vaDe OMnuM sUcana thAya che. kAra eTale ja brahmavidyAlaya bhAbhI &# Feder w "umA, pArvatI, parvatarAja himAlayanI putrI, AumarUpI nadIne zaMkarane prApta karavAnI IcchA thaI tethI anya nadIonI jema nIce tarapha vahevAne badale upara kailAsa tarapha vaha. teNe zivajIne prApta karavA mATe tapa AdaryA. mAtA menakAe kahyuM, "tArI kAyA komaLa che, mATe 'u' he putrI' "mA" tapana kara. 483 For Private And Personal Use Only Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : :: ::: : ::: : ::::: : =aa = .02 nAma umAM paDyuM." ema kavi jana kahe che, paraMtu vedanI vANImAM to brahmavidyAne mA, pramA ane . kahe che, jenI gati UMce vasatA brahmanAM darzana karavA mATe vaLelI che, mATe tene u.mA ke umA kahe che. (12) atidhanvA 5 anidhanA pi maharSi zunakanAM putra che, teo ujJatha upAsanAnuM rahI potAnA ziSya udarazAMDilyane dazAve che. (13) AyAsta : AhAsya RSino ullekham, upa.nAM prathama adhyAyamAM Ave che, te paNa kAranI prANarUpa upAsanA karI hatI. tethI prANane "ApAsya" tarIke oLakhavAmAM Ave che. aMgirasa gautranAM patrakAra Si che. (14) aMgirA , chA. upa. mAM prathama adhyAyamAM teoe prANane rUpe upAyo hato. tethI prANane aMgika kahevAmAM Ave che. aMgirAvaMzamAM utpana traSine AMgirasavizeSaNa lagADavAmAM Ave che.A vaMzIya RSio atharvavedanA pravartaka che. teo pAse eka rApheda gAhI . je dUdhavajJAnuSThAna mATe upayogamAM levAmAM AvatuM hatuM. paraMtu duSkALane kAraNe ghAsa prApta thatuM na hovAthI, te gAya vA mATe kUTavAmAM AvelA somarasanAM cAdhI jIvana gujAratI hatI. tethI duHkhIAgarA RSie kAra ISTa karI tenAM pariNAme puSkaLa ghAsa prApta thayuM. paraMtu yajJamAM pitRone bhAga na ApavAnA pariNAma svarUpe pitaroe temAM vipa bheLavI dIdhu pariNAme kAya phIkI paDavA lAgI. pitRone mAna ApatAM teoe viSa dUra karyuM gAtha taMdurasta banI ane puSkaLa dUdha ApavA lAgI << (15) indradhumna : maharSi lallavinAM patra indradhumna vidyArthe rAjA azvapati pAse satyathA vagerenI sAthe jAya che. jene vaiyAdhadhadha tarIke rAjA saMbodhana kare che. (16) udara zAMDilya udara zAMDilya RSi atidhanvA RSinAM ziSya che. teone udgI vidyAnuM rahasya jaNAve che. 484 For Private And Personal Use Only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (17) uddAlaka:01 - gautamagotranAM aNanA putra ane vetaketunA pitA che. te bannee jAbalanA putra pravAha ha pAsethI namratApUrvaka vidyA prApta karI hatI. tenA jIvanamAMthI e ja jJAna prApta karavAnuM che ke varaprApti mATe uMmarano koI bAdha nathI, vidhA mATe kSatriya vagerene paNa guru banAvI zakAya eTaluM ja nahIM ahaMkAra choDI ajJAnano saraLatAthI svIkAra e ja jJAnaprAptino mArga che. maharSi uddAlake rajanya jevali pAsethI paMcAgnividhA ane ukela dezanA rAjA azvapati pAsethI vizvAnara vidyA prApta karI hatI. dhauma . SinAM ziSya tarIke teono mahADamAratamAM ullekha che.100 te khetaranuM pANI rokavA mATe vayaM pANInI ADA sUI gayAM hatAM, tethI ghamya RSie tenuM nAma uddAlaka rAkhyuM. 36Astrano artha che, khetaranI vADa toDIne uThanAra." teo "maharSi aruNanA putra hovAthI AruNi tarIke paNa prasiddha che. maharSi ANi zikanI kanyAthI zvetaketu, naciketA be putro ane eka putrI sujAtA prApta thaI hatI. te adhyAtma vidhAnA prasiddha AcArya tathA niHzreyasa mArganA anugAmI hatAM temanA pitAnuM nAva aruNA pavezo gautama hatuM ane te tenAM ziSya hatAMcha. upa.nI kathA pramANe AruNi pataMjala kApyane ghare rahIne abhyAsa karatAM hatAM. pataMjala kApya madradezanAM nivAsI hatAM. A AsaNie ja mahArAja janakanI sabhAmAM yAjJavalkayane prazno pUchaLyA hatA, teno yogya uttaro ApIne yAjJavalkale cUpa karI dIdhAM hatAM. uddAlaka AruNi atyaMta vidvAna hatAM. tethI ja teo pAra indradhumna, satyayasa. jana, buDila vagere adhyAtmavidyA ane saMnyAsa yoganI prApti arthe AvatA hatA.11 teonI kulaparaMparAmAM koI a-brAhmaNa na hatuM. tethI ja cetaketune vidyAnuM abhimAna thatAM prayatnapUrvaka te dUra karI vinayanI zikSA ApI hatI. teo gRhasthI hovA chatAM sarvazreSTha saMnyAsayogI che. 4 te e ja 'tatvamasi e mahAvAkya dvArA zvetaketune AtmAnuM jJAna ApyuM hatuM. kakakans-wy Awwww kAmaNa kITa idazA cheet (8) upakasala :jha maharSi kamalano putra ane satyakAma jAbAlano ziSya che, tene guru satyakAma jAbAla zreSTha ziSya jANI samAvartana karatAM nathI, tethI satyakAmanI patnI samAvate karavAnuM kahe che, paraMtu te bAbatanI upekSA karI guru satyakAma jAbAla pravAse cAlyA jAya che. tyArabAda vidyApipAsu upakasala anna 485 For Private And Personal Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 upavAsa zarU kare che. tethI prasanna thayelAM traNeya agnio tene brahmavidhAno upadeza Ape che mATe che ke "A vidyAnI phaLa prApti tArA gurujI jaNAvaze" Ama zreSThaziSya tarIke te mApaNI samakSa Ave che. (19) uSati: haes +++ maharSi uSasti rAkanAM putra che ane kuru pradezamAM rahenAra che. teo tvika karmanAM jJAtA che tethI ja prajamAna rAjA teone yajJanAM mukhya AcArya tarIke niyukta kare che. temanuM darzana spaSTa che ke mAtra maMtrane jANavAthI kama siddha thatuM nathI, paraMtu maMtranAM rahasya ane temAM rahelAM otaprota paramatatvane jANe che teone ja karmamAM zreSTha siddhi prApta thAya che." : ht: 11: 18 kA : 8 : (20) bhuH - brahmAnAM mAnasaputra che. temanI ane sanaskumAranI sRSTi sArvaprathama mAnavAmAM Ave che. teo tapAlIkanAM nivAsI hatAM. pulatyanAM putra nidAgha emanAM ziSya hatA.nArAyaNa RSi dvArA viSNupurANa brahmAe sarvaprathama bhuSine ja batAvyuM. teone gArakumAromAMthI eka mAnavAmAM Ave che." A bhuRSi maho.mAM potAnA putra nighadhane jJAna Ape che. temAM aDa, ma, vicAra, satopa che ane satsaMgae cArane mokSa vAranAM dvArapAla tarIke oLakhAvI satsaMga dvArA potAnI prajJAmAM vRddhi karavAnuM jaNAve che.' (ra) kapila : che.jA. upa.mAM raddhAvA dhAraNa vidhi rAMtaLavA mATe kAlAgninI pAse bese che, zvetAjetara upa.14mAM sAkhya siddhAnta temaja tenAM praNetA tarIke temano nirdeza che. IzvarakRSNa paNa sAkhakArikAmAM" teone ja sAMkhya zAstranA Adha AcArya gaNAve che. zrImad bhAgavA paNa temane sAMkhyazAstranA AcAryagaNAvI, kardama RSi ane devahUtinA putra tathA bhagavAna viSNunA avatAra gaNAve che. DaoN. vasaMta parIkha kapila vizenI carcA karatAM jaNAve che ke teo hiraNyagarbha che, janmatAM ja jJAnaprApti thaI hatI, teo AsurinA guru ane viSNunA avatAra hatA vagere paraspara virodhI maMtavyone AdhAre teone kolara breka meksamUlara vagere jevA vidvAno aitihAsika vyakita mAnatA nathI. jyAre zarSe aitihAsika vyaktimAnI kapilavastu nagarI sAthe teono saMbaMdha darzAve che. tene paMDita udayavIra 48 For Private And Personal Use Only Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 amarthana ApatA hoya tema aitihAsika vyakti mAnavA mATe paurANika paraMparAno AdhAra le che. , Mii dalIlo ane paraMparAne eka tarapha rAkhIne DaoN. parIkha jaNAve che ke "eka ke vadhAre kapila dArI mani thayA haze temAMnA koI sAMkhyadarzanano upadeza Asuri jevA ziSyone Apyo haze. e A samayamAM thaI gayA te ApaNe nizcita karI zakatA nathI. "zrImadda zaMkarAcArya paNa be kapilano nirdeza kare che. (22) kAtyAyana : ru. jA." upa.mAM kAlAgni rudra pAse rudrAkSa dhAraNa vidhi sAMbhaLavA mATe bese che. vAcarapajyamamAM kata' RSinAM gotramAMthI utpana thayela darzAvyAM che. e uparAMta traNa kAvyayanano paNa nirdeza che. vizvAmitravaMzamAM janmelA gobhilavaMzamAM gomilaputra uparAMta vararucitanAM nAmathI vikhyAta kAvyAyana je vAsudattanI putra che. Ama vividha kavAyanA ullekho prApta thAya che. uparokta ullekhamAM mAtra "kAtyAyana" eTalo ja ullekha hoya kyAM kAtyAyana haze te nizcitapaNe kahI zakAya tema nathI. (23) kApeya 23 zunakanA putra hovAthI zaunaka ane kapigetramAM utpanna thayelA hovAthI kApeva tarIke paNa oLakhAya che. teoe citraratha rAjA dvArA yajJa karAvI rAjane dhanavAna banAvyo. teo kApI zAkhAnuM adhyayana karanAra hovAthI "phAdheya" tarIke prasiddha thayAM. (ra4) kauSItaki :24 maharSi kapriItakino ullekha prathama adhyAyamAM Ave che. teo potAnA putrane aneka putro ApanArI vidyA kArana sUryanArAmiDI upAsanA temaja svakartavyamAM preranAra praNava svarUpe upAsanA Ape che. kauSItaki brAhmaNa, AraNyaka, upaniSad sAMkhyAyana zauta sutra tathA gRhyasUtra vagere graMtho che. chetemanA nAmamAM matabheda che. paraMtu kaSItaki athavA kaupItake e kahoDanuM paitRka nAmache.zi.brA. 2.4 3.1 moluzApie tene tathA temanA ziSyone zApa Apyo hato. 25 (pa) kRSNa * devaphInA putra che teoe ghora agirasa RSi pAsethI jIvanarUpa yajJavidyA prApta karI hatI. kAkA 487 For Private And Personal Use Only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAma sAdane kAraNe zrIkRSNa ane kRSNane eka mAnI levAmAM Ave che. paraMtu A boalaga A D dAna, Arjava, ahiMsA vagere daivI saMpanAM lakSaNo gItA sAthe maLatAM Ave che. paraMtu prayANa the akSaya, avyaya ane prANa sazita vRtti rAkhavAno upadeza gItAmAM nathI.paraMtu gItAmAM mAtra Izvara dhAna parAyaNa ane praNava uccAra ja darzAvavAmAM AvyAM che. tethI banne eka nathI. eTaluM ja nahIM ! dharANa sAhityamAM koI jagyAe ghara AMgirasa RSinA ziSyano kA caritramAM nirdeza nathI. (2) glAva: lAva e mitrA RSinA putra che. teoe zvetasthAnanI arthAtuM mukhya prANanI upAsanA karI hatI. 128 (27) gautama : maharSi gautama Rpi haridrumatanAM putra che. vaja upa. sasalAnA pRSTha bhAgamAMthI utpanna thayelA gaNAve che. teoe potAnAM zreSTha zikha ane AcArya paraMparAnI sthApanA karanAra satyakAmane AtmAnuM rahasya samajAvela hatuM. gautama gotramAM utpanna thayelA RSi che. jenAM sarvArthasiddhi, zAkyamuni vagere paryAyavAcI nAma amarakoza gaNAve che. A gautama vevasvata mAttaramAM zreSTha sAta adhiomAMnA eka che tema harivaMza purANa gaNAve che. (28) gauzruti 3 vyAdhrapada RSinAM putra ane maharSi satyakAma jAbAlanA ziSya che. satyakAma jAbAla tene * prANavidyA zIkhave che, eTaluM ja nahIM mahattva meLavavA mATenuM vrata paNa teoe rajU karyuM che. (ra9) ghora : aMgirA gotramAM utpanna thayelAM hovAthI ghora AMgirasa tarIke oLakhavAmAM Ave che. teo jIvanarUpI dhAgavidyAnA jJAtA hatAM. teoe A vidhA devakI putra kRSNane kahI hatI. A devakI putra kRSNa mahAbhAratanA kRSNathI alaga che. (30) jana gra che. pArkarAkSano putra jana satyayAna Indradhumna vagerenI sAthe rAjarSi azvapati pAse vidyA prApti arthe jAya che. * * * * * **,*3+ *5 &stee-besides = = = 488 has, = ka = = For Private And Personal Use Only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (31) jAbAli 34 jAbAli upa.mAM teo IMglAda vagerene jJAna Ape che. teoe AtmajJAna paDAna pAsethI pAnane izAna pAsethI ane izAne tapazcayathI AtmajJAna prApta karela che. tema teo ziSya-paraMparA jaNAve che. (32) dAlabhya (baka) 15 - maharSi dAlabhya cikitAyananAM putra che; teoe ugIgha vidyAnI upAsanA karI hatI.' naimiSAraNyamAM rahetAM RSio mATe teoe uddagAna karyuM hatuM. teoe ja caitathAna mukhya prANInI uddagItha rUpe upAsanA karI hatI.37 dAbhya pinAM bhAI che amuka ullekha pramANe putra che. tethI te bhAI che ke putra nizcita rUpe kahI zakAtuM nathI. u5.mAM " dAzya baka RSinuM paitRka nAma che.14 amuka vidyAnonA mate lAva maitra ane baka bane eka ja vyakti che. pAMcAla dezanA rAjAe tenA Adara satkAra karI ra1 gAyo dakSiNAmAM ApI hatI. te gAyo temaNe naimiSAraNyamAM rahetA praSione pradAna karIne teo sArvabhauma kururAja dhRtarASTra pAse gayA hatAM, paraMtu teoe mRtaka gAyo ApI apamAna karatAM tenA rAjayano vinAza thAya te mATe yajJa karavA lAgyA ane dhRtarASTra ApelI mRtaka gAyane temAM homavA lAgyA. rAjyano vinAza thato joI dhRtarASTra zaraNe Ave che, mAphI mAMge che. tethI rASTra kalyANa mATe yajJa kare che. rASTra samRddha ane majabUta bane che. tethI dhRtarASTra ane zaktizALI dUdha ApanArI gAdya dakSiNAmAM Ape che.' chA. upa, ehika sukhanI prApti mATe mannokhyAraNano svAMga racanArano kUtarAnI kathA dvArA upahAsa karavAmAM Avyo che. glAva ane baka eka nathI kAraNa ke glAvanA pitAnuM nAma mitrA che, jyAre bake dAlabhyanA pitA tarIke cikitAyanano ullekha che.yo (33) nidAgha : kazyapa kuLamAM utpanna thayela bhRgu trAdhinAM ziSya che. anya jagyAe ema jaNAvela che ke, te pulatsya RSinA putra che ane abhunAM ziSya hatAM. ane kAlAgni saMdrAkSa dhAraNa vidhi darzAve che. tyAre teo temanI samakSa te samajavA bese chere For Private And Personal Use Only Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nidAgha RSi bAlyakALathI ja tapanI icchAvALA hatAM. tethI pitAjInI AjJA laIne tIrthanAe nIkaLyAM. sADA traNa karoDa tIthomAM snAna karyuM. tIrthayAtrAethI parata AvIne potAnI bAna prAptinI bAbatamAM jaNAve che ke, A jagata utpanna thAya che, naSTa thAya che, pharIthI utpanna javA mATe ja naSTa thAya che. tyArabAda teo A saMsAra vagere nirarthaka che tema jaNAve che. caturtha adhyAyamAM teonA pitA temane zreSTha zAnI tarIke oLakhAve che ane saMsAramAMthI mukta thavAnA upAya darzAve che. (34) paiplAdi : 44 pilAda trazapi jAbAli ziSya che. teozrI zrI jAbAline paramatatvanA rahasyavize prazna kare che. maharSi jAbAlI zAMnavavrata (bhasmadhArA) vidhinuM jJAna Ape che. kAlAgni sara pAse drAkSa dhAraNa vire sAMbhaLavA mATe bese che. paplAdimAM "Adi' zabdathI paDAnana sanakumAra vagere Ave che. (35) prAcIna zAla :* maharSi upaga no putra che. teo sayajJa vagere sAthe maharSi uddAlaka pAse jAya che. maharSi udAlaka A mahAna gRhastho ane zrotriya je viSaya bAbate pUchaze tene pote spaSTa karI zakaze nahIM, tethI rAjA azvapatinI pAse laI jAya che. rAjarSi apati AtmArUpa vaizvAnaranI savAbhAve upArAnA karavAnuM darzAve che. jeminIya upaniSad brAhmaNamAM teno nirdeza prAcIna zAli" nAmathI karavAmAM Avyo che. udgAtA purohita tarIke darzAvavAmAM AvyAM che. teonA vaMzanI paraMparA prAcIna zAla" nAmathI darzAvavAmAM AvI che. (36) buDila :8 gAyatrI tatvavettA ane mULa tatvanAM pratipAdaka AcArya che. teo videha janaka temaja kezyarAja azvapatinAM samakAlIna che. teozrIe aneka pariSadomAM AtmA saMbaMdhI matane pradarzita karela che ane "svayaM" ja AtmA che tevA teozrIno mata che.yo teo paitRka nAma saMbhavataH "yAghapadya" che. 490 For Private And Personal Use Only Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (37) bhAradvAja:50 upa.mAM nirdiSTa aneka AcAryonuM sAmuhika nAma che. bRha, upa. (2.5.2)mAM bhAradvAja, pArAzarya, balAkA, kauzika, etareya, asurAya ane baMjavApAyananAM ziSyanAM rUpamAM nirdiSTa che. vedamAM bharatanAM vaMzajonAM rUpamAM prayojAyela che. tethI paitRka nAma che.(Rgyeda da.49, 6.7pa vagere) (38) bhusuMDI para bhusuMDI RSi kAlAgi ne drAkSa bAbate pUche che. (39) mahIdAsa aitareya :53 maharSinI Itara varNI arthAtu bIjA varNanI strIo hatI. temAM ekanuM nAma phatA hatuM. tenA putranuM nAma mahIdAsa aitareya. mahIdAsa mAtAnA nAmathI ja prasiddha thayAM. pine savarNInA putra jevo bhAva A putra upara na hato. eka rAma yajJamaMDaLImAM mahIdArA sivAya rAve putrone vAyathI khoLAmAM besADavA. pariNAma svarUpe duHkhI mahIdAse mAtAne pharIyAda karI. mAe potAnA kuladevatAM mahI(pRthvInI prArthanA karI. pariNAma svarUpe pRthvIe gallIdI AgaLa AvI vANI karI ke "mahIdAsa sarvakumAromAM zreSTha thaze. eTaluM ja nahIM brAhmaNa vADamaya dRSTA thaze tevo AzIrvAda Apyo. teo "utareya trAddha'nA daSTA che, tava ratha' aDhAra adhyAyanuM che jemAM chellAM traNa adhyAya'tA nira' tarIke pracalita che. temAM teo prajJA varta' e mahAvAkya Ape che. teo etareya upaniSadanA mukhya zAkhA pravartaka che." mahIdAsa nAma uparathI paNa e siddha thAya che ke teo brAhmaNa pitAnA zudra strIthI utpathayela saMtAna haze, "dAsa' zabda A bAbata spaSTa kare che. teo vidhAnA prabhAvathI ja zAkhA pravartaka thayelAM jaNAya che. i. uparanA AdhAre teo 116 varSa jIvyA hatAM tema jaNAya Ave che. covIsa varSa sudhI brahmacarya pALI vedAbhyAsa karyo, bIjA cuMvALIsa varSa gRhasthAzramamAM karmAnuSThAna karI, chevaTanAM aDatALIsa varSa | vAnaprastha AzramamAM rahI tapasvI jIvana vitAvyuM. temanAM jIvana dvArA e spaSTa thAya che ke vazamaya jIvana gALavAthI dIrdhAyuSa prApta karI zakAya che. . 491 For Private And Personal Use Only Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (40) maitreya:55 teozrIne bhagavAna maitreya e rIte AdarasUcaka saMbodhanathI maharSizAkAya saMbodhe che. bhagavAna maitreya jJAna prApti mATe mahAdeva pAse kailAza parvata upara jAya che. maitreyano u chA, upapamAM paNa che, tyAM te tenuM paitRka nAma che. eTaluM ja nahIM baka ane A dAbhya RSinuM paNa A paitRka nAma che etareya brAhmANamAM kArava' nAmanAM AcArya. paitRka athavA mAtuka nAma batAvavAmAM AvyuM che. tyAM temaNe sutvanuM kaeNrizava rAjAne "brAhmaNa paricaya vidyA pradAna karI hatI. maharSi pANini anusAra teo mitra, nAmanA AcAryanA putra hatAM. tethI patraya kahevAya. kA. upa, anusAra mitrA" nAmanI strInA putra hovAthI maitreya tarIke prasiddha thayAM. zrImad bhAgavatamAM kuzAra ane mitrAnA putra tarIke teno ullekha che. mahAbhAratamAMpAMDavA rAthe samAdhAna karavAnI salAha te durthadhanane Ape che. kAraNa ke teo " maharSi vyAsanA AdezathI te pAMDavonI zaktinuM jJAna karAvRtarASTra ane duryodhana pAse gayA hatAM. paraMtu duryodhana tenI salAhanI avagaNanA karI, jAMgha upara hAtha pachADI, hasI-majAka karI tenI avagaNanA kare che. pariNAma svarUpe teo tenI "jAMgha bhImanI gadA dvArA "mana" thaze tevo zApa Ape che. jo te samAdhAna karI leze to A zApa vyartha jaze tema paNa jaNAve che. vyAsa-meya saMvAda atyaMta zreSTha che. airiNIne tyAM gupta rupe rahetAM maitreya pAse maharSi vyAsa AvI pahoMce che. maitreya vijJAna. jJAna, tapa vagere saMbaMdhI aneka prazno kare che, vyAsajI yathocitta saMtoSakAraka javAba ApI AtmajJAna karAve che. e ja pramANe vidura-maya saMvAda paNa prasiddha che. zrIkRSNa vidurane upadeza Apyo tyAre maitreya paNa upasthita che. vidura tIrthayAtrAe gayA hoya che. parata Ave che tyAre tene upadeza sAMbhaLavAnI IcchA thAya che. uddhavajI maitreya pAse mokale che. maitreya vidurane A upadeza saMbhaLAve che. je zrImad bhAgavatanA tRtIya ane caturtha skaMdhamAM che. (41) rakva: teo mahAtapasvI hatAM. teo rAjA jAnavRtinA dezamAM gADA nIce paDI rahetAM hatAM, tethI teone "sayugyA eTale badhuMsarIvALA gADA taLe rahenArarekva" tarIke prajA oLakhatI. rAjAe uDatA be haso pAsethI revanI kIrti sAMbhaLI tethI anucaro dvArA tenI zodha karAvI, teo so gAyo vagere laIne temanI 492 hA nA zonstead. For Private And Personal Use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org pAse gayAM paraMtu rekvae zUdra kahIM cAlyAM javAnuM kahyuM. pharIthI rAjA dhanasaMpatti ane potAnI kanyA laIne AvyAM ane jaNAvyuM ke tamo kayAM devatAnI upAsanA karo che te jaNAvo. maharSi rekvae jaNAvyuM ke "huM zUdra, A eka kanyAnA mukhanA dAna vaDe ja huM tRpta chuM ! mAtra kanyAdAnanA badalAmAM huM vidhA ApuM. A bIjI tArI upAdhi mATe kAmanI nathI,' 16 tyArabAda rAjA jAnavrutie eka gAma paNa pradAna karyuM je mahAvRSya dezamAM kvaparNa nAmathI suvikhyAta che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. 6. mahetA jaNAve che ke teo gRhasthAzrama mAMDavA kanyA IcchatA haze. rAjA zUdra jaNAya che. paraMtu zUdrane veda--vidhAno adhikAra nathI. tethI rUDha artha tyajI 'zoka vaDe rAjA pAcho gayo tethI zUdra" evo mAMgika artha vedAMta sUtramAM sUtrakArane Ubho karavo paDayo. 15 kvae ApeluM A jJAna atyaMta prasiddha che. teonAM mate saMpUrNa sRSTinuM AdiphAraNa vAyu ja che, jemAM sRSTinI badhI ja vastuo vAyumAM vilIna thaI jAya che. e ja rIte agnine ThAravAmAM Ave tyAre agni paNa vAyumAM ja lIna thAya che. sUrya ane caMdra paNa arata thAya che tyAre vAyumAM ja lIna thAya che, je "saMvarga" vighna tarIke prasiddha che, raivanuM A tattvajJAna grIka tattvajJa eMnoMmphominInAM tattvajJAna sAthe maLatuM Ave che. paraMtu maharSi vaikya vAyune kAraNe dareka vastu kevI rIte laya pAme che, tenuM spaSTIkaraNa karatAM nathI. 4 padmapu SamAM maharSi caiva rAjA jAnatine gItAnA chaThThA adhyAyanAM paThana dvArA mana:zAMti prApta thAya che tema jaNAve che. (42) vasiSTha : vajA uya. temane urvazIthI utpanna thayelAM gaNAve che. vasiSThaRSi ane agastya- RSinI utpattinI kathAmAM jaNAveluM che ke eka samaye yajJasatra cAlatuM hatuM. te yajJamAM mitra ane varuNa devatA paNa padhAryA hatAM. A yajJamAM urvazI paNa hatI. te urvazIne joIo dIkSita evA mitra ane varuNa e be devonuM vIrya skhalita thAya che. A skhalita thayela vIrya kuMbhamAM ane kuMbhanI bahAra paDe che. temAM kuMbhamAM paDelA vIryamAMthI agastya ane bahAra paDelA vIryamAMthI vasiSThano janma thAya che. nirukta paNa A ja bAbata kahe che. RRgvedanA sAtamAM maMDaLamAM urvazInA manamAMthI janmelA darzAvyA che, tyAM evo ullekha che ke; "urvazInA manathI janmelA he vaziSTha tame kharekhara mitrAvaruNanA putro cho. temanAM skhalita thayelA vIryane vizvadevoe puSkaramAM dhAraNa karyuM. satramAM dIkSita mitrAvaruNe potAnuM vIrya kuMbhamAM mUkyuM. tenI madhyamAMthI 'mAna'(agastya) utpanna thayA ane pachI tame vasiSTha cho." ahIM A be paraMparA kuMbhamAMthI 493 For Private And Personal Use Only * Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org bahAra paDelA vIryamAMthI ane bIjo kuMbhamAMthI vasiSThano janma thayo. A be paraMparAmAM bIjI paraMparA vadhu yogya lAge che. kAraNa ke RgvedamAM uparyukta RcAmAM spaSTa ullekha che ke "mitrAvaruNe kuMbhamAM mUkelA vIryamAMthI sarvaprathama agastya(mAna, utpanna thayA ane pachI vasiSTha' ahIM prA. dAMDekara spaSTa jaNAve che ke ''tataHno artha dUrAkRSTa che.' 17.30 DaoN. a. de. zAstrI 'puSkara'nAM saMdarbhamAM jaNAve che ke yAskanAM gate puSkaro artha jaLa athavA aMtaraM che. jo puSkarano artha jaLa laIe to kuMbhamAM vAsatIvara jaLa che ane vizvadevoe ene dhAraNa karyuM; tathA kuMbhamAMthI ja pahelAM agastya ane pachI vasiSTha janmyA evo artha baMdha besato thAya che. ahIM vasiSThane urvazInA mAnasaputra kahyA che kAraNa ke vasiSThanA janmane urvazInA zarIra sAthe koI saMbaMdha nathI. 11 : 1.72 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (43) zakAyanna muni bRhadratha rAjA kaThora tapazcaryA kare che. tyAre tenI pAse AvI tene brahmajJAna Ape che. (44) zilaka : maharSi zAlAvAnanA putra che, teo uI vidyAnA jJAtA che. tema chatAM tenAM rahasyane vizeSa samajavA mATe dAlabhya ane pravAhaNa sAthe saMvAda race che.103 "zAlAvati"nAM vaMzaja hovAne kAraNe zAlAva ya paitRka nALa che, (45) zukadevajI : teo janmathI ja AtmAnaMdamAM tatpara rahenArAM hatAM. teoe koInAM upadeza vinA lAMbA samaya sudhI tapazcaryAmAM raha rahI; potAnAM pitAjI maharSi vyAsa pAse AtmajJAna mATe gAyAM. temanI pAsethI saMtoSa na thatAM teonI sUcanA anusAra videhanagaranA rAjA janaka pAse gayA.' teo bhagavAna vedavyAsanA putra hatAM, temanI mAtAnuM nAma ceTikA athavA piMgalA hatuM. teoe bAra varSa sudhI garbhamAM rahIne ja veda, vedAMga, mokSazAstra vagereno abhyAsa karyo hato. mAtAne kaSTa thatAM maharSi vyAsajIe bALakane pUchyuM ke tame koNa cho ? bALake javAba Apyo, "yaurAsI lAkha yoniomAM bhramaNa karyA bAda have kevI rIte batAvI zakuM ke huM koNa chuM?" bahAra AvavAnuM kahetAM jaNAvyuM ke "saMsAramAM pharatAM-pharatAM virakti thaI gaI che. bahAra AvatAM ja mAyAnA sparzathI vairAgya naSTa thaI jaze." maharSi vyAse saMsArathI dUra rAkhavAnuM AzvAsana ApatAM bahAra AvyAM ane vanI tarapha cAlavA lAgyAM. pitAe 49 For Private And Personal Use Only Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .. adhama nirvAha karavAnuM kahetAM kahevA lAgyAM ke, "jo brahmacaryathI mokSa prApta thato hoya to napuMsakone RzAM prApta thaI jAta, gRhasthAzramathI mokSa maLato hoya to dareka saMsArI pukata thaI jAta. pAnaprasthathI bo prApta thato hoya to dareka jaMgalavAsI maga mukta thaI jAta ane jo saMnyAsathI mokSa maLato hota to ka garIba mohane prApta thaI jAta tethI saMsAramAM paDavuM mane ucita lAgatuM nathI tema jaNAvyuM"75 teoe devaguru bRhaspatinuM ziSyatva svIkArI veda-vedAMga vagereno abhyAra karyo temaja videharAja janaka pAsethI yogasAdhanAno abhyAsa karyo. vAyarANamAM evo nirdeza che ke vyAsavaMzane AgaLa calAvavA mATe zukadevajIe pIvarI nAmanI kanyA sAthe lagna karyA hatAM. jenAthI teone rizrAvasu vagere pAMca putro ane kIrtitI nAmanI kanyA prApta thaI hatI. jo ke paraMparA zukadevajIne bAlabrahmacArI ja gaNAve che. tethI A alaga haze tema mAnI zakAya. : - zukadevajInA jIvananI mahattvapUrNa ghaTanA vyAsajI pAsethI zrImada bhAgavata purANanI prApti mAnavAmAM Ave che. teo AtmajJAnI hovA chatAM premapUrNa bhaktithI mAgavatu purANa sAMbhaLe che ane tenuM hRdaya bhaktibhAvathI bharAI Ave che. teo A bhaktirasanuM pAna parikSita rAjAne karAve che tyAre atyaMta tejasvI, taraNa pratIta thAya che. mahAbhAratamAM zukAnuprazna nAmanuM upAkhyAna paNa prApta thAya che. jemAM putra zuka dvArA pUchavAmAM AvelA prazno ane pitA dvArA ApavAmAM AvelA uttaro che. jemAM (1) jJAnanAM sAdhana ane teno mahimA (2) yoga dArA paramapadanI prApti (3) karma ane jJAnamAM aMtara (4) brahmaprAptinA upAya (pa) jJAnopadezamAM jJAnano nirNaya () prakRti-puruSa viveka7) brahmavettAnuM lakSaNa (8) mana ane buddhinAM guNonuM varNana(ma. zA. 224 247) zakadevajI haMmezAM nagna sthitimAM rahetA hatAM jyAre vyAsajI nahIM. sarovaramAM snAna samaye zukadevajIne nagna joIne lokone lajajA AvatI na hatI. paraMtu vyAsajIne joIne AvatI hatI. kAraNa ke zukadevajI strI-pujyanAM bhedathI para avasthAne pahoMcI gayA hatAM.78 zuka nirvAdAnuM varNana mahAbhAratamAM prApta thAya che. temAM mahApuruSone prApta apUrNa yogagatinuM varNana che. teo potAnA pitA veda vyAsanuM abhivAdana karI kailAsa parvata para dhyAnastha besI gayA. pachI te vAyurUpa banIne lokonI AMkho sAme ja AkAzamArgathI sUryalokamAM praviSTa thayAM. temanAM pitA vyAsa "zokamAM pharavA lAgyA ane anya loko animeSa nayane jotA ja rahyAM.79 For Private And Personal Use Only Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. (46) zAMDilya : hRdayamAM rahela sAkSA! paramAtmAnI sAkSAt upAsanA RSi darzAve che. tethI tene zAMDilya vidhA kahe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAMDilya prAkSa rIte ahIM A upadeza ApatA nathI, paraMtu RSi tenuM nAma laIne pUrvakALamAM maharSi zAMDilyane A vidyA kahI hato, tema darzAve che. ~ A rIte RSinAM ullekha che, tethI 1.9mAM je udara zAMDilya RSi che te ane A zAMDilya RSi banne alaga che, tema nirNaya upara AvI zakAya. paraMtu zAMDilya RSinAM vaMzaja udara zAMDilya che kAraNa ke "zAMDilya" e gotra nAma che. 161 eka zreSTha AcArya che. vAsya nAmAM AcAryanA ziSya che. teo "Dela"nAM vaMzaja hovAne kAraNe zAMDilya" kArIke oLakhAya che. zatapatha brAhmaNamAM agni saMbaMdhita kAryonAM saMskAronAM saMbaMdhamAM AcArya kahevAmAM AvyAM che. eTaluM ja nahIM temAM yajJanAM "zAMDilya" paNa kahevAmAM AvyA che. te gotrapravartaka AcArya che. zAMDilya, asita ane devala e traNa pravara che. teonAM nAme "zAMDilyasmRti", "zAMDilyadharmasUtra", "zAMDilya dIpikA" nAmanAM graMtho prApta thAya che. (47) zRMga H mRgalImAMthI zRMga RSinI utpatti thayelIche. temano deha mAnavano hato paraMtu mukha haraNa jevuM hatuM. teo kazyapagotrI maharSi vibhAnDukanAM putra hatAM, temanAM lagna lomapAda rAjAnI putrI zAMtA sAthe thayA hatAM.' gAyupurANa" sAvarNa vaivasvata manvaMtaranA saptarSiomAMnA eka gaNAve che. (48) zvetaketu : te araNa RSinA pautra hovAthI ANeya uddAlaka tarIke oLakhavAmAM Ave che. teo paNa pitAnI jema pAMcAladezanAM ja nivAsI hatAM. bAlyakALathI ja teo adhyAtmavidyAnAM anurAgI hatAM. teo vidhA arthe brAhmaNonI sAthe yAtrA karatAM-karatAM rAjA janakanI pAse pahoMcyAM hatAM, paraMtu mahArAja janakanI sabhAnuM prati'nditA vAtAvaraNa anukULa Avela na hatuM, kAraNa ke teo vitarAgI saMnyAsI hatAM, tethI temaja lokothI dUra rahevAya te mATe teo tyAM rokAyA na hatAM. teo pAMcAla nareza pravAhaNa pAse vidyArjana hetu paNa gayAM hatAM. kauSItaki brAhmaNa anusAra teo yajJasaMsthAnA AgArya hatAM, teoe dravyo ane kriyAonI x For Private And Personal Use Only Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ..mAe zAnI pramukhatA siddha karI hatI, tathA athopArjanane gauNa darzAvyuM hatuM. teoe jJAnane prema karavAnuM ane bhautika sukhono vizeSa lAbha na karavAnuM jaNAvela che. 28 taketanI kathA pAlI bApAmAM bauddha jAtakomAM paNa praveza pAmI hatI. temAM pradeza hovAthI ketaketanA janma saMbaMdhI halakI vAta lakhI che. kAzInA brahmadA rAjAnA maMtrInI rakhAtanA putra tarIke tenuM varNana che. te takamAM zvetaketu tazilA vidyApIThamAMthI snAtaka thayAM hatAM ane pitAnA tAbAmAM kAzIrAjAe upamaMtrI tarIke nImyo hato. 19 bAlyakALamAM teo udde hatAM. bAra varSanI Ayu sudhI teone upanayana saMskAra thayAM hatAM. tethI temanA pitA teone jaNAve che ke ApaNA kuLamAM koI bahAbavuM nathI mATe tuM vidyA prApta kara, tyArabAda teone upanayana saMskAra karavAmAM Ave che, tyArabAda teo covIsa varSanI Ayu sudhI guru AzramamAM rahI abhyAsa kare che. kaupItaki upa." anusAra gAgyeyaNi Si pAse rahIne temaNe jJAna-saMpAdana karyuM hatuM, chA, upa pramANe rAjA pravAha jevala pAsethI paNa jJAna meLavyuM hatuM. te ghamaMDI che. guru AzramamAM jJAna prApta karIne Ave che tyAre potAne ja sarvazreSTha vidvAna ane jJAnI samaje che. tethI tenuM abhimAna utAravA ane anubhava janya jJAna ApavA mATe temanAM pitA udAlaka AruNi "tAmasi" mahAkayano vividha daSTAMto sAthe navavAra upadeza Ape che. kaSItaki brAhmaNamAM yajJa saMsthA mukhya AcArya kahevAmAM AvyAM che. lagna saMsthAmAM purohitonuM kartavya, yajJaparaMparAmAM kaMI kaMI guTio che, e bAbatamAM teoe maulika vicAro pragaTa karyA hatAM. brahmacArI ane tAravI lokone mATe vibhinna AcaraNo paNa nirdiSTa karyA hatAM. pUrvakAlina AcAryoe brahmacArIo mATe madhubhakSaNano niSedha batAvyo hato. paraMtu temaNe te AkSepane nirarthaka dazAla teo yajJamAM AcAryo mATe upAsanA mukhya mAnatA hatAM arthopArjana gauNa. temanAM parivAramAM devaSinI kanyA suvarcalA temanI patnI hatI. teonI sAthe ja puruSArthasiddha upara vAda-vivAda karyo hato. (49) satyakAma : 10 rAyakAma jAbAla gautama gotranA hArimata Sine tyAM vivAdhyAna mATe gayo hato. gurue gotra pUchatAM jaNAvyuM ke "mArI mAtA duHkhI avasthAmAM dAsI tarIke jIvana gALatI hatI ane yuvAvasthAmAM mane putra tarIke meLavyo che. mAtAnuM nAma jubAlA che ane mAruM nAma mAnA vaMza upara nAnAla satyayA che" | 497 For Private And Personal Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaIka : anya vidyArthIo hasavA lAgyA. paraMtu A bALaka satyavAdI che tethI te brAhmaNa vaMzano ja hovo e tema jANI temaNe tene ziSya tarIke svIkAryo ane samidha laI AvavAM jaNAvyuM ke jethI upAya Adi saMskAra karI zakAya.16 teo gurunI AjJAthI gAyo ane eka vRSabha laIne vanamAM gayAM, ekahajAra thatAM parata AvyA. temaNe cAra padamAM brahmatattva jANyuM. vAyudevatAnAM aMzathI utpanna thayelAM vRdhAme eka pAdanuM jJAna ApyuM. bIjo pAda agni pAsethI, eka pAda IsarUpa dhAraNa karelAM Aditya pAsethI ane eka bhAga jalacara pakSI manuM rUpa dhAraNa karelAM prANa pAsethI prApta karyo. A rIte saMpUrNa jJAna prApta karavA chatAM tenAmAM zvetaketunI jema uDatA AvatA nathI. paraMtu vidyA vinayathI ja zobhe che. te rIte gunI pAse namratApUrvaka kahe che ke ApazrI mane jJAna Apo ane gurukRpAthI guru pAsethI jANI vizeSa pratiSThita karyuM. Ama A dvArA te AtmajJAna suyogya gurunA upadezathI ja prApta thAya che. te upadeza prApta thAya tene mATe yogya banavA sadAcaraNa jarUrI che. tapazcayAM jarUrI che. satyakAma ziSya upakasalanI kaThina parIkSA le che. dareka ziSyane samAvartana kare che, paraMtu upakasalanuM karatAM nathI. potAnI patnI samAvartana karavAnuM kahe che, tyAre mana rahIne ja lAMbI yAtrAe cAlyA jAya che. upakola ana choDI tapA rata bane che. tyAre amite suSTinuM aMtima tattva kramazaH "sUrya, caMdra, ane vidyuta che. ema jaNAvyuM. guru satyakAma jAbAla A jJAna apUrNa che tema jaNAva pUrNa jJAna ApatAM kahe che ke "manuSyonI AMkhomAM dekhAnAra, je A saMsAranAM pratibiMbamAM meLavI zakAya che, to tene "amRta, abhaya ane teja puMja" darzAve che, te A pratibiMbamAM ja sthira ma # # # # ' %%%%%**** (50) satyayajJa 194 puluma putra satyayajJa, upamanyu vagerenI sAthe rAjA azvapati pAse vidhA prApti arthe jAya che. paitRka nAma pauluSi che. jeminIya brAhmaNamAM pauluSita"rUpa maLe che. 195 (51) sanatakumAra: sAtamAM adhyAyamAM maharSi nArada sanaskumAra pAro AtmajJAna mATe Ave che. sanaskumAra teone kramazaH AtmajJAna tarapha laI jAya che ane "pUnA vai tulana" ema vizALatAmAM sukha che, vizALatA paramatatva che tema jaNAve che.11 97 498 For Private And Personal Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir s ts t : - gIta * =jonA kAma kAjanA kawjhajhamaksAishok sanakumAra drAkSa jA.upa.mAM kAlAgni ruddhane drAkSa dhAraNa karavAnI vidhi bAbate pUche che :vikhyAta tavetA AcArya teone sAkSAtu viSNunA avatAra mAnavAmAM Ave che. teone brahmAnAM napatra paNa mAnavAmAM Ave che. mahA mAM teonI saMkhyA "sAta" darzAvI che. (1) sana, (2) anasUjAta, () sanaka, (4) rAnaMdana, (pa) sanaskumAra (6) kapila, (7) sanAtana. harivaMzamAM paNa teonI rAkhyA sAta darzAvI che. (1) sanaka, (2) sanaMdana, (3) sanAtana, (4) sanaskumAra (5) sarka, (6) nArada ane (7) zrImad bhAgavatu AnI saMkhyA cAra gaNAve che. (1) sanaka, (2) sanaMdana, (3) sanaskumAra () sanAtana.' teozrI brahmajJAnI, nivRttimArgI,thogavettA, sAdhvajJAna vizArada, dharmazAstra ane mokSa zAstranAM pravartaka AcArya che. te ciraMjIvI ane IcchanugAmI che. teonuM nivAsasthAna himagirI parvata che. teonAM nAme (1) sanakumAra upapurANa (2) sanasujAtIya AkhyAna, (3) sanatakumAra hatA vagere prApta thAya che." (52) abhipratArI : 200 kakSarenanA putra che. teo AtmAnI, badhI ja prajAne utpanna karanAra, je bhANa karavAnAM svabhAvavALA te virATa rUpanI AtmArUpe upAsanA kare che. kuruvaMzamAM utpanna thayela rAjaputra che. teo tatvajJAnanI carcAmAM ja nimagna rahetAM hatAM. teo potAnA jIvanakALa daramiyAna ja potAnI saMpattiono bhAga patromAM vaheMcI dIdho hato. AcArya zaunaka teonAM purohita hatA.rara3 (53) rAjA azvapatiH kekeya dezanAM rAjA che ane vezvAnararUpI brahmavidhAnAM jANanArA che. teo prAdezamAtra A mArI upAsanA karavAnuM jaNAve che." tene potAnAM rAjyanAM loko vize atyaMta gaurava hatuM. teo jaNAve che ke "mArA rAjyamAM koI cora nathI, luTAruM nathI, madyapAna karanAra nathI, vyabhicArI nathI, vyabhicAriNI strI nathI." Ama eka zreSTha rAjA ane AtmajJAnI tarIke teo AvyA che ane tethI prAcIna zAla vagere RSio tenI pAse jAya che. tyAre vinayapUrvaka yogya Adara-satkAra ApI teone "vaizvAnara AtmAnuM jJAna Ape kakakakakakakakakakakaka kakakoTejamawas # mamamamamamawk vwkMkkhMkke tether t *:8%ATNE** **** **** 499 ** For Private And Personal Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (54) jaDabharata :ps jaDabharata mahAnayogI tarIke prasiddha che. rAjA nAbhinAM putra RSabhadevane indranI kanyA jayantIthI so putra prApta thayAM hatAM temAM jayeSTha putra bharata hato. teo rAjayasukhanA upabhoga vagara tapazcaryA mATe pulahAzrama cAlyAM gayAM hatAM. teoe pulahAzrAmamAM pUrvamAM akhaMDa jApa karIne divya zaktione prApta karI hatI, paraMtu eka divasa siMhanI garjanAthI DarelI garbhavatI hariNIe garbhapAta thaI gayo hariNI bhAgI gaI, tethI bharo te baccAnuM pAlana poSaNa karyuM. te baccAM pratye teone eTalo sneha thaI gayAM ke teo tapazcaryA ane nityakarma prati udAsIna thaI gayAM, mRtyu samaye paNa teone A ja ciMtA thatI; tethI mRtyubAda teono bIjo janma mRgayAnamAM thayo. 18 : '' pUrvajanmanI tapazcaryAnAM pariNAma svarUpe teo aMgirAhulanA brAhmaNanI bIjI pIne tyAM jI. pUrva janmanAM jJAnane kAraNe teo mokSa prApti tarapha ja anurakta hatAM. teo niSphara, udAsIna, vipRha ane akarmaNya rahevA lAgyAM tethI teo jaDatarIke oLakhAvA lAgyA. teonAM mAtA-pitAnA mRtyu bAda bhUkhe samajIne bhAIoe saMbaMdha choDI dIdho. teo unmattanI jema pharatAM rahetAM hatAM. eka vakhata dasturAjA pakaDIne bali mATe laI gayAM paraMtu devIe oLakhIne tenuM rakSaNa karyuM. kapilAzramamAM brahmajJAnano upadeza sAMbhaLavA jatAM rAjA rAhugaNane pAlakhI upADanAranI jarUra paDatAM jabaradastIthI bharatane lagAvyA. pAlakhI upADIne teo dhIre-dhIre cAlatAM hatAM, tethI rAjAe kahyuM ke "tamo majabUta zarIra dharAvo cho chatAM kArya ke yogya rIte karatAM nathI." jaDabharate javAba ApatAM jaNAvyuM ke "majabUtI zarIranI nahIM AtmAnI hovI joIe. mArI AtmA ATalI majabuta nathI. A sAMbhaLatA ja rAjA teone mahApuNya tarIke oLakhI gayA. nIce UtarI teonAM caraNamAM vaMdana karyA, jaDabharate teone upadeza Apyo ane jaMgalamAM cAlyAM gayAM.10 drAsa jA. upa.mAM teozrI drAkSa dhAraNa vidhi sAMbhaLavA mATe kAlAgni 8 pAro bero che. (55) janaka mahArAja janaka videhanA rAjA hovA chatAM zreSTha saMnyAsayogI hatAM. dehamAM hovA chatAM deha abhimAnathI virakta hovAthI videha kahevAtAM. teozrI potAnA samayanAM prasiddha brahmavettA hatAM. yAjJavalakatha, vAmadeva, aSTAvakra vagere aneka vidvAna tenI sabhAmAM ekatra thaIne zAstra carcA karatAM. para For Private And Personal Use Only Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org zukadevajI paNa teonI pAse brahmavidyAnA adhyayana mATe gayAM hatAM, janaphanAM darabAramAM vidvAnono Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma. Adara thato hato. teo rAjA hatAM, aneka patnIonAM pati paraMtu teone rAjamada sparzI zakyo na hato. vAsanA, lobha, parigrahathI paNa teo dUra hatAM. tethI ja teo kahetA hatAM ke, "mithinAyA pra6 thAyAM na me kiMcana dayate mithilAdhipati rAjA janaka jenuM bIjuM nAma videha hatuM. janaka rAjAnA yajJasthAnamAM munivaziSTha AvyA tyAre te nidrAdhIna hatAM tethI RSie tene videha banavAno zApa ApyAM che (pa) jAnazruti H janazruta rAjAnA putrano putra che. teo puSkaLa dAna ApanArA ane vidyA prApti mATe sarvasvano tyAga karanArAM che. teo vaizrvaRRSine potAnI putrInuM dAna ApIne saMvarga vidyAnI prApti kare che. te sthUla dravya laI rekva RSi pAse Ave che; tethI maharSi vaikya 'zUdra tarIke saMbodhai che.pa (57) pravAhaNa : rAjanya bAlanAM putra che. uItha vidyAnI AkAzavidhArUpe upAsanA kare che. 26 kItha ane mekaDonalanAM mate teo maharSi uddAlakanA samakAlina hatAM. teo upa.mAM darzanika zAstrArthomAM mAga lenAranA rUpamAM Ave che. kadAca jaiminaya upaniSad brAhmaNanAM "rjavali"nAM samAna che. ha teo parama vidvAna ane tattvajJAnI che. potAnAM rAjyamAM tattvajJAnanI pariSadonuM Ayojana kare che. zvetaketu ANeya paNa teonAM praznanAM javAba ApI zakayA na hatAM, tethI pitA-putra banne teonI pAse Ave che. ''brahmajJAnanI dIkSA mAMge che. rAjarSi pravAhaNa kSatriya hovA chatAM bannene dIkSita karIne jaNAve che ke A jJAna Aja sudhI kSatriyo pAsa ja hatuM. tamo brAhmaNomAM sarvaprathama vyakti cho, temane A parabrahmanuM jJAna prApta thAya che. 5 teono zAstrArtha udgIya upAsanAnAM saMdarbhamAM zika zAlAvatya' ane 'cekitAyana dAbhya' nAmanAM RSio sAthe thayo hato. padma rAjarSi pravAhaNa jIbala pAse uddAlaka AruNi ane emano putra zvetaketu vidhA mATe Ave che. tene teo paMcAgnividyAnuM rahasya samajAve che.29 For Private And Personal Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir havalAibalanAM vaMzaja hovAthI "jaivali" athavA "jabala" tarIke paNa oLakhAya che. (58) bRhadratha : bRhadratha rAjA hatAM, vairAgya utpanna thatAM moTA putrane rAjya soMpI tapazcaryA mATe vanamAM cAlyAM gayAM. eka hajAra varSe tapazcaryA pUrNa thAya che, tyAre zAkAyannamuni teonI pAse AvyAM. teoe brahmajJAna atikAdena che tema jaNAvI anya varadAna mAMgavA kahyuM. tyAre bRhadrathe daDha vairAgya darzAvI bavI vastu nAzavaMta che tema jaNAvyuM. tethI zAkAyana munie teone brahmajJAna ApyuM. bihadathanI kathA, naciketA, mahemavatI, satyakAma jAbAla vagerenI kathAkArA-jAvana dvArA e spaSTa thAya che ke AtmajJAna mATe kaThora parIkSAmAMthI pasAra thavuM paDe che. A bRhadratha rAjA IzvAkuvaMzanA nareza devazIrSanA putra che ane masatu nAmathI prasiddha che. A uparAMta vAsuki.mAM vizvAmitranI RdhinI utpatti kuzamAMthI thayelI che, teo kauzika gotranAM hovAthI kauzika paNa kahevAya che. jabUra badhinI utpa ijabukamAMthI arthAt ziyALamAMthI thaI che. vAlmIki RSino janma rAphaDAmAMthI thayo che. ahIM temanI lAMbI tapazcaryAnAM kAraNe cArebAju rAphaDo thaI jAya che. pachI teozrIne maharSi nArada temAMthI jAgRta kare che. arthAt lUMTArAmAMthI tapazcaryAnAM pariNAme maharSi vADhimakI banI jAya che. kaLazamAMthI agamya RSinI utpatti thaI che. 32 A uparAMta vAlakhilya, kotsAyana vagere aneka RSionA ullekho jJAna paraMparAmAM Ave che. te pratyakSa jJAna ApanAra nathI. (pa) virocana: asurarAja virocana prajApati pAse brahmAna mATe prajApati pAse jAya che. 3ra varSa sudhI brahmacarthapUrvaka rahe che. tyArabAda prajApati "A zarIra ja brahma che." evuM jJAna prathama Ape che. te ja jJAnane sAcuM mAnIne teo asu pAse cAlyA jAya che. tethI ja asuro zarIrane ja sarvasva mAnI tenI dekhabhALa ane zaNagAravAmAM ja dhyAna Ape che. praphlAda daityanA 'va ane balinA pitA hatAM. upasaMhAra devaRSi, RSi, rAjarSi asura uparAMta prAkRtika tattvone paNa jJAna ApanAra tarIke svIkAravAmAM pa0ra For Private And Personal Use Only Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Mahavir Jain Aradhana Kendra .2 che. prakRtinI lIlAmAMthI jJAna prApta karavuM e bhAratIya paraMparA che. satyakAma, madragupalI, saDa 30 jAna prApta kare che. e ja pramANe dizAo pAsethI paNa jJAna prApta karavAnI vAta chA, upa mAM Ave che. * Rs. 500 kAma eka kamANA mAru zarIjha jItI jhAjhIess RSES MD. pa03 For Private And Personal Use Only Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (2) (3) saMtyanoMdha : (4) RSiH darzanAt / stomAn dadazetyapamanyavaH / tad yadanAMstAnAn brahma svayamdhvAnayaMt, tad RSINAm RSitvam / (4) (1) (5) (9) (<) prakaraNa-10 sAmavedIya upaniSadonA RRSiono paricaya 'zrameNa tapasA aspinta tampad RSayaH / " mArmANa RyayoH // www.kobatirth.org. DaoN. kapiladeva zAstrI vai. pe - eka parizIlana, pR. 2 yatkAma RSisyAM devatAyAm Arthatvam icchan stutim prayuGkte / niru 7.1 - DaoN. kapiladeva zAstrI . RSi eka parizIlana vahI pR. 12 agnivAyuravibhyastu trayaM brahma sanAtanam / duha yajJayajuH sAmalakSaNam // - - zatapatha brAhmae 6.1.9 nirukta 2.11 - nirukta 1.20 - manusmRti 1.23 DaoN. kapiladeva zAstrI, vai. RSa parizIlana, pR. 125-129 pu. 4 (e) (10) brahmavid brahmaiva bhavati // (11) DaoN. kapiladeva zAstroM ke RSiyoM kA parizilana pu. 97 (12) 504 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chA. upa. 4.5 (13) chA. upa. 4.10 se 13 khaNDa (14) atha ya etadevaM vidvAnagni juhoti tasya sarveSu lokeSu sarveSu bhUteSu sarveSvAtmasu hutaM bhavati // - chA. upa. 6.24.2 For Private And Personal Use Only Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2) ahaM vaizvAnaro bhUtvA, prANinA dehamAzritaH / prANApAnasamAyuktaH, panApanaM caturvidham / / SHARE SHARIRrbeli gItA .. 15.4 (45) keno. 3.3.6 (45) agniH pRthivIsthAna:...... / .....abhaetAni agnizatAni / ayaM lokaH / prAtaH savana 3 bAta: / gAyatrI vita mnAya / rahatA yeca vedANA: samAmnAnaH prathama sthaan| jagnAyI pathivI icchA nniyH| zAyakarSa bahanaM cahavinAAvAhanaM na devatAnAm / yacca kiJcit dArSiviSayakA agnikarpheca tat // 7.3 // - nimanta - 7.2.2.7.3 (14) zabdakalpa chama - hara' 1 - ]. 206 (14) usmAdrA indro'titarApikA-yAn devAna sa honanaMdiSTaM parapasa havanAta prathama vimAJcakAra brhl| .....rAva 1 indro'bhana / palmAdindro devAnAmadhiko'bhavat / ......': / kone, 4.3, avyaktI ... (20) zyAmAcchacalaM prapadyaM zavalAcchayAmaprapadya'civa......! -chA.8.13.1 ) mahAmahopAdhyAya dinAnidhi, siddhezvara zAstrI prAcIna caritrakoza pa.68-73 (22) mundrANa mAsa nAreSu subhagAmahAcam / nATya aparaM cara jaratA marate pApiyasmAdindra unaraH / / - sAraMda 10.86 (2) yatratarpaza mAtrAma badalatA adhi / jagarAlajA diya jagmuH kevalaM dehabhasmabhiH / / - ojad bhAgavat 1.2.12 (24) pasya pu. 47.58-81 (25) skaMda purANa 1.15.1 (27} guruM bhAraM gArA dyolIna epa vihaMgapaH / garuDastu svagathrapThastasmAtpannA bhojana / - mahA, A. a.53 (25) zrImad bhAgat .8.8.4 dharUdha For Private And Personal Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir. KIRANGAAVGRAceTTRAILE S (28) zazvatkAmavaraNA hasturIyaM jagRhuH striyaH / orameNa vAstraho mAmi mAvi pazyate // 6.1.1 raicescandidasselsalANAKes-msnetananton-20.. -- zrImad bhAgavat 1.1.1 aneskaMda 5.1.1.15 (28) zrImada bhAgavata 1.3.2. thI 10.25.10 (30) pahA. zAM, 50.85.41 (31) ekadA somalaprajJA garAvaMkAntAsthitaH / panaccha pitaraM bhaktyA kRSNa pAranaM gutim / / 14 / / janakA nAma bhUpAlA vidyata mithilApure / yathAvadetyamI beTA tasmAtmAhAvApyasi / / 19 // . maho. 2.14-11 (32) ..... unAca gatinayaM kRtvA kanyaiva tvaM bhavidhyasi / 5.muktA vara bane gAumAMganyamuttamam / gAvAsye bhagavAnprAdAnmanasA hai isati bhuci // 4.0 // talyAstu yojanAdgandhamAjinnata tarA puci 182 // tasyA yojanagandheti tato nAmApara smRtam / ..... ||83 // kA mahA. A.63.70-86 vasUciko-5 vyAptaH kaivartalakanyAyAp..... // .. (33) evaM dvaipAyano jajJe satyavatyAM parAzarAt / nyasto dvIpe sa yahAlastasmAddezayaraH smRtaH // - mahA. A. bhAga.1.3.mahA. A,63.86 (34) prA. caritra koza, pR. 369 (35) pitRNAM duhitA yogA gakAlAti vizrutA / caturtho brahmaNavAMzaH garAzarakulAhahaH ||14 / / vyamya tvekaM caturdhA tu veda dhImAnmahAmuniH / pahAyoga mahAtmAnaM yo vyAsaM janayiSyate // 7 // - vAyupurakhaNa a, 77,74-7 (s) prA.caritra koza. 916-921 ARRIASI pads For Private And Personal Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir THSRINNOISSEUMSHETTYENA0003200000 (38) (39) namo'stu ro jyAsa vizAlabujhe, phullAravidAyatapatranetra ! yena ugA bhAratatailapUrNaH pracAlito jJAnamaya: pradomaH | mAhA. A. 36.20-21 (34) .....vivyAsa vedAnyasmAtsatasmAdrayAsa iti smRtaH / .... samuntuM jaimini pailaM zukaM caina stramAtmajam // SA -- mahA. A.6.81 (40) skaMda . 145.148 (45) urdhvavArvirIyama na ca kacchicchaNAta pAt / dharzada kAmagdha sa kimarthaM na sevyate // mahA. sabhA 5.41 (42) DaoN. caturvedi brahmastra, upa. evaM zrImad mItA. pR. 8.4 (4.3) maitreyI 5.. ............ ........ chA. upa, a.8 mAra 64. a.1 (44) ta harevA ca bhagavAn kAlAgnirudraH / .... // -sa.jA. 3. upa. (45) .......dhAtA ca sRSTau viSNuca sthitau rudrazca tAze..... / . maho. 1.7 yogAcUDAmaNi upa. 72 atha puraneva nArAyaNaH so'nyatkAmo manasA dhyAyatA vratasya dhyAnAnta:syasya lalAratyakSaH zUlapANi: puruSo jAyate bidhAcichya yazaH satya brahmacarya tapo vairAgya mana aizvarya sapraNA cyAvatataya RgyajuH sAmAtharvAGgirasaH sAMNi udAsi tAnyajesamAzritAni tasmAdosAno 'mahAdevo mahAdevaH |5|| - maho. 1.7 (46) kA rudrAya pracaMtase mILamAya tanyase / tonma zatama hudai // 1 // yaH nukra deta sUryo hiraNyamiva rocata / zreSTho devAnAM carmuH // 5 // -zAveda 1.43 (47) tasyApi darzayAmAsa svavIrya jala kalmaSaH / yaccakAra galenIlatanya sAdhorvibhUSaNam // - zrImad bhAgavat 8.7.43 507 For Private And Personal Use Only Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ANS-SHAYRealanocian (48) yA te rudrazibAta ziyAdibazzAhAbhaiSajI / zivArutaya bhairajItayAnopRDabase // 16.49 / / - zatarudrIya vA.sa.16) (re) zatapatha brAhmaNa - 1.7.4.1.3 {4a) eko hi rudrI ra dvitIyAya tasthurya imAralokAnIzata IzanIbhiH / pratya-janAstiSThati saMcupAntakAle saMgRlya vimyA bhuvanAni gopAH || .. saMtAzvatara upa, 3.2 (51) mA pu. sa. 3. nA. ga. 20 (52) yA saSTiH TurAyA vahati vidhidutaM yA hAvayAM ca hotrI, yaMkAla vidhattaH ativipanyA yA sthitA vyAya ni zram / gAyAduH yadabAjaprakRtiriti yapA prANinaH prANayanta:, pratyakSAbhaH prapannastanubhiravatu vanAbhiraSTAbhirIzaH // 1.2 // - mahAkavi kAlidAsa - abha. zara. 1.1 (53) prA. na, koza. pR. 759 (54) vadrI pR. 762 (55) devIbhAgavata 10.13 . . . (45) pRthiyo sAyurAkAzamAyo'gnizcandramA ratiH / kapoto'jagara: sindhuHpataGgo madhukad ja; I mabhuhA hariNo mIna: pijalA kuraroDakaH / kumArI zarakRt sarpa UrNanAbhiH supezakRt / / nAMmad bhAgavat 11.7.33-34 (57) sAyantanaM bhvaratane vA na saMgRhI ta bhikSukaH / bhakSikA iva saGgahaNan saha tena vinazyati // --bhAga. 11.8.12 ' 56 (58) ...tasmin samaye nidAghajaDabharatadattAtreyAkAtyAnabharadvAjakapilavAsaSThapiplAdayazca kAlAgnirudra pari / sametyocuH / / -ha. jA. upa. 46 508 For Private And Personal Use Only Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (gha) jA. va. upa. 1.1.4 (i) nATa! pu.) nAra paramAtmAviSayaka jJAnaM dadAtIti / nAraM narasamUhaM yati khaNDayati kalaheneti // (61) DaoN. kapiladeva zAstrAM, naM. RSi parizIlana pU. 40-41 (62) chAM isa a. 7 bAsudeva upa (53) . ca. koza, pR. 548-523 (14) (14) kriispormdhyaantN....|| www. kobatirth.org bRhaspatirudgIthamupAsAMcakra etamu evaM bRhaspati manyantaM vAgdhi bRhato tasyA eSa gatiH / / - cha. upa. 1.2.11 ( 55 ) matsya pu. 83.30 (59) ArUNiH prajApatyaH prajApatelokaM jagAma / taM gatvovAca / kena bhagavanyazeSato vijAnIti / taM hovA na prajApatiH // 1 (se) maitrAyaNi upa. dvitIya prapAThaka (70) mahA 1.8-11 (71) utpatantyAstadAkAraNa Alokana kutUhalAt / sRSTamarthaM yatkRtaM tena tapaH paramattaruNam // tatsarvaM nAzayatsva sutopagamecchayA / tena bhavatpaJcamaM tasya dhImataH || zabdakalpadruma - bhAga 2 pR. 465 - chA. upa. 2.22.1 (12) skaMda pu. 6.194 AruSi upa.: chA. upa. (18) prajApataya uvAca prajApatirmanaye manuH prajAbhyastadvaitaduhAlakA vA''ruNaye jyeSThAya putrAya pitA brahma provAca // - - pra. upa. 3.11.4 508 Acharya Shri Kailassagasu laga pu. 3.30-40 For Private And Personal Use Only i Gyanmandir Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AnurNMEXACIVISROR (7) brahmA kumArI nandIzaH zaunakI gaI eva ca / pximmtarauni. ... vAsudevo'niruddhazca tathA zukrabRhaspatI / / aSTAdazare vigyAtA vAstuzAstropadaMzakAH / saMgheNopadiSTa tu pance matsya rupiNA / - matsya pu. 252.3-4 (74) no, 3.0-10 (75) bAno inTrI vA antarikSamyAgaH // __ -- nirukA - 4.2 (95) tyA iMdra vRSabho raNAya piyA somamanuvadha madada / A yacasva jaTara padhva Urmi ca rAjApti pratiyaH sutAnI // 3.47.11 - Rgveda 3.46,47; 8.25 (77) ilAgrAmapi gAyAMcA yAvo: pazyA mahAbalaH / ....2 bhAga, ..... mAjhatAna vRkAdara; I.....16 / pahA. A. --- bhAga.4.10.2, mahA. sakhA,63.16 (78) TA. upa. 3.3 vapDa (28) chA. upa. 5.1 khaNDa (80) bhAga. 9.24.55, 10.3 (85.) prA. ca. koza. ha. 159 (82) bhAga. dazama skandha (8) bhAga. dazama skandha (84) ahorAtrai catuH yaSTayA saMyatI tAvatI kalAH / ____ gurudakSiNayA''yArya chandayA mAsatupa // 10.455.36 - bhAga. 15.45.30 bhAga. 10.41.36 (85) tathaiti tanopAnitaM guruputraM yadUravauM / dalA svaguruvaM bhUyo vRNISveti tayUcatuH // 10.54.46 - bhAga. dazama skaMdha, devIbhAga. 4.2.1 bhAga.10.58 510 . . . . For Private And Personal Use Only Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir. mangIe1 (18) kartuM dharmavyavasthAnamasurANAM praNAzanam / rukmiNI satyabhAmA ca satyA nAgajitI tathA / / sumitrA tathA pIcyA gA-bhArI lakSmagA tathA / subhImA ca tathA mAdI kauzalyA tirajA ca yA // ebamAdIni devInAM sahastrANi ca SoDaza / jhApaNI anayAmA jutrA vizAradAn // - paca sa. 13.154-156 {ce) cANaM raNaM zUraM pradhumnaM ca mahAbalam / sucArUM cArubhadraM ca davaM hasvameva ca // 157 / / mAma cAruguptaM ca cAmabhadaM ca zAsakam / cAruhAsaMkaniSThaM cakanyA cArumatI tathA // 158 / puJca tu rukmiNI rAjan nAprA bhojakaTegure ! eteSAM putrautrAya abhUta: koTizo nR5 / mAtaraH RSNajAtAnA rAistrANi ca SoDaza / / 10.61.19 - patra pu.su.13, 155-158 mata 10.61.12 (88) emamunApA yadubhrepTazcedirAjaspa tatkSaNAt / vyapAhAracchira: kuddhazcakreNAmitrakarSaNaH // 25 / / sa capAta mahAbAhurvajAhata iyAcalaH / tatamcadipatedehAttejajognyaM dahazunapAH / / 26 // - mahA sabhA. 45.16-28 (80) mahA. bhISma parva 23.24 (1) yaduvaMzevatIrNasya bhavata: puruSottama / zaracchataM tyatItAya paccaviMzAdhika prabho / / -- bhAga.11.6.25 (2) vAsudeva upa. (3) zrI vinonA mAye, 64. PAALA pR. 7 (54) 5. vivi , sAmaveda gAna prA. CHE. CAL, .1 pR.45 511 For Private And Personal Use Only Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir WARNATAKicswerkkimmobile tatamatidhanvA zaunaka udarazANDilyAyoktAMdAca.....! -cha!.upa. 1.1.3 mA hAvAsya udagIthamupAsAMcaka etamu etAnArayaM manyanta AsmAdyadayate // -chA. upa. 1.2.12 ies) hAGgirA udgIthamupAsAMcakra etamu evAGgiAsa manyanta gAna badrasa. // -lA. upa.1.2.10 (88) .. koza, pR. 56 (eve) ..... lupirindradyumno bhaallngo....|| kA. pa. 5.11.1 (50) matizcanyA zaunaka..... / -lA.pa.12.3 (101) ......prajAbhyasta cAlakAvAruNathe jyeSThAya putrAya pitaH yaha provAca // -DA. upa.2.11.4, a. (102) mahA. A. 3.27.1 (103) bhAruNiH prAjApatyaH prajApaterloka jagAma ) - A.upa.1. (104) tulya hai citA nAma putra Asa // - ko . 1.2.1. (105) prAcInazAta auSapanyavaH satyayajJaH raDaulAparindradyumno..... ko na AtmA kiM brahmeti // taM hasaMpAdayAJcakAlako vai bhagavanto'yamAruNi: laMpratImamAtmAnaM vaizvAnarama gati ta hantAbhyAganchAmeti ta "hAbhyAjagmuH / - DA. upa, 5.11.1.2 (10) zvetaketaharuNeca Asa taha pitovAca zvetaketo vasa grahmacaryam / na vai sogyAsmalkulIno'nanUcya brahmabandharita bhavatIti / chA. upa. 6.5.1 (109) DaoN. izvara bhAradvAja - upa. meM saMnyAsayoga - 512 For Private And Personal Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MORNS SHOWSeelhi-11 1) upakosalo ha vai kamalAyanaH satyakAme jAtrAle bAhyacaya mubAsa tasya ha dvAdazavaNyAnIparicanAra rA da smaiva nu samAvartayati / neign - -- chA. u. 4.10.1 "' . paTacAhateSu kuruvATikyA saha jAyagroSastihaM cAkrAya gujyanAma padANA urAsa // ' -chA, upa.1.10.1 (110) vaidika koza - bhAga-1. pR. 342 sanakAdhA nArada ca #zuha~so'ruNItiH / naite gRhAn brahmasutA DAyasannUyaratasaH / / .. ga...8.1 (111) rAjAprasAda zarmA -- paurANika koza pR. 71 (112) mokSadvAre dvArapAlAzcatvAraH parikIrtitAH / zamA vicAra; saMtopa caturthaH sA zulaMgapaH / 4.2 // __ -- nahIM. 24 (157) ru. jA, upa. 46 (114) RSi prasUta kapila yastamage / jJAnanibharti jAyapAnaM ca pazyet / / - zvetAzvecara upa. 5.2 (11) etatpavitragaprayaM gunirAzuraye'nukANayA pradadau / AsuriMghi paJcazikhAya taMtra bahudhA kRtaM tantram / / zrI IzvarakRSNa, sAThyakArikA-50 (11) tasyAM bahutithe kAle bhagavAnmadhusUdanaH / nAbhaM vIryamApanno jaroniIiba dANiH // 3.24.6 vedAhamA puruSamavatINaM svamAyayA / bhUtAntaM zevadhi dehaM bibhrANaM kapilaM mune // 3.24.16 - zrImadbhAga. 3.24.5-19 (117) DaoN. 4id , Histha, 5.16-17 (158) yA tu zruti: kapilasya jJAnAtizayaM darzayantI padarzitA, na tathA zrutiviruddhagaNi kApilamataM zraddhAtuM zakyaM, kapisamiti zrutisAmAnyamAnatvAt / anyasya ca kapilasya sagaraputrANA pratAturvAsudeva nAmnaH smaraNAt / ___ - zrImad zaM. brahmasUna zAM. pA. 2.1.1 pa13 For Private And Personal Use Only Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (11) ru. jA, upa. 46 (12) pu. kAsya gotrApatye yuSA gargA vaj yamantatvAt yani kak / ha (125) prA. ca. koza pR. 171 (125) 1. 2. 3.219.4 ( 127) prA. ca. koza pR. 164 (128) www. kobatirth.org ( 121 ) vishvaamitrvNshyaa.....| (122) katavaMzya somadatta dvijaputraH vasudattAgarbhaja: vararucinAmpA syAtacca / (123) chA. u. 4.3 ( 124 ) ....meo'sIti kauSItakiH putramuvAca prANAOM bhUmAnabhigAyayatAdahavI va maM bhvissyntiiti....|| ..glAvo yA maitrayaH svAdhyAyamudrA / (130) zazapRSThAt gautama:..... TW vAcaspatyam / - chA. upa. 1.5.4 (128) saha hAridumata gautamametyovAca brahmacaryaM bhgvti.....|| (133) chA. upa. 5.11.1 - chA. upa. 9.12.1 (130) (21) anirvaziSTho bhagavAn kazyapazca mahAnRSiH / gautamaca bharadvAjo vizvAmitrasAthaiva ca // cha. upa. 4.4.3 - pu. 463 - (harivaMza) (131) tadvaitatsatyakAmo jAvAlo mozrutaye vaiyAghrapadyAyo tatvovAca // chA. upa. 5.2.3 (172) tadvaitara AGgirasa kRSNAya devakIputra poktvoSAcA pipAsa evaM sa..... - chA. upa. 3.17.5 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 514 For Private And Personal Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (134) atha haina bhagavantaM jAbAli paippalAdiH pprcch.....|| 16 ssddaannaaditi....||5|| teneshaanaaditi.....||7|| punaH samuvAca tdupraanaaditi.....|| 93 (135) tena ta~ kI dAlbhyo vicakAra / ..... jAbAli upa. 45 chA. 35.1.2.13 (139) thodgIthaM kuzalA vabhUvuH zilakaH zAlAvatyacekitAnAM dAsyaH pravAha jaivarita / - lA rUpa 18.2 ( 1.3.1) tanmai zvetaH prAduna upasatyAcarantaM no bhagavAnAgayatvanAyAma yA i ... upa. 1.12.2 ( 138 ) pra... koza. 403408 ( 138) mahA zAnti a. 40 (140) taha lika: zAlAlacekitAnaM dAbhyamuvAcApratiSThitaM... / / sit dAbhyo lA jA maitreyaH svAdhyAyAna // (141 ) prA. ca. kAMza - pR. 368 (142) na jA. upa. 45 (14) te loko triyate jananAya ca / asrAH sarva evaM sanarAcaraceSTitaH / (147) prA. ca. kaveza pR. 482 (144) atha haina bhagavantaM yAti paippalAdiH pprnch.....|| - chA. upa. 1.8 - 1.12 naho. 3.4 mA. upa. 1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (145) ru. kA. upa. 46 (149) prAcInazAla aupamanyavaH satyavajJaH poluSirindra bhAlvayoH janaH zakrAya buDila AvarAva mahAkAla mahAzrotriyaH sametya // - cha.. upa. 5.11.1 515 For Private And Personal Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org (148) cha. upa. 5.11.1 (148) prA. ca. koza 5. 511 (140) ru. jA. upa. 46 (151) .. pArAzaya tpArAzaya bhAradvAjAdvAradvAja bhAradvANAcca gautamA gautama bhAradvAjAdbhAradvAjaH pArAzaryAtpArAzaryo baijavApAyanAdvaijavApAyana: kauzitsayanaH kauzikAyaniH // - gRha upa. 2.9.2 (152) atha kAlAgnirudra suNDaH papraccha kathaM rudrAkSotpatiH, taddhAraNat kiM phalgati - ru. jA. upa. 1, (145) chA. upa. 1.12.1 (157) prA. ca. koza pR. 665 ( 158) bhAga. 3.4.26. 6.5.1.5 ( 158) mahA. 11.32 (150) bhAga. tRtIya, caturtha skaMdha (181 ) chA. upa. 4.1.2-3 (1/2) chA. upa. 4.2.5 (153) 1. mahetA, upa, virArazA pR. pa (14) prA. pa. koza - pR. 720 (194) patrapu. 3.176 (155) basiSTha urvazyam..... (153) chA. u. 3.13, 3.16.6-7 (144) prA. nAthAlAI pArTIhAra, upaniSaSTha pR. 29. (155) atha bhagavAnnainaMca kailAsa gAm / taM gatvA / bhagavanparamati / hIbAba mahAdevaH // ( 159 ) tayorAdityayoH satre dRSTvApsarasamurvazem / retazcaskanda tatkumbhe nyAdvAsItIvare // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maitreya upa. a. ra vajrA. pR. 463 sAdhanAkhaNDa 145 For Private And Personal Use Only Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tenaiva tu muhuna vIryavantI tapasvinau / agastya sipTa tarI saMbabhananaH / / - vAIvatA {148) tasmA darzanAt mitrAvaruNAyA. ratanaskanda / - yAspha muni. niruktaH 5.13 (178) utArina maitrAvaruNo vasiSThI vaMzyA brahman ganurodha jAtaH ! dRpsa skanna brahmaNA daina vizva dena: puSkara lAdadanna 11 // sa prata ubhayasya vidvAn tmahamdAma uta ta gadAnaH / yamana tata paridhiM vaviyannappAma: pAra jajJe vAsanaH // 12 // patraM ha jAtApitA namabhiH kumbhaM rataH sidhinatuH samAnA / tato ha mAna udiyAya madhyAt nato jAlamRpimAhurtImATam // 13 // __- sAnaMda .. 7.33.11 13 (170) . . . ||strii, pasika dhinuna, 524 (171) meTana pR. 288 (172) maitrAyaNI upa. 1.1 (17) ....zillaka: shaalaavtyH....|| -chA, upa. 1.8.1 (174) pitraMtyuktaH zuka: prAyAta sumerovasudhAtalam / videhanagarI prApa janakenAbhipAlitAm // -- maho. 2.2 (175) zuko nAma mahAtejA: svarUpA mandatatparaH / jAtamAtreNa munirAG yat satyaM tadayAravAn / / - maho. 2.5 (195) kAlI parAzarAjjajJe kRSNadvaipAyanaM prabhup / dvaipAyanAdaraNyAM vai zuko jajJe guNAnvitaH ? // 83 // utpadyante ca pIvayA paDime zukasUnavaH / bhUrizravA prabhuH zaMbhuH kRSyo gaurazna paJcamaH // 84 ]| 117 For Private And Personal Use Only Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Creams1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kanyA kIrtamatI caiva yogamAtA idabratA / ..... // 86 // S a ndwwwsanamicARJAMARRExchuittiemains..................noranxxhemiuwwanmunnat (187) bhAga. 1-1.9.16-28 (178) dRSTavAnugAntamASamAtmajamAna / devyo hayA paridadhuna sutAda citran / kSya pRcchati mato jAdusta vAhika strIpambhidA na tu sutezca nivitra hai / / - mAna2.45 (178) mahA. mA. 315-320 (11.0) ....,na vicikatsAstIti ha ramana zANDiAlyaH zANDilyaH / / chA, upa. 3.14. 4 vis (181) sa. na. ko pR. 159 .. 1.60 (182) zApa bAmaNa ..2.15. 10.8...5 (11.3) ......RSTazaMGgo mugyaH..... | -mana ' 00mmmmmmmmmm {12) pa. pa. zA. 26 .. 3... 185) dvagAyano banipataca kRpa: ! Atrayo dauptimA bhoTa mRpyarAGgamA kArama; // - vAyupurANa. 100.11 ... (186) chA. uA.. 6.1.1 . ....... .11.1 (187) DA. IzvA bhAradvAja. 54, saMnyAsayogaH (18.8.) zAMdA- zrInantra - 16.25. (189) 1. 6. I.11 34. [ 63, pR. 45-46 {heo) citro na vai gAggANyazyamA samaga pa sa ha putra itakaMtu nibhAya yAjayati hAmIla papraccha gautasya gubArita rAhataM laak...| ma ha mabhittAmA mAtra paNi sikrama upAyAnI ta / ..... / .... kA. bha. 1.1 (181) zatapatha brA 31.5,4.18 44/ For Private And Personal Use Only Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sI....svAgalo sAhametanna veda yadgotrastvamasi jayAlA tu nAgahamasmi 'satyakArbhA nAma tvAsa ma satyakApa eva jAbAlo buvIthA iti / / -lA. upa, a.8 .2 (1ca) chA. upa. 4.4.5 (es) prAcInakAla audhamanyataH styyaaH.....|| 2500000000000eioscommocracralecd 0000000milavan 0000000000000000ruction pwNANGICORisticalmlaianRNINESwifultusNewsmmswamiSS (15) vaidika i-Dezva. . 33. anuvAdaka-rAjakumAra rAya - makaDonala aura cAya (1cs) OM adhIhi bhagada iti hopasasAda manapAra nAradamA havAca ..... || yo ce bhUmA rAmapura nAlTe sukhamasti patra sukha bhUyAtvaiva vijijJAsitavya iti / / -chA. upa. 7.1.1 1.2..? (18) nA. da. upa. 46 (188) atha kAlAdi bhagavantaM manatkumAra; papracTrAdhIhi bhagavan dAbadhAraNavibhim / / AmrapannamojisansaAMANARmchaelsewasiestioxipxmpayablespoonamusmanandHAKARMixRinkuMANDUSTRAKARSHABARHEORAwwamic - nA, upa, 46 (188) harivaMza - 1.1.34-35 (200) tapta tamo vividhalokasimakSayAne, Ado sAt svatapasaH sacatuH tAto'gUt / prAkkalpa saplaMbavinAmihAtmatatyaM, samyag jagAda munayoM yadadakSatAtman / 2.7.5 sanaka ca sanandaM ca sanAtanamathAtmabhUH / sanatkumAraM ca mama niSkriyAnUratasaH / / 3.12.4 - pA.3.12.4.2.7.5, 3.12.4 (201) prA. ca. koza ga. 10113-101/. (202) atha ha zaunakaM kAyama mapratAriNaM ca kAkSaseni pariyiSyamaNahai.... Is ..chA. upa.a.4.3.5 (203) prA. ca. koza - pR. 25 (204) .....yastvetamevaM prAdezamatramabhivimAnamAtmAnaM vaizvAnaramupAsta sa sarpaSu lokaMdhu sarveSu bhUteSu sarveSvAtmamvanna - 'chA. upa. 5.18.1 // 2 0016 519 For Private And Personal Use Only Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Samansaninilo (205) chA. upa. 5.11.5 (Pos) jA. da. upa, 46 (207) parorajaH savitutivedI, devasya bhargo manabheda ajAna / suratazAdaH punarAvizya caSTra, hasaM gRdhrApaM gRhiNiyAmipaH // m etaskiSoneylisticeswwSHANKSuntaintv - bhAga...14 (20) dAnImapi pAiinamAtmazamivAnu khecantamamIkSamANo mA evAbhinivazitamanAvitrya lokapima mahamRgANa kalevara matamanu na mRtajanmAnusmRtiritaratnanmRgamaramavApa / / 27 / / - 'pAga . 8.13-2 (20) yA etadviSNudatta mahazataM yadasambhamaH svaziAzchaMdanaM apatitaM 'pi vimuktadehAbhAtmabhAvamudatahadayaprathInAM sarvasatyamuhadAtmanA nirANAM sAkSAdbhAvanatAnipipAribadhaMnA prAna na lenebhA baiM: pAriyabhAgamA tatmAdapUrApumA badAmuSamRtAmA bhAgavataparapasAnAm / i nAmARRINANTRAanimistanRY (210) tanma bhavAnnaradevAbhimAna pana zukchIkRrAsatamasya pISTa maitrIpUrapAsaMbandho cadhA tare sadavathyAnamahaH / / - 75.10.24 (211) maho. 2.1 (212) DaoN. Izpara bhAradvAja - upa. saMnyAsayoga pR. 24 (213) ikSvAku rAjaputro nimirvaziSTha svaktA yajJaM kRtavAn vaziSThastayajJasthAnamAgasya rAjAne upayAmAsa rAjA tadA nidrita AsIt / manistu krodhAt caM videho bhana ityuklA jamabhizApa || -zabdakalpaduma - bhAga-2, pR. 505 HTRATIMADH (214) OM jAnAti hai pautrAyaNaH zraddhAdeyo bahadAyo....1 -- chA, upa. 4.1.1 (215) tamuha para: pratyuvAcAha hArettA zUdra tavaiva saha gobhirastviti // - chA.upa. 4.2.3 SEREKAMAAD (21) chA. upa. 1.8.1 (217) DaoN.photha aura gekanoDala - vaidika i-DekSa pR. 45 - 520 For Private And Personal Use Only Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (218) prA. ca. koza -- pR. 476 (18) taha pravAhaNo jainalistAna kumAra... / saha gautama rAnA'camayAva tau da pravAyAAJcakAra -- chA. upa. 5.3.16 100 bRhadazI ke nAyarAjA rAjya goSTa putraM nidhApayitvamazAha manyamAna: z2arAra vairAgyampanI prANa nijagAma // .....1 // - patracI upa. (221) maitrAyaNI upa, 2.2 mammRR E TRIEEERISTRSaware SHRIANRAKHNAHARAadailuuNAMAHakahitibhosiestansfonnanonwealanarthadingINOVARKANERASHReswwwstawesvedicAIREONLINEKHA n eswagerammam (228) ....madhyako yaH, kauzika: zAra, bhAmbUkA japyUphAta. vAlmIkA palpIkAt, vyAsaH kaivartakancakAyAma, zazapRSThAt nItamaH vasiSTha uzyAma, mastyAH kalaze jAta iti zrutatvAt ! .....1 (22) .....tya virodano'surAJcagAma tebhya hetAmupani ..... // B HINES sardari. 525 For Private And Personal Use Only Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-11 upasaMhAra ja ke jo - For Private And Personal Use Only Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir s prakaraNa-11 upasaMhAra Post timistidious bhAratIya vAmamAM upaniSada sAhitya ziramora che. temAM darzana zAstranA vibhinna siddhAnAnuM nirUpaNa thayela che. A upaniSadU sAhityamAM vividha adhyayana thayelA che. temAM A adhyaya e rIte viziSTa che ke, temAM eka ja peda-sAmaveda sAthe saMkaLAyelA upaniSadonuM adhyayana karavAmAM AvyuM che. upaniSadamAM dareka bhAratIya vicAra dhArAnA bIja rahelAM che. sAMkhyazA kapalamuni dvArA praNita che, paraMtu maha., chA. upa., avyakta. vageremAM tenAMsiddhAne joI zakAya che. AmAM taphAvata e che ke, sAMkhyamAM adhyakta prakRttimAM rahelAM traNa guNanI sAmya avasthAmAM moma utpanna thatAM sRSTi vikAsa thAya che, jayAre avyakta upa. vageremAM sarva prathama parabrahma avyakta prakRti. temAMthI vyakta prakRti ane vyakti prakRtie tapazcaryA karI nArAyaNa bhagavAnanI AjJA pramANe suSTinI racanA karI. sAMkhya ane yoga eka sikkAnI be bAju che. tene alaga mAnanArA ajJAnI che tema gItA bhArapUrvaka jaNAve che. sAMkhya e siddhAnta zAstra che. jyAre yoga kriyAnuM zAsana che. sAMkhya dvArA prApta karela parabrahmanuM zAna yoga dvArA anubhavI zakAya che. A yoga mArga upara prAMtriya brahmaniSTha gurunAM mArgadarzananAM AdhAre AgaLa vadhavuM joIe. jAte purAkanAM ja abhyAsathI AgaLa vadhavAmAM Ave to muzkelI utpanna thAya che, eTaluM ja nahIM roganA bhoga banI javAya che. A yAMga mArgamAM aSTAMgayAMga, karmayoga, haThayoga, praNavayoga vagere che. upaniSadomAM aSTAMgayoga vagerenuM nirUpaNa che. paraMtu sAmavedanA zrI jAbAla darzana upaniSadamAM ane yoga cUDAmaNi upaniSa eka bIjAnA pUraka che. zrI jA. da. u5. mAM yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna, samAdhi e ATha aMgonI rajUAta che, jyAre A ATha aMgonI siddhibAdanA zodhana, mudrAcAlana, kuMDalinI jAgaraNAdi bAbata yogacUDAmaNi upa.mAM che. A ja pramANe anya upaniSadomAM yoga viSayaka vividha bAbato rahelI che. A yoga paramatatva prApta karavAnA mArga rUpa che. temAM aSTAMga yogamAM krama pramANe ja AgaLa vadhavuM atyaMta jarUrI che. jo zarUAtanAM aMgo choDI athavA adhUro abhyAra karI pratyAhAra samAdhi, nADI zodhana vagereno abhyAsa karavAmAM Ave to nukazAna thAya che. Asana vagereno abhyAsa karavAthI zarIramAM utpanna thatA roga nAza pAme che, zarIra haLavuM ane sazakta banI yogamArgamAM AgaLa vadhavA parara For Private And Personal Use Only Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E yAra thAya che. AsananI jema ja ghama-niyamanuM paNa eTaluM ja mahatva che. yama-niyamanuM pAlana nAmAM na Ave, icchA pramANe AhAra-vihAra karavAmAM Ave to yoga kyAre siddha thato nathI. dhogya AhAra-vihAra sAthe izvara pUjA dAna, prApta vastumAM saMtApanI sAtho sAtha gurunA vAkayamAM temaja zAstra vacanamAM vizvAsa rAkhavo mahatvano che, kAraNe zraddhA hoya to ja jJAna prApta thAya che. yoga mArgamAM AgaLa vadhavA mATe prANAyAma atyaMta jarUrI che. kuMDalinI zaktinI jAgRti mATe prANa zakitane saMyamita karI yogya dizAmAM vALavI jarUrI chejethI supuSNA nADInuM dvAra kholI zakAya; ane samAdhimAM parabrahmano anubhava karI zakAya; anAhata nAda sAMbhaLI zakAya che. A yogamArgamAM AgaLa vadhavA mATe vanamAM javuM jarUrI nathI. gRhastha paNa gRharatha dharmamAM pAlana dvArA dhIre dhIre yogamArgamAM AgaLa vadhI zake che. janaka vagere tenA dAMto che. temAM AgaLa vadhavA mATe pa, saMtApa, bihmaniSTha gurunuM mArgadarzana jarUrI che. teozrInAM anubhava anya jJAnane AdhAre ja zarIramAM prANanAM judAM-judAM sthAna nADIonAM sthAna, nADInI gati vagere jANI zakAya che. temaja mArgamAM AvanArA vidanone dUra karavAmAM ne mArgadarzana rUpa bane che. tethI ja deTo guru jJAna ane pustaka jJAnane alaga darzAve che. pustakamAMthI prApta thayelA jJAna dvArA AgaLa vadhI zakAya che. paraMtu mArgamAM muzkelI AvatA pustaka madada rUpa thatuM nathI. jayAre patha para cAlelA gurunuM ja mArgadarzana madadarUpa bane che. ghogamArganI jema ja mokSa prApti mATe saMnyAsamArga paNa che. bhAratIya saMskRtimAM cAra AzramomAM mokSa prApti mATeno Azrama e saMnyAsa Azrama che. brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha bAda saMnyAsa Azrama Ave che. paraMtu brahmacarya pachI sIdho ja saMnyAsAzrama grahaNa karI zakAya che. paraMtu zarata e che ke, hRdayamAM saMnyAsanI bhAvanA jAgRta ane daDha thaI hovI joIe. A mArge sIdhA ja AgaLa vadhelA zuka, sanaka, sanaMda vagere. temaja zrImad zaMkarAcArya, dayAnaMda sarasvatI, svAmI vivekAnaMda vagere che. rAMnyArA mATe kAmyakarmono tyAga atyaMta jarUrI che. icchA hovA chatAM saMnyAsa grahaNa karI bAhya pariveza dhAraNa karavAmAM Ave to tenAthI mokSa prApta thato nathI, paraMtu Apatti Ave che. AvA DhoMgI saMnyAsInI upaniSado ane gItA niMdA kare che. saMnyAsopaniSad jaNAve che ke, IcchAo pUrNa na thaI hoya to paNa mokSa mArge AgaLa vadhavA mATe karma saMnyAsa dhAraNa karavo joIe. jethI janmAttaramAM mokSa prApta karI zakAya che. saMnyAsIe haMmezAM gAmanI bahAra rahevuM joIe. eka jagyAe na rahetA vicaraNa karavuM joIe. jethI moha utpanna na thAya. Avo saMnyAsI saMnyAsa dhAraNa kare tyAre sUrya paNa bhayabhIta banI jAya che, '''nA " """' : : 52.3 For Private And Personal Use Only Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir = = = = - - kAkA : dhAra ke tenuM teja sUryanAM tejane bhedIne paramatattva pAse pahoMcI jAya che. eTaluM ja nahIM potAnI gaLanI ane pAchaLanI ekavIsa-ekavIsa peTIne paNa te tAre che. tethI AvA saMnyAsa prApta karavAnI haMmezAM icchA rAkhavI joIe. upaniSadonA jJAna dvArA brahmanI prApti karI zakAya che. tethI ja upaniSado brahmanuM varNana kare che. A badhuM joI zakAtuM nathI, paraMtu anubhavI zakAya che. te brahma satu che. gAyatrI rUpa, madhu vidyA rUpa, sarvatra gamana karanAruM che. te brahma "sAra brahma" "jJAna" "tattafi" "HT 4 suratama" Anandamaya, hRdayaguhAmAM sarasavanAM dANA samAna thaIne rahela che. tene bahAra zodhavAnI jarUra thI tene hadayanI aMdara ja anubhavI zakraya che, paraMtu te hRdaya uparAMta sarvatra vyApta che. tethI ja satyakAmane pRthvI, aMtarikSa, svarga, samudra kalA, sUrya vagere rUpe, jyAre upakasalane agni "a del" dvArA sarvatra vyApta bahAnAM ja AkAzanI vizALatA dvArA upadeza Ape che. A brahma ja sarva zaktimAna che temAM haimavatI AkhyAna dvArA jANI zakAya che. A brahmane upaniSado prANa rUpe, praNava rUpe, sadAziva, viSNu, nRsiMha rUpe paNa rajU kare che. brahmanAM mUrta ane amUrta, pratyakSa-parokSa saguNa-nirguNa gAya upaniSada trividha rUpe varNave kAraNa kant wifolius jAnavarojajI) 6 min within dAvaDA 4 ke. ke. = " ka ka A brahma ja AtmA che. prANI zarIramAM rahelo te AtmA rUpe oLakhAya che, te pUrNa brahmano aMza che. te AtmAnuM upaniSado anvaya ane dhyatireka vidhithI nirUpaNa kare che. A AtmA sarvajJa, sarvasAkSI. ananta, avinAzI, zuddha, svayaM prakAza, nitya, ekarasa che. tenA cetanathI ja zarIra cetanamaya lAge che. che te hRdaya guhAmAM hovA chatAM potAnA cetanathI zarIramAM sarvatra vyApta che. te AtmA rUpa paramAtmAnuM darzana yogIo potAnA hRdayamAM ja kare che. kAraNa ke hRdayarUpI kamalamAM je AtmA nivAsa kare che, te ja paramAtmA che. A AtmAne zukadevajI anirvacanIya, agamya, aNu parimANa, sUkSma, AkAzathI bhinna che. paraMtu bAhya zUnyatAne lIdhe te AkAza rUpa che. ema paraspara virodhI varNana dvarA paramAtmA ja AtmA che, tema nirUpe che. A paramAtmA e ja AtmA ane te ja jIva paNa kahevAya che. te karmaphaLane bhogave che, vAstavamAM bhogavato nathI, paraMtu ajJAnane kAraNe bhogavato anubhavAya che. A jIva paramAtmAno aMza ja che. eka azathI paramAtmA zarIramAM Ave che. chA, upa. tenAM svarUpa vize jaNAve che ke "agni, jaLa ane pRthvI e traNa mahAbhUto ane akSara aparimita AtmA e maLIne jIvAtmAnuM svarUpa ghaDAya che." A jIva Es che. ji. 54 For Private And Personal Use Only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIra sAthe joDAyelo AtmA ja che. te parama sat tattva ja "jarAyuja, aMDaja ane udbhijamAM jIva rUpe Ama paramAtmA ja jIva rUpe rahelAM che. tene jANavAnuM sAdhana upaniSad che. praveze che. A jIvAtmA nitya che. te dehane dhAraNa kare che. deha nAza pAme che, paraMtu jIvAtmA nAza pAmato nathI. jIvAtmA potAnAM karmone AdhAre liMga zITano Azraya laIne bIjA zarIramAM praveza kare che. tyAM te potAnA karmo bhogave che. karmo bhogavavA mATe jIvane paMca mahAbhUtanAM banelA skUla dehano Azraya levo ja paDe che. e ja rIte sthUla deha paNa jIvAtmAnAM Azraya vagara karma karavA zaktimAna banatuM nathI. A jIvAtmA kartA na hovA chatAM preraNA ApatAM hovAthI kartA che, kartA jevo bhAse che. vAstavamAM akhA bhagate kUtarAnI je sthiti rajU karI che, tevI sthiti zarIrastha jIvAtmAnI che. akhA bhagata gADA nIce raheluM kUtaruM gADAne calAvatuM hotuM nathI, tema chatAM te ema ja mAne che ke, huM ja gADAne calAvuM chuM.1 A jIvAtmA vAstavamAM mokSa svarUpa ja che. mokSanI anya koI judI avasthA nathI; paraMtu indriyo jIvane baMdhanamAM nAkhI zake che; AtmAne nahIM. A baMdhana rUpa mamatA dUra thavI e ja mo che vAstavamAM pazupati parabrahma ja jIva che. vivekahIna hoya jIva kahevAya che. A ja bAbate chA. upa. jaNAve che ke, "AtmA je A aMtarhadayamAM nivAsa kare che te mUlataH brahma ja che, jevo A nAzavAna zarIramAMthI chUTe che ke; tarata ja haMmezane mATe brahmamAM lIna thaI jAya che... 12 A parabrahma je jIvAtmArUpe che tenI upaniSado jAgrata, svapna, suSupti ane turIya ema cAra avasthAo varNave che. A avasthAo baMdhanamAM paDela jIvAtmAnI kramazaH ucca ucca avasthA che, je tene kramazaH vadhune vadhu brahmAnI najIka laI jAya che ane aMtima turIya avasthAmAM te brahmarUpa banI jAya che. A jIvAtmAnA svarUpane annamayakoza, prANamayakoza, manomayakoza, vijJAnamayakoza, Anandamayakoza rUpe upaniSado nirUpe che. A aMtima AnaMdamayakoza e ja jIvAtmAnI 52mAtmA sAthenI tAdAtmya avasthA che. tethI ja upaniSado AtmA jIvAtmA-paramAtmAnI ektAnuM nirUpaNa karI advaitane nirUpe che. A advaitanAM nirUpaNamAM upaniSado brahma ja suSTi rUpe Ave che, te ja jIvAtmA che, dareka zarIramAM jIvAtmA alaga che, paraMtu vAstavamAM te eka ja parabrahma che. karmonI vyavasthA ane karmanA niyamanI siddhi tyAre ja zakya bane jyAre jIvAtmAnI alaga-alaga sthiti mAnavAmAM Ave. tethI ja karmaphaLa bhogavatA AtmAne jIvAtmA ane daSTAne parabrahma upaniSado gaNAve che. papa For Private And Personal Use Only Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir = = IW A FAXsive Exe@westxt at sinna #Bad www satsans bossetts Se bAhya sRSTimAM raheluM satuM ja aMtaramAM virAjatuM satu che, vizvAtmA ja aMtarAtmA che, prANImAM, dharA. saprima ane sUryamAM che te brahma eka ja che. maitreyI 5. "mA" nAthI vikhyAta AtmAne ja Adi-aMta rahita paramAtmA kahI, AmA ane brahmanuM aikaya sAdha che. te ja bAbatane upaniSado ratnasa, saMnana, pUrve suNam vagere dvArA rajU kare che. A sRSTi svarUpe svayaM brahma ja rahelAM che. tema chatAM upaniSado sRSTinI utpatti racanA vagere bAbate vividha maMtavyo rajU karI; brahmanI najIka pahoMcavAno prayatna kare che. 5. trasanveda virApuruSamAMthI sRSTinI utpatti rajU kare che. e uparAMta upaniSado mAyAvAdane paNa rajU kare che. kaSi rekara saMvarga vidhA dvArA vAyumAMthI ja sRSTinI utpatti, sthita ane laya darzAve che. te mATe tajajJanuM sUtra Ape che. e uparAMta agnine jagatanuM mULa mAnavAmAM Ave che. agni dvArA ja zakti prApta karIne dareka padArtha kAryarata bane che. Ama sat tavamAMthI sarva prathama agninI ane temAMthI sRSTinI utpatti thaI. jayAre maharSi uddAlaka pRthvane ja dareka vastuno AdhAra mAne che. maharSi valI AkAzane suSTi utpattino strota mAne che. svAmI vivekAnaMda paNa te ja maMtavya dharAve che. ane pariNAma svarUpe agni, jaLa, pRthvI e trivRtkaraNano siddhAnta cho.upa Ape che, je AgaLa jatAM paMcIkaraNanAM siddhAnta tarIke vedAntamAM prasiddhi pAme che. "asatumAMthI kazuM ja utpanna thAya tema chatAM RSi parabrahma tarapha AgaLa vadhavA mATe "asa" mAMthI paNa sRSTinI kalpanA karI tene nakAre che. A bAbata e ja darzAve che ke; ayogya kalpanA hoya to paNa tene cakAyA vagara choDI na devI joIe. temAMthI paNa tathya tAravavAnI ane jJAna prAptino pravAsa karavo joIe. te prayAsamAM ja Si "satuM" tattvamAMthI sRSTinI utpatti tAravI; te "prANa" che je manuSya jIvananuM sarvasva che. tethI ja sanaskumAra jaNAve che ke, "jevI rIte cakanI badhI nADIo nAbhikendramAM kerita hoya che, tema badhAM ja padArthonI saMpUrNa sattA prANamAM kendrIbhUta che."* sRSTi utpattinAM vividha siddhAntonI cacAmAM brahma tarapha AgaLa vadhatAM yogacUDAmaNi upa" brahmAmAMthI sAMkhyamata pramANe sRSTinI utpatti darzAve che. temAM sarva prathama brahmAmAMthI loka, deva, tirthaka, nara ane sthAvara sRSTi jaNAvI temAMthI prANInAM zarIranI utpatti darzAvI che, je paMcamahAbhUto tarapha laI jAya che. A prANI zarIra paMcamahAbhUtomAMthI baneluM che ane temAM ja vilIna thAya che, tethI ja mRtyu bAda agni saMskAranI vAta che. A brahmAmAMthI ja sRSTi utpattinI vAta mahopaniSa rajU kare che, paraMtu tamAM taphAvata e che ke; AtmA svarUpa jIva ja vAsanArUpI saMkalpotha caMcala mananAM svarUpamAM parivartita w/ oulove ja na ke | : parapha For Private And Personal Use Only Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir R a vi +++++++++++ jAya che. ane paMca mahAbhUtone dhAraNa kare che. temAMthI sarva prathama brahmA utpanna thAya che, te aneka paranI saSTi ane zAstronI racanA kare che. vAstavamAM mana ja brahmarUpa che, tenI kalpanA ja sRSTi che. vAstavamAM koI janmatuM nathI, maratuM nathI. mohamAyAno tyAga eTale ja sRSTinuM brahmamaya-jIvanuM brahmamaya ) +++++++++++++++ ** * banatuM te che. ** ** t = * ** ****** avyakto.mAM sAMkhyamata pramANe sRSTinI rajUAta che. taphAvata e che ke sAMkhyamAM acetana avyakta prakati sRSTi utpanna kare che, jyAre ahIM cetana parabrahma je svarUpa che, te sarva prathama avyakta prakRttinuM sajana kare che. tyAra bAda zeSazAyI parabrahma viSNunAM AdezathI avyakta prakRtti sRSTinuM sarjana kare che. chAu5, mAM ja sanakumAra AtmAmAMthI ja sRSTi utpattinI rajUAta kare che. temAMthI ja dareka vasta utpanna thAya che, rahe che ane laya pAme che. Ama A siddhAnta brahmamAMthI raSTinAM siddhAntane maLato Ave che. vAstavamAM e ja siddhAnta che. jayAre mahArAja janaka zukadevajI AgaLa mAnasika saMkalpathI suSTi prapaMcanI racanAjaNAvI; A saMsAra prANI dvArA ja kalpita che tema ja parokSa rIte mAyAvAdano nideza kare che. A mAyAvAda dvArA ja jIvana badha-AtmA-sRSTinuM ekaya siddha karI zakAya che. te mATe zrImad zaMkarAcArya karoLiyAnuM daSTAnta Ape che. karoLiyo jALa rUpI sRSTinI racanA potAnI lALamAMthI ja kare che; ane e lALane ane potAnAmAM ja pAchI samAvI le che. te ja pramANe brahma svayaM IcchA thatAM suSTirUpe parivartita thAya che, pralayanAM samaye pharIthI potAnAmAM samAvI le che. pralayanI avadhi pUrNa thatAM pharIthI sRSTinuM sarjana kare che. mAyAvAda upa.mAM rajU thayela ja che. tene zrImad zaMkarAcAryavizeSa prakAzamAM lAvyAM; tethI teozrI mAyAvAdI tarIke prasiddhi pAmyA. A mAyAvAdane rajU karatAM maitrethI u5. jaNAve che ke, "mAyAnA prabhAvamAM AvIne vyakti huM rUpa paramAtmAne jANatI nathI. te zreSTha buddhimAna hoya to paNa kAgaDAnI 'jema abhAgiyA peTa bharavA mATe Ama tema phare che." attrak maha0 mAM mahArAja janaka A sRSTine mAyA tarIke ja oLakhAvI, A mAyAnAM mULano vicAra karatAM-karatAM tene dUra karavAno ja prayatna karavo joIe jethI punarjanmanI ghaTamALamAM phasAIna javAya. tema jaNAvI rezamanA kIDAnuM udA. Ape che. jyAre cho. u5. mAM mATI, loha vagere padArthanAM udA. dvArA rajU karavAmAM Ave che. jevI rIte ekamATInA ghaTa, zako vagere prakAro che. vAstavamAM dareka vastu mATI che ja * pa27 For Private And Personal Use Only Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir a. tema vAstavamAM dareka brahma ja che; paraMtu mAyAne kAraNe alaga-alaga bhAse che. A mAyAzaktinAM hAzakti ikSaNazakti vagere hetu garbhita paryAyavAcI nAmo ApavAmAM Ave che. A mAyAzaktine avidhA paNa kahevAmAM Ave che. ahIM avidyAno artha ajJAna nathI, paraMtu bhagavAnanI mAyA zakti che. tenAthI bhamina thaIne manuSya A saMsArane satya mAnI le che. tethI samaja pUrvaka te mAyAne avidhAne dUra karI parabahmanuM jJAna meLavavA prayatna karavo joIe. A mAyAzakita dUra thatAM punarjanma prApta thAya che, A siddhAnta jIvA mAne mATe atyaMta jarUrI che. jIvAtmA jevA karmo kare, tevA punarjanmane prApta kare che. A punarjanAmAM sUkSma zarIra atyaMta mahattva pUrNa sthAna dharAve che. paMcamahAbhUtanA banelA dehane jyAre jIvAtmA choDe che, tyAre sUkSma zarIra paNa tenI sAthe jAya che te tenAM jIvAtmAnA) karmone AdhAre bIjA paMcamahAbhUtanAM banelA dehane dhAraNa karI karmaphaLa bhogave che. tethI ja DaoN. rAdhAkRSNanuM jaNAve che ke, punarjanma e AgaLa vadhavA mATenI prakrithA che. jIvAtmA dhIre--dhIre sArA karmo karI mokSa tarapha AgaLa vadhI zake che. tethI ja bhagavAna paNa gItAmAM jaNAve ja che ke, eka janme nahIM aneka janmoe mokSa prApta thAya che eTaluM ja nahIM AcaraNa karelo yoga kayAreya niSphaLa jato nathI ane avazya siddhi apAve che. A punarjanmane samajAvavA mATe upaniSado arcimArga ane dhUmamArga Ape che, te mArgamAM nirUpaNamAM paNa karmanuM ja prAdhAnya che. niSkAma bhAve karma karanAra mokSa pAme che, sakAma bhAve zu karma karanAra caMdraloka vagerenuM sukha bhogavI puNya bhogavAya jatAM pharI janma dhAraNa kare che. jyAre pApa karma karanAra satata janme che.- mare che, Ama punarjanma mATe karma ja kAraNa bhUta che. mokSa e cAra purUSArthomAMno aMtima purUSArtha che. dareka zAstranI pravRtti tenI prApti tarapha ja che. A mokSanA videha mukita ane jIvanmukti ema be prakAra che. vAstavamAM mokSa e koI avasthA vizeSa nathI, paraMtu jIvAtmAnuM vAsanAthI para thaI potAnA svarUpanuM jJAna thavuM te ja mokSa che. A phAna prApta thatAM badhAM ja karmo baLIne bhasma thAya che. je karmonuM AcaraNa karavAmAM Ave te niSkAmabhAve karavAmAM AvatA hovAthI karmabaMdhana lAgatuM nathI, jethI punarjanma prApta thatI nathI. jJAna prApta thatAM saMcita karmo nAza pAme che- Acarita karmonuM baMdhana lAgatuM nathI, paraMtu prArabdha karma to bhogavavA ja paDe che. tethI te avasthAne jIvanmukatAvasthA kahe che, je rAga-dveSa vagere indothI para che. 528 For Private And Personal Use Only Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir :: forwardiklIvoirihindividja dhAro joje chearitra , jADA r kaDa sahAya kArANA - A mokSa prApti mATe zAstra vacana ane guruvAkayamAM zraddhA hovI jarUrI che. brahmacaryapUrvaka vaniSTha gurunI sevA karavAthI mokSanI prApti thAya che. A mokSa prAptimAM "mana" vizeSa mahattvanuM che. tethI ja upaniSado "mana"nI zuddhino Agraha rAkhe che. te mATe AhAra-vihAranI zuddhino paNa Agraha rAkhe che. kAraNa ke, AhAranAM atyaMta sUma aMzamAMthI mananuM nirmANa thAya che. A mananI caMcaLatA ja saMsAra baMdhananuM kAraNa che. tene zAMta karavAthI ja nirvikalpa samAdhinI prApti thAya che. A ma.nAM svarUpacaMgaLa, asthira viSayo tarapha satata AkarSita thavuM che. tethI manano nigraha arAMta duSkara che. satata abhyAsa dvArA teno nirodha karI zakAya che. nirodha dvArA tene saMka95maya banAvI zakAya che. vAstavamAM mana ane saMka9pa eka ja che. paraMtu rAMkavapamadha mana daDhatApUrvaka siddhi tarapha AgaLa vadhI zake che. mATe ja vedo zubha saMkalpanI lAvanA sAthe AgaLa vadhavAnuM jaNAvI saMkalpathI para javAnuM jaNAve che. chA.pi.mAM sanakumAra mana, saMkalpa, prajJA, cittane kramazaH zreSTha gaNAve che. tethI ja maitreyI upaniSad "jevuM cita tevI tenI gati tema jaNAvI tene ja mota ane baMdhana mATe kAraNabhUta gaNe che. A citta jayati aMtaH karaNamAM prakAzita thatAM parabrahmano sAkSAtkAra thAya che. tethI ja upaniSado mananI zuddhino Agraha rAkhe che. A mananI sthiratA ane zuddhi dvArA ja upArAnA zakya bane che. caMcaLa manathI upAzatA ziddha ghI nathI. A uparAnA mATe karma atyaMta jarUrI che. bhAratIya darzanamAM mamImAMsA atyaMta mahattvanuM sthAna kI dharAve che. karmane AdhAre ja mokSa prApta thAya che. saMcita karma, bhogyakarma, kAmyakarma temaja niSkAma karma vize te jaNAve che. vaidika karma sakAma bhAve karavAmAM Ave to svargavagere phaLa prApta thAya che paraMtu kaLa bhAMgavAI jatAM punarjanma prApta thAya che. tethI lokasaMgrahanI bhAvanA sAthe mukta purUSa karma karavA joIe, jethI karmabaMdhana na lAge ane mokSa prApta thAya. AvA mukta purUdhdhanI zreSTha AcaraNa ane lokasevAnAM karmo karavA e javAbadArI che. je samAjamAM AvA purUSo nathI; te samAja nAza pAme che tema zrIvinobA bhAve jaNAve che. A extension jAduwsongs dha dai kAkA , A mokSa mArga tarapha AgaLa vadhavA mATe upaniSado vividha upAsanAo darzAve che. te upAsanA ane upAsanAnI siddhi mATe pALavAnA niyamo paNa Ape che. vAstavamAM upAsanAnI siddhi pATe niyamonuM daDhatApUrvaka pAlana karavuM atyaMta jarUrI che. A upAsanAmAM Asana zuddhi sthAna zuddhi, AhAra vihAranI zuddhi, gurugamya jJAna vagere atyaMta jarUrI che. temaja avizvAsa, vyAkuLatAsaMkalpa tyAga, asamatAno tyAga paNa jarUrI che. A upAsanA adhikAra bhede aneka prakAranI upaniSado varNave che. A upAsanAnI karmathI ja pratiSThA thAya che arthAt siddhi prApta thAya che. ..ka kA ki para For Private And Personal Use Only Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " ha makamA ja kAra udgItha, gAyatrI, sUrya, jJAna, tadf, pUNA vai mun madhuvidhA, saMvarga sivA. vaizvAnara vidyA, dahara vidhA, Atma vidyA, taddana rUpe upAsanA gopIcaMdana dhAraNa vidhi, bhasma 5 vidhi, balA atabalA vidyA vagere upAsanAo upaniSado varNave che. Ilisavasthhaess : jANamANa. sAmevadanA upaniSadomAM vividha viSayonuM nirUpaNa thayela che. zrI jA. da. upa.mAM drAkSanI che. utpatti, tenAM prakAra, tene dhAraNa karavAnI vidhi, paheravAthI thatAM AdhyAtmika ane Arogya viSayaka lAbha vagere bAbatonuM nirUpaNa che. A rUdrAkSa dhAraNathI hRdayanI zAMti prApta thAya che ane hRdaya saMbaMdhita rogone dUra karI zakAya che. sAmaveda saMgIta sAthe saMkaLAyela che. tethI tenA upaniSadomAM sAmAnanuM nirUpaNa hoya ja che. chA. upa.nI zarUAtamAM ja nI uddagItha rUpe upArAnA darzAvI sAmagA maha va vyakta kare che. A upAsanA gAmamAM mAtranAM Si, devatA chaMda, sAma, gAvAnI paddhati vagerenuM dhyAna dharI gAna karavuM joIe. kAraNa ke yogya rIte karavAmAM Avela pAna ja siddhi Ape che. ayogya paddhatithI mAna karavAmAM Ave to yajamAna ane rASTra banaino nAza thAya che. woDANawwhAjIpAnAnak&s&xseedswo-segue respons upaniSadomAM mAtra brahma saMbaMdhI ja jJAna nahIM, paraMtu te samayanA samAjanuM darzana paNa karI zakAya che. varNAzrama vyavasthAmAM janma kAraNa bhUta nathI, paraMtu karma ane AcaraNane AdhAre varNa nizcita thAya che. je satya bole che, akrodhI che, zAMta che, samAjanAM hita mATe kAryarata che, te brAhmaNa che. tethI ja gaNikA putra rAyakAma jAbAla zAkhA pravartaka AcArya bane che. rAjA jAnavRti zudra hovA chatAM vidyA prApta kare che. e ja rIte gArgI vagere nArIo paNa vidyAmAM khare che, ane sabhAmAM mahattva pUrNa sthAna dharAve che. e Eye ja ja che. dhArmika jIvanamAM abhyadaya mahattvano che. atithi sevA vagere paMcamahAyajJa karavAnI pharaja dareka gRhasthanI che. teNe karmanAM AcaraNa dvArA mokSa prAptino dhyeya rAkhavo joIe. yajJa vagere karma karavA mATe e yogya mArge dhananI prApti karI bhoga-upabhoga ane loka sevAnAM kAryo karavA joIe, mAtra bhoga-upabhoga karavAthI potAno ane samAjano nAza thAya che. ke bhAratIya saMskRtimAM AhAra zuddhi atyaMta mahattva che. tethI ja sanakumAra paNa AhAra zuddhithI ( cittanI zuddhi thAya che tema jaNAve che. tethI ja zrImad zaMkarAcArya paNa AhAra zuddhi ane IkiyonAM AhAranI zuddhi jarUrI gaNAve che. svAmI vivekAnaMda paNa indriyonA AhAra vagara mAtra bhojananI zuddhithI citta zuddhi thatI nathI tema jaNAve che. paraMtu For Private And Personal Use Only Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir w zikSaNa e samAjanuM bhUSaNa che. zikSaNa vinAno manuSya aMdha samAna che. tethI ajJAnI zvetaketune 3nAM pitA jJAna prApti mATe gurunA AzramamAM mokale che. svayaMzikSaNa ApavA samartha che, paraMtu zikSaNano artha mAtra akSaronuM jJAna prApta karavuM te nathI; tenA dvArA anukUlana sAdhavuM: yogya vyavahAra karatAM zIkhavuM, phadAtAne dUra karavI vagere che. je gurunA AzramamAM rahI zikSaNa levAmAM Ave to ja zakya bane,zvetaketu abhimAna sAthe adhUrA zikSaNathI parata Ave che tyAre tenA ne abhimAnane dUra karavA "tatvamasi" mahAvAkya dvArA tenA ajJAnane dUra kare che. teozrI svayaM jJAnI hovA chatAM vidyA meLavavA mATe rata che. abhimAna choDI indradhumna vagerenI sAthe rAjA azvapati pAse jAya che. AvidhA dvArA AcaraNanI siddhi prApta thavI joIe. haMmezAM nItimaya ane sadAcAramaya AcaraNa jarUrI che. potAnA svArtha karatAM samAjanAM hitane prAdhAnya ApavuM joIe. Ama upaniSahnAM adhyayana dvArA AcaraNanI siddhi prApa ghavI joIe. kAraNa ke AcaraNa ane karma dvArA ja brahmanI prApti zakya bane che. A rodha prabaMdhamAM nUtana bAbato rajU karavAmAM AvI che. te navA satyone tAravavAno prayatna karavAmAM Avyo che. je navo mArga kaMDAre che. wwrs nes on joDAyA che. == = jaalgiga jAhandu - kAkA ======== paNa para kaDaka kalAkAra mAravALaoDamo chekoI karI zakAya 531 For Private And Personal Use Only Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa-11 upasaMhAra 000000000000Eoosionaoariomooooooooo0O ricAnoM (1 .... mahara gagA brahmacaryamadhyupAsAbhyuvasa // M - avyaktI (2) sApayogI pRthabAlAH pravadanti na paNDitAH / ekamapyasthitaH samyagubhayovindataM phalam // - gozaH a. 5-4, zrakSAvAMsvabhate jJAna tatpara; saMvataMndriyaH / jJAnaM laThabhyA parAM zAntimAMcareNAdhiAti // SERECEMBEanimaERTREpmema __- gItaH 4-33. (4) zrI marSi saEi - yo| 52 tamo . 20-21 (5) DaoN. rAnADe, upaniSad darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa pR. 29.4 (6) dravyArthamaThabastrArtha yaH pratiSThArthameva vA / sanyaseMdumaya bhraSTa: sa mukti mAptumhate // - maitrayo upa.2 23 (sa) kamandriyANi saMyamya ya aste panasA smaran / indriyAnnidAtmA, mithyAcAra: sa ucyate / / -- gItA a. 3.6 saMnpAso 2-22. 10 gItA a. 15.7 ...zAzvato'jaH svatantra: svaM mahini tiSThatyanenedaM zarIra cetanavatpratiSThApita 'pracodayitA...] -maitrA. 2.4 chA. upa. 6.4.2-4 pa3ra For Private And Personal Use Only Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (11) hu~, 9 me x PAN-tal, zakaTano bhAra jema zvAna tANe. - amAnata amjiit| satamutAca gathA tRNAzino vivekaho-: paradhyA. kRSyAdikArpasu nimuktAH sakaladuHkhamahAH svasvAmivaJcamAnA gavAdayaH pazavaH / ..... // - mAvAli 25 DaoN. pATa aupaniSad darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa pa. (43) -- cha.. .3.1.4.4 (14) 7 5. . . (15) OM pityaM zuddha yuddha.....sarvasAkSItyataH paraH // - yoganDAmaNi sApa ANSKARAMESH cintanalazikhAdA kAMgAjamarakarcitama ! ASHTRAMARHI kAmAnidhakallotnarata vismRtAtmapitApaham / / samRddhara mano amanmAtaGgambhiva kadaMmAt / evaM jIvAzritA bhASA bhatabhAvanayAhitAH / adhetthaMbhUtanmAraveSTitaM anuza jahat / vAhikaNAkAraM sphurataM yoni pazmati / kAlena sphuTatAmatya bhavalapalAvagraham / buddhisattvabalotsAhavijJAnezvaryasasthitaH / / - maho. 5. 234, 135, 152. 157 (17) chA, upa. a.7-26..1. (18) maho. 4-53-74 (18) yanmAyayA mohita cetaso mAmAtmAnamA pugaMmalabdhaba-ta: ! paraM vidAdhodarapUraNAya bhramanti kAka iva sUrayo'pi // --maitrayo upa. a.2-25. FANSHemantainingRAAHAR (20) maho. pR. 131 (21) yathaidhAsi samiddho'gnirbhasmasAtkurute'rjuna / jAnAgina: sarvakarmANi dhammAtkurute yathA // gItA a.4-37. SADI 533 For Private And Personal Use Only Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (22) rAgadvaiyo sukhaM duHkhaM dharmAdharmI phalAphale / yaH karotyanapekSyeca sa jIvanmukta ucyataM / / - maho. 2.41 (27) chA. upa. a... (24) chA. upa. 6 5-1-4. (25) mAH eva manuSyANAM kAraNbandhamokSayoH / - mahA.-25 (27) pauruNa prayatle- yasminneva padaM manaH / yojlAle tata gadaM prApya nirvikalpo bhavAgadha // ......aniravertivseixRAWAARISHMASACRASHalasilam000000000 - maho.a. -10-108. (27) asaMgara pahAnAho pano durnigrahaM calA / adhyAsana tu kauntaMga bairAgaMNa ca gRharata // - gotA a... 3.. (28) zrI vinobA bhAve, upaniSadono abhyAsa (28) tasyai tapAdamaH kati pratiSThA vedAH savAgAni satyamAyatanam / - keno. 4.8 (30) prahANaH svaravarNAbhyAM yo vimantraH prayujyate / yajJeSu yajamAnasya ruzAtyAyuH prajAM pastUn / -nAradIya zikSA 1.6 pa34 For Private And Personal Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pariziSTa janatA , krini Artist is kohola la rasa - =naraka For Private And Personal Use Only Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka phI d lindefined, rakarara "es"= ja to ja pariziSTa-1 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra krama | nADI sthAna prANa nADI, cakra adhiSThAtA | vaugika paribhASAmAM ! devatA saMjJA | bIju nAma pravAha nADInI gati kyAMthI kyA sudhI (zarIramAM). daMDanI madhyama gati thaIne mUlAdhArathI thaIne mastaka sudhI suNA rA kA kaMda sthAna zaMkara (agni (sarasvatI 1 2 3 IDa kaMda thAnamAM mUlAdhArI DAba: narAkara, sudhI caMdanADI (gaMgA vipazu (caMda suhurAnI DAbI bA. For Private And Personal Use Only hiMgalA uSNa sUrya nADI kiMi rahyAnamAM (yamunA) | tuSajJAnI jamaNI 3 | mUlAdhArI jamaNA nasakara, sudI www.kobatirth.org bA gAMdhArI DAbI AMkhamAM cadamAM DAbI AMkha sudhI hatijIllA jamaNI, AMkhamAM varaNa jamaNI AMkha sudhI pUrA jamAtA kAmAM jamaNA kAna sudhe. hastina Daba, kamAM kabA kAna sudhI anuvA jalarUpa vAta mukha sudhI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 535 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne vALa ma9%8.8% 0.or MAkaDhAnAkInAhAkAra mATe uktartevwww+=+++++++++++++++++ vesd:wwstate isMM he wattstatstatsPage #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ke ke karI kI wa hatawwwwww wwww xvbamAra wwwwwww w w wwyotisock wwwjaAAjakaankaoi====s://assia R tA kAma kara Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra | kamI cakranuM nAma | | sthAna | AkRti | cakranA dalonI saMkhyA cakrana dalomAMnA varSo cakano | adhiSThAtA] raMga deva ! upajAti vRttio ( 1 ! AdhAra 1 | mace | ' ' Ish1c Ika | paramAnaMda gudA ! bhamAkRti trikoNa rAnaMda vIrAnuM pogAnaMda For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org | ra ! svAdhiSThAna ! limUla | vAlAMkUra | pha zrI brahmA | namratA, | 2, 4, 5, | sUryanA 5, 6, i | jevo vinAza, aArA, avizvAna 3 / maNipura | rakata | zrI vipra supri vagere nAbhi | trikoNa | 101ra | , 2, na, che, dha, re ! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkA mAmA sAmAjIkamAvAlanA jazapAchA jArasArikalAka dabAvAva jAmakhaMjara karavA rAjakapee = " ka hI zaeacjo kama enA jIrU ane jAhera sataeo kizana awaitinbies AA miri m *ti Timjaww jAja jor with its jamakA adAkAraka dara 4 | kema! cAnuM nAma | sthAna | AkRti cakranA dalonI saMkhyA cakranA dalomAMnA varSo vakrano adhiSThAtA upajAti raMga | deva | vRttio Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 4 1pavoanAhata hRdaya | vola | 2 | zrI zaMkara [ kudayamAM jevo | (ddha ne rahelI rita ziktine jAgRta che, , , muM, 2, Dha 6 | vizuddha ! kaMTha | gola | 16 | For Private And Personal Use Only s | AjJA madhyatriphaTI laMbagola ! 2 | buddhi daSTine jagRta kare che. www.kobatirth.org ! huM 1 ajarAmara, brahmaraMdhra ! zIla che 1000 brahma 0 zrI vIgacUDAmaNi upa. 4-12 0 zrI yogakaustubha pR. 245-246 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pada Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra krama (1) praNava mImAMsA upAsanA (2) 'OM'nI prANa rUpe upAsanA (3) |''nI sUrya rUpa upAsanA (4) 'OM'nI vyAna rUpe upAsanA (5) sUryanA rUma ane zvAsa (8) www. kobatirth.org pariziSTa-2 upAsanA upaniSad prathArAnA rUpamAM OMnI upAsanA (6) sUryamAM rahelA hiraNya mava purUSa rUpe nI upAsanA (7) netrasya purUSa rUpe ugItha upAsanA AkAza rUpa paramatmAnI uDDItharUpe upAsanA (9) prANa, Aditya ane annanI udUgItha svarUpe upAsanA (10) mAMtathAna mukhya prANanI upAsanA (11) sAmAgAnanA stobanI upAsanA 539 upaniSad chA. upa. a.1 yogacUDA. 5-88 jAbAla darzana upa. sa. 8 maitrA. upa. a. pa zloka : 3-4 cha.5.. 1,1-2 chA. 6pa, a. 1.3.1-3 chA. 5. sa. 183.3--4 chA. pa. sa. 1.5,2-3 chA. 5. a. 16. 7 ane 8 chA. pa, a. 4.7.1,1-7. chA. 95. sa. 9.1 3. chA. Upa. a. 6.11.5,7,9, chA. 95. a. 1.1.5. chA. 95.a. 1.13 2. 2-1 thI 7 khaMDa For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSTha naMbara 300 -309 309 3ry kha 3o 309 303 O 308 Ge Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ht banI paMcavidha upAsanA za. upa.a.2 309 2 thI 10 khaMDa chA. upa. a. 2 khaMDa- 360 (13) | satavidha sAma upAsanA (14) | AdityanI dRSTithI satavidha sAma upAsanA (15) { madhuvidhA che. pa., 29 khaMDa chA upa. a. 3.1 thI 12 khaMDa bRha upa. a.ra.pa.1-1pa. chA. upa, a. 3.12 ane 9 (16) { gAyatrI upAsat sAvitrI (gAyatrI upAsanA (17) | ajapA gAyatrI (mahAvidyA) sAvi upa. yoga cUDA. upa. 31 thI 3pa bleka 82-83 loka. chA upa. 3.13, 316 chA upa.a. 3,14, 31: 18) hRdayamAM rahela jIvAtmAnI upAsanA (19) | zAMDilyavidhAnarmernuM | vasudhAna koSavidhA | mana ane AkAzanI adhyAtma ane chApa...15thI 17 khaMDa. chApa . 3.18. 318 adhideva upAsanA hirAya gabhavadhA (23) saMvargavidyA chA upa.a. 3.19 khaMDa. 18 chA upa-a, 4.1 thI rUDa. 18 chA upa... 4.3 khaMDa. zloka-2. kalAkAra JaymininekhaDakALaws e ess & EVEN (24) | satyakAma jAbAtA vivA upa.a. 4.5 thI 9 khaMDa. 319 ghaupa-a. 4.10 thI 15 khaDa. 3 ) | upakauzalavidyA (ra) | yajJavidhA chA.upa..4.16 thI 17 Da. 3rara chA.u5.a, 1.1 ane ra khaMDa. prANavidyA TS pa4 For Private And Personal Use Only Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 111 chA.upa., 5.3 thI 1 khaMDa, daza.upa.a.pa.9 thI ra4 khaMDa. (28) pazcAgnividyA (ra9) vaizvAnaravidhA (30) tattvamasi | (31) bhUmAvidhA (32) daharavidyA (33) hadaya sthita brahmanI upAsanA chA.upAa, 62 thI 16khaMDa, chA.pa..7.1 thI 2 khaMDa. kaMpa chA upa.a. 8.1 5 khaMDa, maitrA.pa..pa.zloka. ! maho. upa.a. 13 thI 20 zloka che. (34) A vidhA chA.3paa, 8.9 thI 2 khaMDa, 30 = = ke . kapa,a. 8 (35) taddana upAsanA (36) | gopIcaMdana dhAraNa vidhi = vAsudeva upa. bAlI pa. 31 ravA (37) | bhasma dhAraNa vidyAupAsanA (38) balA abilAvidyA sAvina u5, (39) | AnuSTrabhavidyA aDadhA u5. indiAkAra = = = = = = ====== INTwivinitions of phAra, rA= bAbatamAM rahetI A 541 For Private And Personal Use Only Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandll www.kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pariziSTa-3 RSio krama RSio pRSTha naMbara agni agni 4se 470 keno. 33, chA. upa. 4.6 4.10-13 6.24.2 ke. 3-5 . upa. 8.13.1 maha. a. 12 maitreyI upa. AruNi u5.1 jAbAli upa. kRSNa dvaipAyana vyAsa 4rUra kAlAgni rudra chA. upa.a. 8 dvAjAbAla u5. maho. 1.3 yogaDAmaNi upakara dattAtreya che. jA. upa. 46, jaLa, da, upa. 1.1-4 nArada che. upa. a. 7 vAsudeva u5. chA upa. 1.2.11 bRhaspati 478 rahyA ANi upa. mai u5. dvitIya prapAThaka ya9' cha0. upa. ra.11-4; a.8 maho. 1.30 keno. 3.6, chA. upa. | vAyu vAsudeva umA(SikA) atidhavA vAsudeva un. . 4 . upa. 1.9.3 chA upa. 1.2.12 Ayaya chA, upa. 1.2.10 aMgirA indradhumna 484 chA. upa. 5.11.1 484 | udara zAMDilya chA, upa. 1.93 . 54ra For Private And Personal Use Only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (17) [ uddAlaka 485 che. upa. 3.11.4, e. i , a .. jAbAI e . upa.-1. che. upa. 4.10 (1) upa neta 685 chA. upa. 1.10 486 Rbhu kapila maho. a. 3,4 . jA. u. 4 48s kAtyAyana 48 che. jA. upa. 46, jA. da. upa. che. upa. 5. (3) 483 kApaya kipIki che. upa. 1.5.2, 35.1 (5) chA. upa. 3.1 4 (ra) lAvI che. upa. 1.12 488 ama"**************eavtkumat vaatke & SAja koTa gautama (27) 488 chA upa.4,4,3; vajA. 5. (28) chA. uipa, 5.2.3 488 gauzruti ghora che. upa. 3.17 jana 9. upa. 5.11.1 488 (31) 489 jAbAli upa. zloka 4 thI 9 jAbAli dAlabhya (baka) 9. upa. a. 1.2, 1.8, 1.12 489 (33) | nidAda jA. da. u5) . jA. upa. 46 maho. a. 3,4 | (34) | paplAdi 4. jA. upa. 46 khAbAli upa.1 490 prAcInAla chA, upa 5.11 543 For Private And Personal Use Only Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (36) ! Dila chA upa, pa,11 bhAradvAja ja. dAu, 491 che. . . 6 (38) | musuMDI 491 (39) ! mahidAsa aMtare maitreya 491 chA, u. 13, 3.16 trathI 15. a.. (40) kara chA 6pa, 1.1ra che. upa. .1, 2,3 (41) | (42) vasiSTha vA , 5 maMtrathI upa.1.1 464 494 che. upa. 1.8 maho, apara 494 He A aotese == zAkAyana muni zilaka zukadevajI zAMDilya zRMga zvetaketu che. upa. 3.14 486 mitrA. upa, vaja. upa, 5 ka96 = = (48) chA. upa. A 4 496 (49) satyakAma chA, upa. e, 44.2; 5.4.5 497 (pao) satyayajJa chA. upa. a. pa.11 498 = = = = = Manx fie kAkA kAma karatA kAkI kAkI = = = majA (11) sanakumAra A upa. 9 498 che. jA. upa. 4s rAjarSi chA. upa. a. 4 49 abhipratArI azvapati 49 chA. upa..11 nuM patana kAkI eka che thAya 544 For Private And Personal Use Only Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (54) jaDabharata pa0 (papa) . jA. upa. 46 mo. a. 2 janaka jAnazruti (pa) che. upa, 8.1,ra pa1 pravAhaNa chA. upa. 1.8; 5.3 (58) bRhadratha maitreyI upa. 1.1, 2.1 pA ** asura (pa) virocana * * * za, upa. . 8 * * * * * * * - 545 For Private And Personal Use Only Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa-4 upaniSaddhAM vAkyAMzI dahA vijJAnapAnandaM brahma rAtedAtuH parAyaNaH / .... // 2.9 // maho. prANo brahma kaM brahma khaM brAhma......il . 4.10.5. sarva khalu idaM brahma tajjalAniti zAnta upaasiit.....||2.14.1|| chA. upa. yatprANena na praNiti yana prANa: prANI ya / deva brahma tvaM viddhi naMdaM yadidamupAsate || keno. 1.8 // prajJAnaneva tadbahA satyaprajJAnalakSaNam // maho. 4.8.1 / / akArokArarupo'sma makAro'smi sanApanaH / ..... // 3.11 // maitrI upa. so'haspi = chA. upa. 4.11.1,2,3 tatvamasi - Baa. upa. a.6 yo ve bhUmA tatsukhaM nAlge sukhapasti.... chA. 8.23.1 OM nitya zuddha buddhanirvikalpaM niraJjana nirAkhyAAmanAdimika turIyaM yadbhUtaM bhavatiSyat parivartamAna sarvadAnavacchina paraM brahma / yogacUDAmaNi upa. 72 / / AbhamAM sulabhazvAyamatyantaM sujJeyavAptava dhuvat / zarIra panakuhare rAhAmeva SaTpadaH / saMnyAso. 2.34 // era ma AtmAntaIdatheNIyAntrIhI jyAyAzinyA jyAyAnantarikSa [sthAyAndivo jyAyAnebhyo lokebhyaH // chA. upa. 4.14.3 / / sa vA ema Atmetyado vazaM nIta eva sitAsitaiH karmaphalairabhibhUyamAna iva pratizarIreSu caratyavyaktattvAtsUkSmatvAdahazyatvAda....! 549 For Private And Personal Use Only Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra JII www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir matamAtmA parabrahma satyamityAdikA budhaiH / kalpitA vyavahArArtha yasya saMjA mahAtmanaH // 4.45 / / maho. tasmAdadvaitamevAsti na prapaJco na saMsRtiH ! yathAmAzo ghaTAkaHzo maThAkAza itIritaH // 10.3 // maho. sa ya eSo'NimaitAdAtmyamida sarva basAya sa AtmA tatvamasi zvetaketo iti bhUya eva maa.....||6.8.71 chA. u. .....balu yUyaM pRthagiva mamAtmAnaM vaizvAnara vidA* so'nnamAttha yastve tameva prAdezamAtramabhivimAnamAramAnaM vaizvAnaramupAste sa sarveSu lokeSu sarveSu bhUtaSu rAvevAtAvamAtti ||chaa. upa. 5.18-1 // zava seca devataikSata hantAhAMgamAstistroM denatA anena jIvanAtmanAnupavizya nAru vyAkaravANIti chA. uga. a. 6.3.2 // indriyairbadhyate jIca AtmA caiva na badhyate / mamatvena bhavejjIvo nirmamatvana kevala: !! yogacUDa. upa. 84 sa tamuvAca yathA taNAzino vivekahInAH parapremAH kRSyAdikarmasu niyuktAH phaladuHkhasahA: svasyAmibadhyamAnA gavAdayaH pazavaH / yathA tatsvAmina iva sarvajJa Iza: pazpatiH // nabAli upa.15 / / jAyate mithate loko miyo jananAya ca / asthirAH savaM eneme sacarAcara veSTatAH / sarvApadA padaM pApA bhASA vibhavanamaH // maho. 3.4 / indriyaivaMdhyate jIva AtmA caiva na badhyate / mamatvena bhavejIko nirmagatvena kevalaH // yogacUDA. una. 84! puruSarAMjako buddhipUrvamidaivAvarte 'zena tudhuprayaiva buddhipUrva nidhayatyatha yo ha khalu vAtatasyAzo'yaM yazcetanamAtraH // 2.5 // maicAyapI upa, 547 For Private And Personal Use Only Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra TIMIMIZ643 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5666CMMUNRE... bhagata . sarva kiMcididaM zyaM dRzyate cijagadgatam / . ..... . ciniSpandAzamAtra tannAnyadastIti bhAvaya 11 naho. 4.10 // " bha sarvakarmA sarvakAmaH avAkyanAdaraH / chA. 3.14.4 karmaNA saMkallApya lokaH saMkarapA 1 lA. 7.4.2 / / yadA karmasu kAmyeSu striya.....jAnIyAd / kA. 5.2.9 sa yasa na vidyAtkadhaM kuyAdatha vidvAkuryAt / 2.24.2 .....tajA niti.... tumayaH puruSo....kurvIta / / 3.14.1 // chA. upa, jayatheha kagAjato lokaH kSoyati evamenAputra puNyajito lokaH kSIyate........ 114.1.6 / / chA, upa. cittasya hi prasAdena hanti karma zubhAzubham / prasannAtmAtmani sthitvA sukhamakSayamazrute // maitreyI upa. 1.6 karmeti pratiSThA / kena avivA-mAcA vena bhau kuruto yazcaitadena yAna na veda / nAnA tu vidyA cAvidyA ca yadeva vidyaya karoti zraddhayopaniSadaH tadeva vIryavattaraM bhavatIti khalvetasyaivAkSarasyopavyAkhyAna bhavati // cha:. 35. 1.1.10 // ra ime satyA: kAmA anRtA padhAnAsteSAM satyAnA satAmanRtamapidhAna yo yo basyerA: praiti na tamiha darzanAya labhate // chA. upa. 8.3.16 // bhava bhAvatIrtha para tIrtha gramArSa sarvakarmasu / anyathAliMgayate kAntA anya thAliMgayate sutA // zrI jA. da. upa. 4.51 For Private And Personal Use Only Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mana mataH eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH // 4.11 // maitrAyaNI upa. mukti asaMzayavatA muktiH saMzayAviSTacetasAm / na muktinmaja-gAte tasmAdvazvAsasamApnuyAt // maitreya upa. 2.16 jJAna bhArarUpa bhAro vivekinaH zAstra bhAro'nAtmavido vapuH / maho. 4.5 tIrthajaLacaraNodaka jJAnayogaparANAM tu pAdaprakSAlitaM jatam / bhAvazuddhayarthamajJAnAM tattIrtha munipuGgava / zrI jA. da. 35. 4.56 RidawwwsSARAISINHERI20992260mammotapapeKMAINAINum... anoon.com 00R For Private And Personal Use Only sa Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pU. rAmazarmA AcArya : prAgaTaya : saM. 1968 (kArtika kRSNa-13) tA. ra0/1911 = svarUpAvasthAna : jayeSTha zukala dAmI se. ra047, tA. 6, jUna 1ra0 : janma sthaLa : vrajabhUmi kendrasthaLI (AMbala kheDa) uttarapradeza pitA : 5. rUpakizora zarmA mAtA: dAnakuMvarI pUjya gurudevazrI rAmazarmA AcArya tapobhUrti che. tenuM jIvana bAlyAvasthAthI ja pAmaya *********, jA"aa*startseiywxd82makAna sex. s saM. ra009 nI gItA jayaMtie vRMdAvana roDa upara gAyatrIbhUminI jamIna mATenuM rajisTrezana karAvyuM. jyAM saM. rama0nA gAyatrI jayaMti (rara juna-1953)nA gAyatrI mahAzaktinI prANapratiSThA thaI 25 nave. I. sa. 1958 gAyatrI mahAyajJanuM Ayojana 1028 kuMDI mahAyajJa kArtika zukla ekAdazI- saM. ra01pa. t o r e thazamAM krAntikArI parivartana : : = nA kAra= keda - gurudeve potAnA abhiyAnane vicArakrAnti", "yuganirmANa yojanA abhiyAna nAma Apela che. jeno dhyeya samAjamAM pracalita kurivAjone dUra karI lokone mArge preratA te che. tethI ja mahAyajJamAM padhArelA parijanone temaNe "daheja vagara lagna", "mRtakabhojana na karAvavuM e saMkalpa karAvela hato. 'naragegha' kAryakramamAM manuSyanI bali ha; paraMtu teoe potAnA svArthanI bali Apaze ane samAjanA hita mATe kAryarata rahevAnI pratijJA levaDAvI, A AtmabalidAnanuM vrata e ja naramagha. pUjya caraNazrI rAma zarmA AcArya uparyukta janmadinane potAno janmadina nahIM, paraMtu dAdA A gurudeva sAthenA sAkSAtkArane potAno janmadina gaNAve che. bhAratIya saMskRtimAM cULa janma ane sUkSama =AnIka sarjaka - 550 For Private And Personal Use Only Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -be janmanI vAta karela che hija) mAtA-pitA dvArA raghULa janma ane guru dvArA jJAna prApti e sUkSma janma jajawww/wwwrote: wwwwwwwwwwwww www www naka pUrva janAnAM puNyakamAMne kAraNe ja zreSTha mAtA-pitAne tyAM janma thAya che. pU. gurudevanAM mAtA ane pitA atyaMta vaMdanIya ane prAtaH smaraNIya che. teozrInAM pitA prakAMDa vidvAna ane paropakArI hatA. teozrInA mAtA prANImAtra upara dayA rAkhanAra che. gRhamAM madhumAkhIo vAdhapuDAM banAve che tyAre anya parijano tene bALI dUra karavA Icche che tyAre tarataja manAI pharamAve che. te bAbata temanA kaNa.maya svabhAvano paricaya Ape che. AvA kAmava enuM nApUNa daMpatine tyAM ja mahApu avatAra dhAraNa kare che. ema lagavAne gItAmAM kahela che. zucInAM zrImatAM gehe , gogabhraSTo'bhijAyate // 6.41 // athavA yoginAmeva, kule bhavati dhImatAm / etaddhi durlabhatara', loke janma yadIdRzam // 6.42 / / avatArI puruSo avataravAnAM hoya che tyAre zubhacinhAM thavA lAge che. AvA zubha cinaphAnAM anubhava gurudevanA dareka kuTuMbIjano kare che, mAtA-pitAne vizeSa anubhava thAya che. anuvAna ane teozrIne tyAM saM.198nA kArtika kRSa, 13 savAranA 8 kalAke pU. gurudevanuM prAgaTaya thAya che. potAnA gAmamAM ja zikSaka pa. parAma pArothI prAthamika zikSaNa grahaNa karyuM. dasa varSanI uMmare mahAmanA madanamohana mAlavIyAjInA haste yajJopavIta saMskAra karavAmAM AvyA. yajJopavIta bAda cAra varSamAM ja pitAjI pAsethI vyAkaraNa ane dharmazAstronA AdhArabhUta graMthonuM adhyayana karI lIdhuM. bAlyAvasthAthI ja jIvanasevAmaya hatuM. samAjanA kurivAjo pratye, chUta-achUta bAbata kAntikArI vicAro hatA. I. sa. 1923mAM gAmanI harijana mahilA chapako je emane tyAM saphAIkAma mATe AvatI tenI sevA karavAnA pariNAme gAma ane gharamAMthI ghaNAju virodha thayo gharanI bahAranI bAjunI oraDImAM rahevAnuM thayuM mATInA vAsaNAma jamavAnuM ApavAmAM AvyuM. tema chatAM sarAphAlaMmAM aTala rahyAM. tyArabAda grAma saphAI, maleriyA nAbUdI, gAmanA yuvakonI ToLI banAvI Aju-bAjunAM gAmamAM Arogya viSayaka sevA ane svacchatA mATenuM jAgRti abhiyAna temaja proDha zikSaNanuM kArya vagere tamAmAM rahelI divya pratibhA dhIre-dhIre bahAra pragaTa thaI rahI che, te joI anubhavI zakAya che. mAgha zukala pacamI I. sa. 192, saM. 19dara, gAyatrI japa nivedana kare che e samaye dAdA guru ja tAjA kinAra kadApita karAyA che 552 For Private And Personal Use Only Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir himAlaya nivAsI pU. zrI svAmI rArvezvarAnaMda pragaTa thaI darzana ane tenA Adeza anusAra 4 lAkhanA 24 mahApuracaraNa 24 varSamAM karyA; gAyatrI tIrthaM-tapobhUminI sthApanA karI, svataMtratA AMdolanamAM sakriya hatAM; paraMtu guru sattAno Adeza prApta thatAM viropa sakriya thayA. svayaMsevakamAM bharatI thaI gayA, jagana prasAda vagere sAthIonI sAthe grAmasabhA, copAniyA, vIrarasanI kiMLatA vagere dvArA AMdolananuM vAtAvaraNa UbhuM karyuM, teozrI "patta upanAmathI kavita, lakhatA hatAM. eprila 1931 ane 1933 ema be vAra jelayAtrA karI, bhagatasiMhanI phAMsInAM virodhamAM saraghasa kADhayuM, pariNAma svarUpe pulisano khubaja mAra paDayAM, behoza thaI gayAM paraMtu jhaMDAne nIce na paDavA dIdho. pharI trIjIvAra eka varSa sudhI jelamAM rahevuM paDyuM. jelamAM paNa teozrIno nityakrama yathAvata ja cAlato. bethI traNanI vacce jAgRta thavuM; zauca-snAnAdithI paravArI; pUjana, japa, lekhana, vagere. jaMlamAMthI chUTI I. sa. 1937mAM amadAvAda mahAtmAgAMdhInA AzramamAM AvavuM, gAMdhIjI sAthe mulAkAta, gAMdhIjIno dezano AtmA jagAvavAno, lokonAM gulAma mAnasane dUra karavAnI sUcanA athAt Adeza, himAlaya yAtrA, naMdanavanamAM gurudeva sAthe mulAkAta ane parata AvavuM. sAdhanA ane lokasevAmAM lAgI javuM. teonuM jIvana atyaMta sAdagImayuM, karakasarapUrNa hatuM. teo relvenA trIjA dAmAM ja musApharI karatAM. potAnA anuyAyIone muzkela, / paDe tevuM temaja temanI premapUrNa bhAvanAno te haMmezA khyAla rAkhatAM, koIpaNa saMkalpa kaThinatA ane muzkelInI vacce haMmezAMpUrNa karatAM ane muzkelI Ave to paNa parijanone saMkalpano tyAga na karI daDhatApUrvaka tenuM pAlana karavAno upadeza Ape che. prathama lagna nAnIvamAM sarasvatI devI sAthe, dvitIya lagna bhagavatI devI gamAM sAthe thayA hatAM. teo eka AtmA be zarIra hatAM. mAtAjIe teonI vidAya bAda gAyatrI parivAranuM kArya sarasa rIte saMbhALI lIdhuM hatuM. kAryanI rUparekhA : I. sa. 1940mAM 'akhaMDa jyoti patrikAnI zarUAta, I. sa. 1940mAM bIjIvA2 himAlayayAtrA, I. sa. 1956 gAyatrI parivAranI sthApanA, I. sa. 1951mAM pharIthI himAlaya pravAsa, I. sa. 1961mAM pharIthI himAlaya yAtrA parata AvI, cAreya vedonAM bhASyanuM prakAzana temaja AryagraMyono punarodvAra karyo. eTaluM ja nahIM lAkho lokomAM navacetanA jhaMkRta karI. bhAratIya saMskRtInAM uddhAra mATe 553 For Private And Personal Use Only Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org kAryo karavA preraNA ApI. preraNAdAyaka jIvanabAda kAryonI darekane javAbadArI soMpI; paramatatva tarapha javAnI; arthAt sthUlamAMthI sUkSmamAM javAnI taiyArI pUrNa karI potAnI mArgadarzaka sattAmAM jayeSTha zukla, dazamI saM. 2047, tA.2, jUna 1998nAMroja vilaya thaI gayA. teozrIne koTikoTi vaMdana. 553 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tii A ja AnaMdAzrama rIta : : muM bilakhA, jI.tA. jUnAgaDha. pUjyapAda zrI zrI 108 zrI mannathurAma zarmA AcAryajI : : prAgaTaya? rAM. 1914 azvina-1 sudi - : svarUpAvasthAna : saM 1987 Adhina vadi-11 : janma sthaLa : mojIdaDa(gujarAta) pitA : zrI rAvaLa pItAMbara mAtA: naMdakumAra- naMdakuMvara-naMdubA pUjayapAda gurudevazrI zrImannathurAma zarmAnI karmabhUmi, sAnaMdAzcama bilakhA che. A AzramamAM amo bAlyAvarathI ja do ane abhyAsArthe jatAM hatAM. AzramamAM dakSiNAmUrti maMdira, zravaNamaMdira, nija maMdira, yajJazALA pAkazALA, graMthAlaya vagere AvelAM che. graMthAlayamAM alabhya pustako che. yogazAstra upaniSado, purANa zAstra vagerenAM prasta rahelAM che. A graMthAlayano upayoga A zodha-prabaMdha mATe karela che, jethI huM vyavasthApakono AbhAra mAnuM chuM. AzramanuM vAtAvaraNa nAma pramANe ja AnaMda ApanAra che. cogAnamAM rahelAM bane lImaDA atyaMta ThaMDaka Ape che. tyAra pachI aMdaranA cogAnamAM rahela AMbo, RSinI yAda apAvato tapa tapIne zAMti phelAvato zobhI rahyAM che. , amAruM e sadbhAgya che ke, zotriya brahmaniSTha guru prApta thayA che. teonI aMtariNArthI ja A nibaMdhano viSaya pharyo che. teo svayaM siddhayogI puruSa hatA. yogamArganA pravartaka AcArya che. zAMkara vedAntanI paraMparAmAM zraddhA rAkhanArA che. teozrIe zrI upaniSado, yaugakaustubha, paMcadazI, brahmasUtra, gItA vagere upara bhASya racIne AcaraNa dvArA upadeza ApI, patha pradarzaka banyA che. pU. gurudevanAM pitAzrI rAvaLapitAMbarajI tathA mAtuzrI naMdubAnI Arthika sthiti vizeSa sArI nahotI. garAsamAM prApta thayelI jamInamAM khetI karI muzkelIpUrvaka jIvana vitAvatA hatAM. paraMtu dhArmika 1,54 For Private And Personal Use Only Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthiti atyaMta zreSTha hatI. mahAdeva upara daDha zraddhA hatI. nityaprati jaDezvara mahAdevanAM maMdire pUjanaarcana mATe jatAM mAtuzrI naMdubA paNa haMmezAne mATe darzane jatAM ane kAlIghelI, bhaktonI bhASAmAM umAmahezvarane vinavatA. karmano paripAka thatAM saMnyAsI padhAre che. AtithyadharmanI bhAvanAthI teozrInuM svAgata kare che; bhojana karAve che. saMnyAsI zera mATInAM khoTanI vAta sAMbhaLI dIghayuSI ane pratApI putranAM AzIrvAda Ape che. AzIrvAda, vaphA, pUjana-arcana vagerenAM pariNAma svarUpe Azvina suda caturthInA divase pU. gurudevanuM prAgaTaya thAya che. samaya jatAM nAmakaraNa saMskAra karavAmAM AvyAM ane "nathurAma" nAma pAzvAmAM AvyuM. teozrInAM prAgaTayanAM pariNAma svarUpe ja dhIredhIre Arthika sthiti paNa saddhara thavA lAgI, jamInamAM upaja sArI AvavA lAgI. putra prAptinAM AnaMdamAM mAtA-pitA bhAvavibhora bI gayAM. mojIdaDamAM prAthamika abhyAsa bAda vizeSa abhyAsa mATe mosALa(cUDA)mAM rahyAM. teozrI vize zikSako atyaMta UMco abhiprAya dharAvatAM hatAM. teozrInI buddhi ane smRti zakti atyaMta tejasvI hatI. praveza parIkSA caturtha krame pAsa karI rAjakoTa TreniMga kolejamAM praveza meLavI zikSakanI tAlIma meLavI. pustaka vAMcananI bAbatamAM teozrI jaNAvatAM ke, praratAva prathama vAMcavAthI pustakanA vipayanuM jJAna prApta thAya che ane abhyAsamAM saraLatA rahe che. teozrImAM AcAryapaNAne prabhAva pahelethI ja joI zakAto hato. TreniMga kolejamAM paNa teo vilina viSayo upara vyAkhyAna ApatAM sAthI mitrone paNa svacchatA, niyamitatA vagerenuM mahattva jaNAvatAM ane te bAbate pote acUka rahatA. kolejanAM abhyAsa daramiyAna ja pitAjIno deha paMcajvamAM vilIna thayo. putra tarIkenI pharaja pUrNa karI pharIthI vidyAbhyAsa AgaLa vadhArI pUrNa karI zikSaka tarIke aDavANA mukAme joDAyA. zikSaka ke tarIkenI pharaja niSThApUrvaka bajAvavAnI sAthe-sAthe adhyAtmanI yAtrA paNa cAlu che. sAdhu AtmArAmajI, mAtAjI rAmabAI, temanA ziSya kalyANadAsajI, sAdhu premadAsajIvagerenI sAthe satsaMga le che. teozrI gAmathI dUra dhyAna arthe jatAM temaja ghare paNa dhyAnamAM besavuM hoya tyAre AgaLanAM daravAjAne bahArathI ane pAchaLanA daravAjAne aMdarathI baMdha karI dhyAnamAM besatA. aDavANA bAda liMbuDA zikSakapade rahe che. tyAM paNa dharma saMzodhana ane AtmasAdhanA zarU ja rAkhI chedareka mahApuruSoe parIkSA ApavI paDe che. kiMcana jema agnimAM tapIne vadhu tejavI bane che tema nAthaprabhune paNa lagna karavA na karavA vagerenuM manomaMthana cAle che. mAtAjIno khUba Agraha che. paraMtu AtmA nA pADe che. ane A yuddhamAM mAthAno parAjaya thAya che ane teozrI himAlayamAM mahAbhiniSkramaNa karI jAya che. papapa For Private And Personal Use Only Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir himAlayanI AnaMdamaya, nayanaramya ane manoramya kudaratI mimAMnAthaprabhu sahajamAM samAdhistha bane che ane paramatatvano sAkSAtkAra karI; Adeza prApta karI lokonA kalyANa mATe AcAryapada prApta kare che. lokakalyANano Adeza prApta karI parata kare che. sarvaprathama lIbaDI sTezane utarI mojIdaDa mAtuzrI pAse AvyA. naciketA paNa yamarAja pAse prathama pitAnA mananI zAMti ane AzIrvAda ja varadAnamAM mA che. mAtuzrInAM AzIrvAda mATe ja teozrI Ave che. premathI tarabatara mAtAe sajaLa tavane teozrIne Avada ApyA. teozrIe mAtA mATe ja kAzIthI bharI lAvela gaMgAjaLano kaLaza mAtAne Apyo. sanAtana dharmanAM punaroddhArane mATe thaIne vizeSa taiyArIno AraMbha kare che. kevalata siddhAMtanA abhyAsa, yogAbhyAsa, saMskRta bhASAno vizeSa abhyAsa temaja anya zAstranA abhyAsa kare che. sAthosAtha satsaMga, pravacana vagere to zarU ja che. e uparAMta jApharAbAdamAM zikSakanI javAbadArI to kharI ja. pharAbAda bAda mAMgaroLa rAjyanI nokarImAM joDAyA.e daramyAna yogAbhyAsa vagereno zarU ja hatuM, uparAMta jJAnopadeza ApavI nAnI nAnI pustikAo paNa lakhavAnuM zarU thayuM hatuM. je AcAryapadanI pUrva taiyArI rUpa hatuM. "svAbhAvika dharma", "parama pada bAMdhinI" vagere. AcAryapadanI pUrNa prApti bAda thoDApharatu, gItAdi pacaro; paMcadazI, brahmasUtra bhASya, sAMkhya pravacana uparAMta anekavidha pustako racelA che. temAM teozrIe saraLa ane premapUrNa bhASAmAM bhaktajanone dharmano upadeza ApI dharma prati doravA prayatna karela che. teozrI varalanA kArabhArI tarIke rahela che. varalamAM yogAbhyAsa tIvra bane che. aMte kArabhAra choDa himAlayamAM vizeSa tapazcaryA mATe jAya che. himAlayabAda kAzInivAsa ane saurASTrano pravAsa kare che. giranAramAM mucakuMdakuhAmAM cAturmAsa vitAve che. Adarza AcArya banI tripurArI pUrNimAnI ujavaNI karI AcAryapada prApta kare che ane ziSyone dIkSA Ape che. rAM. 1995mAM bilakhA padhAre che. phAgaNa vada 11, nAM maMgaLavAre pUjya bhakta gaurIzaMkarajI vagerenI IcchA pUrNa thAya che. teozrInI bilakhA AnaMdAzramamAM nivAsa mATe padharAmaNI thAya che. teozrInA anya AzramomAM porabaMdara, mojIdaDa, lIMbuDAne dhAphA che e uparAMta amadAvAda temaja karAMcImAM paNa AzramanI sthApanA thayelI che. AcArya padanI prApti mATe paropakArArthe satata yAtrA ane abhyAsa zarU rahe che. kutiyANA, aDavANA, porabaMdara temaja anya sthaLe pravAsa cAlu che. pravAsa daramiyAna AvatI muzkelIo agavaDatAo vagere jIvanmuktanI sthiti hoya sahaja rIte vadhAvI le che ane zAMtAvasthAmAM ja upadeza * papa6 For Private And Personal Use Only Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ApavAnuM kArya zarU rahe che, teozrI tAvahAra ane paramArtha bannemAM jAgRtinA himAyatI hatA. jIvana vyavahAra paNa ekadama spaSTa hovA joie. nAnI-nAnI bAbato pratye paNa atyaMta kALajI rAkhatA ane ziSyone paNa rAkhavAnuM kahetAM. mahApuruSone mATe AtmatIrtha e ja zreSTha che, tema chatAM paropakAne arthe AtmajJAnI puruSa yAtrA karatAM hoya che. nAthaprabhuzrI pazcima bhAratanI tIrthayAtrAe gArvaprathama dAraka zaMkhodAra-beTa, gopI taLAva, nAgezvara mahAdevanAM darzana karI; kaccha pradezanI yAtrAe jAya che. tyAM nArAyaNa sarovara koTezvara vagere tIrthonI yAtrA karI porabaMdara parata Ave che. tyArabAda saM. 1947mAM dakSiNa bhAratanI vAtrAmAM paMDharapura thaIne tirupati bAlAjI, zivakAMcI, viNAkocI, rAmezvarama jAya che. yAtrA samaye paNa bhaktajanonAM patrano javAba ApatAM muMbaIthI zrIyuta mANekalAla para patranAM javAbamAM teonI samasyA saMbaMdha lakhe che ke, durnivAra pramAda aneuvAdana utpanna karanArIcitta cAMcalyanI pradhAnakAraNabhUtA- pAyAnA bhayaMkara vamaLamAM nahi AvatAM tamArA dezanA kendramAM jema bane tema sudaDha rahejo. ninyAninyanA vivekanaMbanane prayatna jAgrata rAkhI nitya varatumAM niru thApaNe virAma pADavAnA udyogane utsAhapUrvaka arkhalita rAkhavo. tapaguNanAM bhayaprada mojAMo jayAre jyAre tamArA vRtti pravAhamAM rahelI smRtine khaMDita karI nAkhavAnuM kare, tyAre tayAre daSTArUpe rahI AjJA ane kartavyanuM ApAta ramaNIya padArthomAM nirvedalAvI punaH punaH smaraNa karavuM. kAMIpaNa kArya vyagracitte karavuM sAruM nathI. temAM paNa yogakriyAo to vyagracitte ane vyagraprakonI avarathAmAM navA sAdhake na ja karavI. dhIre dhIre cittaprANAne zAMta karI kino AIpa karavo." Ama yAtrA samaye paNa patra dvArA upadeza ane mArgadarzana apAtuM. ja rahelA parata AvatAM madrAsamAM rokAvuM; cisophikara rAsAyaTInI mulAkAta, tajanone upadeza ApI parata AvatAM nAsika-yaMbaka-godAvarI, narmadAsnAna karI DAkora padhAryA. A rIte yAtrA pUrNa karI jUnAgaDha padhAre che tyAM cAtumAM rahevAnuM nizcita thAya che. cAturmAsamAM sAdhanAnI sAthosAtha upadeza temaja bhaktajanonAM praznonAM javAba ApavAnuM kArya paNa thAya che. wwwketiso karI teo sanAtanadharmanAMdareka saMpradAyamAM samAnabhAva rAkhatAM. teozrInuM lakSya ja dareka saMpradAyamAM samanvaya karavo, etva sAdhavuM, tethI ja lekhomAM bhAratavarSamAM vividha dazanomAM eka vAkyatA darzAvI che. are on 57 For Private And Personal Use Only Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ********************EW:/News/183%%As: jayAre mAkramImAMsA" nAmanA mAsikamAM vedAna siddhAMtanI sAthe anyadharmanA siddhAMtonI ekavAkyatA darzAvI che. rAnAtana dharmamAM bhinna-bhinna devatAonAM pUjana bAbate jaNAve che ke temAM cibhaMda ane adhikArabheda che; tethI zAstra bhinna-bhinna devatAonuM pUjana-arcana karavAnuM kahe che. te dareka pUjA-- arcana parama tatvanI bhAvanA sAthe karavAnuM che. tethI dhIre-dhIre mokSamArga upara AgaLa vadhI zakAya. tethI 4 zrIpatrakalpamaMjarImAM jaNAve che ke, "eka ja satune saMskAra bhedane cimaMda bahunAmene bahurUpe upAsI zakAya che, mATe tamane game te nAme tamane rAma rUpe te rItune upAsavA tame zuddhabhAvathI sadAgrahapUrvaka niraMtara prayatna karatAM rahezo. tamArAM aMtaHkarAne ane indriyone aMdara utAravA mATe dhathI, bahAranAM viSayopamogathI pAchA vALavA paDaze. zarUAtamAM te khUba ja virodha karaze; paraMtu gabharAyA vagara dhIre--dhIre prayatna karazo, haiyuM rAkhajo ne kamathI temane aMtaHkaraNanA mUlabhadI dAMDA utAratA rahezo. pariNAme temanA bahAranA vega zAMta thaze, teo UMDA utaraza nAmane paramAnaMdanA anubhava karAvaze." mithyAbhimAna ane dAbha mATe gadheDAnuM daSTAnna ApatAM jaNAve che ke, "A samagra vizva paramAtmAnI sattAvaDuM cAlI rahyuM che; tethanI utpatti, sthiti ne laya temanI sattAvAM ja thAva che. nakala prANIo teozrInA svarUpanI aMtargata che, chatAM jIvo ajJAnavaza thaI potAne katAmatA mAna che. sAmagrI sarve haritaNI, bhogave saMsAra; //w's ess News for was sii mAruM mAne karI rahyA. teNe khAya che mA." ekavAra eka kumAra potAnA gadheDA upara zrI viSNu, zrI mahezvarada bina-bhinna devAnI mUrtio bharIne eka gAmathI bIje gAma jato hato. mUrtio bahu suMdara AkarSaka hatI. temanuM manI bajAramAMthI nIkaLavuM thatAM loko devone namaskAra karavA lAgyA. e jaI gadheDo . kumAre kahyuM mUrkha! A lokone namatA nathI. e to A devane name che. huM zuM kAma Ubho rahe che? tuM nAre cAlavA mAMDa. kuMbhAre A kathananI sAthe gadheDAnA paga para DaphaNuM paDayuM ne te utAvaLe cAlavA lAgyo. Ama hoddAna; rAjA ke anyanI sattAna potAmAM Aropa karI jIva duHkhI thAya che. DannA bAtha che. mATe mumukSue AtmanirIkSaNa karI mithyAbhimAna daMbha e AsurI saMpattine tyajavI joIe. vyavahAramAM prApta kartavya Asakti tyajIne karavuM joIe. sAdhana siddha karavA mATe pUrato prayatna karavo joIe. phaLa mATe adhIrA na banavuM joIe. paraMtu phaLa prAptino adhikAra prApta thAya te mATe (aa pa68 For Private And Personal Use Only Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puruSArtha karavo joIe. daDha puruSArtha "artha kAma pAra pAtApi" evA nizcayathI kartavyamAM rata rahevuM joIe. jJAnaprApti mATe karma ane upAsanA e pagathIyA che. jJAna prApti thAya tyAM sudhI tene tyajavA na joIe. jJAna prApti bAda pas paropakArArthe jarUrI karma ane upAsanA karavA joie ane te sahaja rIte ja thatAM hoya karma baMdhana lAgatuM nathI. vAstavamAM jJAnIne kamaja ApoApa choDI de che. 4 A uparAMta vyasanathI para rahevA, mAne ane zarIranaM vALa AhAra ApavA saMbaMdhI vogamArgamAM rAvatA vidano te saMdarbhe bhaktone upadeza Ape che. ********www.vt Resea pU. kRpAnAtha dhirmonika, AdhidaivikathAnuM AdhyAtmikavajJa e pAvana karanArA ane mokSamArge AgaLa vadhAranArA che. tene jaNAve che. tethI ghAMgyatA pramANe anuyAyIone teozrI A prakAranA yajJA karavAnI AjJA karanA. AzramamAM teozrInAM samayathI saMskRta pAThazALA cAle che. je adyApI padhAna zarU che. jemAM saMkuna, karmakAMDanA ane dhArmika zikSaNanAM abhyAsa karAvavAmAM Ave che. phawANasa mATe jANafiA kupAnAthane dharmayAtrA zarU ja che. zibAnAM vinatI patrone AdhAre jagyA-jagyAe pravAsa zarU ja che. paraMtu paMcamahAbhUtanAM banelA deha potAnI avasthA pramANe bhAvavikAramAM vRddhAvasthAmAM pravaMza karI aMtima avasthA vinati tarapha AgaLa vadhe che. paraMtu dharmakArya te. cAlu ja che. vizeSa cAlu che. pari4nAne agAuthI sUcanAo ApavAmAM Ave che. AzramanI yogya vyavasthA goThavavAmAM Ave che. jethI potAnAM sthULa dehanI vidAya bAda vyavasthA yogya rIte cAle ane muzkelI ubhI thAya to te dUra karI zakAya. kaTakA karI ;4 w/selii che ke jassessited Sta saM. 1983nA Adhina sudI catudhInAM jama-jana prasaMge manajanAnI hAjarImAM vadhAre zrama na paDe mAra maktajanA kavaNa maMdiramAM dukA pujana karI; nijamaMdIramAM padharAvI bAlapUjana karI bhaktajano AzIvAda laI vidAya thayAM hatAM. zarIra sAtha ApatuM na hatuM, potAnA aMtima bhAva-vikAra tarapha na gatimAna hatuM. AthInI aMta:preraNAthI ja AzramanA vahIvaTa saMbaMdhe yogya vyavasthA thavA mATe porabaMdaranA zrImAna goviMdabhAI vadIvAna ane rAjakoTanA zrImAna govardhanadAsa vakIlane khabara ApatAM na Avyo. zrI govardhanadAsabAI potAnI sAthe rAjakoTanAM prasiddha vakIla zrImAna rAmajIbhAI mANekacaMda dozIne paNa naDatA AvyAM. kRpAnAthe AnaMdAzramanuM TrasTaDIDa to gRhasthone paNa AdarzarUpa /s e * For Private And Personal Use Only Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAya tevuM potAzrInA pUrvajAgRta svabhAva pramANe be varSa pahelAM saM. 1985mAM karI te rajIsTara karAvI rAkhyuM hatuM. te uparathI vakIlonI salAha pramANe hAjara rahelAM TrasTIo vyavahAra saMbhALI le tema nizcita thayuM ane te pramANe karavAmAM AvyuM." A uparAMta eka kavaramAM AnaMdAzramana vahIvaTa saMbaMdhe alagathI paNa sUcanA kRpAnAthe karelA hatAM. A pramANenI pUrva vyavasthA karI; saMvata 1997nAM Arthinavadi 11ne zukravAranAM roja zauca kriyA pUrNa thayA bAda pATa upara beThA pachI thoDIkavAramAM ja raktAzayanI kriyA baMdha paDI ane teozrIno AtmA A sthULa deha choDI paramatattva sAthe laya pAmyo. teAMzrInI AjJA ane vyavasthA pramANe ja Azramano vyavahAra cAle che. evA zrI sadgurUnAM caraNakamalamAM vAraMvAra sASTAMga praNAma. 50 For Private And Personal Use Only Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra : prAgaTya : zrAvaNa suda 8, saM. 1957, 22 ogaSTa, 1901 }} OM ! sAdhanAma muM. bidaDA, tA. mAMDavI pUjyapAda velajIbhAI ThAkarazI : janma sthaLa : bidaDA, tA. mAMDavI kaccha) pitA : zrI ThAkarazIbhAI zAha = www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : varUpAvasthAna : 29 jUna 1969 mAtA ; nAnabAI zodha prabaMdhanA abhyAsa mATe pustakonI jarUriyAta UbhI thatAM; mundrA bI. aMDa kolejanAM prA. DaoN. kAnti gorano dUrabhASa dvArA saMparka sAdhatA teoe sAdhanAzramamAM tamArAM viSayane lagatA pustako upalabdha che tema jaNAvyuM. DaoN. gora sAhebano huM atyaMta hRdayapUrvaka AbhAra mAnuM chuM ke temaNe atyaMta ramaNIya ane preraNAdAyaka tapobhUmi mAdhanAzramano dizAnirdeza karyo. 11 For Private And Personal Use Only sAdhanAzramamAM pravezatA ja hRdaya atyaMta praphullita banI gayuM. eka atyaMta nirava tapobhUmi. bhAratIya graMthomAM varNana che tevI. tapano prabhAva spaSTa rIte anubhavAto hato. vAMcanamAM citta sahaja rIte ja parovAI jatuM hatuM. Azrama ane tenI aMdara Avela dareka sthAno, yogakhaMDa, nivAsakhaMDa, satsaMga khaMDa, bhavAnajIbhAInuM nivAsa sthAna, graMthAlaya darekanuM vAtAvaraNa atyaMta svaccha ane manoramya hatuM. pU. velajIbhAI maharSi araviMdanAM ziSya hatAM. bidaDAmAM rahI maharSi araviMdanAM mArgadarzana nIce yogasAdhanA kara, hatI. teonuM jIvana atyaMta zreSTha hatuM. temanI vyavasthA zaktinAM darzana graMthAlayamAM joI zakAya che. suMdara ane vyavasthita rIte viSaya pramANe vargIkRta karI goThavelA pustAko che, je keTaloga vAMrthIne zodhatA tarata je te kabATamAMthI maLI Ave che. ogaSTa mAsa e krAntino mahino che. A krAntinAM mahinAmAMjemano prAdurbhAva thayo che tevA pU. Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir :: kamANI zrI velajIbhAI krAntikArI vicAro dharAve che. pu. velajIbhAIe prAthamika zikSaNa bidaDAmAM meLavyuM hatuM. teo atyaMta tejasvI hatAM. tethI jhaDapathI badhuM grahaNa karI letAM. sAta dhoraNa sudhI zikSaNa meLavyuM hatuM. dukAne na jatAM paraMtu bAkIno samaya zikSakazrI izvaralAlabhAIne tyAM vAMcana ane abhyAsamAM pasAra karatAM. saMskRta bhASAno abhyAsa paNa paMDita pAse ghare rahIne karyo hato. vividha dharmonAM abhyAsanI jijJAsAne kAraNe aMgrejI bhASAnAM pA abhyAsa karyo hato. vividha dharmonAM pustakonA abhyAsa kare che. AzramamAM rahevA cAlyA jAya che, tyAre pitAjI nA pADe che; pitAjIne A bAbatanI zarUAtamAM ja hatAM. tema chatAM aMta samaye pitAjI AnI pAse AzramamAM rahevA jAya che tyAre premathI putra tarIkenI pharaja nibhAve che. mahApurupanAM AvA divya jIvanamAMthI e ja zIkhavAnuM che ke, mukti mATe saMsAra joDavAnI nahIM, paraMtu premapUrvaka potAnI pharaja bajAvavAnI sAtho sAtha sAdhanA zarU rAkhavAnI che. mAnA tarapha paNa vizeSa prema dharAvatA hatAM. putra AzramamAM jatAM du:kha thayuM hatuM. paraMtu sArarUpa samudramAMthI mukta thavA gayela che, tenI mAvanAthI te heThuM AzIrvAda varasAvatuM hatuM. sAdhakanI sAdhanA to tyAre ja siddha thAya che jayAre mAtAnA AzIrvAda prApta thAya, e zrImada zaMkarAcArya vagerenAM dAMtothI joI zakAya che. mahApupone sAdhanA-mArgamAM lagna e parIkSA ghaDI che; mAtA-pitAne nA na pADI zakAya. AtmA 'nA' pADavAnuM kahe; A paristhitimAM saMbhALapUrvaka AgaLa vadhavuM atyaMta jarUrI che. vaDalAnAM AgrahathI "eka" saMtAna thaze tyAM sudhI parivAramAM rahIza pachI mAro mA judo." pariNAma svarUpa "devakAMbAI sAthe saMozrInA lagna thayAM. kasturabAInAme putrInI prApti thaI. be varasa bAda gAmanI bahAra anya makAnamAM rahevA lAgyA. patnInuM mRtyu thatAM karatUrabAInI javAbadArI AvI paDI. paMdara varSanI uMmare temanAM lagna karyA. 19 varSanI uMmare zArIrika vyAdhine lIdhe putrInuM avasAna thayuM. teozrI kAntinAM AtmAM ja hatAM. tethI jayAre grAmoddhAra, dezadvAra" e sutra gAMdhIjIe ApyuM tyAre te sUtra lokone samajAvavA pracAra karavA lAgyAM. I.. 1920mAM 28 varSanI umare 'nAdInI pravRtti zarU karI. A pravRttine saradAra paTela vagerenA sahakArane kAraNe vega prApta thayo. paraMtu rAjakIya pravRttinI sAthe ja samAjasevAnI pravRtti paNa che. dareka mahApuruSo samAjanAM aMtima vana aMjanAM uddhAranI vAta kare che. tenAM uddhAra thakI ja samAja ane rASTrano uddhAra zakya che. teozrI zikSaNanI pravRtti zarU kare che. harijano mATe zALA na hatI. teozrIe harijanavAsamAM ja zikSaNa kAryano prAraMbha karyo ane A rIte sAmAjika krAntinA pagaraNa zarU karyA. 562 For Private And Personal Use Only Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I. sa. 1921 thI kacchamAM koMgresanI pravRtti sakriya banI tyAre tenuM mathaka paNa bidaDA ja hatuM. tA. 10-3 23mAM kaprajAsaMghanA pramukha banyAM. paraMtu mULa AtmA to rAdhA-mAnA tethI pitAjIe bALahaTha pAse lAcAra banI gAmanI bahAra khetaramAM makAna banAvI ApyuM. je koMgresanI pravRttinuM kendra uparAMta potAnI sAdhanAnuM kendra paNa banyuM. je makAna hAla "madhanAzraya" nAme prasiddha che. zrI velajIbhAI maharSi araviMdathI prabhAvita hatAM te mArgadarzana nIce yogasAdhanA karavA lAgyA samAja sevA paNa cAlu ja che. ogasTamAM je maharSi araviMdanAM darzana thAva che. pAMDicerI I. sa. 19rapamAM bIjI vAra gayAM. paraMtu "poDicerImAM divyatAnuM avataraNa thaI zake to bidaDAmAM kema nahIM." tethI maharSi araviMdanAM AzIrvAda sAthe bidaDA pAchA pharyA ane bidaDAmAM divyatAnuM avataraNa karyuM. je AzramamAM pravezatAM ja anubhavI zakAya che, rAjakIya-sAmAjika pravRtti saMkelI 24mAM varSathI pUrNa sAdhanA tarapha AgaLa vadhe che. temAM zarUAtamAM maharSi araviMdanI dhoga sAdhanA upara AdhArita che. jayAre aMtima tabakkAnI sAdhanAnuM premalakSaNA bhakti gaNAvI zakAya. A tabakakAmAM I. sa. 195mAM divya tAvanI anubhUti thAya che. tyArabAda potAnA A anubhavajanya jJAnane te mitro, snehI vagarane rUbarU ke pannA dvArA ApI Atipha mArI tarapha vALavA pradhAna phare che. AMtarika anubhUtithI ja khyAla AvI gayo ke, deha have raheze nahIM. tethI bhavAnajIbhAIne tyAM muMbaI javAno nirNaya karyo. muMbaI gayAM tyAM tabiyata na bagaDanAM harakizanadAsa hospiTalamAM dAkhala karavAmAM AvyA. tyAM tA. 28 jUnanA roja AzramanI javAbadArI zrI mavAnaramAIne vidhivat nAMkhI, ra9mI jUna 1964nAM dine paMcamahAbhUtanAM banelA dehano tyAga karI mULa svarUpamAM laya pAmyAM. AjhAdInA AMdolanamAM jelamAM paNa javAnuM thayuM. I. rA. 1939mAM jelamAMthI chUTayAbAda muMbaI eraporTa upara svAgata thayuM. ka mahArAva kheMgArajIbAvAe prajAkIya laDatanI AgevAnI lIdhI hovAthI pU. velajIbhAIne jelamAM pUryA hatAM. AzramanI jaDatI lIdhI hatI. pAchaLathI lokonI samajAvaTanAM pariNAma svarUpe choDI mUkyAM hatAM. jene kAre karI hatI : teozrInI vidAya bAda pU. gomatImAe tamAma matonI javAbadArI saMbhALa lIdhI hatI. teo akSarajJAna dharAvatAM na hatAM. paraMtu sahaja skUraNAthI je racanAo karatAM temAM tatvajJAna, dhoga vagere bAbato AvatI je emanuM pUrvajanmanuM mAthuM haze tema kahI zakAya. para For Private And Personal Use Only ke Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra hA www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kArakiravA DIews " "" ja kALA weeks ago Bra karI #### # mara#wish #wwwjarAkASThA kAnajI jIjI je loko = = = karI . 5. gomatImAnI vidAya bAdalasaMga-majana karatI bahenoe savAla Ubho karyo ke have satsaMgabhajana kaI jagyAe thaze; koNa karAvaze? nathI pAMcama, agiyArasa, pUnama, amArA aMma mahinAmAM che divarA sattAMga AzramamAM zarU thavA je adyApi paryata zarU che. saMtapuruSo potAnI dika AvatA juvAnyAone tarata ja oLakhI jAya che. oLakhI ta jIvAtmAne potAnI hAjarImAM pratyakSa ane parokSa rIte temaja cULadehe hAjarI pUrI thayAM bAdabhUmAM preraNA pUrI pADatAM rahe che, je bAbata ApaSNa bhivAnajIbhAI tathA kabIbenanAM anubhava uparathI jANI kAkIe chae. zrI bhavAnajIbhAI jaNAve che ke, "AzramanI javAbadArI soMpavA mATe pAMgationI samiti banAvavAmAM AvI. bee zarUAtathI ja azakti darzAvI e be paNa javAbadArIthI dUra rahyAM. paraMtu ApaNo rAbaLyuM che ke, ApaNe kazuM karIe chIe e to mAtra ApaNane bhAse che bAkI saMsAramAM badhuM thaI rahyuM che It happens. huM A jAta anubhavathI lakhuM chuM ke kazA prayAsa vagara eTale ke atyaMta sahaja rIte badhuM AkAra letu rahyuM vaLI rasIda karavAnI nahIM phaMDa ugharAvavAnuM nahIM, tema chatAM Azcamano vyavahAra sArI rIte cAle che. meM A bAbate prazna karyo hato, tyAre pU. velajIbhAIe jaNAvyuM ke, "ATalA varSo cAlyuM che to have ApaNe bharoso rAkhavo joIe. prabhunuM kAma che prabhu karaze ane calAvavuM hoya to calAve na cAle to bhale baMdha thaI jAya. "teonAM ghULa dehanI vidAya bAda 35-40 varSathI AzramanI javAbadArI saMbhALuM chuM haju sudhI ke cAlaze prazna Ubho thayo nathI. cAle ja che." A bhavAnajIbhAI paNa maLavA jevA mANasa che AtmAnubhavamAM rata che. sahaja phuraNAthI bhajana nI raca kare che. gomatImAnA AzIrvAdathI AzramamAM praveza karI; aMtarmukha rahevA vAgyAM che. gurujInI anubhUtine yAda kare che, tyAre sahaja bhAvamAM AvI jAya che. teonI AMkhomAMne zarIramAM A bhAvone joI zakAya che, anubhavI zakAya che. kabI bahenane aMtima samaye ghaNI-ghaNI sUcanAo ApatA jAya che. muMbaI javAnA samaye nIbena ane pU. bApujI(velajIbhAi) maunabhAve ekabIjAne nIrakhI rahyAM hatAM. pachI bApujI bolyA; prabhu, zuM vicAra karo cho ?" meM kahyuM, "bApujI, tame ATalI utAvaLa karo cho mane kAMI samajAtuM nathI." tyAre pU. bApujIe je kahyuM te sAMbhaLI huM stabdha thaI gaI. ema kahyuM jo sAMbhaLa," A zarIrathI huM have pAchuM nahIM AvuM. mAruM kArya bhavAnajIne soMpI javAbadArIthI mukata thaIza. prabhunA Adeza pramANe mAre cAlavAnuM che. have badhuM e saMbhALaze. tamArI zraddhA haze to badhuM pAmI zakazo. prabhu sanmukha rahejo." A badhuM ke koI ne kI For Private And Personal Use Only Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAMbhaLIne mArA zarIre kaMpa anubhavyuM. tyAre pU. bApujIe mAthe hAtha rAkhIne AzvAsana ApyuM ke, huM mukama rIte tamArI sAthe ja rahIza. kapaDAM phATe che to badalavA paDe che. A dehathI chUTo paDIza te divase savAranA pAMca vAge tane maLIza, tuM jAgRta raheje anerI--- sudhI koIne paNa A vAtano aNasAra Avavo na joIe pachIthI mavAnajIne lakhaje ke Ama thavAnuM ja hatuM. tArI vAta koI na mAne to mana raheje" A kabIena paNa atyaMta premALa che. gurunAM bhAvamAM taraboLa banI AzramamAM rahI gurumaya rajIvana vitAve che. 5. velajIbhAIe Adhunika kaccha" nAmanuM pustaka lakhI kacchanI zAsana paddhati upara vaMdhaka prakAza pADI zArAnanI TIka. karela che. teoe potAnA abhyAsanAM AdhAre "tavAmRta" nAmano praza paNa racela che. A graMthamAM vaMdAnA vicAra ane premalakSaNA bhakitano rAmavaya che. A uparAMta dalito dAra, rASTra-jAgRti viSayaka aneka copAniyAo temaNe prakAzita karI kAntinI jayota kacchamAM jalAvI hatI. tethI ja tethI rAjInAmuM Ape che. tyAre saradArazrI jaNAve che ke, "mahAsabhAne jayAre kharI muzkelInA prasaMga Avyo tyAre ApanA jevA vizvAsa ane prAmANika mANaso cAlyA jAya e to bhAra duHkhanI vAta. vizeSamAM ApanA 28-11-paDano patra vaLyAM. pharI pharIne patra vAMcuM chuM. tasvAmRtano phakaro je Ape lakhI mokalyo che te divyatA tarapha jene saheja paNa AkarSaNa che evA jIvathI laI ane ucca koTinA sAdhaka sudhInA jIvonI mAnasika sthitinuM darzana che. sAmAnya jIva e vAra tahevAra ja bhAna thAya che. jyAre uccakoTinA sAdhakone A dazAnuM satata mAna rahetuM hovuM joIe." Ama saradArathI paNa teozrInA vize atyaMta UMco abhiprAya dharAvatA hatAM. evAM pU. zrI velajImAInAM caraNomAM koTi-koTi vaMdana karI viramuM chuM 8 3% AF%84 views : www.softwa Bosni 565 an For Private And Personal Use Only Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdarbha graMthonI sUci For Private And Personal Use Only Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdarbha graMthonI sUci saMskRta graMtho krama graMtha nAma lekhaka/saMpAdaka/prakAzaka saMpAdaka : paNDita zaMkara pAMDuraMga prakAraka: mAyAjI dAdAjI. muMbaI / (2) alatApaniena anamAlikA upaniSada (4) akSaratA prathama saMskaraNa .. 1594 saMpAdaka : hAM, zrI kRpA; zamA anAraka : nirmana yinakAza-dilo .. (5) ANi upaniSad (1) 108 upaniSad (sAdhanA khaNDa : Mamera saMpAdaka : pU. paM. zrI rAma zarmA nAcAryakI, caturtha saMskaraNa 1965. prakAraka : DaoN. camanalAla gautama, brelii| (7) upaniSatsu karmavAdaH DaoN. jjAtaveda tripAThI, prathama saMskaraNa : 1686 (8) upaniSatsaMgaha BackmsekasisamaroteikiwasokeragluconfiswAwadhuwainiaxx prakAzaka : parimala pajinakezansa. dillii| saMpAdaka : paNDiA jagadIzazAstrI, paJcama saMskaraNa : 1998 prakAzaka : motIlAla banArasIdAsa, pablizarsa, dillI 1 PLES For Private And Personal Use Only Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (8) 108 upaniSad (jJAna khaNDa) (10) 108 upaniSada vihAvidyA khaNDa ) ( 11 ) kara saMhitA (12) kupaniSad (13) ko (14) kumAra saMbhavam (15) kopaniSad zAMkara bhASya (21) padmapurANa www. kobatirth.org (22) brahmanityakarmasamuccayaH / 45 45 (16) chAndogyopaniSad (17) nAbAladarzana upaniSad (18) jAbAli upaniSad (18) dhyAnavindupaniSad (20) zrImad devI bhAgavatam bhAga-2 : : : : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMpAdaka : pU. paM. zrI rAma zarmA AcAryajI. caturtha saMskaraNa 1969, prakAzaka : DaoN. camanalAla gautama, barelI | saMpAdaka : pU. paM. zrI rAma zarmA AcAryajI, caturtha saMskaraNa 1260. saMpAdaka : paM. sAlakarI, prakAzaka : vasaMta zrIpAda sAtavalekara svAdhyAya maMDala pAraDI zrI mahAkavi kAlidAsa. prakAzaka: nirNayasAgara presa muMbaI / prathama saMskaraNa saM. 1992 gItApresa gorakhapura / saMpAdaka : khemarAja zrIkRSNadAsa. prakAzaka : khemarAja zrIkRSNadAsa muMbaI / sRSTi khaMDa bhUmi- 3. saMpAdaka : mahAdeva cimaNAjI ApaTe. prakAzaka : AnaMdAzrama mudraNAlaya AvRttiH paJcadazI 567 For Private And Personal Use Only Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (23) brahmasUtrazAGkarabhASyam (24) zrImaddhAnta mahApurANa khaNDa : (25) mahAbhArata ( Adiparva ) (26) matsyapurANa - (27) mahAbhArata www. kobatirth.org (28) zrI mahAnArAyaNa upaniSad (28) manusmRti - : 1. raciyatA (saMpAdaka) vidyAbhUSaNa | zAstrI durgAzara umAzaGkara ThAkara prakAzaka: zAstrI aruNa annadatta ThAkara zAstrI durgAzaMkara pustakAlaya muMbaI A. tRtIya 9988 vyAkhyAkAra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIhanumAnajI padazAstrI prakAzaka : caukhambA vidyAbhavana vArANasI prathama dvitIya bhAga - AvRtti : basava saMskaraNa. maM. 2055 gItApresa gorakhapura, saMpAdaka : zaMkara narahara jozI. prakAzaka : zaMkara narahara jozI zAya: : 1850 saMpAdaka : khemarAja zrIkRSNadAma prakAzaka : lakSmIveMkaTezvara. 1 mudraNAlaya, saM. 1580. muMbaI saMpAdaka : nIlakaNTha prakAzaka : zaMkara narahara jozI. zAka : 1850, i.sa. 1929 para For Private And Personal Use Only saMpAdaka : mahAtmopAdhyAya gaMgAnAtha jhA, prakAzaka : AsTika sosAyaTI, baMgAla / i. sa. 1932 / ntersti Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (30) mahopaniSad (31) muNDakopaniSad (32) muktikopaniSada (33) maitrabI upaniSada (34) maMtrAgAnupaniSad (u5) yajurveda saMpAdaka : zrI veMkaTarAma zAstrI. vaaraannsii| prakAzana : vArANasI / KanwRNONVERNiAREk Katisexaidewinctua-salawaiiadesistianslamaaliaW HIBASANNINNERSI KOKuwa ImamaHIREN oilewanawwarous ERAGERamanas ExeowomaraNONVARANASIAugreenetweimediasjwadis p o t STA (35) saMgacUDAmaNiupaniSada (39) yogatatvoganapad (38) yogaDilo upaniSada (3) raghuvaMza zrI mahAkavi kAlidAsa, prakAzaka : niyasAgara presa. muMbaI / (40) rudrAkSajAbAlopaniSad (45) vasUcikopaniSad (42) vAyupurANa AnandAzrama saMskatagranthAvaniH / saMpAdaka : hari nArAyaNa ApaTe. I. sa. 11.01. zAlivAhanazaka - 1827 : prakAzaka : gItApresa, gorakhapura / eason (4.3) vAmudaka upaniSad (44) zrImadvAlmIkI rAmAyaNa (45) sAvitryupaniSad (46) saMnyAsa upaniSad (47) skaMdapurANa T EEKASEAN saMpAdaka : kSeparAjazreSTi prakAzaka : kSamarAjazreSThinA saM. 1965 TTARAKee H For Private And Personal Use Only Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (48) zrImad zivapurANam gRlamAtram : saMpAdaka : bhamarAja - zrIkRSNadAsya. praHka : jama7 vaLA5, 4, 2182 noMdha:- je je upaniSadonI sAme lekhaka ane prakAzakanuM nAma nathI; te upaniSado pu.rAmazamAM AcAryanAM saMgrahamAM che. dika sAravAra paTTa For Private And Personal Use Only Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hindI graMtho gaMtha nAma lekhaka/prakAzaka (1) aMta vedAnA DanihAsa tathA siddhAna : prophasara g2amamUrti amAM tRtIya saMskaraNa, 1998 prakAzaka : IsTarna buka liMkarya. dillI / DaoN. Izvara bhAradvAja, prazrama saMskaraNa : 1992 prakAzaka : klAsikala pabliziMga kampanI () aupaniSadika adhyAtma jijJAna : (3) aupaniSadika paramasat evaM 'pUlya siddhAnta (4) IzAvAsya - upaniSad : maritainmeneKNSUICIAwaCIRCatesamacasthacasseliSumikakanswEXAMANANEWSKOSHREE namoonawananaamsalan prathama saMskaraNa DAkTara zrImatI umA pANDena : prakAzaka : virvaka bilDiyAla ban AgarA - vArANasI pro. jI. TI. paMDyA (kara) prathama maskaraNa : 1917 prakAzaka : zrI prakAzamAra, jhINAbhAI ThAkora pro. jI. TI. paMDagA kathIra) prathama saMskaraNa : 1997 prakAzaka : zrI prakAzakumAra ThAkora, (amerikA - balarATa) DaoN. vedavatIvaidika prathama saMskaraNa - 1997 prakAzaka : nAgaprakAzaka, dillI / IzAvAsya - upaniSada upaniSad - vAGmaya -- vividha AyAma 571 For Private And Personal Use Only Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (7) upaniSadoM ko bhUmikA (8) upaniSadoM meM saMnyAsayoga - samIkSAtmaka adhyayana DA. rAdhAkRSNan anu. ramAnAtha zAstrI prakAzaka : rAjapAla eNTu mansa AvRtti-3(1276 DaoN. Izvara bhAradvAja, prakAzaka : klAsikala pabliziMga kampanI, naI dillI / AvRtti- 3(11971 iMoN. raghuvIra valakAra prathama saMskaraNa, AvRti. 1911 prakAzaka : kaM. mI. pablizamma. (e) upaniSadoM meM yoga - vihA (17) pariSada - darzana kA racanAtmaka sarvekSaNa (11) upaniSadoM ko vANo "aramwww.tcmmmwwwdww1833MMMINISARHARAusbutscamAssositimeSidioodiegHARASHWARANASIBHANSA KAKKimanwwwwwwwwwwwwwwwwwwAawoonawan-commonaaaaaaaaaaa0000003EEcom a sas zAmacandra dalAla rAnADe anu. rAmAnanda libAga prakAzaka : rAjasthAna hindI graMtha akAdamI, jatrapura / AvRtti-1283. sthAmI raMganAthAnanda, mInAkSI prakAzana, prathama saMskaraNa, 1972 bAma pula, meraTa ! hindIbhASAnuvAdayuktapaTTokopetam / DaoN. kAmezvaranAtha mina. prathama saMskaraNA : 1663 prakazaka caukhambA saMskata saMsthAna, vArANasI hamAre gurudeva, paM. tIlAgata zarmA, prathama AvRtti, prakAzaka : yuga nirmANa yojanA, gAyatrI tapobhUmi, mathurA / (12) paJcIkaraNam (zrImad zaMkara cAya viracitam) (13) prajJAvatAra A SHAWARANANdiaadiadranMAMTAWARE 57 For Private And Personal Use Only Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (14) brahmasUtra, upaniSad evaM zrImadbhAgavat / (14) brAhmaNa graMtho - meM suSTi vicAra ; DaoN. vAsudevakRSNa - caturvedI prakAzaka : zrIkRSNa satsaMga bhavana prakAzana, mathurA (u. pra.) DaoN. nityAnada zukla prakAzaka : kRSNadAsa akAdamI. saMskaraNa : prathama - sana-1983 DaoN. ramuvaMza jhA prathama saMskaraNa - 1984 prakAzaka : kizora vidyA nikalana, (1) bRhadAraNyakopaniSada paaraannsii| (17) bhAratIya darzana bhAga-1 : (18) bhAratIyadarzana kA itihAsa DaoN. rAdhAkRSNana anu. nandakizora gobhila, prathama saMskaraNa : 1986 prakAzaka : rAjapAla eNTa sanma. dillI : esa. ena. dAsagupta. anu. kalAnAtha zAstrI, sudhIra kumAra dvitIya saMskaraNa 1988 prakAzaka : rAjasthAna hindI graMtha akAdamI, : bhAga--1 jayapura-4 / (14) mulya mImAMsA - (20) caMdAnA candra pAI govinda rAjasthAna hindI graMtha akAdamI / AvRtti - prathama 1973 svAmI vivekAnaMda, paMcama saMskaraNa) varSa 1990 prakAzaka : rAmakRSNa maTha, nAgapura / DaoN. kapiladeva zAstrI prakAzaka : saMskRta vibhAga, (21) vaidika RSi : eka parizIlana : 572 For Private And Personal Use Only Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (22) vaidika sAhitya aura saMskRti (23) sAmagAna udbhava vyavahAra evaM siddhAnta (24) saMskRta sAhitya kA saMkSipta itihAsa ; : www. kobatirth.org kurukSetra vizvavidyAlaya, prakAzana varSa : mArca-1978 DaoN. baladeva upAdhyAya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcama saMskaraNa, prakAzaka : zAradA prakAzana vArANasI / DaoN. paMkajAlA zarmA, prathama saMskaraNa : 1996 kAtyAyana vaidika sAhitya prakAzana, hoziyArapura | vAcaspati gaurIlA, dvitIya saMskaraNa : 1960 prakAzaka : caukhambA vidyAbhavana vArANasI | 574 For Private And Personal Use Only Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gujarAtI graMtho krama graMthanuM nAma (1) akhegItA (2) akhijJAna zAkuntalama : (3) zrI araviMdanuM tattvadarzana : * lekhakasaMpAdaprakAzaka saMpAdaka : bhUpendra bAlakRNA trivedI dvitIya AvRtti H 200ra, prakAzaka: pArzva pablikezana. kavikula guru kAlidAra saMpAdaka: stragdharA nAndI, tRtiya avRtti H 1-0. prakAzaka : mahAjana pablizirAsa. prA. ema. ke. bhaTTa prathama AvRtti H 1932 prakAzaka: gu. yuni. graMtha nimaNaborDa, amadAvAda-s pU. zrImannAthaprabhu prakAzaka: AnaMdAzramabilakhA. saptama AvRtti saMvat 204pa lekhaka: prA. nAthAbhAI pATIdAra prakAzaka: saM. sA. akAdamI, prathama AvRtti, prakAzaka: saM. sA. akAdamI, gAMdhInagara. zrI yogezvara dvitIya AvRtti H 1976 vaoNrA enDa kaMpanI muMbaI (4) zrI upaniSada ** ** "4&ve :wrossed jAnakI (5) upaniSada para (6) upaniSaddanuM amRta pa7pa For Private And Personal Use Only Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (7) upaniSadonuM tattvajJAna : (8) upaniSad vimarza (9) upaniSad vicAraNA DaoN. rAdhAkRSNana anu. caMdrazaMkara zukla, prathama AvRtti : 1993 prakAzaka: vaoNrA enDa kaMpanI, navI dilI. saMpAdaka : DaoN. Ara. pI. mahetA, prathama AvRtti : prakAzaka: maharSi veda vijJAna akAdamI, amadRAvAda. narmadAzaMkara devazaMkara mahetA prakAzaka : gu. varnAkyulara sosAyaTI, prathama AvRtti saM. 1988 zrI bhANadeva prathama AvRtti : 1998 prakAzaka: pravINa prakAza, rAjakoTa. zrI vinobA bhAve vaza prakAzana - prathama AvRtti : 1991 prA. kizoravAI dave prathama AvRtti, prakAzaka: gu.yuni. graMtha nirmANa borDa, amadAvAda DaoN. mahimanasiMha yu. gohila (10) zrI upaniSad vidyA (11) upaniSadono abhyAsa (12) upaniSad navanIta ? (3) upaniSadomAM vyakta thatuM zikSaNa darzana (aprakAzita) (14) gIta - pravacana zrI vinobA bhAve prakAzaka: grAma sevA maMDala, paraMdhAya prakAzana pavanAra-vadha DaoN. prajJA joSI (15) gIrvANa sudhA pa76 For Private And Personal Use Only Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * Mkt==ttern www.vt*t* * * *htt*ltit (16) chAndogya upaniSat : w kwthkAnamaH******************1 ******* prakAzaka : DaoN. prajJA pI prathama AvRtti - 2001 bhASyakAra : prA. nalina ma. miTTa mULa-vAkSArtha - sAdhana bALarahita saMpAdikAo : zrI mAlatI Ara. zro, zrI zAnA desAI, sahataMtrIH gItAbaMdhu prathama AvRtti H 1960 prakAzaka: zrI IndumatI Ara. zAha, *** ***********IkokaTekedAro - - ane (17) zrI nAthacaritAmRta 1 thI 3 : zrImaNizvamAM pravAha tRtIya pravAha (pUvA-uttarArdha prathama AvRtti 1951 prakAzaka : zrI AnaMdAzrama bilakhA. (18) nItizatakam bhatRhari : saMpAdaka: prA. surezacandra je. dave viracita) adhAna AvRtti 198; 87, prakAzaka: sarasvatI pustaka bhaMDAra, amadAvAda-1. (19) prasthAnatrayI prA. sI. vI. rAvAI prathama AvRtti H 1992 prakAzaka: prA. sI, vI. rAvaLa. amadAvAda, (20) zrI paMcadazI vidhArAya svAmI viracita anu IcchArAma sUryarAma desAI prakAzaka: maNilAla IcchArAma desAI, muMbaI. (ra1) pAtaMjali darzana prakAza ; maharSi pataMjalI atu. savAIlAla zeTamalAla vahorA, prakAzaka: koTa-muMbaI. kema :::::: : : :: : : :: che. : ra = = == 57 For Private And Personal Use Only Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (rara) pUrNayoga bhAga-1 (23) pUrNayoga bhAga-2 * * (24) pUrNayo bAga-3 * * * * * * * ** **#w how t{* (rapa) pUrNayoga mAga khaMDa-3, 4 : **t % ,wwwP3HIR+wafaik WesterIAN(r) nathI ka maharSi araviMda anu. aMbAlAla bAlakRpaNa purANI, prathama AvRtti, prakAzaka: zrI araviMda tattva pracAraka maMDaLa bharUca maharSi araviMda anu aMbAlAlabAlakRSTa purANa, prathama AvRtti prakAzaka: "zrI araviMdatattva pracAraka maMDaLa, bharUca maharSi araviMda anu. aMbAlAla bAlaku purANI, prathama AvRtti prakAzaka: zrI araviMda narva pracAraka maMDaLa, bharUca maharSi araviMda anu. aMbAlAla purANI, prathama AvRtti prakAzaka: "zrI araviMda kAryAlaya, ANaMda. saM. zrI subedAra prakAzaka: sastu sA. mudraNAlaya, amadAvAda, dvitIya AvRtti. saM. zrImannathurAma zamAM prakAzaka: AnaMdAzrama, bilakhA, SaSThI AvRtti . ra. 1996 gauDapAdayakArikA sahita saM. bhikSu akhaMDAnaMda anu. svAmIzrI praNavatIrtha caturtha AvRtti prakAzana: sastu sA. mudraNAlaya, (26) bRhadArAyaka upaniSad : rIne jIta (27) zrImadbhagavatugItA para " kA kakaka kakaka kakaka kakakaDAkA kAkI kAkI kAkA rarararakAra = (28) mAMDUkyopaniSad 538 phaphA For Private And Personal Use Only Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir je (29) mRcchakaTikam kAma karatA (30) mahAbhArata gauNa gItAo : jIja****************************** ******** W WW (31) zIyogakaustubha ." *** (32) yogavidhA pahAkavi zUdraka dvitIya AvRtti, okTo. 1996 saMpAdikA stragdharA , nAndI prakAzaka: sarasavanI purataka vAMDAra. amadAvAda, eka vivecanAtmaka adhyayana st. prajJA joSI, prathama AvRtti, phebruArI ra01 prakAzaka: DaoN. prajJA japI. amadAvAda, pUjyapAda zrImathurAma zarmA agiyAramI AvRtti prakAzaka : zrI AnaMdAzrama, bilakhA zrI bhAveda dvitIya AvRttiH ra00ra prakAzaka : pravINa prakAzana prA. li., rAjakoTa saMpAdakaH AcArya bhAIzaMkara purohita tRtiya AvRtti : 1991 prakAzaka: saMskRta sevA samiti, amadAvAda, zrI sadAnaMda(1mI sadI saMpAdaka: pri. De. sI. ela zAstrI, AvRtti 1984-85 prakAzaka: pArtha prakAzana, amadAvAda DaoN, a. de. zAstrI dvitIya AvRtti 1995 (33) viveka cUDAmaNi (Adya : jagadaguru zaMkarAcAryaviracita). ****#+++1++++++1% MAAwwwwwww kaw,^{wer,wwwwwwxs:www.skirkhi (34) vedAntasAra wwwxxxsed ajamo (35) vasiSTha RSinuM darzana : pa79 For Private And Personal Use Only Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (36) vaidika sAhitya ane saMskRti : (37) zrImadda zaMkarAcAryanuM tattvajJAna : (38) zunyanI vATe " schwettities whfwxwkwardolics: kAkA prakAzaka gu. yuni. graMtha nirmANa borDa, gujarAta rAjaya amadAvAda, DAM. gatama paTela dvitIya AvRtti prakAzaka: gu yuni. graMtha nirmANa borDa, amadAvAda. lekhaka : prA. sI. vI. rAvaLa prathama AvRtti1934 prakAzaka: gu yuni. graMtha nirmANa borDa amadAvAda. saMpAdaka: ravibhAI pethANI gulAbabhAI deDhiyA prakAzaka : bhavAnajI nAthAbhAI mAdhanAzrama - bidaDA, prathama rarapharaNaH jUna-ra00ra lekhaka zrI ravIndra khAMDavAla prathama AvRtti : 1998 prakAzaka: saM. sA. akAdamI, gAMdhInagara. lekhaka : AcAryazrI viSNudeva sAMkaLezvara paMDita prathama AvRtti : I. sa. 1983, saM. 2043 prakAzaka : madhura jyota TrasTa, saMcAlita, veda prakAzana samiti. pUjyapAda gurudevazrI, zrImannathurAma zamAM tRtIya AvRtti I. sa. 1976 prakAzaka: zrI AnaMdAzrama, bilakhA. IzvarakRSNa viracita, rAMpAdaka : DaoN. vasaMta parIkha, (39) sAmaveda kaka (40) sAmaveda gAna brAhmaNa : "s mAnava-mAdhya. .g's prathama- dvitIya vibhA. (41) zrI sAMkhya pravacana (sAMkhyatAtparyabodhinI TIkA sahita Cf view with Ste isIne (42) sAMkhyakArika, pada0 Teka For Private And Personal Use Only Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (43) sAMkhyayogadarzana (44) saMskRta sAhityano ItihAsa : zujhiya AvRpiH 1985 prakAzaka: sarasvatI baMDAra, amadAvAda. maharSi pataMjalI saMpAdaka : jayaNadAsa haridAsa gupta prakAzana : banAsa, cokhA , saM. sirija propha, maMkaDonala anu. mohanalAla dave, prakAzaka: gujarAtI sAhitya pariSada, muMbaI. narmadAzaMkara da. mahetA ritIya AvRtti H 1962 prakAzaka: gujarAta vidhAsamA, amadAvAda, (45) hinda tattvajJAnano ItihAsa: makAna ! kiti4IYashwbhawAmawordsofindia : kAkA satimes kAkA ne chokarA witnessed with #Raway was submit karI 581 che, For Private And Personal Use Only Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Sr. (1) (3) (3) (4) www.kobatirth.org INDIAN WISDOM English One handied and tweive upanisads and their philosophy. - By Dr. A. N. BHATTACHARYA First Edition : 1987 Published By : Parimal Publications Delhi. - By MONTER WILLIAMS Edition Second, 1963 Publisher: The Chowkhamba, Sanskrit Scrics Office, Varanasi 1. A Study of TAITTIRIYA UPANISAD THE UPNISHADS AND LIFE Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - Dr. MEENA P. PATHAK First Publisher: 1999. Publisher By: GAUTAM Delhi. -W. S. URQUHART First Reprint in India - 1986 Published By: Smt. Gayatri Garg. 52 For Private And Personal Use Only Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ARMi koza AMAJMMMImataHANNOISARAIADAMOLADARASADIVAAROHABHARMAHARABHAIResiam (1) sama2-moza (2) bhArata vapIca prAcIna caritrakoza : S amaamiews (3) vaacsptym| saMpAdakaH kezavarAma zAstrI prathama AvRtti H 1935 prakAzaka : yuni. graMtha nimANa borDa, gujarAta rAjya. pahAmahopAdhyAya vidyAnimi siddhavara zAstrI citrA prathama AvRtti hindI prakAzana varSa I. sa. 1964 ANS :mAratIya citra bhana, pUnA-4, mAlitam |mNgaadk) zrI lAganAthAtakaMvAdampatiyATTAcArcaNa caukhambA saMskRta sArI Aphisa, vArANasI / maeNkaDonela aura kI anu. rAmakumAra rAya. caukhambA vidyAbhavana vArANasI / zrIvaradAprasAda - prAzana varSa : 1961 prakAzaka : caukhambA saMskRta sArINa Aphisa, vArANasI / (4) vaidika iNDeksa (4) zabdakalpadruma-dvitozro bhAga : 583 For Private And Personal Use Only Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmayiko kama (1) kalyANa ... bAGga (2) kalyANA .. upAsanA .. Aha : : (3) kanyA - upaniSada - aGga : (4) bavANI-upaniyama nizapA-5 : varSa : saMkhyA : 1-2 varSa : 42, maMkhyA : 1 saMpAka : hanumAna prasAda poTTAra. jItApresa, gorakhapura / varSa : 23. saMkhyA : : yavasthApaka : kAlANa' gItApresa, gorasapuH / varSa : 53 : 1 saMpAdaka : vijayapAla vidyAvAridhi prakAzaka : zrIrAmalAla kapUra TrasTa, gRtarAra / barSa : 52, aGka : 2 saMpAdaka : vijayapAla vidyAvAridhi prakAzaka : zrIrAmalAla kapUra TrasTa. amRtasara / (4) baMdagI -upaniSada-vizeSA-2: (5) yogavidhA - (bhADeya 584 Harpal For Private And Personal Use Only Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only