Samvedna Upnishadonu Sarvangin Adhyayan

SR No.: 020625
Original Sutra Author: N/A
Author: Kashyap Mansukhlal Trivedi
Publisher: R R Lalan Collage
Publication Year: 2003
Total Pages: 618
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 347

iiia
'કોન મંત્રના અર્થનું ચિંતન કરવું એટલે પોતાના સ્વરૂપનું બ્રહ્મ સ્વરૂપે ચિંતન કરવું.
પ્રિયાયોગમાં અજપાજપનું મહત્ત્વ છે. અજપાજપ એટલે આયાસ વિના થાસેથાસે 'સોદ' મંત્રનો જપ.
પ્રાકૃતિક રીતે જ શ્વાસોચ્છવાસ સાથે સોડમ' મંત્રનો જપ ચાલે છે. પરંતુ તેમાં સુરતા નથી; જાગૃતી નથી. આ સાથે સુરતા જોડાતાં તે જપ સુરત શબ્દયાંગનું સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. ૨૦ (ર૬) યજ્ઞવિધા :
- ચતુર્થ એ ના ૧૬ એ ૧૭માં ખંડમાં વિદ્યામંત્રથીવિધાને સ્પષ્ટ કરે છે. મન અ વાણી એ બે વર્ગ છે. બન્ને અધ્યાત્મ જીવનરૂપી રચના બે વંડા છે. જો બન્ને સાથે પ્રવૃત્તિ કરતાં વિકાસ થાય છે સત્તરમાં ખંડમાં દેવતાઓ. વેદો અને વ્યાપ્તિ વગેરે એકબીજમાં પ્રાત ક્રમનો ઉલ્લેખ કરે છે અને તેને આધારે સુમ અને સ્થૂલ સ્વરૂપોના સંબંધને સમજી લે છે તે આ વિદ્યાના મર્મન જાણે છે. (ર) પ્રાણવિધા ૧૧
| મુખ્ય પ્રાણ જ શ્રેષ્ઠ છે. શરીરમાં જે ઇન્દ્રિયો અને શક્તિઓ છે તેમાં પ્રાણી જ સવાપરી છે. તે ન રહે તો શરીર નિર્જીવ બની જાય છે. આ બાબતમાં ઈન્દ્રિયોનાં ઝઘડા પર ચકઆખ્યાયિકા આપે છે. આ કથા દ્વારા પ્રાણ જ શ્રેષ્ઠ છે. તેની ઉપાસ કરનાર શ્રેષ્ઠ બને છે. શક્તિશાળી બને છે. આ પ્રાણનું સત્ર પશુ-પક્ષીઓ જે ખાય છે તે છે. અર્થાતુ અન્નથી જ પ્રાણ છે. કહેવ- પણ છે કે, અત્રસમા પ્રાણ અની જેમ જળ પણ મુખ્ય પ્રાણનો આધાર છે. આ વિદ્યા કરાયેલા ઝાડને કહેવામાં આવે તો તે પણ પલ્લવિત થઈ જાય છે. સુકાયેલા વૃક્ષને જળ પ્રાપ્ત થાય તો તે નવપલ્લવિત થાય છે. એ જ રીતે ભૂતોને અન્ન અને જળ પ્રાપ્ત થાય તો તે આનંદિત બની જાય છે.
પ્રાણનું અન’ નામ પ્રસિદ્ધ છે તેમજ જનની પહેલાં અને પછી જે જળ(આચમન લેવામાં આવે છે તે પ્રાણનું વસ્ત્ર છે, જે આ રીતે ભોજન કરી પ્રાણની ઉપાસના કરે છે, તે વાહીન દશામાં રહેતો નથી.
આ પ્રાણવિદ્યા રાકાશ જાબાલે ત્યાઘપદનાં પુત્ર ગોશ્રુતિને પ્રદાન કરે હતી. (૨૮) પંચાગ્નિવિધા કેર
(અગ્નિ વિધા
જીબલના પુત્ર પ્રવાહોરા ઉદાલક આરુણિ વગેરેને આ પંચાગ્નિવિદ્યા પાંચ પ્રશ્નના જવાબમાં આ વિધા આપે છે. પંચમ આતિમાં વીર્યરૂપ જળ ગર્ભરૂપે પુરુષનાં રૂપમાં પરિણિત થઈ જાય છે.[મૃષ્ટિ
-
૩૨૨