Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho zrutajJAnama" graMtha jIrNodhdhAra - 14 zilpazAstra graMtha rAjavallabha yAne zilpazAsa : dravya sahAyaka adhyAtmayogI AcArya mahArAjA zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.ne jJAnanI eTalo rasa vihAra game teTalo karIne AvyA hoya chatAM mahAtmAone vAcanA Ape ja, teozrInA hAthamAM pustaka hoya ja, kyAre paNa pustaka vInA beThelA joyA nathI... jeozrIe jJAna mATe athAga mahenata karI hatI evA adhyAtmayogI pa.pU. kalApUrNasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTaprabhAvaka gacchanAyaka pa.pU. kalAprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartInI sarala | svabhAvI pa.pU. nyAyazrIjInA ziSyA mAtRhRdayA pa.pU. vidyutaprabhAzrIjIna ziSyA vikramaindrAzrIjInA ziSyA zrIIndrayazAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI kezavabAga kolonInA bahenonI jJAnakhAtAnI upajamAMthI da: saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNapArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 2065 I.sa. 2009
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ para " rAjJavedama. ' Wpa, bAvavA zilpazAstra. -: stana junA pustako uparathI teya zipakA samajavA viMchA rAkhanAra mATe acitra gujarAtImAM bhASAntara ka. pATaNanA nArAyaNabhAratI yazavaMtabhAratI gosAIe zA mahAsukharAma nAraNajI ane himmatavijyajI kasturavija pachI madada vaDa taiyAra kareluM te, chapAvI prasiddha karanAra. bukaselara mahAdeva rAmacaMdra jAguSTa. traNa daravAjA-amadAvAda, A 3 7, praka. 10 0 0 amadAvAda thI satyavijaya prinTiMga presamAM zA. sAMkaLacaMda harIlAle chApo. ra. 18.1 saMta, 196 = :: Au kiDa mulya rU. 3) tu .
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ a! pustaka saMbadhI sarve hakka prasiddha kattAe saMvata 1967 nA 25 mA AkaTa mujaba rajIsTara karyA che. mATe prasiddha kattAnI paravAnagI zIvAya temAnA zloka athavA bhASAntaranA koI paNa nAnA mATe bhAga agara lAina chApatrI chapAvavI athavA anya kAI bhASAmAM bhASAntara karavI nahIM.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratAvanA. saMsAramAM digaMbara vinA e bIjo kaNa prANI haze, ke je pitAne sukhane iche nahi ? sarva sukhane icche che, juo samudranI uMDAI tathA AkAzanI uMcAI ane pRthvInI sImAne pAra pAmavA pitAnA prANane yAhoma thavAnI dhAstI na rAkhatAM niDarapaNe aneka kaSTo sahana karanAra sAhasika purUSe paNa pitAne sukha maLavAnI icchA rAkhe che, eTaluM ja nahi, paNa kIDIthI hasti paryata aneka pazuo jene kevaLa AhAra, bhaya, nidrA ane mithuna vinA pAMcamuM jANapaNuM nathI evA rAtrIe bhramaNa karanAra divasanuM sukha che che ane divase bhamanAra rAtrI viSe sukha prApta thavAne prayatna kare che, evuM amUlya je raba te A saMsAramAM Azrama vinA bIjuM zuM haze? sarva prakAranAM sukho AthamavaDe ja maLe che pachI jevuM jene ghaTe tevuM tene Azrama hoya te Azramane sukhano svAda prApta thAya che. jene sukha kahevAmAM AvyuM che te dazya padArtha nathI ke nirbaLa pAsethI sabaLa banAvI leze, agara tema bane tepaNa nirbaLane pharI prApta nahi thAya ema to thAya ja nahi kAraNa ke nibaLane je ThekANe Azrama maLe te ThekANe sukha hoyaja, sukharUpa adazya che te prANInA aMtaHkaraNane AnaMda ApanAra che tevA AnaMdanuM mULa to ghara che. jagatumAM manuSyone cuMbanuM sAdhana ghara che te ghara gaNita ane mApa sAthe suzobhita thAya che te harSapUrvaka tene upabhoga levAya che. are ! A loka ane paralokamAM sarva gRhAzramI che. prathama ghara hoya temaja anya padArtho sukhanI buddhi karanAra che. Ama vinA koIne cAleja nahi, ema nizcaya ke jemAM aneka kaLAone pAra nathI evA agAdha samudrarUpI zilpazAstranA mukhya AcArya vizvakarmAe, zipanA aneka graMthe ramyA kahevAya che, tenA AdhAre bIjA thatA AvelA zidapakAe ghaNA graMtha racyA hatA. temAM kahelA niyamane anusarI pUrvenA zilpakAronA hAthe banelA prAsAdanAM varNane ApaNe vAMcIe chIe te temAM adabhUtatA dekhAvAthI atizayokti vAparelI che ema mAnavAmAM Ave che, paNa tevA prAsAdanA rahelA bhAganI prazaMsA samudrapAra thAya che. juo "AbumAM delavADAnA jena prAsAda" tathA "siddhapuramAM mahArUdrAlaya" tathA juo mAravADa ane mevADanI sImAsathI upara rANapura
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjalaba, prAsAda" ane juo muMDherAmAM sUryaprAsAda nI adabhUta kArIgarI hovAthI tenI pratikRti ( Malil) vilAyatamAM mokalAI haze, eTaluM ja nahi paNa keka, dhAravADa ane madrAsa ItyAdi dezamAM prAcIna vabatamAM banelA prAsAdamAM karelA zipakAma pramANe tenI nakala karavA Aja koNa zipakAra himmata bhare che? mAtra phoTogrApharyA vaDe nakala karavAmAM Ave teja te asala pramANe thAya che. zilpazAstrarUpI samudramAM aneka prakAranI kArIgarInA koThAre bharelA che, tenA upara pANI pharI vaLave adazya thaI gayA che ! ! pANI eTale (pIvAnuM nahi paNa bhAratavarSanI mAlakIpaNAno abhimAna dharanAra pracaMDa bhujadaMDavALA zuravIra kSatrIomAM kusaMparUpI vRkSe aMkura prakaTa karavAthI huM mUtine teDanAra chuM paNa tene vepAra karanAra nathI, tathA anya dharmane nAza karI dInamAM lAvavAthI mane moTuM punya thAya che, evuM mAnanArA mahamada vaMzInI sadbhUtanatanA julamI jhapATAmAM ane vaTalAvatA ane musalamAnI dharma svIkAre tene jIvatadAna paNa ApatA hatA; eTalethI basa nathI paNa eka vAgha bakarAne kahe ke huM pANI pIto hato te vakhate te pANI zAmATe DALI nAkhyuM ? bakaruM kahe, meM te pANImAM hajI paga paNa muja nathI, vAghe kahyuM tyAre dUrathI mane dekhI tuM gALo kema bolate hato? bakaruM kaha, svamAmAM paNa tema thayuM nathI. vAghe kahyuM, tuM nahi bolyo hoya to tArA bApe mane gALo dIdhI hatI tenuM vera vALavuM joIe ema kahI bakarAne mArI nAkhyuM. e rIte musalamAno paNa AnI cheDatI zodhI vinA aparAdhe dhArAtIrthamAM snAna karAvatA hatA tathA jenA mATe lAkho rUpiyA kharacI aneka dukhe sahana karelAM evA prAsAdanA kaTakekaTakA karI nAMkhe ane tevAM banAvavA paNa na de, tethI zilpazAstranA abhyAsanI jarUra nahi rahevAthI keTalAka che udhaIno bhaMga thaI paDyA ane keTalAka graMtha musalamAnone hAthe AvyA tene te agnimAM Ahuti ApI dIdhI, to paNa koI pAse rahI gayA haze to bhItinA kAraNe te koIne batAve nahi. vaLI kArIgaro paNa thoDA ja rahyA eTale ekabIjAthI corI rAkhavA lAgyA ( tethI ja bhAratamAM bhIkha mAgatA thayA) agara mATe prayAsa keinA pAsethI muherAnA devaLanI nakala maherabAna e. kelIvI sAhebe mArI mAraphate pATanA sala . gagapatanA hAthe pAva: pa tharamAM mAtAnI hatI te vilAyata mokalAvI che ema sAheba mAzuka kahetA hatA. e gaNapata salATa je have pATaNamAM kArIgara nathI.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bara-vanA. vAMcavAnA bAne koine graMtha maLe to te paMdara divasanuM kAma hoya te paNa bamaNI phI ApI be divasamAM lakhAvI gharamAM badhI muke, lekhake rokaDa bhUla karI hoya tene dUra karavAnuM sAdhana vidyA che paNa te te prathamathI ja vidAya thayelI hatI, topaNa jyAre ke ThekANe zipakAmanI takarAra paDe te vakhata belI uThe ke mArI pAse zipanA phalANA phalANA che che temAM phalANI rite kahyuM che, sAmAvALA vAMcI batAvavA kahe tyAre te kaheze ke cAle - lANA gora pAse ? ! ! zilpanA pAribhASika zabdomAM gera zuM jANe che te paNa page vaLagelI balA TALavA ADuM avaLuM samajAvI kADhe, e rIte zilpazAstra upara "pANI pharI vaLyuM che, te paNa maje kesIlA tAluke pAlI ilAke jodhapuranA gAmanA semapurA zilAvaTa kevaLarAma raghunAthajI vRddha vayanA che temaNe pitAnI pAsenAM keTalAMka pustako ane prAcIna vakhatanA nakazAo rAjavallabhane madada karatA thAya tevA himmatavijayajI sAthe mokalyA hatA, te kevaLarAmane bIjA kArIgaronA ravAvanI asara thaI nathI mATe dhanya mAniye chiye. sAMpratakALamAM nItivAna IgrejI rAja thayA pachI aneka sukha prApta thayAM, vaibhava prakAza pAmyo ane bhaya dUra thavuM aneka graMtha prasiddha thayA, thAya che ane thaze paNa rAjyAzraya vinA graMthane je mAna maLe che te jANe vAdaLamAM DhaMkAyelA sUryanA je prakAza pAme che, paNa rAjavaThThabhanA kartAe aneka graM thonuM saMzodhana karI rAjAnA Azraya nIce racavAthI rAjavallabhanuM nAma sAMbha banArane vAMcavAnI IcchA thAya che tathA je vAMcyo haze te vakhANe che, enuM kAraNa sUryavaMzane unnati ApanAra hiMdupana pAtasAha birUda jene prApta thayeluM che evA medapATa (mevADa) janapadanA udepuranI rAjagAdIe mahArANAnI ekatALIsamI peDhImAM thayelA pratApI mahArANA kuMbhakarNa" (kurANe ) jenI rasI vakhaNAtI sarva satIonI ziromaNi "mIrAMbAI" AkhA bha. khaMDamAM prasiddha che. te kuMbhakarNa mahArANA kuMbhalamera nAmano moTo kile banAvyo che, to bIje kila mevADamAM nathI, te sivAya bIjA kiTTA, taLAva ane 6. vAo teNe karAvelA che, te vakhate tene zilpazAstrI koNa haze te jANavAmAM Ave tema na hatuM, paNa pUrve ghaNA deza upara sattA bhegavanAra gurjaradezamAM aNahilapura te aNahadapuraja hatuM, kemake, temAM vasanAra loko sarva prakAre kuzaLa hutA. are ! loke te zuM, paNa mahArAjA bheja ane bhImadevanI sabhAnA paMDitamAM zAstra ane samazyAnA saMvedanA saMgrAma thatA te vakhata bhajanI sabhAnA patinA garva ahillapuranI vezyA utAratI hatI ! ! e
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavala. aNahillapura rahenAra eka zilAvaTa kAMI kAraNathI mevADamAM civaTa ane thavA cIDamAM jaI vasele hato, tenI trIjI peDhIe khetA nAme zilAvaTa thaye te khetAne be putra hatA; temAM nAne nAthu ane moTAnuM nAma "ma Dana hatuM." e maMDane pitAnA nAmane e prakAza Ape ke, te vakhatanA kArIgaronA samudAyane zira maMDana te the. (rAjavallabhanA pAnA 132 vive maMDana paDitane vaMzamAM traNa cAra peDhI che. tene patra athavA prapAtra nAthA ema lakhyuM che, paNa mevADathI khabara maMgAvatAM e banne bhAI che ema nakakI thayuM che) maMDana ane kuMbhakarNane prIti haze ema teNe banAvele rAjavallabha - tAvI Ape che kAraNa ke, pUrve aneka bhUpanAM aneka nagaramAM, aneka paMDita thaI gayA che. temanA banAvelA ghaNA graMthamAM pitAnA rAjAnuM nAma te kaI kaja ThekANe jovAmAM Ave che, rAjAe paMDitane kAMI Azraya Ape nahi tyAre paMDitoe racelA pustakapI bAgamAM rAjAnA nAmarupI bAvaLa koNa pe? ema teo dhAratA hatA. maMDane zipane uddhAra karI rUpamaMDana, vAstumaMDana, prAsAdamaMDana, Ayatatva, vAstusAra, ItyAdi graMtha racelA che. temaja tenA nAnA bhAI nAthue paNa vAstu maMjarI graMtha race jovAmAM Ave che, e maMDana bhaMgerA jJAtine (brAhmaNa ) hato ane bhAradvAja tenuM gotra che. (karmavaDe zilATa kahevAya che) zilATanuM mULa zemapurA brAhmaNa che, mahAdevanA upAsaka che, evA brAhmaNone samudAya somapuramAM (prabhAsapATaNamAM) che, zilATa zabda apabhraMza thayo hoya ema jaNAya che, paNa khare zabda " zilApATa" have saMbhave che, " zilA-paththara: "pATa-cIranAra" thAya che, mAgadhIbhApAmAM 5 ne va thAya che. eTale zilApAne zilAvATa thaI zilAvaTa pachI zilATa ane chevaTa zalATa belAya che. bhuvanadevAcArya (vizvakarma) nA cAra putra hatA. 1 jaya, 2 maya, ke siddhArtha ane 4 aparAjita. e cAre purUSoe pita pitAne nAme graMtha rahyA che. "jaya" "maya" "siddhArtha" ane "aparAjita" athavA "sU trasaMtAna" e graMthamAM zilpanI rItio sArI rIte batAvI che. vaidyakaDiyA ane vaizyasUtA A bane ekaja jJAti che, paNa temanAM kAme jUdAM che. sUtradhAra apabhraMza sUtAra athavA sUthAra kahevAmAM Ave che vaLI sa akSara jANe upasarga yanI-ema jANe tene kADhI nAkhI thAra -
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA thavA ThAra kahI bolAve che, te mAna bhareluM samaje che. te ja rIta kaDiyAne thAre athavA hAra nAmathI sAruM lAge che paraMtu kaDiyA nAma gujarAtamAM kyAMthI thayuM haze? te kAMI samajAtuM nathI. kaDiyA ane sUtAro kahe che ke ame vizvakarmAnA vaMzajo chIe tathA zilAvaTa vizvakarmAnA ziSyapaNane garva dharAve che, te zilATe zilpakAma mAM ghaNuM kuzaLa hovAnuM kAraNa evuM batAve che ke-vizvakarmA pitAnA putra ane ziSyane zipakAma zIkhavatAM prasaMga AvyethI sUtrapAna karavA daro raMgI lAvavA AjJA karI, eTale putra te gerU athavA ramacI levA mATe bane jaramAM gayA ane ziSya te koyale ghasI temAM raMgIne jhaTa sUtra raju karavethI tene temaNe buddhimAna samajI prItipUrvaka kAma zIkhavyuM hatuM. zilpakAma karavAno garva rAkhanAra zilpine keTale abhyAsa have joIye. tathA tenAmAM kevAM lakSaNo joIe ane tema na hoya te rAjAoe tene kevI zikSA karavI? e mATe graMthomAM lakhe che ke1 zipavidyAbhyAsa ho jAIe. 2 caNatara kAma jANavuM joIe. 3 jaDavAnuM kAma AvaDavuM jAIye. 4 ghaDavAnuM kAma AvaDavuM joIye, pa sAmudrika samajavuM joIe. 6 gaNita zIkhavuM joIe. cha tiSa jANavuM joIe. 8 chaMdazAstra zIkhavuM joIe. 9 zilpajJAna meLavavuM joIe. 10 yaMtrakarma AvaDavuM joIe. 11 vAstunA marma samajavA joIe. 12 vAstunI pIThabhAga jANavo joIe. 13 zIrAonI khabara hevI joIe. 14 vAstunAM sthAne samajavAM joIe. 15 vAstunuM mAna samajavuM joIe. 16 zetra pramANe kriyA karAvatAM AvaDavuM joIe. 1 luMbI ALekhI jANavI. 18 chAbheda jANavA joIe. marma eTale je sthAne the bahAra thAya te zarIrane nukasAna thayAvinA rahe nahi mATe vAstunA evA marma sthAna upara najara rAkhI kAma karavuM e mATe graMthamAM kaheluM che te vAMcavuM. + vAtunI padanA karaDAno bhAga jANavuM joIe te kekANe taMbha Ave nahi. * rekhAonuM jJAna joie. : luMbI athavA luMba mAnA nIce hoya te. 4 prAsAda athavA gharane paththara vaDe DhAMkavAmAM Ave te chAdha kahevAya che, tenA bheda rAjallabhamAM banAvyA che,
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( Ta , rAjayalama 19 pAzANu sudhIprakarma zIkhavu jAie. 20 bhAgo karI rUpa utpanna karatAM AvaDavu joie. napASANasiddhi AvaDavuM jAie. ghAMtovarDa vAstuzAna sAdhatAM 21 citrakAma jANavu joie. 22 eTaluja nahi paNa, prasiddha zAnAnAM AvaDavuM eIe. upara batAvelA guNAmAM ramanAra zilpi hoya tathApi buddhimAna ane zILavAna heAvA joie agara zAkomAM ane kriyAkarmamAM kuzaLa hAya paNa buddhi mAna na hAya to matra vinAnA hasti jevA ta gaNAya, mATe jenI pratyutpanna mati hoya ( kAma karavAnu hoya tenA vicAra karatAM vila`ba kare nahi ana tAtkALika kAmanurUpa prakAza karI Ape) tathA je bAbata jANI zakAya nahi evI du:khe tRNuvA evI hAya tathA jemAM gUDha artha hAya ane vistAra ghaNA hoya evA buddhirUpI nAvamAM beThe hAya te vAstukarma karI zake, kadAca jJAnavAna hoya, pramANika hoya ane zilpakarmamAM nipuNa hoya paNa gaLavAna na hoya tA te zreSTha gaNAya nahi, kAraNa ke rAgathI athavA dveSathI athavA leme karIne jo karavAnu hoya eka to te kare tuM mithyAjJAnI ja zipi ahaMkAra rAkhatA hoya tathA zAsamAM parizrama kurelo na heAya to tevA zilpie manuSyAnuM akALamRtyu che, tathA je zi lpi kaMgaLa zAstra jANe che paNa kriyAmAM ajANyA hoya to sagrAmamAM kAyara jema mujhAya tema kriyA vakhate te mujhAya che; vaLI je kevaLa kriyAja ANatA hoya ne zAstrArtha na jANe tA gheADe dUra mArge cAlI pachI AMdhaLAnI peThe te aTake che, ane je zikSi kAMI paNa zilpa jANatA nathI chatAM zilpavattAdha chuM batAvI zilpakAma kare che. evA zilpakArane rAjAe dehAMta zikSA karavI joie ema samarAMgaNa graMthakanA bhAjarAta lakhuM che. vaLI kaDiyA, su tAra, zalAvaTa, vagere zilpakAma karanArAo pAse gaja avazya hoIe ane te gaja upara AMguLenI je khAA che tenAM pRthaka pRthak nAmo che te nAmA kArIgarone gheADAMja yAda haze mATe lakhavAM avartha che. 1 eka guLanuM nAma "mAtrA," zuM che ANuLanuM nAma kaLA, 3 Ai parva', 4 AM", "muSTi", 5 "taLa", 6 "pharapA", (pAgaja) paththarAnI sAMkho barAbara besADatAM AvavI joie. 'x + bIna padArthAnI meLavaNI pharI banAvaTI paththara karatAM AvaDatuM eka e
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ' '' 9 " dRSTi", 8 " tuNI ", huM "prAdeza ", 10 " sayatALa ", ( pu`cAthI madhyamAnA aMta sudhI ) 11 gAkaNuM ", "C 12 vitasti ", (veta) 14 "anAhupada", 21 "ni", 24 AMguLa athavA pUrA gajane na" kahe che. tatha! 4ra AMguLanuM nAma "kiSNu, 84 AM "purUSa", 96 AM "dhanuSa", 106 AM "da', 1000 dhanuSane "kAza", e kezanI eka " gadyuti " ane be gavyutine eka " yAjana " thAya. ar 66 77 zilpazAstra viSe aneka prakAranAM makAno manAvavAnI rIteA atAvI che, te pramANe karatAM aneka vidhi karavAnuM batAve che tene hAlanA vakhatamAM kevaLa vehemanA kADAra che ema kahevAmAM Avaze; kemake temAM aneka prakAranA vedha doSeA gaNAvyA che tene TALavA joie ane TALe nahi te phalANA prakAranI hAni thAya, tathA phalANA mAsamAM ghara karavAno AraMbha ane praveza karavAthI sukha thAya; paNa tethI ulaTI rIte kare to nukasAna thAya; tathA graha, rAzI, tArA, Aya, vyaya, nakSatra, varga, aMza, e vagere mAkhatA meLavavAmAM keTalIka mAthAkuTa jANavAmAM Avaze. vaLI vAstu - pUjatAM aneka prakAranA deva devIone aneka prakAranAM khavidvAnA ApavAnuM lakhe che, e devene A pavAnI vastuo jema vicitra che tema tevA deva ane devIenI AkRti batAvI hoya te te paNa vicitraja lAge. hAlanA vakhatanA jene sudharelA kahevAmAM Ave che te tene dekhe to jarUra zilpazAstranA kattAnuM hAsya karyA vinA rahe nahi paNa pUrve anelA prAsAdezamAM tevAM rUpa jovAmAM Ave che. A badhI vAtA navI ane khuThThI jamIna heAya temAM ghara karatAM jevAnI che. ghara, prAsAda, maMdira ke maTha ItyAdi makAnAnI mukhya zALAmAM ( nIcenA khaMDamAM) 'sUryanAM kiraNA paDavAM joIe nahi, temaja pavananA saMcAra paNa Ave huM ema batAvyu che te vAta hAlanA vakhatamAM bilaTTala Ajaze nahi. hAlamAM sarva manuSyone havA pyArI thave havAkheAra thayAthI zarIre nirbaLa thayA ane thaze. khaphA sAI naphA' ema vRddho kahe che aLidAnAmAM mAMsane badale * mAya ', (aDaDha) ApavAmAM Aveche, ema AryAnI oLakha rahevAnAM svapa cinhA rahyAM che, te nAbuda thaze nahIM, kAraNake, sAMpratamAM sudharelA gaNAtA 1 dhana rahetu TAya tevA AraDAmAM tathA jyAM prAMta gharamAM jAlI ke bArI hAya te nukazAna che. prAsAda, maMdiramAM chidra hoya te vAyunuM jora thave dIpaka rahe naMdu ane mamAM sAdhu purusthAnI vRtti sthira karI rIka pa
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 ghaNI khAkhatAne mAnatA nathI paNa duniyAnA vehevAra sAcavatAM sarva rIti mAnI aMgIkAra kare che, nahiMte lagna vakhate agninI sAkSIe corImAM vakanyA pherA zAmATe krUre ? ApaNA bhudevoe jhADa, pahADa, nadI, sarevara, kUvA, gAya ane chevaTa gabhane pUjavAnI ruDhInA prasAra AMdhavAthI yadyapisudhI vehevAramAM mAnave paDe che ane ekAMtamAM keTalAka dhikkAre che paNa e peThelI mekha mULamAMthI ukhaDavI muzkIla che, teja rIte zilpamAM batAvelI rItie sarva nahi teApaNu thoDI ghaNI tA amalamAM lAvavI paDeche. jainadharmanu jora vadhavAthI balidAna adha thayAM haze. zigraMthanA abhyAsa thaze te kArIgara leke manasvIpaNe kAma karI gharadhaNIne nukasAna karI zakaze nahi, temaja je gharane dekhI mana AnaMda pAme evuM ramaNIya thavuM joie; tenA badalAmAM ghara thayA pachI gharamAM khAkhara savaDa thaI nahi ema kahI pazcAttApa karavAmAM Avaze nahi. hamezAM eTaluM yAda rAkhavAnuM che ke thoDuM dravya hAya tepaNa gharamAM IcchAnusAre suzeAbhita kAma ane temAM joItI evI savaDa rAkhavI ke e gharamAM koI paNa AvI bese te tenI maneAvRtti evIja thAya ke ghara karAvatAM te keTalIka khAkhatA peAtAnA gharamAM utAre, agara tuMga jagA hoya te vistAramAM te naja thAya paNa harakoI vastune khubasuratapaNuM ApavuM e buddhimAna ane kAmanA jANanAranuM kAma che, jema kiva leAko game tyAMthI lAvI alaMkAra gAve che; dravya puSkaLa kha racyuM hoya, a`dara gAlIcA ane pharanIcara puSkaLa hAya, citrakAma vividha hAya ane sekaDA havAmArI hoya topaNa temAM vasanAranu citta leAbhAya nahi, mana AnaMda pAme nahi, A kevuM majhenu` mArUM makAna che ema vAra vAra mana sAthe mAlIka vAte na kare, temaja cAtura zilpakArA mAlIkanI pITha pAchaLa cikata na thAya tathA dUrathI dekhanAranu' mana harSa pAmI jovA mATe tenA manane AkarSaNu na kare te pachI je dravya kharacAyuM hoya te kharacelu' kahevAya nahi paNa potAnA baLavAnapaNA sAme niLa lAkA lUTa karI gayA ema thayu' kahevAya, kemake jeNe sukha mATe dhana kharacyuM te te vAravAra pazcAttApa karI khIjA' makAno pasajja kare che ! ! sAnI leAkeA haravakhata navIna prakAranA dAgInA kare che tevA eka strI pAse zrIjI dekhI peAtAnA patI sAthe viSAda karIne tevA dAgIneA karAve che, teja rIte eka jaNe yutheAbhita ghara karAvyuM te dekhI tenAthI paNa zreSTha banAvathAnI dhAraNA dhAre nihuM tyAre baneluM makAna nizciya samajavAnu che,
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zipamAM aneka vadhe, tevAja che ane na bane tevI rIte batAvI che temAM keTalIka bAbato tajavI azakaya che, (garIbone) paNa moTA moTA vedha kema nahi tajavA ? je gharanA AgaLa khaDaka athavA vakaDhAra athavA parasALa athavA mukhya oraDAnA dvAra vacce thAMbhale Ave te mATe vedha che ene mATe zilpamAM te jUdI rIte kahyuM che paNa prathama te daSTine te kevuM kharAba lAge che? jyAre daSTine game nahi tyAre manane zI rIte pasaMda paDe? jyAre nApasaMda thAya tyAre te devAna cheja, zi95 rIte hInaphaLa thavAnuM na mAnIe to tenI jarUra nathI paNa vakhate mAthAmAM aphaLAya te te hInaphaLa samajavAnuM che, mATe je vedhamAM de batAvyA che, te AvA kAraNasara che ema have ApaNe mAniye te kAMi harakata nathI, paNa pUrvenA paMDita vyavahArika kAmamAM paNa dharma rItanI dhAstI batAvatA hatA tenuM kAraNa loko vinaya ane maryAdA rahIta na thatAM Izvarane bhaya rAkhe ane umara thAya nahi. zilpazAstramAM jaNAvelI ghaNI vAte pazcimAtya vidyAnI AMkhe jotAM vahemIne nakAmI lAge che zAstrakAroe dareka dareka viSayamAM dharmane dAkhala karyo che. ane kaI paNa vAtanuM kAraNa ApyuM nathI eTale hAlanA kAraNa zodhaka lokonA mananuM samAdhAna thatuM nathI, paraMtu pUrvanA mahAjJAnIo ne maharSie vagara samaje ke vinA kAraNu game tevI apeja mArI gayA hoya e vAta vicAra karI jatAM saMbhavita lAgatI nathI. kadAca temane pAre Azaya ApaNe baLI zakatA nathI. temAM dharmatatva game te haze paraMtu hAlanI paddhatine anusarI pAdArthika kAraNe kheLIzuM te upara jema vakradvAra viSe ke staMbha viSe manapatIja khulAse thAya che tema bIjI ghaNI bAbate viSe bArIka vicAra karatAM khulAso maLI sakaze. thIosophIvALA ane tevA tatvajJA nIe te kadAca saghaLI bAbate sakAraNa ja che, ema batAvI sakaze. hiMdu bAMdhaNI yuropI lekene paNa ajAyabI pamADe che. duniyAmAM je traNa mukhya bAMdhaNIe gaNAya che temAM hiMdI bAMdhaNI paNa che. asalanAM devALa, bAMdhaNInA adabhUta namunA che. jUnuM kotarakAma Azcarya upajAve che, ane tenA namunA vilAyata ane amerikA sudhI jAya che. rUdramALa vagere bhavya makAnamAM vaparAyelA rAkSasI pASANe yAMtrika sAdhane vagara zI rIte AyA haze ne kema uMcA caDhAvyA haze te vicAra karatAM akkala kahyuM karatI nathI. ghara bAMdhaNImAM hiMdI cekanI rIta pasaMda karavAmAM Ave che. AvI hiMdI bAMdhANa zAstrIya jJAna vagara baMdhAya, nakazA ke namunAnI yojanA vagara cAlI zake, bilakula yAMtrika sAdhane vagara nabhI zake ema mAnI zakAtuM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. saMskRtamAM lakhAelA aneka zipazAstranA graMtha joyA vagara e viSe prAcIna vidvAna. keTaluM kahI gayA che te kahI zakAtuM nathI. zi95nA ghaNA graMtho che, te paikI rAjavaThThabha prathamaja gujarAtI bhASAne mAna ApavA prasiddha thaI tenA bhAvika bhaktane darzana derA utkaMThA batAvI ane tenAthI vimukha thayelA tenA Azritono aparAdha mAM karI temanuM mAna vRddhi pAme evA vicAro pradazita karyA che, eja mahApaNAnuM mULa che. zipajJAna dharAvanAra je kArIgare ziLapaNuM rAkhI gharadhaNI pAse dInatA dAkhave nahi, evAne zipi nAmanuM mAna ghaTe che, paNa paisAnA lobhe gharadhaNIne saMtApe tathA gyAyegya rIte nukasAna karavA Iche temaja kAma dekhADI mAlakane raMjana na kare tene zihipa nahi paNa "zilA" arthAt paththara che ema kahevAno harakata nathI. pATaNamAM zrImahArAja kumAra zrI phatesiMharAve sArvajanika pustakAlayanuM navIna makAna taiyAra karAvavAnA kAmamAM tana, mana ane dhana kharacI rAta divasa tyAM ja rahIM cAra mahinA sudhI ghaNe zrama ve hate. sana 191 saMvata 1847 | nArAyaNabhAratI yazavaMtabhAratI gesAI aNahilapura (pATaNa). " trIjI AvRttinI prastAvanA. A trIjI AvRttimAM kaMI paNa sudhAre, vadhAro ke pheraphAra karyA zivAya jemanI tema akSarazaH chApavAmAM AvI che. keTalAka zi95kAryavid janene bALabodha lIpInuM jhAjhuM jJAna nahi hovAthI pAchalI be AvRttinI TIkA bALabodha akSare hatI tethI te aDacaNa dUra thavA gujarAtI akSarathI keTalAka subhecchuM jananI mAgaNIthI chApavAmAM AvI che tethI bALabodha nahIM jANanArane te vadhAre upayogI thaI graMthane behaLe phelAvA pAmavAnI zubhecchA che. A AvRtti chApatI vakhate e graMthanI prathamavRtti vaDedarA virakSetra mudrAlaya presamAM chapAvelI tenAM praphasITa jenAra prathama graMtha chApatAM nArAyaNabArathIne maLI samajuta lIdhelI evA bAhoza prapharIDara chaganalAla dAjIbhAi dvivedI umareThavAsIe kALajIpUrvaka sudhArI che te bAbe dhanyavAda ApIe chIe. pAchalI be AvRttio bALabodha lIpImAM chApelI hatI tene lAbha sAdhAraNa zidipa paNa le tevA uddezathI mULa saMskRta ane TIkA gujarAtI akSare chapAvI che. sana 1911 saMvata 1967 bukaselara amadAvAda-traNa daravAjA, I mahAdeva rAmacaMdra jAguTTe.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha rAjapriya kema na hoya? vikrama saMvata 1480 nA sumAre udepuranA mahArANA zrI kuMbhakarNanA Azaya nIce maMDana sUtradhAre A graMtha rUpe hoya ema mevADanA AkhA pradezamAM te vakhatanAM banelAM bhavya kAme dekhanAranI daSTimAM zItaLatA pAthare che, te uparathI mAlama paDe che ane "zrImedapATe nupa kuMbhakarNa" evuM vAya paNa che. mahArANAzrIne prathama Azraya maLave A rAjavallabha sarvane priya ane jagamAM prakhyAti pAmyA ane bIjI vakhata gurjara dezAdhipati gAyakavADa sarakAra vidyottejaka zrImaMta sayAjIrAva mahArAja vallabha thave Azraya maLavAne eTale rAjavallabhane punaH vana prApta thayuM ema gaNAze. A rAjavallabha sayAjIrAva mahArAjane-vallabha thavAnuM kAraNa evuM che ke, prAcIna vakhatamAM lakhAelA graMtha aprasiddha che tevA graMtho lakhAvavA mATe rU. 2000 maMjura karI te kAma mane soMpavAmAM AvyuM. prathama prayAsamAM rAjavallabha lakhAvI vaDedare mokalyo. te graMtha upagI jANe tenuM bhASAntara karavAnuM kAma mArI taraphathI zarU thayuM. te pachI mahArAjazrIe tenuM bhASAMtara karAvI prasiddha karavA AjJA karI ema khabara maLavAthI meM vijJapti karI te maMjura rAkhI huM chapAvuM evo hukama ApyA pachI jyAre vilAyata dezATana karavA padhAryA te vakhata te dezamAM paNa rAjavallabha yAda AvavAthI te taiyAra thaye ke nahi ? ema maherabAna rA0 sAva haragoviMdadAsa dvArakAdAsa DirekaTara oNpha vanegyulara ijekazana sAhebanI mAraphate pUchI maMgAvyuM hatuM; eTaluMja nAha paNa aprasiddha graMtho lakhAvavAnuM kAma meM vinA pagAre sAta varasa sudhI kareluM tenI kadara jANuM mAna tarIke rU. 1000 ) InAma ApavA ane vaDodare bolAvyuM te vakhata hajUramAM hAjara thayA vinA bArebAra javuM nahi ema maherabAna di. bA. maNibhAI jazabhAI divAna sAheba tarapha cIThThI AvI te pramANe khabara maLave huM makarapure hAjara thayA barobara jANe mArI rAha jevAtI hoya ema mahArAja sAheba AvI virAjamAna thayA hatA. mArI pAse lakheluM rAjavaThThabhanuM pustaka ane temAM mUkavAnA cItarelA nakazAonuM piTaka hatuM te raju karatAM pahelAMja "A zuM rAjavallabha lAvyA che ?" ema madhura vacane vaDe jANe rAjavallabhano viyega thathI ahoniza tenuM ja ciMtavana thatuM hoya ema bhAsyuM; eTalAmAM acAnaka daSTigocara thave apAra harSa prApta thAya te rIte te vakhata mahArAjA sAhebanA aMgamAM AnaMda ubharAte hate. nakazAo dekhI keTalAka tarka karI prazno pUchayA ane pustaka je gujarAtI pustako levAmAM Ave che temAM A pustaka levuM ema meTa sekreTarI sAhebane AjJA ApIne zrI nivAsAlayamAM padhAryA hatA, evI prItinA kAraNe zrI sayAjIrAva mahArAja vallabhanAma zobhA Ape che. rasane 6881 nArAyaNabhAratI yazavaMtabhAratI. pATaNa,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAra patrikA zilpazAstranA ghaNA che apUrNa ane apAra azuddha che, te ja pramANe rAjavallabha hovA chatAM zilpakAma sArI rIte jANanAra ane zilpanA pustakemAM jene praveza che, evA mArA paramamitra, yati himmatavijayajI kasturavi. jayajI emaNe aneka prate deza paradezathI lAvI graMtha zuddha karAvI bhASAMtara karAvI ApyuM ane tamAma nakazAo paNa temanA ja hAthe karI graMtha taiyAra karAvyuM ane te ja rIte mArA upara pUrNa prIti rAkhanAra zAstrI mahAsukharAma nAraNajIe tana manathI ekAgra citte ane AjIvikAnuM nukazAna thI ghaNuM prakAranI mehenata karI graMthanuM bhASAntara karI ApyuM. tethI e bane zuddha mananA popakArI purUSane huM moTo upakAra mAnuM chuM, A graMthamAM joDAelA temanA nAmonI amara kIrti dezAntamAM jaya pAme. tathAstu.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA. adhyAya 1 le. pUche. 4 -6 7-11 12 12-20 21-22, . 23-25 26-27 ra7-30 . 30-31 32-63 ghara karavA mATe ane praveza karavAnI rIti. ... * * gharane AraMbha karatAM vatsala jovAnuM vasucakra... ... ... dezI sAdhana mATe. kaI rAzIvALAne kaI dizAnA mukhanuM ghara karavuM. ... kaI jAtinA lokone kaI jAtinI jamInamAM ghara karavuM ane te jamInanI parIkSA zI rIte karavI ? tathA jamIna vaDavAnI rIta ane zalyadhana. khAta muhurta ane zeSanA mukhanI samaja. dharanA AraMbhathI te praveza karatAM sudhI pAMca prakA vAstu mATe. * ghara samIpe kaI jatanAM vRkSA ropavAM. . * * *** gharanI sAme kaI jAtinAM vRkSo nahi ropavAM. ... ... .. ghara viSe kaI jAtino praveza sArA ane kiyo Te. ... . gaja kSiA mApana ane tenI racanA kevI joie. zilpa kAma kartAne keTalA kiyAM sUtrothI bhUmi vagerenI sadhAI thAya che ? te sUtronAM rUpe. adhyAya 2 je vAstu purUSa, vAstunAM yaMtra athavA maMDaLa tathA tene devenuM pUjana, nivedya bali, vagere tathA vAstumarma yajJakuMDa. . . . adhyAya 3 je. Aya lakSaNa ane tenAM rUpe. nakSatra, aMza, tArA, gaNa, vaya, varga, ane nADIcaka vagere. A adhyAya 4 the, nagaranI racanA tathA zubha ane azubha nagaro tathA jillA ane te vagere yaMtra. : " kUvA, taLAva, vAvaDI, ane kuMDa adhyAya 5 mA, rAjano darabAra keTalA vistAra ane kaI dizAe karavo. .. . zALAnA vyAsa uparathI bhItanuM, dvAranuM ane udayanuM pramANu * * dhara viSe kaI jAtinuM kAcha nAkhavuM. .. gharanA udayathI staMbhanuM pramANu tathA zALAnA vyAsathI aliMdanuM pramANa tathA pada vibhAga, ghoDAgarbha, dIpasthAna ane khaDakInuM dAra kara vAnI rIti vagere (sacitra ). ... ***** gharanA dvAranI rIti ane te kiyA sthAne mukavuM. ... ... dhara, devamaMdira ane maTha vagere mATenI rIti tathA aliMdanI samajaNa ane gaLa rastabhAo kAne jaIe. 48-17 58-5 u-80 81-82 83-86 : 8 88-89
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 gharanA karAenuM pramANu, gharamAM nIsaraNI kyAM rAkhavI, gharamAM sArA narasa pradeza, gu Ara pADavAnI rIta, mAru ghara karavAnI samajaNa ane gharamAM kAnu sthAna kai dizAe rAkhavu. adhyAya 6 hai, eka zALA lakSaNa ane te kevI rIte utpanna thAya tathA utpanna karatAM laghu gurUnA prastAranI samajaNu ane chedra be zALA sudhI. adhyAya 7 mA ziALa, trIzALa, ane catuHzALanA gharenI rIti. adhyAya 8 me, 21e mATenA palaMganuM pramANa, siMhAsana ane chatra mATenI rIta garAkSa ( gekha ), sabhAA, vedI ane dIpasta Mbha mATe, adhyAya 9 me, ane pratApandvanAdithI kamodbhava rAjA mATe trizALa dharAnI rIti sudhInA rAjamalA karavAnI rIti. rAjAenA gharanA staMbhA, vedI, rAjasena, rAstunA dhAna che prakAranA chaMOM bhedo ane khAga tathA hAja ne vRkSo kApavAnI rIti azvazALA, sihakAra, gajazALa, rAjAnAM ghA, kumAreAnAM dharA, rANInAM ghA, sAmatadi pradhAnanAM dhare, vezyA, zilpi ane kacukI vagerenAM gharAnAM pramANa ane rIti vagere... zALA ane alida lAvavAnuM tathA gaNita zALAne ekathI te cAra dvArA sudhInI rIta. ... tithi, yAga, nakSatra, vAra, Ayu, vagere dheAtiya adhyAya 10 me. lIkhavI gaSTa sudhInuM pramANa, catuztra, dhanacaturaNa, vartula, inavartula, cApAkRti gaNita, aSTakA, paTTA, pacakrANu, beDazAsra ityAdinAM kSetraphaLo ane bAhu lAvavAnuM gaNita. ... *** adhyAya 11 me. zubhAzubha, caMdra, karaNa, lagna, graha, gharanuM prakaraNa. aunA guNu deva yAdi adhyAya r mA geAcara, dina rAtrImAna, svarAya ane mAtrikA lakSaNa, adhyAya 13 mA nyAtiSa lakSaNu. *** *** adhyAya 14 me lAgu. ... *** ... 92 101 102 -12 1 122-197 134-126 190-142 143-14 14-1para 152-155 156-162 142-163 14-15 17-189 190-20 vRddha jAe batAvelA zakuna 221240 A viSayamAM amArA pravedya hAvAthI durya prakAre cUka hA te pUrNa rIte zivajJAna dharAvanAra puAA kSamA karaze, !C/8-220
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIkaruNeza priMTiMga presa. akSamAlAMca pustakaM kaMbAka maMDaluMdhatte trinetrohaMsavAhanaH 1 " jJAna ratnakoze" vizvakarmA caturbAhu THEN rAjavallabha adhyAya 1 mive khetabADIme.roDa, muMbaI. yaha citra kAmake Upara pravRtta hone kA hai aura bAjUpara zloka me jo rUpa batAyA hai so deva paMktIkA hai,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . // zrIgaNezAyanamaH shriisrsvtyainmH|| ||shriivishvkrmnnenmH // atha ||raajvllbh.|| anuSTupa. aanNdvognneshaarkvissnnugauriimheshvraaH|| devAHkuryuHzriyaMsaukhyamArogyaMtvagRhesadA // 1 // artha -gaNapati, sUrya, viSNu, pArvatI ane mahAdeva; e deve tamane AnaMda Apo tathA niraMtara lakSmI tamArA gharamAM sukha ane ArogyapaNuM Ape ! vasantatilakA. devanamAmigirijAsutamekadaMtasiMdUracarcitatanuMsuvizAlazuMDaM // naageNdrmNdditvpuryutsiddhibuddhiNsevyNsurorgnraiHsklaarthsiddhye||2|| artha--jene eka daMta che, jenuM zarIra sidaravaDe bhAyamAna che, vizALa jenI zuMDa che, sarpavaDe suzobhita jenI deha che tathA siddhi ane buddhi evA nAmanI jenI pAse rahelI be strIo che; eTaluM ja nahi paNa, sarva kAryanI siddhi mATe devaloka, nAgaloka ane manuSya jene seve che evA pArvatInA putrane ( gaNapatIne) huM vaMdana karuM chuM. 2 sragdharA. yAbrahmAdyairalakSyAtribhuvananamitAbrahmaputrIzivAdyA brahmAviSNuzcarudraHpraNamatibahuzoyAsadAnaMdarUpA // vANIcaitanyarUpAvasaticasakalepANinidrAkSudhAtRd sAnityAsuprasannAvitaratuvibhavaM vizvarUpAvaloke // 3 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavalabhaartha ---jene jANavAne brahmAdika samartha nathI tathA jene traNaloka name che temaja kalyANakArI ane je Adya che, vaLI brahmA, viSNu ane rUdra jevA jene vAraMvAra namaskAra kare che ne niraMtara AnaMdarUpe sarva prANu viSe, nidrA, kSudhA ane tRSArUpe je rahelI che, evI citanyarUpa brahmaputrI (sarasvatI, mane prasanna thaI niraMtara vizvanuM rUpa avalokana karavAnI zakti Ape. 3 kaMbAsUtrAMbupAtravahatikaratalepustakaMjJAnasUtraM hNsaaruuddhstrinetrHshubhmukuttshiraaHsrvtovRddhkaayH|| trailokyaMyenasRSTaMsakalasuragRharAjahAdihar2yA devosausUtradhArojagadakhilahitaHpAtuvovizvakarmA // 4 // artha-jeNe eka hAthamAM kAMbI (gaja), bIjA hAthamAM sUtra, trIjAmAM jaLapAtra (kamaMDaLa) ne cothA hAthamAM pustaka dhAraNa kareluM che, vaLI je haMsArUDha che (haMsa upara beThA che), jene traNa netra che ane jeNe mastaka upara suMdara mukuTa dhAraNa kare che, eTaluM ja nahi, paNa sarva prakAre jenuM zarIra vRddhi pAmeluM che, tathA traNa leka jeNe sarajelAM che, temaja sarva prakAranAM devAdhare, rAjaghare, ane bIjA sarva sAmAnya lekanAM ghare jeNe racelAM che, evA sarva jagatanuM hitaka vizvakarmA je sUtradhAra te tamAruM rakSaNa kare. - zArdUlaviDita, strIputrAdikabhogasaukhyajananaMdharmArthakAmapradaM jaMtUnAMlayanaMsukhAspadamidaMzItAMbudharmAvahaM // vApIdevagRhAdipuNyamakhilaMgehAtsamutpadyate gehaMpUrvamuzatitenavibudhAHzrIvizvakarmAdayaH // 5 // artha--je ghara vize prI ane putrAdikanA bhaMga ane sukha prApta thAya che, tathA je gharavaDe dharma, ane kAmanI prApti thAya che, evuM che ghara te prA nuM vizrAmasthAna che. eTaluM ja nahi paNa zIta, (tADha-caMDI) varSada ane tApane bhaya nivAraNa karanAra paNa ghara che ane te gharavaDe vAvaDI tathA kuvAnuM sukha ane dediranuM puNya maLe che, e sarva gharavaDeja maLe che, mATe ja vizvakamAdi paMDita ane devatAo vagere thI pahelAM gharanI IcchA kare che. 5
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le upajAti. sidbhayagRhAraMbhamuzaMtivRddhAyathoditemAsivalakSapakSe / zazAMkavIryesudinenimittezubheravausaumyagatepravezaM // 6 // artha-zAstra viSe kahelA mAsamAM, zukla pakSamAM, caMdramAnA baLamAM, sArA divase ane sArA zakuna joI uttarAyananA sUryamAM gharane AraMbha ane gharamAM praveza karavAnuM kahyuM che. 6 ___ zArdUlavikrIDita. caitrezokakaraMgRhAdiracitasyAnmAdhave'rthapradaM jyeSThemRtyukaraMzucaupazuharaMtavRddhidaMzrAvaNe / zUnyaMbhAdrapade'zvinekalikaraMbhRtyakSayaMkArtike dhAnyaMmArgasahasyayordahanabhIrmAzriyaMphAlgune // 7 // artha caitra mAsamAM gharane Araba tathA gharamAM praveza karavAmAM Ave te zeka utpanna karAve, vaizAkhamAM gharane AraMbha ke gharamAM praveza karavAmAM Ave te dhananI prApti thAya, ceSa mAsamAM tema karavAmAM Ave te mRtyu thAya, ASADhamAM tema karavAmAM Ave te pazune nAza thAya, zrAvaNamAM tema karavAmAM Ave te pazunI vRddhi thAya, bhAdrapadamAM tema karavAmAM Ave te te ghara nya rahe, AzvinamAM tema kare te kaleza thAya, kArtikamAM tema kare te cAkarane nAza thAya, mArgazIrSamAM ane piSa mAsamAM gharane AraMbha karavAmAM Ave ke gharamAM praveza karavAmAM Ave te dhAnyanI prApti thAya, mAgha mAsamAM tema karavAmAM Ave te agnine bhaya thAya, ane phAgaNamAM gharano AraMbha kare agara gharamAM praveza karavAmAM Ave to tethI lakSmInI vRddhi thAya ema kahyuM che. 7 AdityeharikarkanakraghaTagepUrvAparAsyaMgRhaM karttavyaMtulameSavRzcikavRSeyAmyottarAsyaMtathA // dvAraMbhinnatayAkarotikumativyapraNAzastadA kanyAmInadhanurgatemithunagecAsminnakAryagRhaM // 8 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) rAjavallabha artha -siMha, karka, makara, kuMbha, eTalI rAzInA sUryamAM pUrva ane pazcima dizAnA dvAravALuM ghara karavuM, tathA tulA, meSa, vRzcika ane vRSa, eTalI rAzinA sUryamAM dakSiNa ane uttara dizAnA dvAravALuM ghara karavuM; paNa kumativaDe tethI ulaTI rIte koI kare che tethI dravyane nAza thAya tema kanyA, mIna, dhana ne mithuna eTalI rAzinA sUryamAM ghara karavuM nahi. 8 kanyAditriSupUrvatoyamadizityAjyaMcacApAditaH dvAraMpazcimatasvikejalacarAtsaumyeravauyugmataH // tasmAdatsamukhaMdizAsubhavanadvArAdikaMhAnikRta siMhaMcAthavRSaMcavRzcikaghaTaMyAtehitasarvataH // 9 // artha-kanyA, tulA ane vRzcika e traNa rAzinA sUryamAM vatsanuM 1 pratire lakhe che ke, niSedha karelI saMkrAMtiomAM cAre dizAnA dhAravALuM ghara kara. 2 vatsa eTale zuM haze ? evI vAMcanArane zaMkA thaze, tenuM samAdhAna thavA mATe khulAse karavAnI jarUra jaNAyAthI temaja vAMcanArane sugama paDavA mATe lakhuM chuM ke, zAstramAM lakhyA pramANe rUpa banI zake nahi to paNa tenA zarIranuM varNana karavuM avazyanuM jANI jyotiSa graMtha paikI "nArA nAmanA graMtha batAvelI AkRtinuM varNana evuM che ke - paMcazIrSatripucchazcanavanAbhiHSoDazAMghrayaH trirAtanizciALavArAd I ? 2 | tivarSa nA che. artha -jenAM pAMca mastaka, traNa pUMchaDAM, nava nAbhi, soLa paga, traNaseM ne sATha zIMgaDAM ane se (100 ) hAtha che, 12. evA AkAzapathe rahelA vatsa sAme ane tenI pAchaLa gharanuM dvAra mukavuM nahIM, paNa phakta cAra rAzinA sarSamAM dvAra muktAM deSa batAvyo nathI. valsanuM rU5 oLakhavA graMthamAM lakhelI vAte vAMcI, kuzaLapaNuM meLavI zakAtuM nathI; paNa evI bAbato mATe jeNe prayAsa karelo hoya te dvArAthI anubhava laI hareka vAta oLakhavI eTale kei paNa sabhAsthAnamAM potAne guNa prakAzatAM mAnyamAM pUnatA thAya nahi e vAta yAda rAkhI kAryamAM pravRtta thavuM e ThIka che. have vatsa mATe zAstrakAre tenuM rUpa, guNa, AkRti, sthAna, ane deva ItyAdi batAvyuM che, paNa pratyakSa oLakhyA vinA vAMcanArane saMkalpavikalpa thayA karaze eTaluM ja nahi paNa, dara traNa rAzinA sUryamAM e vasanuM zarIra pUrvAdi dizAomAM phare che, evuM vicivAthI te vadhAre AzcaryapaNuM thaze. vaLI ema paNa samajAze ke je dizA sAme vasanuM mukha hAya te dizAnI sAmenI dizAmAM vasanuM pUcha haze.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le. mukha pUrvamAM hoya che, dhana, makara ane kuMbha e traNa rAzinA sUryamAM vatsanuM mukha dakSiNe hoya che, tathA mIna, meSa ane vRSa e traNa rAzinA sUryamAM vansanuM mukha pazcime hoya che, ane mithuna, karka ne siMha e traNa rAzinA sUryamAM vatsanuM mukha uttaramAM hoya che. mATe vatsa sAme gharanuM dvAra mukavAmAM je tumAM vAdaLane gherAvo na hoya paNa AkAza svaccha ane nirmaLa hoya temaja caMdrane prakAza hAya nahi, evA vakhatamAM sUrya asta thayA pachI gagana mArge daNi devAmAM Ave te cokhI rIte e vatsanuM lAMbu zarIra dekhAze. tenuM pUrva sAme mukha hoya to pazcimamAM tenuM pUchaDuM haze ane uttara sAme mukha hoya te dakSiNe pUchaDuM heya. e rIte cAra dizAo madhya sIdhI lITImAM rahe che. e vatsanI AkRti evI hoya che ke, AkAzamAM jANe eka lAMbI saDaka heya ane te saDakanI bane kinArio upara (DAbe ane jamaNe) tArAonA jathAbaMdha dekhAva heya che; te evI rIte ke, vatsanA zarIranA je bhAgamAM puchAI heya te bhAgamAM tArAono samUha vadhAre hoya che, ane je ThekANe vatsanA zarIrane kRza bhAga hoya te ThekANe tArAono samUha ocho hoya che; vaLI e banne tarapha tArAonA samUho vacce vatsanuM zarIra ardhagALa athavA dhanuSyAkRti pe hoya che. te zarIra jANe bArIka vAdaLAvaDe baMdhAyuM hoya athavA jema Acho dhumADAne raste, koI vakhata vAyuM nathI hote te vakhata baMdhAya che tevo zyAma ane zveta mizrita raMga hAya (satAi vizeSa hAya) che. ziyALAmAM jaMgala viSe pavana na hoya te vakhate savAramAM athavA sAMje dhumra mArga jovAmAM Ave che, te jANe adhara sthira saDaka rahelI hoya e rIte AkAzamAM vasanuM rUpa tArAonA samUhamAM dekhAya che. e vatsane keTalAka leke svargane mArga kahe che ane zAstrAdhAra pramANe keTalAka loko tene "zizumAracakra" kahe che. eTaluM ja nahi, paNa keTalAka loke AkAzagAminI gaMgA kahe che ane tenI AjubAju , tArAnA jathA dekhAya che. tene devaloke nAna karavA utarelA hovAthI temanA vimAnanI paMkti goThavAyelI che ema kalpa che, vaLI jyotiSa vettAoe te tene setu ye kayo che ane AkAzapatha paNa batAvyuM che. vatsanuM dara traNa sakrAMtie ekathI bIjI dizAe pharavuM thAya che, eTale bAra mAsamAM cAre dizAe pharI rahe che. jyAre je dizAmAM vAsa hoya che te dizAmAM traNa saMkrAMtinA nevuM divasa sudhI jyotiSa jANanAra ke gharanuM dvAra mukavA detA nathI tathA pratiza karavA detA nathI. ane khAta muhUrta pazu ApatA nathI. paNa temAM kharI rIte samajyA vinA traNa mAsa sudhI mudra ApavuM nahi e vAta vyAjabI nathI, kemake traNa saMkrAMtinA nava divasa sudhI vatsanuM mukha ekaja dizAmAM rahetuM nathI.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajavalabha, jUo vatsacakra. uttara, 10 1 15 30 15 | 10 | 5. izAna 30 | 15 10 | pa! 5] 10 | 15 pazcima dhara karavAnI A bhUmi che. ema samaje. 30 ] 15 | 5 | 10 | 15 10 5 5 | 10 | 15 | 30 | 15] 10 | 5 | agni kaca - dakSiNa A vatsacakra che eTale mithuna, karka ane siMha e traNa rAzinA sUryamAM vatsanuM mukha uttara dizA sAme hoya che. arthAt jayeSTha, ASADha ane zrAvaNa e traNa mAsa sudhI uttaramAM hoya tyAM sudhI uttara ane dakSiNa e banne dizAomAMthI gharanuM dvAra eke dizAe mUkavuM nahi. ema sAdhAraNa tiSa jANanAra kahe che, paNa huMziyAra tiSI te e traNa mAsamAM sArA divasa kahAla dvArA mukavAnuM muharta Ape che. eTale vAdavivAda upanna thAya che. mATe tema nahi thavA sarva jine eka sarakhI rIte samaje evA hetuthI khulAse lakhavAmAM Ave che ke - kannAitinipuvvedhaNAitiyadAhiNebhavevaccho // pacchimapINAitiyaM uttaramihuNAitiyaNeyaM // 18 // gihabhUmisattaNAyaMpaNa 5 daha 10 tihi 15 tIsa 30 tihi 15 dasa 10 ddha 5 kameiyadiNasaMca. uddisisirIpuMchasamaMkivacchaThiI // 19 / / itivAstusAre //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 lA. ( 7 ) Ave te hAni thAya ane vatsanI pAchaLa dvAra mukAya te AyuSane kSaya thAya; paNa siMha, vRSa, vRzcika ane kuMbha e cAra rAzinA sUryamAM dharane cAre dizAmA nAza mukavAmAM Ave te vatsane doSa ane nahi. prAcImepatulAvIudayatesyAdvaiSNavevanhime citrAsvAtibhamadhyagAnigaditAprAcIbudhaiH paMcadhA / prAsAdaM bhavanaM karotinagaraMdigmUDhamarthakSayaM harmyedevagRhepurecanitarAmAyurdhanaM digmukhe // 10 // * dharanI bhUminI cAre dizAnA madhya bhAganA sAta sAta vibhAgA karavAmAM AvyA che ane dareka kANune vibhAga jUdA che. te kANAmAMthI eka kaNamAM dvAra mukAya nadghi ( game tevA cokhkhA divasa hoya tepaNu dvAra mUkAya nahi) kAraNa ke kANunA bhAga vismRtapaNAnA che; eTaluja nahi paNa kANAnA bhAge vAstudevanI sadhi ane zIra vagereno bhAga che, temaja aSTa tri ane SaT trane pIDA karavI niha ema bIjA adhyAyanA zlAka 20-21 viSe Avaze te jovu. have dizAmAM dvAra mukavAnuM hoya tevA vakhatamAM te dizA sAme vatsa hAya vatsano doSa traNa mAsa sudhI rahe che. tevA vakhate dAra mukavAnI jarUra haiAya che tyAre sUma mate evI rIta che ke, dizAonA sAta vibhAge karelA che, te dareka vibhAge traNa mAsa sudhI vatsa rahe che. temAM samajavAnu evI rIte che ke, mithuna, karka ane siMha, e traNe rAzinA suryamAM (jyeSTha, ASADha ane zrAvaNamAM) vatsa uttara dizA bhAgave che. te uttaranA bhAga izAna ane vAyavya kANu vaccenA che. te bhAgamAM sAta vibhAge karyo che, temAM prathama pAMca divasa sudhI vatsanuM rahevu che, khIjAmAM daza, trIjAmAM pa Mdara divasa rahe ane cAthA vibhAgamAM trIza divasa sudhI rahe che, e cAthe vibhAga che, te dizAnuM "madhyabiMdu" che ema jANavu, ane te pachI paMdara divasa pAMcamA vibhAge tathA dasa divasa TTAmAM ane pAMca divasa sAtamA vibhAge vatsa rahe che. e rIte dareka dizAmAM vatsanuM rahevu thAyache. te rIta jANanAra huziyAra jyotiSI loko tevA vakha tamAM dvAra mukavAnuM muhartta Ape che, paNa je vakhata dizAnA madhyabiMdumAM vatsa hAya te vakhata vasanA sAme ke valsanI pAchaLa dvAra mukavA detA nathI ane utAvaLanA prasaMge dvizAnA madhyabiMduthI DAme athavA jamaNI tarapha vatsa hoya tevA vakhatamAM tArA, caMdrabaLa, nakSetra, tithi, vAr e vagere zreSTa AvatAM hoya te dvAra mukravAtu tta Ape che, eja rIta cAre dizAnI che, ema navu. e rIte vatsanA guNa doSI che ane tenu rUpa che, tema chatAM nAcaMdra graMthamAM te tra sane vRSabharUpe batAvye che, te kAi graMthanA AdhAre kahyuM haze paNa tenu nAma vatsa che eTale, tenuM vadhAre vivecana karavAnI jarUra nathI. mAtra kArya karavAnuM che. * agalAkAre dhara karavu hAya ! doSa Ave nahi. cAra dvArAvALuM makAna "grejI rItinu che ema keTalAkanI samaja hoya tA te khATI che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) rAjavallabha, arthaH--je dizAmAM meSa ane tuLA rAzine sUrya uge tathA zravaNa ane kRtikA nakSatro Uge teja pUrva dizA che ema samajavuM; tathA citrA ane svAti, e e nakSatrAnA je madhya bhAga che teja pUrva dizA samajavI; e rIte pAMca prakAre pUrva dizA patie batAvI che. te dizA sAdhI ghara tathA 'prasAda ane nagara bAMdhavAmAM Ave te AyuSa ane dhananI vRddhi thAya, paNa digmUDha athavA dizAnA bhAgamAM na rahetAM vAMkuM cUkuM ghara, prAsAda ke nagara cAya to AyuSa ane dhanano kSaya thAya 10 tAremArkaTikedhruvasyasamatAMnIte'valaMvenate dIpAgreNa tadaikyatazvakathitAsUtreNa saumyAdizA || zaMkornetraguNetu maMDalavarechAyAdayAnmatsyayoH jAtAya trayutistuzaMkutalatoyAmyottare'taHsphuTe // 11 // arthaH--dhruvanI mAMkaDInA Adya bhAge je e tArAe che te tArikAe 1 prAsAda eTale devamaMdira kahevAya che. temaja rAjAnA mahelane paNa prAsAda nAma ApyuM che. 2 mAMkaDI athavA maTI dhruvanI AjubAju cAre tara kare che pazu te mAMkaDI kevI rItanI haze ? ema vAMcanArane prazna utpanna thaze. tenA samAdhAna mATe dhruva ane tenI mAMkaDInI AkRti sAthe khareAkhara rIte samajI zakAya tema karatAM A TIpa vistAra pAmaro, tApaNu tenA upara lakSa ApavAthI bIjAne pUchavAnI darakAra maTaze e rIte khatAvavAmAM Ave che te vAMcyA. dhruvanI mAMkaDImAM cha tArikAe hAya che, te ghaDiyALanA kalAka kAMTAnI peThe cArvIsa kalAke dhruvanI prakSaNA karI rahe che, evI mAMkaDInA cha tArA paikI dhruva najIka rahenAra me tArA je ke eka bIjA upara samastra rahe che, te che jyAre putra upara athavA nIce, yuvanI sIdhI lITImAM Ave te vakhata teja uttara dizA che ema nakI thAya che, paNa ekalA dhruvanA AdhAre dizA nakI thatI nathI. kAraNu ke dhruvane AkhuM' jagat acaLa mAnatu haro pazu caLAyamAna che. sAMje eka bhI tanA khuNA upara dhruvane rAkhI prabhAte jovAmAM mAvaze to bhIMtanA khuNAthI Azare adha hAtha pUrva taraGa gayA mAluma paDaze; tepaNu te peAtAnu maMDaLa mUkI bahAra jaze nahi. dhruva nAma acaLa che tethI tenA AdhAre samudra viSe vaha!gAnuM paradeze gamana thAya che; tepaNu kAi vakhata khIjA tArAne sadaiha thave raste cAlanAra bhUlAvA khAya che. eTale dizinya thAya che. mATe dhruvanI mAMkaDI oLakhI rAkhI Aya te tethI dhruvanI ALakhANu kharekhara raheze, vaLI keTalAka . lokAne mRtyu pahelAM cha mAsa Agamaca dhruvanuM dekhAvu baMdha thAya che. ema dhaNA leke kahe che te paNa nakkI thaze.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 lA. ( 9 ) dhruvanI sIdhI lITImAM Ave te vakhata tenI sAme AvalaMba (eLa be) jhAlavA ane jyAre e e tArikA dhruvanI sIdhI lITImAM AvyAthI avala banI vartamAna kALamAM agAdha buddhivAna aMgrejoe dhruvanI mAchalI (DAkhalI) karI che. te AdhAre hAlanA zilpa leAkeA varte che; paNa evAM sAdhanA vaDe udyAgI manuSyanA aMgamAM pramAdarUpI geAdaDu paDI jave prAcIna rIti aMdhArAmAM athaDAtI pUre che; to tema na karatAM prAcIna rIto zreSTha che te avazya yAda rAkhavI joie. kAraNa ke dhruvanI DAbalI hi maLavAnA prasaga AvIpaDe evA sthaLamAM kArya karavAne vakhata Ave te pachI yAMtrika sAdhana vinA zilpie zu karavu ? are! paNa ame bhUlatA na haie to evAM keTalAMka sAdhanA maLave kArIgare e asalanA graMthano abhyAsa mukI devAthI keTalIka khAkhatAnA lApa thaI gayA che. mATe pachIthI pastAvuM thAya tema na karatAM prAcIna rIti yAda rAkhavI e sArU che. A dhruva che. . . . A tArA ane A tArA e e dhruva nIce athavA upara ekasUtramAM Ave eTale basa che. O upara batAvelI cha tArAnI mAMkaDI vAMkI AkRtinI che. ( te mAMkaDImAM chellA e tArA dhruvathI nIce dhar3e dUra dekhAya che ). e mAMkaDInA mathALe e tArAe gaNu suda 2 khIjanI rAtre ATha vAgate sIdhI lITImAM AvelA meM joyA hatA. e prakAre dhruva sAdhavAnI eka rIti thaI; ane bIjI rIti prathama batAvyA prakAra varDa karelA maDaLamAM zaMku thApI chAyAnu pramANu levAnu che e viSe vizeSa samajaNu evI rIte che ke, prakAranI ane aNiyA sALa AMgaLa paheALI karI prakAra pheravavA; eTale khatrIza AMgaLa vistAravALu maMDaLa thaze. te maDaLanA madhyamAM bAra AMgaLa lAMkhA aNIdAra zakuM sthApana karavA. te zakunuM rUpa cAamAM kahyA pramANe merU, athavA dIpakanA rUpa jevuM, athavA caMpAnI nIkaLatI kaLI jevu, athavA gAjara jevI AkRti hevI joie. e zaMku khAra AMgaLa lAMbA hAya te tenI nIcenI paridhi athavA paSi sADAsAta AMgaLanA pheramAM hoya; tyAra pachI tethI utaratA bhAga cAlI chevaTa aNI sudhI khAra AMgaLa laMbAImAM thAya tevA zaMkumAM jarA paNa vAMkApaNuM nee nahi. prayAMtare tA hAthInA dAMtane zaka karave kahyA che, paNa zizamane te jarUra joie. zakunI chANA jema eka maDaLamAM sAdhavAthI dizA nakkI thAya che teja khatrIza AMgaLanA maDaLa upara prakAranI ae aNiyA ATha AMgaLa paheALI rAkhI mA~DaLa upara khIjI maMDaLa pheravavu ane tethI paNa vadhAre khAtrI karavI hAya to e e maDaLa upara vaLI trIjI' Ara AMgaLa paheALAivALu maDaLa pheravavuM ane te maDaLAmAM prathamanI rIte chAyA AvatI
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) rAjavalaNa. sIdhI lITImAM athavA dhruva tathA e tArikA ane avalama, e traNe eka sUtramAM thAya tyAre samajavuM ke, te barAbara uttara dizA che, ane dhruva tathA dhruvanI mAMkaDInA AdyanA be tArA ne avalaMba, e ekasUtramAM thAya tyAre te avalaMbanI pAchaLa eka ghaDA upara dIvA mukI jovu` ke e dIve ane avala a eka sUtramAM che te te dIvAvALI dizA dakSiNa siddha thai. jAya te ThekANe biMdue athavA cinho karavAM. paNa yAda rAkhavuM ke, dizA sAdhanamAM je jamIna upara AvatuM athavA maDaLa karavuM hoya te jamIna nIcI UMcI na joie; paNa eka sakhI sapATI athavA sarakhA cArasa mathALA joie. temaja savArathI sAMja sudhI te maMDaLa upara sUryanA taDakA rahevA joie. arthAt kAi vastunI chAyA maMDaLanA koI bhAga upara paDavI eie nahIM. evA medAnamAM maDaLa karavuM. have dikSi sAdhatAM RtunA kAraNe sUryanu karavuM eTale ekathI bIjI dizAe javu thAya che, te vakhata chAyAnI sIAi AvatI nathI, paNa chAyA vakra gatine pAme che. eTale dizA sAdhyA chatAM mUitapaNa raheze eTale prAsAda ke dharanA kAmamAM doSa Avaze. te dekha dUra thavA mATe prAcIna vakhatanA muddhimAna purUSoe kAMi bAkI rAkhyu nathI. jIvA kaMDarzida nAmanA agamAM lakhe che keH sAhinI vRtta. karkekI Tego mRgeyUka yAsAdvAbhyAMcAcyA siMha kuMbhatrikepi // yAmAzAMvaibhAnumAnyAtitasyAMcAlyAdvaMdve kArmukecAlanaMna ||8|| :-karka, vRzcika, vRdhdha, ane makara, e cAra sakrAMtimAM eka eka yUkA (jA) pramANe zakunI chAyA je dizAmAM sUrya hAya te dizA sAme calAvavI. arthAt zaMkunI chAyAthI sUrya sAmenI dizAe eka yakA jeTale cheTuM cinha karavuM tathA siMha, kanyA ane tuLA e traNa satkrAMtiomAM temaja kuMbha, nIna ane meSa e traNa sakrAMtio maLI cha sakrAMtimAM sUrya je dizAmAM hAya te dizA sAme zakunI chAyAthI e e cUkA pramANe cheTe cinha karavuM ( uttara ane dakSiNa e e dizAmAM sUrya rahe che. ) ane mithuna tathA makar e be sAMtiemAM zakunI chAyA calAvavAnI jarUra nathI. 8 upara batAvyA pramANe dizisAdhana-saMkrAMti badalavAnI rIti batAvI che. pazu te sa'krAMtie kayA vakhate badalAya che ? e vAtanI sarvane khabara hAtI nathI. eTale Ane pUchavAnuM rahe che. tema na rahevA eka sarakhI rIte sane jANavA mATe A nIce batAvIe chIe. caitra mAsamAM "me" saMkrAMti, vaizAkhamAM vRSa" sa'krAMti, tathA jyeSThamAM "mithuna", aSADhamAM "ka" zrAvaNe "siMha" bhAdrapade kanyA," Azvine "tulA," kArtti ke 'vRzcika," mArgazIrbhe dhana," pAye "makara," mAdhe "kuMbha" ane kAlguna mAsamAM "mana" saMkrAMti hAya che, e rIte dara
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le ( 11 ) have bIjI rIte dizA sAdhavA mATe prakAravaDe batrIza AMgaLanuM eka goLa AvRtta athavA maMDaLa karI temAM zaMku sthApana kara (sUryodaya thatA pahelAM) ane jevuM ke, sUrya udaya thatAMja zakunI chAyA maMDaLa bahAra pazcima sAme dUra nIkaLI jaze, paNa jema jema sUrya caDhate Avaze tema tema zakunI chAyA maMDaLa sAme kheMcAtI Avaze. te vakhate dhyAna rAkhavuM ke, maMDaLanI lITI upara zaMkunI chAyAnI ane chelle bhAga kyAM Ave tyAM eka biMdu athavA cinha karavuM, tathA te chAyAmaMDaLanA madhya bhAge (zaMkunI paridhi athavA paDadhi nIce) Ave te ThekANe eka cinha karavuM, ane tyAra pachI jema jema sUrya pazcime jaze tema tema zaMkunI chAyA pUrva dizA sAme cAlatAM chevaTa maMDaLanI lITI upara dAkhala thAya eTale tyAM paNa eka cinha karyA pachI AdyanA biMdu athavA aMtyanA biMdu athavA cinhaupara prakAranI eka aNI mUkI goLa pherave, ane teja rIte bIjA biMduupara prakAza pherave eTale mAse saMkrAMtio badalAya che, paNa ema samajavuM nahi ke mAsa besatAMja saMkrAMti bese. keI mAsanA zukalapakSamAM ane koI mAsanA kRSNapakSamAM bese che paNa pakSAnI peThe mAsano badale thato nathI. have dizA sAdhavA mATe A nIce batAvelAM maMDaLaupara dhyAna Apo eTale pratyakSa rIte dizisAdhana jovAmAM Avaze. mATe te pramANe dizi nakkI karI te pachI ghara karavAne AraMbha kare. eTale dimUDha ghara thaze nahi. upara batAvelAM maMDaLo athavA AvartomAM sthApavA mATe "" zaMku che te prathama (1) ka AvartamAM sthApave "ra" pazcima dizAnA biMdu pAsenI lITI upara zaMkunI aNInI chAyA AbethI tyAM biMdu athavA cinha karavuM, tathA madhyAnha "ra" biMdu upara chAyA AbethI te tyAM cinha karavuM ane sAMje "" pUrva dizAnI lITI Upara zaMkunI chAyA jAya te vakhate tyAM cinha karavuM. eTale "ra" pazcima ane "" pUrva dizA che ema siddha thayuM. teja rIte "ja" maMDaLanA be AvartanA pAMca biMduo upara chAyA levAnI rIti che ane teja pramANe "" maMDaLa mATe che. nA" maMDaLamAM zaMku Ubho karavAnuM sthAna jema "ra" madhyabiMdu che, tema "ja" maMDaLanuM madhya biMdu "r" che ane "a" maMDaLamAM zaMku sthApana karavA mATe kunuM sthAna "" madhyabiMdu che. e rIte "" "" ane "" e traNa maMDaLo uparathI pUrva ane pazcima dizA siddha thaze. ane ethI paNa vizeSa khAtrI karavI hoya te "" maMDaLa che te "" maMDaLa samajI te kheMcI "ra" maMDaLanA madhyabiMdu upara prakAranA eka cheDe athavA aNI mukIne prakAra pherava; ane bIjI vakhata "ja" maMDaLanA madhyabiMdumAM teja rIte prakAra pheravo eTale "ra" maMDaLamAM masyAkRtinA madhya bhAge biMdu Avaze. te madhya biMdune chedI sIdhI lITI, kheMcavI eTale "sa" uttara ane "u" dakSiNa dizA thaze, e rIte prAcI sAdhavAno niyama che; mATe ghara tathA prAsAda ke evAM anya zilpakAma karavA pravara thanAra kArIgare prathama dizi sAdhavAnI rIti zIkhyA pachI kAmano AraMbha kare.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) rajavallabha ane goLa maMDaLe prathamanA maMDaLanA madhye sthApelA zaMku nIce karelA cinho sparza na thatAM madhyabiMdunI AjubAju masyAkRti athavA mAchalAnA peTa je bhAga thaze, te bhAgamAM rahelA madhyabiMdune lagAvI eka uttara ane bIjI dakSiNa sAme sIdhI lITI kheMcI devI athavA rekhA pADavAthI maryanA pAchaLanI dizA dakSiNa ane AgaLanI dizA uttara thaze, e dizA siddha thaI jANavuM. 11 rACvikata. rAzInAmalimInasiMhabhavanaMpUrvAmukhaMzobhanaM kanyAkarkaTanakrarAzigRhiNAMyAmyAnamaMdiram // rAzerdhanvatulAyugasyasadanaMzastaMpratIcImukhaM puMsAMkuMbhavRSAjarAzijanuSAMsaumyAnanasyAgRham // 12 // artha-vRzcika, mIna ane siMharAzivALA purUSoe pUrva dizAnA dvAravALuM ghara karavuM, tathA kanyA, karka ane makara rAzivALA purUSoe dakSiNa dizAnA dvAravALuM ghara karavuM tathA dhana, tuLA ane mithuna rAzivALA purUe pazcima dizAnA kAravALuM ghara karavuM, ane kuMbha, vRSa ne meSa rAzivALA purU e uttara dizAnA dvAravALuM ghara karavuM. 12 zvetAbrAhmaNabhUmikAcaghRtavaddhAzubhasvAdinI / raktAzoNitagaMdhinInRpatibhUHsvAdekaSAyAcasA / svAdemlAtilatailagaMdhiruditApItAcavaizyAmahI kRSNAmatsyasugaMdhinIcakaTukAzUdretibhUlakSaNam // 13 // artha--je pRthvI raMge dhelI hoya tathA ghI jevI sugaMdhI hoya ane jene svAda sAre heya tevI bhUmimAM brAhmaNe ghara karavuM; tathA je pRthvI raMge lAla hoya tathA rUdhira jevI sudhI hoya ane kaSAya jene svAda hoya (hImaja athavA haraDe je kaheve svAda) tevI bhUmimAM kSatrijAtio ghara karavuM; tathA je pRthvIne raMga pILe heya tathA talanA tela jevI jenI sugaMdhi hoya ane svAdamAM je khATI hoya tevI bhUmimAM vaizyaleke ghara karavuM, ane je pRthvIne raMga kALe hoya tathA mAchalAM jevI jenI sugaMdhI hoya ane svAdamAM kaTuka hoya * kaTuka eTale kaDavI thAya che paNa amarakozano TIkAkAra lakhe che ke, kaTu eTale maci athavA kALAM maracAM jevo svAda hoya che arthAta tIkhe svAda ko paNa, bhUmi viSe teTalI tIkhAza saMbhave nahi, paraMtu leza mAtra tIkhAza jevo svAda hoya temaja kaDavAzamizrita hevAno saMbhava che. ( mAravADa dezamAM khArA svAdane kaDa kahe che. )
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha adhyAya. 1 12 ka nA 0 0 ya ho ta 1| va go za
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le. upajAti. svAdebhavedyAmadhurAsitAbhAcaturSu varNeSu mahIprazastA || snehAnvitAvabhrubhujaMga yoryAsauhArdavatyAkhubiDAlayoryA // 14 // arthaH--je pRthvI svAde mIThI hoya, tathA raMge dhoLI hoya ane je pRthvImAM nALiye ane sarpa prItivaDe ekaThA rahetA hoya, temaja bIlADI ane uttara sapa karI rahetA hoya, evI bhUmimAM cAre jAtinA manuSyAe ghara karavu. e zreSTha che, ema bIjA pakSAMtare kahyu che. 14 ( 17 ) parIkSitAyAM bhuvivighnarAjaM samarzvayecaMDikayAsametaM || kSetrAdhipaMcASTadizAdhinAthAnsa puSpadhUpairbalibhiH sukhAya // 15 // arthaH--pRthvInI parIkSA karI caMDI sahita gaNapatinuM pUjana karavuM, temaja kSetrapALa ane AThe dikpALAnu pUjana puSpa, dhUSa ane maLivaDe karavAthI sukha thAya. 15 zArdUlavikrIDita. khAtaM bhUmiparIkSaNekaramitaMtatpUrayettandA hIne hIna phalaMsa me samaphalaMlA bhorajovRddhitaH // tatkRtvA jalapUrNamAzatapadaM gatvA parIkSyaMtataH pAdArddhana vihIna kethanibhRtemadhyAdhameSTajale // 16 // athaH----pRthvInI parIkSA bIjA prakAre karavAnuM kahyuM che. te evI rIte ke, ghara karavAnI jamInamAM eka hAtha uMDA khADA kheADhavA ane te khADA khAdatAM nIkaLelI mATI teja khAdelA khADAmAM pAchI pUratAM mATI ghaTe te hIna phaLa jANavu, tathA kheADhelI mATI khADAmAM pUratAM te khADA jamInanI sapATI arekhara pUrAI rahe te tenu sAdhAraNa phaLa jANuvu ane kheAdelA khADAmAMthI nIkaLelI mATI pAchI teja khADAmAM pUratAM mATI vadhe te lAbha thAya ema samajavu. have je khADA kheAdI mATI kahADI pAchI teja khADAmAM pUrI hoya te mATI pAchI ahAra kahADI pRthvInI sapATI kharAkhara Ave teTaluM pANI te khADAmAM bharavuM, tyArapachI te khADA pAsethI sA(100) pagalAM (khADA pAsethI game te dizA tarapha) dUra javu, ane tyAMthI pAchA AvI khADAmAM jotAM cothA bhAganuM pANI ghaTyuM hoya to tenu madhyama phaLa samajavuM, tathA ardha bhAganuM pANI ghaTayuM hoya te tenu adhama phaLa jANavu ane jeTalu bharyuM hoya teTa
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) rAjavallabha, huja khADAmAM pANI rahe te ( arthAt jamInamAM sAyuM na hoya te ) tenuM uttama phaLa jANavuM. 16 bhUmeHprAplavanaMcazaMkarakakupsaumyAzritasaukhyakRt vahnauvahnibhayaMyamecamaraNaMcaurAdbhayaMrAkSase // vAyavyeplavanaMcadhAnyaharaNaMsyAcchokadavAruNe viprAderanuvarNatazvasukhadaMsRSTeHkramAtsaumyataH // 17 // artha-je jamIna upara ghara karavAnuM hoya te jamIna upara pANInuM vahana, athavA gati (hevuM) pUrva dizA tarapha, IzAna dizA tarapha ane uttara dizA tarapha thAya che te sukha Ape, tathA agnikeNu tarapha vahana thAya te te agnine bhaya utpanna kare, tathA dakSiNa tarapha pANInI gati thatI hoya te te mRtyu prApta karAve, tathA naiRtya koNa tarapha pANInI gati thatI hoya te te cArane bhaya utpanna karAve, tathA vAyavya koNa tarapha pANI vehetuM hoya te te dhAnyane (annane) nAza karAve ane pazcima dizA tarapha pANInI gati thatI hoya te te zeka (paritApa) karAve. vaLI pakSAMtare kahyuM che ke uttara dizA tarapha pANInuM vahana hoya evA DhALanI jamIna brAhmaNane zreSTha che, tathA pUrva tarapha pANInI gati thatI hoya evI jamIna kSatrine zreSTha che, tathA dakSiNa tarapha pANunI gati thatI hoya evI jamIna vaizyane zreSTha che, ane pazcima dizA tarapha pANInI gati thatI hoya evA DhALavALI bhUmi zudrane mATe uttama che. 17 amaurAkSasavAyuzaMkaradizisthApyaHkramAtkIlikAH azvatthAtkhadirAcchirISakakubhAvRkSAtkrameNadijAt varNAnAMkuzamuMjakAzazaNasUtraMkramAtasUtraNe nimnAbhUHsphuTitoSarAbilavatIzalyairyutAnozubhA // 18 // arthaH--je jamIna upara ghare karavuM hoya te jamInamAM prathama azcikache khuTI ghAlavI, tathA bIjI khuMTI naiRtyakoNe, trIjI vAyukoNe ane cathI khuMTI IzAnakANe ghAlavI. te evI rIte ke, brAhmaNanuM ghara karavuM hoya te te jamInamAM pIpaLAnA lAkaDAnI khaMTiye ghAlavI, tathA kSatrinuM ghara karavuM hoya te kheranA lAkaDAnI, tathA vaizyanuM ghara karavuM hoya te sirISa 1 phala batAvavAno hetu e che ke, picI bhUmimAM pANI zosAya te gharanA pAye uDe chedI majabuta jamIna karavI paDe tethI kharaca vadhe te madhyama phaLa, ane kaThiNu bhUmi hAya te pAyAnuM thoDuM kharaca thAya te uttama phala che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le. ( 15 ) (saraSa)nA lAkaDAnI khuMTIyA ghAlavI ane zUdra jAtinuM ghara karavu hoya te te jamInamAM +kakubhanA lAkaDAnI khuTIyA ghAlavI kahI che. e rIte cAre dizAnI cAre khuTIyA ghAlyA pachI tene dorI bAMdhavI, paNa brAhmaNanuM ghara hAya tA darbhanI ( DAbhanI) dorI AMdhavI tathA kSAtranu ghara hoya te mu'janI, tathA vaizyanuM ghara hoya teA kAza athavA kAsaDAnI ane zUdranuM ghara hoya te te khuTiyAne zaNu athavA zreNanI dorI bAMdhavI joie. vaLI, gharano AraMbha + kakuMbha nAmanA vRkSa viSe zilpazastriyAnA be mate che temAMthI kAi kahe che ke, kukubha eTale beheDAnA jhADanuM nAma che, ane bIjA matamAM kakula eTale sAdaDa athavA sAdaLa nAma che, A bAbatane tapAsa karavA mATe ame "garaza, "tathA nigaranAkara" tathA "a" tathA hemacaMdrAcAkRta bhidhAma citAmAMNa" tathA mukhtastemamahunidhikAza" tathA " rAkhtaranAka ane mahIpakRta anekAkA" ityAdi AMtAM kakubha eTale arjuna vRkSanu nAma che, jenI chAla upara saMtAi hAya che te arjuna vRkSanuM bIjuM nAma sAghya ApeluM che jene gurjararASTramAM "sAdaLa" kahe che. e sAdaLa athavA sAdaDa nAma kharU mAluma paDe che kAraNa ke, " ne "la" thaI jAya che. mATe zilpiyeTanA khIjA matane keTalAka graMtho maLatA che. 1 cAra jAti mATe cAra prakAranuM sUtra batAvyuM che. paNa eja graMthakAra maMDane pAtAnA racelA vAstumaDanamAM kahyuM che ke-sarva jAtione kapAsa athavA nuM sUtra heAya te cAle temaja cAra jAtie mATe judI judI jAtinA vRkSanI khuTiyA jamInamAM ghAlavAnu kahyuM che paNa tenuM mApa ApyuM nathI. ane vAstumaDana viSe kahyuM che ke-viprane pIpaLAnI maMtrIza gaLa lAMkhI ane te cAra hrAMsAnI khuTiyA sneie tathA kSatrine aThyAvIza AMgala kheranI ADe hAMsanI tathA vaizyane sarpanI cAvIza AMgala sAla hrAMsanI ane zUdrane sAdaLanI vIza AMgaLa lAMkhI ane geALa khuTiyA eie. A koThAo kahADyA che te ghara karavAnI bhUmi che ema mAno. pU. mi. **11*' uttara vAya. pa. varganA pAMca akSara. pa za. varganA cAra akSara. 4 ta. varganA pAMca akSara. pa . varganA pAMca. ke. varganA pAMca akSara pa. akSara. 1 A madhya dizAmAM 5. varganA cAra 4 e. varganA cAra akSara. 4 pazcima. ca. varganA pAMca akSara. 5 2. vanA pAMca akSara. 5 *im?? naiRta
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) rAjavala karatAM pahelAM je jamInamAM ghara karavuM hoya te jamIna khADAvALI, tathA phATelI, (jemAM darAra athavA meTA cIrA paDI gayA hoya tevI jamIna) tathA khAravALI ane jemAM uMdara ane sarpanAM dare hoya evI, tathA jene khodatAM hADakAM nIkaLe tevI jamIna sarvathA tajavI arthAta tevI jamInamAM ghara karavuM 1 * hADakAM nIkaLe evI jamInamAM ghara karavuM nahi ema kahyuM che paNa have pachInA zlokamAM "zalya" (hADakAM vagere) kahADI ghara karavuM ema kahevAze mATe vAMcanAra varge ema nahi samajavuM ke ghara karavAnI jamInamAM hADakAM nIkaLe eTale te ThekANe dhara karavuM nahi. upara batAvyA pramANe gharanI bhUminA nava koThA karI athavA kalpine prathama pUrvamAM a vargane a lakha athavA ka9pa, agnikoNe ka vargane "ka" lakho athavA kalpo, dakSiNa kaThAmAM ca vargane "ca" lakhave athavA kalpa, naiRte Ta vargane " pazcime e vargano "e" vAyavyakoNe ta vargane "ta" uttara dizAe 2 vargano za" izAne 5 vargane "pa" ane chelle madhya dizAnA koThAmAM ya vargano batha lakha athavA kalpo. e rIte prathama pUrva, pachI agni, dakSiNa, naya, pazcima, vAyavya, uttara, izAna ane madha dizA. ema anukrame kAThAonuM rUpa manamAM kalpI athavA kaThA karI dareka varganA AdyanA batAvelA nava akSaro pRthvInA dareka bhAgamAM athavA koThAomAM anukrame sRSTimArge lakhavA athavA kalpavA. e pramANe akSaranA nava vage che te dareka vargamAM keTakeTalA akSare che? ane kiyA vargamAM kiyA akSare keTalA joIe e bAbatanI samajaNa ApelI che te paNa spaSTa rIte turata samajavA mATe batAvIe chIe kAraNa ke, zilparIti lopa thavAthI thoDA ja loke jANatA haze. 1 prathama pUrva dizAnA kAkAmAM A varganA a, i, u, , ane lu che. 2 aci kANunA kAThAmAM ka varganA ka, kha, ga, gha, ane Da che. 3 dakSiNa dizAnA kAThAmAM ca varganA ca, cha, ja, jha, ane ba che. 4 maitya kANunA kaThAmAM 8 varganA Ta, Tha, Da, Dha, ane Na che. pa pazcima dizAnA koThAmAM e varganA e, e, e ane e che. 6 vAyavya koNanA keDAmAM ta varganA ta, tha, da, dha, ane na che. 7 uttara dizAnA keDAmAM za varganA za, Sa, sa, ane ha che. |8 izAna koNanA kaThAmAM pa varganA pa, pha, ba, bha, ane ma che. 9 chellA medha dizAnA keTAmAM ya varganA yara, la, ane va che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha bhUmizodhana. vijJA. praznatrayaMvApigRhAdhipenadevasyavRkSasyaphalasyavApi // vaadhyhikossttaakssrsNsthitenshlyvilokyNbhvnessusRssttyaa.||19|| artha -je jamIna upara ghara karavuM hoya te jamInamAM raheluM "zalya" e rIte dareka dizAo, koNe ane madhya bhAgamAM dareka varganA AghanA akSare lakhavA. te eka eka lakhavA athavA kavA, paNa je varganA jeTalA akSare kahyA che te varganA teTalA akSare pita pitAnA sthAnamAM ekaThA hoya ema samajavAnuM che. mATe gharanI bhUminA nava bhAge kalpi athavA kaDA karyA pachI zilpie gharadhaNInA methI harakoI devanuM, harakoI vRkSanuM athavA harakeI phaLanuM nAma kahevarAvavuM. jyAre gharanA mAlIka de, vRkSo ke phaLAmAMthI jenuM nAma lIdhuM hoya, te nAmanA Aine akSara yAda rAkhI bhUminA kahelA nava kaThAo paikI je koThAmAM "e" akSara athavA e nAmano Adyano akSara je kAThAmAM maLe te keDAmAM " zalya che ema samajavuM. dharadhaNue " mahAdevanuM " nAma dIdhuM hoya te Aghane akSara ma che te ja, vargane che te varga gharanI jamInanA AThamA keDAmAM IzAna kare che, mATe IzAna koNanA kAvALI jamInamAM zalya che ema samajavuM. temaja " ba" nAma ApyuM hoya te pUrva dizInA pahelAja kAThAnA 4 vargane "mA" che mATe pUrvanA koThAvALI jamInamAM zalya samajavuM ane gharadhaNIe lIbu nAma ApyuM hoya to te Adyane "' varganA che te gharanI madha dizAnA kehAne varga che mATe madhya kaThAvALI jamInamAM zalya hoya ema samajavuM. e rIte je jamInamAM ghara karavAnuM hoya te jamInamAMthI vALa, kAyalA, lAkaDuM, loDhuM ane hADakAM hoya te kahADI ghara karavuM. vaLI bIja graMthamAM cAmaDuM, rAkha vagerene zalyamAM gayuM che ane bhUminA zodhana mATe nArada paMcarAtra vagere dhaNagraMthomAM batAvyuM che. ghara karavAnI jamInamAMthI zalya kahADI dhara karavAnuM kahyuM che, paNa e jamIna keTalI uMDI dave zalya maLaze e vize A graMthakartAe kAMI batAvyuM nathI, tyAre je jamInamAM zalya hoya te jamIna keTalI uMDI khodavI ? ane khede nahi te gharadhaNInA manamAM vehema rahe te na rahevA zAstrAdhAre je rIta hoya tema karavuM, eTale basa che. te rIta sarvane yAda rahevA pramANu sAthe A ThekANe batAvIe chIe je vAMcavA sarvane amArI bhalAmaNa che. valmikinIrujanityamUSarAsphuTitAmRtim / / dattebhUzalyayugduHkhaMzalyajJAnamayovadet // 1 // akacataihazapaiyAnkramAdvarNAnimAnaba //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) rAjavalabhakahADavA mATe prathama zilpine gharanA mAlike prazna pUchavuM eTale zilpie gharadhaNInA mukhathI kaI paNa deva, vRkSa ke phalanuM nAma levarAvavuM, tyAra pachI athavA nakkoSTIkRtebhUmIbhAgemAcyAditAnlikhet // 2 // apraznesyAdyadimAcyAMnarazalyaMtadAbhavet // sArdhahastapramANenataJcamAnuSyamRtyave // 3 // agnerdizitukapraznekharazalyaMkaradvaye rAjadaMDobhavettasyabhayanaivanivarttate // 4 // yAmyAMdizicasyapraznenarazalyaMtathAvadet // tadgRhasvAminomRtyuMkarotyAkaTisaMsthitam // 5 // naiRtyAMdizitapraznesAIhastAdadhastale // zunosthijAyatetaccaDiMbhAnAMjanayenmRtim // 6 // epraznapazcimasyAMtuzizoHzalyaMmajAyate // sArddhahastepravAsAyasadanakhAminaHpunaH // 7 // vAyavyAMdizihapraznetuSAMgArAzcatuHkare // kurvatipitranAzateduHsvamasyapradarzanAt // 8 // udIcyAMdIzizamazcetimizalyaMkaTeradhaH // tacchIghraMnirdhanatvAyakuberasadRzasyahi // 9 // IzAnyAMdizipapraznegoHzalyaM sArddhahastataH // tagodhanasyanAzAyajAyategRhamedhinaH // 10 // madhyakoSTecayapraznavakSomAtrebhavedadhaH // kezAkapAlaMmartyasyabhasmalohaMcamRtyave // 11 // // itizalyavAnabhUpAlavallabhe / / artha:--rAphaDAvALI bhUmimAM ghara karavAthI gharadhaNIne roga kare, khAravALI ane phATelI bhUmimAM ghara karavAthI gharadhaNInuM mRtyu kare ane zalyavALI bhUmimAM ghara karavAthI gharadhaNIne duHkha prApta thAya, mATe e tyajJAna kahevuM joIe ? e zayajJAna samajavAnI rIta evI che ke, je jamInamAM ghara karavAnuM hoya te jamInanA navabhAge ( kAkAo ) karI te dareka kaThAmAM pUrva dizAthI AraMbhI (sRSTimArge ) madhyadizA sudhI nava koThAmAM anukrame nava akSaro lakhavA athavA kalpavA. te akSara e cha 4, 5, 7, ya, ta, me, &, 2, 5, 4, ye nava ykssre| 7. 2. te nava mAM kapi gharadhaNI pAsethI phaLa mUkAvavuM ane pachI, jevuM ke "a" vALA pUrvanA koThAmAM ke
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le. (19) nAma levarAvyA pahelAM ghara karavAnI jamInanA nava bhAga athavA nava keThA karavA athavA ka95vA. e nava keThAmAM deva athavA vRkSa athavA phaLanA nAmano Adhano akSara Ave te ThekANanI jamInamAMthI khodI zalya kahADavuM. 19 rAtrinI. A kA cATA etazA pAya vargAHprAcyAdisthekoSTakezalyamuktam keshaaNgaaraaHkaassttlohaasthikaadyNtsmaakaaryshodhnbhuumikaayaaH|20| artha-vALa, keyalA, lAkaDuM, letuM ane hADakAM vagere zalya kahADavA mATe ghara karavAnI jamIna upara pUrva dizAthI suSTi mArge nava koThA te samajavuM ke ghara karavAnI jamIna madhye pUrva dizAe jamInamAM deDha hAtha uMDuM manuSyanuM asthi (hADakuM che te asthi rahi jAya te e jamIna upara karelA gharamAM vasanAranuM mRtyu thAya; mATe pUrva dizAmAMthI te zalya kahAvuM. 3 agni dizAnA koThAmAM phaLa mUkayuM hoya to te dizAnA kAThAmAM "che te te jamInamAM kharanuM asthi hoya te rahe che te gharamAM vasanArane rAjadaMDa thAya, eTaluM ja nahi paNa te gharamAM vasanArane niraMtara bhaya rahe. 4 dakSiNanA keTAmAM phaLa mUkyuM hoya te tyAM "ca" che mATe te jamInamAM puruSanI kamara sudhI uMDuM manuSyanuM asthi hoya te rahI jAya te te gharamAM rahenAranuM mRtyu kare. 5 nainya dizA taraphanA ta' vALA kAThAmAM kaLa mUke to te keTAmAM deDha hAtha uMDuM dhAnanuM asthi hoya te rahI jAya te te jamIna upara ghara karI rahenAra gharadhaNInA bALake jIve nahi. 6 pazcima dizAnA "e" vALA kAThAmAM phaLa mUke che te jamInamAM deTa hAtha nIce bALakanuM asthi hoya; mATe te jamIna uparanA gharamAM rahenAra manuSyane vAraMvAra pravAsa karavo paDe. 7 vAyavya koNamAM "ha" vALA kAThAmAM phaLa mUke te tyAM cAra hAtha uMDe phetarAM athavA keyalA hAya mATe te jamIna uparanA gharamAMthI zalya kahADyA vinA rahI jAya te te gharamAM vasanArane vAraMvAra khATAM na Ave ane tevAM durvane hara hamezAM AvyA kare te mitrane nAza thAya. 8 uttara dizAmAM "za' vALA kAThAmAM phaLa mUke to te jamInamAM kamarathI nIce athavA kamara puratI uMDAIthI thoDI vadhAre uMDAImAM mAchalAnuM asthi hoya ( bIjA graMthomAM ajA eTale bakarAnuM kahyuM che. ) tevI jamIna upara ghara hoya temAM vasanAra manuSya kubera jevo hoya ( kubera je dhanapAtra hoya che te paNuM zIdhrapaNe te nidhana thAya che. 9 IzAna dizAnA 5' vALA kAThAmAM phaLa mUke to te pRthvImAM deDha hAtha nIce gAyanuM asthi hoya te rahI jAya to te jamIna uparanA gharamAM rahenAra manuSyanI gAya vagere Dhorono nAza thAya. 10 madhya dizAnA 'ya' vALA kAThAmAM gharadhaNI phaLa mUke te te jamInamAM manuSyanI chAtI barAbara uDe zalya che ema jANavuM. te zalyo evI rItanAM hoya ke, manuSyanA vALa, manuSyanA mAthAnI parI, bharama( rAkha), leTuM, ItyAdi sarva zo athavA temAMthI koIpaNa jAtinuM zalya heya ema samajavuM. te zalya jamInamAM rahI jAya tema chatAM tevI jamIna upara dhara karavAmAM Ave ane te gharamAM vase che te vasanAranuM mRtyu thAya ema samajavuM. 11
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - ( 20 ). rAjavallabhakaravA kahyA che, te dareka koThAmAM a, ka, ca, Ta, ta, za, 5, ane ya, e rIte nava varganA Adya akSare na koThAomAM suSTimArga sthApI bhUmi zedhI zalya kahI ghara karavuM. 20 3pagati. zalyaMgavAMbhUpabhayaMhayAnAMrujaHzunovaikalahapraNAzau // khrossttryohaanimptynaashnRnnaamjsyaamibhyNtnoti||21|| atha-je bhUmimAM ghara karavuM hoya te bhUmimAM gAyanuM zalya (hADakuM) rahI jAya te rAjAne bhaya thAya tathA ghoDAnuM zalya rahI jAya te roga kare; zvAnanuM hADakuM rahI jAya te leza ane nAza kare, gadheDAnuM zalya rahI jAya te tathA uMTanuM zalya rahI jAya te saMtatIne (bALakane) nAza kare ane manuSya tathA aja (bakarAnuM) zalya rahI jAya te amine bhaya kare. 21. upara batAvyA pramANe " bhUpALavallabha" nAme graMthakartA zalyanuM mApa batAve che. teja rIte bIjA arthamAM paNa batAve che, paraMtu A ka vagere je akSaro kAThAomAM mUkavAnA batAvyA che, temAM ane rAjavallabhamAM batAvelA akSaromAM thoDe phera paDe che, te vAMcanAre vicArI levuM. ju rAjavalabhanA akSare ane bhUpALavallabhanA akSare meLave. a, ka, ca, , e, ta, za, , ya, A nava rAjavallabha kartAe batAvyA che ane a, ka, ca, ta, e, ha, za, Sa, ya, A nava akSare bhUpALavallabhane kartA batAve che. e rIte zalya kahADI ghara karavAnuM kahyuM che, paNa zalya kahADe nahi to te mATe upara batAvelA deze pramANe vizvakarmA prakAro, jJAnanake, aparAjita, vAstumuMDane, vAstuojarI, vAsturanI vAstu pradIpa pratisArasamuci,ane samarzamaNe ItyAdi ghaNuM vAstu pustakAmAM temaja nAradapaMcarAtra, gama, vasiSTha ane mA vagere prathAmAM de batAvyA che, mATe ghara karatAM pahelAM bhUmizodhana karI zalya kahADavuM avasyanuM che, vALa, vizvakarmAne putra jaya potAnA nAmathI "jya nAmanA karelA graMthamAM lakhe che ke jAnumAtrAM khanedvamimathavApuruSonmitAm / / artha -zalya kahADavA mATe DhIcaNa sudhI athavA purUSa pramANe khodavuM. vaLI, pratijJAsArasamuccaya viSe lakhe che keadhHpurussmaatraattunshlpNdossdNgRhe / / jalAMtikaM sthitaMzalyaM pAsAdedoSadaMnRNAm // tasmAtmAsAdikI bhUmikhanedyAvajjalAMtakaM artha -dhara karavAnI jamInamAM eka puruSapramANathI nIce zalya hoya te te zalyano kAMI dekha nathI paNa prAsAda karavAnI bhUmi vize te pANI Ave tyAM sudhI re nahi te dega rahe che. pANI paryata prAsAdanI bhUmi chedavAnuM kahyuM che. ema vAstu maja rIne ka7 nAthA nAmane sUtradhAra vAsumarInA prathama tabakamAM " pratikAsArasamuccaya" nI sAkSI ApI lakhe che. eTaluM ja nahi paNa aneka RSi munIoe karelAM dharmazAstro
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 lA ( 21 ) zArdUlavikrIDita. kanyAdauravitastrayephaNimukhapUrvAdisRSTikamAt khAtaMvAyuvapurdizAtrayagataMlAMgUlapRSThaMziraH // dvAraMtasyamukhegRhAdibhayadaMkukSidvayaMsaukhyadaM duHkhNpraakkhnneshirodhrivpussHkukssyoHmukhNsyaadyoH||22|| artha -kanyA, tuLA, ane vRzcika, e traNa rAzinA sUryamAM zeSanA - rIrane bhAga ( sa ) traNa dizAomAM rahe che. te evI rIte ke, zeSanuM mukha athavA mastaka pUrvamAM hoya che paNa IzAna keNanA bhAgane lAgu paDe che mATe e dizAe tathA tenuM pUchaDuM netrata kare ane pITha agni keNe rahe che, mATe e traNa dizAmAM gharanuM khAta karavuM nahi; paNa e sarpanI be kukSi vacce khAlI rahelI vAyavya koNamAM khAta karavAthI sukha thAya che, tathA dhana, makara ane kuMbha e traNa rAzinA sUryamAM nAganuM mukha agni keNe hoya che te vakhata sarSanI be kukSinA madhya bhAge khAlI rahelI IzAna keNamAM khAta karavuM, tathA mithuna, karka ane siMha e traNa rAzinA sUryamAM nAganuM mukha vAyavya ke heya che, te vakhate tenI be kukSinA madhyanI khAlI rahelI nitya ke khAta karavuM kahyuM che. ane je dizAmAM nAganuM mukha hoya te dizAmAM gharanuM dvAra te mukavuMja nahi. kAraNa ke, nAganuM mukha hoya te dizAmAM dvAra mukavAthI bhaya utpanna thAya che. 22 vaLI pakSAMtare kahyuM che ke - prAcyAMnAgamukhaMbudhairnigaditaMbhAdrAzvinekArtike mArgAphAlgunazukrayokamatayAyAmyejalecottare / kSetraSTASTavibhAjitedinakarAdArA~llikhekoSTagAna zanyaMgArakayozcatatraphaNinaHzArIrakaMnokhanet / 23 // artha -bhAdrapada, Aze ane kAtika e traNa mAsamAM nAganuM mukha pUrvamAM hoya che. mAgazara, piSa ane mahA e traNa mAsamAM nAganuM mukha dakSiNamAM hoya che. phAgaNa, caitra ane vaizAkha e traNa mAsamAM nAganuM mukha pazcimamAM hoya che ane ceSa, ASADha ane zrAvaNa e traNa mAsamAM nAganuM mukha uttara dizAmAM hoya che. ane pusaNadimAM doSa batAvela che. tenI sAkSIo ApatAM phakata sabhya mATeja ekAdA purANuM eTale vistAra thAya mATe zamaNa eTaluM basa che ema dhArI baMdha karIe chIe.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 22 rAjavallabha upara batAvyA pramANe nAgacUka karavAnI evI rIta che ke, e nAgacanA ATha ATha kAThAo karavA ( lakhAI ane pahoLAimAM ATha ATha maLavAthI ceAsaTha kAThAe thaze. ) dareka kAThAemAM anukrame sUryAdi ( ravivArathI vArA lakhavA, eTale je vAra AdyanA kAThAmAM Ave te vAra evA keADAmAM Ave te madhye nAgacakra karavu. tenI kRti evI che ke, zanaizcara ane maMgaLa e e vArAnA kADAonI pakta sarpanA zarIramAM vidhAelI hovI joie. e vidhAelA bhAga jyAM hoya tyAM khAta karavu' nahi. 23 ( jUe AkRtimAMnAM nAga cakro, ) zIrSe mAtRpitRkSayaM prathama to khAtaMrujAMpucchake pRSThehAnibhayaMcakukSikhana nesyAtputradhAnyAdikam || pUrvAsyenilakhAtanaMyamamukhekhAtaM zivekArayet zArvezrama navanihananamAmTekSananne te // 24 // anAganA mastake khAta kare te gharanA mAlikanI mAtA ane pitAno nAza thAya, pUchaDAupara khAta kare to rAga kare, nAganI pITha upara khAta kare te hAni ne bhaya kare. ane kukSimAM bAta kare to putra ane dhAnyanI prApti thAya. nAganuM sukha jyAre pUrva dizAmAM hoya tyAre vAyu kANumAM khAta karavuM. nAganuM mukha dakSiNe hoya tyAre IzAnakoNamAM khAta karavuM. nAganuM mukha pazcime hoya tyAre agni kALuM khAta karavuM ane nAganuM mukha uttara dizAmAM hoya tyAre gharanuM khAta naiRtya koNamAM karavuM kahyuM che. 24 kAryo. dakSiNa pUrva vibhAgapUjana pUrvaMzilAsamAsthAyA || zeSazilAdakSiNataH staMbho pyevaMvidhAnena // 25 // athaH--dakSiNa ane pUrvanA garbha (madhyabhAge) eTale agni kANumAM "samacArasa" ziLAnu pUjana kari pachI te ziLAnuM sthApana karavuM; teja rIte zeSa rahelI ziLAonuM dizAonA anukrame sthApana karavuM, ane eja pramANe dizAonA anukrame staMbha sthApana karavA. 26 zAhinI. bhittermUlaMsthApanIyaM jalAMte pASANevA hemaratnaiH sagarbham // zIrSegurvI lepa hInAdhikAvAsaMdhizreNIpAdahInArthahAnyai // 26 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le. ( 3 ) artha -bhIMtane pAco pANI payaMta nAkhave athavA sajIvana patthara paryata nAkhe, paNa te nAkhatI vakhate paMcaratna sAthe upara batAvelI ziLA sthApavI ane te pachI e sthApana karelI zilA upara bIjI eka meTI zilA sthApavI, athavA DhAMkavI. tyAra pachI e DhAMkelI meTI zilA uparathI bhIMtane pA caNa; paNa je bhIMtane osAra (poLAI) pAyAmAMthI je pramANe lIdhe hoya te ja pramANe TheTha sudhI rAkhavo paNa nIcethI sAMkaDe ane upara AvatAM paheLo esAra kare nahi. pAyAmAM korI iMTa khaDakavI nahi paNa cunAne athavA mATInA lepavALa pAye caNa ane te pAyAmAM sAMdha rAkhavI nahi. temaja zreNIbhaMga vAMkuM cuM, caNatara thavA devuM nahi; kAraNa ke, zreNIbhaMga thAya ane pAyAnI majabutI na hoya to tethI gharanI hAni thAya. 26 mArinI. bhavanapurasurANAMsUtraNepUrvamuktaH kathitaihapRthivyAHzodhanecadvitIyaH // tadanumukhanivezestaMbhasaMropaNesyAd bhavanavasanakAlepaMcadhAvAstuyajJaH // 27 // artha - ghara, nagara ane prAsAdanI bhUmine prathama derIvaDe trevaDatAM (cAre dize khuMTIo ghAlI jamInanI risAI meLavavA) vAstu pUba karavuM prathama je vakhata bhUminuM zedhana karavAmAM Ave tyArapachI zirAjana thAya te vakhata bIjIvAra -vArajUna - karavuM. jyAre kSara mukavAmAM Ave tyAre trIjIvAra, o ubhA karavAmAM Ave tyAre cothIvAra ane jyAre ghara taiyAra thAya tyAra pachI gharamAM vAsa ka tyAre pAMcamI vakhata vAratupujana karavuM kahyuM che. 27 zAstrividata. vRkSAdugdhasaMkaTakAzcaphalinastyAjyAgRhAdUrataH zastecaMpakapATalecakadalIjAtItathAketakI / / yAmAduImazeSavRkSasurajAchAyAnazastAgRhe pArzvekasyaharevIzapuratojanetucaMDyA kvacit // 28 // - 1 gharano pAyo nAkhatI vakhate vAstupUjana karUM paDe che, te vakhata Miaa sthApatAM zibA sAthe paMcana joIe. te paMcaratnanuM paDIkuM sAnI lAke thoDIja kImate Ape che: paNa te garIba mATe che paNa dhanavAna ane rAjAoe to sAcAM paMcaratane mukavA mAM zreSTha che. 2 ITAnA dAMtA meLavatA javuM ane teja rIte pattharakAma karavAnuM che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) rAjaSabha, atha --ghara pAse dUdhavALAM, kAMTAvALAM ane ghaNAM phaLavALAM vRkSe ropavA nahi. paNa capa, pADaLa, keLa, jaI ane ketakInAM vRkSA ropavAM. vaLI je ghara upara divasanA bIjA ane trIjA pahere jhADanI tathA devamadiranI chAyA Ave te sArI nahi. te paNa prathama ane cothA pahere evI chAyA ghara upara Ave to tene doSa nathI, brahmAnA devaLa pAse, viSNu, sUrya ane mahAdevanA devaLa sAme, tathA jaina prAsAdanI pAchaLa ghare karavuM nahi; ane jyAM caMDInI sthApanA hoya tenI te keIpaNa najIkanI bAju upara ghare karavuM nahi. tenAthI te dUra ghara karavuM. 28 (caMdhanI mUrti ane ghara vacce bhIta hoya to pachI doSa nathI ema bIjA graMthamAM lakhe che.) upajAti. sadugdhavRkSAdaviNasyanAzaMkurvatitekaMTakinoribhItim // prajAvinAzaMphalinaHsamIpegRhasyavAHkaladhautapuSpAH // 29 // artha---ghara AgaLa dUdhavALAM vRo hoya te dravyane nAza thAya, kAMTAvALAM vRkSe hoya te zatrune bhaya utpanna kare, ghaNAM phaLavALAM vRkSe hoya te bALakano nAza kare, ane pILAM phUlavALAM vRkSe hoya te te khoTAM che mATe te paNa rAkhavAM nahi. 29 zArdUlavidata. duSTobhUtaniSevitopiviTapInocchidyatezaktitaH tadabdivazamItvazokabakulaupunnAgasacaMpako drAkSApuSpakamaMDapaMcatilakAnakRSNAMvapeddADimI saumyAdeHzubhadaukapitthakavaTAvauduMbarAzvatthako // 30 // 1 ghaNuM phaLavALAM kahyAM che te vRkSA avAM ke je kakSAmAM ghaNuM maTAM phaLa (Aya. jevAM ke, phanasa tathA nALiyera ItyAdi. temaja ghaNuM kovALAM vRkSA aTale guMdI, pIluMboraDI vagere na ropavAM; temaja rAyaNa, kamaMdAM, jAbuM e paNa ropavAM nahi. AMbA, pIpaLa ane pIMpaLo na ropavAM. 2 kaLa ropavI kahI che tathA trIzamA zlokamAM dADama ane pIpaLI ropavAnuM kahyuM che paNa eja rAjavallabhanA kartA maMDana "vAstumaMDana nAmanA karelA graMthamAM lakhe che ke
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le. artha-'duSTa vRkSa temaja je vRkSamAM bhUtane vAsa hoya tevAM vRkSone baLavaDe karI kApavAM nahi, teja rIte bIlI, khIjaDe, ApAlava, berasaLI, punnAga ane caMpi ItyAdi vRkSe paNa kApavAM nahi. ane ghara AgaLa drAkSane mAMDe tathA yupavALI velIono mAMDave, caMdananuM vRkSa, pIMpaLI ane dAkimI. e vagere vRkSe ghara AgaLa ropavAM kahyAM che. temaja gharathI uttara dizAe kekI, pUrva dizAe vaDa, dakSiNa dizAe UMbare ( gulara) ane pazcima dizAe pIMpaLe. e cAre dizAe cAra jAtinAM vRkSa ropavAM kahyA che. 30 I gaga vRkSachAyA nirNaya kharjUrIdADimAraMbhAbadarIbIjapUrIkAH ketakIcezavoruDhAsvayaMgehenasaukhyadAH / / 76 // azvatyocaravaTaplakSAmrakArmukAdikAn // varjayedgRhamAzrityahadivighAtakAn // 78 // jANAvANItAni | anyedevadrumAsteSAnakuryAdAzritagRhaM // 79 // ityAdi 10 bhAvArtha-khajUrI, dADima, keLa, boraDI, bIjorI, (lIMbuDAnAM vRkSa, ketakI, zelaDI, pIMpaLe, uMbare, ( gulara ) vaDa, pIpaLI, aMbe, khera, kaNera, agasta athavA agastio, drAkSa, bhAI, tagara ane kAMTAvALI sevatI eTaluM ja nahi paNa bIjAM je deva arthAta je jhADa nIce devanuM sthAnaka hoya tevAM jhADa para AgaLa vAvavAthI sukha thAya nahi, mATe tevAM vRkSo ropavAthI gharanI vRddhi eTale gharanI athavA gharamAM rahenAra mAlIkanI caDhatI kaLA thAya nahi ema kahyuM che to tevAM vRkSono Azraya heya tyAM ghara karavuM nahi. 76-78-79 ityAdi I. 1 rAjavallabhanA trIzamA zlokamAM duSTa jhADa kahyAM che. tenuM nAma ApyuM nathI paNa lokavehevAre jakhkhAya che ke, je vRkSane kApatAM rudhira jevo pravAhi padArtha nIkaLe jevAM ke, rataroha chedatAM lAla raMga nIkaLe che. AvA jhADanuM mAravADa vagere dezamAM dAtaNu paNa kApatA nathI, kAraNa ke-tevAM jhADa kApavAthI niza jAya che, evo ghaNAne vehema che temaja pIMpaLA mATe che. 2 je jhADamAM bhUta, brahmarAkSasa, jiMda ane DAkaNano vAsa hoya tevAM vRkSo kApatAM loka manAI kara tema chatAM unmattapaNe athavA mamatavaDe bhUlIne paNuM kApavAM nahi. 3 lokaDhImAM pIpaLa ropavI nahi e cAla che, paNa trIzamA zlokanA trIjA padamAM je ja kukaNA ' zabda lakhe che tenA artha pIMpaLa thAya che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavalabha. upajAti. . utsaMganAmAbhimukhapravezaHsyAtpRSThabhAgebhavanasyapRSThAt / vinAzahetuHkathitopasavyAsavyaHprazastobhavanekhilesau // 31 // artha--gharanA mukhya praveza thAya tenuM nAma "usaMga" nAmane pehelo praveza kahevAya te zreSTha praveza che. bIje gharanI pachIta pharI gharamAM praveza thAya tenuM nAma "pRSThabhaMga" praveza kahevAya e pRSThabhaMga praveza vinAza karanAra che. prathama dvAramAM praveza karyA pachI jamaNI tarapha namI vAtugharamAM praveza thAya te trIjo "apasavya " praveza kahevAya; ane prathamanA dvAramAM praveza karyA pachI DAbI tarapha namI vAstu gharamAM praveza karavAmAM Ave te e " savya" praveza kahevAya, e be praveza (savya ane apasavya) sarva ghare viSe thavA ThIka che. 31 e rIte rAjavallabhane karjA gharo AgaLa vRkSo vAvavAnuM kahe che. ane eja maMDane karelA A vAstumaMDanamAM nA pADe che eTaluM ja nahi paNa aparAjita athavA satrasaMtAna " nAmanA graMtha kartA "bhuvanadevAcArya e lakhe che ke - badarIkadalIcaivaikSudaMDeSudADimI // yatragRhemarohaMtitadgRhanamarohati / / 18 // drAkSAmunikaravIrairjAtItagarakunjikAH // anyeSAMdevavRkSANAMnakuryAdgRhavAstutaH // 19 // bhAvArtha-bAraDI, keLa, zelaDI, dADama, drAkSa, agastiyo, kaNera, jAI, tagara, kAMTAvALI sevatI athavA gulAba ane bIjAM devalA, je dakSa devanA tAbAmAM hoya tevAM vRkSa ghara AgaLa ropavAM nahi agara ropavAmAM Ave to te hAni karatA che. 18-19. A rIte bIna paNa graMthomAM manA karelI che te uparathI pAMcanAranA lakSamAM Avaze ke, rAjabhanA kattA maMDananI cuka thaI che, paNa cUka nathI te bAra kahyuM che, kemake rAjavallabha eTale rAone priya evA artha thAya che. mAM rAmajavuM joie ke sAdhAraNa lokonA ghara AgaLa tavAM jhI: ro nahi, paNa rAma mATe ko dekha nathI te rAjaAnA gharanA dvAra AgaLa AvI rahyA pavA e sAruM che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 le. zArdUlavikrIDita. prAvezaHpratikAyakovaruNadigvaktrobhavetsRSTitau vAmAvartaudAhRtoyamamukhasauhInabAhurbudhaiH // utsaMgonaravAhanAbhivadanaHsRSTayAyathAnirmitaH prAgvaktropicapUrNavAhurUditogehecaturdApure // 32 // artha:-je gharanuM mukha pazcima dizA sAme hoya temAM pUrva sAme praveza karyA pachI suSTimArge pAchuM pazcimamAM vAstugharamAM praveza karAya tenuM nAma pratikAya" praveza ka che, je gharanuM mukha dakSiNa sAme heya temAM praveza karI DAbI tarapha namI vAtugharamAM praveza karavAmAM Ave to te pravezanuM nAma "hInabAhu" kahevAya, emAM paMDitoe matAMtare kahyuM che, je gharanuM mukha uttaramAM hoya te gharamAM suSTimArge thaI vAstugharamAM praveza karavAmAM Ave te tenuM nAma "utsaga" praveza kahevAya ane je gharanuM sukha parvamAM heya temAM praveza karI vAstugharamAM paNa sanmukhe praveza karavAmAM Ave che tenuM "pUbAhu" nAma che. e rIte cAra prakAranA gharanA praveza kahyA che te ja pramANe nagaranA paNa cAra prakAranA praveza samajavA. 32 sragdharA. hastaHpaSTiyuktomunivararacitaHparvacaikaMtrimAtraM mAtrASaNNAMyavAnAmudaravimalanAnnistvacAmuttanAm // puSpaizcatvAripUrvatadanucavibhajedaMgulaiHparvapuSpai nigraMthIraktakASTomadhumayauditaHkhAdirovaMzadhAtvoH // 33 // artha-zreSTha munioe ATha parvane eka hAtha athavA gaja racyuM che. emAM eka parva traNa mAtrAnuM thAya che. e mAtrA khAMDelA jenA upara chAla ane thavA tirAM na rahe evA uttama prakAranA cha (6) ADA javanI eka mAtrA thAya. evI traNa traNa mAtrAne cheTe gajanA AghanA cheDAthI cAra parva athavA 1 sRSTimArga eTale pUrva dizAthI dakSiNa, pazcima, uttara ane pAchA pUrvamAM avAya che, ane pUrvamAMthI prathama uttara, pazcima, ane pAchA pUrvamAM avAya tenuM nAma " saMhAra " mArga che, e rIte harakaI dizAthI jamaNA hAtha tarapha namI praveza thAya te aSTimArga ane harakoI dizAthI DAbA hAtha tarapha namI praveza thAya te saMhAramArga che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 28 ) rAvallabha phUla athavA ceAkaDIo karavI. eTale cAthA parve ardhagaja thaze, ane bAkI rahelA ardha gajamAM eka eka AMgaLa athavA tasunA jUdA vibhAge karavA, tepaNa temAM dara traNa traNa tasunA cheTe eTale dareka parve eka eka phUla athavA cAkaDI karavI, evA je guja thAya te gAMTha vinAne karavA ane te rAtA ca'dananA, (ratAMdaLI,) mahuDAnA, kheranI, vAMsanA, suvarNatA, rupAnA ke tAMbA ItyAdinA gaja karavA joie. 33 zArdUlavikrIDita. jyeSThoSTAbhirathodaraistumunibhirmadhyastu SaDbhirlaghuH mApyaMcottamakenakheTaka puraM krozAdikaMyojanam // prAsAdapratimenRpasya bhavanaMmadhye na harmyAdikaM yAnaMcavAMmavenarAyanaMtrAsanAsrAhim // 24 // artha: ATha ADA javanA pramANuvaDe eka tasu thAya che ane evA cAlIza tasunA eka hAya athavA gaja thAya. evA gajanuM nAma jyeSThagaja kahevAya, tathA sAta ADA javanA eka tasu thAya, evA caiAvIza tasunA gajanuM nAma "madhya" athavA madhyama gaja kahyA che, ane cha ADA javanA eka tama thAya evA ceAvIza tatrunA eka gaja thAya evA gajanuM nAma "la" (kaniSTa) gaja kahevAya. jyAre gAma, nagara, keza ane yAjanAdi mApavAM hoya tyAre prathama ke helA jyeSTa gavaDe mApavAM. prAsAda, pratimA, rAjAnAM dharA tathA trIjA sAdhAraNa leAkeAnAM gharA mApavAM hoya te bIjA prakAranA madhya maje ApavAM; pAlakhI, gADAM, gADI, khATaleA athavA palaMga, sihAsana, chatra ane tha ityAdi trIjA prakAranA laghu gajavaDe mApavA kahyuM che. zAlinI. rudrovAyurvizvakarmAhutAzobrahmAkAlastoyapaH somaviSNU // puSpedevAmUlatosmiMzvamadhyAtpaMcASTatyaMdvabhirvede 'vibhajyaM // 35|| artha:--gajanA AdyanA cheDAnA devatA dra" che; prathama phUla athavA cAkaDInA devatA '"vAyu' che, bIjA phUlanA devatA vizvakarmA" che, trIjA phUlanA devatA "gni" che, ceAthA phUlanA devatA "brahmA" che, pAMcamA phUlanA devatA "kALa" che, chaThThA phUlanA devatA " varuNu" che, sAtamA kUlane devatA "sAma" che, ane cheTA AmA phUlanA devatA viSNu che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 lo. e pramANe gajanA mULa athavA gajanA AghanA cheDAthI mAM chellA bhAgasudhI nava devatAonuM sthApana karavuM. gajanA madhya bhAgathI bAkI rahelA uttara bhAganA pAMcamA tasunA be bhAga karavA tathA ADamAM tasunA traNa bhAge keravA, ane chevaTanA bAramA tasunA cAra bhAge karavA. 35 rAhUviDita. IzomArutavizvavalividhayaHsUryazvarudoyamaH vairuupovsvossttdNtivrunnaussddddicchaakriyaa| jJAnavittapatirnizApatijayozrIvAsudevohalI kaamovissnnuritikrmennmrutohstetryoviNshtiH|| 36 // aca-eka gajanA vIsa tasunI grevIsa rekhAe (aMkA) thAya che te dareka rekhA athavA AMkA upara eka eka devatA gaNatAM trevI devatAo thAya che, mATe e vIza rekhAo upara vIza devenuM sthApana karavuM te evI rIte ke,- artha-prathama rekhA upara mahAdevanuM sthApana karavuM. bIjI upara vAyunuM, trIjI upara vizvadevanuM, cethI upara agninuM, pAMcamI upara brahmAnuM, chaThThI upara sUryanuM, sAtamI upara rUdranuM, AThamI upara yamanuM, navamI upara vizvakarmanuM, dazamI upara AThe vasuonuM, agiAramI upara gaNapatinuM, bAramI u. para varUNanuM, teramI upara kArtikasvAmInuM, cadamI upara IchA devInuM, paMdaramI upara kiyA devInuM, soLamI upara jJAnanuM, sattaramI upara kuberanuM, aDhAramI upara caMdramAnuM, ogaNIsamI upara jayanuM, vIsamI upara vAsudevanuM, ekavIsamI upara baLabhadranuM, bAvIsamI upara kAmadevanuM, ane trevIsamI rekhA upara viSNunuM sthApana karI, e sarvanuM pUjana karavuM. 36 iMdravajrA. uccaattnNrogbhyNcduHkhNvddhebhyNpiiddnkNmjaayaaH| mRtyurvinAzopidhanakSayaHsyAnmohaHkramAdaivatapIr3anena // 3 // artha -gajanA mULane devatA zispinA hAthamAM dabAya te uccATana - 1 kAma AraMbha karatAM pahelAM gajanuM pUjana thaI rahyA pachI kAma upara jatAM ja upADa; te vakhata gajanA Aghane che ( khuNe ) hAthamAM jhAlo nahi. kadAca kAle te tethI hicATa pedA thAya.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) rAjavalabhakare. pahelA phUlano deva dalAya te rega kare, bIjA phUlane deva dabAya te du:kha kare, trIjA phUlane deva dabAya te agnine bhaya kare, cethA phUlane deva dabAya te bALakane du:khI kare, pAMcamAM kula deva dabAya te mRtyu kare, chaThThA phUlane deva dabAya te kuTuMbane nAza kare, sAtamA phUlane deva dabAya te dhanane kSaya kare, ane AThamA phUlane deva dabAya to meha kare arthAt citabhrama athavA gAMDA kare. sTinI. hastoyatnAtpuSpayoraMtarAletvaSTrAdhAryomaMdirAderniveze / hstaamoyaatyksmaattdaasaukaaryvinNduHkhmaavisskroti||38|| artha:-ghara karanAra sUtradhAre gharanuM kAma AraMbhatAM gajanA be lenA madhya bhAge navaDe gaja pakaDa joIe, agara je gaja upADatI vakhate kadAca te jamIna upara paDI jAya te kAmamAM viddha ane du:kha kare. 38 ___ zArdUlavikrIDita. tAlodAdazamAtrikAparimitastAladdhayaMsyAtkaraH paadondikropikisskuruditshcaapshcturbhiHkraiH| krozodaMDasahasrayugmamuditodrAbhyAMcagavyUtikA tAbhyAMyojanamevabhUmirakhilAkoTIzataiojanaH // 39 // arthaH--bAra mAtrAne eka tAla thAya, be tAlane eka gaja thAya, pesAbe gajane eka kiku thAya, cAra gajanuM eka dhanuSya athavA eka daMDa thAya, be hajAra dhanuSane eka keza thAya, be koze eka gabhUti thAya, be gata - tie eka jana thAya ane evA so (100) karoDa jananI AkhI pRthvI thAya ema samajavuM. 39 upajAti. sUtrASTakaMdRSTinuhastamaujaMkAsakaMsyAdavalaMbasaMjJam // kASTaMcasRSTyAkhyamatovilekhyamityaSTasUtrANivadaMtitajjJAH // 40 // 1 game tema bane paNa gajanAM be phUlo (cAkaDiya) vaccenA je bhAga che te prakAre mane pakaDI upADa paNa phUla dabAvavuM nahi. eTaluM te yAda rAkhavAnuM che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 lA. ( 31 ) itizrI vAstuzAstre rAjavallabhe maMDanakRte mizrakalakSaNaM nAmo prthmodhyAyaH | OM / artha:--sUtranA jANanArAoe ATha prakAranAM sUtreA kahyAM che, tema prathama daSTi sUtra 1, bIjo gaja 2, trIjI mujanI dorI 3, ceAtheA sUtrane dorA 4, pAMcamA avalaMba athavA AlabA 5, chaThThA mATakhuNlRA 6, sAtame sAdhaNI cha, ane AThamA vilekhya athavA prakAra 8, e rIte ATha prakAranAM sUtrA kahyAM che. 40 pATalInA madhya bhAge "na" biMdunA drimAM sutra parAvI te sUtrane khIje cheDe avalaMbanA "" chidramAM bAMdhavo. tathA sAdhaNInI "pATInA madhya bhAge "" eka rekhA khAdelI che te rekhAmAM sUtra bese te je jamIna upara sAdhaNI mukI hoya te jamIna cArasa che ema samajavu', paNa cArasa naha hAya te! te rekhAmAM sUtra naDhuiM besatAM je taraphanI jamIna UMcI haze te taraphanI sAmI AjI upara arthAt je tarapha nIcI jamIna haze te taraph sUtra jaze. sAdhaNInA be cheDA samasUtra karavAnI rIta evI che ke, saphAIdAra e lAkaDAnI paTTInA be cheDA mathALe sarakhA maLe tevA kApI joDacA pachI eka thALImAM pANI bharI sAdhaNInA be cheDA pANImAM muve pANIne AMke ane tarapha jeTale lAgyA hoya teTale bhAga banne taraphathI kApave eTale sAdhaNI nIcenA be cheDA sarakhA thaze. TIpa--A pahelA adhyAyamAM cha sAta ane ATaeN javanA tasu batAvavAmAM AvyuM che tevA traNa tasunu eka phUla tathA bAra mAtrA athavA khAra tasune eka tAla, be tAle eka gaja, pAMNAme gaje eka kiSNu, ane cAra gajanuM eka dhanu+ e vagere bharavAnuM mApa bAMdhelu che. teja pramANe malake tethI paNa vadhAre khArIkI bIjA graMthAmAM batAvI che, te khAkhata vAMcanAre yAda avasya rAkhavI teie,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ I REvama || adhyAya 2jo. zArdUlavikrIDiva. saMgrAmeMdhakarudrayozcapatitaHsvedomahezAkSitau tasmAdbhUtamabhUcabhItijananaMdyAvAethivyormahat // taddevaiHsahasAvigRhyanihitaMbhUmAvadhova katraka devaanaaNvcnaacvaastupurussstnaivpuujyobudhaiH||1|| artha:---aMdhaka daitya sAthe saMgrAma karatAM mahAdevane parizrama thave para se thaye tenuM biMdu bhUmi upara paDyuM te biMdumAMthI AkAza ane bhUmine bhaya kare e eka prANu utpanna thaye. te prANIne sarva devatAo maLI ekadama pakI nIce mukhe [u] nAkhI tenA upara te devoe vAsa karyo. te uparathI te prANInuM nAma "vAstupuruSa' kahevAya che, mATe DAhyA manuSyae e vAstu puruSane avazya pUja joIe. prAsAdabhavanetaDAgakhananekUpecavApyAMvane jirNoddhArapureSuyAgabhavaneprAraMbhanine // vAstoHpUjanakaMsukhAyakathitaMpUjAMvinAhAnaye pAdaurakSasikaMzivadhikarayoHsaMdhizvakoNaddhaye // 2 // arthaH-prAsAda viSe, ghara viSe, taLAva badAvatI vakhate, kUvA karAvatI vakhate, vAvI karAvatI vakhate, repatI vakhate (bAgamAM vRkSe patI vakhate), jirNoddhAra vakhate, nagara vasAvatI vakhate ane yajJAdi karma vakhate, ItyAdi ThekANe kAryanA AraMbhe ane kAryanI samApti vakhate ( bane vakhata ) vAdavanuM pUjana karavAthI sukha thAya che, ane je tenuM pUjana kare nahi te hAni thAya che. e vAstupurUSa udhe sUto chete evI rIte ke, tenA be paga naita koNamAM che. e ane paganAM pagataLa ekabIjA sAthe joDelAM che, tenuM marataka IzAna kare che, ane hAtha tathA pagenI saMdhi athavA sAMdhAo agni ane vAyavya koNamAM che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jekle vAyavya. nairRta. pazcima. vAyavya. nairR mIna megha ane vRSa e traNa saMkrAMtImAM nAganuM mukha pa zvime tyAre agni koNe khA. ta thAya. cha dhu zaraca ma zuzara ca bU Ta 'ca ra ca maM bu deza ra cAma [ra ca maM bu gu zvatazA rA camA bu gu zu za raca gu zu za ra zu za rA (3) rAjavallabha adhyA. 5 ri IzAna. uttara. "mithuna, karka ane siMha etraNa saMkrAtI mAM nAganuM mukha utta re hoya tyAre nairRte khA tathAya. ca mI bu gu zu agni IzAna. dhana, makara, kuMbha etraNa saMkrAMtIgAM nAganuM mukha dakSi Ne hoya te vakhata IzAna koNe khAta thAya agi vAyavya. ra ckrrm| bu gu gara vAyavya. dakSiNa. deza ra camU / bu gu zaka za zakSA ra ca ma bu gu za gu zaharI ra ca bha Su gu Xiao Ji GS a i S. yaha hi go meM bu gu zu za meM caM maha 4 414 01 ka kaj i A IzAna. 111 IzAnya 66 a kanyA, tulA, ane vRzcika etraNa saMkrAMtI mAM nAganuM mukha pUrva mAM hoya te bakhata vAyu koNe khAta kara kahyuM che. zAna agni.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) raa| vA 1 utsaMga.1 pRSTabhaMga.2 HH savya.4 uttara apasavya.3 apasavya3 uu pazcima.4 nagara. utsaMga.1 savya.4 . . pRSTabhaMga.2
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ rudra, vAyu. vizvakarmA. agni. brahmA. kAla. varuNa. soma. viSNu. / 12 13 14 15 16 1718 1920 21 22 23 A avalaMba A prakAra. rA.va.a.11 Na. ya. AyATa lI. 9 A nava tasu no cheDo A cheDo bAra tasUno 12 ra TTTTTTTTT7 A sAdhaNI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstu puruSatuM citra. vidArikAra iMdra ! sUrya satya | bhRza AkAza - --- pUvA - -- Apa / aryamA sAvitra ane savitA -- -- -- vitaya Apavatsa - ----- - -- ---- - zaila hakSatA - - -- pathvIdhara brahmA kubera yama bhallATa gaMdharya mukhya mRga nAga rudraanerudradAsa mRga pApayakSmA zeSa asura varuNa pUSya sugrIva nNdi| pUtanA A vAstupuruSa citra che, teno AkAra udhoche eTale puruSAkRti de khAtI nathI paNa carakI nIce Iza nAma che te vAstupuruSanu mastaka samajabUM. tathA pUtanA uparano bhAgache tetenA ve pagonAMpagatalo joDAelAMche te pUrva pazcime jamaNUMDAbhu aMga che, te vAstupuruSaghara karavAnI jamInanA kSetranA pramANe kalyAya che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 2 je (13) dravajJA. kssetraakRtirvaasturihaarcniiyekaaNshtobhaagshsryuktH|| sAdhAraNoSTASTapadopiteSucaikAdhikAzItipadastathaiva // 3 // artha:--prathama upara kahelAM ThekANAomAM vAstune kSetranA AkAramAM pUra ja (jeTalI jamInamAM ghara karavuM hoya teTalI jamIna, teTalA meTA AkArane vAratu ka5) te evI rIte ke-eka 'padathI mAMDI hajAra pada sudhIne vAstu pUjA, temAM sAdhAraNa rIti evI che ke-cosaTha (64) padane ane ekAzI (81) padano vAstu pUjA. 3 zarravirahita. grAmebhUpatimaMdirecanagarepUjyazcatuHSaSTike rekAzItipadaiHsamastabhavanejIrNenavAbdhyaMzakaiH / prAsAdetuzatAMzakaistusakalejyastathAmaMDape kUSaNnavacaMdrabhAgasahitavApyAMtaDAgevane // 4 // artha-vAstu pUjavAnI evI rIta che ke-gAma viSe (gAma vasAvatAM rAjamaMdara viSe ane nagara viSe cesaDa padane (64) vAstu pUja. bIjA sarvanA ghara mATe ekAzI padane (81) vAstu pUja, ane uddhAra viSe te ogaNapacAsa padane (49) vAstu pUje. sarva prakAranA prAsAda ane maMDapa viSe so padane (100) vAstu pU. kuvA, taLAva, vAvaDIo ane vana mATe eka se ne chanu pada (196) vAstu pUja. 4 IzomunisamAzritaHzravaNayoHparjanyanAmAditi rApastasyagaletadaMzayugaleproktojayazcAditiH / / uktAvaryamabhUdharaustanayugesyAdApavatsohadi paMceMdrAdisurAzcadakSiNabhujevAmevanAgAdayaH // 5 // sAvitraHsavitAcadakSiNakarevAmedayaMrudrato mRtyumaitrgnnstthoruvissyesyaannaabhipRsstthvidhiH|| 1 pada eTale bhAga eka padathI hajAra pada sudhIno vAstu pUjavo. enI evI rIta che ke ghara karavAnuM je satra athavA jamIna hoya te kSetranA ekathI hajAra sudhI bhAga athavA kAo ( pada ) karavA. te bhAgAnA eka bhAgathI mAMDI hAra bhAga sudhI vAstune pUjA kahyuM che. paNa te sarva sAdhAraNa loko ghara kara te vakhata nahiM pUjo e viSenI samajuta AgaLa AvI che te vAMcavI. 2 bAga.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - (34) rAjavallabha meTrezakajayaucajAnuyugaletauvahirogausmRtI pUSAnaMdigaNAzcasaptavibudhAnalyoHpado paitRkAH // 6 // artha -vAstupurUSanA mastaka upara mahAdevanuM sthApana karavuM, be kAne upara parjanyanuM, ane ditinuM gaLA upara ApadevanuM. be ka athavA khabhAo upara jaya ane aditinuM, be stana upara aryamAM ane pRthvIdharanuM, hRdaya upara Apa vatsanuM, jamaNa bA upara iMdrAdi pAMca devenuM, DAbA bAhu upara nAgAdi pAMca devenuM, jamaNA hAtha upara sAvitra ane savitA e be devenuM (kaNathI pAMcA sudhI), DAbA hAtha upara rUdra ane rUdradAsanuM, sAthaLa upara mRtyu ane maitra e be devanuM, nAbhinA pRSTha bhAge chadhAnuM (vAratu purUSa udhe sUte che eTale nAbhinI pAchaLa kamarathI De - e pITha sAme), upasthasthAne Idra ane jayanuM, e DhIMcaNa athavA goThaNa upara agni ane roganuM, be paganI be naLiye upara puSAdi sAta deve ane naMdigaNAdi sAta dezanuM ane banne paganI eDI upara pitR devatAnuM sthApana karavuM. 6 have vAstupurUSanA aMganI kapanA vinA padavibhAge vAstunuM rUpa batAve che. phaMdravA . IzastuparjanyajayeMdrasUryAHsatyobhRzAkAzakaevapUrve / vahvizvapUSAvitathAbhidhAnogRhakSataHpretapatiHkrameNa // 7 // 3viAti. gaMdharva gaumRgapitRsaMjJaudArasthasUgrIvakapuSpadaMtAH // jalAdhinAthopyasurazcazeSaHsapApayakSmApicaroganAgau // 8 // mukhyazcabhallATakuberazailAstathaivabA hyaditirditizca / dvAtriMzadevaMkramatorcanIyAstrayodazaivatridazAzcamadhye // 9 // arthA--IzAna ke mahAdevanI tathA pUrva dizA vaccenA sAta keDAomAM parjanya, jaya, iMdra, sUrya, satya, bhuza ane AkAza, e sAta devenI, ane mi keNamAM agninI tathA dakSiNa dizAnA madhyanA sAta keDAomAM paSA 1 IMda, sUrya, satya, bhaza ane AkAza e pAMca devo che. te jamaNA bAhu upara sthApavA. 2 nAga, mukhya, bhallATa, kubera ane phaoNlanuM. 3 upasthasthAna eTale diyasthAna. e rIte jenA AkhA zarIra upara devanuM sthApana karavAmAM Ave che evA vAstu pujAnuM citra ApavAmAM AvyuM che, te jUo. -- --- -- --- - ---- . . - . . .
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 2 - ( 35 ) vitatha, gRhakSata, yama, (7) gaMdharva, bhUkha, ane mRga, e sAta devenI. naitya keNe pitR devanI, tathA pazcima dizAnA madhyanA sAta koThAomAM naMdI, sugrIva, puSpadaMta, varUNa, asura, zeSa ane pAyathakamA, e sAtane sAta keDAomAM. vAyuM keNe reganI, uttara dizAnA sAta koThAomAM nAga ( 8 ) mukhya, bhallATa, kubera, zela, aditi ane diti. e sAta devenI sthApanA karavI. e rIte anukrame batrIsa devone bahAranA koThAomAM pUjavA. ( bahAranA eTale sarvathI uparanA koThAomAM) ane madhyanA koThAomAM tera de pUjavA. 9 davaSA. prAgaryamAdakSiNatovivasvAnmaitroparesaumyadizovibhAge pRthviidhroc'stvthmdhytopibrhmaarcniiyaasklessunuunm||10|| artha -uparanA keDAethI nIcenA koThAonI pUrva dizAmAM aryamA, tathA dakSiNa dizAmAM vavasvAna (sUrya) tathA pAzcamamAM mitra ane uttaramAM pRthvIdharane pUjA ane tyArapachI e sarva pade vacce (sarva koThAo vacce) rahelA sarva koThAomAM brahmAne pUja. 10 ApApavarasauzivakoNamadhyesAvitrakonausavitAtathaiva // koNemaheMdrothajayastRtIyerudonilecyopyatharudradAsaH // 11 // artha-izAna koNe A5 ane A5vatsa, tathA agni keNe sAvitra ane savitA tathA naitya keNe Idra ane jaya tathA vAyu keNe rUddha ane rUdradAsane pUjavA. 11 - 35gAli. IzAnabAhyecarakIdvitIyevidArikApUtanikAtRtIye / / pApAbhidhAmArutakoNaketupUjyAHsurAuktavidhAnakaistu // 12 // artha-maMDaLanI bahAra IzAna koNe carakIne, tathA agni keNe vidArikAne, tathA naiRtya koNe pUtanAne ane vAyavya koNe pApAne pUjavI che rIte zAstranI vidhivaDe devatAone pUjavA. 12 zavihita. brahmAvedapadastutenasamakAdevAryamAdyAamI koNeTaudipadAstathASTamarutaHkoNArddhabhAgAbdAhiH // zeSAekapadAHsurAzcakathitAvedatukopTenava brahmASaTpadatoryamAdivibudhAIzAdayazcaikazaH // 13 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 36 ) rAvala, arthA-cazaTha (64) padanA vAstu viSe cAra padane brahmA, tathA aryamAdi cAra devatAo paNa cAra cAra padanA, tathA khUNAonA ATha devatAo be be padanA, tathA bahAranA ATha devatAo ardha ardha padanA ane bAkInA deve eka eka padanA kahyA che. tathA ekAzI padanA vAstumAM nava padane brahmA, tathA aryamAdi devatAo cha cha padanA, tathA khUNAnA ATha devatAo be be padanA, tathA bahAranA khANAnA ATha devatAo ardha ardha padanA ane bAkI rahelA devatAo eka eka padanA che. 13 3jJAti. brhmaaklaaNshovsutaarthmaadyHkonnessudhaa|picsaaiibhaagaaH // vidhAtRdoDhiAkatathA vAyuputArA zataze . 4 . artha-sa (100) padanA vAstumAM zoLa padane brahmA, tathA aryamAdi cAra deve ATha ATha padanA, tathA brahmAnA bahAranA khUNAmAM ATha deve be be padanA, tathA te praNAthI uparanA (chellA bahAranA khUNAmAM ATha de deDha doDha padanA ane bAkInA devatAo eka eka padanA che. 14 raMajhA.. brahmAjinAMzauditaHzivatoryamAdyAH koNeSusArddhapadatopitathaivacASTau // zeSAdvibhAgasamakAravibhAgakoyaM pUjyorathAzvagajavAhanayaMtre // 15 // artha-eka so ne cuMvALisa (144) padanA vAstumAM covIsa (24) padane brahmA, tathA aryamAdi cAra devatAo (4) agiAra padanA, tathA ATha (8) khUNAnA devatAe doDha deDha padanA ane bAkInA deve sarakhe bhAge ba be padanA che, A vAstune ratha zALA, azvazALA, gajazALA yAnazALA, (pAlakhIzALA) ane jaLamaMtra viSe pUjavo. 15 yaMtratrayodazapadairapipUjanIyarasa--- paMcaviMzatirajodazatoryamAdyAH // 'koNebdhayomaragaNAbahikakalAMzo bhadebdhikarasapadAzcaparedvibhAgAH // 16 // artha eka so agara (169) padanA vAstumAM pacIza (25) koNe bahiryuga sur| nigama pamAMzA : pa.ThAMtaraM //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 2 je, padane brA tathA aryamAdi cAra devatAo (4) daza daza padanA, tathA bahAranA cAra khUNAnA (4) cAra cAra devatAe cAra cAra padanA, tathA bhadranA cAra ( 4 ) devatAo cha cha padanA ane bAkI rahelA devatAo e be padanA kahyA che. 16 zArdUlavikrIDita. dvAtriMzatkamalAsanoryamamukhAsyuHsUryabhAgAHkramAt konnetossttsuraadvibhaagshitaabaahyessuptaaddhaashkaaH|| aSTaurAmapadAHpunardipadikA padabhAginoSTausurAH kSetreSaNnavacaMdrabhAgasahitesyAdevatAnAMkramaH // 17 // artha-eka ne cha-- ( 196) padanA vAstumAM batrIza ( 32 ) padane brahmA, tathA aryamAdi cAra (4) devatAo bAra bAra (12) padanA, tathA khUNAnA ATha (8) devatAo be be (2) padanA, tathA bahAranA ATha (8) devatAo deDha deDha (1) padanA, tathA ATha (8) devatAo traNa traNa (3) padanA, tathA (8) devatAe be be (2) padanA ane ATha (8) devatAo cha cha (6) padanA kahyA che. 17. vedAMzovidhiya'maprabhRtayakhyaMzAnavatvaSTakaM koNatoSTapadArddhakAHparasurAHSabhAgahInepade // vAstonaMdayugAMzaevamadhunAyazaizcatuHSaSTika saMdheHsUtramitAnasudhIHpariharedbhirtitulAMmtaMbhakAn // 18 // arthaH-(49) ogaNapacAsa padanA vAstumAM cAra (4) padane brahmAtathA arthamAda (4) cAra de traNa traNa padanA, tathA ATha (8) deva nava (9) padamAM, tathA khUNAnA ATha (8) deve ardha ardha padanA ane bAkInA cevIza (24) deve viza (20) padamAM sthApavA, e dareka devamATe eka padanA cha bhAga karI temAMthI cha bhAga (6) mUkI pAMca bhAgamAM eka devanuM sthApana karavuM, tathA (24) devane vaza (20) padamAM sthApavA te evI rIte ke, dareka padanA cha bhAga karatAM viza padanA eka se ne vaza ( 12 ) bhAge thAya. te bhAgane covIze (24) bhAgatAM dareka devanA bhAge pAMca pAMca aMza (5) Ave eTale eka se ne vaza ( 120 ) pUrA thAya che. vaLI, gharanI bhUminA zaTha (64) bhAgo karI temAM vAstupuruSanI kalpanA karavI paNa te vAstu puruSanI sadhI bhAgamAM (sAMdhA upara) buddhimAna puruSe bhiMta, tuLA, ke staMbha muka nahi. 18
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavAsa upajAti. rekhAdvayaM koNa gataMvidheyaM aMzAMtareNaiva tukarNasUtrAta // yadaSTasUtraiH kathitaMcapadmaM tatpIDanAtsvAmighanapraNAzaH // 19 // artha:ghara karavAnI bhUminA cAzaDha (64) bhAgA karI te bhUminA cAre khUNAmAM e rekhAe (karaNa) karavI ane e rekhAo athavA karaNu sUtranA zAthI brahmAnA cothA padamAM (4) ATha sUtreA (8) bhegAM thavethI te ThekANe kamaLa thAya che. te kamaLane pIDavu nAha, athAt te kamaLa upara bhita, tuLA ke, staMbha Avavu joIe nahiM, paNa jo temAMthI koI bAbata te ThekANA upara Ave te gharanA mAAlakano ane dhanano nAza thAya. 19 proktaM caturviMzatibhAgakaM yatpadArddhagaMhAnikaraMprajAyAH / Sabhistu sUtre maraNAyavajjaM koNetrizUlaMca riporbhayAya ||20|| vaLI, gharanI bhUminA ceAtrIza (24) bhAgA karI te bhAgAmAM che (6) sUtravaDe (sUtra chAMTIne ) SaTkoNu karI te SaTkoNunA padArpa upara (SaTkoNanA bhAganA kAThAnA ardha padma athavA ardha koDA) staMbha Ave te tethI prajAnA (ALakanA ) nAza thAya, tathA vajrakRti (vajra jevI AkRti) upara bhi'ta Ave athavA stabha Ave te maraNa kare ane trizana upara sta"bha ke bhita Ave te te zatrune laya utpanna kare. 20 sujJajJAti. ( 3 ) parIkSyabhUmImavasecayenAM supaMcagavyenatatovilikhyAH // rekhAH suvarNena maNizvAlaiH piSTAkSatairvApipunastadurdhve // 21 // arthaH prathama pRthvInI parIkSA karI te pRthvI upara 15'cagac chAMTavu ane e chAMTavA pachI suvarNa, maNice, travALAM athavA lATa ke cokhAnI (e pAMcamAMthI harakeAi vastunI) rekhAe karavI: 21 iMdravajrA. dvAtriMzadaMzA pRthulecadairghya koNeSu vAjinasaMkhyabhAgAH // tapavAnAMcita ddazmakSetraMcasarvottamamevavAstu // 22 // arthaH-- --ADA ane ubhA evA khatrIza 3ra khatrIza kATA karavA eTale eka tujAra ne cAvIza 10:4 kADhAe thaze, te kAThAonA dareka 1 paMcama eTale gAyanuM ghI, tathA gAyanuM dUdha, tathA gAyanuM dahiM, tathA gAyanuM mUtra ane gAyanuM chANu.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 2 je. (39) khUNAonA cha (6) cha kaThAo tyAgavA (vIza kehAe mukI devA) eTale eka hajAra padane vAstu thAya, e vAstu sarva vAtuomAM uttama jANa.22. mdhyebrhmaapuujniiyHshtaaNshaishctvaariNshdbhiHpdaiaahyviithii| proktaadevaaarymaadyaaashiityaamdhyekonnettoshtNcaassttsssstthyaa||23|| artha e hajAra padanA vAstumAM madhya bhAge (100) padane brahmA pUja, ane e brahmAnI cAre bAjue daza (.0) daza padanA vAthI rAkhavI, (daza daza koThAone mArga rAkhave arthAt brahmAnI cAre taraphanA cALIza koThAo khAlI rAkhavA) tathA aryamAdi cAra (4) devatAo eMzI (80) ezI padanA pUjavA, tathA mAMhiMnA khUNunA ATha deve ( 8 ) ekavIsa ( 21 ) padanA pUjavA. 23. upajAti. koNebdhayonaMdapadaiHsurAzvazeSAstubAhyAvasubhAginazca / vIthIcabA ravibhAgayuktaMzataMpadAnAMkathitaMmunIMdraiH // 24 / / artha-tathA bahAranA khUNAonA cAra (4) devatAo nava (9) nava padanA pUjavA, ane bAkInA deve ATha (8) ATha padanA pUjavA. vaLI bahAranI vIthI cAre tarapha chavIza (26) vIza ThAonI thAya ane cAre dizAonA khUNAonA be be keThAo khAlI rahe, e rIte bahAranI vIthInA sarva maLI eka ne bAra (112) aMze thAya kiThAo ema munioe kahyuM che. 24 durgapratiSTAviSayanivezetathAmahA suckottihome| meraucarASTrevapisiddhaliMgevAstuHsahasreNapadaiHprapUjyaH // 25 // e hajAra padane vAstu killAnI pratiSThA vakhate, tathA nagara vasAvatI vakhate, tathA moTI pUjA vakhate, tathA karoDa AhutinA hama vakhate, tathA me prAsAda vakhate, tathA deza vasAva hoya te vakhate ane meTA liMganI sthApanA karatI vakhate, eTale ThekANe sahastra padane vAstu pUjA kare che. 25 merau ca rASTravApi jyeSTaliMge // iti pAThAMtaraM. 1 vIthI eTale madhyabhAge rahelI vastunI cAre tarapha mArga hoya te paNa, e mArgane adhikAna athavA mAlika madhyamAM rahelI vastu hevI joIe. jemake, eka gharanI cAre tarapha karavA mATe ATaluM hoya te vIthI kahevAya. ane ghara hoya te madhya mAlika kahevAya.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) rAjavallabha trimekhalaMzaMkaradigvibhAgakuMDaMprakuryAtkaratoyugAstram homaMsurANAMzatamaSTayuktaMpratyekamaSTAdhikaviMzativA // 26 // madhvAjyadugdhairdadhizarkarAbhyAMkRSNaistilaihiyavainavAnnaiH palAzadubA~kuradugdhavRkSomaMtadaMtesurapUjanaMca // 27 // artha:--gharanI izAna koNe eka hAthane caturasa kuMDa karI tene traNa mekhalAo karavI, ane te kuMDamAM dareka devane (108) athavA (28) Ahutio ApavI. 26 vaLI, madha, ghI, dUdha, dahIM, sAkara, kALAtala, varI ane java. e sarva navAM padArtho homavAM tathA khAkharo, (khAkharAnA nAnA nAnA kaTakA) tathA lIlI durvAnA aMkure ( dhare upara tAjI traNa pAMkhaDInI zI hoya te ) tathA dUdhavALAM vRkSemAM pIpaLo ane ubara ityAdi samidhe homavI ane devatAenuM pUjana karavuM. 27 1 kuMDanI kRti mATe savistara varNana " kuMDasiddhi " graMthamAM batAvyuM che. 2 varI eTale trAhi athavA DAMgaranI dhANI. - -
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 2 je. vasaMtatilakA. IzeghRtAnnamaparesaghRtaudanaMcadadyAjayAyahastiAMbaramevakUrma // rtnaanipaissttikmyNkulishNsureNdredhuumrvitaanmuditNcdivaakrsyaa28|| iMdravajrA. godhUmayuktaMghatamevasatyamatsyAnbhUzesaMkalimaMtarikSa // vahausucaupuSNitathaivalAjAndadyAdadharmetraNakaudanaMca // 29 // zArdUlavikrIDita. madhvAnaMcagRhakSatAyayamatomAMsaudanaMdApayet / gaMdharvezatapatramodanamidaM gejajivhAMtathA // proktAnIlayavAmRgAyapitRtodeyAzcasanmodakAH / paiSTaMkRSNavaliMtathaivavidhivadyAJcadauvArike // 30 // sugriivaaycpkaagnnvreshvetNprsuunNpyH|| pa vAruNakesurApyasuraketailaMtilAHzeSake // paapaakhyepicpkmaaNsmuditNrogaaymdyaussdhiiH| gokSIraMphaNinecamukhyavibudhezrIkhaMDabhaktautathA // 31 // bhllaattaaysuvrnnkNdhnptaumNddaajdugdhtthaa| saktuMparvatake'ditestulapikAMdadyAditaurikAM // tatkSIraMdadhikaMkramaNavihitaMbApApavatsetathA / pyaryamNe'ruNacaMdanaMcapayasAyuktAtathAzarkarA // 32 // sAvitrepicalaDDukAzcasavituHpUpAuDAsaghRtAH deyaMcAthavivasvateghRtayutaMdugdhaMtathAmodakAH // iMdrAkhyekusumasragiMdrajayakedeyaMtathAcaMpakaM / / maitredugdhaghRtaMcaguggulayutogaMdhastathArudrake // 33 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) rAjavalabha upajAti. tatsiddhamannatvapirudradAmesadanamAlAMpRthivIdharAya // payasvinIMgAmamRtasyakuMbhaMdadyAdidhausvarNamatokhilebhyaH // 34 // suraasthimaaNsNvihitNcrkytthaivpiitaudnvidaayeN| raktaudanaiHpUtanikAcanIyAmatsyAsavenApitathaivapApA // 35 // maaNsNprkpilipicchaayaitjj'bhaayvihitNsdyH|| skaMdAyaitanmadirAyuktaMvasnthAryamNadizipUrvAdau // 36 // arthA--Izane ghI ane khIcaDI, parjanyane bhAta ane ghI, jyane lIlA raMganuM vastra ane leTane kAca, iMdrane leTanuM vajU ane paMcaratna, sUryane kATavA vastrane caMdra. (28) satyane ghaUM ane ghI, brazane mAchalAM, AkAane talasAMkaLI, agnine cokhAne caru, pUSAne DAMgaranI dhANI, adharmane (vitathane) caNAne bAkaLA ane bhAta. (29) gRhakSatane madha ane anna, yamane mAMsa ane bhAta, gadhaIne bhAta ane zevaMtrAnAM kula (guladAvadI), bhRgarAjane bakarAnI jIbha, mRgane lIlA java, pitRne lADu, daivArikane (naMdI) aDadanA loTanAM vaDAM, (30) sugrIvane pUDA (pallA). puSpadaMtane dUdha ane dhoLAphala, varuNane kamaLakAkaDI, asurane madya (dA). zeSane tala ane talanuM tela. pApane rAMdheluM mAMsa, rogane madirA ane auSadhI, sapane gAyanuM dUdha, mukhyane caMdana ane bhAta. (31) bhadvArane suvarNa, kuberane mAMDo ane bakarInuM dUdha, parvatane sAthe, aditine lApasI, ditine purI, Apane hRdha, Apavansane dahi, arthamAne ratAMdaLI, dUdha ane sAkara, (32) sAvitrane lADu, savitAne puDA goLa ane ghI, vivasvAnane ghI, dUdha ane lADavA, iMdrane puSpanI mALA, tathA iMdrajane caMpAnuM phUla, tathA mitrane dhI ne dUdha, ddhane gugaLane dhUpa ane kapurAdi sugaMdhita padArtha athavA dra. (33) rudradAsane rAMdheluM anna, pRthvIdharane ratnanI mALA, brahmAne dUdhavALI gAya ane amRtane ghaDe (dadhebharele ghaDe) e rIte sarva devene baLidAna ApavuM te sAthe sarva devone suvarNa paNa mukavuM joIe. (34) carakIne madirA ane mAMsavALuM hADakuM, vidArikAne haLadaravaDe pIlo karelo bhAta, putanAne rudhira ane bhAta, pApAne madirA ane mAchalAM. (35) pilipichAne rAMdheluM mAMsa, jebhAne tAjuM mAMsa, skedAne madirA sAthe mAMsa ane aryamAne vaLagelA mAMsavALuM hADakuM ApavuM, e rIte puvAdi cAre dizAomAM bahAranA bhAge rahelA cAra de che ema samajavuM. 36
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya : jo. upajAti ( 4 ) yaH pUjayedvAstumananyabhaktyAnatasyaduHkhaMbhavatIha kiMcit // jIvatyasauvarSazataM sukhena svargenarastiSTatikalpamekaM || 37 // tithI vAstuzAle rAkhavame cAvrukSanuM nAma dvitIyodhdhA || 2 || athaH--je puruSa asAdhAraNa bhaktivaDe vAstudevane puje che tene A lAkamAM koI prakAranuM duHkha thAya nahi, eTalu ja nahi paNa te saiA (100) varSa paryaMta sukhe jIve ane tyAra pachI eka kalpa paryaMta te svargamAM raheche. 37 1 vAstudevanuM pUjana karatAM tenA zarIranA nUda jUdA vibhAge upara sthApavAmAM AvatA adhama devezane baLidAnamAM, mAMsa ane madirAdinI tarehavAra vastu ApavAnu khatAvyuM che, te pramANe vartamAna kALamAM kAi Apatu nathI, temaja vAstunu pUjana paNa karatA nathI, tethIja gharadhI temAM rahenAra ane dhar bAMdhanAra manuSyo sukhI thatAM nathI. evuM keTaleka ThekANe pratyakSa jovAmAM Ave che. ema zilpAzritA kahe che. te zilpa zAstramAM lakhyA pramANeja kahe che. e vAta kharI che paraMtu graMthakartA buddhimAna puruSA gayA pachI evAM baLadAnA " thavAnu kA raNa keTalAka lAMka kharacanI kAtArtha karavA lAgyA, tathA keTalAka zilpakAma karanAra dharanA mAlikAnI marajI sapAdana karavA lAgyA, tethI tema banyu haze; te paNa rAjAoe te avasya tevAM LidAnA ApavAM joIe ane bIna sAdhAraNa lokAe eka vastunA badalAmAM tevA guNunI IjI vastuvaDe vAstunuM pUjana karavuM. jeIe. jemake, vanamAM bakarAne pheMkANe kALu ApavAmAM Ave che, vaLI keTalAkanA kahevAmAM Ave che ke. bhAratavarSamAM jainadharmanA ati pratyeAdha thavA jeIe te karatAM ulaTI rIte vAstupUjana thavA lAgyAM. eTaluja nahi, paNa keTalAka ucharatA sAmi kAe mithyavinA devAne pUjavA nahiM evI vAtA samajAvI vAstupUjana paNa karavA de nahi. arthAt vAstunI darakAra paNa rAkhe nahI. paraMtu vAstupUjana kara vAnI manAI jainAcAryoe karelIja nathI paNa vAstunA rUpanA phera hoya te te paNa zAstrakAraeja batAvelA che; mATe uttama vastumAM rahelA evI vastunA guNevALI vastuvaDe vAstupUjana to avasya karavuMja joIe, agara ema te kahevuMja paDaze ke, madya mAMsAviDe vAstunA devA nuM pUjana karavAnuM kAma kSatrionu` che. tyAre uttama jAtinA manuSyAe uttama vastunA khaLidAnAvaDe (phaLa, puSpa ane annanA uttama padAevarDa) vAstupUjana kema na karavuM ? avasya karavuM joie. ane vAstupujana karavA mATe jainAcAryoe manAi karelI nathI, e bhAkhatanI sAbItImAM jaina graMthamAM mukhya sUtramAM gahuvAmAM Avela "jaMbudrIpapannatti" viSe lakhe che te sUtra vAMcA. egAsIti pade susavvaisuvavac (kacarnAma ijanasva-nirape ! nAmagye guNajANaepaMDipavihiSNugNayAlIsA AvartamAM vasanAra zizvivettAonu bhAre r ane vidvAnapaNuM haze te vakhata vilAyAdi dezamAM thatAM zilpa kAmeAmAM AvA vyavahAra cAle che ke nahi ? te jANavAmAM nahi vhAya.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne raNava ma, adhyAya 3 jo. zArdUlavikrIDita. AyavyayatArakAMzakavidhUnAziMgRhAyetathA / dhAnyaMsaukhyayazobhivRddhiradhikAyasmAdataHkathyate // AyAstudhvajadhUmasiMhazunakAgorAsabhebhAkramAt / vAMsarasvaramagApuramAM zreSTha murAnAM ? . atha-pRhAdika viSe Aya, kSa. vyaya, tArA, aMza, caMdra ane rAzinI rIta batAvIe chIe. kAraNake, teo zreSTha AdhyethI dhAnya, sukha ane yazanI adhika vRddhi thAya mATe prathama Aya viSe kahie chIe. prathama dhvaja Aya 1, bIjo dhuma 2, siMha 3, zvAna 4, vRSa 5, gardabha 6, gaja 7, ane vAMkSa 8 AThamo Aya che. te AmAM pahelo 1, trIje 3, pAMcamo pa, ane sAtame 7, eTalA A devamaMdira vize zreSTha che ema jANavuM.1 mAnaMdevagRhAdibhUpasadanezAstroktahastenatat / gehekarmakarasyanAthakarataHsyAtraiNachAdyagRhe // AyodaMDakarAMgulAdimapitohastAMgulairaMzataH / kSetrasyApyanumAnatopinagaredaMDenamAnaMpure // 2 // artha:-devamaMdira ane rAjaghara viSe zAstramAM kahelA hAthe mApa karavuM tathA sAdhAraNa lekenA gharanuM mApa zilipanA hAthe karavuM paNa ghAsavaDe chAvAnuM hoya athaoNt ghAsa, pAMdaDAM ane evAM bIjAM tRNavaDe ghara chAI rahenArA garIba lekenA gharanuM mApa gharadhaNInA hAthanuM karavuM kahyuM che. ghara karavAnI bhUmine hAtha AMguLa ane javathI mApI te bhUminuM kSetraphaLa kADhI hAtha, AMguLa ane javanI gaNatarI pramANe Aya meLave paNa nagara ane puranuM mApa daMDavaDe karavuM kahyuM che ema samajavuM. 2
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyavya IzAna svara Aya gaja Aya dhyAMkSA Aya pazcima ghara karavAnI pRthvI vRSabha Aya dhvaja Aya ane bIjo puruSa che. A nIce AyonA bebe rUpo batAvyAM che temAM eka strI rAjavallabha adhyAya 3. siMha zvAna Aya. Aya Aya naiRta dakSiNa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 jA. zAhinI. ( 45 ) AyaH kalpyo hastameyaH karaizvakSetre mAtrAbhirmite mAtRkAbhiH // madhyeparyaM kAsa ne maMdireca devAgAramaMDape bhittivAdye // 3 // artha:--hAtha ane AMzuLe! mApI tenu kSetraphaLa kADhavyA pachI hAtha ane AMLA pramANe Aya kalpavA kahyA che. paNa khATale! athavA palaMganI e iso ane e upaLAM maLI cArane mApamAM na letAM phakta madhyanA gALA bharI Aya lAvave ane teja rIte gharanA be karA, eka movALa ane pachIta e cAranA esArane mApamAM na letAM e cArenA aMtaranuM arthAt e cAranA macce rahelA gALAnuM mApa lai Aya lAvavA, paNa devadira ane maMDapanI bahAranI pharakethI arthAt cAre taraphanI bhIMtanA AsArA sahita(jamIna ane pAyAmAM dabAya te suddhAMta mApamAM levAnu kahyu che) mApamAM gaNI Aya lAve. 3 zArdUlavikreDita. chatre devagRhe dvijasyabhavanesyAchedikAyAMjale / vistArochrayavastrabhUSaNa makhAgArepuza stodhvajaH // dhUmopajIvinAmapigRhe kuMDecahomodbhave / siMhadvArapAlayestranicaye siMhasiMhAsane // 4 // arthaH chatra, devamaMdira, brAhmaNanu ghara, vedikA, jaLAzaya, kSetrAnA vistAra, kSetrAnI ucAI, vastra, AbhUSaNa ane yajJazALA. eTale ThekANe vaja Aya zreSTha che, tathA agnivaDe jIvanAranA gharamAM ane hAmanAkuMDa viSe krUSa Aya zreSTha che, ane siMhadvAramAM, rAjagharamAM, zomAM ane siMhAsanamAM eTale hakANe siMha Aya zreSTha che. 4 1 chatra ane tethI paNa nAnA dAginA viSe gaja ane guLAnuM mApa levAya nahi te AMzuLa, java, yUkA, lIkha ane vALanI aNIvaDe mApa levuM ane Aya meLavavA. kAraNa ke hIrA Adi ratnAnu mApa AMzuLe thAya niha. 2 kSetra eTale ghara karavAnI jamInanaja kSetra kahevAya che ema nathI; paNa dhvajA, khAvaTA, nizAna e vagere vaccenu je kAMI karavu hoya te vaane kSetra kahevAya. 3 phillAnA daravAjAmAM, rAjAnA darabAranA daravAjo ane rAjAnA mehelanA daravAjo e vagere siddhaddhArA che, te siMhadrArAnI rItabhAta AgaLa Avaze,
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha caaNddaaleshunkovishaaNcvRssbhohmyehyaanaaNhito| vANijyedhanabhojanasyabhavanethovAdyagehekharaH // vAditrekharajIvinAmapigRhezUgajoyojyate / yAnestrIgRhavAhanecazayanezastomahehastinAM // 5 // artha---cAMDALanA ghara viSe zvAna Aya zreSTha che tathA vANiyAnA ghara viSe, azvazALA viSe, vepArInI dukAna viSe, lAkaDAM bharavAnA ghara viSe, ane bhejanazALA viSe vRSa Aya zreSTha che, tathA vAdinA ghara viSe ane gadheDAM vaDe jenI AjIvikA cAlatI hoya tenA gharamAM khara Aya zreSTha che, tathA zuddhanA ghara viSe, yAna athavA pAlakhI viSe, striyanA ghara viSe, vAhana viSe, (ratha gADI gADAM vagere viSe) zayyA (khATale palaMga ke keca) viSe, ane gajazALA viSe, eTale ThekANe gaja Aya zreSTha che. 5 dhvAMkSaHzilpitapariSanAMhitakarasteSAMmukhanAmavat / dhvAMkSaHkAkamukhobiDAlavadanodhUmovajomAnuSaH // sarvepakSipadAharekhigalAhastAnarasyevatat / prAcyAsRSTigatAkrameNapatayohyaSTaucatesanmukhAH // 6 // artha -zispinA ghara viSe ane tapasvinA sthAna vize dhyAkSa Aca sukhakArI che. e rIte batAvelAM AThe AyanAM mukha pitapotAnA nAme jevAM che, paNa vizeSa karI vAkSa ApanuM mukha kAgaDAnA mukha jevuM che, tathA dhUma AyanuM mukha bilADAnA mukha jevuM che, ane dhvaja AyanuM yukha manuSyanA mukha jevuM che. paraMtu sarva AnA paga te pakSIonA paga jevA che, tathA temanAM gaLA siMhanA jevAM che ane AnA hAthe te manuSyanA hAthe jevA che. e A pUrva, ami, dakSiNa, naitrata, pazcima, vAyavya, uttara ane IzAna. e anukrame AThe dizAonA svAmI ATha Ave che. te suSTi mArga che, eTale je dizAne svAmi je Aya che te dizA sAme te AyanuM mukha che ema samajavuM. 6 4 dhvaja Aya pUrvane svAmI che tethI tenuM mukha te dizAmAM samajavuM, ghamanuM agni koNe mukha che, siMhanuM mukha dakSiNe, zvAnanuM naiti, vRSanuM pazcime, gardabhanuM vAya, gajanuM uttare ane dhvAMkSanuM mukha IzAna keNa sAme che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 je. (47) deyAHsiMhagajadhvajAdivRSabhAHsiMhadhvajaukuMjare / siMhovaidhvajaiSyatenavRSabhonyatrApideyobudhaiH // siMhazvebhavRSegRhemRtikarastvAyazcavakraMgRhaM / tasminnevacavAmadakSiNadizAdvArasyaAyaHzubhaH // 7 // arthaH-pahelI bhUmimAM vRSaya de, tathA bIjI bhUmimAM siMha Aya deve athavA gaja Aya deva athavA dhvaja Aya de. Aya ApanAra sUtradhAre yAda rAkhavAnuM che ke-" gaja Aya upara siMha Aya athavA dhvaja Aya deve, temaja siMha Aya upara dhvaja Aya deva" paNa DAhyA manuSya keIpaNa Aya upara vRSa Aya lAva nahi, kadAca ghara viSe siMha Aya upara gaja Aya athavA vRSa Aya Ave te te mRtyu prApta karAve, ane gharanuM dvAra AyanA sAme hoya te te zubha che temaja gharathI jamaNI tarapha athavA DAbI tarapha Aya Ave te te paNa zreSTha che. 7 vyAsedairdhvaguNeSTabhirvibhajitezeSodhvajAdyAyako / 'STanetaguNitecadhiSNyabhajitesyAdRkSamazvAdikaM // nakSatrevasubhirvyayepibhajitehInastulakSmIpradaH / tulyAyazcapizAcakodhvajamRtesaMvar3itorAkSasaH // 8 // artha:-ghara karavAnI jamIna athavA kSetrane vistAra athavA pahoLAI jeTalA gaja hoya teTalAne kSetranI laMbAInA gaje sAthe guNatAM je piDa Ave (kSetraphaLane jeTalo aMka Ave) te piMDane ADe bhAgatAM zeSa je rahe te "vajAdi ATha Aya samajavA, tyArapachI guNelA piMDane ( kSetranI pahelAI sAthe laMbAIne guNatAM je aMka AvyuM hoya tene) ADe bhAgatAM je aMka Ave te aMkane satyAvize (ra7) bhAgatAM zeSa je rahe te "azcinyAdi nakSatra jANavuM, ane e je nakSatra AvyuM hoya te nakSatrane aMka AThe bhAgatAM zeSa je rahe te "ga" jANave. te vyayano aMka AyanA aMkathI ochA Ave te lakSmInI prApti karAve, paNa Ayano aMka ane vyayane aMka sama Ave athAta e che ke vadhAre na Ave te tene pizAca jANo, ane dhvaja Aya vinA bIjA AnA aMkathI vyayano aMka vadhAre Ave che te rAkSasa samaja. 8
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) rAjavallabha tanmUlevyayahaya'nAmasahitebhaktetribhistvaMzakaH / syaadiNdroymbhuuptikrmvshaaiivesureNdrohitH|| vedyAmeSayamastupaNyabhavanenAgetathAbhairave / rAjAMzogajavAjiyAnanagarerAjAlayamaMdire // 9 // artha-mULa zazine je aMka hoya te aMkamAM AvelA vyayane aMka meLava, temaja dhuvAdika gharomAMnuM je ghara hoya te gharanA nAmanA jeTalA akSa hoya teTale aMka paNa temAMja meLave. e traNe bAbate ekatra karatAM je aMka athavA jeTalo saravALo thAya teTalAne traNe bhAgatAM zeSa je eka (1) vadhe te te "IMdrAMza" kahevAya, tathA be (2) vadhe to te "yamAMza" kahevAya ane traNa (3) athavA zunya vadhe to te "rAjAza" kahevAya. e traNa aMzomAMne idaMza te devAlaya ane vedikAmAM zreSTha che, tathA yamAMza hATa viSe, nAgadevatA viSe ane bhairava viSe zreSTha che,tathA gajazALAmAM, azvazALAmAM, vAnamAM, nagaramAM, rAjAnA gharamAM ane bIjA sAdhAraNa lokonA ghare viSe rAjAzA zreSTha che. 9 raMvajhA. yAvadharsaMgaNayetsvadhiSNyAttArAvibhaktenavabhizcazeSA // . budhaistRtIyAsakaleSuvAyApaMcamIsaptamikAnazastA // 10 // atha--gharadhaNanA janmanuM je nakSatra hoya te nakSatrathI gharanuM je nakSatra AvyuM hoya te nakSatra sudhI gaNatAM jeTale aMka Ave teTalA aMkane nave (9) bhAgatAM zeSa je rahe teTalAmI tArA samajavI, e tArAomAMthI trIjI tArA Ave to tene sarva kAmamAM DAhyA manuSya tyAgavI kahI che. te ja rIte pAMcamI ane sAtamI vAsa paNe sArI nathI ane bAkI rahelI tArAomAM pahelI 1 bIjI 2 thI 4 chaThThI 6 ADamI 8 ane navamI 9. eTalI tArA.. emAMthI gamete tAra Ave te te zreSTha che. 10 ja zAMtA 1 maneharA 2 dRrA, 3 vijayA ca 4 kulabhavA; , padminI 6 rAkSasI 7 bAlA, 8 AnaMdA 9 navamIskRta, 70 nAcaMdrahmaze. artha-zAMtA 1 manohara 2. karA vijayA 4 kulabhavA ja padminI 6 rAkSasI 7 bALA 8 ane AnaMdA 9. e rIte nava tArAo che, 70 zAMtAmanoharAkurA / vijayAcakulodbhavA // padminIrAkSasIvIrA // AnaMdAnavamIsmRtA. 48 e rIte trIjA padamAM bALAne ThekANe vIrA kahi che,
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 je. (49 ) zArdUlavikrIDita. dhiSNyAnIhacasaptasaptakramatovahnastupUrvAditaH sRSTayAtAnibhavaMtiyatragRhabhaMtatraivacaMdrobhavet / hAnipRSThagataHkarotipuratastvAyuHkSayaMcaMdramAH pArzvedakSiNavAmakezubhakaro'gredevabhUpAlaye // 11 // TIpa:-vyaya eTale-kharaca e bAbatane samajaNa evI che ke,-ghara karavAno AraMbha karatA pahelAM gharanA kAmamAM je kharaca karavuM dhAryuM hoya te dhAravA pramANe na thatAM vadhAre athavA ochuM kharaca thavAnuM kAraNa AyanA aMkathI vyayano aMka ocho Ave te ochuM kharaca thAya ane AyanA aMkathI vyayane aMka vadhAre Ave te vadhAre kharaca thAya, e vAta prathama batAvavAmAM AvI che. te lakSamAM rAkhI game te prakAre gaNI no aMka - AmavA aMkathI eche lAva. e sAruM che. have je aMkanuM nakSatra AvyuM hoya ( 26 ) te aMkane ADe bhAgatAM 268 zeSa 2 Ave te te bIjo vyaya samajavo. te vyaya zreTa che. vaLI aMza lAvavAnI AvI rIta che ke mULa rAzi ( 21 ) eTale je nakSatra AvyuM hoya te nakSatramAM vyayane Avelo aMka meLavatAM (mULa rAzi 26 ane vyaya 2 ) 28 aThThAvIza thAya ane dhuvAdika dharAmAM thI je nAmanuM ghara utpanna thayuM hoya te gharanA nAmanA jeTalA akSare hoya teTalA aMka prathama thaelA (28) aMkamAM meLavavA. jemake, "manerama" gharanA cAra akSara che te meLavatAM batrIsa (32) thApa tene traNe bhAgatAM zera eka (1) vadhe te te iMdrAMza jANa. tathA be (2) vadhe to yamAMza ane traNa (3) vadhe athavA pUrNa eTale zunya Ave te te rAza thayo ema jANavuM. juo mULa rAne aMka 26 +=8+4=323=zepara be AvyA. e be yamAMza Ave che eTale te aMza sAro nathI mATe ghara karavAnA AraMbha upara batAvelI rItemAM prathama bAbatathIja pheraphAra karatAM sArI rIte Ave tema karavuM. kadAca gharanI jamInano kAMI bhAga vadhAravo ghaTADavo paDe te tema karavuM. udAharaNa ghara karavAnI jamIna ogaNacALIza gaja (39) ane agiyAra (11) AMgaLo athavA suo che te lAMbI che ema mAno ane tenA AMgaLA karo eTale navaseM ne suDatALIza (947) AMgaLe thaze tathA te jamInane vistAra (pahoLAI ) nava gaja (8) ane pAMca AgaLa che tenA AgaLa karo eTale bannene ekavIza (21) thaze. e laMbAI ane pahoLAInI bane rakamone 94ja221 guNatAM be lAkha nava hajAra basaeN ane satAzI AgaLa kSetraphaLa AvyuM. 200287 e kSetraphaLane AMTha bhAgatAM 209287-8 zeSa sAta (7) raheze mATe samajavuM ke sAtamI gajaAya AvI, tyAra pachI nakSatra lAvavAnI rIta evI che ke --
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) rAjavallabha, artha-kRttikAdithI sAta nakSatra pUrvadizAmAM sthApana karavAM athavA kalpavAM. tathA maghAdi sAta nakSatra dakSiNamAM, tathA anurAdhAdi sAta nakSatra pazcimamAM, ane dhaniSThAdi sAta nakSatra uttara dizAmAM sthApavAM athavA ka5vAM. e rIte dizAone anukrama laI nakSatronA anukrame dareka dizAnA bhAge sAta nakSatra sthApana karatAM gharanuM utpanna thaeluM nakSatra je dizAmAM Ave te dizAmAM caMdra che ema samajavuM. paNa te caMdra gharanI pAchaLa Ave te hAni kare; tathA gharanA sAme Ave te gharanA AyuSane kSaya kare; ane gharanI jamaNa tarapha athavA DAbI tarapha Ave che, te zreSTha che. devamaMdira ane rAjAnA gharanI sAme ca Ave te sAre che. 11 prItiHsyAtsamasaptamIcadazamIcaikAdazIzobhanAH dAridryayugalAkarotimaraNaMSaSThIkaliMpaMcamI // meSozvitritayeharistupitRbhAccApaMtrayemUlataH zeSaisyurnavarAzayaHparamatenaMdAMzakaistepRthak // 12 // atha-gharadhaNInI rAzithI gharanI rAzi sAtamI Ave che te prIti kare, tathA dazamI athavA ethI rAzi Ave che te paNa sArI che. agiyAramI athavA trIjI rAzi Ave te te paNa sArI che, paraMtu gharadhaNInI rAzithI gharanI bIjI athavA bAramI rAzi Ave te daridrI kare, tathA chaThThI athavA AThamI rAzi Ave te te maraNa prApta karAve ane gharadhaNanI rAzithI gharanI rAzi pAMcamI athavA navamI Ave te te kaleza utpanna karAve. upara kahelI rAzionI gaNatarI evI rIte che ke-azvinyAdi traNa nakSatra gharanAM Ave te tenI meSa rAzi thAya, maghAdi traNa nakSatro gharanAM Ave te te siMha rAzi thAya, mULAdi traNa nakSatro gharanAM Ave te te dhanarAzi thAya ane bAkI rahelI nava rAzio je che, te dareka rAzi e be nakSatranI chepaNa jotiSa zAstranA mata pramANe te nakSatranA *nava caraNanI eka jamInanI laMbAI ane pahoLAInA AMgaLAne gaNatAM je piMDa Avyo che (2092 87) te piMDane aDe guNatAM je aMka Ave te aMkane satyAvIze (27) bhAgatAM zepa je rahe teTalAmuM nakSatra Ave ema jANavuM. juo 20028748=1674296 A seLa lAkha cotera hajAra base ne channe satyAvIze bhAgatAM 1674296 27=zeSa 26 chavIza raheze mATe samajavuM ke chavIsamuM nakSatra AvyuM. e nAtra azvinyAdithI gaNavuM eTale uttarA bhAdrapadA nAmanuM te naThAtra thayuM. e rIte Aya, vyaya ane nakSatrAdi gaNI lAvavAnuM kahyuM che. ' nava caraNa eTale-eka nakSatranA cAra bhAgo mAnI, te cAramAMthI eka athavA pA bhAga laI be nakSatro sAthe meLo. e e AkhA nakSatranA ATha bhAga ane eka nakSatrane
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 je. (51 ) rAzi thAya che. te rAzio ghara viSe levAtI nathI paNa upara batAvyA pramANe tiSanA mata pramANe gharadhaNInI rAzi levAnI kahI che. 12. bhaumauvRzcikameSayovRSatulezukrasyayugmastriyau / cAMderAtriyugaMcakarkasadanaMcaMdrasyasiMhorakheH // jIvomInadhanuHpatirmagaghaTomaMdasyacoktaMgRhaM mitrANyarkakujeMdudevaguravo'nyevairiNastemithaH // 13 / / artha-vRzcika ane meSane svAmI maMgaLa che, vRSa ane tuLAno svAmI zuka che, mithuna ane kanyAne svAmI budha che, karkane svAmI caMdramA che, siMga hane svAmI sUrya che, mana ane dhanane svAmI bRhaspati che ane makara ne kuMbhane svAmI zanaizcara che. e rIte rAzinA svAmI kahyA che, temAM sUrya, maMgaLa, caMdra ane bRhaspati e cAre parasparamAM mitro samajavA, tathA budha, zukra, zanaizcara ane sahu e cAre prathamanA cAranA ( sUrya, maMgaLa, caMdra ane bRhaspatinA ) verI che ema samajavuM. 13 eka bhAga maLI nava bhAga thAya, te bhAgane caraNa athavA pada kahevAmAM Ave che, te nava caraNamAM savAbe nakSatra thAya ema jAtino mata che, paNa zilpazAstranA mata pramANe te eka rAzi be nakSatranI gaNAya che ane jyotiSa pramANe savAbe nakSatranI eka rAzi gaNAya che. 1 budha caMdramAne vairI che ema A cakattAnuM batAvavuM che paNa lokanA artha pramANe koNa kono zatru che ? tathA kANa keno mitra che ? e vAtane spaSTa khulAse nathI eTale vAMcanArane turta samajaNa paDavA harakata paDaze, mATe spaSTa samajavA jotiSano AdhAra Apa avazya che. kAraNa ke, zilpakAma karanArane praha meLavatAM saMzaya rahe nahi. muhUrttaciMtAmaNI vivAhaprakaraNe. zArdUlavikrIDita. mitrALagunaH zazizukAnoLio saumyazcAsyasamauvidhobuMdharavImitrenacAsyadviSat / / zeSAzcAsyasamAHkujasyamuhRdacaMdrajyasUryAbudhaH zatruHzukrazanIsamaucazazamRssUnoHsitAhaskarau // 27 // virANagzazIzukanidbhAgAravALag mitrAyakakujeMdavobudhasitauzatrUsamaHmUryajaH / / mitresaumyazanIkave zaziravIzakujejyausamI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (pa2 ) rAjavalabha, devasaMzrutipuSyato'zvibhamRgamaitrAnilaMpauSNabhaM hastAdityamathonuraMtakavidheHpUrvottarArudrabham // rakSomUlavizAkhikAmipitRmaMcitrAdhaniSThAdvayaM jyeSThAzleSamapIhadaityamanujairmRtyustudevaiHkaliH // 14 // artha --zravaNa, puSya, azvinI, mRgazira, anurAdhA, svAti, revatI, hasta ane punarvasu. e nava nakSatranA deva gaNunAM che. tathA bharaNI, rohiNI, pUrvAphAzunI, pUrvASADhA, pUrvAbhAdrapadA, uttarAphAlganI, uttarASADhA, uttarAbhAdrapadA ane Addhi e nava nakSatro manuSya gaNunAM jANavAM. tathA mULa, vizAkhA kRttikA, maghA, citrA, dhaniSThA, zatabhiSA, jyeSThA ane azleSA e nava nakSatro rAkSasa gaNunAM che ema samajavuM mATe-- - gharanuM nakSatra je detya athavA rAkSasa gaNanuM hoya ane gharadhaNanuM nakSatra manuSya gaNanuM hoya, athavA gharanuM nakSatra manuSya gaNunuM hoya ane gharadhaNInuM nakSatra rAkSasa gaNanuM hoya te te gharadhaNInuM mRtyu kare (manuSya ane rAkSasa e gigza rAzi AinAAiDAsAH 28 | artha -maMgaLa, bRhaspati ane caMdra e traNe sUryanA mitra che tathA zukra ane zanI e banne sUryanA zatru che; ane budha sUryane sama che (zatru nahi ane mitra paNa nahi. ) "budha ane sUrya e bane caMdrane mitra che " paNa caMdrane zatru koI nathI. vaLI bAkInA je maMgaLa, gurU, zukra ane zanizcara e cAra caMdrane sama che tathA caMdra, bRhaspati ane sUrya e traNe maMgaLanA mitra che; paNa budha te maMgaLane zarU che. zukra ane zanizcara e be maM. gaLane sama che ane zukra tathA sUrya e be budhanA mitra che. - budhane zatru caMdra che ane gurU, zanaizvara ane maMgaLa e traNa budhane sama che, tathA sUrya, maMgaLa ane caMdra traNe buhaspatinA mitra che, paNa budha ane zukra e be haspatinA zatru che, tathA zanaizvara te bRhaspatine sama che. budha ane zanaizcara e be zukranA mitra che, paNa sUrya ane caMdra e be zunA zatru che, tathA maMgaLa ane bRhaspati, e be zukrane sama che, tathA zukra ane budha e be zanaizvaranA mitra che paNa caMdra, sUrya ane maMgaLa, e traNe zanaizcaranA zatru che ane bahaspati to zanaizcarane sama che ema jANavuM. 28 have vicAra karavAnuM thaze ke,-graMthakartAe prathamanA zlokamAM budhane caMdrane mitra batAvyuM che. bIjA zlokamAM budhane zatru caMdra che e banne bAbate " " AvI nizAnIvALA iveTara kAmamAM batAvavAmAM Avela che. te vAta ApaNe samajavAmAM sama viSama AvavA jevuM che; paNa graMthakArane hetu evo nathI. paNa eja artha nIkaLaze ke, caMdrano zatru budha che, kemake budha caMdrane putra che eTale pitA sAme putra paira rAkhe paNa putra sAme pitA vaira rAkhe nahi,
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 je. (53) bemAM paraspara virodha bhAva che mATe). tathA gharanuM nakSatra devagaNanuM hoya ane gharadhaNInuM nakSatra rAkSasa gaNanuM hoya athavA gharanuM nakSatra rAkSasa gaNanuM hoya ane gharadhaNanuM nakSatra devagaNanuM hoya to te kaleza kare, mATe evAM paraspara virodhI nakSatrane sarvathA tyAga kare. ane have eka nakSatro kahe che. - gharanuM nakSatra devagaNanuM hoya ane gharadhaNInuM nakSatra manuSyagaNanuM hoya athavA gharanuM nakSatra manuSyagaNanuM hoya ane gharadhaNInuM nakSatra devagaNanuM hoya; temaja gharanuM ane gharadhaNInuM e bannenAM nakSatra devagaNanAM hoya athavA e banenAM nakSatro manuSyagaNanAM hoya te te zreSTha che. 14 vairaMcottaraphAlgunIzviyugalesvAtIbharaNyoIyoH rohiNyuttaraSADhayoHzrutipunarvasvorvirodhastathA // citrAhastabhayozcapUSyaphaNinojyeSThAvizAkhAdaye prAsAdebhavanAsanecazayanenakSatravairaMtyajet // 15 // artha-uttarAphAlganI ane azvinI e banne nakSatrone parasparamAM vaira che, svAti ane bharaNu e be nakSatrone vaira che, rohiNI ane uttarASADhA e be nakSatromAM vera che, zravaNa ane purnavasa e be nakSatrane vaira che, citrA ane hasta e be nakSatromAM vaira che, puSya ane akaleSA e be nakSatramAM vera che. ceSTA ane vizAkhA e be nakSatrone vaira che. e rIte vera che mATe, prAsAda viSe, ghara viSe, Asana viSe ane zayyA viSe (khATalo athavA palaMga vagere sUI rahevAnA sAdhano vive) upara batAvelA nakSatra-vaira tajavAM kahyuM che. 15 viprAkarkaTamInatoliruditAsiMhAjacApAnRpAH viTkanyAmakarovRSothavRSalAyugmaMcakuMbhastulA // varNenottamakAminIcabhavanaMprAjjhedudhoyatnataH zreSThAdvAdazanaMdarAgaguNatovipakramAdrAzayaH // 16 // artha-karka, mana ane vRzcika e traNa rAzino brAhmaNavarNa jANa, siMha, meSa, ane dhana e traNa rAzine kSatriyavaNuM jANa; kanyA, makara ane vRSa e traNa rAzine vaizyavarNa jANa, mithuna, kuMbha ane tuLA e traNa rAzine zudravarNa jANo. jema svAmInI rAzinA varNathI strInI rAzine varNa uttama hoya te tevI strIne svAmIe paraNavI nahi, temaja gharadhaNanI rAzinA varNathI gharanI rAzi nA uttama varNavALuM ghara karavuM nahi, paNa rAzinA brAhmaNavarNavALAne mIna rAzinuM ghara karavuM, tathA rAzinA kSatriyavarNavALAne dhana rAzinuM ghara karavuM.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) rAjabha rAzinA vaizyavarNavALAe kanyA rAzinuM ghara karavuM ane rAzinA zudravarNavALAe mithuna rAzinuM ghara karavu. 16 vasantatilakA. azvo'zvinIzata bhayoryama pUSihastI chAgoniMpUSya urago'thavidhAtRsaumye // mUlAIyoH zunakaoturahAvadivye pUphAmaghAsumata uMdururevayoniH // 17 // arthaH--azvinI ane zatabhiSA e banne nakSatreAnI azvayAni che ema jANavu. bharaNI ane revatI e be nakSatronI hastI yAni che. kRttikA ane puSya e e nakSatronI gayAni che. rohiNI ane mRgazira e be nakSatrAnI sarpayAni che. mULa ane Ardra e be nakSatranI zvAnayeAni che. azleSA ane punarvasu e e nakSatronI mAMjArAni che. purvAphAlgunI ane maghA e e nakSatrAnI udiyeAni che ema samajavu'. 17 zArdUlavikrIDita gaubhadrottaraphAlgunIta uditAsvAtaukaremAhiSI vyAghrastvASTra vizAkhayozca hariNo jyeSThAnurAdhAbhayoH pUSAdAzravaNekapirnigaditovizvAbhijinnAkulaM pUbhAyAM vasubhe mRgeMdrauditovairaM tyajelokataH // 18 // arthaH--uttarAbhAdrapadA ane uttarAphAlgunI e be nakSatrAnI gAyanI ceti che, svAti ane hasta e be nakSAnI mahiSIyeAni che, citrA ane vizAkhA e e nakSatronI vAghanI yAni che, jyeSThA ane anurAdhA e be nakSa trAnI haraNanI ceAni che, pUrvASADhA ane zravaNa e e nakSatrAnI vAnaranI ceni che. uttarASADhA ane abhijit e be nakSatronI nakuLa(nALiyAnI)yAni che, ane pUrvAbhAdrapada ne dhaniSThA e e nakSatronI siddhanI ceAni che ema samajavuM. e rIte nakSatranI ceAnithI utpanna thaelu vaira, je gharanI joDe gharanA dhaNIne leAkavahevAre lAgu paDatu hoya te te tajavuM. 18 1 chIMga athavA chAgI nAma gheTInu che ema zilpamate mAnelu che, paNa amarakAsAcA pramANe chAga nAma bakarInu che e vAtane TakA ApanAra gheTAM ane akarAnu pAlaNa karanAr bharavADa tathA rabArI loke bakarIne chAgI kahe che. 2 mahiSI-bheMza,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 jo. pheMdavajJA. AyakSatArAvyaya maMzakaM cahyekatrakRtvAvibhajetkrameNa // tithyAcavAreNatathaivalamaiHzeSaistunAnyavabhaveyuraMkaiH // 19 // aH- AyanA aMka, nakSatranA, tArAnA, vyayano ane azakanA. e sarva akAne ekaThA karatAM jeTalA aka thAya te akane pannura bhAge bhAgatAM zeSa je rahe te gharanI tithi che ema samajavuM, tathA teja aMkane (sarva akene ekaThA karave ekaMdare je aka thayA hoya tene) sAte bhAgatAM zeSa je rahe te vAra jANavA ane vaLI teja aMkane khare bhAgatAM zeSa je rahe te lagna jANavuM. 19 upajAti. dairghyaM pRthutvenacatADanIyaMtayoryadaikyaMpunarucchrayeNa // zeSo'dhinAthovasubhAjitesmina samaH prazastoviSamastunaiva // 20 // ( 5 ) artha:dharanI labAi sAthe paheALAine guNatAM je aka Ave, te a kane gharanI uMcAInA aMka sAthe meLavI saravALe karatAM, jeTalA aka Ave teTalA aMkane AThe (8) bhAgatAM, zeSa je rahe te gharanA adhipati varga jANuvA. (tevA Ajha vagA che.) te vAmAMthI khIje, (2) cAthA, (4) chaThThA, (6) AThameA, (8) varga, e cAramAMthI kAipaNa varga Ave to te zreSTha samajAve; paNa pahelA, (1) trIjo, (3) pAMcame, (pa) ane sAtame. (7) e cAramAMthI koi paNa varga Ave to te sAro nahi, ema jANavuM. 20 vasantatilakA vargASTakasyapatayogaruDAbiDAlaH siMhastathaivazuna koragamUSakeNAH // meSaH krameNagAditAH khalu pUrva topiyaHpaMcamaH sripurevbudhairvivrnnyH|| artha:--garUDa, 1 bIlADA, 2 siddha, 3 zvAna, 4 sarpa, 5 mUSaka athavA udira, 6 mRga, 7 ane meDhA 8, ADa vA pUrvadizAthI anukrame suSTimArge dizAo ane vidizAo, (kANA) maLI ADanA svAmI che; mATe te gharanI * meToDalA caDhatAH cAmra varSA: // pAntaram.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) rAjavalabha, ATha dizAonA ATha svAmI samajavA ane have pAThAMtarathI gharanA dhaNanA varga samajavAnA che. te evI rIte ke - "a" " "u" "e" e cAra akSaromAMthI game te akSara gharadhagInA nAmanA AghamAM hoya te tene "garUDa" varga, "ka" "kha" "jha" "gha" "." e pAMca akSAmAMthI game te akSara gharadhaNInA nAmanA Adya hoya te tene "biDAla" varga che, "ca" "cha" "ja" "jha" "jha" e pAMca akSamAMthI game te akSara gharadhaNInA nAmanA A hoya te tene "siMha" varga, " "" "ha" "" "NuM" e pAMcamAMthI game te akSara nAmanA Ave hoya to tene "zvAna" varga che, "ta" "tha" "da" "dha" "na e pAMcamAMthI game te akSara nAmanA Are hoya to tene "sarSa varga che, ke 5 ? " "ba" "bha?" "ma" e pAMcamAMthI game te akSara nAmanA Adya hoya te tene mUSaka' varga che, "ya" "ra" "la" "va" e cAramAMthI game te akSara nAmanA Adya hoya te tene "mRga" varga che ane "za" "" "sa" "ha" e cAra akSaromAMthI game te akSara gharaghaNInA nAmanA AghamAM hoya te tene medAne varga che ema samajavuM. paNa gharadhaNInA vargathI gharane pAMcame varga Ave te te zatru che mATe tene taja kahyo che. 21 zarravitti. azvinyAdikamatrayaMphaNinibhacakratrinADayuddhavaM TekasthaMvarakanyayozcayadi tanmatyudaMcAMzataH // nADIsevakamitagehapuratazcaikAzubhAsavyadhAH AyAditrikapaMcasaptanavanistvaMgaihaMsaukhyadam // 22 // artha-sarSanA AkAre traNa nADInuM caka karI temAM azvinyAdi satAvIza (27) nakSatro vedha karavAM, (sarpanA nava bhAge karI te dareka bhAgamAM traNa nakSatre vidhavA) e nakSatra evI rIte vedhavAM ke -sarpakRti cakramAM eka nAvamAM vara ane kanyAnAM nakSatra Ave te te mRtyu kare mATe te sArAM nahi, tethI te nakSatranA aMza tajavA (aMza eTale bhAga-athavA caraNo ) paNa, svAmI ane sevakane, mitra mitrane, gharane ane gharanA svAmIne temaja nagarane ane rAjAne eTalAonA nakSatrone eka nADImAM vedha thAya te sAre che. vaLI prathamanA bhAgamAM ghare viSe AyAdi nava prakAra jevAnA" kahyA che
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ juvo nADI cakra. rAjavallabha adhyAya 3. pa3
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 jaze. ( 17 ) paNa temAM vizeSe karI traNa prakAra jovA athavA pAMca, sAta, ke nava prakAra joI ghara kare to ghara karanAra sukhI thAya ema samajavu. 22 drutavilaMbita. bahuguNaM laghu doSasamanvitaM bhavanadevagRhAdikamiSyate // jalalavenazikhIbahutApavAnnazamametiguNairadhikoyataH ||23|| itizrI vAstuzAstrerAjavallabhe maMDana kRte AyAdilakSaNanAmatRtIyo'dhyAyaH // 3 // artha--jemAM ghaNA guNA ane gheADA doSo rahelA hoya che. evuM je ghara ane devadirAdi karavAmAM kAMI harakata nathI. jemake, ghaNA tApavALA agni pANInA jhINA khi'dhruvaDe bujhAya nahi teja rIte je vastumAM ghaNA guNA rahelA hAya te padArthane thADA doSavaDe kAMi hAni thAya nahi. 23
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ // rAjavallabha // adhyAya 4 tho. zArdUlavikrIDita. vApIkUpataDAgadevabhavanAnyArAmayAgAdikaM tIrthAnAmavagAhanaMcavidhivatkanyAdAnAdikaM / / sarvapuNyamidaMnRpaHsalabhateyaHkArayetparvate durgaMsarvajanAyazarmajanavizrAmamekaparaM // 1 // artha-sarva lokone sukhakArI ane zatrunA bhayathI bacAvanAra e kille je rAjAe parvata upara racAve che te rAjAone kUvA, taLAva, vAvaDiye devamaMdire bAga ane yajJAdinAM puNyanuM phaLa prApta thAya che. eTaluM ja nahi paNa tIrthasnAna ane vidhi sahita kanyAdAnAdinAM sarva prakAranAM pu evA killAo racAvanAra rAjAone maLe che. 1 siMhovairiparAbhavaMprakurutetiSTagiregavhare durgasthonRpatiHprabhUtakaTakaMzatrujayetsaMgare / kailAsenagaraMzivenaracitaMgauryAdisaMrakSaNaM durgapazcimasAgarecahariNAnyeSAMkimatrocyate // 2 // artha-parvatanI guphAmAM rahenAra siMha jema potAnA zatrune nAza kare che teja rIte killAmAM rahenAra rAjA sAme teno zatra moTI senAvA chatAM durgapati rAjA zatrune nAza karI zake che, ema jANI pArvatInA rakSaNa mATe mahAdeve kailAsa parvata upara nagara racyuM, ane te ja rIte pazcima samudra viSe zrIkRSNa dvArakA nagarI racelI che, te bIjAo mATe te zuM kahie ? mATe rAjAoe te avazya evo kille racave joIe. 2 bhUdurgejaladurgamadriviSayedurgabhavegavhare teSAmuttamamadrimuniracitaMtabairiNAMdurgamaM //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 dho. annAdyairdhRtatoya tailalavaNaiH kASTaistRNAdyaistathA yaMtropaskarabANazastrasubhaTaiH saMpUrayedbhUpatiH || 3 || arthaH--evA killAe cAra prakAranA che, temAM prathama bhUmi durga, je jaLa durga, trIjo giridurga ane cAthe! gajjura durga che. e cAra killAmAM trIjo je ke parvatanA mastaka upara hoya te sarva killAothI zreSTha che. kemake, tevA durgamAM zatru sahelAithI praveza karI zake nahi. ( 5 ) upara atAvelA killAomAM anna, ghI, pANI, tela, lavaNu ( mIThuM ) khaLataNa, ghAsa ane saMgrAmanI sAmagrInA "yaMtro, " upaskara khaNu, zastra ane yuddha prasage uttama prakAre zatru sAme laDIANanAra evA yeddhAe ItyA di pUrNa rIte rAjAe killAmAM rAkhavAnI tajavIja rAkhavI joiye. 3 1 bhUmidurgA eTale jamIna upara killA hoya te. 2 jaLadurgA eTale jenI cAre tarapha pANI hAya te. jema, dvArakAM, laMkA vagere. 7 giridurga eTale parvatanA mastaka upara hAya te. jema, bhUja, cIDa, kuMbhalamera ajamera, jayapuranA nAragaDha ane jaidhapura vagerenA killA che te, ja gujrara eTale parvato vacce heya te. jema, iDara vagere ThekANe che te. ATha sudhI kAThI rAkhavAmAM | yatra eTale tepA ane avAja bIjA aneka prakAranA je ke, baLa vinA kaLavarDa kArya thAya te, upakara eTaluM yAmAM bharavAnI sAmagrImAM dAru, gALA ane khIjAM jAtAM aneka sAdhane hoya te. + chANu eTale tIranu nAma che paNa bIjA prakAranuM khANuM DrAya che tena agnyAstra kahe che. te khANAnA upayoga hAlanA vakhatamAM thatA nathI paNa gayA thoDA varSo upara ge!sAMi lAke bANa calAvI jANutA hatA, te bhANe! leAnAM thAya che. tenI labA eka gaja sudhI hAya che. temAM ekathI te sAta Ave che, ane temAM dAru bharI bhADabhunta leAka! puvA khAMDavAnI dvikuLI rAkhe che, tevI DhikuLIvaDe khAMDavAmAM Ave che. te bANu zatrunI senA sAme mukatAM pyAdAne, gheADesvArane, 'TanA svArane ane hAthInA svArane mAravA heya te jamInathI cAra AMgaLa, eka veta ardha hAtha, ane gaja sudhI anukrame uMcu rAkhI, te bANune eka tarapha lAkaDI AMdhI pachI khANune calAvavAmAM Ave che te va geravAkaka heAya te te bANu ulaTI rIte gati taranI pheAjamAM jai paDe; te senAnA paNa te bANu cakrAkAre hAya che. tathA meM taravArA bAMdhavAmAM Ave che. khata majabuta manuSyo hAvAM joie. agara karI je taraphathI mukavAmAM AvyuM hoya teja sahAra karI nAkhe. teja rIte zatrunI senAmAM kAma kare che, tAM jyAre eka TrAphImAMthI dAru chUTI rahe che tyAre te nIce lAkA tene upADI levA jAya che. eTalAmAM bhIjI kADImAM pAchuM teja rIte kAma zaru kare che. eTale tamAma loko tene paDI jAya che, eTale agninA praveza thaye turata camakArI avAja sAMbh
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 60 ) rAjavallabha, --- - - - -- - - mAheMdcaturastramAyAtapuraMtatsarvatobhadrakaM / vRttasiMhavilokanaMnigaditaMvRttAyataMvAruNaM // naMdAkhyaMcavimuktakoNamathanaMdAvartakaMsvastikA / kArasyAdyavavajayaMtamapitadivyaMgiremastake // 4 // artha:--catura athavA khaMDa nagara hoya to tenuM nAma "mAhaii"1 nagara kahevAya, je nabara lAMbA sAthe khaMDuM nagara hoya tenuM nAma "sarvatobhadra"2, LI nAsavA lAge che ane teja bANa zanI senA pAse jamInamAM mukI, tenA upara cheDA vajanadAra patharAo khaDakI, agni lagAvavAthI khaDakelA patharAo uMcA uDI phejamAM paDe che temaja e bANa dArUkhAnAmAM jaI paDe che tethI saLagI uThave phejane nAsavuM paDe che. e rIte bANene prayoga thatuM hatuM. have yaMtra mATe upakara, dAru, goLA, vagere batAvavAmAM AvyuM che, paNa yuddhanA prAsa, gika ane rAjarItane anusastI jeTalI bAbate evA prasaMge kAmamAM Ave che, te sarva bAbatane upaskaramAM samAsa thAya che. evA upaskaromAMthI dArU banAvavAnI rIti batAvatAM vAstumaMDanamAM lakhe che ke, killAomAM rAkhavAnA upakaro mATe mahAbhAratamAM batAveluM che te mahAbhAratamAM jotAM puSkaLa bAbate che, te hiMdustAnanA rAjAo kaIkaja jANatA haze; paNa hAlanA prasaMge cakravartipaNunuM mAna dharAvanAra Igreja sarakAranI rItabhAta joI ApaNe A zcarya pAmIe chIe paNa A bhUmimAM utpanna thaelA vidvAnoe hareka bAbatanA racelA prathAnI rItabhAta jenA jANavAmAM AvatI nathI tene mATeja Azcarya che. mahAbhAratamAM rAjyamAM zAMtiparvanA (69) amanateramA adhyAyamAM bhISmapitA pratye yudhiSThira pUche che ke, rAjAonAM kartavya zuM che ? dezanuM rakSaNa zI rIte karavuM ? zatru zA rIte jItavA ? anya dezomAM caro zI rIte mekalavA ? cAra varSomAM rAjAe pitAne vizvAsa zI rIte besADave? ane cAkare, strI ane putrAdina zI rIte rAkhavA ? te kahe. bhIma---rAjAe prathama to pitAne AmAM jItyA pachI ene jItavA. kemake, achatAmAM rAjA zatrune zI rIte jItI zake ke AmA chavAnuM kAma eTaluM ja che ke, jeNe padriya jItI te zatru jItI zakaze. have durga mATe kahuM chuM ke, rAjAe killAmAM ddhAonI cAkiyo rAkhavI. rAjabhUminI saMdhI upara ddhiAo rAkhavA. nagara ane bAgamAM yoddhAo rAkhavA, rAjavADAmAM nagarakeTapALanI jagAe, e vagere kANe cokIno baMdobasta rAkha, ane care ( chuM pI polIsa) evA rAkhavA ke tene bIjA leke jANe ke, te baherAM che, temaja jANe chebaDA (muMgA) che, tevA ca pitAno veza bhajavaze ke nahi ? e vAtane nizcaya thavA mATe tenI parIkSA levAnI rIta evI che ke, evA carone rAjAe potAnA divAna tathA bIjA karthabhAri ane pitAnA putra pautrAdika tarapha mokalavA. kemake, temanA vicAro rAjA mATe kevA che ? temaja zaheramAM nagaracarcA jovA mATe mokalavA ane pitAnA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 thA. ( 11 ) je nagara gALa hoya tenuM nAma "siMha" 3, je nagara vileAkana athavA laMbagoLa hAya tenuM nAma "vArugu.'' 4, je nagara khAlI khuNAnu' hoya tenu nAma "naMda" pa, tAkhAnA AjA khaDiyA rAjA tarapha mokalavA; eTale tyAMnI je dukIkata hAya te gupta rIte tapAsI darareja rAjAne nivedana kare, paNa te cara che ema bIjA koinA jANavAmAM AvavA de nahi. vaLI rAjA pratavAdi athavA upara batAvele kANethI je cA AvyA heya tene ALakhI levA tathA tevA cae sabhAmAM, bhikSukAnA sthAnamAM, bajAramAM, krIDA thavAnA sthAnamAM (aneka prakAranI ramata gamata thatI haiAya tyAM), mallakusti thatI hoya te sthAnamAM, Nika lAkAnA hATAmAM, bAgamAM, paDitAnA samAgama sthAnamAM, je je kANe khanija padArthonI khANA hoya tyAM, caTAnA adhikArI athavA cara adhikArI masatA haiAya tyAM ane zrImatenA gharamAM eTale kANe cAe tapAsa rAkhavA. rAjAe jANavuM joie ke, peAtAnuM baLa kamI hAya ane sAmAvALo baLavAna hoya te tenA sAme sadhI karavI athavA baLavAna zatru lAbhI haiAya te! tene dhana ApI svAdhIna karavA, temaja vidvAnane dhana ApI tenI sAthe sAMdhI rAkhavA tathA rAjAnuM baLavAnapaNuM hRdaya tevA vakhatamAM duSTa upara dayA lAvI tene jatA karyo hAya eNvA zatrune, rAntane nirmULapaNuM' prApta thayuM hoya tevA vakhatamAM tene mArI nAkhave agara tevI zakti nahi heya teA pachI tenA sAme upekSA karavI. cInI mAraphate khabara magAvatAM sAmAvALA zatrune jItI zakIzuM ema jaNAya te zatrune khabara na paDe tevA vakhata sAdhIne turata pheAja lai tenA upara caDhI javuM paDyuM pahelAM pAtAnu ane sAmAvALAnu sarva prakAranu baLa bei tathA potAnA nagaranuM rakSaNu thavA mATenA puratA dobasta karI pachI javu. kadAca sAmAvALA baLavAna heAya tA pAtAnA dezanI kai vastu sAmAvALAnA dezamAM nahi javA devAthI te nirbaLa thaze ? tenA tapAsa karI aTakAvavI eNTaluja nahi paNa tenA rAjyamAM aneka prakAranA upadravA thavA agni vagere sAdhanA kAme lagADavAM temaja tenA kAmadArone potAnA mitrA karavA rAjAe pAnAnA dezamAM suvarNanI ane lavaNa athavA mIThAnI khANA upara cAkI pai rAnA pa khobasta rAkhave, temaja utpannanA khAtAmAM ane nyAya kAmamAM potAnA vizvAsu adhikArIe rAkhavA, agara sAmAvALA baLavAna rAmae pIDA pharI heya te peAtAnu rAjya mukI ekAda majabUta durga heya temAM jaI potAnA mitra ane kuTuMba sahevatta mAna rahyA pachI sAma, dAna, daMDa ane bhedadinA vicAra karavA, ane tevA vakhatamAM potAnA gA mAMenA lokAne aLika rAjA pIDA karate hAya ! tevAM gAmaDAMone ujaDa karI nagaranI najIkamAM lokone rAkhavA, paNa dhanavAna grahasthe hAya temane dumAM rAkhI vAravAra dhai ApavuM; tathA mulakamAM nIpajatu anAja tamAma killAmAM pAtAnA kabaje rAkhavuM, agara je phrekANethI nahi AvI zake tema hAya to te pheMkANe agni lagAvI anna vagere bALI nAkhavuM: paNa zatrunA hAthamAM AvavA devuM nahi. agara khetareAmAM ubhelAM dhAnya heAya tyAM rAjAthI javA! zakAya tema na hoya teA zatrunA manuSya sAthe bheda karI temanA hAthe bALI nakhAvavu. eTale jema potAnA hAthamAM Ave nahi temaja paranA AthamAM Ave nahi, tathA tevA vakhatamAM na
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha. je nagara sAthiyAnA AkAre heya tenuM nAma "naMdAvartaka 6, je nagara yava athavA javanA AkAra hoya tenuM nAma "yaMta" 7, ane parvatane mastaka upara je nagara hoya tenuM nAma "divya" 8, nAmA nagara che. A dImAM utaravAnA je pula hoya te teDAvI nakhAvavA, taLAvamAM pANI phADI kahADI nAkhavAM, kuvA ane vAvoinA pANImAM viSa padArtha nAkhI devAM, AvelA zatru rAjAnA je zatru rAja heya te rAjA sAthe tevA vakhatamAM sneha karI rahevuM ane tenI madada meLavavI, pitAne mAluma patA zarU tevA vakhatamAM nAza karavo, sudrAdi nAnA durgo hoya (vRkSa vagerenI jhADIvALo darga ) tevA du zatranA hAthamAM ja tene Azraya maLavA jevuM hoya te tema nahi thavA de. vA mATe tevA durgAne chedana karavA paNa moTA durgo temaja devAne chedavAM nahi. rAjA je killAmAM raheto hoya te killAnI cAre dizAe "pramaDI" karavI (nagara athavA killAthI thoDe dUra medAnamAM nAnA AkAranA bura karavA. kAraNa ke te bura upara besI - nA manuSya AvatA hoya athavA evI bIjI bAbatone tapAsa rAkhI vAraMvAra pragaDe khabara Ape) ane killAnI AsapAsanI khAIo upara DhAMkelAM pATiyAM kheMcI levAM. vaLI saMdhI vigrahanuM kAma ane sthAna bhedAdi jANanAra tathA zatru mitra ane udAsIna vagere jANe tevA pragaDe pitAnI pAse temaja burajomAM rAkhavA. kATamAM kSachidro (kAzikAM) rAkhavAM, pUrochAsa athavA saMkaTabArIo rAkhavI; paNa tene yogya baMdobasta rAkhe ( rAjAne saMkaTa paDave te bArImAMthI nIkaLI zatrunA hAthamAMthI chaTakI javAnI saMkaTabArI), moTA daravAjAo hoya tyAM yaMtro sthApanA karavA, pANuM na hoya to kUvA dAvavA, lAkaDAM bhegAM karI rAkhavAM, ghAsanAM ghare hoya te tene gArAvaDe lIpI levAM, ane evA vakhatamAM caitra, vaizAkha mAsa hoya te lavAra, sanI ane sUtikAgraha hoya evA ThekANu vinA bIjA koI leke killAmAM disanA vakhate; rAMdhavAnA kAmamAM paNa koI agni saLagAve nahi evo baMdobasta rAkha. agara koI devatA rAkhe te sArI rIte athavA cekasa bhArI rAkhe. eTaluM ja nahi paNa evA vakhate bhikSukane, gADAvALAne, hIjaDAne, nizA karI masta thanArane, ane vyAjavaTataranA dhaMdhA karanAra e vagerene killAmAM nahi rahevA detAM tevAone kahADI mukavA. rAjAe divAnathI mAMDIne jaMgalakhAtAnA kAmadAra sudhI aDhAra hedA rAkhavA joIe; ane tevAone tapAsa rAkhanAra temanA uparI bIjA aDhAra kAmadAra gupta rAkhavA, nagaramAM mArge pahoLA rAkhavA, azvazALA, gajazALA, yodhazALA, zastrAgAra, ( zastra rAkhavAnAM ghara ke yaMtrAgAra (pa rahevAnuM topakhAnuM) rAkhavAM. bIjAnA jANavAmAM Ave nahi evI rItanA gupta mArgo killAmAM rAkhavA, killAmAM dhanane saMgraha rAkho. tela, carabI, madha, ghI, sarva prakAranAM auSadha, kAyalA, DAbhaDAno jathe, khAkharAnA pAMdaDAne ja. bara, lakhanAra lekhaka athavA varNi, ghAsa, lAkaDAM, jherI bANe, sarva prakAranAM hathiyAre, bakhataro, phaLe, mUcho, cAra prakAranA ve, "vigha, rogavaidya, zalyavaidya athavA zastravaiidya ane maMtrAbhicAra vaidya arthAt prayoga jaNanAra vaidya, " naTa, mAyAvI
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 thi, (63) puSpaMcASTadalopamaMcapuruSAkAraMpuraMpauruSaM / nAhaMkukSiSubhUdharasyakathitaMdaMDAbhidhaMdairghyakaM // zakraMmAksaritaHparatrakamalaMyAbhyanadIdhArmikaM // dvAbhyAMcaivamahAjayaMcadhanadAzAyAMnadIsaumyakaM // 5 // artha-je aSTadaLa nagara heya (ATha pAMkhaDIvALA kamaLa jevI A ti jevuM hoya te) te nagaranuM nAma "pu pura 9, kahevAya, je nagara puruSanA (bahurUpI), malla, nRtya karanAra naTavA, ItyAdi killAmAM rAkhavA; paNa jene mATe jevI zaMkA Ave tene tevI rIte sakAra athavA zAsana karatAM rahevuM. rAjAe sAta bAbatanuM athavA vastunuM avazya rakSaNa karavuM. te e che ke, (saMkaTa ane hameza) pitAnA AtmAnuM, divAnanuM, trijorInuM, daMDanItinuM, mitranuM, dezanuM ane pitAnA nagaranuM rakSaNa karavuM. e rIte rAjAe vartavuM, eTaluM ja nahi paNa je padgaNuM jANanAra hoya te pRthvIne bhoktA rAjA kahevAya. te guNe evA che ke -- 1 saMdhAnAsana, ( zarU sAthe neha rAkhI jene rahetAM AvaDe te che. ra yAtrAdhAna, (zarU sAme senA laI jaI zatrune mAro athavA tAbe karI jANe te). 3 vigrahiAsana, (zatru sAme hara hamezA vira rAkhI rahetAM AvaDe te), 4 TUMdhIbhAvAsana, (zatru sAme lazkarano moTo ADaMbara dekhADI sthAnamAM rahe te). 5 saMdhIkarAsana, ( za sAme snehaja rAkhavo te). 6 anyAzrayAsana, (bIjAnA Azraya nIce rahevuM te). adhyAya 86 me, bhISmaprale yudhiSThira pUche ke, rAjAe potAnA vasAvelA nagaramAM rahevuM ke bIjAnA vasAvelAmAM rahevuM ? evuM sAMbhaLI bhISma bolyA ke, rAjAe pavidha durgane Azraya karI rahevuM. te cha prakAranA killA evA hovA joIe ke - 1 prathama dhavadurga eTale nirjaLa deza. je ThekANe pANI thoDuM maLe tyAM (zatra ha rAna thAya mATe ) 2 bIje jamIna upara killA heya evA durgamAM rAjAe rahevuM. 3 kIje giridurga eTale parvatanA mastaka upara kilo hoya temAM rahevuM. 4 cothe manuSyadurga eTale jyAM manuSyonA meTo jaDyA hoya ane te madadagAra thAya tevAmAM. ' 5 pAMcamo mRdadurga eTale dhULane kATa hoya temAM rahevuM (bharatapuramAM che te.) A che varga eTale ghADa akSAvALuM jaMgala hoya temAM rahevuM joIe.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ (64) rAjavallabha AkAre heya tenuM nAma jorUSa" 11, parvatanI kukhamAM hoya tenuM nAma "nAha" 11, je nagara lAMbu hoya (pAghaDIne) tenuM nAma "Danagara" 12, je nagara nadIthI pUrva dizAmAM hoya tenuM nAma "zakapura" 13. je nagara nadI thakI pazcima dizAmAM hoya tenuM nAma "kamaLapura" 14, je nagara nadIthakI dakSiNa dizAmAM hoya tenuM nAma "dhAmipura 15, je nagaranI bane bAjue nadI hoya tenuM nAma "mahAjaya 16, ane je nagara nadIthI uttara dizAmAM hoya te nagaranuM nAma "sakhya" 17, nagara kahevAya. 5. upara batAvyA pramANenA durgavALA nagaramAM rAjAe rahevuM. te durgamAM dhAnya, zastra, majabuta killo, hAthI, gheDA, , vidvAna ane zilpi hAya temaja jemAM ghaNAM padArthone saMgraha hoya, dhArmika heya (manu dhArmika heAya tevuM), hAthI, ghoDA tejasvI hoya, rastAo sArA hoya temaja vahevAra sArA hAya, jemAM moTA gharo hAya, zrImAna puro rahetA hoya, vedavidyA, sabhAurva ane devapUjana sadA thatuM hoya, divAna ane senA vacce hoya, evA nagaromAMthI je dAvA hoya te kahADI nAkhavA ane kALA (khajAnA), phAja, mitra, vyavahAra e vagere vadhAravA. zastradhara, yaMtro , ane maMtradhara vadhAravAM. te killAmAM je sAmAna rAkhavA te e che ke lAkaDAM, loDhuM, photarAM, kAyalA, dAra, ziMgaDAM, hADakAM, vAMsaDA, vasA majajA (hADakAM uparanI carabI ane hADakA mAMhInI carabI e be vastuo tathA hADakAM vagere yuddha prasaMge manane pATA bAMdhavA ane hADakAM joDavAnA kAmamAM vaparAya che), tela, ghI, madha, auSadho paNa, rALa, dhAnya, Ayudho, bANe, cAmaDAM, tAta, (pIMjArAne ru pIMjavAnI hoya che tevI) netra athavA netara, muMja, baLavaja, pAne nadIkinAre lAMbA pAMdaDAvALI thAya che ane temAM bAjarInAM karazaNa jevuM kazuM thAya che tene keTalAka rAmabANa kahe che te rAmabANanA rezAo kahADI jenuM aMga sAdhAraNa dhayAravaDe kapAvuM hoya te bhAgamAM rezA bharavAthI tarata ArAma thAya che), sArA zabdavAna vArdiA, jaLasthAne, vA, vAvaDiyo, (jemAM ghaNAM pANI hoya tevI) ane dUdhavALAM vRA, datyAdinuM rAjAe hamezAM rakSaNa karavuM. tathA AcArya ane AcAryane madada karanAra Rtvija, purohita, dhanuSadhArI, zipi, jyotiSI, vaidya, vidvAna, buddhimAna, jidiya, dakSa, DAhyA, zara, bahuzruta, kuLavAna, zairyavAna ane sarva kAryamAM sAvadhAna hoya evA pusaMdhAne rAjAe meTA yatnavaMDa sAkAra karo. temaja dharmakAryo karanArane rAjAe pUjAvA ane adhArmione zikSA karavI. sarva vaNene piAtapitAnAM kAma soMpI devAM, tathA nagara ane dezanI bAhya vAttAM ane atyaMtara vAttao pitAnA caro athavA bAtamIdAro dvArathI jANa levI. ane pachI tenA be upa racavA. eTaluM ja nahi paNa, cInI, maMtrInA vicAranI, trirInI ane daMDanIninI, eTalAonI saMbhALa nitya pratye rAjAe poteja che, kAraNa ke temAM sarva guNe rahyA che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5 ) adhyAya 4 thA, prAkAraikayutaM zriyAkhyanagaraMdrAbhyAM ripunaM puraM tvaSTArthakathayati svastikamiti proktAguNAviMzatiH // bhUpAnAMsukhadAyazorthaphaladAH kIrtipratApodbhavAH lokAnAMcanivAsa toviracitAH prAkzaMbhunemeguNAH // 6 // artha:---je nagarane eka killA hoya tenuM nAma "zrInagara' 18 kahe. vAya, je nagarane e kiTTA hoya tenuM nAma "ripughna" 19 nagara kahevAya, ane je nagarane ATha kANu hoya tenuM nAma "svastika 20 nagara kahevAya. e rIte nagaranA vIza bhedo mahAdeve kahyA che, tevA nagarAmAM leAkAe nivAsa karavAthI te nagaranA rAne sukha, caza ane dhananI prApti thAya; tathA kIrtti ane pratApanI vRddhi thAya. da vahnerbhItikaratrikoNanagaraMSaTkoNa kaMklezadaM vajevajjabhayaMcazAkaTapurerogastrizUlekaliH || proktaMtaskarabhItayedvizakaTaMkarNAdhivo'rthakSayaH doSAH sa bhayAvahAH prakaTitAyevizvakarmAditAH // 7 // arthaH--je nagara trikoNa hoya tene agnine bhaya thAya, SaTkANu nagara hoya te te nagarane kaleza utpanna kare, je nagara vajrAkAra hoya te nagarane vIjaLInA bhaya thAya, je nagara gADAnA AkAre heya te temAM rAgane bhaya thAya ( bhaya rahe. ), je nagara trizULanA AkAre hAya ! tene yuddhanA bhaya thAya, je nagara e gADAnA AkAre hoya tevA nagarane cAranA bhaya thAya ane je gAma athavA nagaranI cArasAI karatAM karaNA ( khUNAe ) vadhAre paDatA hAya ( kATakhUNAnI sIdhAImAM na hoya evA nagarane ) evA nagaranA dhananA kSaya thAya. e rIte leAkeAne bhaya ApanAra evA sAta doSo vizvakarmAe kahyAche. cha sAmAnya zatru ane mitranA abhiprAye, nagara ane deza viSenA care| pAsethI jANyA pachI ALasa tajI zvetA upAyA AjavA; tathA rAjyalakatAnA satkAra ane rAjyeAhine zikSA karavI; tathA yajJadAnAdi kArya karavAne mhAne koIne pIDA karavI nahi, prajAnuM rakSaNa karavu, dharmane bAdha Ave tema karavuM nahi. garIba, anAtha, vRddha vidhavA ane strIo; emanA sukha ane AvikA mATe kASTha prakAranuM vighna nahi thavA detAM temane sukha maLe tema karavuM, tathA AzramIne vakhate vakhata vastra, pAtra, bhAjana, mATeA satkAra, pUjana ane mAna Apavu. tapasvI AgaLa namratAthI rahevu. peAtAnA AtmA tathA sarva kArya ane deza ityAdi arpaNu karavu. (tapasvIo hAlamAM aneka DhAMgI hoya che evA hi paNa pUrve mahAna RSi laka hatA tevA mATe kahyu hAya ama lAge che) e rIte killAmAM batAvelAM sarva upaskarAneA samAsa thAya che. te rAjAoe rAkhavAM kahyAM che, ane yuddha prasaMge te tethI paNa vadhAre upasphure batAvyAM che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ (66) rAjavalabhavkssyethovividhpurNmunimtNmdhyottmNknysN teSAMhastasahasramaMtimapuraMmadhyaMtataHsAdhakaM // jyeSThaMyugmasahasrameSucaramaMbhAgASTakenAnvitaM madhyaMdAdazabhAgataHzazikalaMjyeSThavidadhyAtsudhI // 8 // artha -have munionA mata pramANe nAnA prakAranAM nagare kahuM chuM, te evI rIte ke nagara traNa prakAranAM , temAM kaniSTa nagara eka hajAra (1000) hAthanA mApanuM karavuM, tathA madhyama nagara paMdara (1500) hAthanA pramANanuM karavuM, ane uttama prakAranuM nagara be hajAra hAthanA pramANanuM karavuM (2000). upara batAveluM prathamanuM kaniSTha nagara eka hajAra hAthanuM karavuM kahyuM che. te pUrepUrA eka hajAra hAthanuM karavuM kahyuM che ema nathI paNa eka hajArane achamAMza (125 savAso hAtha) eka hajAramAM umerI savA-agyArase hAthanuM kaniSTa nagara racavuM, temaja paMdaraso hAthanuM madhyama nagara kahyuM che te paNa teja rIte paMdarase hAthane bArame aMza umerI savA-seLaso (1925) hAthanuM racavuM, ane te ja rIte uttama nagara be hajAra gajanuM kahyuM che temAM be hajArane soLa aMza ekane pacIza (15) hAtha aMbarI savA-ekavIsaze (2125) gajanuM uttama nagara racavuM. 8 mArgAHsaptadazaivacAdimapurahInaMcaturbhiHparaM proktaMkanyasamevamArganavabhidaiyetathAvistare // grAmazcaivapurArdhatohitadanugrAmArdhataHkheTakaM kheTArddhanatukUTamevavibudhaiHproktaMtataHkhavaTe // --- - - -- rAjavallabhamAM cAra prakAranA killA kahyA che tathA vAstumaMjarI ane A mahAbhAratamAM che prakAranA duge kahyA che, temaja aparAjitamAM cAra prakAranA durgAnA soLa bhede karI sALa prakAranA durgA kahyA che. vaLI e ane te mATenAM vAhane racavA mATe jJAnaratnakeza viSe ghaNuM vistArathI vivecana kareluM che. eTaluM ja nahi paNa yaMtra racavAnAM pramANe paNa batAvyAM che. upara batAvelI mahAbhAratanI vatAM A ThekANe lakhavAnuM zuM kAraNa hatuM ? ema koI zaMkA karaze paNa phakta "upaskara" mATe ATaluM ja nahi paNa temAM keTaloka bhAga zilpanA aMga che ane keTalAkane vAMcavAmAM Ave te hAlamAM Igreja sarakAranI yuddha prasaMge rAjanIti mahAbhAratane maLatI che, ema jaNavAmAM AvyethI temaNe navIna goThavaNa karI che, ema nahi mAnatAM Azare gayAM pAMca hajAra varSa uparanA ApaNu Arya paMDitoe A sarva vAta prakaTa karI che, mATe dhanya che temane ema kahyA vinA rahevAze nahi. eTalA mATe A lakhavuM paDe che, te paNa juja ane moTI moTI vAta lakhI che paNa A zivAya bIjI aneka prakAranI ghaNI camatkArIka ane upayogI bAbate ApaNuM zAstramAM che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya ja che, ( 7 ) artha:-upara batAvelA uttama prakAranA nagaramAM sattara (17) mArge karavA, tathA madhyama nagaramAM tera (13) mArga karavA ane kaniSTha prakAranA nagaramAM nava (9) mAga karavA kahyA che, paNa nagarane laMbAImAM jeTalA mArge karavA kahyA che teTalAja mArga nagaranI paheLAmAM paNa karavA, ( je nagaramAM jeTalA ubhA mArgo karavA paDe teTalAja ADA mArge karavA.) vaLI nagaranuM ardha hoya tene gAma kahevuM, tathA tevA gAmanuM ardha hoya tene kheTaka kahevuM (khe) tathA kheTakanuM ardha hoya te tene kUTa kahevuM ane kUTanuM ardha je hoya tene kharvaTa kahevuM. 9 hastAnAMcayugASTaSoDazasahasrabhUpatInAMpuraM tanmadhyedazadhAvadaMtimunayovRddhayAsahasreNatat / / AyAmecasapAdasArdhavasutobhAgaHprazastodhikaH tvekaikaMcacaturvidhaMnigaditakAryasamaMkarNayoH // 10 // artha--rAjAne rahevAnuM nagara cAra 4000 hajhAra gajanuM karavuM, athavA ATha 8000 hajhAra gajanuM karavuM; athavA seLa hajhAra gajanuM, karavuM, paNa te nagarenA avAMtara bhede eka eka hajhAra vadhAravAthI tenA daza prakAra batAvyA che te evI rIte ke- pAMca hajAra gajanuM (5000), cha hajAra gajanuM (6000 ), sAta - jAra gajanuM (7000), nava hajAra gajanuM (000 ), daza hajAra gajanuM (10000 ), agiyAra hajAra gajanuM (11000), bAra hajAra gajanuM (12000), tera hajAra gajanuM (13000), cida hajAra gajanuM (14000), ane paMdara hajAra gajanuM (15000 ), e rIte nagare karavAM ema kahyuM che paNa e nagarAnI jeTalI pahoLAI hoya te pihelAIthI laMbAImAM savA AThame tathA sAta AThame bhAga vadhAre, e rIte sarva nagaronA cAra cAra bheda kahyA che. te evI rIte ke:-- 1 prathama bhedamAM laMbAi ane pahelAimAM sarakhuM. 2 bIjA bhedamAM pahoLAIne aSTamAMza > laMbAImAM vadhAra. 3 trIjA bhedamAM pahoLAIthI laMbAImAM savA AThame bhAga vadhArI nagara racavuM , ane 4 cethA bhedamAM pahoLAIthI laMbAImAM sADA AThame bhAga ; vadhArI nagaranI laMbAI karavI, paNa te samakaraNa - gare racavAM e rIte nagaranI racanA karavI. 10 1 samakaraNa eTale, je nagara racavuM hoya te vikarNa na karatAM arthAta khUNe khAMcA na paDe tevI rIte kATakhUNAmAM barobara karavAM; paNa kATakhUNuthI bahAra eTale rAMTAM athavA vAMkAcuMkAM je ke kATakhUNAmAM maLe nahi tevAM nagara karavAM nahi.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68), rAjalakSa, upajAti. SatriMzataHSaTkramatovidadhyAt / daivepurecatvarakekrameNa // yadRcchayAmAnamuzaMtikecit / prAkArakohepicabhinikAyAM // 11 // artha:-- devamaMdira, nagara ane vaTA viSe chatrIsa hAthanI pahoLAI heya te temAM cha hAthanI vRddhi karI betALIsa (42) hAthanI laMbAI karavI, tathA bahetera hAtha (72) pahoLAI hoya to temAM bAra hAtha (12) vadhArI rAzI hAtha (84) laMbAI karavI; e rIte devamaMdira, nagara ane civaTAnI jeTalI pahoLAI hoya teTalImAM, dara chatrIsa (36) hAthe cha cha hAthanI vRddhi (laMbA 1 cha hAthanI vRddhi dara chatrIsa hAtha pahoLAImAM aMbArI laMbAI karavI ema batAvyuM che. te mATe rasAkasa" viSe vizvakarmAe evI rIti batAvI che ke - padmisatazcaSaddhiH / sUryAtaizcaturottaraM // purepAsAdasaMkhyAyAM / devasaMkhyAkrameNatu / / 12 // (mUtra 72) artha-nagara tathA rAjamahela ane devamaMdira viSe chatrIsa hAtha pahoLAI hoya to temAM cha hAtha aorI laMbAimAM vRddhi karavI. ane bahetara ( ra ) hAtha pahoLAI hoya to temAM bAra hAtha aMratAM cArAzI hAtha thAya ( 8 ) mATe corAzI hAthanI laMbAI karavI; paNa bahetara hAtha uparAMta heya te pachI dara chatrIsa hAtha vRddhi karI laMbAI karatAM javuM. 12 dRSTAMta. nagara, hevamaMdira ke rAjamahelanI pahoLAI chatrIsa hAtha hoya te beMtALIsanI laMbAI karavI tathA tera hAtha pahoLAI hoya to tenI laMbAI cerAzA hAthanI karavI. ane eka ze ne ATha hAthanI (108) pahoLAI hoya to tenA pramANamAM soLa hAtha (16) vadhArI laMbAimAM eka ze ne vIsa thaze. juo botera hAtha sudhI bAra hAthe AvI ane tyAra pachInA chatrIza hAthe cAra hAtha ave ekasa vIsa hAtha laMbAI thaI. e rIti upara batAvelA sthaLomAM tera hAtha uparAMta pahoLAI thAya to pachI dara chatrIsa hAthe cAra hAtha vadhArI laMDa bAI karavI. kadAca chatrIsa hAtha karatAM jAde kamI hoya te pahoLAInA chatrIsa hAthanA vibhAge cAra hAtha laMbAInA AgaLa karI chatrIsa hAthanAM varADe sUtradhAra gaNI levuM temaja chatrIsa hAtha uparAMta hoya te (pahoLAIne) tenA AMgaLo karI laMbAInA AMgaLInA javanA hisAbe vaheMcI nAkhavuM joIe. paNa AvA kAmomAM to gajanuM mApa hoya che. ' upara batAvelI sanAtanI rImika manu devamaMdira ane viTAnI pahoLAithI laMbAImAM sADA AThamA bhAga vadhAravAnI bAbata batAvI che, te ane amarajitanI rIti lagabhaga maLatI Ave che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ raayaa| bhAheMdra.1 sarvato adAra siMha pAruNaH4 naMdAyataka jayaMta 7 dipara
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ raa|v| / 4 puSpapura9 pauruSa 10 daMDa nagara 12 -5 nadI. nAha11 kamalapura d zakrapura13 // 14
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ raav|| dhArmika pura 15 / mahAja nadI - -- saumya 17 zrInaga svaslika20 ripUdha.19
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ trikoNanaMga.12 a yajJAkAra.3 KgADAne AkAre, 82 L Lum......... vikA ........................ gADAneAkAre.6
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 the. ( 9 ) ImAM) karavI. vaLI keTalAka AcAryone mata e che ke, kille tathA keTa ane bhiMtanuM mAna marajI pramANe karavuM. 11 kuMvajhA. pUrvAparAsyAHpurasanmukhAzca / devaaHshubhaanottrdkssinnaasyaaH|| bhaMgaMpurasyApiparAGmukhAste / kurvtidhaataarkjnaardneshaaH|| 12 // artha-pUrva ane pazcima dizA sAmenA mukhavALA tathA nagara sAmenA mukhavALA de hoya te te sArA che, paNa uttara ane dakSiNa dizA sAmenA mukhavALA de sArA nahi. vaLI brahmA, sUrya, viSNu ane zaMkara e cAra - vatAonI pITha nagara sAme je hoya te te nagarane bhaMga kare. 10 zArdUvAta. brhmaavissnnushiveNdrbhaaskrguhaaHpuurviipraasyaaHshubhaaH| proktosarvadizAmukhauzivajinauviSNurvidhAtAtathA // cAmuMDAgrahamAtarodhanapatidvaimAturobhairavo / devAdakSiNadigmukhAHkapivaronaityavakrobhavet // 13 // artha-brahmA, viSNu, ziva, Idra, sUrya ane kArtikasvAmI, eTalA devatAo pUrva tathA pazcima dizAnA mukhavALA hoya che te sArA. temAM paNa ziva, tIrthakara, viSNu ane brahmA. eTalA devatAo te cAre dizAomAMthI game te dizAnA mukhavALA hoya te te sArA che. tathA cAmuMDA, SoDazamAtrikAo, kubera, gaNapati ane bhairava. eTalA devatAe dakSiNa dizAnA mukhavALA sArA ane hanumAnanuM mukha neRtakaNuM sAme karavuM. 13. 1 kATa eTale lAkaDAne athavA kAMTAnI vADanuM mAna marajI pramANe karavuM. A be prakAranA kATanuM nAma paNa prakAra che, ema amarakAranI kAyApalA che; paNa te kliSTa kalpanA jevuM che. ane trIjo kATa dhULano hoya che, ene thoDI bhIti rahelI che. ane saMbhave che. kemake bharatapurane ghali killA che eTale te thULakATa kahevAya che te mATe paNa kSaNika vicAra karIe te saMbhavita vAta nathI. kharekharI vAta te evI hovI joIe ke, koI paNa meTA mAnanA maMdiranI tarapha varaMDI vALavAmAM Ave che. temaja kAI thANAne kATa kahevAya che. te vAta kharI paDavA mATe adyApi parvata gujarAtanA gAmaDAomAM jyAM thANadAra rahe che, te jagene varaMDo hoya che. tene kaTa kahevAmAM Ave che. tathA dharmazALA kedakhAnI AsapAsa varaMDAme kATa kahevAya che. * gaurI 1 padmA 2 zacI 3 medhA 4 sAvitrI 5 vijayA 6 jayA 7 devasenA ( svadhA 9 svAhA 10 mAtarolokamAtaraH 1 dhRtiH puSTistathA tuSTi, rAtmanaH kuladevatAH gaNezenAdhikAkhetA, vRddhau pUjyAhiSoDaza . 3.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70 ) rAjavallabha, mArgAHsaptadazAMkapaMcazikhinoyugmaMpurAtakhaTaM // mArgAHSoDazasUryaviMzatikarAkAryAstridhAvistare // prAkArodayaRkSahastamApitodAbhyAMvihInAdhika: vyAsArdhenatnadurdhvatazcakapizIrSANyaSTamAtrAMtaraM // 14 // artha-purane viSe sattara (17) mArco karavA, grAmane viSe nava (9) mArgo karavA, beTane viSe pAMca ( 5 ) mA karavA. kuTane viSe traNa (3) mArga karavA ane parvatane viSe be (2) mArco karavA. te mAgInI pahoLAI evI rIte rAkhavAnI che ke je mArga vaza (20) gaja paheLo hoya te ceSTha mArga jANu, tathA je mAtra seLa (16) gaja paheLe ya te madhyama mArga jANave. ane je mArga bAra gaja (12) pahoLo hoya te kaniSTha mArga jANave. temaja killAo mATe evI rIti che ke - killAne udaya (UMcAI) satyAvIsa (27) gajane kara, athavA temAMthI be gaja ochA (25) athavA tethI be gaja vadhAre UMce (29) karave, evA killAnA vistAranA (pahoLAInA) ardha bhAgamAM kAMgarA karavA ane te kAMgarA athavA kamizIrSa eka bIjAthI ATha AMgaLa athavA ATha tasunA cheTe hevAM joIe. 14. prAkArepicakoSTakAdazakarAHsUryadahastAstathA proktAstenasamAcakoNasahitAvidyAdharImadhyagA / tasyAMcAthasuvRttakecavividhaMyuddhAsanaMkArayet prAkArodayatodidhAcaparikhAvistArauktobudhaiH // 15 // artha-prAkAra athavA killAne keThAo karavAnI evI rIti che ke, kaniSTa pakSanA koThAne vyAsa athavA pahoLAI daza ( 10 ) gaja athavA daza hAthanI hovI joIe, tathA madhyama kehAne vyAsa bAra gaja athavA bAra hAthane hovo joIe ane mAnanA kAThA cida gaja vyAsavALA havA - i, vaLI tevA be be koThAonA madhyamAM eka eka vidyAdharI cerasa karavI. artha-gArI 1, padmA 2, zacI 3, medhA 4, sAvitrI 5, vijayA 6, jyA 7, devasenA, huM svadhA, 9, svAhA 10, mAtara 11, lAkamAtara 2, dhati 13, puSTi 14, praSTi 15 ane pitAnI kuladevA sAthe adhikamAM gaNapati sAthe joDaza mAtRkAo pUjavAnI che, 1 killAnI pahoLAinA adha bhAge manuSyanAM mAthAM bahArathI dekhAya nahi, eTale je kATa karavAmAM Ave che te kATanA bahAranA bhAge je kAMgarA karavAmAM Ave che, tene kapizIrSa kahe che, ane te kAMgarA eka bIjAthI A ATha tasune cheTe heAya che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 the. (71) te kAThAonI barobara karavI. e vidyAdharI ane koThAomAM vividha prakAranA ddhAsane (ddhAone besavA mATe Asana) karavAM. evA killAne je udaya hoya te udaya ( uMcAI) karatAM bamaNA vistAravALI (bamaNI pahoLI) khAI killAnI AsapAsa karavI ema paMDitAe kahyuM che. 15 3nAti. vidyAdharIkoSTakayozcamadhyebAhupramANaMzararAmahastaM // paMcAdhikaMpaMcakareNahInamititridhAvAstumatoditaMca // 16 // artha:-vidyAdharI ane keDAonI vacamAM pAMtrIsa (35) bahunuM aMtara (che) rAkhavuM, athavA pAMtrIsa gajanuM aMtara rAkhavuM joIe. vaLI ema paNa kahyuM che ke, e pramANa karatAM pAMca gaja athavA bAhunuM pramANa heya te pAMca bahu ochuM aMtara rAkhavuM, athavA pAMca bAhu ke pAMca gaja vadhAre aMtara rAkhavuM, e rIte traNa prakAra vAstuzAe kahelA che. 16 vaMdavajhA, dUrgodayaMnaMdakarapramANaMtithyAsamaMsaptadazaivakecit / / ekonaviMzatpRthutAtrayANAMdikpAlasUryASTakaraMvadaMti // 17 // artha:--killAne udaya nava (9) hAtha athavA nava gaja kare, paNa keTalAka AcAryo kahe che ke,-kaniSTa pakSe paMdara (15) hAtha udayavALo durga ( kille) thAya, tathA madhyama pakSe sattara (17) hAtha udayavALa kille 1 vidyAdharI zabdano apabhraMza thaI musalamAnI rAjasattAnA vakhatamAM tenuM "vacharI nAma thayuM che. 2 bAhu eTale hAthanI AMguLIthI audha athavA khabhAnI saM sudhI gaNAya che ane athavA piNAbe gaja thAya che, e bAhunuM bIjuM nAma "kiku" che te kilka beMtALIsa (42) tasano thAya che e vAta prathama adhyAyanA ogaNacALIsamAM kenI rIpamAM batAvI che, te paNa pharIthI pramANu sAthe batAvIe chIe ke, e kimbunA pramANa mATe mALavAdhIza mahArAjA bhojadevanA racelA samarAMgaNa nAmanA graMthamAM lakhe che ke dvAcatvAriMzatAkiSkuraMgulai prikiirtinH|| cturuttryaashiityaavyaasHsyaatpurussstthaa| artha-baMtALIsa AMguLane kiMku thAya tathA corAzI AMguLanuM dhanuSya thAya ane te dhanuSTra pramANe punI pahoLAI che (bane hAtha pihoLA karavAthI vAma athavA vAMbha kahevAya che te pahoLAI che) ane uMcAI paNa teTalI ja che.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 72 ) rAjavallabha. thAya. ane jyeSTha pakSe ogaNIsa (19) hAtha udayavALA killA thAya. e traNe prakAranA durganA vistAra athavA paheALAinI evI rIti che ke:-- madhyama pakSanA je durga hoya tenI paheALAi daza (10) hAtha athavA daza gajanI joie. jyeSTha durganA vistAra khAra hAthanA ane kaniSTa pakSanA killAnI paheALAI ATha hAthanI blekae. 17 zArdUlavikrIDita. tAMbUlaMphaladaMta gaMdhakusumaM muktAdikaM yadbhavet rAjadvArasurAgratohi sudhiyA kAryaM pure sarvataH // prAgviprAstvathadakSiNenRpatayaH zUdrAH kuberAzritAH ] rnayAHpuramaththo pavananovaivicitraDheH // ? // artha:--nagaramAM tAMbulanI ( pAnanI, ) phAnI, dAMtanI, 'sugadhi 5dArthAnI, puSpAnI ane meAtI vagere ratnAnI dukAnA buddhimAna purUSoe rAjadvAra AgaLa temaja devamaMdira AgaLa karAvavI, tathA nagaramAM pUrva dizAe brAhmaNA, dakSiNa dizAe kSatriyA, uttara dizAe zudrane, tathA vaisyAne vasAvavA ane anya vepArI leAkeAne nagaranA madhya bhAgamAM citra rIte citarelA gharAmAM vasAvavA joie. 18 IzeraMga karAHkRviMdaraja kAvahnocatajjIvinaH proktAH aMtyajacarmakAraburuDAH syuH zauDikArAkSase // paNyastrInirRtaucamArutayute koNenya sellubdhakAn vApIkUpataDAgakuMDamakhilaMtoyaMtathAvAruNe // 19 // artha:nagaranA IzAna koNamAM 'gakarA athavA raMgArA tathA kuvida athavA kapaDAM vaNanAra ane dhAmIne vasAvavA, tathA paagnivare peAtAnI A 1 sugaMdhI padArthoM eTale, attara, phUlela, tela, kaisara, kapUra, kasturI ane ane yAdi. 2 ratnA eTale, mAtI, pravALAM, mAMgu, hIrA, jhavera, pAnA athavA pannA, mANaka ityAdi. 3rgakarA athavA raMgArA eTale ra Mgareja, giyArA, khaMtarI, vagere raMga kahADanArA raMgArA laikA 4 vida-eTale sutara tathA rezamanAM kapaDAM vaNanAra khAtarI, sALavI ane vAMjhA, vagere lA pu agnivarDa peAtAnI AjIvikA calAvanAra evA sAnI, lavAra, kalANa, vagere le che te.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ A devAva killAnA bahArano che temAM kAMgarA che te kapizIrSa kahe vAya vidyAdharI. koTho koTho. AndekhAva killAnI aMdarano che. rAjavallabha adhyAya 4... (21)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 2 carakha athavA takhata. (22) rAjavallabha. adhyAya 4 taravAra. agnyAna bANa, taravAra.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 thA, ( 73 ) jIvikA calAvanArA lokone nagaranI gnikeNamAM vasAvavA. aMtyaja, carmakAra, vAMsaphADA athavA ghAMcI ane kalAla e lekane dakSiNa dizAmAM vasAvavA. nagaranI naiRtu kANumAM vezyAone tathA nagaranI vAyavya kANumAM pAradhI leAkAne vasAvavA ane nagarathI pazcima dizAmAM kUvA, taLAva, vAvaDI ane kuMDa ityAdi jaLAzaye sthApavAM, 19 siMhadvAracatuSTayaMcakhaTakIdvArANicASTau tathA karttavyAnidRddhArgalAniruciraiH kApATakaiH sudRDhaiH // kIrtistaM bhanRpAlaya, maragR hai hai haiH sudhAnirmitaiH hampaizcopavanairjalAzrayayutaiH kAryaM puraMzobhanaM // 20 // athaH nagarane cAra 'siMhadvAra karavAM ane ATha khaDakIdvAra karavAM, temaja tevAM dvArAne majabuta argalA athavA jene bhuMgaLa kahe che te karavI, tathA majabuta ane zeAbhAyamAna kamADA karavAM, tathA rAjamaMdira AgaLa eka kIrtistaMbha karavA, tathA rAjaghara, devamAna, hATA ane havelIo e sarve cUnAmaya ujvaLa karavAM ( cUnethI chAelAM ) tathA nagaranI pAse mAga karavA ane te bhAgamAM jaLAzaya karavuM temaja nagaramAM ane rAjamehela pAse paNa jaLAzaya karavAnuM kahyu che. 20 aza yaMtra prA. upajAti. yaMtrAH purANAmatharakSaNAya / saMgrAmavanbusamIraNAkhyAH || + vinirmitAste jayadAnRpANAM / bhavantipUjyAH suryaathmaaNsaiH||21|| 1 atyaja eTale jenA sparza thavAthI AvuM lokone nahAvuM paDe che evA daMDa, bha'gI ane camAra, 2 carmakAra eTale--cAmaduM pakAvanAra camAra tathA cAmaDu raMganAra ane cAmapu` sIvanAra mAcI vagere. 3 jAye! sthApavAM te nagara vasAvI vakhata sthApavAM ane pachI te game tyAM karavAM. 4 siddhadrAra eTale, nagaranA daravAjA moTA hoya te tathA darabAranuM dvAra hAya e vagere kahevAya. + SaSTayAM rAgAMkavibhedabhinnA huM paTAMtara artha:~ sagrAma mATenA yaMtronA sAr3a bhedo che, temaja jaLayaMtranA nava bheda che, tathA agni yaMtranA chabhede che ane vAyuyaMtranA nava bhA che. e sarva maLI yaMtrAnA cArAzI ( 84 ) bhede che. ayitramAM tepa ane bANu vagere che. temAM bANu bAbatanI rIti prasiddhamAM nathI paNa A adhyAyanA AllAka mATe je TIpa ApI che te vAMcavI ane ANunuM citra paNa ApyuM che,
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ) rAjavallabha artha :-nagaranA rakSaNa mATe saMgrAmamAM mukavAnAM yaMtro evAM hovAM joie ke--jaLa, agni ane vAyuvaDe calAvI zakAya evAM yAne mAMsa ane madirAnuM aLidAna Apavu. ke jethI rAjAnA jaya thAya. 21 zArdUlavikrIDit. hastA aSThaca bhairavena va karaicaMdro dazA ko bhavet / rudrairbhImagajopibhAskarakarairyugmaMtu vizvaiH zikhI || proktosauyamadaMDa evamanubhistiththAmahAbharaivaH / vozaranirmitAzrvatamarahevAsuramaravAH // 22 || atha devA ane asurAnA saMgrAma vakhate ATha prakAranA bhairavayA mahAdeve racelA che, te yatromAMthI je yaMtranI lakhAi ATha (8) hAtha hoya tenu "bhairava" nAma che, tathA je yaMtranI laMbAi nava (9) hAthanI hoya te caMdra" nAma yaMtra kahevAya tathA daza (10) hAtha laMbAI hoya te "arka," agiyAra (11) hAtha laMbAi heAya te "lImagaja" khAra hAtha (12) lakhAI hoya te yugma" pa" tera hAtha (13) lAMbA hoya te "zikhi" cAda (14) hAtha lakhAI hoya te yamadaMDa,'" ane je yaMtranI laMbAI 5dara (15) hAthanI hoya te yaMtranu nAma "mahAbhairava"nAmA kahevAya, e rIte ATha bhairava yatro jANavA. 22 yaMtrecASTaka reSTahasta phaNinIsUryAM gulA vistare staMbhomarkaTikAcapaMjaramataH SatritrihastAH kramAt // yaSTyA pRSThavibhAgatopiradanaistulyoSTamAtrAMgulaiH proktAkuMDalavelaNI bahiratomadhyAdazItyaMgulaiH // 23 // ) jeie artha:--ATha hAthanA yatrane ADe hAthanI kRNinI ( ge paNa te kRNinInA vistAra ( gANunA cADAnI paheALAi ) khAra AMzuLanA karavA, tathA be staMbhAe vacce cha hAthanI pahoLAi rAkhavI, tathA traNa hAthanI markaTikA (mAMkaDI) karavI, tathA traNa hAthanuM pAMjaruM karavuM, tathA yaMtranA pAchaLanA bhAge maMtrIza (32) AMguLanI yaSTI karavI ne te yiSenI jADAi tathA pAhALAi A AMguLa sama karavI ane tevA yaMtrane je kuMDaLa veNI rAkhavAmAM Ave ta ezI (80) AMguLa bahAra nIkaLatI rAkhavI. 23 kuMvaprA. yaSTyAMmarkaTikAMvidadhyAt / lohasyakIlenacacarmaNAca // yaMtraprakuryAdRdakASTakasya / tanyAttathAyotikayAsametaM // 24 // :
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 thA. ( 7pa) artha-yaMtranI yaSTimAM leDhAnA khIlAvaDe athavA cAmaDAnA vAdharavaDe markaTIne daDha karavI temaja taNuM ane tikA sahita majabuta lAkaDAne te yaMtra kare. upajAti. tithyAMgulaipaMjarakasyadaiyaM / keSAMmatehastamitecayaMtre // yeDhIMkulIvahnijalAnilAkhyAH / telakSato parikalpanIyAH // 25 // artha -keTalAka AcAryone evo mata che ke-eka hAthane yaMtra kare ane te yaMtrane paMdara (15) AMguLanuM pAMjaruM karavuM, tathA je agniyaMtra, jaLayaMtra ane vAyumaMtra thAya che. te aMge *DhI kuLI sahita karavA, evA yaMtre paMDitee tarka-zaktie racavA joIe. 25 - +ti yaMtraNavAra. nIrAzrayaHpuNyavatAvidheyaH / madhyepurasyApitathaivabAhye / vApyazcatasrApidazaivakUpAH / ctvaarikuNddaanicsstttddaagaaH||26|| artha-nagaramAM ane tenA bahAranA bhAge puNyavata puruSe jaLAzaya karavAM te evI rIte ke-cAra prakAranI vAvaDI, tathA daza prakAranA kUvA, tathA cAra prakAranA kuMDe ane cha prakAranAM taLAva karavAM. 26 ThakuLI zabda deza bhASAne che ema maMDana ThekANe ThekANe kahe che e vAta kharI kare che kAraNa ke koIpaNa kaLathI kAma karavAmAM Ave che tene gAmaDAnA loko 8 kaLI athavA DhIMkaLI kahe che. vaLI keTaleka ThekANe " kArazo " paNa kahe che, e hakaLI zabda zaheramAM kheSTha beThA che kAraNa ke hAlamAM vidyAne vadhAre thave evA prAcIna zabdano anAdara thave tema banyuM che eTaluM ja nahi paNa tevo zabda kaI bole to tene gAmaDiye kahI hasI kahADe che paNa tevA zabdane nirNaya karavAmAM AvatuM nathI. gAmaDAmAM "eMdhaNuM" athavA "iMdhaNAM" bolAya che tethI gAmaDIyA bhASA kahevAya che paNa vicAra karavAmAM Ave che te saMskRta zabdamAM jarAka apabhraMza thayo che. Idhana athavA iMdhaNuM. + e rIte DhIkaLI che te sarva yaMtramAM lAgave sahelAIthI kAma thAya che tenuM nAma kaLa che te kaLa baMdukamAM ghaDa, dhamaNamAM pavana levAnuM pATiyuM, jaLacakkI, pavanacakkI, araTa vageremAM lAkaDA athavA levAnI DhIMkuLI lAgavAthI sahelAIthI phare che, e rIte yaMtramAM DhIkaLI mukhya jIva che tevA yaMtro ghaNI prakAranA pUrve karavAmAM AvatA hatA paNa tenI darakAra nahi rahevAthI upara batAvelA yaMtronAM nAma ane artha na samajAya te thayo che tyAre citra to bane ja kyAMthI ? e abhyAsanuM kAraNa che te paNa yaMtre mATe amArI mahenata jArI che paNa kharacanI taMgIthI lAcAra ?!
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zajavalabha zArdUlavikrIDita. kUpAHzrImukhavaijayocatadanuprAMtastathAduMdubhiH / tasmAdevamanoharazcaparataHproktazcacUDAmaNiH / / digbhadrojayanaMdazaMkaramatovedAdihastairmitaiH / vizvAMtaHkramavaditaizvakathitAvedAdadhaHkUpikA // 27 // artha-cAra hAthathI mAMDIne tera hAtha sudhInA vistAravALA kUvA karavAnuM kahyuM che temAM je kuvAnI pahoLAI cAra hAtha sudhI hoya te "zrI " nAmAM kUpa kahevAya, to je pAMca hAtha pahoLA hoya te "vaijaya" kahevAya, tathA cha hAtha pahoLo hoya te prAMta kahevAya, tathA sAta hAtha pahoLa hoya te "dubhi' kahevAya, tathA ATha hAtha pahoLo hoya te "manaharapa" kahevAya, tathA nava hAtha pahoLo hoya te "cUDAmaNi " kahevAya tathA daza hAtha paheLo hoya te "digabhadra" kahevAya, tathA agiyAra hAtha pahoLe hoya te "jaya" kahevAya, tathA bAra hAthe paheLe hoya te "naMda" kahevAya ane je kUve tera hAtha pahoLo hoya te "zaMkara nAmane kahevAya paNa cAra hAthathI ochI pahoLAI hoya te "kuI" kahevAya. 27 rUpajJAti. vApIcanaMdaikamukhAtrikuTA / ekUTikAyugmamukhAcabhadrA // jayAtrivakrAnavakUTayaktA / vastukUTavijayAmatAsA // 28 // atha--je vAvIne eka mukha hoya ane temAM vAvamAM) traNa *kUTa hoya te te vAvaDInuM nAma "naMdA" kahevAya, tathA jene cha phUTa hoya ane be mukha hoya te "bhadrA" nAmanI vAva kahevAya, tathA jene traNa mukha ane nava kaTa hoya te "jayA" nAmA vAva kahevAya ane je vApIne cAra mukha ane bAra phUTa hoya tenuM nAma "vijayA" nAme vAva kahevAya. 28 sarodhacaMdraMtumahAsarazca / vRttaMcatuHkoNakamevabhadraM // bhadraiHsubhadraM paripaikayugmaM / bakasthalaikaddhayamevayasmin // 29 // artha-je taLAva ardha caMdrAkAra hoya tenuM nAma "ardha caMdra kahevAya, tathA je cAre tarapha bAMdheluM hoya tenuM nAma mahAsara' kahevAya; tathA je goLa hoya tenuM nAma "vRtta" taLAva kahevAya, tathA je cAra khuNAvALuM 6 ka. eTale vAvamAM khaMDe Ave che tenA upara khaMbhAe zikharabaMdha dariyo karavAmAM Ave che tene kRTa kahe che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavalUbhaadhyAya.4. HActihindihiistianitin mehenarIkajana sAhebanImAraphale malela saMgrAmamAM pASANa nAkhavAno yaMtra. agnyAstravANa.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAvAA4 au eka nuskhano vA paDI.1 bemukhanI-2
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAva- a-4 mukhanIpAvaDI 3 76 bemukhanI bAvaDI. 2 O cAra sukhanI bAvaDI. 4
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavalla adhyaay|4. TATA RE--- . vAyaha. DOI DEEP tI nAra 7 traNamukhAne pAcahI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya ja che, ( 77 ; (kha) heya te "catu keNu" kahevAya. tathA je taLAvane eka bhadramaheya te "bhadra" nAmA taLAva kahevAya, ane je taLAvane cAre tarapha bhadra hoya te subhadra" nAmA taLAva kahevAya; evAM taLAne eka athavA be paridha karavAM, temaja evA taLAve vacce eka athavA be akasthaLo* paNa karavAM. 29 jyeSThaMbhitaMdaMDasahasrakeNa / madhyaMtadardhenatataHkaniSThaM // xjyeSThakaraiHpaMcazatAnidairye / tadardhamadhyaMtupunaHkaniSThaM // 30 // artha -je taLAva eka hajAra daMDa athavA dhanuSanuM hoya te pekamAnanuM taLAva kahevAya, tathA pAMcase dhanuSanuM hoya te madhyamAnanuM kahevAya; ane aDhIze daMDanuM je taLAva hoya te kaniSThamAnanuM kahevAya, e rItanA anukrame je taLAvane pAMcase hAtha ucI pALa hoya (hajAra dhanuSanA jhamAnanA taLAvane) je nyUjhamAnanI pALa kahevAya, tathA aDhIse hAtha uMcI hoya te madhyamAnanI pALa kahevAya, ane savAso hAtha uMcI hoya te kaniSThamAnanI pALa kahevAya. 30 + bhadra eTale, taLAvanA mukha AgaLa khuNe paDato hoya te khuNAnuM nAma bhadra kahevAya che. - paridha: eTale. taLAvamAM upara pahoLA paTavALA cotarA je AkAra hoya che tenuM bIjuM nAma paridhi che. * bakasthala eTale, taLAvanA madhya bhAgamAM bagalAM vagere pakSiyone besavA mATe mATene beTa, athavA TI rAkhavAmAM Ave che tenuM nAma sthaLa che, te ThekANe bIjAM ghAtakI janAvarothI pakSiye abhayapaNe rahe che. * A lAkamAM pUrvArdha bhAge taLAnAM mAna batAvyAM che ane uttarArdhamAM taLAvonA anukrame tenI pALenuM mAna batAvyuM che paNa te adhyAhAramAM che eTaluM ja nahi paNa, e uttarArdhamAM prathamanA padanA cAra akSara pachInA " paMcazatAni de " e vAkayamAM pAMca gaja ucI pALa athavA bIjI rIte kahie te dRrtha zabdano artha mATI athavA jADI athavA pahoLI thAya che, ema hoya te cha taLAva eka hajAra daMDanuM kahyuM che tene pAMcase hAtha pahoLI pALa hoya ane evA anukrame pAMcase daMDanA taLAvane aDhIse hAtha pahoLI temaja adIse daMDanA taLAvane savAse hAtha pahoLI pALa athavA ucI hovI joIe e vAta asaMbhavita che, paNa vyAkaraNanI rIte "paMcazatAni de " e vAkyane artha bIjI rIte thAya nahi, kadAca "pracAza" kahiye to chaMdazAstranA niyamane bhaMga thAya che evA kAraNathI ochAmAM ochI rAjavallabhanI vIza prati meLavI tapAsa karyo paNa e vAkyanuM mULa uMDu utarI gayeluM hovAthI ekaja rItane pATha maLI Avyo !! eTale te vALa pheravavAnuM ame durasta dhAryuM nahi topaNa, A graMtha chapAtAM pahelAM amane koI ThekANethI kharuM vAkya maLaze te pheravavAnuM cUkanAra nathI kemake te vAkya AkhA graMthamAM kAMTA jevuM kheMcanAruM che, mATe tenA zedha kAmane prayatna jArI che te pahelAM ame karelA anumAna sA thavAnA sAdhanarUpI zilpa prakaraNe keTalAka graMthono saM. graha karelo te paikI "jJAnaratna keza" nAme apUrva graMthamAM taLAva ane tenI pALa mATe
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ javalabha, (78) upajAti. bhadrAvyakuMDaMcaturasrakaMca / subhadrakaMbhadrathutaMdvitIyaM // naMdAvyakaMsyAtpratibhadrayuktaM / madhyesabhiTTaparighaMcaturtha // 31 // artha:-- je kuMDa caturasa (corasa) hoya te kuMDanuM nAma "bhadra" kahevAya, paNa je kuMDa bhadra sahita hoya te kuMDanuM nAma "subhadra" kahevAya; tathA spache hakIkata maLI AvyAthI saMzaya dUra thavA mULa dhake lakhatA pahelAM kahevuM joIe che, vAstuzAstranA bIjA paNa graMtho jeNe racelA che evA paMDitanI patine zobhAvanAra maMDana sUtradhAre rAjavallabha jevA ratnamAM AvuM pada mUkyuM hoya ema saMbhavatuM nathI kAraNa ke, eja rAjavallabhanI e pratamAM evuM vAkya che ke, " karASTataH paMcazatAni hai tadauM maatupunaHkaniSTa " ATha hAthathI mAMDI pAMca hAtha sudhI pahoLI pALa karavI te pachI madhya ane kaniSTa mATe anukrame ardha pramANathI karavI, e rIte pAThAMtara maLe che tethI samajAya che ke padamAM pheraphAra thavAnuM kAraNa zilpazAstranI paraMparA keTalAka varSothI cAlI Ave che te rUTIne anusarI graMtha lakhAvanAra ane lekhakanI kALajI haze nahi tethI tema banyuM haze. sahanadaDaijyeSTasyAt / mdhyNctdrdhtH|| madhyAdhasyAtkaniSThaMca / trividhNtulydiirghtH||35|| jyesstthpNcaashhstNcaamdhympNcviNshti|knisstthNsuuyhstNcaapaaaalmaanNtuvistre||36||suutr||7|| artha -eka hajAra daMDanuM je taLAva hoya te cha mAnanuM kahevAya, tathA pAMcase daMDanuM hoya te, madhya mAnanuM ane atIze dhanunuM hoya te kanika mAnanuM kahevAya, e rIte traNa prakAranAM moTAM taLAvo che temAM je mAnanA taLAvane pacAsa hAthanI pALa hoya te peTamAnanI pALa kahevAya, tathA madhya taLAvane pacIsa hAthanA vistAravALI pALa hoya te madhyamamAnanI kahevAya ane kanikamAnanA taLAvane bAra hAthanI pALa hoya te kaniTamAnanI kahevAya. 35, 36. e rIte taLAva ane tenA anukrame pALanuM mAne kahyuM che te barobara haze ema nizcaya thAya che topaNa chatrIzamAM zlokanA prathama padamAM I sggvArA taMtra ne che tenA badale paMcAzata hota to vyAkaraNanI rIti pramANe ThIka paDate paNa tema na chatAM paMcAza che tenA A gaLa vyaMjana ta karavAmAM Ave te chaMda zAstranA niyamathI ulaTuM thAya che kAraNa ke anuTapa chaMdanA dareka padane pAMca akSara laghu ane cha gurU hevo joIe evo niyama sacavAta nathI kemake ardha takAra karavAmAM Ave to pAMcamo ane cha e banne akSara gurU rUpe thAya che. ' have 2 azuddha thavAnuM kAraNa te eja che ke, zilpazAstranA himAyatI lekee pite abhyAsa karyo nahi ane evA graMthe chupAvI rAkhI abhyAsionI daSTie paDavA dIdhA nahi tethI te lokomAMthI tenuM jJAna nAza pAmyuM ane pustaka pAravinAnAM azuddha thaI paDyAM che tene thIja zilpanA ghaNu grone aMta AvyA jevuM DA kALamAM thaze eTale jeTalo bhAgyo tuTe hunnara che te paNa nAza thaze.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 thA. ( 7 ) pratibhadra sahita hoya tA te kuMDanuM nAma "naMda kahevAya ane je kuMDanA madhya bhAgamAM bhiTTa hoya te kuMDanuM nAma parigha kahevAya. 31 karASTatohastazatapramANaM / dvArecaturbhiH sahitAnikuryAt // madhyegavAkSAzvadizovibhAge / koNecatuSkyastvapipadyazAlAH 32 artha:--ATha hAthathI mAMDI sA ( 100 ) hAtha athavA seA gaja sudhInA kuMDa karavA, ane tene cAra dvArA karavAM ( cAre taraphathI utaravA mATe ). te dvArAmAM dizAonA bhAgamAM gokhalA karavA; temaja kuMDanA khuNAomAM cAMkiyA tathA paTTazALAo karavI. 32 zArdUlavikrIDita, gaMgAdyAravayo harezvadazakaM rudrAdazaikAdhikAH durgAbhairavamAtRkA gaNapatirvahnestrikaMcaMDikA || durvAsA muninAradastusakalAdvArAvatIlIlikA / lokAHpaMca pitAmahAdivibudhAH syurmadhyabhiTTesadA // 33 // arthaH--kuMDamAM rahelA bhiTTa viSe gaMgA Adi nadInI pratimAe karavI, tathA bAra sUryanI khAra pratimA, tathA viSNunA daze avatAronI daza pratimA, tathA agiyAra rudranI, tathA durgAnI, bhairavanI, sALa mA tRkAonI, gaNapatinI, traNa agninI, caMDikAnI, durvAsA muninI, nAradanI dvArakAnI lIlA ane brahmAdi pAMca leAkapALanI pratimAonuM sthApana karavu. 33 upajAti. `tasyorddhataH zrIdharamaMDapasya / saMdarzanAt pUrNaphalaMcakAzyAH || nAnAcagaMgAi nathapuchyuM ! temanevidhivata dhorA *bhiTTa eTale eka prakAranA thara che te bhiTTamAM geAkhalA Ave che temAM mui sthApana karavI. 1 pAMca lokapAla eTala-dra, yama, vastu, kaththara ane brahmA. 2 tasyorddhataH zrIdhara mADamasya. tasyorddhataH zrIvaramADakasya. tipAnAMtara ! uparanA chellA zlokamAM gAma athavA nagaranA pramANanA LamA bhAganI bhUmimAM rAkhta nuM makAna karavAnuM kahyuM che te evI rIte ke, gAma athavA nagara jeTalA vistAramAM hoya teTalA vistAranu` kSetraphaLa kahrADatAM je Ave te kSetraphaLanA zALamA bhAgamAM athavA azamAM rAkhavuM ghara karavA mATenI janIna dhavI joIe jemake:---16
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 80 ) javallabha, artha-kuMDanA dvArA prathAra athavA parathAra upara 13 zrIdharamaMDapa kare, paNa e maMDapa ane kuMDa catura zipie jo zAstra pramANe karelAM heya te tenA darzanavaDe kAzayAtrAnuM phaLa thAya ane temAM snAna karavAthI te gaMgAmAM snAna karavA jeTaluM phaLa thAya. 34 vidhAritaMjIvanamevayena / tadopadaikenasamapRthivyAM // saSaSThisaMkhyaMcasahasravarSa / svarlokasaukhyAnyakhilAnibhuMkte // 35 // artha -je jaLa prANinA prANane bacAve che te jaLanuM sthAna gopada athavA gAyanA pagalA jeTaluM pRthvImAM ke manuSya banAve che te tene sATha hajAra varSa sudhI svarga lekanAM sukha prApta thAya che. 35 rAhUvijhIti. grAmevAthapurenareMdrabhavanaMtatSoDazAMzaMbhavet / madhyAtpazcimadiksamAzritamidaMdurgebhavetbhUvazAt / dvArAdakSiNavAmatazcapurataHkAryAstrayazcatvarAH / sarvavAstugRhAdivAsaracanAbhUpecchayAkArayet / / 36 // itizrI rAjavallabhemaMDanakRtagrahAdilakSaNaMnAma caturtho'dhyAyaH // 4 // artha -gAma athavA nagara jeTalA pramANamAM hoya teTalA pramANane seLamA aMzamAM jeTalI bhUmi Ave teTalI bhUmimAM e gAma athavA nagaranA rAjAnuM ghara athavA darabAra karavuM joIe, paNa gAma athavA nagaranA madhyabhA gathI pazcima dizAmAM kare joIe ane parvate viSe te corasa bhUmi joI athavA cerasa karI temaja bahAranA zatrune mArake na lAge athavA ekAkI bahAranA zatrune dAva na phAve evA sthaLa upara rAjamahela kare ane te mehela athavA darabAra sAme tathA tenI DAbI tarapha ane jamaNI tarapha e rIte traNe bAjue traNa viTAM karavAM ane bAkInA bhAgamAM rAjAnI marajI pramANe sarva lokenAM gharanI racanA karavI. 36 koI eka gAma athavA nagarano vistAra (laMbAI ane pahoLAI) ezA gaja (80) corasa che tenuM kSetraphaLa zAse ( 6400 ) gaja thAya. tene zeLo aMza cAra gaja (400) thAya tenuM mULa vIza (ra0) gaja thAya che. mATe vIza gaja cerasa bhUmimAM rAmanuM ghara karavAnuM kahyuM che, mATe yAda rAkhavAnuM che ke, gAma athavA nagaranA cerasa vistAranA trakuLanA zaLamA bhAganA mULamAM jeTalI jamIna Ave teTalI jamInamAM darabAra karavo joIe.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) rAjavallabha adhyAya 4. vRttatalAva. ardhacaMdra talAva. caturastra talAva catuHkoNa... bhadra talAva. subhadrA talAva ma aba cAre tarapha bAMdhelUM hoyato tena nAma - mahAsara kayUM che. te catuH koNamA samAza thAya athavA vRtta samAzathAya eTalA mATe pAMca citro batAvyAM che
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha adhyAya 4. bhadrakur3a subhadra.2 pratibhadra.3.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 (29) rAjavallabha adhyAya 4 parigha parigha 4 zrIdharamADa.. bhiTTa
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||raajvllbh // adhyAya 5mo. upajAti. athonRpANAMbhavanAnivakSye / lekAtapatrAvanipAlakasya / zataMcahastASTasamanvitaMca | vyAsaMgRhaMcottamamevatasya 1 // artha--eka chatradhArI (cakavati) rAjAnA uttama gharane vyAsa (vistAra athavA pahoLAI) ekase ane ATha (108) hAthane kara. 1 iMdravajrA. yedAparebhUmibhUjaubabhUvuH / teSAMgRhaMhastazataMdrihInaM // tatyaMzabhUmIzvarakonanAthaH / tvaSTAdhikAzItikaraMgRhaMsyAt // 2 // arthadvAparayuga viSe je cakravarti rAjAo hatA tenAM ghare aThThANuM (98) hAthanAM hatAM paNa tevA rAjAothI trIjA bhAganI pRthvInA mAlika je sanama tA tenai AgyAzI (88) DAyanA dhre| tai. 2 upajAti. grAmaikalakSadvayamastiyasya / proktomahAmaMDalikonareMdraH // azItihastaMdikaraNahInaM / kuryAdgRhaMzobhanamevatasya // 3 // artha--je rAjAne eka athavA be lAkha gAma hoya tene mahAmaMDaLika Devo. te bhADAmasi An52 mayAtera (78)DAyanu zolAyamAna 420'. 3 paMcAyutezonRpamaMDalIko / bhavedgRhaMtasyakarASTaSaSTiH // sAmaMtamukhyodayayutAdhiposau / tadnehamaSTeSukarapramANaM // 4 // artha -pacAsa hajAra gAma hoya evA maMDalika rAjAnuM aDasaTha (68) hAthanuM ghara karavuM ane vIsa hajAra gAma hoya evA mukhya sAmaMta rAjAnuM aApana (58) DAyanu 52 429. 4 sAmaMtasaMjJoyutanAthaeva / tadezmapaMcAzadapidihInaM // tathAtRtIyopitatordhahIna / striMzatkarASTrAdhikamevagehaM // 5 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) rAjavA, artha-daza hajAra gAmane ghaNI je sAmaMta rAjA hoya tenuM aDatALIsa (48) hAthanuM ghara karavuM, ane je pAMca hajAra gAmane ghaNuM sAmaMta rAjA hoya tenuM batrIsa (32) hAthanuM ghara karavuM. 5. iMdravajJA . proktaHpravINaizcaturAzikosau / grAmAhiyasyaivasahasramekaM / aSTAdhikaviMzatihastahayaM / sidhyaisamastAniyathoditAni // 6 // artha -je rAjAne eka hajAra gAma hoya te cirAsIne ghaNuM kahevAya mATe tevA rAjAnuM ghara aThThayAvIsa hAthanuM karavuM. e rIte zAstramAM kahyA pramAche ghare karavAthI siddhi thAya che, paNa tethI ulaTI rIte ghare karavAmAM Ave te hAni thAya che. dara 3panAti. prAmAdhipAyetuzatAdhipAzca / tekhalparASTrAapisainyapAzca // teSAMgRhAaSTadazAdhikaizca / karaiHsamAnAmuninirmitAzca // 7 // artha-(100) gAmane ghaNuM je hoya te alpa dezane rAjA kahevAya mATe tevA rAjAnuM ane senApatinuM e bannenuM ghara aDhAra hAthanuM karavuM ema munIzvaree kahyuM che. 7 bhUpAlayAnacamaMtrigehaM / yathAdhikAreNabhavaMtihInaM // vyAsAdazAMzAdhikamevadairghyaM / kuryAdathopaMcamabhAgamiSTaM // 8 // artha:-rAjAnA ghara karatAM tenA maMtrInuM (pradhAnanuM) ardha bhAganuM ghara karavuM, tathA maMtrIzrI anukrame utaratA adhikArIonAM ghare paNa pradhAnanA gharathI anukrame ardha ardha bhAganAM karavAM, temaja gharane jeTalA vistAra (pahoLAI) karave kahyuM che te dareka gharanI paheLAI hoya tene dazAMza bhAga che gharanI laMbAImAM vadhArI lAMbuM ghara karavuM athavA pahoLAIne paMcamAMza : laMbAImAM umerI gharanI laMbAI karavI. 8 grahaMcaturhastamitaMkarAdi / vRddhayAdvirAmAMtamitipramANaM // tataHparaMbhUpatimaMdirANi / yAvacchataMcASTakarAbhiyuktaM // 9 // 1 senApatinuM ghara ane so gAmanA rAjAnuM ghara e bannenAM aDhAra aDhAra hAthanAM dha karavAnuM kahyuM che. te uparathI se gAmanA rAjAne senApati samajavAnuM nathI paNa pUrve kahelA sAmaMta rAjAonA senApati samajavA. kAraNa ke A rAjavallabha graMthamAM bahu saMkAmAM samAsa kare che paNa bIjA graMthomAM e bAbatane vadhAre khulAse che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 5 me. ( 83) artha--cAra hAthathI mAMDIne batrIsa (32) hAtha sudhInA vistAravALuM ghara sAdhAraNa manuSyane hoya ane tethI uparAMta ekane ATha ( 108 ) hAtha sudhInA vistAravALAM ghare rAjAonAM karavAM joIe che 9 syamirekAvasuhastagehe / dazAbhivRdhyAcapunarvitIyA / prAsAdaevAmarabhUpayozca / hANilokemuninoditAni // 10 // artha-ATha hAthanuM ghara hoya te tene eka bhUmi karavI ane aDhAra hAthanuM ghara hoya te tene be bhUmi karavI. paNa devanuM athavA rAjAnuM ghara hoya te tene prasAda kahevAya ane bIjA sAdhAraNa lekenAM gharane harma kahevAya, ema munioe kahyuM che. 10 ___ zArdUlavikrIDita. zAlAyAnavadhAcapaMcakaratomAnaMcavizvAMtakaM bhitterevacaturdazAMgulamitayAvatsapAdakaraM // AgArasyacaSoDazAMzarahitopyarddhanahInothavA bhittermAnamidaMtridhAviracitaMkalpyaMyathAyogyataH // 11 // artha--zALAe nava prakAranI thAya che. te evI rIte ke pAMca hAthathI mAMDIne tera hAtha sudhInI karavI, [1 pAMca hAthanI, 2 cha hAtha, 3 sAta, 4 ATha, 5 nava, 6 daza, 7 agiyAra, 8 bAra, 9 tera hAtha sudhI karavI.] te zALAonI bhiMtanuM mAna [ pAyAne athavA sitane sAra] cauda [14] AMguLathI te savA hAtha sudhInA esAravALI bhiMta karavI agara tema nahi te gharanA mApathI [ gharanA vistArathI ] sADA seLa aMza athavA ardha aMza e che arthAt sADAyara aMzanA osAravALI bhiMta karavI, e rIte bhiMtanA esAranuM mAna traNa prakAranuM kahyuM che mATe jyAM jema ghaTe tevI rIte thAyegya mAna karavuM joIe. 11 dedhyecaMdrakalAMgulottamazilAmadhyAMgulonAMtimA vyAsodimavabhUbhRducchitirapitryaMzenavistArataH hastAdestrikarodayaMnavavidhapIThaMgRhesarvataH vikAsamUtAnA phyurivAra che 22 artha -je ziLA La AMguLa lAMbI hoya te uttama ziLA jANavI,
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 84 ) rAjavallabha tathA pannara AMzuLa lAMbI hoya te madhyama, ane cAda AMguLa lAMkhI hoya te kaniSTha ziLA jANavI; e seALa AMgaLa lAMkhI hoya ane daza AMguLa paheALI hAya tA te uttama ziLA jANuvI, tathA padara AMguLa lAMkhI ne nava AMguLa paheALI hAya tA te madhyama ziLA jANavI. cAda AMguLa lAMkhI ne sAta - muLa paheALI hoya teA te kaniSTha ziLA jANavI, evI je ziLAe kaDI te ziLA jeTalA mAnamAM paheALI hoya teTalA mAnathI eka tRtIyAMza - daLamAM jADI hovI joie; temaja zALAnI pITha athavA bhUminA mathALA athavA bhU mitaLanI cAI arthAt pIDane udaya eka hAthathI mAMDIne traNa hAtha sudhI nava prakArano hovA joie. te evI rIte ke,--- 1 eka hAthanI uMcAi, 1aa savA hAthanI, 15 doDha hAtha, zAA pANAe hAtha, 2 be hAtha, rA savAbe hAtha, rAA aDhI hAya, rA poNAtraNa hAtha ane 3 traNa hAtha sudhI joie. te zALA brAhmaNanI hoya te te AgaLa cha hAthanI mekhaLA ( riSi) joie; tathA kSAtrayanA ghara AgaLa pAMca hAthanI, vaizyanA ghara AgaLa cAra hAthanI, ane zUdranA ghara AgaLa traNa hAthanI mekhaLA joie. ( SaSThayAvAthazatA saptatiyutaivyAsasya hastAMgulaiH dvArasyodayako bhaveccabhavanemadhyaH kanikSettamau // daiyardhena ca vistaraH zazikaLA bhAgodhikaH zasyate daitatryaMzavihInamardharahitaMmadhyaMkaniSThaMkramAt // 13 // artha:---gharanI paheALAI jeTalA hAtha hoya teTalA AMzulemAM sATha (60) AMzuLA meLavatAM eka dara jeTalA AMzuLA thAya teTalA gharanA dvArane udaya karavA. te udaya madhyamamAnanA kahevAya, tathA gharanA jeTalA vistAra hAya teTalA AMguLAmAM pacAsa (50) AMguLe meLavatAM jeTalA AMzuLA thAya teTalA dvAranA udaya karavA te kaniSThamAnanA udaya kahevAya ane gharanI paheALAI jeTalA gaja hAya teTalA AMguLAmAM sItera (70) AMguLeA meLavI gaNatAM jeTalA AMzuLa thAya teTalA mAnanA dvAranA udaya karavAmAM Ave te uttama --jyeSTha prakAranuM dvAra kahevAya. (gharanI jamIna jeTalA hAtha pahoLI hoya teTalA AMguLe lai temAM 50-60-70 umeravA ) e rIte gharanA dvAranA uca traNa prakAranA kahyA che ane have gharanA dvAranA vistAra athavA paheALAI mATenI evI rIta che ke,--
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 1 mA. ( 85 ) gharanA kAranA je udaya hAya te udayane abhAga laIne pachI AkhA udayano sALamA aza te adha bhAgamAM meLavatAM jeTalA AMzuLA thAya teTalA AMzuLA pramANe dvAranI paheALAI karavAmAM Ave to zreSTha che, tathA dvArane je udaya hoya temAMthI trIjo bhAga khAda karI khAkI rahelA e bhAga jeTalI paheALAi karavAmAM Ave te te madhyama dvAra kahevAya ane gharanA dvArane je udaya hAya tenA ardhabhAganI pahoLAI karavAmAM Ave to te kaniSTha prakAratuM dvAra jANavuM. 13 upajAti. jyeSThApratolItithihastasaMkhyA | proktodayevizvakarAcamadhyA || kaniSThikArukarAkrameNa / vyAseSTasaptaivacarAgasaMkhyA // 14 // athaH--je pALa athavA daravAjAne udaya padara (15) hAtha haiAya te jyeSThamAna kahevAya, tathA tera ( 13) udaya hoya te madhyamamAna kahevAya; ane agiyAra (11) hAtha udaya hAya te kaniSTha mAna kahevAya, ATha hAthanA vyAsa hAya te jyeSThamAna kahevAya tathA sAta hAtha byAsa hoya te madhyamamAna kahevAya ane je daravAjanA byAsa cha hAtha hoya te kaniSTha mAna kahevAya. 14 zArdUlavikrIDita vezmanyAsa kalAMza ke yugaguNairhastaistrisAdvairyute / harmyasyatrividhodayaH kSititalAdyAvacca paTTorddhakaM // ekaikopipunastridhAnigaditaH sarveta ekAdaza / kSepyAH SaNnavataunakhAH zazikalA aSTAdazAdyAstridhA // 15 // artha :-ghanA udayamATe evI rIta che ke, gharanA vyAsanA soLama aMza lai te aMzamAM cAra hAtha umerI gharanA udaya karavAmAM Ave te te cenna prakAranA udaya jANavA, gharanA vyAsanA seALamA aMzamAM traNa hAtha umerI udaya karavAmAM Ave te te kaniSTha prakAranA udaya jANavA ane gharanA vyAsanA seALamA azamAM sADAtraNa hAtha umerI gharano udaya karavAmAM Ave te te madhyama mAnane uya samajavA. e rIte traNa prakAranA uSa che. te zALAnI pITha athavA gharanI bhUmitaLathI meDInA pATaDAnA mathALA sudhI gAya che. e traNa prakAranA udaya thAyache ne te dareka uDDayanA khIjA traNa traNa bhede karIne Ara prakAranA udaya thAya che, paNa temAMthI agiyAra prakAranA udaya gaNavAmAM Ave che te evI rIte ke;-~~~
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 86) rAjavalabha, cAra hAthanA chanuM AMguLa (9) thAya temAM vIsa (20) AgaLa meLavatAM eka se ne soLa AMgu (116) thAya mATe teTale gharane udaya thAya te te "yeSTha " udaya jANa, tathA cAra hAthanA cha- (9) AMguLamAM seLa (16) AMguLa meLavatAM eka se ne bAra (112) AMguLe thAya te pramANene udaya karavAmAM Ave te te "yeka kaniSa" udaya jANa, ane cAra hAthanA chanu (6) AMguLamAM aDhAra (18) AgaLa meLavatAM eka se ne cida (114) AMgu thAya eTale udaya hoya te te " madhyama" udaya jANuM. 15 1 upara batAvelA gharanA udayamAM agiyAra udaya gaNavAmAM Ave che tenI samaja ane bAra udayanI samaja A nIce batAvavAmAM AvI che te vAMcavAthI sahelI rIte samaja paDaze. mukhya udaya, (1) pAMca gajane udaya heya te cha udaya, (ra) cAra gajane udaya heAya te kanika udaya, ane (3) je gharane sADAcAra gajane udaya hoya te madhyama udaya kahevAya, A udayamAM jeTha, madhyama ane kaniSTha evo anukrama batAvyo nathI paNa ulaTasulaTa batAvyo che mATe A nIce anukrame che. (1) pAMca gaja udayavALuM ghara che. (2) sADAcAra gaja udayavALuM ghara madhyama. (3) cAra gaja udayavALuM ghara kani. have nava piTA bhedeAdaya. eka ne soLa (116 ) AMguLanA udayavALuM ghara "dheTa ceI" nAmanuM samajavuM, 1. tathA eka ne cauda (114) AMguLanA udayavALuM ghara "jayeka madhyama" mAnavuM samaja. vuM; 2. tathA eka ne bAra (12) AMgaLanA udayavALuM ghara "ka kaniSTha" mAnanuM samajavuM, 3. tathA ekaso ne agiyAra ( 11 ) AMguLanA udayavALuM ghara "madhyama che" samajavuM, 4. tathA eka ne pAMca ( 15 ) muLanA udayavALuM ghara "madhyama madhyama" mAnanuM samajavuM, pa. tathA navvANuM (99) AMcaLanA udayavALuM vyara "madhyama kaniSTha" samaja. , 6. tathA navvANuM (99) AMguLanA UdayavALuM ghara "kanika jeka " mAnanuM samajavuM, che. tathA trANuM (93) AMguLanA udayavALuM ghara " kanika madhyama samajavuM, 8. tathA satyAsI (87) AMbuLanA UdayavALuM ghara "kanika kani" mAnanuM samajavuM. A e rIte bAra prakAranA Udo che tema chatAM agiyAra prakAra gaNavAnuM kAraNa evuM che ke chaThThA ane sAtamAM gharanA Udaya navvANuM ( 99) AMguLano che eTale e bane bhadAne eka bhedamAM gaNI graMthakartAe agiyAra bheda kahelA hoya ema samajAya che, paNa mukhya udaya to traNa (3) che ane nava (9) peTA udaya maLI bAra (12) uda che,
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAranA vyAsanA sAnamA kAma jeTalIjADozAkhAkaravI. 5hAtha zAlAnI bhIno vyAsa. 4 aMgula 11. aracI iMca. skela gje||icx ica. x
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasAya. 5 NAM - - thA - - - - - - ghara - - - - ATRIC - - am MRO cAi - T enA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA . .5 dhyama bhArabhAra saru bhAga bhara mAga . madhya mAnanI udayo. kuMbhI bhAga. udayA gajazAlAsa pyAsano 6 mazinAkhA- ---- udayapha yo m| aipola. mAtrAma salAbhAga 2bhAga .. .bhAga. aliMda . 9bhAga bhAma. 9bhAga - - zAlAbhAga aliMda
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlAbhAga 9 zAlA bhAga 11 bhAga 13 RU rAyA Apha 2!! asida alida voDAgarbha
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ** - *, * * * * * * * * * rU *, *, * 5 pra 5 v ar - - adhyAya 5 mA ( 80) tristhAneyugaparvatAstithiyutAdhiSNyakaviMzAnvitA madhyoyaMtrikaraistadaMzasahita proktaHkaniSThastridhA / / vRkSaMdagdhavizuSkakaMTakayutaMnIDaistucaityagumaM kSairaMmArutapAtitaMcabhavanaciMcAMvibhItaMtyajet // 16 // artha sADAtraNa gajanA corAzI (84) AMgaLImAM paMdara ( 15 ) AMguLa meLavatAM navvANuM (9) AMgu thAya. eTale udaya hoya te te madhyama kaniSTha udaya jANo, sADAtraNa gajanA corAzI (84) AMgu mAM satyAviza (27) AMgu meLavatAM eka se ne agiyAra (111) AMgu thAya te pramANe hoya to te "madhyama ka' udaya jANa, sADA traNa hAthanA corAsI (84) AMguLamAM ekavIsa (21) AMguLa meLavatAM eka se ne pAMca (105) AMgu thAya teTale udaya hoya te te "madhyama madhyama udaya jANa, traNa gajanA bahotera (72) AMgaLAmAM pannara (15) AMguLe meLavatAM satyAsI (87) AMgu thAya eTale udaya hoya te "kanika kanika udaya jANu, tathA traNa gajanA bahettera (72) AMguLamAM satyAviza AMgaLa meLavatAM navANuM (9) AMguLa thAya te pramANe udaya hoya te te "kanika jayeSTha udaya jANu, tathA traNa hAthanA bahettara (72) AMguLAmAM ekavIsa (21) AMguLo meLavatAM trANuM (Tsa) AMguLa thAya teTale udaya hoya te te kanika madhyama" udaya jANa. ( A ardha lekane artha . ) zaramajAnamAlubAlA, pitAnI meLe ubhuM sUkAI gayeluM vRkSa, jemAM pakSiAnA mALA hoya tevuM vRkSa, u SAe , jemAM bhUta pretAdi vasatAM hoya tevuM vRkSa, dUdhavALuM vRkSa, pavanavaDe paDI gayeluM vRkSa, AMbalInuM vRkSa, ane baheDAnuM vRkSa. eTalA mArA kabAba kahAM jApAzavAM nahi. 16 zAkaHzAlamadhukasarjakhadirAraktAsanA zobhanAH ekomausaralorjunazcapanasa zrIparNikAzIzapAH // hAridrastvapicaMdanaHsurataru padmAkhyakastidukaH naitanyenayutAbhavaMtiphaladA zAkAdayaHzobhanAH // 17 // artha-sAga, zALa, mahuDo, sarja, khera ane biye. eTalAM vRkSonAM kAThe eka gharamAM bhegAM hoya athavA eTalAM jhADAmAMthI game te ekaja vRkSa jAtinA lAkaDAM gharamAM hoya te te zreSTha che, tathA sarala, anavRkSa, pAsa athavA phanasa, zrIpaNikA, zIzama, haLadara, caMdana *surata, pAka ane TIMbara, eTalAM vRkSonAM kASTha eka gharamAM bhegAM vAparavAM nahi. mATe evAM vRkSomAMthI te eka ja jAtinAM vRkSanAM thApA esA che. 17
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavalabha, ( 88 ) upajAti, gehodayaMtuvibhajennavadhASaDaMza / stNbhordrbhaagsmkNbhrnnshirshc|| kuMbhIAdaMbarasamaikavibhAgatulyA / paTTazcataMtrikayutaHsamamAnaeva // 18 // artha-gharanA bhUminaLathI pATaDA sudhI gharanA udayanA nava bhAge karavA paNa te navamAMthI cha bhAgone stabha kare, tathA ardha bhAga bharaNuM karavuM, tathA ardha bhAganuM sa karavuM, tathA eka bhAganI kuNI nA mathALA babara karavI, ane bAkInA eka bhAgane kanerI suddhAMta pATaDo kare. zArdUtravirahita. zAlAliMdaudIritohivibudhaiHbANeSuyugmAMzakaH saptAMzeSuguNaizcanaMdapadatovedAMzatulyastathA // kApATaMgahadakSiNenigaditaMvAmebhavedargalA sRSTyAniHkramaNakRtaMmunivarairdAreSusarveSuyat // 19 // artha---ghara karavAnI jamInanA pAMca bhAge karI temAMthI be bhAganI madhyazALA ( madhyapade karavI ane bAkInA traNa bhAganI jamInamAMthI doDa deDa bhAganA be pade be tarapha thAya prAtizALa athavA parazAla karavI) temaja gharanI jamInanA sAta bhAge karI temAMthI traNa bhAganI zALA karavI ane bAkInA cAra bhAgamAMthI be be bhAgonI be tarapha pratizALA karavI. temaja gharanI jamInanA nava bhAge karI temAMthI cAra bhAgenI zALA ane bAkInA pAMca bhAgamAMthI aDhI aDhI bhAganI be tarapha be pratizAla karavI evA gharanA dvArane eka kamADa karavuM hoya te gharanI jamaNI tarapha karavuM ane gharanA DAbA aMge argalA athavA bhUMgaLa rAkhavI tathA gharanA sarve dvAromAMthI suSTimArga nIkaLavuM te zreSTha che. 19 phukaNA . zAlAjinAMzairmanurevamadhye / trayohayAMtedrayamasyapArthe // dvArottamAMgenasamAnakarNA / zastAnazastAbhavanAbhivakA // 20 // 3 zrIparNikA eTale kAyaphaLanuM jhADa ema zabdanAkaranI TImamAM emaNa e vRkSa kAkaNamAM ghaNAM che te mATe AgaLa lakhAI gayuM che, te kapavRkSa ( AkhA hela. ). * kanerI pATaDAnA mathALe Ave che te saMvaka athavA tAMtare jenA udayamAMthI kanerI
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.va. a.5 bhAga24 ghoDA garbha bhAga - %3- - - bhAga ghoDA. 14
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA||5 zAlA 3 bhAga. AliMda 2 Aga. aliMda jhAlA hai bhAga. zAlA aliMda. aliMda.3 bhAga -- - - -
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 5 mA. ( 89 ) cAda bhAge madhyamAM arthaH-keH-zALAnA cAvIsa bhAge karI temAMthI rAkhI banne tarapha traNa traNa bhAge ghoDAgarbha Ave, ane bhAge gheADAgarbha banne tarapha Ave, tathA dvAra uparanA [ uttaraMganA nIcene bhAga ? kharekhara gheADAonA kAnA taLAMcAthI gheADAnA kAnA uMcA thavA joIe e sArA che paNa, dbAranA sAmai athavA dvAranA garbha ghoDA Ave te sAruM nahIM. 20 vaLI te pachI e e uttara'ganA taLAMcA rAkhavA [ uttaraganA upajAti. dIpAlayo dakSiNadigvibhAge / sadAvidheyorgalayAsamAnaH // vAmecamadhyenazubhAyagehe surAlayevAmadizISTasidhdhyai // 21 // artha:--dIvA mukavAnuM Alaya athavA ALiyuM gharanA jamaNA aMge rAkhavuM. te AlayanI uMcAI dvAra mATenI agalA athavA bhuMgaLa rahetI hoya te ane dIpAlaya e be eka sUtramAM hovA joie, paNa e dIpakAlayanuM sthAna gharanA DAbA age athavA hareka bIjA bhAgamAM athavA gharanA madhya bhAgamAM ityAdi ThekANe karavuM nahi ema kahyu che; paNa devamadinA rAkho ane dIpAte te sAruM che. 21 zArdUlavikrIDita. dvArAgrekhaTakImukhaMcatadadhoddhAH SoDazAMzAdhikaM sarvaMvAzubhamicchatAca satataM kAryaMtupaTTAdadhaH // tannUnaMnazubhaM tulAtalagataM kukSautathA pRSTagaM kASThapaMcaka evanItamahitaM yanmUlapUrvottaraM // 22 // artha:gharanA dvAra AgaLa khaDakIdvAra karavuM e AAkhatanI evI rIta che ke, gharanA dvAranA jeTalA udaya hoya teTalA udayamAMthI [ 16 ] soLame aMza khaDakInA dvAramAM umerI gaNatAM jeTaluM thAya teTalA udayavALu khaDakInu dvAra karavu. khaDakInA dvArano udaya vadhAravAnuM je kahyu che te dvAranA uparanA bhAgamAM nahi paNa, khaDakInA dvAranA nIcenA bhAgamAM vadhAravAnu che ema samajavuM. arthAt gharanA dvAranA uttaraga ane khaDakInA dvArane uttaraga e be ekaja sUtramAM udaya heAya; paNa gharanA dvAranA kharAthI khaDakInA dvArano uMbarA nIcA rAkhavAmAM Ave che mATe te nIcAInA bhAgamAM soLame aza vadhAravA, tApaNa gharanA dvAranA barAthI khaDakIdvAranA kharca nIcAja hovA joIe.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha manu pitAnuM zubha IrachanAra hoya temaNe gharanAM dvArakAma pATaDAthI nIce rAkhavAM paNa tuLA taLagata eTale game te dvAra pATaDAnA taLAMcathI UMcuM thavuM joIe nahi, ane te ja rIte mukhya zALAnA dvAranI uMcAIthI bIjA sarva dvArene nIcene bhAga [ UMbarA nIcA rAkhavA ] nIcAja rAkhave temaja kukSa ane pAchaLanA bhAgamAM paNa jAde kamI na karatAM sarakhAM dvAre rAkhavAM joIe, ane gharanA kAmamAM joItAM lAkaDAM paMcakamAM lAvavAM nahi. te lAkaDAnAM mULe athavA thaDe gharane viSe pUrva ane uttara dizA sAme rAkha nahi. 22 zADhinI. dvAroddhaiyadvAramasyapramANaM / saMkIrNavAzobhanaMnAdhikatat // hasvadvArANyevayAniprathUni / teSAMzIrSANyekasUtrANikuryAt // 23 // artha: gharanA dvAra upara kAra mukavAmAM Ave te dvAra, gharanA nIcenA dvAra pramANe karavuM. nIcenA dvArathI uparanuM dvAra sAMkaDuM karavuM paNa te suzobhita karavuM. nIcenA dvAra karatAM uparanuM dvAra paheLuM karavuM nahi temaja udayamAM vadhAravuM nahi. nAnAM ane meTAM e sarva dvAranAM mathALAM samasUtra rAkhavAM jeIe. arthAt nIcenA dvAranA mathALA pramANe nIcenAM sarva ane uparanA dvAranA mathALA pramANe uparanAM sarva dvAranAM mathALAM eka sUtramAM rAkhavAM kahyAM che. 23 sarvadAraMcIyamAnarujAyai / yadvAnhasvaMtatkarotyarthanAzaM / gehAcaMyatpUrvavAstusvarupaM / teSAMbhaMgAnnavasaukhyaMkadAcit // 24 // artha taiyAra thaelAM sarva prakAranAM dvAramAMthI ke pahAzALI * levAmAM Ave te tethI dharA manubhAva: upara ziyama tathA prathamathI je pramANamAM dvAra hoya te pramANa karatAM judA pramANa mATe prathamanuM dvAra khyAhI : . athavA meTuM dvAra karavAmAM Ave che tethI dhanane nAza thAya. eTaluM ja nahi paNa prathamanuM ghara je vAstu pramANe hoya te vAstune bhaMga karavAmAM Ave te tethI gharanA mAlikane kaI divasa rasukha prApta thAya nahi. 24 1 vAstuno bhaMga eTale ubhelA gharanI ravaza athavA AkRti pheravI navIna prakAra karavo hoya to te gharane pAyAmAMthI ukheDI karI pAyo pUrI, pharI bIjI vakhata vAstunuM pUjana karI navIna ghare karavuM kahyuM che, paNa jIrNoddhAra karela hoya to prathamanA vAstuno bhaMga kare nahi ema samajavAnuM che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 ) adhyAya 5 mA zArdUlavikrIDita dvAraMkhyA saradAMzatAdhikamidaM kAryaM gRhaM dakSiNe tulyaM hastigRhaMcavAjisadanaMtenAdhikaMvAmataH // aSTazecanavAMzakecavitathetoyejayeMdra hitaM dvArasaumyagRhakSateca kusumebhallATa kezasyate // 25 // artha:--manuSya mATenA gharanI movALanA khatrIza bhAgA karI garbhathI jamaNI bAjue eka aza athavA eka bhAga vadhAre rAkhI (sattara bhAge jamaNI tarapha rAkhI pannara bhAgAmAM) dvAra mukavu', paNa hastizALA hoya te tenI mevALa banne bAjue sarakhI rAkhI garbha dvAra mukavuM; temaja azvazALA (vADAra) hAya teA tenI movALanA atrIza bhAge karI garbhathI DAbI tarapha eka bhAga vadhAre rAkhI dvAra mukavu. zALAnA AThe athavA nava bhAga karI te zALAnI dakSiNa dizAmAM vitatha devanA bhAgamAM dvAra mukavu", pazcime varUNunA bhAgamAM dvAra mukavuM, pUrva dizAmAM jaya ane IMdra e be devanA bhAgamAM dvAra mukavu', uttara dizAmAM sAmya athavA kubera devanA bhAgamAM dvAra mukavuM, dakSiNa dizAmAM gRhakSata devanA bhAgamAM dvAra suvu', pazcima dizAmAM puSpadevanA bhAgamAM dvAra mukavu ane uttara dizAmAM bhaTThATa devanA bhAgamAM dvAra mukavuM. 25 prAgddhArASTakamadhyatopinazubhasUryezaparjanyato yAmyAyAMcayamAbhipauSNamaparezeSAsuraMpApakaM // saumyAyAmatharoga nAgagirijaMtyAjyaM tathAnyacchubhaM kaicidAruNa saumyakaMnahihitaMproktaMcavAtAyane // 26 // artha:-pUrva dizAnA ATha bhAgeAmAM sUrya, Iza ane parjanya, e traNa devAnA vibhAgomAM dvAra mukavu nahi; dakSiNa dizAnA ATha bhAgeAmAM yama, agni ane pAN (pUSA e traNa devatAonA vibhAgomAM dvAra mukavuM nahi; 5zcima dizAnA ATha bhAgeAmAM zeSa, asura ane pApa, e traNa devatAonA vibhAgeAmAM dvAra mukavuM nahi ane uttara dizAnA ATha bhAgomAM rAga, nAga ane zULa, e traNa devatAonA vibhAgAmAM dvAra sukavuM nahi. e rIte khatAvelA Ara devAnA vibhAgAmAM dvAra muvuM nahi. e khAra vinA bIjA badhAya devA zubha che. vaLI keTalAka AcAyA kahe che ke, pazcima ane uttara dizAmAM jALI sukavI nahi. 26.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92) rAjallabha dAraviddhamazobhanaMcataruNAkoNabhramastaMbhakaiH / kUpenApicamArgadevabhavanarviddhaMtathAkIlakaiH // ucchaayaatdigunnaaNvihaaypRthivvidhonbhittyNtre| prAkArAntararAjamArgaparatovedhonakoNaddhaye // 27 // artha:-tAramAM vRkSane, khUNA, bramane, staMbhane, phavAne, gharamAM mArga paDate hoya te, devamaMdirane ane khIlAne (gharanA dvAra vacce athavA sAme koI prakArane khIle hAya tene) eslama prakAsnA tajavA kahyA che, paNa gharanI uMcAI hoya tethI bamaNI jamIna cheDI dIdhA pachI (gharanI uMcAIthI bamaNuM jamIna gharanA dvAra sAme hoya to) teTale che. keI prakArane vedha hoya te te vedhane doSa nathI. dvAra ane dvAra sAme je vedha AvatuM hoya e be vacce bhiMta hoya te vedhane doSa nathI. vedha ane kAra vacce keile athavA keTa hoya te vedhane doSa nathI. kAra ane vedha vacce rAjamArga heAya te vedhane devuM nathI. ane dvAra tathA AvelA vedha vacce sAmenA gharanA be khUNA AvatA hoya te tethI vedhadeSa lAgato nathI. daiyesAdhazatAMgulaMcadazabhihInaMcaturdhAvidhaH / proktaMcAyazataMtvazItisahitaMyuktaMnavatyAzataM // tadvaSoDazabhiHzataMcanavabhiyuktaMtathAzItikaM dvAraMmatsyamatAnusAridazakaMyogyavidheyaMbudhaiH // 28 // atha marApurANanA mata pramANe dvAranA udaya daza prakAranA batAvyA che. te evI rIte ke ekasane pacAsa (10) AMguLa pramANe gharanA dvArane udAya kare 1, e doDhase AMguLavALA dvAranA udayamAM cAra bheda che, te evA ke, dareka dvAranA udaya mATe deDhAmAMthI daza daza AMguLa ochuM karavAmAM Ave che. eka ne cALIsa (140) AmuLa dvArane udaya kare(2) ekasene trIsa(130) guLane udaya karo (3) ekasone vIsa (12) AMguLane 1 gharanA dvAra vacce bIjAnA gharanA khuNano vedha Avavo joIe nahi. , 2 ghANI, tathA pANInA araTana ane zelaDI pIlavAnA kAlu vagere bhramane vedha dvAramAM Avavo joIe nahi. 3 bIjAnA gharanA staMbhone vadha. 4 dvAra sAme kUvo na joie.' 5 gharamAM bIjA lokone javA AvavA mAge hoya to te paNa vedha che mATe te A vavA de nahi
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAya a5 pUrva a | apa aryamA savinara nahi. savitA uttara. mI pramA. dhaivAzvatAya nahi. dakSiNa. nahIM. nA mitra gaNa jara , nahIM nahIM nahIM mila Apavatsa pUrva. hA.mu.hA.mu.. pa ja iM sU sa bhR A a. | Apa / aryamA vinI. vi. hAramukayu. | gRhA.mu. uttara hA mu ku dakSiNa pRI dhara. brahmA. vaiva data. ya hA.su. bha mu. rudra nA dAsa maitrAMgaNa. yA zo | ava | pu su. hA.mu.dvA.mu. pazcima. naM pi
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.ya.a.5 karAnA 2 bhAga karItemAhelA 1 bhAganI uMcAino karAnI Tocabe. bhA * bhA.2 karAnAudayanoardha aneka-4 rAnA udayanA 4 cAra bhAganemAMhelo bhAgabhelI nokarAnA 4 bhAga teyA AgarocaDhA lanI uMkAdare
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 5 ma. (4) ane ekane daza (110) AMguLa dvArane udaya kare (5), temaja e kasane eMzI (180) AMguLa dvArane udaya kare (6), ekasane nevu (10) AMguLa dvArane udaya karavA (7), ekane seLa (11) AMguLa dvArane u. daya kare (8), ekane nava (109) AMguLa dvArane udaya karo (9) ane eMzI (80) muLa dvArane udaya karavA (10). e rIte (150, 140, 130, 120, 110, 180, 190, 116, 109, 80 ) daza prakAra dvAranA udayanA kahyA che mATe DAhyA manuSya jevuM jyAM ghaTe tevuM yAM dvAra karavuM. mAnI. svayamapicakapATodghATanaMvApidhAnaM bhayadamadhikahInaMzAkhayo vicAle // puruSayuvatinAzastaMbhazAkhAvihInaM bhayadamakhilakASThAgraMyadAdhaHsthitasyAt // 29 // artha:--gharanAM dvAra pitAnI meLe vasAI jAya athavA baMdha thAya temaja potAnI meLe ughaDI jAya to te bhaya utpanna kare, dvAranI zAkhAe eka tarapha mahilA ane bIjI tarapha rAMdI kaheya te te paNa jANa thatA tathA staMbha ane zAkhA vinAnuM dvAra hoya te tethI strI athavA puruSane nAza kare, ane dvAranA staMbhe temaja zAkhA vagere dvAranA kAmamAM jeTalAM lAkaDAM ubhAM karI rekavAmAM Ave che te) lAkaDAMnAM mAlika athavA thobho bhAga nIce ane TorAyaNa uMe phAa joIe tema chatAM tethI ulaTI rIte rAkhavAmAM Ave te te paNa bhaya pedA karanAra che. 29 raMdravajJA. devAlayaMvAbhavanaMmaThazca / bhAno karairvAyubhirevabhinnaM / / tanmUlabhUmauparivarjanIyaM / chAyAgatAyasyagRhasyakUpe // 30 // 1 dvAranI zAkho ghaDatAM nIce athavA upara ema eka tarapha pahALI rahI jAya ane bIjI tarapha sAMkaDI rahe te beTI che. 2 prAsAdanA gabhArAmAM tathA zALA ke maThanA oraDAmAM sUryanAM kiraNe tathA pavanane saMcAra thavo joIe nahi arthAta maNinA sahavAmAM mane ghara athavA mAnI nIcenI bhUmimAM jALI bArI vagere kAMi mukavuM nahi. paNa meDInA bhAgamAM jALa- kArI
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94). rAjavallabhatathA vAyune saMcAra Avo joIe nahi, tathA je gharanI chAyA bIjA aMthavA trIjA pahere gharanI pAsenA kUvAmAM utare te te ghara zreSTha kahevAya nahi. 30 3Ygati. naikolaghumidizAvibhAgamadhyodiSaTdArunavarNagehe // staMbhAsanahInamapikSayAyayadAdhikaMrogakaraMtadAsyAt // 31 // artha:-gharanI DAbI tarapha eka aliMda heya te sAre nahi temaja ghara athavA zALAmAM eka pATaDe temaja eka staMbha hoya te te paNa sAre nahi ane bhInA pramANuthI kabhI ochI heya te te kSaya kare temaja pramANathI va rAdgavihita. staMbhoSTAsrasuvRttabhadrasahitorUpeNacAlaMkRtaH yuktaHpallavakaistathAbharaNakaMyatpallavenAvRtaM // kuMbhIbhadrayutAkumArasahitaMzIrSatathAkinnarAH patraMcetigRhenazobhanamidaMprAsAdakezasyate // 32 // artha--achAsa athavA ATha hasavA staMbha, vRta athavA geLa staMbha, bhadra sahita staMbha, mUttithI alaMkRta athavA mUttio kotarelI hoya e staMbha, pallava athavA pAMdaDAM kerelAM hoya e staMbha athavA sAMbhanA bharaNAmAM paava katarelAM hoya e staMbha, kuMbhamAM bhadra hoya te, temaja zarAmAM kIcakaheya evo staMbha,jemAM kinnara ketalA hoya, temaja khaMbhamAM patra katarelAM hAya, e vagere bAbatevALe staMbha gharavisA nahipaNuprAsAdavi checche che. 3ra. 1 bhadra eTale je khaMbhAmAM caDhatA utaratA khAMcA hoya te. 2 kIcaka eTale staMbhAnA mathALe ane zarA bharaNuM nIce eka tarapha athavA cAre tarapha eka prakAranI beDeALI kRtio banAvavAmAM Ave che, tenAM moTAM peTa jANe bhAkhA kAraNe nIkaLelAM hoya tevAM rapa kIcakanAM che. virATa rAjAnA sALA kIcakane khaMbhAnA zarA nIce bhIme dAbavAthI tevuM rapa thayuM che. 3 kinnara eTale gAMdhenuM nAma che. je vAdi vagADatA hoya athavA sAdA rUpe hoya che te. 4 mAsAyaNika nAme rAjAnA mahela e bannenuM nAma prAsAda che, tevA prAsAdamAM evA khaMbhAo heya te deza nathI paNa sAdhAraNa lokonA gharomAM tevA stabhA joIe nahi ema zikArIe kahyuM che,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 5 me. upajAti. staMbhodvayormadhyagatonazastaH / zubhaMkaraupaTTayugAMzatoddhau // gRhe prazastAzcaturastrAste / staMbhAnakaMdenavinAprazastAH // 33 // artha-e gharA vacce eka stala hoya te sArA nahi, paNa cAra pATaDA (bhAravaTa athavA laga) ane cAra staMbhAe athavA e pATaDA ane be staMbhA hoya te te sArA che, paraMtu te stalA catusa (cAra hAMsavALA) joIe ane kuTuMba vinAne svabha tema te paNa jyAre nahi 33 iMdravajrA. hAnistulAmadhyagatASaNasya staMbhebhadaMtAlayabhittimUSAH // saMlamacatvAryapihAnayaM syuHstaMbhAsanastaMbha zirazIrSaM // 34 // artha:--SaNa vacce ratuLA, eka staMbhe tathA eka gajadata, bhita ( sta bhAvace bhita eTale eka tabhA eka bAju ane bIjo staMbhA bIjI mAjI hAya te enA vace bhitu hoya te ane praNAla (pANI javAnI paDanALa athavA khALa) eTalI bAbate paNa madhye hoya te te sArI nahi,temaja sara ane baMjI ne cAre vastuo eka lAkaDAmAMthI athavA e kaja prakAramAMthI kotarI karelAM hAthavA ghI kahADacAM heAya evA staMbha hAya tA te hAni kare. mATe e cAre vastu ekaja vastumAMthI kAtarI athA ghI vaLagADa rAkhavA niha ema kahyuM che. 1 pazu eTale khaDa, 2 tuLAmATe prathama samajIta ApI che tepaNa nahi kAraNa ke, ziSI geramAhita ghaNA loko hAvAthI tema karavu paDayuM che. (84) vizeSa hAya to te khATuM kahevAya ke. 7 dvAra uparanA uddaya upara jaDatara Ave che temAM je kaDI jaDavAmAM Ave che te kaDI athavA tariyuM dvAranA garbhamAM Ave te te tuLavadha kahevAya, mATe dvAranA madhya bhAga viSe Ave nahi evA hisAba gaNI kaDIe! jaDavI kahI che. evA aneka vedhA che. jemake, e staMbhA upara eka ADA pATaDA Ave. te pachI tenA upara ubhA pATaDI athavA kaDI Ave tA te tuLA thAya te vedha che. vaLI dvAra sAmenI bhitamAM je bhAgamAM khIMTI Ave te khATI sAmenA dvAranAM garbhamAM khATI Ave to te vedha che temaja dvAranA game ubhI bhita Ave te te paNa vedha gaNAya che, mATe evA vedhA sarvathA tavA joie. evI rIte vaidho ane te vinA bIjA aneka prakAranA bhedo kADha sabaMdhI che te jANavA mATe ajANa bho tI sabhAnA madhu nAmanA tradhAre racelA mALa nAmanA graMthamAM kAnu mApa, rIta, vagere bahu sArI samajuta ApI lAEupara upakAra karelA che, te graMtha sarvajanoe avazya jevA jAe evI khAsa amArI bhalAmaNa che. te graMtha amArI pAse che. tenu gujarAtImAM bhASAMtara karavAnA irAdo che.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) rAjavallabha. zArdUlavikrIDita ucchrAyArddhavinirgataM zarayugAMzenAdhikaMzasyate chApa samAnakaM sukhakaraM nAzAyanimnonnataM // tatkAkasyacapakSavaccakumudAbhaM saupa kAlApaka prAlaMcaMca karAlakaMhivibudhaiH prautaMcatatvavidhaM // 35 // artha:-ghara :---gharanA karAnA jeTalA udaya hoya teTalA udayanA ardha bhAga gaNI karAnI TocamAM umeratAM jeTalI ucAi thAya teTalA ucA gharanokaro karavA. kadAca gharanI UMcAi vadhAre batAvavI hoya arthAt chAparAnA DhALa vadhAre rAkhavA hAya to je karAnA udayanA ardha bhAga karAnI TocamAM amArI Toca pUrI karavAmAM AvI hAya te TocamAM mULa karAnA eka catuAza eka pacamAMza vaLI TocamAM abArI Tocano udaya karavA, tathA gharanA chA parAne DhALa karavAmAM Ave te DhALa pATaDA athavA chAparAnA doriyAnA kharezaara rAkhavA paNu pATaDAthI nIcA ke UMcA DhALa rAkhavA niha. vaLI e chAparAM DhAMkavAnA cha prakAro kahyA che te evI rIte keH-- athavA 1 eka prakAra evA che ke, kAgaDAnI pAMkhanA rUpe chAparAnA bhAga DhAMkavA. ( thADA DhALa) 2 bIjo prakAra kamaLanI pAMkhaDInI taraphanA vadhAre DhALeA, ) AkRtirUpe chAparUM DhAMkavu. (mane 3 trIjo prakAra sUpaDAnI AkRti rUpe vadhAre DhALavALu ekaDhALiyu' chAparU hAya e traNa prakAranAM chAparAMnA DhALa ane DhAMkavAnu kahyu che te cArazIkhadha samajavAnuM che. 4 ceAthe prakAra chAparA upara naLIyAM chAelAM hAya te. 5 pAMcamo prakAra cUnAgacchi athavA dhAbAbadha ghara heya te. 6 chaThThA prakAra je ghara paththaravaDe DhAMkela hoya te acAt gharauparane chAta paththaraadha hoya te rIte ghara DhAMkavAnA cha prakAro kahyA che. 35 1 meDI vinAnu ghara heAya tema tenA meDI mathALAnA bhAga sudhInA AkhA kA bharI temAMthI adha bhAga karAnI TAcamAM meLavavA paNa meDIbadha ghara hoya te meDI mathALAthI bhAga gaNI karAnI TocamAM ama jANavuM. prathama dhAnA udayanI kharI gati nIcenA udayathI ) te rati yAda rAkha 5meDInA uya bAramA aza upara cAlelA kurAnA bhAga gaNAya che; tyAM sudhInA ardha amArI TrAya karavI. karAnA bhAga dAMtA chuTatAM pahelAMnA hRdaya mATe kahyu che. huM gAmA drAkamAM thI A prasaMge upayogI thAya che. vaLI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ (es) rAjavallabha adhyAya 5. karAnA udayana artha ane karAnA udayanA 5 bhAga karI te 5 no eka bhAga joDIne DhALanI Toca karavI. karAnA udayanA4ccAra bhAga karIne tecyArano eka bhAga leine DhALanI Toca karavI.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ) adhyAya 5 me. bhUmyArohaNamurddhatastaduparipAgadakSiNaMzasyate / dAraMtUrddhabhavaMcabhUmisparAnhasvArkabhAgaiHkramAt / / praasaadecmtthenreNdrbhvnshailHshubhonogRhe| tasminbhIttiSubAhyakAsuzubhadaHprAgbhUmikuMbhyAMtathA // 36 // artha-prathama bhUmithI bIjA mALa upara caDhatAM pahelAM dvAramAM praveza karyA pachI jamaNe hAtha tarapha meDane jIne athavA nIsaraNI heya te zreSTha che; ane nIcenA dvAra karatAM meDI uparanuM dvAra bAramA aze . ochuM karavuM. teja rIte nIcenA udayathI (bhUmitAthI meDI mathALA sudhInA udayathI) meDIno udaya paNa bAramA aMze , ochI kare la devaprasAda tathA rAjAhera Araeepha eke Ajue athavA ane jue parvatanI ti Ave te sArI chepaNa sAdhAraNa lokonA gharane parvatanI bhiMta Ave te sArI nahi, paraMtu tevA lokonA gharanI bhiMtanA bahAranA bhAge parvatane bhAga hoya to tene nI phIkara nathI, tathA lokonA gharanI prathama bhUminI game te jaganI kuMbhInA nIce parvatane game te bhAga Ave athavA te ja parvatanA keI paNa bhAganI kuMbhI hoya te tenI ciMtA nathI, temaja ghara AgaLanA oTalA sudhI parvatane paththara Ave athavA parvatanA paththarAja eTale heya te paNa tenI phIkara nathI. 36 3panAti. pRSThekSaNAnaMtaramevabAhyAtgRhapravezonazubhaMkarosau // gRhasyapRSTheyadirAjamArgastadAdibhUmenahipRSThamIkSyaM // 37 // artha:-gharanA bahAranA bhAgathI gharanI prathama pachIta je gharamAM praveza thAya te te ghara sAruM nahi; paNa tevA gharanI pachIte rAjamArga hoya te kAMI deSa nathI. te paNa tevA gharanI meDI nIcenA bhAganI pachIta joI gharamAM praveza thAya che te sAruM nathI, ane tevA ghara pachavADe rAjamArga ane meDInI pachIta jovAmAM Ave te tene doSa nathI, paNa meDI nIcenI pachIta jevAmAM Ave ane rAjamArga hoya te paNa deza che. 37 ocho karavAnuM kahyuM che, ane dvAranA udayathI meDIne dvArane udaya paNa bAramA aMze ochA karavAnuM kahyuM te mATe paNa temAM lokanI rIta yAda rAkhavAnI che. e ghara ane dvArane udaya prathama kahyo che te udayathI bAramo aMza uparanA bhAge AchA rAkho ane pachI nIcenA udayane ardha bhAga Toce meLavavo teja rIte dvAra mATe paNa che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ ^^^^^^^ ( 8 ) rAjavalabha. zastrinI. jIrNagehabhittibhamaMvizIrNa / ttpaatvysvrnnnaagsydNtaiH|| gauzRMgairvAzilpinAnizcayena / pujAMkRtvAvAstudoSonatasya // 30 // artha che. prakAza sa hoya, je gharanI keI paNa bhiMta paDI gaI hoya, je ghara verAI gayuM hoya, tevA gharane pADI pharI, karavuM hoya te zi - hipae nizcaya karI suvarNanA hAthInA dAMtavaDe. athavA suvarNanI gAyanA ziMbahAba paDhavuM, paNa ghara pADatAM pahelAM vAstunI pUjA karI pADavuM eTale vAstu doSa lAgatuM nathI. 38 zArdUlavikrIDita. harmyasyApisamRddhitogRhapatiIddhiMyadApIhate sarvAzAsuvivardhanaMcaphaladaMduSTaMtadekatraca // prAgmitrairapivairamuttaradizAbhAgemanastApakRt pazcAdarthavinAzidakSiNadizaHzatrobhayaMvarddhate // 39 // - artha-gharane mAlika samRddhivAn hoya, ne te pitAnA gharanI vRddhi karavA (meTuM ghara karavAnuM che te) jIjJAsA dharAve te gharanI eka dizA taraphanI jamIna na letAM gharanI AsapAsa eTale cAre taraphamAM joItI jamIna laI ghara vadhAravuM kahyuM che. kadAca ekalI pUrva dizAnI jamIna gharaviSe vadhAravAmAM Ave te mitra sAthe vaira thAya; phakta uttara dizAnI jamIna vadhAravAmAM Ave te manane paritApa kare, ekalI pazcima dizA taraphanI jamIna vadhAravAmAM Ave te tethI gharane nAza thAya ane phakta dakSiNa dizAnI jamIna gharamAM vadhAravAmAM Ave te tethI zatrune bhaya utpanna thAya. 39 vAmAMgedhanavastradevabhavanaMdhAtuzriyorvAjinaH nAryAstvauSadhabhojanasyabhavanaMsyAdATikAvAmataH / vaDhegojaladatizastrasadanaMstrINAMtathAdakSiNe sthAnamAhiSamAjamaurNikamidaMyAmyAmimadhyezubhaM // 4 // * suvarNanA hAthInA dAMtathI athavA suvarNanI gAyanA zRMgathI ghara pADavuM ema batAvyuM che paNa temAM samajavAnuM che ke, manuSyanI saMpattinA anusAra evA sAdhana vaDe mAtra zAstra maryAdA jALavavA mATe zakuna tarike bhiMtane kAMIka bhAga pADa athavA bhiMtanA bhAgane sparza karAvI bIjA ejarevaDe ghara pADavuM.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ - , *.. -- - - -- - ~ adhyAya 5 me, artha-dhananuM, vastranuM, devanuM dhAtunuM, lakSmInuM, gheDAnuM, rANInuM, eudhanuM, bAganuM, ane bhejananuM sthAnaka rAjAe pitAnA sAme DAbI taramAM rAhuko . agninuM, gAyanuM, jaLanuM, hAthInuM, zastranuM, ane strIenAM sthAnake mahelanI jamaNI bAju upara karavAM, ane bheMzenuM, bakarAMonuM ane gADaranuM,eTalAonAM sthAnako gharathI dakSiNa ane astikaNa vacce karavAM.40 sugrIvevaruNe'suregaNavaresyAdghoTakAnAMgRhaM *ddhAstheyuddhagRhaMcanRtyaramaNaMgaMdharvadevAzritaM // rAjJomAtRgRhaMjayeMdrajayakerudemahiSyAgRhaM / satyedharmagRhakhauvyayagRhaMproktaMjayezrIgRhaM // 41 // artha-sugrIva, varUNa, asura ane gaNavara (puSpadaMta) eTalA devonA sthAnaka viSe ghaDAonI zALA karavI, dvArasthanA sthAna viSe (naMdinA sthAnaka vize ) yuddhagraha karavuM, gaMdharvanA sthAnaka viSe nRtyAgAra ( nRtyazALA ) karavuM, jaya ane IdrajayanAM sthAnakamAM rAjamAtAnuM sthAnaka karavuM, rUdranA sthAnakamAM paTarANInuM sthAna karavuM, satyanA sthAnamAM dharmazALA karavI, sUryanA sthAnakamAM vyayanuM athavA dhana kharacAtuM hoya tevuM athavA tIjorInuM sthAna karavuM ane jayanA sthAnakamAM lakSmInuM sthAnaka karavuM. 41 zAlinI. IzapAcyoraMtaregardabhAnAmuSTANAMvAsthAnamevAtrakArya // dhAnyAgArasyAcavAyavyakoNe ' zepyevaMzaMbhukoNezivA // 42 // artha-IzAna ane pUrva, e be dizAonA madhe gardanuM sthAnaka ane uTanuM sthAnaka karavuM. vAyavya keNe bhazanA sthAnamAM dhAnyane ThAra ka ra ane dhaaudA kerAM mahAdevanI vANavI. 42 - rAjAnA bhAIonI strio tathA rAjakumAronI strio tathA rAjamAtA tathA bene ane dIkarinA sthAne rAjAnA rahevAnA sthAnakathI jamaNI tarapha karavAM. tAre che rUti vAnara 1 vAstu ane sahelA devomAM judA jUdabhAme Ave che te jANavAno keza are 1 kAmepyevaM zaMbhukoNe zivArcA || pAThAntaraM /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) rAjavallabha. iMdravajrA. prAkpazcimemArutavatikoNe / proktApravINairapinRtyazAlA // va!gRharAtricarasyakoNe / syAtpazcimabhojanazAlikAca // 4 // artha-pUrva, pazcima, vAyavya ane agnikoNamAM nRtyazALA karavI ema buddhimAna purUSoe kahyuM che. tathA naivata koNe jAjarU karavuM ane pazcime; bhejanazALA karavI kahI che. 43 zArdUlavikrIDita. pAkzobhAnRpamaMdirecapurataHsthAnaMtathApautrakaM vAmAMgenRpatestathAyudhadharAHkRSNAtanutrANica // chatraMcAmaratApasAHsvaguravastAMbUladhRkdakSiNe gehAdhIzayadRcchayAcazayanaMsarvAsubhUmISuca // 44 // atha - rAjamehela AgaLa zobhAyamAna maMDapa kare ane te maMDapa Ane gaLa putrapautrAdikane mehela kare. rAjAnA sthAnakathI DAbI bAju upara zastradhAraNa karanAra ddhAonuM ane bakhatare mUkavAnuM sthAnaka karavuM. rAjamehelathI jamaNI bAju upara rAjAnA zire chatri pakaDanAranuM, cAmara uDAvanAranuM, gurUnuM, ane tAMbULa dharanAranuM, eTalAonAM sthAnake karavAM ema kahyuM che, paNa gharanI aMdara zayana karavAnuM sthAnaka gharadhaNInI marajImAM Ave tyAM karavuM. 44 upajAti. vivasvadAvyedhyayanaMprasiddhaMvAditragehaMsaviturvidheyaM // pUSAzritaMbhojanamaMdiraMcamahAnasaMvahidizAvibhAge // 45 // artha-vivaravatanA sthAnamAM adhyayanazALA karavI te prasiddha che. savitAnA sthAnamAM vAdirazALA karavI. pUSanA sthAnamAM bhejanazALA ane agniaanne rasoDa 42 zAlinI. mAheMdrAkhyagopuraMdvitribhUmaM / bhAnoHsaMkhyAtasyamadhyevidheyA // uktAnuktaMmaMdirAdauniveze / tvaSTrAkAryaMcAjJayAbhUpatInAM // 46 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 5 me, ( 101 ). atha-be athavA traNa bhUmine daravAje IdranA sthAnamAM kare ane te daravAjAmAM sUryanI gatinI saMkhyA bAMdhavI. (yaMtravaDe divasa ane rAtrInI gatinI khabara paDavAne sAMce athavA ghaDiyALa karavI.) e rIte je kaheluM te ane je kaheluM nathI te paNa rAjAnI AjJA pramANe gRhAdika vizihiSae karavuM ja dikazAlAMtokazAlAdigehaM / jyesstthaamdhyaaknysaadkssinnaaNgaat|| zAlAkAryAlokageheyugAMtA / tridayekAHsyurbhUmayasteSunUnaM // 47 // itizrI * rAjavallabhe vAstuzAstre maMDanakRte rAjagRhAdi lakSaNo nAma in Soft artha_eka zALAthI mAMDIne daza zALA sudhI ghare karavAM, te zALAemAM jai, madhyama ane kaniSTha evA traNa prakAra che. te sRSTimArge karavA kahyuM che, paNa anya loko mATe eka zALAthI mAMDIne cAra zALA sudhI ghare karavAM. evAM ghare upara traNa mALa, be athavA eka mALa sudhI karavAnuM kahyuM che.47 * * *
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ra kama | adhyAya ho. upajAti. athaikazAlaMdiguNAbdhizAlaM / prastAratolakSaNamevateSAM // yathoditaMvAstumatetathaiva / bravImirAjJAmathavAjanAnAM // 1 // athara-eka zALAnuM ghara, be zALAnuM, traNa zALAnuM ane cAra zALAnAM ghare prastAravaDe karavAmAM Ave che. paNa evAM ghare rAjAo mATe athavA sAdhAraNa loko mATe karavAM te sArA mahelAM lakSaNe pramANe karavAM joIe.1 zAstravirahita. catvAroguravastupUrvagurutodhonhasvatonyesamAH bhUyaHpazcimapUritaMcagurubhiryAvallaghutvaMbhavet // uddiSTediguNAMkakairlaghubhavaiHsaMkhyaikamizrIkRte naSTasteviSamesamagurulaghUrUpetadarhArddhataH // 2 // 1 Da Da Da Da | artha-cAra gurUnA cAra cinha prathamanA rUpamAM ka2 | Da Da Da cA pachI bIjA rUpamAM prathama rUpanA AghanA gurU nIce) laghu 3 Da aa Da Da cinha mUkI pachI AghanA rUpanA bAkI rahelA traNa gurU nIce 4 || Da Da vaLI traNa gurU mUkavAthI bIju rUpa thAya. trIju rUpa karatI vakhapa Da Da aa Da te bIjA rUpamAM A laghu che te pachInA gurU nIce laghu karI ) Da Da bAkI bIjA rUpanAM je cinho hoya te pramANe mukI devAM eTale 7 Da aa aa Da e trIjuM rUpa thayuM. cethA rUpamAM A be laghu ane aMte be 8| | | Da |gurU Ave. pAMcamA rUpamAM Aghe be gurU pachI eka laghu ane che9 Da Da Da ! le gurU Ave. chaThThA rUpamAM Aghe laghu, pachI gurU, pachI laghu ane 10 | Da Da | chile gurU. sAtamA rUpamAM Aghe gurU pachI be laghu ane chelle 11 7 | Da | eka gurU. AThamA rUpamAM Ave traNa laghu ane chelle eka gurU 12 | | Da | hiAya. navamA rUpamAM A traNa gurU ane chelle eka laghu Ave. 13 Da Da || dazamA rUpamAM A eka laghu, pachI be gurU ane chelle eka lai 14 Da agiyAramA rUpamAM Aghe gurU, pachI laghu, pachI gurU ane chelle 15 Da | | laghu Ave.bAramA rUpamAM Ave be laghu,pachI gurU ane chelle eka 18 | | | laghu. teramA rUpamAM A be gurU ane aMte be laghu tathA cAdamAM
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ~ adhyAya 6 he ( 103 ) rUpamAM A laghu pachI gurU ane aMte be laghu. paMdaramA rUpamAM A eka gurU ane aMte traNa laghu Ave ane soLamA rUpamAM cAre laghu Ave che tyAre prastAra pUre thAya che. A prastAra kahADavAmAM eTaluM ja yAda rAkhavAnuM che ke, dara paMktinA Aghe gurU nIce laghu kare. te pachI AgaLa jevuM rUpa hoya tevuM karavuM ane pachI laghu nIce mAraga vadhe tyAM gurUnuM cinha mUkavuM. e rIte jatAM Ave gurU nIce laghu Ave ane AvatAM laghu nIce gurU mUkI uparanI paMktinAM bIjAM rUpe hoya tevAM karatA javuM. have uSTinI rIte kaI pUche ke, cAra gurUnA pUrA karelA prastAra viSe DA DA" A keTalAmuM rUpa che? e praznano uttara ApavAnI evI rIta che ke, pUchelA praznamAM Aghe gurUnuM cinha che te gurUnA mAthe eka lakhI bIjA laghu upara ekathI bamaNo eTale ene aMka lakhyA pachI trIjA gurU upara pAchaLanA aMkathI bamaNe eTale cArane aMka lakha; ane chellA laghu cinha upara pAchalA cinha uparanA aMkathI bamaNuM karI eTale, AThane aMka mukI de. eTale anukrame eka, be, cAra ane ATha sudhI chelle aMka Avaze. juDe che. A cAra cinha upara ekathI ATha aMka sudhI AvyA che te aMke nIcenA cAra cihe pikI laghu cinha upara rahelA (2-8) be ane AThanA aMke che, te laI baMne rakamane eka karatAM jeTalo aMka (10) thAya te aMkamAM eka (1) umerI gaNatAM jeTale aMka (11) thAya teTalAmuM te rUpa thAya (agiyAramuM). e rIte game teTalA gurUnA prastAramAMthI game te rUpa kaI kahADI Ape che te rUpanA anukrame Adyacinha upara ekane aMka, bIjA upara tethI bamaNe ema cinha pUrAM thatAM sudhI pAchaLanA aMkathI bamaNuM karI AgaLanA cinha upara mukatA javuM. te pachI gurUnA cinho uparanA aMke tyAgI laghu cihe uparanA aMkone saravALe gaNI temAM eka aratAM jeTale aMka thAya teTalAmuM te rUpa samajavuM. juo A DA. bIjuM rUpa che temAMthI gurU cihanA aMke mukI daI laghu cihenA uparanA ake gaNe eTale te tera (13) thaze, temAM eka umere eTale cAda (14) thaze mATe te caudamu rUpa che ema kahevuM. have naSTa rIti bAbata keI pUche ke, cAra gurUnA pratAramAM dazamuM rUpa kevuM haze? A praznane javAba ApatAM pahelAM prazna sama che ke viSama che? * (bekI hoya te te sama ane ekI hoya te viSama.) e vAta upara dhyAna rAkhI jevuM ke sama hoya te A laghu muko ane viSama hoya te Adhe gurUnuM cinha mUkavuM. jemake, dazamuM rUpa kevuM hoya ? ema pUchyuM che te 2 2 4
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) jAjavalabha, (4) kausamAM batAvelA laghunuM cinha mukavuM ane te pachI dazanuM ardha pAMca karavA. e pAMca viSama che, mATe prathama karelA laghu AgaLa gurUnuM cinha mukavuM, (s) AvI rIte. have pAMcanuM ardha thatuM nathI (aMka to nahi) mATe temAM eka arI cha karI tenuM ardha traNa karavA. e traNa viSama che eTale vaLI gurUnuM cinha mukavuM. (Iss) te pachI bAkI rahelA traNanuM ardha thatuM nathI mATe temAM eka aMbarI cAra karI tenuM ardha be thAya te sama che mATe vaLI laghu mukavo ( DaDA). e rIte sama ke ardha karavuM ane viSamamAM eka aMbarI sama karI tenuM ardha karatA javuM. te jeTalA gurU hoya teTalAM cinha Ave tyAM sudhI viSamane sama aMka karI ardha karatA javuM, jyAre cAra gurUnA prastAranAM cAra cinha pUrAM thAya tyAM sudhI tema karavuM te ja rIte jeTalA gurUnA prastAranuM rUpa pUchyuM hoya teTalAM cihA pUrAM karavAM joIe. e rIte sama aMkanuM prazna pUruM thayuM ane have viSama kahIe chIe. kaI pUche ke cAra gurUnA prastAramAM teramuM rUpa kevuM che ? e tera viSama che mATe prathama gurUnuM cinha mukavuM. (Da), pachI temAM eka berI cida karI tenuM adhe sAta thAya eTale e viSama che mATe te paNa gurU cinha lAvaze (DaDa). te pachI sAtamAM eka aMbarI ATha karI tenuM ardha karatAM cAra thAya, e sama che mATe tenuM laghu cinha Ave (DaDa), ane te pachI cAranuM ardha be thAya te sama che eTale tenuM laghu cinha Ave (DaDa ). e rIte prazna upara dhyAna rAkhI samanuM laghu ane viSamanuM gurU thAya. 2 [ A piMgaLanI rIti che teja rIti gharane chaMdanA rUpane lAgu thAya che jemake ( DaDa) A rUpanuM kiyuM ghara ane keTalAmuM rUpa thAya? cothuM naMda ghara juve, cothuM rUpa che. ] 2 3UjJAti. sthAnelaghoHsadmamukhAdaliMdaM / pradakSiNataMkramatovidadhyAt // prastArata SoDazakaMgRhANAM / proktaMtathAkhyAHkathayAmiteSAM // 3 // arthagharanuM mukha aDyA vALa je dizAmAM hoya te pUrva dizA, samajavAnuM che, (sajAonA ghare mATe nahi paNa sAdhAraNa loko mATe te rIta che.) ane te gharane eka kare dakSiNa, bIje uttara ane pachIta pazcima samane sRSTimAge prastAramAM je dizAe laghu Ave teja sRSTimArge gharane aliMda athavA prazALa Ave. e rItathI anukrame gharanAM seLa rUpo thAya che | * prastAranI rIti pAchaLa bIja plekamAM batAve che te rIti pramANe ghare utpanna karavAmAM Ave che; paNa hAlanA vakhatamAM zilpi' lokoe e rIta tyAgelI che. tyAgelI che eTale te rItine nAdurasta samajIne nahi, paNa jema ke rastagirine raste cAlatAM tenI mati bhraSTa thave kAInI corI karI dhAstinA kAraNe mArganuM bhAna na
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 6 che. ( 105 ) dhruvNcdhaanyNjyndsNjnye| kharAkhyakAMtecamanoramAvha // suvakramasmAtkiladurmukhAkhyaM / kUraMvipakSaMdhanadakSayaMca // 4 // AnaMdakaMvaipulavaijayeca / phalAninAmnAcatathaivateSAM // dhAnyAditoSTauvijayAMtakaMhi / tvaliMdayuktaMmukhatovidadhyAt // 5 // artha-dhruva, dhAnya, jya, naMda', ara pa kAMtamarama, avakatRtva, durmukha, kUra', vipakSa, dhana, kSaya, AkaMda, vaipaLapa, ane vijaya. e seLa gharanAM jevAM nAmo che tevAMja tenAM phaLe che. e gharamAM bIjA dhAnyathI vijaya ghara sudhI eka eka gharanA aMtare (eka mukI bIjuM ghara) ATha ghare lai te darekanA mukha AgaLa eka eka aliMda vadhAramAM Ave che tethI ramyAdi ATha ghare thAya. 5 rAkhatAM ujADamAM jatAM rasto bhUlI ja bebhAna thaI jaMgalamAM Ama tema gothAM mAre te rIte raniSTA rAkhanAra zilpakAro bhUlI gayA che, te eTale sudhI bhUlyA che ke, prastArapI rastAnuM nAma paNa jANatA nathI. A keTale moTo asAsa che? !!! ApaNuM dezamAM musalamAnI rAjasattA jyArathI sthApanA thaI tyAra pachIthI AvI bAbatane lepa thata thate hAlamAM to te jANe nAza pAmI hoya evA rupamAM lividA thaI paDI che, to paNa tenI bena kAvya ane bIjI saMgIta, e jIvatI che temAM paNa saMgIta vidyAnA tamAma avayavo cUrNa thaI gayA che, tenA sAMdhA meLavI TaTAra karavA mATe gujarAta dezamAM vaDodarA rAjyadhAnIne zobhAvanAra zrImaMta mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa sarakAre te vidyAnA upAsaka phesara mahilAbakSanI sammati pramANe potAnA rAjyamAM gAyanazALAo sthApanA karI che temAM pUrvanI rIti pramANe vartAya che e khuzI thavA jevuM che ! ! gAyana karanAra keTalAka gayA lekane lekhI gAyana karavAnuM kahetAM tathA prastAranI rIti karI gAyana karavAnuM kahetAM te hasavA lAge che ane emaja bole che ke gAyanavidyA lekhI hotI nathI, tyAre to manakapata gAtAM laghu gurune sthAnabhraSTa karI yati bhAga kUdI jAya athavA na joIe tyAM yati lagAve eTale svaranuM aMga bhaMga thave karNane kheda utpanna kare che te ja rIte zilpamAM ghAnA chedanuM aMga bhaMga thave jonAranuM mana kudaratI rIte lobhA nathI. have trIjI kAvyavidyA che te paNa prastAra vaDeja che eTale tenA hisAbe gaNo mukavAthI chaMda oLakhAya che te kAvyamAM jeTalA aMge che te pUrNa hoya to pachI kAvya sAMbhaLanAranuM mastaka dhapyA vinA kema raheze ? e kAvyavidyAnuM pUrNa aMga ApaNuM kezamAM adyApa paryata keTaleka ThekANe ApaNuM jovAmAM Ave che. A traNe vidyA ekaja aMga bhegave che. paNa tenAM para bhinna bhinna che. jemake, kAvyamAM prastAravaDe upAti, dravA, upedravajA, vasantatilakA, bhujaMgaprayAta, mAlinI, zikhariNI, stragdharA, zArdUlavikrIDita ane maMdAkrAntAdi de che temAM eka laghu ke guru de kama heAya te chaMdanuM nAma pharI jAya che ane temAM dareka gaNunA A ATalA guru madhye ATalA laghu, aMte ATalA
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) rAjavallabha zArdUlavikrIDita. ramyaM zrIdharamoditecaparatastaddharddhamAnagRhaM / kArAlaMcasunAbhamevatadanudhvAMkSasamRddhaMtathA / / sarvANidhruvavadbhavatisatataMpadArukaiHsuMdaraM / proktaMtadvaradaMcabhadrapramudethovaimukhAkhyazivaM // 6 // atha-jema dhAnya nAma gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhArIe te te ramya" nAmA ghara thAya, naMda gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhArie te te zrIdhara" ghara thAya, kAMta gharanA mukha AgaLa eka alida vadhArIe to te "mudita" ghara thAya, sumukha gharanA mukha AgaLa eka aliMda guru hevAthI phalANo gaNuM thAya che ane ATalA gaNo hovAthI phalANe chaMda thAya che, tevA chedanA aMte eka laghu athavA guru Avo joie to ja te Ida thAya evo niyama che teja rIte gAyanamAM paNa laghu guru mATe prastAra karI tenA ida bAMdhavAmAM Ave che, tyAra pachI gAyana thAya che. A vAta TuMkAmAM batAvavAnuM kAraNa sthaLabheda che. jema kAvya ane gAyananA prastAra vaDe Ida utpanna thAya che temaja prastAra vaDe gharanA chaMda thAya che. jemake, "dhava, dhAnya, jaya, naMda" ityAdi che ane te chede prastAra vaDe thAya che te rItino muddala nAza thayo che ema kahIe te te khoTuM nathI, mATe te rIti pharIthI jIvatI thAya to sAruM che, ema jANI sarvane eka sarakhI rIti jANavAmAM Ave evA hetuthI kAMIka lakhavA dhAruM chuM te upara dhyAna ApavAthI samajaNa paDaze te kharI, paNa abhyAsI dvArA je vidyA zIkhavAmAM Ave che te bahu phaLadAya thAya che. cAra guranA prastAranA soLa po che, teja duvAdi seLa ghara che, te prastAramAM je prathama rupa cAra gurunuM che te dhruva ghara samajavuM. arthAta gusthAne bhiMta hoya che eTale cAra gunI cAra bhiMta thaI eTale te to kAThA jevuM thayuM ema koI kaheze te tema samajavAnuM nathI paNa, je jAtinuM ghara karavuM hoya tene prathama ThAra karavuM ane te dvAra pUrva dizAnuM che ema mAnavuM ane te pUrvathI dakSiNa, pazcima ane uttara, e sRSTimArge pharavAnuM che; te bAbatanI samajuta prathama ApavAmAM AvI che, te yAda rAkho sRSTimArga samajo. ( pahelA adhyAyanA batrIzamA zloka nIcenI TIpamAM ju. ) te pachI gharanA chado utpanna karavA mATe pravRtta thatAM samajI levuM ke, kAvya kAmamAM Adi ladhu, madhya guru, aMtya laghu; Adi guru, madhya ladhu, aMtya guru ityAdi rUpa AvyathI jUdI jUdI prakAranA pade thAya che, teja rIte dharonA chede thAya che. te juvo-paNa sarvadharamAM AghanuM dhruva ghara athavA te baMda rahe che te yAda rAkhavuM. 1 Da Da Da Da A cAra gurunuM rUpa che tene dhruva chaMda che. te dhruva gharanuM mukha pUrve che ema mAne. 2 Da Da Da A rUpamAM Adya laghu Avyo eTale dhruva gharanA AgaLa ( pUrva dizAe ) ladhu athavA aliMda athavA prazALa athavA ozarI unna thave dhruva Ida marI tenuM nAma dhAnya ghara athavA chaMda kahevANuM.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 6 ke. ( 107 ) vadhArIe to te "vadhemA " ghara thAya, kUra gharanA mukha AgaLa eka ahiMda vadhArIe to te "karALa" ghara thAya, dhanada gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhArIe te te "sunAbha" ghara thAya, Akada gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhArIe te te "vAMkSa" ghara thAya, vijayanAmA gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhArIe to te samRdha" nAmanuM ghara thAya, e rIte - khyAdi ATha ghare thAya che. have pravAdi je soLa ghara che temAM padArU hoya nahi tema chatAM eja dhuvAdi gharamAM eka eka SArU nAkhavAmAM Ave che tethI te suMdarAdi soLa 3 Da aa Da Da A rUpamAM AghanA guru pachI laghu Avyo che. e ThekANe aliMda u. tpanna thaye, e rItamAM kaI dizAmAM aliMda Avyo te samajANuM te hazeja paNa pharI kahuM chuM ke, cAra gune prastAramAM cAra gurunAM cAra cinho che, te guru nIce laghu Ave athavA maLe ke aMtye ladhu Ave tepaNa cihe te cAra ja raheze; paNa rUpa badalavAthI vastu judI thAya che. jemake, gurU sthAne bhita ane laghu sthAne aliMda. e cAra pane cAra dizA mAne, temAM AghathI pUrva, pachI dakSiNa, pachI 5zcima ane chellI uttara jANavI, evA anukramathI ju-trIjA rUpanA AghanA gurU pachI lai Avyo che eTale Adyane gurU pUrva ane pachIne laghu che te dakSiNa che mATe je gharanI dakSiNe eka aliMda heya te jaya ghara athavA chaMda thAya. 4. Da Da A cothA rUpamAM A be ladhu che eTale te naMda ghara thAya che te naMdane pUrva ane dakSiNe e be dizAe be aliMda che. 5 Da Da Da A 5mAM trIjI pazcima dizAe aliMda che tethI te gharanuM nAma khara che (pAMcamuM. 6. Da | Da A chaThThA rUpamAM pUrve aliMda che ane bIjo pazcimadizAe che tethI te kAMta chaMda che. 7 Da Da ArupamAMda kSiNa ane pazcima be dizAe be aliMde che temane ramanAmache. 8 | Da ArupamAM pUrva dakSiNa ane pazcimaetraNe dizAealaMde che tethI tenuM suvatRnAma che. 9 Da Da Da | ArUpamAM thIuttara dizAmAM eka alida hovAthI te dumukha cheda athavAgha che. 10 | Da Da | A 5mAM prathama pUrva ane cethI uttaradizAe aliMda che tethI tenuM nAmaradhara che. 11 Da | Da : A5mAM dakSiNa ane uttara e be aliMde che tethI tenuM nAma vipakSa dhara che. 12. . . | A spamAM pUrva, dakSiNa ane uttaraetraNa tarapha aliMde che tethI dhanada nAmAghara thayuM. 13 Da Da ! ! A rUpamAM pazcima aneuttara e be tarapha be aliMde hovAthI te kSaya nAmanuM gharathayuM. 14 | Da . A rUpamAM pUrva, pazcima ane uttare aliMda che tethI tenuM nAma AnaMda che. 15 Da | | A spamAM dakSiNa, pazcima ane uttara e traNa taraphamAM alide hovAthI tenuM nAma vaiphaLa che. " 16! ! AcAre laghurupa chetethIcAre dizAealiMdehevAthItendaathavAdharanuM vijayanAma che.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 108 ) rAjavalabha, ghare thAya. jemake, dhuvanAmAM gharamAM eka padArU nAkhavAmAM Ave to te suMdara" nAmA ghara thAya che; dhAnya gharamAM eka SArU nAkhavAmAM Ave te te "varadara ghara thAya, jaya gharamAM eka varU nAkhavAmAM Ave te te "bhadra' ghara thAya, naMda gharamAM eka SArU nAkhIe te te "pramukha' ghara thAya, khara nAmA gharamAM eka rU nAkhavAmAM Ave te te "vimukha" ghara thAya, ane kAMta nAmA gharamAM eka vArU nAkhavAmAM Ave to te "ziva?' nAmAM ghara thAya che. 6 e rIte seLa rUpo che te dareka spamAM dhruva ghara hovuM joIe tyAre judAM pa thAya che. A cAra gunA prastAranAM soLa saM thayAM che te sAthe gharamAM AdyanuM dhruva ghara hovuM joIe. athata cAra pada athavA pAyA e sALamAM hoya che, jema kAvya athavA IdanA cAra pade hoya tyAre pUro chaMda kahevAya tevA cAra pAyAvaDe dhruva Ida nAmanuM ghara thAya che, e dhruva chaMdanA cAra guru pachI tenA bIjA mAM Aghe ladhu Ave che eTale dhruva chaMda badalAI dhAnya nAmane chaMda thAya che arthAt Adya ladhu Avyo eTale dhuva zALA AgaLa eka aliMda athavA parazALa utpanna thave dhAnya chaMda nAma thayuM e rIte prastAranAM pe pharatAM jAya tema gharanAM nAme phare che. e rIte cAra gusnA prastAranAM saLa nA anukrame dhuvAdi seLa ghara utpanna thAya che. te soLe gharonAM jUdAM judAM che. tyAra pachI e sALa gharanAM rupamAMthI bIjuM rUpa dhAnya ghara che. te dhAnya gharanuM mULa dhruva che paNa tenA mukha AgaLa eka aliMda athavA laghu AvyAthI dhAnya chaMda thayo che. te dhAnyanA mukha AgaLanA aliMda AgaLa eka aliMda vadhAravAmAM Ave che tethI rakhyAdi ATha ghare thAya che, paNa temAM yAda rAkha. vAnuM che ke, dhAnyathI eka ghara mukI bIjuM levuM, tyAra pachI trIjuM ghara mukI zuM ghara levuM, te e rIte ke - dhAnyanA mukha AgaLa eka aliMda vadhyAthI ramya 1 ghara thAya che, te dhAnya pachInuM jaya ghara che te na letAM, jayane mukI naMda ghara levuM. te naMda ghara AgaLa eka aliMda vadhArIe te naMda nAma badalAI tenuM zrIdhara 2 nAma thAya, temaja naMda pachInuM khara che te na letAM kAMta ghara levuM ane tenA mukha AgaLa eka aliMda vadhAravAmAM Ave che te kAMta nAma maTI " mudita 3" nAma thAya che, te pachI sAtamuM manorama na letAM AThamuM muvaka lai tenA mukha AgaLa eka aliMda vadhAravAmAM Ave to te suvannu nAma badalAIne tenuM " vardhamAna " 4 nAma thAya che; te pachI dazamuM kara ghara laI tenA AgaLa eka aliMda vadhAravAmAM Ave te te kara nAma marI " karALa" 5 nAmanuM ghara thAya che, te pachI bAramuM dhanada ghara laI tenA AgaLa eka liMda vadhAravAmAM Ave te dhanada nAma maTI ja sunAbha " 6 nAma thAya che, te pachI cadamA AjaMda ghara AgaLa eka aliMda vadhe to AkaMda nAma maTI tenuM " vAkSa , nAma thAya che ane soLamA vijaya gharanA mukhe AgaLa eka aliMda vadhe te vijaya nAma marI " samRddha " 8 nAme ghara thAya che.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka , 4 * * * * * * * adhyAya 6 iM. ( 100) tatsarvalAmaMcavizAlasaMjJaM / tathAvilakSatvazubhaMvajeca // udyotamevaMtvathabhISaNaMca / saumyAjitestaHkulanaMdanaMca // 7 // artha---manarama gharamAM eka pardAru nAkhavAmAM Ave te te " sarvalAbha? ghara thAya, avakatA gharamAM eka paTTA nAkhavAmAM Ave te te "vizALa" ghara thAya, durmukha gharamAM eka vidyAru nAkhavAmAM Ave te te "vilakSa ghara thAya, krUra gharamAM eka vAru nAkhavAmAM Ave te te "azubha? ghara thAya, vipakSa gharamAM eka vAru nAkhavAmAM Ave te te "davaja " ghara thAya, dhanada gharamAM eka nAkhavAmAM Ave to te "ughata" ghara thAya, kSaya gharamAM eka padAru nAkhavAmAM Ave te te "bhISaNa 3) ghara thAya, "AkaMda gharamAM eka dAru nAkhavAmAM Ave to te "saMkhya4) ghara thAya, vimuLa gharamAM eka vAru nAMkhavAmAM Ave to te "achata 5 " ghara thAya, ane vijaya gharamAM eka vidyAru nAkhavAmAM Ave te te " yunidana " nAmAM ghara thAya. 7 zArdUlavikrIDita. pUrvAliMdasamastakeSuyugalaMpaTTazcazAlAMtare / haMsaMcaivasulakSaNaMcapurataH saumyaMhayaMbhAvukaM / / tasmAduttamarocirecasatataMkSemaMtathAkSepakaM // covRttavRSamucchritaMcavyayamAnaMdasunaMdaMkramAt // 8 // e rIte dhuvAdi soLa gharomAMthI eka eka ghara mukI dara bIjA ghara AgaLa eka eka aliMda vadhAravAthI ramyAdi ATha ghare thAya che. juve e rItamAM dareka chaMda AgaLa eka eka lai vadhavAthI denA nAme pharI gayAM che. te ja rIte guru vadhe topaNa chaMda pharI jAya che: eTale kAvya ane zilpanI ekaja rIta maLe che. kAvyamAM jema Adya traNa laghu hoya te nagaNa gaNuM thAya A, traNa guru hoya te magaNu gaNa, Adya eka guru ane aMte belaba thAya te bhagaNu thAya, e traNa gaNa AvyathI ekAda jAtino chaMda thAya, te gaNe pachI eka lai Ave te bIjA prakArane chaMda thAya ane chelle guru Ave te trIjI prakArane chaMda thaI jAya. e vAta sarvanA dhyAnamAM AvI haze te teja pramANe mULa dhruva dhara AgaLa eka aliMda Ave te dhAnya chaMda thAya. e dhruva gharanI pAchaLa eka aliMda Ave te khara ghara thAya. e dhruva gharanI jamaNI tarapha arthAt dakSiNe eka aliMda Ave te dhruva maTI jaya chaMda thAya ane eja dhruva gharanI DAbI tarapha arthAt uttare eka aliMda Ave to te dukha chaMda thaI jAya. e rIte eka laghu AvethI nAma judAM thAya che. te ja rIte be be aliMde AthI vaLI nAma badalAya tathA traNa ladhu AvethI nAma badalAya che; ema dareka gharamAM eka laghu vadhe te gharanAM nAma athavA ida pharI bIjuM nAma athavA bIje chaMda thaI jAya che.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) rAjavalala, artha-prathama yuvAdika je ghare kahyAM che temAM jyAM eka aliMda karavAnuM kahyuM che tyAM be aliMde ane te alidanI zALAmAM be (prasALa pAchaLa mukhya oraDAmAM) pATaDA nAkhavAmAM Ave che tethI te pravAdikanAM rupa badalAI haMsAdika seLa ghare thAya. jemake - dhava nAmanA gharane aliMda nathI tema chatAM tenA mukha AgaLa (dvAra AgaLa) eka aliMda karI va gharamAM pATaDA nAkhavAmAM Ave, to te "haMsa nAmanuM ghara thAya; dhAnya gharanA mukha AgaLa eka aliMda hoya te aliMda AgaLa bIjo eka aliMda karI dhAnya gharamAM pATaDe nAkhavAmAM Ave te te sulakSaNa" ghara thAya; jaya gharanI jamaNI tarapha eka aliMda hoya te a-- liMda AgaLa eka aliMda karI jayamAM pATaDe nAkhavAthI te saumyaghara thAya; na gharanA mukha AgaLa ane jamaNI tarapha e bane ThekANe eka eka aliMda che; e dareka aliMda AgaLa eka eka aliMda vadhArI naMdamAM pATaDe nAkhavAmAM Ave to te "haya? ghara thAya; khara gharanI pAchaLa (pachIte) eka aliMda hoya te aliMda AgaLa eka bIje aliMda vadhArI kharamAM pATaDe nAkhavAmAM Ave to te "bhAvuka ghara thAya; kAMta gharanA mukha AgaLa ane tenI pachIte, e banne ThekANe eka eka aliMda hoya, e bane aliMde AgaLa eka eka aliMda vadhArI kAMtamAM pATaDe nAkhavAmAM Ave te te utta. ma" nAme ghara thAya; manarama gharanI jamaNI tarapha ane pachIte e bane ThekANe eka eka aliMda hoya, e dareka aliMda AgaLa eka aliMda vadhAravAmAM Ave ane mane ramamAM pATaDe nAkhavAmAM Ave che te "rUcira nAme ghara thAya; sumukha gharanA mukha AgaLa ane te gharanA mukhathI jamaNI tarapha temaja te gharanI pachIta e rIte traNe tarapha eka eka aliMda hoya, e dareka aliMda AgaLa eka eka aliMda vadhArI sumukhamAM pATaDanAkhavAmAM Ave te te "satata' nAme ghara thAya; durmukha gharanA mukhathI DAbI tarapha eka aliMda hoya te aliMda AgaLa eka aviMda vadhArI harmakhamAM pATaDA nAkhavAthI te "kSema' nAme ghara thAya; ra gharanA mukha AgaLa tathA te gharanI DAbI tarapha e banne ThekANe eka eka aliMda hoya, e dareka aliMda AgaLa eka eka aliMda vadhArI dRramAM pATaDe nAkhavAmAM Ave te te "kSepaka " nAme ghara thAya; vipakSa gharanI jamaNa ane DAbI e bane tarapha eka eka aliMda hoya, e dareka aliMda AgaLa eka eka alida vadhArI vipakSa gharamAM pATaDe nAkhavAthI te "uddhara" nAme ghara thAya; dhanada gharanA mukha AgaLa tathA te gharanI DAbI tarapha ane jamaNI tarapha e rIte traNa tarapha traNa alidyA hoya, e dareka aliMda AgaLa eka eka aliMda vadhArI dhanavamAM pATaDe nAkhavAmAM Ave te te "vRSa 2" nAme ghara thAya; kSaya
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - ayAya 6 hai. ( 111 ) gharanI pachIte ane te gharanI DAbI tarapha e banne bAju upara eka eka aliMda hoya, te dareka alida AgaLa eka eka aliMda vadhArI kSaya gharamAM pATaDI nAkhavAmAM Ave che te ja 13 ucichUta" nAme ghara thAya; Akrada gharanA mukha AgaLa tathA te gharanI pachIte ane te gharanA mukhathI DAbI tarapha e rIte traNe bAju upara traNa aliMde hoya te dareka aliMda AgaLa eka eka aliMda vadhArI AkaMdamAM pATaDe nAkhavAthI te " avyaya" nAme ghara thAya; vipuLa gharanI pachIte eka aliMda tathA tenI DAbI tarapha eka aliMda ane e vipuLa gharanI jamaNI tarapha eka aliMda e rIte traNe tarapha traNa aliMde hoya te dareka aliMda AgaLa eka eka aliMda vadhArI vipuLamAM pATaDo nAkhavAmAM Ave to te che 'paAnada" nAmanuM ghara thAya ane vijaya nAmanA gharanI cAre tarapha eka eka aliMda hoya, te dareka aliMda AgaLa eka eka aliMda vadhArI vijayamAM pATaDo nAkhavAmAM Ave te te "sunaMdanAmanuM ghara thAya che. 8 vjJAti. madhyepavarkadhruvakAdikAnAmalaMkRtAvhaMprathamaMcatatra // tathApyalaMkAramitikrameNakhyAtaMtadanyadramaNaMcapUrNa // 9 // artha---yuvAdika gharamAM apavarka Ave che tethI alaMkRtAdi seLa ghare thAya che. jemake, dhruva nAmanA gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te dhruva gharanuM nAma badalAI te "alaMkRta " nAme ghara thAya; dhAnya gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te ghara "alaMkAra ?' nAme thAya; jaya gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te "ramaNa " ghara thAya, ane naMda gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te "pUrNa" nAme ghara thAya che. 9 apavarka eTale oraDI athavA kATaDI. A apavarka dhuvAdika gharanI kaI bAju upara Ave te gharanuM nAma pharI jAya che ? e viSeno spaSTa khulAse thavA aparAjIta athavA yugasaMtAnamAM lakhe che ke - vAnivRtyika | phuvAzimasthata | zAmajoDakavara dhanadAzAgratAsthitaM // 1 // alaMkRtamalaMkAraM / ramaNapUrvamIzvaraM / supuNyaMgagurbhakalazaM / durgatarikta mallita | subhadravacitadInaM / vibhavAkhyaMsarvakAmadaM // yathArthanAmabhedena / guNA mAnazora I 2 | (sUra. 22) artha -je dharamAM dAru na hoya tevAM dhruvAdi soLa gharo prathama kahyAM che. tenAja anukrame zALAmAM uttara dizA tarapha ( gharanI DAbI tarapha ) gharanA AgaLanA bhA
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 112 ) rAjavallabha, vasaMtatilakA tatrezvaraMta danupuNyamataH sugarbha / proktaM gRhaM kalazadurgatamevariktaM // syAdipsitaM tadanubhadrakavaMciteca / dInaM gRhaM vibhava kAmadameva saMkhyA // " artha:---khara nAme gharanI DAbI tarapha apavarka athavA AraDI Ave te te Izvara" nAme ghara thAya; kAMta nAmA gharanI DAmI tarapha apavarka Ave te te " puNya" nAmanuM ghara thAya, manerama gharanI DAbI tarapha apavarka Ave tA te " sugarbha " ghara thAya; sumukha gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te " kaLaza " nAme ghara thAya; durmukha gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te " durgata " nAmanuM gharanuM ghara thAya; krUra gharanI DAbI tarapha eraDI Ave tA te "rakta. " nAmanuM ghara thAya; vipakSa gharmanI DAkhI tarapha apavarka Ave te te "ipsita11" nAmanu' ghara thAya; dhanaH gharanI DAbI tarapha parva Ave to te bhadraka 12 " nAmanuM ghara thAya; kSaya gharanI DAbI tarapha eraDI athavA apavarka Ave te te "vacita ' 'nAmanu ghara thAya; AkraMda gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te "dIna " nAmanuM ghara thAya; vipula gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te vibhAva5" nAmanuM ghara thAya ane "vijaya" gharanI DAbI tarapha apavarka Ave te te "kAmada16" nAmanuM ghara thAya che, 10 ,, ** t upajAti. dArusarveSvapavarkakeSu | prabhAvasaMjJatvathabhAvitaMca // rukmaMtathAnyattilakaMcatadvat / syAkrIDanaMsaukhyamatoyazodaM // 11 // arthaH--sarva apavarka viSe SaTvArU nAkhIe te tethI " prabhAvAdi sALa ghA thAya. te evI rIte ke: rabhAvita + prathamanA dhruvanAmanA gharanA apavarkamAM SArU Ave te te " 1prabhAva ' nAme ghara thAya; dhAnya gharanA apavarkamAM SaTThArU nAkhIe te te " 2 gamAM je dharane apavarka hoya evAM vAdi mALa alaMkRtAdi nAmanAM dharA anukrame thAya che. te evI rIte ka >> << prathama alaMkRta (1), alakAra (2), ramaNu (3), pUrva (4), (rAjavallabhamAM ceyu ghara pUrNa kahyuM che.) Izvara (pa), mupuNya ( (6), sugala (cha), kaLaza (8), durgaMta (9), rikta (10), psita (11), subhadra (12), (rAjavallabhamAM subhadrane bhaka kahyuM che.) vacita (13), dIna (14), vibhava (15) ane sALakhuM sa kAmada (16), nAme ghara thAya. (A chellA sarva kAmada nAme gharane rAvallabhamAM dAma" kahyuM che.) A bAbatano khulAso vadhAre sArI rItathI samajavA mATe A rAjaballabhanA ve pachInA dazamA zlokamAM Avaze. 44 29
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * adhyAya 6 The ( 113) "nAme ghara thAya; jaya gharanA apavarkamAM SaTTArU Ave to te "rUkama" nAme ghara thAya; naMda gharanA apavarkamAM parU Ave che te "tilaka" nAme ghara thAya; khara nAmanA gharanA apavarkamAM SArU Ave che te ""kIDana" nAme ghara thAya; kAMta gharanA apavarkamAM pAra Ave te te sAkhya" nAme ghara thAya; ane chellA manarama gharanA apavarkamAM rU nAkhavAmAM Ave te te "thazeda" ghara thAya che. 11 marinI. kumudamapicakAlaMbhAsurabhUSaNaMca vasudharamathagehaMdhAnyanAzaMtadanyat // kupitamapicavittevRddhidaMproktametat tadanukulasamRddhaMSoDazaMproktamAdyaiH // 12 // artha-sumukha nAmanA gharanA apavarkamAM SaTTArU Ave to te kayuka" nAme ghara thAya; durmukha gharane apavarkamAM SAra Ave te te "kALa" nAme ghara thAya; kRra gharanA apavarkamAM padArU Ave to te "bhAsura" nAme ghara thAya; vipakSa gharanA apavarkamAM vidyArU Ave te te "bhaNa" nAme ghara thAya; dhanada gharanA apavarkamAM SaTTArU Ave to te "vasudhara" nAme ghara thAya; kSaya gharanA ayavarkamAM padArU Ave te te, badhAnyanAza" nAme ghara thAya; Akrada gharanA apavarkamAM padArU Ave to te "kupita" nAme ghara thAya; vipula gharanA apavarkamAM parU Ave to te " "vittavRddhida" nAme ghara thAya; ane vijaya nAmanA gharanA apavarkamAM paddArU nAkhavAmAM Ave te te "'kula samRdhdha" nAmanuM ghara thAya che. 12 sarvemukhAliMdasamanvitAzca / dArudviSaTkaMhyapavarkamadhye // tatazcacUDAmANikaprabhaMdra / kSemaMtathAzekharamucchitaMca // 13 // artha--apavarka sAthe pArU sahita je prabhAvAdi ghara kahyAM che te gharenA mukha AgaLa eka eka aliMda vadhAravAmAM Ave te te cUDAmaNi Adi ghare thAya che. te evI rIte ke -prabhAva gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhAravAmAM Ave te te " cUDAmaNi" nAme ghara thAya; bhAvita gharanA mukha AgaLa eka alida vadhAravAmAM Ave che te prabhadra" nAme ghara thAya, rUkama gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhAravAmAM Ave te te "kSema" nAme ghara thAya tilaka gharanA mukha AgaLa eka aviMda vadhArie te te 84 zekhara nAme ghara thAya, tathA kIDana gharane mukha AgaLa eka aliMda vadhArie te te "uchita" nAme ghara thAya che. 13.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 114 rAjavallabha. vizAla saMjJaMvvathabhUtidaMca / hRSTavirodhaM kathitaMkrameNa // tatkAlapAzaMhinirAmayaM tu / suzAlaraudremunisaMmatAcca // 14 // HH 166 artha:sAkhya gharanA mukha AgaLa eka ali'dra vadhArIe te te "trizALa / " nAme ghara thAya; yazAda gharanA mukha AgaLa eka alida vadhe to te "bhUtAdi" nAme ghara thAya; kumudanA sukha AgaLa eka aliMda vadhe te te "hu" nAme dhara thAya; kALa gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhe te te virAdha nAme ghara thAya; bhAsura gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhe to te "kALapAza" nAme ghara thAya; bhUSaNa gharanA mukha AgaLa eka alida vadhe te te 11 nirAmaya" nAme ghara thAya; vasudhara gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhe te te suzALa'" nAme ghara thAya; dhAnya gharanA mukha AgaLa eka alida vadhe te te 13 rASTra" nAmanuM ghara thAya che; evA munIzvarAnA mata che. 14 meghagRhaM caivamanobhavaMcasubhadrasaMjJaMkathitAcasaMkhyA // ityekazAlAnigRhANividyAcchataMca catvAryadhikaMdhuvAdeH ||15|| artha:kupita gharanA mukha AgaLa eka alida vadhe te te "1 megha' nAme ghara thAya; vittavRddhida gharanA mukha AgaLa eka ali' vadhe to te "manAbhava5'" nAme ghara thAya; ane kuLasamRddha nAmanA dharanA mukha AgaLa eka alida vadhAravAmAM Ave te te 1 subhadra" nAmanuM ghara thAya che; e rIte yAdi lai eka zALAnAM ekasAne cAra (104) gharA thAya che. 15 kAryA. apavarkayatkathitaM / tadrAme dhImatAgRhakArya || yatpadArukamuditaM / jJeyAsApahajAzreNI // 6 // artha:--je dharezane apavarka karavAnuM kahyuM che te apavarka baddhimAna purUSa gharanI AkhI tarapha karave, temaja daramAM pA nAkhavAnuM kahyuM te pATAnI zreNI, pATAnI echo athavA pATaDAnI pakti eTale paTTAra ema samajanuM, artha vizALagRha lakSaNaM. upajAti. athadizAlAlayalakSaNAni / padaistribhiH koSTakaraM saMkhyA // tanmadhyakoSTaM parihRtyayugmaM / zAlAzcatastrohibhavatidikSu ||17||
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya ( 115 ) paDha artha:--nizALa dUra karavAnI rIta evI che ke, dvizALa ghara karavAnI bhUmimAM traNa padma karavA. te evI rIte ke, traNa pada ubhA ane traNa ADA maLI nava padma karI, te nava padmanA madhyene padma muThThI padamAM be zALA karavI; tathA bAkInI bhUmi khullI rAkhavI. e dizAomAM cAra prakAranI zALA thAya che. 17 khAkInA e e pramANe cAra vasaMtatilakA. yAmyAgnigAcakariNIdhanadAbhivakA pUrvAnanAcamahiSIpitRvAruNasthA || gAvIyamAbhivadanApicarogasome chAnImavaizivaporna LAmivadha // 18 // 84 aH--dakSiNa ane agni e e kANunA be kAThAmAM be zALAo hoya te khannenAM mukha uttara dizAmAM hoya te te zALAnu nAma "kariNI" (hastinI) zALA kahevAya, naiti ane pazcima e be dizAonA e kAThAemAM e zALAe hAya ane te banne zALAonAM mukha pUrva dizAmAM hoya teA tenu nAma "mahiSI" kahevAya; vAgya ane uttara e e dizAonA padomAM e zALAe hAya ane tenu mukha dakSiNamAM heya te! te "zAvI" zALA kahevAya; pUrva ane izAna e e dizAmAM je e pado hAya te padomAM be zALAo hAya ane te enu mukha pazcimamAM hoya teA te chAgI zALA kahevAya. 18 zArdUlavikrIDita, hastinyAmahiSIdvizAlabhavanaM siddhArtha kaMtacchubhaM gAvI mAhiSasaMjJakaM smRtikaratadyAmasUpaM bhavet // daMDaLAgagavAnvitaM dhana hara hastinyajAbhyAMtathA kAgokariNI yutaM nAhizu maMcucipUrvAparaM // 19 // || artha:----je gharamAM kariNI (hastinI) ane mahiSI, e be zALAo bhegI hoya te gharanuM "siddhArtha" nAma kahevAya; tethI te gharanA nAma pramANe tenu phaLa paNa zubha che. gAvI, ane mahiSI e e zALAe je gharamAM bhegI hoya te "yamasUrpa" nAme ghara kahevAya. tevA gharanu phaLa mRtyu karAve. chAgI ane gAvI e e zALAe je gharamAM bhegI hoya te"da" nAmanu ghara kuhevAya. tenuM mULa dhanano nAza karanArUM che, hastinI, ane chAgI, e be zA * pada eTale bhAga, vibhAga, kAMThA athavA khaMDa. ( gharanI bhUminA kADhA karavA. ) -
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) rAjyalakSa LA je gharamAM bhegI hoya te gharanu nAma "kAca' ghara kahevAya; evA gharanuM phaLa paNa daMDa gharanA phaLa jevu che. ( dhana nAzanuM phaLa. ) gAvI ane kariNI, e be zALA je gharamAM bhegI hoya tevA gharane AkAra cuddhine thAya che. kemake, tevA gharane pUrva ane pazcima e e dizAmAM hovAthI culA jevA AkAra thAya che, e ghara sArU nathI. 19 pheMkavannA. nAmAnyataH saMtatazAMtidaMca / syAddharddhamAnaMtvatha kurkuTAkhyaM // hastAditonAmacatuSTayaMca | harmyadvizAlaMprathamaM tathaiva // 20 // 883 arthaH--je gharane hastinI zALA hoya te satata" nAme ghara kahethAya; je gharane mahiSI zALA hoya te "zAntida" ghara kahevAya; je gharane gAvI zALA hoya te vardhamAna" ghara kahevAya; ane je gharane chAgI zALA hoya te " kukuTa" ghara kahevAya. e rIte prathama dvizALa ghara kahyAM che20 yatsvastikaM tadrasadArumadhye'liMdastathAgre kathitaMdvizAlaM / haMsAkhya kaMsyAdathavardhamAnaMkIrttarvinAzaM bhavanaMcaturthaM // 20 // 4 artha:--upara batAvelA sa'tata nAmanA dvizALa ghara AgaLa eka aliMda Ave ane zALAmAM pArU Ave to te "svastika" nAme ghara kahe. thAya, zAMtida nAmanA e zALAnA ghara AgaLa eka alida Ave ane zALA vacce SaTTArU Ave te te "hasa" nAmanuM ghara thAya. vardhamAna nAmanA dvizA La ghara AgaLa eka alida Ave ane zALA vace SaTTApha Ave tepaNa te gharanuM teja "vardhamAna" nAma rahe che ane kukuTa nAme dvizALa ghara AgaLa eka alida Ave ane zALA vace SaTnArU Ave te te *phItivinAza" nAmanuM ghara kahevAya. 21 upajAti. aliMdayugmaM puratovidadhyAt pada 'rumadhyepicazAMtasaMjJaM // tasmAdgRhe harSaNavaipulecatathAcaturthaM kathitaM karAlaM // 22 // 669 artha:satata ghara AgaLa e alide Ave ane zALA vacce SaTTApha Ave te te zAMta" nAmanu ghara kahevAya; zAMtiH ghara AgaLa be alido hAya ane zALA vacce SaTTApha Ave te te "raharSaNa" ghara kahevAya; vardhamAna ghara AgaLa be alido Ave ane zALA vacce SaTThArU Ave te te vipuLa" ghara kahevAya ane kuTa nAmanA ghara AgaLa e alidA Ave ane zALa vacce SadArU Ave te te "karALa" nAmanuM ghara kahevAya. 22 pa
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 6. vagrA. ( 117 ) tasmingRhedakSiNatohyaliMdevitaMca cinakAladaMDe || vAme punarbaMdhudaputradaM syAtsarvaMtu tasminnapi kAlacakraM // 23 // atha:- upara atAvelA e zALAvALA zAMta ghara AgaLa e ali ane zALA vacce pArU kahevAmAM ALyuM che te gharanI jamaNI tarapha trIjo ali' Ave to te gharanuM vitta" nAma thAya; teja rIte harSa gharanI jamaNI tarapha eka alida Ave te te "citta" ghara kahevAya; vipuLanI jamaNI tarapha eka alida Ave te! te gharatuM "dhana" nAma gharanI jamaNI tarapha eka aliMda Ave to tevA gharanu *kALadaDa" nAma thAya. thAya; karALa vaLI prathama upara batAvelA eja zAMta gharanI DAbI tarapha eka alida Ave te te adhuda' ghara kahevAya; teja harSaNa gharanI DAbI tarapha eka alida Ave te te "putrada" ghara kahevAya; teja vipuLa gharanI DAbI tarapha eka alida Ave te te "sarva" nAmanu ghara kahevAya ane eja gharanI DAbI tarapha eka alidya Ave te te"kALacakru" nAmanuM ghara kahevAya. karALa upajAti. laghuzcapazcAta purato piyugmaM syAddakSiNaikorasadArumadhye | tatrapuranuMtamavanajasthAoTiruMcavayAtrameLa // 2 // dharanA arthaH--satata gharanI pachIte eka alida Ave ane te gharanA mukha AgaLa e alide Ave temaja te gharanI jamaNI tarapha paNa eka ali Ave vacamAM SadArU Ave to tethI satata gharanuM rUpa badalAvAthI te "Apura'' nAme ghara thAya; zAMtida gharanI pachIte, eka ali tathA te mukha AgaLa be alido tathA te gharanI jamaNI tarapha paNa eka alida Ave ane vacce SaDDArU Ave te te "rasuMdara' nAmanuM ghara thAya; vardhamAna gharanI pachIte eka ali, gharanA mukha AgaLa be ali temaja te gharanI jamaNI tarapha eka alida ane vacce pArU Ave to te "nIla" nAmanuM ghara thAya; ane dhruTa gharanI pachIte eka alida tathA te gharanA mukha AgaLa e aliMdA tathA te dharanI jamaNI tarapha eka ali'4 Ave to te jakoTila' nAmanuM ghara thAya. 24 ane vacamAM hArU
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ (118) rAjavalabhaprdkssinnaikHpurtopiyugmN / SaTkaMgRhAMtaHkilazAradAkhyaM // tatodvitIyaMkhaluzAstradaMsyAt / zIlaMtathAkoTaramevasaMjJaM // 25 // artha---saMtata gharanI jamaNI tarapha tathA DAbI tarapha ane tenI pachIte, e rIte traNe dizAe eka eka aliMda hoya, ane te gharanA mukha AgaLa be aliMda hoya, temaja vacce dvArU hoya to te "zArada" nAmanuM ghara kahevAya; zAMtida gharanI jamaNuM, DAbI ane pachIte e traNe tarapha eka eka alida hoya tathA mukha AgaLa be aliMda hoya ane vacamAM dArU hoya te te zAstrada' nAme ghara kahevAya; vardhamAna gharanI jamaNI, DAbI ane pachIte e rIte traNe dizAmAM eka eka aliMda hoya temaja te gharanA mukha AgaLa be alido hoya ane vacce yuddhArU hoya to te zILa' nAmanuM ghara kahevAya; ane kukuMTa gharanI jamaNI tarapha eka aliMda, DAbI tarapha eka aliMda, pachIte eka aliMda, tathA te gharanA mukha AgaLa be aliMda hoya, vacce pArU hAya te te "keTara" nAmanuM ghara kahevAya. 25 saumyaMgRhamaMDapasaMyutaMcet / tattulyarUpaMvibudhairvidheyaM subhadramasmAdapivardhamAnaM / krUraMcasarveSvazubhaMcaturthaM // 26 // artha -je gharanA mukha AgaLa be aliMda ane vacce padArU evuM be zALAvALuM zAMta, ghara kahyuM che. te ghara AgaLa eka maMDapa Ave to te semya" nAme ghara kahevAya; eja rIte harSaNa ghara hoya che. te harSaNanA mukha AgaLa maMDapa Ave che te subhadra" ghara kahevAya; eja rItanA vipula gharanA mukha AgaLa be aliMda ane vacce padArU hoya tenA mukha AgaLa eka maMDapa Ave te te vardhamAna" ghara kahevAya; ane teja rIte karALa gharanA mukha AgaLa be aliMda ane vacce badArU Ave che te gharanA mukha AgaLa maM Ave te te "kUra" nAmanuM ghara kahevAya. e rIte je dvizALa ghara kahyAM che te dareka dvizALa gharamAM chelluM athavA cothuM ghara Ave te azubha che ema samajavuM. 26 mukhetrayaMdakSiNapazcimaikaH / SaTdArukaMzrIdharanAmadheyaM / / proktagRhekAmadapuSThideca / caturthakaMkIrtivinAzameva // 27 // artha:--je dvizALa gharanA mukha AgaLa be aliMda Ave ane te be
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 6 che ( 118) aliMda AgaLa eka maMDapa Ave temaja te dvizALa gharanI jamaNI tarapha eka aliMda, pachIte eka aliMda, vacce dArU Ave ane te gharanuM mukha uttara dizAmAM hoya te te "zrIdhara ghara kahevAya, eja rItanA dvizALa gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te ja kAmada' ghara kahevAya; evAja dvizALa gharanuM mukha dakSiNamAM hoya to te puSTida" nAme ghara kahevAya ane evAja dvizALa gharanuM mukha pazcime hoya to te kItivinAza" nAme ghara kahevAya. 27 phuvA . vAmetathAdakSiNapazcimaiko / yugmaMmukhemaMDapamagratazca // zrImaviIvananaMtatazrI zrImarjiyamevatadrata 28 artha-je dvizALa gharanI DAbI tarapha eka aliMda, jamaNI tarapha eka aliMda, pachIte eka aliMda ane te gharanA mukha AgaLa be aliMda hoya, te be aliMda AgaLa eka maMDapa haya, evA dvizALa gharanuM mukha uttaramAM hoya; to te "zrIbhUSaNa" ghara kahevAya, eja prakAranA dvizALa gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te "zrIvasana" ghara kahevAya; eja prakAranA dvizALa gharanuM mukha dakSiNa tarapha hoya to te "zrIze bha" ghara kahevAya; ane evA ja prakAra ranA dvizALa gharanuM mukha pazcime hoya to te kItikSaya" nAmanuM ghara kahevAya. 28 ekoparedakSiNavAmapArthe / SaNmadhyagaMzrIdharayugmapUrva // sarvArthadaMsyAnmukhatastrayaMcet / lakSmInivAsaMkupitaMcanAmnA // 29 // artha -je dvizALa gharanI pachIte eka aliMda tathA jamaNa ane DAbI tarapha eka eka aviMda tathA te gharanA mukha AgaLa traNa aliMda, vacce SArU hoya ane te gharanuM mukha uttara dizAmAM hoya te te zrIdharayuma ghara kahevAya, tevAja gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te sarvArtha ghara kahevAya tevAja gharanuM mukha dakSiNamAM hoya to te "lakSmInivAsa" ghara kahevAya ane ene vAja gharanuM mukha pazcima dizA sAme hoya to te "kupita" nAmanuM ghara kahevAya. upajAti. yugmaMmukhamaMDapamevacAgre / yugmaMtathAdakSiNatotabhittiH // pRSTaikaudyotakabAhutejaH / sutejaevaMkalahAvahaMsyAt // 30 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1ra0) rajavallabha, artha -je dvizALa gharanA mukha AgaLa be aliMde hoya ane te ane liMde AgaLa eka maMDapa haya, te gharanI jamaNI tarapha be alide hoya ane tethI chellI bhiMta hoya, pachI te paNa eka aliMda hoya ane te gharanuM mukha uttaramAM hoya te te "ughAtaka ghara kahevAya, temaja te athavA tevA gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te bAhuteja" ghara kahevAya, tevAja gharanuM mukha dakSiNamAM hoya to te suteja" ghara kahevAya, tevAja gharanuM mukha pazcimamAM hoya te te gharanuM nAma "kaLatAvaha" kahevAya. 30 udyotakepazcimabhAgatodau / kuryAdizAlaMcabahornivAsaM // tatsRSThidaMkopasamAnamaMtya / manuktaSaTkaMkramatovidheyaM // 31 // artha-prathama kahelA blekamAM uta' gharanI pachIte be ahiMda hoya paNa tene padArU na hoya te te "vizALa" ghara kahevAya; "bAhuteja' gharanI pachIte be aliMda hoya paNa tene SaTTArU na hoya te te "bahanivAsa" ghara kahevAya, "suteja" gharanI pachIte be aliMda hoya paNa tene vadArU na hoya te te saSTida" ghara kahevAya ane teja rIte "kaLahAvaha gharanI pachIte be alide hoya ne tene paNa padArU na hoya te te "kepasamAna" nAmanuM ghara kahevAya. 31 laghutrikaMpUrvadizAvibhAge / ekobhavedakSiNavAmapazcAt // mahAMtametanmahitaMcadakSaM / kulakSayaMmaMDapasaMyutasyAt // 32 // artha -je dvizALa gharanA mukha AgaLa traNa aliMda hoya ane te traNa aliMde AgaLa eka maMDapa hoya tathA teja gharane eka aliMda jamaNuM tarapha, eka aliMda DAbI tarapha ane eka aliMda pachIte hoya ane te gharanuM sukha uttara sAme hoya tevA gharanuM nAma "mahAta" kahevAya; teja athavA tevuM ja ghara pUrva mukhavALuM hoya te te mahita" kahevAya; tevAja gharanuM mukha dakSiNe hoya te te "dakSa" kahevAya ane tevAja gharanuM mukha pazcime hoya te te "kuLakSaya" ghara kahevAya. 32 bhrmddhyNtisRssdikssubhaage| mukhetrimaMDapamagratazca // pratApavarddhanyamidaMcadivyaM / sukhAdhikaMsaukhyaharaMcaturtha / / 33 // artha -je dvizALa gharane traNe dikSAomAM (DAbI, jamaNI ane pachI te) be be aliMde hoya, te gharanA mukha AgaLa traNa aliMda hoya, e mukha A
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zuvara dhAnya jaya.3 55668 vara 5 kAta. 1515 manorama.7 ma. 7 savastra.8 durmukha ra vipakSa.11 D . kSapa 13 AkraMda14 paipula 15 15 // S3I
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijaya.16 rampa zrIghara.2 11577 -- - muditA3 vardhamAna.4 karAla.5 Iss IISIS - sanAbha. dhyAMkSa.. samRdhda. its| ruMdara. varada.2
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramuda 4 sabalAbha 7 azabha. 10 bhISaNa. 13 kula nadana. 16, 120 vimukha5 vizAla dhvaja. 11. saumya. 14 zivaH cha vilakSa 9 udyota . 12 anita. 15 23 suMdarAdi thI kuLanaMdana sudhI 16 gharI che ne dhruvAdi dharInA rupe che dhruvAdi gharomAM vaTU dAruhoma nahIM, dArU kahe che ) tema chatAM gharomAM SaTdAru nAkhavAmAM pATaDA ane cAra thAMbhAne SaTzruvAdi rUpe A zoLaAve to tethI suMdarAdi nAmo thAya che, mAtra SaT dArunA kAraNe nAmo badalANI che, baTdArunuM rUpa batAthyu nathI kemake ADI liTI o AvyathI vAcanArane aliMdo samajhAya tethI bhulAvo khAya
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ hasa. 7 1535 haya. 4 [uss rucira . 7 SMS 120 4 kalakSaNa. 2 11535 m O bhAvuka.5 3115 sanata. 8 minns O saucya. 3 CSUISS uttama. 6 SUSH 10 Br A gharomAM pATaDI nAkhavAnuM kanuMche te "pATaDo" (paTTa) zabda eka vacanamAM ke tethI bhASAMtaramAM ThekANe ThekANe eka vacana rAkhI pATaDo lakhavAmAM AvyuM che paNa, zilpazAstra nA matAnusAra zAlAmA eka pATaDI nArakhavo e niSedha che, mATe jeje ThekANe pATaDo zabda Aye tyAM dvivacana samajI be pATaDA samajavAnuM che.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSema.9 kSepaka.10 uhatta.17 ykh 11551 L Sisu vRSa. 12 ucchita.13 vyaya.14 L. 1111511 USIL ISH / / 100 1DDI AnaMda15 M --uparanA zole gharomAM pATaDA rUpa nahi balAvyAnuM kAraNa ADI. lITI hoya tote aliMda samajA ijAya. tathA A dharonA aliMdomA caurasa mIMDA basAvyA chete saMbhAonA sthAnI The, tyAM saMbhArAkhI bhItacaNAya nahi to dharamAM havA ane prakAza Aye, bhane bhItakarayI hoya to ne dharanA mAlIkanI marajInI yAna che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaMkRta.1 alakAra ramaNa.3 5555 1535 VISS izvara.5 puNya. 6 DaDADa sagarbha.7 kalaza.8 dona SIS L | -rikta.10 ipsita.11. bhadraka.12 1551 Fust vaMcita.13 dIna.5 vibhava.15 Sm
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmada.16. 20. praznAda.1 bhAvita.2 $555 1555 tilaka. krIina.5. SI55 5515 -- saukhya.6 yazoda kumuda.8 1515 SIS bhAsara.10 bhUSaNa. 11 1351 - SIS varUdhara 12 dhAnyanAza 13 kupita.14
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicaidida.15 cUDAmaNI. kulasamRdhda.16 | 1535 prabhadra.2 kSema.3 zekhara. 4 LIS ||ss || .1 ------------ uchita.5. vizAla.6 bhUtida,7 ISIS 11S ||S hRSTa virodha.9 10. kAlayAza.10 // 55 5 nirAmaya.11 ... 7o suzAka.12 Tra
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ megha.14 ISA1 kariNI 1 chAgI. 4 daMDa. 3 120 manobhava. 15 ISI1 mahiSI. 2 [ sidhdArtha. 1 kAca.4 subhadra. 16 Hum O Kou gAvI. 3 yamasUrya. 2 T culhI. 5 pazcima vizAla gharamA kariNIthI chAgI sudhI cAra zAlAo jeje dizAonI batAvI che te, eka dizAnuM dvizAla bIjI dizAnA vizAla gharamAM malaye sidhdArthAdi anukrameM nAmI phare che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara. saMtata 1 svastika. 1 zAnta 1 vitta. 1 kAladaMDa. 4 pUrva, 10 zAMtida haMsa. 2 120 harSaNa. 2 citta. 2 varddhamAna. 3 baMdhuda. 1 barddhamAna. 3 kI nivinAza 4 vipula3 kUrkaTa. 4 pazcima. karAla 4 dhana 3 punnada.2 dakSiNa.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva.3 kAlacakra.4 Zhi , 3 kauTila.4 zArada.1 zAstrada.2 koTara.4 Dong Ke . sAda pada mAna3 krUra.4
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmada. 2 13 g zrIbhUSaNa 1 kIrttikSaya. 4 13 Q lakSmInivAsa3. bAhutejara Shi D 120 12 puSTida. 3 zrIvasanara O O zrIdhara yugma 1 "kupita. 4 satejara C pa kIrttivinAza. 4 zrI zobha 3 sarvArthada. 2 udyotaka 9 kalahA caha 4 00 0 D
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 vizAla.1 "bahunivAsa2 00001 sRSTida.3 -opu On 01 kopasamAna.4 mahAnta mahitA2 ... and dakSaH3 kulakSya.4 -
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 6 . ( 11 ) gaLanA traNa alide AgaLa eka maMDapa hoya, te gharanuM mukha uttara dizAmAM hoya te tevA gharanuM nAma "pratApavidvana" kahevAya. ane tevAja gharanuM mukha pUrva dizAmAM hoya te te divya ghara kahevAya che athavA tevAja gharanuM mukha dakSiNa dizAmAM hoya te te sukhAdhika" ghara kahevAya; ane te athavA tevAja gharanuM mukha pazcima dizA sAme hoya te te " ja gahara" ghara kahevAya. 33 tasyaivarUparasadAruyugmaM / punastvaliMdojagataMtatazca // syAsihayAnaMtvathahastiyAnaM / jJeyaMtathAkaMTakametadaMtyaM // 34 // artha-prathama kahelA dvizALa gharanI DAbI tarapha be alide, jamaNI tarapha be ane pachI te paNa be aliMdo kahyA che, ane te gharanA mukha AgaLa traNa aliMdo kahyA che, e traNa aliMde AgaLa eka maMDapa kahyA che, evA gharanA mukha AgaLa vaLI eka aliMda vadhAravAmAM Ave arthAt gharanA mukha AgaLa cAra aliMda karI te cAra AgaLa eka maMDapa hoya (prathama traNa aliMda AgaLa maMDapa kahyA che, te na karatAM cAra aliMda karI te cAra AgaLa maMDapa kare) ane tevA gharamAM be paTTArUo Ave temaja te gharanuM mukha uttara dizAmAM hoya te te "ajagata' ghara kahevAya, paNa e ajagata gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te "siMhayAna" ghara kahevAya, te gharanuM mukha dakSiNe hoya te te "hastiyAna' ghara kahevAya, ane tevAja dharanuM mukha pazcime hoya te te "kaMTaka" nAmanuM ghara kahevAya. 34. 3 vaSA. zAMtAdigehAnicaSoDazaiva / dizAlakAnIhayathAkrameNa // nAmAnicatvAryapirUpamekaM / hastyAdibhedaiHkramatovidheyaM // 35 // itizrIrAjavallabhevAstuzAstreekazAlAdvizAlAlakSaNaMnAmaSaSTo'dhyAyaH // 6 // artha-zAMtAdi kizALa evAM anukrame seLa ghare je kahAM te gharonuM eka eka rUpa che, paNa hastinyAdi zALAonA bheda karI tevAM gharanA eka eka rUpanAM cAra cAra nAme thAya che. e sarvane ekaThAM karave cosaTha nAme thAya che. 35
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 7mo. 3panAti, dizAlagehAnicaSoDazaiva / vAstUdadheHsAratarapunazca // vakSyAmyaliMdaHSaNakolaghuzca / dautidukaakhyaukthitaavliNdau||1|| artha-vAsturUpI samudranA sArarUpe vaLI bIjA (16) seLa vizALa ghare kahIe chIe, temAM "aliMda" "SaNa" ane "vadhu" kahevAmAM Avaze te traNe nAme aliMdanAM ja che, ane be aliMda hoya te tenuM "tiduka" nAma che. 1 sUryadizAlalaghurasyavAme / mukhetrikaMdakSiNatastathaikaH // vedAmukhevAsavamevagehaM / vAmepasavyelaghurekaeva // 2 // artha:-je dvizALa gharanI DAbI tarapha eka aliMda athavA laghu hoya, mukha AgaLa traNa laghu hoya ane jamaNI tarapha eka laghu hoya to te "sUrya' nAmAM ghara kahevAya; je dvizALa gharanA mukha AgaLa cAra alide hoya ne DAbI tarapha eka aliMda hoya te te "vAsava" ghara kahevAya. 2 prAsAdasaMjJamukhatastrayaMca / pradakSiNotaMdukaveSTitasyAt / / aliMdayuktaMvimalaMdizAlaM / tadIryavaMtaMsahamaMDapena // 3 // arthaH--je dvizALa gharanA mukha AgaLa traNa alide heAya. DAbI, jamaNI ne pAchaLanI bAjue e traNe tarapha eka eka hiMduka hoya e be ane li de) te te prAsAda ghara kahevAya; te dvizALa gharanA mukha AgaLa eka aliMda vadhArIe (cAra aliMda karIe) te te "vimala" nAma ghara kahevAya ane e vimaLa gharanA mukha AgaLa eka maMDapa vadhArIe te te gharanuM nAma "vIryavata' kahevAya. 3 athadizAleSusamastakeSu / madhyevidadhyAdrasadArucaikaM // tadAbhaveddhAsuramagrayugma / mekolaghurdakSiNadigvibhAge // 4 // artha-je dvizALa gharanA mukha AgaLa be alida hoya, tenI jamaNI tarapha eka aliMda hoya ane madhya padyArU hoya te te bhAsura nAmA ghara kahevAya. 4
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 7 me. ( 123 ) phaeNvagrA. ekolaghurdakSiNapUrvataHsyAt / taduMdubhAvhaMmukhamaMDapena // daupUrvatodakSiNatastathaiko / yugmaMbhavetmaMDapagaMsutejaH // 5 // artha-je dvizALa gharanI jamaNI tarapha eka alida hoya temaja mukha AgaLa eka laghu ane te mukha AgaLanA laghu AgaLa eka maMDapa hoya te te 66bha nAmA ghara kahevAya; je dvizALa gharanA mukha AgaLa be AliMde hoya, te gharanI jamaNI tarapha eka aliMda hoya, mukha AgaLa be aliMde je kahyA te be aliMda AgaLa eka maMDapa hoya; ane jamaNI tarapha eka aliMda je ko te eka aliMda AgaLa paNa maMDapa hoya, te te sutejanAmAM ghara kahevAya. 5 upajAti. mukheraNAdakSiNatastathaiko / dvimaMDape'sminhayajAbhidhAnaM // mahAMtagehaMmukhagetriketu / yugmAnvitaMmaMDapametadeva // 6 // artha:-je dvizALa gharanA mukha AgaLa traNa alido hoya ane te alide AgaLa eka maMDapa heya; te gharanI jamaNI tarapha eka aliMda hoya, te eka aliMda AgaLa paNa eka maMDapa hoya te te haja ghara kahevAya; je dvizALa gharanA mukha AgaLa traNa alide hoya te aliMde AgaLa be maMDapa hiya te te mahAMta nAmA ghara kahevAya. 6 mukhetathAmaMDapakecayugmaM / vAmepasavyeyugalaMlaghozca // lokatrayADaMbaramevanAma / SaDakSaraMzaMbhugaNezayozcaH // 7 // atha-je dizALa gharanA mukha AgaLa be alido hoya te be ane lide AgaLa be maMDapa hoya te gharanI jamaNI tarapha be ali de hoya temaja, DAbI tarapha paNa be aliMda hoya to te cha akSaranA nAmavALuM "mailokayAuMbara' nAmA ghara kahevAya, tevuM ghara mahAdeva ane gaNapatine hoya. 7 yugmaMmukhemaMDapagaMDayaMsyAt / tathAdayaMdakSiNavAmatazca // ekohipazcAtvaradAbhidhAnaM / shriivishvkrmoktmtaadishaalN||8||
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjalakSa artha -je dvizALa gharanA mukha AgaLa be aliMde hoya ane te aliMde AgaLa be maMDapa hoya, te gharanI jamaNI ane DAbI e be tarapha be be aliMda hoya ane pachIte eka aliMda heya te evA gharanuM nAma "varada che ema vizvakarmAe kahyuM che. 8 mAlInasaMjJamukhagaizcaturbhiryugmaMbhavedakSiNavAmabhAge // yugmaMtathApazcimadigvibhAgetasyAgratomaMDapaekaeva // 9 // * artha:-je dvizALa gharanA mukha AgaLa cAra aliMde hoya ane te cAra aliMde AgaLa eka maMDapa hoya, te gharanI jamaNuM ane DAbI e banne tarapha be be aliMda hoya, temaja pachIte paNa be alide hoya te te "mAlInI " nAmAM ghara kahevAya. 9 zArdUlavikrIDita. prAkgrAmAlaghavovilAsabhavanevAmelaghurdakSiNe tacenmaMDapasaMyutaMcakamalaMsyAtvRddhidaMsaukhyadaM // vedAHsuMdarakemukhecasatataMvAmeSaNodakSiNe tasyAgremukhamaMDapazcaphaladAevaMgRhASoDaza // 10 // athara-je dvizALa gharanA mukha AgaLa traNa aliMda hoya, te gharanI DAbI ane jamaNuM e banne tarapha eka eka laghu hoya te te"vilAsa"nAmAM ghara kahevAya; paNa teja vilAsa ghara AgaLa eka maMDapa Ave che te vilAsa nAma badalAI tenuM nAma"kamala5 kahevAya; te kamaLa ghara vRddhi ane sukha ApanAra che je dvizALa gharanA mukha AgaLa cAra karyuM hoya ane te cAra paNa AgaLa eka maMDapa hoya; te gharanI DAbI ane jamaNI, e banne tarapha eka eka SaNa hoya te te gharanuM nAma "suMdara kahevAya. e rItanAM seLa gRhe kahyAM te phaLadAyi che. 10 atha trizAla gRha lakSaNaM. upajAti. athatrizAlaMtridazaMSaNakaM / syaatraidshaavaassuruupsNjnye|| tathAcaturthakumadAbhidhAnaM / hastyAdibhedaiHkramatovidheyaM // 11 // athaH--je gharane traNa zALAo heya evA vizALa ghara AgaLa eka paNa
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 7 me. 1 ( 125 ) hAya to te hastinI zALA kahevAya che; paNa hastinIzALAnuM mukha uttara sAme hoya te te tridaza' nAma! ghara kahevAya; paNa te triza ghara pUrva mukhanu hoya te te tridazAvAsa' kahevAya; teja tridaza ghara dakSiNa mukhanu hoya tA te 'supa' nAmA ghara kahevAya; ane teja diza pazcima mukhavu hoya te tenuM -kumuda' nAma kahevAya. 11 2 chatradrya lidaM catathaiva putra haraM cakAtvasvabhadraM || SaTkaM camadhye svadhanaM kuberaM pakSaMtathA kAmadametadeva // 12 // r artha: je trizALa gharanA mukha AgaLa be alidA hoya ane te zALAnuM mukha uttara sAme hAya ! te patra nAmA ghara kahevAya; tevuMja ghara pUrva dvAranu hoya to te putrahara nAmanuM ghara kahevAya; teja ghara dakSiNa mukhavALuM hoya to te kAma nAmA ghara kahevAya; teja ghara pazcima mukhavALu hoya tA te svabhadra ghara kahevAya; tevAja ghara madhye SaTTAru hAya te svadhana nAmA ghara kahevAya; te SaTTAvALu ghara pUrva dizAnA mukhavALu hoya teA te kubera nAmanuM ghara kahevAya; teja SaTkAruvALuM ghara dakSiNa mukhanuM hoya te pakSa nAmanuM ghara kahevAya; ane teja SaTTAvALu pazcima mukhe hAya te te kAmada nAmA ghara kahevAya. 12 te aliMdayugmaMstvathabhadrayuktaMmadhye kapa jalajAbhidhAnaM // syAdveSajaMcaivagajaMkRpaMcapada | rumadhye sakaleSvathAtaH // 13 // arthaH--je trizALa gharanA mukha AgaLa be alidA hoya ane te alido AgaLa eka bhadra hAya tathA madhye eka pATaDI hAya, evA gharanuM uttara mukha hoya te te keMjalaja nAmanuM ghara kahevAya; tevAja gharanu` mukha pUrvamAM hoya tA te 14bheSaja nAmA ghara kahevAya; tevuMja ghara dakSiNa sukhavALu hoya te te 15gaja nAmA ghara kahevAya ane teja ghara pazcima mukhanu hoya te te kRpa nAmanuM ghara kahevAya. ane have pachI jeTalAM trizALa ghara kahevAmAM Avaze te sarva SaTkA yukta ghare jANavAM, 13 syAdvaijayaMmaMDapa-hasva bhadaMjayaMninAdaMtvathakIrttijaMca // bhadro na hasvAdhikasAkalAvhaMnirlobhakaMvA sada kauzaleca // 14 // arthare trizALa gharanA mukha AgaLa eka husna (laghu) hoya, te hasva AgaLa eka maDapa hoya, te maDapa AgaLa eka bhadra hAya, tevA gharanu mukha uttara sAme hoya te te vijaya nAmanu ghara kahevAya; tevAja
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 126 ) rAjavallabha. gharanuM mukha pUrvamAM hoya te jaya nAmanu ghara kahevAya; teja gharanuM mukha dakSiNe hoya te te ninAda nAmA ghara kahevAya. tathA tevAja gharanuM mukha pazcime hoya te te kIrttija nAmA ghara kahevAya. upara kahela' prathamanuM vijaya ghara je kahyuM che tene bhadra karavAnuM kahyuM che te bhadranA sthAne eka alida karIe ane te ghara uttara mukhavALu hoya te te pasaLa nAmA ghara kahevAya; teja sakaLa ghara pUrva mukhanuM hoya te te ni lAbha nAmA ghara kahevAya; teja gharanu mukha dakSiNe hoya te te vAsada nAmA ghara kahevAya ane teja sakaLa gharanu mukha dakSiNe hoya to te "kAzaLa nAmanu ghara kahevAya. OMvanA. tryekaMkramAdIzvarakhAradAkhyaM bhImaMtrakauzalyamataH krameNa // tadabuddhisvajanadvitIyaMsyAtkozadaM nIlamidaM caturthaM // 15 // arthaH------ vizALa gharanA mukha AgaLa traNa ali hAya, te gharanI ja maNI tarapha eka alida hAya, te gharanuM mukha uttara sAme hoya te te izvara nAmA ghara kahevAya; teja Izvara gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te varada ghara kahevAya; teja gharanuM mukha dakSiNamAM hoya te te bhIma ghara kahevAya ane teja gharanuM mukha pazcime hoya te| te kuzaLa nAmA ghara kahevAya; e rIte trizALa gharanI jamaNI tarapha alida bhedavaDe e gharanAM nAmeA badale che teja pramANe eja vizALa gharanI DAkhI tarapha alida AvyethI gharanuM rUpa badalAya che temaja gharanuM nAma paNa badalAya che te evI rIte ke-- je trizALa gharanA mukha AgaLa traNa aliMda hoya ane te gharanI ja maNI tarapha aliMda hAya nahi paNa DAbI tarapha eka alida hoya ane tevA gharanuM mukha uttara sAme hoya teA tenu nAma vedabuddhi ghara kahevAya, teja vedabuddhinuM mukha pUrvasAme hAya to te 'svajana nAmA ghara kahevAya, teja vedabuddhinu mukha dakSiNa sAme hoya te te kAzada nAmA ghara kahevAya ane teja vedabuddhinu mukha pazcime hAya te te cAthuM "nIla nAmA ghara kahevAya. 15 mAhinI. mukhaguNalaghuvAmedakSiNecaikaetat varadasaradamuktaM daMDakaMkAkapakSaM // idamayanAdaM maMDapenAdhikaMsyAt tadanucagajanAdabAhulaMkIrttiAhaM // 16 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 7 me, ( 17 ) artha -je vizALa gharanA mukha AgaLa traNa alide haya, jamaNuM ane DAbI e banne tarapha eka eka aliMda hoya ne te gharanuM mukha uttara sAme hoya te te varada ghara kahevAya, teja varada gharanuM mukha pUrvasAme hoya te te saradAra ghara kahevAya, teja varada gharanuM mukha dakSiNe hoya te te daMDaka kahevAya ane teja vadanuM mukha pazcime hoya te te kAkapakSa nAmAM ghara kahevAya. upara kahelA prathama varada gharanA mukha AgaLa eka maMDapa vadhArIe ane te gharanuM mukha uttara sAme hoya to te hayanAda ghara kahevAya, teja hayanAdanuM mukha pUrvamAM hoya te te gharanuM nAma gajanAda kahevAya; teja hayanAdanuM mukha dakSiNe hoya te te bAhula ghara kahevAya ane teja hayanAdanuM mukha pazcime hoya to te kItija nAmanuM ghara kahevAya. 16. vasantatilakA. sRSTayAbdhirUpamukhamaMDapamevasiMhaM / jJeyaMgRhevRSagajeapikozasaMjJaM // vAmedhikaMcalaghunAkathitaMsubhadraM / syAnmANibhadramapiratnajakAMcanAkhye // 17 // artha-je vizALa gharanA mukha AgaLa suSTimArga cAra aliMde heya, te aliMde AgaLa eka maMDapa hoya paNa te gharanuM mukha uttara sAme hoya te te siMha ghara kahevAya; teja siMha gharanuM mukha pUrvamAM hoya to tevRSaghara kahevAya; teja siMha gharanuM mukha dakSiNe hoya te te gaja ghara kahevAya ane teja siMha gharanuM mukha pazcime hoya te te keza nAmanuM ghara kahevAya. upara kahelA prathamanA siMha gharanI DAbI tarapha eka aliMda hoya ne te gharanuM mukha uttaramAM hoya te te subhadranAmAM ghara kahevAya; tevAja gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te mANibhadra nAmA ghara kahevAya; teja gharanuM mukha dakSiNa dizA sAme hoya te te naja ghara kahevAya; ane tevAja gharanuM mukha pazcima dizA sAme hoya te te "kAMcana nAmanuM ghara kahevAya. 17 __ mAlinI. yugamukhamaparaikobhairavaMdakSiNeca bharatanarajametatsyAcaturthaMkuberaM // punarapilaghuvAmehastiyAnaviyAnaM hayajakRpajagehaMtaccaturthakrameNa // 18 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ (128) * rAjavalabha, rannan artha -je dvizALa gharanA mukha AgaLa cAra aliMde haiya, te gharanI jamaNI tarapha eka aliMda ane pachIte eka aliMda hoya paNa te gharanuM mukha uttara sAme hoya to bhairava nAmA ghara kahevAya; teja bhairava gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te bharata nAmA ghara kahevAya; teja bharava gharanuM mukha dakSiNa sAme hoya te te naraja nAmA ghara kahevAya; ane tevAja bhairava gharanuM mukha pazcime heya te te kubera nAmanuM ghara kahevAya. upara kahelA prathamanA trizALa gharanA mukha AgaLa cAra aliMde hoya pachIte eka aliMda hoya paNa te gharane jamaNI tarapha aliMda na hoya ane DAbI tarapha eka alida hoya tevA gharanuM mukha uttara sAme hoya te te bahasiyAna ghara kahevAya te gharanuM mukha pUrvamAM hoya te te viyAna ghara kahevAya; tathA te gharanuM mukha dakSiNe heya te te gharanuM nAma hayaja kahevAya; ane teja gharanuM mukha pazcime heya te te "kRpaja kahevAya. 18 rAdhUMDhavIDita. varNAnAMzubhadaMcasAgaragRhapaMcaiva-hasvAmukhe proktaMkSIradaratnadAyakamidaMkolAhalaMcAparaM // SaTdAradvayabhadrasaptalaghavastiryagyutaMzAlayA gaMdharvakSitibhUSaNaMcakathitaMsarvajJakaMdapakaM // 19 // artha je vizALa gharanA mukha AgaLa pAMca hasva hoya ane te gharanuM sukha uttara sAme hoya te te sAgara nAmA ghara kahevAya; te sAgara ghara cAre varNane sukhakArI che paNa te sAgara ghara pUrva mukhanuM hoya te tenuM sAgara nAma badalAI kSIrada nAmA ghara thAya; teja sAgara gharanuM mukha dakSiNe hoya to te ratnadAyaka nAmAM ghara kahevAya; ane teja sAgara gharanuM pazcime mukha hoya te. te "kelAhala nAmA ghara kahevAya che. upara kahelA vizALa ghara madhye be gaddArU hoya, te vizALa gharanA mukha AgaLa sAta (7) aliMde haya, te aliMda AgaLa eka bhadra hoya, te gharanI jamaNI tarapha paNa eka aliMda hoya, evA gharanuM uttara mukha hoya te te "gaMdharva ghara kahevAya; teja gharanuM mukha pUrva sAme hoya te te kSetibhUSaNa nAma ghara 1 hastiyAna ane bhAva gharane viSe mAtra phera eTalo ja rahe che ke, hastiyAna gharanI DAbI tarapha ahiMda Avyo eTale bhairava nAma badalAIne tenuM hastiyAne nAma thayuM.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 7 me. (19 kahevAya; teja gharanuM mukha dakSiNa sAme hoya te te sarvajJa nAma ghara kahevAya; ane tevAja gharanuM mukha pazcima dizA sAme hoya te te darpaka nAma ghara kahevAya.19 dhAnyaMvRddhikaraMtrizAlamuditaMzAlAvibhAgavinA prAkzAlArahitaMzubhaMnigaditasukSetramarthapradaM // culhIsaMjJamidaMkarotimaraNaMhAnitathAyAmyayA pakSaghnaMmahiSImRtecabhavanaMtatputrabaMghukSayaM // 20 // atha-zALAnA vibhAga vinA (aliMda vinA) uttara dizAnA mukhavALuM je trizALa ghara hoya te dhAnya nAmanuM ghara kahevAya; te dhAnya ghara karavAthI vRddhi thAya, paNa teja vizALa ghara pUrvanA mukhanuM hoya te te sukSetra nAmAM ghara kahevAya; te sukSetra ghara zubha che mATe tenuM ghara karavAthI dhananI prApti thAya; vinA aliMdanuM vizALa ghara dakSiNa mukhanuM hoya to te kahI nAmanuM ghara kahevAya tevuM ghara karavAthI gharadhaNanuM mRtyu thAya-hAni thAya; ane mahiSI zALA vinAnuM eTale vinA aliMdanuM trizALa ghara pazcima mukha vALuM hoya te te pakSagha nAmA ghara kahevAya tevuM ghara putra ane bhAIne nAza karanAra che, mATe tenuM ghara karavuM nahi. 20 traizAlAnicaSoDazaprathamataHsomecaSaTdArukaM taccaikenapuropizaMkaramidaMmadhyakramAvizvataH // rudedaumukhatopidakSiNalaghustvekAdhikaMsAgaraM catvAronRpazobhitecapurataHprAdakSiNakAlaghuH // 21 // atha-prathama kahelA tridizAdi eka aliMdavALAM vizALa soLa (16) ghare je je kahyAM che, tevA gharamAM padAru heya te te sema nAmA ghara kahevAya; paNa je gharane padyAra na hoya to te zaMkara nAme ghara kahevAya evA gharane anukrama madhyathakI che te evI rIte ke - A lekamAM cha ghare kahyA che, temAM madhyanAM be gharamAMthI ekanuM vizva nAma che ane bIjA gharanuM nAma 'ruddha che. e banne gharanA mukha AgaLa be be aliMda hoya, sema ane zaMkara e ane gharanA mukha AgaLa eka eka aliMda hoya, paNa e bane pikI sama gharane SaTTA hoya ane zaMkara gharane SaTTAheya nahi eTaleja bheda che. vizva gharanA mukha AgaLa be alide hoya teja rIte stra gharanA mukha AgaLa paNa be aliMda hoya, paNa ddha gharanI jamaNI tarapha eka aliMda hoya emAM eTaleja bheda che. ane te ddha
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 130 ) rAjavaDA ali gharanA mukha AgaLa eka alida vadhArI traNa karavAmAM Ave te te rudra nAma khadalAI tenuM nAma "sAgara ghara kahevAya; paNa te nAmanA gharanA sukha AgaLa cAra alido hoya, te gharanI jamaNI tarapha eka alidya, DAbI tarapha eka alida ane pachIte eka aliMda hoya, e rIte alidA vadhArI ghara karavAmAM Ave te te nRpazeAbhita nAmanuM ghara kahevAya. 21 paMcAgresakalaMbhramazcalaghunA sarvasya tatsaukhyadaM rAjasyAgramasaMyutaMca bhavanaM tatsarvazAMtaMbhavet // prAgvANaMkulanaMdanaM kramatayAtvekadrayaikAnvitaM tasmindakSiNasaMyuteca laghu ke kalyANasaMjJaMtadA || 22 | atha:--je trizALa gharanA mukha AgaLa pAMca alido hoya, te gharanI DAkhI, jamaNI ane pachIte, e rIte traNa taraphamAM traNa ali arthAt dareka tarapha eka aliMda hAya ane te gharanu mukha uttaramAM hoya te te sAdhyada ghara kahevAya; tevuMja ghara pUrva mukhanu hoya to te rAjAya ghara kahevAya; tevuMja ghara dakSiNa mukhanuM hoya to te asaMyuta ghara kahevAya ane tevuMja ghara pazcima mukhanu` hoya te teA sarvazAMta ghara kahevAya. vaLI~~ 1 5 je gharanA mukha AgaLa pAMca alido hoya, te gharanI jamaNI ane DAbI tarapha eka eka alida hoya, pachIte e alido hoya tA te skulana'dana ghara kahevAya; paNa tevAja gharanI jamaNI tarapha vaLI eka alida vadhArI e ali karavAmAM Ave te te kalyANu ghara kahevAya. 22 sarvAzAsulaghutrayaMza ramu khetatpadyayugmaM kramAt tatsaubhAgyavivardhanaMca bhavanaMrAjJAM sadAnirmitaM // AnaMda mukharAga dakSiNa laghurvAmecaSTaSThedrayaM rAmAsyaMjana zobhanaM guNaguNaikenAnvitaM sRSTitaH // 23 // artha:--je trizALa gharanAM mukha AgaLa pAMca alido hoya, tevA gharanI jamaNI, DAbI ane pachIte e rIte traNa taraph nava alidA hoya, athAt dareka tarapha traNa traNa alio hoya ane tevA ghara madhye e SaTkAru hAya, teA te sAbhAgyavardhana ghara kahevAya; te sAbhAgyavardhana ghara zAe nira'tara karavuM joie; je trizALa gharanA mukha AgaLa che. ali heya te gharanI jamaNI tarapha eka alida hAya, temaja DAmI tarapha e alido hAya ane pachIte e alido hoya; tA te gharanu nAma Anada kahevAya;
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 7 me, ( 11 ) ane je vizALa gharanA mukha AgaLa cha aliMde hAya, tathA (jamaNI tarapha) traNa aliMda hoya, pachIte traNa aliMde heya ane DAbI tarapha eka aliMda hoya te te gharanuM nAma janazobhana kahevAya. 23 syAndrovardhanamagratorasayutaMyugmAgninatraiHkramAt saptAgretriguNaMtrikaMcalaghavolokatrikesuMdaraM // gehaMzrItilakaMcabhadrasahitaM-hasvenahInamukhe tdyuktNlghunaathbhdrshitNvissnnupriyNbhuupteH|| 24 // artha-je vizALa gharanA mukha AgaLa che alida heya, tathA jamaNI tarapha be aliMde, pachIte traNa aliMde ane DAbI tarapha be aliMde hoya, te te 1 govardhana ghara kahevAya; je trizALa gharanA mukha AgaLa sAta alide hoya, te gharanI jamaNI tarapha traNa aliMde, DAbI tarapha traNa alida hoya to te zreyasuMdara ghara kahevAya; paNa te aikyasuMdara gharanA mukha AgaLanA sAta aliMdemAMthI eka aliMda ocho karI, te ochA karelA aliMdanA ThekANe eka bhadra karavAmAM Ave te te zrotilaka ghara kahevAya, ane eja trileksasuMdara gharanA mukha AgaLanA sAta aliMde kAyama rAkhI te sAte ali AgaLa eka bhadra vadhAravAmAM Ave che te viSNapriya nAme ghara kahevAya che, tevAM ghare jAoe karavAM joIe. 24 phaMkavA . SaTdArukaMzrItridazaMtrizAlaM / tacchrInivAsaMmukha-hakhayuktaM // zrIvatsata zrIparamezyA zrImUSakuvaMra . raNa che artha-je vizALa gharamadhye parU hoya te zrIvida nAmA ghara kahevAya; paNa te zrI tridaza gharanA mukha AgaLa eka hrasva heya te te "zrInivAsa kahevAya; teja zrIvidaza gharanA mukha AgaLa be aliMde hoya te te 16 zrIvatsa ghara kahevAya; teja zrITiza gharanA mukha AgaLa traNa aliMde hoya te te zrIdhara ghara kahevAya ane teja zrI tridaza gharanA mukha AgaLa cAra aliMde hoya te te zrIbhUSaNa ghara kahevAya. 25
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 132 ) rAjavallabha zArdUlavikrIDita. * bANaiH zrIjayamagratopiRtubhiH zrItailakaMmaMdiraM rAgArasadAruyugmasahitaM tacchrIvilAsaMbhavet // zrI tejodayamagratazca munibhiHpadAruyugmAnvitaM somAditridazAdibhUpatigRhAH paMcAdhikAviMzatiH ||26|| arthaH--upara kahelA SaTTAvALA trizALa gharanA mukha AgaLa pAMca alida hAya te te zrIjaya nAmA ghara kahevAya; paNa teja gharanA mukha AgaLa cha alida hoya to te zrItilaka ghara kahevAya; te zrItilaka ghara madhye e SaTTApha hoya to te pazrIvilAsa ghara kahevAya; ane teja zrIvilAsa gharanA mukha AgaLa sAta alido hAya to te zrIteya nAmA ghara kahevAya; e rIte sAmAdi sALa ( 16 ) gharo ane zrIdizAgi (9). gharo maLI pacIza (25) gharA rAjAone hAya. 26 atha catuHzAla gRha lakSaNaM. mAlinI. bhavananavakamuktaM taccatuHzAlamadhyAt nayanalaghumukhaM syAdakSiNaikena caMdraM // bhavatisadanamadhye sarvato dAruSaTkaM dvitayamapicateSAmaMtimaMyugmayuktaM // 27 // artha:-upara kahelA nava trizALa gharAne catuHzALa karI tenA mukha AgaLa be laghu, jamaNI tarapha eka laghu karavAmAM Ave te te caMdra nAmA ghara thAya; ane evAM je catuHzALa ghara kahevAmAM Avaze, te sarva gharomAM SadArU hAvA joie; temaja be SaTThArU paNa heAvA joie, paNa e nava gharAmAM chellu kAmada nAmA ghara kahevAmAM Avaze te kAmadaneja be khArU hoya ane bAkInAM AThe gharomAM eka eka paTThArU Ave. 27 bANaiH zrIjayamagrato'licaraNaiH zrIlakaMmaMdiraM // itipAThAntaraM ||
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratApavardana, 5 DD 001 -00 hastiyAna.3 pharaka yAsabA2 prAsAda.3 vimala. vIryavaMsa5 -00
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ bha.7 satejara [ O ... hayaja9 mahAnta 10 trailokyAuMvara.11 / 0 aon | gharada12 mAlIna.13 vilAsa 14 kamala 15 saMdara16 LLJHJ471 tridazAvAsa2 sarupa3 kusuda.4
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatra 1 113 nhasva bhadra 4. pakSa3 mejara 77 vijaya. 1 132 putraha2 77 svadhana. 1 113 kAmada. 4 gaja. 3 jaya. 2 D kAma. 3 kubera 2 jalaja. 1 kRpa . 4 nitAda. 3
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 kIrtijA saka nilobha 2 hLTH slh lh Ju vAsada.3 kauzala 4 Ighara JL 11...... caraTa2 bhIma.3 jAla.4 TILL vedabudi 1 bajana.2 kAzada.3 nIla.4 carada.1 sara6. . 14 -
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkapakSa hayanAda | 4 gajanAda.2 bAhula 3 kInija L TTE siMha vaSa2 -01 LOO La OOO phoza.. sabhada.1 maNibhadra2 7 R - ra Le ratlaja.3 kAMcana.4 bhaikha.1
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ kubera.4 LOL [ hAssayAna vimAna hapaja.3 kRpaja4 sAgara.1 kSIrada.2 ratnadAyaka3 kolAhala.4 gaMdharva.1 kSItibhUvaNa2 sarvajJa.3 darpaka.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAnya. 1 pakSa 4 vizva3 nRpazobhita. 6 asabuta 3 Shu 32 rukSetra . 2 soma. 1 rudra. 4 sauravyada. 1 TF nnn sarvazAnta4 khulDrI 3 zaMkara 2 sAgara. 5 rAjAgra. 2 F kula nadana. 5 LL
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalyANa saubhAgyavardhana AnaMda.8 nvrvv janazobhana govardhana.. trailokpasaMdara.17 "zrItilaka.12 viSNupriya13 zrItridadA.14 zrInivAsa 15 zrIvatsa.16 zrIdhara.1 zrIbhUSaNaH2 zrIjaya.3 zrItailaka,4
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvilAza5 zrIlejodaya.6 caMdra.1. malaya zobhana.3 sakarNa.4 - nagiMdra.5 cakra.5 jayAvaha.7 / radhvaja.8 kAmada | Hril
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 7 mo. ( 133) malayamathacagehavAmahasvAdhikasyAt bhavaticaguNa-hasvaMzobhanaMpUrvatopi // tribhirapicasukarNapRSThayAmyetathaikaH tadadhikamapivAmevezmanAgeMdrasaMjJaM // 28 // artha:-upara batAvelAM catuzALa gharomAM caMdra gharanI DAbI tarapha eka hrasva vadhAravAmAM Ave to te malaya nAmA ghara thAya; kaI paNa catuHzALa gharanA mukha AgaLa traNaja aliMda hoya ane bIjI eka tarapha aliMda na hoya te te zobhana ghara kahevAya ane te zebhana gharanI pachIte eka aliMda hoya, te gharanI jamaNI tarapha paNa eka aliMda hoya to te gharanuM nAma "sukarNa kahevAya, paNa e sukarNanI DAbI tarapha eka aliMda hoya to te "nAge nAmAM ghara kahevAya. vasaMtatilakA. cakraMcatuSTayamukhaMsakaleSuzastaM / yAmyottarehilaghunApijayAvahaMsyAt bhadrAnvitaMcamakaradhvajamevatasmin / pRSThAgra-hasvamapikAmadamagrabhadraM // 29 // artha -je catuzALa gharanA mukha AgaLa cAra aliMda hoya to te caka ghara kahevAya; e ghara sarvadharamAM zreSTha che (cAra zALAne gharamAM eka ghara zreSTha che.) ane e cakra gharanI DAbI tarapha ane jamaNI tarapha e banne tarapha eka eka laghu hoya te te jayAvaha nAmAM ghara kahevAya; paNa e jayAvahanA sukha AgaLa eka bhadra hoya te te "makaradhvaja ghara kahevAya; ane te makaradhvajanI pachIte eka aliMda vadhArIe te te "kAmada nAmAM ghara kahevAya. ra9 shuddhaadyomunimtessttvidhaashvshaalaa| stAsAMSaDaivakathitAbhavanaprasaMge shaalaalimdhyrcitopilghuHsukhaay|ydaatdaarcitaapRthgevshaalaa30 ' rizI kAranAme vAstuzAse maranAthane risA vizA. ratusa thA lakSaNaM grAma sonyAyAko artha:-muninA mata pramANe zuddhAdi ATha zALAo che, te maLe gharanA prasaMgamAM cha zALAo kahI che, te zALAe madhye eka laghu karavAmAM Ave to te ghara sukhakArI che athavA laghu AgaLa jUdIja zALA karavI ema kahyuM che, (A rIta rAjAonI zALAo mATenI che.) 30
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ // rAjavallabha // adhyAya 8 mo. mAlinI. zayanamathanRpANAMtvaMgulAnAzataikaM navatirapi sutAnAMmaMtriNAMSaDDihInaM // balapatiguNahastaM tryaMgulonaMgurozca tadanuyugalahInaM brAhmaNAdeH prazastaM // 1 // artha:-- rAjanI zurayA (pakSa) so (100) sAMguNa sAMgI azvI, 204putra bhATe (80) sAMguNa, maMtrI bhATe (84) yorAzI mAMguNa, senApati bhATe mahottara (72) bhAMguNanI, rAtrazuddha mATe anyAya (68) yAMguNa bhane zrAjhAzAdi bAre varSa bhATe (17) sar3asaTha guNanI sAMgI zabda u2vI. upajAti. vyAsordhabhAgena cadairghyatazcakalAMzamAtrodhika evazastaH tryaMzena pAdena samucchrayaH syAdvitryaMgulAnAmadhikAcakAryA // 2 // artha :-palaMganI labAinA ardha bhAga karyA pachI palaMganI pUrI laMbAInA OM soLamo aMza laMbAInA karelA ardha bhAgamAM meLavatAM jeTalA AMzuLe thAya, teTalA AMzuLeA palaMganI paheoLAI karavI, palaMganI laMbAInA 3 trIje athavA hai ceAthe bhAga karI te trIjA athavA cothA bhAgamAM (2) be athavA (3) traNa guLe umeratAM jeTalA AMzuLA thAya teTalA AMzuLa pala`ganI uMcAi karavI. zArdUlavikrIDita. zrIparNIdhanadAsanopigadahAvittapradAtiMdukI vRddhiH zizapayAthazAkazayane zarmApizilpaiH kRte // AyuH padmakakeca caMdana mayezatrukSayaH syAtsukhaM zreSThacaikamayaMzirISajanitaM paryaMkayAnAsanaM // 3 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 me, ( 135) artha --- zrIparNanA lAkaDAne palaMga kare dhananI prApti thAya, ane sananA lAkaDAne palaMga karave rogane nAza thAya, tirukAnA lAkaDAne palaga kare dhananI prApti thAya, zIzamanA lAkaDAne pAra kara vRddhi thAya solAra mA padhakane palaMga karavuM AyuSya vadhe, caMdanane palaga karave zatrune kSaya thAya ane zirIkha laMga karave sukha zAya e rIte upara batAvela lAkaDAMbI jAmA palaMga, gADIMgADA, ratha, vAlakhI a, tAvadAna mATe ane kATAlAlagere karavAM, paNa je vastu ane kaja jAtinA lokonI dharapI. eka jAtimAM bIjI jAtinuM lAkaDuM meLavavuM nahi. temaja je vastu karAvavI hoya teNini mhAtheja karAvavI joIe 3panAtisiNhaasnNcottmmNglaanaaNsssstthyaadshonNtvprNtthaiv // dazAMzavasvaMsamatovihInaMvyAsenadaiArddhasamucchyaHsyAt // 4 // artha---rAjA mATe uttama sihAsa sATha ( 20 ) AMgaLanuM karavuM madhya siMhAsana pacAsa (50 ) aMguLanuM karavuM ane kaniSTha siMhAsana cALIsa (40 ) AgaLanuM karavuM, paNa te siMhAsanenI laMbAIthI pahoLAImAM eka dazAMza . hIna ( ochuM ) karavuM, athavA laMbAIthI pahoLAImAM eka achAMza 2 hIna karavuM, ane tevA siMhAsanenI laMbAInA ardha bhAganI ! uMcAI karavI joIe 4 mArjina. munibhirathazarairvAbhadrabhAgatrayaMsyAt udayaihavibhAgairbhAjitepIThamaSTau // kaNakamapizarAMzaMsaptadhAgAsapaTTI zivanavamunirardatibAhaunavedyo // 5 // 1 zrIpaNI nAmanuM jhADa gujarAtamAM nathI paNa kekaNamAM che tyAM tenuM nAma " zi. vaNI " kahe che. te raMge sapheda hoya che, ne tenuM lAkaDuM bahu saphAIdAra hoya che tethI temAM bArIka kotarakAma sAruM nIpaje che. carakhI upara caDhAvI tenA pyAlA vagere utAravAmAM Ave che. tene zavana kahe che. zitAra bane che. 2 biyo, 3 TIMbaraNa, 4 pataMga; A lAka DAne lAla raMga hoya che, tenA raMgamAM kharI, vagere leke kapaDAM raMge che. 5 zirISa. A lAkaDAne upaga gujarAtamAM karatA nathI ane te vinAzakAraka che, e vahema rAkhe che paNa temAM samajavuM joie ke, koI paNa sthira kAmamAM te lAkaDuM vAparavuM nahi paNa caLa vastu karavAmAM kAMI dekha nathI. te ja pramANe zimalAkaDAM mAre che. paNa zirISa nAma sarasaDAnuM che. * pAMcamA kalekamAM siMhAsananA udayanA keTalA bhAgo karavA ? te kAMi kahyuM nathI, temaja bhika dhara paNa na batAvatAM adhyAhAramAM vAta rAkhelI che, tema chatAM vAM
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 136 ) rAjayasabha atha :--sihAsananI paheALAinA sAta bhAgeA karavA, ane te sAta bhA gAmAMthI traNa bhAgeAnu bhadra karavuM, be te bhAgAnA kANu karavA, athavA si'hAsananI paheALAinA pAMca bhAgA karavA. te pAMca bhAgAmAMthI be bhAgonu bhadra karavuM, ane doDha doDha bhAganA kANu rAkhavA, evA sihAsananA uddayanA chAzI (86) bhAgA karavA, ane chANImAMthI ATha (8) bhAgAnuM pIDha athavA jADa karI pAMca (5) bhAgeAnI kaNI karavI tathA sAta (7) bhAgeAnI grAsapaTTI, agiyAra (11) bhAgAnA gajathara, nava (9) bhAgAnA azvaghara, sAta (7) bhAgAne! narathara ane cauda (14) bhAgAnI vedI karavI. pa zArdUlavikrIDita chAdyaMsyAdrasabhAga mevatithito bhAgena kakSAsanaM yuktaMstaMbhayugenatoraNayutaMratnaiH zubhaiH saMcitaM // karttavyaM nRpavallabhaM matimatAjyeSThaMca siMhAsanaM jJAtavyaMcayazobhivarddhanamibhaiH siMhairnRkakSAsaneH // 6 // atha :--cha (6) bhAgAtuM chAdya karavu, paMdara (15) bhAgAnlR kakSAsana athavA kaTheDA karavA, evA si'hAsanane cAra sta'bhAe karavA, tene teAraNa canArane samajavA mATe athamAM spaSTa banAvyuM che te kyAMthI lAvyA ? ema prazna thaze. te pahelAM khulAso karavAmAM Ave che ke, A rAjavallabhanA kartA sutradhAra maMDana patinA vaMzamAM traNa cAra peDhI cheTe tenA caitra athavA prapAtra nAthA nAmanA sUtradhAre siMhAsana mATe khatAvelI rIti ame karelA artha pramANeja che, eTaluMja nahi. paNa eja maMDananA racelA bIjA ghaNA graMthA che te paikI vAstumana" nAmanA graMthamAM dareka vAta vistArathI batAvI che eTale rAjavallabhamAM adhyAhAra vAparyAM jAya che. jIe--- * SaDazItyodaye bhakteta trabhiyugAMzakaM // jADya kuMbhaMtusAMzaM kaMdamaMze nakArayet / / 55 / / karNapAlI vedAMzAdvayaMzamaMtara patrakaM // karNAdvaibhAgikaM kuryAdrAsa paTTIyugAMzakA // 56 // gajAH zivayAnaMdairnarAH saptabhiraMzakaiH // * // vedIza aura saizchAdyaMtithibhirmattavAraNaM || 57 || artha:---si MhAsananA udayanA chAthI (86) bhAgA karavA ane te bhAge mAMthI cAra bhAIne bhiTTa karave!; sAta bhAganA jADacyA karavA, eka bhAganA kada karavA, cAra bhAgeAnI kaNI karavI, e bhAgAnu aMtarapatra karavuM, be bhAgonA kAna karavA, cAra bhAgAnI grAsapaTTI karavI, agiyAra bhAgeAnA gajathara karavA, nava bhAgAnA azva thara karavA, sAta bhAgAneA nathara karavA, uda bhAgeAnI vaidI karavI, cha bhAge!nu chAva karavuM' ane paMdara bhAganuM mattavAraNa athavA kakSAsana karavuM' jeIe, 51, 56, 57.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.va-a.8 ..-"siMhAsana tala bhAga koNa bhAga2 bhadra bhAga3 siMhAsana udaya ra koNa prAmA ADMRPRAISE NAVYAN VAV.OPAN.V..paNpha NOWI bhadra bhAga2 -siMhAsana nala bhAga5.... Vers
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.pa.a.8 E siMhAsana udaya.. 5 PawanvaODAY 54RYNEHin siMhAsana udaya.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.pa.a garama garI SAHILAnnilianR LAF - TATUS - - - - - WIE UN karA PRAANA pAlAmA .. . " "" . .. .. ... . ..... .. 1 . 1 FolumlAnA gAnA Earnasutinuatinumans / U - PREVAZ VARLARAR Vaalwe siMhAsana udaya.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 mA. ( 137 ) karavuM, uMcA prakAranAM ratno jaDavAM, evuM jyeSTamAnanu' rAjAne vallabha jesi hAsana te buddhimAna puruSe karavu. vaLI je siMhAsanane gajathara, sihuthara, narathara, ane kakSAsana hoya evuM siMhAsana hoya to kIrttinI vRddhi thAya. da upajAti. narAstuvedI punarevachAdyaM sukhAsanaMtoraNasaMyutaMsyAt // pIThaMcakuMbhaH kalazaMviTaMkamuttuMga saMjJaMsahachAdyakena // 7 // zArdUlavikrIDita. pIThebho harivodakeca suyazaH chAdyena siMhAsanaM hastImAtrikavedikAsanamatastadIpavitrabhavet || chatraM jyeSThamazItivedasahitaM dvAsaptatirmadhyamaM SaSThyA kanya samaMgulairnarapaterdevazatArddhazubhaM // 8 // artha:--trIjA prakAranA sihAsana viSe narathara, vedI, chAya, sukhAsana, ane tAraNa sahita karavuM cothA prakAranuM sihAsana evuM karavuM ke, prathama kahyA pramANeja pIDa ane te pITha upara ku'bhAnA thara, tenA upara kaLazAnA thara, tenA upara kapAtAlInA thara ane tenA upara Adya hoya evuM je si'hAsana hAya tenu uttuMga'" nAma kahevAya. cha arthaH--pAMcamA prakAranA si'hAsanamAM pITha, gajathara, siMhuthara, vida kA ane chAgha hoya tA evA siMhAsananuM "suyaza" nAma che. ane chaThThA prakAranA siMhAsanamAM gajathara, mAtrikAthara, vedikA, Asana ane chAgha hoya, evuM je siMhAsana hoya tenuM dIpacitra" nAma kahevAya. evA si'hAsana upara rAjAnA zire chatra karavuM. te cemAnanuM ceArAzI (84) AMguLanuM karavuM; tera (72) aMguLanuM' madhyama mAnanuM athavA sATha (60) AMguLanu kaniSTha mAnanu` karavu' joie. e traNa prakAranAM chatrA rAjA mATe karavAM, paNa devatAe mATe te pacAsa (50) AMguLanuM chatra karavuM. 8 athavAlAge. upajAti. vAtAyanoluMbikayAvihIno budhairudIrNapitAkaeva || dviluvikazvobhayasaMjJakazcayaH svastikosauyugalaMbiyuktaH // 9 //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 38) rAjavalabha zArdUlavikrIDita. syAhANaiHpriyavakraevasumukhaHSaDbhiryutazcetiva chAyaikenayutaHsuvakrauditodAmyAMpriyaMgobhavet // ekenoparipadmanAbhauditastadIpacitroyugaiH vaicitra zarapaMktibhistuvividhAkArairyutaHpaMcaca // 10 // siMhodairgyavivarddhitohipRthulehaMsogavAkSobhavet tulyosaumatidopibhadrasahitojJeyastubuddhayarNavaH / / dvAreNaivayugAsrakeNagaruDa pakSadayejAlakaM proktAHpaMcadazaivarUpamadalAvedyAdikakSAsanaiH // 11 // arthaH--je gavAkSane huMbi na hoya tevA gavAkSanuM vipatAka nAma paMDitae kahyuM che, je gavAkSane be luMbi hoya te ubhaya nAmA gavAkSa kahevAya; je gavAkSane cAra luMbi heya te svastika athavA naMdAvartaka gavAkSa kahevAya.9 je gavAkSane cha luMbi hoya ane pAMca mukha hoya te piyavatra athavA "sumukha nAmane gavAkSa kahevAya; je gavAkSane eka chAgha hoya tenuM suvakaa nAma che, jene be chAgha hoya tenuM priyaMga nAma che, jene traNa chAgha hoya tenuM padmanAbha nAma che, jene cAra chAgha heya tenuM "dIpacitra nAma che ane je gavAkSane pAMca chAdya hoya tenuM vicitra nAma che, e rIte gavAkSe heAya che. 10 je gavAkSa laMbAImAM vadhAre hoya tenuM siMha nAma che, je pahoLAImAM vadhAre hoya tenuM jahaMsa nAma che; laMbAI ane pahelAImAM sarakhe heya tenuM matida nAma che, je gavAkSa bhadra sahita hoya tenuM "buddhacarNava nAma che ane jene cAre tarapha dvAre hoya tenuM 15garUDa nAma che, evA garUDa gavAkSane be tarapha dvAra hoya ane te dvArane jALI heya; e rIte rUpa, madaLe, vedI, ane kakSAsana sahita paMdara prakAranA gavAkSe karavAnuM kahyuM che. 11 uparanA kamAM lubio mATe je kahevAmAM AvyuM che. te karatAM hanumAnajInI vadhAre lubio kahI che temaja A rAjavalabhamAM batAvelI luMbao karatAM pAmatA ane vAstusAra e che graMthakartA eja maMDana chatAM temAM vadhAre kahI che temaja gavAkSonA nAmAM paNa pheraphAra thAya che juo vinusAramAM maMDana kahe che ---
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ (64) rAjavallabha adhyAya 8 A ubhayane be luMbiche paNa luMbi na hota to tenuM tripatAka nAma thate. AchAdya upara pAMcamuM chAdya hoya to te vaicitra nAmano gavAkSa kahevAya yA 4 cAra chA0 dIpacitra madala la0 *2 luMbi ma0 MA R ma0 A rAjavallabhamAM bAra luMbino gavAkSa kI na paNa sumukha nAma AvyuM che ane cakAranuM grahaNa karayuM che tethI vAstusAra nAmane samajavU. kuM. ubhaya 83 RNa chAdya' vAlo padmanAbha SLER 138 1. svastika. | 2 be chAdya vAlo primaMga ga. chAdyavAlo suvaktra gavAkSa A svastikane cAra bi he paNa cha luMbi hoyato tenuM priyavaktra nAma thane ane bAra luMba hotA teM sumukha gavAkSa kahe vAya.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha adhyAya8. haMsa. S Y garuDa jALiyo sahita. matida. budhyarNava
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ / BAAAAAAAAAAAAA ROOTHE RE . JA A (H h i m actatouristicialistianitaladiKAISEKActuadi.cdnionialisaMaNDARIKineChautamnisaiatioLLARSHIRAL - siMha. rAjavallabha adhyAya8.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 rAjavallabha adhyAya 8. kakSA vedI kakSA DOM
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ A (68) rAjavallabha adhyAya 8. O 138 pa
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.va. a.8 MONITION nadA 1 bhadrA 2 ELH jagadA 3 divya
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 mi. ( 139) atha rAjasamASTaka. 3jJAti. sabhAcanaMdAparatopibhadrAjayAcapUrNAkramatopidivyA // yakSIcaratnodbhavikotpalASTobudhaurvadheyAvanipAlagehe // 12 // vasaMtatiA . kSetracatuSTayapadairapiSoDazAMzaMmadhyeturIyapadamekapadolaghuzca // nNdetibhdrshitaacpdenbhdraatdvedtshcjydaalghunaacpuurnnaa||13|| artha --rAjAonI sabhAo ATha(8) prakAranI thAya che, temAM prathama nadA" bIjI "bhadrA" trIjI "jayA" cothI " pUrNa ' pAMcamI "divyA" chaThThI "yakSI" sAtamI "rolaMvA" athavA " ranevikA ane AThamI cu5lA" e rIte ATha prakAranI sabhAo che tevI sabhAo buddhimAna purU rAjAonAM gRhe karavI. 12 te sabhA karavAnA kSetranI eka bAjue cAra pado athavA cAra vibhAge karavA, ane te ja rIte cAre tarapha cAra cAra pade karavAthI soLa (16) pade thAya; te padanA madhyanA je cAra pado che te cArenuM eka pada karI sabhA AgaLa eka aliMda karavAthI te naMda" sabhA thAya; ane teja naMdAnI AgaLa eka bhadra hoya to te sabhAnuM nAma "bhadrA" thAya; paNa teja naMdAsabhAnI cAre tarapha bhako hoya te te sabhAnuM nAma "jayadA" thAya; teja naMdAnI cAre tarapha laghu heya te tenuM paNa nAma thAya. 13. vANivattAsodirimayopataH | | vaMthAvaracatuvikRSiAnanA rAjA sanmukhodvAdazayuta chaMdA-paMcaprakIrtitAH // artha-je gavAkSane lubi na hoya tenuM "tripAka" nAma che, jene e laMbi heya tenuM "ubhaya" nAma, jene cAra lubi heya tenuM "naMdyAvatta" nAma, jene ATha lubi hoya tenuM "priyAnana" nAma ane jene bAra lubi heya tenuM "sanmukha nAma che, sAkSAnA nAthaprakAra kahyA che.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 140 ) rAjavallabha 35jJAti. divyAsabhA kevalanaMda bhAgAdaizcaturbhiH sahitAcayakSI // nodbhavAsyAyuto'pitulyAtathotpalAkhyApratibhadratazca // 14 // zArdUlavikrIDita. staMbhaistoraNarAjitaizvamadalAni havaitAnakaiH luMbAdhairgajasiMhavAjivividhairnRtyAnvitaiH zobhanaM // ratnasphATikaraMgabhUminRpateH krIDAspadaMmaMDapaM 44 kuryAdakSiNa bhadrakecarucirAM tanmadhyatovedikAM // 15 // phakta nava bhAgAnI sabhA hAya tA te divyA" sabhA kahevAya; paNa teja dibyAnI cAre tarapha eka eka bhAge bhadrA hAya tA te 4 yakSI '' nAmanI sabhA kahevAya; teja dvijyAnI cAre tarapha traNa traNa padanAM cAra bhadre hoya che tenuM nAma 72nA vA" kahevAya; ane teja ratnakuvAnA dareka bhadre AgaLa eka eka pratibhadra hoya te tenu nAma upalA'" kahevAya. 14 upara kahelI sabhAe viSe staMbhA, tAra, maLe, na, ane chAgha karavuM; ane te chAgha viSe lue karavI. e sabhAmAM hasti; gheADA, siMhaiA, nR tya karatI hoya evA bhAvanI pUtaLiye, tathA te sabhA AgaLa ratna ane sphATikAvaDe jaDelI evI ragabhUmi karavI; ane te ragabhUmi AgaLa krIDA karavA mATe maMDapa karavA; eTaluja nAMhuM paNa, e sabhAnI jamaNI taraphanA bhadramAM subhita vedikA karavI. 15 or after lakSaNaM. zArdUlavikrIDita. vedI koNacatuSTayenasa kalepANigRhe svastikA kalyANaravikoNakaizca nRpateH sAbhavikAsarvadA || koNaiH zrIdharikAcaviMzatimitaistisromarANAM gRhe karNairaSTAbhiranvitAcazubhadAcaMDyarcanepadminI // 16 // arthaH-- --lagnanA kAmamAM sarva ThekANe cAra khaNAnI vedI karavI kahI che. te cAra khUNAvALI vedInuM svastika nAma che; rAjAnI sabhAmAM khAra
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ mrh mrh hh yh m `h mrh mh gh nmydhnd khh bh fy h adhyAya 8 me, (141) khUNAnI vedI karavI. te vedInuM bhadrikA nAma che, te bhadrikA vedI kalyANa kartA che, vIsa (20) khUNAnI vedI hoya te tenuM zrIdharikA nAma che, e zrIdharikA ane mAthAnI sikatemaja pIchANika maLat:- traNa prakAranI vedI sAmAjika mAhitI zAkamara tu caMdranA pUjananI ane hemayAgAdi mATenI ATha khUNAnI vedI karavI kahI che, te vedInuM pavinI nAma che, e vedI zubha phaLa ApanAra che. 16 vipresaptakarAcabhUpabhavaneSaTpaMcavaizyatathA kUryAddhastacatuSTayaMcavRSaletridayekatohInake // tasyoddhecanarezvarAsanamatomaMDaMcatuHstaMbhakaM hemnAmauktikapaTTakUlamaNibhiHsaumyAnanaMrAjitaM // 17 // artha-brAhmaNanuM ghara hoya to tyAM sAta (7) hAthanI veTI karavI kahI che, rAjaghara hoya te cha (6) hAthanI vedI karavI; vaizyanuM ghara hoya te pAMca hAthanI (5) vedI karavI, ane zudranuM ghara hoya te tyAM cAra hAthanI (4) vedI karavI kahI che. e rIte anukrame kahelI vediyamAM jevI jyAM hoya te vedInI laMbAIthI trIjA bhAganI vedInI uMcAI karavI athavA vedInI laMbAithI ardha bhAganI ( ekadvitIyAMza ) uMcAI karavI, athavA jyAM jeTalI hoya tyAM teTalI ja uMcAI karavI, ( jeTalI lAMbI teTalI uMcI ) ane te vedI upara rAjAnuM siMhAsana karavuM, cAra staMbhane maMDapa kare ane te maMDapane suvarNa, motI, paTakuLa ane maNiovaDe zobhAyamAna kara. 17 maMdAkrAMtA. dIpastaMbhaMtrikaramudayeSabhirUnaMkrameNa hastAMtaMtatavihitamapitaiHpIThakuMbhAnvitaMca // dIpasyor3akanakakalazaMzobhitakaMkaNAdyaiH kuryAddhAtorathatarumRtonAgavaMgevivajye // 18 // ( 1 siMhAsana (rAjAnuM) ane maMDapa e be karavAnuM batAvyuM che paNa zlokamAM spaSTa khulAso na chatAM adhyAhAramAM che, te paNa, ApaNe samavuM joie ke, rAjAne besavA mATenI sabhAmAM vedI hoya to tenA upara siMhAsana ja thAya, temaja maMDapa paNa thAya ane hemayAgAdi kArya karavAnI vedI hoya to tenA upara paNa cAra staMbhAne maMDapa thAya.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ AULA (142) rAjayabha, artha - dIpaka mukavAnI dIvIne staMbha traNa hAtha uMce kare, paNa traNa hAtha pUre na rAkhatAM temAMthI cha AMguLa e che karI pitraNa hAtha uMce kare, evA anukrame dI mukavAnI dIviyenA ATha prakAra kahyA che. te dareka prakAramAM cha cha AMguLa dIpakane staMbha ocho kare; eTale chevaTa eka hAtha sudhInA staMbhavALI dIvIne pIThanA thara ane kuMbhAnA thara lagAvavA, dIvInA mathALe suvarNa kaLaza, kAMkaNI vagere prakAranI zobhAyamAna dIvI karavI, paNa te dIvI cAvI kANI athavA bATInI rathI kahI che. te dhArI : suM ane tira tuma phIvara bApa ahiM. 18 itithI rAjavallabhe vAstuzAskhe siMhAsana, chatra, gavAkSa, samASTaka, vedikAH catuSTaya dIpastaMbha lakSANaM aSTamo'dhyAya 8 | * ochA staMbha karavAnI rIta evI che ke, traNa hAthamAMthI cha AMguLa ochI karatAM paNAtraNa hAtha thAya. 1. te pachI ahI hAtha. 2. savAbe hAtha. 3. be hAtha. 4. piyube hAtha. 5. deDha hAtha. 6. savA hAtha. 7. ane eka hAtha. 8 e rIte ATha prakAra che. rArA-rA-21-1-1-1. jAya !
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) 1 . rA.va.a.4 W noraNaH yo| kapaDavaMja. - H ralo.va. 7. toraNa utpaLA baDanagara COM Ei madala siddha pUra.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 2. rAjavallabha adhyAyaH madala S
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ (72) rA.va.a.8 MURARIAMARTRAINITIONARY svastika.1 bhadrikA.2 padminI.4 padminI.4 zrIdharikA.3
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne rama che adhyAya 9 mo. bhujaMgaprayAta. gRhaavaastushaastroddhauraajyogyaaanNtaahisNtytrtebhyHkiyNtH|| mayoktAzcayogyAnapANAMsamRddhayaisuzAbhAnvitAstetukabhyANadAzva 1 artha--vAstuzAstra rupI samudramAM rAjAone yogya evAM anaMta prakA2nAM ghare che temAMnA keTalAMka ghare samRddhi ApanAra evAM tathA suzobhita ane kalyANakArI evAM, rAjAone ghare meM A ThekANe ( rAjavallabhamAM ) kahyAM che. trizAlaMgRhadiktrayehasvayugmaMmukhevIthikAgrecaSadAramadhyaM guNAliMdacAturdizaMcaikavakaMgavAkSaMcakoNecabhadravidheyaM // 2 // artha -trizALa gharane traNe dizAomAM be be hasva hoya tathA te - ranA mukha AgaLa vithi hoya ane madhye paru hoya te eka prakAranuM ghara che ane bIjA prakAranuM trizALa ghara thAya che te evI rIte ke- vizALa gharanI cAre dizAoe traNa traNa alide haiya, tevA gharane eka mukha hoya ane te gharanA khUNAo viSe gavAse heya athavA bhadro hoya te te bIjA prakAranuM ghara che ema samajavuM. 2 mukhebhdrkeshriidhrNmaaddyuktNtthaamuukhikaa-pNcspvbhuumyH|| vinAchAdanaMmaMDapaMvedavaripughnaMgRharAjyavardhanyametat // 3 // artha -je vizALa gharanA mukha AgaLa mADha sahita bhadra hoya te zrIdhara nAmA ghara kahevAya; je ghara pAMca (5) athavA sAta (7) bhUminuM hoya, tevA gharane jALio ane bArio hoya paNa maMDapa DhAMkayA vinAne hoya eTaluMja nahi paNa, evA gharane cAra mukha hoya te te rAjyavardhanya nAmA ghara kahevAya, e ghara zatrune nAza karanAra che. 3
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavalabha, zAlinI. madhyenimnatvaMgaNAtatho caiHzazvaccaivaMputranAzAyagehaM // staMbhazreNImadhyamAnenakAryAnyUnAdhikyenaivapUjAnavazrIH // 4 // artha-je ghara madhya bhAgamAM nIcuM hoya ane AMgaNA AgaLa UMcuM hera bane tevuM ghara niratara putrane nAza karanAra che, vaLI-gharane sajAnI oLa madhyamAnanI karavI, paNa mAna karatAM ochI ke vadhAre paMkita kare te tevA iradhaNIne jagatamAM mAnya ane lakSmInI prApti thAya nahi. 4 hInastaMbhezAlayorbAdyapaTTenovedhAsyAdanyatovedhaeva // bhUmejeMyaMrudrasaMkhyApramANaMtulyAneSTAvardhamAnAHzubhAHsyuH // 5 // artha-je dvizALa gharamAM zALAnA khaMbhathI bahAranA pATaDe e cho staMbha hoya che tethI kAMI vedha gaNAya nahi paNa, zALAmAMja staMbhanI eka paM. kitamAM staMbha e che hoya, athavA staMbhanI eka paMkitamAM stabha vadhAre hoya te, te ja sadAya che mATe gharamAM te vedha lAve nahi; gharane eka bhUmithI agiyAra (11) bhUmi sudhInuM karavuM, paNa te bhUmikAe sama nahi karatAM mi bhUmie karavI ja vasantatilakA. saadhtryennvibhjetkrttvsNkhyaamdhyenvaaNshmuditNcpdaarthmittii|| staMbhAzvaSoDazagRhe'picabhadrakeSudaMtarmitAzcasakalAsucaturmukhaMsyAt artha-gharanI bhUmine sADAtraNa bhAge vaheMcI temAMnA traNa bhAgamAM nava kaDAo karavA ane bAkInA ardha bhAgamAM be taraphanI be bhiMte karavI; te gharamAM seLa (16) stabhA karavA te evI rIte Ave ke - cAra bhiMtenA maLI bAra (12) ane madhya bhAgamAM cAra khaMbhAo mUkavA paNa, je gharane cAra mukhya heya te gharane cAre dizAomAM eka eka bhadra * AMgaNuM AgaLa ghara uMcuM joIe nahi, ene artha e che ke pAchaLanA gha. ranI bhUmithI AgaLanI sarva bhUmi nIcI joIe; arthAta pAchaLanI bhUmi hoya te Aga LanI bhUmine dekhI zake ema hovuM joIe, paNa eraDInI bhUmi karatAM khaDakInI bhUmi UcI joIe nahi. temaja pAchaLanA gharanA udayathI AgaLa che gharane udaya paNuM nIce hovo joIe.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA0 a0 9 147 rA.va.a.9 A "zrIdhara, ghara che paNa 9deg AyI nizAnI vAlA ThekANeM jAli yo ke bAri yo hoya to tethI tenuM nAma "rAjyabardhanya,, Q kahebAtha. 0 *
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.pa.a.9 % 3D %3D -- woman trizAlaghararAjAoge.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA.va. a.9 Wily T HIMIRRITIZ INHA MAR UNHIMALHILA muTILIUITMIUIll IIIIIIAWIL trizAlaghara rAjAone.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 rA.pa.a ITTIMIMMMMMMMMUNILITML trizAlaghararAjAone
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 5 rA. / va. / a. 9 trizAlaghara rAjA one.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizAlaghara rA.va a9. - - lakSmInarma ETIMATION pratApapardhana
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ gs' rA.va.a.9 lakSmIvilAsa zrInivAsaprakAra 2 +in
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAvAA9 zrI nivAsaprakAra.2
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 mA, ( 15 ) Ave ane te dareka bhadramAM cAra cAra khaMbhAe Ave, e rIte gaNutAM prathama kahelA soLa khaMbhA ane cAra bhadranA maLI bIjA (16) seLa oNbhA meLavatAM (32) batrIsa khaMbhAe thAya, evA prakAranuM je ghara hoya te "pratApavardhana nAmA ghara kahevAya. 6 3vjJAti. bhadreSubhUbhinayamUrdhamAGasArvatribhUmaMkathitaMcagehaM // pratApavardhanyamidaMnRpANAMlakSmIvilAsaMcavadAmitasmAt // 7 // artha -je gharanA bhAmAM be be bhUmio hoya ane te bhUmi upara mADo heya; te dareka bhadrane (10) daza daza staMbha hoya, e cAre bhadrAnA maLI (40) cALIsa taMbhAo thAya; gharanI bhUmi sADAtraNa bhAganI hoya tevA gharane prathama batAvyA pramANe (16) soLa khaMbhAe Ave che tevA gharanuM nAma " lakSmIvilAsa" kahevAya. 7 staMbhAdazadazabhadrecaikaMSoDazamadhyetatsamarUpaM / / madanazarAvanimADasametalakSmInarmakaroticanityaM // 8 // artha - gharanA cAre bhadrAmAM daza daza stabhAo hoya tevA gharanI bhUminA madhyanA pAMca bhAge karI temAMthI be bhAgenI bhUmi madhyamAM rAkhI bAkInA traNa bhAgamAMthI dADha doDha bhAganI bhUmi cAre bAjue zakhavI; tathA te gharamAM seLa (16) khaMbhAe Ave, e saLa stabhAo ane cAra bhadranA (4) cALIsa taMbhAe maLI (pada) chapana khaMbhAe thAya tethI tevA gharanuM nAma "lamInarma" kahevAya evuM ghara nitya lakSamInI vRddhi kare. 8 zArdUlavikrIDita. bhAgA-paMcaguNAzcapaMcabhavaneSatriMzatAstaMbhakaiH vArtAnapadravatu . bhadevaiguNabhadrakANisakale'STAzItikAHstaMbhakAH mADaMbhUtritayeca sArdhazarabhUHsyAchInivAsaMgRhaM // 9 // 1 sADAtraNa bhAge vaheMcavAnI evI rIta che ke, sADAtraNa pUrva ane pazcima tathA sADAtraNuM uttara ane dakSiNa, e rIte be be dizAe sADAtraNa bhAgo thAya.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) rajavallabha arthagharanI bhUminA pAMca bhAge athavA traNa bhAge karavA, e be prakAramAMthI prathamanA prakAramAM je gharanI bhUminA pAMca bhAge karavAmAM Ave te temAM chatrIsa ( 36 ) staMbhAe Ave ane ardha bhAganI bhUmimAM bhiMte Ave tathA cAre taraphamAM cAra dvAre Ave, te dareka dvArane nava (9) padanAM bhaddo thAya, ane te dareka bhadramAM traNa traNa bhUmikAo thAya, ane e kahelA dareka bhadramAM aDhAra (18) khaMbhAo Ave eTale cAre bhadrAnA maLI bahetara (72) khaMbhAo thAya; te stabhAo ane madhyanI bhUminA chatrIsa (36) khaMbhAo sAthe meLavatAM ekase ne ATha (108) khaMbhAe thAya. have bIjA prakAramAM gharanI bhUminA traNa bhAga karavAmAM Ave te te gharamAM seLa (16) khaMbhAe Ave. e seLa gharanI bhUminA stabhAo ane upara prathama prakAramAM batAvelA cAra bhadranA bahetara khaMbhAo (72) e banne ne meLavatAM aDyAsI (88) stabhAo thAya tathA e kahelA dareka bhadramAM maMDapa Ave, evuM je traNa bhUmi ane sAva pAMcabhUminuM e banne prakAranA gharanuM ekaja "zrInivAsa" nAma che. 9 madhyestaMbhazataMcabhAgasamikebhittIcaturdArakaiH sptaaNshaadrishraaNshraamshitNbhdrNctustriNshtaa|| SatriMzatadvizatIcatetusakalAHstaMbhAHkSitIpUrvataH nAmnaitatkamalodbhavaMcakathitaMbhUsArdhasatAnvitaM // 10 // artha--gharanI bhUminA sama bhAga ( ATha bhAge) karI temAMthI ardha bhAganI bhiMte karavI ane bAkInA sADAsAta bhAganuM ghara karavuM ane gharamAM se (100) taMbhAe Ave; evA gharane cAra dvArA karavAM, ane te dareka dvAra AgaLa bhadra karavuM, ane te bhadranA pahelA bhAgamAM sAta kiyonI paMkti karavI; teja bhadranA bIjA bhAgamAM vaLI sAta kiyonI bIjI paMkti karavI, ane e bhadranA pratibhadramAM pAMca cekinI paMkti karavI ane e pratibhadranA AgaLanA mukha bhadramAM traNa cekiye karavI. e rIte eka eka bhadra thayuM te AkhA bhadranA sarve maLI trIsa (34) khaMbhAo thAya; evA cAre bhadrAnA sarva khaMbhAe eka se ne chatrIsa ( 136) taMbAo thAya. te khaMbhAomAM gharanA se (100) stabhAo meLavatAM base ne chatrIsa (236) stabhAo thAya tethI tevA gharanuM "kamaledbhava" nAma thAya che. 11
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ (81) 146 rA.va.a.9 kamalodbhava.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 10 * / / / za 3. / / bharaNaM navabhAga udaya. 5 / staMbho ( 82 ) rAjavallabha adhyAya. 9 1. pATaDo 1 kuMbhI zaruM, bharaNaM. kuMbhI aSThAtra kuMbhI caurasa. uparanA staMbho zarAM pATaDA ane kuMbhIo je batAvela che te rAjAo mATe che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha adhyAya9 10 bhAga udaya 2kakSAsana 3vedI Avije bhAge namelo kaMTha 3 kakSAsana bhAga2 2vedI 3 bhAganI
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 (84) rA.pa.a.9 9 alla || D|| 10 || orn CIIIII 0000000. DDDDD Dalla baloll Dla ol nil + navazAlAgRha rAjAoneM.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 me, (147 ) harmyasyodayakavibhajyanavadhAkuMbhIbhavedbhAgataH pAdonaMbharaNaMzirazcakathitaMpaTTaHsapAdobhavet // staMbha-paMcapadonabhAgauditokoNASTavRttastathA bhAgAdhaMnajayaMtikAnigaditAsAtaMtrakasyopari // 11 // artha-havelIne ( rAjagharanA) udayana-karI ane te nava bhAgomAMthI eka bhAganI kakkI karavI; paNa bhAganuM bhaluM karavuM; paNa bhAganuM aravuM; savA bhAgane yAda vakha, sAcAMca bhalmane rikare ane te stabhAne aNasa athavA gola kara, pATaDAne pioNo bhAga sAdo rAkhI uparanA ardha bhAgamAM taMtraka athavA tAMtara kare ane te taMtraka upara 'jayaMtikA karavI. 11 bhujaMgaprayAta. gRhasyodayaMdigvibhAgairvibhajyadibhAgenakakSAsanavedikAsyAt / / tribhAgenatakaMThakonimnamevaMgRhasyodayArddhanapIThaMnRpANAM // 12 // arthagharanA udayanA daza bhAge karI temAMthI traNa bhAgonI vedI karavI, tathA be bhAgonuM kalAsana karavuM ane te kakSAsanane kaMTha trIjA bhAge namele karavo. e rIte gharanA udayanA ardha bhAge rAjAone besavAnI pITha thAya. 3panAti. uttAnapaTTonRpamaMdiresauhastecahastedriyavonnataHsyAt / / pASANataHsaukhyakaronRpANAMdhanakSayaMsepikarotigehe // 16 // artha - rAjAnA prAsAda viSenA pATaDA uparanI chATa rAkhavAnI rIta evI 1 jayaMtikA eTale haDI. 2 chATa eTale chAta athavA pAtharaNa; jema pATiyAM pAtharI meDI javAya che tema. sAdhAraNa lokonA gharamAM paththaranI chATa nAkhavAthI dhanane nAza thavAno deva batAvyA che paNa graMthakattane hetu evo che ke sAdhAranA gharamAM pattharanI chATo nAkhave kharca ghaNuM thAya che tethI dhanano bacAva karavA mATe ema kahyuM che, agara ema na hoya to ame rAzita mAhitI jAtinA lokomAM aneka dezonAM nAme batAvyAM che temAMthI je dezamAM lAkaDAnI chAta nathI paNuM phakta pattharanuM kAma thAya che tyAM chATa paNa pattharanI ja hovI joIe. paNa je dezanA je gharamAM sava kAma lAkaDAnuM hoya tyAM te pattharanI chATa nAkhavI nahi kemake, lAkaDuM ane pathara e benI ghaDAI vagere kAmanuM kharaca gaNavAmAM Ave te pattharanuM kharaca vadhaze, A bAbatano vadhAre tapAsa karatAM mAgadhI bhASAmAM gAthAbhaTha vAsu ja nAmanA graMthamAM tene kAkura kahe ke--
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 148 ) rAjavallabha che ke, dareka hAthe e java pramANe chATanI jADAI rAkhavI. evI je pASANunI chATa hoya te rAjAne sukhakArI che paNa evI chATa sAdhAraNa lokonA gharamAM nAkhe te tethI dhananeA nAza thAya. 13 sudheSTikezarkarayA viyuktesazarkaraistaiH sudRDhA gRhebhUH // zastAnazastaMbhavaneSucitraM kapotagRdhAH kapikAkaraudraM ||14|| artha:-iMTacenA cATakanA kAmamAM canAmAM kAMkarI rahevA devI nahi pazu teja cUne bhUmi taLamAM ( ceka gacchi vagere khAMdhavAnA kAmamAM) vAparavo hoya to cUnAmAM kAMkarI meLavavAthI kAmanI majabUtI thAya che, vaLI gha ramAM citrA karavA kAcane te citrAmAM heAle pakSI, vAnara ane gA vagere bhaya ApanAra pakSI cItaravAM nahi. 14 zArdUlavikrIDita. zuddholiMda vizeSatazcasakalAbhUmyovaraMDyAnvitA chAdyenApyathamattavAraNayutaM mAtathAdadayaM // mauDo bhadravatuSkikAbhiruditomADena yuktastathA madhye tulya sapAdakaiH sumukulovAzIrSakaiH zekharaH // 15 // artha:--rAjAonA prAsAdo mATe cha (6) bhedo kahyA che temAM prathama zuddhu' nAmanA bheda che te evI rIte ke 1 prAsAdane alio hoya te ali'donI sarva bhUmi varIvALI hoya tenu nAma zuddhabheda prAsAda kahevAya, ane bIje "mA" nAmanA bheda che te evI rIte keH-- " vALamAMvakamagha, vAyavalathamAruM, vAsanidevA, voyApathoLa, artha:----prAsAda ane ghara viSe staMbhA ane pATaDA vagere lAkaDAnA hAya tA tenA upara pattharanI chATa jaDavI nahi. A gAthAnA hetu evA che ke, jyAM tyAM tenA upara paththaranI chATa jaDavI nahi, lAkaDAnuM kAma hAya ( stabhA pATaDA vagere ) eTale tene aya evAja thAya che ke lAkaDAnA kAma upara pattharanI chATa jaDavI athavA nAkhavI nahi paNa jyAM prattharanuM kAma hoya tyAM te chArTa paNa pattharanIja hAvI joIe.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 me, ( 149) * 2 je prAsAda mattavAra ( athavA kakSAsana ) sahita hoya athavA prAsAdane jeTale vistAra hoya te vistAra athavA vyAsanA ardha bhAgane udaya karI chAdya vALavuM. eTale te "mADa bheda prAsAda thAya, tathA trIje pANI, nAmane bheda che te evI rIte ke - 3 prAsAdanA bhadrAnI cikio mATe karI DhAMkelI hoya tathA tenI madhyanI bhUmine vyAsa hoya te vyAsa jeTaleja udaya karI mAthe IMga karavuM, athavA madhya bhUminA vyAsa karatAM savAmaNuM UMcuM zuM karavuM paNa te zuganuM 5 evuM hovuM joIe ke jANe vinA khilelA kamaLanI kaLI hoya evI AkRtinuM zuM karavuM. e trIje "Da" bheda che, tathA e "zekhara nAmano bheda che te evI rIte ke -- 4 zekhara eTale upara batAvelA trIjA bhedavALA prAsAdane mAthe je zaMga karavAnuM kahyuM che tevuM zekhara prAsAda upara karavuM nahi paNa tevA zRMganA ThekANe jevuM dekhari upara zikhara heya-evI AkRtinuM rikavuM eTale te ceAthe bheda "zekhara" thAya che. 15 3Sati. rAjagRhachaMdacatuSTayaMsyAttathaivaghaMTAkalazenayuktaM / / writvathasiMhabAsAtevipadevadita che ? | artha-rAjAonA prAsAdanA prathamanA kalekamAM cAra prakAranA chaMdabheda batAvyA che, te chedabhedamAM 'ghaMTA ane kaLasa sahita prAsAda chada bheda hovA joIe ane tyAra pachI pAMcame "tugAra nAmane chaMda bheda che te evI rIte ke -- 5 prAsAdane lAgelA bhadra pAse "tavaMga" ( bhadra pAse je kho nIkaLe che tenuM nAma tavaMga che ) nIkaLelA hoya che, te tavaMgo upara ghaMTAo ane kaLase hoya te tevA prAsAdanuM nAma "tugAra" bheda prAsAda kahevAya, ane cha "siMhakarNa nAmane bheda che te evI rIte ke - - 6 prAsAdano bhadranA khUNAone geLa karavA eTale evI rIte ke, prAsAdanA je bhadrA hoya te bhAnA mathALe khUNAone geLa karavA tenuM nAma 1 TIpa. ghaMTA, kaLasa, tavaMga, vagere dedaakSAmAM aAve che te zikhara bedamAM che, te spaSTa samajavA mATe lakhatAM A graMthanA vistAra jeTale balake tethI paNa vadhAre vikhera eka sitAra thAya tethI lakhatA nathI paNa ApaNA jJAtA , mAtA ane zrIzarAjamAna, bAra ane rAjavagere graMthamAM ghaNA vistAra batAvyo che paNa e vAta batAvavAne A prasaMga nathI.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 150 ) rAjavallabha siMhakaryuM che. vaLI, siMhakarNa eTale karNane siMha karI nAkhavA arthata karNane haNI nAkhavA athavA tenuM rUpa kahA nAkhI karNane goLa kare tenuM nAma "siMhakarNa" che. e rIte rAjAonA prAsAdanA cha bheda batAvyA che (jue aparAjita. ) 16 phaMkavA . Sar3ajAtigehaMtRNaparNapaTraivazaiHkaTaipimRdAzilAbhiH // chanaprakAre kathitaMcaSamilokaprasiddhayApiparIkSaNIyaM // 17 // artha-ghara DhAMkavAnA chAdhA cha prakAranAM che eTale ghare paNa chaja (6) prakAranAM che, temAM prathama tRNanuM (ghAsanuM) chAgha (1), bIjuM pAMdaDAMnuM chAgha (2), trIjuM pATiyAnuM chAdya (3), cothuM vAMsanA khapeDA athavA TaTTAnuM chAgha (4), pAMcamuM mATInuM chAgha (pa), ane chaThTha pattharanI zilAnuM chAgha (6); e rIte ghare DhAMkavAnA cha prakAre che ane tethI vizeSa leka aDhIthI samajavuM. 17 skina. vAmebhAgedakSiNevAnRpANAMtredhAkAryAvATikAkIDanArtha / / ekaditridaMDasaMkhyAzataMsthAnmadhyedhArAmaMDapaMtoyayaMtraiH // 18 // artha --rAjAnA prAsAdathI DAbI tarapha athavA jamaNI tarapha rAjAne kIDA karavA mATe vAva athavA bAga karo. te bAge traNa prakAranA karavA kadA che. te evI rIte kera-prathama prakAra so (100 ) daMDane bAga ka. te kaniSTa prakArane che tathA bIja ( 200 ) base daMDane madhyama prakArane che, ane trIje ( 300) traNa se daMDane bAga karavo. te cha prakArane bAga kahevAya, evA bAgamAM maMDapa karo ane te maMDapamAM jaLayaMtra a. thavA kuvAre kare. zAhUivAdita. kSetraMsaptavibhAgabhAjitamatobhadraMcabhAgatrayaM tanmadhyejalavApikAjinapadairekAMzatovedikA // staMbherdAdazabhizcamadhyaracitaHkoNeSurUpAnvitaH kartavyojalayaMtraeSavidhivatbhogAyapRthvIbhUjAM // 19 //
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 me. (151 artha:-jaLayaMtra karavAnA kSetranA sAta sAta kaDhAo karavA (49); ane te koThAomAMthI cAre dizAo tarapha traNa traNa kaThAonAM bhadra karavAM. bAkI madhyamAM rahelA (25) pacIsa kAThAonI cAre bAjuonA koThAomAM pANI bhareluM rahe te pharato hada kare. tyArapachI prathama batAvelA (49) sarva keThAonA madhyanA bhAgamAM (madhyabiMdu) eka kaThAmAM vedikA athavA besavAne cetara kare; ane e madhyabiMdunA kepyAnI AsapAsa ( vedInI AsapAsa. ) ATha keThAonA vibhAgamAM bAra staMbhAo karavA ( dareka vibhAgamAM eka staMbhe ) e phuvArAne bahAranA eTale chellA cAra taraphanA cAra khUNA uparanA kaThAo upara po athavA pUtaLiye kavI, ( tarehavAra pUtaLiye jemAM keI nRtya bhAva batAve, keIne hAthamAM mRdaMga, picakArI, vagere) e rIte zAstramAM batAvyA pramANe rAjAne krIDA karavA mATe naLayaMtra athavA kuvAre kara joIe. 19 tasyAMcaMpakakuMdajAtisubhanovallIzvanirvAlikA jAtIhemasamAnaketakirapizvetAtathApATalA // nAriMgaHkaraNovasaMtalatikAcAraktapuSpAdikaM jaMbIrobadarIcapaMgamadhupAjaMbuzcacUtadrumAH // 20 // mAlUra kadalIcacaMdanavaTAvazvatthapathyAzivAH ciMcAzokakadaMbaniMbataravaHkhajUrikAdADimI // karparAgarukiMzukAhayaripuHpunnAgakoniMbukI proktAnAgalatAcabIjanibhRtAsyAttiMdukIlAMgulI // 21 // artha:-upara batAvyA pramANe bAga kare ane tevA bAgamAM vRkSa cAnaka tenA capa, kuMda (megA), jAI, tathA jemAM pukhe thatAM hoya evI velI, nimalikA (naramALI), jenAM suvarNa sarikhAM pILAM puSpo hoya evI jAI, ketakI, peLI pADaLa, nAraMgInAM vRkSo, lAla kaNera, vasaclatikA (velamega), tathA jemAM lAla puSpa Ave evAM aneka vRkSa temaja bIjI aneka prakAranI velie, jaMbara, berI, sepArInAM vRkSo, mahuDA, jAMbu, AMbA. 20 artha-mAlUra (bIlI), kenyA, caMdana, vaDa, piMpaLA, haraDe, AMbaLI, ( AMbaLAnAM vRkSe) AMbalI, AsopAlava, kadaMba, (ceMbale), nibaDA, khajUrI, dADimI, kapUra, agara, khAkharA, dhoLI kaNera, punnAga ( jAyaphaLa ), liMbunAM aneka prakAranAM vRkSo, nAgaravela, bIjerAMnAM vR, TIMbANa, nALierie. 21.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ w (upara) rAja vallabha drAkSalAzatapatrikAcabakulAdhattUrakaMkolako zAlAstAlatamAlakomunivaromaMdArapAridrumau / / anyabhogyavicitrakhAdyasuphalAstaropaNIyAbudhaiH yaHprApnotinabhUtalezubhataruMtaJcaMpakAnvApayet // 22 // AsthAnapratisecanAyacaghaTIyaMtraHsusArobhavet dolAstrIjanakhelanAyarucirevarSAvasantotsave // bAlApauDhavadhUHsumadhyavanitAgAnamanohAribhiH grISmezAradakethazItalajalakrIDAzubhemaMDape // 23 // artha-drAkSavelio, ilAyacInA ropAo, berazaLI, dharA, kajkAcalI, sAdaDa, tADa, tamAla vRkSa, IMgorI, maMdAra, pArijAtaka, ane e zivAya aneka prakAranAM zreSTha ane tarehavAra jAtinAM puSpa utpanna thAya evAM vRkSo buddhimAna puruSe bAgamAM ropavAM joIe, paraMtu evAM vRkSa je ThekANe na maLe evuM sthaLa hoya te tevA bAgamAM caMpAnAM ghaNuM vRkSo ropavAM. ra2 artha evA bAgamAM vRkSone pANI pAvAmATe kUvA upara majabuta (kherajAtinA vRkSanA lAkaDAne araTa kara, tathA varSa ane vasanta RtumAM bALA, madhyA ane prADhA, e traNe jAtinI strIone manohara gAyana karavA mATe, temane hIMcavA mATe, te bAgamAM hALA bAMdhavA; temaja grISma ane zarada RtunA divasomAM zItaLa jaLamAM krIDA karavA mATe zreSTha maMDapa viSenA hadamAM pAchuM bharI rAkhavuM. 23 3panAti. turaMgamANAMgrahavAmabhAgezAlAcatuHSaSTikarAvidheyA // zatAdhatomadhyamikAcadaidhyekanIyasatirdazabhirvihInA // 24 // vyAsecajyeSThAtithihastamAnAtrayodazaikAdazabhiHkrameNa // tabAhyabhittizcakarapramANApaMcArdhapaMcAdhikarodayAsyAt // 25 // artha-DAonI zALA gharathI DAbI tarapha karavAnI kahI che, paNa je zALA (64) cesaTha hAtha lAMbI hoya te kamAnanI samajavI, tathA(50) pacAsa hAtha lAMbI hoya te madhyama mAnanI, ane je azvazALA (40) cALIsa hAtha lAMbI hoya te kaniSTha mAnanI vaNavI. 24
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA. a. 9 0 pra 0 & C Pe 19 a C a deo 0 1 O E a E S 152 ab b 74 pAMcazAlAdhara rAjAoneM. 2 a c
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 rA.pa.a.9 1b0d FBoq - -- - - - - -11 PG lao DA a .n.nde pAMcazAlAghara rAjAoneM.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 3 rAjavallabha. adhyAya 9 madhya bhAgavedI che tenI cAre tarapha nA sarakhe bhAge covisa(24) koThAo mAM pANI bharalaM hovu joiye. 3 bhadra 3bhadra vedI. 3 bhadra. 3bhadra
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1deg } 11. .4 45 i Ji WAKWANAANI 5 KONK 31ra rA.va.a. 9 siMhadvAra staMbhana para eka vetraNa mAko thApache " ko N 5.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 9 mo. (53) artha--je zALA sATha hAtha lAMbI hoya te jayeSTha mAnanI hoya ema kahyuM che. te cha mAnanI zALAne vyAsa (15) paMdara hAtha rAkha tathA madhyama zALAne vyAsa (13) tera hAthane ane kaniSTa zALAne vyAsa (11) agicAra hAtha rAkhavo. evI je abdhazALAo hoya te azvazALAonI bhiMne osAra eka gaja pahoLA rAkhave ane te bhiMne udaya zALAonA anukame sADApAMca hAthane (pA) kare; te uttama udaya kahyo che. tathA pAMca hAthane (5) madhyama udaya che ane (4) cAra hAthane udaya hoya te kaniSTa udaya che. 25 zAstravikasita. tejohAnimamIhayAvidadhatepUrvAparAsyAnaNAM teyAmyocaratomukhAhisatataMkItiyazodhAnyakaM // kartavyohiSaNaMpratIhakalazaHsthAnaMdihastodayaM tasyAstoraNamucchritaMcamunibhihastaiHsuzobhAnvitaM // 26 // artha-DAonA mukha pUrva ane pazcima dizA sAme rAkhI bAMdhavA mAM Ave te ghaDAnA mAlikanA tejanI hAni thAya, ane dakSiNa ke pazcima dizA sAme mukha rAkhI ghaDI bAMdhavAmAM Ave te ghoDAnA mAlIkane kItti tathA yaza ane dhAnyanI vRddhinI prApti thAya. vaLI ghoDAnA mukha AgaLa temane khAvAnI ghAsa nAkhavAmAM Ave che te ghAsa rahevA mATe ghaDAnA mukha AgaLa kSaNa karavAnuM kahyuM che ane te paNa upara kaLaza karavA, paNa SaNane udaya be hAtha kare tathA zA mATe te SaNanA pAyAthI zALAnA 'udaya sudhI sAta (7) hAtha uMcuM teraNa karavuM. 26 " vaNa eTale "khaMDa" nAma thAya che. tene mAravADamAM "baMdha" kahe che, tathA paMjAbamAM "khuralI" kahe che, saMskRtamAM tenuM bIjuM nAma "danASTaka " che ( bhajana athavA khAvAno ke) paNa gujarAtI bhASAmAM tenuM bIjuM nAma maLI AvatuM nathI. ghoDAonA bAMdhavAnA AkhA sthAnane thAna athavA ThANa kahe che, agara ghAsa nAkhavAne ThekANe khIle hoya che te khIlA sAthe ghoDAne bAMdhavAmAM Ave che tene agADI kahe che paNa agADI to AgaLa zabda hiMdustAnI che te paNa te to bAMdhavAnI saraka thAya che paNa spaSTa samajavA mATe gujarAtI bhASAmAM amane nAma maLI AvyuM nathI. 1 zALAno udaya sADApAMca, pAMca ane cAra hAtha kahyA che. ( traNa prakAra che te udaya paNanA uparanA bhAgethI samajavAnuM che, eTale je cha udaya che te paNa sahita sADAsAna hAtha thAya; mayama udaya paNa sahita sAta hAtha thAya ane kanicha udaya paNa sahita cha hAtha thAya.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjavallabha SaSTyA sAdhuyoMgulairnigaditovedAMgulenAdhikaH zrIvatsastvahilAdaevacamanohArIdvisaptAMgulaH // ( 154 ) rAgAbdhyaM'gulikai stuvAjivijayo'zItyAtathAvaibhavaH zAMtAkhyastuyugASTamAtraudayemAnaM hareH saptadhA // 27 // artha:--je gheADA sATha (60) AMguLa ucA haiAya te " sAdhu '" nAmA gheADA kahevAya; (64) cAsa AMguLa UMcA hoya te "zrIvatsa" kahevAya; (68) aDasaTha AMguLa UMcA hoya te "ahilAda" kahevAya; (72) maheAtera AMzuLa U'ce! hAya te "manAhArI" kahevAya;(76)chetera AMguLa UMcA hoya te"vijaya" kahevAya; (80) ezI AMzuLa UMcA hoya te " vaibhava ' kahevAya ane je gheADA (84) ceArAzI AMguLa UMcA hoya te "zAnta" nAmA gheADA kahevAya e rIte ghoDAnI UMcAInA (7) sAta prakAra kahyA che. ra7 have tAraNanA uddaya mATe rAjavallabhamAM vistAra sAthe batAvyuM nathI paNa khAti graMthanA anusAra samajAya che ke tArajInA paNa traNaja prakAra heAvA joie te evI rIte ke--jyeka mAnanA tAraNane udaya sAta hAthanA; madhyama mAnanA tAraNanA udaya sAmAjI hAthanA ane niSTa mAnanA tAraNuMnA udaya sADApAMca hAthanA thAya. e rIte traNu prakAra samajavAnA che jIe - saptahastocchritaM kAryaM / udayapakSastaMbhakaM torA mAratAMta | uttarasaMmAnuM // 22 // } artha:---zALAnA Uya sAta hAthanA karavA temaja pakSasta MbhanA udaya paNu sAta thanA karavA tathA tAraNanA hRdaya paNa chevaTa sAta hAtha sudhI karavA ane e tAraNu pakSastaMbhAone lagADavu. tAraNanA udaya chevaTa sAta hAthanA batAvyeA che tethI samajAya che ke tenA paNuM zALAnI rIte traNaja bhedo hevA joie eTaluMja nahi paNa "samAM vize kahe che keH--- dazaratnisamucchrAyamaSTAdazaca vistRtaM // AMBL aH--gheADAnI zALAnA udaya dazaratnInA ( muDI vALelo hAtha athavA muMDa hAtha ) karavA ane te zALAnA vistAra aDhAra raninA karavA. e rIte cAra bhAjadeva kahe che temAM samajavAnu` che ke rAjavallabhamAM hAtha lA che tene gaja samajavAnu che ane Arati kahevAmAM AvyuM che te muMDA hAtha eTale pu NAgaja gaNavAmAM Ave tethI sADAsAta hAtha thAya che. mATe rAjavallabhamAM bleka mAnanA udaya azvazALAnA sADApAMca hAthanA kahyA che paNa samarAMgaNa sAthe meLavatAM sADA sAta hAtha udaya thAya che eTale be hAthanA baNu ane tenA upara sADApAMca hAthane jyeSTha mAnanI zALAnA udaya thAya eTale sADAsAta hAtha arAbara thAya che. " 1 A rAjavallabhamAM je dheADAnu " sAdhu " nAma batAvyuM che teja dhoDAnu # ntimAM sudara nAma batAvyuM che.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 9 me, ( 155 ) zAlinI. siMhadvArapUrvamAnenakAryatridayekAvAmAlikAstaMbhazIrSe // sthAtAMkaLetoaurakSaNArthatulyamAnadhiauvApisArA artha -rAjAonA prAsAde mATe prathama cha (6) bheda batAvyA che tevA prAsAdo AgaLa prathama batAvelI rItI pramANe siMhadvArA karavA; paNa tevA siMhadvAranA dvAranI zAkhAnA staMbhanA mathALe ( zAkhanA mathALe) traNuM athavA be athavA eka madaLa goThavavI, ane te madaLanA rakSaNa mATe e madaLa nIce taDakAo TeDA) mukavA joIe, paNa te taDakAo tulya bhAge mukavA athavA svAyA bhAge athavA deDha bhAge mukavA. arthAt madaLa nIce mukavAnA taDakAnI jeTalI paheLAI hoya te ja pramANe tenI jADAI hoya te te " tulya " bhAga kahevAya tathA teDakAnI jeTalI pahoLAI hoya te pahelAI karatAM savAI jADAI hoya te "savAI" kahevAya ane taDakAnI jeTalI pahelAI hoya te pahoLAI karatAM doDhI jADAI heya te "DhAI" kahevAya ema samajavuM. zArdUlaviDita. bhAgedakSiNavAmakecakariNAMzAlAhareritaH kartavyAsudRDhonnatAcakalazairghaTAdibhirbhUSitA // saM tonarniAhitImaMtokRpAzcAta sarveSUttamabhadrajAtiruditonaMdaiHkarairucchritaH // 29 // artha-siMhadvArathI DAbI athavA jamaNI tarapha majabuta ane UMcI evI hastizALA karavI ane te zALA upara kaLaza ane ghaMTAonI zobhA karavI kahI che. * rAjAnA darabAra AgaLa daravAjA karavAmAM Ave che tenA AgaLa be burajA karavAmAM Ave che, te evI rIte ke, banne burajAo mukI nIma goLAimAM daravAjo hoya. kemake, saMgrAma vakhate zatrunA hAthInI Takkara daravAjAne sidhI rIte lAge nahi. hAthI Takkara mAratAM pAchA haThe tyAre tenuM jora phAve, paNa hAthInA pAchalA bhAge bura aDI rahe eTale Takkara lAge nahi. evA daravAjAne siMhadvAra kahe che. tevA daravAjAo bhUja, udepura vagere ThekANe che. evA daravAjAnI rIti eTale tenI uMcAI ane tene vyAsa keTalA pramANane rAkho ? e bAbata pAchaLanA pAMcamA adhyAyanA cAdamAM ( 14 ) . kamAM batAvI che te mujaba siMhadvAro karavAM. te nagaranA ane darabAramAM praveza karavAnA daravAjAo evIja rItanA siMhadvAre karavA kahyuM che. evA siMhadvArane traNa zAkhAo tathA pAMca zAkhAo hoya che paNa te judI heya nahi, bhAgo jUdA dekhAya.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ (156) rAjayalali, je hAthI (6) cha hAtha uce hoya tenuM "saMkIrNa" nAma kahevAya, tathA (7) sAta hAtha uce hoya te "mada" nAmane hAthI kahevAya, tathA (8) ATha hAtha uce hoya te "mRga' nAmane hAthI kahevAya, tathA (9) nava hAtha uce hoya te "bhadajAti'' hAthI kahevAya, e bhadrajAtine hAthI sarva hAthIonI jAtimAM uttama jAtine hAthI kahevAya. 29 upajAti. aSTottaraMhastazataMpRthutvenRpagRhaMcottamamevatasmAt // aSTAbhiraSTAbhiratovihInAnapaMcaivabhAgAdhikatopidairye // 30 // artha:-rAjAnuM ghara eka se ne ATha hAtha (108) paheluM hoya te te uttama ghara kahevAya paNa e uttama ghara karatAM kanika paMktinuM ghara karavuM hoya te e uttama ghara karatAM dareka kaniSa ghara ATha ATha hAtha ghaTADavuM; paNa ghaTADavAnI rIta evI che ke, gharane jeTaluM vyAsa hoya te vyAsathI gharanI laMbAI savAgaNI vadhAre rAkhavI. jemake-je ghara (108) ekaso ne ATha hAtha paheluM hoya te ghara (135) ekaso ne pAMtrIza hAtha lAMbuM karavuM; re (100) hAtha 5heluM hoya te (125) savAso hAtha lAMbuM karavuM; (92) bANuM hAthane vyAsa hoya te ghara (115) eka ne paMdara hAtha lAMbuM karavuM; (84) corAzI hAthane vyAsa je gharane hoya te (105) ekaso ne pAMca hAtha lAMbuM karavuM, ane je gharane vyAsa (76) chotera hAtha hoya te (5) paMcANuM hAtha lAMbuM ghara karavuM, e rIte rAjAonA ghare pAMca prakAranAM kahyAM che. 30 upajAti. azItitorAgakaraizcahInA-paMcAlayAbhUpasutapriyANAM // trimArthoithavAtAviyAgahAmeLethohitAzva ne rU? | artha-rAjAnA kumAranuM ane rAjAnI paTarANInuM ghara (80) eMzI hAthanA vyAsavALuM karavuM te uttama prakAranuM ghara che, paNa te prakArathI kaniSTha prakAranuM karavuM hoya te uttama ghara karatAM dareka kaniSTha gharamAM (6) cha cha hAthe ghaTAhavuM paNa, gharanI pihoLAIne trIjo bhAga gharanI laMbAImAM vadhArI laMbAI vadhAre kare te evI rIte ke --
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 9 me, - - - - - - - - - - je ghara (80) ezI hAtha paheluM hoya te (10-4) eka se. sADA cha hAtha ne cAra AMgaLa lAMbuM ghara karavuM tathA je (74) cametara hAtha paheluM hoya te (984) sAdhaaThThANuM hAtha ne cAra AMguLa lAMbu karavuM, je (68) aDasaTha hAtha paheluM hoya te ghara (bA-4) sADInevu hAtha ne cAra AMguLa lAMbuM karavuM; je (62) bAsaTha hAtha paheluM hoya te ghara (8rA-4) sADIbAzI hAtha ne cAra AMguLa lAMbu karavuM ane je ghara (56) chappana hAtha paheluM hoya te ghara (74-4) sADIcametera hAtha ne cAra AMguLa lAMbu karavuM, e rIte rAjaputra ane rAjapaTarANInAM ghara anukrame pAMca prakAranAM kahyAM che. 31 proktaMcatuHSaSTikarapRthutvekrameNaSaDabhizcakavihInaM // SaDbhAgatodaya'matodhikaMsyAbalAdhipasyaivacapaMcavRddhayeM // 32 // artha-rAjA, kumAra ane rANInAM ghare jema pAMca prakAranAM kahyAM che tema senApatinAM ghare paNa pAMca prakAranAM kahyAM che te evI rIte ke - je ghara (64) cesaTha hAtha paheluM hoya te tene chaAbhAga laMbAImAM umerI (7-4) sAcimetera hAtha ne cAra AMguLa gharanI laMbAI karavI. je ghara (58) aThThAvana hAthanA vyAsavALuM hoya te vyAsamAMthI (6) chachuM bhAga laMbAImAM umerI (27-4) sADAsaDasaTha hAtha ne cAra AMguLa lAMbuM ghara karavuM tathA je ghara (para) bAvana hAtha pahoLuM hoya tene chaThThA bhAga laMbAImAM vadhArI (6-4) sArasATha hAtha ne cAra AMguLa lAMbu ghara karavuM je ghara (46) beMtALIsa hAtha paheluM hoya te tene cha bhAga laMbAImAM umeratAM (53-4) sADatrepana hAtha ne cAra AMguLa lAMbuM ghara karavuM ane je gharane vyAsa (40) cALIsa hAtha hoya tene cha bhAga (aa-4) sADAcha hAtha ne cAra AMgaLa thAya teTala vyAsamAM umerI (46-4) sADI chetALIsa hAtha ne cAra AMguLa lAMbuM ghara karavuM; evA anukrame pAMca prakAra che te dareka prakAramAM cha cha hAthe ghaTADI labAImAM vadhAravA. 32 rA4inI. SaSTyAhastaimaMtrigehapRthutvehInaMhInapaMcakaMvedavedaiH kuryAddhastairaSTamAMzodhikosovyAsAdagrevar3itodairghya eva // 33 // ' artha-mavi athavA pradhAnanAM ghara paNa pAMca prakAranAM che. te dareka prakAramAM cAra cAra (4) hAthe ghaTADI (vyAsamAMthI cAra hAtha ghaTADavuM)
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 158 ) rAjayalala khAkI rahe teTalA vyAsamAMthI AThamA bhAga laMbAimAM umerI ghara lAMbuM karavuM te evI rIte ke je ghara (60) sAThe hAtha paheLuM karavA ciMtavyu hoya te sADIsaDasaTha (67aaaa) hAtha lAMbuM karavuM; tathA je ghara (56) chappana hAtha paheALuM karavA ci'tavyu hoya te (3) tresaTha hAtha lAMbu karavu'; je ghara (para) Ajana hAtha 5hALuM karavAnuM ciMtavyu hoya tene AThameA bhAga (ku) sAThAcha hAtha umerI (58aa) sADIaThThAvana hAtha lAMbu ghara karavu'; tathA je ghara (48) aDatALIsa hAtha paheALu karavuM ciMtavyu hoya te te paheALAImAMthI AThame bhAga (6) cha hAtha laMbAImAM vadhArI (54) cepana hAtha lAMbu' ghara karavu' ane je ghara(44) cummALIsa hAtha paheALuM karavAnuM ciMtavyu hAya to tenA AThamA bhAga (pA) sADApAMca hAtha laMbAImAM vadhArI (49aa) sADI egaNapacAsa hAtha lAMbu ghara karavu kahyuM che. e rIte matrinA gharanA pAMca prakAra kahyA che. 33 zArdUlavikrIDita. sAmaMtAdika bhUpatezcabhavanaMviMdabdhihastaiH samaM hastairvedavihInakaiH kramatayA bhAgAdhikaMdairghyataH // daivajJasya sabhAsadasyagurutaH paurodhasaMbhaiSajaM viMzatyaSTakaraM dvihasta rahitaM daidhyedvidhAdbhavet // 34 // artha:sAmatArdika rAjAonAM ghA (prathama matAvelA sAmata rAjAnAM ghA) cALIsa hAtha (40) vistAravALAM karavAM tathA teja pramANe devana' athavA ceASI, tathA sabhAsadonAM (nyAyAdhizAnAM) tathA rAjagurunuM, tathA purahitanu' ane vaidyanuM, e rIte sAmata rAjA sahitanAM cALIsa cALIsa hAtha vyAsavALAM gharo karavAM. te gharA jyeSTha mAnanAM che ema samajavu paNa tevAM gharAnA pAMca prakAra che te dareka prakAramAM cAra cAra hAtha ghaTADavAnuM kahyuM che te evI rIte ke-- gharanA vyAsamAMthI gharanI la"AImAM chaThThA 'za umerI lakhAine vadhArI karavA. jemake, je ghara (40) cALIsa hAtha paheALu hoya tenA SaSNAMza (6-16) cha gaja ne sALa AMzuLa thAya, te cALIsamAM AkheratAM (46-16) cheMtALIsa gaja ne seALa AMguLa thAya mATe cALIsa hAthanA vyAsavALA gharane chetAlIsa hAya ne seALa tasu lAMbuM rAkhavu; 1. je gharanA vyAsa (36) chatrIsa hAthane hAya tene SaSThAMza (6) cha gaja thAya te chatrIsamAM aberatAM (42) betALIsa gaja thAya mATe te ghara teTaluM lAMbu' karavuM; 2. je gharanA byAsa
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 9 mA, ( 159 ) (32) khatrIsa hAtha hAya tenA SaSNAMza (5-8) pAMca gaja ne ATha tasu thAya te batrIsamAM meLavI (37-18) sADatrIsa hAya ne ATha AMguLa lAMbuM ghara karavuM. 3. je ghara (28) aThThacAvIsa hAtha paheALu hAya tenA SaSNAMza (4-16) cAra gaja ne seALa AMguLa thAya te atyAvIsamAM umeratAM (32-16 ) khatrIsa hAtha ne sALa AMguLa cAya mATe teTaluM lAMbuM ghara karavu. 4. jo gharane nyAsa (24) cAvIsa gaja hoya tene SaSThAMza (4) cAra gaja thAya te cevIsamAM umerI aTThayAvIsa gaja lAbhu dhara karavu. 5. e rIte pAMca prakAranAM dharA kahyAM che. te ghare, mukhya rAjAnA tAbAnA sAmata rAjAnA tathA mukhya rAjAnA caiApI vagere upara matAvelAenAM ghare karavAM kahyAM che. 34 vaLI vezyAkaMcukizilpinAmapigRhevedAdhikAviMzatiH mAnaMhastacatuSTayairvirahitaMdaidhyedvidhAvyAsataH || harmyaM dyUtakarAMtyajasya ravito hastaiH samaM vistare hInatvarddha kareNa paMcakamidaMturyAMzadairghyAdhikaM // 35 // arthaH--vezyA, ka'cukI ane zilpi, eenAM ghare atyAvIsa hAtha (28) vyAsavALAM karavAM ane te paNa anukrame be be hAtha AchAM karavAM; eTaluMja nahi paNa tenAe pAMca prakAza kahyAche ne te dareka prakAramAM byAsamAMthI SaSThAMza ane aSTamAMza e e bhAgA prathama matAnyA pramANe lakhAimAM umerI ghara lAMbuM karavuM. te evI rIte ke-- je gharanA (28) aThavyAvisa hAtha vyAsa hAya to tene yAMza [4-16] cAra gaja ne seALa AMguLa thAya; te vyAsamAMthI kaddhADI laMbAImAM umeratAM [32-16] khatrIsa hAtha ne sALa AMzuLa thAya mATe teTaluM lAMbuM ghara karavuM; athavA azvamAMza kahADatAM (3-12) traNa gaja ne Ara AMzuLa thAya te byAsamAM umerI (31-12) sADIekatrIsa gaja lAMbuM ghara karavu. 1. je gharanA vyAsa (26) chavvIsa hAtha che tenA SaSAMza (4-8) cAra hAtha ne ATha AMguLa thAya te labAimAM umerI ( 30-8) trIsa hAtha ne ATha AMguLa ghara lAMkhu karavuM; athavA aThThamAMza kADhatAM ( 3-6 ) traNa gaja ne cha AMguLa thAya te laAimAM umerI (29-6) savA AgaNatrIsa lAMbuM ghara karavuM. 2. tathA je dhasAdhAraNa rIte ema samajAze ke, daivajJa purahita ane rAjavaidyadinAM ( 28 ) sUkSma rIte vicAra karatAM ane vAstu." TIpa: ( 34 ) cAtrIsamA laikamAM jotAM ( veSI), tathA sabhAsada, tathA rAjaguru, tathA ayyArI! hAthanA vistAravALAM ghA joie, paNa
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa (10) rAjavallabha rane vyAsa (24) jevIsa gaja hoya tene pakAMza (4) cAra gaja thAya te labAImAM umerI (28) aThyAvIsa gaja lAMbuM ghara karavuM, athavA vyAsamAMthI aSTamAMza kADhatAM (3) gaja thAya te vIsamAM umerI (27) satyAvIza gaja lAMbuM ghara karavuM, 3. je ghara (22) bAvIsa hAtha pahoLuM hoya tene SaSAMza (3-16) traNa gaja ne seLa AMguLa thAya te gharanA vyAsamAM umeratAM (25-16) pacIsa gaja ne seLa AMguLa thAya mATe gharanI teTalI laMbAI karavI, athavA te gharanA vyAsane aSTamAMza (2-18) be gaja aDhAra AMgaLa thAya te bAvIsa gaja vyAsamAM umerI (24-18) vIsa gaja ne aDhAra AMguLa arthAt poNIpacIsa gaja lAMbuM ghara karavuM, 4. ane je gharane vyAsa (20) viza gaja hoya tene SaSAMza [3-8] traNa gaja ne ATha AMguLa thAya te laMbAImAM meLavI trevIsa gaja ne ATha AMguLa gharanI laMbAI karavI, athavA vyAsamAMthI aSTamAMza [2-12] be gaja ne bAra AMguLa arthAt aDhI gaja vyAsa, mAMthI kamI karI laMbAImAM umerI (22-12) bAvIsa gaja ne bAra AMguLa (sADI bAvIsa gaja) gharanI laMbAI karavI. 5. e rIte pAMca prakAra che ane bIjI rIte athavA bIjA mate je vIsa [24] hAtha vyAsavALuM ghara hoya te ceka mAnanuM kahyuM che tenA paNa pAMca prakAra che ane te dareka prakAramAM cAra cAra [4] hAtha ghaTADavA temaja prathamanI rIte laMbAImAM vadhAro karavAnA be prakAra kahyAA che jemake je gharane vyAsa [24] covIsa hAtha hoya te aDyAvIsa [28] athavA (27) satyAvIsa hAtha lAMbuM karavuM; 1. je gharane vyAsa (20) vIsa hAtha hoya tene pakSAMza (3-8) traNa gaja ne ATha AMguLa thAya te vIsamAM umerI (23-8) trevIsa hAtha ne ATha AMguLa lAMbuM karavuM, athavA vyAsamAMthI aSTamAMza kamI karatAM (2-12) be gaja ne bAra AMguLa thAya te umerI sADIbAvIsa (2rA) gaja lAMbuM ghara karavuM; 2. je gharane vyAsa (16) soLa gaja hoya tene SaSAMza (2-16) be gaja ne seLa AMguLa thAya te seLamAM umerI (18-16) aDhAra gaja ne seLa AgaLa lAMbuM ghara karavuM, athavA seLane achamAMza (2) be gaja thAya te soLamAM umerI (18) aDhAra gaja lAMbuM ghara karavuM; 3. je gharano vyAsa (12) bAra gaja hoya tenA SaSAMza (2)be gaja thAya te bAramAM sAvalI pramukha graMthano AdhAra jatAM temanAM paNa cALIsa hAthanA vistAravALAM dharo joIe te paNa eja daivajJAdinA gharanI keTalI laMbAI joie? e bAbatano khulAso nahi karatAM moghama rAjavallabhamAM lakhe che ke, " bhAgAdhika " ( adhika bhAga che eTale temAM
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 8 me. (161) umerI (14) caMda gaja gharanI laMbAI karavI, athavA bAramAMthI ahamAMza kamI karatAM (1-12) eka gaja bAra AMgaLa (doDha gaja) thAya te bAramAM umerI (13-12) tera gaja ne bAra AMguLa (sADAtera gaja ) lAMbuM ghara karavuM, 4. ane je gharane vyAsa (8) ATha gaja hoya tene SaSTAMza (1-8) eka gaja ne zuM samajavuM ? kAMI samajAya nahi paNa vAstunAvamAM khulAso Ape che ke, gharanA vyAsano cho bhAga laMbAImAM vadhArI dUra karavuM. vaLI pAMtrIzamA (35) zlokamAM " vezyA kacukI ane zi"i emanA gharanA vistAra mATe sAdhAraNa rIte jotAM (24) vIsa hAthanA vistAravALAM ghara karavAnuM jaNAya che, paNa sUkSma rIte jotAM tathA vAstunAvaNInA maraNa pramANe te temanA gharanI paheLAI (28) ayAvIsa hAthanI joIe. e rIte vAstunAvaNImAM ApelAM banne pramANe sAcAM che paraMtu rAjavallabhamAM mAtra eTaluM ja vizeSa che ke, imAnanuM ghara (28) aThyAvIsa hAthanA vistAravALuM kahyuM che te dareka prakAramAM laMbAIno eka eka prakAra che jemake - vyAsano choko bhAga laMbAImAM umerI laMbAI karavAnuM kahyuM che, tathA je dhara (24) vIsa hAtha vistAravALuM i mAnanuM kahyuM che tevA gharonA dareka prakAramAM be be prakAra batAvyA che, te prakAro (3) tathA (33) zloka uparathI samajavAnuM che (batrIzamAmAM bAsano chaThTho bhAga laMbAimAM ane tetrIsamA viSe vyAsano AThamo bhAga laMbAImAM umerI dhara lAMbu karavuM kahyuM che, eTaluM ja vizeSapaNuM rAjavallabhamAM batAvyuM che, paNa amArA jevA mAM zilpanA bIjA graMthe AvyA che teTalAmAM tema kahyuM hoya ema jaNAtuM nathI paNa zilpa samudra che eTale hareka graMthanA AdhAreja A mahephine kahyuM haze, kemake rAjavallabhano kartA sAdhAraNa paMDita nahote paNa jabaradasta hatA ema tenA karelA bIjA uparathI mAlama paDe che. AryAgIti catvAriMzaddhInAMzcatuzcaturbhistupaMcayAvaditi / SaDbhAgayutaMdairghyadaivajJabhiSakpurohitAnAMca / / nRpayuvarAjavizeSaHkaMcukIvezyAkalAzAnAm / artha-devata, vedya ane purohitanAM ghare imAne (40) cALIsa hAtha vistAravALA karavAM tenA pAMca prakAra batAvyA che, te dareka prakAramAM cAra cAra hAtha ghaTADAM ane laMbAimAM vistArane chaThTho bhAga umero, tathA kaMcuki, vespA ane zilpanAM gharamAM rAjAnA dharone ane yuvarAjanAM gharone jeTaluM aMtara che teTaluM pramANa jANavuM, te aMtarane khulAse evI rIte thAya che ke -
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) rAjavalabha, ATha AMguLa thAya te AThamAM umerI (9-8) nava hAtha ne ATha AMguLa varanI laMbAi karavI, athavA AThane aSTamAMza (1) eka gaja thAya te AThamAM umerI (9) nava hAtha lAMbuM ghara karavuM, (5) e rIte pAMca prakAre kahyA che.35 ujJAti. dvAtriMzatAmAnamidaMdijAdehIMnaMcaturbhikramatovidheyaM / digaSTarAgAbdhivibhAgatazcakrameNatIrNacatuSTayepi // 36 // artha-brAhmaNanuM ghara (32) batrIsa hAtha paheluM hoya to tene dazAMza 2 bhAga laMbAImAM umerI ( 35-4-2) pAMtrIsa hAtha sADAcAra AMgu ane be ja pramANe gharanI laMbAI karavI, kSatriInuM ghara aThThAvIsa (28) hAtha pahoLuM hoya te tene aSTamAMza kuM laMbAImAM umerI (31) sADIekatrIza hAtha lAMbuM ghara karavuM; vaizyanuM ghara (24) covIsa hAtha paheluM hoya te tene SaSAMza 2 labAImAM umerI (28) aThThAvIsa hAtha lAMbuM ghara karavuM ane zudranuM ghara (20) vIsa hAtha pahoLuM hoya to tene catuza 1 laMbAImAM umerI (25) pacIsa hAtha lAMbuM ghara karavuM. e rIte cAra varSe mATenAM ghare karavAnI rIti che. 36 phekagrA. karNAdhikavistaratodhikaMcazIghaMvinAzaMsamupaitigehaM // dvAraMnatamuniyadAgratazcettatsaMtaterhAnikaraMpradiSTaM // 37 // artha:-je ghara karaNamAM mAna karatAM athavA pramANa karatAM vadhAre lAMbu hoya athavA vyAsamAM pramANa karatAM vadhAre vistAramAM hoya te te gharane satvara nAza thAya, tathA je gharanA dvArA upara bhAga namele hoya athavA movALane bhAga namela hoya (mATu athavA pachADu thaye heya te) evuM ghara putra pitrAdikane nAza kare. 37 rAjAnuM dhara ( 108 ) ekaso ne ATha hAthanA vistAravALuM pekamAnanuM che ane yuvarAjanuM (80) eMzI hAthanA vistAravALuM mAnavuM kahyuM che, e banne dharone (28) ayAvIsa hAthanuM aMtara che teTalA aMtara jeTalI pahoLAIvALAM kaMcukI, vezyA ane zi. spinAM ghare jANavAM ane te pahoLAino chaThTho bhAga laMbAImAM umerI gharanI laMbAI karavI ema spaSTa jaNAya che mATe tema karavuM.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 9 mo. ( 163 ) vyAsesaptatihastaviyuktazAlAmAnamidaMmanubhakta // paMcatriMzatpunarapitasminamAnamuzaMtilaghoritivRddhAH // 30 // artha--gharane vyAsa jeTalA hAtha hoya teTalAmAM (70) zIra hAtha umerI (14) cide bhAgatAM lakhyAMka je Ave teTalA hAthanI zALA jANavI, ane te zALA jeTalA gajanI AvI hoya teTalA gajamAM (35) pAMtrIsa umerI gaNatAM jeTaluM aMka thAya te aMkane (14) cade bhAgatAM je lakhyAMka Ave teTalA mAnane aliMda jANa. 38 zArinI. ekaMdAraMpAGmukhaMzobhanasyAcAturvakaMdhAtRbhUtezane // yugmaMprAcyAMpazcimethatrikeSumUladdhAraMdakSiNevarjanIyaM // 39 // artha-je gharane eka dvAra karavuM hoya te gharane pUrva dizAe dvAra karavuM, paNa ahmaNa, mahAdeva ane jene prasAdane mAre dizAe cAra hAra #aaN tathA je gharane be dvArA karavAM hoya te gharane pUrva ane pazcima e be dizAomAM be dvAre karavAM; ane je gharane traNa dvArA karavAM hoya te gharanuM mULa dvAra athavA mukhya bAraNuM dakSiNa dizAe karavuM nahi. 39 itizrI rAjaballabhe vAstuzAne maMDamakRte namo'dhyAyaH // 9 // .* * * * * * ka
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 rAnavajIma // adhyAya 10 mo. rAjinI. chAyAcANUreNu kezAgralikSAyUkAH proktAH syAdyavastvaM gulazca // chAyAdibhyoSTamamAnasyavRddhiH prokto hastojaina saMkhyAMgulaizca // 1 // arthaH--chAyArdikanA anukrame ATha ATha guNA karavAthI mApa thAya che te evI rIte ke,-- 1 chAyAnI ATha guNAi karave eka aNu thAya, 2 tathA tevA ATha aNunI eka reNu thAya, 3 tathA tevI ATha rejInuM eka kezAgra thAya, 4 tathA tevA ATha kezAgranI eka lakSA athavA eka lIkha thAya, 5 tathA tevI A likSAnI eka yUkA athavA eka jU thAya; 6 tathA tevI ATha cUkAne eka yava athavA eka java thAya, cha tathA tenA ATha yavane eka AMguLa thAya. 8 ane tevA (24) cAvIsa mAMguLAne eka hAtha thAya che. 1 iMdravajrA. vyAsenadairghyaMguNiteyadaikyaM tatkoNakSetrasya phalaMpradiSTaM // piMDetadaikyaM punarevatADayaMkhAtasya bhittezcayanAdisiddhiH // 2 // arthaH-je bhUminA byAsa ane laMbAI, e e sarakhAM hoya evI caturasra bhUminA byAsa sAthe lakhAinA guNAkAra karatAM je Ave te bhUminu kSetraphaLa samajavuM ane te kSetraphaLane te bhUminA khAta athavA kheAdANanI 'cAI sAthe guNatAM je Ave te caturasa lakhAI tathA bhyAsa ane DAinuM e samagranu ghana kSetraphaLa samajavuM, e kSetraphaLanu nAma khAtasiddhi thAya che, ane teja rIte 1 chAyA eTale gharanA chAparAnA chidramAMthI sUryanAM kiraNA goLa lAkaDI jevAM chApAmAM dekhAya che te kirAmAM uDatAM ghaNAMja bArika rajakaNA dekhAya che te rajakaNenA AmA aze nAnI hAya evI je chAyA che te chAyAthI AThagaNAM moTAM aNuM hAya. 2 aNuM eTale sUryanA kiraNamAM uDatAM rajakaNA. 3 reNu eTale khArIka padArtha hAthamAM laI sakAya evuM padA, 4 kuzastra eTale vALanI aNI.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. ( 15 ) bhitanA caNatara mATenuM gaNita karavuM caNataranI siddhi thaze arthAt iTanI uMcAI athavA jaDAI tathA pahoLAI ane laMbAi gaNavethI caNataramAM gaelI iMTe athavA caNavAnuM hoya te kAmanI ITenI saMkhyA Avaze. 2 3nstta. karekaranecakarapramANaMkarAMgulenAMgulamevasaMkhyA // syAdaMgulairaMgulatADitaizcalabdhaMphalaMjainavibhAjitetat / / 3 / / artha:-bhUminA vyAsa sAthe laMbAIne hAthane guNAkAra karI kSetraphala lAvIe te " hastAtmaka " kSetraphaLa kahevAya, tathA bhUminA vyAsanA hAthe ane te hAtha upara AMguLa sAthe bhUminI laMbAInA hAthe ane te hAthe uparanA AMgaLAne paraspara guNAkAra karatAM je kSetraphaLa Ave tenuM nAma "hastAMgulAtmaka kSetraphaLa kahevAya, tathA bhUminA vyAsanA AMgu karI temaja bhUminI laMbAInA AMguLa karI eka bIjA sAthe guNatAM je Ave te "AMgu lAtmaka kSetraphaLa kahevAya, ane e gulAtmaka kSetraphaLane vIze bhAgatAM je Ave te "AMgulahastAtmaka kSetraphala kahevAya. 3 maMtrAtA. vRttavyAsAtriguNaparidhiAsaSaDbhAgayukto vistArArddhaparidhidalamanyonyanighneyadaikyaM / / piMDenaivaMpunarapitatastADayetvAtasiddhyai cityAdeAsphuTaphalamitikSetravRttasvarUpaM // 4 // 5. caNatara khAta ane kSetraphaLanI siddhi mATe A zlokamAM je rIti batAvI che teja rIte lIlAvatA viSe khAtavyavahAra ane kSetravyavahAramAM che tathA gaNita cizabhAmanA pustakamAM paNa teja rIte che. juo - dAkhale. 5 laMbAI hAthe pAMca tathA 4 cAra hAtha pahoLAI ane 3 traNa hAthanI uMDAI heya temAM laMbAI ane pahoLAIne guNAkAra karatAM 20 vIsa Ave te kSetraphaLa thayuM; e kSetrapha. Line traNanI uMDAI sAthe gurutAM je Ave te ghanaphaLa thAya. 60 kSetraphaLa. dhana kSetraphaLa. javAba 10 khAtanI siddhi,
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 166 ) rAjavalabha. arthavRttanA vyAsane (gaLanI pahoLAIne) traNaguNe karI te pachI temAM vRtanA vyAsane pachAza aMbarIe te tethI bhUmi athavA kSetranI paridhi athavA parighanuM mAna Ave (kSetranI AkhI gaLAInuM mAna Ave ane vRttanA vistAranuM ardha, ane parighanuM ardha, e banne ardhane eka bIjA sAthe guNatAM je aMka Ave te aMkane piMDa kahe ane te piMDane khAtanI uMDAI sAthe guNatAM lakhyAMka je Ave te aMka khAtanA kSetraphalanI siddhi jANavI ane teja rIte caNatara mATe gaNavethI caNataranI siddhi Ave ema jANavuM e pramANe vRttanA kSetraphalanuM rupa jANavuM. 4 ka lakhyAMka eTale mULa rakamane jeTale guNavI hoya che ane saravALAnI e traNe rakamamAM madhyanI rakama labdhAMka che ema samajavuM. jemake - 5-3-15 pAMca tarI paMdaraH AmAM pAMca ane paMdara e benA vacce traNa che te labdAMka samaja. have vyAsa uparathI parigha kahADavAnI rIta evI che ke - 1 vyAsa uparathI parigha kA hoya te vyAsane traNaguNA karI-temAM vyAsano che bhAga, umeravo eTale parigha Avaze. jemake koI goLane 42 gaja vyAsa hoya te paridha keTalo thAya ? uparanI rIta pramANe 42 ne traNaguNu karyA te 126 thayA temAM jara ne chaThTho bhAga eTale 7 umeya te 133 gaja parigha Avyo. TIpalIlAvatI gaNita pramANe tathA hAla zALAmAM cAlatA gaNitanI rIta pramANe zvAsanI traNa gazuImAM te vyAsano sAtame bhAga umerIe to. 133 gaja parigha. parigha Ave che. 2 gaja vyAsa jema 42 gaja vyAsane traNagaNuM karyuM te 126 AvyA temAM vyAsano sAtame bhAga 6 umerIe te 132 gaja parigha Ave eTale prathamanI rIta karatAM A rItamAM 42 gaja vyAse 1 eka gaja parigha e Avyo. 2 piMDa (traphaLa) koI vartuLanuM kADhavuM hoya te vyAsanuM ardha karI tene parighanA ardha sAthe guNatAM je aMka Ave te kSetraphaLa jANavuM. jemake kaI vastuLano vyAsa 42 gaja ane parigha 133 gaja hoya te tenuM kSetra phaLa (piMDa) keTaluM ? rIta. pha x 6 = 1396o rasa gaja piMDa 186 corasa) samajavo. kemake 42 nuM adha 21 - 133 paridhanuM ardha gaja kSetraphaLa 6 e bene guNAkAra karatAM 1386 cerasa gaja Ave. 42 gaja vyAsa, 1396 cirasa gaja kSetraphaLane 233 parighe bhAgyA te 1 gajanA khAtanA vi. stAranI siddhi jANavI,
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. vasaMtatilakA. vRttasyayaH paridhirabdhivibhAgakanno vyAsamyacaikya phalamuktamidaM hitajjJaiH daivyai pRthutvayaNigate cayadaikyamasmAt paMcAMgulAnyapaharetkarataH phalaMsyAt // 5 // 1 arthaH--vRttanI paridhine vRttanA vistAra sAthe guNatAM je guNAkAra Ave te guNAkArane cAre bhAgatAM je bhAgAkAra Ave te kSetraphaLa jANavu', dAkhalA. ( 1 ) eka gALa staMbhanA vyAsa 28 AMgaLa che te tenA paridha keTale ? 28x2=84 AMgaLa. javAba 88 paridha. 22:7=>> ( 2 ) eka geALAkAra maMDapane vyAsa 75 gaja thayA te tene paridha keTalA ? 3543=1 5 357=120 ( 3 ) kAi nRttanA vyAsa 63 guja che te tenA paridha keTalA ? 3X3=189 }3+9=1&z javAba 198 gaja paridha ( 4 ) dhAreA ke pRthvInA vyAsa 7959 maila heya tA tenA paridha keTalA ? 895X3=23877 759+s=5 1137 javAba 25014 mela paridha uparanA dAkhalAe zloka 4 nI TIpa pramANe gaNelA che. ( 5 ) eka nRttanA vyAsa 7 gaja ne paridha 22 gaja hAya to tenu kSetraphaLa keTalu' ? 7. ra= rUA. 22:2=11, 1143gA=785 javAba 385 cArasa gaja kSetraphaLa. ( 6 ) uparanA dAkhalAnI khAtanI paheALAi keTalI bee ? 385 cArasa gaja kSebaLane 22 gaja parice bhAgyA tA 15 gaja AvyA. javAba. 15 pANAme gaja paheALAI javAba 110 gaja pariya ( 17 ) ( 7 ) eka gALa devAlayanA vyAsa 14 gaja ne paridha 44 gaja hoya te tenu kSe traphaLa keTaluM ? tathA tenA pAyAnI paheALAi keTalI nAkhelI haze? 14:2=1 * 2x7=154 154:44-3nI 442-22 javAba 154 ce. ga. kSetraphaLa, 35 gaja paheALAi. 1 vaLI kSetraphaLa kADhavAnI rIta evI che ke, vyAsaxparidha *=gaLanuM kSetraphaLa Ave.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ (168 ) rAjavallabha vaLiya, bIjI evI rIta che ke-vRttanI jeTalI pahoLAI che teTalIja laMbAI che, e banene paraspara guNatAM AgaLane jeTale aMka Ave teTalA aMkane covIze bhAgatAM AvelA gunA gaja karavAthI jeTalA gaja thAya te dareka gajamAMthI pAMca AMgaLe bAda karatAM je bAkI rahe tene hastAtmaka kSetraphaLa samajavuM. 6 upajAti. ghanIlataMvyAsadalaMnijaikavizAMzayugagolaphalaMghanasyAt // vyAsasyasaptAMzayutaHsuvRttavyAsastriruktaHpariveSakoyaM // 6 // artha-vRttanA vyAsane ghana karI te ghananuM ardha karyA pachI e karelA ardhane ekavIzame bhAga (21) athavA e ardhane ekavIze bhAgatAM je bhAgAkAra Ave te ghananA karelA ardha bhAgamAM meLavatAM jeTale aMka thAya te aMka goLanuM ghanaphaLa jANavuM. temaja vRtta athavA geLanA vyAsane traNe guNatAM daSTAMtaH-42 gaja vyAsa ane 133 gaja paridha hoya evA goLanuM kSetraphaLa keTaluM ? 42 ne 133 e guNyA te 5586 thayA tene cAre bhAgyA te 1386 . ga. goLanuM kSetraphaLa AyuM. 2 vaLI bIjI rIta evI che ke vyAsa vyAsa-sthA sthApa=goLanuM kSetraphaLa Ave. daSTAMta kAI goLano vyAsa 42 gaja hoya te tenuM kSetraphaLa keTaluM ? rIta 42 -no varga karyo te 1764 thayA te 1764 ne covIze bhAgI bhAgAkAra chavA ne 5 guNae te 36LA AvyA te bAda karyo te 1386o rasa gaja goLanuM kSetraphaLa AvyuM. tene hastAtmaka kSetraphaLa samajavuM. (ka) eka geLAne vyAsa 42 beMtALIsa hAtha hoya te tenuM ghanaphaLa keTaluM ? 42 132 paridha. 42 1764 varga42 vyAsane dhana, 9y088 38808 ghanaphaLa 2 vyAsa vyAsanA 74088 dhanane (2) bee bhAgyA te 37044 Ave temAM teno 21 ma bhAga eTale 174 Avyo te umeratAM 38808 dhana hAtha goLanuM ghanaphaLa samajavuM.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 mA. ( 4 ) je aka Ave temAM vRttanA vyAsane sAtamA (7) bhAga umeravAmAM Ave teA tethI vRtta uparathI vRttane parigha athavA pariveSaka nIkaLe, evA lITAva tInA mata che. huM mandAkrAntA. vRttakSetreparidhiguNitevyAsapAdaH phalaMyat kSuNNavedairupariparitaH kaMdukasyaivajAlaM // golasyaivaM tadapicaphalaM pRSTajaMnyAsaninaM SabhirbhaktaMbhavatiniyataM golagarbheghanAkhyaM // 7 // tenI TukI rIta vyAsaxbhyAsabyAsa 2 + gALAnuM dhanaLa Ave. ( 2 ) eka gALAnA vyAsa 42 hAya hAya to paridha keTalA ! 42 ne traNe guNyA tA 126 AvyA temAM tenA ( vyAsane ) sAtamA bhAga 6 umerIe te 172 hAtha paridha Ave e lIlAvatI pramANe che. bAsa vyAsa vyAsa 21 rIta:- byAsax3 + =parIla Ave. vyAsa h dAkhalA ( 1 ) rA hAtha vyAsane eka gALa daDo karIe te te keTalA dhanahAya gArAMka ? ane tenA paridha keTaleA thAya ? =^?v==5x=pa vyAsanA dhananA abhAga thayA. u = = "xra=durupa vyAsanA dhananA adhanA evazamA bhAga. 3 125 125-2625 + 125=5 = =}Ta* rudraTa 243-gA javAkha 8 Ta dhanahAya. $v$>]=+1}=\; v=}} ==sh javAba chaThThuM hAtha pari. (2) eka lAkaDAnA goLA banAvyA temAM 14 hAtha tenA vyAsa thayA te tenA parIdha keTalA? tathA te lAkaDu keTalA dhanAtha jagA rAkaze ? 14x7=42. 147=2. 42+2=44, 14414x14=2744-2-1372 vyAsanA dhananA ardha bhAga. 17720216 pa2 65]+1272=1437, dhanahAtha lADunuM javAba 44 hAtha paridha
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) rajavallabha artha:-vRttanI paridhi athavA parIvane vyAse guNIne (4) cAre bhAgatAM je Ave te vRttanuM kSetraphaLa jANavuM ane te kSetraphaLane cAre guNIe te te daDA jevI AkRtinuM pRSThaphaLa Ave ane te pRSThaphaLane vyAse guNane jIe (6) bhAgIe te tethI geLanuM ghanaphaLa nIkaLe che. 7 havAti. jIvAzaraikyasyadalaMzareNahatvAsyavargadazabhirviguNyaM // aMkairvibhaktasatilabdhamUlaMprajAyatecApaphalaMsphuTatat // 8 // artha-*jIvA (paNacha athavA pratyaMcA) ane bANu, e bene saravALe karI te saravALAne ardhabhAga kare, athavA bee bhAgatAM je Ave tene bANanA mApa sAthe guNatAM, je Ave te aMkane varga kahADatAM, je Ave tene daze guNatAM, je Ave te aMkane nave bhAgatAM tenuM mULa kahADa je aMka Ave te dhanuSyanuM kSetraphaLa jANavuM. 8 mUlAvazeSaMhitadekayuktaMjinAhataMsaMyutamaMgulaizca / / dvAbhyAMyutenaddhiguNenamUlenAptasphuTatatphalamuktamAdyaiH // 9 // parighaxTya * vRttanuM kSetraphaLa kADhavuM hoya te mArA sAsa= kSetraphaLa Ave. uparanA lekamAMnA daSTAMtamAM 42 hAtha vyAsa ane 132 paridha che tenuM kSetraphaLa kADhavuM hoya te 42 hAtha vyAsane 132 parighe guNatAM papa44 AvyA tene 4 cAre bhAgyA te 1386 rasa hAtha goLanuM kSetraphaLa samajavuM. 1 te kSetraphaLane eTale 1386 rasa hAthane 13ra parIdha. 4 cAre guNae te 5544 rasa hAtha goLa daDA jevI AkRtinuM praphaLa samajavuM. 1 386 . hA. 2 gaLAnuM ghanaphaLa kADhavuM hoya te gALAnA pRSThaphaLane tenA vyAse guNa chae bhAgavA. uparanA dAkhalAmAM 554 rasa hAtha geLAnuM pRSThaphaLa che tene tenA vyAsa 42 e guNatAM 232848 AvyA tene 6 5544 ce. hA. pRSThaphaLa e bhAgyA te 38808 ghanahAtha e goLa daDA jevI AkRtinuM ghanaphaLa AvyuM. * jIrA athavA kyA nAma che. te dhanuSa athavA kAmaThAne bAMdhelI hoya che tevI AkRtinuM kSetra hoya tenuM kSetraphaLa kahADavAnI evI rIta che - kSetraphaLa. 38808 dhanahAthadhanaphaLa 42 hAthe vyAsa
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. ( 17 ) artha -dhanuSanuM kSetraphaLa prathama zlekamAM kahADatAM AvelA mULanA rahelA zeSamAM eka umerI covIse (2) guNa temAM pAMca umerI bamaNa karI; temAM be umeravAthI je aMka Ave te aMkanuM mULa kahADatAM je aMka Ave te zeSa rahevAnuM phaLa samajavuM. vI . aSTAsrakasyapRthulenadairghyaMguNyaMhitadrAgavibhAgahInaM // SaDbhAgakasyASTayugAMzabhAgaMkuryAvihInaMpunarevazeSAt // 10 // artha -*aSTAnna athavA ATha hAMsa aThAMsa bhUminI pahoLAI sAthe laMbAIne guNatAM je Ave temAMthI tene chaThTho bhAga ocho karI ochA karelA bhAgamAMthI bAkI rahelAmAMthI (zeSa pAMca bhAga rahyA temAMthI) vaLI cho bhAga kahADI te chaThThA bhAgane aDatALIze bhAgatAM je Ave te bAkInA bhAgamAMthI kahADatAM (pAMca bhAgamAMthI kahADatAM) je rahe te aSTAsanuM kSetraphaLa samajavuM. dA-tera hAtha (13) jIvA ane (3) traNa hAtha bANa heya te tenuM kSetraphaLa keTaluM thAya? rItaH-jIvo tera che ane bANa traNa che e bene saravALo karatAM seLa thAya; tene be bhAgatAM athavA e saravALAnuM ardha karatAM ATha (8) thAya, te AThane bANe eTale traNe guNutAM (24) vIsa thAya ane e guNAkAra athavA covIsa varga karatAM pa76 pAMca chetara thAya, te vargane daze guNatAM 576 0. pAMca hajAra sAtaseM ne sATha thAya, tene nave bhA. gatAM 640 chaseM ne cALIsa AvyA tenuM vargamULa kahADatAM (25) pacIsa hAtha cerasa kSetraphaLa AvyuM ane (15) paMdara zeSa rahyA. rIta V | jIvAbANuM 4 bANa 1 x 1 eTale javAba Avaze. upara batAvelI kaThiNa rIta che paNa bIjI sahelI rIta evI che ke chavAne aMka ane zarane aMkane saravALo karatAM jeTalo aMka thAya te aMkanuM ardha karatAM je Ave tene bANanA aMkavaDe guNata-je aMka Ave te aMkanAM (18) arADhamo aMza guNukAranA aMkamAM umerI guNatAM jeTale aMka thAya te kSetraphaLa jANavuM juo - dA-eka dhanuSanI jIvA (14)cauda ane bANa (4)cAra hAtha che te tenuM satraphaLa keTaluM thAya? 14 caMdanI sAthe 4 cAra meLavatAM 18 araDha thAya tenuM ardha 9 nava thAya te navane bANe eTale (4) cAre guNatAM ( 36 ) chatrIsa thAya, tene 18 aDhAra bhAga (2) be Ave te (36) chatrIzamAM umeratAM (38) ADatrIsa thAya e kSetraphaLa samajavuM. 14+4=1892=984=36+ = 38 ce. hA. javAba. * samabAju aTakANunI laMbAI ane vyAsa (12) bAra hAtha che tenuM kSetraphaLa keTaluM?
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 172) rAjavalabha yatSoDazakhaMrasabhAgahInaMtaddhargamUlasyaSaDaMzakasya // zakrAMzahInaMkathitaMpunazveccheSaMbudhairvAstumatAnusAri // 11 // a-paDazAstranI jeTalI laMbAI hoya teTalI laMbAIne chaThTho bhAga kahADIne te chaThThA bhAganuM mULa kahADavuM, ane te mULane je aMka hoya te aMkane DazAsanI laMbAInA kahADelA chaThThA bhAgamAM meLavatAM jeTale aMka thAya te aMkane cauda aMza 2, kahADatAM zeSa je rahe te, cheDazA ane eka bAha thaye. ema buddhimAna puruSe vAstumatAnusAre gaNavu. 11 rIta--12 ne (1) bAre gusyA eTale bArano varga karyo te 144 thaze. tene kaThe bhAga eTale 24 bAda jyAM te 120 rahyA temAMthI chaThThA bhAgane eTale 24 ne 48 meM bhAga aDadhi bAda karyo eTale bAkI 119 carasa hAtha rahyA te ajAstranuM kSetraphaLa samajavuM. dAkhalA (1) kAI samabAju aSTakoNanI laMbAI tathA pahoLAI 21 hAtha heya te tenuM kSetraphaLa keTaluM thAya ? 441 21413441. 44136===73 4= ==aa para 36 javAba 365 e. hAtha. (2) eka samabAju aTakANanI laMbAI tathA paheLAI 24 hAtha hoya te tenuM kSetraphaLa keTaluM ? 24424%576 576 696 576-980478 06:48= javAba 478 cerasa hAtha. vIzane vIze gumyA te pa76 AvyA temAMthI tene 6Tho bhAga 96 tathA chaThThA bhAga eTale hada na aDatALIzame bhAga 2 be maLI 98 bAda karyA to bAkI 48 cerasa hAtha rahyA te javAba samajavo. 3 eka samabAjuachANanI laMbAI tathA pahoLAI 18 hAtha hoya te tenuM kSetra phaLa zuM? 18418524} 241= 18418=324 samabAju aSTakoNa 324:6- 54. 324 ) 73 pa70. kSetraphaLa. 2143 - - * = =2646 javAba 2647 ce. hAtha.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 rAjavallabha.adhyAya. 10 aSTakoNa. 24icasamayAja tihanA 10iMcano ekabAhU thAya. -+-+ + sahIna 81 yaMtraSaTkoNa.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ rApa. a.110 paMcakoNa.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. ( 173) zAstranI. sarvamAnaMjJAyatebhyAsayogAddhinAdhikyaMsthAnayogegatepi // anyakSetraMvaiSamaMvAsamaMvAjJeyaMlokAlakSataHsUtradhAraiH // 12 // artha-sarva prakAranA gaNitanuM mAna (rAti) abhyAsanA ge karI samajAya che, temAM hIna ane adhikapaNuM te sthAnanA yoge samajavAnuM che, ( jeTalA khuNAnuM kSetra hoya tenA anukrame karavuM) paNa viSama kahunuM je kSetra hoya (be, cAra, cha, ADa, daza ItyAdi kaNanuM) te tene sUtradhAroe vicArazaktivaDe ane lokamAM cAlatI rItabhAtathI samajavuM. 12 zArdUlavikrIDita. yadvRttaMparilekhakenalikhitaMSaNmatsyapAtAstataH SadakoNarasabAhukaMtaduditaMbAhuMbhajetsaptabhiH saptAserasabhAgabAhuruditaHsaptAsrato'STAsrakaM, tvevnNddshaadibaahubhushojnyeyaaHsvbuddhyaakhilaaH||13|| artha-prAkAravaDe vRtta racine te vRttamAM cha (6) matsya pADavA eTale tethI cha bAhunuM kaeNNa thAya, e cha bAhumAMthI eka bAhunA sAta bhAga - ravA ane e sAta bhAgamAMthI eka bhAga e che kare; eTale cha bhAga bAkI rahyA. eja cha bhAga che te samAsane eka bahu thAya. 1 daSTAMta -eka DizAstranI laMbAI 21: AgaLanI samabAju paDaSako, hoya to teno bahu uparanI rIta pramANe keTale thAya ? rIta-216 beseM seLane 6 cha e bhAgyA to teno chaThTho bhAga 36 chatrIsa thAya temAM tenuM vargamULa 6 7 ume. ratAM 42 beMtAlIza thAya temAMthI tene 14 caudama bhAga 3 traNa kADhatAM bAkI 39 ogaNacAlI rahyA che tene bahu samajavo. 2 eka cheDazAstra vibhAganI laMbAI 24 vIza hAtha che tyAre tene bAhu keTalA hAthano haze ? javAba: parphe hAtha bAhu thAya. 3 eka SoDazAstravALI chatrInI laMbAI 54 copana AgaLanI che tyAre tene bAha (verAlI nA agrabhAganI vacceno bhAga keTalo hovo joIe ? javAba:--11 AMgaLane bAhu. 4 eka SoDazAstravALA taLAvanI laMbAI 294 base cerApuM hAthanI che. tyAre tene eka bAhu keTalA hAthano haze ? javAba-para bAvana hAthana. 39 AMgaLa bahu thAya. 21 AMgalanI laMbAI.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1Oja ) rAjavalabha, e rIte AkhA SaNanA cha bAhunA beMtALIsa (42) bhAge karI SakeNunA dareka bAhumAMthI eka eka bhAga ocho karavAthI jeTalA bhAgamAM SaSTAsa hAya eTalAja bhAgamAM samAnna thaI jAya; ane teja pramANe samAsathI aSTAsa thAya che. tathA teja rIte aSTAsamAMthI navAsa thAya ane navAsamAMthI teja rIte dazAsa thAya, mATe buddhivAne pitAnI buddhithI e rIte marajImAM Ave teTalA bAhuo athavA asa karavA. 13 zADhinI. SaTvAhoryobAhurasyeSubhAgeyuktebAhuHpaMcakoNasyasasyAt / yAvAbAhuHsvenamAnenagupayobAvhoryogastasyamUlaMvikarNa // 14 // artha- SaNanA eka bAhune pAMcamo bhAga [ eka bAhunA pAMca bhAga karavA] eja bAhamAM meLavIe eTale te SaTkoNane bahu moTI paMcakene athavA paMcAsane eka bahu thAya. eja anukame eTale jeTalA khUNAnuM kSetra karavuM hoya teTalA bhAga eka bhujAmAM athavA bAhumAM athavA asamAM aMbarIe te anukrame caturasa tathA trikoNa kSetra thAya; eTaluM ja nahi paNa, be bAhune bhegA karIe eTale e bane bAhanuM je mULa (madhya bhAga) te vikarNa athavA khUNe kahevAya. daiAtpathutvaMjinabhAgahInaMtithipramANAHkathitAbhujAzca // paMcAsametatparilekhanIyaMpuSpeSukeSvevahitasyarUpaM // 15 // artha -caturasya bhUmine paMcAsa athavA cokhaMDI bhUmine pAMca keNavALI karavI hoya te tenI laMbAI athavA pahoLAImAM tene evI bhAga che, A che kAra ane te ochA athavA kamI karelA bhAgamAMthI eka paMdarAMza , levAmAM Ave te te paMcAsane eka bahu thaye ema samajavuM. e paMcakaNanuM rUpa keTalAMka puSpamAM thAya che. 15 suMdavA . AyAmatovistaramaSTamAMzahInaMprakuryAdrathakArasujJaH // daidhidairyeNasamAstadAsrAyaMtrAdiSadakoNakametaduktaM // 16 // arthasAruM jJAna dharanAra zipie jyAre pakaeNNa karavuM hoya tyAre carasa kSetranI jeTalI laMbAI hoya teTalI laMbAIne aSTamAMza > e che
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. ( 15 ) karatAM zeSa je rahe te pahoLAI jANavI; ane te paNanA khUNA vistAranA ardha bhAgamAM (madhyamAM) Ave, paNa laMbAInA khUNu te 'sama ( barobara ) Ave, e rIte yaMtrAdi pakaeNNa kahyuM. 16 zAstrinI. aSTAsaMyattatpRthutvecadaivyeM / tulyaMkAryakarNakarNahInaM // cAtuHkoNaMhastameyaMyadAsyA / bAhustasminnaMgulairdikapramANeH 17 artha:-aSTAsanI laMbAI ane pahelA sama karavI, paNa catuSkoNamAM je ThekANe karNa Ave te ThekANethI te karNane bhAgI bIje ThekANe karNa (kha) kare; paNa te kSetra eka hAthanA pramANanuM hoya te tene viSe dareka bAha daza daza AMgaLAnA Ave che ema jANavuM. 17 paSTovibhAgopicadairghyakasya / tasyaivaSaDbhAgayutovidheyaH bAhupramANaMkathitaMkalAle / kSetretathAnyAnivicAryakuryAt // 18 // artha --DizAstra kSetra karavA mATe kSetranI laMbAIne cha bhAga laI bAkInA pAMca bhAga mukI devA ane lIdhelA chaThThA bhAgane vaLI chae bhAgatAM je bhAga Ave te, prathama lIdhelA chaThThA bhAgamAM abarathI jeTaluM thAya te DazAstra kSetrane eka bAhu thAya. prathamanI rItimAM je pramANe kahyuM che te ja pramANe ghaNA khuNAnAM je je kSetre karavAM hoya te prathamanI rIti yAda rAkhI te pramANe kSetre karavAM. 18 vasaMtatiruI. shyenHkpotbkpeckbhaasgRdhraa|shcilHsRgaalmRgshuukrsiNhkiishaaH ityAdayodhanaharAbhavanepraviSTA / gehNydaakttkttaaytikNptevaa||19|| artha - gharane viSe cena (bAja), kapita (hela), bagala, ghuvaDa, bhAsapakSI, dhoLI samI) gIdhapakSI, samaLI, ziyALa, mRga (haraNa), sUvara, siMha ane vAnara eTalAmAMthI keIpaNa gharamAM praveza kare te dhanane te nAza 1 sama eTale laMbAImAM be khUNAo Ave ane paheLAmAM madhye eka khUNe Ave, juo AkRti. * vAstamaMjarI mamAdhimAM hirasa pakSInA ThekANe camacilI athavA cAmAcIDI athavA chApuM. gharamAM uMdhA laTake che (vAgola jevAM) e pakSI batAvyuM che.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zajallala, ( 176). kare tathA gharane viSe kaTa-kaTa zabda thAya [ lAkaDAomAM tathA kamADa vageremAM ] tathA ghara' kare athavA dhruje te paNa dhanane nAza kare. 19 prAkAradevabhavanenRpamaMdirecacaityedhvajAdiSuyadA'bhutamevadRSTaM // ityaadikNsudRddhmevpttp'ksmaattdbhpterbhykrNgrhnnaaNgrhoty||20|| artha-prAkAra viSe (killAmAM), devamaMdira vize, rAjamaMdira viSe, devavRkSa vize (devanI peThe je pUjAtuM hoya te jhADapIpaLA Adi) ane vALa viSe, eTalAmAMthI koI paNa ThekANe kAMI Azcarya jevAmAM Ave athavA eTalA ThekANAmAMthI kaI paNa ThekANethI (evAM ThekANuM majabuta chatAM) kAMI paNa akasmAta vastu paDe te te vastu rAjAne bhayakartA che ane teja akasmAtu gharamAM thAya te te gharadhaNIne bhayakartA che ema samajavuM. 20 sthAneSapUrvavihiteSvapitoraNeca / dvAragRhabhavaticetmadhuvAmalUrau // sthUNAkapATadRDhakoSTakabhaMgaeva / bhuumervidaaritimRtyukvdNti||21|| artha-pUrve kahelA sthAnake viSe, (ekavIsamA lokamAM) tathA teraNa viSe, tathA dvAraviSe, ane gharaviSe madhapuDe thAya athavA rAphaDo thAya, temaja staMbhe, kamADa athavA maju, (dvAranI zAkha sAthe rahelA hoya che te) eTalI vastu majabuta chatAM temAMthI kaI paNa vastu akasmAta bhAge tathA pRthvI phATe te te sthAnanA mAlikanuM mRtyu kare. 21 3pagati. dvAregRhasyApivizeDujaMga |stdaavinaashNkurutghinnyaaH|| tatraivadurgAprakarotinIDaM / sTatyulUko'pivinAzahetuH // 22 // artha - gharanA dvAramAM sarpa praveza kare te strIne nAza kare tathA gharanA dvAramAM devacakalI mALe kare che tethI gharanA svAmIno nAza thAya ane ghara upara besI ghavaDa bole te tethI paNa gharanA mAlikane nAza thAya. 22 vasaMtati . rogAyatailaghRtabhaktavasAdidhArA / duHkhaMbhavedgRhapateryadiraktadhArA // vaaditrgiitnindobhvnessvksmaat|sNjaayteyditdaakthytysaukhyN - 1 dharatIkaMpa thatuM hoya te vakhata ghara kare te nahi paNa svabhAvikapaNe kaMpatuM hoya te te hAni karI che. 2 dvAranA bhAgamAMthI koI paNa dekANe pese,
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. ( 17) artha:-ghara viSe telanI athavA ghInI dhArA thAya athavA bhAtanI athavA carabInI (hADakAmAM rahelA mAMsanI) vRSTi thAya che tethI gharanA mAlikane rega thAya, tathA rudhiranI dhArA thAya te gharanA svAmIne duHkha prApta thAya temaja ghara viSe vAditranA athavA gAyananA akasmAt nAde athavA zabdo thAya che te paNa gharadhaNIne dukha karanAra che. 24 gehedbhutaMyaditadAbhavanavihAya / kuryAdaliMcavidhivaddhavanaMsurArcA // daanNdvijaatiytidurblduHkhitebhyo|ddyaatttopinivsedbhvnesukhaarthii| artha-e rIte batAvyA pramANe ghara viSe kaI paNa tarehanuM Azcarya thAya te te gharamAMthI nIkaLI vAstudevane pharIthI vidhipUrvaka baLidAna ApI havana tathA devapUjA karAvI temaja brAhmaNa, yati, durbaLa ane duHkhI hoya evAone dAna ApI pitAnA sukhanA arthe te gharamAM rahI vasavuM joIe. 25 itizrI rAjavallabhe vAstuzAskhe maMDanahate kSetrAdbhuta lakSaNaM nAma dshmA . 20 || 1 Azcarya thavAnI mudata A graMthamAM batAvI nathI paNa navIna ghara karI temAM je divase vasavAnuM thAya te divasathI bAra mAsa sudhImAM tevuM kAIpaNuM Azcarya thAya che tene deSa che, mATe te gharamAM pharI vavA mATe vAstupUjana vagere karavuM ema bIjA graMthamAM batAvyuM che.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ te rAjJavalkama, te adhyAya 11 mo. upajAti. naMdAtithi SaTpratipaccarudrA / dvidvAdazIsaptamikAcabhadrA // jayAtRtIyASTamikAcavizvA / riktAcaturthInavamIcabhUtA // 1 // ' artha--chaTha, paDave ane agiyAraza, e traNa tithione naMdAtithi jANavI, bIja, bAraza ane sAtama, e traNa bhadrAtithi jANavI, trIja, AThama ane teraza, e traNa jayatithi jANavI, ane etha, navamI ne cAdaza, e traNa riktAtithi che ema jANavuM. 1 proktApUrNApaMcadipaurNamAsIzukranaMdArAjaputrecabhadrA // . pRthvIputresiddhidAvaijayAsyAnmaderiktAdevapUjyecapUrNA / / 2 // artha-pAMcama, dazama ane pUrNimA, e traNa pUrNatithi jANavI, ane have upara kahelI tithi ane vAranA vegathI siddhiyoga thAya che te kahe che; te evI rIte ke- - zukavAra ane naMdAtithi, budhavAra ane bhadrAtithi; maMgaLavAra ane jayatithi; zanIvAra ane riktAtithi, gurUvAra ane pUrNatithi. eTalA ja brijaNa-2 ekAdazIjIvadinecaSaSTI / bhaumetrayodazyapizukravAre // sUryenavaikASTamikAzcasiddhAzcaMdradvitIyAdazamInavamyaH // 3 // artha-ekAdazInA divase gurUvAra hoya chaThane divase maMgaLavAra hoya; terazanA divase zukavAra hoya; navamI, ekama ane AThama, e traNa tithiomAMthI game te tithinA divase ravivAra hoya; bIja, dazama ane navamI e traNa tithiomAMthI game te tithinA divase somavAra hoya te te rASTri coga jANa. 3
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 11 me, (179) upajAti. ravauzubhAnyazvinikAcamUlaM / puSyopihastottarakatrayaMca / / .. duSTAmaghAdAdazikAcayAmyA / maitradayaMsaptamikAvizAkhA // 4 // artha:-ravivAranA divase azvinI, mULa, puSya, hasta ane traNa uttA ( uttarAphAgunI, uttarASADhA ane uttarAbhAdrapadA) e sAta nakSatra sArAM che; eja ravivAranA divase maghA, bharaNI, anurAdhA, jyeSThA ane vizAkhA, e pAMca nakSetre sArAM nathIteja rIte ravivAranA divase dvAdazI (bArasa) ane sAtama e be tithi paNa sArI nathI ema samajavuM. 4 zubhAnicaMdezravaNAnurAdhe / puSyomagorohiNikAtathaiva // nazobhanakAdazikAbhijicca / SADhAdayaMcitravizAkhikeca // 5 // artha-mavAranA divase zravaNa, anurAdhA, puSya, mRga ane rohiNI e pAMca nakSatre zubha che; semavAranA divase agiyAraza tithi azubha che ane somavAranA divase abhijita, pUrvASADhA, uttarASADhA, citrA, ane vizAkhA, e pAMca nakSatra paNa azubha che. 5 bhImezubhaMvanhibhamazvinIcAzleSAcamUlottarabhadrapaJca // neSTAdazamyuttaraSADhabhaMcatathAtrayaMvAsavatazcaraudraM // 6 // artha-maMgaLavAranA divase kRtikA, azvinI, azleSA, mULa ane uttarAbhAdrapadA, eTalAM nakSatro zubha jANavAM, paNa maMgaLavAranA divase tithi dazama hoya to te azubha jANavI, temaja maMgaLavAranA divase uttarASADhA dhaniSThA, zatabhiSA, pUrvAbhAdrapadA ane AdrA, eTalAM nakSatro paNa azubha che ema samajAvuM. 6 budhezubhopUSyakaraumRgazva brahmAmibhaMsiddhikaraMcamaitraM // vAghaniSThApratipannavamyau / yAmyAzvinIkhetikAtathaiva // 7 // artha-budhavAranA divase puSya, hasta, mRgazIrSa, rohiNI, kRtikA ane anurAdhA, eTalAM nakSatra zubha che, paNuM budhavAranA divase pratipadA (paDave athavA ekama) ane navamI e be tithio azubha che, ane budhavAranA divase dhaniSThA, bharaNI, azvinI ane revatI, e cAra nakSatro paNa azubha che ema jANavuM. 7
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) rAjavallabha jIvazvinIsiddhikarAnurAdhA / punarvasUrevatikAcapUSyaM / / / nazobhanaMvAruNamaSTamIca / brAhmAtrayaMcottaraphAnidhiSNyaM // 8 // artha-gurUvAranA divase azvinI, anurAdhA, punarvasu, revatI ane puSya, e pAMca nakSatre zubha che, paNa te ja vAranA divase (gurUvAre) aSTamI tithi azubha che, temaja teja vAranA divase zatabhiSA, rohiNI, mRgazIrSa, Adra, uttarAphAlthanI ane kRtikA. eTalAM nakSatra paNa azubha che ema jANavuM.8 vA . zukrezubhaMpoSNayugaMcapUphA / zrutyuttarASADhabhamaitrabhaMca // vAbhRgausaptamikAcapUSpo'zleSAmaghArohiNikAcajyeSTA // 9 // artha -zukravAranA divase revatI, azvinI, pUrvAphAlganI, zravaNa, uttarASADhA ane anurAdhA, eTalAM nakSatre zubha jANavAM, paNa zukravAranA divase sAtama tithi hoya te te azubha che, temaja zukravAranA divase puSya, azleSA, maghA,hiNI ane cha e pAMca nakSatre paNa azubha che ema jANavuM.9 3vjJAti. zanauzubhArohiNikAzrutizca / svAtistathAvAruNabhaMcazastaM / / nazobhanaMcottaraphAtrayaMcA / pADhAyaMkhetikAcaSaSThI // 10 // artha -zanIvAranA divase rohiNI, zravaNa, svAtI ane zatabhiSA, eTalAM nakSatra zubha jANavAM, paNa e zanIvAranA divase uttarAphAgunI, hasta, citrA, pUrvASADhA, uttarASADhA ane revatI, e cha (6) nakSatro azubha jANavA temaja zanIvAranA divase chaDa tithi hoya te te paNa azubha jANavI. 10 zArdUlavikrIDita. sUryarUparasadvikA zazidine'TopaMcacaikastathA catvAromunayoSTabhUmitanayeSaTaSTacaMdrAtmaje / / jIveyugmazarAHsvarAbhRgusuterAgaikavedASTamA maMdeSTauguNasaptapaMcadivase'STAMzAHzubhAvAsare // 11 //
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 11 me. ( 181) artha-ravivAranA divase pAMcama, cho ane bIjo, eTalA arthamAM mAMthI je aSTamAM heya te- sArA; somavAranA divase AThame, pAMcame ane pahele, eTalAmAMthI game te hoya te te sArA; maMgaLavAranA divase the sAtame ane AThame, eTalAmAMthI game te hoya te te sArA; budhavAranA divase cho, trIjo ane AThame, eTalAmAMthI je hoya te sArA gurUvAranA divase bIje, pAMcamo ane sAtame eTalAmAMthI game te hoya te sArA; zukuvAranA divase ca, chaThuM, pahele ane AThame eTalAmAMthI game te hoya te sArA ane zanaizcara vAranA divase AThama, trIje, sAtame ane pAMcamo eTalAmAMthI gamete--AdamAM. hAla te te parA che. 11 upajAti. kRSNenizAyAMdazamItRtIye bhadrAdinesaptacaturdazetu // zukrajanyAMyugarudrasaMkhye / dineSTamIpUrNimayozcavA // 12 // artha-kRSNa pakSamAM (aMdhAriyAmAM) dazamanA divase ane trIjanA divase rAtrInA bhAganI eTale tithi jeTalI ghaDI hoya teTalI ghaDIthI pahelAM viza ghaDI (30) bhadrA hoya; kRSNa pakSanI sAtama ane caudaza e be divasanA bhAganI eTale prathamanA divase (sAtama athavA cadaze) jeTalI ghaDIe tithi besatI hoya tyAMthI mAMDI trIza (30) ghaDI sudhI bhadrA jANavI; zukla pakSamAM cotha ane agiyArazanA divase rAtanA bhAganI eTale, jeTalI ghaDI tithi hoya te pahelAM vIza (30) ghaDI sudhI bhadrA jANavI, ane zukla pakSanI AThama tathA pUrNimA, e be divasamAM, divasanA bhAganI eTale, prathamanA divase jeTalI ghaDIe AThama athavA punama besatI hoya tyAMthI mAMDI trIza (30) ghaDI sudhI bhadrA jANavI. 12 sUryekArmukamInagesuragurausiMhevidhaudurbale gaMDAMtavyatipAtavaidhRtidinedagdhetithaubhetathA // zukrestethagurocapAtasamayaviSTyAMcamAsAdhike caMdrapApavilokitecasahitakAryanakiMcicchubhaM // 13 //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ (182 ). rAjavalabhaartha -dhana rAzine ane mIna rAzine sUrya hoya; siMhane gurU hoya; caMdramA durbaLa hoya; gaMDAMta nAmA hoya tathA vyatipAta hoya; vidyuta hoya; dagdhA tithi heya; dagdha nakSatra hoya; zukra asta haiya; gurUasta hoya; pAta ega hoya; viSTi hoya; adhika mAsa heya ane caMdramA upara pApagrahanI daSTi paDatI hoya athavA pApagrahanA bhege caMdramAM hoya, te evA divasamAM zubha kAmano tyAga karavo. 13 AdaubhUmiparIkSaNazubhadinepazcAcavAstvarcanaM bhUmeHzodhanakaMtatopividhivatpASANatoyAMtakaM // pazcAddhezmasurAlayAdiracanArthapAdasaMsthApana kAryalamazazAMkazAkunavalaiHzreSThedinedhImatA // 14 // artha-zubha divase prathama bhUminI parIkSA karavI, pachI vAstudevanuM pUjana, pachI vidhi sahita pRthavImAM pASANanI bhUmi Ave tyAM sudhI athavA pANI AvatAM sudhI bhUminuM zodhana karavuM ane tyAra pachI ghara athavA devamagaliyArA bAma, caMdramAM ane zakuna baLa hoya temaja zreSTha divasa hoya te divase buddhimAna puruSe pAyAnuM sthApana karavuM. 14 vAsto karmaNidhiSNyavAratithayozvinyuttarANAMtrika hstaaditrymaitrtoddhymidNpussyomRgorohinnii|| niMdyaubhUsutabhAskaraucazubhadApUrNAcanaMdAtithiH neSTAvaidhRtizUlagaMjaparighAvyAghAtavajrAvapi // 15 // . artha - vAstunA kAmamAM nakSatra, vAra ane tithio levAnuM kahyuM che te evI rIte ke- azvinI, traNa uttara (uttarAbhAdrapada, uttarASADhA ane uttara kacchanI) ane hasta Adi laIne traNe nakSatre (hasta, citrA ane svAtI) anarAdhAthI be nakSatro ( anurAdhA ane jyeSThA); pUSya, mRgazIrSa ane hiNI. eTalAM nakSatra levAM, paNa maMgaLa ane ravi e be vAra levA nahi, pUNI ane naMdA, e tithio levI sArI che caNika vaidhRta, zaLa, gaMja, paridha, vyAghAta ane vaja, moTAlAe e sArA nathI
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 11 mo. (13) viSkuMbhavyatipAtakaucanazubhauyogAHparezobhanAH zastaMnAgabavAvhatetalagiraMyugmAMtithivarjayet // mauhUrtatvathavizvamaSTanavamapaMcatrirAgAdikaM zreSThaMcaditiyaMtulAvRSaghaTauyugmaMdhanuHkanyake // 16 // artha_vikuMbha ane vyatipAta e be pega sArA nathI, temaja prathamanA blekamAM niSedha karelA vego, ane A be pege, e zivAyanA bIjA sarva yugo sArA che, temaja karaNamAM nAga, bava, taila ane gira, e cAra karaNa sArAM che; paNa yuma tithi hoya tene tajavI. vaLI- - divasanAM be ghaDiyenAM muhumAM teramuM (13), AThamuM (8), navamuM (9), pAMcamuM (pa), trIjuM (4), chaThuM (6), sAtamuM (7), ane bIjuM (2), eTalAM muhurte sArAM che, temaja tuLA, vRSa, kuMbha, mithuna, dhana, ane kanyA, eTalAM lagna paNa sArAM che. 16 vyaMgevAsthirabhecasaumyasahitelamezubhairvIkSite saumyairviirysmnvitaishcdshmairnirmaannmaahurbudhaaH|| tairvAdhInavakeMdragaiHsuphaladaMpApaistriSaSThAyagaiH rohyaSTamasaMsthitopimaraNakarturvidhattetarAM // 17 // artha-dvi svabhAva lagna athavA sthira lagna, evAM lagna viSe samyagRha paDavA hoya athavA tevA lagna upara zubha grahanI daSTi hoya, vaLI dazamAM sthAnamAM sAmya gRha baLavAna hoya te evA vakhate gharano prAraMbha kare, temaja pAMcamA bhavanamAM tathA bIjA bhavanamAM ane kendra sthAnamAM, eTale ThekANe zubha gRha baLavAna hoya te te sArUM phaLa Ape mATe tevA vakhate gharane prAraMbha kare; trIjA, chaTrI ane agiyAramA bhavanamAM pApagraha hoya te paNa te zubha phaLa Ape paraMtu gharanA prAraMbhanA vakhate krUra graha AThamA bhavanamAM rahyA hoya te te gharanA svAmInuM mRtyu kare. 17 jIvaHsaukhyamupAkarotibhRgujodhAnyaMzriyaMcaMdramAH - sUryovezmapatiMcatuSTayamidaMnIvAstagaMnirbalaM // * yuma eTale yatidhi hoya athavA vRddhi tithi hoya ( eka tithimAM bIjI tithi maLI hoya te vRddhi titha) evI che nithio tyAgavI kahyuM che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama ja ( 184 ) rAjavallabha jIvelamasamAgatezazisutejAmitrageripo zukrabdhausahajezanaucazaradAMgehaMzataMtiSThati // 18 // artha --gharanA prAraMbha vakhate cothA gharane svAmI bRhaspati baLavAna heya te te sukha Ape; cothA gharane svAmI zukra baLavAna hoya te te dhAnyanI vRddhi kare. cothA gharane svAmI caMdramA baLavAna hoya te te lakSmInI prApti karAve, sUrya cothA gharane svAmI baLavAna hoya to te sukha, dhAnya ane lakSamI, e traNa Ape; paNa e cAre grahe nIca sthAnamAM hoya athavA astanA hoya te te nirbaLa jANavA athavA haspati lagnamAM heya; budha sAtame bhavane haya, sUrya chaThuM bhavane haya, zuka cothe bhavane haiya, zanaizcara trIje bhavane heya te te ghara se (100) varSa sudhI Take. 18 mArinI. bhRgusutaihalamehyAyagecakhejJe gRhamapizatamabdAnasthAyikeMdresurejye // diguNamapicazukramUrtigovikrama suragurumutasaMsthebhUmiputrecaSaSThe // 19 // artha-lagna viSe zukra hoya, agiyAramA bhavanamAM sUrya hoya, dazamA bhavanamAM budha hoya, kendrasthAnamAM bRhaspati hoya te te ghara se (100) varSa sudhI Take; ane lagnane viSe te zukraja heya paNa, je sUrya parAkrama bhavanamAM hoya, pAMcamA bhavanamAM bahasthati hoya ane maMgaLa chaThThA bhavanamAM hoya te te ghara base varSa (200) sudhI rahe. 19 - sqjJAti. prAraMbhakAleyadimaMdabhaumau / lAbhAzritaudevaguruzcaturthe / caMdroMbarececcharadAmazItiH / sthitiniyuktAbhavanasyasadbhiH // 20 // artha-gharane AraMbha karatI vakhate zanaizcara ane maMgaLa, e be agiyAramA bhavanamAM hoya; bRhaspati cothA bhavanamAM hoya ane caMdramA dazAmA bhavanamAM hAya, evA vakhatamAM prAraMbha kareluM ghara eMzI varSa (80) sudhI Take. 20 1 parAkrama eTale trIjuM bhavana thAya che.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. zArdUlavikrIDita. lamaMkarkaTamAzritehimakaredevAcitekeMdrage lakSmIvadbhava khagaizvasuhRdaHsvAMzocasaMsthaistathA / nIcAMzerapinirdhanaMtukhacaroTeka-parAMzasthitaH jAmitredazamebdamadhyataidaMgehaMparairnIyate / / 21 / / artha-karka lagnamAM caMdramA heya kendra sthAnamAM bRhaspati hoya; mitranA sthAnamAM graha hoya te vakhate gharano prAraMbha thAya to te ghara lamIvAna thAya; paNa nIca aMzanA graha hoya tevA vakhatamAM prAraMbha karelA gharamAM nidhanapaNuM rahe ane eka paNa graha zatrunA gharamAM sAtamA athavA dazamA bhavanamAM hoya evA vakhatamAM prAraMbha kareluM ghara eka varSanI aMdaramAM te ghara zatrunA svAdhInamAM thAya. 21 upajAti. bhRgurvilameyadimInasaMsthaH / karkegurusturyagRhaMgatazcet // zanistathaikAdazagastulAyAM / gehNcirNshriishitNtdaasyaat||2|| artha-mIna rAzinA lagnamAM zukra hoya te vakhate prAraMbha kareluM ghara lakSmI sahita ghaNa divasa sudhI Take karkane bRhaspati cothA bhavanamAM hoya te vakhata prAraMbha kareluM ghara paNa laphamI sahita ghaNA divasa sudhI Take, ane zanaizcara tuLane agiyAramA bhavanamAM hoya evA vakhatamAM prAraMbha kareluM ghara paNa lakSamI sahita ghaNA divasa sudhI Take. ra2 gRhapravezomRgamaitrapuSye / citrAdhaniSTottaravAruNajhe // svAtyazvinISabharohiNISu / zubhothariktAravibhUmijenoM // 23 // artha:-mRgazIrSa, anurAdhA, puSya, citrA, dhaniSThA, traNe uttarA, zatabhiSA, svAtI, azvinI, revatI ane rohiNI. eTalAM nakSatromAM gharamAM praveza kare e sAruM che. paNa riktA tithi, ravivAra ane maMgaLavAra, eTalA di. vasamAM gharamAM praveza kare e sAruM nathI. 23
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 186) rAjavallabha. mahinI. ajavRSamRgakanyAH karkamInItulArkA dvihitamihasamuccaM saptamaMnIcamasmAt // mRgaTakarkAdyAnavAMzAajAdeH caraNavamAmavananIyaMtravaze !! 24 artha:--seSane sUrya uccasthAnano, vRSanA cadramAM uccasthAnane, makara nA maMgaLa uccasthAnanA, kanyAneA budha uccasthAnanA, karkanA bahuspati uccasthAnanA, mInano zukra uccasthAnane, ane tuAnA zanaizcara uccasthAnanA, e rIte uccasthAnanA jANavA. upara kahelI rAziothI sAtamI rAzi nIca sthAna taNuvu, jemake-sUrya tuLAnA nIca sthAnane, caMdramA vRzcikanA nIca sthAnane, magaLa karkanA nIca sthAnano, budha mInane nIca sthAnano, guru makaranA nIca sthAnano, zukra kanyAnA nIca sthAnanA ane zanaizcara meSanA nIca sthAnane, eTalA nIca sthAnanA jANavA. meSalagna, sihulagna ane dhanalagna, e traNa navamAMza meSAdithI gaNavA vRSa, kanyA ane makara, e traNanA navamAMza makarathI gaNuvA; mithuna, tuLA ane kuMbha, e traNanA navamAMza tuLAdithI gaNavA, karka, vRzcika ane mIna e traNanA navamAMza kArttithI gaNavA. e rIte khatAvelA lagnanA navamAMzeAmAMthI-cara navamAMza ane cara lagna, e ene gharamAM praveza karatI vakhate tyAgavAM. 24 mUtaiau tathaivopacayasvarAzi, lamaMyadAsyAtsukhakRtpravezaH // dvivedapaMcAstanavASTamAMtye, rAzisvalamaMca vinAzahetuH // 25 // artha--pahela bhavana, trIjI bhuvana, chaThThu bhavana, dazamu` bhavana ane agiyAramu` bhavana, eTalAM bhavanAmAM koI paNa bhavananI rAzi ane gharanI rAzi, e banne eka rAzi hoya te vakhata gharamAM praveza kare te te sukhakArI taNavu, paraMtu bIjI, cAkSu', pAMcama, sAtam', AThama, navamu' ane khArasu'bhavana;
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 mo, (18) eTalA bhavanamAMthI koI paNa bhavananI rAzi ane gharanI rAzi. e baMnenI eka rAzi hoya tevA vakhatamAM ghara viSe praveza kare che te praveza karanAra gharadhaNIne nAza thAya. 25 trikoNakeMdreSuzubhAyasaumyAH / keMdrASTamAMtyenavinAcapApAH // bhavaMtizastAstriSaDAyagAzca / caMdre'nukUlostharabhepravezaH // 26 // artha-trikoNa viSe tathA keMdra viSe simya graha hoya te te zubha che; kendra bhavana, AThamuM bhavana ane bAramuM bhavana, eTalAM sthAne mukIne bIjA ThekANe pApa graha hoya te te sArA che ane te zubha phaLa Ape; trIjA, chaThThA ane agiyAramA bhavanamAM zubha graha hoya to te paNa zubha phaLa Ape, temaja caMdramA anukuLa hoya ane nakSatra sthira hoya, eTalA yogomAM gharane viSe praveza kare. 26 gRhapravezaMgamanaMnakuryAcchukrebudhedakSiNasanmukhasthe // navoDhakanyaikapurebhayAdaunadoSadaudakSiNasanmukhasthau // 27 // arya-zukra ane budha e be jamaNA hoya athavA sanmukha hoya te tevA vakhatamAM gRhapraveza kare nahi, temaja prayANa paNa karavuM nahi; vaLI- zuka ane budha e be jamaNa hoya athavA sanmukha hoya tevA vakhatamAM navaDhA kanyAne bIje gAma sAsaruM hoya te tene tyAM veLAvavI nahi, paNa eka gAmamAM athavA eka nagaramAM paraNelI hoya te te vakhata chatAM - bAvavAne doSa nathI, temaja bhayanA vakhatamAM budha ane zuka game te jamaNe hoya athavA sanmukha hoya to paNa tevA vakhatamAM (bhayanA vakhatamAM) ghara praveza, prayANa ane kanyAne game te anyagAma hoya to paNa vaLAvavAne kAMI deSa nathI. 27 zArdUlavikrIDita. pUjyAsaukuladevatAgaNapati kSetrAdhinAthAstathA vAsturdikpatayaHpravezasamayeprAraMbhaNedhImatA // AcAryadvijazilpinazvavidhivatsaMtoSayecchilpinaM . vAraMpaLahaMkAvazataH sauthaMmatavA che 28 | artha -gharane vi-praveza karatI vakhate ane gharanA prAraMbha vakhate buvimAna purU kuLadevatA, gaNapati, senA: svAmie, vAsudevanA ane
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ (188) rAjavalabha. dibe, eTalA devatAone pUvA-AcArya, brAharaNa ane zilpi, eene bipi sahita anekavAra temaja zipine vastra ane alaMkAra ApavA, e rIte karavAthI gharamAM praveza karanAra mANasane niraMtara sukha prApta thAya che. 28 tanvaMgyAkarapIDanemRgamaghAmUlaMtathaivottarA hastasvAtya'nurAdhikAzcasukhadAHpauSNaMtathArohiNI // yasyAzcArumukhanitaMbajaghanesthUlekUcauzrIphalaiH tulyA~kSAmakATivizAlanayanetAmrodharaHsatkacAH // 29 // artha-kanyAnA lagna viSe mRgazIrSa, maghA, mULa, traNa uttarA, hasta, svAtI, anurAdhA, revatI ane rohiNI, eTalAM nakSatra sukhakArI che, paNa kevI strI sAthe lagna karavuM? te kahe che. jenuM aMga sukemaLa hiya suMdara sukha hoya; nitaMba ane 2jaghana e be sthaLa heya ane jenAM stana zrIphaLa jevAM hoya, kaTi durbaLa hoya, vizALa (meTAM) jenAM netra hoya; adhara lAla hoya ane jenA keza suMdara hoya evI strI sAthe lagna karavuM. 9 zukrejyestagatemukuMdazayanesUryedhanurmInage bhadrAyAMyamamRtyuvedhasahitaMgodhUlikavarjayet / / yuktapaMcavizopakairvidhuvalaMzastavivAhasyame / doSANAMzamanaMvilokyamuninAsaMdhyAgamenirmitaM / / 30 // artha-zuka athavA buhaspati asta hoya; viSNue zayana karyuM hoya; sUrya dhanane athavA mInane heya; bhadrA hoya te vakhate; yamaghaMTa heya; mRtyu ga hoya; vedha hoya. eTalAM kAramAMthI kaI paNa kAraNa hoya tevA vakhatamAM gedhULika lagna karavuM nahi, paNa pAMca vidhAnuM lagna hoya; caMdramAnuM baLa hoya, ane vivAhanuM nakSatra hoya te divase upara batAvelA do zivAya bIjA dene zAMti karanAra gedhaLika lagna karavuM ema munIzvare kahyuM che. 30 1 kammarane pAchale bhAga 2 peDuM. 3 moTA athavA bhAre hoya. 4 bIlInuM phaLa=luM. 5 kammara pAtaLI heya te. 6 heTha. * vagaDAmAMthI AvatI gAnA pagavaDe saMdhyAkALe raja uDe che tenuM nAma goLika che mATe te vakhata lagna karavuM.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me (189) godhUleSTamaSaSTamUrtiSuvidhurlageSTamestekujaH cAnyakrAMtisamAnamevakulikaMmRtyorbhayAdarjayet // aiMdrAddeprathamaMdhruvasyacaparaMkrAMtyostusAmyaMbhavet bhAnobiksamanvitaMsukhakaraMmaMdethajIvetathA // 31 // arthagoLika lagnamAM AThama, chaThThA ane lagna, eTalAM sthAnakemAM jo caMdra hoya nahi, temaja lagnamAM AThamAmAM ane sAtamAmAM, eTalAM sthAnakamAM je maMgaLa hoya nahi, temaja krAMtisAmya hAya nahi temaja kuLIka (ga) heya nahi te evA vakhatamAM dhULika lagna karavuM kahyuM che, paNa upara je batAvelAM che temAM lagna kare te mRtyune bhaya thAya. vaLI IMdraganuM prathama ardha tajavuM, dhrAganuM uttara ardha (chelluM) tajavuM, ane gedhULika lagna sUryanA asta vakhata eTale pazcima tarapha sUryanuM biMba dekhAtuM hoya evA vakhate, za. zcara ane guruvAranA divase godhULika lagna karavuM. 31 mAsejanmatithautathaivajanibhejyeSThenajyeSThotsaveH SaNmAsAnnavivAhamuMDanavidhirdhAtroHsahodaryayoH / SaSThevAtritayetathaivanavamelamAnnakAryadine vaiDhIvavA rAtiruMpALagrahapUrvataH + rUrU artha-janmanA mAsa viSe, janmanI tithi vize ane janmanA nA tramAM lagna karavuM nahi. vaLI pahelA putranuM lagna cha mAsamAM karavuM nahi, temaja sahedaranuM (sagA bhAInuM) ekanuM lagna thayA pachI cha mAsamAM bIjAnuM lagna karavuM nahi, tathA ekanuM muMDana karAvyA pachI cha mAsamAM bIjAnuM muMDana paNa karAvavuM nahi (bALavALa utarAvavA nahi); lagnanA divasathI cha divasa pahelAM, traNa divasa pahelAM ane nava divasa pahelAM vedI, citra ane jhaverA vagere kAryo karavA nahi. (pAMca divasa, cAra divasa, sAta divasa, ATha divasa ane be divasa pahelAM te kAma karavAM. ) 32 itizrI rAjavallabhe vAstuzAstre maMDanakRte dinazuddhi. gRhaniveza vivaahmulALa nAma ghoDA : che ?? |
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ navama adhyAya 12 mo. zArdUlavikrIDita. prApakSeSavalezIyAdazubhaHpuMsAMsapakSaHzubhaH kRSNecedazubhastadAzubhakarovyatyAsatoniHphalaH // tArAvIryavazAcchazIvidhubalAdiSToraveHsaMkramaH zastAbhAnubalAdbhavaMtikhacarAduSTAHsthitAgocare // 1 // artha-zukla pakSanA prathama divase puruSane caMdramA zubha hoya te te AkhuM ajavALiyuM pakSa zubhakArI jANavuM. kRSNapakSanA prathama divase puruSane caMdramA nibaLa hoya, tepaNa tArA sArI hoya te; te tArAnA baLathI kRSNapakSamAM paNa puruSane zubhakArI thAya; ane je e batAvelI rItithI viparIta, hoya te niSphaLa jANavuM. jemake, zukla pakSanA prathama divase caMdramA nibaLa hoya paNa tArA baLavAna hoya; kRSNapakSanA prathama divase caMdramA baLavAna hoya; ane tArA nirmaLa hoya to te niSphaLa jANavuM, temaja sUrya je divase rAzi badale te divase caMdramA baLavAna hoya to te sAro che; maMgaLa vagere duSTa graho che tene rAzi badale thatuM hoya te divase sUrya baLavAna hoya te sAre che. 1 3nAti. sarvagrahAlAbhagatAHzubhAHsyuH / striSaTdazArkastutathaivarAhuH // zanistriSaSTaHzubhakRnmahInaH / zubhAgrahAgocaragAHsvarAzeH // 2 // artha:-sarva grahe agiyAramI rAzinA heya to te zubha jANavA trIje, cha ane dazame sUrya hoya to te paNa zubha jANa; trIje, chaThThA ane dazame rAhu hoya te te paNa zubha jANa; trIje ne chaThTho zanaizcara heya te te paNa zubha jANo; trIjo ane cha maMgaLa hoya te te paNa zubha jANo. have e graha gaNavAnI rIta evI che ke upara kahelA graho pitAnI rAzithakI je rAzi upara cAlatA hoya tyAM sudhI gaNavAnuM kahyuM che. 2
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 11 me. zArdUlavikrIDita. caMdraHSatridazAdyasaptamazubhaHzukrtekapaMcAzvigaH jJoyugmetyavivarjitesuragururddharmAstadhIyugmagaH // zukrostArikhavArjitoyasakalecaMdrAsadAlokyate horAsArddhaghaTIdrayanijadinAtSaSThIcaSaSThIbhavet // 3 // atha-cho, trIja, dazame, pahele ane sAtame, eTalA caMdramA hoya te te zubha che; zukalapakSa viSe navame, bIjo ane pAMcame eTale caMdramAM hoya te paNa zubha che; bAramI rAzine tyAgI sama rAzimAM rahele budha (bIjI, thiI, chaThThI, AThamI, ane dazamI.) zubha jANa; navamo, sAtame, pAMcame ane bIje eTalA bRhaspati zubha jANavA, sAtamI ane chaThThI rAzi tyAgI bIjI sarva zaziemAM zukra zubha jANo, paNa caMdramAne te sarva kAryamAM avazya je. DerA aDhI ghaDInI jANavI. te horA pahelI herAthI anukrame gaNavI hoya te potAnA vArathI chaThThAvAnI levI. 3 35ti . SaTaviMzatirdAdazabhiHpalaizca / dinapramANaMmakare'nhipUrve // triMzattulAmeSadinecapUrve / mRgedinakarkaTarAtrimAnaM // 4 // artha-makarasaMkrAMtinA prathama divase (26) chavvIsa ghadha ane (12) bAra paLa sudhI divasanuM mAna jANavuM; tuLA saMkrAMti ane meSa saMkrAMtinA prathama divase (30) trIsa ghaDIne divasa jANa ane makara saMkrAMtimAM divasanuM je mAne kahyuM che teTaluM ja karka saMkrAMtinA pahelA divasanI avibhAjana - vasantatiA . paMcAMzayuktapalamevamRgecayugme / meSejJaSetvanudinaMtripalaMcasAdhaM // aSTAkSaraNarahitaMtrilaMghaTAdodvikSayaumakarakarkaTatodinAdeH // 5 // artha-makara ane mithuna, e be saMkrAMtiomAM pratidivase pAMca aMza sAthe eka paLa pramANe divasanI vRddhi thAya; meSa ane mIna, e be saMkrAM
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4) rAjavallama. tiomAM pratidivase sADItraNa paLa divasa vRddhi pAme; kubha ane vRSa, e be satkrAMtiomAM pratidivase aSTAMza hIna traNa paLa divasa vRddhi pAme (eka paLane azvamAMza Ache karatAM be paLa ane Avana aza vRddhi pAme ). e rIte makara saMkrAMtithI divasanI vRddhi thAya ane karka sakrAMtithI divasanI hAni athAt divasa nAnA thAya. 5. vastrA. siMhAlirAzau mRgakuMbhavatsyAtkanyA tulAyAM jJaSameSatulyAH || kodaMDaka rke mRgayugmamAnAtAvatpalairhAnirathopadiSTA // 6 // aH--makara sa'krAMtimAM divasa jeTale vRddhi pAme che teTaleAja siMhu sakrAMtimAM kSaya pAme che; kubha sa'krAMtimAM divasa jeTale vRddhi pAme che teTaleAja vRzcika sakrAMtimAM kSaya pAme che; mIna sakrAMtimAM divasa jeTaleA vRddhi pAme che teTaleja kanyA saMkrAMtimAM kSaya pAme che; meSa sakrAMtimAM divasa jeTaleA vRddhi pAme che teTaleAja tuLA sakrAMtimAM divasa kSaya pAme che; makara sakrAMtimAM divasa eTale vRddhi pAme che teTaleja dhana sakrAMtimAM divasa kSaya pAme che ane mithuna saMkrAMtimAM divasa jeTale vRddhi pAme che teTaleAja pharka sakrAMtimAM divasa kSaya pAme che. 6 zArdUlavikrIDitaM. meSAdostri kareM dukheMdunayanaMrAmAdhipaM carttavaH paMcAgdhikrama toMgulaizca samatAmAdhyo'nhikIsyAtprabhA // chAyA saptamitasya saptasahitAza kozca madhyojjhitA taistatsaptaguNaM bhajeddinadalaMyAtAH sthitAnADikAH // 7 // aH--divasanuM pramANa jovA mATe uMcI nIcI na heAya evI sarakhA mathALA vALI pRthvIpara sAthe mAmunanA a sthApana karI zakunI chAyA paDe te AMguLA vaDe mApI letAM jeTalA AMgaLA thAya teTalAmAM (cha) sAta umeratAM jeTale aMka thAya te akanA madhya eka athA dhruvAMkane hIna karavA, e dhruvAMkanI evI rIta che;---- meSa sa`krAMtinA (3) traNa dhruvAMka, vRSa sakrAMtinA (2) be; mithunanA (3) traNa; karkanI (0) zunya; siMhane (1) eka, kanyAnA (2) be; tuLAnA 3
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 mA. ( 193 ) vRzcikanA (4) cAra; dhananA ( 5 ) pAMca; makaranA (6) che; kuMbhanA (5) pAMca; ane mIna sakrAMtinA (4) cAra dhruvAMkA hoya che. e pramANe anukrame kahelA dhruvAMkAnI rIte dareka sakrAMtimAM upara khatAvelA akamAMthI je sa'krAMti cAlatI hoya te sakrAMtinA vAMka ochA karavA ane tyArapachI cAlatI sa'krAMtinA divasanA jeTalA nimAna hoya teTalAdanamAnanuM ardha karatAM je thAya te ardhane sAtaguNA karI tene je aka thAya te akane zaMkunI chAyAnA jeTale aka thaye hoya teTalA aMkavaDe bhAgatAM ( saMkrAMtinA nimAnanu ardha karI, ardhane sAtaguNA karatAM je AMkaDe thAya te AMkaDAne zakunI chAyAnA mApanA AMkaDAthI bhAgavA) lakhyAMka je AMkaDA Ave te pUrva divasanI gaelI ghaDI samajavI, arthAt divasa udbhaya thaI caDhelA divasanI gayelI ghaDI samajavI; ane je pAchalA paheAra vakhate zakunI chAyA bharI hoya te chAyAnA AMka sAthe sAtaguNA AMkaDAne bhAgavAmAM Ave tA te bhAgatAM lakhyAMka je Ave te pAchalA paheAranA rahelA divasanI ghaDI samajavI. 7 bhAnordakSiNanADikAza ziva hAvA mAsuSumNAtayoH prAk kRSNeraviriMdureva dhavalepakSetryahaM catryahaM // zAMte karmaNicaMdramAdinapatiH proktobhayebhojane pUrNAMgeyAdipRcchakastadakhilaMkAryatrajet siddhaye // 8 // artha:nAsikAnI jamaNI nADI vahetI hAya te te 'sUryanI nADI samajavI; DAkhI cAlatI hoya te te caMdranI nADI jANavI ane e banne nADi vacce cAlatI hoya te te "suSumhA" nADI samajavI. kRSNapakSamAM sUryodaya thate prathama sUryanI nADInA udaya hAya ane zukalapakSamAM sUryodaya thate prathama cadranI nADInA udaya hAya tA tene anukrama evA che ke- zukalapakSamAM lAgalagI traNa divasa sudhI sUryodaya thatI vakhate caMdranI nADI cAle ane te pachI traNa divasa sudhI lAgalagI sUcaya thatI vakhate sUryanI nADI cAle. e rIte traNa divasane anukrama che. te anukrama eka eka 1 nAkanAM e chidro che temAMthI jamaNI taraphanA eka chidramAMthI vAyu nIkaLatA hoya ane bIjuM DAbI taraphanu chidra khadha heya te te sUryanu dhara jANavu, ane jamaNI taraphanu chidra baMdha hoya ne DAbI taraphanA chidramAMthI pavana cAlatA hAya to te caMdranu dhara cAle che ema samajavuM; paNu, nAsikAnAM banne mAMthI ekasarakhA vAyu vehetA haiya to te suSumu!" che ema samajavu,
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) rAjavallabha pakSa sudhI jANa, ane teja rIte kRSNa pakSamAM sUryodaya thatI vakhata traNa divasa sudhI sUryanI nADI cAle ane te pachI traNa divasa sudhI caMdranI nADI cAle. e rIte kRSNa pakSano anukrama eka pakSane jANa. zAMta karma karavAnA kAmamAM caMdranI nADI sArI che; bhajana ane bhaya viSe sUryanI sArI che paNa temAM evo bheda che ke, svadaya jANanAranI je taraphanI nADI cAlatI hoya te tarapha besI koI prazna kare te je kAryanuM prazna kareluM hoya te kAryanI siddhi, ema svarodaya jANanAra puruSe kahevuM. 8 bhAnuzcaMdrasamodayedinakarecaMdrastadoregatA dUtaHsanmukhaurdhvagohimakarapRSTheyadhobhAnugaH sUryecedviSamaHsamazcahimagaupraznastadAsiddhaye madhyebhUradhaApaurdhamanalastiryaGmuruddaSTadaH // 9 // artha:-caMdranI nADInA udaya vakhate sUryanI nADIne udaya thAya ane sUryanI nADInA udaya vakhate caMdranI nADIno udaya thAya to tethI udvega thAya; prazna pUchavA AvanAra keI dUta svarodaya jANanAranA sAmethI AvI pUche athavA uMcA sthaLa upara rahI pUche te vakhate caMdranI nADI cAlatI hoya te kAryanI siddhi thaze ema jANavuM; svadaya jANanAranI pAchaLathI AvI pUche athavA nIcI jage upara rahI pRche te vakhate sUryanI nADI cAlatI hoya to paNa kAryanI siddhi thaze ema jANavuM. je vakhata sUryanI nADI cAlatI hoya te vakhata prazna pUchanAre karelA praznanA akSara gaNatAM viSama (eka) akSaro thAya to kAryanI siddhi jANavI, tathA caMdranI nADI cAlatI hoya te vakhata prazna pUchanAre akSara gaNatAM sama (bekI) akSare thAya te paNa kAryasiddhi thaze ema jANavuM. upara batAvelA svaramAM cAlatAM tatva oLakhavAnI rIta evI che ke, svarano vAyu madhyama bhAge cAlato hoya to tene pRthvItatva jANavuM; svarane vAyu nIce svare cAlato hoya tene jaLatatva jANavuM; svarane vAyu uca cAlatuM hoya te tene agnitatva jANavuM, ane svarane vAyu tire che athavA trAMso cAlato hoya to tene vAyutatva jANavuM, e vAyutatvanuM phaLa duSTa che ema jANavuM. 9 pagAra. nabhovahesaMkramaNe'tiduSTaH / zUnyekRtomRtyumukhatizatruH // zvAsapravezesakalArthasiddhirvahanyadagrejaThabhUmitatve // 10 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 mA. ( 5 ) artha:--AkAzatatva cAlatu hAya te vakhata koI prazna pUche te tenuM duSTa phaLa jANavuM; je taraphanI nADI cAlatI hAya te taraphathI AvI je taraphanI nADI baMdha hoya te tarapha rahI koI prazna kare teA tenu phaLa evuM che ke, jene mATe prazna karavAmAM AvyuM hoya tene mAthe zatruo ghaNA che tethI te mRtyunA mukhamAM paDelA che ema svarAya jANanAre prazna pUchanArane kahevuM; je vakhata kAie prazna karyuM te vakhata zvAsane praveza athavA zvAsa puraka thatA hAya arthAt zvAsa pAchA besatA heAya tevA vakhata hoya te prazna karanArane kahevu ke, sarva kAryanI siddhi thaze ane tevA vakhatamAM jaLatatvamAM ke pachI pRthvItatvamAM vAyu cAlatA hoya tepaNa kAryanI siddhi thaze ema svAdaya jANunAre prazna pUchanArane kahevu. 10 atha bAlAdipaMcasvaravicAra. urdhvAdhorekhArasa saMkhyA, bhinnA ekAdazabhistiryak // 6,6,7,3,dha,ma,vA.vanitA, mAmA vAinayaH ! ?? || arthaH---svarodayanA zakuna jovAmATe yatra karavA. temAM prathama ubhI (6) cha lITI athavA rekhAe karI temAM (11 ) agiyAra ADI rekhAo karavI, ane te rekhAe karavethI paDelAM kAkA ( kADA) viSe akSaro bharavA, te evI rIte ke prathamanA kekamAM 'a',bIjAmAM 'ka', trIjAmAM 'cha', cAthAmAM 'Da', pAMcamAmAM dha', chaThThAmAM 'bha' ane sAtamAmAM 'va' bharavA, ane te pachInA phoThAmAM (3) traNa naMdA tithie bharavI; te pachInA kAThAmAM maMgaLa ane riva, e e vArA bharavA; e vArAvALA keThAthI AgaLa eTale chellA kAThAmAM raivatyAdi (7) sAta nakSatreA bharavAM. 11 (have kAThAnI khIjI pakti bharavI tenI rIta) phai,vagaDha,na,ma,zA, madrAticaya, jJau punarvana // 3,1.1,ta,pa,ya,pA,sayAjIruM,3ttApaMcamena / / 2 / / artha kADAonI bIjI pAktinA prathama kAThAmAM i", bIjA kADAmAM kha, trIjAmAM 'ja' ceAthAmAM 'Dha', pAMcamAmAM 'na', chaThThAmAM 'ma', ane sAtamAmAM 'za' bharI AThamAmAM traNa bhadrA tithie; navamAmAM sAma ane adha e be vAra bharI te pachI chellA dazamA kAThAmAM punarvasu Adi pAMca nakSatra bharavAM, temaja phADAnI trIjI paktinA phADA evI rIte bharavA ke,
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ (196) rAjavalabha. trIjI paMktinA prathamanA koThAmAM "u, bIjAmAM ga", trIjAmAM "jha', cothAmAM "ta, pAMcamAmAM "pa", charUmAM "dha" ane sAtamAmAM "pa" e sAta akSare bharyA pachI AThamA kaThAmAM (3) jayA tithio bharI; navamA kaMThamAM gurUvAra bhare; ane chellA dazamA koThAmAM uttarAphAzunyAdi pAMca nakSetre bharavAM. 12 g,ghaTatharamAri , svanurAdhAkRkSetu che 3,,,3,4,,qnaMdra,sthatiraMvAritasvara | 23 // artha - cothI paMktinA AdyanA koThAmAM e bIjAmAM "gha" trIjAmAM "Ta", cothAmAM "tha, pAMcamAmAM "pha, chaThThAmAM "ra", sAtamA koThAmAM sara, AkamAmAM (3) traNa riktA tithio, navamAmAM zukravAra ane chellA dazamAM kaThAmAM anurAdhAdi pAMca nakSatra bharavA vaLI . - pAMcamI paMktinA AghanA koThAmAM "u", bIjAmAM "ca, trIjAmAM "Tha, cothAmAM "da', pAMcamAmAM "ba", chaThThAmAM "va" sAtamA mAM "ha', AThamAmAM (3) traNa pUrNa tithio, navamAmAM zanaizcaravAra ane chellA dazamA kaThAmAM zravaNAdi pAMca nakSatra bharavAM. 13 3qvAti. akaarpttyaavRssmessraashii| likhetSaDaMzAnmithunasyapUrvAn // vyNshaastdmithunsykrkH| siMhastadahitulAcakanyA // 14 // artha - svaranI paMktinA chellA keDAmAM jyAM nakSatra mukyAM che te bhegI meSa" ane "vRSa' rAzi sAthe mithuna rAzinA prathamanA cha (6) aMze mukavA, tathA-- I" svaranI bIjI paMktimAM chellA kaThAmAM mithuna rAzinA chellA (3) traNa aMzo sAthe "karka ane "siMha" rAzi mukavI tathA tenI AgaLa- "U svaranI trIjI paMktimAM "kanyA ane tulA rAzi sAthe vRzcika rAzinA prathamanA traNa aze mukavA. 14 tathA tenA AgaLa- yaMzAstRtiyepicavRzcikAdyA / stadaMtyacApomakarAdyapadakaM / / turyetathApaMcamakemRgasya / vyaMzAvilekhyAapikuMbhamInau // 15 // artha -- e svaranI cothI paMktimAM vRzcika rAzinA chellA (da) che aMze sAthe "dhana rAzi ane tenA sAthe "makara rAzinA (3) aze mukavA ane chellA--" svaranI pAMcamI paMktimAM " makara " nA chellA ( 3 ) traNa aMze sAthe "kuMbha" ane "mIna rAzi mukavI. 1pa ( tyAra pachI)
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 11 me. ( 17 ) prasiddhanAmAdimavarNamAtrA / yAmAtrikAsAgamanecayuddhe // tathaivavarNAHsvaraevaciMtyaH / sarvatra kAryesvararAjaeSaH // 16 // artha-prasiddha evuM je nAma maLyuM hoya te nAmanA Avane akSara che te akSarane mAtrA kahevAya che, e mAtrikA che te prayANa tathA yuddha viSe akSara ane svaravicAra jarura kare; kAraNake, sarva kAryamAM svara che te rAjA che. 16 baalHkumaarstrunnothvRddho| mRtyuHsvarAHpaMcakamagravarNAt // tirykkmennaapiviciNtniiyaaH| sarvatrasaMgrAmavidhauvizeSAt // 17 // have svare gaNavAnI rIta evI che ke-- artha -prathamanI oLathI ADI eLe anukrame svare gaNavA te eLamAMthI prathama oLanA "a" svaranuM nAma "bAla" che; bIjI oLanAI svaranuM nAma "kumAra" che; trIjI oLanA "u" svaranuM nAma "taruNa che; cethI oLanA "e" svaranuM nAma "vRddha' che ane pAMcamI oLanA prathamanA kaThAnA "u" svaranuM nAma "mRtyu" che. e pAMce svare sarva kAryomAM vicAra vAnA che, paNa saMgrAmanA kAmamAM te vizeSe karI vicAravAnuM che. 17 bAlonarANAMkRrute'lpalAbhamadhukumArastaruNaHsamagraM // hAniMtuvRddhomaraNaMmRtizca / yuddhodyamebAlamRtInazastau // 18 // artha-babAla svara je hoya to te che lAbha kare; "kumAra" svara hoya te te ardha lAbha kare; "taruNa" svara hoya te te pUrNa lAbha kare vRddha" svara hoya te te hAni kare, ane mRtyu svara hoya te te maraNa kare; mATe yuddha prasaMge bALa ane mRtyu, e be svare sArA nathI. 18 3pajJAti. naMdAdipaMcasvapibAlakAdyAH svarAstathAmAnavazAdbhavaMti // divAnizorudramitAzcarcityAH pRcchAvivAhAdiSujanmakAle // 19 // arthanaMdAdi pAMca tithionI oLamAM bALAdi pAMca svaro anukame jANavA, ne te divasamAM athavA rAtrIviSe agiyAra kaDhAomAM rahelA che; te vivAhAdika tathA janmakALamAM prazna thayeluM hoya te vakhate vicAravA. 19
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 18 ) zajavalabha, 6 | u | e | - 2-7 } 3-8 5-10 15 13 ravi. maM, caMdra, budha, gurU | zuka. | zanI. rie bhakipu pU. a, u, ha. ci. a. jemU | zradha. za. re khU.A. ma. . ! svA. vi. pU.u. ! pU. u. me. mi. mi.aM3| ka tu. | 9. aM. 6ma. aMku aM. 6 | ka siM | aM3 dhAma-aMja kuMDamI, atha prAkAra cakra. upajAti. praakaarckrNtubhnnaamythaato| yatrasthitovairiSudurjayoriH // IzAnabhAgepurabhaMvilikhya / koNepravezaMdiziniMgamaMca // 20 // artha-prAkAracakramAM rahelA rAjA sAme AvelA zatruthI prAkAracakavALA rAjAne jItavA mATe Avela zatru jItI zake nahi evuM je prakAracaka te evI rIte karavuM ke- nagaranuM je nakSatra hoya te nakSatra killAnA IzAnakANe killAnA mathALe lakhI te nakSatra pachInuM je nakSatra hoya te mathALe lakhelA nakSatra nIce
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 10 me. ( 10 ) eTale killAnA aMdaranA bhAgamAM lakhavuM ane e be nakSatra pachInuM je nakSatra hoya te pUrva dizAmAM killAnA aMdaranA bhAgamAM lakhI te pachInuM nakSatra killAnA mathALe ane te pachInuM nakSatra killAne bahAranA bhAge lakhavuM te pachInAM be nakSatra anukrame Ave te aprikoNe killAnA bahAranA bhAge lakhI te be pachInuM eka nakSatra killAnA mathALe ane te pachInuM anukrame AveluM nakSatra killAnA mAMhenA bhAge (eka) lakhavuM te pachInuM nakSatra Ave te dakSiNa killAnA mAMhInA bhAge lakhI te pachInuM nakSatra killAnA mathALe lakhIne te pachI AveluM nakSatra killAnA bahAranA bhAge lakhavuM. te pachInuM nakSatra hoya te (enakSetre anukrame ) naivatakaNe killAnI bahAra lakhavAM ne e be pachInuM eka nakSatra killAnA mathALe lakhI vaLI eka nakSatra killAnA mAMhI lakhavuM tathA te pachI anukrame AveluM eka nakSatra pazcime killAnA mAMhI lakhI te pachInuM killAnA mathALe ane te pachInuM nakSatra killAnA bahAranA bhAge lakhavuM; te pachInA nakSatra anukrame Ave te be nakSatra vAyavyakoNanA killAnA bahAranA bhAgelakhI te pachInuM eka nakSatra killAnA mathALe lakhIne eka nakSatra killA mAMhI lakhavuM te pachI anukrame AveluM nakSatra uttara dizAnA killA mAMhI lakhI te pachInA na kSetrane killAnA mathALe lakhyA pachI eka nakSatra killAnA bahAranA bhAge lakhavuM ane tyArapachI anukrame AvelAM chevaTanAM be nakSa izAna koNane killAnA bahAranA bhAge lakhI pUrAM karavAM, keNane raste praveza ane dizA sAme nikaLatA javuM. e rIte upara batAvyA pramANe prAkAracakamAM nakSatro bharavAM kahyAM che, te bAbatanI vizeSa samajuta evI che ke nagara athavA zaheranI zazinuM je nakSatra hoya te IzAna bhAganA killAnA mathALe lakhI anukrame bIjuM nakSatra killA mAMhI lakhavuM te nakSatra anukrame AvatAM jAya te letA javuM ane dareka kaNanA killAnA bhAgamAM cAra nakSetre Ave ane pUrvAdi dizAonA killAnA bhAgamAM dareka ThekANe traNa nakSatra Ave. 20
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ra00) rAjavalabha, azi uta dakSiNa 07 vAyavya hi0, pazcima. iMdravajrA. bAlikhetaddhAdazabhAnikoSTe / hyaSTautathAmadhyagatAnicASTau // madhyezubhAjIvabhRgujJasomAH / krUrAstubAhyagaDharakSaNAya // 21 // artha:--killAnA bahAranA bhAge (12) bAra nakSatre; tenA mathALe ATha temaja mAMhInI bAjue paNa ATha nakSatra lakhavAM ane emAM je nakSatra upara je graha cAlatuM hoya te graha te nakSatranA sthAnake muka, e rIte anukrame graha makavAthI killAnA madhyanA bhAgamAM bRhaspati; zukra; budha ane caMdramA, e zubha graho Ave ane killAnA bahAranA bhAge je krUra graha Ave te te graha te killAnuM rakSaNa kare ema samajavuM. 21 zaDhinI. krUrAmadhyenaMtimadhyaMtukoTTe / kobAhyeveSTakAMzcakrameNa / / / madhyeduSTAH saumyakheTAstukoTTe / bhedairbhagaHsyAdinAyuddhakena // 22 // artha - killAnA madhyamAM dUra graha hoya te te killAmAM rahelA manu ne nAza kare te krUra graDa killAnA mathALe hoya te killAne bhaMga kare,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA adhyAya 12 me, ( 21 ) paNa killAnA bahAranA pAse te krara graha hoya to sAme AvelA zatrune nAza kare, ane je killAnA mAMhI e krUra graha athavA duSTa graha hoya ane killAnA mathALe sAmya (zubha) graha hoya te yuddha thayA vinA chaLabhedavaDe te killAne bhaMga thAya. 2 madhyesaumyAHkoTTabAhyetaduSTA / durgekhaDinavabhaMgaHkadAcit // paapaamdhyesaumykhettaashvdurge| baahye'pisyusttprycchtipauraaH||23 // artha-killAmAMhI sAmya graha hoya; mathALe ane killA bahAranA pAse dukha graha hoya tethI te kille khaMDita thAya paNa zatrunA hAthamAM jAya nahi, paNa killAmAMhI pApa athavA kuragraha hoya, tathA mathALe ane killAnA bahAranA pAse saumya graDa hoya te nagaravAsI lake pote ja samAvALA zatrunA svAdhInamAM te kille karI Ape. 23 rAkrUrAmadhyakoTTe'thabAhye / yuddhaMkuryurdAruNaMsainyayoste // madhyebAhyeyatraduSTAgrahAsyuHsthAyaryAyAyItatrayaMtravidadhyAt // 24 // artha_killAmAMhI tathA tenA sthAne ane bahAranA pAse, e traNe ThekANe krUragraha hoya athavA e traNe ThekANe simyagraha hoya to vAdi ane prativAdI e banne sainyamAM dAruNa yuddha thAya. vaLI, killAmAMhI je ThekANe duSTagraha hoya te ja ThekANe sthAyIe tepa mAMDavI ane killAnA bahAranA pAse je ThekANe duSTa praha hoya te ThekANe "yAyIe te pa mAMDavI. zAstraviData. AdiyejalanAzanahimakarebhaMgAkujevanhibhIH saumyebuddhibalaMgurautugaDhatomadhyesubhikSaMjalaM // . syAcchukrecalacittatAravisuterogAnRNAMvAmRtiH rAhaubhedabhayadhvajetuviSabhIdUrge'thavAveSTake // 25 // artha-killAnA mATe athavA bahAra, e bemAMthI je je sthAnaviSe sUrya hoya te sthAnamAM jaLane nAza kare; killA bahAra athavA mAMhe, e be sthAnamAMthI je sthAnamAM caMdra hoya te sthAnane te bhaMga kare; e be sthAnemAMthI je sthAnamAM maMgaLa hoya te sthAnamAM te agnine bhaya kare; e be sthAne 1 sthAyI eTale killAnA mAlika rAjA hoya che athavA killAmAM rahI laDanAra. 2 yAyI eTale bahArathI yuddha karavA Avelo zatru hoya tenuM nAma thAya che..
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 202 ) rAjavallabha mAMthI je sthAnamAM budha hoya te sthAnamAM rahelA manuSyane te buddhibaLa Ape; e be sthAnemAMthI je sthAnamAM gurU hoya te sthAnamAMthI anna khUTe nahi; e be sthAnamAMthI je sthAnamAM zukra hoya te sthAnamAMthI pANI khUTe nahi; e e sthAnAmAMthI je sthAnamAM zani hoya te sthAnamAM rahenAra leAkAnAM citta caMcaLa hoya; temaja lokeAmAM rAga paNa hoya, athavA mRtyu hoya; e e sthAnamAMthI je sthAnamAM rAhu heya te sthAnamAM bhedavaDe bhaya utpanna thAya, ane e e sthAneAmAMthI ( killAmAMhI athavA kiTTA bahAra) je sthAnamAM ketu hoya te sthAnamAM viSaprayAganA bhaya utpanna thAya. 25 vasaMtatilakA. sarvevyayASTama gatAH sakalenazastAH / keMdra trikoNadhanagAstutathaivapApAH || saumyAnvito'pividhurevazubhonalame / muttau tathaiva nidhanenazuzubheSu // 26 // ramartha:---sarva grahe! khArane ane AThamesthAnake koI paNa kAryamAM sArA nahi; keMdrasthAnamAM, trikoNamAM ane dhanasthAnamAM, eTalA sthAnakamAM pApagraha sArA nahiM ane lagnasthAna viSe saumyagrahA sahita hAya tepaNa caMdramA sArA nahi, jevA lagnanA caMdramA sArA nathI tevAja AThamA sthAnane paNa caMdramA jANavA, mATe ADamA sthAnamAM kadAca zubhagrahe hoya topaNa te te sArA nathIja. 26 upajAti. dazatRtIyenavapaMcamaica / tathAcaturthASTamagekalatre || pazyatikheTAihapAvavRddhayA / phalAnicaivaMkramato bhavati // 27 // artha:----je sthAnakamAM greTu hoya te sthAnakathI dazamA ane trIjA sthAnaka upara te caDunI ekapAda dRSTi paDe, ( cothA bhAgaupara) grahu je sthAnamAM hoya te sthAnathI nava ane pAMcamA sthAne grahanI draSTi epAda paDe; graDu je sthAne hoya te sthAnathI cAthA ane ADamA sthAne grahanI draSTi traNa pAda ane je sthAnamAM graha hoya te sthAnathI sAtamA sthAnaupara caDunI pUrNa STi paDe che. 27 * sAtamA sthAna sudhI kahyuM che paNa chaThThA sthAne mATe kAMi batAvyuM nathI tenuM kAraNa evu' che ke chaThThA sthAne sAmya grahanI smudha dRSTi che eTale te sthAnakane te dekhI zakatA nathI. temaja anna, agiyAramA ane bAramA sthAnane paNa addha ne saphate! nathI mATe e cAra kAnamATe kAMi tAkyuM nathI.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 12 me, zArsinI. patyAyuktovIkSitovAthasaumyobhAvAsyAttasyavAcyAhisiddhiH // hAni saivaitumizrarvovevavaMtIvavukiyAe ra8 | artha-je sthAnaka pitAnA svAmIe karI cukta hoya (je sthAnaka upara pitAnA svAmInI daSTi paDatI hoya) tathA je sthAnaka samyagraha yukta heya athavA simyagrahanI draSTi paDatI hoya to te rathAnakasaMbaMdhI phaLanI siddhi jANavI, temaja je sthAnakamAM pApagraha hoya athavA pApagreDanI daSTi paDatI hoya te te sthAnaka saMbaMdhI phaLanI hAni samajavI, vaLI je sthAnakamAM kura ane samyagraha ekaThA hoya athavA kara ane samyagrahanI daSTi paDatI hoya te te sthAnaka saMbaMdhI tenuM mizra phaLa jANavuM, e prakArecaDa ane grahanA sthAnake viSe sarva ThekANe vizeSa vicAra potAnI buddhivaDe kara. 28 rAThUMDhavajavaMta, bhomejyojJakavIzanizcadazamasarvagrahAdAdaze . rNdhecNdrrviitnaucnishipHsssstthe'stgaajnyaadyH|| sUryekSetrapatestukhasyAhimagauproktAkujezAkinI bhatAdevajalodbhavAzcapitarojJejIvazukrezanau // 29 // artha-maMdagI bhogavanAra manuSya mATe ke prazna kare ke, amuka manudhyane zAne deSa che? evA thaelA prazna vakhate cAlatuM lagna bAMdhI tenA anukrame bAra rAzionI kuMDaLI karI che je rAzionA je je graho hoya te te rAzinA sthAnakamAM te grahone sthApana karavA teno anukama evo che ke, maMgaLa, bRhaspati, budha, zuka ane zanaizcara. eTalA grahamAMthI keIpaNa graha ( 10 ) dazamA sthAnakamAM Ave te tene (mAMdAne) deSa utpanna thaye che ema samajavuM, temaja sarva grahomAMthI koIpaNa praha bAramAM (12) sthAnaka viSe Ave tepaNu deSaja utpanna thaye che ema samajavuM; AThamA sthAnakamAM caMdra ane sUrya Ave topaNa doSa utpanna thaye che ema jANavuM; lagnamAM ane cha sthAne caMdra Ave te paNa deSa utpanna thaye che ema jANavuM; budhaAdi laI sAtamA sthAnamAM praha Ave te te paNa deSa utpanna thaye che ema jANavuM
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) rAjayala, upara batAvelA damAM sUrya saMbaMdhI deSa utpanna thayela hoya te te kSetrapALane doSa jANaka caMdra saMbaMdhI deSa Ave te AkAzadevIne deza jANu; maMgaLasaMbaMdhI deSa Ave to te zAkinIne deSa jANo; budha saMbaMdhI doSa Ave to te bhUtane deSa jANa; brahaspati saMbaMdhI doSa Ave te te devano deSa jANa; zukra saMbaMdhI deSa Ave te te jaLarathAnane deSa jANa ane zanaizcara saMbaMdhI doSa Ave che te pitR athavA pUrvaja Sa jANu. 29 varAti. yogIzvarIgaNapatikamalAMcanatvA / zrImAtRkAkSaramayaMzakunaMpravacmi // vidyAcaturdazamayIparamAhimAyA // yAdisvarAkSarapadAdikacitsvarUpA // 30 // artha-gIzvarI, gaNapati ane lakSmIne huM namaskAra karI have mAtRkA akSararUpa zakuna zAstra kahiza; te mAtRkA akSara cida vidyArupa utkRSTa mAyArupa je Adara che, tene viSe rahelA svaro, akSare ane pada ItyAdi sarve caitanyarUpa che. 30 drutavilavita. a,ma,ra,e,guruSaMDhayugai i,U, / zubhaphalAzcavisargasamanvitAH u,R,l,ii,nshubhaaHprnnvaattryaaNshkuntokhilkaaryd"aa"tthaa||31|| artha "a" ma" "ra" ane "e" be paMDha evA je guru " " e sahita "ai" hasava "i" ane dIrgha "U eTalA zubha phaLa A* kovenAMvAvAjhAmrikAchita che. savyenakoSTavinyastaphale naphalanirNayaH // 1 // artha:--ogaNapacAsa (49) kAThAo karI te kehAomAM savya athavA saMhAra mArge AkArAdi svara ane kakArAdi akSaro bharavA ane te bharelA akSare upara prazna pUchavA AvanAranA hAthe phaLa mukAvavuM. te pachI jevuM ke je akSaro upara phaLa mUkyuM hoya te akSarathI phaLa samajavuM. arthAta upara batAvelA ekatrIzamAM kokamAM je akSaro ane svara sArA khoTA batAvyA che te aDhArA dhyAnamAM rAkhI, mUkelA phaLa nIceno akSara joI sAruM athavA mADuM phala jALavuM ?
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 12 mA ( 205 ) panAra che, visaga ( : ) sahita "e" "u" "" "lu" "i" ane "e" kArAdi traNa svaro ( A, A, A, ) eTalA zubha nathI paNa zakuna mATe A" svara to sarva kArya siddha karanAra che, 31 pUrvasyAM bhacatuSTayaMcazivabhAtkoNetrikaMsRSTitaH SaTsUryetithayovidhaukSiti suteaasstt| samAsyAddazA || jJesameMdusamAdizazvaravije jIvenaveMdustathA rAho dvAdazarUpayukca bhRgu je krUrasyaduSTAdazA // 32 // artha:---ArdrAdi nakSatrA laI anukrame lakhavAM. te evI rIte ke, pUrva dizAmAM cAra nakSatra, agni keNamAM traNa, dakSiNamAM cAra, ane naiRRta kaoNzumAM traNa e rIte suSTimArge dizAmAM cAra ane keNumAM traNa evA anukrame lakhavAM; ane jovu ke, ArdrAdi cAra nakSatramAM janma hoya te tene ( janmanArane ) sUryanI mahAdazA jANavI; ane te mahAdA ( 6 ) cha varSa sudhI rahe, tathA maghAdi traNa nakSatramAM janma thayA hoya te tene caMdranI mahAdazA jANavI; ane te mahAdazA paMdara ( 15) varSa sudhI rahe, tathA hastAdi cAra nakSatramAM janma thA hAya teA tene magaLanI mahAdazA jANavI; ane te dazA A varSa sudhI rahe, tathA anurAdhAdi traNa natromAM janma thayA hoya te tene mudhanI mahAdazA jANavI; ane te dazA sattara varSa sudhI rahe, tathA pUrvASADhAda cAra nakSatra:mAM janma thayela hoya te tene zanaizcaranI mahAdazA najIvI; ane te dazA daza varSa sudhI rahe, tathA dhaniSThAdi traNa natrAmAM janma thaye hAya to tene bRhaspatinI mahAdazA che, ema jANavuM; ane te dazA gaNIza varSa sudhI rahe, tathA uttarAbhAdrapadAdi cAra nakSatramAM janma thayA hoya te tene rAhunI mahAdazA jANavI; ane te dazA bAra varSa sudhI rahe, ane kRttikAdi traNu nakSAmAM jenA janma thayA hoya tene zukanI mahAdazA jANavI ane te mahAdazA (21) ekavIsa varSa sudhI rahe, paNa krUragaDhanI mahAdazA hoya tA te duSTa jANavI. 32 zAhinI. varge vagairguNya maM kaurvibhaktalabdhAmAsAstriMzatAzeSamevam // guNyaMbhaktaM pUrvavadvAsarAHsyuH proktAmadhyeMtardazA khecarANAm // 33 // artha:--je grahanI mahAdazA cAlatI hoya te mahAdazAnA varSene je grahanI aMtardazA lAvavI hoya te grahanA varSanI sAthe guNatAM je aMka Ave te
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20+ } rAjavatA. aMkane nave bhAgatAM lakhyAMka je Ave teTalA mAsanI te grahanI atardazA jANuvI; nave bhAgatAM zeSa je aka rahele! hAya te akane trIze guNatAM je a Ave te akane nave bhAgatAM lakhyAMka je Ave te mAsa upara te prathama aMtarda zAnA mAsa upara teTalA divasanI aMtardazA jANavI; ane e bIjI vakhata nave bhAgatAM zeSa je rahe tene sAThe (60) guNatAM je aka Ave te a'kane pharI nave bhAgatAM lakhyAMka je Ave te aka jeTalI aMtardazAnI ghaDI jANuvI; ane ghaDIe je AvelI hAya temAM zeSa je rahe tene vaLI sAThe guNatAM je aka Ave te akane vaLI nave bhAgatAM lakhyAMka je Ave teTalI paLa jA LavI. e rIte graheAnI mahAdazA madhye aMtardazA jANavI. 33 vasantatilakA. kaNagaNezaghana cAmaratucchajhIdabANauThakAraphaDhabhadraNakAradaMDAH / thaM moharaudhana yakArasakArayugmavAtAca saukhya phaladAnavacaMdravarNAH 34 1 3 4 5 6 19 5 6 10 11 12 13 14 15 arthaH--ke, 2, za, gha, na, ca, che, e, da, ma, Dai, -, Dha, Nu, DaeN, 1. 19 19 20 * 22 23 11 tha, bha, huM, 2, dhe, ya, 5, sa, e sakAra ( mUrdhanya ane dahatI ) 24 va, ane 25 te. eTalA akSaramAM egaNIsa akSarA sukhaphaLa ApanAra che. 34 upajAti. Gakhau ca jauSTapalA imeSTau te varNa kAnozubhadA bhavanti // svarohituryastvathapaMcamakArAtrayaM saptanavAMtyapUrvAH || 35 // artha:--<, kha, ca, ja, ba, Ta, 5, la, e ATha akSara zubha nathI; temaja ceAthe ane pAMcaseA svara (IM, u, ) tathA AkArAdi traNa svara ( A, A, aM. ) tathA sAtame " " navamA lU ' ane chelleA " aH '' 66 ,, eTalA svare paNa zubha nathI. 35 khazauviSaMrogadaridrapAtathAjaDatvaM maraNaMcanAzam | baMdhaMdakAroghaDabhAzcavarNAH sarveSu kAryeSvapiniSphalAH syuH // 36 // * takArAMta ane kakAradi e maLI pacIsa (rapa) akSarA batAvyA che temAMthI ( 19 ) AgaNIza akSarA zubha phaLa ApanAra che ane cha akSarA azubha phaLa ApanAra che.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 12 mA ( 207 ) arthaH--"kha" ane "zuM" e be akSare te viSe sarikhA che. te evA ke, rAga, daridra, pApa, jaDapaNuM, maraNu ane nAza karanAra che. "Dha" kAra adhana karanAra che, "dha" kAra pha" kAra ane bha" kAra, eTalA akSaro sarva kAryamAM niSphaLa jANavA. e cha akSarA te mahuja beTA che. 36 a A y * | F | 4 O | 4 4 4 4 | OM | OM | jI jI re a | az | x = mushi ga *| X | T 349 maH a u ha ra la va da U Da Dha Na ta tha. A ma * e e A itizrI bAla vAstuzA maMDavate gocara virAjamAna kharodaya koTapAlanamA jhazana / 204
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||raajvllbh // adhyAya 13 mo. upajAti. pUrvAtrayaMsAThayamAmidhiSNya mdhomukhmuulmghaavishaakhaaH|| khAtecabhUmyAnidhiropaNeca tathograkAryemunayovadaMti // 1 // artha:- pU! ( pUrvAnI pUrvIpADhA bhane pUrvAbhAdra54), avA, bharaNa, kRttikA, mULa, maghA ane vizAkhA eTalAM nakSetre adhomukha jANavAM. e adhamukha nakSatre khAtamuhurta vakhate tathA pRthvImAM dhana mukavuM hoya te vakhata ane ugra kAryamAM levAM ema munio kahe che. 1 citrAzcimaitrAditivAyudhiSNyaM jyeSThAmRgaupauSNakarautathaiva syAdAhanayaMtrahalapravAhe catuSpadAdyapicapArzvavakram // 2 // artha:-citrA, azvinI, anurAdhA, punarvasu, svAtI, jyeSTA, bhUSa', revatI ane hasta e nava nakSatra tIryamukha jANavAM. e tIryamukha nakSatra vAhananA kAmamAM, yaMtranA kAmamAM, haLa joDavAnA kAmamAM ane heronA kAmamAM levAM. 2 iMdravajA. pUSyottarArdAzrutayodhaniSThA syAdrohiNIvAruNamUrddhavakram // prAkAradevAlayachatraharmya rAjyAbhiSekAdicayAtisiddhim // 3 // martha:----pU.ya, aY utt| ( utt2|3|6Yii, uttarASADhA ne utta21lApahI) bhAdrI, zravaNa, dhaniSThA, zeDie bhane zataliyA. yoKAREE gagamyat (GyA bhuSANA) ASEAN bhari . temaja rAjAnA zire chatra dharAvavuM. havelI ane rAjAne rAjyAbhiSeka karo, ityAdi kAme udhdhavakra nakSatramAM karavAthI kArya sithiAnaka upajAti. sImaMtakarmASTamaSaSTamAse kAryadinekasyagurormahIje // magecapuSyecapunarvasauca hastecamUlezravaNetathaiva // 4 //
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 13 mo. (ra0) artha-je divasathI strIne garbha rahe te divasathI AThame athavA chaThuM mAse ravivAranA divase, guruvAranA divase, maMgaLavAranA divase temaja mRgazIrSa nakSatra, pUSya nakSatra, hasta nakSatra, mULa nakSatra ane zravaNa, nakSatra, eTalAM nakSatra ane batAvelA vAranA divase sImaMtakarma karavuM. 4 huMDhavA . SaSThezizo:paMcamakekumAryA mAsennasaMprAzanamuttarAsu // zrutyazvinIvAsavahastapUSye citrAmRgAdityavidhAtRpauSNe // 5 // artha-putrane janma thayA pachI chaThThuM mAse ane kanyA athavA putrIne janma thayA pachI pAMcame mAse annaprAzana karAvavuM [ khAtAM zIkhavavuM che, paNa prAzana karAvavAnA divase traNa uttarAmAMthI game te eka nakSatra, zravaNa, azvinI, dhaniSThA, hasta, pUSya, citrA, mRgazIrSa, punarvasu, rehi ane revatI; eTalAM nakSatramAM annaprAzana karAvavuM joIe. 5 3panAti. vedhazizUnAmapikarNayoHsyAt puSyottarAvAsavarevatISu // hastAzvinIvaiSNavacitrikAsu punarvasaumaitramRgeSuzastaH // 6 // artha - puSya, traNa uttarA, dhaniSThA, revatI, hasta, azvinI, zravaNa, citrA, punarvasu, anurAdhA, ane mRgazIrSa, eTalAM nakSatromAM bALakanA karNa vedha karavA, ( kAna viMdhAvavA. ) . zAlinI. 'mauMjyAbaMdhomocanaMcadijAnAM jIvezukabhUmiputrebudheca // kAryohastAditrayevAsavetye zrutyAdityepUSyasaumyAzvinISu // 7 // 1 anukrama evI rIte che ke prathama travedIne guruvAre; yajurvedIne zukravAre, sAmavedIne maMgaLavAre ane atharvaNa vedavALA brAhmaNane budhavAre magbaMdhana tathA mejImecana karavuM. maijha athavA muMjanI kaTikhaLA athavA kaMdoro janoi detI vakhate kammare bAMdhavAmAM Ave che, tyArathI brAhmaNane brahmacaryapaNuM pALavAnuM kahyuM che, ane te brahmacaryapaNAnA dharma pALavA mATe menumatinA bIjA sIdhAdhamAM batAve che tema majabaMdhanamATe paNa teja aAjanA banALAmAM mAM 4ra) batAvavAmAM AvyA che. *--*
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) gavallabha artha:--brAhmaNeAe vedanA anukrame mAMjI dhana ane mAMjImAcanamATe guruvAra, zukravAra, magaLavAra ane budhavAra eTalA vArA levA; temaja hasta, citrA, svAti, dhaniSThA, revatI, zravaNa, punarvasu, puSya, mRgazIrSa ane azvinI. eTalAM nakSatrAmAM mAMjInu` ma`dhana ane mAjInuM meAcana karavuM kahyuM che. cha zArdUlavikrIDita. vidyAraMbhavidhau surejyabhRgu jauzastau budhArke tathA jADyaM caMdra dine camaMdakujayormRtyuzca dazatithau || AdyAcASTamikAmahezvaratithistyAjyAthamUlaMzubhaM pUrvAkarNakaratryAzvibhamapizreSThaMmRgAtpaMcakaM // 8 // artha:-guruvAra, zukravAra, budhavAra, ane ravivAra, eNTalA vizvane vilApa NuvAna A karavA. sAmavAranA divase vidyA bhaNavAne AraMbha karavAthI jaDapaNu prApta thAya che. zanaizvara ane magaLavAranA divase vidyA bhaNavAnA AraMbha karavAthI mRtyu thAya, teja rIte amAvAsyAnA divase vidyAbhyAsa karavAnA AraMbha karavAthI mRtyu thAya. paDavA, AThama ane caudaza, eTalI tithio vAnA tetavI ane have vidyAne Arabha pharavA mATenAM nakSatrA kahIe chIe. mULa nakSatra, traNa pUrvA, hastAdi traNa ( hasta, citrA ane svAti ) nakSatra, azvinI, mRgazIrSAdi pAMca nakSatrA (mRgazIrSa, ArdrA, punarvasu, pUSya ane azleSA.) eTalAM nakSatramAM vidyA bhaNavAnA athavA zIkhavAno AraMbha karavA. 8 upajAti. AdhAnamasti sRSUttarAsu jyeSThAvizAkhAmRga pUSyabheSu sarevatIbrahma bhakRttikAsu karyAdvijaHkarmavidhAnasiddhaye // 9 // artha:--traN uttarA, jyeSThA, vizAkhA, mRgazIrSa, pRSya, revatI, rAhiNI ane kRttikA eTalAM nakSatromAM brAhmaNe agninu' AdhAna karavuM. 9
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ na adhyAya 13 me, (21 ) zArdUlavikrIDita. kSauraMpuSTikaraharitrayakRtaMhastatrayepoSNabhe jyeSThAzvinyaditaucapuSyamRgabhesyAdahnitArAbale / / riktAyAMnazubhaMcabhAskaradinemaMdArayorAtriSu brAhmIcottarakatrayaMcapitRbhamaitrAmibhaMmRtyave // 10 // artha:-zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSA, hasta, citrA, svAtI, revatI, jayeSThA, azvinI, punarvasu, pUSya ane mRgazIrSa eTalAM nakSatromAM sArA karAvavAthI ( vALa utarAvavAthI ) puSTi thAya. vaLI tArAnuM baLa hoya te divase kSAra karAvavuM kahyuM che paNa riktA tithi ravivAra ane zanaizcara vAra; eTalA vAne divase temaja harakeI rAtrI vize kSAra karAvavuM nahi, temaja rohiNI, traNa uttarA, maghA, anurAdhA ane kRttikA, eTalAM nakSatramAM phera karAve te te mRtyu pAme. 10 upajAti. zuklAMbaraMbhAskarajIvazukre budhaurvidhAryakarapaMcakeca / / pUSyAzvinIpUSabhauttarAsu punarvasovAsavarohiNISu // 11 // artha-vivAra, guruvAra, zukravAra ane budhavAra, eTalA vArane divase tathA hasta, svAti, vizAkhA, anurAdhA, puSya, azvinI, revatI, traNa uttarA, punarvasu, dhaniSThA ane rohiNI, eTalAM nakSatramAM zuM thaze maheravuM kahyuM che. 11 __ zArdUlavikrIDita. haimavidrumazaMkhakAcamaNayodaMtopiraktAMbaraM strINAMsaukhyakaraMcabhaumabhRgujejIverakhopoSNabhe / / hastAtpaMcasuvAsavezvibhadinebhartuHsukhArthapradaM rAhiNyuttaramaMdacaMdradivasenAdityapuSyetathA / / 12 // artha-suvarNanAM AbhUSaNa (ghareNAM), paravALAnAM AbhUSaNa, zaMkhane cUDe, kAcane cUDe (baMgaDiyo), maNiothI jaDelo cUDa, hAthInA dAMtane cUDe ane vastra, eTalI vastuo maMgaLavAra, zukravAra, guruvAra, ravivAra tathA revatI, hasta, citrA, svAti, vizAkhA, anurAdhA, dhaniSThA, ane
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) rAjavallabha azvinI; eTalAM nakSatrAmAM ane prathama kahelA vArAmAM strI pahere te te strIne sukha thAya; ane tenA bhatArane sukha sAthe dhananI prApti thAya; paNa raheNI nakSatra; tra uttarA, punarvasu ane pRSya; eTalAM nakSAmAM tathA zanaizcara ane somavAra e e vArAnA divase strIe upara batAvelI vastuo paheravI nahi. 12 vasaMtatilakA. dRSTirnRpasya tu mRgottarahastapUSye citrAMtyayugma haridhAtRdhaniSThamaitre // citrAkhyavAsavavimuktazakrayukte rAjyAbhiSeka uditohibudhaiH samRddhaye || 13 || artha:----mRgazIrSa, traNa uttarA, hasta, pRSya, citrA, revatI, azvinI, zravaNa, rAhiNI, dhaniSThA, ane anurAdhA, eTalAM nakSatramAMthI citrA ane dhaniSThA, e e nakSatrA mukI khAkI rahelAM nakSatro ane jyeSThA nakSatra, eTalAM nakSatrAmAM rAjAne rAjyAbhiSeka karave; teTalAMja nakSatrAmAM rAjAne maLavAthI lakSmI prApta thAya. 13. upajAti. gajAzvakarmANikaratrayeca punarvasau pUSyamRgAvipaNe // zrutitrayecaivatathApimaitre hyatraiva bhaiSajyavidhiH samUle // 14 // artha:--hasta, citrA, svAti, punarvasu, pRSya, mRgazIrSa, azvinI, revatI, zravaNa, dhaniSThA, zatabhiSA, ane anurAdhA, eTalAM nakSatro hAthI ane gheADAonA mutta viSe levAM (hAthI ane gheADAupara prathama svArI karavI) vagere khAkhatamAM temaja te mAtramAM thayele zALA mATenAM auSadhAnI zaruAta karavI. 14 zAhinI. svAtI pUrvAsA jyeSThAsuraudre rogotpattirmRtyave mAnavAnAm // sApyemUlerudrayAmyAmipaicye vaizAkhayAM sarpadaSTasyamRtyuH // 15 // artha:--svAti, traNa pUrvA, azleSA, jyeSThA ane AdrA, ejhA trAmAM manuSyane rAnI utpatti thAya, te te tenuM mRtyu kare. azleSA, mULa,
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 13 me, (23) ArkI, bharaNa, kRttikA, maghA ane vizAkhA, ekalAM nakSatramAM jene laIne dAyakAo pAme. 12 phAti. narogamuktasyacasomazukre snAnavidhayatisRSUttarAsu / / sApeMcamaitrecapunarvauca svAtyAMtathAdhAtRbhapUSabhetra // 16 // artha rogamukta puru ( rega maTI ArAma thayelA puruSane) sema ane zukravAranA divase snAna karavuM nahi; temaja traNa uttarA, aleSA, maghA, punarvasu, svAti, rohiNI ane revatI; eTalAM nakSatramAM paNa rogamukta puruSe snAna karavuM nahi. 10 vasatatiA . snAnaMcajaMtuSuhitaMbhRgubhaumajIve SaSThItrayodazIdazadvitIyASTasUrye / saMkrAMtiparvadivasenahitaMtuviSThayAM strINAMmaghAzatabhiSaknavamIbudheSu // 17 // artha-zukavAra, maMgaLavAra, guruvAra ane ravivAra, eTalA vAromAM cha8, teraza, dazama, bIja ane AThama eTalI tithiomAM, saMkrAMtimAM, parvatithiomAM (amAvAsyA, pUrNimA, vyatipAta ane vaidhRta) ane viSTimAM purUSoe atyaMgasnAna karavuM nahi. maghA ane zatabhiSA e be nakSatramAM navamIne divase ane budhavAranA divase strIoe abhaMganAna karavuM nahi. 17 uparAti. snAnaprasUteH pitRbhebharaNyAM punarvasauvanhimamUlapuSye // A sucitrAsuvizAkhikAyAM kuryAnniSedhAyapunaHprasUteH // 18 // 1 tela sAthe sugaMdhI padArtho meLavI zarIre mardana karI ranAna karavAmAM Ave che tenuM nAma abhaMganAna che, e snAna dIvALImAM ghaNuM loko kare che paNa dakSiNa dezamAM to hamezane mATe e rIti che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ). javallabha, atha-maghA, bharaNI, punarvasu, kRttikA, mULa, pUSya, Adra, citrA ane vizAkhA. eTalAM nakSatromAM prasUtinuM snAna kare te te strIne pharIthI prasUti thAya nahi. 18 .. gamAgamaunavazubhaupazUnAM snAnaMzrutaucApitathottarAsu // darzASTamIbrahmabhacitrayozca bhaveccatunicabhUtanAmyAm // 19 // artha -zravaNa, traNa uttarA, rohiNI, ane citrA; eTalAM nakSatramAM amAvAsyA, AThama, tha, ane gaeNdaza; eTalI tithiomAM, pazune tenA sthAnamAMthI bIjA keI sthAnamAM mokalavuM nahi; temaja bIjA sthAnethI pazune lAvavuM paNa nahi; ane pazune bAMdhavAnuM navIna sthAnaka kareluM hoya temAM te nakSatra ane te tithiomAM bAMdhavuM paNa nahi. 19 zArdUlavikrIDita. tyAjyayaMtithiraSTamIcanavamIbhUtAcaturthIkuhuH pUrvANAMtritayaMyamAmiphaNibhaMjyeSThAtathAAhale // zeSarvizatidhiSNyakaistuphaladaMmaMdArkabhImAMstyajet bojoptaucavizAkhikAditiharItyAjyaMtathAvAruNam artha---AThama, navamI, caudaza, cotha ane amAvAsyA, eTalI tithio tathA traNa pUrva, bharaNa, kRttikA, azleSA, jyeSThA ane A eTalAM nakSatrone haLa joDavAnA kAmamAM levAM nahi ( tajavAM). ane bAkInAM vIza. nakSAmAM haLa joDavAthI sAruM phaLa maLe paNa haLa joDavAnA kAmamAM zanacaravAra, ravivAra ane maMgaLavAra; eTalA vAre levA nahi; temaja bIjanI vAvaNInA kAmamAM paNa upara batAvelAM nakSatre tathA vAro ane tithio levI nahi. prathama vIza na bAkI rahelAM zreSTha batAvyAM che. te nakSatromAMthI paNa vizAkhA, punarvasu, zravaNa ane zatabhiSA, eTalAM nakSatro bIjanI vAvaNInA kAmamAM levAM nahi. 20 1 bALakane janma thayA pachI prathama je snAna thAya che te.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 13 me, (215) upajAti. latauSadhIpAdaparopaNeSu puurvaadhnisstthaabhrnniivivaa|| punarvasuHsvAtimaghAcaraudeM sAmijyeSThAzravaNaMnazastam // 21 // .. artha:--pUrvI, pani4, M25, punaparyu, svAti, madhA, sAdrI, 4 veSA, kRttikA, jyeSThA ane zravaNa; eTalAM nakSatrane vRkSa tathA velI ane auSadha repavAnA kAmamAM levAM nahi. 21 vasantatilakA. nAvyaMsukhAyakaravAruNavAsaveSu jyeSThottarAtritayapUSaNimaitrapUSye // toyaMmaghottarakarevasumaitrapUSye syAttoyabhecavaruNecavidhAtRbheca // 22 // artha -nAva athavA vahANa ghaDavAnA muhUrtamAM hasta, zatabhiSA, dhaniSA, kA, traNa uttarA, revatI, anurAdhA ane pUrNa, eTalAM nakSatre levAM; paNa pANImAM vahANa calAvavAnA kAmamAM maghA, traNa uttarA, hasta, dhaniSThA, anurAdhA, pUNa, pUrvASADhA, zatabhiSA ane rohiNI eTalAM nakSatre levAM ghai cha. 22 zArdUlavikrIDita. yAtrApUSyamRgezrutAvaditibhehastAzvinIvAsave khatyAMphaladAcamaitradivasecitrAtrikavarjayet // sAryavanhimaghAsuzaivayamabhevAgurudakSiNe prAksomArkasutaujalebhRgujausaumyAvaneyAvudak // 23 // marthaH-dhUpya, bhRgIrSa, zravaNa, yunarvasu, 12ta, azvinI, pani4A, revatI bhane manurAdhA, meTa4 pravAsathI zubhama, 595 bhitrA, svAti, Piatil, ASA, kRttiA, bhA, mAI mane mI, bhay kudi dai . vil ----
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 ). rAjavalabha, guruvAre dakSiNa dizAmAM prayANa karavuM nahi; semavAre ane zanaizcaravAra e be vAre pUrva dizAmAM prayANa karavuM nahi; ravivAra ane zukravAra, e be vAre pazcima dizAmAM prayANa karavuM nahi ane budhavAra ne maMgaLavAra, e be vAre uttara dizAmAM prayANa karavuM nahi. 23 kavajhA. prAcyAMkuberAmidizovibhAge nairRtyayAmyevaruNenileze // yoginyauktAHpratipannavamyo yAnebhimukhyaHkramatopiduSTAH // 24 // atha-paDave ane navamInA divase pUrva dizAmAM ginI athavA jogaNI jANavI, bIja ane dazamanA divase uttara dizAmAM, trIja ane agiyArazanA divase agni keNamAM, cotha ane bArase nata kaNamAM, pAMcama ane terase dakSiNamAM, chaDu ane cadase pazcimamAM, sAtama ane puname vAyavya keNamAM ane AThama tathA amAvAsyA e be tithinA divase IzAna keNamAM jogaNa jANavI. e jogaNI mANanA vakhate sanma pahelA tenA dukA --phI mA. 24 vasantatilakA. meSevRSemithunakarkaTakAdirAzI prAkyAmyapazcimakuberadizAsucaMdraH // yAtrAsudakSiNakarebhimukherthalAbho dhAnyakSayobhavativAmakarecapRSThe // 25 // artha-meSa, siMha ane dhana, e traNa rAzine caMdramA hoya te te caMdranuM ghara pUrva dizAmAM jANavuM vRSa, kanyA ane makara, e traNa rAzino caMdramAM hoya to tenuM dakSiNa dizAmAM ghara jANavuM, mithuna, tuLA ane kuMbha, e traNa rAzine caMdramA hoya to pazcima dizAmAM tenuM ghara jANavuM; karka vRzcika ane mIna e traNa rAzine caMdramAM hoya to te caMdramAnuM ghara uttara dizAmAM jANavuM. e caMdramAM prayANanA vakhANI tarapha ane amukAya. te te i
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ W AANAAAAAAAARRRRRAAN adhyAya 13 me (217) nane kAlA itathA prayANaka vakhate maLI talpha ane pAchaLa cAma hoya te te dhAne kSaya ka ra upanAti. dhanasyavRddhodhanasaMgrahetu zrutitrayaMpuSyapunarvasUca // hastomagAMtyAzvibhamaitracitrAH svAtiHprazastAnatuzeSamRkSam // 26 // artha:-zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSA, puSya, punarvasu, harata, mRgazIrSa, revatI, azvinI, anarAdhA, citro ane svAti eTalAM na dhananI vRddhi karavAmAM zreSTha kahyA che mATe te lavAM ane te nakSatra sivAyanAM nakSatre tevA kAryamAM levAM nahi. vasantatiA . saumyAyanedhavalapakSavimInacaitre vyaMgasthiremaragaNasyAhitApratiSThA // yugmAtithinazubhadAnavamItathAca zreSThAzubheSuviSamAdazamIdvitIyA // 27 // artha -uttarAyaNanA sUryamAM, zukala pakSamAM, mIna saMkrAMti ane citra mAsa cALIne dvisvabhAva lagnamAM tathA sthira lagnamAM devanI pratiSThA karavI; temaja sama tithine divase tathA navamIne divase pratiSThA kare to te sAruM phaLa Ape nahi, ane viSama tithiomAM pratiSThA karavAmAM Ave to te zubha che temaja sama tithiomAM paNa dazama ane bIja e be tithio pratiSThA kAmamAM che. 7 zArdUlavikrIDita. pUrvAbhAdrapadottarAtrayamRgavAmI jyeSThAdaye pUrvASADhapunarvasuzrutikarestrAtyazvinIvAsave // khatyAbhapuSyamaitradivase zreSThaMsurasthApanaM rAjarAjIva vanadita rastha / 28 | 1 cotha, cha, AThama, bAraza ane daza lithionAM divase nikAha - 2 vikrama tithiomAM navamI vinA paDe, trIja, pAMcama, sAtama, agiyAraza, teraza, ane punama che temaja samA tithiomAM bIja ane dazama atirakAnA kAmamAM zubha che.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) rAjavallabha artha:--pUrvAbhAdrapadA, traNa uttarA, mRgazIrSa, rohiNI, jyeSThA, mULa, pUrvASADhA, punarvasu, zravaNa, hasta, svAti azvinI, dhaniSThA, revatI, Ardra, pRSya ane anurAdhA. eTalAM nAtrAmAM devanI pratiSThA kare to te e che paNa 'sazalAkA cakramAM jo krUra grahano vedha Ave te te sAro nahi, temaja magaLanA vedha tA ghaNAja khATA che. 28 1 saptazalAkA cakra eTale pratiSTAnA kAmamAM A nIce khatAvelA kADAnI rekhAe upara aTThayAvIza nakSatrA, lakhelAM che; temAMnu je nakSatra pratiSThAnamAM levAnuM de te nakSatranI raIsa upara krUra graha hoya athavA e nakSatranI sIdhI lITI upara sAmenA nakSatranI rAzimAM krUra graha haiAya; e anne prakAranA krUra grahanA vedha jANuvA; mATe AvA mahunA vedhavALu nakSatra pratiAmaLe ane prathama kahyA pramANe je nakSatrane kara mahanA vedha na thatA haiAya e nakSatra pratiAnA kAmamAM levu. samazalAkA ca (1)ing soo // bha Dui H rA A jya a (10) svA
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 13 mA, ( 9 ) vasantatilakA. krarAstriSaSTadazamAyagatAHzubhAHsyu stadvatrikoNadhanakeMdragatAzcasaumyAH / / caMdrodazAyasahajeSudhanecazasto jIvoSTamaHzazisutopisukhAyakaizcit / / 29 // artha-maniSAnI kuchI trIje, cha, dazame ane ekAdazame sthAnake kura grahe AvyA hoya to te zreSTha che; temaja trikoNa dhanabhavana ane kendra sthAnamAM sAmya he AvyA hoya te te sArA che; dazame, agiyArame, sahaja bhavane (trIje bhavane) ane dhana bhavane caMdramA Ave te te sAre che. AThamA bhavanamAM bahaspati Ave te te sAre che ane keTalAka AcAryo kahe che ke-AThamA bhavana viSe budha Ave che te sukhakArI che. __ zArdUlavikrIDita. mUrtImatyukaraHzazIdhanagatodhAnyaMsukhavikrame vezmasthAkalahaMkarotisutagaHsaMtAnagotrakSayam // SaSThevairibhayaMcasaptamagatoduHkhaMmRtimRtyugaH vighnaMdharmagatobalaMcagaganelAbharthamaMtyevyayam / / 30 // arthapariNAlI viSe lagnamAM caMdramA hoya te te mRtyu kare, dhana bhavanamAM caMdramAM hoya te te dhAnyanI vRddhi kare, parAkrama bhavanamAM caMdramAM hoya te te sukha Ape, cothA bhavanamAM caMdramA hoya te te kaleza karAve, pAMcamA bhavanamAM caMdramAM hoya te te saMtAna ane gotrane kSaya kare, chaThThA bhavanamAM caMdramA heya te te zatrune bhaya kare, sAtamA bhavanamAM caMdramA hoya te te duHkha kare, AThamA bhavanamAM caMdramA hoya te te mRtyu kare, navamA bhavanamAM caMdramA hoya te te vigha kare, dazamA bhavanamAM caMdramA hoya te te baLa Ape, agiyAramA bhavanamAM caMdramA hoya to te dhana Ape ane bAramA bhavanamAM caMdramA hoya te te kharaca karAve. 30 1 pahelA bhavanamAM, 2 bIja bhavanamAM. 3 trIjA bhavanamAM.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) rAjallabha, upajAti. kAryasadAzAntikapauSTikaMca, kanyAvivAhakSagaNesapuSye // tautathAzvibhazukravAre, budhevajIvephaladaMpradiSTam // 31 // artha--vivAhanA nakSatramAM temaja puSya, zravaNa, hasta, ane azvinI, e cAra nakSetramAM tathA zukravAra, budhavAra ane gurUvAra, e traNa vArane divase zAnika tathA piNika karma karavAthI (grahazAnitaka karma) phaLadAyika thAya che, mATe te zAntika tathA paNika karma sarva zubha kAryomAM karavuM. 31 pharizrI gAme pazu paMdara koriNArAja TA 'hai
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ che rAnavamo adhyAya 14 mo. pAdA kulaka. tithivArakSayutepiguNaudhe kimapinakAryazakunaviruddhaM // teSAmanukUlepicadoSe zakunasiddhimupaitisadaiva // 1 // artha--tithi, vAra ane nakSatra zubha hoya te paNa zakunane vizeSa AvatuM hoya te te kArya karavuM nahi, paNa tithi vAra ane nakSatra e sarva anukuLa hoya athavA dejavALAM hoya to paNa zakuna. sArA hoya te siddhi maLe. 1 zArdUlavikrIDita. prAkdagdhAzivadikasurezvaradizijvalAmidigdhUmitA saumyAbhasmayutAcabhAskaravazAcchAMtAzcatasraHparAH / / pratyekaMpraharASTakenasavitAsevetarAtryaMtataH zAMtAHsarvazubhapradAzvazakunedIptAbhayAdauzubhAH // 2 // artha:-rAtrInA chellA ardha paherakI ( pAchalI cAra ghaDI rAtathI ) cAra ghaDI divasa caDatA sudhI sUrya pUrvamAM rahe che te vakhata IzAna keNa dabdha samajavI; te vakhata pUrva dizAmAM javALA samajavI; agni keNuM mavALI ( dhuMvADAvALI ) samajavI, uttara dizA bharamavALI jANavI ane bAkInI cAre dizAe te vakhate zAMta jANavI, arthAt pAchalI cAra ghaDI rAtathI cAra ghaDI divasa caDatA sudhI e rIte pratyeka dizA ane pratyeka kANamAM ane kame eka eka pahera sudhI sUrya rahe che. je dizAmAM athavA je kaNamAM sUrya rahe te dizAmAM athavA te koNa mAM javALA samajavI ane te dizA athavA te kaNanI AgaLanI dizA ane thavA kepyuM hoya te koNa athavA dizA dhUmavALI samajavI; je dizAmAM sUrya hoya athavA je keNamAM sUrya hoya te dizA athavA tenI pAchaLanI dizA athavA koNa hoya te daggA jANavI, e dugdhA dizA athavA dagdhA kaNanI
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 222 ) rAjavallabha AgaLanI athavA prathamanI dizA athavA keANu bhasmavALI samajavI jema kecAra ghaDI divasa caDayA pachI deDha paheAra divasa caDatA sudhI agni kANu viSe sUrya hAya tA te agni kANumAM vALA samajavI; te vakhata pUrva dizA dagdha samajavI; IzAna koNa bhasmavALI samajavI, ane te vakhata dakSizu dizA dhUmavALI samajavI, e rIte sarva dizAe ane kANA mATe samajavu sarva kAryamAM zAMta dizA athavA zAMta keNumAM zakuna thAya te te sArA che, paNa bhayAdikanA kAraNe dipta dizAmAM ( je dizA athavA je kANumAM sUrya hAya te dizA athavA te keNu vALAvALI dizA athA keNumAM ) zakuna thAya te te sArA ema samajavu. 2 mAtratA. ceSTAsthAnaM svaragatidizobhAvakA locasapta zAMtAdiptA vidadhatinRNAM sUcanaMtatphalaMsyAt // sadyonaSTe yuvativiSaye vyAdhidurgAdibhItau prAvezeyaMzakunauditoyAtrikAdanyathAvai || 3 || artha: janAvarAnI ceSTA; temane besavAnuM sthAnaka, temanA svara, temanI gati, tee je dizAmAM hAya te dizA; teonA aMganI ceSTA, teo peAtA nA aMganI ceSTA kare te ceSTA ane temanA vakhata, e sAte prakAre janAvaronA zakune temaja zAMta ane krima evI dizAe e vagere manuSyane jevu sUcave tevu phaLa maLe; evA A zakune kahyA ane AgaLa keTalAka prakAranA zakuno kahevAmAM Avaze, mATe je je ThekANe jenA jevA zakune kahyA hoya te sama jI levA, paNa evA zakunA prayANa samayanA kahevAmAM Avaze te strI sabadhI kAryamAM athavA vyAdhi sabadhI athavA zatrue killAne ghere ghAlye! hAya a thavA praveza karavo hoya teA evA prasaMge tevA zakunAnu phaLa prayANu vakhatathI ulaTI rIte che ema samajavu, 3 zArdUlavikrIDita. chatrAMbhojagajAjavAji surabhIvINAyudhaMcAmaram bherIzaMkhaninAdamaIlasurAgItaM ca vedadhvaniH // matsyAgomayamRttikecapalalaMdIpoM bukuMbhobhRtaH tAmrarUpya suvarNamaMbaranRpaiaumadhvA jyadUrvAdadhi // 4 //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 , ( 3 ) artha-sArAsAre chatra, kamaLa, hasti, bakarA, ghaDe, gAya, vINA, Ayudha, cAmara, bherIne nAda, zaMkhane nAda, mRdaMga, madirA, gAyana, vedane uccAra, matsya, chANa, mATI, mAMsa, dIpaka, pANIne bharele ghaDe, tAMbuM, pu, sonuM, vastra, rAjA; madha, ghI, davA athavA dharo, ane dahIM, paNa bhuMgArAMjanavAhanaMdijapayaHzAkAIpuSyaMphalam vezyAdarpaNamaMkuzauSadhasamitasiddhAnavApanam // dRSvAdakSiNapArzvagAnigamanaMkAryasadAdhImatA pRSThegacchapuhimaMgalagirAyAtrAcasiddhyaibhavet // 5 // artha-kArI, kAjaLa, vAhana, ( gADuM, ratha, pAlakhI, myAne, e vagere) brAhmaNa, dudha, zAka, tAjA phUla, phaLa, vezyA, darpaNa, aMkuza, auSadha, *samidha, rAMdheluM anna ane akhiyANuM. eTalAmAMthI koI paNa padArtha jamaNa tarapha AvatA hoya te te vakhata buddhimAne prayANa karavuM, ane e prayANa karanAranI pAchaLathI ke "jA" e zabda bole tathA prayANa karanAranI AgaLa "Ava" e zabda koI bole athavA kaI maMgaLa vacana bole te te vakhata prayANa karavAthI siddhi thAya.pa tailAMgArakacAzmabhasmaphaNinaHkasalohAjinam takaMtaskarakRSNadhAnyalavaNaMkASTAsthiviSTAvasAH / / piNyAkastuSarajjuzRMkhalaguDapaMkoghaToriktakaH naasaahiinvinmmuNdditvmtpaabaajkhdhikaaH|| 6 // artha -tela, aMgArA, vALa, paththara, rAkha, nAga, kapAsa, loDhuM, mRgacarma, ( haraNanuM cAmaDuM ), chAza, cAra kALuM anna (aDada vagere), mIThuM, kANa (baLataNa athavA lAkaDAM ), hADakAM, viSTA, carabI, khoLa, athavA khaLa, photarAM, deraDI, sAMkaLa, goLa, kAdava, khAlI ghaDe, nakaTa ( nAka kapAeluM mANasa), nA manuSya, muMDita manuSya (mAthe cATI ane vALa vinAnuM manuSya), vamana kare (ulaTI karatuM AvatuM hoya evuM manuSya, saMnyAsI. * samidha eTale havanamAM hemavAnI sAmagrImAM piMpaLo, khijo, ubare, aMdhADa, vagere sAmagrI laIne koI manuSya jamaNI tarapha Avate heya. 1 kAryanI siddhi thavAnA hetuthI "jA" ane "Ava" e zabda jANI bujhIne prayANa karanAranI AgaLa ane pAchala kAI le te te nahi paNa svAvika rIte koI bele te te zakuna sArA che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) javalabha, DIMgaNe athavA vAmana ane AMdhaLuM manuSya; eTalI bAbate prayANa karanArane sAme maLe te te vakhata prayANa karavuM nahi. 6 dIna kezavimuktakAopahadamAnArUDhakogardabham soSTaHsaribhavAhanopiruditazvetyAdikaMvarjayet // dvArAghAtabiDAlayuddhakalaharaktAMvarakhyatyayo mAgacchakkacayAsitiSTavacanaMyAtrAniSedhAyaca // 7 // artha-prayANa vakhate daridri, gaje ( jenA mAthAmAM khoDo thavAthI vALa jatA rahyA hoya te ), lAda athavA chANa karatuM AvatuM hoya evA vAhana upara beThele haya, gadheDA upara beThe hoya, uMTa upara beThele hoya, pADA upara beThela hoya ane rudana karata; eTalAM prayANa vakhate sanamukha maLe te te vakhata prayANa karavuM nahi; prayANa vakhate gharanAM kamADa pitAnI meLe AmaNa sAmaNa athaDAya, bilADAMonuM yuddha thatuM hoya, gharamAM kaleza thAya; koIne rAtAM vastra dhAraNa karAvI vadha karavA laI jatA hoya, vastranuM viparItapaNuM thayuM hoya, (zarIre paheravAnuM vastra je sthAne joIe te sthAne na hoya ne bIjA sthAne hoya jemake, paheravAnuM aMgarakhuM khabhA upara haya, pAghaDI bagalamAM hoya, paheravAnuM chetIyuM mAthe bAMdheluM hoya, e vagere prakAra) eTalA sanmakha maLe te vakhata prayANa karavuM nahi. vaLI, prayANa vakhate koI svabhAveja che ke jaIza nahi. athavA bele ke kyAM jAya che? athavA kahe ke, ubho rahe. ema kaI saheje paNa bole te prayANa vakhate te apazukana prANunA nAzanuM sUcanakartA che. cha zyAmApiMgalikAzivAparabhRtAchucchaMdarIzUkarI pallInAMsvasthAmajaHzubhakaraHpuMsaMjJakAnAMtathA // zyenobhAsakapImayUrakaravaHzrIkaMTha kazcipyakAH zastAdakSiNavAsitAzvazakunAHstrIsaMjJikAyecate // 8 // artha-devacakalI, cIbarI athavA bhairava, ziyALa, koyala, chachuMdarI, zuvaraDI ane pallI ( gaLI ). eTalano svara prayANa vakhate DAbI tarapha thAya te te zubha che, temaja eja puruSavAcaka janAvaro hoya to temano zabda paNa prayANa vakhate DAbI tarapha thAya to te zubha che; vaLI prayANa vakhate 'thena, bhAsapakSI, vAMdare, mira, akALe mRga, zrIkaMTha, ane cIpaka, eTalAM janAvara jamaNI tarapha bole te te zubha che, ane e ja yAcaka janAvara paNa jamaNI tarapha bole to te paNa zubha che. 8 1 bAja, 2 kukaDiyo kuMbhAra. 3 kALuM haraNa.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 mi. (rara5) cApakhaMjanabarhiNAMcanakulaMsyAcchabdakIrtikSaNaM zastaMjAhakazUkaroragazazaMgodhaMcasaMkIrtanam // siddhayedRSTiravaucabhalakapijaunokIrtanaMsiddhidaM nogacchetpathilaMghitaizcazazakaigoMdhAviDAloragaiH // 9 // artha --"cASa, khaMjana, mora, ane nALiye. eTalAM janAvare ekaja vakhata athavA vAraMvAra sAmAsAmI bele te prayANa vakhate te zubha che ema samajavuM. temaja bAja, sUvara, sarpa, zazakuM, ane gho, eTalAM janAvare prayANa vakhate sAmAsAmI bole te paNa zubha che; ane prayANa vakhate rIMcha ane thavA vAnarAnuM darzana thAya athavA te ekavAra zada kare te siddhi prApta thAya; paNa e bane athavA ekanA zabdo vAraMvAra thAya athavA e bannemAM pitapotAnI jAtinAM janAvaro sAmasAmI vAraMvAra bole che tethI siddhinI prApti samajavI nahi, ane prayANa vakhate mArgamAM zazaluM, ghe, bilADuM, ane sarpa e ADAM utare te prayANa karavuM nahi. 9 sthAnAnIhazubhAnitoraNagRhaprAsAdabhUbhRtvajAH chAyAbhUHsumanoharAcasajalAkSIradrumodAlakAH // neSTA zRMgakapAlazuSkapatitAvRkSAstathAkaMTakAH dagdhAzchinnamahIruhoSTramahiSAkezopalAdyAHkharAH // 10 // artha-prayANa vakhate devacakalI je gharanA teraNa upara bole; parvata upara bele, ghara upara, prAsAda upara (devamaMdira upara), dhajA upara, chAyAvALI, manahara ane jaLasthAna hoya evI jamIna upara, dUdhavALA vRkSa upara ane vaDanuM de athavA zaguMdA upara. eTale ThekANe bele te te zubha phaLa 1 nIlakaMTha-dasarAnA divase loko jenAM darzana kare che te pakSI. 2 khaMjana-eTale loka strImAM tene dIvALIne gheDo kahe che. te khaMjananA mAthA upara zikhA athavA ceTI uge che, te vakhatathI cha mahinA sudhI adazya rahe che, tene kaI dekhatuM nathI ane tenA zira uparathI jyAre coTI paDI jAya che tyAre sarvanA dekhavAmAM Ave che, te khaMjana bahu capaLa hoya che tethI strInAM netrone tenI upamA kavio Ape che. tenuM pUcha tathA mAryuM hAlatAMja rahe che. te kaI ThekANe sthira thaI besatuM nathI. 3. teraNa eTale gharanA dvArA AgaLa hoya che. te agara kAranA uttaraMga athavA taraMga nIce TolA hoya che, tenA upara besI prathANa vakhate bele te te sArA zukana thayA, ema keTalAka zukana jaNanAra zukanavALI kahe che.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( rara6 ) rAjavallabha ApanAra che; paNa zigaDA upara, jamIna upara paDelI mAthAnI parI upara, sUkAyelA jhADa upara, paDelA jhADa upara, kAMTA upara athavA kAMTAnI vADa upara, baLelA jhADa upara, kApI nAkhelA jhADa upara, uMTa upara, pADA upara, jamIna upara, paDelA vALa athavA kezo upara, paththara upara, ane gadheDA upara. eTale ThekANe bezI bole te te sArI nahi. 10 zAMtovAmaravastutAragamanaMbhakSagrahoMmaithunaM nRtyaMdakSiNaceSTitaMcasujalesnAnaMcazAMtAzrayaH // vRkSArohaNasanmukhIcamuditApakSaddhayotakSepaNaM zyAmAyAiticeSTitaMcaphaladaMduSTaMvadAmasvatha // 11 // artha-prayANa vakhate devacakalIne zAMta zabda thAya che te sAro che, temaja DAbI tarapha zabda thAya che te paNa sAre che; ane tAragati kare te te sArI che; cAro caratI hoya te te sArI che; prayANa vakhate te devacakalInuM mithuna dekhavAmAM Ave te sArUM che; nAcatI hoya to te sArI che; jamaNI tarapha ceSTA karatI hoya te te sArI che; sArA jaLamAM snAna karatI hoya te te sArI che; zItaLa sthAnamAM beThI hoya te te sArI che, je sthAnake beThI hoya te sthAnakathI uDI jhADa upara javAnI taiyArI karatI hoya te te sArI che; khuzI thaelI dekhAtI hoya te te sArI che ane e devacakalI pitAnI ane pAMkho. pachADatI hoya athavA khaMkheratI hoya athavA uMcAnIcI karatI hoya te te paNa sArI che, eTalA prakAre zyAmA athavA devacakalInA zukana sArA che, ane have AgaLa khoTA zukana kahIzuM. 11 vAmapakSamupakSipetprakuruteceSTAMcavAmAMvarmi nAzatrAsaviyogakaMpanamathovyAvRtyavijUbhaNaM // paMkebhasmanimajanavidadhatIrajjvasthikezAnmukhe vakrAsyAvidadhAtimUtrazakRtIromAMcitaMbhItaye // 12 // artha-prayANa takhate zyAmA pitAnI DAbI pAMca uMcI kare DAbI, tarapha ceSTA kare, vamana (ulaTI) kare, uDI jAya, trAsa pAme, viyega pAmelI hoya, zarIre dhrujatI hoya, pAchaLa pitAnuM moDhuM pheravI bagAsuM khAtI hoya, kAdava ke rAkhamAM cALoTatI hoya, athavA nahAtI hoya; deraDI, hADakuM ane thavA vALI teNe potAnA mukhamAM paDelAM heya; tuM vAMku karI rAkhyuM hoya;
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 ma. 227 ) mutaratI hoya athavA viSTa karatI hoya, rAmAMcita thatI hoya (potAnA za rIranAM tamAma piDAM ubhAM karI dIdhAM hoya ), eTalI rIte devacakalI apazukana karatI hoya te te bhayakArI che ema samajavu'. 12 tArAdakSiNagAcabAmakakubhaHsyAdvAmagAvAmikA RjvIcordhvagatizcavakragamanAva korddhagAmUrddhagA || kApATIca kapATavaJcagulikAcakAMDavavadUragA lInAMdhApicapRSThagAca harivadyAyA tisAdurdurI // 13 // artha:prayANa vakhate DAtrI taraphathI uDI jamaNI tarapha utare tenu nAma "tArA", jamaNI taraphathI uDI DAbI tarapha utare tenu nAma "vAmikA", sIdhI rIte uMcI uDe tenu nAma "RvI, vAMkI UDe tenuM nAma vakA", mAthA upara thaine uThe tenuM nAma "udUMgA sIdhI sapATImAM uMDe ( kamADa athavA pATiyAnI sIdhAinI peThe) tenu' nAma "kApATI", iMDAnI peThe athavA cakrAkAra ( gALa ) uDe tenuM nAma "zulikA", uDatI uDatI ghaNe dUra jAya tenu nAma "dUragA", chupatI-patI athavA aTakatI aTakatI uDe tenu nAma adhA" pachavADe athavA pITha pAchaLa uDe tenuM nAma "bhRgA" ane *hiranI peThe uDe tenu nAma "hurI" che. 13 RjvIsiddhikarI tathordhvaphaladAvakAca varkaphalaM yuddhaM cordhvagatA kapATagamanAbhItiMkSayaMgolikA || dUrAdUraphalA tathAzaragati naiSTazaptayepRSTagA tvaMdhA karNasukhaM karotigatayastucchaMphalaMdurdurI // 14 // artha:--prayANa vakhate siddhi karanAra "RvI" che, temaja AgaLa paNuM phaLa ApanAra te che. vAMku phaLa ApanAra vaDhDhA che; "cI gati karanAra "urdhvagA" yuddha karAvanAra che, kapATa sarakhI gati karanAra "kApATI' bhaya ApanAra che, kSaya karanAra "goLikA athavA gulikA" che, ghaNe divase phaLa ApanAra "dUragA" che, pITha pAchaLa sIdhI uDanAra pRSugA,, icchita phaLa Ape nahi, mAtra kAne sAMbhaLavA jeTaluM ja sukha ApanAra "aghA" che; ane tuccha phaLa ApanArI durdurI" che, e pramANe prayANa vakhate devacakalInI gatinu phaLa jANavuM. 64 hura eTale bapaiyAnuM nAma che. te uDatI vakhate potAnI pAMkhA bhegI karatA ane vaLI pAMkhA prasarAvatA athavA phelAvatA uDe che. te jhaTa jhaTa tema karatA uDe che, te paiyAnI paDe pAMkhA bheLI karatI ane phelAvatI zyAmA uI to te durI kahevAya.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 228 ) yAtrAyAM phalathastuvAmaninado narthatayedakSiNaH pRSThepRSThaphalaM karoti purato yAtrAniSadhohitA // yAnevAmaninAdatAragatayaH praznecazAMtAzubhA pyagredakSiNanAdinIcagatayovAmA pravezAdiSu || 15 | artha:--prayANa vakhate DAkhI tarapha zyAmA khele te te sArI che, paNa jamaNI tarapha eTale te te anarthanI prApti karAve; pITha pAchaLa khele te te ghaNA divase phaLa Ape; AgaLa khele te te vakhata prayANa karavuM nahi, paraMtu prayANa karate DAbI tarapha khelI jamaNI tarapha utare tA te sArI che; keI prazna pUche te vakhata te zAMta heAya te sArI che, ( khelatI na heAya te ) temaja praveza karate AgaLa khele tathA jamaNI tarapha belI DAbI tarapha utare te te sArI che. 15 upajAti. rAjavallabha, tArAbhayahaMtikarotiyugmA lAbhaM tRtIyAbahuzopiyAne // vAmAbhayaM mRtyuvazaMdvitIyA tathAtRtIyAdhanajIvanAzaM // 16 // artha:--prayANa vakhate DAbI taraphathI jamaNI tarapha eka tArA utare te te bhayane nAza karanAra che, e tArA utare to te lAbha kare, ane traNa tArA utare te te ghaNuMAja lAbha kare; paNa prayANa vakhate jamaNI taraphathI DAbI tarapha eka tArA utare to te bhaya prApta karAve e tArA utare to te mRtyu prApta karAve ane traNa tArA utare te te dhana ane jIvane nAza karAve. 16 vAmezabdamupaiticatArA zabdakRtvA gacchativAmA || punarapizabdaM kurutevA me sAbahuphaladAkathitAdurga // 17 // artha:--prayANa vakhate DAkhI tarapha durgA belIne te pachI tyAMthI e
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 13 me, ( 229 ) hatI kheAlatI jamaNI tarapha jaIne zabda kare; ane vaLI pAchI DAbI tarapha AvI khele te te ghaNuMja zreSTha phaLa Ape. 17 vAmaravAyAdigacchatitArA dakSiNatopikaroticazabdaM // haMtiphalaMgatijaM kurutesA cALathamAravaJAta 5 18 // artha:--prayANa vakhata DAbI tarapha durgA beAlIne jamaNI tarapha jaI tyAM khele te te karelA prayANane niSphaLa kare; eTaluja nahi paNa prathama thacelA DAme svara paNa potAnuM alpa phaLa Ape. 18 vasantatilakA. zreSThaH khagazcagamanepicatArayAto vAmaHpravezasamayephaladAcadurgA // ceSTAninAdagatayaH sthitibhakSalAbhaH sarvayathottaravalaMma hate samUhaH // 19 // artha:prayANa vakhate jamaNI ane praveza vakhate DAmI zyAmA sArI che. vaLI prayANa vakhate e devacakalI jo ceSTA kare te te ThekANe sthiti thAya paNa te vakhata jo te kAMI Ale te annapAnAdika maLe, gati kare te lAbha thAya; paraMtu te vakhata upara kahelI dareka bAbata ekaja vakhata kare te: tethI tenu mATu phaLa maLe, 19 zArdUlavikrIDita. zyAmetoraNasaMjJikeca phalade savyApasavyekhe bhRzabdovilizUlitothajalagau krUvizcikurnisvanau || prItizvIvilikUcamArutabhavaukI cudrayaM cAgnijaM dItamArutajaucacIkucirarImizrAgmiranyezubhAH // 20 // artha:--prayANa vakhate prayANa karanAranI DAbI ane jamaNI tarapha e zyAmA avaLA savaLe mukhe teAraNanI rIte hAya, te eTale te tene tAraNa
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * **#+ A * * * * * * * * * * * * * * * * (230 ) zajavallabha, - sattA kahe che. te saMjJA zubha phaLa ApanAra che, ane te sthAmAe "vili" ane "li" evA zabdo kare te te pRthvItatva samajavuM, "kR"i ane " ciku" evA zabdo kare che te jaLatatva samajavuM, e be zakuno prayANa karanArane prIti phaLadAyaka che. "cIvi" ane "lika" e be zabda kare te vAyutatva jANavuM, "kI" e ekaja zabda be vakhata kare to te agnitatva jANavuM, ane cIku" ne "cirarI" evA be zabdo kare che te vAyutatva jANavuM, paNa te dIpta che. . prathama kahelA " kIcu" zabda bhego "caka" ane "cirarI" e be zabdo maLelA hoya, te te agnitatva jANavuM e rIte agni ane vAyutatvamAM bele te te sAruM nahi paNa bAkInA bIjA zabdo zubha phaLa ApanAra che. 20 - 3pagArati. AdaunatAprAMtagatonnatAyA prAgunnatAcAMtagatAnatAcet // AdyApitucchaMphalamevadUrAt dadAticAnyAbahuzo'cireNa // 21 // artha--e devacaDI prathama je namelI hoya ane pachIthI je uMcI thAya, te te ghaNA divase a5 phaLa Ape; paNa je prathama te uMcI elI heya ane pachIthI te nIcI name te ceDA vakhatanAM puSkaLa phaLa Ape. 21 zAhinI. revAnadyAdakSiNedezabhAge vAmapRSTopiMgalAsiddhidAsyAt // yARkAledakSiNAprazastA kakAmAne / rara . artha -revA nadInA dakSiNa taTanA dezamAM prayANa vakhate DAbI ane pITha pAchaLa je piMgaLA bele te te siddhi Ape; paNa e revA nadInA uttara kinArAnA deza viSe te pramANe vakhate jo piMgaLA jamaNa ane sanmukha belete te zreSTha che, ema paMDitenuM kahevuM che. 22
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 mo. ( ra ) upajAti. sarveSudezeSubhayepraveze staMprazastakhaludakSiNAMge // zastaMsvadezAviparItabhAvaM strINAMkatebhUpanirIkSaNeca // 23 // artha-sarva deza viSe bhaya ane praveza vakhate je jamaNI tarapha piMgabAne zabda thAya te te sAre; paNa strI mATe ane rAjAne maLavA mATe pitAnA dezamAM te upara batAvyA karatAM viparIta athavA ulaTI rIte hoya te te sAru. 23 zArdUlavikrIDita. vAmayaMgamanepravezasamaye zreSThAgatirdakSiNA zAMtedakSiNaceSTitaMcasakalaMmUtrAdikasiddhidaM // z2aMbhAlolanachardikAsayatanaMbhugnAMgaviSTAdikaM vAmevoSTitamaMgadhUnanamapityAjyaMzunodIptitaH // 24 // artha-prayANa vakhate zvAna DAbe ane praveza vakhate jamaNe utare te te sAre; temaja zAMta kAryanA vakhate jamaNI tarapha ceSTA kare, mUtrAdika kare te te siddhi Ape; paNa je DAbI tarapha bagAsu khAya, te sthAna pitAnA kAna phaDaphaDAve, vamana kare, udharasa khAya, jamIna upara leTI jAya, pitAnuM aMga maraDe (ALasa le), viSTAdika kare bIjA keI prakAranI ceSTA kare ane zarIrane ghaNAve te te vakhata utAvaLa karI prayANa karavuM nahi. 24 vAmAzvAnagatiHzubhAtragamanezUnyAgatistvanyathA noceSTAgatibhedaekzunakInomutrayaMtIzubhA // tekurvatibhayaMrujacaruditAvarSAsurASTitathA vAgavaividdhavAsinazcanavinAzatAzecathI rapa | artha -prayANuM vakhate DAbI tarapha zvAna utare te te sAre, paNa jamaNa tarapha utare te te sAro nahi; temaja DAbI tarapha rahI ceSTA kare athavA pitAnI gatimAM kAMI bheda kare te (dhIme cAlatuM hoya te utAvaLo cAle
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) rAjavallabhaathavA utAvaLe cAlatuM hoya ne dhIme cAle te) te sAre nahi; prayANa vakhate zunakI ( kUtarI) je mUtaratI hoya te te sArI nahi; temaja tevA vakhatamAM kUtarAM je rudana karatAM hoya che tethI bhaya ane roga utpanna thAya paNa comAsAmAM rudana kare te vRSTi thAya, vaLI bIlavAsI janAvare ( jamIna khedIne rahenArAM athavA parvata vagere sthaLanI guphAomAM rahenAra janAvaro) ane nakhavALAM janAvare prayANa vakhate DAbI tarapha utare te te sArAM che, paNa praveza vakhate te jamaNuM tarapha utare te sArAM che. 25 gauraNAviSamA pradakSiNagatAHpuMsAMprayANezubhAH novaamaansmaashckRssnnaamlitaa:sidysmaavaamgaaH|| neSTAdakSiNagAzcakRSNaviSamAAveSTanaMmRtyave kaMDUkaMpapurISamUtramazubhaMvAmapravezezubhaM // 26 // artha-prayANa karanArane prayANa vakhate rAtAM ane viSama saMkhyAvALAM haraNe pradakSiNA pharI jAya che te sArA; paNa DAbI tarapha utare to te sArAM nahi. vaLI je sama hoya ane te pradakSiNA pharI jAya che te paNa sArAM nahi, paraMtu rAtAM bhegAM kALAM haraNe hoya ane te kadAca sama hoya to sArAM che, temaja rAtAM ane kALAM bhegAM maLelAM ne te DAbI tarapha utare tepaNa te sAruM che. vaLI prayANa vakhate kALAM mRge saMkhyAmAM viSama hoya ane te jamaNI tarapha utare te te sArAM nahi; eTaluM ja nahi paNa e kALAM haraNe prayANa karanArane cAre tarapha pharI vaLe athavA cAre tarapha vIMTI vaLe, te prayANa karanAranuM mRtyu kare. e kALA mRge prayANa karanAranA DAbA aMga tarapha rahI, mRga pitAnuM zarIra pitAnA pagavatI khaNe, pitAnuM zarIra kaMpAve (tharerI khAya), viSTA kare, mUtra kare che te azubha zukana che; paNa prayANa vakhate e je azubha zukana batAvyA che teja azubha zukana praveza vakhate te zubha che ema jANavuM. 26 vasaMtatiA . vAmecakauzikazazaukharajaMbukauca govAjisArasazukAakviAyasAzca // zreSTaukapiMjalagaNAdhipanAmadheyo taupadakSiNecagamanevasanenyathAsyuH // 27 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 , ( 233) artha-prayANa vakhate ghavaDa, sasaluM, khara, ziyALa, gAya, gheDa, sArasa, pipaTa ane kAgaDe. eTalAM DAbI tarapha bele te te sArAM che; paNa kapiMjaLa ane gaNapati e be jamaNe tarapha bole te sArA ane praveza vakhata e be DAbI tarapha bole te sArI che. vaLI upara kahyuM che ke prayANa vakhate DAbI tarapha bole te sArAM (kAgaDo aMte ane ghavaDa Adya che eTalAM janAvare) paNa praveza vakhate te badhe ane tItara vinA bIjA badhAMya jamaNAM bele te sArI che ema samajavuM. ra7 zreSThAHpradakSiNagatAviSamAHprayANe eNAvayAMsinakulAnakhiSutvapIha / / sArthenRNAMzakunaiSTakaraHsvarottho vAvAtitAramati pratA . 28 | artha-prayANa samaye haraNa, pakSIo ane nakhavALAM janAvaromAM na kuLa eTalAM saMkhyAmAM viSama hoya te paNa pradakSiNA karI jAya che te sArAM che; temaja prayANa karanAranI saMkhyA vadhAre hoya temAMthI kaI prayANa karavAnuM prazna kare, te vakhata sUryanuM ghara cAlatuM hoya (nAsikAnA DAbA chidramAMthI pavana cAlatuM hoya ) te te sAruM che. vaLI e ghaNA jaNAo prayANa karatI vakhate upara kahelAM pakSI, haraNa, ke nakuLanI tAragati thAya che te paNa sArI che ema samajavuM. 28 upajAti. kSiA pUrvazipilya: zUnyaMtatheSTAgamanaMcasiddhiM // vRSThisukhaMstrIharaNavidadhyu dhanaMzubhaMvakramatorthalAbhaM // 29 // artha-pracANa vakhate pUrva dizAmAM kIDIo dekhavAmAM Ave te dhArelA kAryanI niSphaLatA thAya, agnikeNe dekhavAmAM Ave te kAryanI siddhi karI sukhe pAcho ghera Ave, dakSiNa dizAmAM dekhavAmAM Ave te kAryanI siddhi thAya, naita koNe dekhavAmAM Ave te vRddhi thAya, pazcima dizAe 1 bapo. 2 tItara. 3 niLiye.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 34 ) rAjavallabha. dekhavAmAM Ave te sukha maLe, vAyu Ne dekhavAmAM Ave to strInuM haraNa thAya, uttara dizAe dekhavAmAM Ave to dhananI prApti thAya ane prayANa karatI vakhate kIDIonA samUha izAna koNe dekhavAmAM Ave te prayANa karanAra manuSyane te zubha che. e rIte dizAonA anukrame kIDIe dekhavAmAM Ave te prayANa karanArane artha ane lAbha che. 29 vasantatilakA. yAnezave ruditavarjitakarthasiddhi rmatyuH praveza samayepyathavArujazca // vAmaM tvadRSTamapirodanamAhazastaM niMdyaMbiDAlanRgavAMzunakasyacakSut // 30 // artha:prayANa vakhate sAme maDadu AvatuM hoya te arthanI siddhi thAya, paNa tenI sAthe AvatAM manuSyAmAMthI ke.i tuM AvatuM na heAya teA arthanI siddhi thAya, ema samajavuM; ane praveza karatI vakhate maDadu maLe tenI sAthenAM manuSya game te rUdana karatAM na hoya teApaNa tevA zukanathI mRtyu prApta thAya athavA tevA zukanavarDa reganI utpatti thAya. prayANa vakhate DAbI bAjue kAI rudana karatu hAya to te khATA zukana che, paNa rudana karanAra prayANu karanAranI najare paDatu na hoya te te sArA zukana che, vaLI prayANa vakhate DAI tarapha khilADAnu tathA manuSyanuM ane baLadhanuM rudana arthAt AsadAyaka vAravAra rudana jevuM bele te te zukana khATA che; temaja prayANu - khate dhRtarAne chIMka thAya teA tevA zukana paNa khATA che. 30 zArdUlavikrIDita. pUrvasyAM maraNaM karotimukhataH zokaM ca vahnyudbhavaM hAniMdakSiNadi vibhAgajanitaMrakSodizISAgamaM // miSTAnnaMdadate jalezadizijavAyacalakSmIpradaM saumyAyAM kalahaMdhanaM pazupatau bhItisvakIyaMkSutaM // 31 // artha:--prayANa vakhate pUrva dizAmAM chaka thAya teA maraNa prApta thAya, agni kANumAM phrika thAya te zeka utpanna karAve, dakSiNa dizAmAM ki
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 , ( 15 ) thAya te hAni kare, naitamAM chika thAya te manavAMchita maLe, pazcimamAM chika thAya te miSTAnna maLe, vAyu keNumAM chiMka thAya te dhananI prApti thAya, uttara dizAmAM chika thAya te kaleza thAya ane IzAna keNamAM chiMka thAya te paNa dhananI prApti thAya. paNa jo prayANa karanArane (pitAne) ki thAya te tethI bhaya utpanna thAya. 31 spaMdonarANAMphaladopasavyaH strINAMcavAmAMgasamudbhavazca // hRdaMtanAbhIkaTipRSThajovA neSTonRNAMvAmazarIrajAtaH // 32 // artha-purUnuM jamaNuM aMga pharake te sAruM ane prinuM DAbuM aMga pharake te sArUM. purUSanuM hRdaya, dAMta, nAbhi, kamara ane pITha, eTalAM DAbAM aMga pharake te sArAM nahi. 32 zani . uddeprAMtevAmanetreca bhIti spaMdodakSemadhyaAdaucaduHkhaM / / kuryAtsaukhyaMsarvatodakSiNAdho duSTovAmAdhopimadhyAMtamUle // 33 // artha-puruSanA DAbA netrane uco bhAga (popacuM athavA DoLuM), te netrane khUNe (kAna taraphane khUNe) pharake to bhaya utpanna kare; temaja ja. maNA netrane madhya bhAga, Adya bhAga (nAka sAmene bhAga) pharake te duHkha kare, paNa te ja jamaNa netrane nIcene bhAga, pharake te te sarva prakAre sukha kare, ane DAbA netrane te nIcene bhAga, madhya bhAga, aMtya bhAga ane mULa bhAga, e sarva athavA koI paNa bhAga pharake te te beTuM phaLa ApanAra che. 33
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ (236 ) rAjavalabha, upajAti. pradoSakAleyadivAprabhAte lokekkacikicanabhASamANe upazrutiHkAryasamudyatena sArvatrakIsAparibhAvanIyA // 34 // artha-pradoSa vakhate (sUrya asta thayA pachI), prabhAta vakhate, kaI ThekANe koI manuSya kAMI bolato hoya te sAMbhaLI udyamavAna purUSe je kArya karavuM dhAryuM hoya te kAryamAM bolavAne artha meLave. (sArI vAta belA hoya te sArApaNuM ane huM belate hoya te vinane Apa rAkha arthAt kArya thaze athavA nahi thAya e pitAnA manane pratIti thAya te artha meLave); ema sarva bAbatamAM vicAra karavAne che. 34 zartividita. zAMtAHpaMcazivAruteparadizodIptAstudagdhAditaH saMtrAsavyayabaMdhanAnikamataHsyAdiSTavA zrutiH // iSTAptiHzubhalAbhaiSTamazanasaMgaHsamaMsajanaiH siddhanyaivAmaninAdaeSagamaneprAvezakedakSiNaH // 35 // artha-prayANa vakhate ziyALanA zabdamAM pAMca dizAo zAMta jANavI, paNa dagdhAdi laIne traNa dizAo dIpta jANavI. e dizAmAM prathamanI je dadhA dizA che temAM ziyALa bole te te trAsa utpanna karAve; dIkSA dizAmAM bele te vyaya ( kharaca) karAve ane dhamavALI dizAmAM bele te te baMdhana karAve. have dhuma pachInI pAMca dizAo je rahI temAMnI anukrame prathamanI di. zAmAM ziyALa bole te kAMika priya vArtA sAMbhaLavAmAM Ave, bIjI di. zAmAM bole te manavAMchitanI prApti thAya, trIjI dizAmAM bole te sAre lAbha thAya, ethI dizAmAM bole te Icchita bhejana maLe. ane pAMcamI dizAmAM bele to sajjanane samAgama thAya, paNa temAM evI rIte samajavAnuM che ke, prayANa vakhate DAbI tarapha ziyALane. zabda thAya te te siddhi kare; temaja praveza vakhate jamaNI tarapha ziyALane zabda thAya te siddhi kare. 35
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 (237) zAlinI. zIrSepallyArohaNerAjyalAbhaH karNebhUSaizvaryamevahibhAle // netramitraMnAsikAyAMsugaMdho vakremiSTAnnaMcakaMThepriyAptiH / / 36 // atha - pallI je mAthe caDhe te tethI rAjyanI prApti thAya, kAna u. para caDhe te AbhUSaNa (ghareNAM) maLe, kapALamAM caDhe to samRddhi maLe, netra upara caDhe te mitranI mulAkAta thAya, nAka upara caDhe te sugadhInI prApti thAya, mukha upara caDhe te miSTAnna maLe ane kaMThe caDhe te tethI vallabha jannii bhutAhAta thAya. 36 vasantatilakA. skaMdhejayaMbhujagatAprakarotilAbha marthakaresubhagatAMstanagAcapallI / hRtkukSipRSTikaTinAbhiSuputrasaukhyaM lAbhatathAMvarasamAgamakIrttivRddhiM // 37 // athI-je khabhA upara pallI caDhe to jaya kare, bhuja upara caDhe te lAbha kare, hAtha upara caDhe te dhananI prApti karAve, stana upara caDhe te seibhAgyapaNuM maLe, hRdaya upara caDhe te putranI prApti thAya, kukSi athavA kukha athavA peTa ane pAMsaLInA madhyanA bhAge caDhe te sukha prApta thAya, pITha upara caDhe te lAbha thAya; kaTi upara caDhe te vastranI prApti thAya ane nAbhi u para pallI caDhe te tethI kIrtinI vRddhi thAya. 37. zArdUlavikrIDita. pArzvabaMdhuvivardhanaMcamaraNaguhyeguderogatA pUrauvAhanamarthamevatadadhojaMghApadoHsyAdatiH // evaMzaunakazukragargamunibhiHproktaMphalaMvAmataH pallyAvAsasTasyadakSiNasamArohephalAnAMkSayaH // 38 // vAma eTale puranA kaThe caDhe to tene strInI mulAkAta thAya, ane je strInA kaThe pallI caTe te tene tenA priyanI prApti thAya.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ra38) javalabha atha -je pAsA upara pallI caDhe te tethI baMdhunI vRddhi thAya, guhya bhAga upara caDhe te ( khAnagI bhAga upara caDhe te) tethI maraNa thAya, gudA upara caDhe te roga thAya, sAthaLa upara caDhe to vAhana maLe, sAthaLathI nIce nA bhAge caDhe te dhananI prApti thAya, jaMghA athavA piMDI upara caDhe te tathA paga upara athavA paganA paMjhA upara caDhe te kaI ThekANe pravAsa karavAnuM thAya. e prakAre DAbA aMga upara pallI caDhavAnuM phaLa zAnaka, zukra ane gadi munioe kahyuM che te ja rItanuM (pallInI rIte) saraDo athavA sAMDanuM DAbA aMga upara caDhavAnuM phaLa kahyuM che paNa e sAMDha ke paThThI jamaNuM aMga upara caDe te koI prakAranA phaLanI prApti thAya nahi ema samajavuM. 38 mUlAkhyAjvalanItathaivadahanIsyAttoraNaMsRSTito vAmelUMbakaka pramANamiticasyAtpaMcakomUlakaM // paMcatvaMvarakastathAbhramaNakaMproktaMdhruvomAgRha tasmAtpUrvaghaTImahezvaradizApAcyAdita SoDaza // 39 // dItAsarvadizopibhAnubazatastenArjitAzobhanAH prAkamUlArazikhivAyurAkSasadizodIptAstathAzAMkarI // zAMtedakSiNapazcimebhRtaghaTImAtuhapaMcamaM siddhayailubakaevalaukikamatenurdhastathAdhodhamaH // 40 // gochatrAMbujakuMjareSuturagesapecapurvedine dRSTaHkhaMjanakodadAtisanRgAMrAjyasitovAsitaH // saukhyaMzAMtasamAzritaHprakurutegehacchaderthakSayaM zvAnarajjukharoSTragAMtraSubhayaMsarvatrapItaMtyajet / / 41 // artha-gAya, chatra, kamaLa, hAthI, ghaDe, ane sarSa. emAMthI kenA upara pahelA paheramAM beTheluM dhaLuM athavA kALuM khaMjanapakSI dekhavAmAM Ave te te rAjyanI prApti karAve, dhaLuM athavA kALuM khaMjana zAMta sthAnakamAM bekevuM hoya te sukha Ape, gharanA chAparA upara beTheluM hoya te dhanane nAza
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 14 mA ( 232 ) kare ane kutarA upara, dArI upara, khara upara ane uMTa upara, khaMjana dekhavAmAM Ave to te traNa lekamAM bhaya kare, e dheALA ane kALA khaMjana viSe che paNa pILuM khajana to koI ThekANe sAru nahi ema samajavuM, 41 upajAti. durgAgatiH piMgalikArutaMca ceSTAzunaHsthAnakameva kAke // dizaHzivAyAH zakune munIM hai retadvizeSAt kathitaMbaliSTaM // 42 // artha:---zahuna triSe hugInI jati cimaNAno pAnI zreSThA, " ajAnu sthAna bhane zidhAmanI hizA. meTAMganA zurumA bhAhe to bhunizvarAe paNa vizeSa khaLavAnapaNu khatAvyuM che. 42 zrImadapAnRpa kuMbhakarNa stadaMdhirAjIva parAgasevI // samaMDanAkhyobhuvisUtradhAra snoddhRtobhUpativallabhoyaM // 43 // arthaH--medapATa, ( mevADa ) dezanA mahArAjA kuMbhakarNanA caraNakamaLana rajane sevanAra maDana nAmanA sUtradhAre uddhAra karI A rAjavalllabha racyA, 43 mAlinI. gaNapati gurubhaktyAbhAratI pAdatuSTyA munimatamidamuktavAstuzAstraM suvRttaM // gaNitamapica sAraMzAkunaMsArabhUtaM bhavatu caturayogyaMvizvakarmaprasAdAt // 44 //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) rAjavallabha, artha -gaNapati ane gurunI bhakti; sarasvatInA caraNakamaLanI prasannatAvaDe ane munionA mata pramANe, zreSTha vRttAvALuM A vAstuzAstra kahyuM che. temAM sArarUpe gata tathA zukana zAstra che. te sakaLazAstra vizvakarmAnI kRpAvaDe catura puruSone aMgIkAra karavA lAyaka thAo. 44 itizrI vAstuzAne sajavallabhe bhaMDanakane udajanamaNita zakunalakSaNaM nAma rakhyADa thAi che ? . itisapUNa. e che