Book Title: Paumchariyam Part 2
Author(s): Vimalsuri, Punyavijay, Harman
Publisher: Prakrit Granth Parishad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001273/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta graMtha pariSad granthAGka : 12 paumacariyaM dvitIyo vibhAgaH prAkRta grantha pariSad ahamadAbAda For Private & Personal use only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // namAmi vIra girisAra dhIram // || namonamaH zrIgururAmacandrasUraye // punaHprakAzananA lAbhArthI zrI surata tapagaccha ratnAzayI ArAdhaka saMgha TrasTa | vijaya rAmacandrasUrIzvarajI ArAdhanA bhavanA ArAdhanA bhavana roDa, subhASa coka pAse, gopIpurA, surata-395 001. paramazAsanaprabhAvaka mahArASTradezoddhAraka suvizAlagacchAdhipati vyAkhyAnavAcaspati suvizuddhadezanAdAtA zrIsaMghanA paramaupakArI sUripremanA prathama paTTAlaMkAra sva. AcAryadeveza zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA tathA teozrInA AjIvana aMtevAsI vAtsalyamahodadhi suvizAlagacchanAyaka sUrirAmasmRtimaMdira mahAmahotsava-pratiSThAcArya pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijayamahodayasUrIzvarajI mahArAjAnA dharmaprabhAvaka sAmrAjaya tathA divya AzIrvAdathI ane sUrirAmanA vineyaratna kalikAlanA dhannAaNagAra saccAritrapAtra vardhamAnataponidhi sva. pUjayapAda paMnyAsapravara zrI kAMtivijayajI gaNivaranA vineyaratna vAtsalyavAridhi zAsanaprabhAvaka AcAryadeveza zrImad vijayanaracaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pravacanaprabhAvaka suvizAla gacchAdhipati zrIvIravibhunI 79 mI pATane zobhAvanAra AcAryadaveza zrImad vijayamabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA tathA pUjyapAda prazamarasapayonidhi AcAryadeveza zrImad vijayajayakuMjarasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadhararatna pravacanaprabhAvaka AcAryadeveza zrImad vijayamuktiprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadhararatna prasiddha pravacanakAra sUrimaMTo paMcamasthAnanI bevAra akhaMDa maunapUrvaka ArAdhanA-sAdhanA karanAra AcAryadeveza zrImad vijayazreyAMsaprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA upadezathI zrI surata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMgha TrasTa, vijaya rAmacandrasUrIzvarajI ArAdhanA bhavana, gopIpurA, surata dvArA A paramugItArthaziromaNi pUrvadhara mahApuruSa zrI vimalasUrIzvarajI ma.sA. viracita zrI paumariyam bhAga-1, 2 graMtha prakAzanano saMpUrNa lAbha levAmAM Avyo che. ame teozrInA khUba khUba AbhArI chIe. AvA amUlya prAcIna graMthonA prakAzanamAM teozrInA jJAnanidhino sadupayoga karatA rahe tevI maMgala kAmanA. maMtrI prAkRta graMtha pariSada amadAvAda. Jain Education Intemational Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Prakrit Text Society Series No. 12 General Editors Dr. P. L. VAIDYA DR. H. C. BHAYANI ACARYA VIMALASURI'S PAUMACARIYAM WITH HINDI TRANSLATION PART-II Edited By DR. H. JACOBI Second Edition revised by MUNI SHRI PUNYAVIJAYAJI Translated into Hindi by Prof. SHANTILAL M. VORA M.A., Shastracharya Appendices prepared by DR. K. RISHABH CHANDRA M.A.,Ph.D. PRAKRIT TEXT SOCIETY AHMEDABAD 2005 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published by RAMANIK SHAH Secretary PRAKRIT TEXT SOCIETY Shree Vijay-Nemisuriswarji Jain Swadhyay Mandir 12, Bhagatbaug Society, Sharada Mandir Road, Paldi, Ahmedabad-380007. T.No. 26622465 Reprint-December-2005 Price : Rs. 300/ Copy : 650 Available from: 1. MOTILAL BANARASIDAS, DELHI, VARANSI 2. CHOWKHAMBA SANSKRIT SERIES OFFICEK. 37/99, GOPAL MANDIR LANE, P.BOX NO. 1008, VARANASI-221001 3. SARASWATI PUSTAK BHANDAR, RATANPOLE, AHMEDABAD-1 4. PARSHVA PUBLICATION, RELIEF ROAD, AHMEDABAD-1 Printed By : MANIBHADRA PRINTERS 12, Shayona Estate, Shahibag, Ahmedabad - 380 004. T.No. 25626996, 27640750 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta graMtha pariSad granthAGka : 12 AyariyasirivimalasUriviDyaM paumacariyaM hiMdIaNuvAyasahiyaM dvitIyo vibhAgaH sampAdaka: DaoN. harmana yAkobI saMzodhakaH punaHsampAdakazca munipuNyavijayaH [jinAgamarahasyavedi-jainAcAryazrImadvijayAnandasUrivara(prasiddhanAma zrIAtmArAmajImahArAja)ziSyaratnaprAcInajainabhANDAgAroddhArakapravartakazrIkAntivijayAntevAsinAM zrIjaina-AtmAnandagranthamAlAsampAdakAnAM munivarazrIcaMturavijayAnAM vineyaH] hindI-anuvAdaka: prAdhyApaka zAntilAla ma. vorA ema.e., zAstrAcArya pariziSTaprastutakartA DaoN. ke. RSabhacandra ema.e., pIeca.DI. prAkRta grantha pariSad ahamadAbAda ___vIgmaMcana : 0532 vImiMvat : 2532 vikramasaMvat : 2062 IsvIsan : 2005 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : ramaNIka zAha sekreTarI, prAkRta TeksTa sosAyaTI zrI vijayanemisUrIzvarajI jaina svAdhyAya maMdira 12, bhagatabAga sosAyaTI, zAradA maMdira roDa, pAlaDI, ahamadAbAda- 380007. phona naM. 26622465 -mudraka : mANibhadra prinTarsa 12, zAyonA asTeTa, dUdhezvara roDa, zAhIbAga, ahamadAbAda- 380004. Te.naM. 25626996, 27640750 punaH mudraNa- Disembara 2005 mUlya ru.300/ prAptisthAna 1. motIlAla banArasIdAsa, vArANasI, dilhI 2. caukhambA saMskRta sIrIjha, vArANasI- 221001 3. pArzva prakAzana, jhaverIvADa, rilIpha roDa, ahamadAbAda- 380001 4. sarasvatI pustaka bhaMDAra, ahamadAbAda- 380 001 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( prakAzakIya paumacariyaM (saM. padmaracita) jaina paraMparA anusAra padma (rAma)kA carita arthAt jaina rAmAyaNa hai / prAkRta bhASAbaddha isa mahApurANa kAvya kI racanA nAgilavaMzIya AcArya vimalasUrine IsvIsan kI tRtIya-caturtha zatAbdI meM kI thii| isakA Adhunika yuga meM sarvaprathama saMpAdana jarmana vidvAna harmana yAkobIne kiyA thA, jo bhAvanagara se san 1914 meM prakAzita huA thaa| usIkA anya mahattvapUrNa pAThoM kI sahAya se zuddha karake sva. AgamaprabhAkara pU. munirAja zrI puNyavijayajI ma.sA.ne punaH saMpAdana kiyA thA, jo prA. zAntilAla vorA ke hindI anuvAda ke sAtha prAkRta graMtha pariSadne do bhAgoM meM kramazaH san 1962 aura 1968 meM prakAzita kiyA gayA thaa| kaI varSoM se grantha aprApta ho cUkA thaa| isa mahattvapUrNa grantha kA punaHmudraNa prakAzita karate hue hameM harSa ho rahA hai| parama pUjya AcArya zrI vijayanaracandrasUrIzvarajI ma.sA. kI preraNA aura pU. munirAja zrI dharmaratnavijayajI ke ananya sahakAra se pariSad yaha kArya saMpanna kara sakI hai| etadartha hama inake atyaMta AbhArI haiN| grantha ke donoM khaNDoM ke punaHmudraNa meM saMpUrNa Arthika sahAyadAtA zrI surata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMgha TrasTa, surata ke prati AbhAra pradarzita karate hue hameM AnaMda hotA hai| punaHmudraNa kArya sucAru DhaMga se zIghra saMpanna karane ke lie mANibhadra prinTarsa ke zrI kanubhAI bhAvasAra ko dhanyavAda / - ramaNIka zAha ahamadAbAda kArtika pUrNimA, saM. 2062 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMthasamappaNaM AsamaNaliMgapaDivajjaNArI jo sahayaro mahaM jAo / ajja'vahiM haM bahumaNNao ya jeNaM viNIeNaM // 1 // siripuhaicaMdacariyAINaM vivihANa gaMtharayaNANaM / / saMpAyaNAikajje kaujjamo jo viveyamaI // 2 // sirihaMsavijaya saMpayavijayANa pasissa-sissapavarassa / tassa muNiNo ya guNiNo paNNAsauvAhimaMtassa // 3 // ramaNiyavijayasseso bIo khaMDo u pumcriyss| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha-samarpaNa dIkSAgrahaNakAla se hI jo mere sAthI bane aura adyAvadhi jinhoMne merA vinayapUrvaka sammAna kiyA, 'siripuhaicaMda' (zrIpRthvIcaMdra) caritAdi vividha grantharatnoM ke saMpAdanAdikArya meM jinhoMne udyama kiyA tathA jo vivekabuddhi-saMpanna haiM aise zrIhaMsavijayajI ke praziSya aura zrIsaMpatavijayajI ke ziSya 'paMnyAsa'upAdhidhAraka guNavAna muni zrIramaNIkavijaya ke karayugala meM 'paumacariya' kA yaha dvitIya bhAga kRtajJa muni puNyavijaya ke dvArA samarpita kiyA jAtA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PREFACE The current of Indian literature has flown into three main streams, viz., Sanskrit, Pali and PrakritEach of them witnessed enormous range of creative activity. Sanskrit texts ranging in date from the Vedic to the classical period and belonging to almost all branches of literature have now been edited and published for more than a century beginning with the magnificent edition of the Rigveda by Prof. Max Muller. The Pali literature devoted almost exclusively to the teaching and religion of the Buddha was even more lucky in that the Pali Text Society of London planned and achieved comprehensive publication in a systematic manner. Those editions of the Pali Vinaya, Sutta and Abhidhamma Pitakas and their commentaries are well known all over the world. The Prakrit literature presents an amazing phenomenon in the field of Indian literary activity. Prakrit as a dialect may have had its early beginning about the seventh century B. C. from the time of Mahavira, the last Tirthankara, who reorganised the Jaina religion and church in a most vital manner and infused new life into all its branches. We have certain evidence that he, like the Buddha. made use of the popular speech of his times as the medium of his religious activity. The original Jaina sacred litrature or canon was in the Ardhamagadhi form of Prakrit. It was compiled sometime later, but may be taken to have retained its pristine purity. The Prakrit language developed divergent local idioms of which some outstanding regional styles became in course of time the vehicle of varied literary activity. Amongst such Sauraseni, Maharastri and Pajs ci occupaid a place of honour. Of these the Maharastri Prakrit was accepted as the standard medium of literary activity from about the first century A, D. until almost to our own times. During this long period of twenty centurios a vast body of religious and secular literature came into existence in the Prakrit language. This literature comprises an extensive stock of ancient commentaries on the Jain religious canon or the Agamic literature on the one hand, and such creative works as poetry, drama, romance, stories as well as scientific treatises on Vyakarana, Kosha, Chanda etc. on the other hand. This literature is of vast magnitude and the number of works of deserving merit may be about a thousand. Fortunatly this literature is o intrinsic value as a perennial source of Indian literary and cultural history. As yet it has been but indifferently tapped and is waiting proper publication. It may also be mentioned that the Prakrit literature is of adding interest for teaching the orgin and development of almost all the New-Indo-Aryan languages like Hindi, Gujarati, Marathi, Punjabi, Kasmiri, Sindh, Bangalt, Uriya, Assami and NepFIT. A national effort for the study of Prakrit languages in all aspects and in proper historical perspective is of vital inportance for a full understanding to the inexhaustible linguistic heritage of modern India. About the eighth century thc Prakrit languages developed a new style known as Apabhramsa which has furnished the missing links between thc Modern and the MiddleIndo-Aryan speeches. Luckily several hundred Apabhram a texts have been recovered in recent years from the forgotten archives of the Jaina temples. With a view to undertake the publication of this rich literature some coordinated efforts were needed in India. After the attainment of freedom, circumstances so moulded themselves rapidly as to lead to the foundation of a society under the name of the Prakrit Text Socisty, which was duly registered in 1952 with the following aims and objects: (1) To prepare and publish critical editions of Prakrit texts and commentaries and other works connected therewith. (2) To promote studies and research in Prakrit language and literature. (3) To promote studies and research of such languages as are associated with Prakrit. (4) () To set up institutions or centres for promoting studies and research in Indian History and Culture with special reference to aucient Prakrit texts. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (b) To set up Libraies and Museums for Prakrit manuscripts, painting, coins, archaeological find and other material of historical and cultural importance. (5) To preserve manuscripts discovered or available in various Bhandars throughout India, by modern scientific means inter alia photostat, microfilming, photography, lamination and other latest scientific methods. (6) To manage or enter into any other working arrangements with other Societies having any of their objects similar or allied to any of the objects of the Society. (7) To undertake such activities as are incidental and conducive, directly or indirectly, to and in furtherance of any of the above objects. From its inception the Prakrit Text Society was fortunate to have received the active support of Late Dr. Rajendra Prasad, the First President of Republic of India, who was its Chief Patron and also one of the six Founder Member. HEREWITH we are publishing Second part of Paumacariya of Vimalasuri. The First Part was issued in 1962. Over and above giving the Hindi Translation as in the First Part, this second Part includes some valuable APPENDICES and NOTES on the Orthography of the MSS. etc. For preparing the latter we are thankful to Dr. K. R. Chandra.* The programme of work undertaken by the Society involves considerable expenditure, towards which liberal grant have been made by the following Government : Government of India Assam Andhra Bihar Delhi Hydrabad Kerala Madhya Pradesh Madhya Bharat Rs. 10,000 Rs. 12,500 Rs. 10,000 Rs. 10,000 Rs, 5,000 Rs. 3,000 Rs. 5,000 Rs. 22,500 Rs. 10,000 Madras Rs. 25,000 Mysore Rs. 5,000 Orissa Rs. 12,500 Punjab Rs. 25,000 Rajasthan Rs. 15,000 Saurashtra Rs. 1,250 Travancore-Cochin Rs. 2,000 Uttar Pradesh Rs. 25,000 West Bengal Rs. 5,000 Maharashtra Rs. 5,000 To these have been added grants made by the following Trusts and individual philanthropists:Sir Dorabji Tata Trust Rs. 10.000 Shri Girdharlal Chhotala! Rs. 5,000 Seth Lalbhai Dalpatbhai Trust Rs. 20,000 Shri Tulsidas Kilachand Rs. 2,500 Seth Narottam Lalbhai Trust Rs. 10,000 Shri Laharchand Lalluchand Rs. 1,000 Seth Kasturbhai Lalbhai Trust Rs. 8,000 Shri Nahalchand Lalluchand Rs. 1,000 Shri Ram Mills, Bombay Rs. 5'000 Navjivan Mills Rs. 1,000 The society records its expression of profound gratefulness to all these donors for their generous gtants-in-aid to the Society. Ahmedabad. P. L. VAIDYA 25th December, 1968. H. C. BHAYANI General Editors . For some fresh and additional information on the date, sources and influence of Paumacariya readers are referred to the articles as indicated : (i) New Light on the Date of Paumacariyam, Journal of the Oriental Institute, Baroda, Vol. XIII, No. 4, June, 1964 (ii) Sources of the Rama-story o Paumacariyam, JOI, Baroda, Vol, XIV, No. 2, December, 1964 (iii) Extant of the Influence of the Rama-story of Paumacariyam, JOI, Baroda, Vol.XV, No 3-4 March-June, 1966, (iv) Interveni 13 Stories of Paumacariyam and their sources, JOI, Baroda, Vol. XVI, No. 4, June, 1967. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthAnukramaH A Note on the Variant Readings and Orthographic-Seribal Tendencies of the PC. by Dr. K. R. Chandra XI-XVI 'paumacariya'dvitIyavibhAgasya viSayAnukramaH 377 389 pacaM 393-96 60 suggIvabhAmaMDalasamAgamaM nAma 75 iMdaiAdinikkhamaNaM nAma paMcahattaraM sahimaM pavvaM pavvaM 426-32 61 sattisaMpAyaM nAma egasaDhe pavvaM 377-82 76 sIyAsamAgamavihANaM nAma chahattaraM 62 raoNmavippalAvaM nAma bAsaDhe pacvaM 382-85 pavvaM 432-34 63 visallApuvabhavANukittaNaM nAma 77 mayavakkhANaM nAma sattahattaraM pavvaM 434-41 tisaSTuM pavvaM 385-89 78 sAeyapurIvaNNaNaM nAma aTThahattaraM lakSmaNasya vizalyAyAzca caritam 387 pavvaM .. 441-45 vAyurogotpattikAraNam 79 rAma-lakkhaNasamAgamavihANaM nAma 64 visallAAgamaNa nAma egaNAsIyaM pavvaM 445-47 causahimaM pavvaM 390-92 80 tihuyaNAlaMkAra-bhuvaNAlaMkArahasthiamoghavijayA zaktiH 391 saMkhobhavihANaM nAma asIimaM pavvaM 448-52 65 rAvaNadayAbhigamaNaM nAma paMcasaTa 81 [ti] bhuvaNAlaMkArahatthisallavihANaM nAma ekkAsIyaM pavvaM 452-54 66 phagguNahAhiyAmaha-loganiyamakaraNaM 82 tihayaNAlaMkAra-bhuvaNAlaMkAra-punvanAma chAsaDhe pavvaM bhavANakittaNaM nAma bAsIimaM pavvaM 454-62 phAlgunamAse aSTAhikAmahotsavaH 83 bharaha-kegaidikkhAbhihANaM / 67 sammAddiSTi devakittaNaM nAma teyAsIyaM pavvaM 462-63 sattasaMTe panvaM 399-402 84 bharahanibANagamaNaM nAma caurAsIimaM 68 bahurUvAsAhaNaM nAma aDasaTThimaM pavvaM 402-5 pavvaM 69 rAvaNaciMtAvihANaM nAma egUNasattaraM 85 [lakkhaNa]rajjAbhiseyaM nAma paMcAsa imaM pavvaM 405-9 86 mahusuMdaravahAbhihANaM nAma chAsIimaM 70 ujjoyavihANaM nAma sattarI pavvaM 409-13 pavaM 466-70 71 lakkhaNa-rAvaNajujhaM nAma egasattaraM 87 mahurAuvasaggavihANaM nAma sattAsIyaM 414-18 pavvaM 470-72 72 cakkarayaNuppattI nAma bAvataraM pavvaM 418-21 88 sattugdhakayaMtamuhabhavANukittaNaM nAma 73 dahavayaNavahavihAgaM nAma tihattaraM pavvaM 421-23 hattara pava 421-23 aTTAsIyaM pavvaM 472-75 74 piyaMkaraupakkhANayaM nAma cauhattaraM 89 mahurAnivesavihANaM nAma pavvaM 423-26 egaNanauyaM pavvaM 475-79 463 pavvaM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. maNoramAlabhavihANaM nAma nauiyaM . 1.8 haNuvanivvANagamaNaM nAma pavvaM 479-81 aThuttarasayaM pavvaM 564-67 91 rAma-lakkhaNavibhUidasaNaM nAma 109 sakkasakahAvihANaM nAma ekkANauyaM pavvaM 481-83 navuttarasayaM pavvaM 92 sIyAjiNapUyADohalavihANaM nAma 110 lavaNaMkusatavovaNapavesavihANaM nAma bANauyaM pavvaM 483-85 dasuttarasayaM parva 570-72 93 jaNaciMtAvihANaM nAma teNauyaM pavvaM 485-88 111 rAmavippalAvavihANaM nAma 94 sIyAnivAsaNavihANaM nAma egadamuttarasayaM parva 573-74 cauNauyaM pavvaM __488-95 112 lakkhaNavibhogavihIsaNavayaNaM nAma 95 sIyAsamAsAsaNaM nAma paMcANauyaM bAramuttarasayaM pavvaM 574-76 pavvaM 495-500 113 kallANamittadevAgamaNaM nAma 96 rAmasoyavihANaM nAma channauyaM pavvaM 500-3 teramuttarasayaM panvaM 576-81 97 lavaNaMkusabhavavihANaM nAma sattANauyaM 114 baladevanikkhamaNaM nAma parva 504-5 cauddamuttarasayaM pavvaM __ 581-83 98 lavarNakusadesavijayaM nAma aTThANauyaM 195 baladevamuNigoyarasaMkhomavihANaM pavvaM 506-10 nAma paMcAmuttarasayaM pavvaM 584-84 99 lavaNaMkusajujjhavihANaM nAma 116 baladevamuNidANapasaMsAhavihANaM nAma navanauyaM pavvaM 510-15 solamuttarasaya pavvaM 585-86 100 lavarNakusasamAgamavihANaM nAma 117 paumakevalanANuppattivihANaM nAma sayayama pavvaM 515-19 sattadamutrasayaM pavvaM 587-90 101 devAgamavihANaM nAma ekkottarasayaM 118 paumanivANagamaNaM nAma pavvaM 519-24 aThuttarasayaM pavvaM 590-98 102 rAmadhammasavaNavihANaM nAma granthopasaMhAraH 596 duruttarasayaM pavvaM 524-38 granthakAraprazastiH 598 103 rAmapuvvabhava-sIyAphyajjAvihANaM . pariziSTa 1-158 nAma tiuttarasayaM pavvaM 538-52 1 vyaktivizeSanAma 1-38 104 lavaNaMkusapuvbabhavANukittaNaM nAma 2 prathama pariziSTa ke vargavizeSa 39-47 cauruttarasayaM pavvaM 550-52 3 vargIkRta-bhaugolika vizeSanAma 48-55 105 mahu-keDhavauvakkhANaM nAma 4 sAMskRtikasAmagrI 56-6. paMcuttarasayaM padhvaM 552-59 5 vaMzAvalI vizeSa 61-63 106 lakkhaNakumAranikkhamaNaM nAma 6 dezya aura anukaraNAtmaka zabda 64-65 chauttarasayaM pavvaM 560-63 pariziSTa 1 se 6 kA vRddhi patra 107 bhAmaMDalaparaloyagamaNavihANaM nAma 7 pAThA-tarANi 67-132 sattuttarasayaM pavvaM 563-64 8 hindI anuvAda saMzodhana 133-158 zANa - Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Variant Readings and Orthographic-scribal tendencies of the PC. THE PC. MANUSCRIPTS Variant readings of the text of Paumacariyam given at the end under Appendix No. 7 are collected from three manuscripts (one palm-leaf manuscript J and two paper manuscripts K and Kh). J is the oldest manuscript and its readings are better than those of the other two. Acceptable readings are printed in heavy type. References given against those readings are explained at the close of Appendix No. 7. The description of the manuscripts utilised is as follows : 1. J-Palm-leaf manuscript from Jaisalamer. It was copied in V.S. 1198 (1141 A.D.)2 2. K-Paper manuscript from Muni Punyavijayaji's Colletion; S.No. 2805; Copied in the later half of the 16th century V. S. 3. Kh-Paper manuscript from Muni Punyavijayaji's Collection, S.No.4178; Copied in 1648 V.S. Both these paper manuscripts have been described under 'Sampadakiya kincit' in Part I of this work. There the Serial Number of manuscript K is wrongly mentioned as 2085. VARIANT READINGS 1. A List of Missing and Extra Passages in the Mss. 1 (i) EXTRA PASSAGES MS. J verse after ch. I, verse 65. in 3.22 in 8.13 33 22 1 1 after 49.32 after 54.9 The whole verse is replaced at.82.24. 39 1. I acknowledge my gratitude to Rev. Muni Shri Punya vijayaji who made me available these readings through Shri Nagindas Kevalshi Shah. 2. For details see Serial No. 264, on page 110 of Sri Jaisalamerudurgastha Jaina Tadapatriya Grantha Bhandara Sacipatra prepared by Muni Punyavijayaji to be shortl; published and Serial No. 152 under Catalogue of Plam-leaf Mss. on page 17 of 'A Catalogue of Manuscripts in the Jain Bhandaras at Jaisalmer' by C.D. Dalal and L.B. Gandhi, Baroda, 1923. 3. They are noted and described under Serial No. 7582/2805 and 7583/4178 in Addenda to the Catalogue of Sanskrit and Prakrit Menuscripts-Muni Punyavijayaji's Collection'. Part III (L.D. Series, Ahmedabad). p. 974. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ii) MISSING PASSAGES Chapter MS. J Verses 173, 174 90 (later half) 19 6 (..) 46 (..) 47 (former half) 55 (later quarter) 56 (former three-fourth) MS. K 44.45 14 (later half) 5,6 29 66-68 19 (middle half) MS. Kh 57 36 102 122, 123 44 (later three-fourth) 45 (former three-fourth) All the manuscripts have verse 125 in place of 12.4 and vice-versa. This order is correct and the text should be corrected accordingly. 2. Principles Followed by Dr. H. Jacobi in his Edition of PC. From a study of the Mss. J, K and Kh we can make out some of orthographical and grammatical preferences that guided H. Jacobi' in the selection of redings in his cditing the text of Paumacariyam published in 1914. They are indicated below:(i). In the case of the forms of denominatives and the roots of the tenth class, preference is given to readings with anti or innti overe those with erti. (i) Preference is given to the reading eliding an intervocalic consonant over those preserving it. (iii) Readings having h in place of bh are preferred over those retaining the latter. (iv) Medial dental nasal n is uniformly given as cerebral n. Clusters that have resulted from an original m or ny are uniform[y given as nn. (vi) For metrical reasons preference has been given to hl over hit (instrumental plural termin ation) and to i over im (neutre nom./acc. plural termination). (v) 3. Orthograpeical Confusions of the Mss. (i) VOWELS: Orthographical confusions between the quantities as also qualities of vowels, displacing and misplacing of matras, misplacing of and addition of the anusvara dot and misreading of vowels like i and e as ram and pa respectively are generally noted in all the manuscripts. though they are increasingly frequent in manuscripts later in date. (ii) CONSONANTS: Consonantal confusions are noted below: Instances of metathesis as hora=raha are found in all the manuscripts. 1. I am grateful to Dr. A. N. Upadhye for his suggestion to treat this topic. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (a) Confusions of Single Consonants fa=ma J na=va J ga=rd K na=la J ca=va Kh na=ta K ja=ca J pa=ya, e J, K, Kh dazu J ba=pa K, Kh ta=ma K bha=ba Kh da=ra J, K ma=sa J, K, Kh da=va J ma=ga K, Kh da=ha K, Kh yarpa J dha=ya K,Kh ya=sa K, Kh dhartha K ya=ma J, K ya=e J rarna J ra=va K la=na J la=bha K va=ca J, K, Kh va=ra K varna K, Kh sa=ma J, K, Kh sa=ra Kh . ha=i J, K, Kh (b) Confusions of Clusters ccha=ttha J jja = wa K, KI la = dda K, Kh Ita = ttha K tha=ddha J, K, Kh ddha=tta K nha =mha K, Kh fta=ttha K ttha=ccha K, Kh dda=ddha K, Kh ddha=tha K, Kh nia=nna J, K nta=ita K nna=ita J, K, Kh tta =nna J Scribal Tendencies of the Mss. A. GENERAL TRAITS IN THE MANUSCRIPTS (i) Pari and padi as well as dhira and vira are interchangeable. (ii) Ujjata (udyata) is written as ujjuta or ujjuya. (ii) Case Ending ya. There are a few instances of feminine substantives having ya or i case ending in the place of e. It is archaic and it has been adopted in the acceptable readings under Appx. 7 as indicated ; (a) ya ending : Mandoyar lya 1.50, 59.63, Bhiyadaviya 1.62, Lamkapuriya 5.267, 66.20, Lankana yaralya 7.162,-J; visayasuh,saya 8.107-J, Kh; jananiya 7.95, naiya 10.34-K, Kh; pd yavaschd ya 28.35-K: tiya 30.66, 63.58, 92.14, 101.4,- J; nayariya 31.120 - K: samadiffniya 36.21,-J, K; natriyaya 37.56, punnalahuyaya 63.38, ckkarasiya 73.34, bhaniyaya 78.10-J; piya ya 77,99- K. (b) i ending: Amjanai saman 1,62 -J, Videhiu(ha i) 1.66-), imdi 55.6-K and Videhai 97.16-K. 1. Its parallel in Pali is 'yx'. In the Vasudevahindi there are a few instances of 'ya' case-ending. Leumad is of the opinion that ya' is an old for.n which Psakrit has in common. with Pali, Dr. L. Aldorf subscribes also to this view. (See Bulletin of the School of Oriental Studies' London, Vol. VIII. Pp. 319-34). In Ashokan Inscriptions 'ya' is also prevalent at all places and 'ya' in the north and Dorth-west. In non-Ashokan Inscriptions "ya' is also prevalent and later on there comes 'ye* case-ending that becomes !e! after Caristian era. In the 3rd and 4th Century A, D 'e' has become the standard termination (See Inscriptional Prakrits by Meheandale). Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B, SCRIBAL PECULIARITIES OF INDIVIDUAL MSS. MS. J This manuscript generally spells the following words as indicated : (i) Uttama as uttima, kirana as kirina. Ravana as Ramana2 or Ramvana, Vanara as Vanara, somara as savara, eva as emva, kdettha as kaittha, java as jdrva, jamva, java cciya as javan ciya, tava as tamva, tamva, dva cei ya as tavam ciya, nivvana as nevyana, pi hu as pi ha, vi hu as vi ha and Sattuggha as Sottujjha. (ii) Instrumental plural case-ending is often him instead of hi e. g., ganaharehim 1.10 and kusumehith 4.13. (iii) Accusative singular of the base in & and i is often endingless, e. g. sibiya 3.132 and samuppati 4.20, MS. K (i) There are notable errors regading the placement of the matra-putting an aditional matra or omitting or displacing it. (ii) It generally spells keertha for keitiha. (iii) It often spells Ramana and Vanara for Ravana and Vanara respectively. (iv) It has a lesser number of instrumental plurals in him as compared with J. (v) It has often accusative singulars in an and in for the feminine bases ending in a and i. MS, Kh (i) It has a considerable number of errors as regards the use of matrds and anusvara, (u) Sometimes it drops the indeclinable ca altogether and at times it puts additional ca. G) In the last two or three cantos of PC 1 in third personal singular termination and medial 8.1 and d elsewhere are found to be retained. (iv) It generally spells keittha as keertha. (v) It often spells Ravana as Ramana. (vi) It has more frequently instrumental plurals in him as compared with K, but less frequently as compared with J. (vii) It has often feminine accusatives in am and it. C. MISCELLANEOUS (i) Vowel Variation and Sandbi : (a) In K and Kh uttama is sometimes wtitten as ultima. (b) J has retained diphthong al at these places : Vaidehi for Vaidehf 26.75; 94,33; 101.29 (c) J has a few cases in which residue t has formed sandhi with the preceding 1 : thivarsa (tbiivarsa) 1.32 khigoyarehim (khiigoyarehim) 53.43, marihi (marihii) 23.10 and similarly pdvihi 26.64, kahi 28.84, hifiht 28.86, dharihi 96.36 etc. 1. These bave been doted to the Appx, No. 7 up to tho Sth canto only. 2. Io the Vasudevahindi also we have the form Rimapa'. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (d) J has ya for i and / for ya at a number of places while in K and Kh there are only some instances of this kind. (ii) Consonants : (a) J has often retained medial consonants like 8, 1, d, bh and y. (b) K and Kh have scinetimes retained i and bh, and they have some additional instances of dropping medial consonants, too. (c) J, K any Kh have also a few instances of softening medial k. (d) Rare instances of softening t are as follows: aidhranto 33. 87 J, 68. 30 K, Kh, Giribhudi Gobhadi, madi 55. 35 K Kh, samadio 5. 152 Kh. (e) In the following two cases even the Initial consonant is softened : gao for kao 18.54. K, Kh, dhunai for thunai 108.20 K. (f) J has a few cases of changing m to : panavai 19. 17, bhavinie 20. 111. sasambhavo 24. 36. sodavanie 26.81, bhavai 35.13, savitti 39.35. bhavio 70.32, nivisam 103.70 etc. (lii) Srutis 1, y and v: (a) + sruti: A few instances of 1 sruti are observed as follows: J has Sasitaha (pa) 5.5, rdo ta (ca) 31. 128, kancanamatesu (ye) 69.14, Manoramati (di) 90.8. 18to (o) 91.13, tanhatiydim (di) 102.85, chuhatiya (di) 103.158 etc. K has ritu (pa) 5.232, Narato (da) 90. 4, etc. Kh has rayanaggharikao- (d!) 77.24, manamattagato (jo) 77.71, sarato (ko) 77,26 etc. K and Kh have Sasito (ko) 5.99, ahatan (kam) 17.103. -dharato (o) 59.18, pasdto (do) 77,20. Puhatidharassa (vi) 77.49 etc. (b) ya Sruti : We come across such instances of ya Sruti of long and short a when it is preceded by any vowel, e.g. nissankiyaiesum 14.21, asiya (ya) 20.97, uiyaraga 14.54, cauyanandi 82.2. dayavayanam 16.16, jineyavvo 16.16, loyadhamma 17.22, saho yarim 5.70, etc. Moreover J has va sruti of vowels even other than a and d, e.g. bhaniyum 71.58, dyesada yd 14.19, narayovaga 14.22 etc. (c) va sruti : J has many instances of va sruti (not less than 50 cases over and above those occurr ing in the printed text) whereas there are very few in K and Kh. MS. J : ka=tanadaruvehim 26.9, sovanavan 31.57; gasuvveva 16.84, jabhuval:ngana 16.80: ta= jagujjovakaram 2.30, ujjova 2.100; da=kanao yari 17.55, etc. The other verses in which there are words with va srtuti are : 2.30, 100; 3.19, 126; 6.69, 105, 106, 152; 7.78; 16.80, 84; 17. 55: 20.20, 76;26.9: 28.128; 30. 89,90; 31.57, 68; 32,43; 33.8; 35.19; 39.97; 40.4; 53.22; 55.34: 58.4. 59.32: 82.59: 93.21; 94.8, 37, 93; 96.1; 91.41; 100.46; 106.6; 108.27; 109.10; 113.6, 59 and 117.42.43 MS K; 8.17, 253; 17.38; 20.147; 94,93; 102.28 and 116.11, MS. Kh: 4.11; 8.167 and 17.38. (iv) Nasals : (a) Initial n; J cerebralises the initial dental in very few cases; nunar 5.191, jd na raitin 14,139. ma ne ciruvchi 24.38, nei 48 32, etc., whereas K and Kh have such instances more than those in J. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (b) Medial n : J has a number of instances of preserving medial dental n and that also specifi cally in the word anala, e.g, kovauala 13.45, virahanala 16.2, viyoganala 30.88, kohanala 31.17, narayanala 32.31. Analappabha 39.31, Vinami 3.144, nindo 24.50, 57.25, viddhatthani 27.12, etc. And there is uniform use of n in the word 1 inara. K and Kh have such instances lesser than those in J. K has often Vanara and Kh has it sometimes (According to Hemacandra 4.1.228 medial n is preserved in Arsa). (v) Clusters : (a) J has mostly on for jn and ny and it has often nn for nn. K and Kh have mostly nn for all these three clusters. (b) J has one more instance of preservation of consonant r in a cluster ghanavandram 53.81, the other two being at 11.120 and 34.42. (c) J retains largely a long vowel followed by a cluster with its firsi member being a nasal but K and Kh retain it sometimes, e,g. narenda, varenda, etc. We find tarva, tamva, janva, jamva, emva at several places and nevvand also in J. Note also junhovi at 94-48. (d) J has several III person plural indicative forms of the verbs of the 10th gana in emti whereas K and Kh have imti and arti, e.g. uvvatternti 3.96-J and 1/102ttami-K and Kh. (vi) Declensions : (a) J has also a very few cases of Nominative singular forms which are used for Accusative singular forms of a ending bases : dhammo, gamano, 80.28, Ramo 91.62, 103.68, etc. (b) J, K and Kh have a very few instances of feminine bases having their singular Accusative forms just like Sanskrit forms: cauyananim 8.22, kumarin 14.52, mahadevir 22.57, Sake yapurimi 22.58. Kosa nbim 88.24, and varatan un 18.27-J; Lankam 23.23, bhimi 29.2, pajjalanti 68.30 and purim 75.61,-K; Siyam 76.24, mahim 94.37-K and Kh (can they be accounted as a fault of the copyists who were careless in placing additional anusvara and matra ?). (c) J has some additional Instrumental plural forns ending in su instead of him. e.g. payavesu samchanna 17.29, etc. whereas Kind Kh preserve sometimes hina case-ending of the Instrumental plural though suis found in the printed text: karaggamukkehim 8.101, khe yaravasahehii 62,35, etc. (d) J has two instances of applying mhi as Locative singular case-ending (an Ar$a form) : visaymhi 12.73 and arannamhi 11.58. (vii) Indeclinables : K has also very few instances of using the word kihu for kim; see 21.74. 46.47, 48.8, etc. D. ADDITIONAL PECULIARITIES OF MS J. (i) e, o, in and him are at times metrically short. (ii) There are some additional cases of having a long vowel in place of an ending short vowel with a nasal; nayare sum as nayarcsu 20.181, soluam as souna 103.14, ihaim as ihai 21.7, etc. Feminine substantives also have their singular Accusative forms ending in a and i in place of an and ii respectively. (iii) A few additional instances of having ha termination for II Person singular Imperative are noted: daveha 8.109, civaveha 8.114, suncha 5.64; 8.142, dhareha 39.58; 56.21, aneha 63.71, ete. (iv) There are a few u ending forms: etthu 79 4, alahu 113.70 (indeclinables); macchariyau 94.14, etc. (v) Kiha in place of kim is noted not less than nine times over and above those (eight times) found in Jacobi's edition: see 11.53, 21.74. 27.18. 37.35. 78.32, 86.29, 103.169, 105.104 and 110.38 K. R. Chandra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 suggIva-bhAmaMDalasamAgamapavvaM eyantarammi paumo, kesarijuttaM raha samArUDho / lacchIharo vi evaM, haNumAibhaDehi parikiNNo // 1 // saMpatto raNabhUmI. paDhamaM ciya lakkhaNo garuDakeU / daTTha Na taM palANA, bhuyaGgapAsA dasadisAsu // 2 // aha te kheyarasAmI, bhImoragabandhaNAu parimukkA / bhAmaNDala-suggIvA, niyayabalaM AgayA sigdhaM // 3 // tatto te pavarabhaDA, sirivikkhAyA bhaNanti paumAbhaM / sAmiya ! paramavibhUI, kaha tujjha khaNeNa uppannA? // 4 // to bhaNai paumanAho, parihiNDanteNa sAhavo diTThA / desakulabhUsaNA te, girisihare jAyauvasaggA // 5 // caukANaNaM tu paDimaM, sAhantANaM samatthacittANaM / bhavatimiranAsaNayaraM, kevalanANaM samuppannaM // 6 // garuDAhiveNa taiyA, tuDeNaM amha no varo dinno| so cintiyametteNaM. vijANa samAgamo jAo // 7 // evaM rAbabhaNiyaM, soUNaM kheyarA savimhaiyA / muNivarakahANurattA, nAyA harisAiyasarIrA // 8 // na taM piyA neva karenti bandhU, na ceva mittA sakalatta-bhiccA / jahA maNussassa hiovaesa, kuNanti sAhU vimalappahAvA // 9 // // iya paumacarie suggIvabhAmaNDalasamAgamaM nAma saTThimaM pavvaM samattaM / / 61. sattisaMpAyapavvaM anne raNaparihatthA, sUrA sannaddhabaddhatoNIrA / vANarabhaDANa samuhA, samuTThiyA rakkhasA bahave // 1 // paDapaDaha-bheri-jhallari-kAhala-talimA-muiGgasaddeNaM / phuDiyaM piva AyAsaM, do addhe mahiyalaM va gayaM // 2 // 60. sugrIva evaM bhAmaNDalakA samAgama taba siMha jute hue ratha para rAma savAra hue| hanumAna Adi subhaToMse ghirA huA lakSmaNa bhI isI taraha ratha para savAra huaa| (1) garur3aketu lakSmaNa pahale hI raNabhUmimeM pahu~ca gyaa| use dekhakara nAgapAza dasoM dizAoMmeM bhAga gaye (2) bhayaMkara nAgapAzase mukta ve vidyAdhararAjA bhAmaNDala aura sugrIva zIghra hI apane sainyameM A pahu~ce / (3) taba zrIvikhyAta Adi pravara subhaToMne rAmase pUchA ki, he svAmI ! kSaNabharameM ApameM paramavibhUti kaise utpanna huI ? (4) taba rAmane kahA ki ghUmate hue hamane eka parvatake zikhara para jinako upasarga hue haiM aise dezabhUSaNa aura kulabhUSaNa nAmake do sAdhu dekhe the| (5) caturAnana pratimA (dhyAnakA eka prakAra) kI sAdhanA karate hue samartha cittavAle unheM saMsArakA aMdhakAra dUra karane vAlA kevalajJAna utpanna huaa| (6) usa samaya garuDAdhipane prasanna ho hameM jo vara diyA thA usakA cintanamAtra karanese vidyAoMkA samAgama huA hai| (7) isa prakAra rAmake dvArA kahI gaI bAta sunakara vismayayukta aura munivaroMkI kathAmeM anurakta ve khecara romAMcita hue| (5) nirmala prabhAvavAle sAdhu manuSyake kalyANakA jaisA upadeza dete haiM vaisA to na mAtA, na pitA, na bhAI, na mitra aura na strI sahita bhRtya hI dete haiN| (9) // padmacaritameM sugrIva evaM bhAmaNDalakA samAgama nAmaka sAThavA~ parva samApta huaa| 61. zakti-sampAta dUsare bahutase yuddhadakSa zUravIra rAkSasa kavaca dhAraNa karake tathA tarakaza bA~dhakara vAnara-subhaToMke sammukha upasthita hue / (1) Dhola, nagAre, jhAlara, kAhala (bar3A Dhola), talimA ( vAdya vizeSa ) tathA mRdaMgakI tumula dhvanise mAno AkAza 2-2 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 paumacariyaM [61.3etthantare mahappA, lAparamesaro saha baleNaM / parisakkA raNabhUmi. parao devindasamavihavo // 3 // nANAuhagahiyakarA. nANAvihavAhaNesa ArUDhA / nANAvihavaracindhA. AvaDiyA samarasoDIrA // 4 // sara-jhasara-satti-sabala-karAlakontehi khippamANehiM / jaha nimmalaM pi gayaNaM, khaNeNa gahaNaM kayaM sayalaM // 5 // turayArUDhehi samaM, AsavalamgA tao samAvaDiyA / johA nohallINA, rahiyA rahie vivAenti // 6 // mattagaindatthA vi ya, abhiTTA kuJjarovariThiyANaM / evaM samasarisabalA, AlaggA samarakammante // 7 // taM vANarANa sennaM, bhaggaM ciya rakkhasehi parahuttaM / nIlAikaibhaDehi, puNaravi AsAsiyaM sarva // 8 // niyayabalaparibhavaM te, daTuM laGkAhivassa sAmantA / johanti savaDahuttA, arisennaM satthapaharehiM // 9 // suya-sAraNa-mArIjI-candakA vijjuvayaNamAIyA / jImUtanAyako vA, kayantavayaNA samarasUrA // 10 // taM piya saMgAmamuhe, bhaggaM kaisAhaNaM paloeuM / suggIvasantiyA je, samuTTiyA suhaDasaMghAyA // 11 // taM vANarehi sennaM, dUra osAriyaM aibalehiM / daTTa Na rakkhasavaI, vAhei rahaM savaDahuttaM // 12 // aha teNa takkhaNaM ciya, pavaMgamA garuyasatthapaharehiM / bhaggA paloiUNaM, vihIsaNo ahimuho hUo / / 13 // taM bhaNai rakkhasindo, avasara maha diTThigoyarapahAo / na ya havai juttameyaM, hantuM ekoyaraM samare // 14 // aha taM bhaNai kumAro, vihIsaNo amarisaM tu vahamANo / ubhayabalANa samakkhaM, na demi paTTi sukanta cha // 15 // puNaravi bhaNai dahamuho, duTTha! tumaM ujjhiuM niyayavaMsaM / bhiccattaM paDivanno, purisAhamapAyacArINaM // 16 // paNaravi bhaNai subhaNio. vihIsaNo rAvaNaM mahasuNehi / vayaNaM hiyaM ca pacchaM, suhanaNaNaM ubhayaloesu // 17 // evagae vi jai tumaM, icchasi dhaNa-rajjasaMpayaM viulaM / saha rAhaveNa pII, karehi sIyA samappehi // 18 // TUTakara do Tukar3e ho pRthvI para gira par3A ho, aisA pratIta hotA thaa| (2) isI bIca devendrake samAna vaibhavavAlA mahAtmA laMkeza rAvaNa sainyake sAtha raNabhUmikI yora claa| (3) nAnAvidha zrAyudha hAthameM dhAraNa kiye hue, aneka prakArake vAhanoMmeM ArUr3ha aura nAnA prakArake uttama cihnavAle yuddhavIra bhI zrA pahu~ce / (4) bANa, jhasara, zakti, sabbala tathA bhayaMkara bhAle pheMkanevAle unhoMne nirmala AkAzako bhI kSagabharameM pUrA grahaNa lagA ho aisA kara diyaa| (5) bAdameM azvArohiyoMke sAtha azvArohI bhir3a gaye tathA sainikoMke sAtha sainika aura rathArohiyoMke sAtha rathArohI lar3ane lage (6) madonmatta hAthiyoMke Upara ArUr3ha yoddhA bhI hAthiyoM para baiThe huoMke sAtha bhir3a gye| isa taraha samAna evaM sadRza balavAle ve yuddha meM laga gye| (7) rAkSasoM ke dvArA parAjita aura bhagna vAnaroMkI usa sArI senAko nIla Adi kapi-subhaToMne punaH Azvasta kiyA / (8) apanI senAke parAbhavako dekhakara laMkAdhipa rAvaNake sAmanta zatrusainyakI thora abhimukha hokara zasroMke prahAra dvArA yuddha karane lge| (6) zuka, sAraNa, mArIci, candra, arka, vidyudvadana aura jImUtanAyaka Adi yamake jaise bhayaMkara badanavAle tathA yuddha meM zUra subhaToM dvArA yuddhabhUmimeM vAnarasainyake vinAzako dekhakara sugrIvake jo subhaTa-samudAya the ve uTha khar3e hue / (10-11) ati balavAn vAnaroM dvArA vaha rAkSasasainya dUra khader3a diyA gyaa| yaha dekhakara rAkSasapatine ratha sammukha claayaa| (12) usane phaurana hI bhArI zastraprahAroMse bandaroMko bhagA diyaa| yaha dekhakara vibhISaNa sAmane AyA / (13) use rAkSasendrane kahA ki mere dRSTipathameMse tU dUra haTa / yuddhameM sahodara bhAIko mAranA ThIka nahIM hai| (14) isa para krodha dhAraNa karanevAle kumAra vibhISaNane kahA ki sukAntAkI bhA~ti donoM sainyoMke samakSa maiM pITha nahIM dikhAU~gA / (15) rAvaNane punaH kahA ki, duSTa ! tUne apane vaMzako chor3akara pAdacArI adhama manuSyoMkI naukarI svIkAra kI hai| (16) isa para bhalIbhA~ti pratipAdana karanevAle vibhISaNane rAvaNase kahA ki ubhaya lokameM sukhajanaka, hitakara aura pathya aisA merA vacana tuma suno / (17) itanA hone para bhI yadi tuma vipula dhana, rAjya evaM sampatti cAhate ho to rAmake sAtha prIti karo aura sItAko sauMpa do| (18) apane abhimAnakA tyAga karake rAmako jaldI hI prasanna kro| eka strIke kAraNa ayazarUpI _ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61. 34 ] 61. santisaMpAyapavvaM 23 // 24 || 1 25 // moNa niyayamANaM, dasarahaputtaM lahu pasAehi / mA ayasamalakalaGka, karehi mahilAnimittammi // 19 // soUNa tassa vayaNaM, dasANaNo tibakohapajjalio / alliyai gabbiyamaI, AyaDiyanisiyavarabANo // 20 // raha-gaya-turayArUDhA, sAmihiyA gahiyapaharaNA - SSvaraNA / anne vi ya sAmantA, AlaggA vANarabhaDANaM // 21 // entaM daTTaNa raNe, sahoyaraM tassa addhayandeNaM / chindai dhayaM saroso, bihIsaNo ahimuhAvaDio // 22 // viya tassa dhaNu, chinnaM laGkAhiveNa ruTTeNaM / cAvaM duhA virikka, jeTTassa vibhIsaNabhaDeNaM // bahubhaDajIyantakare, vaTTante tANa dAruNe jujjhe / naNayassa paramabhatto, samuTThio indakumAro || so lakkhaNeNa ruddho, tuGgeNa va sAyaro samullalio / paumeNa kumbhakaNNo, sigdhaM AyArio ento // AvaDio sIhakaDI, nIleNa samaM nalo ya sambhUNaM / suhaDo sayaMbhunAmo, AyArai dummaI samare // dummariso ghaDauvariM, kuddho indAsaNI tahA kAlI / candraNabheNa samANaM, kando bhinnaJjaNAbheNa // sigdhaM virAhio vi ya, AyArai aGgayaM samAkuddho / aha kumbhayaNNaputtaM, kumbhaM patto ya haNuvanto // suggovo vi sumAlI, keuM bhAmaNDalo tahA kAlI / johei daDharaho vi ya, raNakaNDu N ceva vahamANo // evaM anne vi bhaDA, samasarisabalA raNammi AvaDiyA / AhabaNamuhararavA, jujjhanti samaccharucchAhA // chinda bhinda nikkhiva, uttiTTuttiTTa lahu paDicchAhi / papphoDa tADa mAraya, saha ghatubattaNihanti // bahutUraniNANaM, vimukkavukkArasuhaDaddeNaM / gajjantIva disAo, ghaNasatthatamandhayArAo // sUrAsUrANa imo, vaTTai ahiyaM parikkhaNAkAlo / jaha bhuJjai AhAro, na tahA jujjhijjae samare // mA bhAhi kAyara ! tumaM, dINaM na haNAmi jaM ca parahuttaM / teNa vi so paDibhaNio, ajja tumaM caiva naTTo si // 26 // 27 // 28 // 29 // 30 // 31 // 32 // 33 // 34 // malase apane Apako kalaMkita mata karo / ( 26 ) usakA aisA kahanA sunakara rAvaNa krodhase atyanta prajvalita ho gayA / abhiyAnI vaha khIMcakara tIkSNa bAga pheMkane lagA / (20) apane svAmIkA hita karanevAle dUsare bhI sAmanta ratha, hAthI evaM ghor3oM para savAra ho tathA praharaNa evaM kavaca dhAraNa karake vAnara subhaToMke sAtha bhir3a gaye / (21) sahodara bhAIko yuddhameM Ate dekha sAmane Aye hue vibhISaNane gusse meM Akara ardhacandra vANase usakI dhvajA kATa DAlI / (22) ruSTa usa laMkAdhipati rAvaNane bhI usakA dhanupa kATa ddaalaa| isa para subhaTa vibhISaNane bar3e bhAIke dhanupako do Tukar3oM meM bA~Ta diyA / (23) 376 bahuta-se subhaTake jIvanakA vinAza karanevAlA unakA dAruNa yuddha java ho rahA thA taba pitA kA parama bhakta indrajitakumAra upasthita huA / (24) jisa prakAra uchalate hue sAgarako parvata rokatA hai usI prakAra lakSmaNane use rokaa| rAmane Ate hue kumbhakarNa ko lalakArA / (25) nIlake sAtha siMhakaTi aura zambhuke sAtha nala bhir3a gayA / svayambhU nAmake subhaTane yuddha meM durmatiko llkaaraa| (2) durmarpa ghaToda ripara aura indrArAni kAlIpara kruddha huA / candranakhake sAtha skanda tathA bhinnAMjana ke sAtha virAdhita zIghra hI bhir3a gayA / kruddha mayane aMgadako lalakArA tathA kumbhakarNa ke putra kumbhake pAsa hanumAna A phuNcaa| (27-28) suprIva sumAlIke sAtha, bhAmaNDala ketuke sAtha tathA yuddhakI khujalI dhAraNa karanevAle dRr3haratha kAlIke sAtha yuddha karane lagA / (26) dUsare bhI samAna aura sadRza balavAle subhaTa yuddha kSetrameM Aye aura matsara evaM utsAhase yukta ve Ana karake cillAte hue yuddha karane lage / (30) mAro, kATo, tor3o, pheMko, uTho- uTho, jaldI pakar3o, phor3o, pITo, mAro, ulaTa do, mAra DAlo-isa taraha yoddhA cillA rahe the / (31) bAdala sarIkhe zastroMse andhakArita dizAe~ aneka vidha vAdyoMkI AvAz2ase tathA subhaToM dvArA kI gaI hu~ mAno garajane lagIM / (32) zUra aura kAyaroM kA yaha vizeSa parIkSA-kAla thA, kyoMki jisa hisAba se anna khAyA jAtA hai usI hisAba se yuddhameM lar3A nahIM jAtA / (33) he kAyara ! tuma mata ddro| jo parAjita hotA hai usa dInako meM nahIM mAratA / isapara . use pratyuttara diyA jAtA thA ki Aja tuma hI naSTa hue ho / (34) koI subhaTa TUTe hue jor3avAle kavacako dekhakara, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 paumacariyaM 35 // 1 36 // // 37 // 38 // koi bhaDo sannAhaM, sahasA vicchinnabandhaNaM dahu~ / saMdhei sAhupuriso, naha nehaM vihaDiyaM santaM // dantesu dhariya khaggaM, AbandheUNa pariyaraM suhaDo / jujjhai avisannamaNo, sAmiyaparitosaNujjutto // mattagayadantabhinno, vijjijjanto ya kaNNacamarehiM / sAmiyakayakaraNijjo, suvai bhaDo vIrasejjAsu sIsagahi ekamekA, churiyApaharesu kei paharanti / asi-kaNaya- tomarehiM, suhaDA ghAyanti annonnaM // rattAsoyavaNaM Siva kiMsuyarukkhANa hojjasaMghAyaM / jAyaM khaNeNa sennaM, payaliyarattAruNacchAyaM // 39 // keettha galiyasatthA, garuyapahArA hayA 'himANeNaM / paDiuTThiyaM karentA, anne lolanti mahivaTTe // 40 // hatthI najjariyataNU, muJcantA ruhirakaddamuddAmaM / chajjanti nalayakAle, giri va jaha geruyAliddhA // 41 // turakhurakhaukkhaya-raNa ucchAie disAcake / avibhAviyadiTTipahA, niyayA niyae vivAenti // 42 // eyArisamma jujhe, indaiNA lakkhaNo savaDahuto / channo sarehi sigdhaM, teNa vi so taha viseseNaM // aha rAvaNassa putto, sigdhaM pesei tAmasaM atthaM / nAsei lakkhaNo taM divAyarattheNa parikuvio // puNaravi dasANaNasuo, bhImehi sarehi veDhiuM payao / ADhatto somiti, sarahaM saturaGgamAvaraNaM // teNa vi ya vaMyaNateyaM, atthaM ca vIsajjiuM pavaNavegaM / vavagayavisANalasihA, bhuyaGgapAsA nirAyariyA // jujjhaM kAUNa ciraM rAmakaNiTTeNa indaikumAro / baddho nissaMdeha, bhuyaGgapAsesu aigADhaM // paumo vi bhANukaNNaM, virahaM kAUNa nAyapAsehiM / bandhai balaparihattho, divAyaratthaM paNAseuM // mahAvi! te bANA, bhuyaGgapAsA havanti nimiseNaM / amarA AuhameyA, cintiyamettA jahArUvA // 43 // 44 // 45 // [ 61. 35 46 // 47 // jisa prakAra sAdhupuruSa TUTe hue snehako jor3ate haiM usI prakAra use jor3atA thA / (35) dA~toMse talavAra pakar3akara aura kamarabanda kasakara svAmIke paritopake lie udyata koI subhaTa manameM viSaNNa hue binA lar3atA thA / (36) madonmatta hAthIke dA~tase bhinna tathA kAnarUpI cAmaroMse DulAyA jAtA koI subhaTa svAmIke prati kartavyakA pAlana karake vIra zayyAmeM so gayA thA / (37) eka-dUsare kA sira kATe hue kaI vIra talavAra kI coTase prahAra karate the / talavAra, kanaka tathA tomarase subhaTa eka-dUsare ko ghAyala karate the / (38) mAno raktAzokakA vana ho athavA kiMzukake vRkSoM kA samUha ho isa prakAra kSaNabhara meM raktakI aruNa chAyAke prAkaTyase senA ho gii| (36) naSTa zastravAle kaI subhaTa bhArI prahArase Ahata honese gira par3ate the aura phira uThate the / dUsare jamIna para loTate the / (40) jarjarita zarIravAle tathA raktayukta tIvra madajala chor3ate hue hAthI varSAkAlameM gerU se sane hue parvatakI bhA~ti mAlUma par3ate the / ( 41 ) hAthI aura ghor3oMkI khuroMse khodaneke kAraNa ur3I huI dhUlase dizAcakra chA gayA / isase dekhane meM viveka na rahaneke kAraNa khuda apanoM ke sAtha hI subhaTa lar3ane lage / (42) 48 // 49 // aise yuddha meM sammukha Aye hue lakSmaNako indrajitane bANoMse AcchAditakara diyaa| usa lakSmaNane bhI use zIghra hI vizeSa rUpase vaisA kara diyA / (43) isake bAda rAvaNake putra indrajitane zIghra hI tAmasa atra pheMkA / kupita lakSmaNane divAkara se usakA nAza kiyaa| (44) phira indrajita bhayaMkara bAgoMse rathaM evaM azvayukta lakSmaNako bA~dhanemeM prayatnazIla huA / (45) isa para usane bhI pavanake jaise vegavAle vainateya astrako chodd'aa| aura viSAnalakI lapaTeM nikAlanevAle sarpoMke bandhanako naSTa kiyA / (46) cirakAla taka yuddha karake rAma ke choTe bhAI lakSmaNane indrajita kumArako atyanta gAr3ha nAgapAzameM asandigdha rUpase bA~dha diyA / (47) parAkrama meM kuzala rAmane divAkara kA vinAza karake tathA ratharahita banAkara bhAnukako nAgapAzase bA~dha liyA / (48) he magadhanareza ! ye bANa nimiSamAtra meM nAgapAza ho jAte haiM aura AyudhakA vinAza karanevAle ve amara bANa cintana karane para punaH jaiseke taise ho jAte haiM / (46) nAgapAzameM baddha tathA nizceSTa use rAmake kahanese bhAmaNDalane 1. vainateyaM anaM garuDAnamityarthaH / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 61. 65] 61. sattisaMpAyapavvaM so nAyapAsabaddho. nicceTTo rAhavassa vayaNeNaM / bhAmaNDaleNa gantuM, niyayarahe vilaio sigdhaM // 50 // indaibhaDo vi evaM, baddho cciya lakkhaNassa ANAe / sigdhaM virAhieNa vi, Aruhio sandaNe niyae // 51 // evaM anne vi bhaDA, ghaNavAhaNamAiyA raNe gahiyA / baddhA ya vANarehiM, pavesiyA niyayasibiraM te // 52 // eyantarammi samare, bibhIsaNaM bhaNai dahamuho ruTTho / visahasu pahArameka, jai raNakaNDu samubahasi // 53 // teNa vi ya dhIramaiNA, bhaNio ekkaNa kiM va pahareNaM / hoUNa appamatto, AhaNasu mae jahicchAe // 54 // so evabhaNiyametto, ghattai sUla sahoyarassa raNe / taM pi ya sarehi entaM, rAmakaNiTTho nivArei // 55 // daTTha Na nirAgariyaM, sUlaM laMkAhivo paramaruTTho / geNhai amohavijayaM, sattiM ukkA iva jalantI // 56 // tAva ya jalaharasAmaM, pecchai garuDaddhayaM ThiyaM puro| vitthiNNaviulavacchaM, palambabAhu mahApurisaM // 57 // taM bhaNai rakkhasabaI, annassa mae samujjayaM satthaM / ko tujjha AhiyAro, dhaTTha ! mamaM ThAviuM purao? // 58 // nai vA icchasi mariuM, lakkhaNa ! iha bhaDasamUhasaMghaTTe / to ThAhi savaDahutto, visahasu sattIpahAraM me // 59 // osAriUNa etto, vihIsaNaM lakkhaNo saha riUNaM / jujjhai raNe mahappA, daDhavavasAo bhayavimukko // 60 // aha rAvaNeNa sattI, mukkA jAlAphuliGganiyarohA / gantUNa lakkhaNaM sA, bhindai vacchatthalAbhoge // 61 // so teNa pahAreNaM, somittI tibaveyaNumhavio / mucchAnimoliyaccho, dhasa tti dharaNIyale paDio // 62 // eyantarammi rAmo, paDiyaM daTTha Na lakkhaNaM samare / aha jujjhiuM pavatto, samayaM vijAhariMdehiM // 63 // so teNa takkhaNaM ciya, dasANaNo chinncaavdhykvo| viraho kaoya mANI, calaNesu Thio dharaNivaDhe // 64 // anna rahaM vilaggo, jAva ya dhaNuyaM laei turanto / tAva cciya dahabayaNo, paumeNa kao raNe viraho / / 65 / / jA karake apane rathameM car3hA liyA / (50) isI prakAra baddha indrajIta subhaTako bhI lakSmaNakI AjJAse virAdhitane apane rathameM car3hAyA / (51) isI taraha meghavAhana Adi dUsare subhaTa bhI yuddhameM pakar3e gye| vAnaroMne unheM bA~dhakara apane zibirameM dAkhila kiyaa| (52) __isa bIca yuddha meM ruSTa rAvaNane vibhISaNase kahA ki yadi tujhe yuddhakI khujalI A rahI hai to tU eka prahAra sahana kara / (53) dhIramatine bhI usase kahA ki eka prahArase kyA? apramatta hokara tuma icchAnusAra mujha para prahAra kro| (54) isa taraha kahe gaye usane (rAvaNane) yuddha meM bhAIke Upara zUla pheNkaa| usa Ate hue zUlako lakSmaNane bANoMse nivAraNa kiyaa| (55) dUra haTAye gaye zUlako dekhakara atyanta ruSTa rAvaNane ulkAkI bhA~ti jalatI huI amoghavijayA nAmakI zakti dhAraNa kI / (56) usI samaya usane bAdalake samAna zyAma varNavAle, garur3akI dhvajAvAle, vizAla evaM moTI chAtIvAle tathA lambI bhujAoMvAle mahApuruSako (lakSmaNako ) sammukha avasthita dekhA / (57) use rAkSasapatine kahA ki dUsareke lie maiMne zastra uThAyA hai| are dhRSTa ! mere sAmane khar3e honekA tujhe kyA adhikAra hai ? (58) he lakSmaNa ! yadi tU subhaTa samUhake saMgharSa meM maranA cAhatA hai to sAmane khar3A raha aura merA zaktiprahAra sahana kara / (59) isa para vibhISaNako eka ora haTAkara dRr3ha nizcayavAlA tathA bhayase mukta mahAtmA lakSmaNa yuddha meM zatruse lar3ane lagA / (60) taba rAvaNane jvAlA evaM cinagAriyoMke samUhase vyApta eka zakti chodd'ii| jA karake usane lakSmaNake vizAla vakSasthalake pradezako bheda ddaalaa| (61) usa prahArake kAraNa tIvra vedanAse santapta aura mUrkhAse A~kheM banda kiyA huA lakSmaNa dhar3Amase jamIna para gira pdd'aa| (62) lakSmaNako yuddhameM girate dekha rAma vidyAdharendra ke sAtha lar3ane lge| (63) unake dvArA tatkAla hI dhanuSa, dhvajA evaM kavaca naSTa kiyA gayA tathA rathahIna banAyA gayA abhimAnI rAvaNa jamIna para pairoMse khar3A rahA / (64) dUsare rathameM baiThakara jabataka vaha rAvaNa dhanuSa letA hai tabataka vo rAmane use lar3AImeM rathahIna banA diyaa| (65) rAmake 1. samayaM ciya rakkhasiMdeNaM-mu0 / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 66 // 67 // 68 // paumacariyaM rAmassa saravarehiM, nisAyaro vimbhalo kao sigdhaM / na ya geNhiuM samattho, bANaM na sarAsaNaM ceva // bANehi loDhio ciya, dharaNiyale rAhaveNa dahavayaNo / dIsaha puNo puNo cciya, annannarahe samArUDho // vicchinnacAvakavao, chabArA rAvaNo kao viraho / taha vi ya na ya sAhijjai, abbhuyakammo samarasUro // paumo vihiyahiyao, jaMpai jo maha sarAhao na mao / puNNehi rakkhio vi hu, parabhavanaNieNa tuGgeNaM // 69 // nisuNehi bhaNijjantaM, maha vayaNaM rakkhasAhivai ! ekaM / jo majjha tume bhAyA, nihao sattIpahAreNaM // 70 // tassANumaggalamgaM, nemi tume namapuriM na saMdeho / hou tti eva bhaNio, dasANaNo aigao laGkaM // 71 // cintei sAvalevo, ekko me verio mao nihao / kiMci harisAiyamaNo, pavisai niyayaM mahAbhavaNaM // 72 // ruddhe soUNa sue, taM ciya ekoyaraM samarasUraM / soyai nisAsu etto, dahavayaNo tibadukkhanto // 73 // keettha pubadukaraNa raNammi bhaGga, pAvanti bandhaNamiNaM avare hayAsA / ane puNo sucarieNa jayanti dhIrA, loe sayA vimalakittidharA bhavanti // 74 // // iya paumacarie sattisaMpAyaM nAma egasaTTha' pavvaM samattaM // 62. rAmaviSpalAvapavvaM tatto samAulamaNo, paumo sogeNa tADio gADhaM / patto ya turiyavego, nattha'cchai lakkhaNo ThANe // 1 // daNa sattibhinnaM, sahoyaraM mahiyalammi palhatthaM / rAmo galantanayaNo, mucchAvasavimbhalo paDio // 2 // uttama bANoMse rAkSasa zIghra hI vihvala banA diyA gyaa| vaha na to bANa aura na dhanuSa lenemeM samartha huA / (66) rAmake dvArA bAgoMse jamIna para loTAyA gayA rAvaNa punaH punaH dUsare dUsare rathameM ArUr3ha hotA dekhA jAtA thA / (67) dhanuSa aura kavacase vicchinna rAvaNa chaH bAra rathahIna kiyA gayA tathApi adbhuta karmavAlA tathA yuddha karanemeM vIra vaha bazameM nahIM AtA thaa| (68) tava vismita hRdayavAle rAmane kahA ki mere dvArA vANoMse cAhata hone para bhI tuma nahIM mare / vastutaH parabhavameM kiye hue U~ce puNyase hI tuma rakSita ho / (66) he rAkSasAdhipati ! merA eka vacana tuma suno| tumane jo mere bhAIko zaktike prahArase mArA hai to isameM koI sandeha nahIM ki maiM bhI usake pIche pIche yamapurImeM tumheM pahu~cA dU~gA / 'bhale' -- aisA kahakara rAvaNa laMkAmeM lauTa AyA / ( 70-72) vaha abhimAna ke sAtha socatA thA ki merA eka zatru to mArA gyaa| isa taraha manameM kucha harSita hotA huA vaha apane mahAbhavanameM praviSTa huA / ( 72 ) putra evaM samara meM zUra sahodara bhAIkA pakar3A jAnA sunakara tIvra duHkhase pIr3ita rAvaNa tabase rAtameM zoka karane lagA / (73) yuddhameM pUrvakRta pApake kAraNa kaI loga vinaSTa hote haiM / dUsare hatAza ho bandhana prApta karate haiM / anya dhIra puruSa sucaritake kAraNa jItate haiM aura loka sadA vimala yazako dhAraNa karanevAle hote haiM / // padmacarita meM zakti sampAta nAmaka ikasaThavA~ parva samApta huA | [61. 66 62. rAmakA vipralApa isake pazcAt manameM vyAkula tathA zokase atyanta tADita rAma jisa sthAnameM lakSmaNa thA vahA~ jaldI hI A pahu~ce / (1) zaktise vidArita aura jamInapara liTe hue sahodara ko dekhakara A~khoM se A~sU girAte hue rAma mUcchAke kAraNa vihvala ho nIce Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 62.19] 62. rAmavippalAvaparva sIyalanalolliyaGgo, Asattho vANarehi parikiNNo / aha vilaviuM payatto, rAmo kaluNeNa sadeNaM // 3 // hA vaccha | sAyaravaraM, uttariUNaM imaM aidularcha / vihinoeNa aNatthaM, erisaya pAvio si tumaM // 4 // kiM mANeNa mahAjasa ! Na ya vAyaM desi vilavamANassa / jANasi ya viogaM te, na sahAmi muhuttamettaM pi // 5 // tahuM me gurUhi vacchaya ! samappio AyareNa nikkhevo / kiM tANa uttaramiNaM, dAhAmi vimukkalajjo'haM? // 6 // sulabhA narassa loe, kAmA atthA aNeyasaMbandhA / navaraM ihaM na labbhai, bhAyA mAyA ya jaNao ya // 7 // ahavA parammi loe, pAvaM aidAruNaM mae ciNaM / tasseyaM pAvaphalaM, nAyaM sIyAnimittammi // 8 // ajja mahaM eyAo, bhuyAu keUrakiNaiyaGkAo / dehassa bhAramettaM, jAyAo kajjarahiyAo // 9 // eyaM me hayayiyaM, vajjamayaM nimmiyaM kayanteNaM / jeNaM ciya na ya phuTTai, daTTaNa sahoyaraM paDiyaM // 10 // sattadameNa taiyA, sattIo paJca krvimukkaao| gahiyAu tume supurisa!, saMpai ekkA vi na viruddhA // 11 // muNiyA ya nicchaeNaM, sattI vajaddalehi nimmAyA / sirivacchabhUsiyaM pi hu, jA bhindai lakkhaNassa uraM // 12 // uddhehi lacchivallaha !, dhaNuyaM ghettaNa mA cirAvehi / majjhAgayA vahatthe, ee sattU nivArehi // 13 // tAva ya esa pariyaNo, bacchaya ! diTThIsu ramai purisassa / AvaipaDiyassa puNo, so ceva parammuho ThAi // 14 // tAva ya gajjanti parA, aNujIvigayA maNoharaM vayaNaM / jAva bahusatthadADhaM, veriyasIha na pecchanti // 15 // mANunao vi puriso, egAgI veriehi paDiruddho / avaloiuM disAo, sumarai ekkoyaraM sUraM // 16 // mottaNa tame vacchaya !, ettha mahAviggahe samAvaDie / ko ThAhii maha purao. niyayaM ta hiyaM vicintento // 17 // tujjha pasAeNa mae, nimbUDhaM dukkhasaMkarDa eyaM / na ya najjai ettAhe, kaha ya bhami(vi)ssAmi egAgI // 18 // bho mitta vANarAhiva !. sAhaNasahio kulociyaM desaM / vaccasu ya aviggheNaM, sigcha bhAmaNDala ! tamaM pi // 19 // gira pdd'e| (2) ghere hue vAnaroM dvArA zarIra para zItala jala chir3akanese hozameM Aye hue rAma karuNa zabdase rone lge| (3) hA vatsa ! atyanta durlavya isa samudrako pAra karake vidhike yogase isa taraha tuma anyatra pahu~ca gaye ho / (4) he mahAyaza ! kyA mAnake kAraNa tuma rote hue mujhako uttara nahIM dete ? tuma jAnate ho ki maiM tumhArA viyoga eka muhUrtamAtra bhI saha nahIM sakatA / (5) he vatsa ! gurujanoMne tumako eka dharaharake taurapara Adarake sAtha mujhe sauMpA thaa| nirlajja maiM unheM aba kyA uttara dUMgA? (6) vizvameM logoM ke lie kAma, artha evaM aneka sambandha sulabha hai, parantu yahA~ kevala bhAI, mAtA evaM pitA nahIM milte| (7) athavA paralokameM maiMne atibhayaMkara pApakA anuSThAna kiyA hogaa| sItAke nimittase usakA yaha phala milA hai| (5) Aja keyUrase zobhita cihnavAlI merI ye bhujAe~ prayojana rahita honese zarIrake lie bhArabhUta ho gaI haiN| (8) yamane merA yaha pApI hRdaya vajrakA banAyA hai, jisase bhAIko girA huA dekhakara bhI vaha phUTatA nahIM hai| (10) he supuruSa ! zatruma rAjAke hAthase chor3I gaI pA~ca zaktiyA~ usa samaya tumane grahaNa kI thI, kintu Aja ekako bhI tuma roka na ske| (11) isase jJAta hotA hai ki yaha zakti nizcaya hI vanake samUhase banAI gaI hogI, jisase zrIvatsase vibhUpita lakSmaNakA vakSasthala bhI vaha bheda sakI / (12) he lakSmIvallabha ! tuma uttho| dhanuSa grahaNa karanemeM dera mata lgaao| mere vadhake lie Aye hue ina zatruthoMko tuma roko / (13) he vatsa ! yaha kuTumba-parivAra manuSyakI dRSTimeM tabhItaka ramaNa karatA hai jabataka duHkha nahIM A pdd'taa| duHkha Anepara vahI phira parAGmukha ho jAtA hai| (14) tabhItaka dUsare anujIvI loga manohara vacana kahate haiM javataka aneka zatrarUpI dAr3hoMse yukta bairI rUpI siMhako ve nahIM dekhate / (15) zatruoM dvArA ghirA huA abhimAnI kintu ekAkI puruSa bhI cAroM ora dekhakara zUravIra sahodara bhAIko yAda karatA hai| (16) he vatsa ! tumheM chor3akara dUsarA kauna apane hitakA vicAra karake isa honevAle mahAvigrahameM mere sammukha khar3A ho sakatA hai ? (17) tumhAre prasAdase hI maiMne yaha duHkhakA saMkaTa uThAyA hai| maiM nahIM jAnatA ki aba mujha ekAkIkA kyA hogA ? (18) . he vAnarAdhipa mitra! tuma apanI senAke sAtha kulocita dezameM nirvighna cale jAo, aura he bhAmaNDala ! tuma bhI zIghra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 paumacariyaM [62. 20na tahA vihosaNa ! mamaM vAhai sIyAvioyadukkha pi / jaha akayatyeNa tu me, Dajjhai hiyayaM niravasesaM // 20 // suggIvAI suhaDA, sabai jAhinti niyayanayarAI / tuha puNa aho vihIsaNa !, kayama desaM pavajihisi // 21 // paDhama ciya uvayAra, kuNanti iha uttamA narA loe / pacchA je majjhimayA, ahamA ubhaesu vi asattA // 22 // suggIvaya ! bhAmaNDala !, ciyayA me rayaha mA cirAveha / jAmi ahaM paraloya, tubbhe vi jahicchiyaM kuNaha // 23 // maraNe kayavavasAyaM. paumaM daTTaNa jambavo bhaNai / dhIrattarNa pavajasu, muJcasu sogaM imaM sAmi ! / / 24 / / vijjAsattheNa imo, pahao lacchIharo gao mohaM / jIvihii tujjha bhAyA, sAmiya ! natthi'ttha saMdeho // 25 // tamhA kiMci uvAya, tUrantA kuNaha rayaNisamayammi / lacchoharo niruttaM, marai puNo umgae sUre // 26 // tatto te kaisuhaDA, bhIyA tiNNeva gourpuraaii| satteva ya pAyArA, kuNanti vijAniogeNaM // 27 // raha-vAya-turaGgamehiM, sahio nohehi baddhakavaehiM / nIlo cAvavihattho, paDhamammi paiTio dAre // 28 // bIe nalo mahappA, ahiDio dAruNo gayAhattho / taie bihIsaNo vi ya, tisUlapANI Thio sUro // 29 // dAre cautthayammi u, kumuo sannaddhabaddhatoNIro / kunte ghettUNa Thio, taha ya suseNo vi paJcamae / / 30 // ghettUNa bhiNDimAlaM, suggIvo chaTTae Thio dAre / sattamae asihattho, ahiTTio jaNayaputto vi // 31 // pubaduvArammi Thio, saraho sarahaddhao raNapayaNDo / aha aGgao kumAro, ahiTThio goure avare // 32 // nAmeNa candarassI, vAlisuo kaDhiNadappamAhappo / rakkhai uttaradAraM, jo jiNai nama pi satteNaM // 33 // evaM je kei bhaDA, anne balasattikittisaMpannA / sannaddhabaddhakavayA, ahiTThiyA dakkhiNadisAe // 34 // jaao| (16) he vibhISaNa ! sItAke viyogakA duHkha mujha utanA pIDeta nahIM karatA jitanA asaphala honese merA sArA hRdaya jala rahA hai| (20) sugrIva Adi saba subhaTa apane-apane nagaroMmeM cale jAe~ge, para tuma vibhISaNa ! kisa dezameM jAoge? (21) isa lokameM uttama puruSa pahale hI upacAra karate haiM, jo madhyama purupa hote haiM ve bAdameM karate haiM, kintu adhama puruSa to donoMmeM asamartha hote haiM / (22) he sugrIva ! he bhAmaNDala ! tuma mere lie citA banAo, dera mata kro| maiM paralokameM calA jaauuNgaa| tuma bhI yatheccha kro| (23) ___isa taraha mRtyuke lie kRta nizcaya rAmako dekhakara jAmbavAnane kahA ki he svAmI ! Apa dhIraja dhAraNa kareM aura isa zokako chodd'eN| (24) vidyA-zastrase Ahata yaha lakSmaNa behoza ho gayA hai| he svAmI! thApakA bhAI jIvita hogA, isameM sandeha nahIM hai| (25) isalie rAtake samayameM phaurana hI koI upAya kIjiye anyathA sUryake uganepara lakSmaNa avazya mara jAyagA / (26) taba bhayabhIta una kapi-subhaToMne vidyAke prabhAvase nagarake tIna gopura aura sAta prAkAra bnaaye| (27) ratha, hAthI aura ghor3e tathA kavaca bA~dhe hue yoddhAoMke sAtha nIla hAthameM dhanuSa lekara pahale daravAjepara sthita huaa| (28) bhayaMkara aura hAthIpara ArUr3ha mahAtmA nala dUsare daravAjepara tathA trizUlapANi vIra vibhISaNa tIsare daravAjepara sthita hue| (26) cauthe daravAjepara kavaca pahanA huA aura tUNIra bA~dhA huA kumuda tathA pA~caveMpara suSeNa bhAlA lekara khar3A rhaa| (30) bhindipAla (zakha vizeSa) lekara sugrIva chaThe daravAjepara khar3A rahA aura sAtaveM daravAjepara talavAra hAthameM dhAraNa karake janakaputra bhAmaNDala A DaTA / (31) siMhakI dhvajAvAlA tathA yuddha karane meM pracaNDa aisA zarabha pUrva dvArapara sthita huA aura aMgadakumAra pazcima-gopurameM adhiSThita huaa| (32) jo apane sAmarthyase yamako bhI jIta sakatA hai aisA kaThora darpake mAhAtmyavAlA candrarazmi nAmakA bAliputra uttara dvArakI rakSA karane lgaa| (33) isI prakAra bala, zakti evaM kIrtise sampanna jo koI dUsare subhaTa the ve taiyAra hokara aura kavaca bA~dhakara dakSiNa dizAmeM A DaTe / (34) isa prakAra khecara rAjAoMne sArA sanniveza 1. kaM saraNaM taM pv0-mu.| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. 10] 63. visallApuvvabhavakittaNapavvaM 385 evaM tu saMnivesaM, kheyaravasabhesu viraiyaM sarva / nakkhattehi va gayaNaM, airehai ujjalasirIyaM // 35 // na taM surA neva ya dANavindA, kuNanti jIvassa aNuggahatthaM / samajjiyaM jaM vimalaM tu kamma, jahA nivArei narassa dukkhaM // 36 // / / iya paumacarie rAmavippalAvaM nAma bAsaThaM pavvaM samattaM / / 63. visallAputvabhavakittaNapavvaM nAUNa ya somittI, bharaNAvatthaM dasANaNo etto / ekkoyaraM ca baddhaM, soyai putte ya pacchannaM // 1 // hA bhANuyaNNa! vacchaya !, niccaM ciya maha hiujjao si tumaM / kaha bandhaNammi patto, vihipariNAmeNa saMgAme? // 2 // hA putta mehavAhaNa!, indai! sukumAlakomalasarIrA / kaha veriyANa majjhe, ciTThaha aidukkhiyA baddhA ? // 3 // baddhANa asaraNANaM, kAlagae lakkhaNe sasogatA / maha puttANa rivubhaDA, na ya najai kiM pi kAhinti ? // 4 // hiyayassa valahehiM tubbhehiM dukkhiehi baddhehiM / ahiyayaraM ciya baddho, ayaM natthettha saMdeho // 5 // evaM gae va baddhe, mahAgao dukkhio sajUhammi / ciTThai taha dahavayaNo, bandhUsu ya sogasaMtatto // 6 // soUNa sattiSahayaM, somitti jaNayanandiNI etto / aha vilaviuM payattA, sogasamucchajhyasabaGgI // 7 // hA bhadda lakkhaNa ! tumaM, uttariUNaM imaM salilanAhaM / majjha kaeNa mahAyasa!, eyAvatthaM pavanno si // 8 // mottaNa bandhavanaNaM, niyayaM jeTThassa kAraNujjutto / supurisa ! rakkhasadIve, kaha si tumaM pAvio maraNaM? // 9 // bAlatte kiM na mayA, ahayaM dukkhassa bhAiNI pAvA ? / jeNa imo guNanilao, majjha kae lakkhaNo vhio|| 10 // bnaayaa| apanI ujjvala kAntise vaha sanniveza AkAzameM nakSatrakI bhA~ti atyanta zobhita ho rahA thaa| (35) deva aura dAnavendra bhI jIvapara vaisA anugraha nahIM karate, jaisA ki pUrvArjita vimala karma manuSyake duHkhakA nivAraNa karate haiN| (36) // padmacaritameM rAmakA vipralApa nAmakA bAsaThavA~ parva samApta huA / ___63. vizalyAke pUrvabhavoMkA kathana udhara lakSmaNakI maraNAvasthAko jAnakara rAvaNa pakar3e gaye sahodara bhAI tathA putroMke lie manameM pracchanna zoka karane lgaa| (1) hA vatsa bhAnukarNa! tuma nitya mere kalyANake lie udyata rahate the| bhAgyake pariNAmasvarUpa tuma yuddhameM kaise pakar3e gaye ho ? (2) hA putra meghavAhana ! hA putra indrajita ! sukumAra aura komala zarIravAle tuma atiduHkhita aura baddha ho zatruoMke bIca kaise rahate hoMge? (3) lakSmagake marane para zokase pIr3ita zatrusubhaTa baddha aura azaraNa mere putroMkA na mAlUma kyA kareMge ? (4) hRdayavallabha ! tumhAre dukhita honese aura pakar3e jAnese maiM savizeSa pakar3A gayA hU~, isameM sandeha nahIM / (5) jisa prakAra pakar3A gayA mahAgaja apane yUthameM duHkhita hotA hai usI prakAra zokasantapta rAvaNa apane bandhuvargameM duHkhita huaa| (6) udhara zakti dvArA Ahata lakSmaNake bAremeM sunakara sarvAgameM zokase satata AcchAdita sItA rone lgii| (7) hA bhadra lakSmaga! hA mahAyaza ! isa samudrako pAra karake mere lie tumane yaha avasthA prApta kI hai| (5) he supuruSa! bandhujanoMkA tyAga karake apane bar3e bhAIke lie udyukta tumane rAkSasadvIpameM kaise maraNa pAyA hai ? (8) duHkhakA bhAjanarUpa pApinI maiM bacapanameM hI kyoM na mara gaI, jisase mere lie guNakA dhAmarUpa isa lakSmaNakA vadha huaa| (10) 46 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 paumacariyaM [63.11somitti ! tujjha devA, kuNantu jIvassa pAlaNaM sabe / sigdhaM ca visallattaM, vaccasu amhaM pi vayaNeNaM // 11 // evaM sA jaNayasuyA, royantI niyayadeyaraguNohA / kaha kaha vi kheyarIhiM, uvaesasaesu saMthaviyA // 12 // tuha deyarassa bhadde !, ajja vi maraNaM na najadda niruttaM / vIrassa vilavamANI, mA suyaNu ! amaGgalaM kuNasu // 13 // kiMci aNAulahiyayA, sIyA vijjAharINa vayaNeNaM / jAva'cchai tAva'nnaM, seNiya! nisuNesu saMbandhaM // 14 // tAva cciya saMpatto, dAraM duggassa kheyaro eko / bhAmaNDaleNa ruddho, pavisanto amuNiyAyAro // 15 // vijAharo pavutto, jIvantaM jaiha icchasi kumAra / dAveha majjha pauma, tassa uvAyaM parikahemi // 16 // eva bhaNiyammi to so, nIo bhAmaNDaleNa tuTTeNaM / paumassa sanniyAsaM, lakkhaNakajjujjayamaNeNaM // 17 // pAyappaDaNobagao, jaMpai so sAmi ! suNasu maha vayaNaM / jIvai esa kumAro, pahao vijjAuheNa pahU ! // 18 // sasimaNDalassa putto, nAmeNaM candamaNDalo sAmi ! / suppabhadevItaNao, suragIvapurAhivo ayaM // 19 // viharanto gayaNayale, velAjakkhassa nandaNeNa ahaM / diTTho u verieNaM, sahassavijaeNa pAveNaM // 20 // aha mehuNiyAvara, sumariya so dAruNaM raNaM kAuM / pahaNai caNDaravAe, sattIeN mamaM paramaruTTho // 21 // paDio gayaNayalAo, tattha mahindodae varujjANe / daDhasattisallio haM, diTTho bharaheNa sAdhUNaM // 22 // candaNajaleNa sitto, ahayaM bharaheNa kaluNajutteNaM / jAo ya vigayasallo, aIvabalakantisaMpanno // 23 // eyantarammi rAmo, pucchai taM kheyaraM sasaMbhanto / jai jANasi uppattI, sAhasu me tassa salilassa // 24 // so bhaNai deva ! nisuNasu, ayaM jANAmi tassa uppattI / paripucchieNa siTuM, bharahanarindeNa me sabaM // 25 // jaha kila nayarasamaggo, deso rogeNa pIDio sabo / uvadhAya-jaraya-phoDava-dAhA'rui-sUlamAIsu // 26 // he lakSmaNa ! tumhAre prANoMkI rakSA saba deva kreN| mere vacanase tuma zIghra hI zalyarahita ho jaao| (11) isa taraha apane devarake guNoMko yAda karake rotI huI sItAko khecariyoMne aneka upadeza dekara kisI taraha zAnta kiyaa| (12) he bhadre ! tumhAre devarakA Aja bhI maraNa nizcita rUpase jJAta nahIM huaa| he sutanu ! vilApa karake vIrakA amaMgala mata kro| (13) vidyAdhariyoMke vacanase jaba sItA kucha nirAkula hRdayavAlI huI, usa samaya jo anya ghaTanA ghaTI usake bAremeM bhI, he zreNika ! tuma suno / (14) usa samaya eka vidyAdhara durgake dvArake pAsa aayaa| ajJAta yAcAravAlA vaha praveza karane para bhAmaNDalake dvArA rokA gyaa| (15) usa vidyAdharane kahA ki yadi kumAra jIvita rahe yaha cAhate ho to mujhe rAmake darzana kraao| maiM unheM upAya kahU~gA / (16) aisA kahane para tuSTa aura lakSmaNake lie udyata manavAlA bhAmaNDala use rAmake pAsa le gayA / (17) pAsameM jAkara aura pairoMmeM par3akara usane kahA ki, he svAmI ! Apa merA kahanA suneN| he prabho ! vidyAdharake dvArA Ahata yaha kumAra jIvita hai| (18) he svAmI ! candramaNDala nAmakA meM zazimaNDala kA putra, suprabhAdevIkA tanaya tathA suragrIvakA purohita huuN| (16) gaganatalameM vihAra karatA huA maiM velAyakSake putra pApI sahasravijaya zatru dvArA dekhA gayA / (20) sAlIke varako yAda karake usane dAruNa yuddha kiyaa| atyanta ruTa usane caNDaravA zakti dvArA mujha para prahAra kiyaa| (21) dRr3ha zaktise pIr3ita maiM AkAzameMse mahendrodaya nAmaka sundara udyAnameM jA giraa| vahA~ sAdhupuruSa bharatane mujhe dekhA / (22) karuNAyukta bharata dvArA candana jalase sikta maiM zalyarahita ho atIva bala evaM kAntise sampanna huaa| (23) tava ghabarAye hue rAmane usa khecarase pUchA ki usa jalakI utpattike bAremeM yadi tuma jAnate ho to kaho / (24) usane kahA ki, he deva! Apa suneN| meM usa jalakI utpattike viSayameM jAnatA huuN| pUchane para bharata rAjAne saba kucha mujhe kahA thA / (25) yadi sArA nagara athavA sArA deza upadrava, jvara, phor3A-phunsI, dAha, aruci evaM zUla Adi rogoMse pIr3ita ho to vaha usase nIroga ho jAtA hai| (26) 1. rocayantI smarantItyarthaH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. 42 ] 63. visallApuvvabhavakittaNapavvaM navaraM puNa iha nayare, rAyA nAmeNa doNameho tti / pasumantisayaNapariyaNa-sahio so nAu nIrogo // saddAvio ya to so, bhaNio kaha rogavajjio si tumaM / mAmaya ! sAhehi phuDaM, eyaM me kouyaM paramaM // so bhai majjha duhiyA, asthi visallA guNAhiyA loe / nIse gabbhatthAe, jaNaNI rogeNa parimukkA // niNasAsaNANurattA, niccaM pUyAsamujjuyamaIyA / bandhUhi pariyaNeNa ya, pUijjai devayA caiva // hmaNodaeNa tIe, surahisuyandheNa deva ! sitto haM / samayaM niyayajaNeNaM, teNa nirogattaNaM patto // suNiUNa vayaNameyaM, vijjAharato mae varujjANe / cariyaM tu visallAe, sattahio pucchio samaNo // lakSmaNasya vizalyAyAzca caritam - 29 // 30 // 31 // 32 // 27 // 28 // 33 // 34 // 35 // 36 // 37 // nalaharagambhIrasaro, caunANI sAhiuM maha pavatto / aha puNDarIyavijae, nayaraM cakkaddhayaM nAma // tattheva cakkavaTTI, dhIro parivasa tihuyaNANando / nAmeNa aNaGgasarA, tassa u guNasAliNI dhUyA // aha annayA kayAI, suSaiTTapurAhiveNa sA kannA / hariyA puNabasUNaM, ghaNalohAyattaciceNaM // cakaharassA ''NA, sahasA vijjAharehiM gantuNaM / jujjhaM kayaM mahantaM, teNa samaM paharavicchaDDu N // aha tassa varavimArNa, bhaggaM ciya kheyarehi ruddhehiM / tatto vivaDai bAlA, sohA iva sarayacandassa // puNNalahuyAe~ to sA, vijjAeN puNavasUni uttAe / sAvayapaurakhAe, paDiyA aDavIeN ghorAe // 38 // vivihatarusaMkaDuTTiya-annonnAlIDhaveNusaMghAyA / visamagiriduppavesA, sAvayasaya saMkulA bhImA // 39 // sAtha vuhiyA, dasa vi disAo khaNaM paloeuM / sumariya bandhusiNehaM, kuNai palAvaM mahuravANI // 40 // hA tAya ! sayalaloyaM, parivAlasi vikkameNa jiyasattU / kaha aNukampaM na kuNasi, ettha araNNammi pAvAe ? // 41 // hA jaNaNi ! udaradukkhaM, tArisayaM visahiUNa aigaruyaM / bhayavihaladummaNAra, kaha majjha tumaM na saMbharasi ? // 42 // isa nagara meM droNamegha nAmakA rAjA thaa| vaha pazu, maMtrI, svajana evaM parijanake sAtha nIroga ho gayA / (27) taba vaha bulAyA gayA / usase pUchA ki tuma rogarahita kaise hue? mujhe isake bAremeM spaSTa rUpase kaho / mujhe atyanta kutUhala ho rahA hai / (28) usane kahA ki lokameM vizeSa guNavAlI vizalyA nAmakI merI eka putrI hai jisake garbha meM rahane para mAtA rogase mukta ho gaI thI / (29) vaha jinazAsanameM anurakta tathA pUjA ke lie sadaiva udyata buddhivAlI hai / vandhu evaM parijanoM dvArA vaha devatA kI bhA~ti pUjI jAtI hai / (30) he deva ! apane logoMke samakSa usake dvArA sugandhita gandhavAle snAnodakase meM sIMcA gyaa| usase maiMne nIrogatA prApta kI hai / (31) vidyAdhara ke pAsase yaha kathana sunakara maiMne usa uttama udyAna meM sthita sattvahita zramaNa vizalyA ke carita ke bAre meM pUchA / (32) meghake samAna gambhIra svaravAle una caturjJAnI munine mujhase kahA ki 387 puNDarIka vijaya meM cakradhvaja nAmakA eka nagara hai / (33) vahA~ dhIra evaM tInoM lokoM ko Ananda denevAlA anaMgazara nAmakA eka cakravartI rahatA thA / usakI eka guNazAlinI putrI thI / (34) eka dina manameM atyanta tRSNAyukta ho supratiSThAnapurake rAjA punarvasu usa kanyAkA apaharaNa kiyA / (35) cakravartIkI AjJAse vidyAdharoMne sahasA jAkara usake sAtha jisameM zastrasamUhakA upayoga kiyA gayA hai aisA mahAna yuddha kiyA / (36) usa samaya kruddha khecaroMne usakA uttama vimAna tor3a DAlA / zaraccandrakI zobhAkI bhA~ti vaha usameMse nIce girI / (37) punarvasuke dvArA prayukta vidyAse vaha puNya alpa honeke kAraNa jaMgalI jAnavaroM ke pracura khase yukta' ghora jaMgalameM jA girii| (38) vaha bhayaMkara jaMgala vividha prakArake uge hue vRkSoMse vyApta thA, usameM vAMsake samUha eka-dUsare meM saTe hue the, vaha viSama parvatoM ke kAraNa duSpraveza thA tathA saikar3oM jaGgalI jAnavaroMse yukta thA / ( 36 ) madhura vANIvAlI vaha manameM bhIta ho eka kSaNa bharameM dasoM dizAoMko dekhakara aura bandhujanoMke snehako yAdakara pralApa karane lgii| (40) hA tAta ! tuma parAkramase zatruoM ko jItakara sAre lokakA pAlana karate ho| isa araNyameM tuma mujha pApIpara karuNA kyoM nahIM karate ? ( 41 ) hA mAtA ! vaisA atibhArI udara-duHkha sahana karake bhayase vihvala aura uni mujhe tuma kyoM yAda nahIM karatI ? (42) hA guNI parivarga ! mujha pApakAriNIpara vaisA vAtsalya karake aba kyoM vaha saba Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38paumacariyaM [63.43hA parivagga ! guNAyara, vacchalaM tArisaM kareUNaM / kaha pAvayAriNIe, saMpai me avahiyaM sarva // 43 // kAUNa vippalAvaM, sA ya tahiM gaggareNa kaNTheNaM / acchai dukkhiyavimaNA, bAlA ghorADavImajjhe // 44 // asaNa-tisAabhibhUyA, patta-phalAhAriNo tahiM bAlA / bhuJjai ya ekavelaM, aTThamadasamovavAsehiM // 45 // gamio ya sisirakAlo, sIyamahAveyaNaM sahantIe / aggItAvaNarahio, kuDDanivAseNa parihINo // 46 // patto vasantamAso, nANavikusumagandhariddhillo / tatto gimho patto, saMtAvakaro ya sattANaM / / 47 / / ghaNagajjiyatUraravo, dhArAsaMjaNiyataDayaDArAvo / caJcalataDicchaDAlo, pAusakAlo vi nitthiNNo // 18 // evaM sA'NaGgasarA, vAsasahassANi tiNNi tavacaraNaM / kAUga ya saMviggA, vavasai saMlehaNaM tatto // 49 / / paJcakkhiya AhAra, cauvihaM dehamAiyaM sarva / bhaNai ya hatthasayAo, etto parao na gantavaM / / 50 // niyamassa chaTTadivase, volINe navari kheyaro ekko / nAmeNa laddhiyAso, paNamiya meruM paDiniyatto // 51 // taM daTTaNa'vaiNNo, nento piigoyaraM niruddho so / bhaNio vaccasu desaM, ko vAvAro tuma etthaM ? // 52 // turiyaM ca laddhiyAso, saMpatto cakkavaTTiNo mUlaM / Agacchai teNa samaM, jattha'cchai joyajuttA sA // 53 // avaiNNo cakkaharo, pecchai taM ayagareNa khajjanti / kAUNa vippalAvaM, niyayapuraM pathio sigdhaM // 54 // bAvIsasahassehi, puttANaM tibanAyasaMvego / samaNattaM paDivanno, cakkaharo tihuyaNANando // 35 // khajjantIe vi tahiM, bAlAe so hu ayagaro paavo| no mArio kivAe, mantaM jANantiyAe vi // 56 // dhammajjhANovagayA. khaddhA mariUNa devalogammi / uvavannA kayapuNNA, devI diveNa rUveNaM // 57 / / jiNiUNa kheyarinde, puNabasU tIeN virahadukkhatto / saNiyANo pabaio, dumaseNamuNissa pAsammi / / 58 // chIna liyA hai ? (43) isa taraha gadgad kaNThase, vipralApa karake duHkhita aura hatAza vaha kanyA usa ghora jaMgalameM rahane lgii| (44) ' bhUkha aura pyAsase pIr3ita vaha patra evaM phalakA AhAra karanevAlI kanyA aSTama aura dazama upavAsa karake eka bera hI khAtI thii| (45) agnike tApase rahita tathA makAnameM na rahanese aisA zizirakAla usane sardIkI bhArI pIr3A sahana karake bitaayaa| (46) isake bAda nAnAvidha kusumoMkI gandhase samRddha vasanta-mAsa aayaa| usake pazcAt prANiyoMko santApa * denevAlA grISmakAla AyA / (47) bAdaloMkI garjanAse mAnoM vAdyoMkI dhvani karanevAlA, dhArAoMke giranese tataDU AvAja karanevAlA aura caMcala bijalIkI kAntise yukta varSAkAla bhI vyatIta huaa| (48) isa taraha usa anaMgazarAne tIna hajAra varSa taka tapazcaraNa kiyaa| isake bAda saMvegayukta usane saMlekhanAke lie nizcaya kiyaa| (46) caturvidha AhAra evaM zarIra Adi sabakA pratyAkhyAna karake usane kahA ki yahA~se sau hAthase Age maiM nahIM jaauuNgii| (50) niyamadhAraNakA chaThA dina vyatIta honepara labdhidAsa nAmakA eka khecara meruko praNAma karake lauTa rahA thaa| (51) use dekhakara vaha nIce utraa| pitAke pAsa le jAne ke lie ruke hue usane kahA ki tumhArA yahA~ kyA kAma hai? tuma apane deza cale jaao| (32) labdhidAsa zIghra hI cakravartIke pAsa gayA aura usake sAtha jahA~ vaha yogayuktA anaMgazarA thI vahA~ aayaa| (53) cakravartI nIce utarA aura ajagara dvArA khAI jAtI usako dekhaa| ro-dhokara vaha zIghra hI apane nagarakI ora cala pdd'aa| (54) tIvra vairAgya jise utpanna huA hai aise tribhuvanAnaMda cakravartIne bAIsa hajArAputroM ke sAtha zramaNatva prApta kiyaa| (55) vahA~ khAI jAtI usa bAlAne maMtra jAnate hue bhI kRpAvaza usa pApI ajagarako nahIM maaraa| (56) dharmadhyAnameM lIna puNyazAlI vaha bhakSita honepara mara karake devalokameM utpanna huI aura divya rUpavAlI devI huii| (57) khecarendroM ko jItakara punarvasune usake virahase duHkhita ho dumasena munike pAsa nidAnayukta dIkSA lii| (58) bAdameM tapakA AcaraNa 1. nnosaarisho-prty| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 63. 72] 63. visallApuvvabhavakittaNapavvaM tatto so cariya tavaM, kAlagao suravaro smuppnno| caiUNa daharahasuo, jAo cciya lakkhaNo eso // 59 // tatto sA'NaGgasarA, kameNa caiUNa devalogAo / doNaghaNarAyadhUyA, visallanAmA samuppannA // 60 // jeNaM ciya annabhave, tava-caraNaM ajjiyaM sauvasagaM / teNaM imA visallA, bahurogapaNAsiNI jAyA // 61 // bahuviharogAmUlaM, vAU aidAruNo smuppnno| paripucchieNa muNiNA, tassa vi ya samubbhavo siTTo / / 62 / / vAyurogotpattikAraNamgayapuranayaranivAsI, viJjho nAmeNa bahudhaNApuNNo / bhaNDaM ghettUNa gao, sAeyapuri mahisaehiM // 63 // so tattha mAsamegaM, acchai bhaNDassa kAraNe seTTI / tAva ya se varamahiso, paDio bhArAiregeNaM // 64 // kammaparinijarAe, mao ya pavaNAsuro samappanno / seyaMkarapurasAmI, pavaNAvatto tti nAmeNaM // 65 // avahivisaeNa devo, nAUNaM pubajammasaMbandhaM / tAhe jaNassa sigdhaM, cintei vahaM paramaruTTho // 66 // jo so majjha jaNavao, pAyaM ThaviUNa uttamaGgammi / vaccantao ya logo, tassa phuDaM niggaraM kAhaM // 67 // eva paricintiUNaM, sahasA dese pure ya AruTTo / devo pauJjai tao, bahurogasamunbhavaM vAuM // 68 // so tAriso u pavaNo, bahurogasamunbhavo visallAe / nIo khaNeNa palayaM, teNaM ciya pahANasalileNaM // 69 // bharahassa jahA siTTa, sAhUNaM sababhUyasaraNeNaM / bharaheNa vi majjha pahU, mae vi tujhaM samakkhAyaM // 70 // ahiseyajalaM tIeN, turiyaM ANehi tattha gantUNaM / jIvai teNa kumAro, na puNo anneNa bheeNaM // 71 // aho ! narANaM tu samatthaloe, avaTThiyANaM pi hu maccumamgo / samajjiyaM jaM vimalaM ta kamma, karei tANaM saraNaM ca khippaM // 72 // // iya paumacarie visallApuvvabhavANu kettaNaM nAma tisaTTha pavvaM samattaM / / karake maranepara vaha devarUpase utpanna huaa| vahA~se cyuta honepara vaha dazarathakA putra yaha lakSmaNa huA hai| (56) vaha anaMgazarA bhI devalokase cyuta hokara droNavana rAjAkI vizalyA nAmakI putrIke rUpameM utpanna huI hai| (60) cU~ki pUrvabhavameM upasargake sAtha tapazcaraNa kiyA thA, isalie yaha vizalyA bahuta rogoMkA nAza karanevAlI huI hai / (61) eka bAra nAnAvidha rogoMkI kAraNabhUta atidAruga havA utpanna huii| pUchanepara munine usakI utpattike bAremeM kahA / (62) gajapura nAmaka nagarameM rahanevAlA vindhya nAmaka atisampanna vyApArI bhaiMsoMke Upara becaneke padArtha lekara sAketapurImeM gyaa| (63) baha yahA~ vikraya padArthoM ke kAraNa eka mahInA tthhraa| isa bIca usakA eka uttama bhaiMsA adhika bhArakI vajahase gira pdd'aa| (64) karmakI nirjarAke kAraNa maranepara vaha pavanAsurake rUpameM utpanna huA aura pavanAvartake nAmase zreyaskarapura nAmaka nagarakA svAmI huaa| (65) avadhijJAnase usa devane pUrvajanmakA vRttAnta jAna liyaa| taba atyanta ruSTa vaha zIghra hI logoMke vinAzake bAremeM socane lgaa| (66) janapadake ve loga jo mere sirapara paira rakhakara jAte the unako maiM avazya hI daNDa duuNgaa| (67) aisA socakara deza aura nagarapara sahasA ruSTa usa devane aneka roga paidA karanevAlI havA phailAI / (68) bahuta rogoMke utpAdaka baise pavanako vizalyAne kSaNabharameM snAnajalase naSTa kara DAlA / (66) he prabho ! sarvabhUtazaraNa munine bharatase aura bharatane mujhase jaisA kahA thA vaisA maiMne Apase kahA hai / (70) vahA~ jAkara usakA abhipeka jala phaurana hI laao| usase kumAra jI uThegA, anya kisI kAraNase nhiiN| (71) aho! samasta lokameM sthita manuSyoMkA mRtyupatha kaisA hai ! jo vimala karma arjita kiyA hotA hai vahI unakI rakSA karatA hai aura vahI zaraNarUpa hotA hai| (72) // padmacaritameM vizalyAke pUrvabhavoMkA kathana nAmaka tirasaThavA~ parva samApta huA // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. visallAAgamaNapavvaM suNiUNa vayaNameyaM, seNiya ! rAmo tao suparituTTho / vijjAharehi samaya, karei mantaM gamaNakajje // 1 // jambUnayAiehiM, mantIhiM rAhavo tao bhaNio / peseha jalassa ime, aGgaya-haNuyanta-jaNayasuyA // 2 // bhAmaNDalo ya haNuo, suggIvasuo ya rAmadeveNaM / bhaNiyA sAeyapurI, baccaha udayassa kajjeNaM // 3 // ANaM paDicchiUNaM, aha te vijjAharA khaNaddheNaM / pattA sAeyapuriM, narindabhavaNammi oiNNA // 4 // saMgIyaeNa bharaho, uvagijjanto vibohio sigcha / bhavaNAu samoiNNo, aha pucchai kheyare tuTTo // 5 // sIyAharaNanimitte, pahao lacchIharo ya sattIe / bharahassa tehi siTTa, kahiyaM saMkhevao sarva // 6 // soUNa imaM bharaho, ruTTho dAvei to mahAbherI / haya-ya-rahehi samayaM, sannaddho takkhaNaM ceva / / 7 / / soUNa bherisaiM, sabo sAeyapuravarIlogo / kiM kiM? ti ullavanto, bhayavihalavisaMTulo jAo // 8 // bhaNai jaNo kiM eso, aiviriyasuo ihAgao rattiM? / bharahassa chidahAI, jo niyayaM ceva paDikUlo // 9 // eyaM ghettaNa lahuM, maNikaNayaM ruppayaM pavAlaM ca / vatthAharaNaM ca bahu, kareha bhUmIharallINaM // 10 // raha-ya-turayArUDhA, suhaDA sattugghayAiyA sbe|| sannaddhabaddhakavayA, bharahassa gharaM samalloNA // 11 // raNaparihatthucchAha, bharahaM daTTaNa gamaNatattillaM / to bhaNai jaNayataNao, jaM bhaNNasi taM nisAmehi // 12 // laGkApurI narAhiva!, dUre lavaNo ya antare uyahI / bhImo aNorapAro, kaha taM lakhesi payacArI ? // 13 // bharaheNa vi so bhaNio, kAya kiM maettha karaNijja ? / sAhehi majjha sigdhaM, jeNa paNAmami te sarva // 14 // 64. vizalyAkA Agamana he zreNika ! yaha vacana sunakara atyanta parituSTa rAma gamanake lie vidyAdharoMke sAtha parAmarza karane lge| (1) taba jAmbUnada grAdi maMtriyoMne rAmase kahA ki ina aMgada, hanumAna tathA janakasutako pAnI lAneke lie bhejo / (2) rAmane bhAmaNDala, hanumAna evaM sugrIvaputra aMgadase kahA ki pAnIke lie tuma sAketapurI jAtro / (3) AjJA mAnya rakhakara ve vidyAdhara kSaNArdhameM hI sAtapurImeM pahu~ca gaye aura rAjabhavanameM utre| (4) saMgItake dvArA guNagAna kiyA jAtA bharata zIghra hI utthaa| santuSTa vaha bhavanameMse nIce utarA aura khecaroMse pUchA / (5) sItAharaNa ke kAraNa lakSmaNa zakti dvArA Ahata huA hai, yaha unhoMne bharatase kahA tathA sArI bAta saMkSepase kaha sunaaii| (6) yaha sunakara kruddha bharatane mahAbherI bajAI aura tatkAla hI ghor3e, hAthI evaM rathake sAtha taiyAra ho gyaa| (7) merIkA zabda sunakara sAketapurI meM rahanevAle sabaloga 'kyA hai ? kyA hai ?' aisA kahate hue bhayase vihvala aura vyAkula ho gye| (8) loga kahane lage ki kyA sarvadAkA virodhI aura bharatake doSa dekhakara ghAta karanevAlA ativIryakA putra rAtameM yahA~ AyA hai ? (8) maNi, sonA, cA~dI, pravAla tathA bahutase vastrAbharaNa-ina sabako jaldI hI le kara bhUmigRhameM jamA kara ddaalo| (10) ratha, hAthI aura ghor3e para savAra zatrughna Adi saba subhaTa taiyAra ho aura kavaca pahanakara bharatake bhavanameM aaye| (11) yuddhake lie paripUrNa utsAhavAle tathA gamanake liye tatpara bharatako dekhakara janakasuta bhAmaNDalane kahA ki maiM Apase jo kahatA hU~ vaha Apa dhyAnase suneN| (12) he narAdhipa ! lavaNasamudrake bIcameM laMkApurI AI hai| vaha samudra bhayaMkara aura ativistIrNa hai| pairoMse calanevAle Apa usako kaise lA~dha sakeMge ? (13) isa para bharatane use kahA ki to phira yahA~ kyA kArya karanA cAhie yaha mujhe tuma zIghra hI kaho jisase vaha saba maiM upasthita kruuN| (14) taba bhAmaNDalane kahA ki, he mahAyaza! vizalyAkA yaha Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. 31 ] 64. visallA AgamaNapavva 15 // 16 // 17 // 18 // 19 // to bhAi naNayataNao, eyaM NhANodayaM visallAe / amhaM dehi mahAyasa !, mA vakkhevaM kuNasu etto // eeNa sittametto, nIvai lacchIharo nirutteNaM / vaccAmo teNa lahuM, marai puNo uggae sUre // bharaheNa vi so bhaNio, kiM gahaNaM pANieNa eeNaM ? / sayameva sA visallA, jAu tahiM doNamehasuyA // AiTTaM ciya muNiNA, jaha esA tassa paDhamakallANI / hohI mahilArayaNaM, na ceva annassa purisassa // doNaghaNassa sayAsaM, bharaheNa ya pesio tao dUo / na ya dei so visalaM, sannaddho puttabalasahio // so kegaIe gantuM, pabohio sumahurehi vayaNehiM / tAhe parituTTamaNo, doNo dhUyaM visajjei bhAmaNDaleNa to sA, AruhiyA attaNo varavimANe / kannANa sahasseNaM, sahiyA ya narindadhUyANaM // uppaiUNa gayA te, sigdhaM saMgAmameiNI suhaDA / agghAikayADovA, avaiNNA varavimANA NaM // sA vi ya tahiM visallA, sulaliyasiyacAmarehi vijjantI / haMsIva saMcarantI, saMpattA lakkhaNasamIvaM // sAtIe phusiyasantI, sattI vacchatthalAu niSphiDiyA / kAmuyagharassa najjai, paduTTamahilA iva paNaTTA // vipphuriyANalanivahA, sA sattI nahayaleNa vaccantI / haNuveNa samuppaiuM, gahiyA aivegavanteNaM // amoghavijayAzaktiH - // 20 // 21 // 22 // 23 // 24 // 25 // 26 // 27 // 28 // aha sA khaNeNa nAyA, varamahilA divarUvasaMpannA / bhaNai tao haNuyantaM, muJcasu maM natthi me doso // sattI amohavinayA, nAmeNa ahaM tilogavikkhAyA / laGkAhivassa dinnA, tuTTeNaM nAgarAeNaM // kailAsapabaovari, taiyA vAlissa jogajuttassa / ukkatteUNa bhuyA, kayA ya vINA dahamuheNaM // ceiyagharANa purao, niNacariyaM tattha gAyamANassa / paritosieNa dinnA, dharaNeNa ahaM dahamuhassa // 29 // sAhaM na keNai pahU !, puriseNaM nijjiyA tihuyaNammi / mottUNa visalle vi hu, dussahateyaM guNakarAlaM // 30 // eyAeN annajamme, ghoraM samuvajjiyaM tavokammaM / asaNa- tisA sIyA SSyavasarIrapIDaM sahantIe // 31 // isase sikta hote hI lakSmaNa avazya jI uTheMge / isalie hama bharatane bhI use kahA ki isa jalakA to lenA hI kyA, munine kahA hai ki yaha mahilAratna usakI paTarAnI hogI, dUsare putra evaM senAke sAtha taiyAra usane vizalyA na dI / (16) snAnodaka Apa hameM deN| Apa isameM derI na kareM / (15) jaldI hI jAya~ / sUryodaya hone para to vaha mara jAyeMge / (16) droNameghakI putrI vaha vizalyA svayaM hI vahA~ jAya / (17) puruSakI nahIM / (18) droNameghake pAsa taba bharatane dUta bhejA / kaikaIne jAkara atyanta mIThe vacanoMse use smjhaayaa| taba manameM prasanna ho droNane lar3akIko bhejA / (20) usake bAda bhAmaNDalane rAjAoM kI eka hajAra kanyAoMse yukta use apane uttama vimAnameM biThAyA / (21) ur3a karake ve subhaTa zIghra hI saMgrAmabhUmi para gaye / uttama vimAnoM kI ardhya dise pUjA karake ve nIce utare / (22) sundara ca~vara jise Dole jAte haiM aisI vizalyA bhI haMsI kI bhA~ti gamana karatI huI lakSmaNake pAsa pahu~cI / (23) usake dvArA chUe jAne para vaha zakti vakSasthala se bAhara niklii| usa samaya vaha kAmI puruSake gharameMse nikalanevAlI duSTa mahilAkI bhA~ti jJAta hotI thI / (24) AkAza mArga se jAnevAlI usa visphurita agnisamUhase yukta zaktiko ativegavAle hanumAnane kUdakara pakar3a liyA / (25) 361 vaha zakti kSaNabhara meM divyarUpasampanna eka sundara strI ho gaI / isake pazcAt usane hanumAnase kahA ki tuma mujhe chor3a do| isameM merA doSa nahIM hai / (26) maiM trilokameM vikhyAta amoghavijayA nAmakI zakti hU~ / tuSTa nAgarAja dvArA laMkeza rAvaNako maiM dI gaI thI / (27) pahale jaba bAli kailAsa parvatake Upara yogayukta thA tava rAvaNane gAna karanevAle rAvaNako prasanna bhujAko cIrakara vINA banAI thI / (28) vahA~ caityagRhoMke samakSa jinacaritakA dharaNendra devake dvArA maiM dI gaI thI / (26) he prabho ! dussaha tejavAlI tathA guNoMke kAraNa unnata aisI vizalyA ko chor3akara maiM tribhuvanameM kisI puruSa dvArA jItI nahIM gaI hU~ / (30) bhUkha, pyAsa, zIta evaM Atapa tathA zarIrapIr3A sahana karanevAlI usane pUrvajanma meM ghora tapa karanese utpanna honevAlA karma arjita kiyA thA / (31) he supuruSa ! parabhavameM samyakU Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 paumacariyaM [64.32jiNavaratavassa pecchasu, mAhappaM parabhave suciNNassa / jeNerisAI supurisa !, sAhijjantIha kajjAI // 32 // ahavA ko ihalogammi vimhao sAhieNa kajeNaM / pAvai jeNa sivasuha, jIvA kammakkhayaM kAuM // 33 // muJca parAyattA hai, imAe~ parinijjiyA tavabaleNa / vaccAmi niyayaThANaM, khamasu mahaM sAmi ! duccariyaM // 34 // kAUNa samullAvaM, * evaM to sattidevayaM hnnuo| muJcai saMbhamahiyao, niyayaTThANaM ca saMpattA // 35 // sA doNamehadhUyA, samayaM kannAhi viNayasaMpannA / namiUNa rAmadevaM, uvaviTThA lakkhaNasamIve // 36 // parimusai lakkhaNaM sA, muddhA varakamalakomalakaresu / gosIsacandaNeNa ya, aNulimpai aGgamagAI / / 37 // annaM piva saMpatto, jammaM lacchIharo suhapasutto / AyambanayaNajuyalo, pacaliyabAhU samussasio // 38 // saMgIyApaNa to so, uvagijanto samuTTio sahasA / ruTTho paloyamANo, jaMpai so rAvaNo katto? // 39 // romaJcakakkaseNaM, vihasiyavayaNeNa paumanAheNaM / avagRhio kaNiTro. bhaNio ya rikha paNadro so // 40 // siTTaM ca niravasesaM, sattIpaharAiyaM jahAvattaM / naNio ya mahANando, mandarapamuhehi suhaDehiM / / 41 // paumavayaNeNa dinnaM, kareNa taM candaNaM visallAe / divAuhapayANaM, indaipamuhANa suhaDANaM // 42 // te candaNodaeNaM, ahisittA kheyarAH gayA turiyA / jAyA ya vigavasallA, saMpattA nivvuI paramaM // 43 // sA tattha candavayaNA, doNasuyA laliyarUvalAyaNNA / lacchIharassa pAse, vibhAi devi va indassa // 44 // sabammi supaDivatte, somittI rAhavassa vayaNeNaM / pariNei daDhadhiIo, tattha visallA vibhUIe // 45 // evaM narA puvabhavajjieNaM, dhammeNa jAyanti vimuktadukkhA / pAvanti divANi nahicchiyANi, loe pahANaM vimalaM jasaM ca // 46 // / iya paumacarira visallAAgamaNaM nAmaM causaTThimaM pavvaM samattaM / / prakArase Acarita jinavarake tapakA mAhAtmya dekho, jisase isa bhavameM aise kArya siddha hote haiM / (32) athavA isa lokameM sAdhita kAryake lie vismayakI kyA bAta hai, kyoMki usase to jIva karmakSaya karake mokSasukha bhI prApta karate haiN| (33) isake tapobalase maiM parAjita huI huuN| maiM parAyatta hU~, isalie mujhe chor3a do| maiM apane sthAna para jaauuN| he svAmI ! merA duzcarita kSamA kro| (34) isa prakAra sambhASaNa karanevAlI usa zaktidevatAko hRdayameM bhayabhIta hanumAnane chor3a diyaa| vaha apane sthAna para calI gaI / (35) vinayasampanna vaha droNameghakI putrI vizalyA kanyAoMke sAtha rAmako namaskAra karake lakSmaNake pAsa jA baitthii| (36) usa mugdhAne kamalake samAna komala uttama hAthoMse lakSmaNako sahalAyA tathA gozIrSacandanase usake aMga-pratyaMgapara lepa kiyaa| (37) ArAmase soye hue, kiMcit raktavarNake netrayugalavAle, jisake hAtha kucha hila rahe haiM aise tathA ucchvAsa prApta lakSmaNane mAno dUsarA janma paayaa| (38) saMgItake dvArA guNagAna kiyA jAtA vaha sahasA uTha khar3A huaa| ruSTa vaha cAroM ora dekhatA huA kahane lagA ki vaha rAvaNa kahA~ hai ? (36) romAMcake kAraNa karkaza tathA hAsyayukta mukhavAle rAmane choTe bhAIkA AliMgana kiyA aura kahA ki vaha zatru naSTa ho gyaa| (40) zaktike prahAra Adi, jo huA thA--yaha saba kahA aura mandara Adi subhaToMke dvArA mahA AnaMda manAyA gyaa| (41) rAmake kahanese vizalyAne vaha candana divya AyudhoMse Ahata indrajita Adi subhaToMko lagAyA / (42) candanajalase abhiSikta ve khecara zalyarahita ho aura parama Ananda prApta karake jaldI hI cale gaye / (43) sundara rUpa aura lAvaNyase yukta tathA candra ke samAna mu~havAlI vaha droNasutA vizalyA lakSmaNake pAsa indrakI devIkI bhA~ti zobhita ho rahI thii| (44) saba kArya acchI tarahase sampanna honepara rAmake kahanese atizaya dhairyavAle lakSmaNane dhAmadhUmake sAtha vizalyAse vahA~ vivAha kiyA / (45) isa taraha manuSya pUrvabhavameM arjita dharmase duHkhamukta hote haiM, yatheccha divya padArtha prApta karate haiM aura lokameM uttama evaM vimala yaza unheM milatA hai| (46) // padmacaritameM vizalyAkA Agamana nAmaka causaThavA~ parva samApta huaa| Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. rAvaNayAbhigamaNapavvaM aha lakkhaNaM visalaM, cAriyapurisesu sAhiyaM etto / suNiUNa rakkhasavaI, mantIhi samaM kuNai mantaM // 1 // vivihakalAgamakusalo, mayaGkanAmo tao bhaNai mantI / rUsasi jai vA tUsasi, taha vi ya nisuNehi maha vayagaM // 2 // rAmeNa lakkhaNeNa ya, vijAo sIha-garuDanAmAo / laddhAu ayatteNaM, tujjha samakkhaM iha sAmi ! / / 3 // baddho ya bhANuyaNNo, samayaM puttehi tujjha saMgAme / sattoe~ niratthataM, jAyaM ca amohavijAe // 4 // jaha jIvai nikkhutaM, somittI taha vi tujjha puttANaM / dIsai sAmi ! viNAso, samayaM ciya kumbhayaNNeNaM // 5 // sayameva evameyaM, nAUNa'mhehi jAio santo / aNucarasu dhammabuddhiM, sAmiya ! soyaM samappehi // 6 // puvapurisANuciNNA, majjAyA pAliyA saha jaNeNaM / bandhavamittANa hiyaM, hoi phuDa sandhikaraNeNaM // 7 // pAyavaDiehi evaM, je bhaNio mantiNehi dahavayaNo / gamiyaM karei dUyaM, sAmantaM nAma nAmeNaM // 8 // mantIhi samudaeNaM, saMdiTuM sundaraM tu dUyassa / navaraM mahosaha piva, sudUsiyaM rAvaNa 'ttheNaM // 9 // uttamakulasaMbhUo, dUo naya-viNaya-sattisaMpanno / rAmassa sanniyAsaM, sAmanto patthio sigdhaM // 10 // pAyavaDio niviTTho. sAmanto bhaNai rAhavaM etto / laGkAhivassa vayaNaM, kahijjamANaM nisAmehi // 11 // jujjheNa kira na kajaM, sapaJcavAeNa jaNaviNAseNaM / bahavo gayA khayantaM, purisA jujjhAhimANeNaM // 12 // naMpai laGkAhivaI, kuNasu payatteNa saha mae saMdhI / na ya gheppai paJcamuho, visamaguhAmajjhayArattho // 13 // va lakSmaNane binA kividyA zakti bhI par3atA hai| 65. rAvaNake dUtakA Agamana guptacaroMne zalyarahita lakSmaNake bAremeM kahA / yaha sunakara rAkSasapati rAvaNa maMtriyoMke sAtha maMtraNA karane lgaa| (2) taba vividha kalAoM tathA zAstroMmeM kuzala mRgAGka nAmake maMtrIne kahA ki Apa ruSTa hoM athavA tuSTa hoM, phira bhI merA vacana suneN| (2) he svAmI ! yahA~ Apake samakSa ho rAma evaM lakSmagane binA kisI prayatna ke hI siMha evaM garur3a nAmakI vidyAe~ prApta kI haiN| (3) saMgrAmameM Apake putroMke sAtha bhAnukarNako bA~dhA aura amoghavidyA zakti bhI nikammI ho gii| (4) he svAmI! yadi lakSmaNa avazya jIvita huA hai to kumbhakarNa ke sAtha Apake putroM kA vinAza dikhAI par3atA hai| (3) vastusthiti isI prakAra hai aisA svayameva jAnakara hamAro yahI yAcanA hai ki, svAmI ! Apa dharmabuddhikA anusaraNa kareM aura sItAko sauMpa deN| (6) pUrvapuruSoM dvArA anuSThita maryAdAkA logoMke sAtha pAlana karanese tathA sandhi kara lenese bhAI tathA mitroMkA avazya hI hita hogaa| (7) pairoM meM par3akara maMtriyoMne jaba rAvaNase aisA kahA taba usane sAmanta nAmake dUtako bhejaa| (8) maMtriyoMne prasannatAke sAtha dUtakA suMdara saMdeza diyA, parantu rAvagane use arthase, mahauSadhako bhA~ti, atyanta dUSita kara diyaa| (8) uttama kulameM utpanna tathA naya, vinaya evaM zaktise sampanna dUta sAmantane rAmake pAsa jAne ke lie zIghra hI prasthAna kiyA / (10) pairoMmeM girakara ( arthAt namaskAra karake) aura baiThanepara sAmantane rAmase kahA ki laMkAdhipa rAvaNakA jo saMdeza maiM kahatA hU~ use Apa suneN| (11) pApapUrNa aura lokavinAzaka yuddhakA koI prayojana nahIM hai| yuddhake abhimAnase bahutase puruSa vinAzako prApta hue haiN| (12) laMkAdhipati kahate haiM ki tuma mere sAtha samajha-bUjhakara sandhi kara lo| viSama guphAmeM rahA huA siMha pakar3A nahIM jaataa| (23) he rAma! jisane yuddhabhUmimeM indrako bA~dhA thA tathA bahutase subhaToMko harAyA hai usa mahAtmA 1. vndhvputtaann-mu0| 2-3 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 paumacariyaM [65.14. baddho jeNa raNamuhe, indo parinijjiyA bhaDA bahave / so rAvaNo mahappA, rAhava ! kiM te asuypuvo| // 14 // pAyAle gayaNayale, jale thale jassa vaccamANassa / na khalijjai gaipasaro, rAhava ! devAsurehiM pi // 15 // lavaNodahipariyantaM, vasuhaM vijAharesu ya samANaM / lakApurIeN bhAge, doNi tuma demi tuTTho hai // 16 // pesehi majjha putte, muJcasu ekoyaraM niyayabandhu / aNumaNNasu jaNayasuyA. jai icchasi attaNo khemaM // 17 / / to bhaNai paumanAho, na ya me rajjeNa kAraNaM kiMci / jaM annapaNaiNisamaM, bhogaM necchAmi mahayaM pi // 18 / / pesemi tujjha pute, sahoyaraM ceva rAvaNa ! niruttaM / hohAmi suparituTTho, jai me sIyaM samappehi // 19 // eyAe~ samaM raNe, bhamihAmi sumittiparimio ahayaM / bhuJja tumaM dasANaNa !, sayalasamatthaM imaM vasuhaM // 20 // eyaM ciya dUya ! tuma, taM bhagasu tikUDasAmiyaM gantuM / eyaM tujjha hiyayaraM, na annahA cetra kAyabaM // 21 // suNiUga vayagameyaM, dUo to bhagai rAhavaM etto / mahilApasattacitto, appahiyaM neva lakkhesi // 22 // garuDAhiveNa jai vi hu, pavesiyaM jANajuvalayaM tujjha / jai vA chideNa raNe, maha puttA sahoyarA baddhA // 23 // taha vi ya kiM nAma tumaM, gavaM aidAruNaM samuvahasi / jeNaM karesi jujhaM?, na ya soyA neya jIyaM te // 24 // suNiUga vayagameya, ahiyayaraM jaNayanandaNo ruTTho / bhaDabhiuDikayADovo, jaMpai mahaeNa sadeNaM // 25 // re pAvadUyakolhuya !, dubayaNAvAsa ! nibhao houM / jeNerisANi jaMpasi, logaviruddhAiM vayaNAI // 26 // sIyAe kahA kA vihu, kiM vA ahikhivasi sAmiyaM amhaM ? / ko rAvago tti nAma, duToya pasU acAritto? // 27 // bhaNiUNa vayagameyaM, jAva ya khaggaM laei jgysuo| lacchIhareNa tAba ya, ruddho nayacakkhuNA sahasA // 28 // paDisaddaeNa ko vi hu, bhAmaNDala ! havai dAruNo kobo / eega mArieNaM, dUeNa jaso na nibaDai / / 29 // rAvaNake bAremeM kyA Apane pahale nahIM sunA / (14) he rAghava ! pAtAlameM, AkAzameM, jalameM, sthalameM jAte hue jisakI gatike prasArako deva aura asura bhI roka nahIM sakate, aise rAvagake bAremeM kyA tumane pahale nahIM sunA ? (15) tuSTa maiM tumheM vidyAdharoMke sAtha lavaNodadhi takakI pRthvI tathA laMkApurIke do bhAga detA huuN| (16) yadi tuma apanI kuzala cAhate ho to mere putroMko bheja do, mere apane sahodara bhAIko chor3a do aura janakasutAko anumati do| (17) isapara rAmane kahA ki mujhe rAjyase koI prayojana nahIM hai| anyakI patnIkI bhA~ti mahAn bhogakI bhI maiM abhilASA nahIM rakhatA / (18) he rAvaNa! tumhAre putroM aura bhAIko maiM bhejatA huuN| yadi sItA mujhe sauMpa dI jAya to maiM santuSTa ho jaauuNgaa| (16) lakSmagase yukta maiM usake sAtha araNyameM ghUmatA phiruuNgaa| he dazAnana ! isa sArI pRthvIkA tuma upabhoga kro| (20) he dUta ! trikUTake svAmI rAvaNake pAsa jAkara tuma usase yaha kaho ki yahI tumhAre lie hitakara hai| isase ulTA tumheM nahIM karanA cAhie / (21) aisA vacana sunakara dUtane rAmase kahA ki strImeM Asakta manavAle tuma apanA hita nahIM dekhate / (22) yadyapi garuDAdhipa ne tumheM do vAhana diye haiM aura kapaTase mere bhAI aura putroMko yuddha meM tumane pakar3a liyA hai tathApi tumhArA kyA hisAba hai? tumheM jo atidAruNa garva utpanna huA hai usase tuma yuddha karate ho, parantu na to tumheM sItA hI milegI aura na tumhAre prANa hI bceNge| (23-24) dUtakA yaha kathana sunakara janakanandana bhAmaNDala bahuta hI gussemeM ho gyaa| bhRkuTikA bhayaMkara ATopa karake aura cillAkara usane kahA ki are pApI aura siyAra jaise dUta ! tuma nirbhaya hokara aise lokaviruddha vacana kahate ho, ataeva tuma durvacanoMke AvAsarUpa ho / (25-26) sItAkI to kyA bAta, tuma hamAre svAmIkA tiraskAra kyoM karate ho? duSTa, pazu tulya aura duzcarita rAvaNa kauna hotA hai ? (27) aisA kahakara bhAmaNDala jaise hI talavAra uThAtA hai vaise hI nIti-vicakSaNa lakSmaNane use ekadama rokA / (28) he bhAmaNDala ! kisI tarahakA pratyuttara denese dAruNa krodha hI hotA hai| ataH dUtako mAranese yaza Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 65. 45 ] 65. rAvaNadUyAbhigamaNapavvaM na ya bambhaNaM na samaNaM, na ya dUyaM neya bAlayaM vudddduuN| na ya ghAyanti maNussA. havanti je uttamA loe // 30 // lacchIhareNa ruddhe, etto bhAmaNDale bhaNai dUo / rAhava ! veyArijjasi, imehi bhiccehi mUDhehiM // 31 / / nAUNa ya appahiyaM, ahavA hiyaeNa muNiya dosa-guNaM / paricayasu naNayataNayaM, bhuJjasu puhaviM ciraM kAlaM // 32 // puSphavimANArUDho, sahio kannANa tihi sahassehiM / rAhava ! lIlAyanto, indo iva bhamasu telokaM // 33 // evaM samullavanto, bhaDehi nibbhacchio gao dUo / sAhai rakkhasavaiNo, jaM bhaNiyaM rAmadeveNaM // 34 // bahugAma-nayara-paTTaNasamAulA vasumaI mahaM sAmI / dei tuha gaya-turaGge, pupphavimANaM ca maNagamaNaM // 35 // varakannANa sahassA, tiNi u sIhAsaNaM diNayarAmaM / sasinimmalaM ca chattaM, jai se aNumannase siiyaa.|| 36 // vayaNAI evamAI, puNaruttaM deva ! so mae bhaNio / paumo egaggamaNo, sIyAgAhaM na chaDDai // 37 / / bhaNai paumo mahAjasa!, jaha tujjha imAiM jaMpamANassa / jIhA kaha na ya paDiyA, pasiDhilavAsipphalaM ceva ? // 38 // suravarabhogesu vi me, sIyAe~ viNA na nivvuI majjhaM / bhuJjasu tuma dasANaNa !, sayalasamatthaM imaM vasuhaM // 39 / / maNa-nayaNahAriNIo, bhayasu tuma ceva sbjuviio| patta-phalAhAro hai, sIyAe~ samaM bhamIhAmi // 40 // vANaravaI vi etto, hasiUNaM bhaNai jaha tuma saamii| kiM so gaheNa gahio, vAUNa va sA''sito hojjA // 41 // jeNerisAI palavai, vivarIyatthANi ceva vynnaaii| kiM tattha natthi vejjA, je tuha sAmi tigicchanti ? // 42 // saMgAmamaNDale vi hu, AvAsaM saravaresu kAUNaM / harihI lakkhaNavejo, kAmagahaveyaNaM tassa // 43 // suNiUga vayaNameyaM, to me rudveNa vANarAhivaI / bhaNio ahikkhivanto, tujjha bi maraNaM samAsannaM // 44 // bhaNio me dAsarahI, kuvurisaveyArio tumaM sNdhii| na kuNasi kuNasi viroha, kajjAkajaM ayANanto // 45 // prApta nahIM hotaa| (26) lokameM jo uttama manuSya hote haiM ve brAhmaNa, zramaga, dUta, bAlaka aura vRddhakA ghAta nahIM karate / (30) isa taraha lakSmaNane jaba bhAmaNDalako rokA taba dUtane kahA ki he rAghava ! ina-mUrkha bhRtyoMse tuma Thage gaye ho| (31) apanA hita jAna karake athavA manase guNa-doSakA vicAra karake tuma sItAkA tyAga karo aura cirakAlataka pRthvIkA upabhoga kro| (32) he rAghava ! tIna hajAra kanyAoMke sAtha puSpaka vimAnameM ArUr3ha ho indrakI bhA~ti lIlA karate hue tuma tribhuvanameM bhramaNa kro| (33) isa taraha bakabaka karanevAlA dUta subhaToM dvArA apamAnita honepara calA gayA aura rAmane jo kucha kahA thA vaha rAkSasapati rAvaNase kahA / (34) 'yadi tuma sItAko de do to mere svAmI tumheM aneka grAma, nagara evaM pattanoMse vyApta pRthvI, hAthI evaM ghoDe, manonukUla gamana karanevAlA puSpaka vimAna, tIna haz2Ara uttama kanyAe~, sUryake samAna kAntivAlA siMhAsana tathA candramAke samAna vimala chatra pradAna kreNge'| (35-36) he deva ! maiMne unheM aise vacana punaH punaH kahe, phira bhI ekAgra manavAle rAmane sItA kA Agraha nahIM chor3A / (37) he mahAyaza ! isapara rAmane kahA ki isa taraha kahate hue tumhArI jIbha zithila aura bAsI phalakI bhA~ti kyoM gira na gaI ? (38) devoMke uttama bhogoMmeM bhI sItAke binA mujhe caina nahIM par3a sktaa| he rAvaNa ! isa sArI pRthvIkA tuma upabhoga kro| (39) mana aura A~khoMko sundara laganevAlI saba yuvatiyA~ tumhArI sevA kreN| patra aura phalakA AhAra karanevAlA maiM sItAke sAtha bhramaNa karatA rhuuNgaa| (40) usa samaya vAnarapati sugrIva bhI ha~sakara kahane lagA ki tumhArA vaha svAmI kyA bhUtase pakar3A gayA hai athavA vAyuse grasta huA hai, jisase vaha isa prakArake viparIta arthavAle vacana kahatA hai| kyA vahA~ koI vaidya nahIM hai jo tumhAre svAmIkI cikitsA kare ? (41-42) yuddha-samUharUpI sarovaroMmeM AvAsa karAkara lakSmaNarUpI vaidya usakI kAmarUpI grahase utpanna vedanAko dUra karegA / (43) yaha kathana sunakara ruSTa maiMne vAnarapatikA apamAna karake use kahA ki terA bhI maraNa samIpa AyA hai| (44) rAmako maiMne kahA ki, kupuruSake dvArA pratArita hokara kArya-akArya nahIM jAnanevAle tuma sandhi to nahIM karate, ulTA virodha bar3hA rahe ho| (45) aura he rAghava ! paidala yoddhArUpI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 paumacariyaM pAyAlatrIipauraM, mayagalagAhA ulaM rahAvattaM / rAhava ! bhuyAsu tariuM, kiM icchasi rAvaNasamuddaM ? // 46 // caNDANileNa vi nahA, na calijjai pauma ! diNayaro gynne| taha ya tume dahavayaNo, na ya nippai samaramajjhammi // 47 // soUNa majjha vayaNaM, ruTTo bhAmaNDalo sahAmajjhe / khammAM samuggiranto, nivArio lakkhaNeNaM ti // 48 // vANarabhaDesu vi ahaM, ahiyaM nibbhacchio bhaubaggo / pakkhI va samuppaiuM, tujjha sayAsaM samallINo // pavayabhaDasamakkhaM bisIyANubandhaM, rahuvaibhaNiyaM jaM taM mae tujjha siddhaM / 49 // 1 kuNa niyayakajjaM sArUvaM tumaM taM vimalajasavisAlaM bhuJja rajjaM samatthaM // 50 // // iya paumacarie rAva gayA bhagamaNaM nAma pazrvasaTTaM pavvaM samattaM // [ 65.46 66. phagguNaTThAhiyAmaha - loga niyamakaraNapa 2 // soUNa dUyavayaNaM, dasANaNo niyayamantisamasahio / mantaM kuNai jayatthe, gADhaM suyasogasaMtatto // 1 // vihuNAsi, saMgAme bahunarindasaMghaTTe / taha vi ya majjha suyANaM, dIsai niyameNa ya viNAso // ANemi aveio sahasA // bahurUvaM nAma nAmeNaM // saddAviya kiMkarA bhaNai // 3 // ahavA nisAsu gantuM suttANaM veriyANa ukkhandaM / dAUNa kumAravare, eva paricintayantassa tassa sahasA samAgayA buddhI / sAhemi mahAvijjaM, naya sA surehi jipes, hohijjai aibalA mahAvijjA / paricintiUNa evaM santIharassa sohaM, sigdhaM ciya kuNaha toraNAdIsu / viraeha mahApUyaM, jiNavarabhavaNesu sabesu // mandoyarIeN etto, so ceva bharo samappio sabo / koilamuhaluggIo, taiyA puNa phagguNo mAso // 7 // 4 // 5 // 6 // taraMgoM se vyApta. mada karanevAle hAthIrUpI grAhoMse yukta ora ratharUpI bha~varavAle rAvaNarUpI samudrako tuma kyA bhujAoMse tairanA cAhate ho ? (46) he rAma ! jisa taraha pracaNDa A~dhIse AkAzameM sUrya calita nahIM hotA usI taraha yuddhameM rAvaNa tumase jItA nahIM jAyagA / (47) merA vacana sunakara sabhA ke bIca talavAra khIMcanevAle ruSTa bhAmaNDalako lakSmaNane rokA / (48) vAnara subhaToMse bhI atyanta tiraskRta maiM bhayase udvigna ho pakSIkI bhA~ti ur3akara Apake pAsa AyA hU~ / (46) vAnara - subhaToMke samakSa sItA ke utkaTa premase yukta raghupatine jo kucha kahA thA vaha maiMne Apase nivedana kiyaa| aba Apa apane anurUpa kArya kareM tathA vimala yaza evaM samasta vizAla rAjyakA upabhoga kreN| (50) // padmacaritameM rAvaNake dUtakA abhigamana nAmaka paiMsaThavA~ parva samApta huA || 66. aSTAhnikA mahotsava tathA logoMkA niyamana dUtakA vacana sunakara putrake ze kase atyanta santapta rAvaNane vijayake lie apane mantriyoMke sAtha maMtraNA kI / (1) bahuta-se rAjAoMke samudAyase yukta saMgrAmameM yadi maiM zatruoM ko jIta lU~ taba bhI mere putroM kA vinAza to nizcaya hI dIkhatA hai| (2) athavA rAtrike samaya sahasA ajJAta rUpase putroM ke vairiyoM ko gherakara aura unheM chalase mArakara kumAroM ko le AU~ / (3) isa prakAra socate hue use ekadama vicAra AyA ki bahurUpA nAmakI vidyAkI maiM sAdhanA karU~ / (4) vaha mahAvidyA atyanta balavatI hotI hai / use to deva bhI jIta nahIM skte| aisA socakara usane bhRtyoMse kahA ki bhagavAn zAntinAtha ke mandirako toraNa Adise zIghra hI sajAo aura saba jinamandiroMmeM mahApUjA karo / ( 5-6 ) isakA sArA bhAra mandodarIko sauMpA gayA / usa samaya koyalake mukhase nikalanevAle saMgItase yukta phAguna mahInA thA / (7) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 66. 22] 66. phagguNavAhiyAmaha loganiyamakaraNapavvaM muNisubayassa titthe, jiNabhavaNAlaMkiyaM imaM bharaha / gAmauDa-seTi-gahavai-bhaviyajaNANandiyaM muiyaM // 8 // so natthi ettha gAmo, neva puraM saMgama girivaro vA / tiya caccaraM caukkaM, jattha na bhavaNaM jiNindANaM // 9 // sasikundasannibhAI, nANAsaMgIyatUrasadAI / nANAdhayacindhAI, nANAkusumacciyatalAI // 10 // sAhunaNasaMkulAI, tesaMjhaM bhviyvndiyrvaaii| kaJcaNa-rayaNamaINaM, jiNapaDimANaM supuNNAI // 11 // dhayavaDaya-chatta-cAmara-lambUsA-''darisaviraiyagharAI / maNuehi jiNindANaM, vibhUsiyAI samatthAI // 12 // phAlgunamAse aSTAhikAmahotsavaHlaGkApurI vi evaM, jiNavarabhavaNesu maNabhirAmesu / uvasohiesu chajjai, mahindanayariba paccakkhA // 13 // evaM phagguNamAse, baTTante dhavalaaTThamImAI / nAva cciya paJcayasI, aTTAhimahUsavo laggo // 14 // evaM ubhayabalesu vi, niyamaggahaNujjao jaNo jAo / diyahANi aTTha seNiya !, anno vi hu saMjamaM kuNai // 15 // devA vi devaloe, ceiyapUyAsamujjayamaIyA / sayalaparivArasahiyA, havanti eesu diyahesu // 16 // nandIsaravaradIvaM, devA gantUNa aTTa diyahAI / jiNaceiyANa pUrya, kuNanti divehi kusumehiM // 17 // devA kuNanti NhavaNaM, kaJcaNakalaselu khIravArINaM / pattapuDaesu vi ihaM, jiNAbhiseo viheyavo // 18 // pUyaM kuNanti devA, kaJcaNakusumesu jiNavarindANaM / iha puNa cilladalesuM, nareNa pUyA viraiyatvA // 19 // lakApurI' logo, ahiyaM ucchAhajaNiyadaDhabhAvo / bhUsei ceiyahare, dhaya-chatta-paDAyamAIsu // 20 // gosIsacandaNeNaM, sigdhaM sammajiovalittAI / kaNayAiraeNa puNo, raGgAvalicittiyatalAI // 21 // vajindanIla-maragaya-mAlAlambantadArasohAI / surahisugandhesu puNo, kusumesu kayAiM pUyAI // 22 // mana munisunatA) isa candramA acita pradezavApUrNa, dhvajA, lAgAne vibhUSita ho rahI thI. loga niyama meM bhagavAn munisuvratake tIrtha meM yaha bharatakSetra jinabhavanoMse alaMkRta aura grAmasamUha, seTha, gRhastha evaM bhavyajanoMko Ananda denevAlA tathA sukhamaya thA / () isameM koI aisA gA~va, nagara, nadIkA saMgama-sthAna, parvata, tirAhA, caurAhA yA cauka nahIM thA jisameM jinendroMkA mandira na ho / () candramA aura kunda puSpake samAna sapheda, nAnAvidha saMgIta evaM vAdyoMse zabdAyamAna, aneka prakArake dhvajA-cihnoMse yukta, vividha puSpoMse arcita pradezavAle, sAdhujanoMse yukta, tInoM sandhyAoMke samaya bhavyajanoM kI vandanadhvanise vyApta, svarNa, ratna evaM maNimaya jinapratimAoMse pUrNa, dhvajA, patAkA, chatra, cAmara, lambUSa (geMdake AkArakA eka AbharaNa) evaM darpaNa se sajAye hue gRhvAle-aise jinavaroMke sAre mandira logoMne vibhUSita kiye / (10-2) isI prakAra laMkApurI bhI manohara aura alaMkRta jinabhavanoMse sAkSAt indranagarI alakApurIkI bhA~ti zobhita ho rahI thii| (13) isa taraha jaba phAguna mAsa thA taba zukla aSTamIse pUrNimAtaka aTThAI-mahotsava manAyA gyaa| (14) donoM senAoMmeM loga niyama grahaNa meM udyata hue| he zreNika! ATha dina to dUsare loga bhI saMyamakA pAlana karate haiN| (15) ina dinoM deva bhI devalokameM sakala parivArake sAtha caityapUjAmeM udyamazIla rahate haiN| (26) nandIzvara dvIpameM jAkara deva ATha dina taka divya puSpoMse jinacaityoMkI pUjA karate haiN| (17) deva soneke kalazoMmeM kSIrasAgarake jalase jinezvara bhagavAnko snAna karAte haiM, ataH yahA~ para bhI patrapuToMse jinAbhiSeka karanA caahie| (18) svarNapuSpoMse deva jinavaroMkI pUjA karate haiM ataH yahA~ para bhI puSpoMse logoMko pUjA karanI caahie| (16) laMkAnagarImeM utsAhajanita dRr3ha bhAvavAle logoMne dhvajA, chatra evaM patAkA Adise caityagRhoMko sjaayaa| (20) buhArakara gozIrSacandanase lIpe gaye A~gana zIghra hI sonA AdikI rajase racita raMgavallIse citrita kiye gye| (21) hIre, indranIla evaM marakatakI laTakatI huI mAlAoMse daravAje zobhita ho rahe the aura sugandhita gandhavAle puSpoMse unameM pUjA kI 1. bajjhe rAmavalaaTThI-pra0 / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 paumacariyaM 23 // 24 // dAresu puNNakalasA, ThaviyA dahi- khIra - sappisaMpUNNA / varapaumapihiyavayaNA, niNavarapUyAbhiseyatthe // jhallara- huDukka - tilimAulAI paDupaDaha - meripaurAIM / vajjanti niNaharehiM, jalaharaghosAIM tUrAhaM // nayarIeN bhUsaNaM piva, bhavaNAlisahassamajjhayAratthaM / chajjai dasANaNaharaM tuGge kailAsasiharaM va // tassa viya samallINaM, tavaNijjujjalavicittabhattIyaM / niNasantisAmibhavaNaM, thambha sahassAulaM rammaM // uvasohiyaM samantA, nANAviharayaNakusumakayapUyaM / vijjAeN sAhaNaTTe, pavisai rAvaNo dhIro // paDupaDahatUrabahuviha-kheNa saMkhohiyaM va tellokaM / NhavaNAhiseyavaNNaya-raeNa gayaNaM pipiJjariyaM // balikamma- gandha-dhUvAiehi pUyA karei kusumehiM / laGkAhivo mahappA, visuddhagandhehi bhAveNaM // seyambaraparihANo, niyamattho kuNDalujjalakavolo / tiviheNa paNamiUNaM, uvaviTTo koTTimatalammi // santiniNassa ahimuho, dhIro hoUNa addhapaliyaGkaM / gahiyakkhamAlahattho, ADhatto sumariDaM vijjaM pubaM samappiyabharA, etto mandoyarI bhaNai manti / namadaNDanAmadheyaM dehi tumaM ghosaNaM nayare // abo ! nahA samaggo, logo tava - niyama - sIlasaMjutto / niNavarapUyAnirao, dayAvaro hou jIvANaM // jo puNa kohavasagao, karei pAvaM imesu diyahesu / so hoi ghAiyabo, nai vi piyA kiM puNaM iyaro ! // jamadaNDe purajaNo, bhaNio mandoyarIeN vayaNeNaM / mA kuNau koi pAvaM, ettha naro dubiNIo vi // soUNa mantivayaNaM vi logo, jAo niNindavarasAsaNabhattijutto / siddhAlayANa vimalANa sasippahANaM, pUyAnioyakaraNesu sayA pasatto // 36 // // // iya paumacarie phagguNaTThA hiyAmahloganiyama karaNaM nAma chAsaTTa pavvaM samattaM // 25 // 26 // 27 // 28 // 29 // 30 // 31 // 32 // 33 // 34 // 35 // gaI thI / (22) jinavarake pUjAbhiSeka ke liye dahI, dUdha aura ghI se bhare hue tathA mukhabhAgameM uttama puSpoMse Dha~ke hue pUrNakalaza dvArapara rakhe gaye / (23) jhallari, huDukka ora tilima jaise vAdyoMse yukta bar3e nagAre aura bheriyA~ tathA bAdalake samAna ghoSa karanevAle vAdya jinamandiroMmeM bajane lage / (24) hajAroM bhavanoM ke samUha ke bIca sthita nagarIkA bhUSaNa jaisA rAvaNakA mahala kailAsaparvata ke U~ce zikharakI bhA~ti zobhita ho rahA thA / (25) usake pAsa sonekI banI huI ujjvala aura vicitra dIvAravAlA tathA haz2AroM tambhoMse yukta zAntinAtha bhagavAnkA manohara mandira thA / (26) nAnAvidha ratnoM evaM puSpoMse pUjita vaha saba taraphase sajAyA huA thaa| usameM vidyAkI sAdhanA ke lie dhIra rAvaNane praveza kiyA / (27) usa samaya bar3e-bar3e nagaroM aura vAdyoMkI nAnA prakArakI dhvanise mAnoM tInoM loka saMkSubdha ho gaye aura snAnAbhiSekake candanakI rajase AkAza bhI mAnoM pIlA-pIlA ho gayA / (28) vizuddha indIvara kamalake samAna nIla varNavAle mahAtmA rAvagane naivedya, sugandhita dhUpa Adise tathA puSpoMse pUjA kii| (2) sapheda vastra pahanA huA, niyamameM sthita tathA kuNDaloM ke kAraNa dedIpyamAna kapolavAlA vaha manasA, vAcA karmaNA tInoM prakArase vandana karake ratnamaya bhUmipara baiThA / (30) zAnti jinake sammukha vaha dhIra ardhaparyAsana meM baiThakara tathA hAthameM akSamAlA dhAraNa karake vidyAkA smaraNa karane lagA / (31) [ 66. 23 pahale jise sArA bhAra sauMpA gayA hai aisI mandodarIne maMtrI se kahA ki tuma nagarameM yamadaNDa nAmakI ghoSaNA krvaao| ki saba loga tapa, niyama evaM zIlase yukta hoM, jinavara kI pUjAmeM nirata raheM tathA jIvoM para dayAbhAva rkheN| (32-33) jo koI krodhake vazIbhUta hokara ina dinoM pApa karegA vaha mArA jAyagA, phira vaha cAhe pitA ho yA dUsarA koI / (34) mandodaro ke kahane se yamadaNDa nAmakI ghoSaNA dvArA nagarajanoM ko jatAyA gayA ki ina dinoM koI durvinIta nara bhI pApa na kare / (35) maMtrIko ghoSaNA suna sabhI loga jinendra ke uttama zAsanameM bhaktiyukta hue aura muktisthAnameM gaye hue, vimala evaM candramAke samAna kAntivAle una jinendroM kI avazya kartavya rUpa pUjA karanemeM sadA nirata hue| (36) // padmacaritameM phAlguna mAsakA aSTAhnikA mahotsava tathA lokaniyamakaraNa nAmaka chAsaThavA~ parva samApta huA | Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67. sammadididevakittaNapavvaM taM ceva u vittantaM, cAriyapurisANa mUlao suNiuM / jaMpanti vANarabhaDA, ekakaM riujayAmarisA // 1 // naha kila santijiNagharaM. paviseuM rAvaNo mahAvijjA / nAmeNa ya bahurUvA, devANa vi jambhaNI jA sA // 2 // nAva na uvei siddhi, sA vijjA tAva tattha gantUNaM / khobheha rakkhasavaI, niyamatthaM mA cirAveha // 3 // nai sA uvei siddhi, rAhava ! bahurUviNI mahAvijA / devA vi jiNai sabe, kiM puNa amhehi khuddehiM? // 4 // bhaNio bibhIsaNeNaM, rAmo iha patthavammi dahavayaNo / santIharaM paviTTho, niyamattho gheppaU sahasA // 5 // paumeNa vi paDibhaNio, bhIyaM na haNAmi raNamuhe ayaM / kiM puNa niyamArUDhaM, purisaM jiNaceiyaharatthaM ? // 6 // aha te vANarasuhaDo, mantaM kAUNa aTTa diyahAI / pesanti kumAravare, laGkAnayariM balasamagge // 7 // caliyA kumArasIhA, laGkAhivaissa khobhaNaTTAe / sannaddhabaddhacindhA, raha-gaya-turaesu ArUDhA // 8 // mayaraddhao kumAro, ADovo taha ya gruycndaabho| raivaddhaNo ya sUro, mahAraho daDharaho ceva // 9 // vAyAyaNo ya joI, mahAbalo nandaNo ya nIlo ya / pIiMkaro nalo vi ya, sabapio sabaTTo ya // 10 // sAyaraghoso khando, candamarII supuNNacando ya / etto samAhibahulo, sIhakaDI dAsaNI ceva // 11 // nambUNao ya etto, saMkaDaviyaDo taheva jayaseNo / ee anne ya bahU, laGkAnayariM gayA suhaDA // 12 // pecchanti navari laGkA-purI' loyaM bhaujjhiyaM sayalaM / aha jaMpiu~ payattA, aho! hu laGkAhivo dhIro // 13 // baddho ya bhANukaNNo, indai ghaNavAhaNo ya saMgAme / bahiyA ya rakkhasabhaDA, bahavo vi ya akkhamAIyA // 14 // taha vi ya rakkhasavaiNo, khaNaM pi na uvei kAi paDisaGkA / kAUNa samullAvaM, evaM te vimhayaM pattA // 15 // 67. samyagdRSTi devaMkA kIrtana guptacaroMse yaha samagra vRttAnta sunakara zatruke jayako na sahanevAle vAnara subhaTa eka-dUsarese kahane lage ki bhagavAn zAntinAthake mandira meM pravezakara devoMko bhI DarAnevAlI jo bahurUpA nAmakI mahAvidyA hai use jabataka rAvaNa siddha nahIM karatA tabataka vahA~ jAkara niyamastha usa rAkSasapatiko kSubdha kro| dera mata lgaao| (1-3) he rAghava ! yadi vaha bahurUpiNI mahAvidyA siddha karegA to sAre deva bhI use jIta nahIM sakeMge, phira hama kSudroMkI to bAta hI kyA ? (4) vibhIpaNane rAmase kahA ki zAntinAthake mandirameM praviSTa aura niyamastha rAvagako Apa prArambhameM hI sahasA pkdd'eN| (5) isapara rAmane bhI kahA ki yuddha meM bhayabhIta puruSako bhI maiM nahIM mAratA, to phira jinake caityagRhameM sthita niyamArUr3ha puruSakI to bAta hI kyA / (6) isake pazcAt una vAnara-subhaToMne ATha dina taka maMtragA karake senAke sAtha kumAravaroMko laMkAnagarIkI ora bhejaa| (7) kavaca pahane hue tathA cihna bA~dhe hue ve kumAra ratha, hAthI evaM ghor3oM para savAra ho rAvaNako kSubdha karaneke lie cala pdd'e| (5) kumAra makaradhvaja, ATopa, garur3a, candrAbha, ratikdhana, zUra, mahAratha, dRr3haratha, vAtAyana, jyoti, mahAbala, nandana, nIla, prItikara, nala, sarvapriya, sarvaduSTa, sAgaraghopa, skanda, candramarIci, supUrNacandra, samAdhibahula, siMhakaTi, dAsanI, jAmbUnada, saMkaTa, vikaTa tathA jayasena-ye tathA dUsare bhI bahutase subhaTa laMkAnagarIkI ora gaye / (6-12) unhoMne laMkApurImeM saba logoMko bhayarahita dekhaa| taba ve Azcaryase kahane lage ki laMkAnareza kitanA dhIra hai| (13) yadyapi yuddha meM bhAnukarNa, indrajita tathA ghanavAhana pakar3e gaye haiM aura akSa zrAdi bahuta-se rAkSasa subhaTa mAre gaye haiM, tathApi rAkSasapati kSaNabharake lie bhI bhaya dhAraNa nahIM krtaa| isa prakAra bAtacIta karake ve vismita hue| (14-15) taba vibhISaNake putra Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 paumacariyaM [67.16aha te bibhIsaNasuo, subhUsaNo bhaNai ujjhiuM sakaM / pavisaha lakAnayariM, lolaha juvaIu mottaNaM // 16 // te eva bhaNiyamettA, sakavADaM bhaJjiUNa varadAraM / laGkApurI paviTTA, pavayabhaDA caJcalA caNDA // 17 // soUNa dundubhiravaM, tANa paviTThANa jaNavao khubhio| kiM kiM ? ti ullavanto, bhayavihalavisaMTuo nAo // 18 // saMpattaM pavayabalaM, hA tAya ! mahAbhayaM samuppanna / pavisasu gharaM turanto, mA ettha tumaM vivAihisi // 19 // hA bhadda ! parittAyaha,bhAuya ! mA jAha lahu niyattehi / avi dhAha kiM na pecchaha, parabalavittAsiya nayariM // 20 // nAyarajaNeNa evaM, gADhaM hAhAravaM karenteNaM / khubbhai dasANaNahara, annonnaM laGayanteNaM // 21 // kAettha galiyarayaNA, bhaudyA tuDiyamehalakalAvA / hatthAvalambiyakarA, annA puNa vaccai turantI // 22 // annA bhaeNa vilayA, garuyaniyambA saNeNa turantI / haMsi va paumasaNDe, kaha kaha vi payaM paridRvai // 23 // pINunnayathaNajuyalA, aigaruyaparissamAulA bAlA / aha dAruNe vi ya bhae, vaccai lIlAe~ racchAsu // 24 // annAe~ galai hAro, annAe kaDayakuNDalAharaNaM / annAe~ uttarijaM, vivaDiyavaDiyaM na vinnAyaM // 25 // evaM tu nAyarajaNe, bhayavihalavisaMTule mao rAyA / sannajjhiUNa sabalo, rAvaNabhavaNaM samallINo // 26 / / jujhaM samubahanto, tehi samaM rAvaNassa mahilAe / mandoyarIeN ruddho, jiNavarasamayaM sarantIe // 27 // eyantarammi da9, nayarajaNaM bhayasamAulaM devA / santIharAhivAsI, vacchallaM ujjayA kAuM // 28 // santIharAu sahasA, uppaiyA nahyalaM mahAghorA / dADhAkarAlavayaNA, nidAharavisannihA kUrA // 29 // AsA havanti hatthI, sIhA vagdhA ya dAruNA sappA / mehA ya aggipavaNA, honti puNo pabayasaricchA // 30 // aha te ghorAyAre, deve daTTaNa vANarANIyaM / bhaggaM bhauduyamaNaM, saMpellopella kuNamANaM // 31 // subhUSaNa ne unheM kahA ki zaMkAkA tyAga karake laMkAnagarImeM tuma praveza karo aura yuvatiyoM ko chor3akara unheM llcaao| (16) isa prakAra kahane para kivAr3ase yukta uttama daravAjeko tor3akara caMcala aura pracaNDa bAnara-subhaToMne laMkApurImeM praveza kiyaa| (17) praviSTa unakI dundubhikI dhvani sunakara loga kSubdha ho gye| kyA hai ? kyA hai ?'-aisA kahate hue ve bhayase vihvala evaM vyAkula ho gaye / (18) hA tAta! vAnara senA A pahu~cI hai| bar3A bhArI Dara paidA huA hai| jaldI hI gharameM praveza karo, anyathA tuma yahA~ mAre jaaoge| (16) hA bhadra ! bcaao| bhAI ! tuma mata jaatro| jaldI hI lauTa aao| are, daudd'o| zatrukI senAse vitrAsita nagarIko kyA tuma nahIM dekhate ? (20) isa prakAra hAhArava karate hue tathA eka-dUsare ko lA~ghate hue nagarajanoM ke kAraNa rAvaNakA mahala bhI kSubdha ho gyaa| (20) bhayase palAyana karanevAlI kisI strIkI mekhalAke TUTa jAnese ratna bikhara gaye the, to koI hAthase hAthakSA avalambana dekara jaldI jaldI jA rahI thI / (22) bhayase vikala ho cillAtI huI koI bhArI nitambavAlI strI har3abar3I meM kisI taraha, padmakhaNDameM haMsIkI bhA~ti, para rakhatI thii| (23) moTe aura U~ce stanoMvAlI tathA bahuta bhArI parizramase Akula koI strI dAruNa bhaya upasthita hone para bhI muhalle se dhIre-dhIre lIlApUrvaka jAtI thii| (24) dUsarI kisIkA hAra gira par3A, kisIke kar3e, kuNDala tathA AbharaNa gira par3e, kisIkA uttarIya gira par3A, phira bhI kisIko mAlUma hI na ho pAyA / (25) isa prakAra bhayase vihvala evaM kSubdha nagarajanoMko dekhakara maya rAjA taiyAra hokara senAke sAtha rAvaNake mahalake pAsa AyA / (26) unake sAtha yuddha karate hue usako jinavarake siddhAntakA smaraNa karanevAlI rAvaNakI patnI mandodarIne rokA / (27) isa vIca nagarajanoMko bhayase vyAkula dekhakara bhagavAn zAntinAthake mandirake adhivAsI deva dharmakA anurAga dikhAneke lie taiyAra hue| (28) zAntinAthake mandirameMse atibhayaMkara. vikarAla dA~toMse yukta vadanavAle, grISmakAlIna sUrya jaise tejasvI tathA krUra ve AkAzameM udd'e| (26) unhoMne ghor3e, hAthI, siMha, bAgha, bhayaMkara sarpa, megha, Aga barasAnevAle pavana tathA parvata jaisA rUpa dhAraNa kiyaa| (30) una bhayaMkara AkAravAle devoMko dekhakara bhayase manameM parezAna vAnarasenA eka-dUsareko peratI huI bhAga khar3I huii| (31) zAntinAthake mandirameM rahanevAle devoMne vAnara senAko vidhvasta kiyA hai yaha - - - - - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67. 48 ] 67. sammaddiTTideva kittaNapavvaM 38 // 39 // viddhatthaM pavayacalaM, santIharavAsiehi devehiM / nAUNa sesaceiya-bhavaNanivAsI surA ruTTA // devANa ya devANa ya, AvaDiyaM dAruNaM mahAjujjhaM / vicchUDhaghAyapauraM, annonnAhavaNArAvaM // santIharasurasennaM, dUraM. osAriyaM tu devehiM / daTTaNa vANarabhaDA, puNaravi ya ThiyA nayarihuttA // nAUNa puNyabhaddo, ruTTo to bhaNai mANibhaddaM so / pecchasu kiM va vimukkA, vANarakeU mahApAvA ? // santIharamallINaM, niyamatthaM rAvaNaM vigayasaGgaM / hantUNa samujjuttA, micchAdiTTI mahAghorA // to bhaNai mANibhaddo, niyamatthaM rAvaNaM jigAyayaNe / khobheUNa na tIrai, jai vi surindro sayaM ceva // bhaNiUNa evameyaM, ruTThA jakkhAhivA tahiM gantuM / taha jujjhiuM pavattA, jeNa surA lajjiyA naTThA // aha te nakkhAhivaI, pattharapaharesu vANarANIyaM / gantUNa uvalahante, gayaNatthaM rAhavaM tAhe // aha bhaNai puNNabhaddo, rAma ! tumaM sugasu tAva maha vayaNaM / uttamakulasaMbhUo, vikkhAo daharahasta suo nANasi dhamAdhammaM, kusalo nAgodahissa pAragao / hoUNa erisaguNo, kaha kuNasi imaM akaraNijjaM ? // niyamatthe dahavayaNe, dhIre santIharaM samallINe / laGkApurIeN loyaM, vittAsasi niyayabhicehiM // jo nassa harai davaM, nikkhuttaM harai tassa so pANe / nAUNa evameyaM, rAhava ! suhaDA nivArehi // taM bhaNai lacchinilao, imassa rAmassa guNanihI sIyA / rakkhasanAheNa hiyA, tassa tumaM kuNasu aNukampaM // kaJcaNapateNa tao, agghaM dAUNa vANarAhivaI / bhaNai ya nakkhanarindaM, muJcasu eyaM mahAkovaM // iha vina sAhijjai, dahavayaNo garuyadappamAhappo / bahurUviNIeN kiM puNa, vijjAeN vasaM uvagayAe ? // pecchasu mamaM mahAyasa!, vacca tumaM attaNo niyayaThANaM / vavagayakovArambho, pasannacitto ya hoUNaM // 47 // to bhai puNNabhaddo, eva imaM ettha navari nayarIe / jaha na vi kareha poDaM, juNNataNAdIsu vi akajaM // 48 // // 40 // 41 // 42 // 43 // 32 // 33 // 34 // 35 // 36 // 37 // 44 // 45 // 46 // jAnakara bAkI mandiroMmeM basanevAle deva ruSTa ho gaye / ( 32 ) taba devoM devoMke bIca hI pheMke gaye zastroMse vyApta tathA eka-dUsare ko lalakArane se zabdAyamAna aisA vaha bhayaMkara mahAyuddha huA / ( 33 ) dUsare devoMne zAntigRhake devoMkI senAko dUra bhagA diyA hai aisA dekha vAnara subhaTa punaH laMkAnagarIkI ora abhimukha hue / ( 34 ) yaha jAnakara ruSTa pUrNabhadra mANase kahA ki vAnara cihnavAle mahApApI kaise chUTe haiM yaha to dekho / (35) zAntinAtha ke mandirameM Aye hue, niyamastha tathA saMgase rahita rAvaNako mArane ke lie atibhayaMkara aura mithyAdRSTi vAnara udyata hue haiM / ( 36 ) taba mANibhadrane kahA ki yadi svayaM indra ho to bhI vaha jinabhavanameM niyamastha rAvaNako kSubdha karanemeM samartha nahIM hai / (37) aisA kahakara ve ruSTa yakSAdhipa vahA~ jAkara isa taraha lar3ane lage ki deva lajjita hokara bhAga gaye / (3=) 401. isake pazcAt pattharake prahAroMse vAnarasenAko mAraneke lie jaba ve yakSa gaye taba unhoMne AkAzameM sthita rAmako dekhA / ( 36 ) taba pUrNabhadrane kahA ki, uttama kulameM utpanna, vikhyAta aura dazarathake putra he rAma ! tuma merA kahanA suno / (40) tuma dharma aura adharmako jAnate ho, kuzala ho aura jJAna sAgarako pAra kara gaye ho| aise guNoMse yukta hokara bhI tuma yaha kArya kyoM kara rahe ho ? ( 41 ) niyamastha aura dhIra rAvaNa jaba bhagavAn zAntinAthake mandirameM dhyAnastha hai taba tuma apane bhRtyoMse laMkApurIke logoM ko kyoM duHkha dete ho ? (42) jo jisakA dravya haratA hai vaha nizcaya hI usake prANa letA hai| aisA jAnakara, he rAghava ! tuma apane subhaToM ko roko / (43) isa para lakSmaNane kahA ki ina rAmakI guNakI nidhi jaisI sItAkA rAkSasanAtha rAvaNane apaharaNa kiyA hai| usake Upara tuma anukampA karate ho / (44) isake vAda vAnarAdhipati sugrIvane svarNapatroMse arghya pradAna karake yakSanarendrase kahA ki Apa isa mahAkopakA tyAga kareM / (45) bazameM AI huI bahurUpiNI vidyAse hI kyA, atyanta darpayukta rAvaNa dUsarI bhI kyoM nahIM sAdhatA ? (46) he mahAyaza ! Apa merI ora dekheM / krodhakA parityAga karake aura prasannacitta ho Apa apane sthAna para pdhaareN| (47) isa para pUrNabhadrane kahA ki isa nagarImeM kevala itanA hI karo ki purAne tinake ko bhI koI pIr3A dene jaisA akArya na karo / ( 48 ) aisA kahakara 51 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 paumacariyaM bhaNiUNa vayaNameyaM, sAhammiyavacchalA tao jakkhA / parameTTisaMpauttA, gayA ya niyayAI ThANA // 49 // evaM niNindavarasAsaNabhattimantA, ucchAhanicchiyamaNA iha je maNussA / vijjAe~ kiM va suhasAhaNasaMpayAe, siddhAlayaM pi vimalaM khalu janti dhIrA / / 50 / / // iyaM paumacarie sammaddiTThidevakittaNaM nAma sattasaThThe pavvaM samattaM // 68. bahurUvAsAhaNapavvaM dhayachattasamujjalasirIyA // " jalagAhasamAulaM bhIyA // saMpattA giriguhAyAra // 6 // nAUNa ya uvasamiyaM, nakkhavaI aGgao gayavarindaM / kikvindhidaNDanAmaM, ArUDho dappiyAmariso // 1 // laGkApurI payaTTA, suhaDA kumuindaNIlamAIyA / nANA uhagahiyakarA, nANAvihavAhaNArUDhA // 2 // kuGkumakayaGgarAyA, ' nANAlaMkArabhUsiyasarIrA / visamAhayatUraravA, kumArasIhA balA caNDA || 3 || aha te vANarasuhaDA, aGgayapamuhA baleNa paripuNNA / laGkApuriM paviTTA, bhesantA nayarajaNaM, dahamuhabhavaNaGgaNaM samaNupattA / daTTaNa koTTimatalaM, acalantanayaNarUvAIM tattha nAUNa koTTimakayAI / rAvaNabhavaNaduvAraM, to indanIlakoTTima-talammi sIhA karAlamuhanantA / daTTaNa vANarA te, jAyA ya palAyaNujjuttA // 7 // parimuNiyakAraNeNaM, niyattiyA aGgaeNa dukkhehiM / puNaravi pavisanti gharaM, sabatto dinnadiTTIyA // 8 // phalihamayavimalakuDDa e, AgAsaM ceva mannamANA te / kaDhiNasilAvaDiyasirA, paDiyA bahave pavayanohA // 9 // pariphuDiyannu - kopara, aigADhaM veyaNApariggahiyA / pavisanti jANiyapahA, annaM kacchantaraM bhIyA // sAdharmiyoMke Upara vAtsalya rakhanevAle aura parameSThImeM zraddhAlu ve yakSa apane apane sthAna para cale gaye / (46) isa taraha jo manuSya isa lokameM jinendrake zAsanameM bhaktiyukta, utsAhazIla evaM nizcita manavAle hote haiM ve dhIra sukha-suvidhA pradAna karanevAlI vidyA to kyA vimala mokSameM bhI jAte haiM / (50) 1 10 // // padmacaritameM samyagdRSTidevakA kIrtana nAmaka sar3asaThavA~ parva samApta huA || [ 67.49 68. bahurUpA vidyAkI sAdhanA yakSapati zAnta huA hai yaha jAnakara darpa evaM zramarSase yukta aMgada kiSkindhadaNDa nAmaka hAthI para savAra huA / (1) hAthameM nAnA prakArake Ayudha liye hue tathA nAnAvidha vAhana para ArUr3ha kumuda, indranIla Adi subhaTa laMkApurIkI ora cale / (2) kukumakA lepa kiye hue, nAnA alaMkAroMse vibhUSita zarIravAle tathA balI aura pracaNDa ve kumAravara eka sAtha bajAye jAnevAle vAdyoMkI dhvanise gIyamAna the / (3) dhvaja evaM chatrake kAraNa samujjvala kAntivAle tathA senAse paripUrNa ve aMgada Adi vAnarasubhaTa laMkAmeM praviSTa hue| (4) nagarajanoM ko DarAte hue ve rAvaNake mahalake A~gana meM jA phuNce| vahA~ pAnI aura prAhoMse bharI huI ratnamaya bhUmiko dekhakara ve bhayabhIta hue / (5) usa ratnamaya bhUmipara banAI gaI acala netroMvAlI AkRtiyoMko jAnakara ve rAvaNake bhavanake parvatakI guphA jaise AkAravAle dvArake pAsa pahu~ce / (6) vahA~ indranIlamaNike bane hue bhUmitala meM bhayaMkara yaMtroMse yukta mukhavAle siMhoM ko dekhakara ve vAnara palAyanake lie udyata hue| ( 7 ) kAraNase avagata aMgadake dvArA kaThinAIse vApasa lauTAye gaye una vAnara- subhaToMne cAroM ora dRSTi rakhakara punaH bhavanameM praveza kiyA / (8) sphaTikamaya svaccha dIvArako AkAza mAnanevAle una vAnara-yoddhAoM ke sira kaThora zilAke sAtha TakarAye aura bahutase to nIce gira pdd'e| (6) ghuTane aura kohanI bhagna honeke kAraNa atyadhika vedanAse yukta aura bhayabhIta ve mArgase avagata honepara dUsare Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 68. 26] 68. bahurUvAsAhaNapavva tattha vi ya kajjalanibhA, vasuMdharA indanIlanimmAyA / saMsaiyadinnapasarA, nAuM kaDhiNaM na denti payaM // 11 // divA ya tattha ekkA, taruNI phalihAmayammi sovANe / pucchanti disAmUDhA, bhadde ! katto jiNaharaM taM? // 12 // jAhe sA paDivayaNaM, na dei tANaM vimaggamANANaM / tAhe karehi phusiyaM, leppayamahilA vijANanti // 13 // aha te vilakkhavayaNA, annaM kacchantaraM samallINA / tattha mahAnIlamae, kuDDu sahasa ti AvaDiyA // 14 // te cakkhuvajjiyA iva, suhaDA ekakama apecchantA / parimusiUNA''DhattA. karesu aidIhakuDAI // 15 // parimusamANehi naro, sajjIvo jANio ya vAyAe / kesesu kharaM gahio. bhaNio dAvehi santiharaM // 16 // evaM te pavayabhaDA, purao pahadesayaM naraM kAuM / sabai vi samaNupattA, santijiNindassa varabhavaNaM // 17 // diTTaM sarayabbhanibha, nANAvihacittayammakayasohaM / UsiyadhayAvaDAyaM, saggavimANaM va oiNNaM // 18 / / vajindanIla-maragaya-mAlAoUlabhUsiyaduvAraM / nANArayaNasamujjala-suyandhavarakusumakayapUyaM // 19 // vicchaDDiya baliyamma, kaalaagrubhldhuuvgndhn| takkhaNamettappADiya-varakamalakayaccaNavihANaM // 20 // eyArisaM ca dahU~, jiNabhavaNaM vimhiyA tao johA / paNamanti santinAha, tikkhutapayAhiNAvattaM // 21 // evaM so niyayabalaM. bAhirakacchantare ThaveUNaM / pavisarai santibhavaNaM, daDhahiyao aGgayakumAro // 22 // bhAveNa vandaNaM so, kAUNaM tassa pecchae purao / koTTimatale niviTuM, jogatthaM rakkhasAhivaI // 23 // aha bhaNai aGgao taM, rAvaNa ! kiM te samuTThio Dambho / tijaguttamassa purao, hariUNaM jaNayarAyasurya ? // 24 // dhiddhi ! tti rakkhasAhama !, duccariyAvAsa! tujjha ettAhe / taM te karemi jaM te, na ya kuNai jamo suruTTho vi // 25 // aha so suggIvasuo, mahayaM kAUNa kalayalArAvaM / AruTTho dahavayaNaM, pahaNai vattheNa valahattho // 26 // daravAjemeM praviSTa hue| (10) vahA~para bhI indranIla-maNise nirmita kAjalake samAna zyAmavarNavAlA A~gana thaa| usameMse gujaranA zaMkAspada hai aisA jAnakara ve jorase paira nahIM rakhate the| (11) vahA~ sphaTikamaya sopAnameM unhoMne eka taruNI dekhii| digbhrAnta unhoMne usase pUchA ki, bhadre ! vaha jinamandira kahA~ AyA ? (12) khojanevAle unako jaba usane javAba nahIM diyA taba unhoMne sparza kiyA to jJAta huA ki yaha lepyamahilA (vividha padArthoMke lepase banAI gaI strI-mUrti) hai| (13) lajjita mukhavAle ve eka dUsare kakSameM gye| vahA~ mahAnIlamaNikI banI huI dIvArake sAtha ekadama TakarAye / (14) andhoMkI bhA~ti eka-dUsareko na dekhate hue ve subhaTa atidIrgha dIvAroMko hAthase chUne lge| (15) chU-chU karake Age bar3hanevAle unhoMne vANIse sajIva manuSyako jAna use bAloMse niSThuratApUrvaka pakar3A aura kahA ki zAntigRha dikhAo / (16) isa prakAra mArgadarzaka manuSyako Age karake ve saba vAnara-subhaTa zAntijinendra ke uttama bhavanameM jA pahu~ce / (17) unhoMne zaratkAlIna meghake samAna sapheda, nAnAvidha citrakarmase sajAye gaye tathA Upara uThI huI dhvajA-patAkAvAle usa bhavanako nIce utare hue svargavimAnakI bhA~ti dekhA / (18) vajra, indranIla evaM marakatakI mAlAoM aura rezamI vastroMse vibhUSita dvAravAle, nAnA prakArake ratnoMse dedIpyamAna, uttama sugandhita puSpoMse jisameM pUjA kI gaI hai aise, naivedyase bhare hue, kAlAgarukI ghanI dhUpase gandhayukta, usI samaya tor3e gaye uttama kamaloMse jahA~ pUjA kI gaI hai aise usa jinamandirako dekhakara una vismita yoddhAoMne tIna bAra pradakSiNA karake zAntinAtha bhagavAnako praNAma kiyaa| (16-21) isa prakAra apanI senAko bAharake kakSameM rakhakara dRr3ha hRdayavAle aMgadakumArane bhagavAna zAntinAthake mandirameM praveza kiyA / (22) vahA~ unheM bhAvapUrvaka vandana karake usane sAmane ratnamaya bhUmipara yogastha rAkSasAdhipati rAvaNako dekhA / (23) taba aMgadane use kahA ki, he rAvaNa! janakarAjakI putrI sItAkA apaharaNa karake tInoM lokoMmeM uttama aise bhagavAna ke sammukha tUne yaha kyA dambhakA anuSThAna kiyA hai ? (24) he adhama rAkSasa! he duzcaritake AvAsa! tujhe dhikkAra hai| atyadhika ruSTa yama bhI jo nahIM kara sakatA aisA hAla maiM aba terA kruuNgaa| (25) isake pazcAt balavAn hAthavAle aura gussemeM Aye hue sugrIvaputra usa aMgadane bahuta hI zora macAkara rAvaNako kapar3eke ( kor3ese) pITA / (26) usake Age rakhe gaye sahasradala Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 paumacariyaM [68. 27tassa purao ThiyAI, turiyaM ghettaNa sahasavattAI / pahaNai dharaNiniviTuM, ahomuhaM juvaivamgaM so // 27 // so tassa akkhamAlaM, karAu hariUNa toDai kumAro / puNaravi saMdhei laha, bhUo appei vihasanto // 28 // sA tassa asvamAlA, karammi suvisuddhaphalihanimmAyA / rehai DolAyantI, mehassa balAhapanti cha / / 29 / / vararayaNapajjalantI, chettaNa ya kaNThiyaM aituranto / niyayaMsueNa bandhai, galae laGkAhivaM etto // 30 // ghettaNa ya taM vatthaM, ullambai rahasapUriyAmariso / puNaravi ya bhavaNathambhe, dahavayaNaM bandhai kumAro // 31 // dINAresu hasanto, paJcasu vikkei rakkhasAhivaI / niyayapurisassa hatthe, savai puNo tivasaddaNa // 32 / / kaNNesu kuNDalAI, juvaINa laei aGgayakumAro / sirabhUsaNAiM geNhai, calaNesu ya neurAiM puNo // 33 // annAe~ harai vatthaM, annannaM bandhiUNa kesesu / sahasA kareNa pellai, balaparihattho paribhamanto // 34 // evaM samAulaM taM, sahasA anteuraM kumAreNaM / AloDiyaM narAhiba!, vasaheNa va goulaM sarva // 35 // puNaravi bhaNai dahamuhaM, re pAva! chaleNa esa jaNayasuyA / mAyA kAUNa hiyA, ekAgI hINasatteNaM // 36 // saMpai tujjha samakkhaM, eyaM daiyAyaNaM samatthaM te / dahamuha ! harAmi rumbhasu, jai daDhasattI samubahasi // 37 / / eva bhaNiUNa to so, sigghaM mandoyarI mahAdevI / kesesu samAyaDDai, lacchI bharaho cakkaho // 38 // pecchasu mae dasANaNa!, nIyA hiyayassa vallahA tujjha / vANaravaissa hohI, aha cAmaragAhiNI esA // 39 // pacaliyasabAharaNA, hattheNa ghaNaMsuyaM samArantI / pagaliyanayaNaMsujalA, pavisai daiyassa bhuyavivaraM // 40 // hA nAha ! parittAyasu, nIyA haM vANareNa pAvaNaM / tujjha purao mahAyasa!, vilabantI dINakaluNAI // 41 // kiM tujjha hohai pahU !, eeNa uvAsieNa jhANeNaM / jeNa imassa na chindasi, sIsaM ciya candahAseNaM // 42 // eyANi ya annANi ya, bilabai mandoyarI payaliyaMsU / taha vi ya gADhayaraM so, dhoro jhANaM samAruhai / / 43 // eka stambhake sAtha rAva use gAlI-galauca kI kisI strIkA bala jasa taraha kamaloMko jalda se uThAkara usane jamInapara baiThe hue adhomukha yuvativargako pITA / (27) usake hAthameM rahI huI vizuddha sphaTikakI vanI huI DolatI akSamAlA bAdalameM vagulekI paMkti-sI zobhita ho rahI thii| (28) uttama ratnoMse dedIpyamAna vaha mAlA usa aMgadane bahuta hI jaldI tor3a ddaalii| bAdameM apane vastrase rAvaNako galemeM bA~dhA / (26-30) ekadama krodhameM bhare hue aMgadane vastrako lttkaayaa| bAda meM kumArane mandirake stambhake sAtha rAvaNako bA~dhA / (31) ha~sate hue usane rAkSasAdhipati ko pA~ca dInArameM apane AdamIke hAtha beca diyaa| phira kaThora zabdase use gAlI-galauca karane lgaa| (32) aMgadakumArane yuvatiyoM ke kAnoM se kuNDala le liye, zirobhUpaNa tathA pairoM se nUpura bhI le liye / (33) dUsarI kisI strIkA vastra hara liyaa| eka-dUsarIko vAloMse bA~dhakara cAroM aura ghUmatA huA valI vaha sahasA unheM hAyase pITane lgaa| (34) he rAjan ! jisa taraha eka sA~r3ha sAre ga kulako kSubdhakara detA hai usI taraha aMgadakumArane usa antaHpurako ekadama kSubdha kara diyA / (35) usane rAvagase punaH kahA ki, re pApI ! nindanIya tUne chalase aura mAyA karake ekAkI isa sItAkA apaharaNa kiyA hai| (36) he rAvaNa ! tere sAmane hI maiM ina saba striyoM kA apaharaNa karatA huuN| yadi tAqata ho to roka / (37) aisA kahakara cakravartI bharatane jisa taraha lakSmI ko kheMcA thA usI taraha usane paTarAnI mandodarIko bAloMse pakar3a kara khNcaa| (38) he rAvaga! dekha terI hRdayavallabhAko maiM le jA rahA huuN| yaha vAnarapatikI cAmaradhAriNI hogI / (36) jisake saba AbharaNa gira gaye haiM aisI vaha mandodarI hAthase ghana vana sa~bhAlatI huI aura A~khoMse azrajala bahAtI huI patike bhuja-vivarameM praveza karane lgii| (40) hA nAtha ! rakSA kro| he mahAyaza! yaha pApI vAnara Apake sAmane dIna aura karuNa vilApa karatI huI mujhe le jA rahA hai| (41) he prabho! Apake isa dhyAnakI upAsanAse kyA hogA yadi candrahAsa talavArase isakA sira Apa nahIM kATate / (42) A~sU bahAtI huI mandodarIne aisA tathA dUsarA bhI vilApa kiyA, phira bhI dhIra vaha pragAr3ha dhyAnameM lIna rahA / (43) vidyAkI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66.5] 405 69. rAvaNacintAvihANapavya na ya suNai neya pecchai, sabesu ya indiesu guttesu / vijjAsAhaNaparamo, navaraM jhANekagayacitto // 44 // meru ba niSpakampo, akkhobho sAyaro iva mahappA / cintei egamaNaso, vijaM rAmo jaNayasuyaM // 45 // eyammi desayAle, ujjoyantI disAu sabAo / jayasaI kuNamANI, bahurUvA AgayA vijjA // 46 // to bhaNai mahAvijjA, siddhA hai tujjha kAraNujjattA / sAmiya! dehA''Natti, sajjhaM me sayalatelokaM / / 47 !! eka mottUNa pahU !, cakkaharaM tihuyaNaM aparisesaM / sigdhaM karemiha base, lakkhaNa-rAmesu kA gaNaNA ? // 48 // bhaNiyA ya rAvaNeNaM, vijjA natthettha koI saMdeho / navaraM cintiyamettA, ejjasu me bhagavaI! sigdhaM // 49 // jAvaM samattaniyamo namiUNa vijjaM, laGkAhivo ti parivArai santigehaM / mandoyariM vimalakittidhari pamottaM , tAvaM gao paumaNAhasahANioyaM // 50 // || iya paramacarie bahurUvAsAhaNaM nAma aDasaTThimaM pavvaM samattaM / / santa tANa paDa mA TaveyarA saMyata hA manase sAtavAlI 69. rAvaNacintAvihANapavvaM aha juvaisahassAI, dasa aTTa ya tassa paNamiuM calaNe / galiyaMsuloyaNAI, naMpanti paha! nisAmehi // 1 // santeNa tume sAmiya!, vijjAharasayalavasumaivaINaM / khaliyAriyAu amhe, ajaM suggIvaputteNaM / / 2 / / suNiUNa tANa vayaNaM, ruTTo laGkAhivo bhaNai etto / vavaharai jo hu evaM, baddho so maccapAsehiM // 3 // muJcaha kovArambha, saMpai mA hoha ussuyamaNAo / suggIvaM nijjIvaM, karemi samare na saMdeho // 4 // bhAmaNDalamAImA, anne vi ya duTThakheyarA sabe / mAremi nicchaeNaM, kA sannA pAyacArehiM // 5 // sAdhanAmeM tatpara tathA dhyAnameM ekAgra manavAlA vaha sabhI indriyoMmeM saMyata honese na to sunatA thA aura na dekhatA hI thaa| (44) merukI bhA~ti niSprakampa aura sAgarakI bhA~ti akSebhya baha mahAtmA, ekAgra manase sItAkA cintana karanevAle rAmakI bhA~ti, vidyAkA cintana kara rahA thaa| (45) isI samaya sava dizAoMko prajvalita karanevAlI tathA jayaghoSa karatI huI bahurUpA vidyA aaii| (46) taba usa mahAvidyAne kahA ki, he svAmI! maiM siddha huI huuN| Apake lie maiM kArya karaneke lie udyata huuN| zrApa zrAjJA deN| mere lie sArA triloka sAdhya hai| (47) he prabho! eka cakravartIko cher3a sArA tribhuvana maiM zIghra hI vasameM kara sakatI huuN| lakSmaNa aura rAmakA to kyA hisAva hai ? (48) rAvaNane use kahA ki, bhagavatI vidye ! isameM koI sandeha nahIM hai| socate hI tuma zIghra hI mere pAsa A jAnA / (46) jisakA niyama samApta huA hai aisA laMkeza rAvaNa vidyA ko namaskAra karake jase hI bhagavAn zAntinAyake mandirameM pradakSiNA dene lagA vaise hI nirmala yazako dhAraNa karanevAlI mandodarIko char3akara senAke sAtha vaha aMgada rAmake pAsa calA gyaa| (50) // padmacaritameM bahurUpA vidyAkI sAdhanA nAmaka ar3asaThavA~ parva samApta huA // meM sAla bhagavatI 69. rAvaNakI cintA isake anantara rotI huI aThAraha hajAra yuvatiyoMne usa rAvaNa ke caraNoM meM praNAma karake kahA ki, he prabho! Apa suneN| (1) he svAmI ! Apake saba vidyAdhara rAjAoMke rahate suprIvake putra aMgadane Aja hamArA apamAna kiyA hai| (2) unakA kathana suna ruSTa laMkAdhipane kahA ki jo aisA vyavahAra karatA hai vaha mRtyuke pArAse nizcaya hI jakar3A gayA hai / (3) aba krodha chodd'o| manameM cintA mata rkho| isameM sandeha nahIM ki yuddhameM sugrIvako niSprANa kruuNgaa| (4) bhAmaNDala Adi dUsare saba duSTa vidyAdharoMko avazya hI mArU~gA to phira pAdacAra manuSyoMkI to bAta hI kyA hai ? (5) isa taraha Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 paumacariyaM [66.6. saMthAviUNa evaM mahilAo niggao jinnhraao| pavisai majjaNaharayaM, uvasAyisabakaraNijja // 6 // etto veruliyamae, majaNapIDhe vihAi ghaNasAmo / muNisubayajiNavasaho, paNDusilAe va abhisee // 7 // suvisuddharayaNa-kaJcaNamaesu kumbhesu salilapuNNesu / sumahagghamaNimaesu ya, annesu ya sasiyaranihesu // 8 // gambhIrabheri-kAhala-muiGga-talimA-susaGkhapaurAiM / etto pavAiyAI, tUrAI mehaghosAI // 9 // ubaTTaNesu surabhisu, nANAvihacuNNavaNNagandhehiM / majjijjai daNuindo, juvaIhi mayaGkavayaNAhiM // 10 // aGgasuhasIyaleNaM, salileNaM surahigandhapavareNaM / kuntalakayakaraNijjo, hAo laGkAhiyo vihiNA // 11 // so hAra-kaDaya-kuNDala-mauDAlaMkArabhUsiyasarIro / pavisarai santibhavaNaM, nANAvihakusumakayapUyaM // 12 // aha viraiUNa pUrya, kAUNa ya vandaNaM tiparivAraM / pavisarai lIlAyanto, aha bhoyaNamaNDavaM dhIro // 13 // dinnAsaNovaviThTho, sesA vi bhaDA saesu ThANesu / attharaya-varamasUraya-vettAsaNakaJcaNamaesu // 14 // dinnA bhiGgAravihI, uvaNIyaM bhoyaNaM bahuviyappaM / bhuJjai laGkAhibaI, samayaM ciya sabasuhaDehiM // 15 // aTThasayakhajjayajurya, aha taM causaTTivaJjaNaviyappaM / solasaoyaNabheyaM, vihiNA jimio varAhAraM // 16 // nibattabhoyaNavihI, lIlAyanto bhaDehi parikiNNo / kIlaNabhUmimaha gao, vijjAe~ parikkhaNaM kuNai // 17 // vijjAe~ rakkhasavaI, karei nANAvihAI rUvAI / pahaNai karesu bhUmi, naNayanto riunaNAyampaM // 18 // etthantare pavuttA, niyayabhaDA dahamuhaM kayapaNAmA / mottaNa tumaM rAmaM, ko anno ghAiDaM satto ? // 19 // so eva bhaNiyametto, sabAlaMkArabhUsiyasarIro / pavisai pamaujjANaM, indo iva nandaNaM muio // 20 // striyoMko AzvAsana dekara vaha jinamandirameMse bAhara nikalA aura saba upakaraNoMse sampanna snAnagRhameM praveza kiyA / (6) jisa abhipekake samaya pANDuzilA para muni suvrata jinavara zobhita ho rahe the usI taraha vaidUryake bane hue snAnapITha para bAdaloMke samAna zyAma varNakA rAvaNa zobhita ho rahA thaa| (7) maNiyoMse khacita atyanta vizuddha soneke bane ghar3e tathA candramAkI kiraNoMke samAna dUsare bahuta maha~ge maNimaya ghar3e pAnIse bhare hue the| (8) udhara gambhIra AvAz2a karanevAlI bheri, kAhala, mRdaMga, talimA tathA sundara zaMkhase yukta bAdala kI bhA~ti garjanA karanevAle vAdya baja rahe the / (6) candramAke samAna sundara mukhavAlI yuvatiyA~ rAvaNako nAnAvidha cUrNa, varNa evaM gandhase yukta sugandhita ubaTana mala rahI thiiN| (10) bAloMmeM jo kArya karanA thA vaha karake rAvaNane sugandhita gandhase yukta zarIrako sukha denevAle zItala jalase vidhivat snAna kiyaa| (11) hAra, kaTaka, kuNDala, mukuTa tathA alaMkAroMse vibhUSita zarIravAle usane bhagavAn zAntinAthake mandirameM praveza kiyA aura nAnAvidha puSpoMse pUjA kI / (12) pUjAkI racanA karake tathA tIna bAra pradakSiNA dekara vandana karake dhIra vaha lIlApUrvaka bhojanamaNDapameM praviSTa huaa| (13) diye gaye Asana para vaha baitthaa| bAkIke subhaTa bhI apaneapane nirmala mazUraka ( vastra yA carmakA vRttAkAra Asana), vetrAsana tathA soneke bane hue AsanoM para baitthe| (14) hAthapaira dhoneke lie jalapAtra diye gye| bahuta prakArakA bhojana lAyA gyaa| sava subhaToMke sAtha rAvaNane bhojana kiyA / (15) eka sau ATha khAdya padArthoMse yukta, causaTha prakArake vyaMjanoMvAle tathA solaha prakArake cAvalase sampanna uttama AhAra usane vidhipUrvaka khaayaa| (16) bhojanake kAryase nivRtta ho subhaToMse ghirA huA vaha lIlA karatA huA krIr3AbhUmimeM gayA aura vahA~ vidyAkI parIkSA kI / (17) vidyAke balase rAkSasapatine nAnAvidha rUpa kiye aura zatruoMko kampita karate hue usane hAthoMse z2amInako ThokA / (18) taba apane subhaToMne rAvaNako praNAma karake kahA ki Apako chor3a dUsarA kauna rAmako mAranemeM samartha hai ? (16) isa prakAra kahane para saba alaMkAroMse bhUSita zarIravAle usane mudita ho indra jisa taraha nandanavanameM praveza karatA hai usa taraha padmodyAnameM praveza kiyaa| (20) rAvaNakI vizAla senAko dekhakara vidIrNa hRdayavAlI sItA socane lagI ki ise indra bhI jIta nahIM sakatA / (21) manameM isa taraha cintita sItAko rAvaNane kahA ki, he 1. etto phlihmnnime-prty| 2. paumujANa-pratya0 / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 // 24 // 25 // 26 // 27 // 66. rAvaNaciMtAvihANapavvaM daTTuNa naNayataNayA, sennaM laGkAhivassa aibahuyaM / cintei vuNNahiyayA, na ya niNai imaM surindo vi // sA eva ussuyamaNA, sIyA laGkAhiveNa to bhaNiyA / pAveNa mae sundari, hariyA chammeNa vilvantI // gahiyaM vayaM kisoyari !, aNantaviriyassa pAyamUlammi / apasannA paramahilA, na bhujiyabA mae niyayaM // sumaranteNa vayaM taM na mae ramiyA tumaM visAlacchI / ramihAmi puNo sundari !, saMpai AlambaNaM chettu N // puSphavimANArUDhA, pecchasu sayalaM sakANaNaM puhaI / bhuJjasu uttamasokkhaM, majjha pasAeNa sasivayaNe ! // suNiUNa imaM sIyA, gaggarakaNTheNa bhaNai dahavayaNaM / nisuNehi majjha vayaNaM, jai me nehaM samubahasi // kovavasagaeNa vi, paumo bhAmaNDalo ya somittI / ee na ghAiyabA, laGkAhiva ! ahimuhAvaDiyA // tAva ya jIvAmi, ahaM jAva ya eyANa purisasIhANaM / na suNemi maraNasaddaM, ubbiyaNijjaM ayaNNasuhaM // sA piUNa evaM paDiyA dharaNIyale gayA mohaM / diTThA ya rAvaNeNaM, maraNAvatthA payaliyaMsR // miumANaso khuNeNaM, jAo paricintiuM samADhatto / kammoyaeNa baddho, ko vi siNeho aho garuo // dhiddhitti garahaNijjaM pAveNa mae imaM kayaM kammaM / annonnapoipamuhaM, vioiyaM jeNimaM mithuNaM // sasi - puNDarIyadhavalaM, niyayakulaM uttamaM kayaM maliNaM / paramahilAeN karaNaM, vammahaaNiyattacitteNaM // 32 // dhiddhI ! aho ! akajjaM mahilA jaM tattha purisasIhANaM / avahariUNa vaNAo, ihA''NiyA mayaNamUDheNaM // 33 // narayassa mahAvIhI, kaDhiNA saggaggalA aNayabhUmI / sariya va kuDilahiyayA, vajjeyabbA havai nArI // 34 // nA paDhamadisantI, amaeNa va majjha phusai aGgAI / sA parapasattacittA, ubiyaNijjA ihaM jAyA // 35 // nai vi ya iccheja mamaM, saMpai esA vimukkasambhAvA / taha vi na ya nAyai dhiI, avamANasudUmiyamaNassa // 36 // bhAyA me Asi jayA, bibhIsaNo niyayameva aNukUlo / uvaesaparo taiyA, na maNo pIhUM samalloNo // 37 // 28 // 29 // 20 // 31 // 66. 37 ] 21 // 22 // sundarI ! pApI maiMne vilApa karatI huI tumhArA dhokhe se apaharaNa kiyA hai / (22) he kRzodarI ! anantavIryake caraNoM meM maiMne vrata liyA hai ki aprasanna paranArIkA maiM niyamena upabhoga nahIM karU~gA / (23) he vizAlAkSI ! usa vratako yAda karake maiMne tumhAre sAtha vilAsa krir3A nahIM kI hai / he sundarI ! aba rAmarUpI AlambanakA nAza karake maiM tumhAre sAtha ramaNa karU~gA / (24) he zazivadane ! puSpaka vimAna meM ArUr3ha hokara tuma vanoMse yukta sArI pRthvI dekho aura mere prasAdase uttama sukhakA upabhoga karo / ( 25) yaha sunakara gadgad kaNThase sItAne rAvaNase kahA ki merA kahanA suna / he laMkAdhipa ! yadi terA mujhapara sneha hai to krodha atyadhika vazIbhUta hone para bhI saMgrAmameM sAmane Ayehue rAma lakSmaNa aura bhAmaNDala inako mata mAranA / (26-27) maiM tabhI taka jItI rahU~gI jaba taka ina puruSasihoM ke bAremeM kAnase asukhakara aura udvegakara maraNa zabda nahIM suntii| ( 28 ) aisA kahakara vaha jamIna para gira par3I aura besudha ho gaI / A~sU bahAtI huI use rAvaNa maraNAvasthA meM dekhA / (29) vaha ekadama komala hRdayavAlA ho kara socane lagA ki aho, karmodayake kAraNa maiM kisI bhArI snehase ba~dhA huA hU~ / (30) dhikkAra hai| pApI maiMne yaha nindanIya kArya kiyA hai. jisase eka-dUsare para prema rakhanevAle isa joDeko maiMne viyukta kara diyA hai| ( 3 ) paranArIke lie kAmameM lIna cittavAle maiMne candra evaM puNDarIkake samAna sapheda aura uttama apane kulako malina kiyA hai / (32) puruSoMmeM siMhake samAna rAmakI strIkA vanameMse apaharaNa karake kAmase vimohita meM jo yahA~ lAyA hU~ usa kAryake lie mujhe dhikkAra hai / ( 33 ) narakake vizAla mArga jaisI, svargakI kaThina argalA samAna, anIti kI bhUme sarIkhI aura nadI kI bhA~ti kuTila hRdayavAlI strIkA tyAga karanA caahie| (34) jo pahalI bAra dekhate hI amRtakI bhA~ti mere aMgoMko chUne lagI usakA citta to dUsaremeM lagA hai, ataH vaha mere lie udvegakara ho gaI hai / (35) rAmake prati jo sadbhAva hai usakA parityAga karake yadi yaha mujhe cAhe bhI, to apamAnase duHkhita manavAle mujhe dhRti nahIM hogI / ( 33 ) satata anukUla merA bhAI vibhISaNa jaba hitakA upadeza detA thA taba bhI manameM anurAga nahIM huA / (37) mahAsubhaTa pakar3e gaye haiM, dUsare bhI bar3e bar3e yoddhA mAre gaye haiM aura rAma apamAnita 407 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 paumacariyaM [66.38baddhA ya mahAsuhaDA, anne vi vivAiyA pavarajohA / avamANio ya rAmo, saMpai me kerisI pII ! // 38 // jai vi samappami aha, gamassa kivAe~ jaNayanivartaNayA / loo duggahahiyao, asattimantaM gaNehI me // 39 // iha sIha-garuDakeU, saMgAme rAma-lakkhaNe jiNiuM / paramavibhaveNa sIyA. pacchA tANaM samappe haiM // 40 // na ya porusassa hANI, eva kae nimmalA ya me kittI / hohai samatthaloe, tamhA vavasAmi saMgAmaM // 11 // eva bhaNiUNa to so, niyayagharaM patthio mahiDDIo / sumarai veriyajaNiya, dahavayaNo parihavaM tAhe // 42 // aha takkhagammi ruTTho, jaMpai suggIvaaGgara ghetu| majjhAu do vi addhe, karemi iha candahAseNaM // 43 / / bhAmaNDalaM pi ghetta, pAvaM daDhasaGkalAhi sunibaddhaM / moggaraghAyAhihayaM, karemi gayajoviyaM ajja // 14 // karavattega marusuyaM, phAlemiha kaTThajantapaDibaddhaM / mAremi sesasuhaDe, lakkhagarAme pamottaNaM // 45 // evaM nicchayahiyae. jAe laGkAhive nimittaaii| nAyAi bahuvihAI, magahabaI ajayavantAI // 46 // ako Auhasariso, pariveso ambare pharusavaNNo / naTTho sayalasamattho, rayagIcando bhaeNeva / / 47 // nAo ya bhUmikampo, ghorA nivaDanti tattha nigdhaayaa| ukkA ya ruhiravaNNA, pubadisA ceva dippantI / / 48 / / nAlAmuhI sivA vi ya, ghoraM vAharai uttaradisAe / hesanti pharusavirasaM, kampiyagIvA mahAturayA / / 49 // hatthI raDanti ghoraM, paNantA vasumaI sahattheNaM / muJcanti nayaNasalilaM, paDimAo devayANaM pi // 50 // vAsanti karayararavaM, riTThA vi ya diNayaraM paloentA / bhajanti mahArukkhA, paDanti selANa siharAI // 51 // viulAI pi sarAI, sahasA sosaM gayAi savAI / vuTuM ca ruhiravAsaM, gayaNAo taDayaDArAvaM // 52 // ee anne ya bahU, uppAyA dAruNA samuppannA / desAhivassa maraNaM, sAhenti na ettha saMdeho // 53 // nakkhattabalavimukko, gahesu aJcantakuDilavantesu / vArijjanto vi tathA, aha kai raNamuhaM mANI // 54 // hue haiN| aba merI prIti kaisI ? (28) kRpA karake maiM yadi rAmako sItA sauMpa dUM to jinakA hRdaya muzkilase samajhameM AtA hai aise loga mujhe azaktizAlI smjhege| (36) isa saMgrAmameM siMha aura garur3akI dhvajAvAle rAma aura lakSmaNako jItakara bAdameM parama vaibhavake sAtha unheM maiM sItA sauNpuuNgaa| (4) aisA karanese mere pauruSakI hAni nahIM hogI aura samasta lokameM nirmala kIti hogI, ataH saMgrAma kruuN| (41) aisA kahakara mahAna RddhivAle rAvagane apane bhavanakI ora prasthAna kiyaa| usa samaya vaha zatrujanita parAbhavakA smaraNa karane lgaa| (42) ruTa vaha tatkAla bolA ki sugrIva aura aMgadako pakar3akara isa candrahAsa talavArase donoMko bIcameMse Ave kara duuNgaa| (43) pApI bhAmaNDalako pakar3akara aura majabUta jaMjIrase bA~dhakara maiM Aja use mudgarake prahArase poTa pITakara caitanyahIna banA duuNgaa| (44) kASTha-yaMtrameM jakar3e hue hanumAnako isa talavArase phAr3a ddaaluuNgaa| rAma aura lakSmagako cher3a zeSa subhaToMko mAra DAlU~gA / (45) he magadhanareza zreNika ! hRdayameM isa taraha nizcaya kiye hue rAvaNako parAjayasUcaH aneka apazakuna hue| (46) sUrya Ayudhake samAna aura AkArAmaNDala kaThora varNavAlA ho gyaa| rAtake samaya sampUrNa candra mAnoM bhayase bhAga gyaa| (47) bhUcAla huaa| ghora bijaliyA~ girane lgiiN| pUrva dizAko mAno camakAte hoM isa raha raktavarNavAlI ulkAe~ girane lgiiN| (48) mu~hameM jvAlAvAlI zRgAlI uttaradizAmeM bhayaMkara rUpase rone lgii| jinakI gardana kA~pa rahI haiM aise bar3e bar3e ghor3e kaThora aura sUkhI hinahinAhaTa karane lge| (46) apanI sUr3hoMse jamIna para prahAra karate hue hAthI bhayaMkara rUpase ciMghAr3ane lge| devatAoMkI pratimAe~ bhI A~sU bahAne lgiiN| (50) sUryako dekhakara kaue bhI kaThora 'kA kA' dhvani karane lge| (51) saba bar3e bar3e sarovara acAnaka sUkha gye| AkAzameMse tar3atar3a, AvAja karatI huI rudhira kI varSA huii| (52) ye tathA dUsare bhI bahuta-se dAruNa utpAta hue| isameM sandeha nahIM ki ye saba rAjAkA maraNa kahate the / (53) grahoMke atyanta kuTila honese nakSatroMke balase rahita vaha abhimAnI manA karane para bhI yuddhakI AkAMkSA rakhatA thA / (54) apane yazake 1. taNa-pratyaH / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70.7] 77. ujjoyavihANapanca 406 niyayanasabhaGgabhIo, gADhaM vIrekarasagao dhIro / satthANa vi nANanto, kajjAkajaM na lakkhei // 55 // lAhivassa etto, jaM hiyayatthaM tu kAraNaM sabaM / sAhemi tujjha seNiya, suNehi vigaha pamottaNaM // 56 // jiNiUNa mottaNa ya puttabandhavA sake / pavisAmi Na laGkA hai, karemi pacchA imaM kajaM // 57 / / sayalammi bharahavAse, ubAseUNa pAyacArA haM / bala-satti-kantijuttA, Thavemi vijAhare bahave // 58 : jeNettha vaMse suradevapujjA, jiNuttamA cakkaharA ya rAmA / nArAyaNA tibabalA mahappA, jAyanti tuGgAmalakittimantA // 59 // // iya paumacarie rAvaNaciMtAvihANaM egUNasattaraM pavvaM samattaM // 70. ujjoyavihANapanvaM tatto so dahavayaNo, diyahe aibhAsure saha bhaDehiM / atthANIeN niviTTo, indo iva riddhisaMpanno // 1 // carahAra-kaNayakuNDala-mauDAlaMkArabhUsiyasarIro / pulayanto niyayasaha, ahiyaM cintAvaro jAo / / 2 / / bhAyA ya bhANukaNNo, indai ghaNavAhaNo mahaM puttA / hattha-pahatthA ya bhaDA, ettha paese na dIsanti // 3 // te tattha apecchanto, ruTTho bhaDabhiuDibhAsuraM vayaNaM / kAUNa dei diTThI, dahavayaNo cakkarayaNassa // 4 // rosapasarantahiyao, AuhasolA samujjao gantuM / tAva ya samuTThiyAI, sahasA aiduNNimittAI // 5 // annaNa baccamANo. pahao calaNeNa pAyamaggammi / chinno ya tassa maggo, purao vi hu kiNhasappeNaM // 6 // hA hA dho! mA vaccasu, tassa suNantassa akusalA sadA / jAyA sahasuppAyA, sauNA ajayAvahA bahave // 7 // nAzase bhayabhIta aura ekamAtra zRgArarasameM hI atyanta lIna vaha dhIra zAstra jAnane para bhI kArya-akAryakA viveka nahIM kara sakatA thA / (55) he zreNika ! aba maiM rAvaNake hRdayameM jo vicAra thA vaha saba tumheM kahatA huuN| vigrahakA tyAga karake tuma suno / (56) zatrusainyako jItakara. saba putra evaM bhAiyoMko chur3Akara maiM laMkAmeM praveza kruuNgaa| bAdameM yaha kArya karU~gA / (57) sAre bharatakSetrameMse manuSyoMkA nAza karake bala, zakti va kAntise yukta bahuta-se vidyAdharoMko sthApita karU~gA, jisase isa vaMzameM surendroMke dvArA pUjya, unnata aura vimala kIrtivAle tathA atyanta balazAlI mahAtmA jinezvara, cakravartI, balarAma aura nArAyaNa paidA hoN| (58-56) // padmacaritameM rAvaNako cintAkA vidhAna nAmakA unahattaravA~ parva samApta huA / 70. yuddhodyoga taba eka atyanta tejasvI dinameM indrake samAna Rddhisampanna rAvaNa subhaToMke sAtha sabhAsthAnameM baiThA huA thaa| (1) uttama hAra, soneke kuNDala, mukuTa evaM alaMkAroMse vibhUSita zarIravAlA vaha apanI sabhAko dekhakara adhika cintAtura huaa| (2) bhAI bhAnukarNa, mere putra indrajita aura meghavAhana tathA subhaTa hasta evaM prahasta isa pradezameM nahIM dIkhate / (3) unheM vahA~ na dekha ruSTa rAvaNane subhaTakI bhRkuTise dedIpyamAna mukha karake cakraratnake Upara dRSTi ddaalii| (4) hRdayameM vyApta roSavAlA vaha AyudhazAlAmeM jAneke lie udyata huaa| taba sahasA atyadhika kharAba zakuna hone lge| (5) pAdamArgase jAte hue use dUsare pairase coTa pahuMcI aura sAmanese kAle sA~pane usake mArgako kATA / (6) chIH chIH ! mata jAveM-aise akuzala zabda sunate hue use parAjayasUcaka bahuta-se zakuna sahasA hone lge| (7) usakA uttarIya gira par3A, vaidUryake daNDavAlA chatra TUTa 1. diddiN-prty0| 2. sAlaM-pratya0 / 2-4 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 paumacariyaM [47.80 paDiyaM ca uttarijjaM, bhaggaM veruliyadaNDayaM chattaM / tAhe kayaJjaliuDA, daiyaM mandoyarI bhaNai // 8 // virahasariyAe~ sAmiya!, vujjhantI dukkhasalilabhImAe / uttArehi mahAyasa!, siNehahatthAvalambeNaM // 9 // annaM pi suNasu sAmiya!, maha vayaNaM jai vi necchasi maNeNaM / eyaM pi ya tujjha hiyaM, hohai kaDuosaha va jahA // 10 // saMsayatulaM valaggo, kiM vA saMsayasi NAha! attANaM? / ummaggeNa riyantaM, dhareha cittaM samajjAyaM // 11 // tuGga vibhUsasu kulaM, salAhaNijjaM ca kuNasu appANaM / appehi bhUmigoyara-mahilA kalahassa AmUlaM // 12 // vairissa attaNo vA, maraNaM kAUNa nicchayaM hiyae / jujjhijjai samaramuhe, taha vi ya kiM kAraNaM teNaM? // 13 // tamhA appehi imA, sIyA rAmassa paNayapIIe / parivAlehi vayaM taM, jaM gahiyaM muNisayAsammi // 14 // devehi pariggahio. jai vi samo havai bhairahanAheNaM / taha vi akitti pAvai, puriso paranArisaGgeNaM // 15 // no paranArIsu samaM, kuNai raI mUDhabhAvadoseNaM / AsIviseNa samayaM, kIlai so uggateeNaM // 16 // hAlAhalaM piva visaM, huyavahajAlaM va paramapajjaliyaM / vaMgghi va visamasIlA, ahiyaM vajeha paramahilA // 17 // indIvaraghaNasAmo, gaviyahasiyaM dasANaNo kAuM / bhaNai piyA sasivayaNe, kiM va bhayaM ubagayAsi tumaM // 18 // na ya so haM ravikittI, na ceva vijjAharo asaNighoso / na ya iyaro ko vi naro, jeNa tumaM bhAsase evaM // 19 // riupAyabANa aggI. so haM laGkAhivo supaDikUlo / na ya appemi sasimuhI, sIyA mA kuNasu bhayasakaM // 20 // eva bhaNiyammito sA. IsAvasamuvagayA mahAdevI / jaMpai sIyAe~ samaM, ki sAmiya! raisuha mahasi // 21 // IsAkoveNa tao, paNai kaNNuppaleNa sA daiyaM / bhaNai ya guNANurUvaM, kiM diTuM tIeN sohagaM? // 22 // kiM bhUmigoyarIe, kIrai ahiyaM klaavihiinnaae| vijjAharIe~ samayaM, bhayasu pahU! nehasaMbandhaM // 23 // gyaa| taba mandodarIne patise hAtha jor3akara kahA ki, he svAmI ! he mahAyaza ! duHkharUpa jalase bhayaMkara aisI viraharUpI nadImeM DUbatI huI mujhe Apa sneharUpI hAthakA avalambana dekara pAra utaareN| (8-9) he svAmI ! yadyape Apa manase nahIM cAhate, phira bhI merA kahanA suneN| kar3avI davAkI bhA~ti yaha bhI Apake lie hitakara hogA / (10) he nAtha ! saMzayarUpI tarAjUpara car3hakara Apa apane Apako sandehameM kyoM DAlate ho ? unmArgameM bhaTakate hue cittako Apa maryAdAmeM rakheM / (11) Apa apane U~ce kulako vibhUSita karo aura AtmAko zlAghanIya bnaao| bhUmipara vicaraNa karanevAle manuSyakI kalahakI jar3arUpa aisI strIko de do| (12) zatru athavA apane maraNakA manameM nizcaya karake yuddhameM lar3A jAtA hai| tathApi usakA kyA prayojana hai| (13) ataeva premapUrvaka rAmako yaha sItA sauMpa do aura munike pAsa jo vrata grahaNa kiyA thA usakA pAlana karo / (14) devoMke dvArA anugRhIta ho athavA bharata rAjAke jaisA ho, phira bhI paranArIke saMsargase manuSya apayaza prApta karatA hai| (15) jo apanI mUrkhatAke dopase paranAra ke sAtha rati karatA hai vaha ugra tejavAle zrAzIviSa sarpake sAtha khela khelatA hai| (16) hAlAhala vipake jaisI, atyanta prajvalita agnikI jvAlA sarIkhI aura bhayaMkara svabhAvavAlI vyAghIke samAna paranArIkA ekadama tyAga kro| (17) indIvara kamala tathA bAdalake samAna zyAmavarNavAle rAvaNane abhimAnake sAtha ha~sakara patnIse kahA ki, he zazivadane ! tumheM Dara kyoM laga rahA hai ? (18) maiM na to ravikIrti hU~, na vidyAdhara azanighopa hU~ aura na dUsarA koI manuSya hU~ jisase tuma aisA bolatI ho / (9) zatrurUpI vRkSoMke lie agnitulya virodhI maiM laMkAnareza candravadanA sItAko nahIM duuNgaa| tuma bhayakI AzaMkA mata kro| (20) isa prakAra kahanepara IrSyAke vazIbhUta ho usa paTarAnIne kahA ki, he nAtha ! kyA Apa sItAke sAtha ratisukha cAhate haiM ? (21) taba IrSyA aura kopase usane apane patiko karNotpalase prahAra kiyA aura kahA ki prazaMsA karane yogya kauna-sI subhagatA tumane usameM dekhI hai ? (22) he prabho! kalAvihIna aura bhUmipara vihAra karanevAlI strIke sAtha adhika sneha-sambandha kyoM karate haiM ? vidyAdharIke sAtha snehasambandha kIjiye / (23) he prabho ! Apa 1. mhilN-prty0| 2. imaM siiyN--prty| 3. bhrhraaennN-prty| 4. vagdhi va visamasIla ahiyaM vAjeha prmhilN--prty0| 5. piyN-prty0| 6. sasimuhiM saayN-prty0| 7. bhaNiyamette saa--mu.| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 70.39] 70. ujjoyavihANapavvaM ANavasu kerisI haM, homi pahU ! jA tuma hiyayaiTTA / kiM sayalapaGkayasirI?, ahavA vi surindavahusarisA ? // 24 // so eva bhaNiyametto. ahomuho lajio vicintei / paramahilAsatto hai, akittilahuyattaNaM patto // 25 // aha so vilakkhahasiyaM, kAUNa ya bhaNai attaNo kantaM / taM majjha hiyayaiTTA, ahiyaM annANa mahilANaM // 26 // laddhapasAyAe~ tao, bhaNio mandoyarIeN dhvynno| kiM diNayarassa dIvo, dijjai vihu maggaNaTTAe ? / / 27 // jANanto vi nayavihI, kaha vi pamAyaM gao vihivaseNaM / taha vi ya pabohaNIo, havai naro annapuriseNaM // 28 // Asi purA muNivasaho, viNhU veubaladdhisaMpanno / siddhanta-gIiyAsu ya kiM na pabohaM tayA nIo? // 29 // jai payaNuo vi kIrai, majjha pasAo imaM bhaNantIe / to muJcasu nAha ! tumaM, 'sIyA rAmassa hiyaiTTA // 30 // tuha aNumaeNa sIyA, neUNaM rAhavaM pasAemi / ANemi bhAgukaNNaM, puttA ya alaM raNamuheNaM // 31 / / so eva bhaNiyametto, jaMpai laGkAhivo paramaruTTo / lahu gaccha gaccha pAve!, jattha muhaM te na pecchAmi // 32 // eva bhaNiyaM pavuttA, suNasu pahU ! bahujaNeNa jaM siTuM / halahara-cakkaharANaM, jamma paDivAsudevANaM // 33 // Asi tiviTTha duviTTa , sayaMbhu purisottamo purisasIho / purisavarapuNDarIo, datto vi hu kesavA ee // 34 // ayalo vijaya subhaddo ya suppaho taha sudarisaNo ceva / ANanda nandaNo vi ya, ime vi haliNo vaikantA // 35 // aha bhArahammi vAse, ee bala-kesavA vaikvantA / saMpai vaTTanti ime, rAhava-nArAyaNA loe // 36 // eehi tAragAI, paDisatta ghAiyA tikhaNDavaI / saMpai sAmi viNAsaM, tuhamavi gantuM samucchahasi // 37 // bhottaNa kAmabhoe, purisA je saMjamaM samaNupattA / te navari vandaNijjA, havanti devA-'surANaM pi // 38 // tamhA tume vi sAmiya!, bhuttaM ciya uttama visayasokkhaM / bhamio ya jaso loe, saMpai dikkhaM pavajjAsu // 39 // AjJA deM ki maiM kaisI hoU~, jisase Apake hRdayako maiM priya lgeN| kyA maiM saba padmoM kI zobhAko dhAraNa karU~ athavA devakanyA jaisI banU~ ? (24) isa taraha kahA gayA vaha nIcA mu~ha karake lajita ho socane lagA ki paranArImeM Asakta maiMne apayaza aura laghutA prApta kI hai| (25) taba lajjAse ha~sakara usane apanI patnIse kahA ki tuma anya striyoMkI apekSA mere hRdayako adhika priya ho / (26) taba prasanna hokara mandodarIne rAvaNase kahA ki kyA sUryako DhU~r3haneke lie dIyA dikhAyA jAtA hai ? (27) nItikA mArga jAnanepara bhI bhAgyavaza kisI tarahase pramAda A gayA ho to vaha manuSya anya puruSa dvArA jagAyA jAnA caahie| (28) prAcIna kAlameM vaikriyaka labdhisampanna viSNu nAmaka eka munivara the| kyA vaha siddhAnta-gItikAoM dvArA usa samaya jAgRta nahIM kiye gaye the? (29) isa prakAra kahatI huI mujhapara yadi ApakA svalpa bhI anugraha hai to, he nAtha! Apa rAmakI hRdayapriyA sItAko chor3a deN| (30) ApakI anumatise sItAko le jAkara meM rAmako prasanna karU~ aura bhAnukarNa tathA putroMko lauTA luuN| isa taraha yuddhase Apa virata hoN| (31) isa prakAra kahA gayA rAvaNa atyanta ruSTa hokara kahane lagA ki, he pApe ! jaldI-jaldI yahA~se tU vahA~ calI jA jahA~ meM terA mu~ha na dekha paauuN| (32) taba usane aisA kahA ki, he prabho! jJAnI janoMne haladhara, cakradhara tathA prativAsudevoMke janmake bAremeM jo kahA hai vaha Apa suneN| (33) tripRSTha, dvipRSTha, svayambhU, puruSottama, puruSasiMha. puruSavara, puNDarIka aura datta-ye kezava the| (34) acala, vijaya, subhadra, suprabha, sudarzana, Ananda aura nandana-ye haladhara ho cuke haiN| (35) bhAratavarSa meM ye baladeva aura kezava ho cuke haiN| isa samaya lokameM ye rAghava aura nArAyaNa vidyamAna haiN| (36) inhoMne tIna khaNDoMke svAmI tAraka Adi virodhI zatruoMko mAra DAlA hai| he svAmI! aba Apa bhI vinArA prApta karanA cAhate haiN| (37) kAma bhogoMkA upabhoga karake jo puruSa saMyama prApta karate haiM ve bAdameM deva evaM asuroMke lie vandanIya hote haiM / (38) he svAmI! Apane uttama viSaya sukhakA upabhoga kiyA hai aura ApakA yaza lokameM phaila gayA hai| aba Apa dIkSA aMgIkAra kreN| (36) athavA he dazamukha ! aNuvrata dhAraNa karake zIla va saMyamameM nirata hoM aura deva evaM gurumeM bhaktiyukta 1. sauyaM rAmassa hiyi8--prty| 2. sIyaM--pratya0 / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 paumacariyaM [70. 400 ahavA aNubayadharo, hoUNaM sIla-saMjamAbhirao / deva-gurubhattijutto, dahamuha ! dukkhakkhayaM kuNasu // 40 // aTThArasahi dasANaNa!, juvaisahassehi jo tuma titti / na gao aNaGgamUDho so kaha ekAe~ vaccihisi? // 41 // iha sayalajIvaloe, visayasuhaM bhuJjiGa sucirakAlaM / jai koi gao titti, puriso taM me samuddisasu // 42 // tamhA imaM mahAjasa!, visayasuhaM appasokkhabahudukkhaM / vajjehi vajjaNijja, paramahilAsaMgama eyaM // 43 // bahubhaDakhayaMkareNaM, deva ! na kajja imeNa jujjheNaM / baddhaJjalimauDA hai, paDiyA vi hu tujjha pAesu // 44 // hasiUNa bhaNai vIro, uTTehi kisoyarI! bhaubeyaM / mA vaccasu pasayacchI!, nAmeNaM vAsudevANaM // 45 // baladeva-vAsudevA, havanti bahavo ihaM bharahavAse / taha vi ya kiM saMjAyai, siddhI khalu nAmametteNaM? // 46 // rahaneuranayaravaI, naha indo'NibuI mae nIo / taha ya imaM kIrantaM, pecchasu nArAyaNaM sigcha / 47 / / bhaNiUNa vayaNameyaM, samayaM mandoyarIeN dahavayaNo / kIlaNaharaM paviTTho, tAva ya atthaM gao sUro / / 48 // asthAyammi diNayare, saMjhAsamae samAgae sante / maulenti kamalayAI, viraho cakkAyamihuNANaM // 49 // jAe paosasamae, pajjalie rayaNadIviyAnivahe / lakApurI vibhAyai, merussa va culiyA ceva / / 50 // pesijjai jubaijaNo, viraijjai maNDaNaM piyayamANaM / mohaNasuhaM mahijjai, maira cciya pijjai pasannA / / 51 // kA vi piyaM varajubaI, avagRheUNa bhaNai cndmuhii| api ekkaM pi ya ratti, mANemu tume samaM sAmi! // 52 // annA puNa mahumattA, varakusumasuyandhagandhariddhillA / paDiyA piyassa aGke, navakisalayakomalasarIrA // 53 // kA vi ya apoDhabuddhI, bAlA daieNa pAiyA sIdhu / poDhattaNaM pavannA, takkhaNametteNa caDukammaM // 54 // jaha jaha valaggai mao, juvaINaM mayaNamUDhahiyayANaM / taha taha vaDhi rAo, lajjA dUraM samosarai // 55 // aNudiyahajaNiyamANA, pabhAie jANiUNa saMgAmaM / ghaNavirahabhIyahiyayA, avagRhai piyayama dhaNiyaM // 56 // ho duHkhakA vinAza kro| (40) he dazAnana ! aThAraha hajAra yuvatiyoMse kAmase vimohita tumheM yadi tRpti na ho sakI to ekase kaise hogI ? (41) isa samagra jIvalokameM sucira kAla paryanta viSaya sukhakA upabhoga karake yadi kisI puruSako tRpti huI ho to aisA puruSa mujhe dikhaao| (42) ataH he mahAyaza ! alpa sukhadAyI tathA bahuta duHkhakara isa viSaya sukhakA parityAga karo aura isa tyAjya paranArIke saMsargako chodd'o| (43) he deva ! aneka subhaToMkA vinAza karanevAle isa yuddhase koI prayojana nahIM hai| maiM sira para hAtha jor3akara Apake pairoMmeM par3atI huuN| (44) isapara ha~sa karake vIra rAvaNane kahA ki, he kRzodarI ! prasannAkSI ! vAsudevake nAmase tuma bhaya aura udvega mata dhAraNa karo / (45) isa bharatakhaNDameM bahutase baladeva aura vAsudeva hote haiM, phira bhI kyA nAmamAtrase siddhi hotI hai ? (46) jisa taraha rathanUpura nagarake svAmI indrako maiMne bandhanameM DAlA thA usI taraha kiye jAte isa nArAyaNako bhI tuma zIghra hI dekhogii| (47) aisA vacana kahakara mandodarIke sAtha rAvaNane krIr3AgRhameM praveza kiyaa| usa samaya sUrya bhI asta ho gyaa| (48) sUryake asta hone para aura sandhyA samayake Ane para kamala murajhA gaye tathA cakravAkakA jor3A bichur3a gayA / (46) pradoSavelA honepara aura ratna dIpekAoMke jalane para laMkApurA meruko cUlikAkI bhA~ti zobhita huii| (50) usa samaya yuvatiyA~ bhejI jAne lagI, priyatamAoMkA maNDana kiyA jAne lagA, ratisukha manAyA jAne lagA aura prasanna karanevAlI madirAkA pAna hone lgaa| (51) koI candramukhI sundara yuvate pateko AliMgana dekara kaha rahI thI ki he svAmI ! tumhAre sAtha maiM bhI eka rAta to Ananda mnaauuN| (52) madhupAnase matta, uttama sugandhita puSpoMkI gandhase samRddha tathA navIna kisalayake samAna komala zarIravAlI dUsarI strI priyakI godameM giratI thii| (53) apraur3ha buddhivAlI koI strIne priyake dvArA madya pilAye jAne para tatkAla hI rAtakarmameM praur3hatA prApta kii| (54) jaise-jaise virahase bhayabhIta hRdayavAlI yuvatiyoMko mada car3hatA gayA vaise-vaise rAga bar3hatA gayA aura lajjA dUra hotI gii| (55) prAtaHkAlameM saMgrAma hai aisA jAnakara pratidina mAna 1. purao mandI--pratya0 / 2. viraha yahiyayANaM-pratya0 / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70.71] 70. ujjogavihANapavyaM 413 vijjAharamihuNAI, kIlanti ghare ghare nahicchAe / uttarakurusu najai, vaDDiyanehANurAgAI / / 57 // vINAi-vaMsa-tisariya-nANAvihagIya-vAiyaraveNaM, / jaMpai va mahAnayarI, jaNeNa ullAvamanteNaM / / 58 / / tambola-phullabhAndhAiesu dehANulevaNasaesu / eva viNioyaparamo, logo mayaNussave taiyA // 59 // laGkAhivo vi etto, niyayaM anteuraM niravasesaM / sammANei mahappA, ahiyaM mandoyarI devI // 60 // evaM suheNa rayaNI, volINA AgayA'ruNacchAyA / saMgIya-tUrasaho, bhavaNe bhavaNe pavitthario // 61 / / tAva ya cakkAyAro, divasayaro uggao kamalabandhU / kaha kaha vi paNaiNijaNaM, saMthAviya dahamuho bhaNai // 62 // sannAhasamarabherI, pahaNaha tUrAI mehaghosAI / raNaparihatthucchAhA, hoha bhaDA! mA cirAveha // 63 / / tassa vayaNeNa sigdhaM, narehi pahayA tao mahAbherI / saddeNa teNa suhaDA, sannaddhA sayalabalasahiyA // 64 // mArIjI vimalAbho, vimalaghaNo nandaNo suNando ya / suhaDo ya vimalacando, anne vi ya evamAIyA // 65 // turaesu rahavaresu ya, pavayasarisesu mattahatthIsu / saraha-khara-kesarIsu ya, varAha-mahisesu ArUDhA / / 66 // asi-kaNaya-cAva-kheDaya-vasunandaya-cakka tomaravihatthA / dhaya-chattabaddhacindhA, asurA iva dappiyADovA / / 67 // nipphiDiUNa pavattA, suhaDA laGkApurIe~ raNasUrA / UsiyasiyAyavattA, saMpellopella kuNamANA // 68 // bahutUraniNAeNaM, hayahesiya gajieNa hatthINaM / phuTTai va ambaratalaM, vimukpAikkanAeNaM // 69 // aha te rakkhasasuhaDA, sannaddhA rayaNamauDakayasohA / vaccantA gayaNayale, chajjanti ghaNA iva savija // 70 // mahAbhaDA kavaiyadehabhUsaNA, samantao tury-gindsNkulaa| sajjAuhA diNatharateyasannihA, viNiggayA vimalajasAhilAsiNo // 71 / / // iya paumacarie ujjoyavihANaM nAma sattaraM pavvaM samattaM / / karanevAlI strIne manameM virahase atyanta bhayabhIta ho priyatamako gAr3ha AliMgana diyaa| (56) mAno uttarakurumeM krIr3A kara rahe hoM isa taraha bar3he hue snehAnurAgase yukta vidyAdhara-yugala ghara-gharameM icchAnusAra kor3A kara rahe the| (57) vINA, baMzI Adise samRddha nAnAvidha gIta evaM vAdyoMkI dhvanise tathA vArtAlApa karanevAle legoMse mAno mahAnagarI sambhASaNa kara rahI thii| (58) tAmbUla, phUla evaM gandhAdise tathA saikar3oM prakArake zarIrake anulepanase usa samaya loga madanotsavameM atyanta saMlagna the| (56) udhara mahAtmA rAvaNane bhI apane samagra anta purameM mandodarI devIko adhika sammAnita kiyA / (60) isa prakAra sukhapUrvaka rAta vyatIta huI aura aruNa kAnti prakaTa huii| saMgIta aura vAdyoMkI dhvani gharagharameM phaila gii| (61) usa samaya kamalabandhu cakrAkAra sUrya udita huaa| praNAyenA janoMko kisI tarahase AzvAsana dekara rAvaNane kahA ki yuddhakI taiyArI kro| samarabhara tathA bAdalakI bhA~ti ghoSa karanevAle vAdya bjaao| subhaTa raNake lie paripUrNa utsAhavAle hoN| dera mata kro| (62-63) usake Adezake anusAra logoMne mahAbheri bjaaii| usakI AvAz2ase samagra sainya sAheta subhaTa sannaddha ho gaye / (64) marIci, vimalAbha, vimalaghana, nandana, sunanda, vimalacandra tathA dUsare subhaTa bhI ghor3oM para, rathoMmeM, parvata sarIkhe matta hAthiyoM para, zarabha, gadhe, siMha, varAha aura bhaiMsoM para savAra hue| (65-66) talavAra, kanaka, dhanuSa, spheTaka (nAzaka zastra), vasunandaka (eka prakArakI uttama talavAra ), cakra evaM tomara calAnemeM dakSa, dhvajA evaM chatroMke cihna lagAye hue, asuroMko bhA~ti darpayukta, Upara uThAye hue sapheda chatravAle tathA eka dUsareko dabAte aura Upara uThAte hue raNazUra subhaToMne laMkApurIkI ora nirgamana kiyaa| (67-68) nAnAvidha raNavAdyoMke ninAdase, ghor3oMkI hinahinAhaTa aura hAthiyoM kI ciMghAr3ase tathA paidala sainikoM dvArA lagAye jAnevAle nAroMse mAnoM AkAzatala phUTa rahA thaa| (66) kavaca pahane hue tathA ratnoMke mukuTase zobhita ve rAkSasa-subhaTa AkAzamArgase jAnepara bijalIse yukta bAdalakI taraha zobhita ho rahe the| (70) kavaca dhAraNa karanese alaMkRta zarIravAle, cAroM ora ghor3e aura hAthiyoMse vyApta AyudhoMse sajja, sUryake tejake tulya tejasvI tathA vimala yazakI abhilASAvAle mahAbhaTa nikala pdd'e| (71) // padmacaritameM udyoga-vidhAna nAmaka sattaravA~ parva samApta huA / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71. lakkhaNarAvaNajujjhapavvaM aha so rakkhasanAho, kameNa ApucchiUNa ghariNIo / kohaM samubahanto, viNiggao niyayanayarIo // 1 // indaM nAma rahaM so, pecchai bahurUviNIeN nimmaviyaM / vivihAuhANa puNNaM, dantisahasseNa saMjuttaM // 2 // aha te mattagaindA, erAvaNasannibhA cauvisANA / geruyakayaGgarAyA, ghaNTAsu ya kalayalArAvA // 3 // aha so mahArahaM taM, ArUDho keumaNDaNADovaM / AharaNabhUsiyaGgo, indo iva riddhisaMpanna // 4 // tassa vilaggassa rahe, samUsiyaM candamaNDalaM chattaM / gokhIra-hAradhavalaM ca uddhyaM cAmarAjuyalaM // 5 // paDupaDaha-saGkha-kAhala-muiGga - tilamA gahIrapaNavANaM / pahayaM pahANatUraM, palayamahAmehanigghosaM // 6 // appasarisehi samayaM, dasahi sahassehi kheyarabhaDANaM / surasarisavikkamANaM, raNakaMNDU ubahantANaM // 7 // eyantarammi paumo, pucchai suhaDA suseNamAIyA / bho bho ! kaheha eso, dIsai kavaNo nagavarindoH // 8 // aliulatamAlanIlo, jambUnayavivihasihara saMghAo / caJcalataDicchaDAlo, najjai mehANa saMghAo // 9 // to bhai jambuvanto, sAmiya! bahurUviNIeN vijjAe / selo kao mahanto, dIsaha laGkAhivo eso // 10 // jambUNassa vayaNaM, soUNaM bhaNai lakkhaNo etto / ANeha garuDakeDaM, mahArahaM mA cirAveha // 11 // aha tattha mahAbherI, samAhayA 'NeyatUrasamasahiyA / saddeNa tIeN sigdhaM, sannaddhA kaivarA sabe 12 // asi-kaNaya-cakka-tomara-nANAvihapaharaNA - SSvaraNahatthA / rumbhanti pavayanohA, raNaparihatthA sakantAhiM // 13 // sumaharavayaNehi tao, saMthAviya kaivarA paNaiNIo / sannaddhAuhapamuhA paumasyAsaM samallINA // 14 // 71. rAvaNa-lakSmaNa yuddha vaha rAkSasanAtha rAvaNa anukramase rAniyoMse pUchakara kopa dhAraNa karatA huA apanI nagarI meM se bAhara nikalA / (1) bahurUpiNI vidyA dvArA vinirmita, vividha AyudhoMse paripUrNa tathA hajAra hAthiyoMse jute hue indra nAmake rathako usane dekhA / (2) airAvata ke jaise ve matta hAthI cAra dA~tavAle the / gerUse una para aMgarAga kiyA gayA thA tathA ghaNToMke kAraNa ve kalakala dhvani kara rahe the / (3) dhvajA evaM maNDapase zobhita usa ratha para AbhUSaNoMse vibhUSita zarIravAlA tathA indra samAna Rddhi sampanna vaha rAvaNa ArUr3ha huA / (4) ratha para baiThe hue usa para candramaNDalake jaisA chatra dharA gayA tathA gAya ke dUdha evaM hArake samAna dhavala do ca~vara DulAye jAne lage / (5) usa samaya pralayakAlIna mahAmegha ke samAna nirghoSa karanevAle bar3e bar3e Dhola, zaMkha, kAhala, mRdaMga, tilimA tathA gaMbhIra dhvani karanevAle nagAr3oM jaise uttama vAdya bajAye gaye / (6) devoMke samAna vikramazIla tathA lar3AI kI khujalI dhAraNa karanevAle apane hI jaise dasa hajAra subhaToMke sAtha rAvaNa claa| (7) 1 isa bIca rAmane suSeNa Adi subhaToMse pUchA ki yaha kaunasA uttama parvata dIkha rahA hai yaha kaho / (8) bhaure tathA tamAlake samAna nIlavarNavAlA tathA soneke aneka zikharoMse yukta yaha parvata caMcala bijalI se zobhita meghoM ke samUha jaisA lagatA hai / (6) taba jAmbavantane kahA ki, he svAmI ! bahurUpiNI vidyAne yaha mahAn parvata banAyA hai / yaha rAvaNa dikhAI de rahA hai / (10) jAmbUnadakA yaha kahanA suna lakSmaNane kahA ki mahAratha garur3aketu lAo / dera mata kro| (11) taba aneka vAdyoMke sAtha mahAbherI bajAI gaI / usake zabdase zIghra hI saba kapivara taiyAra ho gaye / (12) talavAra, kanaka, cakra, tomara Adi nAnAvidha praharaNa hAthameM dhAraNa kiye hue yuddhakuzala vAnarayoddhA apanI apanI patniyoM dvArA roke gaye / (13) taba sumadhura vacanoMse priyAoMko AzvAsana dekara kavacadhArI aura AyudhoMse yukta kapivara rAmake 1. kaNDu - pratya* / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 71. 26] 71. lakkhaNarAvaNajujjhapavvaM rAmo rahaM vilamgo, kesarijuttaM nibaddhatoNIraM / lacchoharo vi evaM, ArUDho sandaNaM garuDaM // 15 // bhAmaNDalamAIyA, anne vi mahAbhaDA kavaiyaGgA / raha-gaya-turayArUDhA, saMgAmasamujjayA jAyA // 16 // evaM kaibalasahiyA, sannaddhA paumanAha-somittI / seNiya ! viNiggayA te, jujjhatthe vAhaNArUDhA // 17 // jantANa tANa sauNA, mahuraM ciya vAharanti supasatthaM / sAhanti nicchaeNaM, parAjayaM ceva ANandaM // 18 // daTTa Na sattusennaM, ejantaM rAvaNo tao ruTTo / niyayabaleNa samaggo, vAhei rahaM savaDahutaM // 19 // gandhava-kinnaragaNA, accharasAo nahaGgaNatthAo / muJcanti kusumavAsaM, dosu vi sennesu suhaDANaM // 20 // viyaDaphara-phalaya-kheDaya-vasu-nandayagoviesu aGgesu / pavisanti samarabhUmi, caladiTThI paDhamapAikkA // 21 // Asesu kuJjaresu ya, kei bhaDA rahavaresu ArUDhA / nANAuhagahiyakarA, AbhiTTA saharisucchAhA // 22 // sara-jhasara-satti-sabala-phalihasilA-sela-moggarasayAI / varasuhaDapattiyAI, paDanti johe vahantAI // 23 // khaggehi kei suhaDA, saMgAme vAvaranti calahatthA / anne ya gayapahAraM, denti samatthANa johANaM // 24 // sosagahiekkamekkA, anne churiyApahArajajjariyA / dappeNa samaM jIyaM, muyanti dehaM ca mahivaDhe // 25 // khajjanti dharaNipaDiyA, vAyasa-gomAu-giddhanivaheNaM / oyaDDiyantaruNDA, ruhira-vasAkaddamanibuDDA // 26 // hatthI hatthINa sama, jujjhai rahio samaM rahattheNaM / turayabalaggosuhaDo, turayArUDhaM vivAei // 27 // asi-kaNaya-cakka-tomara-annonnAvaDiyasatthaghAyaggI / aha takkhaNammi jAo, saMgAmo suhaDadubisaho // 28 // ummeNThA mattagayA, bhamanti turayA''savAraparimukkA / bhajjanti sandaNavarA, chijjanti dhayA kaNayadaNDA // 29 // pAsa gye| (14) siMha jute tathA tarakaza bA~dhe hue ratha para rAma savAra hue| isI prakAra lakSmaNa bho garur3a-ratha para ArUr3ha huA (15) zarIra para kavaca dhAraNa kiye hue bhAmaNDala Adi dUsare mahAsubhaTa bhI ratha, hAthI evaM ghor3oM para savAra ho saMgrAmake lie udyata hue (16) he zreNika ! isa prakAra taiyAra ho vAhanameM ArUr3ha rAma aura lakSmaNa vAnarasenAke sAtha yuddhake lie nikala par3e / (17) unake calane para pakSI madhura aura suprazasta svarameM bolane lge| ve sunizcita rUpase zatrukA parAjaya aura apane lie AnandakI sUcanA de rahe the| (18) taba zatrusainyako AtA dekha kupita rAvaNane sAmane senAke sAtha ratha hA~kA / (16) gandharva evaM kinnara gagoMne tathA AkAzameM sthita apsarAoM ne donoM senAoMke subhaToMke Upara puSpoMkI vRSTi kii| (20) bhayaMkara phara (DhAla), phalaka (astravizeSa), spheTaka (nAza karanevAlA zastra) tathA vasunandana (eka tarahakI uttama talavAra ) se zarIrako surakSata karake sarvaprathama capala dRSTeivAle paidala sainikoMne samarabhUmimeM praveza kiyaa| (21) kaI subhaTa ghoDoM para, kaI hAthiyoM para to kaI uttama rayoM para ArUr3ha hue| harpa aura utsAhase yukta ve hAyameM nAnA prakArake Ayudha lekara bhir3a gye| (22) uttama subhaToM dvArA gRhIta aura yoddhAoMko mAranevAle saikar3oM vANa, jhasara, zakta, savvala, sphaTika zilAvAle parvata aura mudgara girane lge| (23) yuddhameM kaI capala hAthavAle subhaTa talavAroM kA upayoga karate the, to dUsare samartha yoddhAoMke Upara gadAkA prahAra karate the| (24) talavArake prahArase jarjarata dUsare yoddhA eka-dUsarekA mastaka grahaNa karake prAgoM ke sAtha zarIrako bhI darpake sAtha pRthvItala para chor3ate the| (25) jamIna para gire hue aura khUna, carbIke kIcar3ase sane hue tathA khece jAte dhar3a koe, siyAra aura gIdhake samUha dvArA khAye jAte the| (26) hAthIke sAtha hAthI aura rathameM baiThe hueke sAtha rathI yuddha karane lge| ghor3e para baiThA huA subhaTa ghur3asavArako mArane lgaa| (27) talavAra, kanaka, cakra evaM tomarake eka-dUsare para giranese tathA zastroMke AyAtase uThanevAlI AgavAlA aura subhaToMke lie atyanta duHsaha aisA saMgrAma tatkSaNa hone lagA / (28) mahAvatoMse rahita hAthI aura savAroMse rahita ghor3e ghUmane lge| acche apane ratha TaTane lage aura soneke daNDavAlI dhvajAe~ chinna hone lgii| (26) giratI huI talavAroMkA khannan zabda Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 paumacariyaM [71. 30 khaNakhaNakhaNa ti saddo, katthai khaggANa AvaDantANaM / visihANa taDataDaravo, nivaDantANaM gayanesu // 30 // maNikuNDalujjalAiM, paDanti sIsAiM mauDacindhAiM / nacanti kabandhAI, ruhiravasAlittagattAI // 31 // . anno annaM pahaNai, anno annaM bhuyAbalummatto / AyaDDiUNa nihaNai, nohA johaM karI kariNo // 32 // ubhayabalesu bhaDehiM, uppayanivayaM raNe karentehiM / gayaNaGgaNaM niruddhaM, pAusakAle va mehehiM // 33 // eyArisammi jujjhe, suya-sAraNamAiesu suhaDesu / mArIjINa ya bhaggaM, sennaM ciya vANarabhaDANaM // 34 // siriseleNa baleNa ya, bhUyaniNAeNa taha ya noleNaM / kumuyAivANarehi, bhaggaM ciya rakkhasANIyaM // 35 // sundo kumbha nisumbho, vikkama kamaNo ya jambumAlI ya / mayaraddhao ya sUro, asaNinighAyAiNo suhaDA // 36 // ee rakkhasavasabhA, niyayabalucchAhakAraNujjuttA / vANarabhaDehi samaya, jujhaM kAUNa ADhattA // 37 / / bhuyavarabalasammeyA, viyaDA kuDilaGgayA suseNA ya / caNDummiyaGgayAI, samuTThiyA kaivarA ee // 38 // rakkhasa-kaiddhayANaM, jujhaM aidAruNaM samAvaDiyaM / annonnakaraggAhaM, ghaNasatthapaDantasaMghAyaM // 39 // eyantarammi haNuo, gayavarajuttaM raha samAruhiuM / lolei rakkhasabalaM, paumasaraM ceva mattagao // 40 // ekkaNa teNa seNiya!, sUreNa mahAbalaM nisiyarANaM / garuyapahArAbhihayaM, bhayajaragahiyaM kayaM sarva / / 41 // taM pecchiUNa sennaM, bhayavihalavisaMTulaM mao ruTTho / haNuyassa samAvaDio, muzcanto AuhasayAI // 42 // siriseleNa vi siggha, AyaNNAUriesu bANesu / kaJcaNaraho vicitto, tuGgo mayasantio bhaggo // 43 // anna rahaM vilamgo, mayarAyA jujjhiuM samADhatto / so vi ya siriseleNaM, bhaggo nisiyaddhayandehiM // 44 // viraha daTTaNa mayaM, dasANaNo'NeyarUvavijAe / sigdhaM viNimmiya rahaM, sasurassa tao samappei // 45 // so tattha sandaNavare, AruhiUNaM mao sarasaehiM / viraha karei haNurya, takkhaNameceNa AruTTo // 46 // aura girate hue bANoMkA AkAzameM taD-taD zabda hone lgaa| (30) maNimaya kuNDaloMse ujjvala tathA mukuTa dhAraNa kiye hae sira girane lage aura rudhira evaM carbIse lipta aMgavAle dhar3a nAcane lge| (31) koI eka yoddhA dUsareko mAratA thA, bhujAoMke balase unmatta dUsarA kisI dUsareko mAratA thaa| yoddhA yoddhAko aura hAthI hAthIko khIMcakara mArate the| (32) donoM senAoMmeM Upara kUdate aura nIce girate hue subhaToMse AkAza, varSAkAlameM bAdaloMkI taraha, chA gayA / (33) . aise yuddha meM zuka, sAraNa Adi subhaToM tathA mArIcine vAnara yoddhAoMkA sainya chinna-bhinna kara ddaalaa| (34) hanumAna, bala, bhUtaninAda tathA nIla aura kumuda Adi vAnaroMne rAkSasa senAko chinna-bhinna kara DAlA / (35) sunda, kumbha, nisumbha, vikrama, kramaNa, jambUmAlI, makaradhvaja, sUrya, azani aura niryAta prAdi-ye rAkSasoMmeM vRSabhake samAna zreSTha tathA apane-apane bala evaM utsAhake kAraNa udyata subhaTa vAnara yoddhAoMke sAtha yuddha karanemeM pravRtta hue| (36-37) bhujabara, bala, sammeta, vikaTa, kuTila, aMgada, suSeNa, caNDormi tathA aMga Adi-ye kapivara uTha khar3e hue| (38) rAkSasa aura kapidhvajoMke bIca eka-dUsare ke sAtha jisameM hAthApAI ho rahI hai tathA jisameM bahuta-se zastroMkA samUha gira rahA hai aisA atibhayaMkara yuddha hone lgaa| (36) ___usa samaya hAthIse jute rathameM savAra ho hanumAna, jisa bhA~ti matta hAthI padmasarovarakA viloDana karatA hai usa bhA~ti, rAkSasa senAkA viloDana karane lgaa| (10) he zreNika ! usa akele zUravIrane rAkSasoMke samagra mahAsainyako bhArI prahAroMse pITakara bhayarUpI jvarase grastakara diyaa| (41) usa senAko bhayase vikala aura vihvala dekha kruddha maya saikar3oM Ayudha chor3atA huA hanumAnake sammukha aayaa| (42) hanumAnane bhI zIghra hI kAnataka khIMce hue bANoMse mayakA vizAla aura vicitra svarNaratha tor3a DAlA / (43) dUsare rathapara car3hA huA maya rAjA yuddha karane lgaa| tIkSNa ardhacandra bANoMse use bhI hanumAnane tor3a ddaalaa| (44) mayako rathahIna dekhakara rAvaNane anekarUpiNI vidyAse zIghra hI ratha banavAkara sasurako diyaa| (45) usa uttama rathapara ArUr3ha ho kruddha mayane saikar3oM bANoMse tatkSaNa hI hanumAnako rathahIna kara diyaa| (46) hanumAnako rathahIna Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 71. 62 ] 71. lakkhaNarAvaNajujjhapavvaM AloiUNa haNuyaM, viraha aha dhAio jnnyputto| tassa vi ya sandaNavaro, maeNa bhaggo srvrehiN||47|| sayameva vANaravaI, samuTThio tassa rospjjlio| so vimaeNa nirattho, kao ya dharaNIyale paDio // 48 // etto maeNa samayaM, vihIsaNo jajjhiuM samADhatto / chinnakavayA-''yavatto, kao ya bANAhayasarIro // 49 // payalantaruhiradeha, bihIsaNaM pecchiUNa paumAbho / kesarirahaM vilaggo, chAei mayaM sarasaehiM // 50 // rAmasaraniyaraghatthaM, bhayavihalavisaMlaM mayaM da8 / sayameva rakkhasavaI, samuTTio kohapajjalio // 51 // so lakkhaNeNa diTTho, bhaNio re duTTha ! majjha purahutto / ThA-ThAhi pAva takkara !, nA te jIyaM paNAsemi // 52 // aha bhaNai lakkhaNaM so, kiM te haM rAvaNo asuyapubo / nissesapuhainAho, uttamadivAruho loe ? // 53 // ajja vi muJcasu sIyaM, ahavA cintehi niyayahiyaeNaM / kiM rAsahassa sohai, dehe raiyA vijayaghaNTA ? // 54 // devA-'suraladdhajaso, ayaM telokpAyaDapayAvo / saha bhUmigoyareNaM, ahiyaM lajAmi jujjhanto // 55 // nai vA karahi jujhaM, niviNNo niyayajIviyoNaM / to ThAhi savaDahutto, visahasu maha santiyaM paharaM // 56 / / to bhaNai lacchinilao, jANAmi pahutaNaM tuma sabaM / nAsemi aja sigdhaM, eyaM te gajjiyaM garuyaM // 57 / / evaM bhaNiuM saroso, cAvaM ghettaNa bANanivaheNaM / chAeUNa pavatto, tuGga piva pAuse meho // 58 // namadaNDasannihiM, sarehi lacchIharo gayaNamagge / balaparihatthucchAho, dahamuhabANe nivArei // 59 // dasarahaputteNa kao, rayaNAsavanandaNo viyaliyattho / tAhe muyai daNubaI, AruTTho vAruNaM atthaM // 60 // taM lakkhaNo khaNeNaM, nAsei samIraNatthajoeNaM / muJcai laGkAhivaI, aggeyaM dAruNaM atthaM // 61 / / nAlAsahassapaura, dahamANaM taM pi lacchinilaeNaM / dhArAsarehi sigcha, vijjhaviyaM vAruNattheNaM // 62 // dekhakara janakaputra bhAmaNDala daudd'aa| usakA ratha bhI mayane uttama bANoMse tor3a ddaalaa| (47) ropase prajvalita vAnarapati sugrIva svayaM hI usake Age khar3A huA / mayake dvArA nirasta kiyA gayA vaha bhI pRthvIpara gira pdd'aa| (48) taba mayake sAtha vibhISaNa yuddha karane lgaa| kavaca aura chatra jisake tor3a DAle gaye haiM aisA vaha bhI bANoMse Ahata zarIravAlA kiyA gyaa| (46) jisake zarIrameMse rakta baha rahA hai aise usa vibhISaNa ko dekhakara siMharathapara baiThe hue rAmane saikar3oM bANoMse mayako AcchAdita kara diyA / (50) rAmake bANa-samUhase AkrAnta aura bhayase Akula-vyAkula mayako dekhakara krodhase jalatA huA rAvaNa svayaM hI uTha khar3A huaa| (51) __ lakSmaNane use dekhakara kahA ki, re duSTa ! pApI ! taskara ! mere Age Thahara, jisase maiM tere jIvanakA nAza kruuN| (52) taba usane lakSmaNase kahA ki samagra pRthvIke svAmI aura uttama evaM divya padArthoMse lokameM pUjanIya aise mujha rAvaNake bAremeM kyA tUne pahale nahIM sunA ? (53) lakSmaNane kahA-Aja hI sItAko chor3a do, athavA apane hRdayameM soco ki gadheke zarIrapara bA~dhA gayA vijayaghaNTa kyA acchA lagatA hai ? (54) isapara rAvaNane kahA-devoM aura asuroMmeM yaza prApta karanevAlA aura tInoM lekoMmeM jisakA pratApa chAyA huA hai aisA maiM jamInapara calanevAloMke sAtha lar3anemeM bahuta lajita hotA huuN| (55) apane prANoMse udAsIna hokara yadi tU yuddha karanA cAhatA hai to mere samakSa khar3A ho aura mere prahAroMko sahana kara / (56) taba lakSmaNane kahA ki maiM terA sArA prabhutva jAnatA huuN| Aja terI isa bhArI garjanAko zIghra hI naSTa kruuNgaa| (57) aisA kahakara ropayakta usane dhanuSa uThAyA aura varSAkAlameM parvatako chAnevAle meghakI bhA~ti bANoMse use chAne lgaa| (58) bala evaM paripUrNa utsAhavAlA lakSmaNa yamadaNDa sarIkhe bANoMse rAvagake bANoMkA AkAzamArgameM nivAraNa karane lagA / (56) dazarathake putra lakSmaNane ratnazravAke putra rAvaNako asrarahita banA diyaa| taba kruddha rAkSasapatine vAruNa astra chodd'aa| (60) samIraNAstrakA prayoga karake lakSmaNane usakA nAza kiyaa| taba laMkAdhipatine bhayaMkara Agneya astra chodd'aa| (61) hajAroM jvAlAoMse yukta jalate hue usa astrako bhI jaladhArArUpI bANoMse yukta vAruNAstrase bujhA diyaa| (62) taba rAvaNane atibhayaMkara Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [71. 63aha tassa rakkhasatthaM, visajjiya rAvaNeNa aighoraM / dhammattheNa paNAsai, taM dasarahanandaNo sigdhaM // 63 // lacchIhareNa seNiya! visajjiyaM indhaNaM mahAsatthaM / paDiindhaNeNa nIyaM. disodisiM rakkhasindeNaM // 64 // aha rAvaNeNa sigdhaM, tamanivahatyandhayAriyadisohaM / vimalaM karei taM pi ya, divAyaratyeNa somittI // 65 // phaNimaNikiraNujjaliyaM, uragatthaM rAvaNeNa vikkhittaM / taM lakkhaNeNa nIyaM, dUraM garuDatthajoeNaM / / 66 / / muzcai viNAyagatthaM, rakkhasaNAhassa lakkhaNo samare / taM vArei mahappA, tikUDasAmI mahattheNaM // 67 // bhagge viNAyagatthe, sarehi lacchIharo tikUDavaI / chAei sennasahiyaM, so vi ya taM bANavariseNaM // 68 // saMgAmasUrA jaNiyAhimANA, jujjhanti annonnajayatthacittA / ghorA narA neva gaNanti satthaM, na mAruyaggi vimalaM pi bhAj // 69 // / / iya paumacarie lakkhaNa-rAvaNajujha nAma egasattaraM pavvaM samattaM / 72. cakkarayaNuppattipavvaM khinnANa dijjai jalaM, tisAbhibhUyANa sIyalaM surahiM / bhattaM ca bahuviyappaM, asaNakilantANa suhaDANaM // 1 // siJcanti candaNeNaM, suhaDA vaNaveyaNApariggahiyA / AsAsijjanti puNo, dehuvagaraNesu bahuesu // 2 // laGkAhiveNa samayaM, somittisuyassa vaTTae jujhaM / vivihAuhavicchaDDu, vimhayaNijaM suravarANaM // 3 // gandhavakinnaragaNA, accharasahiyA nahaTTiyA tANaM / muJcanti kusumavAsaM, sAhukkAreNa vAmIsaM // 4 // rAkSasAstra usake Upara chodd'aa| lakSmaNane zIghra ho use dharmAtrase naTa kiyA / (63) he zreNika ! taba lakSmaNane indhana nAmakA mahAzastra pheNkaa| rAkSasendra rAvaNane prati-indhana astra dvArA use dasoM dizAoMmeM bikhera diyaa| (64) tava rAvaNane zIghrahI tamonivaha nAnaka ase dizAoMko andhakAreta kara diyaa| lakSmaNane divAkarAstrase use bhI nirmala banA diyaa| (65) taba sarpoke maNiyoMkI kiraNoMse ujjvala uragAna rAvaNane pheNkaa| garur3Astrake prayogase use bhI lakSmaNane dUrakara diyA / (66) lakSmaNane yuddha rAvaNake Upara vinAyakAla pheNkaa| trikUTasvAmI mahAtmA rAvaNane usakA mahArUse nivAraNa kiyaa| (67) vinAyakAlakA nArA honepara lakSmaNane sainyasahita trikUTapatiko vANoMse AcchAdita kara diyaa| usane bhI use (lakSmaNako) vAraNoMkI vAse DhaMka diyaa| (68) abhimAnI tathA manameM eka-dUsareko jItanekI icchAvAle yuddhavIra lar3ate haiN| bhayaMkara manuSya na to zastrako, na vAyuko, na agniko aura na vimala sUryako hI ginate hai| (66) / / padmacaritameM lakSmaNa aura rAvaNakA yuddha nAmaka ikahattaravA~ parva samApta huA / 72. cakraratnakI utpatti tRSAse abhibhUta khinna subhaToMko jala diyA jAtA thA, bhojanase pIr3ita subhaToMko aneka prakArakA bhojana diyA jAtA thA, vraNakI vedanAvAle subhaTa candanase sIMce jAte the tathA zarIrake bahuta-se upakaraNoM dvArA unheM AzvAsana diyA jAtA thaa| (1-2) aneka prakArake Ayudha jisameM pheke jAte haiM aura jo devatAoMke lie bhI Azcaryajanaka thA aisA laMkAdhipake sAtha lakSmaNakA yuddha ho rahA thaa| (3) AkAzameM sthita apsarAoMke sAtha gandharva aura kinnaragaNa bhI sAdhukArase yukta kusumavRSTi kara rahe the| (4) 1. tiphUDavaI-pratya0 / 2. viymbhnnij-mu.| 3. patthiyA-pratya0 / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72.20 ] 72. cakkarayaNupattipavyaM 11 // vijjAharas tAva, duhiyAo candavaNassa nahe / divavimANatthAo, aTTha jaNIo surUvAo // 5 // mayaharayaparimiyAo, kannAo accharehi bhaNiyAo / sAheha kassa tumhe, duhiyAo ihaM pavannAo ? // 6 // sAhanti tANa tAo, amha piyA candavaddhaNo nAmaM / vaidehIsaMvaraNe, duhiyAsahio gao mihilaM // 7 // so lakkhaNassa amhe, dAUNaM patthio niyayagehaM / tatto pabhUi eso, hiyayammi avaTTio niyayaM // 8 // so esa mahAghore saMgAme saMsayaM samAvanno / na ya najjai kaha vi imaM, hohai duhiyAo ? teNa'mhe // 9 // lacchIharassa etthaM, nA hohI hiyayavallahassa gii| sA amhANa vi hohI, niyamA aTThaNha vi jaNINaM // 10 // soUNa tAsa, uDDo lakkhaNo paloyanto / bhaNio ya bAliyAhiM, siddhattho hohi kajjesu // soUna tANa saddaM, tAhe saMbharai dahamuho atthaM / siddhatthanAmadheyaM, ghattara lacchIharassuvariM // rAmakaNiTTeNa tao, taM vigdhaviNAyagatthanoeNaM / nIyaM vihalapayAvaM, saMgAmamuhe abhIeNaM // naM naM muJcai atthaM, taM taM chettUNa lakkhaNo dhIro / chAei saravarehiM, revi ba sayalaM disAyakkaM // etthantarammi seNiya !, bahurUvA AgayA mahAvijjA / laGkAhivassa jAyA, sannihiyA tattha saMgAme // aha lakkhaNeNa chinnaM, sIsaM laGkAhivassa saMbhUyaM / chinnaM puNo puNo cciya, uppajjai kuNDalAbharaNaM // chinnammi uttimaGge, ekke do honti uttimaGgAI / ukkattipasu tesu ya, duguNA duguNA havai vuDDI // chinnaM ca bhuyAjuyalaM, doNNi vi juyalAI honti bAhANaM / chinnesu tesu vi puNo, nAyai duguNA bhuyAvuDDI varamauDamaNDiehiM sirehi chinnehi nahayalaM channaM / keUrabhUsiyAsu ya, bhuyAsu evaM ca savisesaM // asi-kaNaya-cakka-tomara-kuntAi aNeya satthasaMghAe / muJcai rakkhasaNAho, bahuvivAhAsahassehiM // 12 // 13 // 14 // 17 // // 18 // 19 // 20 // 15 // 16 // usa samaya candavardhana vidyAdharakI sundara ATha putriyA~ AkAzameM divyavimAna meM baiThI huI thiiN| (5) kaMcukiyoM se ghirI huI una kanyAoM se apsarAoMne pUchA ki tuma kisakI putriyA~ ho aura kisake dvArA aMgIkRta kI gaI ho / (6) unhoMne unase kahA ki hamAre pitAkA nAma candravardhana hai| sItAke svayaMvara meM vaha putriyoM ke sAtha mithilA gaye the / (7) hameM lakSmaNako dekara vaha apane ghara lauTa aaye| tabase yaha hamAre hRdayameM dRr3ha rUpase avasthita haiM / (8) vaha isa mahAghora saMgrAma meM saMzayako prApta hue haiN| kyA hogA yaha jAnA nahIM jAtA, isa kAraNa hama duHkhI haiM / ( 6 ) hRdayavallabha lakSmaNakI jo yahA~ gati hogI vaha hama AThoM bahanoMkI bhI niyamataH hogI / (10) unakA zabda sunakara Upara mu~ha uThAkara dekhate hue lakSmaNane una striyoMse kahA ki kArya meM maiM siddhArtha rahU~gA / (11) unako kahe gaye zabdako sunakara raat siddhArtha nAmaka astrakA smaraNa ho aayaa| usane vaha lakSmaNake Upara pheNkaa| (12) saMgrAma meM niDara lakSmaNa taba vighnavinAyaka nAmaka arU ke yogase use pratApahIna banA DAlA / (13) rAvaNa jo jo aru chor3atA thA use vinaSTa karake dhIra lakSmaNane sUrya kI bhA~ti dizAcakrako vANoMse chA diyA / (14) 416 zreNika ! taba bahurUpA mahAvidyA AI / vaha usa saMgrAma meM laMkAdhipa rAvaNa ke samIpa meM sthita huI / (15) isake bAda lakSmaNake dvArA rAvaNakA sira kATa DAlane para vaha punaH utpanna huA / mastakako punaH punaH kATane para bhI kuNDalakA AbharaNavAlA vaha punaH punaH utpanna hotA thA / (16) eka sira kATane para do sira hote the| donoMko kATane para dugunI vRddhi hotI thI / (17) donoM bhujAe~ kATane para bAhuoM kI do jor3I ho jAtI thI / unheM kATane para punaH bhujAoM kI dugunI vRddhi hotI thI / (18) uttama mukuToMse maNDita chinna mastakoMse AkAza chA gyaa| keyUrase vibhUSita bhujAoMse aisA savizeSa huA / (16) talavAra, kanaka, cakra, tomara tathA bhAle Adi aneka zoMkA samUha rAvaNa nAnA prakArakI apanI hajAroM bhujAoMse chor3atA thA / (20) usa Ate hue zrAyudhasamUhako bANoMse kATakara lakSmaNa virodhI zatruko bANoMse 1. rivusinaM naM disA0 - pratya0 / 2. puNaravi akSaM sIsaM vijAe takkhaNaM ceva - pratya0 / 3. esu dosu vi du- mu0 / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [72. 21 taM lakkhaNo vi entaM, AuhanivahaM sarehi chettRNaM / chAeUNa pavatto, paDisattuM bANanivaheNaM // 21 // ekaM ca doSNi tiNNi ya, cattAri ya paJca dasa shssaaii| lakkhaM sirANa chindai, arissa nArAyaNo sigdhaM // 22 // nivaDantaesu sahasA, bAhAsahiesu uttimaGgesu / channaM ciya gayaNayalaM, raNabhUmI ceva savisesaM // 23 // jaM jaM siraM sabAhu, uppajjai rAvaNassa dehammi / taM taM sarehi sabaM, chindai lacchIharo sigdhaM // 24 // raavnndehukkttiy-pylntuddaamruhirvicchddu| jAyaM ciya gayaNayalaM, sahasA saMjhAruNacchAyaM // 25 // payalantaseyanivaho, jaNiyamahAyAsadIhanIsAso / cintei seNiya! tao, cakkaM laGkAhivo ruTTo // 26 // veruliyasahassAraM, mottiyamAlAulaM rayaNacittaM / candaNakayacaccikaM, samacciyaM surabhikusumehiM // 27 // sarayaravisarisateyaM, palayamahAmehasarisanigdhosaM / cintiyamettaM cakkaM, sannihiyaM rAvaNassa kare // 28 // kinnara-kiMpurisagaNA, vissAvasu-nArayA saha'ccharasA / mottaNa samarapekkhaM, bhaeNa dUraM samosariyA // 29 // taM cakkarayaNahatthaM, dasANaNaM bhaNai lakSaNo dhIro / jai kAi asthi sattI, paharasu mA Ne cirAvesu // 30 // so eva bhaNiyametto, ruTTho taM bhAmiUNa maNavegaM / muJcai palayakaNihaM jayasaMsayakAraNaM cakkaM // 31 // ThUNa ya ejjantaM, cakaM savaDammuhaM ghaNaniNAyaM / ADhatto somittI, vAreuM taM saroheNaM / / 32 // vajjAvatteNa ya naMgaleNa paumo nivaarnnujjtto| suggIvo vi gayAe, pahaNai bhAmaNDalo asiNA // 33 // vAreUNa pavatto, sUleNa vihIsaNo mahanteNaM / haNuo vi moggareNaM, suggIvasuo kuThAreNaM // 34 // sesA vi sesapaharaNa-saesu samajohiuM samADhattA / taha vi ya nivAriuM te, asamanthA vANarA sabai // 35 // taM AuhANa nivaha, bhantUNa samAgayaM mahAcakaM / saNiyaM payAhiNelaM, ahiTTiyaM lakkhaNassa kare // 36 // chAnekA prayatna karane lgaa| (21) nArAyaNa lakSmaNane zIghra hI zatruke eka hajAra, do haz2Ara, tIna haz2Ara, cAra hajAra, pA~ca hajAra, dasa hajAra, lAkha sira kATa DAle / (22) bhujAoMke sAtha mastakoMke sahasA giranese AkAza aura raNabhUmi to savizeSa chA gaI / (22) bAhuke sAtha jo jo sira rAvagake zarIra para utpanna hotA thA usa sabako lakSmaNa bANoMse zIghra hI kATa DAlatA thaa| (24) rAvaNake zarIrake kaTane ke kAraNa bahanevAle Dhera raktake phailanese AkAza sahasA sandhyAkAlIna aruNakAnti jaisA ho gayA / (25) he zreNika ! Dhera-sA pasInA jisakA baha rahA hai aura jo atyanta zramase janita dIrgha niHzvAsase yukta hai aisA ruSTa laMkeza taba cakrake viSayameM socane lgaa| (26) vaiDUryake bane hue eka hajAra prAroMvAlA, motiyoMkI mAlAse vyApta, ratnoMse citra-vicitra, candanase anulipta, sugandhita puSpoM dvArA pUjita, zaratkAlIna sUryakI bhA~ti tejasvI, pralayakAlIna mahAmeghakI taraha nirghoSa karanevAlA-aisA cakra socate hI rAvaNake hAthameM A gyaa| (27-) apsarAoMke sAtha kinnara aura kiMpuruSoMke gaNa, vizvAvasu aura nArada yuddhako dekhanA chor3a dUra cale gaye / (26) cakraratnase yukta hAthavAle rAvaNase vIra lakSmaNane kahA ki yadi tere pAsa koI zakti hai to prahAra kr| dera mata lagA / (30) isa prakAra kahe jAnepara kruddha usane manakI bhA~ti vegazIla, pralayakAlIna sUrya sarIkhe tathA vijayameM saMzaya paidA karanevAle usa cakrako ghumAkara chor3A / (31) khUba AvAz2ake sAtha sAmane Ate huye cakrako dekha lakSmaNa use bANa-samUhase rokanekA prayatna karane lgaa| (32) vajrAvarta dhanuSa evaM halase rAma bhI nivAraNakA prayatna karane lge| gadAse sugrIva tathA talavArase bhAmaNDala usapara prahAra karane lage / (33) vibhISaNa bar3e bhArI zUlase use rokane lgaa| hanumAna bhI mudgarase tathA sugrIvakA putra aMgada kuThArase use rokane lgaa| (34) dUsare bhI bAkIke saikar3oM praharaNoMse jUjhane lage, phira bhI ve saba vAnara usakA nivAraNa karane meM asamartha rahe / (35) AyudhoMke samUhakA vinAza karake vaha mahAcakra dhIrese pradakSiNA karake lakSmagake hAthameM adhiSThita huaa| (36) parabhavameM kiye gaye 1. cirAveha-pratya0 / 2. kuro tN-pr.| 3. ya-pratyaH / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73.6] 421 73. dahavayaNavahavihANapavvaM pare bhave sukayaphaleNa mANavA, mahiDDiyA iha bahusokkhabhAyaNA / mahAraNe jayasiriladdhasaMpayA, sasI nahA vimalapayAvapAyaDA // 37 // / / ii paumacarie cakkarayaguppattI nAma bAvattaraM pavvaM samataM / / 73. dahavayaNavahavihANapavyaM uppannacakkarayaNaM, daLUNaM lakkhaNaM pavayajohA / ahiNandiyA samatthA. bhaNanti ekekamekeNaM // 1 // eyaM taM phuDaviyarDa, aNantavirieNa naM purA bhaNiyaM / jAyaM saMpai sabaM, kajaM bala-kesavANaM tu // 2 // jo esa cakkapANI. so vi ya nArAyaNo samuppanno / sIharahammi vilaggo eso puNa hoi baladevo // 3 // ee mahANubhAvA, bhArahavAsamma rAma-somittI / baladeva-bAsudevA, uppannA aTThamA niyamA // 4 // daTaThaNa cakkapANiM, somittI rAmaNo vicintei / taM saMpai saMpanna, aNantavirieNa jaM bhaNiyaM // 5 // daThaNa AyavattaM, jassa raNe sayalagayaghaDADovA / bhajjanti kheyarabhaDA, bhayavihalavisaMtulA satt // 6 // sAyarasalilasamatthA, himagirivijhatthalI puhainArI / ANApaNAmakArI, dAsi ca mahaM base Asi // 7 // so haM maNueNa kaha, niNiUNA''loio dasaggIvo ? / vaTTai imA avatthA, kiM na hu accherayaM eyaM? // 8 // dhiddhi ! ti rAyalacchI, adIhapehI muhuttaramaNijjA / paricaiUNA''DhattA, ekapae dujaNasahAvA // 9 // sakatake phalase manuSya isa lokameM bar3e bhArI aizvaryase yukta, aneka sukhoMke pAtra, mahAyuddhameM jayazrIrUpI sampatti pAnevAle tathA candramAkI bhA~ti vimala pratApase AcchAdita hote hai| (37) // padmacaritameM cakraratnako utpatti nAmaka bahattaravA~ parva samApta huA // 73. rAvaNakA vadha cakraratna jise utpanna huA hai aise lakSmaNako dekhakara saba vAnara-yoddhA Anandita hue aura eka-dUsarese aisA vacana kahane lge| (1) anantavIrya munine pahale jo spaSTa aura binA chupAye kahA thA vaha saba kArya aba valadeva aura kezavakA ho gyaa| (2) jo yaha cakrapANi hai vaha bhI nArAyaNa rUpase paidA huyA hai| siMharathameM baiThe hue ye baladeva haiN| (3) ye mahAnubhAva rAma aura lakSmaNa bhAratavarSameM nizcaya hI AThaveM baladeva aura vAsudeva rUpase utpanna hue haiN| (4) cakrapANi lakSmaNako dekhakara rAvaNa socane lagA ki anantavIryane jo kahA thA vaha aba siddha huaa| (5) yuddhameM jisake chatrako dekhakara hAthiyoMke samagra ghaTATopase sampanna zatru khecara-subhaTa bhI bhayase vihvala aura duHkhI hokara bhAga jAte the tathA sAgarake jalake sAtha himagiri aura vindhyasthalI takakI pRthvI rUpI strI dAsIkI bhA~ti AjJAkA pAlana aura praNAma karatI huI mere basameM thI-aisA maiM dazagrIva rAvaNa manuSyoMke dvArA parAjita ho kaisA dikhAI detA hU~? kintu yaha bhI avasthA hai| kyA yaha eka Azcarya nahIM hai ? (6-8) adIrghadarzI, muhUrta bharake lie ramaNIya pratIta honevAlI rAjyalakSmIko dhikkAra hai ! durjanoMke jaise svabhAvavAlI yaha eka hI sAtha chor3ane lagI hai| (9) kiMpAka-phalake jaise bhoga bAdameM 1. parabhavasukya-pratya0 / 2. ekke kimaM vynnN--mu.| Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 paumacariyaM [73. 100 kiMpAgaphalasaricchA, bhogA pacchA havanti visakaDuyA / bahudukkhadoggaikarA, sAhUNaM garahiyA niccaM // 10 // bharahAimahApurisA, dhannA je ujjhiUNa rAyasiriM / nikkhantA cariya tavaM, sivamayalamaNuttaraM pattA // 11 // so kaha moheNa nio, ahayaM saMsAradIhanagaeNaM? / kiM vA maremi iNhi, uvaTTie paDibhae ghore? // 12 // daThUNa cakkahatthaM, somittiM rAvaNo savaDahuttaM / mahuravayaNehi etto, bihIsaNo bhaNai dabayaNaM // 13 // ajja vi ya majjha vayaNaM, kuNasu pahU ! jANiUNa appahiyaM / tuhu paumapasAeNaM, jIvasu sIyaM samappento // 14 // -sA ceva tujjha lacchI , eva kuNantassa AuyaM dIhaM / havai niyameNa rAvaNa!, narassa iha mANabhaGgeNaM // 15 // ekkoyarassa vayaNaM, avagaNeUNa rAvaNo bhaNai / re tujjha bhUmigoyara !, gavaM ciya dAruNaM jAyaM // 16 // tAva ya gajjanti gayA, jAva na pecchanti ahimuhAvaDiyaM / dADhAviDambiyamuha, viyaDajaDAbhAsuraM sIhaM / / 17 / / rayaNAsavassa putto, ahayaM so rAvaNo vijiyasatta / dAvemi tuha avatthaM, jIyantayarI nirutteNaM // 18 // bhaNio ya lakkhaNeNaM, kiM vA bahuehi bhAsiyahiM / uppanno tujjha oNrivU, hantA nArAyaNo ahayaM // 19 // nivAsiyassa taiyA, piyareNaM vaNaphalAsiNassa mayA / nArAyaNattaNaM te, vinAyaM dIhakAleNaM // 20 // nArAyaNo niruttaM, hohi tumaM ahA ko vi anno vA / iha tujjha mANabhaGga, karemi nissaMsayaM ajaM // 21 // aigavio si lakkhaNa, hatthavilaggeNimeNa cakkaNaM / ahavA hoi khaleNa vi, mahasavo pAyayajaNassa // 22 // cakkeNa kheyarehi ya, samayaM saturaGgamaM saha raheNaM / pesemiha pAyAle, kiM ca bahutteNa bhaNieNaM? // 23 // so evabhaNiyametto, cakaM nArAyaNo bhamADeuM / pesei paDivaheNaM, laGkAhivaissa AruTTho // 24 // AloiUNa entaM, cakkaM ghaNaghosabhIsaNaM dittaM / sara-jhasara-moggarehi, ujjutto taM nivAreuM // 25 // viSake samAna kaDue, vahuta duHkha aura durgati denevAle tathA sAdhuoMke dvArA sadaiva garhita hote haiN| (10) bharata Adi mahApuruSa dhanya hai jinhoMne rAjyalakSmIkA parityAga karake dIkSA aMgIkAra kI thI aura tapakA AcaraNa karake vimala aura anuttara zivapada prApta kiyA / (11) dIrgha saMsArake utpAdaka mohake dvArA maiM kaisA jItA gayA hU~ ? athavA ghora bhaya upasthita hone para aba maiM kyA karU~ ? (12) rAvaNake sammukha hAthameM cakra dhAraNa kiye hue lakSmaNako dekhakara vibhISaNane rAvaNase madhura zabdoM meM kahA ki, he prabho! apanA hita jAnakara aba bhI merA kahanA kro| sItAkA samarpaNa karanevAle tuma rAmake prasAdase jIte rho| (14) he rAvaNa ! isa prakAra karanese tumhArA vahI aizvarya rhegaa| abhimAnake naSTa honese yahA~ manuSyakA AyuSya avazya hI dIrgha hotA hai| (15) sahodara bhAIke aise kathanakI avahelanA karake rAvaNane kahA ki, he bhUmigocara ! terA garva bhayaMkara ho gayA hai| (16) tabhI taka hAthI ciMghAr3ate haiM jabataka ve dA~toMse mukhakI viDambanA karanevAle arthAt bhayaMkara aura samIpavartI jaTAoMse dIptimAna siMhako sAmane AyA nahIM dekhate / (17) ratnazravAkA putra aura zatruoMpara vijaya pAnevAlA meM rAvaNa tujhe avazya hI jIvanakA nAza karanevAlI avasthA dikhAtA huuN| (18) taba lakSmaNane kahA ki bahuta bolane se kyA phAyadA? terA zatru aura mAranevAlA maiM nArAyaNa utpanna huA huuN| (16) isapara rAvaNane kahA ki usa samaya pitAke dvArA nirvAsita aura jaMgalI phaloMko khAnevAle terA nArAyaNatva maiMne dIrgha kAlase jAnA hai| (20) tU avazya hI nArAyaNa ho athavA dUsarA koI bhI ho, kintu Aja maiM terA z2arUra mAna bhaMga kruuNgaa| (21) he lakSmaNa ! hAthameM Aye huye isa cakrase tU bahuta ghamaNDI ho gayA hai, athavA kSudra logoMko khalake kAraNa bhI mahotsava hotA hai| (22) bahuta kahanese kyA phAyadA? maiM tujhe cakra, khecara, ghor3e aura rathake sAtha pAtAla lokameM bhejatA huuN| (23) isa prakAra kahe jAne para ruSTa usa nArAyaNane cakrako ghumAkara laMkApatike vadhake lie pheMkA / (24) khUba AvAz2a karane se bhISaNa aura dIpta cakrako Ate dekha bANa, jhasara aura mudgarase use rokaneke lie rAvaNa prayatnazIla huaa| (25) he 1. bahuraNa bhAsiyavyeNa pratya0 / 2. arI mu.| 3. avi ya ko pratya0 / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74.1] 423 74. pIyaMkarauvakkhANapavvaM rubbhantaM pi ahimuha, taha vi samalliyai cakkarayaNaM taM / puNNAvasANasamae, seNiya ! maraNe uvagayammi // 26 // aimANiNassa etto, laGkAhivaissa ahimuhassa raNe / cakkeNa teNa sigcha, chinnaM vacchatthalaM viulaM // 27 // caNDANileNa bhaggo, tamAlaghaNakasiNaaliulAvayavo / aJjaNagiriba paDio, dahavayaNo raNamahIvaTe // 28 // sutto va kusumakeU, najjai devo va mahiyale pddio| rehai laGkAhivaI, atthagirittho va divasayaro // 29 // etto nisAyarabalaM. nihayaM daLUNa sAmiyaM bhaggaM / vivarammuhaM payaTTa, saMpelloppella kuNamANaM // 30 // joho turaGgameNaM, pellijjai rahavaro gaMyavareNaM / aikAyaro puNa bhaDo, vivaDai tattheva bhayavihalo // 31 // evaM palAyamANaM, nissaraNaM taM nisAyarANIyaM / AsAsiuM payattA, suggIva-bihIsaNA do vi // 32 // mA bhAha mA palAyaha, saraNaM nArAyaNo imo tumheM / vayaNeNa teNa seNiya !, savaM AsAsiyaM sennaM // 33 // jeTTassa bahulapakkhe, divasassa cautthabhAgasesammi / egArasIe~ divase rAvaNamaraNaM viyANAhi // 34 // evaM puNNAvasANe turaya-gayaghaDADovamajhe vi sUrA, saMpatte maccukAle asi-kaNayakarA janti nAsaM maNussA / ujjoeuMsateo sayalanayamiNaM so vi atthAi bhANU , jAe sokkhappaose sa vimalakiraNo kina cando uvei ? // 35 // // ii paumacarie dahavayaNavahavihANaM nAma tihattara pavvaM samattaM / / 74. pIyaMkarauvakkhANapavayaM ThUNa dharaNipaDiyaM, sahoyaraM soyasalliyasarIro / churiyAe~ dei hatthaM, vihIsaNo niyayavahakaje // 1 // zreNika! puNyake nAzake samaya maraNa upasthita hone para sammukha Ate hue cakraratnako rokane para bhI vaha A lagA / (26) taba atyanta abhimAnI aura yuddha meM sAmane avasthita laMkAdhipati rAvaNakA vizAla vakSasthala usa cakrane zIghra hI cIra ddaalaa| (27) tamAla vRkSa tathA bhauroMke samAna atyanta kRSNa avayava vAlA rAvaNa, pracaNDa vAyuse TUTe hue aMjanagirikI bhA~ti, yuddhabhUmi para gira par3A / (28) z2amIna para girA huA laMkAdhipati soye hue kAmadevakI bhA~ti, eka devakI bhA~ti aura astAcala para sthita sUryakI bhA~ti pratIta hotA thaa| (26) apane svAmIkA vadha dekhakara rAkSasa-senA bhAga khar3I huI aura davAtI-kucalatI vivarakI ora jAne lgii| (30) usa samaya ghor3ese yoddhA aura hAthIse ratha kucalA jAtA thaa| atikAtara bhaTa to bhayase vihvala ho vahIM para gira par3atA thaa| (31) isa taraha palAyana karatI huI azaraga rAkSasa-senAko sugrIva aura vibhISaNa donoM hI AzvAsana dene lage ki tuma mata Daro, mata bhaago| yaha narAyaNa tumhAre lie zaraNarUpa hai| he zreNika! isa kathana se sArA sainya Azvasta huaa| (32) jyeSTa mAsake kRSNapakSakI ekAdazIke dina divasakA cauthA bhAga jaba vAkI thA tava rAvaNakA maraNa huA aisA tuma jAno (33) isa prakAra puNyakA nAza hone para jaba mRtyukAla AtA hai taba ghor3e aura hAthiyoMke samUhake bIca sthita hone para bhI hAthameM talavAra aura kanaka dhAraNa karanevAle zUra manuSya bhI naSTa ho jAte haiN| jo apane teja se isa sAre jagatko Alokita karatA hai vaha sUrya bhI asta hotA hai| sukharUpI pradoSakAlake Ane para vimala kiraNoM vAlA candra kyA nahIM AtA ? (35) // padmacaritameM rAvaNake badhakA vidhAna nAmaka tihattaravA~ parva samApta huaa| 74. priyaMkarakA upAkhyAna jamIna para gire hue apane sahodara bhAIko dekha zokase pIr3ita zarIravAle vibhISaNane apane vadhake lie churIko hAtha lgaayaa| (1) taba rAmake dvArA rokA gayA vaha besudha hokara punaH Azvasta huaa| phira sahodara bhAIke pAsa jAkara 1. gayaraheNaM pratya0 / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 paumacariyaM [74.2rAmeNa tao ruddho, mucchaM gantuM puNoM vi Asattho / ekoyarassa pAse, Thio ya to vilaviu payatto // 2 // hA bhAya rAvaNa ! tumaM, indo iva saMpayAe~ hoUNaM / kaha patto si mahAjasa!, eyAvatthaM mahApAvaM? // 3 // na ya majjha tume vayaNaM, paDicchiyaM hiyayaraM bhaNantassa / daDhacakkatADio vi hu, paDio dharaNIyale pharase // 4 // uThehi dehi vayaNaM, sundara ! maha evavilavamANassa / uttArehi mahAjasa!, sogamahAsAgare paDiyaM // 5 // soUNa vizayanIyaM, davayaNanteuraM saparivAraM / sogAuraM ruyantaM, raNabhUmi AgayaM dINaM // 6 // daThUNa sundarIo, bhattAraM ruhirakaddamAlittaM / dharaNiyale palhatthaM, sahasA * paDiyAu mahibaTTe // 7 // rambhA ya candavayaNA, taheva mandoyarI mahAdevI / pavarabasI ya nIlA ya ruppiNI rayaNamAlA y|| 8 // sasimaNDalA ya kamalA ya sundarI taha ya ceva kamalasirI / siridattA ya sirimaI, bhadAya taheva kaNayapabhA // 9 // sirikantA ya migAbai, lacchI ya aNaGgasundarI nandA / paumA vasuMdharA vi ya, taDimAlA ceva bhANumaI // 10 // paumAvatI ya kittI, pII saMjhAvalI subhA kantA / maNaveyA raiveyA, pabhAvaI ceva mANavaI // 11 // juvaINa evamAI, aTThArasa sAhasIu aikaluNaM / rovanti dukkhiyAo, AbharaNavimukkakesIo // 12 // kAittha mohavaDiyA, candaNabahalodaeNa sittaGgI / ullasiyaromakUvA, paDibuddhA paumiNI ceva // 13 // avagRhiUNaM daiyaM, annA mucchaM gayA kaNayagorI / aJjaNagirissa laggA chajjai soyAmaNI ceva // 14 // kAittha samAsatthA, uratAlaNacaJcalAyataNuyaGgI / kese vilumpamANI, ruyai ciya mahurasaddeNaM // 15 // aGke ThaviUNa siraM, annA parimusai viulavacchayalaM / kAi calaNAravinde, cumbaI karapallave avarA / / 16 / / jaMpai kAi sumahuraM, rovantI aMsupuNNanayaNajuyA / hA nAha ! kina pecchasi, sogasamuddammi paDiyAo? // 17 // vaha vilApa karane lagA ki-hA bhAI rAvaNa ! hA mahAyaza ! sampattimeM indrakI bhA~ti hone para bhI tuma aisI mahApApI avasthAko kaise prApta hue ? (2-3) hitakara kahanevAle merA vacana tumane nahIM maanaa| cakrake dvArA atyanta tAr3ita hone para tuma kaThora jamIna para gira par3e ho| (4) he sundara ! uTho aura isa taraha vilApa karate hue mujhase bAteM kro| he mahAyaza! zokarUpI mahAsAgara meM patita mujhe pAra lgaayo| (5) mRtyuke bAremeM sunakara parivArake sAtha zokAtura, rotA huA aura dIna aisA rAvaNakA antaHpura samarabhUmi para aayaa| (6) patiko raktake kIcar3ase lipaTe hue tathA jamIna para par3e hue dekha sundariyA~ ekadama pRthvI para gira pdd'iiN| (7) rambhA, candravadanA, paTarAnI irI, pravarA, urvazI, nIlA, rukmiNI, ratnamAlA, zazimaNDalA, kamalA, sundarI, kamalazrI, zrIdattA, zrImatI, bhadrA, kanakapramA, zrIkAntA, mRgAvatI, lakSmI, anaMgasundarI nandA, padmA, vasundharA, taDinmAtA, bhAnumatI, padmAvatI, kIti, prIti, sandhyAvalI, zubhA, kAntA, manovegA, rativegA, prabhAvatI tathA mAnavatI Adi aThAraha haz2Ara yuvatiyA~ AbharaNoM kA tyAga karake ora bAloMko vikherakara duHkhita ho atyanta karuNa svarameM rone lgiiN| (8-12) besudha hokara girI huI koI strI candanamizrita jalase zarIra sikta hone para roma-chidroMke vikasita honese kamalinIkI bhA~ti jAgRta huii| (13) patikA AliMgana karake mUhita dUsarI kanakagaurI aMjanagirise lagI huI bijalI kI bhA~ti mAlUma hotI thii| (14) koI komala zarIravAlI strI hozameM Ane para chAtI pITatI thI aura bAloMko ukher3atI huI madhurazabdase rotI thii| (15) dUsarI koI kI sirako godameM rakhakara vipula vakSasthalako chUtI thii| koI caraNAravinda ko to dUsarI karapallavako cUmatI thii| (16) donoM A~khoMmeM A~sU bharakara rotI huI koI sumadhura vANImeM kahatI thI ki, hA nAtha ! zoka-samudrameM patita hameM kyA tuma nahIM dekhate ? (17) he prabho! zakti, kAnti evaM balase yukta tuma vidyAdharoMke svAmI 1. sasidattA-pratya0 / 2. kaNayAbhA-pratya0 / 3.0vaI ya kantI mu0| . Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. 33 ] 74. pIyaMkarauvakkhANapavvaM 22 // vijjAharANa sAmI, hoUNaM satti-kanti balajutto / rAmassa viggahe kiM, suvasi pahU dharaNipala ? // 18 // uhi sayaNavacchala !, ekkaM pi ya dehi amha ullAvaM / avarAhavirahiyANaM, kiM kovaparAyaNo nAo ? // 19 // parihAsa kahAsattaM, visuddha dasaNAvalIparamasomaM / vayaNindumimaM sAmiya!, kiM dhArasi amha parikuvio ? // 20 // asundare maNoharavitthipaNe jubaikIlaNaTTANe / kaha te cakkeNa payaM dinaM vacchatthalAbho // 21 // vairIhi niyalabaddhe, indai- ghaNavAhaNe parAyate / moehi rAhaveNaM, guNanihi ! pII kareUNaM // uhi sayaNavacchala !, atthANisamAgayANa suhaDANaM / bahuyANa' asaraNANaM, dehi pahU ! dANa-sammANaM // virahaggiM dIviyAI, vijjhavasu imAI nAha! aGgAI / avagUhaNodaeNaM, candaNasarisAleveNaM // hariyANi vilasiyANi ya, aNegacaDukammakaraNANi pahU ! / sumarijjantANi ihaM, dahanti hiyayaM nizvasesaM // evaM rovantINaM, rAvaNavilayANa dINavayaNANaM / hiyayaM kassa na kalaNaM, nAyaM ciya gaggaraM kaNTaM // eyantarammi rAmo, lakkhaNasahio vibhIsaNaM bhaNai / mA ruyasu bhadda ! dINaM, jANanto logavittantaM // nAsi ya niccharaNaM, kammANaM viciTTiyaM tu saMsAre / puvovattaM pAvai, jIvo kiM ettha soeNaM bahutthapaNDiovi hu, dasANaNo sayalavasumaInAho / moheNa imamavatthaM, nIo aidAruNavaleNaM // rAmavayaNAvasANe, vibhIsaNaM bhaNai tattha jaNayasuo / samare adinnapaTTI, kiM soyasi rAvaNaM dhIraM // 30 // mottUNa imaM soyaM, niguNasu akkhANayaM kahijjantaM / lacchIharadvayamuo, akkhapure naravaI vasaI // 31 // aridamaNoti payAso, paravisae bhaJjiUNa riusennaM / kantAdarisaNahiyao, niyayapuraM Agao sigdhaM // 32 // taM paviNi naya, toraNa-dhayamaNDiyaM maNabhirAmaM / pecchai ya niyayamahilaM, AharaNavibhUsiyaM sagihe // 33 // // hokara rAmake sAthake vigraha meM pRthvIrUpI palaMga para kyoM sote ho ? (18) apane logoM para vAtsalyabhAva rakhanevAle tuma uTho / hamAre sAtha eka bAra bolo to sahI / niraparAdha ke Upara tuma kupita kyoM hue ho ? (16) he svAmI ! parihAsa kathA meM Asakta aura vizuddha dantapaMktike kAraNa atyanta zobhAyukta isa mukhako hama para gussese kyoM sapheda-sA banA rakhA hai ? (20) he manohara ! atyanta sundara, vistIrNa, yuvatiyoM ke krIDAsthAna jaise tumhAre vakSasthala para cakrane paira kaise diyA ? (21) he guNanidhi ! zatruoMke dvArA jaMjIra meM jakar3e hue aura parAdhIna indrajita evaM ghanavAhanako rAmake sAtha sandhi karake chur3Ao / (22) he svajanavatsala prabho ! uTho / sabhAsthAna meM Aye hue bahutase azaraNa subhaToMko dAna-sammAna do / (23) he nAtha ! virahAgnise jalate ina zarIroMko candanase yukta lepavAle AliMganarUpI jalase bujhAyo / (24) he prabho ! hAsya, vilAsa tathA aneka priya sambhASaNoM ke kAraNoMko yAda karane para ve hRdayako atyanta jalAte haiM / (25) lakSmIdharadhvajakA putra prakhyAta aridamana rAjA akSapura meM rahatA thA / patnIke darzanakI icchAvAlA vaha zIghra hI apane nagarameM lauTa AyA / ( 31-2) nagarameM praveza karake usane apane bhavanameM AbhUSaNoMse vibhUSita apanI patnI ko 1. 0Na darisaNamiNaM, deha mu0 / 2. ggidUmiyAI - pratyaM0 / 3. vahiyaM ? mu0 / 54 dIna vadanavAlI rAvaNakI striyoM ko isa taraha rote dekha kisakA hRdaya karuNa aura kaNTha gadgada nahIM huA ? (26) taba lakSmaNake sAtha rAmane vibhISaNa se kahA ki bhadra ! lokakA vRttAnta jAnane vAle tuma dIna hokara mata roo| (27) saMsArameM jo karmoMkI ceSTA hotI hai use tuma avazya hI jAnate ho / pUrvakA upAtta hI jIva pAtA hai, ataH yahA~ zoka karanese kyA phAyadA ? ( 2= ) saba zAstroMmeM paNDita aura sArI pRthvIkA svAmI rAvaNa bhI atidAruNa valavAle mohake kAraNa isa avasthAko prApta huA / (26) rAmake kahane ke bAda janakasuta bhAmaNDalane vibhISaNase kahA ki yuddha meM pITha na dikhAnevAle dhIra rAvaNake liye zoka kyoM karate ho ? (30) isa zokakA parityAga karake jo AkhyAna kahA jAtA hai use tuma suno 25 23 // 24 // 25 // 26 // 27 // 28 // 29 // 425. videzameM zatrusainyakA vinAza karake hRdayameM toraNa evaM dhvajAoMse maNDita usa manohara dekhA / ( 33 ) rAjAne usase pUchA ke kisane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 paumacariyaM [74. 34taM pucchai naravasabho, siTTho haM tujjha keNa sayarAha ? / sA bhaNai muNi vareNaM, kittidhareNaM ca me kahio // 34 // IsA-rosavasagao, bhaNai muNI jai tamaM muNasi cittaM / to me kahehi saba, kiM majjha avaTTiyaM hiyae ? // 35 // taM bhaNai ohinANI, tujjha imaM bhadda ! vaTTae hiyae / jaha kila kaha maraNaM me, hohii ? kaiyA va ? katto vA ? // 36 // bhaNio ya sattamadiNe, asaNihao tattha ceva mariUNaM / uppajjihisi mahanto, kIDo viTThAhare niyae // 37 // so AgantUNa suyaM, bhaNai ya pIyaMkaraM tume ahayaM / avaseNa ghAiyabo, kIDo viTThAhare thUlo // 38 // aha so mariUNa tahiM uppanno pecchiUNa taM putaM / maraNamahAbhayabhIo, pavisai viTThAhare dUraM // 39 // pIyaMkaro muNindaM, pucchai so tattha kIDao dUraM / mArijjanto nAsai, bhayavaM ! keNeva kajjeNaM ? // 40 // aha bhaNai sAhavo taM, muJca visAyaM iheva saMsAre / jo jattha samuSpajjaI, so tattha raI kuNai jIvo // 41 // pIyaMkarassa cariyaM suNiUNa eyaM, tosaM para uvagayA vi hu kheyrindaa| laGkAhivassa aNuo paDibohio so, jAo purANavimalAmalasuddhabuddhI // 42 // // ii paumacarie pIyaMkarauvakkhANayaM nAma cauhattaraM pavvaM samattaM / / 75. indaipamuhaNikkhamaNapavvaM aha bhaNai paumanAho, maraNantAI havanti verANi / laGkAhivassa eto, kuNaha lahuM peyakaraNijjaM // 1 // bhaNiUNa evameyaM, sadhe vi vihIsaNAiyA suhaDA / paumeNa saha payaTTA, gayA ya mandoyarI nattha // 2 // juvaisahassehi samaM, rovantI rAhavo maipagambho / vArei mahurabhAsI, uvaNaya-heU-sahassehiM // 3 // akasmAt mere bAremeM tujhe kahA thA ? usane kahA ki munivara kIrtidharane mujhe kahA thaa| (34) kucha kruddha hokara usane munise kahA ki yadi tuma manakI bAta jAna sakate ho to mere mana meM kyA hai yaha saba mujhe kaho / (35) avadhijJAnIne use kahA ki he bhadra ! tumhAre hRdayameM yaha hai ki merA maraNa kaise hogA, kaba hogA aura kisase hogA ? (36) unhoMne kahAki sAtaveM dina vijalIse Ahata hokara tuma vahIM mara jAoge aura apane zaucAlayameM bar3e kIr3eke rUpameM paidA hoge / (37) usane vahA~se Akara apane putra priyaMkarase kahA ki tuma zaucAlayameM moTe kIr3eko avazya hI mAra DAlanA / (38) bAdameM marakara vaha vahIM paidA huaa| usa putrako dekhakara maraNake mahAbhayase bhIta vaha zaucAlayameM dUra ghusa gyaa| (36) usa priyaMkarane munise pUchA ki, he bhagavan ! mArane para vaha kIr3A vahA~se kisa kAraNa dUra bhAga gayA ? (40) isa para usa sAdhune kahA ki tuma viSAdakA tyAga kro| isa saMsArameM jo jIva jahA~ paidA hotA hai vaha vahA~ prema karatA hai / (41) priyaMkarakA yaha carita sunakara khecarendra atyanta saMtuSTa hue| laMkAdhipa rAvaNakA vaha choTA bhAI vibhISaNa pratibodhita hone para pahalekI-sI vimala, amala aura zuddha buddhivAlA huaa| (42) / padmacaritameM priyaMkarakA upAkhyAna nAmaka cauhattaravA~ parva samApta huaa| 75. indrajita AdikA niSkramaNa tatpazcAt rAmane kahA ki vaira maraNa taka hote haiM, ataH aba laMkeza rAvaNakA pratyakarma jaldI kro| (1) aisA kahakara vibhISaNa Adi sabhI subhaTa rAmake sAtha jahA~ mandodarI thI vahA~ gaye / (2) haz2AroM yuvatiyoMke sAtha rotI huI usako matipragalbha aura madhurabhApI rAmane haz2AroM dRSTAnta aura tarka dvArA rokA / (3) gozIrpacandana, aguru aura karpUra Adi 1. vareNaM NANadhareNaM--pratyaH / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 75. 16] 75. indaipamuhaNikkhamaNapavvaM gosIsacandaNA-'guru-kappUrAIsu surahidabesu / laGkAhivaM narindA, sakkAreuM gayA vappaM // 4 // paumasarassa taDattho. paumAbho bhaNaI attaNo suhaDe / muzcaha rakkhasabasabhA, je baddhA kumbhakaNNAI // 5 // rAmavayaNeNa etto, narehi te ANiyA tahiM suhaDA / mukkA ya bandhaNAo, bhogavirattA tao jAyA // 6 // suhaDo ya bhANukaNNo, indai ghaNavAhaNo ya mArII / maya-dANavamAIyA, hiyaeNa muNittaNaM pattA // 7 // aha bhaNai lacchinilao, jai vi huavayAriNo bhavai sattU / taha vi ya pasaMsiyabo, ahiyaM mANunnao suhddo|| 8 // saMthAviUNa bhaNiyA, indaipamuhA bhaDA niyayabhoge / bhuJjaha nahANupuvaM, souyeyaM pamottaNaM // 9 // bhaNiyaM tehi mahAyasa !, alAhi bhogehi visasaricchehiM / ghaNasogasaMgaehiM, aNantasaMsArakaraNehiM // 10 // rAmeNa lakkhaNeNa ya, bhaNNantA vi ya aNegauvaese ! na ya paDivannA bhoge, indaipamuhA bhaDA bahave // 11 // avayariUNa saravare, NhAyA sabai vi tattha vimalajale / puNaravi ya samuttiNNA, gayA ya niyayAiM tthaannaaii|| 12 // vaNiyANa mAriyANa ya, bhaDANa logo kahAsu Asatto / laGkApurIeN ciTThai, viyaliyavAvArakammanto // 13 // keI uvAlabhantA, ruvanti suhaDA dasoNaNaguNohaM / anne virattabhogA, saMjAyA takkhaNaM ceva // 14 // kei bhaDA aighoraM, saMsAraM nindiUNa ADhattA / anne puNa rAyasirI, bhaNanti taDicaJcalasahAvA // 15 // dIsai paJcakkhamiNaM, suhamasuhaphalaM raNammi suhaDANaM / bhaGgeNa ya vijaeNa ya, samasarisabalANa vi iheva // 16 // thovA vi sukayapuNNA, pAvanti jayaM raNammi naravasabhA / bahavo vi kucchiyatavA, bhajanti na ettha saMdeho // 17 // abalassa balaM dhammo, rakkhai AuM pi sucario dhammo / dhammo ya havai pakkho, sabatto pecchae dhammo // 18 // Asesu kuJjaresu ya, bhaDesu sannaddhabaddhakavaesu / na ya rakkhijjai purva, puNNehiM vivajio puriso // 19 // sugandhita padArthose laMkAdhipakA satkAra karaneke lie ve rAjA sarovarake kinAre para gye| (4) padmasarovarake taTa pa ra rAmane apane subhaToMse kahA ki kumbhakarNa Adi jo subhaTa bA~the gaye haiM unheM chor3a do| (5) rAmake kahanese AdamiyoM dvArA vahA~ lAye gaye aura bandhanase mukta kiye gye| taba ve bhogoMse virakta hue| (6) bhAnakArI ghanavAhana, marIci, mayadAnava Adi subhaToMne manameM munidharma aMgIkAra kiyA / (7) taba lakSmaNane kahA ki yadyapi zatra apakArI hotA hai, phira bhI sammAnanIya subhaTakI to vizepa prazaMsA karanI caahie| (8) indrajIta Adi subhaToM ko sAntva dekara usane kahA ki zoka evaM udvegakA parityAga karake tuma pahalekI bhA~ti apane bhogoMkA upabhoga kro|(8) unhoMne ki, he mahAyaza ! vipa sadRza, bar3e bhArI duHkhase yukta aura ananta-saMsArake kAraNa bhUta bhoga aba basa haiN| (10) rAma aura lakSmaNake dvArA aneka upadeza diye jAne para bhI indrajita Adi bahuta-se subhaToMne bhogakA svIkAra nahIM kiyA / (11) sarovarameM utarakara usake nirmala jalameM saba nhaaye| phira bAhara nikalakara ve apane-apane sthAnoM para gaye / (12) vyApAra aura karmoM kA parityAga karake laMkApurImeM lega ghAyala aura mare hue subhaToMkI kathAmeM Asakta the| (13) kaI subhaTa upAlambha dete hue rAvaNake guNa-samUha para ro rahe the, to dUsare tatkAla hI bhogoMse virakta hue| (14) kaI sabhI ati-bhayaMkara saMsArakI nindA karane lage to dUsare kahane lage ki rAjalakSmI bijalIkI bhA~ti caMcala svabhAvavAlI hotI hai| (15) yahA~ yuddha meM hI samAna balavAle subhaToMke vinAza aura vijayase zubha aura azubha phala pratyakSa dekhA jAtA hai| (16) isameM sandeha nahIM ki puNyazAlI rAjA thor3e hone para bhI yuddhameM jaya pAte haiM, jabaki kutsita tapa karanevAle bahata hone para bhI binaSTa hote haiN| (17) nirbalakA bala dharma hai| bhalIbhA~ti Acarita dharma AyuSakI bhI rakSA karatA hai| dharma hI apanI taraphadArI karanevAlA mitra hotA hai| dharma cAroM tarapha dekhatA hai| (18) pUrvake puNyase vivarjita puruSakI azva, hAthI 1. niyayagehe--pratya0 / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 paumacariyaM [75. 20kei bhaNanti esA, havai gaI varabhaDANa saMgAme / anne jaMpanti bhaDA, sattI vi hu rAmakesINaM // 20 // bhaJjanti AuhAI, avare ghattanti bhuusnnvraaii| saMvegasamAvannA, anne giNhanti pavajaM // 21 // evaM ghare ghare ciya, lakAnayarIeN sogagahiyAo / rovanti mahiliyAo, kaluNaM payalantanayaNAo / / 22 / / aha tassa diNassa'nte, sAhU nAmeNa appameyabalo / chappannasahassajuo, muNINa laGkApurI patto // 23 // jai so muNI mahappA, ento laGkAhivammi jIvante / to lakkhaNassa pII, hontI saha rakkhasindeNaM // 24 // joyaNasayaM aYNaM, jattha'cchai kevalI samuddese / verANubandharahiyA, havanti niyayaM naravarindA // 25 // gayaNaM jahA arUvaM, calo ya vAU thirA havai bhUmo / taha kevalissa niyamA, esa sahAvo ya loyahio // 26 // saGkeNa parimio so, gantuM kusumAuhe varujjANe / AvAsio muNindo, phAyadesammi uvaviThTho // 27 // jhAyantassa bhagavao, evaM ghAikkhaeNa kammANaM / rayaNisamayammi taiyA, kevalanANaM samuppannaM // 28 // egaggamaNo houM, tassAIsayasamUhasaMbandhaM / nisuNehi tAva seNiya, bhaNNantaM pAvanAsayaraM / / 29 / / aha muNivasahassa tayA, Thiyassa sohAsaNe suravarindA / caliyA bhisantamauDA, jiNadarisaNaujjayA sabe // 30 // dhAyaisaNDavidehe, surindaramaNe pure ya puville / uppanno titthayaro, tiloyapujjo tahiM samae / / 31 // asurA nAga-suvaNNA, dIva-samuddA disAkumArA ya / vAya-ggi-vija-thaNiyA, bhavaNanivAsI dasaviyappA // 32 // kinnara-kiMpurisa-mahoragA ya gandhaba-rakkhasA jakkhA / bhUyA ya pisAyA vi ya, aTTavihA vANamantariyA // 33 // candA sUrA ya gahA, nakkhatA tAragA ya nAyabA / paJcavihA joisiyA, gairaikAmA ime devA // 34 // sohammIsANa-saNaMkumAra-mAhinda-bambhalogA ya / lantayakappo ya tahA, chaTTo uNa hoi nAyabo / / 35 // athavA kavaca bA~dhakara taiyAra subhaToMse rakSA nahIM hotii| (16) kaI loga kaha rahe the ki saMgrAmameM subhaToMkI yahI gati hotI hai, to dUsare bhaTa rAma aura lakSmaNakI zaktike bAremeM kaha rahe the| (20) kaI subhaTa Ayudha tor3a rahe the, dUsare uttama bhUSaNa le rahe the to aura dUsare virakta hokara pravrajyA grahaNa kara rahe the / (21) isa prakAra laMkAnagarIke ghara-gharameM zokAnvita mahilAA~ A~khoMse A~sU bahAkara karuNa svarameM ro rahI thIM / (22) usa dina ke anta bhAgameM aprameyabala nAmake sAdhu chappana hajAra muniyoMke sAtha laMkApurImeM aaye| (23) yadi ve mahAtmA muni laMkAdhipa rAvaNake jIte jI Aye hote to lakSmaNakI rAkSasendra rAvaNake sAtha sandhi ho jAtI / (24) jisa pradezameM kevalI Thaharate haiM vahA~ sau yojanase adhika vistArameM loga vairabhAvase rahita ho jAte haiM / (25) svabhAvase hI jaise AkAza arUpI hai, vAyu cala hai aura pRthvI sthira hai usI prakAra logoMkA hita karanA yaha kevalIkA nizcita svabhAva hotA hai| (26) saMghase yukta una munine kusumAyudha nAmake sundara udyAnameM jAkara AvAsa kiyaa| ve nirjIva pradeza meM tthhre| (27) dhyAna karate hue bhagavAnko ghAtI-karmoMkA kSaya hone para rAtake samaya kevalajJAna utpanna huaa| (28) he zreNika ! tuma pApakA nAza karanevAle unake atizayoMke bAremeM jo kahA jAtA hai use ekAgra manase suno / (26) java ve munivara siMhAsana para sthita the taba mukuToMse zobhita saba deva jinadarzanake lie utsuka hokara cale / (30) usa samaya dhAtakI khaNDake pUrva videhameM Aye hue surendraramaNa nagarameM trilokapUjya tIrthaMkara utpanna hue / (31) asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, dIpakumAra, samudrakumAra, dikkumAra, vAyukumAra, agnikumAra, vidyutkumAra tathA stanitakumAra-ye dasa prakArake bhavanavAsI deva hote haiM / (32) kiMnara, kiMpurupa, mahoraga, gAndharva, rAkSasa, yakSa, bhUta aura pizAca-ye ATha prakArake vyantara deva hote haiN| (33) candra, sUrya, graha, nakSatra aura tAre-ye pA~ca prakArake jyotipka deva nitya gatizIla hote haiN| (34) saudharma. aizAna, sAnatkumAra, mAhendra, brahmaloka tathA chaThA lAntaka kalpa jAnanA cAhie / (35) Age na parva videhameM Aye hue sUTakakumAra, vAyukumAra, rAkSasa, yakSa, bhUta zrI kumAra, dvApa (32) kiMnara, kina aura tAre-ya kumAra, suvAsI deva hAta candra, 1. NiyamA---pratya0 / 2. so, tuMge kusu0 pratya0 / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75.51] 75. indaipamuhaNikkhamaNapavvaM 426 etto ya mahAsu ko, havada sahassAra ANao ceva / taha pANao ya AraNa, accayakappo ya bArasabho // 36 // eesu ya kappesuM, devA indAiNo mahiDDIyA / caliyA bhisantamauDA, anne vi surA saparivArA // 37 // AgantUNa ya nayare, ghettUNa jiNaM gayA sumerugiriM / ahisiJcanti suravarA, khIroyahivArikalasehiM // 38 // vattammi ya ahisee, AharaNavihasiyaM jiNaM kAuM / vandanti sabadevA, pahaTThamaNasA saparivArA // 39 // evaM kayAbhiseyaM, naNaNIe appiUNa titthayaraM / devA niyattamANA, saranti muNikevaluppattI // 40 // gaya-turaya-vasaha-kesari-vimANa-ruru-camara-vAhaNArUDhA / gantUNa paNamiUNa ya, sAhuM tattheva uvaviThThA / / 41 / / soUNa dunduhiravaM, devANa samAgayANa paumAbho / kheyaravelaparikiNNo, sAhusayAsaM samallINo // 42 // taha bhANukaNNa-indai-ghaNavAhaNa-mariji-mayabhaDAdIyA / ee muNissa pAsa, allINA aDvarattammi || 43 / / evaM thoUNa muNI, devA vijjAharA ya somamaNA / nisuNa nti muNimuhAo, viNiggayaM bahuvihaM dhammaM // 44 // bhaNai muNI muNiyattho, saMsAre aTTakammapaDibaddhA / jIvA bhamanti mUDhA, suhA'suhaM ceva veyantA // 45 // hiMsA'liya-corikAiesu parajuvaisevaNesu puNo / ailobhapariNayA vi ya, mariUNa havanti neraiyA // 46 // rayaNappabhA ya sakkara-vAlaya paGkappabhA ya dhUmapabhA / etto tamA tamatamA, satta ahe honti puDhavIo // 47 // eyAsu sayasahassA, caurAsII havanti narayANaM / kakkhaDapariNAmANaM, asuINaM durabhigandhANaM // 18 // karavatta-janta-sAmali-veyaraNI-kumbhipAya-puDapAyA / haNa-dahaNa-payaNa-bhaJjaNa-kuTTaNaghaNaveyaNA sace // 49 / / pajjaliyaGgAranihA, havai mahI tANa sabanarayANaM / tikkhAsu puNo ahiyaM, nirantarA vajjasuIsu // 50 // eesu pAvakammA, pakkhittA tivaveyaNasayAI / aNuhonti suirakAlaM, nimisaM pi aladdhasuhasAyA / / 51 // mahAzukra, sahasrAra, Anata, prANata, AraNa aura bArahavA~ acyutakalpa hai| (36) ina kalpoM meM indra Adi bar3I bhArI RddhivAle deva hote haiN| mukuToMse zobhita ve tathA anya deva parivArake sAtha cale / (37) surendraramaNa nAmaka nagarameM Akara aura jinako lekara ve sumeru-parvata para gye| yahA~ devoMne kSIra sAgarake jalase bhare kalazoMse abhiSeka kiyaa| (38) abhiSeka pUrNa hone para jinezvarako AbhUSaNoMse sajAkara manameM Anandita saba devoMne parivArake sAtha vandana kiyaa| (69) isa taraha abhiSikta tIrthakarako mAtAko sauMpakara lauTate hue devoMko muniko kevala jJAnakI utpatti huI hai isakA smaraNa ho aayaa| (40) hAthI, ghor3e, vRSabha, siMha, mRga, camarI gAyake AkArake vimAnoM aura bAhanoM para ArUr3ha ve sAdhuke pAsa gaye aura praNAma karake vahIM baitthe| (41) dundubhikI dhvani aura devoMkA Agamana sunakara vidyAdhara-senAse ghire hue rAma sAdhuke pAsa Aye / (42) bhAnukarNa, indrajita, dhanavAhana, marIci tathA subhaTa maya Ade-ye AdhI rAtake samaya munike pAsa aaye| (43) saumya manavAle deva evaM vidyAdharoMne munikI stuti karake munike mukhase nikalA huA bahuvidha dharma sunA / (44) vastutattvako jAnanevAle munine kahAki ATha karmoM meM jakar3e hue mUDha jIva zubha aura azubhakA anubhava karate hue saMsArameM bhramaNa karate haiN| (45) hiMsA, jhUTha, corI Adi tathA parastrIsevanase aura atilobhameM grasta jIva marakara nairayika (narakake jIva) hote haiN| (46) ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukApramA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaHprabhA tathA tamastamaHprabhA ( mahAtamaHprabhA)-ye sAta narakabhUmiyA~ haiN| (17) inameM karkaza pariNAmavAle, azuci aura durabhigandhavAle caurAsI lAkha narakasthAna Aye haiN| (48) ve saba narakasthAna karavata, yaMtra, zAlmalivRkSa, vaitaraNInadI, kumbhipAka, puTapAka, vadha, dahana, pacana, bhaJjana, kuTTana Adi bar3I bhArI vedanAoMse yukta hote haiN| (46) una saba narakoMkI jamIna jalate aGgAroM sarIkhI aura vinA vyavadhAnake vanakI tIkSNa saiyoMse atyanta vyApta hotI haiM / (50) inameM pheMke gaye pApakarma karanevAle jIva nimipamAtra bhI sukha na pAkara sucirakAla paryanta saikar3oM tIvra duHkha anubhava karate haiM / (51) 1. mukko, sahasAro Apao taha ya ceva mu0| 2. 0valeNa sahio, sAhu0--pratya0 / 3. paramagandhANaM mu0 / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 paumacariyaM [75. 52kUDatula-kUDamANAiesu rasabheiNo ya kAvaDiyA / te vi mayA paraloe, havanti tiriyo u duhabhAgI // 52 // vaya-niyamavirahiyA vihu, ajjava-maddavaguNesu uvaveyA / uppajjanti maNussA, tahA''riyA'NAriyA ceva // 53 // vaya-niyama-sIla-saMjama-guNesu.bhAventi je u appANaM / te kAlagaya samANA, havanti kappAlaesu surA // 54 // tatto vi cuyasamANA, cakkaharAIkule smuppnnaa| bhottaNa maNuyasokkhaM, laenti nissaGgapavajjaM // 55 // cAritta-nANa-dasaNa-visuddhasammatta-lesapariNAmA / ghoratava-caraNajuttA, Dahanti kamma niravasesaM // 56 // paMpphoDiyakammarayA, uppADeUNa kevalaM nANaM / te pAventi suvihiyA, sivamayalamaNuttaraM ThANaM / / 57 // te tattha saGgarahiyA, avAbAhaM suhaM aNovamiyaM / bhuJjanti suirakAlaM, siddhA siddhiM samallINA // 58 // aha so muNivaravasabho, indai-ghaNavAhaNehi niyayabhavaM / paripucchio mahappA, kahiUNa tao samADhatto / / 59 // kosambInayarIe, sahoyarA Asi tattha dhaNahINA / ghaNapIisaMpauttA, nAmeNaM paDhama-pacchimayA // 60 // aha taM purI bhamanto, bhavadatto nAma Agao samaNo / tassa sayAse dhamma, suNenti te bhAyarA do vi // 61 // saMvegasamAvannA, nAyA te saMjayA samiyapAvA / nayarIeN toeN rAyA, nando mahilA ya indumuhI / / 62 // aha tattha paTTaNavare, paramavibhUI kayA narindeNaM / dhaya-chatta-toraNAIsu ceva kusumovayArillA // 63 // daTTaNa taM vibhUI, kayaM niyANaM tu pacchimajaINaM / "homi ahaM nandasuo, nai me dhammassa mAhappaM / / 64 / / bohijjanto vi muNI, aNiyattamaNo niyANakayagAho / mariUNa ya uvavanno, ganbhammi u induvayaNAe // 65 // gabhaTThiyassa rannA, bahUNi kArAviyANi liGgANi / pAyAranivasaNAI, jAyAiM rajjakahaNAiM // 66 // jAo kumArasIho, aha so raivaddhaNo ti nAmeNaM / amarindarUvasariso, rajasamiddhiM samaNupatto // 67 // bhUThe taula, jhUThe mApa Adise tathA ghI Adi rasoMmeM jo mizraNa karanevAle kapaTI loga haiM ve bhI marakara dUsare janmameM duHkhabhAgI tiryaJca hote haiN| (52) vrata-niyamase rahita hone para bhI Arjava evaM mArdava guNoMse yukta jIva manuSyake rUpase utpanna hote haiM aura Arya yA anArya hote haiN| (53) jo vrata, niyama, zIla evaM saMyamake guNoMse AtmAko vAsita karate haiM ve marane para kalpalokameM devake rUpameM paidA hote haiN| (54) vahA~se cyuta hone para cakravatI Adike kuloMmeM utpanna ve manuSya sukhakA upabhoga karake Asaktirahita pravrajyA aMgIkAra karate haiN| (55) cAritra, jJAna aura darzana tathA vizuddha samyaktva, vizuddha lezyA aura vizuddha pariNAmavAle ve ghora tapa evaM cAritrase yukta ho karmako sampUrNa rUpase jalA DAlate haiN| (56) karmarajakA vinArA karake aura kevala jJAna paidA karake ve suvihita ziva, acala aura anuttara sthAna prApta karate haiN| (57) siddhiko prApta ve saMgarahita siddha vahA~ avyAyAdha aura anupama sukhakA anantakAla taka upabhoga karate haiM / (58) isake pazcAt indrajita aura ghanavAhanane apane pUrva bhavake bAremeM munivarase puuchaa| taba una mahAtmAne kahA kauzAmbI nagarImeM prathama aura pazvima nAmake daridra kintu atyanta prItiyukta do bhAI rahate the / (56-60) vihAra karate hue bhavadatta nAmaka eka zramaNa usa nagarImeM Aye / una donoM bhAiyoMne unake pAsa dharma sunA / (61) vairAgyayukta ve pApakA zamana karanevAle saMyamI hue| usa nagarIkA rAjA nanda aura rAnI indumukhI thii| (62) usa uttama nagarameM rAjAne dhvaja, chatra evaM toraNa Adise tathA puSpa-racanAse bar3I bhArI dhAmadhUma kii| (63) usa dhAmadhUmako dekhakara pazcima nAmake sAdhune nidAna (bhAvI janmake lie saMkalpa) kiyA ki yadi dharmakA mAhAtmya hai to maiM nanda rAjAkA putra houuN| (64) samajhAne para bhI anivRtta manavAlA aura nidAnake lie z2ida karanevAlA vaha muni marakara indumukhIke garbhameM utpanna huaa| (65) jaba vaha garbha meM thA taba gajAne bahuta-se liGga karavAye tathA rAjyameM varNana karane yogya arthAt darzanIya prAkAroMse yukta sannivezoMkI sthApanA kii| (66) siMhake samAna zreSTha kumArakA janma huaa| amarendra ke samAna rUpavAle rativardhana nAmaka usa kumArane rAjyakI samRddhi prApta kii| (67) 1. * yA duhAbhAgI--pratya0 / 2. papphoDiUNa kamma, upA pratya0 / 3. nandI mu.| 4. indumaI-pratyaH / 5. hoja ahaM nandisuo jai dhammarasa'sthi mAhappaM mu.| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 75.83] 75. indaipamuhaNikkhamaNapavvaM par3hamo vi tavaM kArDa, kAlagao surabaro samuppanno / saMbharai kaNirTa so, jAyaM nandassa aGgaruhaM // 68 // tassa paDibohaNaTTe, cellayarUveNa Agao sigcha / pavisarai rAyabhavaNaM, diTTho raivaddhaNeNa tao // 69 // anbhuTThio niviTTho, kahei raivaddhaNassa puvabhavaM / sabaM sapaccayaguNaM, jaM di8 jaM ca aNuhUyaM // 70 // taM soUNa vibuddho, aha so raivaddhaNo vigayasaGgo / giNhai jiNavaradikkhaM, devo vi gao niyayaThANaM // 71 / / raivaddhaNo vi ya tavaM, kAUNaM kAladhammasaMjutto / paDhamAmarassa pAsaM, gao ya vemANio jAo / / 72 / / tatto cuyA samANA, vijae jAyA viuddhavaranayare / ekoyarA narindA, cariya tavaM patthiyA samgaM / / 73 // tatto vi cuyA tubbhe, indai-ghaNavAhaNA samuppannA / laGkAhivassa puttA, vijjA-bala rUvasaMpannA / / 74 // nA Asi induvayaNA, sA iha mandoyarI samuppannA / naNaNI bIyammi bhave, jiNasAsaNabhAviyamaIyA // 75 // suNiUNa parabhavaM te, do vi jaNA tibjaaysNvegaa| nissaGgA pavaiyA, samaya vijAharabhaDehiM // 76 // dhIro vi bhANukaNNo, mArIjI ceva kheyarasamiddhI / avahatthiUNa doNi vi, pabaiyA jAyasaMvegA // 77 // mandoyarI vi putte, pabajjamuvAgae suNeUNaM / soyasarAyahiyayA, mucchAvasavimbhalA paDiyA // 78 // candaNajalolliyaGgI, AsatthA vilaviuM samADhattA / hA indai ! ghaNavAhaNa !, jaNaNI no lakkhiyA tumbhe // 79 // bhattAravirahiyAe, puttA AlambaNaM mahiliyAe / honti iha jIvaloe, cattA tehiM pi pAvA hai // 80 // tisamuddameiNivaI, maha daio viNihao raNamuhammi / puttehi vi mukkA hai, ke saraNaM vo pavajjAmi ? // 81 // evaM sA vilavantI, ajjAe tattha saMjamasirIe / paDibohiyA ya geNhai, pavvaja sA mahAdevI // 82 // candaNahA vi aNicaM, jIyaM nAUNa tibadukkhattA / pavaiyA daDhabhAvA, jiNavaradhammujjayA nAyA // 83 / / prathama muni bhI tapa karake marane para deva rUpase utpanna huaa| nandake putra rUpase utpanna choTe bhAIko usane yAda kiyaa| (68) usake pratibodhake liye vaha zIghra hI ziSyake rUpameM aayaa| rAjabhavanameM usane praveza kiyaa| taba rativardhanane use dekhA / (66) abhyutthAnake bAda baiThe hue usane rativardhanase pUrvabhava tathA jo dekhA aura anubhava kiyA thA vaha saba sapramANa kahA / (70) yaha sunakara vaha rativardhana birakta ho gyaa| usane jinavarakI dIkSA grahaNa kii| deva bhI apane sthAna para calA gyaa| (71) rativardhana bhI tapa karake aura kAladharmase yukta hone para ( arthAt marane para) prathama devalokameM gayA aura vaimAnika deva huaa| (72) vahA~se cyuta hone para vijaya kSetrameM Aye hue vivuddhavara nagarameM ve sahodara rAjA hue| tapa karake ve svargameM gye| (73) vahA~se bhI cyuta hone para laMkeza rAvaNake vidyA, bala aura rUpase sampanna putra indrajita aura ghanavAhanake rUpameM tuma utpanna hue ho| (74) jo indumukhI thI vaha yahA~ dUsare bhavameM jinazAsanase vAsita buddhivAlI mAtA mandodarIke rUpameM utpanna huI hai| (75) para-bhavake bAremeM sunakara una donoM hI vyaktiyoMko tIvra vairAgya utpanna huaa| nissaMga unhoMne vidyAdhara subhaToMke sAtha dIkSA lii| (76) dhIra bhAnukarNa tathA marIci donoMne vairAgyayukta ho khecara-samRddhikA parityAgakara pravrajyA lii| (77) putroMne pravajyA aMgIkAra kI hai yaha sunakara hRdayameM zokarUpI bANase Ahata mandodarI mU se vihvala ho nIce gira pddh'ii| (8) zarIra para candanajalase sikta vaha hozameM Ane para vilApa karane lagI ki, hA indrajita ! hA ghanavAhana! tumane mAtAkA dhyAna nahIM rakhA (76) isa jIvaloMkameM patise virahita strIke lie putra AlambanarUpa hote haiN| maiM pApI unase bhI parityakta huI huuN| (80) jisake tIna ora samudra thA aisI pRthvIke svAmI mere pati yuddha meM mAre gye| putroMke dvArA bhI maiM parityakta huI huuN| aba meM kisakI zaraNameM jAU~ ? (81) isa prakAra vahA~ vilApa karatI huI use AryA saMyamazrIne pratibodhita kiyaa| usa mahAdevIne dIkSA grahaNa kI / (82) tIvra dukhase pIr3ita candranakhA bhI jIvanako anitya jAnakara pravrajita huI aura dRr3ha 1. nandissa mu.| 2. khuDya mu0| 3. pavvaiyA khAyajasA--pratya0 / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 paumacariyaM [75.84 aTTAvannasahassA, tattha ya juvaINa laddhabohoNaM / pavaiyA niyamaguNaM, kuNanti dukkhakkhayaTTAe // 84 // ivaM indai-mehavAhaNamuNI dhammakkacittA sayA, nANAladdhisamiddhasAhusahiyA abbhujjayA saMjame / bhavANandayarA bhamanti vasuhaM te nAgalIlAgaI, abAbAhasuhaM sirva suvimalaM magganti ratiMdivaM // 85 // // iya paumacarie indaiAdinikkhamaNaM nAma paJcahattaraM pavvaM samattaM / / 76. sIyAsamAgamapavvaM etto dasarahataNayA, halahara-nArAyaNA mahiDDIyA / laGkApuri paviTThA, haya-gaya-raha-johaparikiNNA // 1 // paDapaDaha-bheri-jhallari-kAhala-tilimA muiGgasaddeNaM / jayajayasadeNa tahiM, na suNijjai kaNNavaDiyaM pi // 2 // tattheva rAyamagge, paumaM sahalakkhaNaM paloyanto / na ya tippai nayarajaNo, saMpelloppellakuNamANo // 3 // vijAharIhiM sahasA, bhavaNagavakkhA nirantaraM channA / vayaNakamalesu ahiyaM, rehanti paloyamANINaM // 4 // annonnA bhaNai sahI, eso varapuNDarIyadalanayaNo / sIyAe hiyaiTTho, rAmo indo cha rUveNaM // 5 // indIvarasarisAbho, indIvaraloyaNo mahAbAhU / cakkarayaNassa sAmI, peccha sahI lakkhaNo eso // 6 // eso kikkindhibaI, virAhio jaNayanandaNo nIlo / aGgo aGgakumAro, haNuvanto jambuvanto ya // 7 // evaM te paumAI, suhaDA nisuNantayA jaNulAve / sIyAbhimuhA caliyA, AvarentA narindapahaM // 8 // aha so AsannatthaM, pucchai varacamaradhAriNiM paumo / bhadde ! kahehi sigcha, kattha'cchai sA mahaM bhajjA ? // 9 // bhAvavAlI vaha jinavarake dharmameM prayatnazIla huii| (83) jJAnaprApta aThAvana hajAra yuvatiyoMne vahA~ dIkSA lii| duHkhake kSayake lie ve niyamoMkA AcaraNa karane lgiiN| (84) isa taraha dharmameM sadA dattacitta aura nAnA prakArakI labdhiyoMse samRddha sAdhuoMse yukta indrajita aura meghavAhana muni saMyamameM udyamazIla hue| bhavyajanoMko Ananda denevAle tathA hAthIkI lIlAke samAna gativAle ve pRthvI para ghUmate the aura avyAbAdha evaM vimala ziva-sukhako rAta-dina khojate the| (85) / padmacaritameM indrajita AdikA niSkramaNa nAmaka pacahattaravA~ parva samApta huaa| 76. sItAkA samAgama taba bar3I bhArI RddhivAle aura ghor3e, hAthI, ratha evaM yoddhAoMse ghire hue dazarathaputra rAma aura lakSmaNane laMkApurImeM praveza kiyaa| (1) usa samaya bar3e bar3e DaMke, bherI, jhAMjha kAhala, tilimA va mRdaMgakI AvAz2a tathA jaya-jaya dhvanike kAraNa kAnameM par3A zabda bhI sunAI nahIM par3atA thaa| (2) vahIM rAjamArgameM lakSmaNake sAtha rAmako dekhakara dhakamadhakkA karanevAle nagarajana tRpta nahIM hote the| (2) darzana karanevAlI kamala-vadanA vidyAriyoMke dvArA sahasA bhavanoMke saghana rUpase chAye hue bhavanoMke gavAkSa adhika zobhita ho rahe the| (4) ve eka-dUsarese kahatI thIM ki, sakhI! puNDarIkake dalake samAna sundara netroMvAle aura sItAke priya ye rAma rUpameM indrakI bhA~ti haiN| (5) he sakhI! nIlakamalake samAna kAntivAle, nIlakamalake samAna netroMvAle, balavAna aura cakraratnake svAmI isa lakSmaNako to dekha / (6) ye kiSkindhipati sugrIva, virAdhita, janakanandana bhAmaNDala, nIla, aMga, gada kumAra, hanumAna, jAmbavanta haiN| (7) isa prakAra legoMkI bAta-cItako sunate aura rAjamArgako bharate hue rAma Adi sujhaTa sItAkI ora cale / (8) Asanapara sthita sundara cAmaradhAriNI se una rAmane pUchA 1. karenti--pratyaH / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433. 76. 25 ] 76. sIyAsamAgamapavvaM sA bhaNai sAmi ! eso pupphairI nAma pavao rammo / tattha'cchai tuha ghariNI, paumujjANassa majjhammi // 10 // aha so kameNa patto, rAmo sIyAe~ sannivesammi / oiNNo ya gayAo, pecchai kantA maliNadehA // 11 // payaIe taNuyaGgI, ahiyaM ciya virahadUmiyasarIrA / sIyA daThUNa piyaM, ahomuhI lajjiyA ruyai // 12 // avahatthiUNa soyaM, daiyassa samAgame jaNayadhUyA / harisavasapulaiyaGgI, jAyA ciya takkhaNaM ceva // 13 // devi va surAhivaiM, raimiva kusumAuhaM ghaNasiNehA / bharahaM ceva subhaddA, taha allINA paI sIyA // 14 // avagRhiyA khaNekaM, rAmeNa sasaMbhameNa jnnysuyaa| nivaviyamANasa'GgI, sittA iva candaNaraseNaM // 15 / / daiyassa kaNThalaggA, bhuyapAse sumaNasA jaNayadhayA / kappatarusamAsannA, kaNayalayA ceva taNuyaGgI // 16 // daTUNa rAmadevaM, sIyAsahiyaM nahaTTiyA devA / muJcanti kusumavAsaM, gandhodayamissiyaM surahiM // 17 // sAhu tti sAhu devA, bhaNanti sIyAe~ nimmalaM sIlaM / sudaDhANu bathadhArI, meru ba akampiyaM hiyayaM // 18 // lacchIhareNa etto, sIyAe calaNavandaNaM raiyaM / tIe vi so kumAro, avagUDho tibaneheNaM // 19 // sA bhaNai bhadda ! eyaM, puvaM samaNuttamehi jaM bhaNiyaM / taM taha suyamaNubhUyaM, di8 ciya pAyarDa amhe // 20 // cakaharasirIe~ tumaM, jAo ciya bhAyaNaM puhaiNAho / eso vi tujjha jeTTo, baladevattaM samaNupatto // 21 // ekoyarAya calaNe, paNamai bhAmaNDalo jaNiyatoso / sIyAe sumaNasAe, so vi siNeheNa avagUDho // 22 // suggIvo pavaNasuo, nalo ya nIlo ya aGgao ceva / candAbho ya suseNo, virAhio nambavanto ya // 23 // ee anne ya bahU, vijjAharapatthivA niyayanAma / AbhAsiUNa sIyaM, paNamanti nahANupuvIe // 24 // AbharaNabhUsaNAI, varasurahivilevaNAI vibihAiM / ANanti ya vatthAI, kusumAiM ceva divAiM // 25 // ki, bhadre ! merI patnI kahA~ hai, yaha mujhe tuma zIghra hI kaho / (6) usane kahA ki, he svAmI ! yaha puSpa.ga.ra nAma ramyaka parvata haiN| vahA~ para padmodyAnake vIca ApakI patnI hai / (10) ve rAma anukramase gamana karate hue sItAke sannivezameM phuNce| hAthI parase nIce utara kara unhoMne malina zarIravAlI sItAko dekhA / (11) prakRtise hI patale zarIravAlI aura usapara virahase duHkhita dehavAlI sItA priyako dekhakara mu~ha nIcA karake lajjita ho rene lgii| (12) phira pa.te kA samAgama hone para zokakA parityAga karake sItA tatkSaNa hI hapake zrAvezameM pulakita zara ravAlI ho gaI / (13) indrake pAsa devIkI bhA~te, kAmadevake pAsa ratikI bhA~ti aura bharatake pAsa subhadrAkI bhA~ti atyanta sleyukta sItA pati ke pAsa gaI (24) utkaMThAvaza eka kSagabharake lie prAli.gata sItA mAnoM candana-rasase sIkta huI ho isa taraha mana aura zarIrase zItala huii| (5) patike kaNThase lagI huI aura bhujapAzameM baddha tathA manameM prasanna tanvaMgI sItA kalpavRkSase lagI huI kanakalatA-sI lagatI thii| (16) sItA sahita rAmako dekhakara AkAza meM sthita devoMne gandhodakase yukta sugandhita puSpoMkI vRSTi kii| (17) deva kahane lage ki sAdhu ! sAdhu ! aNuvratoMko dRr3hatApUrvaka dhAraNa karanevAlI sItAkA zAla nirmala hai aura hRdaya merukI bhA~.te niSprakampa hai| (18) taba lakSmaNane sItAke caraNoM meM praNAma kiyaa| usane bhI tIvra snehase usa kumArakA AliMgana kiyaa| (10) usane kahA ki, he bhadra ! pahale zramaNottamane jo kahA thA vaha vaisA hI spaSTa hamane sunA. dekhA aura anubhava kiyaa|20) pRthvInAtha tuma cakravartIkI lakSmIke pAtra hue ho, tumhAre ina bar3e bhAIne bhI baladevapana prApta kiyA hai (21) AnandameM Aye hue bhAmaNDalane bhI sahodarA sItAke caraNoMmeM praNAma kiyaa| prasanna manavAlI sItAne bhI snehasa usakA AliMgana kiyaa| (22) sugrIva. hanumAna, nala, nIla, aMgada. candrAbha, supeNa, virAdhita, jAmbavanta-ina tathA dUsare bhI bahuta se vidyAdhara rAjAoMne anukramase apanA apanA nAma kahakara saM tAko praNAma kiyaa| (23-4) ve AbharaNa, vibhUSaNa, vividha prakArake uttama sugandhita vilepana, vastra evaM divya kusuma Ada lAye the| (25), 1. kantaM mAlaNadehaM-pratya0 / 55 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [76. 16 bhaNanti taM paNayasirA mahAbhaDA, subhe ! tuma kamalasirI na saMsayaM / aNovamaM visayasuhaM nahicchiyaM, nisevasU vimalajasaM halAuhaM // 26 // / / ii paumacarie sIyAsamAgamavihANaM nAma chahattara pabaM samattaM / / 77. mayavakkhANapavvaM aha so mahANubhAvo, bhuvaNAlaGkAramattamAyaGga / ArUDho paumAbho, samayaM sIsAe~' somamuho // 1 // kheyarabhaDehi samaya, jayasadadugghuTTamaGgalaraveNaM / patto rAvaNabhavaNaM, pavisai samayaM piyayamAe // 2 // bhavaNassa tassa majjhe, thambhasahasseNa viraiyaM tuGgaM / santijiNindassa gharaM.varakaNayavicittabhattIyaM // 3 // oiNNo ya gayAo, samayaM sIyAe riyai jiNabhavaNaM / rAmo pasannamaNaso, kAussaggaM kuNai dhIro // 4 // raiUNa aJjaliuDa, sIse saha gehiNIeN paumAbho / saMthuNai santinAhaM, sabbhUyaguNehi parituTTho // 5 // nassA'vayArasamae, jAyA sabattha tihuyaNe santI / santi tti teNa nAmaM, tujjha kayaM pAvanAsayaraM // 6 // bAhiracakkeNa rikhU, jiNiUNa imaM samajjiyaM rajjaM / abbhintarariusennaM, viNijjiyaM jhANacakkeNaM // 7 // sura-asurapaNamiya ! namo, bavagayajaramaraNa ! rAgarahiya ! nmo| saMsAranAsaNa! namo, sivasokkhasamajjiya ! namo te||8|| lacchIharo visallA, doNi vi kAUNa aJjalI sIse / paNamanti santipaDimaM, bhaDA ya suggIvamAdIyA // 9 // kAUNa thuivihANaM, puNo puNo tivabhattirAeNaM / tattheva ya uvaviTThA, jahAsuhaM naravarA sabe // 10 // sira jhukAye hue mahAbhaTa use kahate the ki, he zubhe! tuma kamalazrI (lakSmI) ho, isameM sandeha nhiiN| halAyudha (rAma) ke sAtha tuma anupama viSayasukhakA yatheccha upabhoga karo aura vimala yaza prApta kro| (26) / padmacaritameM sItAsamAgama-vidhAna nAmaka chihattaravA~ parva samApta huaa| 77. maya AkhyAna tatpazcAt candra ke samAna mukhavAle ve mahAnubhAva rAma sItAke sAtha bhuvanAlaMkAra nAmaka matta hAthI para savAra hue| (1) jayaghoSa aura gAye jAte maMgala-gItoMke sAtha khecara-subhaToMse yukta ve rAvaNake mahalake pAsa A pahu~ce aura priyatamAke sAtha usameM praveza kiyaa| (2) usa mahalake bIca haz2Ara khambhoMse banAyA gayA, U~cA aura sonekI banI huI vicitra dIvAroMvAlA zAntijinendrakA mandira thaa| (3) hAthI parase utarakara sItAke sAtha ve jinamandirameM gye| dhIra rAmane prasanna manase kAyotsarga (dhyAna) kiyA / (4) sacce guNoMse parituSTa rAmane mastaka para hAtha jor3akara sItAke sAtha zAntinAtha prabhukI stuti kI ki jisake avatArake samaya tribhuvanameM sarvatra zAnti ho gaI, ataH ApakA pApakA nAza karanevAlA zAnti nAma rakhA gayA / (5-6) Apane bAhya cakrase zatruoMko jItakara yaha rAjya prApta kiyA thaa| Apane dhyAnarUpI cakrase abhyantara zatru sainyako jItA thaa| (7) sura evaM asuroM dvArA praNAma kiye jAte Apako namaskAra ho| jarA aura maraNase rahita tathA rAgahIna Apako namaskAra ho| saMsArakA nAza karanevAle Apako namaskAra ho| ziva-sukha pAnevAle Apako namaskAra ho / (5) lakSmaNa aura vizalyA donoMne tathA sugrIva Adi subhaToMne bhI mastaka para aMjali karake bhagavAn zAntinAthakI pratimAko praNAma kiyaa| (ha) tIvra bhaktirAgase punaH punaH stuti vidhAna karake sabhI loga vahIM para sukhapUrvaka baiThe / (10) 1. 0e pummuho-prty| 2. sahio, jaya-pratya0 / 3. uttinnnno-prtyH| 4. * gae saMtijiNaM-pratya0 / 5. paavnnaasnnyN-prty0| 6. ntarArisinnaM - pratya0 / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77.26] 77. mayavakkhANapavvaM 435 eyantare sumAlI, vihIsaNo mAlavantanAmo ya / rayaNAsavamAIyA, ghaNasoyasamotthayasarIrA // 11 // daLUNa te bisaNNe, naMpai paumo suNeha maha vayaNaM / sogassa mA hu saGgaM. deha maNaM niyayakaraNijje // 12 // iha sayalajIvaloe, jaM jeNa samajjiyaM niyayakammaM / taM teNa pAviyaba, suhaM ca dukkhaM ca jIveNaM // 13 // jAeNa ya mariyavaM, avassa jIveNa tihuyaNe sayale / taM eva jANamANo, saMsAraThiI muyasu sogaM // 14 // khaNabhaGgaraM sarIraM, kusumasamaM jovaNaM calaM jIyaM / gayakaNNasamA lacchI, sumiNasamA bandhavasiNehA // 15 // mottaNa imaM sogaM, sabe tumhe vi kuNaha appahiyaM / ujjamaha jiNavarANaM, dhamme savAe~ sattIe // 16 // mahurakkharehi evaM, saMthAviya rahuvaINa te sadhe / niyayagharAI uvagayA, sumaNA te bandhukaraNijje // 17 // tAva vihIsaNaghariNI, juvaisahassasahiyA mahAdevI / saMpattA ya viyaDDA, paumasayAsaM saparivArA // 18 // pAyappaDaNovagayA, paumaM vinnavai lakkhaNeNa samaM / amhaM aNuggahatthaM, kuNaha ghare calaNaparisaGga // 19 // nAva ciya esa kahA, vadRi etto vihIsaNo tAva / bhaNai ya pauma ! ghara me, vacca tumaM kIrau pasAo // 20 // eva bhaNio payaTTo, gayavarakhandhaTTio saha piyAe / sayalaparivArasahio, saMghaTentajaNanivaho // 21 // gaya-turaya-rahavarehi, jANavimANehi kheyarArUDhA / vaccanti rAyamagge, tUrakhucchaliyakayacindhA // 22 // pattA bihIsaNagharaM, mandarasiharovamaM jagajagentaM / varajuvaigIyavAiya-niccakayamaGgalADovaM // 23 // aha so bihIsaNeNaM, rayaNagyAIkaovayAro ya / sIyAe lakkhaNeNa ya, sahio pavisarai bhavaNaM taM // 24 // majjhe gharassa pecchai, bhavaNaM paumappabhassa ramaNijjaM / thambhasahasseNaM ciya, dhariyaM varakaNayabhittIyaM // 25 // khidbhiNimAloUlaM palambalambUsaviraiyADovaM / nANAvihadhayacindhaM, varakusumakayaccaNavihANaM // 26 // taba atyanta zokase vyApta zarIravAle sumAlI, vibhISaNa, mAlyavanta tathA ratnazravA zrAdiko vipaNNa dekhakara rAmane kahA ki tuma merA kahanA sune| zokakA saMsarga na karA aura apane kAryameM mana lgaayo| (11-12) isa sAre saMsArameM jisa jIvane jaisA apanA karma arjita kiyA hotA hai usake anusAra mukha aura duHkha use pAnA hI par3atA hai| (13) samagra tribhuvanameM jo paidA huA hai use avazya hI maranA par3atA hai| isa prakArakI saMsAra-sthitiko jAnanevAle tuma zokakA parityAga kro| (14) zarIra kSaNabhaMgura hai. yauvana phUlake samAna hai, jIvana asthira hai, lakSmI hAthIke kAnake samAna caMcala hotI hai aura bAndhavoMkA sneha svapna jaisA hotA hai / (15) isa zokakA tyAga karake tuma saba Atmahita karo aura sampUrNa zaktise jinavaroMke dharma meM udyamazIla raho / (16) yauvana phUlake mamA par3atA hai| isa prakAra sukha aura duHkha use pAnI / (11-12) isa rAmake dvArA isa taraha madhura vacanoMse Azvasta ve saba apane apane ghara para gye| sundara manavAle ve bandhukAryameM laga gye| (17) usa samaya vibhIpaNakI patnI mahAdevI vidagdhA eka hajAra yuvatiyoM aura parivArake sAtha rAmake pAsa AI / (18) pairoMmeM girakara lakSmaNake sAtha rAmase usane vinatI kI ki hama para anugraha karake Apa hamAre gharameM pdhaareN| (16) jaba yaha bAtacIta ho rahI thI taba vibhIpaNane rAmase kahA ki hamAre ghara para padhArakara zrApa anugraha kreN| (20) aisA kahane para priyAke saMga hAthIke skandha para sthita rAma samagra parivAra tathA samudAyameM uThe hue janasamUhake sAtha cle| (21) vAdyoMkI dhvanike sAtha Upara uThe hue dhvajacihnavAle vidyAdhara hAthI, ghor3e evaM ratha tathA yAna-vimAna para ArUr3ha ho rAjamArgase cale / (22) mandarAcalake zikharake samAna unnata, camakate hue aura sundara yuvatiyoMke gAne-bajAne ke sAtha nitya kiye jAnevAle maMgalase vyApta vibhISaNake ghara para ve phuNce| (23) vibhISaNa dvArA ratnoMke arghya Adise sammAnita ve rAma, sItA aura lakSmaNake sAtha usa bhavanameM praviSTa hue| (24) bhavanake bIca unhoMne hajAra khambhoM dvArA dhAraNa kiyA huA aura sonekI dIvAravAlA padmaprabhasvAmIkA sundara mandira dekhA / (25) choTe-choTe ghugharUkI mAlAoMse yukta, laTakate hue lambUSase zobhita, nAnAvidha dhvajAoMse cihnita aura uttama puSpoMse arcana vidhi jisameM kI gaI hai aisA vaha mandira thaa| (26) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 paumacariyaM 27 // 28 // 29 // paramappasa paDimA visuddhavarapaumarAganimmANA / paumo piyAe sahio, saMdhuNai visuddhabhAveNaM // anne vilakkhaNAI, suhaDA parivandiUNa uvaviTTA / tattheva niNAyayaNe acchanti kahANubandheNaM // vijjAharI tAva ya, pahANavihI viraiyA mahiDIyA / rAmassa lakkhaNassa ya sIyAe tahAvisallAe // veruliyaNhANapIDhe, tANa ya uvaviTTayANa majjaNayaM / bahutUra - saGkhapauraM vattaM ciya kaNayakalasehiM // hAo alaMkita, paumo paumappabhaM paNamiUNaM / bhattassa girisaricchaM, tattha ya raiyaM niveyaNayaM // paramo lakkhaNasahio, anno vi ya pariyaNo samantiyaNo / bhoyaNagharaM paviTTo, bhuJjai nANAvihaM bhattaM // miusurahisA ukaliyaM, paJcaNhaM ceva indiyatthANaM / iTuM suhaM maNojjaM icchAe bhoyaNaM bhuttaM // sammANiyA ya sabe, vijjAharapanthivA savibhaveNaM / varahAra- kaDaya-kuNDala- vatthA - 'laMkAramAdIsu // nivvattabhoyaNA te, jaMpanti suhAsaNaTTiyA suhaDA / rakkhasavaMsassa aho !, vibhIsaNo bhUsaNo jAo // etto vihIsaNAI, sabe vijjAharA kayADovA / rajjAhiseyakajje, uvaTTiyA paumaNAhassa // to bhai paumaNAho, bharaho aNumannio maha gurUNaM / rajje rajjAhibaI, sayalasamatthAeM vasuhAe // abhiseyamaGgalatthe, dIsai doso mahApurisaciNNo / bharaho soUNa'mhe, bhaNiyaM ca evameyaM, sabehi vi kheyahi miliehiM / laGkApurIe rAmo, sabe vi kheyarabhaDA, tattheva ThiyA purIe valasahiyA / amarA iva suraloe, aisayaguNariddhisaMpannA // paumo sIyAe samaM, bhuJjanto uttamaM visayasokkhaM / dogundugo va devo, gayaM pi kAlaM na lakkhei // 41 // samgasariso vi deso, piyavirahe raNNasanniho hoi / iTThajaNasaMpaoge, raNNaM pi surAleyaM jii // 42 // saMviggo hohai kayAI // acchara indo va suraloe // 40 // 30 // 31 // [ 77.27 32 // 33 // 34 // 35 // 36 // vizuddha aura uttama padmarAgase nirmita padmaprabha kI pratimA kI priyA ke sAtha rAmane vizuddha bhAvase stuti kI / (27) lakSmaNa Adi dUsare bhI subhaTa vandana karake baiThe aura vAtacIta karate-karate usI jinamandirameM Thahare / (28) tava vidyAdhariyoMne rAma, lakSmaNa, sItA tathA vizalyA ke lie mahAna vaibhavazAlI snAnavidhi kI / (26) vaiDUryake bane snAnapIThoM para baiThe 'hue unako soneke kalazoMse snAna karAyA gyaa| usa samaya bahuta se vAdya evaM zaMkha bajAye gaye / (30) snAta aura alaMkRta zarIravAle rAmane padmaprabha bhagavAnako vandana karake annakA parvatasadRza naivedya racA / (31) pazcAt lakSmaNa tathA maMtriyoMse yukta dUsare parijanoMke sAtha rAmane bhojanagRha meM praveza kiyA aura nAnA prakArake thAhArakA upabhoga kiyA / (32) mRdu, surabhi caura svAdu, pA~coM indriyake lie iTa, sukhakara aura manojJa aisA bhojana unhoMne icchAnusAra liyA / (33) bAdameM uttama hAra, kaTaka, kuNDala, varU evaM alaMkAra Adi se unhoMne saba vidyAdhara rAjAoMkA vaibhavake sAtha sammAna kiyA / (34) bhojanase nivRtta aura sukhAsana para baiThe hue ve subhaTa kahate the ki, aho ! vibhISaNa rAkSasavaMzakA bhUSaNa huA hai / (35) 37 // 38 // 39 // isake anantara saba vidyAdhara milakara rAjyAbhiSeka ke kAryake lie rAmake pAsa upasthita hue / ( 36 ) taba rAmane kahA ki mere gurujanane samasta pRthvI ke rAjyakA rAjA bharata hogA aisA svIkAra kiyA thA / (37) ataH abhiSeka-maMgala meM mahApuruSoM dvArA aMgIkRta doSa dIkhatA hai / hamAre bAremeM sunakara bharata kadAcit virakta ho jAya / (38) saba vidyAdharoMne milakara kahA ki aisA hI ho / suraloka meM indrakI bhA~ti rAma laMkApurI meM ThahareM / (36) guNa aura Rddhise atyanta sampanna saba khecara-subhaTa devalokameM devoMkI bhA~ti, usI nagarImeM senA ke sAtha Thahare / (40) sItA ke sAtha uttama viSayasukhakA upabhoga karate hue dogunduka deva ke jaise rAma bIte hue kAlako nahIM jAnate the / ( 41 ) priyake viraha meM svarga sadRza deza bhI araNyatulya ho jAtA hai aura iSTajanakA milana hone para araNya bhI devalokako jIta letA 9. * layaM hoi pratya* / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 77.58] 77. mayavakkhANapavvaM taha ya visallAsahio, acchai lacchIharo jaNiyatoso / raisAgarovagADho, suravailIla viDambanto // 43 // evaM tANa raisuha, annuhvmaannaann'nneyvrisaaii| volINANi diNaM piva, aisayaguNariddhijuttANaM // 44 // aha lakkhaNo kayAI, purANi sariUNa kubarAdINi / kannANa kae lehe, sAhinnANe visajjei // 45 // vijjAharehi gantuM, tANa kumArINa darisiyA lehA / lakSaNamaNussagANaM, ahiyaM nehaM vahantINaM // 46 // dasapuravaINa dhayA, rUvamaI vajjayaNNanaravaiNA / vIsajjiyA ya pattA, laGkAnayariM saparivArA // 17 // aha vAlikhilladuhiyA, kubaranayarAhivassa gunnkliyaa| sA vi tahiM saMpattA, kannA kallANamAla ti // 18 // puhavIdharassa duhiyA, puhaipure tattha hoi vaNamAlA / vijAharehi nIyA, sA vi ya lacchIharasamIyaM // 19 // khemaJjalIyanayare, jiyasatta nAma tassa jiyapaumA / dhayA pariyaNasahiyA, sA vi ya laGkApuri pattA // 50 // ujjeNimAiesu ya, nayaresu vi jAo rAyakannAo / laGkApurI gayAo, gurUhi aNumanniyAo ya // 51 // pariNei lacchinilao, paramavibhUIe~ tAo kanAo / sabaGgasundarIo, suravahusamasarisarUvAo / / 52 // pariNei paumaNAho, kannAo jAo puvadinnAo / navajovaNujalAo, raiguNasAraM vahantIo // 53 // evaM paramavibhUI, halahara-nArAyaNA samaNupattA / laGkApuroe~ rajjaM, kuNanti vijjAharasamaggA // 54 // chabarisANi kameNa ya, gayANi tattheba pavaranayarIe / somitti-halaharANaM, vijjAharariddhijuttANaM // 55 // eyaM tu kahantarae, puNaravi nisuNehi annasaMbandhaM / indaimuNimAINaM, seNiya ! laddhIguNaharANaM // 56 // jhANANaleNa sabaM, dahiUNaM kammakayavaraM dhIro / indaimuNI mahappA, kevalanANI tao jAo / / 57 / / aha mehavAhaNo vi ya, dhIro annonnakaraNajoela / jiNiUNa kammamalaM, geNhai so kevalipaDAyaM // 58 / / hai| (42) isI prakAra ta.payukta, pregake sAgara meM DUbA huA aura devendra kI lIlAkI viDambanA karanevAlA lakSmaNa vizalyAke sAtha rahatA thaa| (43) isa taraha ratisukhakA anubhava karanevAle tathA Atazaya guNa aura Rddhise sampanna unake aneka varSa dinakI bhA~ti vyatIta hue| (44) eka dina kabhI kUvara Adi nagaroM ko yAda karake lakSmaNane kanyAoMke lie abhijJAnake sAtha lekha bheje / (45) vidyAdharoMne jAkara lakSmaNake lie manameM utsuka aura adhika sneha dhAraNa karanevAlI una kanyAoM ko lekha dikhaaye| (46) dazapurapatikI putrI rUpamatIko bacakarNa rAjAne jAnekI anumati dii| vaha parivArake sAtha laMkAnagarImeM thA phuNcii| (47) kRvaranagarameM svAmI vAlikhilyakI kalyANamAlA nAmakI guNavatI putrI thii| vaha bhI vahA~ pahu~ca gii| (48) pRthvIpurameM pRthvIdharakI putrI vanamAlA thii| vidyAdharoMke dvArA vaha bhI lakSmaNake pAsa lAI gii| (46) mAMjalika nagarameM jitazatru nAmaka rAjA thaa| usakI putrI jitapadmA thii| vaha bhI parijanoMke sAtha laMkApurImeM pahuMca gii| (50) ujjayinI Adi nagaroMmeM jo rAjakanyAe~ thIM ve bhI gurujanoM dvArA anumati milane para laMkApurImeM pahu~ca gaI / (51) lakSmaNane sarvAMgasundara aura devakanyAoMke samAna sundara rUpavAlI una kanyAoMke sAtha atyanta vaibhavapUrvaka vivAha kiyA / (52) navayauvanase ujjvala aura uttama ratiguNa dhAraNa karanevAlI jo kanyAe~ pahale dI gaI thIM unake sAtha rAmane zAdI kI / (53) isa taraha paramavibhUti prApta rAma aura lakSmaNa vidyAdharoMke sAtha laMkApurImeM rAjya karate the| (54) vidyAdharoMkI Rddhise yukta lakSmaNa aura rAmake anukramase chaH varSa usI sundara nagarImeM vyatIta hue / (55) he zreNika ! aba maiM dUsarI kathA kahatA huuN| labdhi aura guNasampanna indrajita Adi muniyoMkA tuma dUsarA vRttAnta bhI suno / (56) dhyAnAgnise karmake sAre katavArako jalAkara dhIra aura mahAtmA indrajita muni kevalajJAnI hue| (57) vibhinna karaNa aura yogase dhIra meghavAhanane bhI karmarUpI mallako jItakara kevalIrUpI patAkA grahaNa kI / (58) darzana, jJAna 1. tattha vi0--pratya0 / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 paumacariyaM [77.56dasaNa-nANa-caritte, suddho tv-crnn-krnnvinnioge| kevalanANAisayaM, saMpatto bhANyaNNo vi // 59 // ThANesu jesu ee, sivamayalamaNuttaraM suhaM pattA / dIsanti tANi seNiya !, te puNa sAhU na dIsanti / / 60 // vijhatthalIsu jeNa u, indai taha mehavAhaNo siddho / titthaM meharavaM taM, vikkhAyaM tihuyaNe jAyaM // 61 // samaNo vi jambumAlI, kAlaM kAUNa to nimittammi / ahamindattaM patto, sucariyakammANubhAveNaM // 62 // tatto cuo ya santo, hohai erAvae mahAsamaNo / kevalasamAhijutto, siddhi pAvihii dhuyakammo // 63 // aha nammayAe~ tIrammi nidhuo kumbhayaNNamuNivasabho / pIDharakhaDDu' bhaNNai, taM titthaM desavikkhAyaM // 64 // mArIji tabaccaraNaM kAUNaM kappavAsio jAo / jo jArisammi vavasai, phalaM pi so tArisaM labhai // 65 / / puvaM kAUNa bahu, pAvaM mayadANavo vi muNivasabho / tavacaraNapabhAveNaM, jAo bahuladdhisaMpanno // 66 // eyantarammi rAyA, pucchai gaNanAyagaM paNamiUNaM / kaha so mao mahAjasa!, jAo cciya laddhisaMpanno / / 67 // annaM pi suNamu sAmiya !, nA havai paicayA ihaM nArI / sA sIlasaMjamarayA, sAhasu kavaNaM gaI lahai // 68 // to bhaNai indabhUI, nA daDhasIlA paibayA mahilA / sIyAe~ havai sarisI, sA saggaM lahai sukayatthA // 69 / / jaha turayarahavarANaM, pattharalohANa pAyavANaM ca / havai viseso naravai !, taheva purisANa mahilANaM // 70 // eso maNamattagao, uddAmo bisayaloluo caNDo / nANakuseNa dhario, nareNa daDhasattijutteNaM / / 71 // nisuNehi tAva seNiya !, sIlaviNAsaM parAbhimANeNaM / nAyaM ciya mahilAe, taM tujjha kahemi phuDaviyarDa // 72 // jaiyA Asi jaNavao, kAle bahurogapIDio sabo / dhannaggAmAu tayA, naTTho vippo saha piyAe // 73 // so aggilo aDayaNA, sA mahilA mANiNI mahApAvA / cattA ya mahAraNNe, vippeNaM mANadoseNaM // 74 // evaM cAritrayukta, zuddha, tapa aura caraNa-karaNameM niyukta bhAnukarNane bhI kevalajJAnakA atizaya prApta kiyA / (56) he zreNika ! jina sthAnoM meM inhoMne acala, anuttara aura zubha mokSa prApta kiyA thA ve to dIkhate haiM, para ve sAdhu nahIM dikhAI pdd'te| (60) bindhyasthala meM indrajata tathA meghavAhana siddha hue the, ataH vaha megharava tIrtha tribhuvanameM vikhyAta huaa| (61) jambumAlI zramaNane bhI nimitta Ane para kAla karake Acarita zubha karma ke prabhAvase ahamindrapanA prApta kiyaa| (62) vahA~ se cyuta hone para vaha airAvata kSetra meM mahAzramaNa hogaa| kokA kSaya karake kevala samAdhise yukta vaha siddhi prApta kregaa| (63) narmadAke tIra para munivRSabha kumbhakarNane nirvANa prApta kiyaa| dezavikhyAta vaha tIrtha pITharakhaNDa kahA jAtA hai / (64) marIci tapazcaraNa karake kalpavAsI deva huaa| jo jaisA karatA hai vaha phala bhI vaisA hI pAtA hai| (65) pahale bahuta pApa karake munivRSabha mayadAnava bhI tapazcaya ke prabhAvase aneka vidha labdhiyoMse sampanna huaa| (66) isa para rAjA zreNikane gaNanAyaka gautama svAmIko praNAma karake pUchA ki. he mahAyaza! vaha maya kaise labdhisampanna huA? (67) he svAmI ! aura bhI suneN| jo kI yahA~ para pravrajita hotI hai vaha zIla aura saMyamameM rata kaunasI gati prApta karatI hai, yaha zrApa kheN| (68) taba indrabhUtine kahA ki jo sItAke samAna zIlameM dRr3ha strI pravrajita hotI hai vaha atyanta kRtArtha hI svarga prApta karatI hai| (66) he rAjan ! jisa taraha ghor3e aura rathameM, patthara aura lohemeM tathA vRkSoMmeM vaiziSTya hotA hai usI taraha purupoMmeM aura riyoM meM vaiziSTya hotA hai| (70) svacchanda, viSaya-lolupa aura bhayAnaka mana rUpI hAthIko dRr3ha zaktiyukta purupa jJAnarUpI aMkuzase vAbUmeM rakha sakatA hai| (71) he zreNika ! atyadhika abhimAnase strIke zalakA jo vinAza huA vaha maiM tumheM puTa aura vizada rUpase kahatA huuN| use tuma suno / (72) jisa samaya rogase atyanta pIr3ita sArA janapada thA usa samaya dhAnya grAmase eka brAhmaNa priyAke sAtha nikala pdd'aa| (53) vaha amila thaa| bulaTA esa mAnanI aura mahApApI strIko abhimAnake doSase brAhmaNane jaMgalameM chor3a diyaa| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 77.10] 77. mayavakkhANapavcaM diTThA ya kararuheNaM. naravaiNA attaNo kayA bhajjA / pupphAvaiNNanayare, acchai sokkhaM aNuhavantI // 75 // aha annayA kayAI, laddhapasAyAe~ tIeN so rAyA / calaNeNa uttimaGge, pahao raikelisamayammi // 76 // asthANammi niviTTo, pucchai rAyA bahussue sabe / pAeNa jo narinda, haNai sire tassa ko daNDo // 77 // to paNDiyA pavuttA, naravai ! so tassa chijjae pAo / hemaGkaNa niruddhA, vippeNaM japamANA te // 78 // hemako bhaNai nivaM, tassa u pAyassa kIrae pUyA / bhajjAe~ vallabhAe, tamhA kovaM pariccayasu // 79 // suNiUNa vayaNameyaM, hemako naravaINa tuTeNaM / saMpAvio ya riddhI, aNegadANAbhimANeNaM // 80 // taiyA hemaMkapure, mittajasA nAma acchai varAI / sA bhaggavassa bhajjA, amohasaraladdha vijayassa // 81 // aidukkhiyA ya vihavA, hemakaM pecchiUNa dhaNapuNNaM / sirivaddhiyaM suyaM sA, bhaNai ruyantI maha suNehi // 82 // IsatthAgamakusalo, tujjha piyA Asi bhaggavo nAma / dhaNariddhisaMpautto, sabanarindANa aipujjo // 83 // saMthAviUNa jaNaNiM, vagdhapuraM so kameNa saMpatto / sabaM kalAgamaguNaM, sikkhai guravassa pAsammi // 84 // nAo samattavijo, tattha puresassa sundarA dhUyA / chiddeNa ya avahariuM, vaccai so niyayagharahutto // 85 // sIhendunAmadheo, bhAyA kannAe~ tIeN balasahio / purao aviTTiUNaM, jujjhai sirivaddhieNa samaM // 86 / / sohendarAyapattaM. balasahiyaM nijiNitta egAgI / sirivaddhio kameNaM, gao ya jaNaNIeN pAsammiA vinnANalAghaveNaM, tosavio teNa kararuho rAyA / sirivaddhieNa laddhaM, rajjaM ciya poyaNe nayare // 88 // kAlagayammi sukante, sIhendU verieNa ucchitto / nikkhamai suraGgAe, samayaM ghariNIe bhayabhIo // 89 // ekkodarAeN saraNaM, poyaNanayarammi hohatI majjhaM / paricintiUNa vaccai, sigdhaM tamboliyasamaggo / / 90 // (74) kararuha rAjAne use dekhakara apanI patnI bnaayaa| puSpAvatIrNa nagarameM sukha anubhava karatI huI vaha rahane lgii| (75) eka dina prasAda prApta usa strIne ratikelike samaya rAjAke mastaka para pairase prahAra kiyaa| (76) sabhAmeM sthita rAjAne saba vidvAnoMse pUchA ki jo rAjAke sira para pairase prahAra kare usake lie kaunasA daNDa hai ? (77) taba paNDita kahane lage ki, 'he rAjan ! usakA vaha paira kATa DAlanA caahie| isa taraha kahate hue una paNDitoMko hemAMka nAmaka brAhyaNane rokaa| (73) hemAMkane rAjAse kahA ki priya bhAryAke usa pairakI to pUjA karanI caahie| ataH RdhakA parityAga kro| (76) yaha vacana sunakara tuSTa rAjAne sammAna pUrvaka anekavidha dAna dekara hemAMkako Rddhise sampanna kiyA / (80) usa samaya hemantapurameM mitrayazA nAmakI eka garIba strI rahatI thii| vaha bhArgava amoghazaralavdhavijayakI bhAryA thii| (81) atiduHkhita usa vidhAvAne hemAMkako dhanase pUrNa dekhakara rote-rote apane putra zrIvadhitase kahA ki merA kahanA sun| (82) bhArgava nAmakA terA pitA dhanuSa aura astra vidyA meM kuzala, dhana aura Rddhise yukta tathA saba rAjAoMkA atipajya thaa| (83) mAtAko AzvAsana dekara baha calatA huA vyAghrapurameM A pahu~cA aura guruka pAsa saba kalAe~ aura Agama sIkhane lgaa| (84) usa nagarameM vidyAbhyAsa samApta karake aura usakI sundarA nAmakI lar3akIkA kisI bahAnese apaharaNa karake vaha apane gharakI ora jAne lgaa| (85) usa kanyAkA siMhendu nAmakA eka bhAI thaa| vaha senAke sAtha Age Akara zrIvardhanake sAtha yuddha karane lgaa| (86) ekAkI zrIvardhanane sainya sahita rAjaputra siMhenduko parAjita kiyaa| kramazaH vicaraNa karatA huA vaha mAtAke pAsa A phuNcaa| (87) jJAnakI kuzalatAse usane kararuha rAjAko santuSTa kiyaa| zrIvardhitane potanapurameM rAjya prApta kiyaa| (88) sukAntake marane para zatrune siMhenduko parAjita kiyaa| bhayabhIta vaha patnI ke sAtha suraMgake rAstese bAhara niklaa| (8) maiM potananagarameM apanI bahanakI zaraNameM jAU~-aisA socakara tAmbUlikake sAtha vaha zIghra cala par3A / (10) coroM 1. NijjiUNa---pratya0 / 2. occhanne-pratya0 / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacAraya [77.61cArayabhaDehi ratti, sahasA vittAsio palAyanto / bhImorageNa daTTho, sIhendU poyaNAsanne // 91 // mucchAvihalasarIraM, khandhe kAUNa daiyayaM muddhA / saMpattA vilavantI, jattha mao acchai samaNo // 92 // paDimaM Thiyassa muNiNo, tassA''sanne piyaM pamottaNaM / samaNassa phusai calaNe, puNaravi daiyaM parAmusai // 93 // muNipAyapasAeNaM, sohendU jIvio mahucchAho / jAo piyAe~ samayaM, paNamai taM sAvaM tuTTho // 94 // aha uggayammi sUre, samattaniyama muNI viNayadatto / ahivandiUNa pucchai, sIhendu mahiliyAsahiyaM // 95 // gantUNa sAvao so, kahei sirivaddhiyassa saMdesaM / sabaM phuDaviyaDatthaM, jaM bhaNiyaM sIhacandeNaM // 96 // taM soUNaM ruTTho, sahasA sirivaddhio u sannaddho / mahilAe~ uvasamaM so, nIo muNipAyamalammi || 97 // taM vadiUNa samaNaM, samayaM bhajjAe~ tattha paritudyo / saMbhAsei siNehaM, sAlaM sirivaddhio payao // 98 / / kAUNa naravarindo, piyAi bandhUsamAgamANandaM / niyayaM tattha parabhavaM, pucchai ya mayaM mahAsamaNaM // 99 // aha tassa sAhai muNI, bhaddAyario tti nAma sobhapure / te vandao narindo, jAi sumAlo saha jaNeNaM // 10 // aha tattha kuTThavAhI, mahilA muNivandaNAe~ allINA / agghAyai duggandhaM, tIe dehubbhavaM rAyA // 101 // gehaM gae narinde, bhaddAyariyassa pAyamUlammi / sA kuTTiNI vayAI, ghettaNa surAlayaM pattA // 102 // tatto sA caviUNaM, jAyA iha sIlariddhisaMpannA / rUvaguNajobaNadharI, jiNavaradhammujjayamaIyA // 103 // aha so sumAlarAyA, rajjaM dAUNa jeTTaputtassa / kuNai cciya saMtosaM, aTTahiM gAmehiM daDhacitto // 104 // aTThahiM gAmehiM niyo, saMtuTTo sAvayattaNaguNeNaM / devo hoUNa cuo, jAo sirivaddhio tuhayaM // 105 // jaNaNI' tujjha naravai !, kahemi aha putvajammasaMbandhaM / eko ciya vaideso, pavisai gAmaM chuhAsatto // 106 // dvArA rAtameM sahasA pIr3ita hone para bhAgate hue usa siMhenduko potanapurake samIpa bhayaMkara sarpane kATa liyaa| (61) mAse vihvala zarIravAle priyatamako kandhe para uThAkara rotI huI vaha strI jahA~ mRga nAmakA zramaNa thA vahA~ gaI / (12) pratimAmeM sthita munike samIpa priyako rakhakara usane zramaNake caraNa chuue| bAda meM pati ko chUA / (63) munike caraNoMke prasAdase jIvita siMhendu atyanta utsAhita ho gyaa| thAnandita usane priyAke sAtha usa sAdhuko praNAma kiyA / (94) sUryodaya hone para samApta niyamavAle muniko vandana karake vinayadattane strIke sAtha Aye hue siMhenduse pUchA / (65) usa bhAvakane jAkara sihendune jo sandeza kahA thA vaha saba skuTa aura virAda rUpase zrIvadhitako kaha sunAyA / (66) use sunakara ruSTa zrIvardhita ekadama taiyAra ho gyaa| patnI dvArA zAnta kiyA gayA vaha munike caraNoM meM upasthita huaa| (67) patnI ke sAtha muniko praNAma karake AnandameM AyA huA zrIvardhita sAleke sAtha snehapUrvaka bAtacIta karane lgaa| (8) rAjAne priyA aura usake bhAIke milanakA aAnanda manAkara maya mahAzramaNase apane parabhavake vAremeM pUchA / (66) isa para use munine kahA ki zobhapurameM bhadrAcArya nAmake eka muni the| logoMke sAtha sumAla rAja unheM vandana karaneke lie aayaa| (100) vahA~ kor3havAlI eka strI bhI munike vandanake liye AI thii| usake zarIrase utpanna durgandha rAjAne Vghii| (101) rAjAke ghara para jAneke bAda vaha kuSTinI bhadrAcAryake caraNoM meM vrata aMgIkAra karake svargameM gaI / (102) vahA~ se cyuta hone para zIla evaM Rddhise sampanna, rUpa, guNa aura yauvana dhAraNa karanevAlI tathA jinavarake dharmameM udyata buddhivAlI vaha huI / (103) idhara dRr3hacitta vaha sumAla rAjA bhI bar3e lar3akeko rAjya dekara ATha gA~voMse hI santoSa karane lgaa| (104) ATha gA~vase santuSTa rAjA zrAvakapaneke guNase deva huaa| cyuta hone para tuma zrIvardhita hue ho / (105) he rAjan ! aba maiM tumhArI mAtAke pUrvajanmakA vRttAnta kahatA huuN| koI eka paradezI bhUkhase pIr3ita ho gA~vameM praviSTa huaa| (106) bhojanagRhameM AhAra na pAkara krodhase prajvalita usane kahA ki sAre gA~vako maiM jalA DAlatA huuN| isake 1. murNi-pratya0 / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78.2] . 78. sAeyapurIvaNNaNapavvaM bhoyaNaharammi bhattaM, alahanto bhaNai kovapajjalio / sarva DahAmi gAma, tatto ya viNiggao gAmA // 107 // vihisaMjoeNa tao, pajjalio huyavaheNa so gaamo| gAmillaehi ghetta, chUDho aggIeN so pahio // 108 // mariUNa samuppanno, aha so sUyAriNI naravaissa / tatto vi ya kAlagayA, jAyA aiveyaNe narae // 109 // narayAo samuttariuM, uppannA tujjha naravaI mAyA / esA vi ya mittajasA, bhaggavaghariNI susIlamaI // 110 // aha poyaNanayaravare, vaNio gohANio tti nAmeNaM / bhuyavattA se mahilA, mao ya so tIeN utpanno // 111 // jAyassa u bhuyavattA, raivaddhaNakAmiNI guNavisAlA / aha gaddabhAipIDA, purabhArubahaNayaM ceva // 112 // eyaM mao kaheuM, gayaNeNa gao nahicchiyaM desaM / sirivaddhio ya rAyA, poyaNanayaraM aha paviTTo // 113 // puNNodaeNa seNiya !, kassa vi rajjaM narassa uvaNamai / taM ceva u vivarIyaM, havaiha sukayAvasANammi // 114 // ekassa kassa vi gurU, ladhuNaM dhammasaMgamo hoi / annassa gaI ahamA, jAyai saniyANadoseNaM / / 115 // eyaM nAUNa sayA, kAya vuhajaNeNa appahiyaM / je hoi maraNakAle, sivasoggaimaggadesayaraM // 116 // evaM dayA-dama-taoTTiyasaMjamassa. souM jaNo mayamahAmuNibhAsiyatthaM / sAmanta-seTTisahio sirivaddhio so, dhamma karei vimalAmaladehalambhaM // 117 // / / ii paumacarie mayavakkhANaM nAma sattahattaraM pavvaM samattaM / / 78. sAeyapurIvaNNaNapavvaM bhattAra-suyavioge, eganteNeva dukkhiyA bhavaNe / avarAiyA paloyai, dasa vi disAo sudINamuhI // 1 // puttassa darisaNaM sA, kaGkhantI tAva pecchai gavakkhe / uppayanivayakarentaM, eka ciya vAyasaM sahasA // 2 // bAda vaha gA~vameMse bAhara niklaa| (107) tava vidhike yogase Agase vaha gA~va jala utthaa| gA~vake logoMne usa pathikako pakar3akara AgameM bhoMka diyaa| (108) mara karake vaha rAjAkI rasoina huaa| vahA~se marane para ghora vedanAvAle narakameM vaha paidA hii| (104) he rAjan ! narakako pAna karake vaha tumhArI mAtA aura bhArgavakI patnI suzIlamati isa mitrayazAke rUpameM utpanna huI hai| (110) patana nagarameM godhAnika nAmakA vaNika thA aura usakI bhujapatrA nAmakI patnI thii| vaha (godhAnika?) mara kara usake peTameM utpanna huaa| (111) guNavizAlA bhujapatrA usa (putra) meM ratiko bar3hAnekI icchAvAlI huii| isake bAda gardabhAdikI pIr3A aura pura (3.hara ) meM bhArodvahana-(11)1 / isa prakAra kahakara mayamuni AkAzamArgase jisa dezameM jAnekI unakI icchA thI usa dezameM cale gye| zrIvardhita rAjAne bhI potananagarameM praveza kiyA / (113) he zreNika ! puNyakA udaya hone para kisI bhI manuSyako rAjya prApta hotA hai aura puNyakA avasAna hone para vahI use viparIta hotA hai / (114) guruko prApta karake kisI ekako dharmakA yoga hotA hai to dUsareko nidAnake doSase adhama gati milatI hai / (115) aisA jAnakara samajhadAra manuSyako sadA Atmahita karanA cAhie jisase maraNakAlameM mokSa, sadgati yA mArgakA upadezaka pada prApta ho / (116) isa taraha dayA, dama evaM tapameM udyata saMyamI mahAmuni mayakA upadeza sunakara sAmanta aura seThoMke sAtha vaha zrIvadhita rAjA nirmala aura vimala dehakI prApti karAnevAle dharmakA AcaraNa karane lgaa| (17) // padmacaritameM mayakA AkhyAna nAmaka satahattaravA~ parva samApta huA / 78. sAketapurIkA varNana pati aura putrakA viyoga hone para atyanta duHkhita aura dIna mukhavAlI aparAjitA (rAmakI mAtA) bhavanameM se dazoM dizAe~ dekhatI thii| (1) putrake darzanakI icchAvAlI usane sahasA gavAkSameM se eka kaueko ur3ate aura baiThate dekhaa| 1. gAthA 111 aura 112 kA saMbaMdha ThIka nahIM lagatA hai aura arthameM saMdeha hai| saMskRta padmacaritameM isake liye dekho parva 80 zloka 200-201 / 2-6 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 paumacariyaM [78. 3taM bhaNai vAyasaM sA, jai me puttassa tattha gantUNaM / vattaM ANehi lahuM, dehAmi ya pAyasaM tujjha // 3 // eva bhaNiUNa to sA, sumariya puttassa bahuguNaM cariyaM / kuNai palAvaM kaluNaM, muJcantI asujalanivahaM // 4 // hA vaccha ! kattha dese, komalakara-caraNa ! kakkhaDe pnthe| parisakasi sIyA-''yava-duhio ghariNIe samasahio // 5 // mottaNa mandabhaggA, cirakAlaM putta ! pavasio si tumaM / 'ia duhiyaM niyajaNaNiM, suviNe vi mamaM na saMbharasi // 6 // eyANi ya annANi ya, palavantI jAva ciTThae devI / tAva ya gayaNayalAo, oiNNo nArao sahasA // 7 // seyambaraparihANo, dIhajaDAmauDadhAriNo bhayavaM / pavisai sasaMbhamAe, abbhuTANaM kayaM tIe // 8 // dinnAsaNovaviTTho, pecchai avarAiyaM pagaliyaMsuM / kAUNa samullAvaM, pucchai kiM dummaNA si tumaM? // 9 // eva bhaNiyAe~ to so, devarisI pucchio kahiM dese / kAlaM gamiUNa ihaM, samAgao? sAhasu phuDaM me // 10 // aha nArao pavutto, kallANaM Asi dhAyaIsaNDe / pubille suraramaNe, nayare titthaMkaro jAo // 11 // sura-asurehi nagavare, kIranto jiNavarassa abhiseo / diTTo mae pamoo, bhAveNa ya vandio bhayavaM // 12 // niNadarisaNAisatto, gamiuM tevIsa tattha vAsAiM / jaNaNiM va bharahabhUmi, sariUNa ihA''gao ahayaM // 13 // aha taM bhaNai subhaNiyA, maharisi! nisuNehi dukkhasaMbhUI / naM pucchiyA tume haM, taM te sAhemi bhUyatthaM // 14 // bhAmaNDalasaMjoge, pavaie dasarahe saha bhaDehiM / rAmo piyAe~ samayaM, viNiggao lakkhaNasaM maggo // 15 // sIyAe~ avahiyAe, jAo saha kaibarehi saMjogo / laGkAhiveNa pahao, sattIe lakkhaNo samare // 16 // laGkApuri visallA, nIyA vi hu lakkhaNassa jIyatthe / eyaM te parikahiyaM, saba saMkhevao tujhaM // 17 // tattha'cchai vaidehI, bandI aidukkhiyA pivihnnaa| sattipahArAbhihao, kiM va mao lakkhaNakumAro? // 18 // (2) usane usa kauese kahA ki yadi tU vahA~ jAkara mere putrakA jaldI hI samAcAra lAyagA to maiM tujhe dUdha duuNgii| (3) taba aisA kahakara aura putrake bahuta guNavAle caritrakA smaraNa karake azrujala bahAtI huI vaha karuNa pralApa karane lgii| (4) hA vatsa! komala hAthoM aura pairoMvAle tuma sardI aura garamIse duHkhita ho patnIke sAtha kisa dezameM karkaza mArga para gamana karate ho ? (5) putra! manda bhAgyavAlI merA parityAga karake cira kAlase tuma pravAsameM gaye ho| ataH duHkhase pIr3ita apanI mAtAkA svapna meM bhI tuma smaraNa nahIM karate ? (6) jaba vaha devI isa taraha pralApa kara rahI thI taba AkAzameM se sahasA nArada nIce Aye (7) sapheda vastra pahane hue aura bar3I jaTAyoMkA mukuTa dhAraNa kiye hue bhagavAna nAradane praveza kiyaa| Adarake sAtha vaha uTha khar3I huii| (8) diye gaye Asana para baiThe hue nAradane A~sU bahAtI huI aparAjitAko dekhaa| sambhApaNa karake unhoMne pUchA ki tuma duHkhI kyoM ho ? (8) isa prakAra kahI gaI usane devarSi nAradase pUchA ki kisa dezameM samaya bitAkara Apa yahA~ Aye haiM, yaha skuTa rUpase Apa mujhe kheN| (10) taba nAradane kahA ki dhAtakIkhaNDake pUrvameM Aye hue suraramaNanagarameM tIrthakara utpanna hue haiN| unakA kalyANaka thaa| (11) parvata para sura-asura dvArA jinavarakA kiyA jAnevAlA abhipeka-utsava maiMne dekhA aura bhAvapUrvaka bhagavAnko vandana kiyaa| (12) jinadarzana meM atyanta Asakta maiM teIsa varSa vahA~ bitAkara jananItulya bharatabhUmikA smaraNa karake yahA~ AyA huuN| (13) tava sundara vacanavAlI aparAjitAne unase kahA ki, he maharSi! mere duHkhakI utpattike bAremeM Apa suneN| Apane mujhase pUchA isalie maiM Apase saccI hakIkata kahatI huuN| (14) bhAmaNDala ke sAtha milana honeke bAda aura subhaToMke sAtha dazarathake pravrajita hone para lakSmaNa aura priyA ke sAtha rAma bAhara nikala pdd'e| sItAke apahRta hone para kapivaroMke sAtha unakA milana huaa| yuddhameM laMkAdhipane zaktike dvArA lakSmaNako Ahata kiyaa| lakSmaNake jIvanake lie laMkApurImeM se vizalyA le jAI gaI--yaha saba saMkSepameM maiMne Apase khaa| (15-7) vahA~ patise rahita aura atyanta duHkhita sItA bandI hokara rahI huI hai| 1. aidukkhadehaduhiyaM suviNe vi mae n-mu0| 2. bhavarNa-pratya0 / 3. varisAI-pratya0 / 4. pavvaio dasaraho--pratya0 / 5. *sameo-pratya0 / karake unhoMne pUchA , yaha skuTa rUpa nagarameM tIrthakara aura bhAvapUrvaka bhaga Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 78.33] 78. sAeyapurIvaeNapavva taM ajja vi ei na vI, vattA saMpariphuDA mahaM eyaM / sumarantiyAe~ hiyae, sogamahAdAruNaM jAyaM // 19 // suNiUNa vayaNameyaM, aGkAo ghattiUNa varavINaM / nAo ubiggamaNo, dIhussAse muyai vippo // 20 // bhaNiyA ya nAraeNaM, bhadde ! chaDDehi dAruNaM sogaM / sava puttassa asesaM, gantUNA''Nemi vattamahaM // 21 // eva bhaNiDa payaTTo, vINA kakkhantare ThaveUNaM / uppaiya nahayaleNaM, laGkA patto khaNadveNaM // 22 // hiyaeNa muNai vippo, jai vattA rAhavassa pucche'haM / to me kayAi dosaM, kAhinti nisAyarA pAvA // 23 // tAe ciya velAe, paumasare aGgao saha piyAhi / kolai jalamajjaNayaM, gau va samayaM kareNuhiM // 24 // so rAvaNassa kusalaM, pucchanto aGgayassa bhiccehiM / nIo paumasayAsaM, dahagovahio ti kAUNaM // 25 // abbabhaNaM karento, AsAseUNa paumaNAheNaM / paripucchio ya ajaya ! sAha tuma Agao katto ? // 26 // so bhaNai deva ! nisuNasu, suyasogANalapalittahiyayAe / jaNaNoe~ tujjha pAsa, visajjio nArao ahayaM // 27 // sIhI kisorarahiyA, kalahayaparivajjiyA kareNu va / taha sA tujjha vioge, accantaM dukkhiyA jaNaNI // 28 // vivaiNNakesabhArA, rovantI durikhayA gamai kAlaM / jaNaNI tujjha mahAjasa!, sogamahAsAgare paDiyA // 29 / / lakkhaNa ! tuma pi jaNaNI, puttaviogamgidIviyasarIrA / rovantI aikalaNaM, kAlaM ciya dukkhiyA gamai // 30 // nA''hAre na ya saMyaNe,na divA na ya sabarIsu na paose / khaNamavi na uventi dhiI, aJcantaM tumha jnnnniio||31|| saNiNa vayaNameyaM halahara-nArAyaNA sadINamahA / rovantA uvasamiyA. kaha kaha vi pavaMgamabhaDehiM // 32 // to bhaNai nArayaM so, paumo aisundaraM vavasiyaM te / vAdANeNa'mhaM, jaNaNINaM nIviyaM dinnaM // 33 // zaktike prahArase abhihata lakSmaNa kumAra kyA mara gayA ? (18) Aja taka bhI yaha bAta spaSTarUpase mere pAsa nahIM AI hai| ise yAda karake hRdayameM atyadhika dAruNa zoka paidA hotA hai| (19) yaha sunakara brAhmaNa nAradane godameM se sundara vINA uThA lI aura manameM udvigna hokara vaha dIrgha ucchavAsa chor3ane lge| (20) nAradane kahA ki bhadre! tuma dAruNa zokakA tyAga kro| jA karake maiM tumhAre putrakA samagra vRttAnta lAtA huuN| (21) isa taraha kahakara aura vINAko bagala meM dabAkara nArada AkAzameM ur3e aura kSaNArdhameM laMkA pahu~ca gye| (22) brAhmaNa nAradane manameM socA ki yadi rAmake bAremeM maiM bAta pUchU taba kadAcit pApI nizAcara merA dveSa kreNge| (23) usa samaya hathiniyoM ke sAtha krIr3A karanevAle hAthIkI bhA~ti aMgada priyAoMke sAtha padmasarovara meM jalasnAnakI krIr3A kara rahA thaa| (24) rAvaNakI kuzala pUchanevAle usa nAradako, rAvaNakA hita cAhanevAlA hai aisA samajhakara aMgadake bhRtya rAmake pAsa le gaye / (25) abrahmaNyaM-aisA bolanevAle usa nAradako AzvAsana dekara rAmane pUchA ki Arya ! Apa kahA~se padhAre haiM yaha kheN| (26, usane kahA ki deva! Apa suneN| putrake zoka rUpI agni se pradIpta hRdayavAlI ApakI mAtAke dvArA bhejA gayA maiM nArada huuN| (27) baccoMse rahita moranI aura hAthIke baccese vajita hathinIkI bhA~ti Apake viyogase mAtA atyanta duHkhita hai| (28) he mahAyaza! zokasAgara meM nimagna aura bAla bikhere huI ApakI duHkhI mAtA rokara samaya gujAratI hai| (29) lakSmaNa! putra viyogarUpI agnise dIpta zarIravAlI tumhArI mAtA bhI atyanta karuNAjanaka rUpase rotI hai aura duHkhI vaha kisI taraha samaya bitAtI hai| (30) tumhArI mAtAe~ na AhArameM, na sone meM, na dinameM, na rAtameM, na pradoSakAlameM kSaNabhara bhI dhairya dhAraNa karatI haiN| (31) yaha kathana sunakara dIna mukhavAle haladhara aura nArAyaNa rone lge| bAnara-subhaToMne kisI taraha unheM zAnta kiyaa| (32) taba rAmane nAradase kahA ki tumane bahuta acchA kiyaa| hamArI mAtAoM 1. 0sayAse, galagahito tehi kAuNaM--pratya / pavaMgamamahAbhaDehi-pratya0 / 2. *ggiduumiy.-mu.| 3. srnne--prty0| 4. kaha ki Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM so ceva sukayapuNNo, puriso jo kuNai abhigao viNayaM / jaNaNINa appamatto, ANAvayaNaM alavanto // 34 // jaNaNINa kusalabattaM, soUNaM rAma-lakkhaNA tuTThA / pUyanti nArayaM te. samayaM vijjAharabhaDehiM // 35 // eyantarammi paumo, bibhIsaNaM bhaNai suhaDasAmakkhaM / amhe sAeyapurI, bhadda ! avasseNa gantavaM // 36 // suyasogANalataviyANa tANa jaNaNINa tattha gantUNaM / darisaNajaleNa amhe, Niva viyavAI aGgAI / / 37 / / kAUNa sirapaNAma, vibhIsaNo bhaNai suNasu vayaNaM me / rAhava ! solasa diyahA, accheyabaM mahaM bhavaNe // 38 // annaM pi sAmi ! nisuNasu, paDivattAkAraNeNa sAee / pesijjanti naruttama !, dUyA bharahassa tUrantA // 39 // rAhavavayaNeNa tao. yA saMpesiyA turiyavegA / gantUNa paNamiUNa ya, bharahassa kahenti paDivattaM // 40 // patto halaM samusalaM, rAmo cakkaM ca lakkhaNo dhiiro| nihao laGkAhivaI, sIyAe~ samAgamo jAo // 41 // aha bandhaNAu mukkA, indaipamuhA bhaDA u pavaiyA / laddhAo garuDa-kesarivijjAo rAma-cakkINaM // 42 // jAyA vibhIsaNeNaM, samayaM ca nirantarAM mahApII / laGkApurIeN rajja, kuNanti bala-kesavA muiyA // 43 // evaM rAghava-lakkhaNa-riddhI, suNiUNa harisio bharaho / tambola sugandhAisu due pUei vibhaveNaM / / 44 // ghettaNa tao dUe, bharaho jaNaNINamuvagao mulaM / suyasogadukkhiyANaM, kahenti vattA aparisesA // 45 // soUNa kusalavattA, suyANa abhiNandiyAu jnnnniio| tAva ya anne vi bahU, nayarI vijjAharA pattA / / 46 // aha te gayaNayalatthA, vibhIsaNANAe kheyarA sabai / muJcanti rayaNavuTTi, ghare ghare tIeN nayarIe // 17 // aha tattha puravarIe, vijAharasippiesu dakkhesu / sayalabhavaNANa bhUmI, uvalittA rayaNakaNaeNaM // 48 // niNavarabhavaNANi bahU, sigghaM ciya nimmiyAI tunggaaii| pAsAyasahassANi ya, aTTAvayasiharasarisAiM // 49 // kA samAcAra kahakara hameM tumane jIvana diyA hai| (33) vahI sukRtase pUrNa haiM jo AjJAkA ullaMghana na karake apramattabhAvase sammukha jAkara mAtAkA vinaya karatA hai| (34) mAtAoMkI kuzalavArtA sunakara tuSTa rAma-lakSmaNane vidyAdhara subhaToMke sAtha nAradakI pUjA kii| (35) isake pazcAt rAmane subhaToMke samakSa vibhISaNase kahA ki, bhadra ! hameM avazya hI ayodhyA jAnA caahie| (36) putrake zoka rUpI agnise tapta una mAtAoMke aMgoMko vahA~ jAkara darzana rUpI jalase hameM zAnta karanA caahie| (37) mastakase praNAma karake vibhISaNane kahA ki, he rAghava ! merA kahanA suneN| mere bhavanameM solaha dina to Apako ThaharanA caahie| (38) he svAmI! aura bhI suneN| he narottama ! vRttAnta jAnaneke lie sAketameM bharatake pAsa maiM dUta bhejatA huuN| (36) taba rAmake kahanese bahuta begavAle dUta bheje gye| jAkara aura praNAma kara bharatase sArA vRttAnta unhoMne kaha sunAyA ki rAmane musalake sAtha hala ora dhIra lakSmagane cakra prApta kiyA hai, laMkApati rAvaNa mArA gayA hai aura sItAke sAtha samAgama huA hai| (40-41) bandhanase vimukta indrajita Adi subhaToMne dIkSA lI hai, rAma evaM cakrI lakSmaNane garur3a aura kesarI vidyAe~ prApta kI haiN| (42) vibhISaNake sAtha sadaivake lie mahAprIti huI hai aura prasanna rAma va lakSmaNa laMkApurI meM rAjya karate haiN|(43) rAma-lakSmaNakI aisI Rddhi sunakara harSita bharatane tAmbUla aura sugandhita padArtha Adi se vaibhavapUrvaka dUtoMkI pUjA kii| (44) taba dUtoMko lekara bharata mAtAoM ke pAsa gayA aura putrake zokase duHkhita unheM sArI bAta khii| (45) putroMkI kuzalavArtA sunakara mAtAe~ prasanna huii| usa samaya dUsare bhI bahutase vidyAdhara nagarImeM aaye| (46) AkAzameM sthita vibhISaNa Adi saba khecaroMne usa nagarIke ghara-gharameM ratnoMkI vRSTi kii| (47) usa sundara nagarImeM vidyAdharoMke saba zilpiyoMne saba makAnoM kI jamIna ratna aura sonese lIpa dii| (48) unhoMne zIghrahI aneka U~ce jinamandira tathA aSTApada 1. vijjhviy.-mu0| 2. raNe ya sA---pratyaH / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 76.5] 76. rAma-lakkhaNasamAgamapavvaM varakaNayathambhapaurA, vitthiNNA maNDavA rayaNacittA / raiyA samantao vi ya, vijayapaDAgAsu ramaNijjA // 50 // kaJcaNarayaNamayAI, mottiyamAlAulAI viulaaii| rehanti toraNAI, disAsu sabAsu rammAI // 51 // suravaibhavaNasamesuM, laggA NhavaNUsavA jiNaharesu / naDanaTTagIyavAiya-raveNa abhiNandiyA ahiyaM / / 52 // tarutaruNapallavuggaya-nANAvihakusumagandhapaurAiM / chajjanti uvavaNAI, koilabhamarovagIyAiM // 53 // vAvIsu dIhiyAsu ya, kamaluppalapuNDarIyachannAsu / jiNavarabhavaNesu puNo. rehai sA puravarI ahiyaM // 54 // evaM sAeyapurI, suranayarisamA kayA daNuvaIhiM / rAmassa samakkhAyA, ahiyaM gamaNussuyamaNassa // 55 / / acintiyaM sayalamuvei sobhaNaM, narassa taM sukayaphalassa saMgame / aho jaNA! kuNaha tavaM susaMtayaM, jahA suhaM vimalayaraM nisevaha / / 56 // / ii paumacarie sAeyapurovagaNaM nAma aTThahattara pavvaM samattaM / / 79. rAma-lakkhaNasamAgamapavvaM aha solasame diyahe, kaovayArA pabhAyasamayammi / rAhava-somitti-siyA pupphavimANaM samArUDhA // 1 // save vi kheyarabhaDA, vimANa-raha gaya-turaGgamArUDhA / rAmeNa samaM caliyA, sAeyapurI nayaleNaM // 2 // paumaGkasanniviTThA, pucchai sIyA paI aimahantaM / jambuddIvassa ThiyaM, majjhe kiM dIsae eyaM // 3 // paumeNa piyA bhaNiyA, ettha jiNA suravaresu ahisittA / merU nAma nagavaro, bahurayaNajalantasiharoho // 4 // jalaharapabbhAranibhaM, nANAviharukkhakusumaphalapauraM / eyaM daNDAraNaM, nattha tumaM avahiyA bhadde ! // 5 // parvatake zikhara jaise hajAroM mahala banAe / (46) unhoMne uttama soneke stambhoMse vyApta, vizAla, ratnoMse citra-vicitra aura vijayapatAkAoMse ramaNIya aise maNDapa cAroM ora nirmita kiye| (50) vahA~ svarNa evaM ratnamaya, motIkI mAlAoMse yukta, vipula aura ramya toraNa saba dizAoM meM zobhita ho rahe the| (51) indrake mahalake jaise jinamandiroMmeM snAtra-utsava hone lge| naTa, nRtya aura gAne-bajAnekI dhvani dvArA bahuta hI khuzI manAI gii|(52) vahA~ vRkSoM para uge hue komala pallava evaM nAnAvidha puSpoMkI gandhase vyApta tathA koyala evaM bhauMroMkI dhvanise gItamaya upavana zobhita ho rahe the| (53) kamala, utpala aura puNDarIkase chAI huI bAvar3iyoM aura dIrghikAoMse tathA jinavarake mandiroMse vaha nagarI adhika zobhita ho rahI thii| (54) isa prakAra rAkSasa rAjAoM dvArA sAketa purI suranagarI jaisI kI gii| taba gamanake lie atyanta utsuka manavAle rAmako usake bAremeM kahA / (55) puNyakA phala prApta hone para manuSyako sArI zobhA acintya rUpase prApta hotI hai| ataH he manuSyoM ! satata tapa karo aura ativimala sukhakA upabhoga kro| (156) // padmacaritameM sAketapurIkA varNana nAmaka aThahattaravA~ parva samApta huA / 79. rAma evaM lakSmaNakA mAtAoM ke sAtha samAgama isake pazcAt solahaveM dina prabhAtake samaya pUjA karake rAma, lakSmaNa aura sItA puSpaka vimAna para ArUr3ha hue| (1) sabhI vidyAdhara-subhaTa vimAna, hAthI, evaM ghor3oM para savAra ho AkAzamArgase rAmake sAtha cle| (2) rAmakI goda meM baiThI huI sItAne patise pUchA ki jambUdvIpake madhyameM sthita yaha ativizAla kyA dIkhatA hai ? (3) rAmane priyAse kahA ki anekavidha ratnoMse prakAzita zikharoMvAle meru nAmake isa parvatapara devoM dvArA jinavara abhiSikta hote haiN| (4) bhadre ! bAdaloMke samUha 1. gAe rama0-pratya0 / 2. divase-pratya / 3. *ttibhaDA pu0-pratya0 / tisuyA pu0-mu.| 4. gharehi mahiM0 -prty.| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 paumacariyaM [76.6 esA vi ya kaNNaravA, mahAnaI vimalasalilakallolA / jIse taDammi sAhU, sundari ! paDilAhiyA ya tume // 6 // eso dIsai sundari, vaMsairI jattha muNivarindANaM / kula-desabhUsaNANaM, kevalanANaM samuppannaM // 7 // bhavaNujjANasamiddhaM, eyaM taM kubbaraM pie ! nayaraM / iha vasai vAlikhillo, jaNao kallANamAlAe // 8 // eyaM pi peccha bhadde !, dasaNNanayaraM nahiM kulisayanno / rAyA aNannadiTThI, rUvavatipiyA parivasai // 9 // tatto vi vaikvantA, bhaNai piyaM jaNayanandiNI esA / dIsai purI pahANA, kavaNA suranayarisaMThANA // 10 // bhaNiyA ya rAhaveNaM, sundari ! esA mahaM hiyayaiTThA / vijjAharakayabhUsA, sAeyapurI maNabhirAmA // 11 // datRRNa samAsanne, pupphavimANaM sasaMbhamo bharaho / nipphaDai gayArUDho balasahio ahimuhaM sigdhaM // 12 // dahaNa ya ejantaM, bharaha bhaDacaDagareNa paumAbho / ThAvei dharaNivaDhe, pupphavimANaM taoiNNo // 13 // bharaho mattagayAo, oyariGa namai sahariso sigdhaM / rAmeNa lakkhaNeNa ya, avagUDho tibaneheNaM // 14 // saMbhAsiekkamekkA, pupphavimApa puNo vi ArUDhA / pavisanti kosalaM te, vijjAharasuhaDaparikiNNA // 15 // raha-ya-turaGgamehiM, saMghaTTadventajohanivahehiM / pavisantehi niruddhaM, gayaNayalaM mahiyalaM nayaraM // 16 // bherI-muiGga-tilimA-kAhala-saGkhAulAI turAI / vajjanti ghaNaravAI, caarnngndhvmiisaaiN|| 17 // gaya-turayahesieNaM. tUraniNAeNa bandisaddeNaM / na suNaMti ekameka, ullAvaM kaNNavaDiyaM pi||18|| evaM mahiDijuttA, halahara-nArAyaNA nivaimagge / vaccante nayarajaNo ADhatto pecchiuM sabo // 19 // nAyaravahUhi sigdhaM, bhavaNagavakkhA nirantarA channA / rehanti vayaNapaGkaya-sarANa ruddhA va uddesA // 20 // jaisA, nAnAvidha vRkSa, puSpa evaM phaloMse pracura yaha daNDakAraNya hai, jahA~se tuma apahRta huI thii| (5) he sundarI! nirmala jala aura taraMgoMvAlI yaha karNaravA mahAnadI hai jisake taTa para tumane sAdhuoMko dAna diyA thaa| (6) he sundarI! yaha vaMzagiri dikhAI par3atA hai jahA~ kulabhUSaNa aura dezabhUSaNa muniyoMko kevalajJAna utpanna huA thaa| (7) he priye! bhavanoM aura udyAnoMse samRddha yaha kUbaranagara hai| yahA~ kalyANamAlAkA pitA vAlikhilya rahatA hai| (8) he bhadre ! isa dazArNanagarako bhI dekha jahA~ samyagdRSTi rAjA kulizayajJa aura usakI priyA rUpavatI rahatI hai| (6) vahA~se Age calane para janakanandinI sItAne priyase pUchA ki suranagarIke jaisI uttama racanAvAlI yaha kaunasI nagarI dikhAI detI hai ? (10) rAmane kahA ki he sundarI ! yaha merI hRdayeSTa aura vidyAdharoMke dvArA vibhUSita manohara nagarI sAketapurI hai / (11) samIpameM puSpaka vimAnako dekhakara bharata Adarake sAtha nikalA aura hAthI para savAra hokara senAke sAtha zIghra abhimukha gayA / (12) subhaToMke samUhake sAtha bharatako Ate dekha rAmane puSpaka vimAnako pRthvI para sthApita kiyaa| bAdameM ve usameMse nIce utre| (13) matta hAthI parase nIce utarakara zIghra hI bharatane harSake sAtha praNAma kiyaa| rAma aura lakSmaNane tIvra snehase usakA AliMgana kiyA / (14) eka-dUsareke sAtha sambhASaNa karake ve punaH puSpakavimAna para ArUr3ha hue| vidyAgharasubhaToMse ghire hue unhoMne ayodhyA meM praveza kiyaa| (15) praveza karate hue ratha, hAthI aura ghor3oMse tathA TakarAkara Upara uThate hue yoddhAoMke samUhoMse nagarakA AkAzatala aura dharAtala avaruddha ho gyaa| (16) cAraNoM aura gandharvoke saMgItase yukta bAdalakI taraha AvAja karate hue bherI, mRdaMga, tilimA, kAhala aura zaMkha Adi vAdya bajane lge| (17) hAthiyoMkI cighAr3a aura ghor3oMkI hinahinAhaTase tathA bandIjanoMkI dhvanise kAnameM par3I huI bAtacIta bhI eka-dUsare nahIM sunate the| (18) aisI mahAna Rddhise sampanna rAma aura lakSmaNa jaba rAjamArga parase jA rahe the taba saba nagarajana unheM dekhane lge| (16) nagarakI striyoMne zIghra hI bhavanoMke gavAkSa bIcameM jagaha na rahe isa taraha DhaMka diye| mukharUpI kamaloMse Acchanna 1. eyaM picchasu bh-prtyH| 2. ruuvvipiyaa-muH| 3. *sahio sammuho sigdhN-mu0| 4. puNo samArUDhA / pavisaMti kosalAe vi. mu.| 5. suNei ekmeko-mu.| hai jisake taTa para kamalajJAna utpanna huA hai| da) he bhane janakanandinI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76.34] 76. rAma-lakkhaNasamAgamapavvaM aha koueNa turiyA, annA annaM kareNa pelleuM / pecchanti paNaiNIo, paumaM nArAyaNasameyaM // 21 // annonnA bhaNai sahI ! sIyAsahio imo paumaNAho / lacchIharo vi eso, havai visallAe~ sAhINo / / 22 // suggIvamahArAyA, eso vi ya aGgao varakumAro / bhAmaNDalo ya haNuvo, nalo ya nIlo suseNo ya / / 23 // ee anne ya bahU, candoyaranandaNAiyA suhaDA / peccha halA ! devA iva, mahiTiyA rUvasaMpannA // 24 // evaM te paumAI, pecchijjantA ya nAyaranaNeNaM / saMpattA rAyagharaM, luliyacaluccalaNadhayasohaM // 25 // sA pecchiUNa putte, gharAu avarAiyA samoiNNA / aha kekaI vi devI, somittI kegayA ceva // 26 // annaM bhavantaraM piva, pattAo puttadasaNaM tAo / bahumaGgalujjayAo, ThiyAu tANaM samAsanne // 27 // AloiUNa tAo, avaiNNA pupphayAu turantA / sayalaparivArasahiyA, aha te jaNaNIo paNamanti // 28 // suyadarisaNussugAhiM, tAhi vi AsAsiyA siNeheNaM / paricumbiyA ya sIse, puNo puNo rAma-somittI // 29 // paNhuyapaoharAo, jAyAo puttasaMgame tAo / pulaiyaromaJcIo, toseNa ya vIrajaNaNIo // 30 // dinnAsaNovaviTThA, samayaM naNaNIhi rAma-somittI / nANAkahAsu sattA, ciTThanti tahiM paramatuTTA // 31 // naM suviUNa viujjhaI, jaM ca pautthassa darisaNaM hoI / naM mucchio vi jIvai, kiM na hu accheraya eyaM // 32 // cirapavasio vi dIsai,cirapaDilaggo vi nibaI kuNai / bandhaNagao vimuccai, saya ti jhINA kahA loe // 33 // ekko vikao niyamo, pAvai accabbhuyaM mahAsuralacchi / tamhA kareha vimalaM, dhammaM titthaMkarANa sivasuhaphalayaM // 34 // // ii paumacarie rAma-lakkhagasamAgamavihANaM nAma egUNAsIyaM pavvaM samattaM // sarovaroM kI bhA~ti ve pradeza zobhita ho rahe the| (20) taba kautukavaza eka-dUsarIko hAthase haTAkara striyA~ nArAyaNake sAtha rAmako dekhane lgiiN| (21) ve eka-dUsarIse kahatI thIM ki sItAke sAtha ye rAma haiM aura vizalyAke sAtha ye lakSmaNa haiN| (22) ye sugrIva mahArAjA haiN| ye kumAravara aMgada, bhAmaNDala, hanumAna, nala, nIla aura suSeNa haiN| (23) ina tathA anya bahuta-se candrodaranandana zrAdi devoM jaise maharddhika aura rUpasampanna subhaToMko to, arI! tU dekha / (24) isa prakAra nagarajanoM dvArA dekhe jAte ve rAma Adi caMcala aura phaharAtI huI dhvajAoMse zobhita rAjamahala meM A pahu~ce / (25) putroMko dekha aparAjitA mahalameMse nIce utarI usake bAda devI kaikeI tathA kekayA sumitrA bhI nIce utrii| (26 ) mAnoM dUsarA janma pAyA ho isa taraha unhoMne putroM kA darzana kiyaa| anekavidha maMgala kArya karane meM udyata ve unake pAsa jAkara tthhrii| (27) unheM dekhakara ve turanta puSpakavimAnameMse nIce utre| sampUrNa parivArake sAtha unhoMne mAtAoMko praNAma kiyaa| (28) putroMke darzanake lie utsuka unhoMne snehapUrvaka AzvAsana diyA aura rAma-lakSmaNake sira para punaH punaH cumbana kiyaa| (26) putroMse milana hone para unake stanoMmeMse dUdha jharane lgaa| vIra jananI ve Anandase romAMcita ho gii| (30) mAtAoMke sAtha rAma aura lakSmaNa diye gaye AsanoM para baitthe| atyadhika Anandita ve nAnA kathAoMmeM lIna ho vahIM tthhre| (31) sokara jo jAgatA hai, pravAsa para gaye hue kA jo darzana hotA hai, aura mUrchita vyakti bhI jI uThatA hai-yaha kyA Azcarya nahIM hai ? (32) cirapravAsita bhI dIkhatA hai, cira kAlase viSayoMmeM Asakta bhI mokSa prApta karatA hai aura bandhana meM par3A huA bhI mukta hotA hai-isa para se zAtatAkI bAta nirbala pratIta hotI hai| (33) eka bhI niyama karane para jIva mahAn abhyudaya tathA devoMkA vizAla aizcarya prApta karatA hai| ataH tIrthakaroMke vimala evaM zivasukhakA phala denevAle dharma kA pAlana kro| (34) // padmacaritameM rAma evaM lakSmaNakA mAtAoMke sAtha samAgama-vidhAna nAmaka unAsIvA~ parva samApta huA / 1. aha kosallA devii-prty0| 2. sapA NitrihA pratya0 / 3. supiUga pratya0 / 4. havai pratya0 / 5. nAstIyaM gAthA prtyntryoH| 6. 0NamAyAhiM samA0 mu0|| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. bhuvaNAlaMkArahatthisaMkhobhaNapavvaM puNaravi namiUNa muNiM, pucchai sirivittharaM magaharAyA / halahara-somittINaM, kahei sAhU samAseNaM // 1 // nisuNehi seNiya ! tuma, halahara-nArAyaNANubhAveNaM / nandAvattanivesaM, bahudAraM gouraM ceva // 2 // surabhavaNasamaM gehaM, khiisAro nAma havai pAyAro / merussa cUliyA iva, taha ya sabhA vejayantI ya // 3 // sAlA ya viulasohA, cakkamiNaM havai suvihinAmeNaM / girikUDaM pAsAyaM, tujhaM avaloyaNaM ceva // 4 // nAmeNa vaddhamANaM, cittaM pecchAharaM girisaricchaM / kukkaDaaNDAvayavaM, kUDaM gabbhaggihaM ramma // 5 // kappatarusamaM divaM, egatthambhaM ca havai pAsAyaM / tassa puNa sabao cciya, ThiyANi devINa bhavaNAI // 6 // aha sIhavAhINI vi ya, sejjA haraviTTharaM diNayarAbhaM / sasikiraNasannibhAI, camarAI mauyapharisAiM // 7 // veruliyavimaladaNDa, chattaM sasisanniha suhacchAyaM / visamoiyAu gayaNaM laGghantI pAuyAo ya // 8 // vatthAi aNagdhAI, divAI ceva bhUsaNavarAI / dubmijaM ciya kavayaM, maNikuNDalajuvalayaM kantaM // 0 // khamgaM gayA ya carka, kaNayArisilImuhA vi ya amohA / vivihAi mahatthAI, annANi vi evaM'mAdINi // 10 // pannAsasahassAI, koDINaM sAhaNassa parimANaM / ekkA ya havai koDI, abbhahiyA pavaragheNUNaM // 11 // sattari kulakoDIo, ahiyAu kuDumbiyANa jeTThANaM / sAeyapuravarIe, vasanti dhaNarayaNapuNNAo // 12 // kailAsasiharasarisovamAi bhavaNAi tANa sevANaM / balaya-gavA-mahisIhiM, samAulAI surmmaaiN|| 13 // pokkhariNidIhiyAsu ya, ArAmujjANakANaNasamiddhA / jiNavaragharesu rammA, devapurI ceva sAeyA // 14 // 80 tribhuvanAlaGkAra hAthIkA saMkSobha / vizAla zobhAvAle muniko namaskAra karake magadharAdha rAja zreNikane punaH rAma aura lakSmaNake bAre meM puuchaa| taba gautama munine saMkSepameM kahA (1) unhoMne kahA ki he zreNika ! tuma suno| haladhara rAma aura nArAyaNa lakSmaNane prabhAvase nandyAvarta saMsthAnavAlA tathA aneka dvAroM va gopuroMse yukta eka prAsAda bnvaayaa| (2) vaha devabhavanake jaisA thaa| kSitisAra nAmakA usakA prAkAra thaa| usameM meru parvatakI cUlikA jaisI U~cI eka vaijayantI sabhA thii| (3) usameM atyanta zobhAyukta zAlA tathA suvIthI nAmakA eka cakra .thaa| yaha prAsAda parvatake zikhara jaisA thA aura usameM U~cI aTTAlikA thii| (4) usameM sundara aura parvatake samAna U~cA eka prekSAgRha thA tathA murge ke aNDeke AkArakA eka ramaNIya gupta garbhagRha thaa| (5) eka stambha para sthita vaha prAsAda kalpavRkSake samAna divya thaa| usake cAroM ora deviyoM (rAniyoM) ke bhavana Aye hue the| (6) zayyAgRhameM AyA huA siMhako dhAraNa karanevAlA Asana ( siMhAsana ) sUrya ke samAna tejasvI thA aura candramAkI kiraNoMke zveta ca~vara mRdu sparzavAle the| (7) vaiDUryakA banA nirmala daNDa, candramAke jaisA sukhada chAyAvAlA chatra, AkAzako lA~ghanevAlI viSamocikA pAdukA, amUlya vastra, divya aura uttama bhUSaNa, durbhedya kavaca, maNimaya kuMDaloMkA sundara jor3A, talavAra, gadA aura cakra, kanaka, zatrukA vinAza karanevAle amogha bANa tathA aise hI dUsare vividha mahAstra unake pAsa the| (8-10) unake sainyakA parimANa pacAsa hajAra karor3a thaa| eka karor3ase adhika uttama gAyeM thiiN| (11) bar3e gRhasthoMke sattara karor3ase adhika dhana evaM ratnoMse paripUrNa kula sAketapurImeM basate the| (12) una sabake bhavana kailAsa parvatake zikharake jaisI upamAvAle, baila gAya aura bhaiMsoMse yukta tathA sundara the| (13) sarovaroM aura bAvar3iyoM tathA bAga-bagIcoMse samRddha aura jinamandiroMse ramya devapurI jaisI vaha sAketa nagarI thii| (14) rAmane harSita hokara vahA~ bhavya janoMko Ananda denevAle 1. *mAI pi prty.| 2. savvAI mu0 / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80.26] 80. bhuvaNAlaMkArahatthisaMkhobhaNapavvaM 44 jiNavarabhavaNANi tahiM rAmeNaM kAriyANi bahuyANi / hariseNeNa va taiyA, bhaviyajaNANaMdayakarAI // 15 // gAma-pura-kheDa-kabaDa-nayarI sA paTTaNANa majjhatthA / indapurI va kayA sA, sAeyA rAmadeveNaM // 16 // sabo jaNo surUvo, sabodhaNa-dhaNNa-rayaNasaMpuNNo / sabo karabhararahio, sabo dANujjao nicca // 17 // eko stha mahAdoso, dIsai phuDapAyaDo jaNavayassa / paranindAsattamaNo na cayai niyayaM ciya sahAvaM // 18 // laGkAhiveNa jA vi ya, hariUNaM rAmiyA dhuvaM sIyA / sA kaha rAmeNa puNo, vavagayalajjeNa ANIyA // 19 // khattiyakulajAyANaM, purisANaM mANagabiyamaINaM / loge duguMchaNIyaM, kammaM na ya erisaM juttaM // 20 // eyantarammi bharaho, tammi ya gandhavanaTTagIeNaM / na lahai raI mahappA, visaesu virattagayabhAvo // 21 // saMsArabhaubiggo, bharaho paricintiUNamADhatto / visayAsatteNa mayA, na kao dhammo suhanivAso // 22 / / dukkhehi mANusattaM, laddhaM jalabubbuovamaM cavalaM / gayakaNNasamA lacchI, kusumasamaM jovaNaM havai // 23 // kiMpAgaphalasaricchA, bhogA jIyaM ca suviNaparitullaM / pakkhisamAgamasarisA, bandhavanehA aidurantA // 24 // dhannA hu tAyamAI, je sabe ujjhiUNa rajAI / usabhasiridesiyatthaM, sugaipahaM te samoiNNA // 25 // dhaNNA te bAlamuNI, bAlattaNayammi gahiyasAmaNNA / na ya nAo pemmaraso, sajjhAe vAvaDamaNehiM // 26 // bharahAimahApurisA, dhannA te je siriM payahiUNaM / nigganthA pavaiyA, pattA sivasAsayaM sokkhaM // 27 // taruNattaNammi dharma, jai haM na karemi siddhisuhagamaNaM / gahio jarAeN pacchA, DajjhissaM sogaaggINaM // 28 // galagaNDasamANesuM, sarIrachIrantarAvahantesu / thaNaphoDaesu kA vi hu, havai raI, maMsapiNDesu ? // 29 // bahuta-se sundara jinamandira banavAye / (15) grAma, pura, kheTa (miTTIkI cahAradIvArIvAlA nagara) kabbar3a ( kutsita nagara), nagarI aura pattanoM ke bIca meM AI huI vaha sAketanagarI rAmane indrapurI jaisI bnaaii| (16) vahA~ sabhI loga sundara the, sabhI dhana, dhAnya evaM ratnoMse parepUrNa the, sabhI karake bhArase rahita the aura sabhI nitya dAnameM udyata rahate the| (17) kintu logoMmeM eka bar3A bhArI doSa spaSTa dikhAI par3atA thaa| dUsarekI nindAmeM Asakta manavAle ve apanA svabhAva nahIM chor3ate the| (18) ve kahate the ki laMkAdhipane apaharaNa karake jisa sItAke sAtha ramaNa kiyA thA use nirlajja rAma punaH kyoM lAye ? (16) kSatriyakulameM utpanna aura abhimAnase garvita buddhivAle puruSoMke liye lokameM aisA kutsita karma karana upayukta nahIM hai| (20) udhara viSayoMmeM vairAgyabhAvavAlA mahAtmA bharata gAndharva, nRtya aura gIta dvArA una viSayoM meM zrAsakti nahIM rakhatA thaa| (21) saMsArake bhayase u.dvagna bharata socane lagA ki vipayoMmeM Asakta maiMne sukhakA dhAma rUpa dharma nahIM kiyaa| (22) muzkilase jalake bulabuleke samAna capala manuSyajanma prApta kiyA hai| hAthIke kAnake samAna asthira lakSmI hai aura yauvana phalake samAna hotA hai / (23) kiMpAka phalake jaise ve svAdameM acche, paraMtu pariNAmameM vinAzaka bhoga hote haiN| jIvana svapna sadRza hai aura bAndhavasneha pakSiyoMke meleke jaisA kSaNika aura atyanta kharAba vipAkavAlA hotA hai| (24) mAtA aura pitA dhanya haiM jinhoMne rAjya Ade sarvakA parityAga karake zrI RSabhadeva bhagavAn dvArA upadiSTa sugatike mArga para padArpaNa kiyA hai| (25) ve bAlamuni dhanya haiM jo bacapanameM hI zramaNatva aMgIkAra karake svAdhyAyameM mana laganese premarasako nahIM jAnate / (26) ve bharata A de mahApuruSa dhanya haiM jinhoMne lakSmIkA tyAga karake nirgrantha dIkSA lI aura ziva evaM zAzvata sukha prApta kiyaa| 27) yadi maiM taruNa avasthAmeM hI siddhikA sukha denevAle dharmakA AcaraNa nahIM karU~gA to bAdameM bur3hApese jakar3e jAne para zokarUpI agrase jalatA rahU~gA / (28) zarIrake dUdhako apane bhItara dhAraNa karanevAle, galagaNDake samAna stanarUpI phor3e jaise mAMsa piNDoMmeM kyA prema ho sakatA hai ? (26) pAnake rasase raMge aura dA~tarUpI kITakoMse bhare huye 1. jaNANaMdiyakarAI pratya0 / .jaNANaMdiyavarAI mu0| 2. dhaNa-kaNaya-rayaNaparipuNNo mu0| 3. kiha mu.| 4. *Na. ADha* pratya0 / 5. *ntahAvaha. prty| Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 33 // 34 // 35 // paumacariyaM [ 80.300 tambolarasAliddhe, bharie cciya dantakrIDayANa muhe / kerisiyA havai raI, cumbijjante aharacamme ? // 30 // anto kayArabharie, bAhiramaTTe sabhAvaduggandhe / ko nAma karejja raI, juvaisarIre naro mUDho ? // 31 // saMgIyae ya ruNNe, natthi viseso buhehiM niddiTTo / ummattayasamasarise, ko va guNo nacciyabammi ? // 32 // surabhoge na titto, 'nIvo pavare vimANavAsammi / so kiha~ aviyaNhamaNo, mANusabhogesu tippihii // bharassa eva diyA, bahavo vaccanti cintayantassa / balaviriyasamatthassa vi, sIhassa va paJjaratthassa // evaM saMviggamaNo, bharaho ciya kaiigaIeN parimuNiuM / bhaNiUNa samAdatto, paumo mahurehiM vayaNehiM // amha piyareNa jo vi hu, bharaha ! tumaM ThAvio mahArajje / taM bhuJjasu nissesaM, vasuhaM tisamuddaperantaM // eyaM sudariNaM tuha, vase ya vijjAharAhivA sabe / ahahyaM dharemi chattaM mantI vi ya lakkhaNo niyayaM // hoi tu sattahaNo, cAmaradhAro bhaDA ya sannihiyA / bandhava karehi rajjaM cirakAlaM nAio si mayA niNiUNa rakkhasavaI ihAgao darisaNussuo tujjheM / amhehi samaM bhoge, bhottUNaM pabaijjAsu // eva bhaNantaM paramaM, bharaho paDibhaNai tAva nisuNehi / icchAmi deva ! motu, bahudukkhakariM narindasiriM eva bhaNiyaM suNeu, aMsunalAuNNaloyaNA suhaDA / jaMpanti vimhiyamaNA, deva nisAmeha vayaNa'haM // tAyarasa kuNasuvaNaM, pAla loyaM suhaM aNuhavanto / pacchA tumaM mahAnasa !, giNhejjasu niNamae dikkhaM // bhAi bharaho narindo, piuvayaMNaM pAliyaM jahAvattaM / parivAlio ya logo, bhogavihI mANiyA sabA // dinnaM ca mahAdANaM, sAhujaNo tappio nahicchAe / tAeNa vavasiyaM naM, kammaM tamahaM pi vavasAmi // 36 // 37 // // // mukhameM tathA cumbana kie jAte hoMThoMke camar3emeM kaise prIti ho sakatI hai ? (30) bhItarase mailese bhare huye kintu bAhara zuddha aise svabhAvase durgandhayukta yuvatiyoMke zarIrameM kauna mUrkha manuSya prema kara sakatA hai ? (31) buddhimAna puruSoMne saMgIta meM aura ronemeM antara nahIM hai aisA kahA hai / unmatta vyaktike jaise nartanameM kauna-sA guNa hai ? (32) jo jIva uttama vimAnameM rahakara devoMke bhogoMse tRpta na huA vaha satRSNa manavAlA manuSyaloka meM kaise tRpta sakatA hai ? (33) piMjare meM rahe huye siMhake jaise bala evaM vIrya meM samartha bhI bharatake bahuta-se dina isa taraha socane meM bIte / (34) 38 // 39 // 40 // 41 // 42 // 43 // 44 // isa prakAra manameM saMvega dhAraNa karanevAle bharatako kaikeIne jAna liyaa| rAmane bhI madhura vacanoMse use kahA ki he bharata ! hamAre pitAne tumheM mahArAjya para sthApita kiyA hai, ataH tIna ora samudra taka phailI huI samagra pRthvIkA ma upabhoga kro| (35-36) yaha sudarzana cakra aura saba vidyAdhara tumhAre vazameM haiN| maiM chatra dharatA hU~ aura lakSmaNa bhI maMtrI hai / ( 37 ) zatrughna tumhArA cAmaradhara hai / subhaTa pAsameM haiM / ataH he bhAI! tuma cirakAla taka rAjya karo, yahI merI yAcanA hai / (38) rAkSasapatiko jItakara tumhAre darzanake lie utsuka maiM yahA~ AyA hU~ / hamAre sAtha bhogoMkA upabhoga kara tuma pravajyA lenA / (36) taba aisA kahate hue rAmase bharatane kahA ki he deva ! Apa suneM / bahuta duHkhakara rAjalakSmIko meM chor3anA cAhatA huuN| (40) aisA kathana sunakara A~khoMmeM azrujala bharakara manameM vismita subhaTa kahane lage ki, deva ! hamArA kahanA Apa suneN| (41) he mahAyaza ! pitAke vacanakA pAlana karo / sukhakA anubhava karate hue logoM kI rakSA kro| bAdameM Apa jinamatameM dIkSA grahaNa karanA / (42) isa para bharata rAjAne kahA ki maiMne pitAke vacanakA yathArtha pAlana kiyA hai| logoMkI bhI rakSA kI hai aura saba bhoga bhI bhoge haiM / (43) mahAdAna diyA hai| icchAnusAra sAdhuoM ko santuSTa kiyA hai / pitAne jo kArya kiyA thA use maiM bhI karatA hU~ / (44) mujhe zIghra anumati do aura vighna mata DAlo - yahI maiM tumase yAcanA karatA huuN| jo kArya zlAghanIya hotA hai vaha to manuSyako jisa kisI taraha se karanA hI caahie| (45) 1. sAlite mu0 / 2. ko Nu gu0 mu0 1 3. jIvo suravaravimA0 pratya0 / 4. kaha pratya0 / 5. keIe pratya* / 6. kareha pratya* / 7. nisAmehi pratya0 / 8. 0su vasuhaM su0 pratya0 / 6. 0yaNaM jaM jahA ya ANataM / pari0 pratya0 / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80.60] 80. bhuvaNAlaMkArahasthisaMkhobhaNapabvaM aNumannaha me sigcha, vigghaM mA kuNaha jAiyA tubbhe / kajaM salAhaNijjaM, jaha taha vi nareNa kAyavaM // 45 // nandAiNo narindA, bahavo aNiyattavisaya pemmA ya / bandhavanehavinaDiyA, kAleNa ahogaI pattA // 46 // jaha indhaNeNa amgI, na ya tippai sAgaro naisaesu / taha jIvo vi na tippai, mahaesu vi kAmabhogesu // 47 / / eva bhaNiUNa bharaho, samuTTio AsaNAu vaccanto / lacchIhareNa ruddho, garuyasiNehaM vahanteNaM // 48 // jAva ya tassuvaesa, dei cciya lakkhaNo rainimittaM / tAva ya paumANAe, samAgayAo paNaiNIo // 49 // eyantarammi sIyA, taha ya visallA subhA ya bhANumaI / indumaI rayaNamaI, lacchI kantA guNamaI ya // 50 // nalakubarI kuberI, bandhumaI candaNA subhaddA ya / sumaNasuyA kamalamaI, nandA kallANamAlA ya // 51 // taha ceva candakantA, sirikantA guNamaI guNasamuddA / paumAvaimAIo, ujjuvaI evamAIo // 52 // maNanayaNahAriNIo, sabAlaMkArabhUsiyaGgIo / pariveDhiUNa bharaha, ThiyAo hatthi va kariNIo // 53 // ta bhaNai jaNayataNayA, devara ! amhaM karehi vayaNamiNaM / kIlasu jalamajjaNayaM, sahio ya imAsu juvaIsu // 54 // so eva bhaNiyametto, bharaho viyliysinnehsNbndho| dakkhiNNeNa mahappA, aNNicchai payaNumetteNaM // 55 // bharahassa mahiliyAo, tAva tahiM uvagayAu sabAo / avaiNNAu saravaraM, daieNa samaM pahaTAo // 56 // niddhasu suyandhesu ya, ubaTTaNaesu vivihavaNNesu / ubaTTio mahappA. hAo juvaIhi samasahio // 57 // uttiNNo ya sarAo, jiNavarapUyaM ca bhAvao kAuM / nANAbharaNesu tao, vibhUsio, paNaiNisamaggo // 58 // kolaNaraIviratto, bharaho taccatthadiTThasabbhAo / varajuvaIhi parimio, so paramubeyamubahai // 59 // eyantarammi jo so, hatthI telokkamaNDaNo nAma / khuhio AlANakhambha, bhantuM sAlAo nipphiDio // 60 // viSayoM meM aniyaMtrita prema rakhanevAle aura bAndhava-snehase vyAkula nanda Adi bahuta-se rAjAoMne kAlake dvArA adhogati pAI hai| (46) jisa taraha Indhanase Aga aura saikar3oM nadiyoMse samudra tRpta nahIM hotA usI taraha bar3e-bar3e kAmabhogoMse bhI jIca tRpta nahIM hotaa| (47) aisA kahakara siMhAsana parase uThakara jAte hue bharatako atyanta sneha dhAraNa karanevAle lakSmaNane rokA / (48) lakSmaNa use bhogake lie jisa samaya upadeza de rahA thA usI samaya rAmakI AjJAse praNayinI striyA~ vahA~ AI / (49) isa bIca sItA, vizalyA, zubhA, bhAnumati, indumatI, ratnamatI, lakSmI, kAntA, guNamati, nalakUbarI, kuberI, bandhumati, candanA, subhadrA, sumanasutA, kamalamatI, nandA, kalyANamAlA, candrakAntA, zrIkAntA, guNamatI, guNasamudrA, padmAvatI, Rjumati Adi mana aura A~khoMko sundara laganevAlI tathA saba prakArake alaMkAroMse vibhUSita zarIravAlI striyA~ bharatako, hAthI ko ghera kara khar3I huI hathiniyoMkI bhA~ti, gherakara khar3I rhiiN| (50-53) sItAne use kahA ki devara ! hamArA yaha vacana maano| ina yuvatiyoMke sAtha jala-snAnakI krIr3A kro| (54) isa prakAra kahane para sneha-sambandhase rahita mahAtmA bharatane thor3A dAkSiNyabhAva jatAneke lie anumati dI / (55) taba bharatakI saba patniyA~ vahA~ upasthita huI aura AnandameM Akara patike sAtha sarovarameM utrii| (56) snigdha, sugandhita aura vividha varNavAle ubaTanoMse male gaye mahAtmA bharatane yuvatiyoMke sAtha snAna kiyaa| (57) sarovarameM utarakara aura bhAvapUrvaka jinapUjA karake striyoMse yukta vaha nAnAvidha zrAbharaNoMse vibhUSita huaa| (58) krIr3Ake premase virakta aura tattvoMke arthase vastuke sadbhAvako jAnanevAlA bharata sundara yuvatiyoMse ghire rahane para bhI, atyanta udvega dhAraNa karatA thaa| (59) usa samaya trailokyamaNDana (tribhuvanAlaMkAra) nAmakA jo hAthI thA vaha kSubdha huA aura bA~dhaneke stambhako tor3akara 1. sigcha, mA kuNaha vilaMbaNaM mahaM tumbhe pratya0 / 2. yapimmAo pratyaH / *yapemmAo pratya0 / 3. ya tappai jalanihI nai. prty0| 4. kamalavaI pratyaH / 5. siridA prty.| 6. ettha prty| 7. pUyA ya mu.| 8. kIlai rahe. pratya.. 6. khuhiuM mu0| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 paumacariyaM [80.61 bhamiUNa samADhatto, bhaJjanto bhavaNatoraNavarAI / pAyAragoyarAvaNa, vittAsento ya nayaranaNaM // 61 // palayaghaNasaisarisaM, tassa ravaM nisuNiUNa sesgyaa| vicchaDDiyamayadappA, dasa vi disAo palAyanti // 62 // varakaNayarayaNatuGga, bhaMtUNaM nayaragouraM sahasA / bharahassa samAsanne, uvaDhio so mahAhatthI // 63 // dahaNa gayavaraM taM, juvaIo bhayapaveviraGgIo / bharahaM samAsiyAo, AicaM ceva rassIo // 64 // bharahAhimuhaM hatthiM, jantaM daddUNa nAyaro logo / hAhAkAramuharavaM, kuNai mahantaM pariyaNo ya // 65 // aha te doNi vi samayaM, halahara-nArAyaNA gayaM daTThI ghettUNa samADhattA, nimmajjiyapariyarAveDhA // 66 // tAva ya bharahanarinda, aNimisanayaNo gao paloeuM / sumarai aIyajamma, pasantahiyao siDhilagatto // 67 // taM bhaNai bharahasAmI, keNa tuma rosio aNajjeNaM / gayavara pasannacitto, hohi kasAyaM pariccayasu // 68 // suNiUNa tassa vayaNaM, ahiyayaraM somadaMsaNasahAvo / jAo mayaGgao so, tAhe saMbharai surajammaM // 69 // eso mahiDvijutto, mitto bambhe suro purA Asi / caviUNa naravarindo, jAo balasattisaMpanno // 70 // hA kaTuM ahayaM puNa, nindiyakammo tirikkhanoNIsu / kaha hasthi samuppanno, vivegarahio akayakArI / / 71 // tamhA karemi saMpaI, kammaM taM jeNa niyayadukkhAI / chetraNa devaloe, bhuJjAmi nahicchie bhoge // 72 // evaM vaikantabhavaM sareuM, jAo susaMvegaparo gaindo / cintei taM ettha karemi kamma, jeNaM tu ThANaM vimalaM lahe hai // 73 // // ii paumacarie tihayaNAlaMkArasaMkhobhavihANaM nAma AsIimaM pavvaM samattaM // ba ko dekhakara pakar3anekA ra smaraNa karane lgaa| (6) usakA hastizAlAmeMse bAhara nikalA / (60) sundara bhavanoM, toraNoM, prAkAra, gocara-bhUmi aura vanoMko tor3atA tathA nagarajanoMko trasta karatA huA vaha ghUmane lgaa| (61) pralayakAlIna bAdaloMkI garjanAke samAna usakI cighAr3ako sunakara mada evaM darpakA parityAga karake dUsare hAthI bhI dasoM dizAoM meM bhAgane lge| (62) sone aura ratnoMse bane hue nagarake U~ce gopurako tor3akara sahasA vaha mahAhastI bharatake pAsa aayaa| (63) usa hAthIko dekhakara bhayase kA~patI yuvatiyoMne, jisa prakAra kiraNe sUryakA Azraya letI haiM usI prakAra bharatakA Azraya liyaa| (64) bharatakI ora jAte hue hAthIko dekhakara nagarajana tathA parijana khUba hAhAkAra aura kolAhala karane lge| (65) taba snAna kiye hue parivArase veSTita rAma aura lakSmaNa donoM eka-sAtha hI hAthIko dekhakara pakar3anekA prayatna karane lge| (66) usa samaya apalaka A~khoMse bharata rAjAko dekhakara zithila gAvavAlA hAthI hRdayameM prasanna hokara smaraNa karane lgaa| (67) use bharatasvAmIne kahA ki 'he gajavara ! kisa anAryane tujhe kruddha kiyA hai ? prasannacitta hokara kaSAyakA tyAma kara / (63) usakA kathana sunakara vaha hAthI aura bhI adhika saumya darzana aura saumya svabhAva vAlA ho gyaa| taba usane devajanma yAda kiyaa| (69) 'yaha pUrvakAlameM brahmalokameM atyanta aizvaryase sampanna merA mitra deva thaa| vahA~se cyuta honepara bala evaM zaktisampanna narendra huaa| (70) kintu aphasosa hai ! meM nindita karma karanevAlA, viveka rahita aura akAryakArI tiryaca yonimeM hAthIke rUpameM kaise utpanna huA? (71) ataH aba aisA karma karatA hU~ jisase apane duHkhoMkA nAza karake devalokameM yatheccha bhogoMkA upabhoga kruuN| (72) isa taraha bIte hue bhavoMko yAda karake hAthI saMvegayukta huaa| vaha socane lagA ki yahA~ para aisA kArya karU~ jisase meM vimala sthAna prApta kruuN| (73) // padmacaritameM tribhuvanAlaMkAra hAthIke saMkSobhakA vidhAna nAmaka assIvA~ parva samApta huA / 69) 'yaha pUrvakAlama aphasosa hai ! maiM 4. *i, taM karma jeNa savvadu0 1. hAhArAvamu. mu.| 5. evaM ai0-prty| 2. yaNo paloiuM laggo / su. prty| 3. any-prty| 6. lhemi-mu0| 7. .rasaMkhohaNaM-pratya0 / prty.| Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81. bhuvaNAlaMkArahatthisallapavvaM tatto so varahatthI, halahara-nArAyaNehi sahiehiM / aikaDhiNadappiehi vi, gahio cciya sakiyamaNehiM // 1 // nArAyaNabayaNeNaM, nIo cciya mantiNehi niyayagharaM / saMpesio gao so, pUyaM parilambhio ceva // 2 // daLUNa gayaM gahiyaM, samayaM vijjAharehi sabanaNo / paumassa lakkhaNassa ya, balamAhappaM pasaMsanti // 3 // sIyA ya visallA vi ya, bharaho saha paNaiNIhi niyayAhiM / lakkhaNarAmA ya tao, kusumujjANaM samuccaliyA // 4 // bahutUraniNAeNaM, jayasadadugghuTTamaGgalaraveNaM / ahinandiyA paviTThA, rAhavabhavaNaM surapurAmaM // 5 // oyariya vAhaNANaM, uvavidyA''hAramaNDavaM sabe / paDilAhiUNa sAhu, pariyaNasahiyA tao nimiyA // 6 // tAva ya magahanarAhilaM, sabe maMtI samAgayA tattha / kAUNa sirapaNAma, rAhava ! nisuNehi vayaNa'mhaM // 7 // jatto pabhUi sAmiya!, khubhiUNaM so samAgao hatthI / tatto pabhUi gADhaM, jhAyai kiM kiM pi hiyaeNaM // 8 // UsasiUNa sudIhaM, nimIliyaccho kareNa mahiveDhaM / AhaNai dhuNai sIsaM, puNaravi cintAvaro hoi // 9 // thuvanto cciya kavalaM, na ya geNhai niThuraM pi bhaNNanto / jhAyai thambhanisaNNo, kareNa dasaNaM ca veDheuM // 10 // leppamao ida suiraM, ciTThai so acaliyaGgapaccaGgo / kiM jIvapariggahio, hoja na hoja ? tti saMdeho // 11 // mantehi osahehi ya, vejjapauttehi tassa sabbhAvo / na ya lakkhijjai sAmiya!, ahiyaM viyaNAuro so u // 12 // saMgIyayaM pi na suNai, na ya kuNai dhiiM sare Na sejjAsu / na ya gAme na ya raNNe, AhAre neva pANe ya // 13 // eyAvatthasarIro, vaTTai telokkamaNDaNo hatthI / amhehi tujjha siTTho, tassa uvAyaM pahU kuNasu // 14 // 81. tribhuvanAlaMkAra hAthIkI vedanA taba atyanta kaThora aura darpayukta hone para bhI manameM zaMkita rAma aura lakSmaNane milakara uttama hAthIko pakar3A / (1) nArAyaNa lakSmaNake kahanese mantriyoM ke dvArA apane ghara para lAyA gayA vaha hAthI pUjA prApta karake bheja diyA gyaa| (2) hAthI pakar3A gayA hai yaha dekhakara vidyAdharoM ke sAtha saba loga rAma evaM lakSmaNake balake gauravakI prazaMsA karane lge| (3) taba sItA, vizalyA, apanI striyoMke sAtha bharata tathA rAma evaM lakSmaNa kusumodyAnakI ora cale / (4) anekavidha vAdyoMke ninAda aura jayadhvanise yukta maMgalagItoMke dvarA abhinandita ve indrapurIke jaise rAmake mahala meM praviSTa hue / (5) vAhanoM para se utarakara saba bhojanamaNDapameM jA baitthe| sAdhuko dAna dekara parijanoMke sAtha unhoMne bhojana kiyA (6) he magadhanareza ! usa samaya saba mantrI vahA~ aaye| sirase praNAma karake unhoMne kahA ki, he rAghava! hamArA kahanA Apa suneM / (7) he svAmI! jabase logoMko kSubdha karake vaha hAthI AyA hai tabase na jAne kyA kyA vaha hRdayameM soca rahA hai| (8) dIrgha ucchvAsa lekara aura A~kheM banda karake vaha DhUMr3hase dharAtalako pITatA hai, sira dhunatA hai aura phira cintita ho jAtA hai| (9) prazaMsA karane para yA niSThura rUpase kahane para bhI vaha AhAra nahIM letaa| stambhake pAsa baiThA huA vaha DhUMr3hase dA~toko lapeTakara dhyAna karatA hai| (10) citrake samAna aMga-pratyaMgase avicalita vaha cirakAla taka khar3A rahatA hai| usameM jIva hai yA nahIM isameM sandeha hai| (11) he svAmI! vaidyoM dvArA prayukta mantroM aura auSadhoMse usake jIvakA sadbhAva jJAta nahIM hotaa| janazUnya ekAntake lie vaha adhika Atura rahatA hai| (12) vaha saMgIta nahIM suntaa| svara aura zayyA meM bhI dhairya dhAraNa nahIM krtaa| gA~va meM, araNyameM, AhArameM evaM pAnameM bhI use sukha pratIta nahIM hotaa| (13) aisI zArIrika avasthAvAle trailokya maNDana hAthIke bAremeM hamane Apase khaa| he svAmI! 1. *yaNehiM maMtIhiM karI nio ya niyy-prtyH| 2. .va tANa tahiM AyayA mahAmatI / kaa.-mu0| 3. chunbhaMto-pratya0 / 4. vyaM ciya lAlio so u-prty| 5. ya nayare na ya hAre Neva-pratyaH / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [ 81. 15 eyaM mahAmantigiraM suNe, ThiyA vicintA bala-cakkapANI / jaMpanti telokavibhUsaNeNaM, hINaM asesaM vimalaM pi raja // 15 // / / ii paumacarie [ti bhuvaNAlaMkArasallavihANaM nAma ekkAsIyaM pavvaM samattaM / / 82. bhuvaNAlaMkArahatthipuvvabhavANukittaNapabvaM eyantaraMmi seNiya!, mahAmuNI desabhUsaNo nAma / kulabhUsaNo tti bIo, sura-asuranamaMsio bhayavaM // 1 // nANaM vaMsanagavare, paDimaM caurANaNaM uvagayANaM / jaNio cciya uvasaggo, puvarikhUNaM suravareNaM // 2 // rAmeNa lakkhaNeNa ya, tANa kae tattha pADiherammi / sayalajagujjoyakaraM, kevalanANaM samuppannaM // 3 // tuTTeNa jakkhavaiNA, dinno ya varo mahAguNo taiyA / jassa pasAeNa jio, satta bala-vAsudevehiM // 4 // te samaNasaGghasahiyA, saMpattA kosalApuri pavaraM / kusumAmoujjANe, ahiTiyA phAsuguddese // 5 // aha te saMjamanilayA, sAhU sabo vi nAgaro loo / AgantUNa sumaNaso, vandai parameNa viNaeNaM // 6 // paumo bhAIhi samaM, sAhUNaM darisaNujjao patto / nAIsaraM gayaM taM, purao kAUNa nimphiDio // 7 // avarAiyA ya devI, somittI kegaI taha'nnAo / juvaIo muNivare te, vandaNaheuM uvgyaao||8|| nagaDijjantaturaGgama-hatthighaDADovaviyaDamaggeNaM / bahusuhaDasaMparikhuDo, . gao ya paumo tamujjANaM // 9 // sAhassa AyavattaM, daTu te vAhaNAu oiNNA / gantUNa paumamAdI, sabe paNamanti muNivasabhe // 10 // uvaviThThANa mahiyale. tANa muNI desabhUsaNo dhammaM / duvihaM kahei bhayavaM, sAgAraM taha nirAgAraM // 11 // Apa isakA upAya kreN| (14) isa taraha mahAmaMtrIkI vANI sunakara rAma aura lakSmaNa cintAyukta hue| ve kahane lage ki trailokyavibhUSaNake binA sArA vimala rAjya bhI vyartha hai / (15) // padmacaritameM 'bhuvanAlaMkArake zalyakA vidhAna' nAmaka ikyAsIvA~ parva samApta huA / 82. bhuvanAlaMkAra hAthI ke pUrvabhava he zreNika ! isa bIca sura-asura dvArA vandita bhagavAn dezabhUSaNa aura dUsare kulabhUSaNa nAmake mahAmuni vaMza nAmaka parvatake Upara caturAnana pratimA ( kAyotsarga) dhAraNa kiye haiM aisA jAnakara pahaleke zatru devane upasarga kiyA / (1-2) rAma evaM lakSmaNake dvArA unakA vahA~ prAtihArya-karma karane para arthAt use rokane para sakala vizvakA udyota karane vAlA kevalajJAna utpanna huaa| (3) tuSTa yakSapatine mahAn guNoMvAlA eka baradAna diyA jisake prasAdase baladeva aura vAsudevane zatruko jIta liyaa| (4) zramaNasaMghake sAtha ve uttama sAketapurImeM Aye aura kusumAmoda udyAnameM nirjIva sthAna para tthhre| (5) taba sundara manavAle saba nagarajanoMne Akara parama vinayake sAtha saMyamake dhAma rUpa una sAdhuoMko vandana kiyA / (6) sAdhuoMke darzanake lie utsuka rAma bhI pUrvajanmako yAda karanevAle hAthIko Age karake bhAiyoMke sAtha nikale / (7) aparAjitA, sumitrA, kaikeI tathA anya yuvatiyA~ una munivaroMko vandanake lie gii| (8) ApasameM ekadama saTe ghor3oM evaM hAthiyoMke ghaTATopase chAye hue mArgase aneka subhaToMse ghire hue rAma usa udyAnameM gye| (9) munikA chatra dekhakara ve vAhana parase nIce utre| rAma Adine jAkara saba munivaroMko praNAma kiyaa| (10) jamIna para baiThe hue unheM bhagavAn dezabhUSaNa munine sAgAra tathA anagAra aise do prakArake dharmakA upadeza diyaa| 1. surraaynmN0-prty0| 2. *purI vIrA / ku0-10| 3. savve vaMdaMti muNicalaNe-pratya0 / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82. 26] 82. bhuvaNAlaMkArahasthipuvvabhavANukittaNapavvaM paDhamo gihavAsINaM, sAyAro'Neyapajjavo dhammo / hoi nirAyAro puNa, nigganthANaM jaivarANaM // 12 // loe aNAinihaNe, evaM annANamohiyA jIvA / ANuhonti kujoNigayA, dukkhaM saMsArakantAre // 13 // dhammo parabhavabandhU, tANaM saraNaM ca hoi jIvassa / dhammo suhANa mUlaM, dhammo kAmaMduhA gheNU // 14 // sayalammi vi telokke, naMdavaM uttamaM mahagdhaM ca / taM sarva dhammaphalaM, labhai naro uttamataveNaM // 15 // jiNavaravihie magge, dhamma kAUNa nicchiyaM purisA / ummukkakammakalusA, janti sivaM sAsayaM ThANaM // 16 // eyantaraMmi pucchai, sAhU lacchIharo paNamiUNaM / sAhehi gao khubhio, kiha puNaravi uvasama patto // 17 // aha desabhUsaNamuNI, bhaNai gao aibaleNa saMkhubhio / saMbhariUNa parabhavaM, puNaravi somattaNaM patto // 18 // Asi purA iha nayare, nAbhI bhajjA ya tassa marudevI / tIe ganbhami jiNo, uppanno sayalajaganAho // 19 // sura-asuranamiyacalaNo, rajjaM dAUNa jeTTaputtassa / cauhi sahassehi samaM, pabaio naravarindANaM // 20 // aha so vAsasahassaM, Thio ya paDimAe~ jiNavaro dhIro / jatthuddesaMmi phuDaM, bhaNai jaNo aja vi payAgaM // 21 // je te sAmiyabhattA, teNa samaM dikkhiyA naravarindA / dussahaparissahe hiM, chammAsabbhantare bhaggA // 22 // asaNa-tisAe~ kilantA, sacchandavayA kudhammadhammasu / jAyA vakaladhArI, taruphala-mUlAsiNo mUDhA // 23 // aha uppanne nANe, jiNassa mariI tao ya nikkhanto / sAmaNNA paDibhaggo, pArivajaM pavattei // 24 // aha suppabhassa taiyA, puttA palhAyaNAe~ devIe / candodaya sUrodaya, pavaiyA jiNavareNa samaM // 25 // bhaggA sAmaNNAo, sIsA mArijinAmadheyassa / hoUNaM kAlagayA, bhamiyA saMsArakantAre // 26 // (11) aneka bhedoMse yukta prathama sAgAra dharma gRhasthoMkA hotA hai aura nirgrantha yativaroMkA anagAra dharma hotA hai| (12) isa taraha anAdi-ananta lokameM ajJAnase mohita jova kuyoniyoM meM utpanna hote haiM aura saMsArarUpI vanameM duHkha anubhava karate haiN| (13) dharma jIvake lie parabhavameM bandhutulya, trANarUpI evaM zaraNarUpa hotA hai| dharma sukhoMkA mUla hai| dharma kAmadughA gAya hai| (14) samagra tribhuvanameM jo uttama aura maha~gA dravya hai vaha saba dharmakA phala hai aura uttama tapase manuSya vaha pAtA hai| (15) jinavaravihita mArgameM dharma karanese manuSya karmake kAluSyase unmukta hokara avazya hI ziva aura zAzvata sthAna mokSameM jAte haiN| (16) taba praNAma karake lakSmaNane sAdhuse pUchA ki hAthI kSubdha kyoM huA thA aura punaH zAnta bhI kyoM ho gayA isake bAremeM Apa kheN| (17) isapara devabhUSaNa munine kahA ki atibalase hAthI saMkSubdha huA thA aura pUrvabhavako yAda karake vaha upazAnta bhI ho gyaa| (18) pUrvakAlameM isa nagarameM nAbhi rAjA rahate the| unakI bhAryA marudevI thii| unase samagra jagatake svAmI jinezvarakA janma huaa| (16) sura aura asura jinake caraNoMmeM namaskAra karate haiM aise una RSabhajinane jyeSTha putra bharatako rAjya dekara cAra haz2Ara rAjAoMke sAtha dIkSA lii| (20) ve dhIra jinavara eka hajAra varSa taka kAyotsargameM jisa pradezameM sthita rahe, use loga Aja bhI prayAga kahate haiN| (-1) jina svAmibhakta rAjAoMne unake sAtha dIkSA lI thI ve chaH mahInoMmeM hI dussaha parISahoMse parAjita ho gaye / (22) bhUkha aura pyAsase pIr3ita ve mUr3ha kudharmako dharma mAnakara svacchanda-vratI, valkaladhArI aura vRkSoMke phala-mUla khAne lge| (23) jinezvarako jJAna utpanna hone para marIci zrAmaNyakA bhaMga karake nikala gyaa| usane parivrAjaka dharmakA pravartana kiyaa| (24) usa sayaya suprabhakI praha lAdanA nAmakI rAnIse utpanna candrodaya aura sUryodaya nAmake putroMne jinavarake pAsa dIkSA lii| (25) zrAmaNyase bhagna ve marIci nAmake parivrAjakake ziSya huye| marane para ve saMsAra-kAntArameM bhramaNa karane lge| (26) 1. naro jinnvrtvennN-mu0| 2. miriI-pratyaH / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 paumacariyaM // 27 // 28 // 29 // 30 // 31 // 32 // 33 // 34 // candodao kayAI, nAgapure harimaissa bhajjAe / palhAyaNAeN gabbhe, nAo ya kulaMkaro rAyA sUrodao vi etto, taMmi pure vissabhU ivippeNaM / jAo suirayanAmo, gabrbhami ya aggikuNDAe // rAyA kulaMkaro vi ya, gacchanto tAvasANa sevAe / aha pecchai muNivaM sabhaM dhIraM abhiNandaNaM nAmaM // vihinANI, nattha tumaM nAsi tattha kttttgo| naravai ! piyAmaho te, ciTTai sappo samutpanno // aha phAliyama kaTTe - rakkhissai tAvaso tumaM daTTu / gantUNa pecchai nivo, taM caiva tahAvihaM sabaM // taccatthadarisaNeNaM, muNivaravayaNeNa tattha paDibuddho / rAyA icchai kAuM, pavajjaM jAyasaMvego // upabantasuIe, taM vippo suirao vimohei / jaMpai kulAgao cciya, naravara ! tuha peio dhammo // rajjaM bhottUNa ciraM, niyayapae ThAviDaM suyaM jeTTaM / pacchA karejjasu hiyaM, sAmiya ! vayaNaM mamaM kuNasu // eyaM ciya vittantaM, siridAmA tassa mahiliyA souM / cintei parapasattA, ahayaM muNiyA narindeNaM // te imo pavajjaM, rAyA giNhejja vA na giNhejjA / ko jANai parahiyayaM, tamhA mAremiha viseNaM // pAvA purohieNaM, saha saMjuttA kulaMkaraM tAhe / mArei takkhaNaM ciya, pasudhAraNaM niyayagehe // so kAlagao tAhe, sasao hoUNa puNa tao moro / nAgo ya samuppanno, kuraro taha dadduro ceva // aha suirao vipu, mariUNaM gayavaro samuppanno / akkamai daduraM taM, so hatthI niyayapAeNaM // kAlagao uppanno, maccho kAleNa saravare sukke / kAesu khajjamANo, mariUNaM kukkuDo jAo // majjAro puNa hatthI, tiNi bhavA kukkuDo samutpanno / mAhaNamajjAreNaM, khaddho tiSNeva jammAI // bambhaNamajjAro so, mariuM maccho tao samuppanno / iyaro vi suMsumAro, jAo tattheva salilaMmi // [ 82.27 35 // 36 // 37 // candrodaya kisI samaya nAgapura meM harimatikI bhAryA prahalAdanA ke garbha se kulaMkara rAjA huA / (27) udhara sUryodaya bhI usI nagara meM vizvabhUti brAhmaNakI agnikuNDA nAmakI patnIke garbha se zrutirata nAmase paidA huaa| (2= ) tApasoMkI sevAke lie jAte hue kulaMkara rAjAne abhinandana nAmake eka dhIra munivara ko dekhA / (22) avadhi jJAnIne kahA ki, he rAjan jahA~ tuma jA rahe ho vahA~ kASTameM sarparUpase utpanna tumhArA pitAmaha rahatA hai / (30) lakar3I cIrane para tumako dekhakara vaha vaca jAyagA / jA karake rAjAne vaha saba vaisA hI dekhA / (32) munivara ke vacanake anusAra satya vastuke darzanase pratibodhita rAjAko vairAgya utpanna hone para pravajyA lene kI icchA huI / (32) Rk Adi cAra vibhAgavAlI zrutise brAhmaNa zrutiratane use vimohita kiyaa| kahA ki, he rAjan kula paramparAse AyA huA tumhArA paitRka dharma hai| (33) cirakAla taka rAjyakA upabhoga karake aura apane pada para jyeSTha putrako sthApita karake bAdameM tuma AtmakalyANa karanA / he svAmI ! mere vacanake anusAra kArya kro| (34) usakI patnI zrIdAmAne yaha vRttAMta sunakara socA ki maiM parapuruSameM prasakta hU~ aisA rAjAne jAna liyA hai| (35) yaha rAjA dIkSA le yA na le| dUsarekA hRdaya kauna jAnatA hai| ataH viSa dvArA ise mAra DAlU~ / (36) tava purohita ke sAtha milakara phaurana hI usa pApI strIne apane ghara meM kulaMkarako nirdayatAse mAra DAlA / (37) 38 // 39 // 40 // 41 // 42 // marane para vaha kharagoza hokara phira mora, nAga, kurala pakSI aura meMr3hakake rUpameM utpanna huA / (38) udhara zrutirata bhI marakara pahale hAthIke rUpameM paidA huaa| usa hAthIne apane paira se usa meMr3hakako kucala DAlA / (39) marane para vaha yathAsamaya sUkhe sarovarameM matsya ke rUpameM paidA huA / kauoM dvArA khAyA gayA vaha marakara kukar3A huA / (40) billI, phira hAthI, phira tIna bhava taka kukar3eke rUpameM vaha utpanna huaa| billI, rUpameM utpanna brAhmaNane tInoM hI janmameM use khAyA / ( 41 ) isake bAda billI rUpase utpanna brAhmaNa marakara matsya huaa| dUsarA bhI usI jalAzaya meM suMsumAra nAmaka jalacara prANI huA / (42) ve suMsumAra aura matsya dhIvaroMke dvArA jAlameM pakar3e gaye / khIMcakara vadha kiye gaye ve 1. jAo cciya kulagaro - mu0 / 2. * vasahaM vIro abhiH pratya0 / 3. kururo - pratya0 / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82.58 ] 82. bhuvaNAlaMkArahatthipuvvabhavANukittaNapavyaM // 47 // 48 // 49 // te suMsumAramacchA, dhIvarapurisehi jAlapaDibaddhA / AyaDiUNa vahiyA, bahuhA saMmayA samupapannA no Asi saMsumAro, so ya viNoo tti nAmao vippo / iyaro tassa kaNiTTo, ramaNo rAyaggahe vippo mukkhattaNeNa ramaNo, nibiNNo niggao ya veyatthI / laddhaNa guruM sikkhai, saGgovaGge tahiM vee // puNaravi magahapuraM so, ekkoyara darisaNussuo ramaNo / saMpatto nakkhahare, nisAsu tatthAlayaM kuNai // tattha viNoyassa piyA, asoyadattassa dinnasaMkeyA / taM caiva nAkhanilayaM, sAhA nAmeNa saMpattA // ramaNo tIeN samANaM, gahio cciya daNDavAsiyanarehiM / tAva ya tANa saMyAsaM, gao viNoo asiM ghettu // sabbhAvamantaNaM so, souM mahilAeN kAraNe ruTTo / ghAei viNoo taM, ramaNaM khaggeNa syaNimmi // gehaM gao viNoo, sayayaM mahilAeN rahamuhaM bhottu / kAlagao saMsAraM, parihiNDai dukkhasaMvAhaM // aha te viNoya- ramaNA, uppannA mahisayA sammehiM / nAyA ya acchabhallA, niccakkhU vaNadave daDDhA // aha te vAhajuvANA, nAyA hariNA tao ya sAraGgA / saMtAsieNa raNNe, mukkA niyaeNa jUheNaM // aha naravaI sayaMbhU, vimalaniNaM vandiuM paDiniyatto / pecchai ya hariNae te, niyayagharaM nei parituTTo // pecchanti varAhAraM dijjantaM muNivarANa te hariNA / jAyA pasannahiyayA, naravaibhavaNe dhi pattA // Aukkhae samAhiM, laDUNa tao surA samuppannA / caviyA puNo vi tiriyA, bhamanti vividhAsu joNIsu // kaha kaha va mANusataM, ladbhUNa ya so viNoyasAraGgo / battIsakoDisAmI, jAo ghaNao tti kampille // ramaNajIo sAraGgo, saMsAraM hiNDiUNa'NegavihaM / kampille dhaNayasuo, uppanno bhUsaNo nAmaM puttasiNeheNa puNo, sabaM dhaNaeNa tattha varabhavaNe / dehuvagaraNaM vivihaM, kayaM ca tasseva sannihiyaM // 50 // 51 // 52 // 53 // 54 // 55 // 56 // // 2-7 // 43 // 44 // 45 // 46 // bahudhA eka sAtha utpanna hue / (43) jo suMsumAra thA vaha rAjagRha meM vinoda nAmakA brAhmaNa aura dUsarA usakA choTA bhAI ramaNa brAhmaNa huA / (44) mUrkhatA ke kAraNa nirviNNa ramaNa vedArthI hokara nikala par3A / guruko pAkara usane vahA~ sAMgopAMga vedoMkA abhyAsa kiyA / (45) sahodara bhAIke darzana ke lie utsuka vaha ramaNa punaH rAjagRha gayA aura rAtake samaya yakSake mandirameM nivAsa kiyA / (46) vahA~ vinodakI priyA aura azokadattako jisane saMketa de rakhA thA aisI zAkhA nAmakI strI usI yakSamandira meM AI / (47) kotavAla ke AdamiyoMne usake sAtha ramaNako pakar3A / usa samaya unake pAsa vinoda talavAra lekara gayA / (48) vastutaH unake bIca saMketa huA hai aisA sunakara patnIke kAraNa ruSTa vinodane rAtake samaya usa ramaNako talavAra se mAraDAlA / ( 46 ) vinoda ghara lauTa aayaa| apanI strIke sAtha ratisukhakA anubhava karake marane para duHkhase vyApta saMsArameM bhaTakane lagA / (50) 57 // 58 // ve vinoda aura ramaNa apane karmoM kI vajahase bhaiMse hue / usake pazcAt andhe bhAlU hokara dAvAnalameM jala gaye / (51) usake bAda do vyAdha yuvaka hue / taba hariNa hue| usake bAda sAraMga (citakabare hariNa ) hue| apane yUthake trAsase ve vanameM alaga par3e rahate / (52) udhara rAjA svayambhU vimala jinezvarako vandana karake lauTa rahA thaa| usane una hariNoM ko dekhA aura prasanna hokara apane ghara para lAyA / (53) munivaroM ko uttama AhArakA diyA jAtA dAna una hariNoMne dekhA / ve hRdaya meM prasanna hue / isase rAjabhavanameM unheM dhIraja ba~dhI / (54) Ayuke kSayake samaya samAdhi pAkara ve deva rUpase utpanna hue| vahA~se cyuta honepara tiryaMca hue| isa taraha vividha yoniyoM meM ve bhramaNa karane lage / (55) kisI taraha manuSya janma prApta karake vaha vinoda sAraMga kAmpilyapura meM dhanada nAmakA battIsa karor3akA svAmI huA / (56) ramaNakA jIva sAraMga bhI saMsAra meM aneka prakArase paribhramaNa karake kAmpilyameM bhUSaNa nAmase dhanadake putrake rUpameM utpanna huA / (57) putrake snehase dhanadane usa uttama bhavanameM vividha prakArake saba dehopakaraNa usake lie jamA kiye / (58) 1. samuyA mu0 isI pAThakA anusaraNa padmacarita meM hai parva 85 zloka 69 / 2. sayAse pratya0 / 3. 0 mantareNaM so souM sahAkAraNetya pra0 / 4. rayaNammi pratya0 / 58 457 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 paumacariyaM [82.56sevijjanto niyayaM juvaIsu maNoharAsu bhvnngo| na ya pecchai udayante, sasi-mUre asthamante ya // 59 // iha pecchahu saMsAre, seNiya !naDaceTThiyaM tu jIvANaM / dhaNao ya Asi bhAyA, jAo cciya bhUsaNassa piyA // 60 // tAva ya nisAvasANe, soUNaM devadunduhininAyaM / devAgamaM ca daDu, paDibuddho bhUsaNo sahasA / / 61 / / bhaddo sabhAvasIlo, dhammarao tivabhAvasaMjatto / siridharamuNissa pAse, bandaNaheuM aha payaTTo // 62 / / so tattha pavisaranto'sogavaNe takkhaNaMmi urageNaM / daTTo cciya kAlagao, mAhinde suravaro jAo / / 63 // cavio pukkharadIve, mAhavidevIeN kucchisNbhuuo| candAiccapUre so. payAsajasanandaNo jAo / / 64 // amarindarUvasariso. nAmeNa jagajaI jaisamaggo / saMsAraparamabhIrU, rajjaMmi aNAyaraM kuNai / / 65 // tavasIlasamiddhANaM, sAhaNA'hAradANapuNNeNaM / mariUNa ya devakuruM, gao ya IsANakappaM so // 66 // so tattha devasokkhaM, bhottu paliovamAi bahuyAI / cavio jambuddIve, avaravidehe mahAsamae // 67 // rayaNapure cakkaharo, ayalo mahilAe~ tassa ghariNIe / gambhami samuppanno, logassa samUsavo ya vibhU / / 68 // veraggasamAvanna, cakkI nAUNa attaNo puttaM / pariNAvei balA taM, tiNNi kumArIsahassAI // 69 // so tehi lAlio vi ya, mannai dhIro visovame bhoge / mahai ciya pabajja, navaraM ekkaNa bhAveNaM / / 70 // keUrahArakuNDala-vibhUsio varavahUNa majjhattho / uvaesaM deI vibhU, guNAyaraM jiNavaruddiDheM // 71 // khaNabhaGgAresu ko vi hu, bhogesu raI kareja jANanto / kimpAgaphalasamelu ya, niyamA pacchA apatthesu // 72 // sA havai salAhaNiyA, sattI ekA narassa jiyaloe / jA mahai takkhaNaM ciya, muttisuhaM caJcale jIe // 73 // suNiUNa paNaiNIo, eyaM daieNa bhAsiyaM dhamma / uvasantAo niyame, geNhanti nahANusattIe // 74 // bhavanameM rahakara apanI sundara yuvatiyoMse sevita yaha candra evaM sUryake udaya-asta bhI nahIM dekhatA thaa| (56) he zreNika! isa saMsArameM jIvoMkI naTa jaisI ceSTA to dekho| jo dhanada bhAI thA vahI bhUSaNakA pitA haa| (60) eka bAra rAtake avasAnake samaya devadundubhikA ninAda sunakara aura devoMke Agamanako dekhakara bhUpaNa acAnaka pratibuddha huaa| (61) bhadra, sadbhAvazIla va dharmarata vaha tIvra bhAvase yukta ho zrIdhara munike vandanake nikalA / (62) azokavanameM calate hue usako sA~pane kATa liyaa| marane para vaha mAhendra devalokameM uttama deva huaa| (63) vahA~se cyuta hone para vaha candrAdityanagarameM mAdhavIdevIkI kukSise utpanna ho prakAzayazakA putra huaa| (64) amarendrake samAna rUpavAlA aura zutise yukta vaha jagad ti nAmakA kumAra saMsArase atyanta bhIru honeke kAraNa rAjyameM udAsInabhAva rakhatA thaa| (65) tapa evaM zIlase samRddha muniyoMko AhAra-dAna denese tajjanya puNyake kAraNa marakara vaha devakurumeM utpanna huyaa| vahA~se vaha IzAnakalpameM gayA / (66) aneka palyopama taka vahA~ devasukha bhogakara cyuta hone para jambUdvIpake pazcima videhakSetra meM Aye hue mahAsamayake ratnapurameM cakravartI acalakI patnI hariNIke garbhase vaha utpanna huaa| lokameM mahAn utsava manAyA gyaa| (67-68) apane putrako vairAgya-yukta jAnakara cakravartIne jabaradastIse usakA tIna hajAra yuvatiyoMke sAtha vivAha kraayaa| (69) unake dvArA lAlita hone para bhI vaha dhIra bhogoMko viSatulya mAnatA thaa| ekAgra bhAvase vaha kevala pravrajyAkI hI icchA rakhatA thA!(70) keyUra, hAra evaM kuNDaloMse vibhUSita tathA uttama vadhUoMke bIca rahA huA vaha vibhU, jinavara dvArA upadiSTa aura guNoMse samRddha aisA upadeza detA thA ki kSaNabhaMgura tathA kimpAka phalake samAna bAdameM avazya hI apathya aise bhogoMmeM jAnabUjhakara kauna rati karegA ? (71-72) jIvalokameM manuSyakI vahI ekamAtra zakti zlAghanIya hai jo caMcala jIvanameM tatkAla mukti-sukha cAhatI hai| (73) pati dvArA kahe gaye aise dharmako sunakara striyA~ upazAnta 1. gamaNaM dttttumu0| 2. pAsaM prty| 3. tattha avayaraMto mu0| 4. mAhavade0 pratya0 / 5. vIro pratyaH / 6. *i gurU, guNA0 mu0 / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 86 82. bhuvaraNAlaMkAraha sthipuvva bhavANukittaNapavvaM // 77 // 78 // 79 // 80 // 81 // aha so naravaiputto, niyayasarIre vi vavagayasiNeho / chaTTaTTamAie, puNo vi bhAvei appANaM // causaTTisahassAIM, varisANa akampio tavaM kAuM / kAlagao uvavanno devo bambhuttare kappe jo so paNa so ghaNao, bhamiuM nANAvihAsu noNIsu / jambUdakkhiNabharahe, poyaNanayare dhaNasamiddhe // soaMggiho nAmeNa bambhaNo tassa bambhaNIganbhe / kemmANilerio so uvavaNNo miumaI nAmaM // aviNaya - jUyAbhirao, bahuvihaavarAha kArago duTTo / niddhADio dharAo, piyareNuvalambhabhIeNaM // dokappaDaparihANo, hiNDanto meiNI ciraM kAlaM / ekkammi ghare salilaM maggai tahAkilanto so // to bambhaNIeN udayaM, dinnaM ciya tassa sIyalaM surahiM / jAo pasannahiyao, pucchai taM miumaI vippo // dahUNa mae sahasA, keNa va kajjeNa ruyasi sAvittI! / tIe vi ya so bhaNio, majjha vi vayaNaM nisAmehi // ! tume aNusaraso, majjha suo niggao niyagharAo / nai kaha vi bhamanteNaM, diTTo to me parikahehi // bhaNiyA ya miumaI NaM, ammo ! mA ruyasu havasu parituTTA / ciralavakhago bhameDaM, tujjha suo Agao so haM // soaggamuhassa piyA, piyamuttasamAgame naNiyatosA / paNhuyapaoharA sA, kuNai tao saMgamANandaM // sabakalAgama kusalo, dhuttANa ya matthayaTThio dhIro / jAovabhogasevI, jUe avarAnio niyayaM // tassa u vasanta amarA, gaNiyA nAmeNa rUvasaMpannA / bIyA ya havai ramaNA, iTTA kantA miumaissa // o bahasa, dAriddassa u vimoio teNaM / mAyA ya kuNDalauisu, vibhUsiyA pAviyA riddhI eto sasaGkanayare, royaharaM coriyAgao santo / aha nandivaddhaNanivaM, jaMpataM miumaI sui // 82 // 83 // 84 // // 75 // 76 // 85 // 86 // 87 // 88 // 89 // huI aura unhoMne yathAzakti niyama grahaNa kiye| (74) vaha rAjaputra apane zarIra meM bhI Asakti na rakhakara belA, telA Adi tapase apanI AtmAko bhAvita karatA thA / (75) causaTha haz2Ara varSa taka akampita bhAvase tapa karake vaha mara gayA aura brahmottara kalpa meM deva rUpase utpanna huA / (76) 456 jo dhanada thA vaha bhI karma vAyuse prerita hokara nAnAvidha yoniyoM meM bhramaNa karake jambUdvIpake dakSiNa-bharata kSetra meM Aye hue aura dhanase samRddha potanapura meM zokAbhimukha nAmaka brAhmaNakI patnIke garbha se mRdumatike nAmase paidA huaa| (77-78) vinIta, dyUtameM rata aura anekavidha aparAdha karanevAlA vaha duSTa logoMke ulahanese Dare hue pitAke dvArA gharameMse nikAla diyA gayA (7) do kapar3e pahane hue usane cira kAla taka pRthvI para ghUma kara tRSNAse pIr3ita ho eka gharameM pAnI mA~gA / (80) taba brAhmaNIne use zItala aura sugandhita pAnI diyaa| vaha mana meM prasanna huA / mRdumati brAhmaNane usase pUchA ki, he sAvitrI ! mujhe dekhakara tuma kyoM rone lagI ? usane bhI kahA ki merA bhI kahanA suno / (81-82) bhadra! tumhAre jaisA hI merA putra apane gharase calA gayA hai / yadi ghUmate hue, tuma kahIM para use dekho to mujhase kahanA / (83) mRdumatine kahA ki mA~ ! tuma mata ro| tuma Anandita ho / cirakAlake pazcAt dikhAI par3anevAlA vaha meM tumhArA putra ghUmatA ghUmatA A pahu~cA huuN| (84) zokAbhimukha kI patnI priya putrake Agamanase Anandita huii| jisake stanoMmeM se dUdha vaha rahA hai aisI usane taba milanakA Ananda manAyA / (85) saba kalAoM aura zAstroM meM pAraMgata, dhUrtoMke bhI mastaka para sthita arthAt dhUrta ziromaNi, dhIra aura sabhI prakArake upabhogakA sevana karanevAlA vaha jUemeM niyamataH aparAjita rahatA thA / ( 86) usa mRdumatikI eka vasantAmarA nAmakI rUpasampanna gaNikA tathA dUsarI ramaNA nAmakI iSTa patnI thI / (87) usane bhAiyoMke sAtha pitAko dAridryameM se mukta kiyA / kuNDala Adise vibhUSita mAtAne Rddhi prApta kI / (88) eka bAra zazAMkanagara meM rAjamahala meM corI karaneke lie gaye hue mRdumatine nandivardhana rAjA ko aisA kahate sunA ki, he kRzodarI ! muniyoMmeM zreSTha aise candramukha ke pAsa Aja maiMne zivasukhakA phala denevAlA, niyatabandhu aura atyanta guNazAlI 1. sauNaggiM0 mu0 isa pAThakA anusaraNa padmacarita meM hai 85. 119 / 2. kammANulecio so uppanno mi0 mu0 / 3. sauNaggi0 mu0 / 4. rAova0 mu0 / 5. 0lAI, vi0 mu0 / 6. rAyagihe coriyaMgamI pratya0 / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 paumacariyaM [82. 60candamuhassa sayAse, muNivaravasahassa ajja prmgunno| dhammo suo kisoyari!, sivasuhaphalao niyayabandhU // 90 // visayA visaM va devI, pariNAmaduhAvahA mahAsatta / tamhA laemi dikkhaM, jai na kuNasi sogasaMbandhaM // 91 // evaM ca sikkhayantaM, devI sirivaddhaNaM tao souM / aha takkhaNammi cohI, saMpatto miumaI tAhe // 92 // saMsArabhaubimgo, muNissa pAsammi candavayaNassa / giNhai jiNavaravihiya, pavaja miumaI etto // 93 // tappai tavaM sughoraM, nahAgarma sIla-saMjamasamaggo / meru ba dhoragaruo, bhamai mahI phAsuyAhAro // 94 // avaro pabayasihare, nAmeNaM guNanihI samaNasIho / ciTThai cauro mAsA, vArisiyA vibuhaparimahio // 95 // sAhU samattaniyamo, annaddesaM gao nahayaleNaM / taM ceva pavayavara, saMpatto miumaI taiyA // 96 // pavisai bhikkhAheDe, ramma AloyanayaranAmaM so / samaNo samAhiyamaNo, vandijanto naNavaeNaM // 97 // jaMpai jaNo imo so, jo girisihare surehi parimahio / sAhU bahuguNanilao, bhayasogavivajio'dhIro // 98 / / bhuJjAvei jaNo taM, susAyaAhAra-pANayAdIhiM / so tattha kuNai mAyaM, iDDIrasagAravanimittaM // 99 // jo so pavayasihare, so hu tuma muNivaro bhaNai logo / aNumannai taM vayaNaM, mAillo tibarasagiddho // 10 // evaM mAyAsallaM, jeNaM nAloiyaM gurusayAse / teNa tume nAgagaI, baddhaM tiriyAuyaM kammaM // 101 // so miumaI kayAI, kAla kAUNa tattha varakappe / uvavanno kayapuNNo, jattha'bhirAmo suro vasai // 102 // bahubhavakammanibaddhA, eyANa nirantaraM 'piI paramA / Asi cciya suraloe, mahiDvijuttANa doNhaM pi // 103 // suravahuyAmajjhagayA, divaGgayatuDiyakuNDalAbharaNA / raisAgarovagADhA, gaya pi kAlaM na yANanti // 104 // so miumaI kayAI, caiuM mAyAvaseNa iha bharahe / sallaivaNe niguJja, uppanno pabae hatthI // 105 // dharma sanA hai / (E8-60) he devI! viSaya viSatulya aura pariNAmameM duHkhAvaha hote haiN| ataeva yadi tuma zoka na karo to maiM dIkSA luu|(91) isa taraha devIko zikSA dete hue zrIvardhanako sunaa| taba mRdumatiko tatkSaNa jJAna prApta huaa| (92) saMsArake bhayase udvigna mRdumatine candramukha munike pAsa jinavara-vihita dIkSA lii| (63) zIla evaM saMyamase yukta vaha Agamake anasAra ghora tapa karane lgaa| meruke samAna dhIra-gambhIra vaha prAsuka AhAra karatA huA pRthvI para paribhramaNa karane lgaa| (64) devoMdvArA stuti kiye gaye dUsare guNanidhi nAmake zramaNasiMha parvatake Upara varSAkAlake cAra mahIne Thahare hue the| (95) niyama samApta hone para vaha AkAzamArgase dUsare pradezameM gye| taba usI parvata para mRdumati AyA / (66) logoM dvArA vandita aura manameM samAdhiyukta usa zramaNane Alokanagara nAmake sundara nagarameM bhikSAke lie praveza kiyaa| (67) loga kahane lage ki parvatake zikhara para devoM dvArA stuta, aneka guNoMke dhAmarUpa, bhaya evaM zokase rahita aura dhIra jo sAdhu the ve yahI haiN| (EE) loga use svAdiSTa AhAra-pAna Adi khilAne lge| Rddhi evaM rasakI lAlasAke kAraNa vaha mAyA karane lgaa| (EE) loga kahate ki parvatake zikhara para jo munivara the ve Apa hI haiN| mAyAvI aura rasameM atyanta gRddha vaha usa kathanakA anumodana karatA / (100) cU~ki guruke pAsa mAyArUpI zalyakI tumane AlocanA nahIM kI, ataH tumane nAgagati aura tiyeca AyuSyakA karma bA~dhA / (101) puNyazAlI vaha mRdumati kabhI marakara usa uttama devalokameM utpanna huA jahA~ abhirAma deva basatA thaa| (102) aneka bhavoMke karmase ba~dhI huI inakI nirantara aura utkRSTa prIti rahI, devalokameM bhI atyanta Rddhisampanna donoMkI vaisI hI prIti thii| (103) devakanyAoMke bIca rahe hue, divya bAjUbanda, truTita (hAthakA eka AbhUSaNa-vizeSa ), kuMDalake AbharaNoMse yukta aura prema-sAgarameM lIna ve bIte hue samayako nahIM jAnate the / (104) vaha mRdumati kabhI cyuta hokara mAyAke kAraNa isa bharatakSetrameM Aye hue latA Adise nibir3a sallakIvanameM paidA huaa| (105) bAdala aura kAjalake samAna kRSNa 1. vIro pratya0 / 2. raI mu.| 3. mahiDDhipattANa pratya / 4. vahiyA* prty| Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 461 82.120] 51. bhuvaNAlaMkArahAtthipuvvabhavANukittagapavvaM ghaNakasiNakajjalanibho, sNkhubhiysmuddsrisnigyoso| siyadasaNo pavaNanavo, veeNa kuluttamo sUro // 106 // erAvaNasamasariso sacchandavihAriNo rivupaNAso / acchantu tAva maNuyA, kheyaravasabhANa vi agejjho // 107 / / nANAvihesu kIlai, siharaniguJja su tarusamiddhesu / avayarai mANasasaraM, lIlAyanto kamalapuNNaM // 108 / / kailAsapabayaM puNa, vaccai mandAiNI vimalatoyaM / kariNIsahassasahio, aNubhavai nahicchiyaM sokkha // 109 // so tattha gayavarindo, karivaraparivArio viharamANo / sohai vaNamajhagao, garuDo iva pakkhisaGghahiM // 110 // lAhiveNa diTTo, so hu imo gayavaro mayasaNAho / gahio ya viraiyaM se, bhuvaNAlaMkAranAmaM tu // 311 // devIsu samaM sagge, ramiUNaM varavimANamajjhagao / kIlai kariNisamaggo, saMpai tirio vi uppanno // 112 // kammANa imA sattI, jaM jIvA sabajoNiuppannA / seNiya ! aiduhiyA viya, tattha u ahiyaM dhiimuventi / / 113 // caiuM so ahirAmo, sAgeyAnayarisAmio jAo / rAyA bharaho tti imo, phaleNa suvisuddhadhammassa // 114 // mohamalapaDalamukko, bhogANa aNAyaraM gao eso / icchai kAUNa mahA-pabajaM dukkhamokkhatthe // 115 // je te jiNeNa samaya, pavajaM gihiUNa parivaDiyA / candodaya sUrodaya, laggA mArIipAsaNDe // 116 // ee te paribhamiyA, saMsAraM bhAyaro suirakAlaM / sagakammapabhAveNaM, bharahagaindA ime jAyA // 117 // cando kulaMkaro jo, samAhimaraNeNa jAo sAraGgo / so hu imo uppanno, bharaho rAyA mahiDDIo // 118 / / sUrodao ya vippo, jo so hu kuraGgao tayA Asi / kucchiyakammavaseNaM, saMpai eso gao jAo // 119 / / bhantUNa lohakhamma, eso hu gao baleNa saMkhubhio / bharahAloe sumariya, puvabhavaM uvasame patto // 120 / / nAUNaM evameyaM cavalataDisamaM sabasattANa jIyaM, saMjogA vippaogA puNaravi bahavo honti saMbandhibandhA / varNavAlA, saMkSubdha karanevAle samudrake jaisI garjanA karanevAlA, sapheha dA~toMse yukta, pavanakI gatike samAna vegavAlA, uttama kulavAlA aura zUravIra tathA indra ke hAthI airAvata sarIkhA, svacchanda vicaraNa karanevAlA aura zatrukA nAza karanevAlA vaha manuSyoM kI to kyA bAta, zreSTha vidyAdharoM dvArA bhI agrAhya thA / (106-107) vRkSoMse samRddha zikharavartI nAnAvidha nikuMjoMmeM vaha krIr3A karatA thA aura lIlA karatA huA kamaloMse pUrNa mAnasa-sarovarameM utaratA thaa| (108) kailAsa parvatapara aura nirmala jalavAlI mandAkinImeM vaha jAtA thaa| eka hajAra hathiniyoMke sAtha vaha icchAnusAra sukhakA anubhava karatA thaa| (109) uttama hAthiyoMse ghirakara vahA~ unake bIca vihAra karatA huA vaha gajarAja pakSIsaMghase yukta garur3akI bhA~ti zobhita hotA thaa| (110) rAvaNane madase yukta usa hAthIko dekhaa| pakar3akara usakA nAma bhuvanAlaMkara rakhA / (111) svargameM uttama vimAnameM rahA huA vaha deviyoMke sAtha ramaNa karatA thaa| aba tiryaMca rUpase utpanna hone para bhI hathiniyoM ke sAtha krIr3A karatA thaa| (112) he zreNika! koMkI aisI zakti hai ki saba yoniyoM meM utpanna jIva atyanta duHkhita hone para bhI vahIM adhika dhairya pAte haiN| (113) vaha abhirAma devalokase cyuta hokara vizuddha dharmake phalasvarUpa sAketanagarIkA svAmI yaha bharata rAjA huA hai| (114) moharUpI malapaTalase mukta aura bhogoMmeM anAdara rakhanevAlA yaha duHkhake nAzake lie mahAdIkSA lenA cAhatA hai| (115) jinezvarake pAsa pravrajyA lekara jo candrodaya aura sUryodaya patita ho gaye the aura marIcike pAsakhaNDameM zAmila hue the, ve bhAI sucira kAla taka saMsArameM bhramaNa karake apane karmake prabhAvase ye bharata aura hAthI hue haiN| (116-7) jo candra kulaMkara aura jo sAraMga mRga thA vaha samAdhimaraNase mahaddhika rAjA bharatake rUpameM utpanna huA hai| (118) sUryodaya brAhmaNa tathA jo mRga usa samaya thA vaha kutsita karmake kAraNa aba yaha hAthI huA hai| (119) kSubdha hokara loheke khaMbheko toDanevAlA yaha jo hAthI hai vaha bharatako dekhakara pUrvabhavakA smaraNakara upazAnta huA hai| (120) saba prANiyoMkA jIvana caMcala bijalIke samAna kSaNabhaMgura hotA hai aura aneka prakArake saMyoga evaM viyoga tathA sambandhiyoMke bandhana usameM hote haiM, aisA tuma 1. caio mu0| 2. mohamalavippamukko mu0 / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 paumacariyaM [82. 121saMsAraM dukkhasAraM paribhamiya ciraM mANusarA laheuM, tumbhetthaM dhammakajjaM kuNaha suvimalaM buddhimanto'pamattA // 121 // // ii paumacarie tihuyaNAlaMkArapuvvabhavANukittaNaM nAma bAsIimaM pavvaM samattaM / / 83. bharaha-kegaIdikkhApavvaM taM muNivarassa vayaNaM, suNiUNaM bharahamAiyA suhaDA / bahave saMvegaparA, dikkhAbhimuhA tao nAyA // 1 // eyantaraMmi bharaho, samuTThio kuNDalujjalakavolo / AbaddhaJjalimaulo, paNamai sAhuM vigayamoho // 2 // saMsArabhaubimgo, bharaho taM muNivaraM bhaNai etto / bahujoNisahassAI, nAha ! bhamanto ya khinno haM // 3 // maraNataraGgaggAe, saMsAranaIe vujjhamANassa / dikkhAkareNa sAhava !, hatthAlamba payacchAhi // 4 // aNumannio gurUNaM, bharaho mottaNa tattha'laMkAraM / nissesasaMGgarahio, luJcai dhoro niyayakese // 5 // vaya-niyama-sIla-saMjama-guNAyaro dikkhio bharahasAmI / jAo mahAmuNI so, rAyasahasseNa ahieNaM // 6 // sAhu ti sAhu devA, jaMpantA saMtayaM kusumavAsaM / muzcanti nahayalatthA, saMthuNamANA bharahasAhuM // 7 // anne sAvayadhamma, saMvegaparA laenti naravasabhA / eyantaraMmi bharaha, pabaiyaM kegaI souM // 8 // mucchAgayA viuddhA, puttavioyammi dukkhiyA kaluNaM / dheNu va vaccharahiyA, kuNai palAvaM payaliyaMsU // 9 // sabanteurasahiyA, ruyamANI kegaI mahAdevI / mahurakhayaNehi etto, saMthaviyA rAma-kesIhiM // 10 // aha sA uttamanArI, paDibuddhA tibanAyasaMvegA / nindai niyayasaroraM, bIbhacchaM asuiduggandhaM // 11 // nArINa saehi tihiM, pAse ajjAe~ puhaisaccAe / pabaiyA daDhabhAvA, siddhipayaM uttamaM pattA // 12 // jAnoM, duHkharUpa saMsArameM ghUmakara aura cirakAlake pazcAt mAnavabhava pAkara buddhimAna tuma apramattabhAvase yahA~ atyanta vimala dharmakArya kro| (121) // padmacaritameM tribhuvanAlaMkArake pUrvabhavoMkA kIrtana nAmaka vayAsIvA~ parva samApta huA // 83. bharata aura kaikeIkI dIkSA . munivarakA vaha upadeza sunakara saMvegaparAyaNa bharata zrAdi bahuta-se subhaTa dIkSAkI ora abhimukha hue| (1) kuNDaloMke kAraNa ujjvala kapolavAlA tathA moharahita bharata khar3A huA aura hAtha jor3akara usane sAdhuko praNAma kiyA / (2) saMsArake bhayase udvigna bharatane usa munivarase kahA ki, he nAtha ! nAnAvidha hajAroM yoniyoMmeM bhramaNa karatA huA maiM khinna ho gayA huuN| (3) he munivara ! maraNa rUpI taraMgoM ugra aisI saMsAra rUpI nadImeM DUbate hue mujhe Apa dIkSA rUpI hAthase sahArA deN| (4) samagra prakArake saMgase rahita aura gurujanoM dvArA anumata dhIra bharatane alaMkAra kA tyAga karake apane bAloMkA loMca kiyA (5) vrata, niyama, zIla, saMyama evaM guNoMke nidhirUpa bharatasvAmIne haz2Arase adhika rAjAoMke sAtha dIkSA lii| vaha mahAmuni huA / (6) 'sAdhu, sAdhu' aisA bolate hue aura bharatamunikI prazaMsA karate hue AkAzastha deva satata puSpa vRSTi karane lge|(7) saMvegaparaka dUsare rAjAoM ne zrAvakadharma aMgIkAra kiyaa| usa samaya bharatane dIkSA lI hai aisA sunakara kaikeI mRcchita ho gii| hozameM Ane para putrake viyogase duHkhita vaha bachar3e se rahita gAyakI bhA~ti A~sU bahAtI huI karuNa pralApa karane lgii| (8-9) sAre antaHpurake sAtha rotI huI mahAdevI kaikeIko rAma aura lakSmaNane madhura bacanoMse zAnta kiyA / (10) taba vaha uttama strI pratibuddha huii| tIvra saMvega paidA hone para vaha bIbhatsa, azuci aura durgandhamaya apane zarIrakI nindA karane lgii| (11) tIna sau strIyoMke sAtha usane AryA pRthvIsatyAke pAsa dIkSA lii| 1. ntA samattA pratya0 / 2. vigayayaNeho pratya0 / 3. 0e buDamANassa pratya0 : 4. sagaMdharahio pratyaH / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84. 11 ] 84. bharahanivvANagamaNapavvaM 463 evaM jo tattha subhAviyappA, nANAvaovAsanioyacitto / jAo mahucchAhaparo samattho, dhammaM ca niccaM vimalaM karei // 13 // // ii paumacarie bharaha ke gaIdikkhAbhihANaM teyAsIimaM pavvaM samattaM // 84. bharahanivvANagamaNapavvaM 3 // 4 // // so gayavaro muNINaM, vayANi parilambhio pasannappA | sAgAradhammanirao', nAo tavasaMnamujjutto // 1 // chaTTaTTamadasamaduvAlasehi mAsaddha mAsakhamaNehiM / bhuJjai ya ekavelaM, pattAI sahAvapaDiyAiM // 2 // saMsAragamaNabhIo, sammattaparAyaNo misahAvo / viharai pUijjanto, sasaMbhramaM nAyarajaNeNaM // laDDugamaNDAdIyA, bhakkhA nANAvihA rasasamiddhA / tassa supasannahiyao, pAraNasamae jaNo dei // taNukamma sarIro so, saMvegAlANaNiyama saMjamio / uggaM tavovihANaM, karei cattAri varisAiM saMlehaNaM ca kAuM, kAlagao suravase samuppanno / bambhuttare vimANe, hAraGga kuNDalAharaNo // suragaNiyAmajjhagao, ubagijjanto ya nADayasaesu / puvasuhaM saMpatto, hatthI sukANubhAveNaM // 7 // bharaho vi mahAsamaNo, paJcamahabayadharo samiijutto / meru va dhIragaruo salilanihI ceva gambhIro // 8 // samasattumittabhAvo, samasuhadukkho pasaMsanindasamo / paribhamai mahiM bharaho, jugaMtarapaloyaNo dhIro // 9 // bharaho vi tavabaleNaM, nissesaM kammakayavaraM Dahiu~ / kevalanANasamaggo, sivamayalamaNuttaraM patto // 10 // imA kahA bharahamuNissa saMgayA, suNanti je viyaliyamaccharA narA // 6 // lahanti te ghaNabalariddhisaMpayaM, visuddhadhIvimalanasaM suhAlayaM // 11 // // ii paumacarie bharanivvANagamaNaM nAma caurAsIimaM pavvaM samattaM // hRdabhAvavAlI usane uttama siddhipada prApta kiyA / ( 12 ) isa prakAra vahA~ saba loga sundara bhAvoMse vAsita antaHkaraNa vAle, tathA manameM nAnA prakArake vrata, upavAsa evaM niyamoM ko dhAraNa karake atyanta utsAhazIla hue| ve nitya vimala dharmakA AcaraNa karane lage / (13) // padmacarita bharata evaM kaikeIkI dIkSAkA abhidhAna nAmaka tirAsIvA~ parva samApta huA || 5 // 84. bharatakA nirvANa cAra, munike upadezako pAkara prasannAtmA vaha hAthI sAgAradharma meM nirata ho tapa va saMyamameM udyata huA / (1) do, tIna, , pA~ca upavAsa tathA ve mAsa evaM pUre mAsake upavAsake pazcAt apane Apa gire hue pattoMkA eka bAra vaha bhojana karatA thA / (2) saMsAra meM bhramaNase DarA huA, samyaktvaparAyaNa, mRdu svabhAvavAlA aura nagarajanoM dvArA AdarapUrvaka pUjA jAtA vaha vicaraNa karatA thA / (3) prasanna hRdayavAle loga pAraneke samaya use laDDU, ghI Adi rasase samRddha nAnAvidha bhakSya padArtha dete the / (4) karma rUpI zarIrako kSINa karanevAle tathA niyama evaM saMvega rUpI khambhe se saMyamita usane cAra varSa taka ugra tapa kiyA / (5) saMlekhanA karake marane para vaha brahmottara vimAnameM hAra, bAjUbanda evaM kuNDaloMse alaMkRta deva rUpase utpanna huA / (6) hAthIke janmameM upArjita puNyake phalasvarUpa devagaNikAoM ke madhya meM sthita tathA saikar3oM nATakoM meM mana lagAkara usane pahalekA sukha pAyA / (7) preruke samAna dhIra aura mahAn tathA samudra ke samAna gambhIra bharata mahAzramaNa bhI pA~ca mahAvratakA dhArI aura samitiyukta huA / (8) zatru evaM mitrameM samabhAva rakhanevAlA, sukha evaM duHkha meM sama, prazaMsA va nindAmeM bhI taTastha tathA sAr3e tIna kadama Age dekhakara calane vAlA vaha dhIra bharata pRthvI para paribhramaNa karane lagA / (9) tapake balase samagra karma - kalevara ko jalAkara kevalajJAna se yukta bharatane acala aura anuttara mokSa prApta kiyA / (10) bharata munikI yaha kathA matsarase rahita jo manuSya ikaTThe hokara sunate haiM ve dhana, bala, Rddhi, sampatti, vizuddha buddhi, vimala yaza tathA sukhakA Alaya rUpa mokSa prApta karate haiM / (11) // padmacarita bharatakA nirvANagamana nAmakA caurAsIvA~ parva samApta huA | 1. 0 nirato, tava - saMjamakaraNaujjutto pratya0 / 2. mammi vara vimANe, prty0| 3. mahI bharaho, cauraMgulacAraNo dhoro mu0 / 4. suNaMtu pratya* / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85. rajjAhiseyapavvaM bharaNa samaM dhIrA, nikkhantA je tahiM vigayasaGgA / nAmANi tANa seNiya !, bhaNAmi ullAvameteNaM // 1 // siddhattho ya narindo, taheva raivaddhaNo ya saMJjhattho / ghaNavAharaho nambUNao ya sallo sasaGko ya // 2 // viraso ya nandaNo vi ya, nando ANandio subuddhI ya / sUro ya mahAbuddhI, taheba saccAsao vIro // 3 // indAbho ya suyadharo, taheva jaNavallaho sucando ya / puhaIdharo ya sumaI, ayalo kodho harI ceva // 4 // aha kaNDurU sumitto, saMpuNNindU ya dhammamitto ya / naghuso sundarasattI, pahAyaro ceva piyadhammo // 5 // ee an ya bahU, naravasabhA ujjhiUNa rajjAI / sahasAhiya saMkhANA, jAyA samaNA samiyapAvA // 6 // aNupAlayavayaniyamA, nANAladdhIsu sattisaMpannA / paNDiyamaraNovagayA, jahAgurUvaM payaM pattA // 7 // nikkhante ca bharahe, bharahovamaceTTie guNe sariDaM / sogaM samuvahanto virAhiyaM lakkhaNo bhaNai // 8 // katto so bharahamuNI, jo taruNattaMmi UjjhiuM rajjaM / sukumAlakomalaGgo, kaha dhammadhuraM samuvahai // 9 // soUNa vayaNameyaM, virAhio bhaNai sAmi ! so bharaho / kevalanANasamaggo, patto sivasAsayaM ThANaM // 10 // bharahaM nibANagayaM, paumAIyA bhaDA nisuNiUNaM / aidukkhiyA muhuttaM, tattha ThiyA sogasaMttA // paume samuTTie te, niyayavarAI gayA naravarindA / kAUNa saMpahAraM puNaravi rAmAlayaM pattA // maU rAhavaM te, bhaNanti nisuNehi sAmi ! vayaNa'mhaM / rajjAbhiseyavibhavaM, annecchasu paTTabandhaM ca // rAmo bhai naravaI, miliyA tumbhe hi paramaMvibhaveNa / nArAyaNassa saMpai, kareha rajjAbhiseyaM se // bhuJjanto sattaguNaM, issariyaM sayalameiNInAho / jaM namai imo calaNe, saMpai taM kiM na me rajjaM ? // 11 // 1 85. lakSmaNakA rAjyAbhiSeka he zreNika ! bharatake sAtha AsaktikA parityAga karake jo dhIra nikala par3e the unake nAma kahanebharake lie kahatA hU~ / (1) siddhArtha rAjA tathA rativardhana, sandhya ghanavAharatha, jAmbUnada, zalya, zazAMka, virasa, nandana, nanda, Anandita, subuddhi, sUrya, mahAbuddhi, tathA vIra satyAzaya, indrAbha zrutavara, janavallabha sucandra, pRthvIdhara, sumati, acala, krodha, hari, kANDoru, sumitra, sampUrNendu, dharmamitra, naghupa, sundarazakti, prabhAkara, priyadharma - ina tathA dUsare bahuta-se sahasra se bhI adhika saMkhyAmeM rAjAoMne rAjyakA parityAga kiyA aura pApakA zamana karanevAle zramaNa hue| ( 2-6 ) vrata niyamakA pAlana karake, nAnA labdhiyoM se zaktisampanna unhoMne paNDitamaraNase yukta ho yathAnurUpa pada prApta kiyA / ( 7 ) 12 // 13 // 14 // 15 // jaba bharatane abhiniSkramaNa kiyA taba bharata cakravartI ke samAna usake AcaraNa aura guNoM ko yAda karake zoka dhAraNa karanevAle lakSmaNane virAdhita se pUchA ki ve bharatamuni kahA~ haiM jinhoMne taruNavasthA meM hI rAjyakA tyAga kara diyA hai / sukumAra aura komala aMgavAle ve dharmadhurAkA udUhana kaise karate hoMge ? ( = -6) yaha kathana sunakara virAdhitane kahA ki, he svAmI ! kevalajJAnase yukta unhoMne zAzvata mokSapada prApta kiyA hai / (10) mokSa meM gaye hue bharata ke bAremeM sunakara atyanta duHkhita rAma Adi subhaTa zoka santapta hokara muhUrtabhara vahIM tthhre| (11) rAmake uThane para ve rAjA apane-apane ghara para gaye aura nizcaya karake punaH rAmake mahala meM Aye / ( 12 ) rAmako praNAma karake unhoMne kahA ki, he svAmI ! hamArA kahanA Apa suneM / rAjyAbhiSeka ke vaibhava aura paTTabandhakI Apa icchA kareM / (13) rAmane rAjAoMse kahA ki tuma milakara aba parama vaibhavake sAtha nArAyaNa lakSmaNakA rAjyAbhiSeka karo / ( 14) sattvaguNase yukta aizvarya kA upabhoga karanevAlA aura sArI pRthvIkA svAmI yaha (lakSmaNa) mere caraNoMmeM jo vandana karatA hai, vaha kyA merA rAjya nahIM hai ? (15) 1. saMghattho pratya0 / 2. sahasA hiyasaMpaNNA pratya0 / 3. NisimiUNaM pratya0 / 4. * maviNaNa pratya* / 5. saMtaguNaM pratya* / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85. 30 ] 16 // 17 // 18 // 19 // 20 // 85. rajjAhiseyapavvaM suNiUNa vayaNameyaM, saba vi narAhiyA tahiM gantuM / pAyappaDaNovagayA, bhaNanti lacchIharaM etto // amanio gurUNaM, pAlehi vasundharaM aparisesaM / rajjAbhiseyavihavaM, annecchamu sAmi ! kIrantaM // aNumanniyaMmi sahasA, kAhala-talimA-muiGgapaurAIM / pahayAi bahuvihAI, tUrAI mehaghosAiM // vINA-vaMsasaNAhaM, gIyaM naDa-naTTa-chatta-gojjehiM / bandinaNeNa saharisaM, nayasaddAloyaNaM ca kayaM // kaNayakalasehi etto, sabuvagaraNesu saMpauttesu / aha rAma-lakkhaNA te, ahisittA naravarindehiM // varahAra-kaDaya-kuNDala-mauDAlaMkArabhUsiyasarIrA / candaNakayaGgarAgA, sugandhakusumesu kayamAlA // kAUNa mahANandaM, halahara - nArAyaNA deNuvaindA | ahisiJcanti sumaNasA, etto sIyaM mahAdevi // ahisittA ya visallA, devI lacchIharassa hiyaiTTA / jA sayalajIyaloe, guNehi dUraM samubahai // aha te suhAsaNatthA, bandinaNugghuTTajayajayArAvA / dAUNa samADhattA, rajjAI kheyarindANaM // paumo tikUDasihare, vibhIsaNaM Thavai rakkhasAhivaI / suggIvassa vi etto, kikvindhi dei parisesaM // siripabayasiharatthaM ca siripuraM mAruissa udiddhaM / paDisUrassa haNuruhaM, dinnaM nIlassa kkhipuraM // pAyAlaMkArapuraM, candoyaranandaNassa dinnaM taM / devovagIyanayare, rayaNanaDI ThAvio rAyA // 27 // bhAmaNDalo vibhuJjai, veyaDDhe dakkhiNAeN seDhIe / rahaneuraM ti nAmaM, nayaraM suranayarasamavibhavaM // 28 // sesA vi ya naravasabhA, aNusarisANaM tu desavisayANaM / paumeNa kayA sAmI, dhaNa - naNariddhIsamiddhANaM // 29 // 25 // 26 // evaM narindA paumeNa rajjaM saMpAviyA uttamavaMsanAyA / bhuJjanti devA iva devasokkhaM, ANAvisAlaM vimalappahAvA // 30 // // ii paumacarie rajjAbhiseyaM nAma paJcAsIimaM pavvaM samattaM // 21 // 22 // 23 // 24 // yaha vacana sunakara sabhI rAjA vahA~ gaye aura pairoM meM girakara lakSmaNa se kahA ki gurujanoMne anumati dI hai ki sama pRthvIreM / he svAmI ! kiye jAnevAle rAjyAbhiSeka ke vaibhavakI Apa icchA kareM / (16-17) anumati milane para sahasA kAhala, talimA, mRdaMga Adi bAdala ke samAna ghoSa karanevAle nAnAvidha vAdya bajane lage / (18 naTa, nRtya karanevAle aura gAnevAle vINA aura baMzI ke sAtha gAne lage / stutipAThakoM ne Ananda meM Akara jayadhvani kI aura lakSmaNake darzana kiye / ( 1 ) isake anantara una rAjAoMne sabhI upakaraNoM ke sAtha svarNakalazoMse rAma evaM lakSmaNakA abhiSeka kiyA (20 ) uttama hAra, kaTaka, kuNDala, mukuTa evaM alaMkAroMse bhUpita zarIravAle, candanakA aMgarAga kiye hue, sugandha puSpoMkI mAlA dhAraNa kiye hue dAnavendra mahAn rAma aura lakSmaNane taba bar3A bhArI zrAnanda manAkara prasanna manase mahAdevI sItAkA abhiSeka kiyA / (21-22 ) jo guNoMse sAre jIvalokako atyanta AkarSita karatI hai aisI lakSmaNakI priyA vizalyAdevI bhI abhiSikta huI / (23) stutipAThakoM dvArA 'jaya jaya' kA udghoSa jaba kiyA jA rahA thA taba ve sukhAsana para baiThakara khecarendroMko rAjya dene lage / (24) rAmane trikUTazikhara ke Upara vibhISaNako rAkSasAdhipati rUpase sthApita kiyaa| taba sugrIvako bAkI bacI huI kiSkindha dI / (21) zrI parvata ke zikhara para sthita zrIpura hanumAnako diyA / pratisUryako hanuruhanagara aura nIlako RkSapura diyA / (26) pAtAlAlaMkArapura candrodaranandanako diyA / devopagIta nagara meM ratnajaTI rAjAko sthApita kiyA / (27) bhAmaNDala bhI vaitADhyakI dakSiNa zreNI meM Aye hue devanagara ke samAna vaibhavavA rathanUpura nAmaka nagara kA upabhoga karane lagA / (28) rAmane dUsare bhI rAjAoM ko dhana, jana evaM Rddhi se sampanna yathAyogya dezoMkA svAmI banAyA | 29 ) isa prakAra rAmake dvArA AjJA mAnanevAlA vizAla rAjya prApta karake uttama vaMza meM utpanna aura vimala prabhAvavAle rAjA devoMkI bhA~ti deva sukhakA upabhoga karane lage / (30) // padmacaritameM rAjyAbhiSeka nAmakA pacAsIvA~ parva samApta huA || 1. la-tilimA0 pratya0 / 2. 0NA maNuindA mu0 / 3. uvaiTUTaM mu0 / 56 465 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86. mahusuMdaravahapavvaM aha rAhaveNa bhaNio, sattagyo naM tuma hiyayaiTuM / iha meiNIeN nayara, naM maggasi taM paNAmemi // 1 // evaM sAeyapuriM, geNhasu ahavA vi poyaNaM nayaraM / taha poNDavaddhaNaM pi ya. annaM ca jahicchiyaM desaM // 2 // bhaNai tao sattagyo, mahuraM me dehi deva hiyaiTuM / paDibhaNai rAhavo taM, kiM na suo tattha maharAyA ! // 3 // so rAvaNassa bacchaya !, jAmAU suravarindasamavibhavo / camareNa jassa dinnaM, sUlaM palayakasamateyaM // 4 // mAreUNa sahassaM, puNaravi sUlaM karaM samalliyai / nassa jayatthaM ca mahaM, na ei ratiMdiyaM niddA / / 5 / / nAeNa tamo taiA, paNAsio jeNa niyayateeNaM / ujjoiyaM ca bhevaNaM, kiraNasahasseNa raviNaM va // 6 // no kheyaresu vi NavI, sAhijjai tibabalasamiddhesu / so kaha sattugdha ! tume, jippai divatthakayapANI // 7 // paumaM bhaNai kumAro, kiM vA bahuehi bhAsiyahiM / mahuraM dehi mahAyasa !, tamahaM niNiUNa geNhAmi // 8 // nai taM mahurArAyaM, na jiNAmi khaNantareNa saMgAme / to deharahassa nAma, piyarassa phuDaM na geNhAmi // 9 // evaM pabhAsamANaM, sattugdhaM rAhavo kare ghettu / jaMpai kumAra ! ekaM, saMpai me dakkhiNaM dehi // 10 // bhaNai tao sattagyo, mahuNA saha raNamuhaM pamottUNaM / annaM jaM bhaNasi pahU !, karemi taM pAyavaDio haM // 11 // nijjhAiUNa paumo, jaMpai chiddeNa so hu to rAyA / sUlarahio pamAI, ghettabo patthaNA esA // 12 // jaM ANavesi evaM, bhaNiUNa jiNAlayaM samallINo / sattugdhakumAravaro, saMthuNai jiNaM sukayapUyaM // 13 // aha so majjiyanimio, Apucchai mAyaraM kayaSaNAmo / daTTaNa suyaM devI, agghAyai uttimaGgammi // 14 // 86. madhusundara kA vadha rAmane zatrughnase kahA ki isa pRthvI para tumheM jo priya nagara ho vaha maaNgo| maiM vaha dU~gA / (1) isa sAketapurIko grahaNa karo athavA potananagara, puNDavardhana yA anya koI abhISTa deza / (2) taba zatrughnane kahA ki, he deva ! priya aisI mathurAnagarI mujhe do| isa para rAmane kahA ki kyA tumane nahIM sunA ki vahA~ madhu rAjA hai| (3) he vatsa ! devoMke indrake samAna vaibhavavAlA vaha rAvaNakA jAmAtA hai| jise camarendrane pralayakAlIna sUryake samAna tejavAlA eka zUla diyA hai, hajArako -mArakara punaH vaha zUla vApasa hAthameM A jAtA hai, jisake jayake lie mujhe rAta-dina nIMda nahIM AtI, paidA hote hI jisane usa samaya apane tejase andhakAra naSTa kara diyA thA aura sUrya kI bhA~ti haz2Ara kiraNoMse bhavana uyotita kiyA thA, atyanta balasamRddha khecaroM dvArA bhI jo basa meM nahIM AyA-aise divyAstra hAthameM dhAraNa kiye usako, he zatrughna ! tuma kaise jIta sakoge? (4-7) isapara zatrunnakumArane rAmase kahA ki, he mahAyaza ! bahuta kahanese kyA phAyadA ? Apa mujhe mathurA deN| use maiM jItakara prApta kruuNgaa| (8) yadi usa mathurA ke rAjAko yuddhameM kSaNabhara meM jota na lU~ to pitA dazarathakA nAma sarvathA nahIM luuNgaa| (6) isa prakAra kahate hue zatrughnako rAmane hAthameM lekara kahA ki, kumAra ! isa samaya mujhe tuma eka dakSiNA do| (10) taba zatrughnane kahA ki, he prabho! madhuke sAtha yuddha ko chor3akara aura jo kucha Apa kaheMge vaha Apake caraNoMmeM par3A huA maiM kruuNgaa| (11) rAmane socakara kahA ki zUlarahita aura pramAdI usa rAjAko kisI chidrase pakar3anA-yahI merI prArthanA hai| (12) 'jaisI AjJA'-aisA kahakara zatrughnakumAra jinamandirameM gayA aura acchI tarahase pUjA karake jinezvara bhagavAnkI stuti kii| (13) 1. tume prty0| 2. bhuvaNaM pratya0 / 3. dasara. pratyaH / 4. so tumaM rAyA pratya0 / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 86.30] 86. mahusuMdaravahapavvaM dei tao AsIsaM, jaNaNI jaya putta ! raNamuhe sattu / rajjaM ca mahAbhoga, bhuJjasu hiyaicchiyaM suiraM // 15 // saMgAme laddhajasaM, puttaya ! etthAgayaM tumaM daTTuM / kaNayakamalehi pUrya, jiNANa ayaM karIhAmi // 16 // telokamaGgalA viha. saraasaranamaMsiyA bhayavimukkA / te dentu maGgalaM tuha. sattagya ! jiNA jiyabhavohA // 17 // saMsAradIhakaraNo, mahArivU jehi nijio moho / te tihuyaNekkabhANU, arahantA maGgalaM dentu // 18 // aTTaviheNa vimukkA, puttaya ! kammeNa tihuyaNamgammi / ciTThanti siddhakajjA, te siddhA maGgalaM dentu // 19 // mandara-ravi-sasi-uyahI-vasuhA-'Nila-dharaNi-kamala-gayaNasamA / niyayaM AyAradharA, AyariyA maGgalaM dentu|| 20 // sasamaya-parasamayaviU, aNegasatthatthadhAraNasamatthA / te tujjha uvajjhAyA, putta ! sayA maGgalaM dentu / / 21 // bArasaviheNa juttA, taveNa sAhenti je u nivANaM / te sAhu tujjha vacchaya !, sAhantu dusAhayaM kajaM // 22 // evaM dinnAsIso, naNaNiM namiUNa gayavarArUDho / nipphiDai puravarIe, sattugyo sayalabalasahio // 23 // jaMgaDijantataraGgama-saMghaTTaTentagayaghaDADovaM / pAikka rahasaNAha, mahurAhuttaM balaM caliyaM // 24 // lacchIhareNa dhaNuvaM, vajjAvattaM sarA ya aggimuhA / sigdhaM samappiyAI, annAi vi tassa satthAI // 25 // rAmo kayantavayaNaM, tassa u seNAvaI samappeuM / lacchIhareNa samayaM, saMsaiyamaNo niyattei // 26 // sattagyo vi mahappA, kameNa saMpatthio balasamaggo / mahurApurIeN dUre, naimmi AvAsio sigdhaM // 27 // vavagayaparissamA te, mantaM kAUNa mantiNo sake / kaigaisuyaM pamAI, bhaNanti nisuNehi vayaNa'mhaM // 28 // jeNa purA aivirio, gandhAro nijio raNamuhaMmi / so kaha mahU mahappA, jippihii tume abuddhINaM ? // 29 // to bhaNai kayantamuho, mahurAyA nai visUlakayapANI / taha vi ya sattaggheNaM, jippihii raNena saMdeho // 30 // isake pazcAta snAna-bhojana karake usane mAtAko praNAma karake anumati maaNgii| putrako dekhakara devIne sirako sNghaa| (14) taba mAtAne AzIrvAda diyA ki putra! yuddha meM zatruko jIto aura rAjya tathA manacAhe vizAla bhogoMkA sucira kAla taka upabhoga kro| (13) putra ! saMgrAmameM yaza prApta karake yahA~ Ae hue tumako dekha maiM svarNa kamaloMse jinezvaroMkI pUjA kruuNgii| . (16) he zatrughna ! tInoM lokameM maMgalarUpa, sura evaM asuroM dvArA vandita, bhayase mukta tathA bhavasamUhako jItanevAle jina tamheM maMgala pradAna kreN| (17) saMsAra ko dIrgha banAnevAle mahAzatru mohako jinhoMne jIta liyA hai aise tribhuvanameM ekamAtra sUrya sarIkhe arihanta tumheM maMgala pradAna kreN| (18) he putra ! aThoM prakArake karmase vimukta hokara jo tribhuvanake agrabhAgameM rahate haiM aise kArya siddha karanevAle siddha tumhArA kalyANa kreN| (16) mandarAcala, sUrya, candramA, samudra, vasudhA, pavana, pRthvI, kamala aura gaganake samAna tathA apane AcArako dhAraNa karanevAle AcArya tumheM maMgala pradAna kareM / (20) he putra ! svasiddhAnta evaM para siddhAntake jJAtA, aneka zAstroMke arthako dhAraNa karane meM samartha aise upAdhyAya terA sadA kalyANa kreN| (21) he vatsa! bAraha prakArake tapase yukta hokara jo nirvANakI sAdhanA karate haiM ve sAdhu tumhArA dussAdhya kArya siddha kreN| (22) isa prakAra AzIrvAda diyA gayA zatrughna mAtAko praNAma karake hathI para savAra huA aura sArI senAke sAtha nagarI meM se nikalA / (23) ekadama saTe hue ghor3oMke samUha aura uTha khar3e hue hAthiyoMke ghaTATopase sampanna tathA pyAde evaM rathoMse yukta senA mathurAkI ora cala pdd'ii| (25) lakSmaNane vanAvarta dhanuSa, agnimukha bANa tathA dUsare bhI zastra use zIghra hI diye| (25) kRtAntavadana senApati use dekara manameM zaMkAzIla rAma lakSmaNake sAtha lauTa Ae / (26) mahAtmA zatrughna bhI senAke sAtha prayANa karatA huA Age bddh'aa| mathurApurIse dUra nadImeM unhoMne zIghra hI DerA DAlA / (27) zrama dUra hone para una saba maMtriyoMne parAmarza karake kaikeIke pramAdI putrase kahA ki hamArA kahanA suno / (28) jisane pUrva kAlameM atyanta balavAn gandhArako yuddha meM jIta liyA thA usa mahAtmA madhuko anajAna tuma kaise jItoge ? (6) taba kRtAntavadanane kahA ki yadyapi madhurAjAne hAthameM zUla dhAraNa kara rakhA hai, tathApi isameM sandeha nahIM ki zatrughna dvArA vaha jItA jaaygaa| (30) bar3I-bar3I 1. karissAmi pratya0 / 2. ggamiNaM / ci0 pratya0 / 3. tuhaM pratya0 / 4. gaDigajjata. prty0| 5. kegai.pratya0 / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 paumacariyaM [86.31 hatthI kareNa bhaJjai. tuGga pi ya pAyavaM viyaDasAhaM / sIho ki na viyArai. payaliyagaNDatthalaM hatthi // 31 // aha mantijaNAeseNa patthiyA cAriyA gayA mahuraM / vattaM laddhaNa tao, sAmisayAsaM puNo pattA // 32 / / nisuNehi deva vayaNaM, asthi hu mahurApurIeN pucaNaM / varapAyavasusamiddha, kuberanAmaM varujjANaM // 33 // sahio ya jayantIe, devIe sayalapariyaNasamaggo / kolai tatthujjANe, indo ida nandaNe muio / / 34 / / tassa puNa chaTTadivaso, vaTTai varakANaNe pa'iTThassa / mayaNAurassa evaM parivajjiyasesakammassa // 35 // sayalaM ca sAhaNaM puravarAo nIsariya tassa pAsatthaM / joyaM sAmantajuyaM, sUlaM puNa nayarimajjhami // 36 // jai erisammi sAmiya!; patthAve ANio puriM mahuraM / na ya geNhasi rayaNIe, kaha mahurAyaM puNo jiNasi // 37 // cAriyavayaNeNa tao, sattugyo sAhaNeNa mahaeNaM / kAUNa dArabhaGga, pavisai mahurApuri rattiM // 38 // sattagyo jayai jae, dasarahaputto jayaMmi vijiyArI / bandijaNugghuTTharavo, vitthario puravarImajjhe // 39 // taM soUNa jayaravaM, nayaranaNo bhypvevirsroro| kiM kiM ti ullavanto, aisuTTa samAulo jAo // 40 // mahurApuriM paviDheM, sattugdhaM jANiUNa mahurAyA / ujjANAu saroso, viNiggao jaha dasaggIvo // 41 // sUlarahio mahU ciya, alahanto puravarIpavesaM so| sattagyakumAreNaM, nikkhamiuM veDhio sahasA // 42 // airahasapasariyANaM, ubhayabalANaM raNaM samAvaDiyaM / gaya-turaya-joha-rahavara-annonnAlaggasaMghaTTa // 43 / / jujjhai gao gaeNaM, samayaM rahio vi rahavarattheNaM / turayavilaggo vi bhaDo, AsArUDhe vivAei // 44 // sara-jhasara-moggarehi, annonnAvaDiyasatthanivahehiM / uTThanti takkhaNaM ciya, phuliGgajAlAsahassAiM // 45 // etto kayantavayaNo, ADhatto riubalaM khayaM neuM / mahurAyassa sueNaM, ruddho lavaNeNa pavisanto // 46 // zAkhAoMvAle U~ce per3ako hAthI tUMr3hase tor3atA hai to kyA cUte hue gaNDasthalavAle hAthIko siMha nahIM phAr3a DAlatA ? (31) isake pazcAt mantriyoMke Adezase mathurAko bheje gaye guptacara saMdeza lekara apane svAmIke pAsa vApasa Aye / (32) unhoMne kahA ki mathurApurIke pUrva meM uttama vRkSoMse samRddha kubera nAmakA eka sundara udyAna hai| (33) jayantI devIke sAtha samagra parijanase yukta madhurAjA Anandita ho, nandanavanameM indra ko bhA~ti, usa udyAnameM krIr3A karatA hai| (34) uttama udyAnameM praviSTa, madanase pIr3ita aura zeSa kAryoMkA tyAga kiye hue usakA chaThA dina hai / (35) sAmantoMke sAtha sArI senA nagarameM se nikalakara usake pAsa gaI hai, kintu zUla nagarImeM hai| (36) he svAmI! yadi aise avasara para Aye hue Apa mathurApurIko rAtake samaya le nahIM leMge, to phira mathurAko kaise jItoge ? (37) taba guptacaroMke kathanake anusAra bar3e bhArI sainyake dvArA rAtake samaya daravAjA tor3akara zatrughnane mathurApurImeM praveza kiyaa| (38) zatruoMko jItanevAle dazarathake putra zatrughnakA saMsArameM vijaya ho-aisI stutipAThakoM dvArA udghoSita jaya 'dhvani nagarameM phaila gaI / (36) usa jayaghopako sunakara bhaya se kApate hue zarIravAle nagarajana 'kyA hai, kyA hai ?' aisA kahate hue atyanta vyAkula ho gye| (40) mathurApurImeM zatrughnane praveza kiyA haiM aisA jAnakara madhu rAjA roSake sAtha udyAnameMse, rAvaNakI bhA~ti, bAhara nikalA / (41) zUlarahita honese nagarImeM praveza nahIM pAnevAle usa madhuko zatrughna kumArane nikalakara sahasA ghera liyaa| (42) ativegase phaile hue donoM sainyoMke bIca hAthI, ghor3e, pyAde aura ratha jisameM ApasameM bhir3a gaye haiM aisA yuddha hone lgaa| (43) hAthIke sAtha hAthI jUjhane lge| ratha aura anase rahita honepara bhI ghor3epara savAra ho subhaTa ghur3asavAroMko mArane lgaa| (44) eka dUsare para giranevAle bANa, jhasara, mudgara jaise zastra samUhoMse tatkAla hI cinagAriyoMse vyApta hajAroM jvAlAe~ utthiiN| (45) udhara kRtAntavadanane zatrusainyakA kSaya karanA zurU kiyaa| praveza karanevAle usako madhurAjAke putra lavaNane rokA / (46) lavaNa aura kRtAntake bIca yuddhabhUmimeM talavAra, kanaka, cakra aura tomarake zUlarAhamane praveza kara zarIravAle ra prativegase 1. paviThThassa pratya0 / 2. to raNammi vi. pratya0 / 3. vivADei-pratya0 / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86. 62 ] 86. mahusuMdaravahapavvaM lavaNassa kayantassa ya, doNhU vi jujjhaM raNe samAvaDiyaM / asi kaNaya cakka tomara-vicchaDDijjantaghAohaM // 47 // kAU annamannaM, virahaM raNadappiyA gayArUDhA / puNaravi ya samabhiDiyA, jujjhanti samaccharucchAhA // 48 // AyaNapUriehi, sarehi lavaNeNa viulavacchayale / pahao kayantavayaNo dadaM pi bhettRNa sannAhaM // 49 // kAU ciraM jujjhaM, kayantavayaNeNa tattha sattIe / pahao lavaNakumAro, paDio devo va mahivaTTe // 50 // suyaM paDiyaM, mahU mahAsoga kohapajjalio / sahasA samuTTio so, ariMgahaNe huyavaho ceva // dahUNa ya ejjantaM mahurApurisAmiyaM tu sattumdho / AvaDai tassa samare, raNarasataNhAluo sigdhaM // bANeNa tattha mahuNA, keU sattagghasanti chinno / teNa vi ya tassa turayA, raheNa samayaM ciya viluttA tatto mahU narindo, ArUDho gayavaraM girisaricchaM / chAeUNa pavatto, sattugdhaM sarasahassehiM // sattumgheNa vi sahasA, taM saMranivahaM nivAriuM dehe / bhinno so mahurAyA, gADhaM ciya niyayabANehiM // 51 // 52 // 53 // 54 // 55 // // AdhummiyanayaNajuo, maNeNa cintei sUlarahio haM / puNNAvasANasamae, jAo maraNassa Asane // suyasogasalliyaGgo, taM ciya daTTaNa dujjayaM sattu / maraNaM ca samAsannaM, muNivaravayaNaM sarai tAhe paDibuddho bhai tao, asAsae iha samatthasaMsAre / indiyavasANugeNaM, dhammo na kao vimUDheNaM // maraNaM nAUNa dhuvaM, kusumasamaM nobaNaM calA riddhI / avaseNa mae taiyA, na kao dhammo pamAeNaM // pajjaliyammi ya bhavaNe, kUvatalAyassa khaNaNamArambho / ahiNA daTTassa nae, ko kAlo mantaM javagassa ! // 60 // jAva na muJcAmi lahuM, pANehiM ettha nIyasaMdehe / tAva imaM niNavayaNaM, sarAmi somaM maNaM kAuM // 61 // tamhA puriseNa nae, appahiyaM niyayameva kAyacaM / maraNaMmi samAvaDie, saMpai sumarAmi arahantaM // 62 // 59 // // 56 // 57 // 58 // zastrasamUha jisameM pheMke jA rahe haiM aisA yuddha hone lagA / (47) eka-dUsare ko ratharahita karake yuddhake lie garvita hAthI para savAra ho bhir3a gaye aura matsara evaM utsAhake sAtha lar3ane lage / (48) kAna taka kheMce gaye bANoMse lavaNane kRtAntavadanakI vizAla chAtI para maz2abUta kavacako bhedakara prahAra kiyA / (46) cirakAla taka yuddha karake kRtAntavadana dvArA zaktise Ahata lavaNakumAra devakI bhA~ti z2amIna para gira pdd'aa| (50) putrako girA dekha zoka aura krodha se atyanta prajvalita agni jaisA madhu zatruko pakar3aneke lie sahasA khar3A huA / (51) mathurApurIke svAmIko AtA dekha yuddharasakA pyAsA zatrughna samarabhUmimeM usake sammukha zIghra hI AyA / (52) usa lar3AI meM madhune bANase zatrughnakI dhvajA kATa DAlI / usane bhI rathake sAtha usake ghor3e naSTa kara diye / (53) taba madhu rAjA parvata jaise hAthI para ArUr3ha huA aura hajAroM bANoMse zatrughnako chAne lagA / (54) zatrughnane sahasA usa zarasamUhakA nivAraNa karake apane bANoMse usa madhurAjAke zarIrako vidArita kiyA / (55) jisakI donoM A~kheM ghUma rahI haiM aisA vaha * manameM socane lagA ki zUlase rahita maiM puNyake avasAnake samaya maraNAsanna huA hU~ / (56) taba putrake zokase pIr3ita aMgavAle usane zatruko durjaya aura mRtyuko samIpa dekhakara munivarake vacanako yAda kiyA / (57) hozameM Ane para vaha kahane * lagA ki isa sAre azAzvata saMsArameM indriyoM ke vazavartI mUrkha maiMne dharma nahIM kiyA / (58) maraNako yauvanako puSpake samAna aura Rddhiko caMcala jAnakara parAdhIna maiMne usa samaya pramAdavaza dharma nahIM kiyA / (56) makAna ke jalane para kUe~tAlAbako khodanekA Arambha kaisA ? sarpake dvArA kATe jAne para isa saMsArameM maMtrake japanakA kaunasA samaya rahatA hai ? (60) jIvanakA sandeha honese yahA~ para maiM jabataka prANoMkA tyAga nahIM karatA tabataka manako somya banAkara jinezvarake isa vacanako yAda kara lU~ / (61) 'dhruva, 466 ataeva manuSyako saMsArameM AtmakalyANa avazya hI karanA caahie| maraNa upasthita hone para aba maiM ahintako yAda karatA hU~ / (62) ina arihantoMko aura mokSameM gaye siddhoM ko namaskAra ho| AcAryoM, upAdhyAyoM aura saba sAdhuoM ko namaskAra 1. 0 gakovapa0 pratya0 / 2. sarapiyaraM pratya* / 3. samAvaNNe - pratya0 / 4. * javaNammi mu0 / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 paumacariyaM [86. 63iNamo arahantANaM, siddhANa namo sivaM uvagayANaM / Ayariya-uvajjhANaM, namo sayA sabasAhUrNa // 63 // arahante siddhe vi ya, sAhU taha kevalIyadhammo ya / ee havantu niyayaM, cattAri vi maGgalaM majjhaM // 64 // jAvaiyA arahantA, mANusakhittammi honti nayanAhA / tiviheNa paNamiUNaM, tANaM saraNaM pavanno haM // 65 / / hiMsA-'liya-corikkA, mehuNNapariggahaM tahA dehaM / paccakkhAmi ya savaM, tiviheNAhArapANaM ca // 66 // paramatthe Na taNamao, saMthAro ne vi ya phAsuyA bhUmI / hiyayaM jassa visuddha, tassAyA havai saMthAro // 67 // ekko jAyai jIvo, eko uppajjae bhamai ekko / so ceva marai ekko, eko ciya pAvae siddhiM // 68 // nANammi daMsaNammi ya, taha ya carittammi sAsao appA / avasesA dubbhAvA, vosiriyA te mae sabe // 69 // evaM bAvajjIvaM, saGgaM vosiriya gayavarattho so / paharaNajajjariyataNU, Aluccai attaNo kese // 70 // je tattha kinnarAdI, samAgayA pecchayA raNaM devA / te muJcanti saharisaM, tassuvari kusumavaravAsaM // 71 // dhammajjhANovagao, kAlaM kAUNa taiyakappammi / jAo suro mahappA, divaGgayakuNDalAbharaNo / / 72 / / evaM naro jo vi hu buddhimanto, karei dhamma maraNAvasANe / varaccharAsaMgayalAliyaGgo, so hoi devo vimalANubhAvo // 73 // // ii paumacarie mahusundaravahAbhihANaM nAma chAsIimaM pavvaM samattaM // 87. mahurAuvasaggavihANapavaM kegaisueNa seNiya, puNNapabhAveNa sUlarayaNaM taM / aikheyasamAvannaM, lajjiyaviliyaM hayapabhAvaM // 1 // taM sAmiyassa pAsaM, gantUNaM camaranAmadheyassa / sAhei sUlarayaNaM, mahunivamaraNaM jahAvattaM // 2 // ho / (63) arihanta, siddha, sAdhu aura kevalIkA dharma-ye cAroM mere lie avazya maMgala rUpa hoN| (64) manuSya kSetrameM jitane bhI jagatake nAtha arihanta haiM unheM mana-vacana-kAyA tInoM prakArase praNAma karake unakI zaraNa maiMne lI hai / (65) hiMsA, jhUTha, corI, maithuna, parigraha tathA zarIra aura AhAra-pAna sabakA meM pratyAkhyAna karatA huuN| (66) vastutaH saMthArA na to tRNamaya hotA hai aura na nirjIva bhUmikA hI hotA hai jisakA hRdaya vizuddha hai usakI AtmA hI saMthArA rUpa hotI hai| (67) eka jIva hI janma letA hai, eka vahI utpanna hotA hai, eka vahI paribhramaNa karatA hai, vahI akelA maratA hai aura vahI akelA siddhi pAtA hai| (68) jJAnameM, darzanameM tathA cAritrameM AtmA zAzvata hai| bAkIke jo durbhAva haiM una sabakA maiMne tyAga kiyA hai| (66) isa taraha yAvajjIvanake lie saMgakA tyAga karake hAthI para sthita aura zastroMse jarjarita zarIravAle usane apane kezoMkA loMca kiyaa| (70) vahA~ yuddha dekhaneke lie jo kinnara Adi deva Aye the unhoMne harpapUrvaka usake Upara uttama puSpoMkI vRSTi kI / (71) dharmadhyAnameM lIna vaha mahAtmA mara karake tIsare devaloka sanatkumArameM divya bAjUbanda aura kuNDaloMse vibhUSita deva ke rUpameM utpanna huaa| (72) isa taraha jo bhI buddhimAna manuSya mRtyuke samaya dharmakA AcaraNa karatA hai vaha sundara apsarAoMke saMsargase snehapUrvaka pAle gaye zarIravAlA aura vimala prabhAvazAlI deva hotA hai| (73) // padmacaritameM madhusundarake vadhakA abhidhAna nAmaka chiAsIvA~ parva samApta huaa| 87. mathurAmeM upasarga heNika ! kaikaI putra zatrughnake puNyake prabhAvase vaha zUlaratna atyanta khedayukta, lajjita aura prabhAvahIna ho gyaa| (1) usa zUlaratnane camara nAmake svAmIke pAsa jAkara jaisA huA thA vaisA madhurAjAke maraNake bAremeM kahA / (2) 1. namo Namo sv.--prtyH| 2. arahanto siddho-muH| 3. hvnti-mu0| 4. Na ya suddAvahA bhUmI-pratya0 / 5. bhaagii-prty0| 6. payAvaM--pratya0 / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87.18] 87. mahurAuvasaggavihANapavvaM soUNa mittamaraNaM, camaro ghnnsogkohpjjlio| verapaDiuJcaNaTTe, mahurAhimuho aha payaTTo // 3 // aha tattha veNudAlI, suvaNNarAyA suraM paloeuM / pucchai kahehi katto, gamaNArambho tume raio // 4 // so bhaNai majjha mitto, jeNa hao raNamuhe madhU nAmaM / sajaNassa tassa saMpai, maraNaM ANemi nikkhuttaM // 5 // taM bhaNai veNudAlI, kiM na suo saMbhavo visallAe ? / ahilasasi jeNa evaM, kajjAkajaM biyANanto // 6 // aha sA amohavijayA, sattI nArAyaNassa dehatthA / phusiyA ya visallAe, paNAsiyA sukayakammAe // 7 // tAva ya bhavanti ee, sura-asura-pisAya-bhUyamAIyA / nAva Na vinicchieNaM, laei jiNasAsaNe dikkhaM // 8 // majjA-''misarahiyassa u, hatthasayabbhantareNa dussattA / na havanti tAva nAva ya, havai sarIraMmi niyamaguNo // 9 // ruddo vi ya kAlaggI, caNDo aidAruNo saha piyAe / santo paNaTTavijjo, kiM na suo te gao nihaNaM ? // 10 // vaccasu garuDinda ! tuma, eyaM ciya ujjhiUNa vAvAraM / ahayaM tassa kaeNaM, riubhayajaNaNaM vavaharAmi // 11 // eva bhaNio payaTTo, camaro mahurApuriM samaNupatto / pecchai mahUsavaM so, kIlantaM jaNavayaM savaM // 12 // cinteUNa pavatto, akayaggho jaNavao imo pAvo / jo niyayasAmimaraNe, ramai khalo sogaparimukko // 13 // acchau tAva rivU so, jeNa mahaM ghAio iha mitto / nayaraM deseNa samaM, saba pi io khayaM nemi // 14 // nijjhAiUNa evaM, kohANaladIvio camararAyA / logassa takkhaNaM ciya, uvasaggaM dUsahaM kuNai // 15 // no nattha sanniviTTho, suio vA pariyaNeNa saha maNuo / so tattha mao sabo, nayare dese ya rogeNaM // 16 // daTTaNa ya uvasaggaM, tAhe kuladevayAe~ sattagyo / paMDicoio ya vaccai, sAeyaM sAhaNasamaggo // 17 // rikhujayaladdhAisayaM, sattagdhaM pecchiUNa paumAbho / lacchIhareNa samayaM, ahiyaM ahiNandio tuTTho // 18 // mitrakI mRtyu sunakara zoka aura krodhase atyanta prajvalita camara vairakA badalA leneke lie mathurAkI ora claa| (3) suparNa kumAra devoMke indra veNudAline devako dekhakara pUchA ki tuma kisa ora jAneke tie pravRtta hue ho ? (4) usane kahA ki madhunAmaka mere mitrako jisane yuddha meM mArA hai usakI mRtyu aba maiM avazya lAU~gA / (5) use veNudAline kahA ki vizalyAke janmake bAremeM kyA tumane nahIM sunA, jisake kArya-akAryako na jAnakara tuma aisI icchA rakhate ho ? (6) nArAyaNa lakSmaNake zarIrameM rahI huI amoghavijayAko puNyakarmavAlI vizalyAne chUkara vinaSTa kiyA thaa| (7) tabataka ye sura, asura, pizAca, bhUta Adi hote rahate haiM jabataka nizcayapUrvaka jinazAsanameM dIkSA nahIM lI jaatii| (8) jabataka zarIrameM niyama-dharma rahatA hai takataka madya aura mAMsase rahita usa vyaktike pAsa sau hAthake bhItara-bhItara duSTa prANI nahIM Ate / (ha) kAlAgni nAmakA pracaNDa aura atibhayaMkara rudra naSTa vidyAvAlA hokara priyAke sAtha mara gayA yaha kyA tumane nahIM sunA / (10) he garuDendra ! isa vyApArakA parityAga kara tuma vApasa lauTa clo| maiM usake lie zatrumeM bhaya paidA karatA hU~, aisA kahakara camarendra calA aura mathurA purImeM aayaa| vahA~ para usane saba logoMko mahAn utsava manAte dekhA / (11-12) vaha socane lagA ki ye loga akRtaghna aura pApI haiM, kyoMki apane svAmIkA maraNa hone para bhI zokase rahita hokara Ananda manAte haiN|(13) jisane yahA~ mere mitrako mArA usa zatrukI bAta to jAne do| aba maiM dezake sAtha sAre nagarako naSTa kara DAlatA huuN| (14) aisA socakara krodhAgnise pradIpta camararAjAne tatkAla hI logoMke Upara dussaha upasarga kiyA / (15) usa nagara yA dezameM jo manuSya jahA~ parijanake sAtha baiThe athavA soye the ve vahIM rogase mara gaye / (16) usa upasargako dekhakara kula devatAse prerita zatrughna taba senAke sAtha sAketapurI gyaa| (17) zatruke Upara jaya prApta karanese mahimAnvita zatrughnako dekhakara lakSmaNake sAtha rAma abhinandita aura tuSTa huye| (18) putrako dekhakara mAtA harSita huii| taba usane svarNakalazoMse jinavarendroMkA snAna evaM pUjana 1. bhamaMti--pratya0 / 2. y-mu0| 3. shio-mu0| 4. pddivohio-mu0| 5. ANaMdio--pratyaH / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 paumacariyaM aNI viparituTTA, puttaM daTThaNa niNavarindANaM / kaJcaNakalasehi tao, NhavaNeNa samaM kuNai pUyaM // 19 // eva narA sukaeNa bhayAI, nittharayanti jalA - 'NilamAI / te imaM vimalaM niNadhammaM, geNhaha saMnamasuTTiyabhAvA // 20 // // ii paumacarie mahurA uvasaggavihANaM nAma sattAsIyaM pavvaM samattaM // 88. sattaggha kayaM tamuhabhavANukittaNapavvaM 1 // 2 // 3 // 4 // aha magahapurAhivaI, pucchai gaNanAyagaM kayapaNAmo / kajjeNa keNa mahurA, vimaggiyA kegaisueNaM // surapurasamAu ihavaM, bahuyAo asthi rAyahANIo | sattugdhassa na tAo, iTThAo naha purI mahurA // to bhaNai muNivarindo, seNiya ! sattuggharAmaputtassa / bahuyA bhavA atIyA, mahurAe teNa sA iTTA // aha saMsArasamudde, jIvo kammANilAhao bhairahe / mahurApurIeN nAo, nAmeNaM nauNadevo so // dhammarahio mao so, kolo gaDDAeN vAyaso jAo / aiyAsuo ya bhamaNe, daDo mahiso samutpanno || 5 || jalavAho gavalo puNa, chabArA mahisao samuppanno / kammassa uvasameNaM, nAo dAridio maNuo // 6 // nAmeNa kulisadhAro, muNivarasevAparAyaNo vippo / ruvAIsayajutto, vivajjio bAlakammehiM // 7 // tassa purassAhivaI, asakio nAma dUradesaM so / saMpatthio kayAI, tassa u laliyA mahAdevI // 8 // vAyAyaNaTTiyA sA, vippaM daTTaNa kAmasarapahayA / saddAviya ceDIe, ciTThai ekkAsaNaniviTTA // 9 // kiyA / (16) isa taraha sukRtase manuSya pAnI, Aga Adike bhayoMko pAra kara jAtA hai / ataH saMyamase susthita bhAvavAle hokara tuma isa vimala jinadharmako praNaha kro| (20) // padmacarita meM mathurA meM upasargakA vidhAna nAmaka sattAsIyA~ parva samApta huA || [ 87.16 88. zatrughna aura kRtAntavadana ke pUrvabhava magadhAdhipati zreNika praNAma karake gaNanAyaka gautamase pUchA ki kaikeI putra zatrughna ne kisalie mathurAnagarI mA~gI thI ? (1) surapurake samAna bahuta-sI rAjadhAniyA~ yahA~ para haiM / zatrughna ko jaisI mathurA pasanda AI vaisI ve kyoM pasanda na AI ? (2) taba munivarendrane kahA ki : he zreNika ! rAjakumArake bahutase pratIta janma mathurA meM hue the / isase vaha use priya thI / (3) saMsAra - sAgara meM karmarUpI vAse Ahata eka jIva bharatakSetrameM AI huI mathurApurI meM yamunadevake nAmase paidA huA / (4) dharmarahita vaha mara karake gaDDhoM meM azuci padArtha khAnevAlA sUara aura kauA huaa| bakare ke rUpameM bhramaNa karatA huA vaha jala gayA aura bhaiMseke rUpameM utpanna huA / (5) taba jalaghor3A aura jaMgalI bhaiMsA huA / punaH chaH bAra bhaiMseke rUpameM huA / taba karmake upazamase daridra manuSya huA / (6) munivaroM kI sevAmeM tatpara vaha kulizadhara nAmakA vipra uttama rUpase yukta aura mUrkhokI ceSTAoMse rahita thA / (7) usa nagarakA azaMkita nAmakA svAmI thA / vaha kabhI dUra dezameM gayA / usakI mahAdevI lalitA thI / (8) vAtAyanameM sthita usane brAhmaraNako dekhakara kAmabANase Ahata ho naukarAnI dvArA use bulAyA aura usake sAtha eka hI Asanapara baiThakara kAmaceSTA karane lagI (9) eka dina acAnaka vaha rAjA apane mahala para AyA aura rAnIke sAtha eka hI Asana para 1. supurisasamAgamAo, va0 - pratya0 / 2. bahavo bha0 - pratya0 / 3. bhamai / ma0 pratya0 / 4. bhavaNe - pratya0 / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. 25] 88. sattugghakayaMtamuhabhavANukittaNapavvaM aha annayA nivo so, sayarAhaM Agao niyaM gehaM / pecchai devIeN samaM, taM ciya ekkAsaNaniviTTha // 10 // mAyAviNIeN tIe, gADhaM ciya kandiyaM bhavaNamajjhe / saMtAsaM ca gao so, gahio ya narindapurisehiM // 11 // ANattaM naravaiNA imassa aTTaGganiggahaM kuNaha / nayarassa bahiM diTTo, muNiNA kallANanAmeNaM // 12 // bhaNio jai pabaje, geNhasi to te ahaM muyAvemi / taM ciya paDivanno so, mukko purisehi pabaio // 13 // kAUNa tavaM ghoraM, kAlagao suravaro smuppnno| devIhi saMparivuDo, kIlai raisAgarogADho // 14 // nAmeNa candabhaddo, rAyA mahurAhivo paNayasatt / tassa varA varabhajjA, tiNNi ya ekoyarA toe // 15 // sUro ya jauNadatto, devo ya taijjao samuppanno / bhANuppaha-uggu-'kkA-muhA ya tiNNeva puttA se // 16 // viiyA ya tassa bhajjA, kaNayAbhA nAma candabhaddassa / aha so caviUNa suro, tIe ayalo suo jAo // 17 // avaro ttha aGkanAmo, dhamma aNumoiUNa airUvo / jAo ya maGgiyAe, kameNa putto tahiM kAle // 18 // sAvasthinivAsI so, aviNayakArI jaNassa aiveso / niddhADio ya to so, kameNa aidukkhio bhamai // 19 // aha so ayalakumAro, iTTo piyarassa tiSNi vaaraao| uggukamuhantehiM, ghAijjanto cciya paNaTTo // 20 // puhaI parihiNDanto, tilayavaNe kaNTaeNa viddho so| kiNamANo cciya diTTo, aGkeNa'yalo ya valiyaGgo // 21 // mottaNa dArubhAraM, aGkeNa u kaNTao khaNagheNaM / AyaDDio susattho, ayalo ta bhaNai nisuNehi // 22 // jai nAma suNasi katthai, ayalaM nAmeNa puhaivikkhAyaM / gantavaM ceva tume, tassa sayAsaM nirutteNaM // 23 // bhaNiUNa evameyaM, sAvatthi patthio tao aGko / ayalo vi ya kosambi, kameNa patto varujjANaM // 24 // so tattha indadattaM, naravasabhaM garuliyAgayaM daTuM / tosei dhaNudhe e, visihAyariyaM ca donIhaM // 25 // baiThe hae usako dekhA / (10) yaha mAyAvinI mahala meM joroMse cillAne lgii| isase vaha bhayabhIta ho gyaa| rAjAke AdamiyoMne use pakar3a liyaa| (1) rajAne zrAjJA dI ki isake ATha goMkA nigraha kro| kalyANa nAmaka munine use nagarake bAhara dekhA / (22) kahA ki yadi pravajyA grahaNa karoge to maiM huddaauNgaa| usane yaha bAta svIkAra kii| isapara rAjapuruSoMne chor3a diyaa| usane dIkSA lii| (13) ghora tapa karake marane para vaha deva huaa| deviyoMse ghirA hughA vaha ratike sAgarameM lIna ho krIr3A karane lgaa| (14) zatruoMko bhukAneva.lA candrabhadra na.makA eka mathurA nareza thaa| usakI vara nAmakI eka sundara bhAryA thii| usake (varAke) tIna sahodara bhAI the| (15) sUrya, yamunAdatta aura tIsarA deva utpanna huA, usake ( varAke) anukramase bhAnuprabha, ugra aura ulkAmukha ye tIna hI putra the| (16) candrabhadrakI kanakAbhA nAmakI dUsarI bhAryA thii| vaha deva cyuta hokara usakA acala nAmale putra huaaa| (17) dUsarA haka aMka nAmakA thaa| dharmakA anumodana karanese vaha usa samaya maMgakA kA atirUpavAn putra huaa| (8) vinayakArI aura logoMkA atyanta hepI vaha zrAvastIvAsI bAhara nikAla diyA gyaa| atidaHkhita vaha idhara udhara bhaTakane lagA / (16) pitAkA priya vaha acala-kumAra bhI ena aura ulkAmukhase tIna bAra ghAyala hone para bhAga gayA / (20) pRthvI para pAramaNa karatA huA vaha tilaya.vana meM kaoNTase bIMdhA gyaa| ghAyala aura kaoNpate hae zarIravAlA vaha thacala baiMka dvArA dekhA gayA / (21) lakar3I ke bobhekA parityAga karake aMkane kA~TA Adhe kSaNa meM nikAla diyA / susvastha pracalane use kahA ki, tuma suno| (22) pRvaM meM kahIM para bhI yadi tuma vikhyAta zracalakA nAma suno to usake pAsa avazya hI jAnA / (23) sAvahakara 'kane zrAvastIkI ora prasthAna vi.yA to zracalane kauzAmbIkI ora gamana kiyaa| ___ kramazaH calatA huA vaha eka sundara udyAnameM zrA phuNcaa| (24) vahA~ vana-vihArake lie Aye hue rAjA indradattako usane dekhA / duSTa vizikhAcArya ko dhanudameM (harAkara ?) usane rAjAko santuSTa kiyA / (25) rAjAne apanI lar3akI mitradattA 1. raahsmaago-mu0| 2. devehi-pratya0 / 3. saannu0-mu.| 4. ugg-'kmuhNtehi,-mu0| 5. 0Na ya nettcliyNgo-prty0| 6. Na vynnmeyN,-mu0| 7. *e, siMhAyariyaM ca do johaM-pratya0 / 2-8 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 paumacariyaM // 29 // 30 // // 31 // 32 // 33 // dinnA ya mittadattA, ayalassa niveNa attaNo dhUyA / logammi avajjhAo, bhaNNai rajjaM ca patto so // aGgAiyA ya desA, niNiUNaM sayalasAhaNasabhaggo / piyarassa viggaheNaM, ayalo mahuraM samaNuSatto // te candabhaddaputtA, samayaM ciya patthivehi niyaehiM / attheNa suviuleNaM, bhinnA ayaleNa te sabe nAUNa candabhaddo, bhinne sabe vi attaNo bhicce / pesei sandhikajje, sAlA tassevaM vasu-dattA // te pecchiUNa ayalaM, paccahiyANaMti puvacindhehiM / ailajjiyA niyattA, kahenti te candabhaddassa || puttehi samaM bhiccA, kayA ya audisevayA sa / mAyAvitehi samaM, ayalssa samAgamo jAo puttassa candabhaddo, parituTTo kuNai saMgamANandaM / nAo rajjAhivaI, ayalo sukayANubhAveNaM // ayaleNa annayA so, diTTho naDaraGgamajjhayArattho / pariyANio ya ako, paDihAranaresu hammanto // dinnA ya jammabhUmI, sAvattho tassa ayalanaravaiNA / daddaM ca suppabhUyaM, nANAlaMkAramAdIyaM // donni vi te ujjANaM, kIlaNaheuM gayA saparivArA / daTThaNa samudamuNiM, tassa sayAsammi nikkhantA // daMsaNanANacaritte, appANaM bhAviUNa kAlagayA / donni vi surabahukalie, devA kamaluttare nAyA || bhoge bhottUNa cuo, ayalasuro kegaIeN gabrbhami / jAo dasarahaputto, sattuggho puha~ivikkhAo // seNiya ! soNeyabhavA, Asi cciya puravarIeN mahurAe / sattaggho kuNai raI, mottUrNaM sesanayarIo // gehassa taruvarassa ya, chAyAe jassa ekkamavi diyahaM / parivasai tattha jAyai, jIvassa raI sahAveNaM // kiM puNa jattha bahubhave, jIveNaM saMgaI kayA ThANe / nAyai tattha aIvA, seNiya ! pII ThiI esA // 40 // aha so aGkasuravaro, tatto Aukkhae cuyasamANo / nAo kayantavayaNo, "seNAhivaI halaharassa // 41 // 34 // 35 // 36 || 37 // [ 88. 26 1. 0kSA savve vi bhayaleNaM -- pratya0 / 5. seNANIo hala 0 - pratya* / acalako dI / usane rAjya pAyA aura vaha lokameM upAdhyAya kahA jAne lagA / (26) aMga Adi dezoM ko jItakara sampUrNa senAke sAtha cala pitAse yuddha karaneke lie mathurA jA pahu~cA / (27) apane rAjAoMke sAtha candrabhadrake una saba putroMko calane vipula zarU se harA diyA / (2= ) apane saba bhRtya hAra gaye haiM aisA jAnakara candrabhadrane sandhike lie usake pAsa sAloMko najarAnA dekara bhejA / (29) acalako dekhakara pahale ke cihnoMse unhoMne use pahacAna liyA / atyanta lajjita ve lauTe aura candrabhadrase kahA / (30) usane candrabhadrake putroM ke sAtha sabako AjJA uThAnevAle sevaka banAyA / mAtA-pitAke sAtha acalakA samAgama huA / (31) AnandameM Aye hue candrabhadrane milanakA mahotsava mnaayaa| purayake phalasvarUpa acala rAjyAdhipati huA / (32) 26 // 27 // 28 // eka dina acalane nATakakI raMgabhUmimeM sthita aura dvArarakSaka dvArA mAre jAte aMkako dekhA aura use pahacAnA / (33) acala rAjAne use usakI janmabhUmi zrAvastI, vahuta-sA dhana aura nAnA prakArake alaMkAra Adi diye / (34) bAdameM donoM hI parivArake sAtha udyAnameM krIr3Ake lie gaye / samudra - muniko dekhakara usake pAsa unhoMne dIkSA lI / (35) darzana, jJAna aura cAritrase apane Apako bhAvita karake marane para donoM hI kamalottara meM devavadhuoMse yukta deva hue / (36) bhoga bhogakara cyuta hone para acala deva kaikeIke garbha se dazarathakA vizvavizruta putra zatrughna huA / (37) he zreNika ! zatrughna aneka bhavoM taka mathurA nagarI meM thA, ataH usane dUsarI nagariyoM ko chor3akara isase anurAga kiyA / (38) jisa ghara yA vRkSakI chAyAmeM eka dina bhI koI prANI rahatA hai to usake sAtha usakI prIti svabhAvase ho jAtI hai / (36) to phira aneka bhavoM taka jisa sthAna meM jIvane saMgati kI ho, to usakA kahanA hI kyA ? he zreNika ! vahA~ atyadhika prIti hotI hai / yahI niyama hai / (40) vaha aMka deva Ayuke kSaya hone para vahA~se cyuta ho haladhara rAmakA senApati kRtAntavadana huA hai / (41) he zreNika ! vinaya2. 0 va saddatA - pratya0 / 3. addiTTha0 - pratya0 / 5. desavikkhAo -- pratya* / 38 // 39 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89.9] 89. mahurAnivesapavaM eso te parikahio, seNiya pucchantayassa viNaeNaM / sattagghabhavasamUho, kayantavayaNeNa sahiyassa // 42 // eyaM paraMparabhavANugayaM suNeuM, jo dhammakajjanirao na ya hoi loe / so pAvakammapariNAmakayAvaroho, ThANaM sivaM suvimalaM na uvei mUDho // 43 // // ii paumacarie sattugghakayantamuddabhavANukittaNaM nAma aTThAsIyaM pavvaM samattaM / / 89. mahurAnivesapavvaM aha annayA kayAI, viharantA muNivarA gayaNagAmI / mahurApuri kameNaM, satta jaNA ceva aNupattA // 1 // suramato sirimaMto. siritila o sabasundaro ceva / jayamanto'Nilalalio, avaro vi ya havai jayamitto // 2 // sirinandaNassa ee. satta vi dharaNIe~ kucchisaMbhUyA / nAyA naravaiputtA, mahApure surakumArasamA // 3 // pItikarassa ee, muNissa daThUNa suravarAgamaNaM / piyareNa saha viuddhA, sabai dhammujjayA jAyA // 4 // so egamAsajAyaM. ThaviUNaM DaharayaM surya rajje / pavaio suyasahio, rAyA pItikarasayAse // 5 // kevalaladdhAisao, kAle sirinandago gao siddhiM / iyare vi satta risiyA, kameNa mahurApuri pattA // 6 // tAva ciya ghaNakAlo, samAgao mehamukkajalanivaho / jogaM laenti sAhU, satta vite tIe nayarIe // 7 // sA tANa pabhAveNaM. naTTA mArI surAhivapauttA / puhaI vi salilasittA, navasAsasamAulA jAyA // 8 // maharA deseNa samaM, rogavimukkA tao samaNujAyA / puNDucchavADapaurA, akiTThasasseNa susamiddhA // 9 // parvaka paddhate hae tajhako maiMne kRtAntavadana ke sAtha zatrughnakA yaha bhavasamUha kahA / (42) isaprakAra paramparAse cale Ate bhavoMke bAremeM sanakara jo lokameM dharmakArya meM nirata nahIM hotA vaha pApakamake pariNAma svarUpa bAdhA prApta karanevAlA mUr3ha puruSa atyanta vimala zivasthAna nahIM paataa| (43) // padmacaritameM zatrughna evaM kRtAntamukhake bhavoMkA anukIrtana nAmaka aTTAsIvA~ parva samApta haA // 89. zatrughnakA mathurAmeM par3Ava eka dina anukramase vihAra karate hue gaganagAmI sAta muni mathurA nagarImeM Aye / (1) suramantra, zrImantra, zrItilaka, sarvasundara, jayavAn, anilalalita aura antima jayamitra ye unake nAma the| (2) mahApurameM zrInandanakI bhAryA dharaNIkI kukSise utpanna ye sAtoM hI rAjaputra devakumArake samAna the| (3) prItikara munike pAsa devatAoMkA Agamana dekhakara pitAke sAtha pratibuddha ye saba dharmake lie udyata hue (4) eka mahIneke bAlakaputrako usa rAjya para sthApita karake putroMke sAtha rAjAne prItiMkarake pAsa pravrajyA lii| (5) kevala jJAnakA atizaya prApta karake marane para zrInandana mokSameM gyaa| dUsare sAtoM RSi vicaraNa karate hue mathurApurI meM Aye / (6) usa samaya bAdaloMse jalasamUha chor3anevAlA varSAkAla A gyaa| sAtoM hI sAdhuoMne usa nagarImeM yoga grahaNa kiyaa| (7) unake prabhAvase surendra dvArA prayukta mahAmAri naSTa ho gii| pAnIse sIMcI gaI pRthvI bhI naye zasyase vyApta ho gii| (8) taba dezake sAtha rogase vimukta mathurA bhI sapheda UkhakI bAr3oMse vyApta ho binA jote hI utpanna dhAnyoMse susamRddha ho gii| (9) 1. evaM-pratya0 / 2. loge-mu0| 3. vraaho-mu0| 4. va saMpattA-pratya0 / 5. sirinilao-pratya0 / sirinivo-mu0| 6. phaapure-prty0| 7. risayA-pratya0 / 8. 0kkasaliloho-pratya0 / 9. vi selassa hehammi-mu.! Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [86. 10bArasaviheNa juttA, taveNa te muNivarA gayaNagAmI / poyaNavinayapurAisu, kAUNaM pAraNaM enti // 10 // aha annayA kayAI, sAhU majjhaNhadesayAlammi / uppaiya nahayaleNaM, sAeyapuri gayA sabai // 11 // bhikkhaTTe viharantA, gharaparivADIeN sAhavo dhIrA / te sAvayassa bhavaNaM, saMpattA arahadattassa // 12 // cintei arahadatto, varisAkAle kahiM ime samaNA / hiNDanti aNAyArI, niyayaM ThANaM pamottaNaM // 13 // panbhArakoTagAisu, je ya ThiyA jiNavarANa AgAre / iha puravarIeN samaNA, te pariyANAmi sabe haiM // 14 // bhikkhaM ghettaNa taMo, pANaM ciya esaNAe~ parisuddhaM / ujjANamajjhayAre, jiNavarabhavaNammi pavisanti // 15 // ee puNa paDikUlA, suttatthavivajjiyA ya rasaluddhA / parihiNDanti akAle, na ya haM vandAmi te samaNe // 16 // te sAvaeNa sAhU, na vandiyA gAravassa doseNaM / suNhAe~ tassa navaraM, tatto paDilAbhiyA sabe // 17 // dAUNa dhammalAbha, te niNabhavaNaM kameNa pavisaMtA / abhivandiyA juINaM, ThANanivAsINa samaNeNaM // 18 // kAUNa aNAyArI, na vandiyA juimuNissa sIsehiM / bhaNio ciya niyayagurU, mUDho jo paNamase ee // 19 // te tattha jiNAyayaNe, muNisubayasAmiyassa varapaDimaM / abhivandiuM niviTThA, juINa samayaM kayAhArA // 20 // te sAhiUNa ThANaM, niyayaTTANaM nahaM samuppaiyA / satta vi aNilasamajavA, khaNeNa mahurApuri pattA // 21 // cAraNasamaNe daTU, ThANanivAsI muNI suvimhaiyA / nindanti ya appANaM, te ciya na ya vandiyA amhe // 22 // nAva cciya esa kahA, vaTTai tAvAgao arihadatto / juiNA kahijjamANaM, tANaM guNakittaNaM suNai // 23 // mahurAhi kayAvAsA, cAraNasamaNA mhntgunnkliyaa| sAvaya ! laddhisamiddhA, ajja mae vandiyA dhIrA // 24 / / aha so tANa pahAvaM, suNiUNaM sAvao visaNNamaNo / nindai niyayasahAvaM, pacchAtAveNa Dajjhanto // 25 // bAraha prakArake tapase yukta ve gaganagAmI muni pAranA karake potanapura, vijayapura Adi nagaroMmeM gye| (10) eka dina dopaharake samaya saba sAdhu AkAzamArgale ur3akara sAketapurI gae / (11) bhikSAke liye eka gharase dUsare gharameM jAte hue ve dhIra sAdhu arhadattake makAna para aaye| (12) arhadatta socane lagA ki varSAkAlameM apane niyata sthAnako chor3akara ye anAcArI zramaNa kahA~ jAte haiM ? (13) jo isa nagarImeM, parvatake Uparake bhAgameM, AzrayasthAnoM AdimeM tathA jinavaroMke mandiroM meM sAdhu rahate haiM una sabako meM pahacAnatA huuN| (14) bhikSA tathA pAna jo nirdoSa ho vaha lekara ve udyAnake bIca Aye hue jinamandira meM praveza karate haiN| (15) unase viruddha AcaraNavAle, sUtra aura usake arthase rahita tathA rasalubdha ye to asamayameM ghUmate haiN| ina zramaNoMko maiM vandana nahIM karU~gA / (16) aisA socakara usa zrAvakane abhimAnake dopa se una sAdhuoMko vandana nahIM kiyaa| taba kevala usakI putravadhUne una sabako dAna diyaa| (17) dharmalAbha dekara kramazaH jinamandira meM praveza karate hue unako usa sthAnameM rahanevAle dyuti nAmake zramaNane vandana kiyaa| (18) anAcArI mAnakara dyuti munike ziSyoMne inheM praNAma nahIM kiyA aura apane guruse kahA ki jo inheM praNAma karatA hai vaha mUrkha hai| (16) AhAra karake ve usa jinamandira meM dyutimunike sAtha munisuvratasvAmIkI sundara pratimAko pandana karaneke lie baitthe| (20) apanA nivAsa sthAna kahakara pavanake samAna vegavAle va sAtoM hI apane sthAnakI ora jAneke lie AkAzameM ur3e aura kSaNabharameM mathurAnagarImeM pahu~ca gye| (21) cAraNa zramaNoMko dekhakara usa sthAnake rahanevAle muni atyanta vismita hue| ve apanI nindA karane lage ki hamane unako vandana nahIM kiyaa| (22) jaba yaha kathA ho rahI thI tava ahadatta vahA~ AyA aura dyutimuni dvArA kahA jAtA unakA guNakIrtana sunaa| (23) he zrAvaka ! mathurAmeM Thahare hue mahAn guNoMse yukta tathA labdhiyoMse samRddha aise dhIratA dhAraNa karanevAle zramaNoMko maiMne Aja bandana kiyA hai| (24) taba unake prabhAvako sunakara manameM viSaNNa vaha zrAvaka pazcAttApase jalatA huA apane svabhAvakI nindA karane lagA ki mujhe dhikkAra hai| mUrkha maiM samyagdarzana se rahita 1. viiraa-prty.| 2-3. arih0--prtyH| 4. yA jeya jiNavarAgAre-pratyaH / 5. tao anaM pi ya e0-mu0| 6. 0Na sNpttaa-mu0| 7. vIrA-pratya0 / (18) anAcArI mAnakara maza: jinamandira meM praveza karata pala usakI putravadhUne una sabako dAna Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86. 40 ] 8. mahurAnivesapavvaM // 31 // dhiddhittimUDhabhAvo, ahayaM sammattadaMsaNavihUNo / avidiyadhammAdhammo, micchatto natthi mama sariso // aTTA kAuM, na vandiyA jaM mae muNivarA te / taM ajja vi dahai maNo, naMciya na ya tappiyA vihiNA // daTThUNa sAhurUvaM, jo na cayai AsaNaM tu sayarAhaM / jo avamaNNai ya guruM, so micchatto muNeyabo tAva cciya hayahiyayaM, Dajjhihii mahaM imaM khalu sahAvaM / nAva na vi vandiyA te, gantUNa susAhavo sabe aha so taggayamaNaso, nAUNaM kattigI samAsanne / niNavandaNAe~ seTTI, uccaliMo dhaNayasamavibhavo // raha-gaya-turaGgamehiM, pAikasaehi parimio seTTI / patto sattarisipayaM, kattigimalasattamI e u // so uttamasammatto, muNINa kAUNa vandaNavihANaM / viraei mahApUrya, tatthuddesamma kusumehiM // 32 // naDa-naTTa-chatta-cAraNa-paNacci uggIya maGgalArAvaM / sattarisiyAsamapayaM, saggasaricchaM karyaM rammaM // 33 // tumkumAro viya, suNiUNaM muNivarANa vittantaM / jaNaNIeN samaM mahuraM, saMpatto pariyaNApuNNo // 34 // sauhUNa vandaNaM so, kAUNA''vAsio tahiM ThANe / viulaM karei pUyaM, paDuSaDaha-muiGgasaddAlaM // 35 // sAhU samattaniyamA, bhaNiyA sattuggharAyaputteNaM / majjha gharAo bhikkhaM, giNhaha tivANukampA // samaNuttameNa bhaNio, naravai ! kayakArio payatteNaM / na ya kappara AhAro, sAhUNa visuddhasIlANaM // akayA akAriyA vi ya, maNasA'NaNumoiyA ya nA bhikkhA / sA kappai samaNANaM, dhammadhuraM uvahantANaM // bhai tao sattugdho, bhayavaM jai me na geNhaha gharammi / kettiyamittaM pi ihaM, acchaha kAlaM puravarIe // tubbhettha AgaehiM, samayaM rogehi vavagayA mArI / nayarI vi suhasamiddhA, nAyA bahusAsaparipuNA // 36 // 37 // 38 // 39 // 40 // // 26 // 27 // 28 // 29 // 30 // / dharma-adharmako na jAnanevAlA aura mithyAtvI hU~ / mere jaisA dUsarA koI nahIM hai / (25-26) uTha karake maiMne jo una munivaroM ko vandana nahIM kiyA thA aura jo vidhipUrvaka dAna zrAdise tRpta nahIM kiyA thA vaha Aja bhI mere mana ko jalAtA hai / (27) sAdhuke AkAra ko dekhakara jo tatkAla AsanakA tyAga nahIM karatA aura jo gurukA apamAna karatA hai use mithyAtvI samajhanA caahie| (28) merA yaha hRdaya svAbhAvika rUpase tabataka jalatA rahegA jabataka maiM jA karake una saba susAdhuoMko vandana nahIM karU~gA (26) 477 isa prakAra unhIM meM lage hue manavAlA aura kuverake samAna vaibhavazAlI vaha seTha kArtikI pUrNimA samIpa hai aisA jAnakara jilezvara bhagavAnoMke vandanake lie calA / (30) ratha, hAthI evaM ghor3oM tathA saiMkar3oM padAtiyoMse ghirA huA vaha seTha una sAta RSiyoMke sthAna para kArtika mAsakI kRSNa saptamIke dina pahu~cA / (31) uttama samyaktvavAle usane muniyoMko vidhipUrvaka vandana karake usa pradeza meM puSpoMse mahApUjA kI racanA kI / (32) naTa, nartaka aura cAraNoM dvArA kiye gaye nRtya, gIta evaM maMgaladhvanile yukta vaha sapta RSiyoM kA AzramasthAna svarga jaisA ramya banA diyA gayA / (33) sunivaroMkA vRttAnta sunakara parijanoM se yukta zatrughnakumAra bhI mAtAoM ke sAtha mathurAnagarI meM A pahu~cA / (34) sAdhuoM ko vandana karake usI sthAnameM vaha ThaharA aura bherI evaM mRdaMgase atyanta dhvanimaya aisI uttama pUjA kii| (35) jinakA niyama pUrA huA hai aise sAdhuoMse rAjakumAra zatrughna ne kahA ki atyanta anukampA karake Apa mere gharase bhikSA grahaNa kareM / (36) isa para eka uttama zramaNane kahA ki, he rAjana! prayatnapUrvaka kiyA athavA karAyA gayA AhAra vizuddhazIla sAdhuoM ke kAmameM nahIM AtA / (37) jo svayaM na kI gaI ho, na karAI gaI ho aura manase bhI jisakA anumodana na kiyA gayA ho aisI bhikSA dharmadhurAkA vahana karane vAle zramaNoM ke kAmakI hotI hai| (38) taba zatrughnane kahA ki, bhagavan ! yadi Apa mere ghara se nahIM leMge to isa nagarI meM Apa kitane samaya taka raheMge ? (36) Apake yahA~ Anese rogoMke sAtha mahAmAri bhI dUra ho gaI hai aura nagarI bhI sukhase samRddha tathA nAnA prakAra ke dhAnyoMse paripUrNa ho gaI hai / (40) 1. kAuM jaMNa mae vaMdiyA munivarA te / aba vitaM hai maNo ja cciya na -- pratya 0 / 2. *o bhivaisama 0 pratya* / kAUNa vaMdaNaM so, sAhUNAsso - pratya0 / 3. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [86.41 eva bhaNio pavutto, seNiya ! muNipuGgavo sabhAvanna / sattugdha ! majjha vayaNaM, nisuNehi hiyaM ca patthaM ca // 41 // iha bhArahammi vAse, volINe nandanaravaIkAle / hohI paviralagahaNo, niNadhammo ceva dusamAe // 42 // hohinti kupAsaNDA, bahavo uppAya-IisaMbandhA / gAmA masANatullA. nayarA puNa peyaloyasamA // 43 // corA iva rAyANo, hohinti narA kasAyarayabahulA / micchattamohiyamaI. sAhUNaM nindNujjuttA // 44 // naM ceva appasatthaM, taM supasatthaM ti mannamANA te / nissaMjama-nissIlA, narae paDihinti gurukammA // 45 // nibbhacchiUNa sAhU, mUDhA dAhinti ceva mUDhANaM / bIyaM va sIlavaTe, na tassa dANassa parivuDDI // 46 // caNDA kasAyabahulA, desA hohinti kucchiyAyArA / hiMsA-'liya-corikkA, kAhinti nirantaraM mUDhA // 47 // vaya-niyama-sIla-saMjama-rahiesu aNAriesu liGgIsu / veyArihI jaNo vi ya, vivihakupAsaNDasatthesu // 48 // dhaNa-rayaNadabarahiyA, logA pii-bhAi viyaliyasiNehA / hohinti kupAsaNDA. bahavo dusamANubhAveNaM // 49 / / sattugdha ! eva nAuM, kAlaM dusamANubhAvasaMjaNiyaM / hohi jiNadhammanirao, appahiyaM kuNasu sattIe // 50 // sAyAradhammanirao, vacchallasamujjao naNe houM / ThAvehi jiNavarANaM, ghare ghare ceva paDimAo / / 51 // sattagya ! iha purIe, causu vi ya disAsu sattarisiyANaM / paDimAu Thavehi lahuM, hohI santI tao tujktaM // 52 // ajapabhUIeN ihaM, jiNapaDimA jassa nasthi niyayaghare / taM nicchieNa mArI, mArihii mayaM va ja vagdhI // 53 / / aGguTTapamANA vi hu, jiNapaDimA jassa hohii gharammi / tassa bhavaNAu mArI, nAsihii lahuM na saMdeho // 54 // bhaNiUNa evameyaM, seTThisamaggeNa rAyaputteNaM / ahivandiyA muNI te, satta vi parameNa bhAveNaM // 55 // dAUNa dhammalAhaM, te ya muNI nahayalaM samuppaiyA / cAraNaladdhAisayA, sIyAbhavaNe samoiNNA // 56 // he zreNika ! isa prakAra kahe gaye aura svabhAvako jAnanevAle una munipuMgavoMne kahA ki, he zatrughna ! merA hitakArI aura pathya vacana suno / (41) isa bharatakSetrameM nanda rAjAkA kAla vyatIta hone para duHsama AremeM jinadharmako pAlanevAle atyanta virala ho jaaeNge| (42) bahuta-se kudharma phaileNge| upadrava, anAvRSTi aura ativRSTi Adi ItiyoMke kAraNa gA~va zmazAna tulya aura nagara pretaloka sadRza ho jaaeNge| (43) rAjA coroMke jaise hoMge aura loga kApAyika karmoMse yukta, mithyAtvase mohita mativAle tathA sAdhuoMkI nindAmeM tatpara raheMge / (44) jo aprazasta hai usako atyanta prazasta mAnanevAle ve saMyama aura zIlahIna tathA karmoMse bhArI hokara narakameM bhttkeNge| (45) sAdhuoMkA tiraskAra karake mUr3ha loga mUkhauMko dAna deNge| patthara para par3e hue bIjakI bhA~ti usa dAnakI vRddhi nahIM hogii| (46) deza ugra, kapAyabahula aura kutsita AcAravAle hoNge| mUrkha loga nirantara hiMsA, jhUTha aura corI kreNge| (47) vrata, niyama, zIla evaM saMyamase rahita anArya liMgadhArI sAdhuoMse tathA aneka prakArake kudharma yukta pAkhaNDiyoMke zAtroMse loga Thage jAe~ge / (48) duHsama Areke prabhAvase bahuta-se loga dhana, ratna evaM dravyase rahita, pitA evaM bhAIke snehase hIna tathA mithyAdharmI hoNge| (46) he zatrughna ! duHsama ke prabhAvase utpanna aise kAlako jAnakara tuma jinadharma meM nirata ho aura zaktike anusAra Atmahita kro| (50) gRhastha dharmameM nirata tuma sAdharmika janoMke Upara vAtsalyabhAva rakhanemeM samudyata hokara jinamandiroMkI tathA ghara-ghara meM pratimAoMkI sthApanA kro| (51) he zakunna ! isa nagarIkI cAroM dizAoMmeM saptaSiyoMkI pratimAoMkI jaldI hI sthApanA kro| taba tumheM zAnti hogI / (52) Ajase lekara yahA~ jisake apane gharameM jinapratimA nahIM hogI use mahAmAri avazya hI usa taraha mAregI, jisa taraha vyAghrI hiranako mAratI hai / (53) aMgUThe jitanI bar3I jina pratimA bhI jisake gharameM hogI usake gharameMse mahAmAri phaurana hI naSTa hogI, isameM sandeha nahIM / (54) aisA kahakara seThake sAtha rAjaputra zatrughna dvArA ve sAtoM hI muni bhAvapUrvaka abhivandita hue / (55) dharmalAbha dekara ve cAraNalabdhi saMpanna muni AkAzameM ur3e aura sItAke bhavanameM utre| (56) bhavanake 1. hu-prty| 2. ajappabhiI ca iha-pratya0 / International Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 479 90.3] 90. maNoramAlaMbhapavvaM bhavaNaGgaNaTThiyA te, sIyA daTThUNa paramasaddhAe / paramanneNa sukusalA, paDilAhai sAhavo save // 57 // dAUNa ya AsIsaM, nahicchiyaM muNivarA gayA desaM / sattagyo vi ya nayare, ThAvei jinnindpddimaao|| 58 // sattarisINa vi paDimAu, tattha phalaesu sanniviTTAo / kaJcaNarayaNamaIo, causu vi ya disAsu mahurAe // 59 // deseNa samaM nayarI, sabA AsAsiyA bhayavimukkA / dhaNa-dhanna-rayaNapuNNA, jAyA mahurA surapuri cha // 60 // tiNNeva joyaNAI, dIhA nava pariraeNa ahiyAI / bhavaNasu uvavaNesu ya, rehai mahurA talAesu // 61 // jAyA narindasarisA, kuDumbiyA naravaI dhaNayatullA / dhamma-'ttha-kAmanirayA, maNuyA jiNasAsaNujjuttA // 62 // mahurApurIeN evaM, ANAIsariyariddhisaMpannaM / rajjaM aNovamaguNaM. sattagyo bhuJjai jahicchaM // 63 // eyaM tu je sattamuNINa parca, suNanti bhAveNa pasannacittA / te rogahINA vigayantarAyA, havanti loe vimalaMsutullA // 64 / / / / ii paumacarie mahurAnivesevihANaM nAma egUganauyaM pavvaM samattaM / / 90. maNoramAlaMbhapavvaM aha veyavanagavare, dAhiNaseDhIeN asthi rayaNapuraM / vijjAharANa rAyA, rayaNaraho tattha vikkhaao|| 1 // nAmeNa candavayaNA, tassa piyA tIeN kucchisaMbhUyA / rUva-guNa-jobaNadharI, maNoramA surakumArisamA // 2 // taM pecchiUNa rAyA, jovaNalAyaNNakantipaDipuNNaM / tIe varassa kajje, mantIhi samaM kuNai mantaM // 3 // AMganameM sthita unheM dekhakara atikuzala sItAne parama zraddhAke sAtha saba sAdhuoMko uttama annakA dAna diyaa| (57) AzIrvAda dekara munivara bhI abhilapita dezakI ora ge| zatrughnane bhI nagarameM pratimAe~ sthApita kii| (58) usa mathurAkI cAroM dizAoM meM saptarSiyoM ko svarNa aura ratnamaya pratimAe~ takhtoM para sthApita kI gii| (56) dezake sAtha sArI nagarI bhayase mukta ho Azvasta huii| dhana, dhanya aura ratnoMse paripUrNa mathurA devanagarI jaisI ho gaI (60) tIna yojana lambI aura nau yojanase adhika paridhivAlI mathurA bhavanoM, upavanoM aura sarovaroMse zobhita ho rahI thii| (61) vahA~ gRhastha rAjAke jaise the, rAjA kubera sarIkhe the, aura dharma, artha evaM kAmaneM nirata manuSya jinazAsanameM udyamazIja the| (62) isa taraha mathurApurImeM AjJA, aizvarya evaM Rddhise sampanna tathA anupama guNayukta rAjya kA zatrughna icchAnusAra upabhoga karane lgaa| (63) isa taraha jo prasannacitta hokara bhAvapUrvaka saptarpiyoMkA parva sunate haiM ve lokameM rogahIna, bAdhArahita aura vimala kiraNoMvAle candra ke samAna ujjvala hote haiN| (64) // padmacaritameM mathurAmeM niveza-vidhi nAmaka navAsIvA~ parva samApta huA // 90. manoramAkI prApti caitADya parvatakI dakSiNa zreNI meM ratnapura AyA hai| vahA~ vidyAdharoMkA prasiddha rAjA ratnaratha thA / (1) candravadanA nAmakI usakI priyA thii| usakI kukSise utpanna devakanyA jaisI rUpa, guNa aura yauvanako dhAraNa karanevAlI manoramA thii| (2) yauvana, lAvaNya aura kAntise paripUrNa use dekhakara rAjAne usake varake lie maMtriyoMke sAtha maMtraNA kii| (3) usa samaya 1. aavaasiyaa-prty0| 2. sbhihaannN-prtyH| 3. katisaMpunnaM-pratya0 / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 paumacariyaM [60.4 tAva ciya hiNDanto, taM nayara nArao samaNupatto / dinnAsaNovaviTTho, rayaNaraha bhaNai muNiyattho // 4 // dasarahanivassa putto, bhAyA paumassa lakkhaNo viiro| kiM na suo te naravai ?, tassa imA dijjae kannA // 5 // taM eva japamANaM, soUNaM pavaNavegamAIyA / ruTTA rayaNarahasuyA, sayaNavahaM sumariuM bahave // 6 // aha tehi niyayabhiccA, ANattA kiMkarA haNaha eyaM / taM suNiya bhaubiggo, uppaIo nArao ruTTho // 7 // saMpatto cciya sahasA, eyaM so lakkhaNassa nissesaM / vattaM kahei etto, magoramAI suramuNI so // 8 // aha so cittAlihiyaM kannaM dAvei lacchinilayassa / jayasundarINa soha. hAUNa va hoja nimmaviyA // 9 // taM pecchiUNa viddho, vammahabANehi lakkhaNo sahasA / cintei taggayamaNo, hiyaeNa bahuppayArAiM // 10 // nai taM mahilArayaNaM ayaM na lahAmi to imaM rajaM / viphalaM ciya nissesaM, jIyaM pi ya sunnayaM ceva // 11 // rayaNarahanandaNANaM, viceTTiye nAraeNa parikahie / ruTTo ya lacchinilao, saddAviya patthive calio // 12 // vijjAharehi samaya, gayavara-raha-turaya-johaparikiNNA / uppaiyA gayaNayalaM, halahara-nArAyaNA sigdhaM // 13 // saMpattA rayaNapuraM, kameNa asi-kaNaya-tomaravihatthA / daTTaNa AgayA te, rayaNaraho kheyaro ruTTho // 14 // bhaDacaDagareNa sahio, viNiggao parabalaM aisynto| jujjhai raNaparihattho, johasahassAi ghAento // 15 // rayaNarahassa bhaDehiM, niddayapaharAhayaM pavagasennaM / ruddhaM saMgAmamuhe, sAyarasalilaM va tuGgehiM // 16 // daNa niyayasennaM ruTTo lacchIharo rahArUDho / aha jujjhiuM pavatto, ghAento riubhaDe bahave // 17 // paumo kikindhabaI, virAhio aGgao ya ANatto / jujjhai siriselo vi ya, samayaM ciya veriyabhaDehiM // 18 // vANarabhaDesu bhaggaM, tivapahArAhayaM riubalaM taM / vivaDantajoha-turayaM, nAyaM ca * palAyaNujjattaM // 19 // paribhramaNa karatA huA nArada usa nagara meM aayaa| diye gaye Asana para baiThe hue usane bAta jAnakara ratnarathase kahA ki, he rAjan ! dazarathake putra aura rAmake bhAI lakSmaNake bAremeM kyA tumane nahIM sunA ? use yaha kanyA do| (4-5) isa prakAra kahate hue use sunakara ratnarathake pavanavega Adi bahutase putra svajanoMke vadhako yAda karake ruSTa hue| (6) unhoMne apane sevaka naukaroMko AjJA kI ki ise maaro| yaha sunakara kruddha nArada bhayase udvigna Upara ur3A / (7) sahasA Akara usa devamuni nAradane yaha sArA manoramA AdikA vRttAnta lakSmaNase kaha sunaayaa| (8) phira usane citrapaTa para Alikhita kanyA lakSmaNako dikhlaaii| mAno vaha vizvasundariyoMkI zobhAko lekara banAI gaI thii| () use dekhakara sahasA madanabANoMse viddha aura usI meM lIna lakSmaNa hRdayameM aneka prakArakA vicAra karane lgaa| (10) yadi usa mahilAratnako maiM nahIM pAU~gA to yaha sArA rAjya viphala hai aura jIvana bhI zUnya hai| (11) nArada dvArA ratnarathake putroMkA AcaraNa kahe jAne para ruSTa lakSmaNane rAjAoMko bulAyA aura AkramaNake lie cala pdd'aa| (12) hAthI, ratha, ghor3e aura yoddhAoMse ghire hue haladhara (rAma) aura nArAyaNa (lakSmaNa) vidyAdharoMke sAtha zIghra hI AkAzameM udd'e| (13) talavAra, kanaka aura tomarase yukta ve anukramase ratnapurameM zrA phuNce| unheM AyA dekha ratnaratha khecara ruTa huA / (14) subhaTa-samUhake sAtha baha nikala par3A aura yuddha meM dakSa vaha hajAroM yoddhAoMko mAratA huA zatru sainyako mAta karake lar3ane lagA / (15) ratnarathake subhaToMne yuddhabhUmimeM nirdaya prahAroMse pAhata zatrusainyako, parvatoM dvArA roke jAnevAle sAgarake pAnIkI bhA~ti, rokaa| (16) apane sainyako naSTa hote dekha ruSTa lakSmaNa ratha para ArUr3ha huA aura bahuta-se zatrusubhaToMko mAratA huA yuddha karane lgaa| (17) rAma. sugrIva, virAdhita, aMgada, Anata aura hanumAna bhI zatruke subhaToMke sAtha lar3ane lge| (18) vAnarasubhaToM dvArA tIvra prahAroMse Ahata vaha zatrusainya bhana ho gyaa| yoddhA aura ghor3e girane lge| isase vaha palAyanake lie udyata huaa| (19) ratnarathake sAtha sainyako bhagna dekha 1. dhiiro-prtyH| 2. .i NArao pttttho-prtyH| 3. kikkidhivaI pratya0 / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91.1] 61. rAma-lakkhaNavibhUipavvaM rayaNaraheNa samANaM, bhaggaM ThUNa nArao sennaM / aGgAi vipphuranto, hasai cciya kahakahArAvaM // 20 // ee te aicavalA, ducceTThA kheyarAhamA khuddA / palayanti pavaNavegA, lakkhaNaguNanindayA pAvA // 21 // piyaraM palAyamANaM, daThUNa maNoramA rahArUDhA / 'puvaM siNehahiyayA, sahasA lacchIharaM pattA // 22 // sA bhaNai pAyavaDiyA, muJca tumaM bhiuDibhaGgaraM kovaM / eyANa dehi abhayaM, lacchIhara ! majjha sayaNANaM // 23 // somattaNaM pavanne, cakkahare Agao saha suehiM / rayaNaraho kayaviNao; samAhio rAma-kesIhiM // 24 // rayaNarahaM bhaNai tao, hasiUNaM nArao aimahantaM / bhaDavokkiyaM kahiM taM, tujjha gayaM jaM purA bhaNiyaM // 25 // evaM rayaNaraheNaM paDibhaNio nArao tume kovaM / nIeNa amha jAyA, uttamapuMrisesu saha pII // 26 // aha te rayaNaraheNaM halahara-nArAyaNA puri niyayaM / UsiyadhayApaDAya, pavesiyA kaNayapAyAraM // 27 // dinnA kaNayaraheNaM, siridAmA halaharassa varakannA / lacchIharassa vi tao, maNoramA sabaguNapuNNA // 28 // vattaM pANiggahaNaM, kameNa doNhaM pi paramariddhoe / vijjAharIhi samayaM, rayaNapure rAma-kesINaM // 29 // evaM payaNDA vi arI paNAma, vaccanti pUNNodayadesakAle / narassa riddhI vi hu hoi tuGgA, tamhA, khu dhamma vimalaM kareha // 30 // / / ii paumacarie maNoramAlambhavihANaM nAma naiyaM pavvaM samattaM / / 91. rAma-lakkhaNavibhUipavvaM anne vi kheyarabhaDA, veyaDDhe dAhiNAe~ seDhIe / nivasanti lakkhaNeNaM, te sadhe nijjiyA samare // 1 // nArada aMgoMko hilAtA huA khilakhilAkara ha~sA / (20) usane kahA ki ye tere aticapala, dudha AcAravAle, kSudra, lakSmaNakI nindA karanevAle, pApI aura adhama khecara pavanake vegakI bhA~te bhAga rahe haiM / (21) pitAko bhAgate dekha pahalese hRdaya meM sneha rakhanevAlI manoramA ratha para zrArUr3ha ho sahasA lakSmaNake pAsa AI / (22) usane pairoM meM girakara kahA ki, he lakSmaNa! tuma kuTila bhrukuTivAle krodhakA tyAga kro| ina mere svajanoMko tuma abhaya do| (23) cakradhara lakSmaNake saumyabhAva dhAraNa karane para putroMke sAtha ratnaratha aayaa| praNAma Adi vinaya karanevAle usake manako rAma aura lakSmaNane svastha kiyA / (24) taba nAradane ha~sakara ratnarathase kahA ki jisakA tumane pahale nirdeza kiyA thA vaha tamhArI zaroMkI bar3I bhArI lalakAra kahA~ gaI ? (25) isa para ratnarathane nAradase kahA ki tumane krodha karAyA usase hamArI uttama puruSoMke sAtha prIti huI hai| (26) isake bAda ratnarathane U~ce uThI huI dhvajA-patAkAoM tathA soneke prAkAravAlI apanI nagarImeM rAma evaM lakSmaNakA praveza kraayaa| (27) kanakarathane rAmako zrIdAmA nAmakI uttama kanyA dii| bAdameM lakSmaNako bhI sarvaguNasampanna manoramA dI gaI / (28) donoM rAma evaM lakSmaNakA vidyAdhariyoMke sAtha khUba ThAThabAThase ratnapurameM pANigrahaNa haa| (26) isa taraha puNyodayake samaya pracaNDa zatru bhI praNAma karate haiM aura logoMko vipula Rddhi prApta hotI hai| ataH tuma vimala dharmakA AcaraNa kro| (30) // padmacaritameM manoramAkA prApti-vidhAna nAmaka nabbevA~ parva samApta huaa| 91. rAma evaM lakSmaNakI vibhUti vaitADhya parvatakI dakSiNa zreNI meM jo dUsare khecara-subhaTa rahate the una sabako bhI lakSmaNane yuddha meM jIta liyaa| (1) 1. puci-pratya0 / 2. rAma-kesINaM-pratya0 / 3. * puriseNa sa0 mu.| 61 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 paumacariya 2 // * 3 // 4 // 5 // 6 // je rAmasAsaNe gayA, vijjAharapatthivA mahiDDIyA / nisuNehi tANa seNiya !, nAmAI rAyahANINaM // AicAhaM nayaraM, taheva sirimandiraM guNapahANaM / kaJcaNapuraM ca etto, bhaNiyaM sivamandiraM rammaM // gandhabaM amayapuraM taheva lacchIharaM muNeyabaM / mehapuraM rahagIyaM, cakauraM neuraM havai // siribahuravaM ca bhaNiyaM, sirimalayaM siriguhaM ca raM vibhUsaM / taha ya' hariddhayanAmaM, noipuraM hoi sirichAyaM // gandhArapuraM malayaM, sIhapuraM ceva hoi sirivinayaM / nakkhapuraM tilyapuraM, annANi vi eva bahuyANi // nayarANi lakkhaNeNaM, jiyAi vijjAharANukiNNAIM / vasuhA ya vase ThaviyA, sattasu rayaNesu sAhoNA // 7 // cakka chatta ca dhaNuM, sattI ya gayA maNI asI ceva / eyAi lacchinilao, saMpatto divarayaNA // 8 // ravi mahAhivaI, pucchai gaNanAyagaM paNamiUNaM / bhayavaM ! lavaMkusANaM, uppatti me parikahi // 9 // lacchIharassa puttA, kai vA mahilAu aggamahisIo / eva paripucchio so, kahiUNa muMNI samAdatto // nisuNehi magahasAmiya!, pahANapurisANa uttamaM rajjaM / bhuJjantANa ya bahuyA, mAsA varisA ya vacanti // tuGgakulajAiyANaM, uttamaguNa-rUva-nobaNadharINaM / dasa cha cceva sahassA, rAmakaNiTThassa mahilANaM // aTTha mahAdevIo, sabANa vi tANa uttamaguNAo / tAo nisuNehi naravai !, nAmehi kahijjamANIo // doNaghaNasuyA paDhamA, hoi visalla ti nAma nAmeNaM / biiyA puNa rUvamaI, taiyA kallANamAlA ya // vaNamAlA ya cautthI, paJcamiyA ceva hoi raimAlA / chaTTI viya jiyapaumA, abhayamaI sattamI bhaNiyA // ante maNoramA viya, aTThamiyA hoi sA mahAdevI / lacchIharassa esA, rUveNa maNoramA iTTA // paumassa mahiliyANaM, aTTa sahassAi ruvakaliyANaM / tANaM puNa ahiyAo, cattAri imehi nAmehiM 10 // 11 // 12 // 13 // 14 // 15 // 16 // 17 // paDhamA u mahAdevI, sIyA bIyA pahAvaI bhaNiyA / taiyA ceva rainihA, siridAmA antimA bhavai 18 // he ki ! rAmake zAsanameM jo bar3I bhArI RddhivAle vidyAdhararAjA the unakI rAjadhAniyoMke nAma tuma suno / (2) zrAdityAbhanagara, guNoMse sampanna zrImandiranagara, kaMcanapura, sundara zivamandira, gAndharvanagara amRtapura, lakSmIdhara, meghapura, rathagIta, cakrapura, nUpura, zrIbahurava, zrImalaya, zrIguha, ravibhUpa, haridhvaja, jyotiHpura, zrIcchAya, gAndhArapura, malaya, siMhapura, zrIvijaya, yakSapura, tilakapura tathA dUsare bhI bahuta-se vidyAdharoMse vyApta nagara lakSmaNane jIta liye, pRthvI basameM kI aura sAtoM ratna svAdhIna kiye / ( 3-7) cakra, chatra, dhanuSa, zakti, gadA, maNi aura talavAra-ye divya ratna lakSmaNane prApta kiye / (8) [ 61.2 zreNika gaNanAyaka gautamako praNAma karake punaH pUchA ki bhagavan ! lavaNa aura kuzakI utpattike cAremeM tathA lakSmaNake putra, khiyA~ aura paTarAniyA~ kitanI thIM isake bAre meM Apa mujhe kheN| isa taraha pUche gaye ve muni kahane lage ki, he magadhanareza ! tuma suno| uttama rAjyakA upabhoga karanevAle pradhAnapuruSoM ke bahuta-se mAsa aura varSa vyatIta ho gaye / ( 6-12) U~ce kulameM utpanna, uttama guNa, rUpa evaM yauvanadhArI dasa haz2Ara mahilAe~ rAmakI aura chaH hajAra choTe bhAI lakSmaNakI thIM / ( 12 ) una sabameM uttama guNoMvAlI ATha paTarAniyA~ thIM / he rAjan ! nAma lekara maiM unakA nirdeza karatA hU~ / tuma suno / (13) pahalI droNaghanakI vizalyA nAmakI putrI hai| dUsarI rUpamatI, tIsarI kalyANamAlA, cauthI vanamAlA, pA~cavIM ratimAlA chaThI jitapadmA, sAtavIM abhayamati aura antima AThavIM manoramA - ye ATha lakSmaNakI paTarAniyA~ thIM / lakSmaNa ke rUpase manorama yaha manoramA iSTa thI / (14-16) rAmakI ATha hajAra rUpavatI mahilAe~ thIM, unameM ina nAmoMvAlI cAra uttama thIM / ( 17 ) pahalI paTarAnI sItA, dUsarI prabhAvatI kahI gaI hai| tIsarI ratinibhA aura antima zrIdAmA thii| (1=) lakSmaNake guNazAlI DhAI sau putra the / unameM se 1. 0 parayA mu0 / 2. 0 puraM naragIyaM mu0 / 3. ravibhAsaM - pratya0 / ravibhAraM pratya0 / 4. ariMjayaNAmaM - pratya0 / 5. gaNI - mu0 / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12.2] 62. sIyAjiNapUyADohalapavvaM 483 aTThAijjA u sayA, lakkhaNaputtANa guNamahantANaM / sAhemi tANa majjhe, kaivaiyANaM tu naamaaiN|| 19 // vasaho dharaNo cando, saraho mayaraddhao muNeyabo / hariNAho ya siridharo, taheva mayaNo kumAravaro // 20 // aha tANa uttamA je, aTTha jaNA siridharassa aGgaruhA / jANa sahAveNa jaNo, guNANuratto dhiI kuNai // 21 // bhaha siridharo tti nAma, doNaghaNasuyAe~ nandaNo vIro / putto rUvamaIe, puhaItilao tilayabhUo // 22 // kallANamAliNIe, maGgalaMnilao suo pavararUvo / vimalappaho tti nAma, putto paumAvaIe vi // 23 // putto vaNamAlAe, ajjaNavikkho tti nAma vikkhaao| aiviriyassa suyAe, taNao vi ya havai sirikesI // 24 // nAmeNa sabakittI, abhayamaisuo suro ba rUveNaM / iyaro suSAsakittI, maNoramAkucchisaMbhUo // 25 // so vi rUvamantA, sabe balaviriyasattisaMpannA / puhaiyale vikkhAyA, puttA lacchIharassee // 26 // te devakumArA iva, annonnavasANugA ghaNasiNehA / sAeyapuravarIe, acchanti suhaM aNuhavantA // 27 // aha addhapaJcamAo, koDIo sabanivaiputtANaM / solasa ceva sahassA, rAINaM baddhamauDANaM // 28 // evaM tikhaNDAhivaittaNaM te, pattA mahArajjasuhaM pasatthaM / gamenti kAlaM varasundarIsu, sevijamANA vimalappahAvA // 29 // // ii paumacarie rAma-lakkhaNavibhUidasaNaM nAma ekANauyaM pavvaM samattaM / / 92. sIyAjiNapUyADohalapavvaM aha annayA kayAI, bhavaNatthA maharihammi sayaNijje / sIyA nisAvasANe, pecchai suviNaM naNayadhUyA // 1 // sA uggayaMmi sUre, sabAlaMkArabhUsiyA gantuM / aMtthANimaNDavatthaM, pucchai daiyaM kayaSaNAmA // 2 // katipayake nAma kahatA huuN| (16) vRSabha, dharaNa, candra, zarabha, makaradhvaja, harinAtha, zrIdhara tathA kumAravara madanako tuma jAno / (20) DhAI saumeMse lakSmaNake ye ATha uttama kumAra the jinake svabhAvase guNAnurakta loga dhIraja dhAraNa karate the| (21) droNaghanakI putrI vizalyAkA zrIdhara nAmakA vIra putra thaa| rUpamatIkA putra pRthvItilaka tilakarUpa thaa| (22) kalyANamAlAkA putra maMgalanilaya atyanta rUpavAn thaa| padmAvatIkA vimalaprabha nAmakA putra thaa| (23) vanamAlAkA vikhyAta putra arjunavRkSa thaa| ativIryakI putrIkA lar3akA zrIkezI thaa| (24) abhayavatIkA sarvakIrti nAmakA putra rUpameM deva jaisA thaa| dUsarA manoramAkI kukSise utpanna supArzvakIrti thaa| (25) lakSmaNake ye sabhI putra rUpavAn, bala, vIrya evaM zaktise sampanna tathA pRthvItala para vikhyAta the| (26) eka dUsarekA anusaraNa karanevAle aura atyanta snehayukta ve devakumAra jaise sukhakA anubhava karate hue sAketapurImeM rahate the| (27) saba rAjAoMke sAr3he cAra karor3a putra aura mukuTadhArI solahahajAra rAjA vahA~ rahate the| (28) isa prakAra tIna khaNDoMkA Adhipatya aura vizAla rAjyakA uttama sukha prApta karake sundara striyoM dvArA sevA kiye jAte tayA vimala prabhAvavAle ve kAla vyatIta karate the| (26) // padmacarita meM rAma evaM lakSmaNakI vibhUtikA darzana nAmaka ikyAnavevA~ parva samApta huaa| eka dUsarekA anusaraNa kama hajAra rAjA vahA~ rahata karate hue sAketapurImeM rahane 92. jinapUjAkA dohada __ kabhI eka dina mahalameM rahI huI janakaputrI sItAne mahAgha zaiyA meM rAtrike avasAnake samaya eka svapna dekhA / (1) sUryodaya hone para sava alaMkAroM se vibhUSita usane jA karake aura praNAma karake sabhAmaNDapameM sthita patise pUchA ki he nAtha! 1. latilao-pratya0 / 2. 0phaasaa-mu0| 3. atthANama0 --pratya0 / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 paumacariyaM [62.3. kila sAmi ! ajja suviNe, do sarahA tibakesarAruNiyA / te me muhaM paviTThA, navaraM paDiyA vimANAo // 3 // to bhaNai paumaNAho, sarahANaM darisaNe tumaM bhadde ! / hohinti donni puttA, aireNaM sundarAyArA // 4 // jaM pupphavimANAo, paDiyA na ya sundaraM imaM suviNaM / sabai gahA'NukUlA, hontu sayA tujjha pasayacchi! // 5 // tAva ya basantamAso, saMpatto pAyave pasAhento / pallava-pavAla-kisalaya-puppha-phalAiM ca jaNayanto // 6 // aMkollatikkhaNakkho, malliyaNayaNo asoyadalajIho / kuracayakarAladasaNo, sahayArasukesarAruNio // 7 // kusumarayapiJjaraGgo, aimuttalayAsamUsiyakaraggo / patto. vasantasIho, gayavaiyANaM bhayaM dento // 8 // koilamuhaluggIya, mahuyaragumugumugumentajhaMkAraM / kusumaraeNa samatthaM, piJjarayanto disAyakaM // 9 // nANAvihataruchannaM, varakusumasamacciyaM phlsmiddh| rehai mahindaudayaM, ujjANaM nandaNasaricchaM // 10 // eyArisaMmi kAle, paDhamillugagabbhasaMbhave sIyA / jAyA manducchAhA, taNuyasarIrA ya airegaM // 11 // taM bhaNai paumanAho, kiM tujjha avaTTiyaM pie ! hiyae / daI dohalasamae ?, taM te saMpADyAmi ahaM // 12 // to sumariUNa jaMpai, naNayasuyA jiNavarAlae bahave / icchAmi nAha ! daTTuM vandAmi tuha ppasAeNaM // 13 // soUNa tIeN vayaNaM, paumAbho bhaNai tattha pddihaariN| kAreha jiNaharANaM, sohA parameNa vibhaveNaM // 14 // sabo vi nAyarajaNo, tattha mahindodae varujjANe / gantUNa savibhaveNaM, jiNAlayANaM kuNau pUrya // 15 // sA eva bhaNiya santI, paDihArI kiMkarANa AesaM / dei vihasantavayaNA, tehiM pi paDicchiyA ANA // 16 // aha tehi puravarIe, dhuDhe ciya sAmiyassa vayaNaM taM / soUNa sabaloo, jiNapUyAujjao jAo // 17 // eto jiNabhavaNAI naNeNa sNmjjiovlittaaii| kayavandaNamAlAI, vrkmlsmcciytlaaii|| 18 // Aja maiMne svapnameM dekhA ki gahare kesarI raMgake kAraNa aruNa zobhAvAle do zarabha mere mukha meM praviSTa hue haiM aura maiM vimAnameM se nIce gira par3I huuN| (2-3) isa para rAmane kahA ki he bhadre! zarabhoMke darzanase tumheM sundara AkRtivAle do putra zIghra hI hoNge| (4) vimAna parase jo tuma girI, vaha sundara svapna nahIM thaa| he prasannAkSI ! sabhI graha tumheM sadA anukUla hoN| (2) usa samaya vRkSoMko prasanna karanevAlA tathA pallava, kisalaya, naye aMkura, puSpa evaM phaloMko paidA karanevAlA vasantamAsa aayaa| (6) koTha vRkSa rUpI tIkSNa nAkhUnavAlA, mallikArUpI netravAlA, azokapatrarUpI jIbhavAlA, kuravakarUpI karAla dA~ta vAlA, zrAmake kesararUpI aruNimAse yukta, puppoMkI rajarUpI pIle zara:svalA tathA atimuktakalatA rUpI Upara uThe hue paMjoMvAlA-aisA vasantarUpI siMha gajapatiyoMko bhaya detA huA paayaa| (7-8) koyalake bolanese gItayukta, bhauroMkI gunagunAhaTase jhaMkRta, kusumarajase samasta dizAyoMko pIlI-pIlI banAnevAlA, nAnAvidha vRkSoMse chAyA huA, uttama puSpoMse acita evaM phalase samRddha aisA mahendrodaya udyAna nandanavanakI bhA~ti zobhita ho rahA thaa| (6-10) se samayameM prathama garbhakI utpattise sItA manda utsAhavAlI tathA atizaya kSINazarIra ho gii| (11) use rAmane kahA ki, priye ! tere hRdaya meM kyA hai ? dohadake pariNAmasvarUpa jo padArtha tujhe cAhie vaha maiM tujhe lA duuN| (12) tava yAda karake sItAne kahA ki, he nAtha ! Apake anugraha se maiM bahutase jinamandiroMke darzana aura vandana karanA cAhatI huuN| (13) usakA kahanA suna rAmane pratihArIse kahA ki atyanta vaibhavake sAtha jinamandiroMkI zobhA karAo / (14) sabhI nagarajana usa uttama mahendrodaya udyAnameM jAe~ aura vaibhavake sAtha jinAlayoMkI pUjA kreN| (.5) isa prakAra kahI gaI ha~samukhI pratihArIne naukaroMko Adeza diyaa| unhoMne bhI AjJA dhAraNa kii| (13) unhoMne nagarImeM ghopaNA kii| rAjAkA vacana sanakara saba lega jinapUjAke lie udyata hue| (17) taba logoMne jinabhavanoMko buhArakara lIpA, candanavAra vA~dhe tathA uttama kamaloMse bhUmiko alaMkRta kiyA / (18) ratnamaya pUrNakalaza jinamandiroMke dvAroMmeM sthApita kiye gaye tathA uttama citrakarmase 1. vinnennN-m| Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. 2] 63. jaNaciMtApavvaM dAresu puNNakalasA, pariThaviyA jiNaharANa rayaNamayA / varacittayammapaurA, pasAriyA paTTayA bahave // 19 // UsaviyA dhayanivahA, raiyANi viyANayAi bibihAI / mottiyaoUllAI, lambUsAdarisasohAI // 20 // pUyA kayA mahantA, nANAvijalaya-thalayakusumehiM / sabANa jiNaharANaM, aTTAvayasiharasarisANaM // 21 // tUrAi bahuvihAI, pahayAI mehasarisaghosAI / gandhavANi ya vihiNA, mahurasarAI pagIyAI // 22 // uvasohie samatthe, ujjANe nandaNovame rAmo / pavisai juvaisamaggo, indo iva riddhisaMpanno // 23 // nArAyaNo vi evaM, mahilAsahio jaNeNa parikiNNo / taM ceva varujjANaM, uvagijjanto samaNupatto // 24 / / evaM jaNeNa sahiyA, halahara-nArAyaNA tahiM ceva / AvAsiyA samatthA, devA iva bhaddasAlavaNe / / 25 // paumo sIyAe~ samaM, jiNavarabhavaNANa vandaNaM kAuM / sadda-rasa-rUvamAI, bhuJjai devo ba visayasuhaM // 26 // sabo vi nAyarajaNo, jiNavarapUyAsamujjao ahiyaM / jAo raisaMpanno, tatthujjANammi aNudiyaha // 27 // evaM jiNindavarasAsaNabhattimanto, pUyAparAyaNamaNo saha sundarIsu / tattheva kANaNavaNe paumo pahaTTo. patto raI vimalakantidharo mahappA // 28 // // ii paumacarie jiNapUyADohelavihANaM nAma bANauyaM pavvaM samattaM / / 93. jaNaciMtApavvaM aha tattha varujjANe, mahindaudae Thiyassa rAmassa / taNhAiyA pavattA, darisaNakavI payA sabA // 1 // etthantaraMmi sIyA, suhAsaNatthassa paumanAhassa / sAhei vimhiyamaI, phuramANaM dAhiNaM cakkhu // 2 // pracura bahutase paTa bA~dhe gye| (16) dhvajasamUha phaharAye gye| ratnamaya nAnAvidha vitAna, motIse bhare hue prAlaMba ( laTakate hue vastra) tathA lambUpa evaM darpaNoMse ve zobhita the| (20) aSTApadake zikharake samAna atyunnata saba jinamandiroMkI jalameM tathA sthalameM paidA honevAle puSpoMse bar3I bhArI pUjA kI gii| (21) meghake samAna ghoSavAle aneka prakArake vAdya bajAye gaye tathA madhura svaravAle gIta vidhivat gAye ge| (22) indrake samAna Rddhisampanna rAmane yuvatiyoMke sAtha nandanavanake samAna samagrarUpase alaMkRta usa udyAnameM praveza kiyaa| (23) isIprakAra striyoMke sAtha. logoMse ghirA huA gAyA jAtA nArAyaNa (lakSma) bhI usI uttama udyAna meM A phuNcaa| (24) isa prakAra bhadrazAla vanameM rahane vAle devoM kI bhA~ti rAma aura lakSmaNa bhI usI udyAna meM sabake sAtha tthhre| (25) sItAke sAtha rAma jinamandiroMmeM vandana karake devakI bhA~ti zabda, rasa aura rUpa AdikA upabhoga karane lge| (26) usa udyAnameM jinavarakI pUjAmeM udyata sabhI nagarajana dina-pratidina adhika anurakta hue / (27) isa prakAra jinendra ke zAsanameM bhaktiyukta, pUjA meM lIna manyAle tathA vimala kAntiko dhAraNa karanevAle Anandita mahAtmA rAmane usa udyAnameM sukha prApta kiyA / (28) // padmacarita meM jinapUjAkA dohada-vidhAna nAmaka bAnavevA~ parva samApta huaa| 93. logoMkI cintA mahendrodaya udyAnameM jaba rAma Thahare hue the taba tRpitakI bhA~ti darzana ke liye utkaMThita sArI prajA vahA~ aaii| (1) usa samaya vismita buddhivAlI sItAne sukhAsana para sthita rAmase phar3akatI dAhinI A~khake bAremeM kahA / (2) vaha manameM 1. 0Na knnymyaa-prtyH| 2. . halAbhihANaM-pratya0 / 3. maNA phuramA dAhiNaM acchi-pratya0 / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 paumacariyaM cintei to maNeNaM, kassa vi dukkhassa AgamaM eyaM / cakkhu sAhei dhuvaM puNo puNo viSphurantaM me // 3 // ekkeNa na saMtuTTo, naM pattA sAyarantare dukkhaM / divo aheuyaarI, kiM paramaM kAhiI annaM ? // 4 // bhaNiyA bhANumaIe, kiM va visAyaM gayA naNayadhUe ! 1 / naM jeNa pAviyavaM taM so aNuhavai suha- dukkhaM // 5 // guNamAlA bhai tao, kiM vi kayAe ihaM viyakkAe / viraehi mahApUyaM, jiNavarabhavaNANa vaidehi ! || 6 || to te hohI santI, saMjama -tava-niyama -sIlakaliyAe / niNabhattibhAviyAe, sAhUNaM candaNaparAe || // bhaNiUNa evameyaM, naNayasuyA bhaNai kaIM etto / bhaddakalasaM ti nAmaM, ANavai imeNa attheNaM // 8 // hoUNa appamatto, paidiyaha dehi uttamaM dANaM / logo vi kuNau sabo, jiNavarapUyAbhiseyAI // 9 // so eva bhaNiyametto, dANaM dAUNa gayavarArUDho / ghosei nayaramajjhe, jaM bhaNiyaM naNayadhUyA // 10 // iha puravarIeN logoM, hoUNaM sIla-saMjamujjutto / kuNau jiNaceiyANaM, ahiseyAdI mahApUyaM // soUNa vayaNameyaM, jaNeNa sigghaM niNindabhavaNAI / uvasohiyAi etto, sabuvagaraNehi rammAI // khIra - dahi- sappipaurA, pavattiyA niNavarANa abhiseyA / bahumaGgalovagIyA, tUraravucchaliyanayasadA // sIyA viya jiNapUyaM, karei tava niyama - saMnamujjuttA / tAva ya payA samasyA, pauma bhAsaM samaNupattA // jayasaddakayArAvA, paDihAraniveiyA aha paviTTA / AbaddhaJjalimaulA, paNamai paramaM payA sabA // aha teNa samAlatA, mayaharayA je payAeN rAmeNaM / sAhaha AgamakajjaM, maNasaMkhobhaM pamottUrNaM // vijao ya sUradevo, mahugandho piGgalo ya sRladharo / taha kAsavo ya kAlo, khemAI mayaharA ee // aha te sajjhasahiyayA, kampiyacalaNA na denti ullAvaM / paumassa pabhAveNaM, ahomuhA lajjiyA jAyA // saMthAviUNa puNaravi, pucchai AgamaNakAraNaM rAmo / sAhaha me vIsatthA, payahiya sabaM bhaubeyaM // 11 // 12 // 13 // 14 // 15 // 16 // 17 // 18 // 19 // / socane lagI ki bAra bAra phar3akatI huI merI yaha A~kha avazya hI kisI duHkhakA Agamana kahatI hai / (3) samudrake bIca jo duHkha prApta kiyA thA usa ekase santuSTa na hokara binA kAraNa kArya karanevAlA daiva dUsarA adhika kyA karegA ? (4) bhAnumatIne kahA ki sItA ! tuma kyoM viSaesa ho gaI ho| jise jo sukha-duHkha pAnA hotA hai, use vaha pAtA hai / (5) taba guNamAlAne kahA ki yahA~ vitarka karanese kyA phAyadA ? he vaidehI ! jinavarake mandiroM meM bar3I bhArI pUjA rco| (6) taba saMyama, tapa, niyama evaM zIlase yukta, jinakI bhaktise bhAvita tathA sAdhuoM ko vandana karanemeM tatpara tumheM zAnti hogI / (7) isa prakAra kahane para sItAne bhadrakalaza nAmaka kaMcukIse kahA / usane isa matalabakI AjJA dI ki tuma apramatta hokara pratidina uttama dAna do aura saba logoMko jinavara kI pUjA aura abhiSeka yAdimeM tatpara karo / ( 8-1) isa taraha kahane para dAna dekara aura hAthI para savAra ho sItAne jo kahA thA usakI usane nagarameM ghoSaNA kI ki isa nagara meM loga zIla evaM saMyamameM udyata ho jinacaityoM kI abhiSeka Adi mahApUjA kreN| ( 11 ) yaha vacana sunakara logoMne zIghra hI ramya jinendrabhavanoM ko saba upakaraNoM se sajAyA / (12) jinavaroMkA pracura dUdha, dahI aura ghIse abhiSeka kiye gaye, bahuta se maMgalagIta gAye gae tathA vAdyoMkI dhvanike sAtha jayaghoSa kiyA gayA / (13) tapa, niyama aura saMyamase yukta sItAne bhI jina pUjA kii| [ 63. 3 usa samaya sArI prajA rAmake pAsa AI / (14) jayazabdakA udghoSa karanevAlI tathA pratihArIke dvArA nivedita sArI prajAne praveza kiyA / usane sira para hAtha jor3akara rAmako pramANa kiyA / (15) una rAmane prajAke jo ague the unheM kahA ki manake saMkSobhakA tyAga karake Agamana kA prayojana kaho / (16) vijaya, sUryadeva, madhugandha, piMgala, zUladhara, kAzyapa, kAla tathA kSema - Adi ye ague the / (17) hRdaya meM bhIta aura kA~pate hue pairoMvAle ve bolate nahIM the / rAma ke prabhAva se mu~ha nIcA karake ve lajjita ho gaye / (18) sAntvanA dekara punaH rAmane unake AgamanakA kAraNa pUchA ki vizvasta ho tathA bhaya evaM 1. acchi sA0 - pratya0 / 2. mahumatto pi0 pratya0 / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. 35] 63. jaNaciMtApavvaM eva paripucchiyANaM, tANaM ciya bhaNai mayaharo ekko / sAmiya abhaeNa viNA, amhaM vAyA na nikkhamai // 20 // to bhaNai paumanAho, na kiMci bhayakAraNaM havai tujhaM / ullavaha suvIsatthA, mottaNaM sajjhasubeyaM // 21 // laddhammi tao abhae, vijao patthAviyakkharaM vayaNaM / jaMpai kayaJjalivuDo, sAmiya! vayaNaM suNasu amhaM // 22 // sAmiya! imo samattho, puhaijaNo pAvamohiyamaIo / paradosaggahaNarao, sahAvavaMko ya saDhasIlo // 23 // jaMpai puNo puNo cciya, jaha sIyA rakkhasANa nAheNaM / hariUNaM paribhuttA, ihANiyA tahavi rAmeNaM // 24 // ujjANesu gharesu ya, talAyavAvIsu jaNavao sAmI / sIyAavavAyakaha, mottUNa na jaMpae annaM // 25 // dasarahanivassa putto, rAmo tisamuddameiNInAho / laGkAhiveNa hariyaM, kaha puNa ANei jaNayasurya ? // 26 // naNaM na ettha doso, parapurisapasattiyAe~ mahilAe / jeNa imo paumAbho, sIyA dhArei niyayaghare // 27 // jArisakambhAyAro, havai narindo ihaM vasumaIe / tArisanioganirao, ahiyaM ciya hoi sabajaNo // 28 // eva bhaNantassa pabhU, jaNassa aiduTTapAvahiyayassa / rAva ! karehi saMpai, airA vi ya niggaheM ghoraM // 29 // soUNa vayaNameyaM, vajeNa va tADio sire rAmo / lajjAbharotthayamaNo paramavisAyaM gao sahasA // 30 // cinteUNa pavatto, hA! kaTTha kAraNaM imaM annaM / jAyaM aidubisaha, sIyAavavAyasaMbandhaM // 31 // jIe kaeNa raNe, aNuhUyaM virahadAruNaM dukkhaM / sA sIyA kulayandaM, maha ayasamaleNa mailei // 32 // jIse kajjeNa mae. vivAio rakkhasAhivo samare / sA majjha ayasamailaM, sIyA jasadappaNaM kuNai // 33 // juttaM ciya bhaNai jaNo, nA parapuriseNa attaNo gehe / nIyA puNo vi ye mae, ihANiyA mayaNamUDheNaM // 34 // ahavA ko juvaINaM, jANai cariyaM sahAvakuDilANaM / dosANa Agaro ciya, jANa sarIre vasai kAmo // 35 // udvegakA parityAga karake mujhe kaho / (16) isa prakAra pUchane para unameMse eka aguene kahA ki, he svAmI ! abhayake binA hamArI vANI nahIM nikltii| (20) taba rAmane kahA ki tumheM bhayakA koI kAraNa nahIM hai| vizvasta hokara aura bhaya evaM udvegakA parityAga karake kaho / (21) abhaya prApta hone para hAtha jor3e hue vijayane kathanako barAbara vyavasthita karake kahA ki he svAmI ! hamArA kahanA Apa sane / (22) he svAmI ! pRthvI parake saba loga bhava baMdhanase mohita buddhivAle, dUsaroMke doSagrahaNameM rata, svabhAvase hI Ter3he aura zaTha AcaraNavAle hote haiN| (23) ye bAra bAra kahate haiM ki rAkSasoM ke svAmI rAvaNane apaharaNa karake sItAkA upabhoga kiyA hai, kintu phira bhI rAma use yahA~ lAye haiM / (24) he svAmI ! udyAnoMmeM, gharoMmeM tathA tAlAboM aura bAvar3iyoM para sItAke apavAdakI kathAko chor3akara loga dUsarA kucha bolate nahIM haiM / (25) tInoM ora samudrase ghirI huI pRthvIke svAmI dazarathaputra rAma laMkeza rAvaNa dvArA apahRta sItAko punaH kyoM lAye haiM ? (26) vastutaH parapuruSameM prasakta mahilAkA isameM doSa nahIM hai, kyoMki ye rAma sItAko apane gharameM rakhe hue haiN| (27). isa pRthvI para rAjA jaise karma aura zrAcAravAlA hotA hai vaise hI kArya meM aura bhI adhika nirata saba loga hote haiN| (28) he prabho rAghava ! aisA kahanevAle atiduSTa aura pApIhRdayI logoMkA Apa aba jaldI hI ghora nigraha kareM / (26) aisA vacana sunakara mAno vajrase sira tADita huA ho aise rAma lajjAke bhArase khinna ho ekadama atyanta duHkhI ho ge| (30) ve socane lage ki aphasosa hai ! sItAke apavAdake bAremeM yaha dUsarA eka atyanta duHsaha kAraNa upasthita haa| (31) jisake lie araNyameM dAruNa viraha-duHkha bhogA vaha sItA mere kularUpI candrako ayazarUpI malase malina karatI hai| (32) jisake lie maiMne yuddha meM rAkSasarAjako mArA vaha sItA mere yazarUpI darpaNa ko apayaza se malina karatI hai| (33) loga ThIka hI kahate haiM ki parapurupake dvArA jo apane gharameM le jAI gaI thI usIko kAmavimohita maiM yahA~ lAyA haiN| (34) athavA jinake zarIrameM doSoMkI khAna jaisA kAma basatA hai una svabhAvase kuTila yuvatiyoMkA carita kauna jAna 1. 0UNa ya p.-prty.| 2. hu-pratya0 / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 paumacariyaM 36 // 37 // 38 // mUlaM duccariyANaM, havai ya narayassa vattaNI viulA / mokkhassa mahAvigdhaM, vajjeyabA sayA nArI // dhannA te varapurisA, je cciya mottUNa niyayajuvaIo / pavaiyA kayaniyamA, sivamayalamaNuttaraM pattA // yANi ya annANi ya, cintento rAhavo bahuvihAIM / na ya AsaNe na sayaNe, kuNai dhiraM neva varabhavaNe // nehA 'vavAyabhayasaMgayamANasassa, vAmissatibarasaveyavasIkayassa / rAmassa dhIravimalassa vi tivadukkhaM, jAyaM tayA naNayarAyasuyAnimittaM // 39 // // ii paumacarie jaNacintAvihANaM nAma teNauyaM pavvaM samattaM // 94. sIyAniSvAsaNapavvaM aha so eyaTTamaNaM, kAUNaM lakkhaNassa paDihAraM / pesei paumanAho, naNavaya parivAyaparibhIo // 1 // paDihArasahio so, somittI Agao paumanAhaM / namiUNa samabbhAse, uvaviTTho bhUmibhAgammi // 2 // bhUgoyarA aNeyA, suhaDA suggIvamAiyA etto / anne vi jahAjogaM, AsINA kouhalleNaM // 3 // kAUNa samAlAvaM, khaNantaraM lakkhaNassa baladevo / sohai jaNaparivArya, sIyAe dosasaMbhUyaM // 4 // suNiUNa vayaNameyaM, jaMpara lacchIharo paramaruTTo / micchaM karemi puhaI, luyanIhaM takkhaNaM ceva // 5 // merussa cUliyA iva, nikkampA sIladhAriNI sIyA / loeNa nigghiNeNaM, kaha parivAyaggiNA daDDhA ? // 6 // loyasa nihaM so, samucchahanto samahuravayaNehiM / saMthAvio kaNiTTo, rAmeNaM buddhimanteNaM // 7 // [ 63. 36 sakatA hai / (35) strI duzcaritoMkA mUla, narakakA vizAla mArga aura mokSake lie mahAvighnarUpa hotI hai; ataH strIkA sarvadA tyAga karanA caahie| (36) ve uttama puruSa dhanya haiM jo apanI yuvatiyoM kA tyAga karake pranajita hue haiM tathA niyamoM kA AcaraNa karake acala evaM anuttara mokSameM pahu~ca gaye haiM / (37) ina aura aise hI dUsare bahuta prakArake vicAra karate hue rAmako na Asana para na zayyA para aura na uttama bhavanameM dhIraja ba~dhatI thI / (3) sneha aura apavAdake bhayase yukta mAnasavAle tathA eka dUsaremeM mile hue tIvra anurAga aura vedanAke vazIbhUta aise dhIra aura nirmala rAmako bhI janakarAjakI putrI sItAke nimittase tIvra du:kha huA / (3) // padmacarita meM janacintAvidhAna nAmaka tirAnaveyA~ parva samApta huA // 94. sItAkA nirvAsana logoM kI badanAmI se bhayabhIta rAmane manameM nizcaya karake lakSmaNake pAsa pratihArIko bhejA / (1) pratihArIke sAtha vaha lakSmaNa aayaa| rAmako praNAma karake samIpameM vaha jamIna para khar3A rahA / (2) bhUmi para vicaraNa karanevAle mAnava ) subhaTa, sugrIva Adi tathA dUsare bhI yathAyogya sthAna para kutUhala vaza baiTha gaye / (3) thor3I dera taka bAtacIta karake baladeva rAmane lakSmaNase sItA ke doSase utpanna janaparivAda ke bAre meM kahA / (4) yaha vacana sunakara atyanta ruSTa lakSmaNane kahA ki maiM faurana hI mithyAbhASI pRthvIko chinna jihvAvAlI vanA detA hU~ / (5) zIladhAriNI sItA merukI cUlikAkI bhA~ti niSprakampa hai / nirdaya logoMne parivAda rUpI agnise use kaise jalAyA hai ? (6) taba loka kA nigraha karane ke lie utsAhazIla usa choTe bhAIko buddhimAn rAmane sumadhura vacanoM se zAnta kiyA / (7) unhoMne kahA ki RSabha, bharata jaise ikSvAkula ke 1. jaMpai jaNa pratya0 / 2. * hayajIhaM takkhaNaM savvaM pratya0 / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94.23) 94. sIyAnivvAsaNapavya 486 usama-bharahovamehiM, ikkhAgakuluttamehi bahavehiM / lavaNoyahiperantA, bhuttA puhaI narindehiM // 8 // AiccanasAINaM, nivaINa raNe adinnapiTTINaM / tANa jaseNa tihuyaNaM, alaMkiyaM vitthayabaleNaM // 9 // eyaM ikkhAgakulaM, sasikaradhavalaM tiloyavikkhAyaM / majjha ghariNIeN lakkhaNa!, kalaGkiyaM ayasapaGkeNaM // 10 // tAva ya kiMci uvAya, karehi somitti! kAlaparihoNaM / nAva na vi havai majjha vi, doso sIyAvavAeNaM // 11 // avi paricayAmi sIyaM, niddosaM nai vi sIlasaMpanna / na ya icchAmi khaNeka. akittimalakalusiyaM jIyaM // 12 // aha bhaNai lacchinilao. naravai / mA eva dakkhiohohi / pisuNavayaNeNa saMpai.mA cayasa mahAsaIsIyaM // 13 / / logo kuDilasahAvo, paradosaggahaNaniyayatattillo / ajjavanaNamacchario, duggahahiyao paduTTo ya // 14 // bhaNai tao baladevo, eva imaM jaha tumaM samulavasi / kiM puNa logaviruddhaM, ayasakalakaM na icchAmi // 15 // kiM tassa kIrai iha, samattharajjeNa jIvieNaM vA / jassa pavAdo bahuo. bhamai cciyaM NaM sayA ayaso ! // 16 // kiM teNa bhuyabaleNaM, bhIyANaM jaM bhayaM na vArei ? / nANeNa teNa kiM vA, jeNa'ppANaM na vinnAyaM ? // 17 // tAva'cchau jaNavAo, doso maha asthi ettha niyameNaM / nA parapuriseNa hiyA, niyayagharaM ANiyA sIyA // 18 // paumujjANaThiyAe, jAijjantIeN rakkhasindeNaM / sIyAe~ nicchaeNaM, taM ciya aNumanniyaM vayaNaM // 19 // evaM samAulamaNo, seNANIyaM kayantavayaNaM so| ANavaha gabbhiNIyaM, sIya chaDDehi AraNNe // 20 // eva bhaNie pavutto, somittI rAhavaM kayapaNAmo / na ya-deva! tujjha juttaM, paricaiUNaM jaNayadhUyaM // 21 // parapurisadarisaNeNaM, na ya doso havai nAha ! juvaINaM / tamhA deva ! pasajjasu, muJcasu evaM asaggAhaM // 22 // paumo bhaNai kaNiTuM, etto purao na kiJci vattacha / chaDDemi nicchaeNaM, sIyaM avavAyabhIo hai // 23 // bahutase uttama rAjAoMne lavaNasAgara takakI pRthvIkA upabhoga kiyA hai| (5) vistRta sainyavAle tathA yuddha meM pITha na denebAle AdityayazA Adi rAjA hue haiN| unake yazase tribhuvana alaMkRta huA hai| (6) he lakSmaNa ! candramAkI kiraNoMke samAna dhavala tathA trilokameM vikhyAta aise ikSvAkukulako merI strIne ayazake paMkase malina kiyA hai| (10) he lakSmaNa! sItAke apavAdase jabataka mujhe doSa nahIM lagatA taba taka, samaya bItanese pahale, tuma koI upAya kro| (12) yadi sItA nIdaSi aura zIlasampanna ho to bhI meM usakA tyAga kara sakatA hU~, kintu apayazake malase kaluSita jIvana meM eka kSaNake lie bhI nahIM caahtaa| (2) isa para lakSmaNa ne kahA ki, he rAjan ! zrApa isa taraha duHkhI na hoN| durjanoMke vacanase isa samaya Apa mahAsatI sItAkA tyAga na kreN| (13) loga to kuTila svabhAvake, dUsareke doSoMko grahaNa karanemeM sadaiva tatpara, sarala logoMke dveSI, hRdayameM durAgrahayukta tathA atiduSTa hote haiN| (14) taba baladeva rAmane kahA ki tuma jaisA kahate ho vaisA hI hai, phira bhI lokaviruddha apayazakA kalaMka maiM nahIM caahtaa| (15) isa saMsAra meM samasta rAjya yA jIvanako lekara vaha vyakti kyA kara jisaka ki ayazakA pravAda sadA ghUmatA ho| (16) usa bhujabalakA kyA phAyadA jo bhayabhIta logoMka bhayakA nivAraNa nahIM krtaa| usa jJAnase kyA lAbha jisase AtmA na pahacAnI jAya / (17) lokapravAdakI bAta to dUra rhii| parapuruSa dvArA jo apahRta thI usa sItAko maiM apane gharameM lAyA hU~ isImeM vastutaH merA doSa rahA hai| (18) padmodyAnameM sthita aura rAkSasendra rAvaNake dvArA yAcita sItAne avazya hI usake vacanako mAnya rakhA hogA / (19) taba manameM vyAkula rAmane kRtAntavadana nAmaka senApatiko AjJA dI ki garbhiNI sItAko araNyameM chor3a do| (20) aisA kahane para lakSmaNane praNAma karake rAmase kahA ki he deva! sItAkA parityAga karanA Apake lie ThIka nahIM hai / (21) he nAtha! parapuruSake darzanase yuvatiyoMko doSa nahIM lgtaa| ataH he deva! Apa prasanna hoM aura isa asadAgrahakA tyAga kreN| (22) isa para rAmane choTe bhAIse kahA ki isase Age kucha bhI mata bolnaa| apavAdase bhIta maiM avazya hI sItAkA parityAga karU~gA / (23) bar3e bhAIkA nizcaya jAna vaha lakSmaNa apane ghara para gyaa| taba kRtAntavadana ratha para 1. lumbhavehiM bahuehi-pratyaH / 2. adiddpttttiinnN-mu.| 3. siiyN-prty0| 4. . ya tihuyaNe ayso-mu.| 62 2-9 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 paumacariyaM // // 26 // 27 // 28 // 29 // 30 // 31 // jeTTassa nicchyaM so, nAUNaM lakkhaNo gao sagihaM / tAva ya kayantavayaNo, samAgao rahavarArUDho sannaddhabaddhakavarya, nantaM seNAvaI paloeuM / naMpai jaNo mahalaM, kassa vi avarAhiyaM jAyaM // saMpatto ya khaNeNaM, paumaM vinnavai pAyavaDio so / sAmiya ! dehANati, nA tujjha avaTTiyA hiyae taM bhaNai paumanAho, sIyAeN DohalAhilAsAe / dAvehi jiNaharAI, sammeyAIsu bahuyAI // aDaviM sohaniNAyaM, bahusAvayasaMkulaM paramaghoraM / sIyaM mottUNa tahiM puNaravi ya lahuM niyattehi // naM ANavesi sAmiya !, bhaNiNaM eva niggao sigdhaM / saMpatto karyAviNao, kayantavayaNo bhaNai sIyaM // sAmiNa ! uddhehi lahuM, Aruhasu rahaM keresu nevacchaM / bandasu niNabhavaNAI, puhaiyale logapujjAI // seNAvaINa evaM jaM bhaNiyAM nANaI tao tuTTA / siddhANa namokkAraM, kAUNa rahaM samArUDhA // naM kiMci pamAeNaM, duccariyaM me kayaM apuNNAe / marisantu taM samatthaM, niNavarabhavaNaTTiyA devA // ApucchiUNa sayalaM, sahIyaNaM pariyaNaM ca vaidehI / jaMpai niNabhavaNAraM, paNamiya sigdhaM niyattAmi // etthantare raho so, kayantavayaNeNa coio sigdhaM / cauturayasamAutto, vaccai maNapavarNaM samavego // aha sukkataruvaratthaM dittaM pakkhAvaliM vihuNamANaM / dAhiNapAsammi ThiyaM, pecchai riTTha karayarantaM // sUrAbhimuhI nArI, vimukka kesI bahu vilavamANI / taM pecchai jaNayasuyA, annAi vi duNNimittAI // 36 // nimisiyametteNa raho, ullaGghai joyaNaM pavaNavego / sIyA vi pecchai mahiM, gAmA- 'gara-nagara-paDipuNNaM // 37 // sA evaM vaccantI, nijjharaNAraM ca salilapuNNAI / pecchai sarAi sIyA, varapaGkayakusumachannAI // 38 // katthai tarughaNagahaNaM, pecchai sA sabarItamasaricchaM / katthai pAyavarahiyaM, raNaM ciya raNaraNAyantaM // 39 // 32 // 33 // 34 // 35 // [ 64.24 savAra ho A gyaa| (24) taiyAra ho kavaca pahane hue senApatiko jAte dekha loga kahane lage ki kisIne bar3A bhArI aparAdha kiyA hai / (25) kSaNa bharameM vaha A phuNcaa| pairoMmeM gire hue usane rAmase vinatI kI ki, he svAmI ! Apake hRdayameM jo ho usake bAremeM Apa mujhe AjJA deM / (26) use rAmane kahA ki dohadakI abhilApAvAlI sItAko sammetazikhara AdimeM bahuta-se jinamandiroMkA darzana karAo / (27) vahA~ siMhake ninAdase ninAdita, aneka jaMgalI jAnavaroMse bhare hue aura atyanta ghora aTavImeM sItAko chor3akara tuma jaldI hI vApasa lauTo / (28) he svAmI ! jaisI AjJA / aisA kahakara vaha jaldI hI bAhara AyA / sItAke pAsa pahu~cakara vinayapUrvaka kRtAntavadanane kahA ki, svAminI ! Apa jaldI uTheM, vastra paridhAna kareM, ratha para ArUDha hoM aura pRthvItala para Aye hue lokapUjya jinabhavanoMko vandana kareM / (26-30) senApatike dvArA aisA kahane para jAnakI prasanna huI aura siddhoMko namaskAra karake ratha para ArUr3ha huI / ( 36 ) usane mana mana kahA ki puNyazAlinI maiMne pramAdavaza jo duzcarita kiyA ho use jinamandiroM meM rahe hue samasta deva kSamA kreN| (32) sabhI sakhiyoM aura parijanoM kI anumati lekara sItAne kahA ki jinabhavanoMko vandana karake maiM zIghra hI vApasa A jAU~gI / (33) 24 // 25 // taba kRtAntavadanane vaha ratha jaldI calAyA / cAra ghor3oMse yukta tathA mana aura pavanake vegake jaisA teja vaha ratha cala par3A / (34) usane sUkhe per3a para baiThe hue, garvita, paMkha phar3aphar3Ate, dAhinI ora sthita aura kA~va-kA~va karate hue eka kauve ko dekhA / (35) sUryakI ora abhimukha, bAla bikhere huI aura bahuta vilApa karatI huI strI tathA dUsare durnimittoMko sItAne dekhA / ( 36 ) nimiSamAtra meM pavanavega ratha eka yojana lA~gha gayA / sItAne bhI grAma, Akara, nagarase yukta aisI pRthvI dekhI / (37) isa prakAra jAtI huI usa sItAne pAnI se bhare karane tathA sundara kamala puSpoMse Acchanna sarovara dekhA / (38) usane kahIM para rAtrike andhakAra ke samAna saghana vRkSoMse yukta vana dekhA, to kahIM para vRkSoMse rahita aura AheM bharatA huA 1. * jo uccalio ra0 - pratya0 / 2. karehi ne0 - pratya0 / 3. 0 yA mahiliyA tabho - mu0 / 4. 0Navego so - pratya0 / 5. mahI, bahusAvayasaMkulaM bhImaM - mu0 / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64.53) 64. sIyAnivvAsaNapavyaM 461 katthai vaNadavadardU, raNaM masidhUmadhalidhasariyaM / katthai noladumavaNaM, pavaNAhayapacaliyadalohaM // 40 // kilikilikilanta katthai, nAnAvihamiliyasauNasaMghaTTa / katthai vANarapauraM, vukkAruttasiyamayajUhaM // 41 / / katthai sAvayabahuviha-annonnAvaDiyajujhasaddAlaM / katthai sIhabhaudya -cavalapalAyantagayanivahaM // 42 // katthai mahisorikiya, katthai DuhuDuhuDuhantanaisalilaM / katthai pulindapaura, sahasA chucchu tti kayabolaM // 43 // katthai veNusamuTTiya-phuliGgajAlAulaM dhagadhagentaM / katthai kharapadaNAya-kaDayaDabhajjantadumagahaNaM // 44 // katthai kiri ti katthai, bhiri tti katthai chiri ti riMchANaM / saddo aighorayaro, bhayanaNao sabasattANaM // 45 // eyArisaviNiogaM, pecchantI jaNayanandaNI raNaM / vaccai rahamArUDhA, suNai yu aimahurayaM saI // 46 / / sIyA kayantavayaNaM, pucchai kiM rAhavassa esa saro / teNa vi ya samakkhAya, sAmiNi ! aha jaNhavIsaddo // 47 // tAva cciya saMpattA, vaidehI jaNhaviM vimalatoyaM / pecchai ubhayataDaTThiya-pAyavakusumacciyataraGgaM // 18 // gAha-jhasa-magara-kacchabha-saMghaTucchaliyaviyaDakallolaM / kallolaviddumAya-nibaddhapheNAvalIpauraM // 49 // pauravarakamalakesara-naliNIguJjantamahuyaruggIyaM / uggIyaravAyaNNiya-sAraGganiviTThaubhayataDaM // 50 // ubhayataDahaMsasArasa-cakkAyaramantaNeyapakkhiulaM / pakkhiulajaNiyakalarava-samAulAiNNagayajUhaM // 51 / / gayajUhasamAyaDDiya-visamasamuvellakamalasaMghAyaM / saMghAyajalApUriya-nijjharaNajharantasaddAlaM // 52 // eyArisaguNakaliyaM, pecchantI naNayanandaNI gaGgaM / uttiNNA baraturayA, parakUlaM ceva saMpattA // 53 // marusthala dekhA / (36) kahIM dAvAnalase jalA huA aura syAhI aura dhUA~ jaisI dhUlase dhUsarita araNya thA, to kahIM pavanase Ahata hone para jinake pattoMkA samUha hila rahA hai aise nIle vRkSoMkA vana thaa| (40) kahIM nAnAvidha pakSiyoMkA samUha ekatrita ho cahacahA rahA thA, to kahIM pracura vAnaroMke ciciyAnese mRgasamUha santrasta thaa| (41) kahIM aneka prakArake jaMgalI jAnavaroMke eka-dUsare parake AkrAmaka yuddhase vana zabdAyamAna thA, to kahIM siMhake bhayase hairAna ho jaldI jaldI bhAgatA huA gaja-samUha thA / (42) kahIM bhaiMsA DiDakAratA thA, kahIM nadIkA pAnI kalakala dhvani kara rahA thA, kahIM sahasA 'chU-chU' AvAja karanevAlI jhIloMse vana bharA huA thaa| (43) kahIM bA~soMmeM uThI huI agnijvAlAse vyApta honeke kAraNa dhaga-dhag AvAja A rahI thii| kahIM teja havAse Ahata ho vRkSasamUha kaDU-kaDU karate hue TUTa rahA thaa| (44) kahIM kir , kahIM hira, to kahIM chira-bhAluoMkI aisI atyanta bhayaMkara tathA saba prANiyoMko bhaya paidA karanevAlI AvAja A rahI thii| (45) aise kAryoMko dekhatI huI rathArUDha sItA araNyameM se jA rahI thii| usa samaya usane eka atimadhura dhvani sunii| (46) sItAne kRtAntabadanase pUchA ki kyA vaha rAmakA zabda hai ? isa para usane kahA ki, he svAminI! yaha gaMgAkI dhvani hai| (47) taba vaidehI nirmala jalavAlI gaMgAke pAsa phuNcii| usane donoM kinAroM para sthita per3oMke phUloMse arcita taraMgoMvAlI gaMgAko dekhA / (48) prAha, matsya, magaramaccha tathA kachuoMke samUhake uchalanese vikaTa taraMgoMvAlI, taraMgoMmeM Aye hue mUMgoMse Ahata, baMdhI huI phenakI paMktise vyApta, bahutase uttama kamaloMke kesarameM tathA kamaliniyoMmeM guMjAra karanevAle bhauroMse gItamaya, gItakI dhvani sunakara jisake donoM taToM para hirana baiThe haiM, donoM taToM para haMsa, sArasa, cakravAka Adi krIr3A karate hue aneka pakSI-kuloMse yukta, pakSIkulase utpanna kalaravase vyAkula evaM khinna gaja samUhavAlI, gaja-samUhake dvArA khIMce gaye aura Upara-nIce uThate hue kamala saMghAtase vyApta, jala-samUhase bhare aura bahate hue jharanoMse zabdAyamAna-aise guNoMse sampanna gaMgAko jaba sItA dekha rahI thI taba ghor3oMne use pAra kara diyA aura vaha dUsare kinAre para bhI pahu~ca gii| (49-53) 1. .yaDahuDuhiyaDuhaMtagiriNaIsalilaM-pratya0 / 2. jaNaNo-pratya0 / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 paumacariyaM [64.54 aha so kayantavayaNo, dhoro vi ya tattha kAyaro jaao| pariUNa sandaNavara, ruvai tao uccakaNTheNaM // 54 // taM pucchai vaidehI, kiM ruvasi tuma iha akajjeNaM / teNa vi sA paDibhaNiyA, sAmiNi ! vayaNaM nisAmehi // 55 // dittaggivisasaricchaM, dujjaNavayaNaM pahU nisuNiUNaM / DohalayanibheNa tuma, cattA avavAyabhIeNaM // 56 // tIe kayantavayaNo, kahei nayarAhivAiyaM sarva / dukkhassa ya AmUlaM, jaNaparivAyaM jahAvattaM // 57 // lacchIhareNa sAmiNi!, aNuNijjanto vi rAhavo ahiyaM / avavAyaparibbhIo, na muyai eyaM asaggAhaM // 58 // na ya mAyA neva piyA, na ya bhAyA neva lakkhaNo saraNaM / tujjha iha mahAraNe, sAmiNi ! maraNaM tu niyameNaM // 59 // suNiUNa vayaNameyaM, vajjeNa va tADiyA sire sIyA / oyariya rahabarAo, sahasA omucchiyA paDiyA // 60 // kaha kaha bi samAsatthA, pucchai seNAvaI tao sIyA / sAhehi kattha rAmo, kedUre vA vi sAeyA // 61 // aha bhaNai kayantamuho, aidUre kosalA purI devI / aicaNDasAsaNaM puNa, katto ciya pecchase rAmaM / / 62 / / taha vi ya nibbharanehA, jaMpai eyAi majjha vayaNAI / gantUNa bhaNiyaco, paumo sabAyareNa tume / / 63 / / jaha naya-viNayasamaggo, gambhIro somadaMsaNasahAvo / dhammA-'dhammavihaNmU, sabakalANaM ca pAragao // 64 // abhaviyajaNavayaNeNaM, bhIeNa duguMchaNAe~ aireNaM / sAmiya ! tume vimukkA, ettha araNNe akayapuNNA // 65 // jai vi ya tume mahAyasa!, cattA haM pubakammadoseNaM / taha vi ya naNaparivAya, mA sAmi ! phuDaM gaNejjAsu // 66 // rayaNaM pANitalAo, kaha vi pamAeNa sAgare paDiyaM / keNa uvAeNa puNo, taM labbhai mamgamANehiM ? // 67 // pakkhiviUNa ya kave. amayaphalaM dAruNe tamandhAre / naha paDivajjai dakkhaM. pacchAyAvAhao bAlo // 68 // saMsAramahAdukkhassa, mANavA jeNa sAmi ! muzcanti / taM darisaNaM mahagdhaM, mA muJcahase jiNuddihU~ / / 69 // vahA~ vaha kRtAntavadana dhIra hone para bhI kAtara ho gyaa| rathako khar3A karake vaha U~ce svarase rone lgaa| (54) use caidehIne pUchA ki tuma binA kAraNa yahA~ kyoM rote ho ? usane bhI use (sItAse ) kahA ki, he svAminI ! Apa merA kahanA suneN| (55) pradIpta agni aura viSatulya durjana-vacana sunakara apavAdake bhayase prabhune dohadake bahAne ApakA tyAga kiyA hai| (56) kRtAntavadanane jaisA huA thA vaisA nagarajanoMke abhivAdanase lekara sAre duHkhake mUla rUpa janaparivAdako kaha sunaayaa| (57) he svAminI ! lakSmaNake dvArA anunaya kiye jAne para bhI apavAdase atyanta bhayabhIta rAmane apanA yaha asadAgraha nahIM chodd'aa| (58) he svAminI ! isa mahAraNyameM Apake na mAtA, na pitA, na bhAI aura na lakSmaNa hI zaraNarUpa haiN| ApakI yahA~ avazya mRtyu ho jaaygii| (56) yaha vacana sunakara mAno sira para vanase coTa lagAI gaI ho aisI sItA ratha parase utarI aura sahasA mUrchita hokara gira pdd'ii| (60) kisI taraha hozameM Ane para sItAne senApatise pUchA ki rAma kahA~ hai aura sAketa kitanI dUra hai yaha kaho / (61) isa para kRtAntavanane kahA ki, he devI! sAketanagarI bahuta dUra hai| atyanta pracaNDa zAsanavAle rAmako Apa kaise dekha sakogI ? (62) phira bhI snehase bharI huI usane kahA ki lauTakara tuma mere ye vacana rAmase saMpUrNa Adarake sAtha kahanA ki he svAmI ! naya aura vinayase yukta, gambhIra, saumya darzana aura saumya svabhAvavAle. dharma-adharmake jJAtA, saba kalAoMke pAragAbhI tumane abhavyajanoMke kahanese badanAmIse atyanta Darakara mujha pApIko isa araNyameM chor3a diyA hai| (63-65) he mahAyazaH pUrvakarmake doSase tumane yadyapi mujhe chor3a diyA hai, tathApi he svAmI! Apa jana-parivAdako satya mata smjhnaa| (66) kisI taraha pramAvaza hathelImeMse ratna samudra meM gira jAya, to khojane para bhI vaha kaise prApta ho sakatA hai ? (67) bhayaMkara andhakArase yukta kUmeM amRtaphala pheMkakara pazcAttApase pIr3ita mUrkha jisa taraha duHkha prApta karatA hai usI tarahase, nAtha ! jisase manuSya saMsArake mahAduHkhakA parityAga karate haiM usa jinendra dvArA prokta atimUlyavAn darzanakA tuma tyAga mata krnaa| (68-69) jisa ahita (kaTu) 1. 0laM sIyAe jaM jahA0 - mu.| 2. tujhaM ihaM araNNe, sAmiNi ! raNaM tu-prtyH| 3. 0yavvo gaMtuM savvA0-pratya / 4. aireg-prty0| 5. etthAraNNe kaha auNNA ?-pratya0 / 12-65) he mahAyazaH pUrva tvAmA ! Apa jana-parivAdako ratna samudra meM gira jAya Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 94. 84] 14. sIyAnivvAsaNapavvaM naM nassa aNusaricchaM, ahiyaM taM tassa havai bhaNiyabaM / ko sayalajaNassa ihaM, karei muhabandhaNaM puriso?||7|| maha vayaNeNa bhaNejjasu, seNAvai ! rAhavaM paNamiUNaM / dANeNa bhayasu baliyaM, bandhujaNaM poinoeNaM // 71 / / bhayasu ya sIleNa paraM, mittaM sabbhAvanehanihaseNaM / atihiM samAgayaM puNa, muNivasahaM sababhAveNaM // 72 // khantIeN niNasu kovaM, mANaM puNa maddavappaogeNaM / mAyaM ca ajaveNaM, lobhaM saMtosabhAveNaM // 73 // bahusatyAgamakusalassa tassa naya-viNayasaMpauttassa / kiM dijau uvaeso, navaraM puNa mahiliyA cavalA // 74 // cirasaMvasamANIe, bahuduccariyaM tu jaM kayaM sAmi ! / taM khamasu majjha sabaM, mauyasahAvaM maNaM kAuM // 75 // sAmiya ! tume samANaM, maha hoja na hoja darisaNaM nUNaM / jai vi ya avarAhasaMyaM, taha viya sabaM khamejjAsu // 76 // sA eva jaMpiUNaM, paDiyA kharakakkare dharaNivaTTe / mucchAnimIliyacchI, pattA aidAruNaM dukkhaM // 77 / / dachRNa dharaNipaDiyaM, sIyaM seNAvaI vigayahAso / cintei ihAraNNe, kallANI dukkaraM jiyai / / 78 // dhiddhI kivAvimukko, pAvo haiM vigyljjmjjaao| jaNanindiyamAyAro, parapesaNakArao bhicco // 79 // niyaicchavajjiyassa u, ahiyaM dukkhekkataggayamaNassa / bhiccassa jIviyAo, kukkurajIyaM varaM havai / / 80 // ragharaladdhAhAro, sANo hoUNa vasai scchndo| bhicco parabaso puNa, vikkiyadeho niyayakAlaM / / 81 // bhiccassa naravaINaM, dinnAesassa pAvanirayassa / na ya havai akaraNijjaM, nindiyakammaM pi jaM loe / / 82 // purisattaNammi sarise, jaM ANA kuNai sAmisAlassa / taM sarva paJcakkhaM, dIsai ya phalaM ahammassa // 83 // ghiddhI aho! akajja, jaM purisA indiesu AsattA / kuvantiha bhiccattaM, na kuNanti suhAlayaM dhamma // 84 // vacanake lie jo yogya hotA hai use vaisA hI kahA jAtA hai| yahA~ aisA kauna manuSya hai jo saba logoMkA mu~ha banda kara ske| (70) he senApati ! praNAma karake tuma rAmako merI orase kahanA ki dAnase balavAnkI aura snehase bandhujanakI sevA krnaa| (71) zIlase zatrukI, sadbhAva evaM snehase mitrakI aura Aye hue atithi munivarakI sarvabhAvase sevA kreN| (72) krodhako zAnti se, mAnako mArdavake prayogase mAyAko RjubhAvase aura lobhako santoSavRttise jiitnaa| (73) zAstra evaM AgamameM atikuzala tathA naya evaM vinayase yukta unheM maiM kyA upadeza dUM? phira maiM to kevala eka caMcala strI huuN|(74) he svAmI ! cira kAla taka pAsa meM rahanese jo maiMne bahuta duzcarita kiyA hai use, manako mRdu svabhAvavAlA banAkara, Apa kSamA kreN| (75) he nAtha ! tumhAre jaise mere pati haiM, parantu phira bhI tumhAre darzana aba mujhe nahIM hoNge| yadyapi maiMne saikar3oM aparAdha kiye haiM, phira bhI ve saba Apa kSamA kreN| (76) aisA kahakara vaha kaThora aura karkaza jamIna para gira pdd'ii| mUrkhAse ba~da A~khoMvAlI usane atyanta dAruNa duHkha paayaa| (77) sItAko jamIna para girI huI dekha jisakI ha~sI naSTa ho gaI hai aise usa senApatine socA ki isa araNyameM kalyANI sItA muzkilase jI skegii| (78) dayAhIna, pApI, lAja-maryAdAse rahita, lokanindita AcAravAle aura dUsarekI AjJAke anusAra karanevAle mujha naukarako dhikkAra hai| (76) apanI icchAse rahita aura ekamAtra duHkhameM hI manako lIna rakhanevAle bhRtyake jIvanase to kuttakA jIvana adhika acchA hai| (80) dUsareke ghara para AhAra karake kuttA svacchanda bhAvase rahatA hai, kintu naukara to paravaza hotA hai aura sadAke lie usane apanA zarIra beca diyA hotA hai| (81) rAjA dvArA AjJA diye gaye aura pApanirata bhRtyake lie lokameM jo bhI nindita kArya hotA hai vaha akaraNIya nahIM hotA / (2) puruSatva to samAna hone para bhI svAmIkI jo AjJA pAlI jAtI hai vaha saba adharmakA phala hai aisA pratyakSa dikhAI par3atA hai| (83) indriyoMmeM Asakta puruSa jo akArya karate haiM usake lie dhikkAra hai| loga naukarI karate haiM, para sukhakA 1. saNaM bhuuyN-prty| 5. kubvaMti abhi.-pratyaH / 2. sayaM taM ciya svvN-prty| 3. 0vAi mukko-prty0| 4. 0 ihv0-prty.| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 paumacariyaM [64.85eyANi ya annANi ya, vilaviya seNAvaI tahiM raNe / mottaNa jaNayataNayaM, calio sAeyapurihutto // 85 // sIyA vi tattha raNNe, sannaM ladhUNa dukkhiyA kaluNaM / ruvai sahAvavimukkA, nindantI ceva appANaM // 86 // hA pauma! hA naruttama, hA vihaliyajaNasuvacchala ! guNoha ! sAmiya bhaudyAe, kiM na mahaM darisaNaM dehi ? // 87 // tuha dosassa mahAjasa!, thevassa vi natthi ettha saMbandho / aidAruNANa sAmiya!, maha doso puvakammANaM // 88 // kiM ettha kuNai tAo, kiM va paI ? kiM va bandhavajaNo me ? / dukkhaM aNuhaviyaba, saMpai ya uvaTThie kamme // 89 // naNaM avaNNavAyaM, loe ya aNuTTiyaM mae puvaM / ghorADavIeN majjhe, pattA jeNerisaM dukkha // 90 // ahavA vi annajamme, ghettRNa vayaM puNo mae bhaggaM / tassoyaeNa eyaM, dukkhaM aidAruNaM jAyaM // 91 // ahavA paumasaratthaM, cakkAyajuyaM supIisaMjuttaM / bhinnaM pAvAe~ purA, tassa phalaM me dhuvaM eyaM // 92 // kiM vA vi kamalasaNDe, vioiyaM haMsajuyalayaM puvaM / ainigdhiNAe~ saMpai, tassa phalaM ceva bhottavaM // 93 // ahavA vimae samaNA, duguMchiyA parabhave apuNNAe / tassa imaM aNusarisaM, bhuJjayavaM mahAdukkha // 94 // nA sayalapariyaNeNaM, sevijantI suheNa bhavaNatthA / sA haM sAvayapaure, ceTTAmiha bhIsaNe raNe / / 95 // nANArayaNujjoe, paDasayapaccatthue ya sayaNijje / vINA-vaMsaraveNaM, uvagijjantI suhaM saiyA // 96 // sA haM puNNassa khae, gomAuya-sIhabhImasadAle / raNNe acchAmi ihaM, vasaNamahAsAgare paDiyA // 97 // kiM vA karemi saMpai !, kavaNaM va disantaraM pavajjAmi ? / ciTTAmi kattha va ihaM, uppanne dAruNe dukkhe ? // 98 // hA pauma ! bahuguNAyara !, hA lakkhaNa ! kiM tumaM na saMbharasihA tAya ! kiM na yANasi. etthAraNNe mamaM paDiyaM // 19 // dhAmarUpa dharma nahIM karate / (84) aise tathA dUsare vilApa karake senApati sItAko vahIM araNyameM chor3a sAketakI ora cala pdd'aa| (85) usa vanameM hozameM Akara duHkhI sItA dhairya kA tyAga karake apanI nindA karatI huI karaNa svarameM rone lgii| (86) hA rAma ! hA narottama ! hA vyAkula janoMke vatsala ! guNaugha ! he svAmI ! bhayase udvigna mujhe darzana kyoM nahIM dete ? (87) he mahAyaza! Apake doSakA yahA~ tanika bhI sambandha nahIM hai| he nAtha ! mere atyanta dAraNa pUrvakarmoM kA hI doSa hai| (EL) isameM pitA kyA kareM? mere pati yA bAndhavajana bhI isameM kyA kareM? karmakA udaya hone para duHkhakA anubhava karanA hI par3atA hai| (89) avazya hI pUrvajanmameM maiMne lokameM avarNavAda (dharmakI nindA) kiyA hogA jisase ghora jaMgala meM maiMne aisA duHkha pAyA hai| (10) athavA pUrvajanma meM vrata aMgIkAra karake phira maiMne tor3A hai| usake udayase aisA atidAruNa duHkha huA hai / (61) athavA pApI maiMne padmasarovarameM sthita prItiyukta cakravAka mithunako pahale judA kara diyA thaa| usIkA mujhe yaha phala mila rahA hai / (62) athavA kamalavanameM haMsake jor3eko atinirdaya maiMne pahale viyukta kara diyA thaa| aba usakA phala mujhe bhoganA cAhie / (93) athavA apuNyazAlinI maiMne parabhavameM zramaNoMkI nindA kI hogii| usake anurUpa yaha mahAduHkha mujhe bhoganA caahie| (64) jo mahalameM ArAmase rahakara saba parijanoM dvArA sevita thI vaha maiM jaMgalI jAnavaroMse bhare hue bhISaNa vanameM ThaharI huI huuN| (65) nAnA prakArake ratnoMse udyodita aura saikar3oM vatroMse AcchAdita zayanameM vINA aura baMsIkI dhvAnase gAI jAtI sukhapUrvaka sotI thI vaha maiM puNya kA kSaya hone para duHkharUpI mahAsAgara meM par3akara siyAra aura siMhake bhISaNa zabdoMse yukta isa vanameM baiThI huI huuN| (66-67) aba maiM kyA karU~ ? kisa dizAmeM jAU~ ? dAruNa duHkha utpanna hone para maiM kahA~ baiThU? (38) hA aneka guNoMkI khAnarUpa rAma ! hA lakSmaNa ! kyA tuma yAda nahIM karate ? hA tAta ! isa araNya meM par3I huI mere bAre meM kyA tuma nahIM jAnate ? (66) 1. dukkhe annuhviybve-muH| 2. avaNNavaNaM, lo.-mu0| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95.2] 415 95. sIyAsamAsAsaNapavvaM hA vijjAharapatthiva !, bhAmaNDala ! pAviNI ihAraNNe / soyaNNave nimaggA, tuma pi kiM me na saMbharasi ! // 10 // ahavA vi ihAraNe. niratthayaM vilavieNa eeNaM / kiM puNa aNuhaviyavaM, jaM puvakayaM mae kama // 101 // evaM sA jaNayasuyA, jAva'cchai tAva taM vaNaM paDhamaM / bahusAhaNo paviTTho, nAmeNaM vajanavanivo // 102 // poNDariyapurAhivaI, gayavandhatthe samAgao raNe / ghettaNa kuJjaravare, niggacchai sAhaNasamaggo // 103 // tAba ya je tassa ThiyA, purassarA gahiyapaharaNAvaraNA / soUNa ruNNasaI, sahasA khubhiyA vicintenti // 104 // gaya-mahisa-saraha-kesari-barAha-ruru-camarasevie raNe / kA esA aikaluNaM, ruvai iha dukkhiyA mahilA ? // 105 // kiM hoja devakannA, suravaisAveNa mahiyale paDiyA ? / kusumAuhassa kiM vA, kuviyA ya raI ihoiNNA // 106 // evaM saviyakkamaNA, navi te vaccanti tattha purahuttA / sabe vi bhaubiggA, vaggIbhUyA ya ciTThanti // 107 / / tattha vaNe mahayaM pi balaM taM, mahilAruNNasaraM suNiUNaM / nAyabhayaM aicaJcalanetaM, khAyajasaM vimalaM pi niruddhaM // 108 // / ii paumacarie sIyAnivyAsaNavihANaM nAma cauNauyaM pavvaM samattaM / / 95. sIyAsamAsAsaNapavvaM nAva ya sA niyayacamU, ruddhA gaGga va pabayavareNaM / tAva kareNuvilaggo, parAio vajajaGghanivo // 1 // pucchai Asannatthe, keNaM ciya tumha gaipaho ruddho / dIsaha samAulamaNA, bhayavihalavisaMTulA sabe ? // 2 // hA vidyAdhararAja bhAmaNDala ! zokasAgarameM nimagna pApinI meM isa araNyameM huuN| kyA tuma bhI mujhe yAda nahIM karate ? (100) athavA yahA~ araNyameM aisA nirarthaka vilApa karane se kyA? maiMne pUrvajanmameM jo pApakarma kiyA thA usakA anubhava karanA hI pdd'egaa| (101) isa prakAra vilApa karatI huI vaha janakasutA sItA java baiThI huI thI taba usa vanameM usake Agamanase pahale vanajaMgha nAmake rAjAne vizAla senAke sAtha praveza kiyA thaa| (102) pauNDarikapurakA vaha rAjA hAthiyoMko pakar3ane ke lie usa araNya meM AyA thaa| hAthiyoMko lekara vaha senAke sAtha jA rahA thaa| (103) usa samaya usake Age jAnevAle jo praharaNa aura kavaca dhAraNa kiye hue sainika the ve ronekA zabda sunakara sahasA kSubdha ho socane lage ki hAthI, bhaiMse, zarabha, siMha, varAha, mRga, camarIgAyase yukta isa vanameM kauna yaha duHkhita strI atyanta karuNa vilApa kara rahI hai ? (104-105) indrake zApase jamIna para girI huI kyA yaha koI devakanyA hai ? athavA kAmadevakI kupita rati yahA~ avatIrNa huI hai ? (106) isa prakAra manameM vikalpayukta ve vahA~ se Age nahIM jAte the| bhayase udvigna ve saba vyagra hokara Thahara gye| (107) usa vanameM strIkA rudana-svara sunakara bhayabhIta, aticaMcala netravAlA, khyAtayaza aura nirmala bhI vaha mahAn sainya ruka gyaa| (108) // padmacaritameM 'sItA nirvAsana-vidhAna' nAmaka caurAnavevA~ parva samApta huaa| 95. sItAko AzvAsana jaba apanI usa senAko parvatase ruddha gaMgAkI bhA~ti avaruddha dekhA taba hAthI para baiThA huA vanajaMgha rAjA aayaa| 11) usane samIpastha logoMse pUchA ki kisane tumhArA gamana-mArga rokA hai 1 tuma saba manameM vyAkula tathA bhayase vihvala 1. pAviNIi diinnaae| iha raNNave NimaggaM, turma-pratya0 / 2. rnnN-prty| 3. purihuttaa-prty0| 4. mahi layaruNNasaraM nisunne-mu.| Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 paumacariyaM nAva zviya ullAbaM, denti narindassa niyayacorabhaDA / tAva ya varajuvaIe, suNai ruvantIeN keluNasaraM // 3 // saramaNDalavinnAo, bhaNai nivo jA ihaM ruvai muddhA / sA gubiNI niruttaM, paumassa bhave mahAdevI // 4 // bhaNio bhicehi pahU, eva imaM jaM tume samullaviyaM / na kayAi aliyavayaNaM, deva ! suyaM jaMpamANassa // 5 // nAva ya esAlAvo, vaTTaha tAvaM narA samaNupattA / pecchanti jaNayataNayaM, pucchanti ya kA tumaM bhadde ? // 6 // sA pecchiUNa purise, bahave sannaddhabaddhatoNIre / bhayavihalaveviraGgI, tANAbharaNaM paNAmeha // 7 // tehi visA paDibhaNiyA, ki amha vihasaNehi eehiM / ciTThantu tujjha lacchI !, vavagayasogA io hohi // 8 // puNaravi bhaNanti sundari !, mottu sogaM bhayaM ca ettAhe / jaMpasu supasannamaNA, kiSNa muNasi naravaI eyaM // 9 // puNDariyapurAhivaI, eso ihaM vajjajaGghanaravasabho / cArita nANa- daMsaNa - bahuguNanilao niNamayaM mi // 10 // saGkAidosarahio, niccaM niNavayaNagahiyaparamattho / parauvayArasamattho, saraNAgayavacchalo vIro // 'dINAINa puNo vi ya, visesao kaluNakAraNujjutto / paDivakkhagayamaindo, sabakalANaM ca pAragao // eyassa aparimeyA, devi ! guNA ko ihaM bhaNiukAmo / puriso sayalatihuyaNe, jo vi mahAbuddhisaMpanno // nAva ya esAlAvo, vaTTaha tAvAgao naravarindo | avayariya kareNUe, karei viNayaM nahAnomAM // tattha niviTTho jaMpai, vajjamao so naro na saMdeho / iha motu N kallANi, jo jIvanto gao sagihaM // etthantare patto, mantI saMthAviUNa naNayasuyaM / nAmeNa vajjano, eso puNDariyapurasAmI // 11 // 12 // 1. 0 cAru bhaDA--- pratya0 / 2. mahurasaraM mu0 / 5. picchaMti kayaM ( 2 ) jaliuDA, ramammi ya kA tumaM pratya0 / hohi pratya0 / 9. dINANa puNa visesaM ahiyaM ciya kalaNa0 - pratya0 / dIkhate ho / (2) jabataka rAjAko apane cArabhaTa javAba deM taba taka to usane rotI huI vara yuvatIkA karuNa svara: sunA / (3) svarako pahacAnanevAle rAjAne kahA ki jo strI yahA~ para ro rahI hai, vaha avazya hI rAmakI garbhavatI paTarAnI hogI / (4) bhRtyoMne kahA ki, prabho ! Apane jaisA kahA vaisA hI hogA / he deva ! Apako kabhI alIkavacana kahate nahIM sunA / (5) jaba aisA vArtAlApa ho rahA thA taba loga sItAke pAsa gaye, use dekhA aura pUchA ki, bhadre ! tuma kauna ho ? (6) kavaca pahane aura tUNIra bA~dhe hue bahutase puruSoM ko dekhakara bhayase vihvala aura kA~pate hue zarIravAlI vaha unheM. AbharaNa dene lagI / (7) unhoMne use kahA ki ina AbhUSaNoMse hameM kyA prayojana ? tumhArI lakSmI tumhAre pAsa rahe / aba tuma zokarahita bano / (8) unhoMne aura bhI kahA ki, he sundarI ! zoka aura bhayakA parityAga karake aura manameM prasanna ho kaho ki isa rAjAko kyA tuma nahIM pahacAnatIM ? (E) yaha pauMDarikapurake svAmI aura jinadharma meM kahe gaye cAritra, jJAna: aura darzana rUpa aneka guNoMke dhAma jaise vajrajaMgha nAmake rAjA haiM / (10) yaha vIra zaMkA Adi doSase rahita, nitya jinavacanakA marma jAnanevAle, paropakAra meM samartha tathA zaraNa meM Aye hue para vAtsalyabhAva rakhanevAle haiM / (11) yaha dInajanoM para vizeSa rUpase karuNA karane meM udyata rahate haiM / zatru rUpI hAthI ke lie yaha siMha jaise tathA saba kalAoMmeM kuzala haiM / (12) he devI! isa sAre tribhuvanameM aisA atyanta buddhisampanna puruSa kauna hai jo isake asaMkhyeya guNoM kA bakhAna yahA~ karanekI icchA kare / (13) jaba yaha bAtacIta ho rahI thI taba rAjA vahA~ A pahu~cA hAthI parase nIce utarakara usane yathAyogya vinaya kiyA / (14) vahA~ baiThakara usane kahA ki vaha manuSya niHsaMdeha vajramaya hogA jo tuma kalyANI strIkA parityAga karake apane ghara para jIvita hI lauTa gayA hai / (15) taba sItAko sAntvanA dekara maMtrIne kahA ki yaha vajrajaMgha nAmake pauNDarika nagarake svAmI haiM / (16) he vatse ? yaha bIra pA~ca aNuvratoM ko dhAraNa karanevAle, samasta uttama guNoM ke samUha rUpa, deva evaM guruke pUjanameM 3. 6. 13 // * vilAyA-- pratya0 / nANAbha0 - pratya0 / 14 // 15 // 16 // [ 65.3 4. tumaM samullavasi / 7. tehiM sA pratya0 / na- pratya0 / 80gA tuma Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 15. 32] 65. sIyAsamAsAsaNapavvaM pazcANubayadhAro, vacche sammattauttamaguNoho / deva-gurupUyaNarao, sAhammiyavacchalo vIro // 17 // evaM ciya parikahie, sIyA to.pucchiyA naravaINaM / sAhehi kassa duhiyA ?, kassa va mahilA tumaM lacchI ? // 18 // naM eva pucchiyA sA, sIyA to bhaNai dINamuhakamalA / aidIhA majjha kahA, naravai ! nisuNehi saMkhevaM // 19 // naNayanarindassa suyA, bahiNI bhAmaNDalassa sIyA hai| dasarahanivassa suNhA, mahilA puNa rAmadevassa // 20 // kaigaivaradANanihe, dAuM bharahassa niyayaraja so / aNaraNNapatthivasao, pavaio. jAyasaMvego // 21 // rAmeNa lakkhaNeNa ya, samaM gayA daNDayaM mahAraNaM / saMbukkavahe narAhiva, hariyA haM rakkhasindeNaM // 22 // aha te baleNa sahiyA, naheNa gantUNa rAma-suggIvA / laGkApurIeN jujhaM, kuNanti samayaM dahamuheNaM // 23 // bahubhaDanIyantakare, samare laGkAhivaM vivAeuM / rAmeNa ANiyA hai, niyayapuri parama vibhaveNaM // 24 // dahaNa rAmadevaM, bharaho saMveganAyasabbhAvo / ghettaNa ya pavajaM, siddhisuhaM ceva saMpatto // 25 // suyasogasamAvannA, pavajaM kegaI . vi ghettuNaM / sammArAhiyacariyA, tiyasavimANuttamaM pattA // 26 // logo vi amajjAo, jaMpai aliyaM avaNNavAyaM me / jaha rAvaNakayasaGgA, paumeNa ihANiyA soyA // 27 // suNiUNa logavayaNaM, paumeNaM ayasadosabhIeNaM / jiNavandaNAbhilAsI, DohalayaniheNa'haM bhaNiyA // 28 // mA hohi ussuyamaNA, sundari ! jiNaceiyAi vivihAI / vandAvemi sahINo, ahiyaM sura-asuranamiyAiM // 29 // gantUNa pie! paDhama, aTThAvayapabae jiNaM usahaM / vandAmi tume sahio, jassa ihaM jammaNaM nayare // 30 // ajiyaM sumaimaNantaM, taheva ahinandaNaM iha purIe / jAyaM ciya kampille, vimalaM dhammaM ca rayaNapure // 31 // campAe~ vAsupurja, sAvatthI saMbhavaM samuppanna / candapahaM candapure, kAyandIe kusumadantaM // 32 // nirata tathA sAdharmika bhAiyoMpara vAtsalya bhAva rakhanevAlA hai| (17) isa prakAra kahane para rAjAne sItAse pUchA ki, he lakSmI ! tuma kisakI putrI aura kisakI patnI ho ? (18) isa prakAra pUchane para kumhalAye hue mukhakamalavAlI sItAne kahA ki, he rAjan ! merI kathA bahuta lambI hai, kintu saMkSepameM suno / (16) maiM janakarAjAkI putrI, bhAmaNDalakI bahana, dazaratha rAjAkI putravadhU tathA rAmakI patnI sItA huuN| (20) kaikeIke varadAnake bahAnese bharatako apanA rAjya dekara anaraNya rAjAke usa putra dazarathane vairAgya utpanna hone para pravrajyA lI / (21) rAma aura lakSmaNake sAtha maiM daNDaka mahAraNyameM gii| he narAdhipa! zambUkake vadhameM rAkSasendra rAvaNake dvArA maiM apahRta huI / (22) taba senAke sAtha AkAzamArgase jAkara rAma aura lakSmaNane laMkApurImeM rAvaNake sAtha yuddha kiyaa| (23) bahuta subhaToMke prANoMkA anta karanevAle usa yuddha meM rAvaNako mArakara rAma mujhe apanI nagarI meM parama vibhavake sAtha le gaye / (24) rAmako dekhakara saMvegake kAraNa zubha bhAva jisameM paidA hue haiM aise bharatane pravrajyA lI aura siddhi-sukha bhI prApta kiyA / (25) putrake zokase yukta kaikeIne bhI dIkSA lii| cAritrakI samyak ArAdhanA karake usane uttama devavimAnameM janma liyA / (26) maryAdAhIna loga mere bAremeM jhUThI nindA karane lage ki rAvaNake sAtha saMga karanevAlI sItAko rAma yahA~ lAye haiN| (27) logoMkA kahanA suna apayazake doSase bhIta rAmane dohadake bahAne jinavandanakI abhilASA rakhanevAlI mujhe kahA ki, he sundarI ! tuma manameM cintita mata ho| sura aura asuroM dvArA vandita aise vividha jinamandiroMkA svAdhIna rUpase maiM tumheM khUba darzana karAU~gA / (28-26) he priye! jinakA isa nagarameM janma huA thA una prathama RSabha jinakA aSTApada parvatake Upara tumhAre sAtha maiM darzana karU~gA / (30) ajitanAtha, sumati nAtha, anantanAtha abhinandana svAmI isa nagarImeM hue haiN| kAmpilyameM vimalanAtha. tathA ratnapurameM dharmanAtha hue haiN| (31) campAmeM vAsupUjya, aura zrAvastI meM sambhavanAtha paidA hue haiN| candraprabha candrapurameM aura kAkandImeM puSpadanta hue haiN| (32) vArANasI meM supArthanAtha, aura kauzAmbI meM padmaprabha utpanna hue haiN| bhaddilapurameM 1. kegai0-pratya0 / 2. maviNaeNa-pratyaH / 63 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 paumacariya 33 // 34 // // 35 // 36 // vANArasI supAsaM, kosambIsaMbhavaM ca paumAbhaM / bhaddilapura saMbhUyaM, sIyalasAmiM vigayamohaM // seyaMsaM sIhapure, maliM mihilAeN gayapure santi / nAyaM kunthuM ca araM, tattheva ya kuJjarapuraMmi // jAyaM kuMsagganayare, muNisuvayasAmiyaM jiyabhavohaM / jassa iha dhammacakka, ajja vi pajjalai raviteyaM eyAi jiNavarANaM, jammaTTANAi tujna siTTAI | paNamasu bhAveNa pie !, annANi vi aisayarkarAI // puSpavimANArUDhA, maha pAsatthA naheNa amaragiriM / gantUNa paNamasu pie !, siddhAyayaNAi dikhAI // 37 // koTTima-akoTTimAIM, niNavarabhavaNAi ettha puhaiyale / ahivandiUNa puNaravi; niyayapuriM AgamIhAmi // 38 // ekko vi namokkAro, bhAveNa kao niNindacandANaM / moei so hu jIvaM, ghaNapAvapasaGga nogAo // 39 // piyameNa evaM bhaNiyA haM tattha sumaNasA jAyA / acchAmi jiNaharANaM, cintatI darisaNaM nicaM // 40 // caliyasa mae samayaM niNaharaparivandaNussuyamaNassa / daiyassa tAva vattA, jaNaparivAI lahuM pattA // 41 // avavAyabhIyaeNaM tatto paricintiyaM maha pieNaM / logo sahAvavaMko, na annahA jAi saMtosaM // tamhAvaraM khu esA, sIyA neUNa chaDDiyA raNNe / na ya majjha jasassa ihaM, hou khaNekkaM pi vAghAo // sAhaM teNa narAhiba !, jagaparivAyassa bhIyahiyaeNaM / paricattA viha raNNe, dosavimukkA akayapuNNA // uttamakulassa loe, na ya eyaM khattiyassa aNusarisaM / bahusatthapaNDiyassa ya, dhammaThihaM jANamANassa // eyaM ciya vittantaM parikahiUNaM tao jaNayadhUyA / mANasajalaNumhaviyA, rovai kaluNeNa saddeNaM // royanti naNayasuyaM daTThUNa narAhivo kivAvanno / saMthAvaNamaikusalo, naMpai eyAi vayaNAI // 42 // 43 // 44 // 45 // 46 // 47 // vItamoha zAma kA janma huA hai / (33) siMhapura meM zreyAMsanAtha, mithilA meM malli aura hastinApurameM zAMtinAtha hue haiM / isI prakAra hastinApurameM kuMthunAtha aura aranAtha hue haiM / (34) saMsAra ko jItanevAle munisuvratasvAmI kuzAmapurameM hue, jinakA dharmacandra Aja bhI sUryake tejako bhA~ti prajvalita ho rahA hai / (35) he priye ! jinavaroMke janma sthAna tujhe kahe / atizayakara dUsare sthAnoM ko bhI tuma bhAvapUrvaka praNAma karanA / ( 36 ) he priye ! mere sAtha puSpaka vimAnameM ArUr3ha hokara ora AkAza mArgase sumeru parvata para jAkara divya siddha bhavanoM krnaa| (37) isa hue kRtrima aura akRtrima jina karake punaH apanI nagarI meM hama A jAya~ge / ( 3 ) jinavaroM ko bhAvapUrvaka eka bhI namaskAra karanese vaha jIvako ghane pApa-prasaMga ke yoga se mukta karatA hai / (36) priyatama ke dvArA isa taraha kahI gaI maiM prasanna huI / jinamandiroMke darzana ke bAremeM maiM nitya socatI rahatI thI / (40) mere sAtha jAnevAle tathA jinamandiroM meM vandana ke lie utsukamanA patike pAsa usa samaya acAnaka jana parivAdako kathA AI / ( 41 ) apavAda se DaranevAle mere patine tatra socA ki svabhAvase hI Ter3he loga dUsarI tarahase santuSTa nahIM hote / (42) ataeva yahI acchA hai ki saMtA ko le jAkara araNyameM chor3a diyA jAya / isase mere yazako yahA~ eka kSaNake lie bhI vyAghAta nahIM hogA / (43) he narAdhipa ! jana parivAda ke kAraNa hRdayameM bhIta unake dvArA nirdoSa kintu apuNyazAlinI maiM isa araNya meM parityakta huI hU~ / (44) uttama kulameM utpanna, bahuta se zAstroM meM paNDita tathA dharma stha jAnanevAle kSatriyake lie loka meM aisA ucita nahIM hai / (45) [ 65. 33 aisA vRttAnta kahakara manakI Agase pIr3ita sItA karuNa zabda meM rone lagI / (46) janakasutAko rote dekha dayAlu tathA sAntvanA denemeM atikuzala rAjAne ye vacana kahe (47) jina zAsana meM tIvra bhakti rakhanevAlI he sIte ! tuma mata roo 1. mahilAe - mu0 / 2. kusumAnayare -- mu0 / 3. 0 kayAI - mu0 / 4. savvAI - pratya0 / 5. AgamissAmi - pratya0 / 6. 0 jogANaM pratya0 / 7. 0ttA lahu raNNe pratya0 / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4E 15.63] 15. sIyAsamAsAsaNapavvaM mA ruyasu tuma sIe!, niNasAsaNatibabhattisaMpanne / kiM vA dukkhAyANaM, aTTajjhANaM samAruhasi? // 48 // kiMvA tume na nAyA, loyaThiI erisI niyayameva / adhavattA'saraNattA. kammANa vicittayA ceva ? // 49 // kiM te sAhusayAse, na suyaM jaha niyayakammapaDibaddho / jIvo dhammeNa viNA, hiNDai saMsArakantAre? // 50 // saMjoya-viSpaoyA, suha-dukkhANi ya bahuppayArAI / pattAi dIhakAlaM. aNAinihaNeNa jIveNaM // 51 // khajjanteNa jala-thale, sakammaviSphaNDieNa jIveNaM / tiriyabhave dukkhAI, chuha-taNhAINi. bhuttAI // 52 / / 'virahA-'vavAya-tajjaNa-nibbhacchaNa-roya-soyamAIyaM / jIveNa samaNubhUyaM, maNuesu vi dAruNaM dukkhaM // 53 // kucchiyatavasaMbhUyA, devA daThUNa paramasuravihavaM / pAvanti te vi dukkhaM, visesao cavaNakAlaMmi // 54 // naraema vi uvavannA, jIvA pAvanti dAruNaM dukkha / karavatta-janta-sAmali-veyaraNImAiyaM vivihaM // 55 // taM natthi jaNayadhUe!, ThANaM sasurAsure vi teloke / nammaM macca ya jarA, jattha na jIveNa saMpattA // 56 // iha saMsArasamudde, niyakammANilahaeNa jIveNaM / laddhe vi mANusatte, erisiyataNU tume pattA // 57 // rAmassa hiyayaiTTA, aNuhaviUNaM suhaM tu vaidehI / hariyA rakkhasavaiNA, jimiyA ekkArase divase // 58 // tatto vi ya paDivakkhe, nihae paDiANiyA niyayaThANaM / puNaravi ya suhaM pattA, rAmassa pasAyanoeNaM // 59 // asuhodaeNa bhadde !, gabbhAdANeNa saMjuyA si tumaM / parivAjalaNadahA, nicchUDhA ettha AraNNe // 60 // no susamaNaArAma, dubayaNaggI Na Dahai aviseso / ayasANileNa so vi ya. puNaruttaM Dajjhai aNAho // 61 // dhannA tumaM kayatthA, salAhaNijjA ya ettha puhaiyale / ceiharanamokkAra, dohalayaM jA samallINA // 62 / / ajja vi ya tujjha puNNaM, atthi ihaM sIlasAliNI bahuyaM / diTThA si mae naM iha, gayabandhatthaM paviTeNaM // 63 // dAkhake hetabhata ArtadhyAna para tuma kyoM ArohaNa karata ho? (48) kyA tumheM lokakI aisI niyata sthiti, adhyatA, azaraNatA tathA karmoMkI vicitratA jJAta nahIM hai ? (49) kyA tumane sAdhuke pAsa nahIM sunA ki apane karmose jakar3A huA jIva dharmake vinA saMsAra rUpI jaMgalameM bhaTakatA rahatA hai| (50) anAdi-ananta jIvane saMyoga aura viyoga tathA bahuta prakArake sukha-duHkha dIrgha kAla taka pAye haiN| (51) jala aura sthalameM khAye jAte tathA apane karmake kAraNa tar3apate hue jIvane tiryaga bhavameM bhUkhapyAsa Adi daHkha sahe haiN| (52) viraha, apavAda, dhamakI, bhartsanA, roga, zoka Adi dAraNa duHkha kA jIvane manuSya bhavameM anabhava kiyA hai| (53) kutsita tapase utpanna deva uttama koTi ke devoMkA babhava dekhakara aura vizeSataH cyavanake samaya duHkha pAte haiN| (54) narakoMmeM utpanna jIva zAlmalI vRkSake karavata jaise patroM tathA vaitaraNI Adi nAnA prakArakA dAraNa daHkha prApta karate haiN| (55) he sIte ! deva aura dAnavoMse yukta isa trilokameM aisA sthAna nahIM hai jahA~ jIvane janma, jarA aura mRtya napAI ho| (56) isa saMsArasAgarameM apane karmarUpI pavanase jIva Ahata hotA hai| manuSya janma pAkarake bhI tumane aisA zarIra prApta kiyA hai| (57) rAmakI hRdayapriyA tuma vaidehIne sukhakA anubhava kiyaa| rAkSasapatike dvArA apahRta hone para gyArahaveM dina bhojana kiyaa| (58) usake anantara zatruoMke mAre jAne para tuma apane sthAna lAI gii| rAmake anugrahase punaH tumane sukha pAyA / (56) he bhadre ! garbhavatI hone para bhI azubha karmake yogake kAraNa badanAmIkI Agase jalI huI tama isa vanameM chor3a dI gaI ho / (60) jo suzramaNa rUpI udyAna durvacanarUpI Agase z2arA bhI nahIM jalatA vaha bhI anAtha apayazarUpI vAyuse jalatA hai / (61) tuma isa dharAtala para dhanya ho, kRtArtha ho aura zlAghanIya ho, kyoMki caityagrahomeM namaskAra karanekA dohada tumheM huaa| (62, he zIlazAlinI ! Aja bhI tumhArA bahuta puNya hai ki hAthiyoMko yahA~ bA~dhanake lie praviSTa mere dvArA tuma dekhI gaI ho / (63) somavaMzakA putra gajavAhana nAmakA rAjA thaa| usakI strI subandhu 1. saMjutte ! kiM vA dukkhaayynnN-prty0| uNa ya suh-prty0| 5. diyhe-prty0| 2. vivihaa.-prty.| 6. pdd'iyaagyaa-mu0| 3. 0Na maNuyajamme, aNuhUyaM dAruNaM-pratyaH / 7. *vAoragadahA, ni0-mu.| 4. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [65.64aha somavaMsataNao, rAyA gayavAhaNo ti nAmeNaM / mahilA tassa subandhU, tIe haMkucchisaMbhUo / / 64 // ahayaM tu vajjanako, puNDariyapurAhivo jiNANurao / dhammavihANeNa tuma, maha bahiNI hohi nikkhutaM // 65 // uddhehi majjha nayaraM, vaccasu tattheva ciTThamANIe / tuha pacchAyavatavio, gavesaNaM kAhiI rAmo // 66 // mahuravayaNehi evaM, sIyA saMthAviyA naravaINaM / aha dhammabandhavattaM, laddhaNaM sA dhiI pattA // 67 / / ahigayatavasammAdiTTidANekkacittaM, samaNamiva guNa8 sIlasaMbhArapuNNaM / parajaNauvayAriM vacchalaM dhammabandhu, vimalajasa nihANaM ko Na sirihAi vIraM? // 68 // // ii paumacarie sIyAsamAsAsaNaM nAma paJcANauyaM pavvaM samattaM / / ___96. rAmasoyapavvaM aha takkhaNami sibiyA, samANiyA varavimANasamasohA / lambUsa-canda-cAmara-dappaNa-cittaMsuyasaNAhA // 1 // mayaharayaparimiyA sA, ArUDhA jaNaya nandiNI siviyaM / vaccai paricintantI, kammassa vicittayA esA // 2 // divasesu tIsu raNaM, boleUNaM ca pAviyA visayaM / bahugAma-nagara-paTTaNa-samAulaM jaNa-dhaNAiNNaM // 3 // pokkhrinni-vaavi-diihiy-aaraamujjaann-kaannnnsmiddh| desaM pasaMsamANI, poNDariyapuraM gayA soyA // 4 // uvasohie samatthe, poNDariyapure viyaDDanaNapaure / paisai naNayassa suyA, nAyaraloeNa dIsantI // 5 // thii| usako kujhise maiM utpanna huA huuN| (64) poNDarika nagarokA svAmA maiM vanajaMgha jinezvara bhagavAnmeM anurakta huuN| dharmavidhise tuma avazya ho merI bahana ho / (65) uTho ora mere nagarameM clo| vahIM ThaharI huI tumhArI pazcAttApase tapta rAma gaveSaNA kareMge / (66) __ isa taraha madhura vacanoMse rAjAne sautAko sAntvanA do| ora dharma bandhuko pAkara usane dhairya dhAraNa kiyaa| (67) tapa evaM samyagdRSTi prApta karake dAna meM dattacitta, zramagako bhA~ti guNoMse sampanna, zIla-samUhase pUrNa, dUsare logoMkA upakAra karanevAle vAtsalya yukta, dharmabandhu tathA nirmala yazake nidhAna vIra kI kauna nahIM sarAhanA karatA ? (68) // padma caritameM 'sItAko AzvAsana' nAmakA pacAnavevA~ parva samApta huA | 96. rAmakA zoka isake pazcAt zIghra hI uttama vimAnake samAna zobhAvalI tathA lambUpa (geMdake AkArakA eka AbhUSaNa) se yukta Dolate hue ca~vara, darpaNa aura citrita vastroMse yukta zivikA lAI gii| (1) kaMcukiyoMse ghirI huI vaha sItA zibikA para ArUr3ha huI ora karmakI isa vicitratAkA cintana karatI huI clii| (2) tIna dinameM vana pAra karake vaha aneka grAma, nagara evaM pattana tathA jana evaM dhanase vyApta dezameM phuNcii| (3) puSkariNI, bAvar3I, dIrghikA, ArAma evaM bArA-bagIcoMse samRddha usa dezakI prazaMsA karatI huI sItA pauNDarikapurameM phuNcii| (4) sAreke sAre sajAye hue aura vidagdhajanoMse vyApta usa pauNDarikapura meM nagarajanoM dvArA dekhI jAtI sItAne praveza kiyaa| (5) bar3e-bar3e Dhola, merI jhallarI, AiGga, mRdaMga aura zaMkhoMkI 1. haM gnbhsN0-prty| 2. .thAviUNa nrvddnnaa-mu.| 3. .snidaaeN-mu0| 4. dhiirN-prty| 5. yaNapaNI-pratya / 6. pvisi-prty.| Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. 20 ] 66. rAmasoyapavvaM // paDupaDaha - bheri-jhallara-AiGga-muiGga saGkhasaddeNaM / maGgalagIyaraveNa ya, na sui logo samullAvaM // 6 // evaM sA naNayasuyA, pariyaNaparivAriyA mahiDDIe / suravAsaharasaricchaM, naravaibhavaNaM aha paviTThA // 7 // parituTTamaNA soyA, tattha'cchai vajjanaGghanaravaiNA / puijjantI ahiyaM, bahiNI bhAmaNDaleNeva // 8 // jaya jIva nanda suiraM, IsANe! devae ! mahApujje ! | kallANI ! suhakamme !, bhaNNai sIyA pariyaNeNaM dhammaka hAsattamaNA dhammaraI dhammadhAraNujjuttA | dhammaM ahilasamANI, gamei diyahe tahiM sIyA // aha so kayantavayaNo, ahiyaM khinnesu varaturaMgesu / saNiyaM aikkamanto paumasyAsaM samaNupatto // kAUNa sirapaNAmaM, naMpai so deva! tujjha vayaNeNaM / egAgI jaNayasuyA, gurubhArA chaDDiyA raNe // sIha - 'cchabhalla - cittaya-gomAUra siya bhImasaddAle / khara- pharusacaNDavAe, annonnAlIDhadumagahaNe // jujjhantavaggha-mahise, paJcamahAvaDiyamattamAGge / nauloragasaMgAme, sIhacaveDAhayavarAhe // sarabhuttAsiyavaNayara - kaDamaDabhajjanta rukkhasaddAle / karayararaDanta bahuviha -- kara cchaDAjhaDiyapakkhi ule // girinaisaliluddhAiya-nijjharajhaMjhattijhattinigghose / tibachuhAparigahie, annonnacchinnasAvaje // eyArisaviNioge, bhayaMkare vivihasAvayasamiddha / tujjha vayaNeNa soyA, sAmi ! mayA chaDDiyA raNe // naNaM sududdiNAe, jaM bhaNiyaM deva! tujjha mahilAe / taM nisuNasu saMdesaM, sAhijjantaM mae sabaM // pAyappaDa vagayA, sAmi ! tume bhaNai mahiliyA vayaNaM / ahahyaM naha paricattA, taha nirNadhammaM na muJcihisi // nehANurAgavasago vi, jo mamaM dujjaNANa vayaNeNaM / chaDDehi amuNiyaguNo, so niNadhammaM pi muzcihai // 20 // 9 // 10 // 11 // 12 // 13 // 14 // 15 // 16 // 17 // 18 // 19 // AvAz2ake kAraNa tathA maMgalagItoM kI dhvanike kAraNa loga bAtacIta taka suna nahIM sakate the / (6) isa prakAra parijanoM se ghirI huI sItAne atyanta aizvaryake sAtha devoMke nivAsasthAna jaise rAjabhavanameM praveza kiyaa| (7) bhAmaNDalakI bhA~ti bahana rUpase vAjaMgha rAjA dvArA atyanta pUjita sItA manameM prasanna ho vahA~ rahane lagI / (=) he svAminI ! he devatA ! he mahApUjya ! kalyANI ! he zubhakarmA ! tumhArI jaya ho| tuma jIo aura cirakAla paryanta sukhI raho isa prakAra parijanoM dvArA sItA kahI jAtI thI / (6) dharmakathA meM Asakta manavAlI, dharmameM prema rakhanevAlI, dharmake dhAraNameM udyata aura dharmakI abhilASA rakhanevAlI sotA vahA~ dina bitAne lagI / (10) 501 udhara atyadhika khinna uttama ghor3oMse zanaiH zanaiH rAstA lA~ghatA huA kRtAntavadana rAmake pAsa AyA / (11) sirase praNAma karake usane kahA ki, deva ! Apake kahanese ekAkI aura garbhavatI sItAko araNyameM maiMne chor3a diyA hai / (12) he svAmI siMha, RkSa, bhAlU, cIte, aura siyArakI bhayaMkara AvAz2ase zabdAyamAna, tIkSNa aura pracaNDa vAyuvAle, eka-dUsareke sAtha jur3e hue vRkSoMke kAraNa saghana, bAgha aura bhaiMse jisameM jUjha rahe haiM sihake dvArA girAye gaye madonmatta hAthIvAle, nyole aura sA~pakI lar3AIvAle, siMhake paMje kI mArase mare hue sUaroMvAle, zarabha ( siMhakI eka jAti) ke dvArA trasta vanacaroM se vyApta, kaD kaD dhvani karake TUTanevAle vRkSoMse zabdita, kara-kara zabda karake rote hue tathA ole aura bijalIke kAraNa nIce gire, hue nAnAvidha pakSI samUhoMse vyApta, pahAr3I nadiyoMke pAnI se chAyA huA aura jharanoMkI jaldI-jaldI AnevAlI jhana bhana dhvanike nirdhopase yukta, tIvra kSudhAse jakar3e hue aura eka-dUsareko mAranevAle jaMgalI jAnavaroMse bhare hue aise bhayaMkara aura aneka prakArake jAnavaroMse samRddha jaMgalameM Apake kahanese maiMne sItAko chor3a diyA hai / (13-7) he deva ! netroMmeM anurUpI bAdaloMse vyApta ApakI patnIne jo sandeza kahA thA vaha sArA maiM kahatA hU~ / use suneN| (18) 3 he svAmI ! Apake caraNoM meM girakara ApakI patnIne yaha vacana kahA ki jisa taraha meM chor3a dI gaI hU~, usa taraha jinadharma ko tuma mata chor3anA / (16) jo sneharAgake vazIbhUta ho kara bhI guNoMko na pahacAna kara durjanoMke vacanase merA tyAga kara 1. pujjijjantI mu0 / 2. suciraM sarassaI de0 - pratya0 / 3. aNNoSNAchittasA0 - prapya0 / 4. mae pratya0 / * NabhattiM na mu0 / 6. muccihisi mu0 / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [66. 21niddosAe vi mahaM, dosaM na tahA jaNo payAsihii / jaha dhammavajjiyassa u, naravai lajjAvihINassa // 21 // eyaM ciya ekabhave, dukkhaM hohii mae muyantassa / sammatta-nANa-dasaNa-rahiyassa bhave bhave dukkhaM // 22 // loe narassa sulaha, juvai-nihI-vivihavAhaNAIyaM / sammaIsaNarayaNaM, dulahaM pi ya rajjalAbhAo // 23 // rajjaM bhottUNa naro, vaccai narayaM na ettha saMdeho / sammaIsaNanirao, sivasuhasokkhaM lahai dhIro // 24 // evaM ciya saMdiTuM, sIyAe nehanivbharamaNAe / saMkheveNa narAhiva!, tujjha mae sAhiyaM sarva // 25 // sAmiya ! sahAvabhIrU, ahiyayaraM dAruNe mahAraNNe / bahusattabhIsaNarave, jaNayasuyA dukkaraM jiyai // 26 // seNAvaissa vayaNaM, soUNaM rAhavo gao mohaM / paDiyAreNa viuddho, kuNai palAvaM piyayamAe // 27 // cinteUNa pavatto, hA! kaTuM khalayaNassa vayaNeNaM / mUDheNa mae sIyA, nicchUTA dAruNe raNe // 28 // hA paumapattanayaNe!, hA paumamuhI ! guNANa uppattI / hA paumagabhagore !, katto tti pie ! vimaggAmi // 29 // hA somacandavayaNe!, vAyaM me dehi dehi vaidehi ! / nANasi ya majjha hiyayaM, tuha virahe kAyaraM niccaM // 30 // nidosA si mayacchI !, kivAvimukkeNa ujjhiyA si mae / raNNe uttAsaNae, na ya najai kiM pi pAvihisi ? // 31 // hariNi ba jUhabhaTTA, asaNa-tisAveyaNApariggahiyA / ravikiraNasosiyaGgI, marihisi kante mahAraNe // 32 // kiM vA vaggheNa vaNe, khaddhA sIheNa vAighoreNaM / kiM vA vi dharaNisaiyA, akkantA mattahatthINaM? // 33 // pAyavakhayaMkareNaM, jalantajAlAsahassapaureNaM / kiM vaNadaveNa daDDA, sahAyaparivajjiyA kantA // 34 // ko rayaNanaDINa samo. hoi naro sayalajIvaloyaMmi? / jo majjha piyayamAe, ANai battA vi vihalAe // 35 // sakatA hai vaha jinadharmako bhI chor3a sakatA hai| (20) he rAjan ! nirdoSa merA loga utanA doSa nahIM kaheMge jitanA dharmavarjita aura lajjAhInakA kheNge| (21) isa taraha marane para mujhe eka hI bhavameM duHkha hogA, kintu samyagjJAna aura samyagdarzanase rahitako to bhava-bhavameM duHkha hogA (22) manuSyako lokameM yuvatiyA~, khajAnA vividha vAhana Adi sulabha haiM, kintu rAjyalAbha kI apekSA bhI samyagdarzana rUpI ratna durlabha hai| (23) isameM sandeha nahIM ki rAjyakA upabhoga karake manuSya narakameM jAtA hai, kintu samyagdarzanameM nirata dhIra puruSa to mokSara khakA Ananda prApta karatA hai / (23) he rAjan ! hRdaya meM snehase bharI huI sItAne isa taraha jo saMdeza diyA thA vaha saba maiMne Apase saMkSepameM khaa| 25) he svAmI ! svabhAvase atyanta bhIru sItA aneka prANiyoMkI bhayaMkara garjanAvAle usa dAruNa mahAvanameM kaThinAIse jiiyegii| (26) senApatikA aisA kathana sunakara rAma besudha ho gye| upacArase hozameM Ane para priyatamAke lie ve pralApa karane lge| (27) ve socane lage ki aphasosa hai ki duSTa janoMke vacanase mUr3ha maiMne sItAko bhayaMkara jaMgalameM chor3a diyaa| (28) hA padmadalake samAna nayanoMvAlI! hA padmamukhI ! hA guNoMke utpAdanake sthAna sarIkhI! hA padmake garbhake samAna gaura varNavAlI priye ! maiM tujhe kahA~ hU~ hU~ ! (26) hA candra ke samAna saumya badanavAlI vaidehI! mujhe javAba de, javAba de ! tere virahake kAraNa sadaiva kAtara rahanevAle mere hRdayako tU jAnatI hai / (30) he mRgAkSI ! tU nirdoSa hai| dayAhIna maiMne tujhe bhayaMkara jaMgalameM chor3a diyA hai| maiM nahIM jAnatA ki kaise terI rakSA hogI ? (31) he kAnte ! yUthabhraSTa hariNIkI bhA~ti bhUkha aura pyAsakI vedanAse pIr3ita tathA sUryakI kiraNoMse zoSita zarIravAlI tU mahAraNyameM mara jaaygii| (32) jaMgalameM bAdhane athavA atyanta bhayaMkara siMhane tujhe khA liyA hogA, athavA pRthvI para soI huI tujhe matta hAthIne kucala diyA hogaa| (33) sahAyatA na milane para kAntA kyA vRkSoMkA kSaya karanevAle aura jalatI huI hajAroM jvAlAoMse vyApta dAvAnalase jala gaI hogI ? (34) sampUrNa jIva lokameM ratnajaTI jaisA kauna puruSa hogA jo vyAkula merI priyatamAkA samAcAra taka laave| (35) 1. ddho, vilavai soe piyaH-pratyaH / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. 46 ] 66. rAmasoyapavvaM 36 // 37 // 38 // kammaM // 39 // 40 // 41 // 42 // pucchai puNo puNo cciya, paumo seNAvaIM payaliyaMsU / kaha sA ghorAraNNe, dharihii pANA jaNayadhUyA ! // eva bhaNio kayanto, lajjAbharapellio samullAvaM / na ya dei tAva rAmro, kantaM sariuM gao mohaM // eyantarammi patto, sahasA lacchIharo paumanAhaM / AsAsiUNa naMpai, nAha ! nisAmehi me vayaNaM // dhIraM ttaNaM pavajjasu, sAmiya! mottUNa sogasaMbandhaM / uvaNamai pubavihiyaM, loyassa suhA'suhaM AyAse girisihare, nale thale dAruNe mahAraNe / jIvo saMkaDapaDio, rakkhijjai pubasukaNaM // aha puNa pAyasyudara, rakkhajjanto vi dhIrapurisehiM / jantU marai nirutaM, saMsAraThiI ihaM loe // evaM so paumAbho, pasAio lakkhaNeNa kusaleNaM / chaDDei kiMci soyaM, dei maNaM niyayakaraNijje // sIyAeN guNasamUhaM, sumaranto jaNavao nayaravAsI / ruyai payalantaneto, aIva sIlaM pasaMsanto // vINA - muiGga - tisariya-saravuggIya vajjiyA nayarI | jAyA kandiyamuhalA, taddiyahaM soyasaMtatA // rAmeNa bhaddakalaso, bhaNio sIyAeN peyakaraNijjaM / sigghaM karehi viulaM, dANaM ca nahicchiyaM dehi // naM ANavesi sAmi !, bhaNiUNaM eva niggao turiyaM / sabaM pi bhaddakalaso, karei dANAikaraNijjaM // juvaINa sahassehi, ahi aNusaMtayaM pi parikiNNo / paumo sIekkamaNo, siviNe ci puNo puNo sarai // evaM saNiyaM saNiyaM, sIyAsoe gae viralabhAvaM / sesamahilAsu paumo, kaha kaha vidhi samaNupatto // evaM halahara-cakkaharA mahiDijuttA narindacakaharA / bhuJjantA visayasuhaM vimalanasAdetasayalavisayasuhaM // // ii paumacarie rAmasoyavihANaM nAma channauyaM pavvaM samattaM // 43 // 44 // 45 // 46 // 47 // 48 // 49 // isaprakAra A~sU bahAte hue rAmane senApatise bArambAra pUchA ki usa bhayaMkara jaMgalameM vaha sotA prANa kaise dhAraNa karegI ? (36) isa taraha kahe gaye kRtAntavadanane lajjAke bhAra se dabakara jaba javAba nahIM diyA taba to patnIko yAda karake rAma vehoza ho gaye / (37) usa samaya sahasA lakSmaNa rAma ke pAsa aayaa| usane AzvAsana dekara kahA ki, he nAtha ! merA kahanA suneM / (38) he svAmI ! zokakA parityAga karake Apa dhIraja dhAraNa kreN| pUrva meM kiyA gayA zubha athavA azubha karma logoM ko prApta hotA hai / (39) AkAzameM, parvata ke zikhara para, jalameM, sthalameM athavA bhayaMkara vana meM saMkaTa meM par3A huA jIva pUrvakRta sukRtase bacatA hai / (40) pApakA udaya hone para dhIra puruSoM dvArA rakSita prANI bhI avazya maratA hai| isa lokameM saMsAra kI yahI sthiti hai / ( 41 ) isa taraha kuzala lakSmaNake dvArA prasAdita rAmane kucha zoka chor3A ora apane kAryameM mana lagAyA / (42) sItA ke guNoM ko yAda karake usake zIlakI bhUri bhUri prazaMsA karate hue loga A~khoM meM A~sU lA kara rote the / (43) usa dina se vINA, mRdaMga, trisaraka aura baMsI kI dhvaniyukta saMgIta se rahita vaha nagarI zoka santapta ho Akrandanase mukhara ho uThI / (44) rAmane bhadrakalazase kahA ki sItAkA pretakarma jaldI karo aura vipula evaM yatheccha dAna do / (45) he svAmI ! Apako jo AjJA / aisA kahakara bhadrakalaza jaldI hI gayA aura dAnAdi saba kArya kiyA / (46 ) ATha hajAra yuvatiyoM se satata ghire rahane para bhI ekamAtra sItAmeM jinakA mana lagA huA hai aise rAma svapna meM bhI use punaH punaH yAda karate the / (47) isa taraha zanaiH zanaiH sItAkA zoka kama hone para rAmane zeSa mahilAoMse kIsI taraha dhairya prApta kiyA / ( 4 ) isa prakAra bar3e bhAro aizvarya se yukta, rAjAoM meM cakravartI jaise tathA nirmala yazavAle halavara ora cakravara ( rAma aura lakSmaNa ) samaya dezako sukha dete hue viSayasukhakA upabhoga karane lage / (46) // padmacarita meM rAmake zokakA vidhAna nAmaka chAnavevA~ parva samApta huA || 503 1. vIrata pratya0 / 2. jalapa jale dAru0 - pratya0 / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97. lavaNa-'GkusuppattipavvaM evaM ciya tAva ima, nAyaM annaM suNehi saMbandhaM / lavaNa- seNiya!, uppattiM rAhavasuyANaM // 1 // aha puNDarIyanayare, ThiyAe~ sIyAe~ gabbhabIyAe / ApaNDuraGgalaTThI, sAmalavayaNA thaNA nAyA // 2 // bahumaGgalasaMpuNNaM, dehaM aivibbhamA gaI mandA / niddhA ya nayaNadiTTI, muhakamalaM ceva supasannaM // 3 // pecchai nisAsu suviNe, kamaliNidalapuDayavimalasalileNaM / abhiseyaM kIrantaM, gaesu aicArurUvesu // 4 // maNidappaNe visante, niyayamuhaM asivare paloei / mottaNa ya gandhabaM, suNei navaraM dhaNuyasadaM // 5 // cak . dei aNimisaM, sIhANaM paJjaroyaratthANaM / evaMvihapariNAmA, gamei sIyA tahiM diyahe // 6 // evaM navame mAse. saMpuNNe savaNasaMgae cande / sAvaNapaJcadasIe, suyANa juyalaM pasUyA sA // 7 // aha tANa vajanaDo, karei jammUsavaM mahAviulaM / gandhaba-gIya-vAiya-paDapaDaha-muiGgasaddAlaM // 8 // paDhamassa kayaM nAmaM, aNaGgalavaNo aNaGgasamarUvo / tassa guNehi sariccho, bIo mayaNaGkaso nAma // 9 // aha tANa rakkhaNaTuM, naNaNIe sarisavA sire dinnA / doNha vi kaNTholaiyA, sasuvaNNA vagghanahamAlA // 10 // evaM kameNa doSi vi, riGkhaNa-caMkamaNayAi kuNamANA / vaDvanti bAlayA te, paJcasu dhAIsu sannihiyA // 11 // pattA sarIraviddhi, vivihakalAgaNadhAraNasamatthA / jAyA jaNassa iTTA, amarakumArovamasiroyA // 12 // tANaM ciya puNNeNaM, siddhattho nAma cellao sahasA / patto puNDariyapura, vijjAbalariddhisaMpanno // 13 // jo tiNi vi saJjhAo, gantUNa vi mandare jiNaharAI / vandittA ei puNo, niyayAvAsaM khaNadveNaM // 14 // vaya-niyama-saMjamadharo, loyAkayamatthao visuddhappA / niNasAsaNANuratto, sabakalANaM ca pAragao // 15 // hAthiyoM para kamAlinISTa snigdha thI bhAra varNa ke ho gye| (2 meM anya vRttAnta suno / (1) ha apanA mukha talavAra meM dekhatA yA patrapuTameM nirmala jalase kiyA jAtAPALI (3) usane rAtrike samaya 97. lavaNa aura aMkuza he zreNika ! idhara to aisA huaa| aba rAmake putra lavaNa aura aMkuzakI utpattike bAremeM anya vRttAnta suno| (1) pauNDarikanagarameM sthita garbhavatI sItAkI dehayaSTi pIlI par3a gaI tathA stana zyAma varNake ho gaye / (2) usakI deha aneka maMgaloMse pUrNa thI, atyanta vilAsayukta usakI gati manda thI, dRSTi snigdha thI aura mukhakamala prasanna thaa| (3) usane rAtrike samaya svapnameM atyanta sundara rUpavAle hAthiyoM para kamalinIke patrapuTameM nirmala jalase kiyA jAtA abhiSeka dekhA / (4) maNiyoMke darpaNa hote hue bhI vaha apanA mukha talavArameM dekhatI thI aura saMgItako chor3akara dhanuSakA zabda sunatI thii| (5) piMjareke bhItara rahe hae siMhoMko vaha apalaka netroMse dekhatI thii| aise pariNAmavAlI sItA vahAM dina bitAtI thii| (6) isa prakAra nau mahIne pUre hone para jaba candramA zravaNa nakSatrase yukta thA taba zrAvaNapUrNimAke dina usane putroMke yugalako janma diyA / (7) vanajaGghane unakA nRtyayukta saMgIta, gAna, vAdana tathA Dhola aura mRdaMgakI paTu dhvAnise yukta bahuta bar3A janmotsava mnaayaa| (8) anaMgake samAna rUpavAle pahalekA nAma anaMgalavaNa rakhA aura usake madanake guNoMke samAna dUsarekA nAma madanAMkuza rakhA / (9) vahAM unakI rakSAke lie mAtAne zirameM sarasoM bikhere| donoMke galoMmeM suvarNa yukta bAghanakhakI mAlA pahanAI gii| (10) isa taraha pA~ca dAiyoMke sAtha rahanevAle ve bAlaka anukramase reMganA, calanA Adi karate hue bar3hane lge| (11) zarIravRddhiko prApta, ve vividha kalAoMke grahaNa aura dhAraNameM samartha tathA devakumAroMkI bhA~ti zobhAyukta ve logoMke priya hue| (12) unake puNyase vidyA, bala evaM Rddhise sampanna siddhArtha nAmaka eka ziSya, jo tInoM sandhyAke samaya mandara parvata para jAkara aura jina mandiroMmeM vandana karake Adhe kSaNa meM apane AvAsasthAna para vApasa lA jAtA thA, pauNDarika purImeM acAnaka A phuNcaa| (13-4) vrata, niyama evaM saMyamako dhAraNa karanevAlA mastaka para loMca kiyA huA, jinazAsanameM anurakta aura saba kalAoMmeM nipuNa vaha bhikSAke lie kramazaH bhramaNa karatA huA sItAke gharake pAsa aayaa| Adarayukta tathA vizuddha 1. 0vA tahiM di0-mu.| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67. 26] 67. lavaNaM-'kusuppattipavvaM bhikkhaTTe viharanto, kameNa patto gharaM videhAe / diTTo sasaMbhamAe, paNao ya visuddhabhAvAe // 16 // dAUNa AsaNavaraM, soyA savRttamannapANeNaM / paDilAi pahaTTA. siddhatthaM sababhAveNaM // 17 // nibattAhAro so, suhAsaNattho tao videhAe / paripucchio ya sAhai, niyayaM ciya hiNDaNAIyaM // 18 // so tattha cellasAmI, da9 lavaNaGkase suvimhavio / pucchai tANa pautti, sIyA vi ya se parikahei // 19 // parimuNiyakAraNo so, ruyamANiM naNayanandiNi daTuM / aidAruNaM kivAlU , siddhattho dukkhio jAo // 20 // aTTaGganimittadharo, siddhattho bhaNai mA turma sogaM / kuNasu khaNaM eka pi ya, suehi eyArisaguNehiM // 21 // siddhatyeNa kumArA, sigghaM nANAvihAi satthAI / sikkhAviyA sapuNNA, sabakalANaM ca pAragayA // 22 // na hu koi gurU khevaM, vaccai sIsesu sattisumahesu / naha diNayaro pabhAsai, suheNa bhAvA sacakkhUNaM // 23 // dento ciya uvaesa, havai kayattho gurU susIsANaM / vivarIyANa nirattho, diNayarateo va uluyANaM // 24 // evaM sabakalAgama-kusalA lavaNa-'GkasA kumAravarA / acchanti kIlamANA, jahicchiyaM puNDarIyapure // 25 // somattaNeNa canda, niNiUNa ThiyA ravi ca teeNaM / vIrattaNeNa sakaM, udahiM gambhIrayAe ya // 26 // thirayAe ya naginda, jamaM payAveNa mAruyaM gaiNA / pariNijiNanti hatthi, baleNa puhaiM ca khantIe // 27 // sammattabhAviyamaNA, najjai sirivijy-amiyvrteyaa| gurujaNasussUsaparA, bIrA jiNasAsaNujuttA // 28 // evaM te guNarattapavayavarA vinnANanANuttamA, lacchIkittinivAsasaMgayataNU rajjassa bhArAvahA / kAlaM nanti ya puNDarIyanayare bhavA ya bhAvaTTiyA, jAyA te vimalaMsuNimmalajasA soyAsuyA vissuyA // 29 // __ ||ii paumacarie lavaNaGkasaMbhavavihANaM nAma sattANauyaM patvaM samattaM / / bhAvavAlI sItAne use dekhA aura praNAma kiyaa| (15-6) uttama zrAsana dekara Anandavibhora sItAne siddhArthako sampUrNa bhAvase sarvottama AhAra-pAnI diyA / (27) bhojanase nivRtta hone para sukhAsana para baiThe hue usase sItAne puuchaa| usane apanA paryaTana Adi kahA / (18) vahA~ laghara aura aMkuzato dekhakara atyanta vismita usa bAla munine unA vRttAnta puuchaa| sItAne bhI vaha kaha sunaayaa| (16) kAraNase avagata atidayAlu siddhArtha bahuta hI karuNAbhAvase rotI huI sItAko dekhakara duHkhita huaa| 20) aSTAMganimittake jAnakAra siddhArthane kahA ki aise guNavAle putroMke hote hue tuma eka kSaNabharake lie bhI zoka mata kro| (21) siddhArthane puNyazAlI kumAroMko nAnAvidha zAstra jaldI hI sikhA diye| ve saba kalAoMmeM nipuNa hue| (22) jisa prakAra sUrya netyAleko saba padArtha prAsAnIse dikhalAtA hai. usI prakAra mahAna zaktizAlI ziSyoMmeM koI bhI guru kheda prApta nahIM karatA / (23) suziSyoMko upadeza dene para guru kRtArtha hotA hai, kintu jisa taraha ullU ke lie sUrya nirarthaka hotA hai usI taraha viparIta arthAt kuziSyako upadeza dene para vaha nirarthaka hotA hai| (24) isa prakAra saba kalAoM evaM zAstroM meM kuzala kumAravara lavaNa aura aMkuza pauNDarikapurameM yatheccha krIr3A karate hue rahate the| (25) saumyabhAvase candramAko, tejase sUryako, vIratAse indrako aura gambhIratAse samudrako unhoMne jIta liyaa| (26) sthiratAse nagendra meruko, pratApase yamako, gatise vAyuko, balase hAthIko tathA kSamAvRttise pRthvIko unhoMne jIta liyaa| (27) vIra evaM jina zAsanameM udyata ve samyaktvase bhAvita manavAle zrI evaM vijayake kAraNa amita tejase yukta, tathA gurujanoMkI sevAmeM tatpara jAna par3ate the| (28) isa taraha guNarUpI ratnoMse sampanna parvata sarIkhe, vijJAna evaM jJAnake kAraNa uttama, lakSmI aura kIrtike nivaHsake yogya zarIrako dhAraNa karanevAle, rAjyabhArako vahana karane meM samartha. bhavya (mokSa pAnekI yogyatAvAle) tathA dharmabhAvameM sthita ve pauNDarikapura meM kAlanirgamana karate the| isa prakAra nirmala yazavAle ve sItA-putra vimala evaM vizruta hue| (26) // padmacaritameM lavaNa aura aMkuzake bhavakA vidhAna nAmaka sattAnavevA~ parva samApta huA // 1. sikkhaviyA saMpuNNA-pratya0 / 2. sumuhesu-prty| 3. thirajogeNa nngi-prty0| 4. dhIrA-pratya0 / 5. bhaarvyhaa-prty0| 6. bhavyA bhavaMte ThiyA-pratya0 / 7. evN-mu0| 8. sarUvavi0-mu0 / 2-10 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lavaNaM-kusa desa vijayapabvaM 1 // 2 // pecchai narindaM // 5 // suyAmaggaNaTTAe // 98. to udArakIlaNa joggA lavaNa-'GkusA paloeuM / rAyA u vajjajaGgho, kannAu gavesa tANaM // lacchImaIeN dhUyA, sasicUlA nAma sundarA kannA / battIsakumArijuyA, paDhamassa nirUviyA sA u vIvAhamaGgalaM so, daTTu N doNhaM pi icchai narindo / rUveNa aNusaricchaM, bIyassa gavesae kannaM // 3 // citanteNa sumariyA, puespure pinarindaaGgaruhA / nAmeNa kaNayamAlA, amayamaIkucchi saMbhUyA // 4 // tI kaNa dUo, sigdhaM saMpesio naravaINaM / saMpatto puhaipuraM, tattha pihuM naMpai kayasammANo, dUo haM vajjajaGghanaravaiNA | saMpesio mahAnasa !, tujjha 6 // maNassa eyaM dehi suyaM deva! varakumArassa / nehaM ca avocchinnaM, kuNasu samaM vajjanaNaM // 7 // to bhai pinarindo, re dUya ! varassa jassa paDhamaguNo / na ya najjai kulavaMso, kaha tassa suyaM ahaM demi ? // eva bhaNantassa tumaM, juttaM ciya dUya ! niggahaM kAuM / kiM va pareNa pauttaM, naM taM na durAvahaM hoi ? // 9 // so eva nihurAe, girAeN nivbhacchio naravaINaM / dUo gantUNa phuDaM, 10 // suNiUNa dUyavayaNaM, sannaddho vajjajaGghanaravasabho / saha sAhaNeNa gantuM pihudesavahe ruTTo, vaggharaho nAma patthivo sUro / jujjhanto cciya gahio, nAUNa ya vaggharahaM, baddha N de ca vihayaviddhatthaM / pihunaravaI saleha, purisaM pesei mittassa // nAUNa ya lehRtthaM, samAgao poyaNAhivo rAyA / bahusAhaNo mahappA, mittassa sahAyakajjeNaM // 11 kahei sirivajjanaGghassa // viddhaMsai puhapuradesaM // saMgAme vajjajaGgheNaM // 11 // 98. lavaNa aura aMkuzakA dezavijaya idhara sundara aura krir3Ake yogya lavaNa evaM aMkuzako dekhakara vajrajaMgha rAjA unake lie kanyAoMkI khoja karane lagA / (1) lakSmI matI kI zazicUlA nAmakI sundara kanyA battIsa yuvatiyoMke sAtha pahale lavaNa kumAra ko dI gaI / (2) rAjA lavaNa aura aMkuza donoM kA vivAhamaMgala dekhanA cAhatA thA, ataH dUsareke lie rUpameM samAna kanyAkI vaha khoja karane lagA / (3) socane para use yAda AyA ki pRthvIpura ke pRthunarendra kI putrI aura amRtavatIkI kukSise utpanna kanakamAlA nAmakI kanyA hai / (4) usake lie rAjA ke pAsa zIghra hI usane dUta bhejA / pRthvIpura meM vaha pahu~cA / vahA~ usane pRthurAjAke darzana kiye / (5) jisakA satkAra kiyA gayA hai aise usa dUtane kahA ki, he mahAyaza ! vajrajaMgha rAjAke dvArA maiM ApakI putrIkI maMganIke lie bhejA gayA hU~ / (6) he deva ! kumAravara madanAMkuzake lie Apa yaha kanyA deM aura vajrasaMghake sAtha avicchinna sneha-sambandha jor3eM (7) 12 // 13 // 14 // isapara pRthu rAjAne kahA ki dUta ! jisa varakA prathama guNa, kulavaMza jJAta na ho use maiM apanI putrI kaise de sakatA hU~ ? (8) are dUta ! isa taraha kahanevAle tumhArA nigraha karanA yogya hai / athavA jo dUsareke dvArA bhejA gayA hai vaha durdhara hotA hai / (9) isa prakAra rAjA dvArA kaThora vANIse apamAnita usa dUtane jAkara zrIvatrajaMghase sArI bAta sphuTa rUpase kahI / (10) dUtakA vacana sunakara vajrajaMgha rAjA taiyAra huA / senA ke sAtha jAkara usane pRthvIpura dezakA vidhvaMsa kiyA / ( 11 ) pRthu rAjAke dezake vinAzase ruSTa vyAghraratha nAmaka rAjA yuddhameM pravRtta huA / yuddhameM lar3ate hue usako vajrajaMghane pakar3a liyA / (12) vyAghraratha ke pakar3e jAne aura vinaSTa vaibhavavAle dezake bAremeM sunakara pRthu rAjAne lekhake sAtha eka AdamIko mitrake pAsa bhejA / (13) patrameM likhA huA samAcAra jAnakara potanapurakA balavAn rAjA mitrako sahAyatA deneke lie bar3I senA ke sAtha AyA / (14) udhara va jaMgha rAjAne bhI zIghra hI pauNDarikanagara meM apane putroMke pAsa sandezavAhaka puruSako Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68. 30] 68. lavaNaM-'kusadesavijayapavvaM tAva ya puNDariyapuraM, tUranto vajjanavanaravaiNA / puriso u lehavAho, pavesio niyayaputtANaM // 15 // aha te kumArasIhA, ANaM piusantiyaM paDiccheuM / sannAhasamarabheriM, dAventi ya appaNo nayare // 16 // etto puNDariyapure, jAo kolAhalo aimahanto / bahusuhaDatUrasaddo, vitthariUNaM samADhatto // 17 // suNiUNa asuyapura, taM sadaM samarabherisaMjaNiyaM / kiM kiM ? ti'ha pAsatthe, pucchanti lava-'GkusA turiyaM // 18 // suNiUNa ya sanimittaM, vittantaM te tahiM kumAravarA / sannajjhiuM payattA, gantumaNA samarakajammi // 19 // rubhantA vi kumArA, ahiyaM ciya vajajaGghaputtehiM / gantUNa samADhattA, bhaNai videhA ya te putte // 20 // tubbhe hi putta ! bAlA, na khamA jujjhassa tAva nimisaM pi / na ya juppanti'ha vacchA, mahaimahArahadhurAdhAre // 21 // tehi vi sA paDibhaNiyA, ammo ! kiM bhaNasi dINayaM vayaNaM / vIrapurisANa bhojjA, vasuhA ki ettha viddhehiM ? // 22 // evaM tANa sahAvaM, nAUNaM jaNaya nandiNI bhaNai / pAveha patthivajasaM, tubbhe iha suhaDasaMgAme // 23 // aha te majjiyanimiyA, sabAlaMkArabhUsiyasarIrA / siddhANa namokkAra, kAUNaM ceva jaNaNIe // 24 // dhaya-camara-kaNaya-kikiNi-vihUsiesuM rahesu ArUDhA / asi-kaNaya-cakka-tomara-karAlakontesu sAhINA // 25 // aDrAiesu pattA. diNesa te. vajanakAnaravasahaM / sannaddhabaddhakavayA. hayagayarahanohaparikiNNA // 26 // daTTaNa vajjajaGgha, samAgaya pihunarindasAmantA / turiyA jasAhilAsI, abhiTTA samara soNDIrA // 27 // asi-parasu-cakka-paTTisa-saesu paharanti ubhayabalajohA / jujjhanti savaDahuttA, annonnaM ceva ghAentA // 28 // evaMvihammi jujjhe, vaTTante suhaDamukkavukkAre / lavaNa-'GkasA paviTThA, cakkA-'si-gayAtamandhAre // 29 // aha te turaou(hu)dae, bahubhaDamayare susatthakamalavaNe / lIlAyanti nahicchaM, samaratalAe kumAragayA // 30 // bhejA / (15) siMha jaise una kumAroMne pitAkI AjJA jAnakara apane nagarameM yuddhakI taiyArIke lie bherI bajAI / (16) taba pauNDarikapurameM bahuta bhArI kolAhala maca gyaa| subhaToM va vAdyoMkI bahuta bar3I AvAz2a cAroM ora phaila gaI / (17) azrutapUrva yuddhakI bherIse utpanna azrutapUrva usa AvAjako sunakara lavaNa aura aMkuza pAsake logoMse sahasA pUchane lage ki yaha kyA hai ? yaha kyA hai ? (18) apane nimittakA vRttAnta sunakara ve kumAravara yuddhakAryameM jAneke lie taiyAra hone lge| (19) vanajaMghake putroM dvArA bahuta roke jAne para bhI kumAra jAneke lie pravRtta hue| isa para jAnakIne apane putroMse kahA ki, he putroM ! tuma bacce ho| tuma kSaNa bharake lie bhI yuddha karane meM samartha nahIM ho| bar3e bhArI rathakI dhurAko bahana karane meM vatsa (bachar3e aura choTe bacce) nahIM jor3e jaate| (20-21 ) unhoMne bhI use pratyuttarameM kahA ki mAtA jI! Apa aisA dInavacana kyoM kahatI haiM ? vasudhA vIrapuruSoM dvArA bhogya hai| isameM vRddhoMkA kyA kAma ? (22) unakA aisA svabhAva jAnakara sItAne kahA ki isa subhaTa-saMgrAmameM tuma rAjAoMkA yaza prApta karo / (23) isake pazcAt snAna aura bhojana se nivRta unhoMne zarIra para saba alaMkAroMse vibhUSita ho siddhoMko aura mAtAko praNAma kiyaa| (24, dhvaja, ca~vara, sonekI choTI choTI ghaNTiyoMse vibhUSita rathameM ArUr3ha, talavAra, kanaka, tomara, caka evaM bhayaMkara bhAloMse laisa, kavaca bA~dhakara taiyAra aura ghor3e, hAthI, ratha aura yoddhAoMse ghire hue ve DhAI dinoMmeM vanajaMgha rAjAke pAsa jA pahu~ce / (25-26) vanajaMghako AyA dekha pRthurAjAke yazake abhIlApI tathA lar3AI meM bahAdura sAmanta jaldI hI bhir3a gaye / (27) donoM senAoMke yoddhA saikar3oM talavAra, pharase, cakra aura paTTisoMse prahAra karane lge| eka-dUsareko ghAyala karate hue ve eka dUsareke sAtha yuddha karane lge| (28) jisameM subhaTa garjanA kara rahe the tathA cakra, talavAra aura gadAke tamase jo andhakArita ho gayA thA aisA jaba yuddha ho rahA thA taba usameM lavaNa aura aMkuzane praveza kiyaa| (29) ve kumArarUpI hAthI ghor3erUpI jalavAle, subhaTa rUpI bahutase magaramacchoMse yukta tathA acche zastrarUpI kamalavanase sampanna aise yuddharUpI 1. hA tao pu.-pratya0 / 2. .ynnNdnnii-prty| 3. vykhiNkhinnivibhuusi0-prty0| 4. jayAhi-pratyaH / 5. rasoDIrA-pratya0 / 6. turauddAre, ba* mu.| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8.31 paumacariyaM [ geNhantA saMdhentA, parimuJcantA ya saravare bahuso / na ya dIsanti kumArA, dIsanti ya rivubhaDA bhinnA // 31 // niddayapaharAbhihayaM, sayalaM lavaNasehi riusennaM / bhaggaM pihUNa samaya, najjai sIhehi mayajUha // 32 // aNumaggeNa rahavarA, dAuM te jaMpiUNa ADhattA / amuNiyakulANa saMpada, mA bhajjaha ahimuhA hoha // 33 // hayavihayavipparaddha, niyayabalaM pecchiu~ palAyantaM / rAyA pihU. niyatto, paDai kumArANa calaNesu // 34 // aha bhaNai pihunarindo, duccariya jaM kayaM pamAeNaM / taM khamaha majjha sabaM, somasahAvaM maNaM kAuM // 35 // puhaipurasAmiyaM te, saMbhAseUNa mahuravayaNehiM / jAyA pasannahiyayA, samayaM ciya vajajaGghaNaM / / 36 / / lavaNaGkasehi samaya, pihussa pII nirantarA jAyA / ANAmiyA ya bahave, tehi mahantA puhaipAlA // 37 // AvAsiehi evaM. bhaDehi to vajananaravaiNA / bhaNio ya nArayamuNI, kahehi lavaNa-'GakusuppattI // 38 // to bhaNai nArayamuNI, asthi ihaM kosalAe~ naravasabho / ikkhAgavaMsatilao, vikkhAo dasaraho nAmaM // 39 / / cattAri sAyarA iva, tassa suyA satti-kanti-balajuttA / vinnANanANakusalA, IsatthakayassamA vIro // 40 // jeTTo ya havai paumo, aNuo puNa lakkhaNo tahA bhrho| sattugyo ya kaNiTTho, jo sattu jiNai saMgAme // 41 // pAlento piuvayaNaM, lakkhaNasahio samaM ca ghariNIe / mottaNa ya sAeyaM, DaNDAraNNaM gao paumo // 42 // lacchIhareNa vahio, candaNahAnandaNo ya sambukko / suyaverieNa samaya, karei kharadUsaNo jujhaM // 43 / / saMgAmammi sahAo, jAva gao lakkhaNassa paumAbho / tAva ya chaleNa hariyA, naNayasuyA rakkhasindeNaM // 44 // suggIva-haNuva-jambava-virAhiyAI bahU gayaNagAmI / rAmassa guNAsattA, miliyA purva va sukaeNaM // 45 // sarovara meM icchAnusAra lIlA karane lge| (30) bANoM ko lie hue , nizAna dekhate hue aura chor3ate hue kumAra dikhAI nahIM par3ate the, zatruoMke binaSTa subhaTa hI dikhAI par3ate the| (31) lavaNa aura aMkuza dvArA nirdaya prahAroMse pITI gaI sArI zatrasenA bhAgakara pRthuke pAsa aaii| vaha siMhoM dvArA bhagAye jAte mRgayUthakI bhA~ti mAlUma hotI thii| (32) pIche pIche ratha lagAkara ve kumAra unheM kahane lage ki ajJAtakulavAloMse aba mata bhaago| sAmane Ao / (33) kSata-vikSata aura vinaSTa ho bhAgatI huI apanI senAko dekhakara pRtharAjA lauTA aura kumAroMke caraNoMmeM jA girA / (34) phira pRthurAjAne kahA ki pramAdavaza maiMne jo duzcarita kiyA hai vaha saba tuma manako saumya svabhAvavAlA banAkara kSamA kro| (35) pRthvIpurake svAmI tathA vanajaMghake sAtha madhura vacanoMmeM sambhASaNa karake ve manameM prasanna hue| (36) lavaNa aura aMkuzake sAtha pRthukI atyanta prIti huii| unhoMne bar3e bar3e rAjAoMko adhIna kiyA / (37) sAthameM Thahare hue subhaToMse yukta vanajaMgha rAjAne nArada munise kahA ki lavaNa aura aMkuzakI utpattike bAremeM kaheM / (38) taba nArada munine kahA ki yahA~ sAketanagarImeM ikSvAkuvaMzameM tilakabhUta dazaratha nAmakA eka vikhyAta rAjA thaa| (36) usake cAra sAgara jaise zAnti, kAnti evaM balase yukta, vijJAna aura jJAnameM kuzala tathA dhanurvidyA tathA astravidyAmeM abhyasta cAra vIra putra the| (4) jyeSTha rAma the| unase choTe lakSmaNa aura bharata the aura zatrughna sabase choTA thaa| vaha yuddhameM sabako jIta sakatA thaa| (41) pitAke vacanakA pAlana karane ke lie lakSmaga aura apanI patnIke sAtha sAketakA tyAga karake rAma daNDakAraNyameM gye| (42) vahA~ candranakhAke putra zambUkakA lakSmaNa ne vadha kiyaa| putrake vairIke sAtha kharadUSaNane yuddha kiyaa| (3) jaba rAma yuddha meM lakSmagako sahAyatA deneke lie gaye taba rAkSasendra rAvaNane sItAkA chalase apaharaNa kiyaa| (44) pUrvakRta puNyake kAraNa rAmake guNoMmeM Asakta sugrIva, hanumAna, jAmbavaMta virAdhita Adi bahutase gaganagAmI vidyAdhara A juTe / (45) rAkSasapatiko jItakara rAma sItAko vApasa laaye| unhoMne sAketa nagarIko bhI svargasadRza banA 1. kantisaMjuttA-pratya0 / 2. dhIrA-pratya0 / 3. caMdapahA.mu. / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98.62] 98. lavaNaM-'kusadesavijayapavvaM 506 rAmeNa rakkhasavaI, jiNiUNaM ANiyA tao sIyA / sAeyA vi ya nayarI, saggasaricchA kayA tehiM // 46 // paramiDvisaMpauttA, halahara-nArAyaNA tahiM rajjaM / bhuJjanti suravarA iva, sattasu rayaNesu sAhINA // 47 // aha annayA kayAI, jaNaparivAyANugeNa paumeNaM / parapurisamaNiyadosA, jaNayasuyA chaDDiyA raNNe // 48 // kahiUNa ya nissesaM, vattaM to nArao sariya sIyaM / jaMpai samaMsunayaNo, sabanarindANa paccakkhaM // 49 // paumassa aggamahisI, aTTahaM mahiliyAsahassANaM / rayaNaM va niruvalevA, uttamasammatta-cArittA // 50 // nUrNa ciya annabhave, pAvaM samuvajjiyaM videhAe / teNettha mANusatte, aNuhUyaM dAruNaM dukkhaM / / 51 // paratattirayassa ihaM, naNassa aliyaM pabhAsamANassa / vAsIphalaM va jIhA, kaha va na paDiyA dharaNivaDhe ? / / 52 / / suNiUNa vayaNameyaM, aNaGgalavaNo muNiM bhaNai etto / sAhehi ihantAo, kedUre kosalA nayaro ? // 53 // so bhaNai joyaNANaM, sayaM sasaddha imAu ThANAo / sAeyA varanayarI, jattha ya parivasai paumAbho // 54 // suNiUNa vayaNameyaM, bhaNai labo bajjajaGghanaravasabhaM / mAmaya melehi bhaDA, sAyaM jeNa vaccAmo // 55 // eyantarammi pihuNA, dinnA mayaNakusassa niyayasuyA / vattaM pANiggahaNaM, tattha kumArassa taddiyaha // 56 // gamiUNa egaratti, * tatto vi viNiggayA kumAravarA / paradese ya jiNantA, pattA AloganayaraM te // 57 // tatto vi ya niggantuM, abbhaNNapuraM gayA saha baleNaM / tattha vi kuberakantaM, jiNanti samare naravarindaM // 58 // gantUNa ya lampAgaM, desaM bahugAma-nagaraparipuNNaM / tattha vi ya egakaNNaM, narAhivaM nijiNanti raNe // 59 // taM pi ya aikkameuM, pattA vijayathaliM mahAnayariM / tattha vi jiNanti vIrA, bhAisayaM naravarindANaM // 60 // gaGgaM samuttareu, kailAsassuttaraM disaM pattA / nAyA ya sAmisAlA, lava-'GkasA geyadesANaM // 61 // jhasa-kaMbu-kuMta-sIhala-paNa-NaMdaNa-salahaMlaMgalA bhImA / bhUyA ya vomaNA vi ya, jiyA ya bahuvAiyA desA // 62 // diyaa| (46) atyanta Rddhise yukta haladhara aura nArAyaNa sAta ratnoMse yukta ho devoMkI bhA~ti vahA~ rAjyakA upabhoga karane lge|(47) eka dina logoMke apavAdake kAraNa rAmane parapuruSase janya doSavAlI sItAko araNyameM chor3a diyaa| (48) samagra vArtA kahakara aura sItAkA smaraNa karake aNuyukta nayanoMvAle nAradane saba rAjAoMke samakSa kahA ki AThahajAra mahilAoM meM ratnake jaisI rAmakI paTarAnI sItA nirdoSa thI aura uttama samyaktva evaM cAritrase sampanna thii| (49-50) avazya hI parabhavameM sItAne pApa kamAyA hogaa| usIse isa janmameM dAruga duHkhakA usane anubhava kiyA (51) dUsaroM kI bAtoMmeM rata aura jhUTha bolanevAle manuSyakI jIbha vAsI phalake samAna z2amIna para kyoM na gira gaI ? (32) yaha kathana sunakara anaMgalavaNane munise pUchA ki yahA~ se sAketanagarI kitanI dUra hai yaha Apa kheN| (53) usane kahA ki isa sthAnase Der3hasau yojana dUra sAketa nagarI hai, jahA~ rAma rahate haiN| (54) yaha kathana suna lavaNAMkuzane vanajaMgha rAjAse kahA ki, mAmAjI! Apa subhaTa iko kareM jisase hama sAketakI ora jAya~ / (55) isa bIca pRthu rAjAne madanAMkuzako apanI lar3akI dii| usI dina vahA~ kumArakA pANigrahaNa huaa| (56) eka rAta bitAkara vahA~se ve kumAra vara nikala par3e aura dUsare dezoMko jItate hue AlokanagarameM A pahu~ce / (57) vahA~se bhI nikalakara ve senAke sAtha abhyarNapura gye| vahA~ bhI kuberakAnta rAjAko yuddhameM jItA / (58) vahA~se bahutase gA~va aura nagaroMse paripUrNa lampAka dezameM gye| vahA~ para bhI unhoMne ekakarNa rAjAko yuddhameM hraayaa| (ha) usakA bhI atikramaNa kara ve vijayasthalI nAmakI mahAnagarImeM phuNce| vahA~ bhI una vIroMne rAjAoMke so bhAiyoMko jiitaa| (60) gaMgAko pArakara kailAsakI uttaradizAmeM ve pahu~ca gye| isa taraha lavaNa aura aMkuza aneka dezoMke svAmI hue| (61) unhoMne jhapa, kambu, kunta, siMhala, paNa, nandana, zalabha, laMgala, bhIma, bhUta, vAmana tathA bahuvAdika Adi deza jIte / (62) sindhuko pAra karake usa pAra Aye hue bahutase Arya-anArya deza 1.0cchA ya tehiM kayA-pratya0 / 2. meleha-pratya0 / 3 nareMdavaraM-pratya0 / 4. .hmNglaa-mu.| 5. pAhaNA--pratvaH / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 paumacariyaM [68.63uttariUNa ya sindhu', avareNa niNanti te bahU desA / Ariya-aNAriyA vi ya, imehi nAmehi nAyabA // 63 // AhIra-boya-javaNA, kacchA sagakeralA ya nemAlA / varulA ya cAruvacchA, varAvaDA ceva sopArA // 64 // kasamIra-visANA vi ya, vijjAtisirA hiDiMbayaM-'baTTA / sUlA babbara-sAlA, gosAlA saramayA sabarA // 65 // ANaMdA tisirA vi ya. khasA tahA ceva honti mehlyaa| suraseNA valhIyA. khaMdhArA kola-ulugA ya // 66 // puri-koberA kuharA, andhA ya tahA kaliGgamAIyA / ee anne ya bahU, lava-'GkusehiM jiyA desA // 67 // evaM lava-'kusA te, sevijjantA narindacakkeNaM / puNaravi puNDariyapuraM, samAgayA indasamavihavA // 68 // soUNa kumArANaM, AgamaNaM vajjajaGghasahiyANaM / dhaya-chatta-toraNAI, loeNa kayA nayarasohA // 69 // uvasohie samatthe, puNDariyapure surindapurasarise / lavaNakusA paviTTA, nAyaraloeNa dIsantA // 70 // sIyA daTTaNa sue, samAgae niggayA varagharAo / lavaNa-'Gku sehi paNayA, jaNaNI sabAyaratareNaM // 71 // tIe vi te kumArA, avagUDhA harisanehahiyayAe / aGgeSu parAmuTThA, siresu paricumbiyA ahiyaM // 72 // sapasthivA sagayaturaMgavAhaNA, visanti te siyakamalAyare pure / maNoharA payaliyacArukuNDalA, lava-'Gka sA vimalapayAvapAyaDA // 73 // // ii paumacarie lavaGkasadesavijayaM nAma aTThANauyaM pavvaM samattaM / / 99. lavaNaM-'kusajujjhapavvaM evaM te paramaguNaM, issariyaM pAviyA varakumArA / bahupasthivaparikiNNA, puNDariyapure parivasanti // 1 // tatto kayantavayaNaM, paripucchai nArao aDavimajjhe / vimaNaM gavesamANaM. jaNayasuyaM ujjhiuddese // 2 // unhoMne jIta liye| unake ye nAma jAno / (63) AbhIra, boka, yavana, kaccha, zaka, kerala, nepAla, varula, cAruvatsI, barAvaTa, sopArA, kAzmIra, viSANa, vija, trizira, hiDimba, ambaSTa, zUla, barbarasAla, gozAla, zarmaka, zavara, Ananda, trizira, khasa, mekhalaka, zUrasena, vAilIka, gAndhAra, kola, ulUka, purIkovera, kuhara, Andhra tathA kaliMga Adi-ye tathA dUsare bhI bahutase deza lavaNa aura aMkuzane jIta liye| (64-67) isa taraha rAjAoMke samUha dvArA sevita ve indrake samAna vaibhavavAle lavaNa aura aMkuza punaH pauNDarikapurameM lauTa aaye| (68) vanajaMghake sAtha kumAroMkA Agamana sunakara logoMne dhvaja, chatra, toraNa Adise nagarakI zobhA kI / (66) pUrNarUpase surendrakI nagarIke samAna zobhita pauNDarikapurameM nagarajanoM dvArA dekhe jAte lavaNa aura aMkuzane praveza kiyaa| (70) patroMkA Agamana dekhakara sItA sundara gharameMse bAhara niklii| lavaNa aura aMkuzane mAtAko sampUrNa zrAdarake sAtha praNAma kiyaa| (71) hRdayameM harSa aura snehayukta usane bhI una kumAroM kA zrAliMgana kiyA, aMgoMko sahalAyA aura mastakoM para bahuta bAra cumbana kiyA / (72) rAjAoMke sAtha, hAthI, ghor3e aura vAhanase yukta, manohara, bhUmate hue sundara kuNDalavAle tathA nirmala pratApase dedIpyamAna una lavaNa aura aMkuzane pauNDarikapurameM praveza kiyaa| (73) // padmacaritameM lavaNa aura aMkuzakA dezavinaya nAmaka aThThAnavevA~ parva samApta huaa| // 99. lavaNa-aMkuzakA yuddhavarNana isa taraha ve varakumAra parama utkarSa aura aizvarya prApta karake aneka rAjAoMse ghire hue pauNDarikapurameM rahane lge| (1 jaMgalake bIca jisa pradeza meM sItAkA tyAga kiyA thA vahA~ khojate hue duHkhI kRtAntavadanase nAradane pUchA / (2) sArA vRttAnta kahane 1. 0ra-oya-pratya0 / 2. gkiirlaa-prtyH| 3. pANA-pratyaH / 4. lA rasamayA-pratyaH / 5. khisaa--prty| 6..NA vaNhoyA gaMdhArA kosalA lUyA-pratya0 / 7. palhIyA mu.| 8. vsNti-prty| Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. 18] 99.lavaNaM-'kusajujjhapana sayale ya samakkhAe, vittante nArao gao turiyaM / puNDariyapuraM gantuM, pecchai lavaNa-'kuse bhavaNe // 3 // 'saMpuio paviTTho, bhaNai tao nArao kumAravare / jA rAma-lakkhaNasirI, sA tubhaM havau savisesA // 4 // kAUNa samAlAvaM, khaNamekaM nArao kumArANaM / sAhei ya vittantaM, kayantavayaNAiyaM sarva // 5 // taM nArayassa vayaNaM, suNiUNa lava-'kusA paramaruTTA / jaMpanti samarasajja, kuNaha lahu~ sAhaNaM sarva // 6 // paumassuvari payaTTe, putte daTTaNa tattha vaidehI / ruvai sasaMbhamahiyayA, daiyassa guNe aNusarantI // 7 // sIyAe~ samIvattho, siddhattho bhaNai nArayaM etto / esa kuDumbassa tume, bheo kAuM samADhatto // 8 // siddhatthaM devarisI, bhaNai na jANAmi haM imaM kajaM / navaraM puNa ettha guNo, dIsai sattho tumaM hohi // 9 // suNiUNa ya ruyamANiM, jaNaNi pucchanti doNNi vi kumArA / ammo! sAhehi lahu, keNa tuma ettha paribhUyA // 10 // sIyA bhaNai kumAre, na ya keNai ettha rosiyA ahayaM / navaraM ruyAmi saMpai, tumha piyaM sariya guNanilayaM // 11 // bhaNiyA ya kumArehiM, ko amha piyA ? kahiM vi so ammo? / parivasai kiMca nAmaM?, eyaM sAhehi bhUyatthaM // 12 // jaM eva pucchiyA sA, niyayaM sAhei unbhavaM sIyA / rAmassa ya uppattI, lakkhaNasahiyassa nissesaM // 13 // daNDAraNNAIya, niyaharaNaM rAvaNassa vahaNaM ca / sAeyapuripavesa, jaNAvavAyaM niravasesaM // 14 // puNaravi kahei sIyA, jaNaparivAyANugeNa rAmeNaM / neUNa ujjhiyA hai, aDavIe kesariravAe // 15 // gayagahaNapaviTeNaM, diTTA haM vajjanaGghanaravaiNA / kAUNa dhammabahiNI, bhaNiUNa ihANiyA nayaraM // 16 // evaM navame mAse, saMpatte savaNasaMgae cande / ettheva pasUyA haM, tunbhehiM rAhavassa suyA // 17 // teNeha lavaNasAyara-pariyantA vasumaI rayaNapuNNA / vijjAharehi samayaM, dAsiba vasIkayA sabA // 18 // para nArada phaurana pauNDarikapura gayA aura bhavanameM lavaNa evaM aMkuzako dekhA (3) / pUjita nAradane praviSTa hokara kumAroMse kahA ki rAma aura lakSmaNakA jo savizeSa aizvarya hai vaha tumhArA ho| (4) eka kSaNabhara bAtacIta karake nAradane kumAroMse kRtAntavadana AdikA sArA vRttAnta kaha sunaayaa| (5) nAradakA vaha kathana sunakara atyanta ruSTa lavaNa aura aMkuzane kahA ki yaddha ke lie zIghra hI sArI senAko taiyAra kro| (6) rAmake Upara putra AkramaNa karanevAle haiM yaha dekhakara bhayase yukta hadayavAlI sItA patike guNoMko yAda karake rone lgii| (7) taba sItAke samIpameM rahe hue siddhArthane nAradase kahA ki tuma isa kuTumbameM bheda DAlane ke lie pravRtta hue ho / (6) devarSi nAradane kahA ki maiM yaha kArya nahIM jaantaa| phira bhI isameM zabha dikhAI par3atA hai, ataH tuma svastha ho / (6) mAtA ko rotI suna donoM kumAroMne pUchA ki, mAM! tuma jaldI hI kaho ki tumhArA kisane apamAna kiyA hai ? (10) sItAne kumAroMse kahA ki kisIne mujhe kupita nahIM kiyaa| maiM to isa samaya kevala guNake dhAmarUpa tumhAre pitA ko yAda karake rotI huuN| (11) kumAroMne pUchA ki, mAtA jI! hamAre pitA kauna haiM? ve kahA~ rahate haiM? unakA nAma kyA hai? yaha saca saca kho| (12) isa prakAra pUchane para usa sItAne apane udbhava aura lakSmaNa sahita rAmakI utpattike bAre meM saba kucha kahA / (13) usane daNDakAraNyameM apanA apaharaNa, rAvaNakA vadha, sAketapurImeM praveza tathA logoMkA apavAda Adi samagra vRttAnta kaha sunaayaa| (14) sItAne punaH kahA ki jana-parivAdako jAnakara rAmane siMhakI garjanAoMse vyApta jaMgalameM mujhe chor3a diyA thaa| (15) hAthiyoMko pakar3aneke lie praviSTa vanajaMgha rAjA dvArA maiM dekhI gii| dharmabhaginI banAkara aura kahakara bAdameM maiM yahA~ lAI gii| (16) isa taraha nau mahIne pUre hone para zravaNa nakSatrake sAtha jaba candramAkA yoga thA taba rAmake putra tumheM maiMne yahA~ janma diyaa| (17) vidyAdharoMke sAtha unhoMne lavaNasAgara taka phailI huI tathA ratnoM se paripUrNa sArI pRthvI dAsIkI bhA~ti vazameM kI hai| (18) aba lar3AI chir3ane para yA to tumhArI yA phira rAmakI azobhanIya bAta .1 sNpuuio-muH| Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 paumacariyaM AvaDie saMgAme, saMpai kiM tumha kiM va rAmassa / suNihAmi asobhaNayaM vattaM teNaM mae ruNNaM // 19 // sau tehi vi paDibhaNiyA, ammo ! bala-kesavANa aireNaM / suNihisi mANavibhaGgaM, samare amhehi kIrantaM // 20 // sIyA bhaNai kumAre, na ya juttaM erisaM vavasiuM je / namiyabo ceva gurU havaiha loe ThiI esA // 21 // te eva jaMpamANi, saMthAveUNa attaNo jaNaNi / doNNi vi majjiyanimiyA, AharaNavibhUsiyasarIrA // 22 // siddhANa namokAraM, kAUNaM mattagayavarArUDhA / to niggayA kumArA, balasahiyA kosalAbhimuhaM // 23 // dasa nohasahassA khalu, gahiyakuhADA balassa purahuttA / chinnantA tarunivahaM vaJcanti tao tahiM suhaDA // 24 // tANa aNumaggao puNa, khara- karaha - baila - mahisamAIyA / vaccanti rayaNa-kaJcaNa celiyabahudhannabharabhariyA || 25 || nANA uha gahiyakarA, nANAnevatthaujjalA nohA / vaccanti ya daDhadappA, caJcalacaMmarA varaturaMgA // 26 // tANaM aNumaggeNaM, mattagayA bahaladhAuvicchuriyA / vaJcanti rahavarA puNa, kayasohA UsiyadhaohA // tambola- puppha-candaNa-kuGkuma - kappUra - celiyAIyaM / savaM pi suppabhUyaM, atthi kumArANa khandhAre // evaM te balasahiyA, saMpattA kosalApurIvisayaM / puNDucchu- sAlipauraM, kANaNa-vaNa-vappara maNijjaM // noyaNametesu payANaesu, evaM kameNa saMpattA / kosalapurIeN niyaDe, nadIeN AvAsiyA vIro // daTTaNa taM kumArA, pavayasiharohatuGgapAyAraM / pucchanti vajjanaGgha, mAmaya ! kiM dIsae eyaM 1 // to bhai vajjano, sAeyA puravarI havai esA / jattha'cchara tumha piyA, paumo lacchIharasamaggo // 32 // suNiUNa samAsanne, halahara - nArAyaNA parANIyaM / jaMpanti kassa loe, saMpai maraNaM samAsannaM // 33 // ahavA vi kiM va bhaNNai ?, so appAU na ettha saMdeho / jo ei amha pAsaM, kayantaavaloio puriso // 34 // 31 // [ ee. Pe maiM sUnUgI / isIse maiM rotI thI / (16) unhoMne use kahA ki, mAtAjI! hamAre dvArA yuddhameM kie gae baladeva aura kezavake mAnabhaMgake bAremeM tuma zIghra hI sunogI / (20) sItAne kumAroMse kahA ki tumhAre lie aisA karanA yogya nahIM hai, kyoMki gurujana vandana karane yogya hote haiN| lokameM yahI sthiti hai / (21) isa taraha kahatI huI apanI mAtAko sAntvanA dekara una donoMne snAna-bhojana kiyA tathA zarIra ko AbhUSaNoM se alaMkRta kiyA / (22) 27 // 28 // 29 // 30 // siddhoM ko namaskAra karake matta hAthI para ArUr3ha ve kumAra senA ke sAtha sAketakI ora nikala par3e / (23) dasa haz2Ara yoddhA hAthameM kulhAr3I lekara senAke Age jAkara per3oM ko kATate the / phira vahA~ subhaTa jAte the / (24) phira unake pIche pIche ratna, sonA, vastra tathA aneka taraha ke dhAnyake bhArase lade hue gave, U~Ta, baila, bhaiMse Adi jAte the / (25) unake pIche nAnAprakAra ke Ayudha hAthameM dhAraNa kie hue, nAnA-bhA~tike vastroMse ujjvala tathA atyanta darpayukta, yoddhA aura caMcala camaravAle ghor3e jAte the / 26) unake pIche pIche gerU Adi dhAtuse atyanta citrita matta hAthI tathA sajAe gae aura U~cI dhvajAoMvAle ratha jAte the / ( 27 kumAroMkI chAvanI meM tAmbUla, puSpa, candana, kuMkuma, karpUra, vastra Adi saba kucha bahutAyata se thA / (28) isa taraha senA ke sAtha ve sapheda Ukha aura dhAnase bhare hue tathA bArA-bagIcoM aura kiloMse ramaNIya sAketapurIke deza meM zrA pahu~ce / (26) yojanamAtra prayANa karate hue ve vIra kramazaH sAketapurIke samIpa A pahu~ce aura nadI para DerA DAlA / (30) parvata zikharake samAna uttuGga prAkAravAle usa nagarako dekhakara kumAroMne vajraghase pU~chA ki, mAmA ! yaha kyA dIkhatA hai ! (31) taba jaMghane kahA ki yaha sAketa nagarI hai jahA~ tumhAre pitA rAma lakSmaNake sAtha rahate haiM / (32) samIpa meM AI huI zatrukI senAke bAremeM sunakara rAma aura lakSmaNa ne kahA ki lokameM kisakI mRtyu aba najadIka AI hai / (33) athavA kyA kahA jAya ! vaha alpAyu hai isameM sandeha nahIM / jo puruSa hamAre pAsa AtA hai vaha yamake dvArA dekhA gayA hai / (34) taba pAsa meM baiThe hue virAdhitase rAmane sahasA kahA ki siMha aura garur3a kI dhvajA se yukta 1. sA tehiM pa0 pratya0 / 2. taragahaNaM, ba0 - pratya0 / 3. 0 sayAIyA -- pratya* / 5. kaNacamayA U0 prty0| 6. dhIrA - pratya0 / 7. 0GgasaMghAyaM mu0 / 4. * cadalA va0 mu0 | Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. 51] 66. lavaNaM-'kusajujjhapavvaM 513 etto pAsallINaM, virAhiyaM bhaNai rAhavo sahasA / hari-garuDa-vAhaNa-dhayaM, raNaparihatthaM kuNaha sennaM // 35 // bhaNiUNa vayaNameyaM, nandoyaranandaNeNa AhUyA / sabe vi naravarindA, samAgayA kosalAnayariM // 36 // daTThaNa rAhavabalaM, siddhattho bhaNai nArayaM bhiio| bhAmaNDalassa gantuM, eyaM sAhehi vittantaM // 37 // to nAraeNa gantuM, vittante sAhie aparisese / jAo dukkhiye vimaNo, sahasA bhAmaNDalo rAyA // 38 // soUNa bhAiNejje, Asanne raNavaleNa mahaeNaM / bhAmaNDalo payaTTo, samayaM piyareNa puNDariya / / 39 / / mAyA-vitteNa samaM, samAgayaM bhAyaraM paloeu / sIyA bhavaNavarAo. viNiggayA nibbharasiNehA // 40 // sIyA kuNai palAvaM, kaluNaM piu-bhAi-mAisaMjoe / nivAsaNAe~ dukkhaM, sAhentI jaM jahAvattaM / / 41 // saMthAviUNa bahiNi, naMpai bhAmaNDalo suNasu devI! / raNasaMsayaM pavannA, tujjha suyA kosalapurIe // 42 // nArAyaNa-baladevA, na ya johijjanti suravarehiM pi / lavaNa-'Gasehi khohaM, nIyA te tujjha puttehiM // 43 // jAva na havai pamAo, tANa kumArANa devi ! ettAhe / gantUNa kosalA haM, karemi parirakkhaNovAyaM // 44 // soUNa vayaNameyaM, sIyA bhAmaNDaleNa samasahiyA / dibavimANArUDhA, puttANa gayA samIvammi // 45 // aha te kumArasIhA, mAyAmahajuvalayaM ca jaNaNi ca / saMbhAsanti ya mAma, sayaNasiNeheNa paritudrA / / 46 // ko rAma-lakkhaNANaM, seNiya ! vaNNei sayalabalariddhi ? / taha vi ya suNehi saMpai, saMkheveNaM bhaNijjantaM // 47 / / kesarirahe vilaggo, paumo lacchIharo ya garuDaGka / sesA vi pavarasuhaDA, jANa-vimANesu ArUDhA // 48 / / rAyo u tisiranAmo, vahisiho sIhavikkamo merU / etto palambabAhU, saraho taha vAlikhillo ya // 49 // sUro ya ruddabhUI, kulissasavaNo ya sIhaudaro ya / pihumAridattanAmo, maindavAhAiyA bahave // 50 // evaM paJcasahassA, nArandacandANa baddhamauDANaM / vijjAharANa seNiya!, bhaDANa ko lahai parisaMkhaM? // 51 / / vAhanavAlI senAko yuddhake lie taiyAra karo / (35) aisA vacana kahakara candrodarake putra virAdhitake dvArA bulAe gae sabhI rAjA sAketa nagarImeM aaye| (36) rAmakI senAko dekhakara bhayabhIta siddhArthane nAradase kahA ki bhAmaNDalase jAkara yaha vRttAnta kho| (37) taba nAradane nAkara sArA vRttAnta use kaha sunaayaa| use sunakara bhAmaNDala rAjA sahasA duHkhita aura viSaNNa ho gyaa| (38) bhAnaje bar3e bhArI sainyake sAtha samIpameM haiM aisA sunakara bhAmaNDalane pitAke sAtha pauNDarikapurakI ora prayANa kiyaa| (36) mAtA-pitAke sAtha bhAIko AyA dekha snehase bharI huI sItA bhavanameMse bAhara niklii| (40) pitA, bhAI aura mAtAse nirvAsanakA jaisA huA thA vaisA duHkha kahatI huI sItA karUNa svarameM vilApa karane lgii| (46) bahanako sAntvanA dekara bhAmaNDalane kahA ki, devI ! suno| sAtapurI meM tumhAre putra yuddhake kAraNa saMzayAvasthAmeM A par3e haiN| (42) deva bhI nArAyaNa aura baladevake sAtha yuddha nahIM kara skte| ve tumhAre putra lavaNa aura aMkuza dvArA kSubdha kiye gaye haiN| (43) he devI ! isa samaya una kumAroMke lie pramAda na ho, ataH maiM ayodhyA jAkara rakSAkA upAya karatA huuN| (44) yaha vacana sunakara bhAmaNDalake sAtha sItA divya vimAna para ArUr3ha ho putroMke pAsa gaI / (45) vajana ke snehase AnaMdameM Aye hue ve kumArasiha nAnA-nAnIke yugala tathA mAtA evaM mAmAke sAtha vArtAlApa karane lge| (46) heNika ! rAma aura lakSmaNake samagra sainyakI RddhikA varNana kauna kara sakatA hai ? phira bhI tuma saMkSepase kahI jAtI usa Rddhike bAremeM sunoN| (4) kesarI rathameM rAma aura garur3ase cihnita rathameM lakSmaNa baiThe the| bAqIke uttama subhaTa yAna evaM vimAnoMmeM savAra hue the| (48) trizira nAmakA rAjA, vahnizikha, siMhavikrama, meru, pralambavAhu, zarabha, vAlikhilya, sUrya, rudrabhRti, kulizazravaNa, siMhodara, pRthu, mAridatta, mRgendravAhana Adi bahuta-se rAjA the| aise pA~ca hajAra to vidyAdharoM ke muTudhArI rAjA the| he zreNika ! subhaToMkI to ginatI hI kauna kara sakatA hai| (49-51) ghor3oM 1. 0Na evameyaM-pratya0 / 2. 0 yamaNaso, sa0-pratyaH / 3. supiu.Na-pratyaH / 4. mAyA piyareNa-pratyaH / 5. rAo ya-pratyaH / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 paumacariyaM [66.52. Asesu kuJjaresu ya, kei bhaDA rahavaresu ArUDhA / khara-karaha-kesarIsu ya, anne go-mahisayavilaggA // 52 // evaM rAmassa balaM, viNiggaya pahayatUranigdhosaM / nANAuhagahiyakara, vimuktapAikvokkAraM // 53 // etto parabalasaha. suNiuM lavaNa-'GakusAniyaM sarva / sannaddhaM raNadacchaM, aNeyavarasuhaDasaMghAya // 54 // kAlANalaMsucUDA, gavaGganevAlababbarA puNDA / mAgahaya-pArasaulA, kAliGgA sIhalA ya tahA / / 55 / / ekkAhiyA sahassA, dasanaravasahANa pavaravIrANaM / lavaNa-'GkusANa seNiya!, esA kahiyA mae saMkhA / / 56 // evaM paramavalaM taM, rAhavasennassa abhimuhAvaDiyaM / pasarantagaya-turaMgaM visamAhayatUrasaMghAyaM // 57 // johA johehi samaM, abhiTTA gayavarA saha gaehiM / jujjhanti rahArUDhA, samayaM rahiesu raNasUrA // 58 / / khaggehi moggarehi ya, anne pahaNanti satti-kuntehiM / sIsagahiekamekkA, kuNanti keI bhuyAjujhaM // 59 // jAva ya khaNantareka, tAva ya gayaturayaSavarajohehiM / airuhirakaddameNa ya, raNabhUmI duggamA jAyA / / 60 // bahutUraniNAeNaM, gayagajjiyaturaya hiMsiyaraveNaM / na suNei ekamekaM, ullAvaM kaNNavaDiyaM pi // 61 // jaha bhUmigoyarANaM, vaTTai jujhaM pahAravicchaDDe / taha kheyarANa gayaNe, abhiTTa saMkulaM bhImaM // 62 / / lavaNa-'GakusANa pakkhe, Thio ya bhAmaNDalo mahArAyA / vijuppabho mayako, mahAbalo pavaNavego ya // 63 / / sacchanda-miyaGkAI, ee vijjAharA mahAsuhaDA / lavaNa-'kusANa pakkhaM, vahanti saMgAmasoDIrA // 64 / / lavaNa-'GakusasaMbhUI, suNiUNaM kheyarA raNamuhammi / siDhilAiumAraddhA. sabe, suggIvamAIyA // 65 / / TaThaNa jaNayataNaya, suhaDA siriselamAiyA pnnii| tIe kuNanti sabe. samare ya ThiyA udAsINA // 66 // para, hAthiyoM para to koI subhaTa uttama rathoM para ArUr3ha hue| dUsare gadhe, U~Ta, siMha, baila aura bhaiMse para savAra hue| (52) isa taraha raNavAyoMkA bar3A bhArI ghoSa karatA huA, hAthameM nAnAvidha Ayudha liyA huA tathA pyAde jisameM garjanA kara rahe haiM aisA rAmakA sainya nikalA / (53) udhara zatrusainyakI AvAja sunakara lavaNa aura aMkuzakI yuddha meM dakSa aura aneka uttama subhaToM se yukta samaya senA taiyAra ho gii| (54) kAlAnala, aMzucUr3a, gavaMga, nepAla, barbara, puNDra, mAgadha, pArasakula, kaliMga tathA siMhala-yaha lavaNa aura aMkuza ke daza atyanta vIra rAjAoMkI gyAraha hajArakI saMkhyA, he zreNika ! maiMne tumase khii| (55-6) isa taraha hAthI aura ghor3oMse vyApta tathA bhayaMkara rUpase pITe jAte vAdyoMke samUha se yukta vaha uttama sainya rAmakI senAke sammukha upasthita huaa| (57) yoddhA yoddhAoMke sAtha aura hAthI hAthiyoMke sAtha bhir3a gye| raNazUra rathika rathikoMke sAtha yuddha karane lge| (58) koI talavAra aura mudgarase to dUsare zakti aura bhAloM se prahAra karate the| koI eka-dUsarekA sira pakar3akara bAhuyuddha karate the| (59) eka kSaNabhara bItane para to hAthI, ghor3e evaM uttama yoddhAoMse tathA raktajanya atyadhika kIcar3ase raNabhUmi durgama ho gaI / (60) bahuta-se vAdyoMke ninAdase tathA hAthiyoMkI ciMghAr3a evaM ghor3oMkI hinahinAhaTase kAnameM par3A huA eka-dUsarekA zabda sunAI nahIM par3atA thaa| (61) Ayudha jisameM pheMke jA rahe haiM aisA bhUmi para calanevAle manuSyoMkA jaisA yuddha ho rahA thA vaisA hI AkAzameM khecaroMke bIca saMkula aura bhayaMkara yuddha ho rahA thaa| (62) lavaNa aura aMkuzake pakSameM mahArAja bhAmaNDala sthita huaa| vidyutprabha, mRgAMka mahAbala, pavanavega, svacchandamRgAMka Adi yuddha meM vIra mahAsubhaTa vidyAdharoMne lavaNa aura aMkurAkA pakSa liyaa| (63-4) lavaNa aura aMkuzakI vibhUtike bAremeM sunakara yuddha meM suIva Adi saba khecara zithila hone lage / (65) janakaputrI sItAko dekhakara hanumAna Adi subhaToMne use praNAma kiyA aura ve yuddhase udAsIna ho gye| (66) 1. guNiUNa lavaM-'GkusA NiyayaseNyaM / sa.-pratya0 / 2. 0Na dhIrapurisANaM / l0-prty0| 3. *turNgmvis0-mu.| 4. sIsaM gahiekAmaNA, ku.-prty0| 5. gayanivaha johnnivhehi-prty0| 6. yahesiya-pratya0 / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100.3] 100. lavaNaM kusasamAgamapavvaM 67 // 68 // taM riubalaM mahantaM, saMvaTTeUNa gayaghaDAnivahaM / pavisanti varakumArA, halahara - 'nArAyaNaMteNaM // kesari-nAgAridhae, daTTTNa laMba-'GkusA raNucchAhA / ekkekaimANadoNi vi, jeTTa-kaNiTThANa AvaDiyA // uTThiyametteNa raNe, laveNa rAmarasa' sohaghayacAvaM / chinnaM raho ya bhaggo, balaparihattheNa vIreNaM // 69 // I annaM rahaM vilaggo, annaM dhaNuvaM ca rAhavo ghettuM / saMdhei jAva bANaM, tAva laveNaM kao viraho // 70 // AruhiUNa niyarahe, vajjAvattaM gahAya dhaNurayaNaM / rAmo laveNa samayaM jujjhai paharoha vicchaDuDaM // 71 // paumassa lavassa jahA, vaTTai jujjhaM raNe mahAghoraM / taha lakkhaNa-'GkusANaM, teNeva kameNa nAyabaM // 72 // annA vi johANaM, evaM aNusarisavikkamacalANaM / nasamaggayANa seNiya !, AvaDiyaM dAruNaM jujjhaM // evaM mahantadaDhasattisunicchayANaM, saMmANadANakaya sAmiyasaMpayANaM / jujhaM bhaDANa bahutthapaDantaghoraM jAyaM niruddhanivayaM vimalaMsumaggaM // 74 // 73 // ||ii paumacarie lavaNa- 'GgasajujjhavihANaM nAma navanauyaM pavyaM samattaM // 100. lavaNaM- kusasamAgamapavvaM to ma~gahanarAhiba !, jujjhavisese pariSphuDaM tANaM / jujjhaM kahemi saMpai, suNehi lava- rAmapamuhANaM // 1 // sigghaM labassa pAse, avaTTio vajjanaGghanaravasabho / bhAmaNDalo viya kusaM, aNugacchai balasamAutto // 2 // rAmassa kayantamuho, avaTTio sArahI rahArUDho / taha lakkhaNassa vi raNe, virAhio ceva sAhINo // 3 // hAthiyoMke samUhase yukta usa bar3e bhArI zatrusainyako trasta karake ye donoM kumAravara rAma aura lakSmaNake samIpa A pahu~ce / (67) siMha aura garur3akI dhvajAvAle rAma-lakSmaNa ko dekhakara yuddha meM utsAhazIla lavaNa aura aMkuza donoM bar3e aura choTe bhAI meM se eka-ekake sAtha juTa gaye / (68) yuddha meM khar3e hote hI balI aura vIra lavaNane rAmakA siMha dhvajAke sAtha dhanuSa kATa DAlA aura ratha tor3a DAlA / (66) dUsare ratha para savAra ho aura dUsarA dhanuSa lekara rAma jaise hI bArA Tekane lage vaise hI lavaNane unheM rathahIna banA diyA / ( 70 ) apane ratha para savAra ho aura dhanuparatna vastrAvarta hAtha meM lekara rAma lavaNa ke sAtha jisameM AyudhoM kA samUha pheMkA jA rahA hai aisA yuddha lar3ane lage / (71) rAma aura lavaNakA yuddhakSetra meM jaisA mahAbhayaMkara yuddha ho rahA thA vaisA hI yuddha usI kramase lakSmaNa aura aMkuzake bIca bhI ho rahA thA aisA samajhanA caahie| ( 72 ) he zreNika ! yazakI cAha rakhanevAle samAna vikrama aura balazAlI dUsare yoddhAoM ke bIca bhI dAruNa yuddha hone lagA / (73) isa taraha mahatI zakti aura dRr3ha nizcayavAle tathA sammAna-dAna ke kAraNa svAmI kI sampatti bar3hAnevAle subhaToMke bIca bahuta se zastroMke giranese bhayaMkara tathA rAjAoM evaM nirmala AkAzako niruddha karanevAlA yuddha huA / (74) // padmacaritameM lavaNa evaM aMkuzakA yuddhavidhAna nAmaka ninnAnaveyA~ parva samApta huA || 100. he magadha nareza ! udhara jaba vizeSa rUpase maiM vispaSTarUpase kahatA 1 use bhAmaNDala bhI aMkuzakA anugamana 1. 0kamaNA do0 - mu0 / pariphuDaM te mu0 | 'tuma suno / (1) karane lagA / (2) 2. 0sa sahadhayaM 515 lavaNa aura aMkuzakA samAgama yuddha cala rahA thA taba lavaNa aura rAma Adike bIca jo yuddha huA vaha lavaNake pAsa zIghra hI vanajaMgha rAjA upasthita huA / balase yukta ratha para Arur3ha kRtAntavadana rAmakA sArathI huA / usIprakAra yuddhameM cAvaM - - mu0 / 3. dhIreNa pratya0 / 4. mahANarA0 pratya0 / 5. viseseNa Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [1.0.4 eyantarammi paumo, bhaNai kayantaM rahaM savaDahutaM / ThAvehi veriyANaM, karemi jeNArisaMkhohaM // 4 // naMpai kayantavayaNo, ee vi hu najjarIkayA turayA / suNisiyacANehi pahU!, imeNa saMgAmadaccheNaM // 5 // niddAvasammi pattA, ime hayA payalaruhiravicchaDDA / na vahanti caDusaehi vi, na ceva karatADiyA sAmi ! // 6 // rAva ! majjha bhuyAo, imAu bANehi suNisiyaggehiM / pecchasu arINa saMpai, kayambakusumaM piva kayAo // 7 // paumo bhaNai kayantaM, vajjAvattaM mahaM pi dhaNurayaNaM / siDhilAyai aidUra, vihalapayAvaM va halamusalaM // 8 // jakkhakayarakkhaNANaM, parapakkhakhayaMkarANa divANaM / atthANa saMpai mahaM, jAyA eyArisA'vatthA // 9 // atthANa niratthattaM, seNiya ! jaha rAhavassa saMjAyaM / taha lakkhaNassa vi raNe, eva viseseNa nAyaba // 10 // parimuNiyanAibandhA, sAvekkhA raNamuhe kumAravarA / jujjhanti tehi samaya, hala-cakaharA nirAvekkhA // 11 // rAmassa karavimukkaM, taM saranivahaM labo paDisarehiM / chinnai balaparihattho, kuso vi lacchIharassevaM // 12 // tAva ya kuseNa bhinno, saresu lacchIharo gao mohaM / sigdhaM virAhio vi hu, dei rahaM kosalAhuttaM // 13 // Asattho bhaNai tao, virAhiyaM lakkhaNo paDivaheNaM / mA dehi rahaM sigcha, Thavehi samuhaM riubhaDANaM // 14 // sarapUriyadehassa vi, saMgAme ahimuhassa suhaDassa / sUrassa salAhaNiya, maraNaM na ya erisaM juttaM // 15 // sura-maNuyamajjhayAre, paramaSayapasaMsiyA mahApurisA / kaha paDivajjanti raNe, kAyarabhAvaM tu narasIhA ? // 16 // dasarahanivassa putto, bhAyA rAmassa lakkhaNo ahayaM / tihuyaNavikkhAyajaso, tassevaM neva aNusarisaM // 17 // eva bhaNieNa teNaM, niyattio rahavaro pavaNavego / Alaggo saMgAmo, puNaravi johANa aighoro // 18 // eyantare amohaM. cakkaM nAlAsahassaparivAraM / lacchIhareNa mukta, kusassa telokabhayanaNayaM // 19 // virAdhita lakSmaNakA sahAyaka huaa| (3) bAdameM rAmane kRtAntavadanase kahA ki rathako zatruoMke sammukha le jAo jisase maiM zatruoMko vyagra kruuN| (4) kRtAntavadanane kahA ki, he prabho! saMgrAmameM dakSa isane tIkSNa bANoMse ina ghor3oMko jarjara banA diyA hai| (5) he svAmI ! bahate hue rudhirase AcchAdita ye ghor3e besudha ho gaye haiN| na to saikar3oM madhura vacanase aura na hAthase thapathapAne para bhI ye calate haiM / (6) he rAghava! merI ina bhujAoMko dekho jo pheMke gaye tIkSNa nokavAle bANoMse zatruoMne kadambake puSpakI bhA~ti kara dI hai| (7) taba rAmane kRtAntavadanase kahA ki merA bhI dhanuSaratna vajrAvarta atyanta zithila banA diyA gayA hai tathA hala-mUsala bhI pratApahIna kara diyA gayA hai| (8) yakSoM dvArA rakSA kiye jAte tathA zatrupakSake lie vinAzakArI mere divya zastroM kI bhI isa samaya aisI avasthA ho gaI hai| (ha) he zreNika ! rAmake zastroMkI jaisI nirarthakatA huI vaise hI vizeSa rUpase lakSmaNakI bhI yuddhameM samajhanA / (10) jJAtisambandhako jAnanevAle kumAravara sajJAnabhAvase lar3a rahe the, jabaki rAma aura lakSmaNa unake sAtha nirapekSabhAvase lar3a rahe the / (11) rAmake hAthase pheMkA gayA bANa-samUha yuddhameM dakSa lavaNa virodhI bANoMse kATa DAlatA thaa| isI taraha aMkuza bhI lakSmaNake bANoM ko kATatA thaa| (12) usa samaya aMkuzake dvArA vANoMse bhinna lakSmaNa besudha ho gyaa| virAdhitane bhI zIghra hI ratha sAketa kI ora pherA / (13) hozameM Anepara lakSma gane virAdhita se kahA ki viparIta mArga para ratha mata le jaao| zIghra hI zatruke sammukha use sthApita kro| (14) bAgoMse deha bharI huI hone para bhI sAmanA karanevAle vIrasubhaTakA yuddha meM hI maraNa zlAghanIya hai, kintu aisA-pITha dikhAnA upayukta nahIM hai| (15) deva evaM manuSyoM meM atyanta prazaMsita aura narasiMha sarIkhe mahApuruSa yuddhameM kAtara bhAva kaise svIkAra kara sakate haiM ? (16) dazaratha rAjAkA putra, rAmakA bhAI aura tInoM lokoMmeM vikhyAta yazavAlA maiM lakSmaNa huuN| usake lie aisA anucita hai| (17) aisA kahakara usane pavanavega nAmaka ratha lauTAyA aura yoddhAoMke lie atibhayaMkara aise saMgrAmameM juTa gyaa| (18) taba lakSmaNane aMkuzake Upara amogha, hajAroM jvAlAoMse vyApta tathA tInoM lokoM meM bhaya paidA karanevAlA cakra pheMkA / (16) vikasita prabhAvAlA vaha caka aMkurAke pAsa jAkara zIghra hI vApasa lauTa 1. ghAhehi-pratya0 / 2. tasseyaM-prasya0 / 3. jaNaNaM-pratya0 / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 517 100.35 ] 100. lavaNaM'kusasamAgamapavvaM gantUNa kusasayAsaM, taM cakaM viyasiyappahaM sigcha / puNaravi ya paDiniyattaM, saMpattaM lakkhaNassa karaM // 20 // taM lakkhaNeNa cakkaM, khittaM khittaM kusassa roseNaM / vihalaM tu paDiniyattai, puNo puNo pavaNavegeNaM // 21 // eyantare kuseNaM, dhaNuyaM apphAliuM sahariseNaM / ThA ThAhi savaDahutto, bhaNio lacchIharo samare // 22 // daThUNa tahAbhUyaM, raNaGgaNe lakkhaNaM samatthabhaDA / japanti vimhiyamaNA, kiM evaM annahA jAya ? / / 23 / / kiM koDisilAIyaM, aliyaM ciya lakkhaNe samaNunAyaM ! | kajjaM muNivaravihiyaM ?, cakkaM jeNa'nnahAbhUyaM / / 24 / / aha bhaNai lacchinilao, visAyaparivajio dhuvaM ee / baladeva-vAsudevA, uppannA bharavAsammi // 25 // lajjAbharotthayamaNaM, somittiM pecchiUNa siddhattho / saha nAraeNa gantuM, jaMpai vayaNaM suNasu amhaM // 26 // deva ! tumaM cakkaharo, balo ya paumo na ettha saMdeho / kiM muNivarANa vayaNaM, kayAi aliyaM havai loe ? / / 27 / / soyAe~ suyA ee, lavaM-'kusA nAma doNi vi kumArA / gabbhaTThie, jesuM, vaidehI chaDDiyA raNe // 28 // siddhattha-nAraehiM, tammi ya siTTe kumAravittante / tAhe sasunayaNo, ujjhai lacchIharo cakaM // 29 / / rAmo vi nisuNiUNaM, suyasaMbandhaM tao viyaliyaccho / ghaNasoyapIDiyataNU, mucchAvasavimbhalo paDio / / 30 // candaNajalolliyaGgo, Asattho rAhavo suyasamIvaM / vaccai lakkhaNasahio, nehAulamANaso sigdhaM // 31 / / lavaNaM-'kusA vi etto, oyariUNaM rahAu do vi jaNA / tAyassa calaNajuyalaM, paNamanti sasaMbhamasiNehA // 32 // avagUhiUNa putte, kuNai palAvaM tao paumanAho / ainehanivbharamaNo, vimukkanayaNaMsunalanivaho // 33 // hA hA! mayA'ikaTTa, puttA! gabbhaTThiyA aNajeNaM / sIyAe~ samaM cattA, bhayajaNaNe dAruNe raNNe // 34 // hA! viulapuNNayA vi hu, sIyAe naM mae vi sNbhuuyaa| uyaratthA aighoraM, dukkhaM pattA u aDavIe // 35 // AyA aura lakSmaNake hAthameM pahu~ca gyaa| (20) lakSmaNane vaha cakra roSameM Akara punaH punaH aMkuzake Upara pheMkA, kintu viphala hokara pavanake vegakI taraha vaha punaH punaH vApasa AtA thaa| (21) taba AnandameM Akara aMkuzane dhanuSakA AsphAlana kiyA aura lakSmaNase kahA ki yuddha meM sAmane khar3e raho / (22) yuddhabhUmimeM lakSmaNako vaisA dekha manameM vismita saba subhaTa kahane lage ki yaha anyathA kaise huA ? (23) munIzvara dvArA ukta koTizilA Adi kArya kyA lakSmaNameM asatya mAnanA, kyoMki cakra anyathAbhUta huA hai| (24) isa para vivAdamukta lakSmaNane kahA ki avazya hI bharatakSetra meM ye baladeva aura vAsudeva utpanna hue haiN| (25) lajjAke bhArase dave hue manavAle lakSmaNako dekhakara siddhArtha nAradake sAtha usake pAsa gayA aura kahA ki hamArA kahanA suno / (26) he deva ApahI cakradhara aura rAma baladeva haiM, isameM sandeha nhiiN| kyA munivaroMkA vacana kabhI lokameM asatya hotA hai ? (27) lavaNa aura aMkuza nAmake ye donoM kumAra sItAke putra haiM, jinake garbha meM rahate samaya khItA vanameM chor3a dI gaI thii| (28) siddhArtha aura nArada dvArA kumAroMkA vaha vRttAnta kahe jAne para A~khoMmeM A~sUse yukta lakSmaNane cakrako chor3a diyA / (26) putroMkA vRttAnta sunakara A~khoMmeM A~sU bahAne vAle aura zokase atyanta pIr3ita zarIravAle rAma bhI mUrchAvaza vihvala ho nIce gira pdd'e| (30) candanake jalase sikta dehavAle rAma hozameM Akara manameM snehase yukta ho lakSmaNake sAtha zIghahI putroM ke pAsa gaye / (31) udhara ratha parase nIce utarakara donoM lavaNa aura aMkuza Adara aura snehake sAtha pitAke caraNoM meM gire| (32) putroMko AliMgana karake manameM atyanta snehase yukta tathA A~khoM meM se athujalakA pravAha bahAnevAle rAma pralApa karane lage ki mujhe duHkha hai ki anArya maiMne sItAke sAtha garbhasthita putroMko bhayotpAdaka dAruNa vanameM chor3a diyA : (33-34) vipula puNyavAlI sItAmeM jo mere dvArA utpanna kiye gaye the una udarastha putroM ko vanameM atibhayaMkara duHkha milA / (35) yadi ye poNDarika pura ke svAmI usa vana meM na hote to maiM tuma putroM kA vadanarUpIcandra kaise dekha pAtA ? (36) (26) putroMkA vRtta nArada dvArA kumAroM kA bahAra sItAke putra haiM, jinakA manivaroMkA vacana kabhI hamArA ghahI etroM ke pAsa gii| (30) candanake jAsU bahAne vAle aura zoAkhAmeM A~sUse yukta lAma 1. vihymaannaa-prty0| 2. .su jemu ya va0-pratya0 / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [100.36nai eso tattha vaNe, na ya honto puNDarIyapurasAmI / to tumha puttayA hai, kaha pecchanto vayaNacande? // 36 // eehi amohehiM, jaM na mae vinihayA mahatthehiM / hA vacchaya aipuNNA, tumbhe'jtha jae niravasesaM // 37 / / puNaravi bhaNai subhaNio, paumo tumbhehi disaMtehiM / jANAmi jaNayataNayA, jIvai natthettha saMdeho // 38 // lacchIharo vi etto, sabasunayaNo viogadukkhatto / AliGgai do vi jaNe, gADhaM lavaNaM-'kusakumAre // 39 // sattagyAinarindA, muNiUNaM erisaM tu vittantaM / taM ceva samuddesa, saMpattA uttamA pII // 40 // nAo. ubhayabalANaM, samAgamo'NeyasuddaDapamuhANaM / dhaNapIisaMgayANaM, raNatattiniyattacittANaM // 41 // puttANaM daiyassa ya, samAgamaM pecchiUNa jaNayasuyA / divabimANArUDhA, puNDariyapuraM gayA sigdhaM // 42 // etto harisabasagao, puttANa samAgame paumanAho / kheyara-naraparikiNNo, maNNai telokkalambhaM va // 43 // aha tattha rAhaveNaM. pattANa kao samAgamANando / bahutaramaGgalaravo, nacantavilAsiNIpauro // 44 // aha bhaNai vajjajaGgha, paumo bhAmaNDalaM ca parituTTho / tubbhehi majjha bandhU, jehi kumArA ihANIyA // 45 // etto sAeyapurI, saggasaricchA kayA khaNakhUNaM / bahutUramaGgalaravA, naDanaTTapaNacciuggIyA / / 46 // puttehi samaM rAmo, pupphavimANaM tao samArUDho / tattha vilaggo rehai, somittI viraiyAbharaNo // 47 // pAyAragourAI, jiNabhavaNAiM ca keunivahAI / pecchantA naravasabhA, sAeyapuri pavisaranti // 48 // gaya-turaya-joha-rahavara-samAulA jaNiyatUrajayasadA / hala-cakkahara-kumArA, vaccanti jaNeNa dIsantA // 49 // nArIhi tao sigcha, lavaNaM-'kusadarisaNussuyamaNAhiM / paDipUriyA gavakkhA, nirantaraM paGkayamuhIhiM / / 50 / / airUvanobaNadhare, ahiyaM lavaNaM-'kuse niyantIhiM / jubaIhi hArakaDayaM, vivaDiyapaDiyaM na vinnAyaM // 51 // he vatsa ! mere dvArA ina amogha mahAtroMse Ahata honepara bhI tuma nahIM mAre gaye the, isalie isa sAre vizvameM tuma atyanta puNyazAlI ho / (37) vacanakuzala rAmane punaH kahA ki tumako dekhanese maiM mAnatA hU~ ki sItA jIvita hai, isameM koI sandeha nhiiN| (38) A~khoMmeM A~sU bhare hue tathA viyogake duHkhase pIr3ita lakSmaNane donoM lavaNa aura aMkuza kumAroMko gAr3ha AliMgana kiyaa| (39) zatrughna Adi rAjA aisA vRttAnta jAnakara usa pradezameM aaye| unhoMne uttama prIti sampAdita kii| (40) aneka pramukha subhaToMvAlI, atyanta prItise sampanna aura yuddhakI pyAsase nivRtta cittavAlI-aisI donoM senAoMkA samAgama huaa| (40) putroMkA aura patikA samAgama dekhakara divya vimAnameM ArUr3ha sItA zIghra hI pauNDarikapura calI gaI / (42) vidyAdhara tathA manuSyoMse ghire hue rAma putroMkA samAgama hone para AnandameM Akara mAno trailokyakI prApti huI ho aisA mAnane lage / (43) bAdameM vahA~ para rAmane putroMkA bahuvidha vAdyoMkI maMgaladhvanise yukta tathA nAcatI huI vilAsiniyoMse sampanna milana-mahotsava manAyA / (44) taba atyanta Anandita rAmane vanajaMgha aura bhAmaNDalase kahA ki tuma mere bhAI ho, kyoMki tuma kumAroMko yahA~ lAye ho / (45) anekavidha maMgaladhvanise yukta tathA naTa evaM nartakoM dvArA pranartita evaM udgIta vaha sAketanagarI thor3I hI derameM svarga-sadRza banA dI gii| (46) phira putroMke sAtha rAma puSpaka vimAnameM ArUr3ha hue| usameM baiThA huA tathA AbhUSaNoMse vibhUSita lakSmaNa bhI zobhita ho rahA thaa| (47) prAkAra, gopura, jinamandira aura dhvajAoMke samUhako dekhate hue ve naraSTha sAketapurImeM praviSTa hue / (48) hAthI, ghor3e, yoddhA evaM subhaToMse ghire hue, vAdyoMkI dhvanike sAtha jayaghoSa kiye jAte tathA logoMke dvArA darzana kiye jAte ve cala rahe the| (49) usa samaya lavaNa aura aMkuzake darzanake lie manameM utsuka kamalasadRza mukhvAlI riyoMne khAlI jagaha na rahe isa tarahase gavAkSoMko bhara diyaa| (50) atyanta rUpa aura yauvana dhAraNa karanevAle lavaNa aura aMkuzako gaurase dekhanevAlI riyoMko nikalakara gire hue hAra aura kar3eke bAre meM kucha khabara hI nahIM rahI / (51) arI ! sundara kezapAza aura puSpoMse bhare hue sirako 1. etto viogadukkheNa dukkhi yasarIro / A0--pratya0 / 2. suNiUNaM-pratya0 / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 101. 1] 101. devAgamavihANapavvaM eyaM kusumAuNNaM, sosaM nAmehi viyaDadhammillaM / maggeNa imeNa hale!, pecchAmi lavaM-'kuse jeNaM / / 52 // tIe vi ya sA bhaNiyA, annamaNe! cvlcnyclshaave!| viulaM pi antaramiNaM, eyaM na vipecchasi yAse! // 53 // mA thaNahareNa pellasu, jobaNamayagabie ! vigayalajje ! / kiM me rUsasi bahiNe !!, sabassAvi kouyaM sarisaM // 54 // annA annaM pellai, annA annAe~ nAmae sosaM / avasAriUNa annaM, riyai gavakkhantare annA / / 55 / / nAyaravahUhi evaM, lavaNaM-'kusarUvakouyamaNAhiM / halabolAulamuhalA, bhavaNagavakkhA kayA sabe // 56 // candaddhasamaniDAlA, ee lavaNaM-'kusA varakumArA / AharaNabhUsiyaGgA, rAmassa avaTTiyA pAse // 57 // sindUrasannihehiM, vatthehi imo lavo na saMdeho / divambaresu ya puNo, sugapicchasamappabhesu kuso // 58 // dhannA sA jaNayasuyA, jIe puttA ime guNavisAlA / dUreNa sukayapuNNA, jAe hohinti varaNIyA // 59 / / keI niyanti entaM, sattagdhaM kei vANarAhivaI / anne puNa haNumantaM, bhAmaNDalakheyaraM anne / 60 // keI tikUDasAmI, anne ya virAhiyaM nalaM nIlaM / aGga aGgayamAI, nAyaraloyA paloenti // 61 // nAyarajaNeNa evaM, kayajayaAloyamaGgalasaNAhA / vaccanti rAyamagge, halahara-nArAyaNA muiyA / / 62 / / evaM kameNa hala-cakkaharA saputtA, uddhyacArucamarA bahukeucindhA / nArIjaNeNa kayamaGgalagIyasaddA, gehaM niyaM vimalakantidharA pavidyA / / 63 // // ii paumacarie lavaNaM-'kusasamAgamavihANaM nAma sayayama pavvaM samattaM / / 101. devAgamavihANapavvaM aha annayA kayAI, vinavio rAhavo narindehiM / kikindhivai-marussuya-bihIsaNAIhi bahuehiM // 1 // tanika nIcA kara jisase isa mArgase jAte hue lavaNa aura aMkuzako maiM dekha skuuN| (52) usa strIne use bhI kahA ki, he anyamanaske ! capala aura caMcala svabhAvavAlI! hatAza! itanI bar3I khAlI jagahako bhI kyA tU nahIM dekhatI ? (53) kisI strIne dUsarI strIse kahA ki yauvanake madase gavita aura nirlaja ! tU apane stanoM ke bhArase mujhe mata dvaa| isa para usane pahalI strIse kahA ki, bahana! tuma mujha para ruSTa kyoM hotI ho? sabake lie kautuka samAna hotA hai| (54) koI eka strI dUsarI strIko dabAtI thI, koI dUsarI strIkA sira navAtI thI to koI dUsarIko haTAkara gavAkSake bhItara jAtI thii| (55) lavaNa aura aMkuzakA rUpa dekhanekI icchAvAlI nagaravadhuoMne isa taraha makAnoMke saba gavAkSa kolAhalase mukharita kara diye / (56) ardha candra ke samAna lalATavAle tathA AbhUpaNoMse vibhUSita zarIravAle ye kumAravara lavaNa aura aMkuza rAmake pAsa khar3e haiN| (57) sindUra sadRza vastroMse yaha lavaNa hai isameM sandeha nahIM rahatA aura toteke pa~khake samAna kAntivAle divya vastroMse yaha aMkuza jJAta hotA hai / (58) vaha janakasutA sItA dhanya hai jisake vizAla guNavAle ye putra haiM aura ve to atyanta puNyazAlinI hoMgI jinake dvArA ye varaNIya hoNge| (56) kaI laga Ate hue zatrughnako dekha rahe the, to kaI vAnarAdhipati sugrIvako dekha rahe the| dUsare hanumAnako to dUsare kaI vidya ghara bhAmaNDalako dekha rahe the / (60) kaI trikUTasvAmI vibhIpaNako to dUsare nagarajana virAdhita, nala, nIla, aMga aura aMgada Adiko dekha rahe the (61) isa taraha nagarajanoM dvArA kiye jAte jayaghoSa, darzana aura maMgalAcArase yukta rAma ra lakSmaga Anandita ho rAjamArgase jA rahe the| (62) isa prakAra sundara ca~vara Dole jAte, anekavidha dhvajAoMse cita, jiyoM dvArA maMgala gAne gAye jAte aura nirmala kIrtiko dhAraNa karanevAle rAma aura lakSma gane putroMke sAtha apane bhavana meM anukramase praveza kiyaa| (63) // padmacaritameM lavaNa aura aMkuzake samAgamakA vidhAna nAmaka sauvA~ parva samApta huA / 101. devoMkA Agamana kisI dina sugrIva, hanumAna, vibha pa ga adi vahutase rAjAoMne rAma vinatI kI ki, he nAtha! paradezameM vaha ducation International Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 paumacariyaM [101. 2sAmiya! paravisae sA, dukkhaM parivasai jaNayanivataNayA / tIe pasannamaNaso, hoUNaM dehi AesaM // 2 // paricintiUNa etto, paumAbho bhaNai naNaparIvAyaM / pattAe~ videhIe, kaha tIeN muhaM niyacche haiM // 3 // nai puhaijaNaM sarva, eyaM savaheNa pattiyAvei / to tIeN samaM vAso, hohii na ya annabheeNaM // 4 // bhaNiUNa evameyaM, kheyaravasahehi turiyavegeNaM / AhUo puhainaNo, samAgao naravaisamaggo // 5 // vijjAharA vi sigdhaM, samAgayA sayalapariyaNAuNNA / AvAsiyA ya sabe, nayarIe bAhirudese // 6 // maJcA kayA visAlA, pecchAgihamaNDavA maNabhirAmA / tesu ya jaNo niviTTho, svhekkhnnksio| sabo // 7 // tambola-phulla-candraNa-sayaNA-''saNa-khANa-pANamAIyaM / sabaM Si supariutta, mantIhi kayaM naNavayassa // 8 // to rAmasamAiTTA, suggIva-bihIsaNA sarayaNajaDI / bhAmaNDalahaNumantA, virAhiyAI aha payaTTA // 9 // ee anne ya bhaDA, puNDariyapuraM gayA khaNaddheNaM / paisanti rAyabhavaNaM, nattha u parivasai vaidehI // 10 // kAUNa ya nayasaI, sIyaM, paNamanti kheyarA sabe / te vi ya sasaMbhamAe, ahiyaM saMbhAsiyA tIe // 11 // aha tANa niviTThANaM, jaMpai sIyA sanindaNaM vayaNaM / eyaM majjha sarIraM, kayaM ca dukkhAsayaM vihiNA // 12 // aGgAI imAI maha, dujaNavayaNANaleNa daDDAiM / khIroyasAyarassa vi, jaleNa na ya nebuI janti // 13 // aha te bhaNanti sAmiNi !, eya mellehi dAruNaM soyaM / so pAvANa vi pAbo, jo tujjha laei avavAyaM // 14 // ko ukkhivai vasumaI, ko piyai phuliGgapiGgalaM jalaNaM / ko lehai jIhAe, sasi-sUrataNU vi mUDhappA // 15 // jo geNhai avavAyaM, ettha jae tujjha suddhasIlAe / so mA pAvau sokkhaM, kayAi loe aliyavAI // 16 // eyaM pupphavimANaM, visajjiyaM tujjha paumanAheNaM / Aruhasu devi! sigdhaM, vaccAmo kosalAnayariM // 17 // janakarAjakI putrI saMtA duHkhapUrvaka rahatI hai| Apa manameM prasanna hokara usako lAne ke lie AjJA deN| (1-2) taba rAmane socakara kahA ki logoMkA apavAda-prApta usa sItAkA mukha meM kaise dekha sakatA hU~ ? (3) yadi zapathapUrvaka pRthvI parake saba logoMko yaha vizvAsa karAveM to usake sAtha rahanA ho sakegA, dUsare kisI prakArase nhiiN| (4) 'aisA hI ho' isa taraha kahakara khecara rAjAoMne turanta hI pRthvIke logoMko bulaayaa| rAjAoMke sAtha ve Aye (5) sampUrNa parivArake sAtha vidyAdhara bhI zIghra hI A phuNce| nagara ke bAharake pradezameM ve saba ThaharAye gaye / (6) vizAla maMca aura manohara prekSAgRha tathA maNDapa banAye gye| zapatha dekhane kI icchAvAle sabaloga unameM baiTha gye| (5) pAna-vIr3A, phUla, candana, zayanAsana, khAna-pAna Adi sabakI maMtriyoMne logoMke lie bhalI-bhA~ti vyavasthA kI thii| (5) taba rAmase AjJAprApta ratnajaTIke sAtha sugrIva, vibhISaNa, bhAmaNDala, hanumAna aura virAdhita Adi tathA dUsare subhaTa pauNDarikapurakI ora cala par3e aura Adhe kSaNa meM vahA~ pahu~ca gye| jisa rAjabhavanameM sItA thI usameM unhoMne praveza kiyA / (3-10) 'jaya' zabda karake una khecaroMne sItAko praNAma kiyaa| Adarayukta usake sAtha unhoMne khUba bAtacIta kii| (11) baiThe hue unase sItAne AtmanindAparaka vacana kahe ki vidhine merA yaha zarIra duHkhakA AzrayasthAna-sA banAyA hai| (12) durjanoMdI vacanarUpI Agase jale hue mere ye aMga kSIrasAgarake jalase bhI zAnta nahIM ho sakate (13) isa para unhoMne kahA ki, svAminI ! isa dAruNa zokakA Apa parityAga kreN| jo Apake bAremeM apavAda kahatA hai yaha pApiyoMkA bhI pApI hai| (14) kauna pRthvIko Upara pheMka sakatA hai ? cinagAriyoMse pIlI Agako kauna pI sakatA hai ? kauna mUrkha jIbhase candramA aura sUryakA zarIra cATa sakatA hai ? (25) zuddha zIlavAlI ApakI jo isa jagata meM badanAmI svIkAra karatA hai vaha pApI aura jhuThA isa loka meM kabhI sukha na paave| (16) he devI! Apake lie rAmane yaha puSpaka vimAna bhejA hai| Apa jaldI isa para savAra hoM, jisase hama sAketanagarI kI ora prayANa kreN| (17) jisaprakAra candrakI mUrtike 1. evaM-pratya0 / 2. hohI Na y-prty| 3. supddiuttN-mu0| 4. surynn-mu0| 5. haNuvaMtA-pratya. ! 6. pavisati-pratyaH / 7. milhehi-prty0|8. loo-prty| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101.33] 101. devArAmavihANapabvaM paumo deso ya purI, na ya sohaM denti virahiyANi tume / jaha tarubhavaNAgAsa, vivajjiyaM candamuttIe // 18 // sA eva bhaNiyamecA, sIyA avavAyavihuNaNaTTAe / Aruhiya varavimANaM, sAeyapuri gayA sabhaDA // 19 // tattha u mahindaudae, Thiyassa rAmassa vrvimaannaao| avaiNNA naNayasuyA, tattha ya rayaNi gamai eka // 20 // aha umgayammi sUre, uttamanArIhi parimiyA sIyA / laliyakareNuvalaggA, paumasayAsaM samaNupattA // 21 // jaMpai jaNo samattho, rUvaM sattaM mahANubhAvattaM / sIyAe~ uttama ciya, sIla sayale vi teloke / / 22 // gayaNe kheyaraloo, dharaNiyale vasumaIThio sabo / sAhukkAramuharavo, ahiyaM sIyaM paloei // 32 // keI niyanti rAma, anne puNa lakkhaNaM mahAbAhuM / sasi-sUrasamacchAe, pecchanti lavaM-'Gkuse anne // 24 // suggIvaM jaNayasuyaM, bihIsaNaM kei tattha haNuvantaM / pecchanti vimhiyamaNA, candoyaranandaNaM anne // 25 // rAmassa sanniyAsaM, tattha riyantIe~ naNayadhUyAe / saha patthivehiM agdhaM, vihei lacchIharo vihiNA // 26 // daThThaNa AvayaMti, sIyaM cintei rAhavo etto / kaha ujjhiyo vi na vi mayA. esA sattAule raNNe? // 27 // kAUNa aJjaliuDa, paNivaiyA rAhavassa calaNesu / sIyA bahuppayAraM, paricintantI ThiyA purao // 28 // taM bhaNai paumanAho, mA purao ThAhi majjha vaidehi ! / avasarasu pecchiuM je, na ya hai tIrAmi gayalajjo // 29 // laGkAhivassa bhavaNe, anteuraparimiyA bahU divase / tattha tumaM parivasiyA, na ya ha nANAmi te hiyayaM // 30 // sIyA paI pavuttA, tuha sariso natthi niTTaro anno / pAyayapuriso va jahA, vavasasi aidAruNaM kammaM // 31 // DohalachammeNa ahaM, naMsi tume chaDDiyA mahAraNe / taM rAhava ! aNusarisaM, kiM te ainiTTara kammaM ? // 32 // jai haM asamAhIe, tattha marantI mahAvaNe ghore / to tubbha kiM va siddhaM, hontaM mahadoggaikarassa // 33 // binA vRkSa, bhavana aura AkAza nahIM suhAte vaise hI Apake vinA rAma, deza aura nagarI zobhita nahIM hotii| (18) isa prakAra kahI gaI sItA apavAdako dUra karaneke lie uttama vimAna para ArUr3ha huI aura subhaToMke sAtha sAketapurIko gii| (16) vahA~ mahendrodaya nAmaka udyAnameM Thahare hue rAmake uttama vimAnameMse sItA nIce utarI aura vahIM para eka rAta bitAI / (20) sUryodaya hone para uttama striyoMse ghirI huI sItA sundara hathinI para savAra ho rAmake pAsa gaI / (21) sabaloga kahane lage ki samagra trilokameM sItAkA rUpa, sattva, mahAnubhAvatA aura zIla uttama hai| (22) AkAzameM vidyAdhara aura pRthvI para manuSya-saba koI mu~hase prazaMsA karate hue sItAko adhika dekhane lge| (23) koI rAmako to koI mahAsamartha lakSmaNako dekhate the| dUsare candramA aura sUryake samAna kAntivAle lavaNa aura aMkuzako dekhate the| (24) vahA~ koI sugrIvako, bhAmaNDalako, vibhISaNako, hanumAnako to dUsare candrodarake putra virAdhitako manameM vismita ho dekhate the| (25) vahA~ rAmake pAsa jAtI huI sItAko pArthivoMke sAtha lakSmaNane vidhivat arghya pradAna kiyaa| (26) AtI huI sItAko dekhakara rAma socane lage ki vanya prANiyoMse vyApta araNyameM chor3ane para bhI yaha kyoM na marI ? (27) hAtha jor3akara sItAne rAmake caraNoMmeM praNipAta kiyaa| aneka prakArake vicAra karatI huI vaha sammukha khar3I rhii| (28) rAmane use kahA ki, sIte! tuma mere Age mata khar3I rho| tuma dUra haTo, kyoMki nirlajja maiM tumheM dekha nahIM sktaa| (29) rAniyoM se ghirI huI tuma bahuta dina taka rAvaNake mahala meM rhii| maiM tumhArA hRdaya nahIM jaantaa| (30) isapara sItA ne pati se kahA ki tumhAre jaisA dUsarA koI niSThura nahIM hai| he svAmI ! prAkRtajanakI bhA~ti tuma dAruNa karma kara rahe ho / (31) he rAghava ! dohadake bahAnese jo mujhe tumane mahAvanameM chor3a diyA usake jaisA pratiniSTara tumhArA dUsarA kArya kauna-sA hai ? (32) yadi maiM usa ghora jaMgalameM asamAdhipUrvaka mara jAtI to atyanta durgati karanevAle tumhArA kyA siddha hotA ? (33) he prabho! 1. *nnussilggaa-prty0| 2. tilokke-prty| 3. yA na vi muyaa--mu.| 4. clnnehiN-mu.| 5. saraha pe0-prty0| 6. gayalajje-pratya0 / 66 2-11 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 paumacariyaM [101. 34thevo vi ya sabbhAvo, majjhuvariM tujjha nai pahU / honto| to kiM na ajjiyAe, gehe haiM chaDDiyA taiyA ? // 34 // apahUNamaNAhANaM, dukkhatANaM dariddabhUyANaM / visamaggayANa sAmiya !, havaiha jiNasAsaNaM saraNaM // 35 // bai vahasi sAmi ! nehaM, eva gae vi ya payaccha me ANaM / hoUNa somahiyao, kiM kAya mae etthaM // 36 // rAmo bhaNai tuha pie ! ahayaM jANAmi nimmalaM sIlaM / navaraM jaNAvavAyaM, vigayamalaM kuNasu diveNaM // 37 // suNiUNa vayaNameyaM, jaMpai sIyA suNehi maha vayaNaM / paJcasu divesu pahU !, logamahaM pattiyAmi // 38 // ArohAmi tulamahaM, jalaNaM pavisAmi dharimi phAlaM ca / uggaM ca piyAmi visaM, annaM pi karemi bhaNa samayaM // 39 // paricintiUNa rAmo, naMpai pavisarasu pAvagaM sIe ! / toe vi ya so bhaNio, evamiNaM natthi saMdeho // 4 // paDivannammi ya samayaM, taM ciya sIyAe jaNavao souM / payalantaaMsunayaNo, jAo aidukkhio vimaNo // 41 // eyantare pavutto, siddhattho suNasu deva ! maha vayaNaM / na surehi vi sIlaguNA, vaNijjantI videhAe // 42 // pavisejja va pAyAlaM, merU lavaNodahi va sUsejjA / na hu sIlassa vivattI, hojja pahU ! jaNayataNayAe // 43 // vijjA manteNa mae, paJcasu merUsu ceiyaharAI / ahivandiyAI rAva !, tavo ya ciNNo suirakAlaM // 44 // taM me havau mahAjasa!, vihalaM naM tattha puNNamAhappaM / nai sIlassa viNAso, maNasA vi ya asthi soyAe // 45 // puNaravi bhaNai subhaNio, siddhattho jai akhaNDiyacarittA / sIyA to aNalAo, uttarihI kaNayalaTTi cha // 46 // gayaNe kheyaraloo, naMpai dheraNIcaro mahiyalattho / sAha ti sAha bhaNiyaM, siddhattha ! tumerisaM vayaNaM // 47 / sIyA saI saI ciya, bhaNai jaNo tattha uccakaNTheNaM / na ya hoi vigorattaM, pauma! mahApurisamahilANaM // 48 // yadi mujha para tumhArA thor3A bhI sadbhAva hotA to usa samaya tumane mujhe AryikAke ghara ( upAzraya ) para kyoM nahIM chor3a diyA ? (34) he svAmI ! lAvArisa, anAtha, duHkhArta, daridra aura saMkaTameM Aye hue logoM ke lie jinazAsana zaraNarUpa hai| (35) he svAmI ! aisA hone para bhI yadi tuma sneha dhAraNa karate ho to hRdayameM saumyabhAva dhAraNa karake mujhe AjJA do ki maiM aba kyA karU~ ? (36) isa para rAmane kahA ki, priye ! maiM jAnatA hU~ ki tumhArA zIla nirmala hai, kevala divya-parIkSA dvArA logoMke apavAdako tuma vimala bnaao| (37) yaha vacana sunakara sItAne kahA ki, he prabho ! merA kahanA Apa suneN| pA~ca divyoMse meM logoMko vizvAsa karA sakatI huuN| (38) maiM tulA para car3ha sakatI hU~, AgameM praveza kara sakatI hU~, lohe kI tapI huI lambI char3ako dhAraNa kara sakatI hU~, ugra viSa pI sakatI huuN| Apako dUsarA bhI koI sammata ho to vaha kaho / maiM vaha bhI kara sakatI huuN| taba rAmane socakara kahA ki, he sIte! tuma AgameM praveza kro| usane bhI unase ( rAmase) kahA ki isameM sandeha nahIM ki aisA hI ho / (40) sItA dvArA svIkRta usa zapathako sunakara A~khoM se A~sU bahAte hue loga atyanta duHkhita aura vipaNNa ho gye| (41) isa samaya siddhArthane kahA ki, deva ! merA kahanA suneM / vaidehIke zIlaguNakA to deva bhI varNana nahIM kara sakate / (42) he prabho! bhale hI meruparvata pAtAlameM praveza kare yA lavaNasAgara sUkha jAya para sItAke zIlakA vinAza nahIM ho sakatA / (43 he rAghava ! vidyAsampanna maiMne pA~ca meruoM para Aye hue caityagRhoM meM vandana kiyA hai aura sucira kAla paryanta tapa bhI kiyA hai| (44) he mahAyaza! manase bhI yadi sItaki zIlakA vinAza huA ho to jo merA vizAla puNya hai vaha viphala ho jAya / (45) sundara vacanavAle siddhArthane Age kahA ki yadi sItA akhaNDita zIlavAlI hai to vaha svarNayaSTikI bhA~ti AgameMse pAra utara jAyagI / (46) AkAzameM sthita khecara loga tathA pRthvI sthita manuSyoMne kahA ki, he siddhArtha ! tumane aisA vacana bahuta acchA kahA, bahuta acchA kahA / (47) he rAma! sItA satI hai, satI hai| mahApuruSoMkI patniyoM meM vikAra nahIM hotA-aisA loga vahA~ U~ce svarase kahane lge| (48) isa taraha saba loga rote-rote gadgada kaNThase kahane lage ki, 1. abbNdhu-mnnaa.-prty| 2. me v.-prty| 3. 01 paumo,-pratya0 / 4. sme-prty*| 5. dharaNIdharo -prty.| 6. vigAratyaM mu0-prty| Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101.64] 101. devAgamavihAmpavyaM 523 evaM sabo vi jaNo, rovanto bhaNai gaggarasareNaM / rAhava / ainikkalaNaM, mA vavasasu erisaM kammaM // 49 // paumo bhaNai nai kivA, tubha ciya asthi ettha taNuyA vi| mA paha aicavalA, sIyAparivAyasaMbandhaM // 50 // rAmeNa tao bhaNiyA, pAsatthA kiMkarA khaNaha vAkiM / tiNNeva u hatthasayA, samacauraMsA'vagADhA y|| 51 // pUreha indhaNehi, kAlAguru-candaNAIcUlehiM / caNDaM nAleha lahUM, vAvIe sabao aggi // 52 // saM ANavesi sAmiya!. bhaNiUNaM eva kiMkaragaNehiM / taM ceva bAvimAI, kamma aNuciTThiyaM sarva // 35 // eyantarammi seNiya !, taM rattiM sayalabhUsaNamuNissa / jaNio ciya uvasaggo, parabhavaverINa ujjANe // 54 // vijjuvayaMNAvavAe, pAvAe rakkhasoe~ ghorAe / jahaM tIeN tassa jaNiyaM, dukkhaM taM suNasu egamaNo // 55 // guJjAvihANanayara, uttaraseDhIeN atthi veyaDDhe / taM sIhavikkamanivo, bhuJjai vijAharo sUro // 56 // tassa sirI varamahilA, putto vi ya sayalabhUsaMNo nAma / pariNei so kumAro, aTTha sayAI varataNUNaM // 57 // aha tassa aggamahisI, guNakaliyA kiraNamaNDalA nAma / niyayaM mehuNayaM sA, ahiyaM ahilasai hemasihaM // 58 // taM pecchiUNa sahasA, ruTTho ciya sayalabhUsaNo ahiyaM / mahurakkhare hiM so puNa, uvasamio sesamahilAsu // 59 // aha annayA kayAI, teNa samaM kiraNamaNDalA saiyA / nAyA ya dhADiyA puNa, rudreNaM naravarindeNaM // 60 // saMveyasamAvanno, pabaio sayalabhUsaNo rAyA / mariUNa sA vi jAyA, vijjumuhI rakkhasI ghorA // 61 // bhikkhaTuM viharantassa tassa sA rakkhasI mahApAvA / chettaNa AlaNAo, hatthi to kuNai uvasamgaM // 62 // gihadAhaM rayavarisaM, pahe ya bahukaNTayANa pakkhivaNaM / paDimAgayassa u tahA, gihasaMdhi chindiu~ tassa // 36 // coro kAUNa tao, baddho sAhU puNo ya parimukko / majjhaNhadesayAle, pavisai nayaraM ca bhikkhaDheM // 64 // he rAghava ! aisA atyanta nirdaya kArya Apa mata kreN| (46) isa para rAmane kahA ki yadi tumameM tanika bhI dayA hotI to atyanta caJcala tumane sItAke parivAdakA vRttAnta na kahA hotaa| (50) taba pAsameM khar3e hue naukaroMse rAmane kahA ki tuma eka tIna sau hAtha gaharI aura samacaturasra bAvar3I khodo| (51) kAlAguru aura candana AdikI lakar3iyoMse use Upara taka bhara do aura usa bAvar3ImeM cAroM ora pracaNDa Aga jaldI jalAo / (52) 'svAmI ! jaisI AjJA'-aisA kahakara naukaroMne bAvar3I Adi saba kAma sampanna kiyA / (53) he zreNika ! usa rAta udyAnameM sakalabhUpaNa munike Upara parabhavake eka pairIne upasarga kiyaa| (54) vidyadvadanA nAmakI usa bhayaGkara pApI rAkSasI ne unako jaisA duHkha diyA use dhyAnase suno| (55) caitAtyakI uttarazreNI meM guMjA nAmakA eka nagara hai| siMhavikrama nAmakA zUra vidyAdhara usakA upabhoga karatA thaa| (56) usakI zrI nAmakI uttama patnI tathA sakalabhUSaNa nAmakA putra thaa| usa kumArane ATha sau sundariyoMke sAtha vivAha kiyaa| (57) usakI guNoMse yukta kiraNamaNDalA nAmakI eka paTarAnI thI, jo apane phUpheke putra hemasiMhako adhika cAhatI thii| (58) yaha dekhakara sahasA sakalabhUSaNa adhika raSTa ho gyaa| zeSa mahilAoM dvArA vaha mIThe vacanoMse zAnta kiyA gyaa| (56) eka dina usake (hemasiMhake) sAtha kiraNamaNDalA so gii| jJAna hone para ruSTa rAjAne use bAhara nikAla diyaa| (60) saMvega prApta sakalabhUSaNa rAjA ne pravrajyA lii| yaha rAnI bhI marakara vidyunmukhI nAmakI bhayaGkara rAkSasI huii| (61) bhikSAke lie vihAra karate hue usa para usa mahApApI rAkSasIne bandhanameMse hAthIko chor3akara upasarga kiyaa| (62) gRhadAha, dhUlakI varSA, mArga para bahuta-se kA~ToMkA bikheranAye upasarga usane kiye| do dIvAroMke bIcakA gupta sthAna tor3akara aura cora kahakara usane usa dhyAnastha sAdhuko pkdd'vaayaa| bAdameM vaha chUTa gyaa| madhyAhnake samaya nagarameM usa sAdhune bhikSArtha praveza kiyA to strIkA rUpa dhAraNa karake vaha bhikSA lekara . 1. 0 ipuulehi-prty0| 2. kammaM ca annutttthiyN-mu0| 3. *NAvivAe-pratyaH / 4. jaha tasta tIe dukkhaM jaNiyaM taM suNaha eymnno-prty0| 5. .haro blio-prtyH| 6. .bhUsaNo tIse / p.-prty0| 7. *kkharesu so-mu0| 8. muiyaaprtyH| 8. pammukko-pratyaH / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 paumacariyaM // mahilArUveNa tao, bhikkhaM ghetUNa niggayA hAraM / sA bandhai tassa gale, bhaNai ya samaNo imo coro ee anne ya bahU, uvasagge, kuNai tassa sA pAvA / puNaravi mahindaudayaTTiyassa samaNassa saMpatA // beyAlesu gaesu ya, sIhesu ya bhIsaNoragasaesu / mahilAsu ya uvasaggaM, sA tassa karei aicaNDA // suya anneya, bahudukkhuppAyaNesu rUvesu / na ya khuhiyaM tassa maNaM, utpanna kevalaM nANaM // kevalanANuppattI, nAUNa surA akhaNDalAIyA / gaya-turaya-rahArUDhA, sAhusayAsaM gayA sigdhaM // 69 // daTTaNa hariNakesI, naNayasuyAsantiyaM tu vittantaM / sAhei amaravaiNo, peccha pahU ! dukkaraM eyaM // 70 // devANa vi dupphariso, huyAsaNo saba sattabhayajaNaNo | kaha sIyAeN mahAnasa !, pavattio ghorauvasaggo // 71 // jiNadhammabhAviryAe, susAviyAe visuddhasolAe / evaMvihAeN suravai !, kaha hoi imo u uvasaggo ? // 72 // so suravaINa bhaNio, ahayaM vaccAmi vendao sAhuM / taM puNa veyAvaccaM, karehi sIyAeN gantUrNaM // eva bhaNiUNa indo, pAyabbhAsaM muNissa saMpatto / hariNegavesI vi tao, gao ya sIyAsamIvaM so // evaM kirIDavarahAravibhUsiyaGga, sAmantaNeyaparicumbiyapAyapIDhaM / 37 // 74 // seNANio amaranAhaniuttacitto, rAmaM niei vimalambaramaggasattho || 75 || // ii paumacarie devAgamavihANaM nAma ekottarasayaM pavvaM samattaM // [ 101. 65 65 // 66 // 67 // 68 // 102. rAmadhammasavaNavihANapavvaM taM pecchiUNa vAviM, taNakaTTasupUriyaM aimahantI / paumo samAulamaNo, cintei bahuppayArAI // 1 // katto haiM vaidehiM, pecchissaM vivihaguNasayAiNNaM / niyameNa ettha maraNaM, pAvihi huyAsaNe ditte // 2 // calI gaI / usake gale meM hAra pahanAyA aura kahA ki yaha zramaNa cora hai / (63-5) usa para ye tathA anya bhI bahuta-se upasarga usa pApI rAkSasIne kiye / mahendrodyAna meM sthita zrama ke pAsa vaha punaH AI / (66) atikupita usane vetAla, hAthI, siMha, saikar3oM bhayaGkara sarpa tathA striyoM dvArA usa muni para upasarga kiye| (67) ina tathA dUsare atyanta duHkhajanaka rUpoM dvArA usa munikA mana kSubdha huA / use kevala jJAna utpanna huA / (68) kevala jJAnakI utpattike bAremeM jAnakara indra Adi deva hAthI, ghor3e aura ratha para savAra ho zIghra hI sAdhu ke pAsa Aye / (6) sItAkA vRttAnta jAnakara hariNakezIne indrase kahA ki, he prabho ! duSkara kAryako dekho / (70) he mahAyaza ! devoMke lie bhI duHsparya aura saba prANiyoMke lie bhayajanaka aisA AgakA yaha ghora upasarga sItAke lie kyoM kiyA gayA hai ? (71) he devendra ! jina dharma meM zraddhAlu, suzrAvikA aura vizuddhazIlA - aisI sItA para aisA upasarga kyoM huA ? (72) use indrane kahA ki maiM sAdhuko vandana karane jAtA huuN| tuma bhI jAkara sItA kI sevA karo / ( 73 ) aisA kahakara indra munike caraNoMke samIpa pahu~ca gayA / bAdameM hariNagamaiSI bhI sItAke pAsa gayA / (74) isa taraha kirITa evaM sundara hArase vibhUSita zarIravAle aura aneka sAmantoM dvArA cumbita hai pAdapITha jisakI aise rAmako indra dvArA sauMpe gaye kArya meM vyApAri manavAle senApati hariNagamaipIne nirmala AkAzamArgase gamana karake dekhA / (75) // padmacaritameM devAgama vidhAna nAmakA eka sau eka parva samApta huA || 102. rAmakA dharmazravaNa tRNa aura kASThase ekadama bhare hue usa vizAla gaDDhe ko dekhakara manameM vyAkula rAma bahuta prakArase soca-vicAra karane lage / (1) vividha guNoMse yukta vaidehIko meM kaise dekhU~gA ? avazya hI vaha isa pradIpta bhAgameM mara jAyagI / (2) 1. * yAsu ya, su0 - pratya0 / 2. vaMdiuM sA0 pratya0 / 3. tuha puNamu0 / 4. * mahantaM - pratya0 / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 525 102.17] 102. rAmadhammasavaNavihANapavvaM jaMpihii jaNo sabo, jaha esA jaNaryaNaMdaNA sIyA / avavAyanaNiyadukkhA, mayA ya jalaNaM pavisiUNaM // 3 // taiyA hIrantIe, necchantIe ya sIlakaliyAe / laGkAhiveNa sIsaM, kiM na laya maNDalaggeNaM // 4 // evaMvihAe~ maraNaM, nai hontaM tattha naNayataNayAe / nivvaDio sIlaguNo, honto ya jaso tihayaNammi // 5 // ahavA jaM jeNa jahA, maraNaM samuvajjiyaM sayalaloe / taM teNa pAviyavaM, niyameNa na annahA hoi // 6 // eyANi ya annANi ya, ciMtanto jAva tattha paumAbho / ciTThai tAva huyavaho, pajjaliUNaM samADhatto // 7 // caNDANilAhaeNaM, dhUmeNaM bahalakajjalanibheNaM / channaM ciya gayaNayalaM, pAusakAle ba meheNaM // 8 // asamattho cciya daTu, tahAvihaM mehilIeN uvasamgaM / 'sigdhaM kiyAlayamaNo, divAyaro katthavi palANo // 9 // dhagadhagadhagentasaddo, pajjalio huyavaho kaNayavaNNo / gAuyaparimANAsu ya, nAlAsu nahaM padIvento // 10 // kiM hoja diNayarasayaM, samuggaya ? kiM va mahiyalaM bhetta / uppAyanagavarindo, viNimgao dussahapayAvo // 11 // aicavalacaJcalAo, sabatto vipphuranti jaalaao| soyAmaNIu najjai, gayaNayale uggateyAo / / 12 / / evaMvihammi jalaNe, pajjalie uThThiyA jaNayadhUyA / kAUNa kAusagaM, thuNai jiNe usabhamAIe // 13 // siddhA ya tahAyariyA, sAhU jagavissue uvajjhAe / paNamai visuddhahiyayA, puNo ya muNisuvayaM sirasA // 14 // ee namiUNa mahApurisA to bhaNai jaNayanivataNayA / nisuNantu logavAlA, sacceNaM sAviyA sabe // 15 // bai maNa-vayaNa-taNUNaM, rAmaM mottaNa paranaro anno / siviNe vi ya ahilasio, to Dahau mamaM imo aggI // 16 // aha puNa mottaNa paI, niyayaM annona Asi me hiyae / to mA Dahau huyavaho, jai sIlaguNassa mAhappaM // 17 // saba loga kaheMge ki apavAdake kAraNa jise duHkha utpanna huA hai aisI janakanandinI sItAko maiMne AgameM praveza kraayaa| (3) usa samaya apahRta aura zIlase sampanna honeke kAraNa na cAhanevAlI isakA sira rAvaNane talavArase kyoM nahIM kATa ddaalaa| (4) aisI sItAkA yadi vahA~ maraNa hotA to zIlaguNa spaSTa hotA aura tIna lokameM yaza ho jaataa| (5) athavA jisane jo aura jaisA maraNa upArjita kiyA hotA hai use vaisA maraNa sAre lokameM avazya hI milatA hai| vaha anyathA nahIM ho sakatA / (6) aisA tathA dUsarA vicAra karate hue rAma jaba vahA~ baiThe the taba to Aga jalane lagI / (7) pracaNDa vAyuse Ahata kRSNapakSakI rAta aura kAjalake samAna kAle dhue~ se, varSAkAlameM bAdala kI bhA~ti, AkAza chA gyaa| (8) maithilIkA vaisA upasarga dekhane meM asamartha kRpAlu manavAle sUryane bhI zIghra hI kahIM prayANa kiyA / (6) dhaga-dhaga AvAja karatI huI, sonekI-sI varNavAlI tathA kosa bhara U~cI jvAlAoMse AkAzako pradIpta karatI huI Aga jalane lgii| (10) kyA sau sUrya uge haiM athavA kyA pRthvIko phAr3akara duHsaha pratApavAlA aura utpAtajanaka aisA koI mahAn parvata nikala AyA hai ? (11) atyanta caMcala jvAlAe~ cAroM ora dahakane lgii| ugra tejavAlI bijaliyoM-sI ve jvAlAe~ mAlUma hotI thiiN| (12) aisI Aga prajvalita hone para sItA uThI aura dhyAna dharakara RSabha Adi jinezvaroMkI stuti karane lgii| (13) siddhoM, vizvavizruta AcAryoM aura upAdhyAyoMko vizuddha hRdayavAlI sItAne praNAma kiyaa| punaH munisuvrata svAmIko mastaka jhukAkara vaMdana kiyaa| (14) ina mahApuruSoM ko namaskAra karake janakarAjakI putrI sItAne kahA ki satyakI sauganda diye gaye saba lokapAlo ! tuma suno / (15) yadi maiMne mana, vacana aura zarIrase rAmako chor3akara dUsare puruSakI svapnameM bhI abhilASA kI ho to mujhe yaha agni jalA DAle / (16) aura yadi apane patiko chor3akara dUsarA koI mere hRdayameM nahIM thA aura zIlaguNakA mAhAtmya hai to Aga mujhe na jalAve / (17) aisA kahakara usa sItAne AgameM praveza kiyaa| 1. vynNdinnii-mu.| 4. daauunn--prty| 2. mattho iva daTTha tahAvihaM mahiliyAe u.-mu0| 3. sigdhaM dyaaly-muH| Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 paumacariya 23 // 24 // 25 // sA eva naMpiUrNa, tao paviTThA'laNaM naNayadhUyA / nAyaM jalaM suvimalaM suddhA daDhasIlasaMpattA // 18 // na ya dAruyANi na taNaM, na ya huyavahasantiyA ya iGgAlA / navaraM Aloijjai, bAvI sacchacchanalabhariyA // 19 // bhettRNa dharaNivahUM, ucchaliyaM taM jalaM gulagulentaM / viyaDagabhIrAvattaM, saMghaTTuTTentapheNohaM // 20 // jhagajhagajhagati katthai, annatto dilidilintasaddAlaM / pavahai nalaM subhImaM ummamgapayaTTakallolaM // 21 // nAva ya khaNantarekaM tAba ciya khuhiyasAgarasamANaM / salilaM kaDippamANaM, nAyaM ca tao thaNANuvariM // 22 // salileNa tao logo, sigdhaM ciya vubbhiuM samADhato / vijjAharA vi sabe, uppaiyA nahayalaM turiyA || varasippiesa vikayA, saMkhubhiyA tattha maJcasaMghAyA / tAhe naNo nirAso, vubbhaMto vilaviu~ patto // hA devi ! hA sarassai !, paritAyasu dhammavacchale ! logaM / udaeNa vujjhamANaM, sabAlavuDDAulaM dINaM // daTThaNa hIramANaM, loyaM tAhe karesu naNayasuyA / salilaM phusai pasannaM jAyaM vAvosamaM sahasA // 26 // vavagayasalilabhao so, sabo vi naNo sumANaso vAviM / pecchai vimalanalohaM, NIluppalabhariyakUlayalaM // 27 // surahisayavattakesara- nilINaguJjantamahuyaruggIyaM 1 cakkAya- haMsa-sArasa-nANAvihasa uNagaNakaliyaM // 28 // maNikaJcaNasovANaM, tIe vAvIeN majjhayAratthaM / paumaM sahassavattaM, tassa vi sIhAsaNaM uvariM // 29 // dibaM suyaparichanne, tattha u sohAsaNe suhaniviTThAM / rehai naNayanivasuyA, paumaddahavAsiNi ba sirI // 30 // "devehi takkhaNaM ciya, vijjijjai cAmarehiM dibehiM / gayaNAu kusumabuTTI, mukkA ya surehiM tuTThehiM // sIyAeN sIlanihasaM, pasaMsamANA surA nahayalatthA / naccanti ya gAyanti ya, sAhukAraM vimuJcantA // 32 // gayaNe samAhayAI, tUrAI suragaNehiM vivihAraM / saddeNa sayalaloyaM, najjai AvUrayantAI // 33 // 31 // vaha zuddha aura dRr3hazIlase sampanna thI, ataH Aga nirmala jala ho gaI / (18) na to lakar3I, na tRNa aura na Aga ke aMgAre vahA~ dIkhate the / vaha bAvar3I svaccha nirmala jala se bhara gaI / (19) pRthvIkA talA phor3akara kala kala AvAja karatA huA, bhayaMkara aura gaMbhIra Avatase yukta tathA TakarAnese uThanevAlI phenase vyApta jala uchalane lagA / (20) kahIM bhAga-bha zabda karatA huA, dUsarI jagaha dila-dila jaisI AvAja karatA huA atyanta bhayaMkara aura unmArgakI ora pravRtta taraMgoMse yukta jala bahane lagA / (21) thor3I hI dera meM to kSubdha sAgarake jaisA pAnI sItAkI kamara taka A gyaa| phira stanoMke Upara taka bar3ha gayA / (22) usa samaya saba loga pAnImeM ekadama DUbane lage aura saba vidyAdhara bhI turanta AkAzameM ur3a gaye (23) uttama zilpiyoM dvArA kRta moMke samUha saMkSubdha ho gaye / taba nirAza hokara DUbate hue loga vilApa karane lage ki, hA devI ! hAsarasvatI ! hA dharmavatsale jalameM DUbate hue bAlaka aura buDDhoM se yukta dIna logoMko bcaao| (24-25) taba logoMko bahate dekha sItAne nirmala jalako hAthase chUA / vaha sahasA bAvar3I jitanA ho gayA / (26) [ 102.18 pAnI kA bhaya dUra hone para manameM prasanna saba logoMne nirmala jalase pUrNa aura kinAre taka nIla kamaloMse bharI huI usa bAvar3Iko dekhA / (27) sugandhita kamaloM ke kesarameM lIna hokara gU~jate hue bhauroMke gItase yukta, cakravAka, haMsa, sArasa Adi nAnAvidha pakSiyoMke samUhase sampanna tathA maNi evaM kAMcanakI sIr3hiyoMvAlI usa bAvar3I ke bIca eka sahasradala kamala thA / usake Upara bhI eka siMhAsana thA / ( 28-26) divya vastrase AcchAdita usa siMhAsana para sukhapUrvaka baiThI huI sItA padma sarovarameM rahane vAlI lakSmI jaisI zobhita hotI thI / (30) tatkSaNa deva-divya cAmara Dolane lge| Ananda meM Aye hue devoMne AkAzameM se puSpavRSTi kii| (31) sItA ke zIlakI kasauTI kI prazaMsA karate hue AkAzastha deva sAmyavAda kahate kahate nAcane aura gAne lage / (32) devagaNoMne AkAzameM vividha vAdya bajAye / usa samaya sArA loka mAnoM zabdase bhara gayA 2. 0 saMpannA pratya0 / 5. devIhiM - mu0 / 2. 0 paloha 0 - pratya* / 3. 0 to laviumAdatto - mu0 / 4. 0haM kamaluppala0 mu0 / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102. 46] 102. rAmadhammasavaNavihANapavvaM vijAharA ya maNuyA, naccantA ullavanti parituTThA / sirijaNayarAmadhUyA, suddhA dittANale sIyA // 34 // eyantare kumArA. lavaM-'kusA nehanibbharA''gantuM / paNamanti niyayajaNaNiM, te vi sire tIeN agghAyA // 35 // * rAmo vi pecchiUNaM, kamalasiriM ceva attaNo mahilaM / jaMpai samIvasaMtho, majjha pie / suNasu vayaNamiNaM // 36 // eyArisaM akaja, na puNo kAhAmi tujjha sasivayaNe ! / sundari! pasannahiyayA, hohi mahaM khamasu ducariyaM // 37 // mahilANa sahassAI, aTTa marma tANa uttamA bhadde ! / aNuhavasu visayasokkhaM, majjha vi ANaM tuma dentI // 38 // pupphavimANArUDhA, kheyarajuvatIsu parimiyA kante ! / vandasu jiNabhavaNAI, mae samaM mandarAdINi // 39 / / bahudosassa maha pie !, kovaM mottaNa khamasu duccariyaM / aNuhavasu salAhaNiyaM, suraloyasamaM visayasokkhaM // 40 // to bhaNai paI sIyA, naravai ! mA hohi eva ubiggo / na ya kassai ruTTA hai, erisayaM ajjiyaM purva // 41 // na ya deva! tujjha ruTTA, na ceva loyassa aliyabAissa / puvajjiyassa rAhava !, ruTTA haM niyayakammassa // 42 // tujjha pasAeNa paha, bhuttA bhoyA surovamA vivihA / saMpai karemi kammaM, te jeNa na homi puNa mahilA // 43 // indadhaNu-pheNabubbuyasamesu bhoesu durabhigandhesu / kiM eesu mahAjasa, kIrai bahudukkhajaNaesu // 44 / / bahujoNisayasahassA, parihiNDantI ahaM suparisantA / icchAmi dukkhamokkhaM, saMpai jiNadesiyaM dikkhaM // 45 // eva bhaNiUNa sIyA, ahiNavasohA kareNa varakese / uppADai niyayasire, paricattapariggahArambhA // 46 // maragayabhiGgaGganibhe, kese te pecchiUNa paumAbho / mucchAnimoliyaccho, paDio dharaNIyale sahasA / / 47 / / jAva ya AsAsijjai, paumAbho candaNAidabe hiM / tAva ya muNisavagutto, dikkhiya ajANamappei // 48 // nAyA mahabayadharI, cattekapariggahA samiyapAvA / mayahariyAe~ samANaM, gayA ya muNipAyamUlammi // 49 // ho aisA pratIta hotA thaa| (33) AnandameM Akara nAcate hue vidyAdhara aura manuSya kahate the ki zrIjanakarAjakI putrI sItA pradIpta agnimeM zuddha huI hai| (34) taba snehase bhare hue lavaNa aura aMkuza kumAroMne bhI Akara apanI mAtAko praNAma kiyaa| unake sirako usane sUMghA / (35) apanI patnIko kamalazrI ( lakSmIkI) taraha dekhakara samIpastha rAmane kahA ki, priye ! merA yaha kathana suna / (36) he zazivadane ! aisA akArya maiM tujha para phira kabhI nahIM kruuNgaa| he sundarI ! tU manameM prasanna ho aura merA aparAdha kSamA kara / (37) he bhadre! merI ATha haz2Ara patniyA~ haiN| unameM tU uttama hai| mujhako bhI AjJA detI huI tU viSaya sukhakA anubhava kara / (38) he kAnte ! khecara yuvatiyoMse ghirI huI tU mere sAtha puSpaka vimAnameM ArUr3ha hokara mandara Adi jinabhavanoMko vandana kara / (36) he priye ! bahuta doSavAle mere duzcaritako tU krodhakA parityAga kara kSamAkara aura devaloka jaise zlAghanIya viSayasukhakA anubhava kara / (40) isa para sItAne patise kahA ki, he rAjan ! isa taraha Apa udvigna na hoM maiM kisI para ruSTa nahIM huuN| maiMne pUrvajanmameM aisA hI karma bA~dhA hogaa| (41) he deva ! maiM na to Apa para raSTa huI hU~ aura na jhUTha bolanevAle logoM para hii| herAghava ! maiM to pUrva ke kamAye hue apane karma para ruSTa huI huuN| (42) he prabho! Apake anugrahase deva sarIkhe vividha bhoga maiMne bhoge haiN| aba maiM aisA karma karU~gI jisase punaH strI na houuN| (43) he mahAyaza ! indradhanuSa, phena aura bulabule ke samAna kSaNabhaMgura, kharAba gandhavAle aura bahutase duHkhoMke utpAdaka ina bhogoMse kyA prayojana hai ? (44) aneka lAkha yoniyoMmeM ghumanese thakI huI meM aba duHkhanAzarUpa jinaprokta dIkSA lenA cAhatI huuN| (45) aisA kahakara abhinava zobhAvAlI sItAne parigraha aura ArambhakA parityAga karake hAthase apane sira parake sundara keza ukhAr3a ddaale| (46) marakata aura bhaureke zarIra sarIkhe kAle una bAloMko dekhakara mUchoMke kAraNa banda A~khoMvAle rAma sahasA pRthvI para gira pdd'e| (47) jabataka rAma candana Adi dravyoM se Azvasta hue taba taka to muni sarvaguptane AryA ko dIkSA de dii| (48) saba parigrahoMkA tyAga karake 1. vasoyA k.-prty| to pUrva ke kumArasA karma karU~gI jita duHkhoMke utpa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 paumacariyaM [102.50 gosIsacandaNAisu, 'Asattho rAhavo nirikkhei / sIyaM apecchamANo, ruTo Aruhai mattagayaM // 50 // UsiyasiyAyavato. salaliyadhuvantacAmarAjuyalo / parivArio bhaDehiM. najai indo ba devehiM // 51 / / aha bhANiu payatto, maha ghariNI vimalasuddhacAritA / devehi pADiheraM. kiM va kayaM ettha vi saDhehiM ! // 52 // sIya viluttakesi, jai devA maha lahuM na appenti / devANa adevattaM karemi sigghaM na saMdeho // 53 / / ko icchai mariu je ! kassa kayanteNa sumariyaM ajaM / jo majjha hiyayaiTTa, dharei puriso tihuyaNammi // 54 // nai vi ya viluttakesI, ajjANaM tattha majjhayAratthA / taha vi ya ANemi lahuM, vaidehiM saMgayasarIraM // 55 // eyANi ya annANi ya, jaMpanto lakkhaNeNa uvsmio| paumo naravaisahio. sAhasayAsaM samaNupatto // 56 // sarayaravisarisateyaM, daTTaNaM sayalabhUsaNaM raamo| oyariya gayavarAo. paNamai taM ceva tiviheNaM // 57 // paumo puttehiM samaM, uvaviTTho, muNivarassa Asanne / candA-''iccasamaggo, surANa Iso iva jiNassa // 58 / / anne vi naravarindA, lacchIharamAiyA jiNaM namiuM / . uvaviTThA dharaNiyale, puvaniviTesu devesu // 59 // AharaNavajiyA vi ya, siyavatthaniyaMsaNI jaNayadhUyA / ajAhi samaM rehai, tArAsu va sayalasasilehA // 6 // sura-maNuya-kheyarehiM, uvavidvehiM tao sylnaannii| sisseNa pucchio so, niNadhammaM abhayaseNeNaM / / 61 // viulaM niuNaM ca tahA, taccatthaM suhanibohaNaM dhammaM / sAhei muNivarindo, jalaharagambhoranigghoso // 62 // ettha aNantANante, AgAse sAsao shaavttho| logo tibheyabhinno, havai ciya tAlasaMThANo / 63 / / vettAsaNayasariccho, ahalogo ceva hoi naaybo| jhallariniho ya majjhe, uvariM puNa muravasaMThANo / / 64 // zamita pApavAlI sItA pA~ca mahAvratoMko dhAraNa karanevAlI sAdhvI hii| pramukha sAdhvIke sAtha vaha munike caraNoMmeM gaI / (46) gozIrSacandana Adise hozameM Aye hue rAma dekhane lage aura sItAko na dekhakara ruSTa ve matta hAthI para savAra hue| (50) sapheda chatra Upara dhare hue, lIlA ke sAtha do ca~vara Dole jAte tathA subhaToMse ghire hue rAma devoMse yukta indrakI bhA~ti mAlUma hote the| (51) ve kahane lage ki merI patnI vizuddha zIla evaM cAritravAlI hai| yahA~ dhUrta deva prAtihArya-karma kasA karate haiM ? (52) yadi deva vilupta kezavAlI sItAko jaldI nahIM lA dete to maiM devoM ko adeva banA dUMgA, isameM sandeha nhiiN| (53) kauna maranA cAhatA hai ? Aja kisako yamane yAda kiyA hai ? tInoM lokameM aisA kauna puruSa hai jo merI hRdaya priyA sItAko rakha sakatA hai ? (54) yadi viluptakezI vaidehI sAdhviyoMke bIcameM bhI ho to bhI use sazarIra jaldI hI le Ao (55) isa taraha tathA anya bahuta prakArase bolate hae rAmako lakSmaNane zAnta kiyaa| phira rAjAoMke sAtha rAma sAdhukaM pAsa gaye / (56) zaratkAlIna sUrya ke samAna tejavAle sakalabhUSaNa muniko dekhakara rAma hAthI parase nIce utare aura mana-vacana-kAyA tInoM prakArase unheM praNAma kiyaa.| (57) putroM ke sAtha rAma jisa taraha candra aura sUryake sAtha indra jinezvarake pAsa baiThatA hai usa taraha, munivarake pAsa baitthe| (28) lakSmaNa Adi dasare rAjA bhI jinezvarako namaskAra karake pahalese baiThe hue devaki pAsa jamIna para jA baitthe| (56) AbhaSaNoMse rahita hone para bhI zveta vastra dhAraNa karanevAlI sItA AryAoMke sAtha tArAoM meM pUrNimAkI kalAkI bhA~ti zobhita ho rahI thii| (60) deva, manuSya tathA vidyAdharoMke baiTha jAne para abhayasena nAmaka ziSyane sarvajJa munise jina dharma ke bAremeM pUchA / (61) jaladharake samAna gambhIra nirghoSa karanevAle munivarendra ne vipula arthavAle, kurAlakArI, yathArtha aura sukhapUrvaka samajhameM A jAya aise dharmakA upadeza diyA (62) isa anantAnanta zrAkAzameM zAzvata, svabhAvastha, svarga, naraka aura madhyalokarUpa tIna bhedoMse bhinna tathA tAlake samAna saMsthAnavAlA loka AyA hai| (63) vetrAsanake samAna adholoka bhAlarake samAna madhyaloka tathA murajake samAna saMsthAnavAlA UparakA loka (svarga) jAnanA caahie| (64) 1. Asa(si )to-prty| Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 71] 102. rAmadhammasavarNAvihANapavvaM 65 // 66 / / 67 // merugirisse ahatyA, sarova havanti nrvpuvoo| rayaNappahAjhyAo, jIvANaM dukkhaNaNIo // rayaNapyabhAva sakara-vAya paDaNyabhA ya bhUgapamA eto tamA tamatamA, satamiyA havai aighorA / / tIsA ya panavIsA, pArasa dasa deva hontiM NAyavA tiSkaM paJcUrNa, paJceva aNutarA narayA // ee caurAsII, lakkhA sImantayAiyA ghorA khara-pharasa-caNDavAyA, sasi-sUravivajjiyA bhImA / / dasaMtigaahiyA ekkAhiyA ya nava satta paJca tiNNekkA / naraiMdae kamo khalu, osaramANo u rayaNAe // 69 // auNAvannaM narayA, seDhI sImantayassa pubeNaM / causu vi disAsu evaM, aTTahaM ceva parihANI // 70 // cacAlIsahiyA, satta ya chappaJca taha ya cacAri avasaramANA va puNo, jAva miya appANo // 71 // 68 / / meruparvatake nIce jIvoMke lie duHkhajanaka ranaprabhA Adi narakabhUmiyA~ AI haiN| (65) ratnaprabhA, zarkarA prabhA vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaH prabhA tathA tamastamaH prabhA - ye sAta atibhayaMkara naraka haiM / (66) tIsa lAkha, pacIsa lAkha, pandraha lAkha, dasa lAkha, tIna lAkha, eka lAkha, eka lAkhameM pA~ca kama aura pA~cave kramazaH naraka yoniyoM hai / (67) sImAntaka Adi ye caurAsI lAkha narakAvAsa ghora, tIkSNa, kaThora va pracaNDa vAyuvAle, candra evaM sUrya se rahita aura bhayaMkara hote haiN| (68) teraha, gyAraha, nau, sAta, pA~ca, tIna, aura eka- isa prakAra ratnaprabhAse kramazaH ghaTate hue narakendraka (mukhya narakAvAsa ) hote haiM / (69) sImAntakakI pUrvaM dizAmeM 46 naraka Aye haiN| isI prakAra cAroM dizAoM meM haiM / pratyeka pratara meM ATha-AThakI kamI hotI jAtI hai| (70) ar3atAlIsa, saiMtAlIsa, chayAlIsa, paiMtAlIsa, cavAlIsa isa prakAra apratiSThAna taka ve ghaTate jAte haiM / (71) ye naraka tapAye due loheke samAna sparzavAle, durgandhase bhare hue, vajrakI banI huI sUiyoMse vyApta z2amInakI bhA~ti 1. 0 rasa va hiTThA sa0 - pratya0 / 2. * nti narakAu / ti0 mu0 / 3. gAthA 69, 70 tathA 71 atyanta aspaSTa hone se unameM Aye hue viSayakA spaSTa khyAla nahIM AtA; ataH maladhArI zrIcandrasUrikRta saMghadaNIprakaraNameve nIce tIna gAthAe~ uddhRta kI jAtI haiM, jisase uparyuka gAthAoM meM bhAyA huA viSaya bhalIbhA~ti avagata ho sake 13 teraha, gyAraha, nau, sAta, pA~ca, madhyavartI narakAvAgoMko narakendrapha kahate haiN| 11 375 3 1 teri-kkArasa- nava-saga-paNa-tini-ga-payara savviguNavannA / sImantAI appaiThANaMtA iMdayA majjhe // 173 // tIna aura eka- isa prakAra kula ngiuph terhito disi vidisi viNiggayA aDU narayaAvaliyA / paDhame payare disi iguNavanna vidisAsu aDayAlA // 174 // bivAIsa payare imegaDIpATha hoMti jA sImantayapayare disi ikkiko vidisi 526 milAkara 49 pratara hote haiN| sImAntakase lekara apratiSThAna takake sImAntaka Adi indraka-narakAvAsoM kI dizA aura vidizAmeM milakara narakakI ATha zreNiyoM hotI haiN| prathama pratara meM dizA meM bAI huI isa zreNaukI saMkhyA 49 kI hai aura vidizAmeM 48 kii| isa zreNImeM rahe hue narakoM ke AvAsoMko narakAvAsa kahate haiM / pNsiio| natthi // 175 // dUsare Adi pratara meM ( pratyeka pratarameM anukramase) dizAmeM tathA vidizAmeM AI arthAt ATha dizAoMmeM ATha-ATha narakAvAsa kama hote jAte haiM isa prakAra dUsare pratarakI isI kamase ghaTate paTate sAtaveM narakake antima pratara ( usameM eka hI pratara hotA hai) meM eka bhI nahIM rahatA / antima apratiSThAna pratarameM eka indraka narakAvAsa tathA cAra dizAoMmeM cAra narakAvAsa -- isa prakAra kula milAkara pA~ca narakAvAsa hote haiM / isa apratiSTAna narakendrakakA cAroM dizAoMseM Aye hue narakAvAsoMke nAma isa prakAra haiM dakSiNa dizA rora uttara dizA mahArora pUrva dizA kAla pazcima dizA mahAkAla huI vegiyoM meM eka eka saMkhyA kama hotI jAtI hai; dizAmeM 48 aura vidizAmeM 47 narakAvAsa Ae haiN| dizAmeM eka narakAvAsa rahatA hai, jabaki vidizAmeM to Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 paumacariyaM [102.72tattAyasasamapharisA, duggandhA vajjasUiaidugamA / sIuNhaveyaNA vi ya, karavatta-'sivattanantA ya // 72 / / rasa-pharisavasagayA je, pAvayarA vigayadhammasabbhAvA / te cciya paDanti narae, AyasapiNDa piva jalohe // 73 // hiMsA-'liya-corikkAiesu parajuvaisevaNAIsu / pAvaM kuNanti je vi hu, bhImaM vaccanti te narayaM // 74 // sayameva pAvakArI, paraM ca kArenti aNumayantI ya / tibakasAyaparigayA, paDanti jIvA dhuvaM narae // 75 // te tattha samuppannA, narae dittaggiveyaNA pAvA / Dajjhanti ArasantA, valavalaNaM ceva kuNamANA / / 76 // tatto ya aggibhIyA, veyaraNi janti aitisAbhUyA / pAijjanti raDantA, tattaM khArodayaM durahiM // 77 // mucchAgayA viuddhA, asipattavaNaM tao ya saMpattA / chijjanti AuhahiM, uvarovari AvayantehiM // 78 // chinnakara-caraNa-naGkA, chinnabhuyA chinnakaNNa-nAsoTTA / chinnasira-tAla-nettA, vibhinnahiyayA mahiM paDiyA // 79 // rajahiM galanibaddhA, valaeUNaM ca sAmaliM pAvA / kaDDijante ya puNo, kaNTayasaMchinnabhinnaGgA // 8 // keittha kumbhipAe. pacanti ahosirA dhagadhagentA / jantakaravattachinnA, anne annesu khajjanti // 81 // asi-satti-kaNaya-tomara-sUla-musuMDhIhiM bhinnasabaGgA / vilavanti dharaNipaDiyA, sIhasiyAlehi khajjantA // 82 // ekkaM ca tiNNi satta ya, dasa sattarasaM taheva bAbosA / tettIsa uyahinAmA, Au~ rayaNappabhAdIsaM // 83 // evaM aNukkameNaM, kAlaM puDhavIpu narayamajjhagayA / aNuhonti mahAdukkhaM, nimisaM pi addhasuhasAyA // 84 // sIuNhachahAtaNhAiyAiM dukkhAI jAi teloke / sabAI tAI pAvai, jIvo narae garuyakammo // 85 // tamhA imaM suNeuM, phalaM adhammassa tibadukkhayaraM / hoha supasannahiyayA, jiNavaradhammujjayA niccaM // 86 / / atyanta durgama, zIta aura uSNakI vedanAvAle tathA karavata, asipatra evaM yaMtroMse yukta hote haiN| (72) jo loga rasa evaM sparzake vazIbhUta, pApI aura dharmake sundara bhAvase rahita hote haiM ve jalAzayameM loheke piNDakI bhA~ti narakameM girate haiN| (73) hiMsA. jhUTha, corI Adi tathA parastrI-sevana Adi bhayaMkara pApa jo karate haiM ve narakameM jAte haiN| (74) jo svayaM pApa karate haiM, dUsarese karavAte haiM aura anumodana karate haiM ve tIvra kaSAyameM parigata jIva avazya hI narakameM jAte haiN| (75) una narakoMmeM utpanna ve pApI dIpta agnikI vedanA sahana karate haiM tathA 'maiM jala rahA hU~, maiM jala rahA hU~' aisA cillAte hue ve jalate haiN| (76) Agase Dare hue ve pyAsase atyanta abhibhUta hokara vaitaraNI nadIke pAsa jAte haiN| rar3ate hue unheM garama, khArA aura durgandhayukta jala pilAyA jAtA hai| (77) mUrchita ve hozameM Ane para asipatrake vanameM jAte haiN| vahA~ lagAtAra Uparase giranevAle AyudhoMse ve chinna-bhinna kiye jAte haiN| (78) hAtha, paira, jA~gha, bhujA, kAna, nAka, hoMTha, sira, tAlu aura netroMse chinna tathA phaTe hue hRdayavAle ve jamIna para gira par3ate haiM / (79) galemeM rassIse ba~dhe hue ve pApI zAlmalike vanameM lauTAye jAte haiN| vahA~ biche hue kA~ToMse khaNDita zarIravAle ve phira khIMce jAte haiN| (80) dhaga-dham AvAja karate hue kaI nIcA sira karake kumbhipAkameM pakAye jAte haiN| yaMtra aura karavatase kATe gaye dUsare anya nArakiyoM dvArA khAe jAte haiN| (81) talavAra, zakti, kanaka, tomara, zUla, musuMDhi Adi zastroMse sArA zarIra jinakA kaTa gayA hai aise ye siMha aura siyAroM dvArA khAye jAte nArakI jIva jamIna para girakara vilApa karate haiM / (82) ratnaprabhA Adi narakoMmeM kramazaH eka, tIna, sAta, dasa, satraha, bAisa aura tettIsa sAgaropamakI Ayu hotI hai| (83) isa taraha narakabhUmiyoMmeM gaye hue jIva samaya vyatIta karate haiM aura nimiSa mAtrake lie bhI sukha-zAnti prApta na karake atyanta duHkha anubhava karate haiN| (84) tInoM lokoM meM zIta, uSNa, kSudhA, pipAsA Adi jo duHkha haiM ve saba bhArI karma karanevAlA jIva narakameM pAtA hai| (85) isalie adharmakA aisA tIvra duHkha denevAlA phala sunakara manameM suprasanna ho jinavarake dharmameM nitya udyamazIla rho| (86) 1. pariNayA-mu0 / 2. rajjUhi glybddhaa-mu.| 3. 0ra-moggara-musuDhIhi bhi 5. niyyN-mu0| -mu.| 4. vyAlesu kha.-pratyaH / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102. 101] 87 // 88 // 89 // 102. rAmadhammasavaNavihANapavvaM rayaNappabhAeN bhAge, uvarille bhavaNavAsiyA devA / asurA nAga suvaNNA, vAusamuddA disikumArA // dIvA vijjU thaNiyA, aggikumArA ya honti nAyabA / bhuJjanti visayasokkhaM, ee devINa majjhagayA // causaTTI culasII, bAvatari taha ya havai channauI / chAvattari mo lakkhA, sesANaM havai chaNhaM pi // eeya bhavaNesu ya, devA saMgIyavAiyaraveNaM / niccaM suhiyapamuiyA, gayaM pi kAlaM na yANanti // 90 // tANaM aNantarovara, dIvasamuddA bhave asaMkhejjA / jambuddIvAdIyA, ete u sayaMbhuramaNantA // 91 // ee vasanti surA, kinnara - kiMpurisa - garuDa-gandhavA / nakkhA bhUyapisAyA, kIlanti ya rakkhasA muiyA // 92 // puDhavi. nala-jala - mAruya-vaNassaI ceva thAvarA ee / kAyA ekko ya puNo, havai tao paJcabheyajuo // 93 // indiyAu nAva u, jIvA paJcindiyA muNeyadhA / pharisa - rasa- gandha cakkhU souvaogA bahuviyappA // duvihA thAvarakAyA, humA taha bAyarA yaM nAyabA / ubhao vi honti duvihA, pajjattA taha apajjatA // "nIvANaM uvaoogo, nANaM taha daMsaNaM niNakkhAyeM | nANaM aTTaviyappaM, caubihaM daMsaNaM bhaNiyaM // aNDAuya- poyAuya - narAuyA gabbhanA ime bhaNiyA / 'sura-NAra ovavAiya, sesA samucchinA jIvA // orAliyaM viu, AhAraM tejasaM ca kammaiyaM / suhumaM paraMparAe, guNehi saMpajjai sarIraM // dhammA-'dhammA-''gAsaM, kAlo jIvo ya poggaleNa samaM / eyaM tu havai dadhaM, chanbheyaM sattabhaGgajuyaM eyaM daddaviseso, naravai ! kahio mae samAseNaM / nisuNehi bhaNijjantaM, dIvasamuddANa saMkhevaM // 100 // jambuddIvAIyA, dIvA lavaNAiyA ya salilanihI / egantariyA te puNa, duguNA duguNA asaMkhejjA // 101 // 94 // 95 // 98 // // 99 // ratnaprabhAke Upara ke bhAgameM bhavanavAsI asura, nAga, suparNa, vAyukumAra, samudrakumAra, dikkumAra dvIpakumAra, vidyutkumAra, stanitakumAra aura agnikumAra ye dasa prakAra ke deva rahate haiN| deviyoMke bIcameM rahe hue ve viSaya sukhakA upabhoga karate haiN| (87-88) inameM se pahale cAra ke kramazaH causaTha lAkha, caurAsI lAkha, bahattara lAkha, aura chiAnave lAkha tathA bAkI ke choMke (pratyeka ke ) chihattara lAkha bhavana hote haiM / (8) ina bhavanoM meM deva gAne-bajAnekI dhvanise nitya sukhI va pramudita rahate haiM aura bIte samaya ko bhI nahIM jAnate / (60) 1 unake ekadama Upara jambUdvIpa se lekara svayambhUramaNa taka asaMkhyeya dvIpa - samudra Aye haiM / (91) inameM kinnara, kiMpuruSa, garur3a, gandharva, yakSa, bhUta, pizAca aura rAkSasa Anandake sAtha kIr3A karate haiM / (2) pRthvIkAya, jalakAya, nikAya, vAyukA aura vanaspatikAya - ye pA~ca prakAra ke sthAvara kAya ekendriya jIva hote haiM / (63) ekendriya se lekara sparzanendriya, jihUvendriya, prANendriya, cakSurindriya tathA zrotrendriyase yukta vividha prakArake paMcendriya jIvoM ko jAno / (64) do prakArake sthAvara kAya jJAtavya haiM: sUkSma aura baadr| donoM bhI do prakAra ke hote haiM: paryApta aura aparyApta / (65) jina dvArA kahA gayA jIvoM kA upayoga bhI do prakArakA hai : jJAna aura darzana / cAra prakArakA kahA gayA hai / (66) aNDaja, jarAyuja tathA potaja ina tIna prakArake prANiyoM kA garbhaja janma hotA hai / deva aura nAraka jIvoM kA upapAta janma hotA hai| zeSa jIva sammUddima hote haiM / (67) audArika, vaikrayika, AhAraka, tejasa aura kArmaNa-ye pA~ca prakArake zarIra kramazaH sUkSma hote haiM aura guNoMse prApta hote haiM / (68) dharma, adharma, AkAza, kAla, jIva aura pudgala ye chaH prakArake dravya naigama Adi sAta bhaMgoMse yukta hote haiM / (66) jJAna ATha prakArakA tathA darzana 1 he rAjan ! use tuma suno / (100) dugune dugune haiM / (101) 1. u-- pratya0 / 2. sura-nAraya ujavAyA, ime ya sammu0 isa taraha khAsa khAsa dravya maiMne saMkSepase kahe / aba maiM saMkSepa meM dvIpa samudroMke bAremeM kahatA hU~ / jambU dvIpa Adi dvIpa aura lavaNa Adi samudra ekake bAda eka asaMkhyeya haiM / ve vistArameM antameM svayambhUramaNa samudra hai / bIca meM jambUdvIpa hai / yaha maNDalAkAra aura eka lAkha 3. 0 jjantA dIva-samuddA u saM0-muH / 96 // 97 // mu0 / 531 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 paumacariyaM ante sayaMbhuramaNo, jambuddIvo u hoi' majjhammi / so noyaNANa lakkha, pamANao maNDalAyAro // tassa vi ya havai majjhe, nAhigirI mandaro sayasahassaM / sabapamANeNucco, vitthiSNo dasasahassAIM // dAhiNauttarabhAge, tassa u kulapabayA lavaNatoyaM / ubhao phusanti sabe, kaJcaNavararayaNapariNAmA // himavo ya mahAhimavo, nisaDho nIlo ya ruppi siharI y| eehiM vihattAI, satteva havanti vAsAI // bharahaM hemavayaM puNa, harivAsaM taha mahAvidehaM ca / rammaya heraNNavayaM, uttarao havai eravayaM // gaGgA ya paDhamasariyA, sindhU puNa rohiyA muNeyabA / taha ceva rohiyaMsA, harI nadI ceva harikantA // sIyA vi ya sIoyA, nArI ya taheva hoi narakantA / ruppayasuvaNNakUlA, racA rattAvaI bhaNiyA // vIsaM vakkhAragirI, cottIsa havanti rAyahANIo / uttaradevakurUo, sAmalijambUsaNAhAo // jambuddIvasa Thio, caugguNo tassa dhAyaI saNDo / tassa vi duguNapamANaM, pukkharadIve havai addhaM // paJca paJca paJcasu bharaheravasu taha videhesu / bhaNiyAu kammabhUmI, tIsaM puNa bhogabhUmIo // hemavayaM harivAsa, uttarakuru taha ya havai devakurU / rammaya heraNNavayaM, eyAo bhogabhUmIo // Au-TiI parimANaM, bhogo mihuNANa nAriso hoi / taM sarvvaM saMkhevaM bhaNAmi nisuNehi egamaNo // nAgAviharayaNamaI, bhUmI kappahumesu ya samiddhA / mihuNayakayAhivAsA, niccujjoyA maNabhirAmA // giha- joi - bhUsaNaGgA, bhoyaNa bhAyaNa taheva vatthaGgA / cittarasA tuDiyaGgA, kusumaGgA dIviyaGgA ya // bahurayaNaviNigmAyA, bhavaNadumA aTTabhUmiyA divA / sayaNAsaNasannihiyA, teeNa nidAharavisarisA // naIdumANa uvariM, sasi-sUrA jattha vaccamANA vi / tANa pahAvovahayA, niyayaM pi chaviM vimuJcanti // [ 102. 102 102 // 103 // 104 // 105 // 106 // 107 // 108 // 109 // 110 // 111 // 112 // 115 // 116 // 117 // yojana vistRta hai / (102) usake bhI madhya meM nAbhisthAnameM AyA huA parvata mandara kula milA kara eka lAkha yojana U~cA aura dasa hajAra yojana vistIrNa hai / (103) usake dakSiNa aura uttara bhAga meM sone aura saba prakArake uttama ratnoMse yukta kulaparvata donoM ora lavaNasAgara ko chUte haiM / (104) himavAn, mahAhimavAn, nibaMdha, nIla, rukmi aura zikharI ina cha: parvatoM se vibhakta sAta hI kSetra hote haiM / (105) bharata haimavata, harikSetra tathA mahAvideha, ramyaka, hairaNyavata aura uttarameM airAvataye sAta kSetra haiM / (106 pahalI nadI gaMgA aura phira sindhu rohitA aura rohidazA, hari aura harikAntA, sItA aura tadA nArI aura narakAntA, rUpyakakUlA aura suvarNakUlA tathA raktA aura raktavatI - ye mahAnadiyA~ kahI gaI haiM / (1078) ate vakSaskAra parvata, cautIsa rAjadhAniyA~ aura zAlmali evaM jambUvRkSoMse yukta uttarakuru aura devakuru nAmake kSetra hote haiM / (10) 113 // 114 // jambUdvIpa jitanA hai usase cAragunA bar3A dhAtakI khaNDa hotA hai aura usase bhI dugune parimANakA AdhA puSkaradvIpa hotA hai / (110) pA~ca pA~ca airAvata aura pA~ca videha - kula milAkara pandraha karmabhUmiyA~ tathA tIsa bhogabhUmiyA~ hotI hai / (111) haimavata, harivarSa, uttarakuru evaM devakuru, ramyaka aura hairaNyavata ye bhogabhUmiyA~ haiM / (112) yugalikA AyuSya, sthiti, parimANa tathA bhoga jaisA hotA hai vaha saba maiM saMkSepase kahatA hU~ / tuma dhyAnase suno / ( 113) nAnAvidha ratnoMse yukta bhUmi kalpavRkSoMse samRddha hotI hai / yugalikoMke lie banAye gaye nivAsa nitya prakAzita aura sundara hote haiM / (114) gRhAMga, jyotiraMga, bhUSaNAMga, bhojanAMga, vakhAMga, citrarasAMga, truTitAMga, kusumAMga tathA divyAMga -- ye dasa prakAra ke kalpavRkSa hote haiM / (115) vahA~ aneka prakArake ratnoMse nirmita ATha maMz2ilavAle divya bhavanadruma hote haiM / zayanAsanase yukta ve tejameM nidAghakAlIna sUryake sadRza hote haiM / (116) jyotidrumoMke Upara candra aura sUrya vidyamAna hone para bhI una drumoMke prabhAvase tiraskRta hokara ve apanI kAnti chor3a dete haiM / (117) uttama hAra, kaTaka, kuNDala, 1. havai - 0 / 2. harI laI havai hare- pratya0 / 3. nimuNeha egamaNA - mu0 / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202. 133] 102. rAmadhammasavaNavihANapavyaM varahAra-kaDaya-kuNDala-mauDAlaMkAra neurAINi / niyayaM pi bhUsaNAI, AharaNadumesu jAyanti // 118 // aTTasayakkhajjayajuo, causaTThI taha ya vaJjaNaviyappA / uppajjai AhAro, bhoyaNarukkhesu rasakalio // 119 // bhiGgAra-thAla-baTTaya-kaccolaya-vaddhamANamAINi / kaJcaNa-rayaNamayAI, jAyanti ya bhAyaNaGgesu // 120 // khomaya-dugulla-vAlaya-cINaMsuyapaTTamAiyAI ca / vatthAI bahuvihAI, vatthaGgadumA paNAmenti / / 121 // kAyambarI pasannA, AsavanogA taheva NegavihA / cittaMgarasesu sayA, pANayajogA u jAyanti // 122 // vINA-tisariya-veNU-saccIsayamAiyA sarA vivihA / niyayaM savaNasuhayarA, tuDiyaGgadumesu jAyanti // 123 // varabaula-tilaya-campaya-asoya-punnAya-nAyamAINi / kusumAiM bahuvihAI, kusumaGgadumA paNAmenti // 124 // sasi-sUrasarisateyA, nicaM jagajagajagentabahuviDavA / vivihA ya dIviyaGgA, nAsanti tamandhayAraM te // 125 // eyArisesu bhoga, dumesu bhuJjanti tattha mihuNAI / sabaGgasundarAI, vaDDiyanehANurAyAI // 126 // AuThiI hemavae, pallaM do ceva honti harivAse / devakurummi ya tiNNi, esa kamo havai uttarao // 127 // do ceva dhaNusahassA, hoi pamANaM tu hemavayavAse / cattAri ya harivAse, chacceva havanti kuruvAe // 128 // naya patthivAna bhiccA, na ya khujjA neya bAmaNA paGga / na ya mUyA bahirandhA, na dukkhiyA neva ya dariddA // 129 // samacaurasasaMThANA, vali-paliyavivajjiyo ya niirogaa| causaTTilakkhaNadharA, maNuyA devA iva surUvA // 130 / / tANaM ciya mahilAo, viyasiyavarakamalapattanettAo / sabaGgasundarIo, komuisasivayaNasohAo // 131 // bhuJjanti visayasokkhaM, jaM purisA tattha bhogabhUmIsu / kAlaM ciya aidIhaM, taM dANaphalaM muNeyatvaM // 132 // dANaM puNa duviyappaM, supattadANaM apattadANaM ca / nAyaba havai sayA, nareNa iha buddhimanteNaM // 133 // mukuTAlaMkAra tathA nUpura Adi alaMkAra AbharaNa dUmoMse utpanna hote haiN| (118) eka sau ATha khAdyoMse yukta tathA causaTha prakArakA vyaMjanavAlA rasayukta AhAra bhojana vRkSoMse paidA hotA hai| (119) 'mArI, thAlI, kaTorI, pyAle, zarAva Adi svarNa evaM ratnamaya pAtra bhAjanAMgavRkSoMse utpanna hote haiN| (120) kSauma, dukUla, bAlake bane vasra ( UnI vasna) cInAMzuka, paTTa (sanakA kapar3A) Adi aneka prakArake kapar3e vastrAMgadrama dete haiN| (121) kAdambarI, prasannA tathA dUsare anekavidha AsayoM evaM peya padArthoMkA lAbha citrarasAMgoMse hotA hai| (122) vINA, trisarika ( tIna tAroMvAlA vAdya ), baMsI, saJcIsaka ( vAdyavizeSa ) Adi zravaNendriyake lie sukhakara vividha vAdya truTitAMgadramoMse paidA hote haiN| (123) uttama bakula, tilaka, campaka, azoka, punnAga, nAga Adi vividha puSpa kusumAMgadrama dete haiN| (124) candramA aura sUryake samAna tejavAle aura vividha prakArake nitya prakAzita honevAle divyAMga vRkSa andhakArako dUra karate haiN| (125) sarvAMgasundara aura bar3hate hue snehAnurAgavAle yugala vahA~ aise vRkSake kAraNa bhogoMkA upabhoga karate haiN| (126) AyukI sthiti haimavatameM eka palyopamakI hari varpameM do palyopamakI tathA devakurumeM tIna sAgaropamakI hotI hai| uttarase bhI yahI krama hai| (127) haimavata kSetrameM do hajAra dhanuSa jitanI harivarSameM cAra hajAra dhanupa jitanI aura devakurumeM chaH hajAra dhanuSa jitanI U~cAI hotI hai| (128) ina kSetroM meM na rAjA hotA hai, na bhRtya; na koI kubar3A, baunA, paMgu, mUka, bahirA, andhA hotA hai aura na koI duHkhI-daridra hotA hai| (129) yahA~ke manuSya samacaturasrasaMsthAnavAle, jhurriyoM aura sapheda bAloMse rahita, nIroga, causaTha lakSaNoMko dhAraNa karanevAle aura devoMkI bhA~ti surUpa hote haiN| (130) unakI riyA~ khile hue uttama kamaladalake samAna netroMvAlI, sarvAMgasundara aura zaratpUrNimAke candramAke samAna mukhakI zobhAse yukta hotI haiN|(131) ina bhogabhUmiyoM meM loga atidIrghakAla paryanta viSaya-sukhakA jo anubhava karate haiM vaha dAnakA phala hai aisA jAno / (132) buddhimAna puruSako do prakArakA dAna-supAtradAna aura apAtradAna sadA jAnanA cAhie / (133) pA~ca 1. *NayAIyA-ka0 mu0| 2. 0iyANaM c-mu0| 3. raagennN-prty0| 4. va ya vibuhakuruSAe-pratya / 5. *yA girogA ya / ca0-pratyaH / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 102. 134 134 // 135 // 136 // 137 // 138 // paumacariyaM paJcamahabaya kiyA, niccaM sajjhAya-jhANa- tavanirayA / dhaNa-sayaNavigayasaGgA, te pattaM sAhavo bhaNiyA // saddhA-sattI- bhattI - vinnANeNa havejja naM dinaM / sAhUNa guNadharANaM taM dANaM bahuphalaM bhaNiyaM // tassa pabhAveNa narA, hemabayAIsu ceva uvabannA / bhuJjanti visayasokkhaM, varataruNImajjhayAratthA // saMjamarahiyANa puNo, naM dijjai rAga-dosakalasANaM / taM na hu phalaM payacchai, dhaNiyaM vidhiujjamantANaM // evaM tu bhogabhUmI, tujhaM kahiyA mae samAseNaM / taha ujjameha saMpai, jeNa nirutteNa pAveha // antaradIvA maNuyA, aTThAvIsAvihA u sIhamuhA / ukkoseNaM AuM, tANa ya paliyaTTamaM bhAgaM // vantarasurANa udariM, paJcavidyA joisA tao devA / candA sUrA ya gahA, nakkhattA tArayA neyA // ee bhamanti meruM payAhiNaMtA sahAvateyaMsI / raisAgarovagADhA, gayaM pi kAlaM na yAnti // noisiyamurANuvariM, kappo nAmeNa havai sohammo / taha ya puNo IsANo, saNakumAro ya mAhindo // baMbho kappo ya tahA, lantayakappo ya hoi nAyabo / taha ya mahAsukko vi ya, taha aTTamao sahassAro // tattoya ANao pANaoya taha AraNo muNeyavo / kappo accuyanAmo, uttamadevANa AvAso // kappANaM puNa uvariM, nava gevejjAIM maNabhirAmAI / tANa vi aNuddisAIM, purao AiJcapamuhAI // vijayaM ca vejayantaM nayantamavarA iyaM maNabhirAmaM / ahamindavaravimANaM, sabaThThe ceva nAyabaM // tassa vi ya joyaNAI, bArasa gantUNa uvarime bhAge / isipavbhArA puDhavI, ciTTanti nahiM ThiyA siddhA // paNayAlIsaM lakkhA, noyaNasaMkhAeN havai vitthiNNA / aTTeva ya bAhallA, uttANayachattasaMThANA // etto vimANasaMkhA, kahemi battIsasayasahassAIM / sohamme IsANe, aTThAvIsaM tu bhaNiyAI // 149 // mahAvratase yukta, svAdhyAya dhyAna evaM tapameM nirantara nirata tathA dhana evaM svajanoMke saMgase virata jo sAdhu hote haiM ve pAtra kahe jAte haiM / (134) zraddhA, zakti, bhakti aura jJAnapUrvaka jo dAna, guNa dhAraNa karanevAle sAdhuoMko diyA jAtA hai vaha bahuta phaladAyI kahA gayA hai / (135) usake prabhAvase haimavata AdimeM utpanna manuSya sundara taruNiyoMke bIca meM rahakara viSayasukhakA upabhoga karate haiM / (136) saMyamarahita aura rAga-dveSase kaluSita vyaktiyoMko jo dAna diyA jAtA hai vaha bahuta vidhise udyama karane para bhI phala nahIM detA / (137 ) isataraha maiMne tumheM bhogabhUmike bAre meM saMkSepase kahA / aba tuma aisA udyama karo jisase vaha avazya hI prApta ho / (138) 148 // 534 antadvIpoMmeM rahanevAle manuSya aTThAIsa prakAra ke tathA siMha jaise mukhavAle hote haiN| unakI utkRSTa Ayu palyopamakA AThavA~ bhAga hotI hai / (136) vyantara devoM ke Upara candra, sUrya, graha, nakSatra aura tAre-ye pA~ca prakAra ke jyotiSka deva jAnane caahie| (40) svabhAvase tejastrI ye merukI pradakSiNA karate hue ghUmate haiM / prema-sAgarameM lIna ye bIte samayako bhI nahIM jAnate / (141) 1. 0 yaM pi viDaja0mu0 / 2. unakA sthAna praloka hai tathArtha - 4-25-26 // 139 // 140 // 141 // 142 // 143 // jyotiSka devoM ke Upara saudharma nAmakA kalpa tathA IzAna, sanatkumAra, mAhendra, brahmaloka, lAntakakalpa, mahAzukra, AThavA~ sahasrAra, Anata, prAraNata, AraNa aura acyuta nAmake uttama devoMke AvAsa rUpa kalpa Aye haiM / (142-44) kalpoMke Upara manohara nau bhaiveyaka Adi Ae haiN| unake bhI - anuddisa (?) aise pUrvase prAraMbha karake Aditya pramukha haiM / (145) unase bhI Upara hamindroMke vijaya, vaijayanta, jayanta sundara aparAjita tathA sundara vimAna sarvArthasiddha-ye pA~ca anuttara vimAna jAno / (146) isase bhI bAraha yojana Upara ke bhAgameM jAne para ISatprAgbhAra nAmakI pRthvI AI hai jahA~ siddha Thaharate haiM / (147) vaha paiMtAlIsa lAkha yojana vistRta hai / ATha yojana moTI yaha khole hue chatrake AkAra kI hai / (148) aba maiM vimAnoM kI saMkhyA kahatA hU~ / ve saudharmameM battIsa lAkha aura IzAna meM aTThAIsa lAkha kahe gaye haiM / (146) ya aha - mu0 / 3. isa zabdakA artha aspaSTa hai / AdityAdi lokAntika haiM aura 144 // 145 // 146 // 147 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102. rAmadhammasavaNaviddA gapavvaM bArasa saNakumAre, mAhinde ceva aTTha lakkhAI / cattAri puNo bambhe, vimANalakkhA tahiM honti // pannAsasahassAIM, saMkhAe lantae vimANA / tatto ya mahAsukke, cacAlIsaM sahassAI // chaceva sahassakhala, havanti kappe tahA sahassAre / ANaya-pANayakappesu honti cacAri u sayAI // tiNNeva sayA bhaNiyA, AraNakappe taha'cue ceva / tiNNi sayA aTThArasa, uvarimagevejjamAIsu // pAika - turaya-raha-gaya- govisa - gandhaba- naTTiyantAiM / aNiyAI honti eyAiM satta sakkassa dibAI // bAu hari mAyalI vi ya, taheva erAvaNo ya domiDI / riTThaJjasa NIlaMnasa, ee aNiyANa mayaharayA // tattha sudhammavimANe, erAvaNavAhaNo u vajjadharo / indo mahANubhAvo, juimanto riddhisaMpanno // cattAri logapAlA, jama- varuNa - kuvera - somamAIyA | sAmANiyadevANa vi, caurAsIiM sahassAiM // tattha sudhammasahAe, parisAo tiNNi honti devANaM / samiyA candA nauNA, bhaNAbhirAmA rayaNacittA // pamA sivAya sulasA, aJju sAmA tahA, vihA ayalA / kAlindI bhANU vi ya, sakassa ya aggamahisIo ekkekkA varajuvaI, solasadevIsahassaparivArA / uttamarUvasiroyA, saMkkaM rAmenti guNanilayA // so tAhi samaM indo, bhuJjanto uttamaM visayasokkhaM / kAlaM gamei bahuyaM, visuddhaleso tinANIo // so tassa viulatavapuNNasaMcao saMnameNa nippanno / naM caijjai vaNNeDaM, avi vAsasahassakoDIhiM // evaM anne visurA, hANurUvaM suhaM aNuhavantA / acchanti vimANagayA, devisahassehiM parikiSNA // evaM ha sohamma, taha IsANAiesa vi kameNaM / kappesu honti indA, salogapAlA sadevIyA // do satta dasa ya coisa, satarasa aTThAra vIsa bAvIsA / ekkottara parivaDDI, ahamindANaM tu tettIsa // 102. 165 ] 150 // 151 // 152 // 153 // 154 // 155 // 156 // 157 // 158 // // 159 // 160 // 169 // 162 // 163 // 164 // 165 // sanatkumArameM bAraha lAkha, mAhendra meM ATha lAkha aura brahmalokameM cAra lAkha vimAna hote haiM / ( 150 ) lAntaka meM vimAnoMkI saMkhyA pacAsa hajAra hai| mahAzukrameM cAlIsa hajAra vimAna haiM / (151) sahasrAra kalpameM chaH hajAra hI vimAna hote haiN| Anata evaM prANata kalpoMmeM cAra sau hote haiM / (152) AraNa evaM acyutakalpameM tIna sau hI vimAna kahe gaye haiN| Uparake graiveyaka AdimeM tIna sau aThAraha hote haiM / (153) padAti sainika, azva, ratha, hAthI, vRSabha, gandharva aura nartaka - ye sAta divya sainya indrake hote haiM / ( 154) vAyu, hari, mAtali, airAvata, dAmarthi, riSTayazA aura nIlayazA- ye senAoMke nAyaka haiM / (155) vahA~ sudharmA nAmaka vimAnameM rahA huA indra airAvatakA vAnavAlA, vajrako dhAraNa karanevAlA udAttamanA, dyutimAn tathA Rddhisampanna hotA hai / (156) usake yama, varuNa, kubera aura soma ye cAra lokapAla tathA caurAsI hajAra sAmAnika deva hote haiM / (157) vahA~ devoMkI sudharma nAmaka sabhAkI manohara evaM ratnoMse zobhita zamitA candrA va yamunA nAmakI tIna pariSad hotI haiM / (158) padmA, zivA, sulasA, aMjU, zyAmA, vibhA, acalA, kAlindI aura bhAnu--ye zakrakI paTarAniyA~ haiM / (156) uttama rUpa aura kAnti se sampanna aura guNoMke AvAsarUpa ina sundara yuvatiyoM meM se eka-ekakA parivAra solaha hajAra deviyoMkA hotA hai / ye indra ke sAtha ramaNa karatI haiM / (160) vizuddha lezyA aura tIna jJAnavAlA vaha indra inake sAtha uttama viSayasukha kA anubhava karatA huA bahuta samaya bitAtA hai / (161) usake saMyamase niSpanna vipula tapa evaM puNyake saMcayakA varNana to hajAroM karor3a varSoM meM bhI nahIM kiyA jA sakatA / (162) isI prakAra haz2AroM deviyoMse ghire hue dUsare bhI deva yathAnurUpa sukhakA anubhava karate hue vimAnoMmeM rahate haiM / (163) jisaprakAra saudharma meM usIprakAra anukramase IzAna Adi kalpoM meM bhI lokapAla evaM deviyoMse yukta indra hote haiM / (164) do, sAta, dasa, caudaha, satraha, aThAraha, bIsa, bAIsa aura phira eka eka kI vRddhi karate hue ahamindroMke tettIsa - itane sAgaropama kalpavAsI devoMkI utkRSTa Ayu hotI hai / moharahita ahamindroMkI to yaha Ayu niyata hotI hai, arthAt 1. dAmiTThI mu0 / 2. sakA rAmei-mu0 / 3. guNa kilayA - pratya0 / 4. na vi najjai va0 mu0 / 5. tettIsA - pratya* / 535 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [102.166eyAI sAgarAI, kappAINaM surANa paramAuM / ahamindANaM niyayaM, havai imaM moharahiyANaM // 166 // eyantarammi rAmo. paripucchaha sAvaM kypnnaamo| kammarahiyANaM bhayavaM 1. siddhANaM kerisaM sokhaM // 167 // to bhaNai muNivarindo, suNehi ko tANa vaNNiuM sokkhaM / tIrai naro narAhiba, taha vi ya saMkhevao suNasu // 168 // maNuyANa jaMtu sokkhaM, taM ahiyaM havai naravarindANaM / cakkINa vi ahiyayara, narANa taha bhogabhUmANaM // 169 // vantaradevANa tao, ahiyaM taM joisANa devANaM / taha bhavaNavAsiyANaM, guNantaraM kappavAsINaM // 170 // gevejagANa tatto, ahiyaM tu aNuttarANa devANaM / sokkhaM aNantayaM puNa, siddhANa sivAlayatthANaM // 171 // jaM tihuyaNe samatthe, sokkhaM sabANa suravarindANaM / taM siddhANa na agghai, koDisayasahassabhAgammi // 172 // te tattha aNantabalA, aNantanANI aNantadarisI ya / siddhA aNantasokkhaM, aNantakAlaM samaNuhonti // 173 // saMsAriNassa naM puNa, jIvassa suhaM tu pharisamAdINaM / taM mohaheugaM niyayameva dukkhassa AmUlaM // 174 // jIvA abhadharAsI, kudhammadhammesu jai vi tavacaraNaM / ghoraM kuNanti mUDhA, taha vi ya siddhiM na pAventi // 175 // . jiNasAsaNaM pamotta, rAhava ! iha annasAsaNarayANaM / kammakkhao na vijjai, dhaNiyaM pi samujjamamtANaM // 176 / / jaM annANatavassI, khavei bhavasayasahassakoDIhiM / kammaM taM tihi gutto, khavei nANI muhutteNaM // 177 / / bhaviyA niNavayaNarayA, je nANa-caritta-dasaNasamamgA / sukkajjhANaraIyA, te siddhi janti dhuyakammA // 178 // evaM suNiUNa tao, rahuttamo sAhavaM bhaNai bhayavaM ! / sAhehi jeNa sattA, saMsArAo pamuccanti // 179 // eyantare pavutto, jiNadhamma sayalabhUsaNo saahuu| sammaIsaNamUlaM, aNeyatavaniyamasaMjuttaM // 180 // usameM / utkarSa-apakarSa nahIM hotaa| (165-166) taba rAmane hAtha jor3akara sAdhuse pUchA ki, he bhagavan ! karmase rahita siddhoMkA sukha kaisA hotA hai ? (167) isa para munivarane kahA ki, he rAjan ! unake sukhakA varNana kauna kara sakatA hai ? tathApi saMkSepameM maiM kahatA huuN| (168) manuSyoMko jo sukha hotA hai usase adhika rAjAoMko hotA hai| usase adhika cakravartiyoM aura bhogabhUmike manuSyoMko hotA hai| (166) usase adhika vyantara devoMko, usase adhika jyotiSka devoMko, usase adhika bhavanavAsI devoMko, usase kaI gunA adhika kalpavAsiyoMko sukha hotA hai| (170) usase adhika praiveyakoMko, usase adhika anuttara vimAnavAsI devoMko sukha hotA hai| zivadhAmameM rahe hue siddhoMkA sukha usase anantagunA adhika hotA hai| (171) samasta tribhuvanameM saba deva evaM indroMkA milAkara jo sukha hotA hai vaha siddhoMke haz2Ara-karor3aveM bhAgake bhI yogya nahIM hotaa| (172) vahA~ jo ananta balavAle, anantajJAnI aura anantadarzI siddha hote haiM ve ananta kAla taka ananta sukhakA anubhava karate haiN| (173) saMsArI jIvako jo sparza AdikA sukha hotA hai vaha mohajanya hotA hai, ataH avazya hI vaha duHkhakA mUla hai| (174) abhavyarAzike mUDha jIva kudharmako paidA karanevAle dharmokA pAlana kara yadi ghora tapazcaraNa kareM to bhI siddhi prApta nahIM kara sakate / (175) he rAghava! jinazAsanako chor3akara anya zAsanameM rata manuSya bahuta udyama kare to bhI unake kokA kSaya nahIM hotaa| (176) ajJAnI tapasvI jisa karmako lAkha karor3a bhavoMmeM khapAtA hai usa karmako mana-vacana-kAya ina tInoMkA saMyamana karanevAlA jJAnI muhUrtameM khapAtA hai| (177) jo bhavya jIva jinopadezameM rata, jJAna, cAritra aura darzanase yukta tathA zukladhyAnameM lIna hote haiM ve karmoMkA nAza karake mokSameM jAte haiN| (178) aisA sunakara rAmane una sAdhuse kahA ki, bhagavan ! jisase jIva saMsArase mukta hote haiM usake bAre meM Apa kaheM / (179) taba sakalabhUSaNa muni mUlameM samyagdarzanavAle tathA aneka prakArake tapa evaM niyamase yukta jinadharmake bAre meM kahane lge| (180) jo jIvAdi nau padArthoM ke Upara zraddhA rakhatA hai aura laukika devoMse rahita hai vaha samyagdRSTi kahA 1. mAdIyaM / taM-pratyaH / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102. 196] 102. rAmadhammasavagavihANapatra jo kuNai saddahANaM, jIvAIyANa navapayatthANaM / loiyasuresu rahio, sammaTThiI u so bhaNio // 181 // saMkAidosara hio, kuNai tavaM sammadasaNovAya / indiyaniruddhapasaraM, taM havai sayA sucArittaM // 182 // jattha ahiMsA saccaM, adattaparivajjaNaM ca babhaM ca / duvihapariggahaviraI, taM havai sayA sucAritaM // 183 // viNao dayA ya dANaM. solaM nANaM damo tahA jhANaM / kIrai naM mokkhaTTe, taM havai sayA sucArittaM // 184 // jaM evagaNaM rAhava !. taM cArittaM jiNehiM parikahiyaM / vivarIya puNa loe, taM acaritaM muNeyavaM // 185 // cAritteNa imeNaM, saMjutto daDhadhiI annnnmnno| puriso dukkhavimokkhaM, karei natthetya saMdeho // 186 // na dayA damo na saccaM, na ya indiyasaMvaro na ya samAhI / na ya nANaM na ya jhANaM, tattha udhammo ko havai ? // 187|| hiMsAliyacorikA, itthiraI parigaho jahiM dhammo / na ya so havai pasattho, na ya dukkhavimokkhaNaM kuNai / / 188 / / hiMsAliyacorikA, itthiraI parigaho abiraI ya / korai dhammanimittaM, niyameNa na hoi so dhammo // 189 / / dikkhaM ghettaNa puNo, chajjIvanikAyamaddaNaM kuNai / dhammacchaleNa mUDho, na ya so sivasoggaI lahai // 190 // vaha-bandha-veha-tAlaNa-dAhaNa-cheyAikammanirayassa / kaya-vikkayakArissa u, randhaNa-payaNAisattassa // 191 / / pahANubaTTaNa-candaNa-mallA-''bharaNAibhogatisiyassa / evaMvihassa mokkho, na kayAi vi havai liMgissa // 192 // micchAdasaNanirao, annANI kuNai nai vi tavacaraNaM / taha viya kiMkaradevo, havai visuddhappaogeNaM // 193 // jo puNa sammaddiTTI, manducchAho vi jiNamayAbhirao / sattaTTa bhave gantuM, sijjhai so natthi saMdeho // 194 // ucchAhadaDhadhiIo, jo niyayaM sIlasaMjamAutto / do tiNi bhave gantuM, so lahai suheNa paraloyaM // 195 // koi puNa bhaviyasIho, ekkabhave bhAviUNa sammattaM / dhIro kammavisohiM, kAUNa ya lahai nivANaM // 196 // jAtA hai| (181) samyagdarzanarUpa upAyase yukta jo manuSya zaMkA Adi doSoMse rahita ho tapa karatA hai aura indriyoM ke prasArakA nirodha karatA hai vaha sadA sucAritrI hotA hai| (182) jahA~ ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya tathA bAhya evaM abhyantara donoM prakArake parigrahase virati hotI hai vaha sadA sucAritrI hotA hai| (183) jo mokSake lie vinaya, dayA, dAna, zIla, jJAna, dama tathA dhyAna karatA hai vaha sadA sucAritrI hotA hai| (184) he rAghava! aisA jo guNa hotA hai use jinezvaroMne cAritra kahA hai| lokameM isase jo viparIta hotA hai use acAritra samajhanA / (185) isa cAritrase yukta, dRr3hamati aura ekAgra cittavAlA jo puruSa hotA hai vaha duHkhakA nAza karatA hai, isameM sandeha nhiiN| (186) jahA~ na to dayA hai, na dama, na satya, na indriyanigraha, na samAdhi, na jJAna aura na dhyAna, vahA~ dharma kaise ho sakatA hai ? (187) hiMsA jhUTha, corI, strI-prema aura parigraha jahA~ dharma hotA hai vaha na to prazasta hotA hai ora na duHkhakA nAza karatA hai| (188) dharmake nimittase jo hiMsA, jhUTha, corI, strIrati, parigraha aura avirati kI jAtI hai vaha avazyameva dharma nahIM hai / (189) dIkSA grahaNa karake jo mUr3ha manuSya dharmake bahAne chaH jIvanikAyoMkA mardana karatA hai vaha mokSa jaisI sadgati nahIM pAtA / (190) vadha, bandha, vedha, tAr3ana, dAhana, chedana Adi karma meM nirata, kraya-vikraya karanevAlA, rA~dhane-pakAne AdimeM Asakta, snAna, ubaTana, candana, puSpa, AbharaNa Adi bhogoMmeM tRSita-aise liMgadhArI sAdhukA kabhI mokSa nahIM hotaa| (161-262) mithyAdarzanameM nirata ajJAnI jIva yadi vizuddha pravRttike sAtha tapazcaraNa kare to bhI vaha kikara-deva hotA hai| (163) yadi jinamatameM abhirata samyagdRSTi jIva mandotsAhI ho taba bhI sAta-ATha bhavoM meM vaha siddhi prApta karatA hai, isameM sandeha nahI / (164) utsAha evaM dRr3ha mativAlA jo vyakti zIla evaM saMyamase avazya yukta hotA hai vaha do-tIna bhavoMko bitAkara sukhase paraloka (mokSa) prApta karatA hai| (165) bhavyajanoMmeM siMha jaisA koI dhIra to eka bhavameM hI samyaktvakI bhAvanAse bhAvati aura kokI vizuddhi 3. saNo viio| i0-m0| 4. saraM taha h.-prty| 1. * suIsu r0-mu.| 2. rahiyaM ku0-prty| 5. 0ikaamni0-prty0| 6. vIro-pratya0 / 68 2-12 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -538 paumacariyaM [102. 160 laddhaNa vi jiNadhamme, bohiM sa kuDumbakaddamanihatto / indiyasuhasAulao, parihiNDai so vi saMsAre // 197 // eto kayaJjaliuDo, paripucchai rAhavo muNivaraM taM / bhayavaM! kiM bhavio hai! keNa uvAeNa muccissaM? // 198 // anteureNa samaya, puhaI muzcAmi udahipariyantaM / lacchIharassa neha, ekaM na ya ujjhiuM satto // 199 // aipaNanehajalAe, dukkhAvatAe~ visayasariyAe / vujjhantassa * mahAmuNi / hatthAlamba mahaM dehi // 200 // bhaNio ya muNivareNaM, rAma ! imaM muyasu soyasaMbandhaM / avaseNa bhuJjiyabA, baladevasirI tume viulA // 20 // bhottarNa uttamasuha, iha maNuyabhave surindasamasarisaM / sAmaNNasuddhakaraNo, kevalanANaM pi pAvihisi // 202 // eyaM kevalibhaNiyaM, 'souM harisAio ya romshcio| jAo suvimalahiyao, viyasiyasayavattaloyaNo ya paumAbho // 203 // // ii paumacarie rAmadhammasavaNavihANaM nAma duruttarasayaM pavvaM samattaM / / 103. rAmapuvvabhava-sIyApavvajjAvihANapavvaM vijjAharANa rAyA. bibhIsaNo sayalabhUsaNaM namiuM / pucchai vimhiyahiyao, mAhappaM rAmadevassa // 1 // kiM rAhaveNa sukarya, bhayavaM! samuvajjiyaM parabhavammi ? / jeNeha mahAriddhI, saMpatto lakkhaNasamamgo // 2 // eyassa piyA sIyA. daNDAraNNe Thiyassa chiddeNaM / laGkAhiveNa hariyA, keNa va aNubandhajogeNaM ! // 3 // karake nirvANa prApta karatA hai / (166) jina dharmameM bodhi prApta karake jo kuTumbarUpI kIcar3ameM nimagna aura indriyoMke sukhameM lIna rahatA hai vaha bhI saMsArameM bhaTakatA rahatA haiM / (197) .. taba rAmane hAtha jor3akara una munivarase pUchA ki, he bhagavan ! kyA meM bhavya hU~? kisa upAyase maiM mukta ho sakU~gA? (168) antaHpurake sAtha samudra paryanta pRthvIkA meM parityAga kara sakatA hU~, para eka lakSmaNake premakA tyAga karane meM maiM samartha nahIM huuN| (166) he mahAmuni! atyanta saghana sneharUpI jalase yukta tathA duHkharUpI bha~varoMvAlI viSaya nadImeM DUbate hue mujhe Apa hAthakA sahArA deN| (200) taba munivarane kahA ki he rAma ! isa zokasambandhakA parityAga kro| baladevake vipula aizvaryakA tumheM avazya bhoga karanA par3egA / (201) isa mAnavabhavameM devoMke indra sarIkhe uttama sukhakA upabhoga karake zrAmaNyake vizuddha AcArase sampanna tuma kevala jJAna bhI prApta karoge / (202) kevalI dvArA kathita yaha vRttAMta sunakara vikasita kamalake samAna netroMvAle rAma harSita, romAMcita aura vimala hRdayavAle hue / (203) // padmacaritameM rAmake dharma-zravaNakA vidhAna nAmaka eka so dUsarA parva samApta huA // sanagama meM samartha nahIM hU~ / (REET mahArA deN| (200) taba munivaranA isa mAnavabhavameM devoMke indra kavAlI dvArA kathita yaha 103. rAmake pUrvabhava tathA sItAkI pravrajyA vidyAdharoMke rAjA vibhISaNane sakalabhUSaNa muniko vandana karake hRdayameM vismita ho rAmakA mAhAtmya pUchA / (1) he bhagavan ! rAmane parabhavameM kaunasA puNya upArjita kiyA thA jisase lakSmaNake sAtha unhoMne mahatI Rddhi pAI hai? (2) daNDakAraNyameM sthita inakI priyAkA kisa pUrvAnubandhake yogase rAvaNane chalapUrvaka apaharaNa kiyA thA ? (3) sarva kalAoM 1. *tAe~ nehsri-mu.| 2. mottuunn-mu.| 3. evN-prty0| 4. suNiuM-pratyaH / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 103. 20] 103. rAmapuvvabhava-sIyApavvajjAvihANapavvaM sabakalAgamakusalo vi rAhavo kaha puNo gao mohaM / parajuvaisihipayaGgo, kaha jAo rakkhasAhivaI // 4 // vijAharAhirAyA, dasANaNo aibalo vi saMgAme / kaha lakkhaNeNa vahio?, eyaM 'sAhehi me bhayavaM? // 5 // aha bhaNiuM ADhato. kevalanANI imANa annabhave / veraM Asi vihIsaNa ! rAvaNa-lacchIharANaM tu // 6 // iha jambuddIvavare, dAhiNabharahe taheva khemapure / nayadatta NAma siTTI, tassa suNandA havai bhajjA // 7 // putto se dhaNadatto, bIo puNa tassa havai vasudatto / vippo u jannavakko, tANa kumArANa mitto so // 8 // tattheva pUre vaNio, sAyaradatto piyA ya rayaNAbhA / tassa suo guNanAmo, dhUyA puNa guNamaI nAmaM // 9 // sA annayA kayAI, sAyaradatteNa guNamaI kannA / nobaNa-guNANurUvA, dinnA dhaNadattanAmassa // 10 // tattheva pure seTTI, sirikanto nAma vissuo loe / so maggai taM kannaM, jobaNa-lAyaNNaparipuNNaM // 11 // dhaNadattassa'vahari, sA kannA tIe~ atthaluddhAe / rayaNappabhAe~ dinnA, gUDhaM sirikantaseTTissa // 12 // nAUNa nannavakko, ta guNamaisantiyaM tu vittantaM / sAhei aparisesa, sigdhaM vasudattamittassa // 13 // taM soUNaM ruTTo, vasudatto nIlavatthaparihANo / vaccai asivarahattho, rattiM jattha'cchae seTThI // 14 // diTTho ujjANattho, seTThI AyArio Thio smuho| pahao ya asivareNaM, teNa vi so mArio satta // 15 // evaM te do vi jaNA, annonnaM pahaNiUNa kAlagayo / jAyA vijhApAe, kuraGgayA pubadukaeNaM // 16 // bhAimaraNA'iduhio, dhaNadatto dujjaNehiM taM kannaM / paDisiddho ya gharAo, viNiggao bhamai paradesaM / / 17 // micchattamohiyamaI, sA kannA vihibaseNa mariUNaM / tatthuppannA hariNo, nattha mayA te parivasanti // 18 // tIe kaeNa te puNa, kuraGgayA ghAiUNa annonnaM / ghorADavIeN jAyA, dADhI kammANubhAveNaM // 19 // hatthI ya mahisa-vasahA, pavaGgamA dIviyA puNo hariNA / ghAyantA annonnaM, do vi rurU ceva uppannA // 20 // aura AgamoMmeM kuzala rAma kyoM mohavaza hue aura rAvaNa parastrI rUpI agnimeM patiMgA kyoM huA ? (4) vidyAdharoMkA rAjA dazAnana atibalI hone para bhI saMgrAmameM lakSmaNa dvArA kyoM mArA gayA ? he bhagavan ! Apa mujhe yaha kheN| (5) isa para kevalajJAnIne kahA ki, he vibhISaNa ! ina rAvaNa evaM lakSmaNakA parabhavameM raira thaa| (6) isa jambUdvIpake dakSiNa-bharatakSetra meM Aye hue kSemapurameM nayadatta nAmakA eka zreSThI rahatA thaa| usakI sunanda nAmakI bhAryA thii| (7) usakA eka putra dhanadatta aura dUsarA vasudatta thaa| yAjJavalkya vipra una kumAroMkA mitra thaa| (8) usI nagarameM vaNik sAgaradatta aura usakI priyA ratnaprabhA rahate the| use guNanAmakA eka putra aura guNamatI nAmakI eka putrI thii| (5) bAdameM kabhI sAgaradaktane yauvanaguNake anurUpa vaha guNamA kanyA dhanadattako dii| (10) usI nagarameM lokameM vibhuta zrIkAnta nAmaka eka seTha rahatA thaa| yauvana evaM lAvaNyase paripUNe usa. kanyAkI usane ma~ganI kI / (11) dhanadattake yahA~se apaharaNa karake arthalubdha ratnaprabhAne vaha kanyA guptarUpase zrIkAnta seThako dii| (12) guNamatI sambandhI vRttAnta jAnakara yAjJavalkyane zIghra hI vaha sArA vRttAMta mitra vasudattase khaa| (13) use suna kruddha vasudatta kAle kapar3e pahanakara aura hAthameM talavAra lekara rAta ke samaya jahA~ seTha thA vahA~ gyaa| (14) usane udyAnameM Thahare hue seThako dekhaa| lalakArakara vaha sAmane khar3A huA aura talabArase prahAra kiyaa| usane bhI zatruko mArA / (15) isa taraha eka-dUsare para prahAra karake ve donoM mara gaye aura pUrvake pApase vindhyATavImeM hariNa hue| (16) . bhAIke maraga Adise duHkhita dhanadatta, durjanoM dvArA usa kanyA ke roke jAne para, gharase nikala par3A aura paradezameM ghUmane lgaa| (18) mithyAtvase mohita ddhivAlI vaha kanyA marakara bhAgyavaza vahIM utpanna huI jahA~ ve hariNa rahate the| (16) hAthI, bhaiMse, baila, bandara tathA phira hariNa-isa taraha anyonyake ghAta karake ve ruru anArya manuSya) ke rUpameM paidA hue| (20) 1. sAhesi-pratya0 / 2. aha bhANi pytto-mu.| 3. datto nAma dhaNI, t.-mu0| 4. vippo ya jaNNavakko hoi ku.-prty0| 5. aha annyaa-prty0| 6. .yaa| uppajhyA viMjhAe - pratyaH / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM 21 // salile thale ya puNaravi, puSaM daDhabaddhavere saMpaNNA / uppajjanti maranti ya, ghAyantA ceva annonnaM // aha so bhAivioge, dhaNadatto vasumahaM paribhamanto / taNhAkilAmiyaGgo, rati samaNAsamaM patto // 22 // so bhaNai muNivare te, deha mahaM pANiyaM sutisiyassa / sayalajagajjIvahiyA, ahiyaM dhammappiyA tubbhe // 23 // taM ekko bhaNai muNI, saMthAvinto ya mahuravayaNehiM / amayaM pi na pAyabaM, bhadda ! tume kiM puNo salilaM // 24 // macchI-kIDa - payaGgA, kesA annaM pi naM asujjhaM taM / bhuJjantaeNa ratti, taM sarvvaM bhakkhiyaM navaraM // 25 // atthami divasayare, jo bhuJjai mUDhabhAvadoseNaM ! so caugaivitthiNNaM, saMsAraM bhamai puNarutaM // 26 // liGgI va aliGgI vA, jo bhui sabarIsu rasagiddho / so na ya soggaigamaNaM, pAvai acarittadoseNaM // 27 // je sabarI purisA, bhuJjantiha sIlasaMjamaviNA / mahu-majja-maMsanirayA, te janti mayA mahAnarayaM // 28 // hINakulasaMbhavA vi hu, purisA ucchannadAra - ghaNa-sayaNA / parapesaNANukArI, je bhuttA rayaNisamayammi // 29 // karacaraNaphuTTakesA, bIbhacchA dUhavA dariddA ya / taNa dArunIviyA te, jehi ya bhutaM viyAlammi // je puNa jiNavaradhammaM, ghettu mahu-maMsa-majjaviraI ca / na kuNanti rAibhattaM, te hunti surA mahiDDIyA // te tattha varavimANe, devIsaya parimiyA visayasokkhaM / bhuMjanti dIhakAeM, accharasuggIya mAhappA // caUNa ihAyAyA, naravaivaMsesu khAyakittI / uvabhuJjiUNa sokkhaM puNaravi pAvanti surasarisaM // puNaravi niNavaradhamme, bohiM lahiUNa gahiyavaya-niyamA / kAUNa tavamuyAraM, pAviti sivAlayaM vIrau // aiAureNa vi tume, bhadda ! viyAle na ceva bhottamaM / maMsaM pi vajjiyabaM AmUlaM saba dukkhANaM // 30 // 31 // 32 // 33 // 34 // 35 // majabUtI se bA~dhe hue vaira-saMpanna hokara ve jalameM aura sthala meM punaH punaH utpanna hote the aura eka-dUsarekA ghAta karate hue marate the / (21) udhara bhAI ke viyoga meM pRthvI para paribhramaNa karatA huA vaha dhanadatta tRSNAse klAnta zarIravAlA hokara rAta ke samaya zrama goMke Azrama meM jA pahu~cA / (22) usane una munivaroMse kahA ki Apa samaya jagatke jIvoMke hitakArI aura dharmapriya haiN| khUba pyAse mujhako Apa jala deM / (23) madhura vacanoMse zAnta karate hue eka munine use kahA ki, he bhadra ! rAtake samaya amRta bhI nahIM pilAnA cAhie, phira pAnI kI to kyA bAta ? (24) makkhI, kIr3e, patiMge, bAla tathA dUsarA bhI jo dikhAI nahIM detA vaha saba rAta meM bhojana karanevAle manuSyane avazya hI khAyA hai / (25) sUryake asta hone para jo mUrkhatAvaza khAtA hai vaha cAroM gatiyoM meM phaile hue saMsArameM bArambAra bhaTakatA hai| (26) liMgI yA aliMgI jo rasameM gRddha ho take samaya khAtA hai vaha acAritra ke doSa ke kAraNa sadgatimeM nahIM jAtA / (27) zIla evaM saMyamase hIna tathA madhu, madya evaM mAMsameM nirata jo puruSa isalokameM rAtake samaya bhojana karate haiM ve marakara mahAnarakameM jAte haiM / (28) jo manuSya rAtake samaya khAte haiM ve hIna kulameM utpanna hone para bhI patnI, dhana evaM svajanoMse rahita ho dUsarekI naukarI karate haiM / (26) jo asamaya meM khAte haiM ve TUTe hue hAtha-paira aura bAloM vAle, bIbhatsa, kurUpa, daridra evaM ghAsa-lakar3I para jIvana gujAranevAle hote haiM / (30) aura jo jinavarake dharmako grahaNakara madhu, mAMsa aura madyase virata hote haiM tathA rAtribhojana nahIM karate ve bhArI RddhivAle deva hote haiM / (32) apsarAoM dvArA jinakA mAhAtmya gAyA jAtA hai aise ve vahA~ uttama vimAnameM saikar3oM deviyoMse ghirakara dIrghakAla paryanta viSayasukhakA upabhoga karate haiM / (32) vahA~se cyuta hokara yahA~ Aye hue ve khyAtakIrti vAle rAjakuloMmeM utpanna hokara punaH devasadRza sukhakA upabhoga karate haiM / (33) punaH jinavara ke dharmameM bodhi prApta karake vrata niyamoMko dhAraNa karanevAle ve vIra udAra tapa karake mokSa prApta karate haiM / (34) he bhadra! atyanta Atura hone para bhI tumheM asamayameM nahIM khAnA cAhie aura saba duHkhoMke mUla rUpa mAMsakA bhI tyAga karanA cAhie / (35) 1. 0rasaMvaddhA / u0 mu0 / 2. 0 gajIvahiyayA pratya0 / 3. ihaM AyA - pratya0 / 4. dhIrA - pratya0 1 540 [ 103. 21 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103. rAmapuSvabhava - sIyApavvajjAvihANapavvaM 36 // taM sAhabassa vayaNaM, suNiUNaM sAvao tao jAo / kAlagao uvavanno, sohamme sirigharo devo // so hAra-kaDa - kuNDala- mauDAlaMkArabhUsiyasarIro / suragaNiyAmajjhagao, bhuJjai bhoge surindo va // aha so cuo samANo, mahApure dhAriNIeN merUNaM / 'seTTINa tao jAo, niyapaumarui ti nAmeNaM // tassa purassAhivaI, chattacchAu ci nAma naravasabho / bhajjA se sirikantA, siri ba sA rUvasAreNa // aha annayA kayAI, goDuM gacchantaeNa jaravasabho / diTTho paumaruINaM, nicceTTho mahiyalattho so // aha so turaGgamAo, 'oyariuM tassa dei kAruNio / paJcanamokkAramiNaM, muyai sarIraM tao jIvo // so tassa pahAveNaM, sirikantAe ya kucchisaMbhUo / chattacchAyassa suo, vasaho vasahRddhao nAmaM // aha so kumAralIlaM, aNuhavamANo gao tamuddesaM / jattha mao jaravasabho, nAo jAIsaro tAhe // sI-u-hA-hA-bandhaNa-vahaNAiyaM vasahadukkhaM / sumarai taM ca kumAro, paJcanamokkAradAyAraM // uppannabohilAbho, kArAveUNa niNaharaM tuGgaM / ThAvei tattha bAlo, NiyaaNuhuyacittiyaM paDhayaM // 45 // bhaya niyayamaNussA, imassa cittassa jo u paramatthaM / naNihii nicchaeNaM, taM majjha kahijjaha turantA // 46 // aha vandaNAhilAsI, paumaruI taM niNAlayaM patto / abhivandiUNa pecchai, taM cittapaDaM vivihavaNNaM // 47 // nAva ya nibaddhadiTThI, taM paumaruI niei cittapaDaM / tAva purisehi gantuM siddhaM ciya rAyaputtassa // 48 // so mattagayArUDho, taM niNabhavaNaM gao mahiDDIo / oyariya gayavarAo, paumaruI paNamai pahaTTho // calaNesu nivaDamANaM, rAyasuyaM vAriUNa paumaruI / sAhei niravasesaM, taM godukkhaM bahukilesaM // to bhai rAyaputto, so haM vasaho tuha ppasAeNaM / jAo naravaiputto patto ya mahAguNaM rajjaM // 51 // I 49 // 50 // 103.51 ] 37 // 38 // 39 // 40 // 41 // 42 // 43 // 44 // sAdhukA yaha kathana sunakara vaha zrAvaka huA aura marane para saudharma devalokameM kAntidhArI deva huA / ( 36 ) hAra, kaTaka, kuNDala, mukuTa aura alaMkAroMse vibhUSita zarIravAlA vaha deva-gaNikAoMke bIca rahakara indrakI bhA~ti bhogoMkA upabhoga karane lagA / (37) vahA~se cyuta hone para vaha mahApurameM meru seThakI dhAraNI patnIse jinapadmarucike nAmase utpanna huA / (38) usa nagarakA svAmI chatracchAya nAmaka rAjA thA / usakI rUpameM lakSmI ke samAna zrIkAntA nAmakI bhAryA thI / (36) eka dina gozAlA kI ora jAte hue padmarucine jamIna para baiThe hue eka bUDhe baila ko dekhA / (40) ghor3e parase nIce utara kara kAruNika usane use paMca-namaskAra maMtra diyA / taba usake jIvane zarIra chor3A / ( 41 ) usake prabhAvase vaha baila chatracchAyakA zrIkAntAkI kokha se utpanna vRSabhadhvaja nAmakA putra huA / (42) 541 kumArakI lIlAkA anubhava karatA huA vaha usa sthAna para gayA jahA~ bUr3hA baila mara gayA thA / taba use jAtismaraNa jJAna huA / (43) usane zIta, uSNa, kSudhA, pipAsA, bandhana, vadha Adi bailake duHkhako tathA usa paMcanamaskArake denevAleko yAda kiyA (44) samyagjJAna prApta kiye hue bAlakane eka U~cA jinamandira banavAyA aura usameM apane anubhUtase citrita eka paTa sthApita kiyA / (45) aura apane AdamiyoMse kahA ki, jo isa citrakA paramArtha nizcayapUrvaka jAnatA ho usake bAremeM mujhe phaurana Akara kaho / (46) ekadina vandanakI icchAvAlA padmaruci usa jinAlaya meM AyA / vandana karake vividha varNoMse yukta usa citrapaTako usane dekhA / (47) jaba A~kheM gAr3akara padmaruci usa citrapaTako dekhane lagA taba AdamiyoMne jAkara rAjaputrase kahA / (48) mata hAthI para Arur3ha vaha bar3e bhArI aizvaryake sAtha usa jinamandirameM gayA / Ananda meM Aye hue usane hAthI parase utarakara padmaruciko praNAma kiyaa| (46) pairoM meM girate hue rAjakumArako rokakara padmarucine atyanta pIr3Ase yukta usa bailake duHkhake bAremeM saba kucha kahA / (50) taba rAjakumArane kahA ki maiM vaha baila hU~ / Apake anugrahase rAjAkA putra huA hU~ aura 1. siddhItaNao jAo -- pratya* / 2. oyariyaM ta0 - pratya0 / 3. niyayabhavacitithaM mu0 / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [ 103. 52 || mAhinde suravaro jAo // cina kuNai mAyA, neya piyA 'neva bandhavA sabe / jaM kuNai suppasanno, samAhimaraNassa dAyAro // 52 // aha bhai taM kumAro, bhuJjasu rajjaM imaM niravasesaM / paumarui ! nicchaeNaM, majjha vi ANaM tumaM dento // 53 // evaM te do vi naNA, paramiDijuyA susAvayA jAyA / devagurupUyaNarayA, uttamasammattadaDhabhAvA // 54 // vasahaddhao kayAI, samAhibahulaM ca pAviuM maraNaM / uvavanno IsANe, devo diSeNa rUveNaM // 55 // paumaruI bi samAhImaraNaM laddhaNa sucariyaguNeNaM / tattheva ya IsANe, mahiDio suravaro jAo taM amarapavarasokkhaM, bhottUNa ciraM tao cuyasamANo / merussa avarabhAe, veyaDDe pabae ramme // nayare nandAvatte, kaNayAbhAkucchisaMbhavo jAo / nandIsarassa putto, nayaNANando ti nAmeNaM // bhottUNa kheyariddhi, pabajjamuvAgao ya niggantho / cariya tavaM kAlagao, paJcindiyAbhirAme, tattha vi bhoge kameNa bhottUrNaM / caio khemapurIe, so viulavAhaNasuo, nAo paumAvaIeN devIe / siricando tti kumAro, kantAhiM parimio so, muJjanto uttamaM visayasokkhaM / na ya jANai vaccantaM kAlaM dogunduo caiva // aha annayA muNindo, samAhiguto sasaGghaparivAro / puhaIM ca viharamANo, taM caiva puriM samaNupatto // soUNa muNivaraM taM, ujjANe AgayaM puhaivAlo / vaccai tassa sayAsaM, naravaicakkeNa samasahio // daNa sAhavaM taM, avaiNNo gayavarAo siricando / paNamai pahaTTamaNaso, samAhiguttaM saparivAro // kayasaMthavo niviTTo, dinnAsIso samaM narindehiM / rAyA pucchai dhammaM, kahei sAhU visaMkhevaM // jIvo aNAikAlaM, hiNDanto bahuvihAsu joNIsu / dukkhehiM mANusataM pAvara kammANubhAveNaM // ati samRddha rAjya maiMne pAyA hai| (51) na to mAtA, na pitA aura na saba bandhujana vaha kara sakate haiM jo suprasanna aura samAdhimaraNakA dAtA kara sakatA hai / (52) pubavidehe surammAe // jobaNa - lAyaNNa- guNapuNNo // + kumArane usase kahA ki, he padmaruci ! mujhe bhI AjJA dete hue Apa isa samasta rAjyakA upabhoga kro| (53) isa taraha ve donoM vyakti deva evaM guruke pUjanameM rata, samyaktvase yukta uttama dRr3ha bhAvavAle tathA utkuSTa RddhivAle suzrAvaka hue / (51) kabhI samAdhi se yukta maraNa pAkara vRSabhadhvaja IzAna devalokameM divya rUpase sampanna deva huA / (55) padmaruci bhI samAdhimaraNa pAkara sadAcArake prabhAvase usI IzAna devalokameM bar3I bhArI RddhivAlA deva huA / (56) devoMke usa uttama sukhakA cirakAla taka upabhoga karaneke bAda cyuta honepara vaha meruke pazcima bhAgameM Aye hue sundara vaitADhya parvata ke Upara nandyAvarta nagara meM nandIzvarakI kanakAbhAkI kukSise utpanna nayanAnanda nAmakA putra huA / (57-58 ) vidyAdharakI RddhikA upabhoga karake nirmantha usane pravrajyA lI / tapa karake marane para vaha mAhendra lokameM uttama deva huA / (56) vahA~ pAcoM indriyoMke lie sukhakara bhogoMkA upabhoga karake cyuta honepara vaha pUrva videhameM AI huI suramya kSemapurImeM vimala vAhanakI padmAvatI devI se zrIcandra kumAra nAmake yauvana evaM lAvaNya guNoMse pUrNa putrake rUpameM utpanna huA / (60-61 ) patniyoM se ghirA huA vaha dogundaka devakI bhA~ti uttama viSayasukhavA upabhoga karatA huA samaya kaise bItatA hai yaha nahIM jAnatA thA / (62) 542 eka dina pRthvI para vihAra karate hue samAdhigupta nAmake munivara saMgha aura parivAra ke sAtha usI purImeM pdhaare| (63) udyAna meM Aye hue una munivarake bAremeM sunakara rAjasamUhake sAtha rAjA unake pAsa gayA / (64) usa sAdhuko dekhakara zrIcandra hAthI parase nIce utarA aura manameM prasanna ho parivAra ke sAtha samAdhigupta muniko praNAma kiyaa| (65) stuti karake vaha baiThA / narendroM ke sAtha AzIrvAda diye gaye rAjAne dharmake bAremeM pUchA / sAdhune saMkSepase kahA ki anAdi kAlase nAnAvidha yoniyoM meM paribhramaNa karatA huA jIva karmake phalasvarUpa muzkilase manuSya janma prApta karatA haiN| (66-67) mAnava janma prApta karake bhI viSayasukhakI pIr3Ase lolupa mUrkha manuSya apanI strIke snehase nAcatA huA 1. neya va0 - pratya0 / 2. va uI0 - muna 3. 0Na khayarasiddhi - mu0 / 4. 0 yakSapaDipunno - pratya* / 5. puraM sa0 - mu0 / 56 // 57 // 58 // 59 // 60 // 61 // 62 // 63 // 64 // 65 // 66 // 67 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103. 26] 103. rAmapuvvabhava-sIyApavvajAvihANapavvaM patto vi mANusataM, visayasuhAsAyaloluo mUDho / sakalattanehanaDio, na kuNai jiNadesiyaM dhammaM // 68 // indadhaNu-pheNa-bubbuya-saMjhAsarisovame maNuyajamme / jo na kuNai jiNadhammaM, so hu mao vaccae narayaM // 69 / / hoi mahAveyaNiyaM, narae haNa-dahaNa-chindaNAIyaM / jIvassa suirakAlaM, nimisaM pi aladdhasuhasAyaM // 70 // tiriyANa damaNa-bandhaNa-tADaNa-taNhA-chuhAiyaM dukkhaM / uppajjai maNuyANa vi, bahurogaviogasogakayaM // 71 // bhottaNa vi suraloe, bisayasuhaM uttama cavaNakAle / aNuhavai mahAdukkhaM, jIvo saMsAravAsattho // 72 // jaha indhaNesu aggI, na ya tippai na ya jalesu vi samuddo / taha jIvo na ya tippai, viulesu vi kaambhogesu||73|| no pavarasurasuhesu vi, na ya titti uvagao khalo jovo / so kaha tippai iNhi, mANusabhogesu tucchesu // 74 // tamhA nAUNa ima, 'sumiNasamaM adhuvaM calaM jIyaM / naravai ! karehi dhammaM, jiNavihiyaM dukkhamokkhaTTe // 75 // sAyAra-nirAyAraM, dharma niNadesiyaM viupasatthaM / sAyAraM gihavAsI, kuNanti sAhU nirAyAraM / / 76 // hiMsA-'liya-corikkA-paradAra-pariggahassa ya niyattI / eyAiM sAvayANaM, aNubayAI tu bhaNiyAiM // 77 // eyAI ceva puNo, mahabayAI havanti samaNANaM / bahupajjayAI naravai !, saMsArasamuddataraNAI // 78 // sAvayadhamma kAUNa nicchio lahai suravaramahiDDi / samaNo puNa ghoratavo, pAvai siddhiM na saMdeho // 79 // duviho vi tujjha siTTo, dhammo aNuo taheva ukkoso / eyANaM ekkayara, geNhasu ya sasattinogeNaM // 80 // taM muNivarassa vayaNaM, siricando nisuNiUNa parituTTo / to dei niyayarajaM, suyassa ghiikantanAmassa / / 81 / / mottaNa paNaiNijaNaM, ruyamANaM mahuramaJjalapalAvaM / siricando pabaio, pAsammi samAhiguttassa / / 82 // uttamavayasaMjutto, tijogadhArI visuddhasammatto / cAritta-nANa-dasaNa-tava-niyamavibhUsiyasarIro / / 83 / / jinezvaraprokta dharmakA AcaraNa nahIM krtaa| (68) indradhanuSa, phena, budabuda aura sandhyA tulya kSaNika mAnavajanmameM jo jinadharmakA pAlana nahIM karatA vaha marakara narakameM jAtA hai| (69) narakameM nimiSa bharake lie sukha zAnti prApta na karake sucira kAla paryanta jIvako vadha dahana, chedana Adi atyanta duHkha jhelanA par3atA hai| (70) tiryacoMko damana, bandhana, tAr3ana, tRSA, kSudhA Adi duHkha hotA hai| manuSyoM ko bhI aneka prakArake roga, viyoga evaM zokajanya duHkha utpanna hote haiN| (71) devalokameM uttama viSayasukhakA upabhoga karake cyavanake samaya saMsArameM rahA huA jIva mahAduHkha anubhava karatA hai / (72) jisa taraha Idhanase Aga aura jalase samudra tRpta nahIM hotA usI taraha vipula kAmabhogoMse bhI jova tRta nahIM hotaa| (73) jo duSTa jIvake uttama sukhoMse tRpta na huA vaha yahA~ tuccha mAnavabhogoMse kaise tRpta ho sakatA hai ? (74) ataeva he rAjan ! svapnasadRza, kSaNika evaM caMcala isa jIvanako jAnakara duHkhake vinAzake lie jinavihita dharmakA AcaraNa karo / (75) vidvAnoM dvArA prazaMsita jina-prokta dharma sAgAra aura anagArake bhedase do prakArakA hai| gRhastha sAgAradharmakA aura * sAdhu anagAradharmakA pAlana karate haiN| (76) hiMsA, jhUTha, corI, paradAra evaM parigrahase nivRtti --ye zrAvakoMke aNuvrata kahe gaye haiN| (77) he narapati! aneka bhedoMvAle tathA saMsAra-samudrase pAra utAranevAle ye hI zramaNoMke mahAvrata hote haiN| (78) zrAvakadharmakA pAlana karake manuSya avazya hI devoMkI mahatI Rddhi prApta karatA hai aura ghora tapa karanevAlA zramaNa mokSa pAtA hai, isameM sandeha nhiiN| (76) maiMne tumheM aNu aura utkRSTa do prakArakA dharma khaa| apanI zaktike anusAra inameM se koI eka tuma grahaNa kro| (80) munivarakA aisA upadeza sunakara atyanta harSita zrIcandrane apanA rAjya dhRtikAnta nAmaka putrako de diyaa| (81) rotI aura madhura maMjula pralApa karatI yuvatiyoMkA tyAga karake zrIcandrane samAdhigupta munike pAsa dIkSA lI / (82) uttama vratase yukta, mana-vacana-kAyAke nigraharUpa tIna prakArake yogako dhAraNa karanevAlA, cAritra, jJAna, darzana, tapa evaM niyamase 1. muviNa-pratya0 / 'harUpa tInA tyAga kIcandane Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 paumacariyaM [103. 84sajjhAya-jhANanirao. jiindio samii-guttisaMjutto / sattabhayavippamukko, sae vi dehe nirvykkho||4|| chaTTa-'TTamAiehiM, jemanto mAsakhamaNajogehiM / viharai muNI mahappA, kuNamANo najjara kammaM / / 85 // evaM bhAviyakaraNo, siricando daDhasamAhisaMjutto / kAlagao uvavanno, indo so bambhalogammi / / 86 // tattha vimANe parame, cUDAmaNimauDakuNDalAbharaNo / 'siri-kittilacchinilao, nidAharavisannibhasarIro // 87 // maNanayaNahAriNIhiM, devIhiM parimio mahiDDIo / bhuJjai visayasuhaM so, surAhivo bambhalogattho // 88 // evaM so dhaNadatto, tujjha bihIsaNa! kameNa parikahio / saMpai sAhemi phuDaM, pagayaM vasudattaseTTINaM // 89 / / nayare miNAlakuNDe, parivasai narAhivo vijysenno| nAmeNa rayaNacUlA, tassa guNAlaMkiyA bhajjA // 90 // putto ya vajjakaMca , tassa vi mahilA piyA u hemavaI / tIe so sirikanto, nAo putto aha sayaMbhU // 11 // jiNasAsaNANuratto, purohio tassa hoi siribhUI / tassa vi guNANurUvA, sarassaI nAma varamahilA // 92 / / nA Asi guNamaI sA, bhamiuM nANAvihAsu noNIsu / itthI sakammanaDiyA, uppannA gayavahU raNNe // 93 / / mandAiNIeN paGke, tIeN nimaggAe jIyasesAe / aha dei kaNNajAvaM, taraGgavego gayaNagAmI // 94 // tatto sA kAlagayA, sarassaIkucchisaMbhavA jAyA / vegavaI varakannA, duhiyA siribhUivippassa // 95 // aha sA kayAi gehe, sAhu bhikkhAgaya uvahasantI / piyareNa vAriyA nicchaeNa to sAviyA jAyA // 96 // airUviNIeN tIeN, karaNa ukkaNThiyA puhaipAlA / nAyA mayaNAvatthA, sabe vi sayaMbhumAdIyA // 97 // jai vi ya kuverasariso, micchAdiTTI naro hvai loe / taha vi ya tassa kumArI,na demi to bhaNai siribhuuii||98|| vibhUSita zarIravAlA, svAdhyAya va dhyAnameM nirata, jitendriya, samiti aura guptise yukta, ihalokabhaya, paralokabhaya Adi sAta , bhayase mukta, apanI deha meM bhI anAsakta, vele, tele Adi tathA mAsakSamaga (lagAtAra eka mahInekA upavAsa ) ke yogake vAda bhojana karanevAlA vaha mahAtmA muni karmako jarjarita karatA huA vihAra karane lgaa| (83-85) isa taraha zuddha AcAravAlA tathA dRr3ha samAdhise yukta zrIcandra marakara brahmalokameM indra ke rUpameM utpanna huaa| (86) usa uttama vimAnameM cUDAmaNi, kuNDala evaM AbharaNoMse sampanna, zrI, kIrti evaM lakSmIkA dhAmarUpa, grISmakAlIna sUrya ke jaisA zarIravAlA vaha amalokasya mahardika indra mana ora A~khoMko Ananda denevAlI deviyoMse ghirakara viSayasukhakA anubhava karatA thaa| (87-8) he vibhIpaNa ! isa taraha dhanadattake bAremeM maiMne kramazaH tumase khaa| aba maiM vAsudeva zreSThIkA vRttAnta sphuTa rUpase kahatA huuN|(6) mRNAlakuNDa nagarameM vijayasena rAjA rahatA thaa| guNoMse alaMkRta ratnacUr3A nAmakI usakI bhAryA thii| (80) putra vanakaMcuka aura usakI priya patnI hemavatI thii| vaha zrIkAnta usase svayambhU nAmaka putrake rUpameM utpanna huaa| (61) usakA jinazAsanameM anurakta zrIbhRti nAmakA eka purohita thaa| usako bhI sarasvatI nAmakI guNAnurUpa uttana strI thii| (12) jo guNamatI strI thI vaha nAnAvidha yoniyoM meM bhramaNa karake apane karmoMse duHkhI ho araNyameM eka hathanIke rUpameM paidA huii| (63) mandAkinIke kIcar3ameM nimagna usake jaba prAga nikalane bAkI the taba gaganagAmI taraMgavegane kAnoM meM namaskAramaMtrakA jApa kiyaa| (64) vahA~se marane para sarasvatIkI kukSise utpanna vedavatI nAmakI vaha uttama kanyA zrIbhUti brAhmaNakI putrI huii| (95) kisI samaya bhikSAke lie gharameM Aye hue sAdhuoMkA upahAsa karanevAlI use pitAne rokaa| taba vaha nizcayase zrAvikA huI / (66) usa rUpavatIke lie utkaNThita svayambhU Adi sabhI rAjA kAmAtura hue| (67) bhale hI lokameM kubera jaisA ho, para yadi vaha mithyAdRSTi hogA to maiM use lar3akI nahIM dUMgA, aisA zrIbhUtine kahA / (68) isa para ruSTa 1. siri-kntil0-mu0| 2 0Na mae vi pr0-prtyH| 3. o havai tassa sari---pratyaH / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545 103. 115 ] 103. rAmapuvvabhava-sIyApavvajjAvihANapatra ruTTo sayaMbhurAyA, siribhUI mAriUNa vegavaI / Ayajhai rayaNIe, puNo vi avagRhai ruyantI // 99 // kaluNAI vilavamANI. necchantI ceva sabalakAreNaM / ramiyA vegavaI sA, sayaMbhuNA mayaNamaDheNaM // 100 / / ruTTA bhaNai tao sA, piyaraM vahiUNa jaM tume ramiyA / uppajjeja vahatthe, purisAhama ! tujjha paraloe // 101 // arikantAe~ sayAse, vegavaI dikkhiyA samiyapAvA / jAyA saMvegamaNA, kuNai tavaM bArasaviyappaM // 102 // ghoraM tavovihANaM, kAUNa mayA samAhiNA tatto / bambhavimANe, devI jAyA ailaliyarUvA sA // 103 // micchAbhAviyakaraNo, tattha sayabhU vi kAladhammeNaM / saMjutto parihiNDai, naraya-tirikkhAsu joNIsu // 104 / / kammassa uvasameNaM, jAo u kusaddhayassa vipassa / putto sAvittIe, pabhAsakundo ti nAmeNaM // 105 // aha so pabhAsakundo, muNissa pAsammi vinayaseNassa / niggantho pabaio, paricattapariggahArambho // 106 // rairAgarosarahio, bahuguNadhArI jiindio dhIro / chaTTa-'Tama-dasamAisu, bhuJjanto kuNai tavakammaM // 107 // evaM tabodharo so, sammeyaM vandaNAe~ vaccanto / kaNagappahassa iDDI, pecchai vijAharindassa // 108 // aha so kuNai niyANaM, hou mahaM tAva siddhisokkheNaM / bhuJjAmi kheyariddhi, tabassa jai asthi mAhappaM // 109 // pecchaha bho ! mUDhattaM, muNINa saniyANadUsiyataveNaM / rayaNaM tu puhaimollaM, dinnaM ciya sAgamuTThoe // 110 // chettaNa ya kappUraM, kuNai vaI koddavassa so mUDho / AcuNNiUNa rayaNaM, aviseso gehae doraM // 111 // dahiUNa ya gosIsaM, geNhai chAraM tu so abuddhIo / jo cariya tavaM ghoraM, marai ya saniyANamaraNeNaM // 112 // aha so niyANadUsiyahiyao mahayaM pi kariya tavacaraNaM / kAlagao uvavanno, devo u saNaMkumArammi // 113 // tatto cuo samANo, jAo cciya kekasIeN gabbhammi / rayaNAsavassa putto, vikkhAo rAvaNo nAma // 114 // naM erisI avasthA, havai muNINaM pi dUmiyamaNANaM / sesANa kiM ca bhaNNai, vaya-guNa-tava-solarahiyANaM? // 115 // - svayambhU rAjA rAtake samaya zrIbhUtiko mArakara vegavatIko le gayA aura rotI huI usakA AliMgana kiyaa| (88) karuNa vilApa karatI huI aura na cAhanevAlI vegavatIke Upara kAmase mUr3ha svayambhUne balAtkAra kiyaa| (100) ruSTa usane kahA ki he adhama puruSa ! pitAko mArakara tumane jo ramaNa kiyA hai usase paralokameM tumhAre vadhake lie maiM utpanna huuNgii| (101) bAdameM zamita pApavAlI vegavatIne arikAntAke pAsa dIkSA lI aura manameM vairAgyayukta hokara bAraha prakArakA tapa kiyaa| (102) ghora tapa karake samAdhipUrvaka marane para vaha brahmavimAnameM atyanta sundara rUpavAlI devI huI / (103) mithyAtvase bhAvita antaHkaraNavAlA svayambhU bhI kAladharmase yukta ho naraka-tiyaca Adi yoniyoMmeM paribhramaNa karane lgaa| (104) karmake upazamake kAraNa vaha kuzadhvaja brAhmagakA sAvitrIse utpanna prabhAsakunda nAmakA putra huaa| (105) rati evaM rAga-dvepase rahita, bahuta-se guNoMko dhAraNa karanevAlA, jitendriya aura dhIra vaha velA, telA, caulA Adike bAda bhojana karake tapa karane lgaa| (106-7) aise usa tapasvIne sammetazikharakI ora jAte hue vidyAdhararAja kanakaprabhakI Rddhi dekhii| (108) taba usane nidAna (saMkalpa ) kiyA ki mokSake sukhale mujhe prayojana nahIM hai| tapa kA yadi mAhAtmya hai to khecaroMkI RddhikA maiM upabhoga kruuN| (109) nidAnase tapako dUpita karanevAle munikI mUrkhatAko to dekho! pRthvI jitane mRlya kA ratna usane muTThI bhara sAgake lie de diyaa| (11) jo tapazcaraNa karake nidAnayukta maraNase maratA hai vaha mUrkha mAno kapurake per3ako kATakara kodoMkI khetI karanA cAhatA hai, ratnako pIsakara vaha avivekI DorA lenA cAhatA hai, vaha ajJAnI gozIrpacandanako jalAkara usakI rAkha grahaNa karatA hai| (111-112) nidAnase dUpita hRdayavAlA vaha bar3A bhArI tapa karake marane para sanatkumAra devalokameM devarUpase utpanna huaa| (113) vahA~se cyuta hone para vaha kekasIke garbhase ratnazravAke putra vikhyAta rAvaNake nAmase utpanna huaa| (114) santapta manavAle muniyoMkI bhI yadi aisI avasthA hotI hai to phira vrata, guNa, tapa evaM zIlarahita bAkI logoMke bAremeM to kahanA hI kyA ? (115) brahmendra bhI cyuta hokara 1. *ntI teNa sava-pratya0 / 2. saMpatto-pratya0 / 3. gi-dos0-mu0| 4. kekasIe-pratya0 / 66 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM bambhindo vi ya caviu~, jAo avarAiyAeN devIe / dasarahanivassa putto, rAmo telokkavikkhAo // 116 // no so nayadattasuo, dhaNadatto Asi bambhalogavaI / so hu imo paumAbho, baladevasiriM samaNupatto // 117 // vasudatto vi ya jo so, siribhUI Asi bambhaNo taiyA / so lakkhaNo' ya jAo, saMpai NArAyaNo eso // 118 // sirikanto ya sayambhU, kameNa jAo pahAsakundo so / vijjAharANa rAyA, jAo laGkAhivo sUro // 119 // sAguNamaI kameNaM, siribhUipurohiyassa vegavaI / duhiyA bambhavimANe, devI iha baTTae sIyA // 120 // jo Asi guNamaIe, sahoyaro guNadharo ci nAmeNaM / so naNayarAyaputto, nAo bhAmaNDalo eso // 121 // jo nannavakkavippo, so hu bihIsaNa ! tumaM samuppanno / vasahaddhao vi jAo, suggIvo vANarAhivaI // 122 // ee sabe vi purA, Asi nirantarasiNehasaMbandhA / rAmassa teNa nehaM, vahanti niyayaM ca aNukUlA // 123 // etto bihIsaNo puNa, paripucchai sayalabhUsaNaM namiuM / vAlissa pubanaNiyaM, kahehi bhayavaM ! bhavasamUhaM // 124 // nisuNasu bihIsaNa! tumaM, ekko parihiNDiUNa saMsAraM / nIvo kammavaseNaM, daNDAraNe mao jAo // 125 // sAhuM sajjhAyaMtaM, suNiUNaM kAladhammasaMjutto / uppanno erakhae, maghadatto nAma dhaNavanto // 126 // tassa piyA vihiyakkho, susAvao sivamaI havai mAyA / maghadattassa vi jAyA, niNavaradhamme maI viulA // 127 // paJcANuddayadhArI, mao ya so suravaro samutpanno / varahAra-kuNDaladharo, nidAharavisannihasarIro // 128 // caio pubavidehe, gAme vijayAvaIeN Asanne / aha mattakoilave, kaMtAsogo tarhi rAyA // tassa rayaNAvaIe, bhajjAe kucchisaMbhavo nAo / nAmeNa suppabho so, rajjaM bhottUNa pavaio // cariya tavaM kAlagao, sabaTThe suravaro samutpanno / tatto cuo vi jAo, vAlI Aicarayaputto // 129 // 130 // kAU virohaM jo, taiyA saha rAvaNeNa saMviggo / pabaio kailAse, kuNai tavaM dhIragambhIro // aparAjitA devIse dazarathakA putra tInoM lokoM meM vikhyAta rAmake rUpameM paidA huA / (116) jo nayadattakA putra brahmadatta brahmalokakA svAmI thA, usIne isa rAmake rUpameM baladevakA aizvarya prApta kiyA / ( 117) jo vasudanta usa samaya zrIbhUti brAhmaNa thA vahI lakSmaNa huA / isa samaya vaha nArAyaNa hai / (118) zrIkAnta jo kramazaH svayambhU aura prabhAsakunda huA thA vaha, vidyAdharoM kA rAjA zUravIra rAvaNa huA / ( 116 ) vaha guNamatI anukramase zrIbhUti purohitakI vegavatI putrI aura brahmavimAna meM devI hokara yahA~ sItA ke rUpameM hai / (120) guNamatIkA guNadhara nAmaka jo bhAI thA vaha janakarAjakA putra yaha bhAmaNDala huA hai / (121) jo yAjJavalkya brAhmaNa thA vaha vibhISaNa ke rUpameM utpanna huA hai| vRSabhadhvaja vAnarAdhipati sugrIva huA hai / (122) ye saba pahale nirantara snehase sambaddha the / isase satata anukUla rahanevAle ve rAmake lie sneha dhAraNa karate haiM / (123) 546 [ 103. 116 isake bAda vibhISaNane punaH sakalabhUSaNa se namana karake pUchA ki, he bhagavan ! bAlike parabhavake janmoM ke bAre meM Apa kaheM / (124) isa para unhoMne kahA ki, vibhISaNa! tuma suno| saMsAra meM paribhramaNa karake koI eka jIva karmavaza daNDakAraNya meM mRga huA / (125) sAdhu dvArA kiye jAte svAdhyAyako sunakara kAla-dharmase yukta hone para ( marane para) baha airAvata kSetra meM dhanasampanna maghadatta ke nAmase utpanna huA / (126 usakA pitA suzrAvaka vihitAkSa aura mAtA zivamatI thI / madattako jinavarake dharma meM uttama buddhi huI / (127) pA~ca mahAvratoMko dhAraNa karanevAlA vaha marakara uttama hAra evaM kuNDala dhAraNa karanevAlA tathA grISmakAlIna sUryake samAna tejasvI zarIravAlA deva huA / ( 128) cyuta hone para vaha pUrvavideha meM AI huI vijayAvatI ke samIpavartI matta kokilarava nAmaka grAma ke kAntAzoka rAjAkI bhAryA ratnAvatIkI kukSise suprabha nAmase utpanna huA / rAjyakA upabhoga karake usane pravrajyA lI / (126-130) tapa karake marane para vaha sarvArthasiddha vimAnameM devake rUpa meM utpanna huA / vahA~se cyuta hone para AdityarAjAkA putra vAli huA / (131) usa samaya rAvaNake 1. 0NI pahANI, saMpai nArA0 - mu0 / 2. 0 sa samaNaM / vA0mu0 / 3. sirimaI - mu0 / 4. kayalAse - pratya* / 131 // 132 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103. 147 ] 103. rAmapuvvabhava-sIyApavvajjAvihANapavvaM 137 // sabAyareNa taiyA, uddhario rAvaNeNa kailAso / aguTTaeNa so puNa, nIo vAlI Na saMkhohaM // jhANANaleNa Dahiu~, nissesaM kamrmakayavaraM bAlI / saMpatto paramapayaM, ajarAmaranIsyaM ThANaM // evaM annonnavahaM, kuNamANA puba baddhadaDhaverA / saMsAre paribhamiyA, doNNi vi vasudatta - sirikantA // jeNaM sA vegavaI, Asi sayaMbhussa vallahA teNaM / aNubandheNa'vahariyAM, sIyA vi hu rakkhasindeNaM // no 'biya so siribhUI, vegavaIe kae sayaMmUNA / vahio dhammaphaleNaM, devo nAo vimANammi // caiuM paiTThanayare, puNavasU kheyarAhivo jAo / mahilAheu soyaM, kariya niyANaM ca paba io // 138 // kAU tavaM ghoraM, saNakumAre suro samutpanno / caio somittisuo, nAo vi hu lakkhaNo eso // 139 // sattU jeNa sayaMbhU, siribhUipurohiyassa Asi purA / teNa iha mArio so, dahavayaNo lacchinilaeNaM // 140 // jo jeNa hao puvaM, so teNa vahijjae na saMdeho / esA ThiI bihIsaNa, saMsAratthANa jIvANaM // 141 // evaM soUNa imaM, jIvANaM pubaverasaMbandhaM / tamhA pariharaha sayA, veraM sabe vi dUreNaM // vayaNeNa vi ubbeo, na ya kAyabo parassa piiddyro| "sIyAeN naha'NubhUo, mahAvavAo vayaNaheU // maNDaliyA ujjANe, sudarisaNo Agao muNivarindo / diTTho ya vandio so, sammaddiTThINa loeNaM // sAhuM paloiuM sA, vegavaI kahai sayalaloyassa / eso ujjANattho, mahilAeN samaM mae diTTo // tatto gAmanaNeNaM, aNAyaro muNivarassa ADhatto / teNa vi ya kao sigdhaM, abhiggaho dhIrapuriseNaM // na majjha imo doso, phiTTihii asaNNidujjaNaniutto / to hohI AhAro, bhaNiyaM ciya eva sAhUNaM // 147 // 133 // 134 // 135 // 136 // 1 / 1. 0mmarayamalaM vA0 - mu0 / 2. puvvaverapaviddhA / saM0 pratya0 / 3. vi hu so-- pratya0 dhammaphalelaM devo jAo aha varacimANammi--mu0 / 5. vi dubbAo - mu0 / 6. sIyAe jaha aNuo, ma0 142 // 143 // sAtha virodha karake vairAgyayukta usane dIkSA lI aura dhIra-gambhIra usane kailAsa parvata para tapa kiyA / (132) usa samaya sarvathA nirbhaya hokara rAvaNane kailAsa uThAyA aura vAline aMgUThe se use saMkSubdha kiyA / (133) dhyAnarUpI abhise samaya karma kacare ko jalAkara vAline ajara, amara, aura rajahIna mokSa sthAna prApta kiyA / (134) 144 // 145 // 146 // isa taraha pahale bA~dhe hue dRr3ha vairabhAvake kAraNa eka-dUsarekA vadha karate hue vasudeva aura zrIkAnta donoM saMsArameM ghUmane lage / (135) svayambhUkI vallabhA vegavatI thI vaha karmavipAkavaza sItAke rUpameM rAkSasendra rAvaNa dvArA apahRta huI / (136) vegavatI ke lie jo zrIbhUti svayaMbhUke dvArA mArA gayA thA vaha dharma ke phalasvarUpa vimAnameM deva huA / (137) vahA~se cyuta hokara vaha pratiSThanagara meM vidyAdharoM kA rAjA punarvasu huA / patnIke lie zoka aura nidAna karake usane dIkSA lI / (238) ghora tapa karake sanatkumAra devalokameM vaha devarUpase paidA huaa| vahA~se cyuta hone para sumitrAkA putra yaha lakSmaNa huA hai / ( 136) cU~ki pUrvajanma meM svayambhU zrIbhUti purohitakA zatru thA, isalie lakSmaNane isa janma meM usa rAvaNakA vadha kiyA / (140) jo jisako pUrvabhavameM mAratA hai vaha usake dvArA mArA jAtA hai, isameM sandeha nahIM / he vipaNa ! saMsAra meM rahanevAle jIvoMkI yaha sthiti hai / (141 ) isa taraha jIvoMke pahaleke caira ke bAremeM tumane yaha sunA / ataH sabaloga vairakA dUrase hI tyAga kareM / (142) vacanase dUsareko pIr3A denevAlA udvega nahIM karanA cAhie udAharaNArtha - vacana ke kAraNa sItAne bar3e bhArI apavAdakA anubhava kiyA / (143) 547 eka bAra maNDalika udyAna meM sudarzana nAmaka muni pdhaare| samyagdRSTi logoMne unakA darzana evaM vandana kiyA / (144) sAdhuko dekhakara usa vegavatIne saba logoM se kahA ki udyAnameM Thahare hue isa muniko maiMne strIke sAtha dekhA thA / (145 ) taba gA~va ke logoMne munivarakA anAdara kiyA / usa dhIra puruSane bhI zIghra hI abhigraha kiyA ki ajJAnI aura durjana logoM dvArA Aropita yaha doSa jaba dUra hogA tabhI merA bhojana hogA / usane sAdhuoMse yaha kahA bhI / (146-147) 4. * vaikaeNa saMbhuNA vahio / pratya0 / 7. satbailo0 - pratya0 / . Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM // to vegavaIeN muhaM, sU ciya devayAniogeNaM / bhaNai tao sA aliyaM, tumhANa mae samakkhAyaM // tatto so gAmanaNo, paritudro muNivarassa ahiyayaraM / sammANapIipamuho, nAo guNagahaNatattillo // naM dAUNa 'vavAo, bisohio muNivarassa kannAeN / teNa imAe visohI, jAyA vihu naNayataNayA diTTho suo va doso, parassaM na kayAi so kaheyabo / niNadhammAhiraeNaM, puriseNaM mahiliyA vA // rAgeNa va dose va no dosaM naNavayassa bhAsei / so hiNDai 'saMsAre, dukkhasahassAiM aNuhunto taM munivarassa vayaNaM, soUNa NarA -'marA suvimhaiyA / saMvegasamAvannA, vimukkaverA tao jAyA // bahavo sammadiTTI, nAyA puNa sAvayA tahiM anne / bhogesu virattamaNA, samaNattaM kei paDivannA // to kayantavayaNo, suNiUNaM bhavasahassadukkhohaM / dikkhAbhimuho paumaM, bhaNai pahU suNasu maha vayaNaM // 155 // saMsArammi aNante, parihiNDanto ciraM suparitanto / dukkhavimokkhaTTe haM, rAhava ! geNhAmi pabajjaM / / 156 || to bhai panAho, kahasi tumaM ujjhiuM mahaM nehaM / geNhasi duddharacariyaM, asidhAraM jiNamayANugayaM // 157 // kaha ceva chuhAIyA, visahissisi parisahe mahAghore / kaNTayatullANi puNo, vayaNANi ya khalamaNussANaM // 158 // ubhaDasirAkavolo, aTThiyacammAbasesataNuyo / gevhihisi parAgAre, kaha bhikkhAdANamecAhe ! // 159 // jaMpai kayantavayaNo, sAmiya ! jo tujjha dAruNaM nehaM / chaDDemi ahaM so kaha, annaM karja na sAhemi ? // 160 // evaM nicchiyabhAvo, kayantavayaNo viyANio jAhe / tAhe cciya aNuNAo, lakkhaNasahieNa rAmeNaM // 161 // ApucchiNa paumaM, somittisuyaM ca sabasuhadAyaM / geNhai kayantavayaNo, muNissa pAsammi pabajjaM // aha sayalabhUsaNante, surAsurA paNamiUNa bhAveNaM / niyayaparivArasahiyA, jahAgayA paDigayA sabe // devatAoM ke prayatnase vegavato kA mu~ha sUja gayA / taba usane kahA ki tumako maiMne jhUThamUTha kahA thA / (148) isa para gA~vake ve loga Anandita hokara munivarakA aura bhI adhika sammAna va prema karane lage tathA guNoMke grahaNa meM tatpara hue| (146) munivara para apavAda lagAkara kanyAne phira use vizuddha kiyA thA, isalie isa janakatanayA kI vizuddhi huI / (150) 162 // 163 // jinadharma meM nirata puruSa athavA strIko dekhA yA sunA doSa dUsarese nahIM kahanA cAhie / (151) rAga athavA dveSavaza jo logoMse doSa kahatA hai vaha hajAroM duHkha anubhava karatA huA saMsAra meM bhaTakatA hai / (152) 548 [ 103. 148 148 // 149 // usa munivarakA upadeza sunakara manuSya aura deva vismita hue aura vairakA parityAga karake saMvegayukta hue / (153) vahA~ bahutase samyagdRSTi hue, dUsare punaH zrAvaka hue aura bhogoMse virakta manatrAle kaI logoMne zramaNatva aMgIkAra kiyA / (154) taba hajAroM duHkhoMse yukta saMsArake bAremeM sunakara dIkSAbhimukha kRtAntavadanane rAmase kahA ki, he prabho ! merA kahanA Apa suneM / (155) he rAghava ! ananta saMsAra meM cirakAla se ghUmatA huA atyanta duHkhI maiM duHkhake nAzake lie dIkSA lenA cAhatA hU~ / (156) taba rAmane kahA ki tuma mere snehakA tyAga karake aisA kahate ho | jinadharmasammata asidhArA jaise durdhara cAritrako tuma grahaNa karanA cAhate ho / (557) tuma bhUkha Adi atighora parIpa tathA khala manuSyoMke kaNTakatulya vacana kaise sahoge ? ( 158) ubharI huI nasoMse yukta kapolavAle tathA asthi evaM carma hI bAqI rahe haiM aise kRza zarIravAle tuma dUsaroMke gharameM kevala bhikSA dAna hI kaise grahaNa karoge ? (159) isa para kRtAntavadanane kahA ki, he svAmI ! maiM yadi Apake pragAr3ha snehakA parityAga kara sakatA hU~ to anya kArya bhI kyoM nahIM kara sakU~gA ? (160) isa taraha jaba dRr3ha bhAvavAle kRtAntavadanako jAnA, taba lakSmaNake sAtha rAmane anumati dI / (161) saba prakAra ke sukha denevAle rAma aura lakSmaNase pUchakara kRtAntavadanane munike pAsa dIkSA grahaNa kI / (162) isake bAda bhAvapUrvaka sakalabhUSaNa munivarako praNAma karake ve sura aura asura apane apane parivArake sAtha jaise 1. 0ssa Na ya so kayAi kahiyavdo - pratya0 / 2. saMsAraM -- pratya0 / 3. vyapaM muNiUNa parA maNesu vimha0 mu0 / 4. *hAIyA visahihisi parIsaddA mahAghorA / ka0 mu0 / 5. 0Na rAmaM pratya0 / // 150 // 151 // 152 // 153 // 154 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103. 175 ] 103. rAmapuvvabhavasIyApavvajjAviddANaparvva 164 // 165 // 169 // rAmo vi kevaliM taM abhivandeUNa sesayA ya muNI / sIyAeN sanniyAsaM, saMpatto appabIo so // rAmeNa tao sIyA, diTThA ajjANa majjhayAratthA / seyambaraparihANA, tArAsahiya va sasilehA // evaMvihaM nieuM, saMjamaguNadhAriNi paumanAho / cintei kaha pavannA, dukkaracariyaM imA sIyA // 166 // esA majjha bhuoyaramallINA niyayameva suhalaliyA / kaha dubayaNacaDayaraM, sahihI micchatta mahilANaM ? // 167 // jAe bahuppayAraM bhuktaM ciya bhoyaNaM rasasamiddhaM / sA kaha laddhamaladdhaM, bhikkhaM bhuMnIhi paradinnaM ? // 168 // vINAvaMsaveNaM, uvagijjantI ya nA suhaM saiyA / kaha sA lahihI nirda, saMpai pharuse dharaNivaTTe ? // esA bahuguNanilayA, sIlamaI niyayameva aNukUlA / paraparivAraNa mae mUDheNaM hAriyA soyA // eyANi ya annANi ya, paracinteUNa tattha paumAbho / paramatthamuNiyakaraNo, to bhai rAmadevo, ekaTaM ceva parivasanteNaM / jaM ciya tuha duccariyaM, evaM sA jaNayasuyA, lakkhaNapaM muhehi naravarindehiM / ahivandiyA susamaNI, ahiyaM parituTThahiyaehiM // ahiNandai vaidehI, evaM bhaNiUNa rAhavo calio / bhaDacakreNa parivuDo, saMpattI attaNo bhavaNaM // eyaM rAhavacariyaM, puriso jo paDhai suNai bhAviyakaraNo / 170 // paNamai tAhe jaNayataNayaM 171 // kayaM mae taM khamejjAlu // 172 // 173 // 174 // so lahai bohilAeM, havai ya loyammi uttamo vimalanaso // 175 // // ii paumacarie rAmapuvvabhavasIyApavvajjAvihANaM nAma tiuttarasayaM pavvaM samattaM // // ye the vaise lauTa gaye / (163) rAma bhI una kevalI tathA dUsare suniyoMko vandana karake lakSmaNake sAtha sItAke pAsa gaye / (164) vahA~ rAmane sItAko thAryAoMke bIca avasthita dekhA / zveta vastra pahane huI vaha tArA sahita candramAkI lekhA kI bhA~ti pratIta hotI thI / (165) isa taraha saMyamaguNako dhAraNa karanevAlI sItAko dekhakara rAma socane lage ki isa sItAne duSkara cAritra kaise aMgIkAra kiyA hogA ? (166) merI bhujAoM meM lIna rahanevAlI aura sarvadA sukha ke sAtha dulAra kI gaI yaha midhyAtvI kiyoMke kaThora durvacana kaise sahatI hogI ? (167) jisane rasa se samRddha nAnAvidha khAdyoMkA bhojana kiyA ho vaha dUsareke dvArA dI gaI aura kabhI milI yA na milI aisI bhikSA kaise khAtI hogI ? (168) vINA evaM baMsIkI dhvani se -gAI jAtI jo sukhapUrvaka sotI thI vaha kaThora dharAtala para kaise nIMda letI hogI ? (166 ) aneka guNoMke dhAmarUpa, zIlavatI aura sarvadA anukUla aisI isa sItAko mUrkha maiM dUsaroM ke parivAda se kho baiThA hU~ / (170) ye tathA aise hI dUsare vicAra karake manameM paramArthako jAnanevAle rAmane taba sItAko praNAma kiyA / (171) taba rAmane kahA ki sAtha meM rahate hue maiMne jo tumhArA burA kiyA ho use kSamA karo / 172 ) isa prakAra hRdaya meM atyanta prasanna lakSmaNa pramukha rAjAoM dvArA suzramaNI janakasutA sItA abhivandita huI / (173) vaidehI prasanna hai - aisA kahakara subhaToMke samUhase ghire hue rAma cale aura apane bhavana para A pahu~ce / ( 174) antaHkaraNa meM zraddhAke sAtha jo puruSa yaha rAmacarita par3hegA yA sunegA use bodhilAbha prApta hogA aura vaha loka meM uttama tathA vimala yazavAlA hogA / (175) // padmacaritameM rAmake pUrvabhava tathA sItAkI pravrajyAkA vidhAna nAmaka eka sau tIsarA parva samApta huA || 546 1. bhuovarima0 - pratya0 / 2 0 paumehi-mu0 / 3. parimio saMpatto so sayaM bhavaNaM - mu0 / 4. evaM rA0 - pratya0 / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104. lavaNaM- 'kusa punvabhavANukittaNapavvaM to bihosa puNa, paripucchai sayalabhUsaNaM sAhuM / bhayavaM parabhavanaNiyaM, kahehi lavaNaM - Sdeg kusaccariya || 1 || to bhai muNI nisuNasu, kAyandipurAhivassa sUrassa / raivaddhaNassa mahilA, sudarisaNA nAma vikkhAyA // 2 // tIe gabbhuppannA, doNNi suyA piyahiyaMkarA dhIrA / mantI u sabagutto, tattha narindassa paDikUlo || 3 || vijayAvali tti' nAma, ghariNI mantissa sA nisAsamae / gantUNa naravarinda, bhaNai pahU ! suNasu maha vayaNaM // 4 // tujjhANurAyaratA, kantaM mottUNa AgayA ihaI / icchasu mae narAhiba ! mA vakkhevaM kuNasu etto // 5 // bhaNiyA ya naravaINaM, vijayAvali ! neva erisaM jutaM / paraNAripharisaNaM viya, uttamapurisANa lajjaNayaM // 6 // jaM eva naravaINaM, bhaNiyA vijayAvalI gayA sagihaM / parapurisadinnahiyayA, muNiyA sA tattha mantINaM // 7 // aiko havasagaeNaM, taM naravaisantiyaM mahAbhavaNaM / mantINa rayaNisamae, sahasA AloviyaM savaM // 8 // to gUDhasuraGgAe, viNiggao naravaI saha suehiM / mahilAya Thaviya purao, gao ya cANArasIdesaM // 9 // mantI visabagutto, akkamiUNaM ca sayalarajjaM so / pesei niyayadUyaM, kAsinarindassa kAsipuraM // 10 // tU ta dUo, sAhai kasivassa sAmiyAdi / teNAvi uvAladdho, dUo ainiThura girAe || 11 // ko tujjha sAmighAyaya, geNhai nAma pi uttamo puriso / jANanto cciya dose, paDivajjai neva bhiccattaM // 12 // saha putehiM susAmI naM te vahio tume aNajeNaM / taM te dAvemi "lahuM, raivaddhaNasantiyaM maggaM // 13 // 1 104 lavaNa aura aMkuzake pUrvabhava eka dina vibhISaNane punaH sakalabhUSaNa munise pUchA ki, bhagavan ! lavaNa aura aMkuzakA parabhava-sambandhI carita: Apa kheN| (1) taba munine kahA ki suno : kAkandIpura ke svAmI zUravIra rativardhana kI sudarzanA nAmakI vikhyAta patnI thI / (2) usake garbha se priyaMkara aura hitaMkara nAmake do putra hue| vahA~ sarvagupta nAmakA maMtrI rAjAkA virodhI thA / (3) maMtrI kI vijayAvalI nAmakI patnI thii| rAtake samaya jAkara usane rAjAse kahA ki, he prabho ! Apa merA kahanA suneM / 4) he rAjan ! Apake premameM anurakta maiM patikA tyAga karake yahA~ AI hU~ / Apa mere sAtha bhoga bhogo aura tiraskAra mata kro| (5) rAjAne kahA ki, vijayAvalI ! aisA karanA upayukta nahIM hai / uttama puruSoMke lie parasrIkA sparzana bhI lajjAspada hotA hai / (6) jaba rAjAne aisA kahA tara vijayAvalI apane ghara para gaI / vahA~ maMtrIne jAna liyA ki vaha parapuruSako hRdaya de cukI hai (7) krodhake tyanta vazIbhUta hokara maMtrIne rAta ke samaya rAjAvA sArA mahala sahasA jalA DAlA / (8) suraMgake gupta mArga dvArA rAjA putroMke sAtha bAhara nikala gayA aura patnI ko Age karake vArANasI deza meM gayA / (6) usa sarvagupta maMtrI ne bhI sAre rAjya para AkramaNa karake kAzInarezake pAsa kAzInagarI meM apanA dUta bhejA / (10) usa dUtane jAkara kAzIrAja kazipase svAmIkA kahA huA kaha sunAyA / usane bhI atyanta niSThura vANImeM dRtakI bhartsanA kI ki are svAmighAtaka ! kauna uttama puruSa terA nAma bhI le| doSoMko jAnakara koI uttama puruSa naukarI nahIM svIkAra krtaa| (11-12 ) putroMke sAtha apane svAmIkA anArya tumane jo vadha kiyA hai, isase rativardhanakA rAstA maiM tumheM zIghra hI dikhAtA hU~ / (13) 1. tti NAmA gha0 pratya0 / 2. paranArisevaNaM ciya, u0 mu0 / 3. teNa vi ya u0- pratya0 4. akajje pratya* / 5. lahu, sirivasa0 - pratya0 / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 551 104. 26] 104. lavaNaM-'GasapuvvabhavANukittaNaparva kasiveNa niThurAe, girAe~ nibbhacchio gao dUo / sabaM savittharaM taM, kahei niyayassa sAmissa // 14 // saNiUNa yavayaNaM, aha so bhaDacaDayareNa mahaeNaM / niSphiDai sabagutto, kasivassuvari aituranto // 15 // paisaraha sabagutto, kAsopurisantiyaM tao desaM / kasivo vi niyayasennaM, turiyaM melei daDhasatto // 16 // raivaddhaNeNa puriso, kasivassa pavesio nisi pose / patto sAhei phuDa, deva ! tuma Agao sAmI // 17 // saNiUNa aparisesaM. vattaM kasivo gao aituranto / pecchai ujjANatthaM, saputta-mahilaM niyayasAmi // 18 // anteureNa samayaM, paNamai sAmi tao suparituTTho / kasivo kuNai mahantaM, niyayapure saMgamANandaM // 19 // raivaddhaNeNa samare, kasivasamaggeNa sabagutto so / bhaggo paisai raNaM, pulindasariso tao jAo // 20 // puNaravi kAyandIe, rAyA raivaddhaNo kuNai rajaM / kasivo vi bhayavimukko, bhuJjai vANArasiM muio // 21 // kAUNa suirakAlaM, raja raivaddhaNo susaMviggo / samaNassa sanniyAse, subhANunAmassa pabaddao // 22 // vijayAvalI vi paDhama, cattA mantINa sogiNI mariuM / niyakammapabhAveNaM, uppannA rakkhasI dhorA // 23 // taiyA tassuvasagge, korante rakkhasIeN pAvAe / raivaddhaNassa sahasA, kevalanANaM samuppannaM // 24 // kAUNa ya pabaja, do vi naNA piyahiyaMkarA samaNA / pattA gevejjiDDiM, cautthabhavaladdhasammattA // 25 // seNiya | cautthanamme, sAmalinayarIeN vAmadevasuyA / vasunanda-sunandabhihA, Asi cciya bambhaNA purva // 26 // aha tANa mahiliyAo, vissAvasu taha piyNgunaamaao| vippakulajAiyAo, jovaNa-lAyaNNakaliyAo // 27 // dAUNa ya siritilae, dANaM sAhussa bhAvasaMjuttaM / Aukkhae sabhajjA, uttarakurave samuppannA // 28 // bhoga bhottaNa tao, IsANe suravarA samuppannA / cajhyA bohisamaggA, piyaMkara-hiyaMkarA jAyA // 29 // kazipa dvArA kaThora vacanoMse tiraskRta dUta lauTa AyA aura apane svAmIse saba kucha vistArapUrvaka khaa| (14) dUtakA kathana sunakara bar3I bhArI subhaTa-senAke sAtha sarvagupta kazipake Upara AkramaNa karane ke lie jaldI nikala pdd'aa| (15) kAzIpurIke samIpake dezameM sarvaguptane praveza kiyaa| dRr3ha zaktivAle kazipane bhI turanta hI apanI senA bhejii| (16) rativardhanane rAtameM pradoSake samaya kazipake pAsa AdamI bhejaa| jAkara usane sphuTa rUpase kahA ki, deva! Apake svAmI Aye haiN| (17) sArI bAta sunakara kazipa ekadama jaldI gayA aura udyAnameM Thahare hue apane svAmIko putra aura patnIke sAtha dekhA / 18) taba atyanta Anandita kazipane antaHpurake sAtha apane svAmIko praNAma kiyA aura apane nagarameM milanakA mahAn utsava mnaayaa| (16) kazipake sAtha rativardhana dvArA harAye gaye usa sarvaguptane araNyameM praveza kiyA aura bhIla jaisA ho gayA / (20) rativardhana rAjA punaH kAkandImeM rAjya karane lgaa| bhayase vimukta kazipa bhI Anandake sAtha vArANasIkA upabhoga karane lgaa| (21) / sucirakAla taka rAjya karake saMvegayukta rativardhanane subhAnu nAmake zramaNake pAsa dIkSA lii| (22) mantrI dvArA pUrvameM tyakta vijayAvalI bhI duHkhita hokara marI aura apane karmake prabhAvase bhayaMkara rAkSasIke rUpa meM utpanna huii| (23) usa samaya pApI rAkSasI dvArA upasarga kiye jAnepara usa rativardhanako sahasA kevala jJAna huaa| (24) pravrajyA lekara cauthe bhavameM samyaktva prApta kiye hue donoM hI priyaMkara aura hitaMkara zramaNoMne praiveyakakI Rddhi prApta kii| (25) he zreNika ! pUrvakAlameM, cauthe bhavameM, zAmalInagarImeM vAmadevake vasunanda aura sunanda nAmake do brAhmaNaputra the| (26) unakI brAhmaNa kulameM utpanna tathA yauvana evaM lAvaNyase yukta vizvAvasu aura priyaMgu nAmakI bhAryAe~ thiiN| (27) zrItilaka nAmake sAdhuko bhAvapUrvaka dAna denese AyukA kSaya hone para ve bhAryAoMke sAtha uttarakurumeM utpanna hue| (28) vahA~ bhogoMkA upabhoga karake IzAna devalokameM ve deva rUpase utpanna hue| vahA~se cyuta hone para samyaktvake sAtha ve priyaMkara aura hitaMkara 1. kaasiipurs.-mu0| 2 gevejaThiI, c.-mu0| 3. vAmadeviyA / vasudevasuyA jAyA, bhAsi-pratyaH / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 paumacariyaM [105. 30taM kammamahAraNaM, sayalaM jhANANaleNa DahiUNaM / raIvaddhaNo mahappA, patto sivasAsayaM mokkhaM // 30 // kahiyA je tujjha mae. etto piyaMkara-hiyaMkarA bhavA / gevejacuyA seNiya !, jAyA lavaNa-''kusA dhIrA // 31 // devI sudarisaNA vi ya. saNiyANA hiNDiUNa saMsAre / nijariya jubaikamma, siddhattho khuDDuo jAo // 32 // pubasiNeheNa tao, kayA ya lavaNa-'kusA aIkusalA / siddhantheNa narAhiva!, raNe ya avarAiyA dhIrA // 33 // *evaM suNeUNa bhavohadukkhaM, jIvANa saMsArapahe ThiyANaM / - 'tumme ya sabe vi sayA'pamattA, kareha dhamma vimalaM samatthA // 34 // // ii paumacarie lavaNaM-'kusaputvabhavANukittaNaM nAma cauruttarasayaM pavvaM samattaM // 105. mahu-keDhavauvakkhANapavvaM caiUNa ya pai-putte, nikkhantA tibajAyasaMvegA / je kuNai tavaM sIyA, te tujjha kahemi magahavaI ! // 1 // taiyA puNa savajaNo, uvasamio sayalabhUsaNamuNoNaM / jAo jiNadhammarao, bhikkhAdANujjao ahiyaM // 2 // jA Asi suravahUNaM, sarisI lAyaNNa-jobaNaguNehiM / sA tavasosiyadehA, sIyA daDDA layA ceva // 3 // paJcamahabayadhArI, dubbhAvavivajjiyA payaisomA / nindantI mahilattaM, kuNai tavaM bArasaviyappaM // 4 // loyakayauttamaGgI, malakaJcuyadhAriNI taNusarIrA / chaTTa-'TTama-mAsAisu, suttavihINaM kayAhArA // 5 // raha-araivippamukkA, niyayaM sajjhAya-jhANakayabhAvA / samiIsu ya guttIsu ya, avirahiyA saMjamujjuttA // 6 // hue / (26) karmarUpI usa samagra mahAraNyako dhyAnarUpI agnise jalAkara mahAtmA rativardhanane ziva aura zAzvata mokSapada paayaa| (30) he zreNika ! maiMne tumase jina priyaMkara aura hitaMkarake bhavoMke bAre meM kahA ve aveyakase cyuta hone para dhIra lavaNa aura aMkuza hue haiN| (31) sudarzanA devI bhI anukramase saMsArameM paribhramaNa karatI huI strI-karmakI nirjarA karake kSullaka siddhArtha huI hai| (32) he rAjan ! pUrvasnehavaza siddhArthane lavaNa aura aMkuzako atyanta kuzala, dhIra aura yuddha meM aparAjita banA diyA hai| (33) isa taraha saMsAra mArgameM sthita jIvoMke saMsAra-duHkhako sunakara samartha tuma saba sadA apramatta hokara nirmala dharmakA AcaraNa kro| (34) // padmacaritameM lavaNa aura aMkuzake pUrvabhavoMkA anukIrtana nAmaka eka sau cauthA parva samApta huA / 105. madhu-kaiTabhakA upAkhyAna he magadhapati ! pati aura putroMkA tyAga karake tIvra saMvega utpanna hone para dIkSita sItAne jo tapa kiyA usake bAremeM maiM kahatA huuN| (2) usa samaya sakalabhUSaNa munidvArA upazamaprApta saba loga jinadharma meM nirata aura bhikSA-dAnameM adhika udyanazIla hue| (2) saundarya evaM yauvanameM jo devavadhuoM sarIkhI thI vaha tapase zoSita zarIravAlI sItA jalI huI latAke jaisI mAlUma hotI thii| (3) pA~ca mahAvratoMko dhAraNa karanevAlI, durbhAvanAse rahita aura svabhAvase hI saumya vaha strIbhAvakI nindA karatI huI bAraha prakArake tapa karane lagI / (4) sira parake bAloMkA loMca kie huI aura malina colI dhAraNa karanevAlI durbaladehA vaha zAsrokta vidhike sAtha belA telA, mAsazramaNa Adi tapazcaryA karake AhAra letI thii|| 5) rati aura aratise mukta, satata bhAvapUrvaka svAdhyAya evaM dhyAna karanevAlI aura saMyamameM udyata vaha samiti evaM guptimeM nirata rahatI thii| (6) 1. UNaM / sirivddh0-mu.| 2, sayaM ThANaM--pratya0 / 3. dattho cellao jaa0-prty0| 4. eyN-prty.| 5. tumbhehi sabve--pratyaH / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105.21 ] 105. mahu-keDhavauvakkhANapavvaM parigaliyamsa - soNiya - NhAru- chirA pAyaDa'TThiyakavolA / sahavaDDieNa vi tayA, naNeNa no lakkhiyA sIyA // 7 // evaMvihaM tavaM 'sA vi sadvivarisANi sumahayaM kAuM / tetIsaM puNa diyahA, vihiNA saMlehaNAutA // 8 // vihiNA''rAhiyacaraNA, kAlaM kAUNa tattha vaidehI / bAvIsasAyaraThiI, paDiindo accue nAo // 9 // magahAhiba ! mAhappaM, pecchasu niNasAsaNassa jaM jIvo / mottUNa jubaibhAvaM, puriso jAo suravarindo // 10 // so tattha varavimANe, sumerusiharovame rayaNacitteM / surajuvaIhiM parivuDo, sIindo ramai suhapauro // 11 // yANi ya annANi ya, jIvANaM parabhavANucariyAI / nisuNijjanti narAhiva !, muNivarakahiyAI bahuyAI // 12 // to bhai magaharAyA, bhayavaM kaha tehiM accue kappe / bAvIsasAgaraThiI, bhuttA mahu-keDhavehiM pi // 13 // bhai ta gaNanAho, varisasahassANi ceva causaTThI / kAUNa tavaM viulaM, jAyA te accue devA // kANa cuyamANA, aha te mahu keDhavA ihaM bharahe / kaNhassa do vi puttA, uppannA samba-pajjuNNA // chassamahiyA u lakkhA, varisANaM antaraM samakkhAyaM / titthayarehiM mahAyasa !, bhAraha - rAmAyaNANaM tu // puNaravi ya bhaNai rAyA, bhayavaM ! kaha tehiM dullahA bohI / laddhA tavo ya ciNNo ?, 'eyaM sAhehi me sabaM // 17 // to bhai indabhUI, seNiya ! mahu-keDhavehiM annabhave / jaha niNamayammi bohI, laddhA taM suNasu egamaNo // 18 // iha khalu magahAvisae, sAliggAmo ti nAma vikkhAo / so bhuJjai taM kAlaM, rAyA nissandio nAmaM // 19 // vippo u somadevo, tattha u parivasai sAlivaragAme / tassa'ggilAeN puttA, sihibhUI vAubhUI ya // 20 // aha te paNDiyamANI, chakkammarayA tibhogasammUDhA / sammaddaMsaNarahiyA, niNavaradhammassa paDaNIyA // 21 // 14 // 15 // 16 // rakta-mAMsa gala jAnese tathA asthimaya kapoloM para dhamaniyoM aura nasoMke spaSTa rUpase dikhAI denese sAtha meM pale-pose logoM dvArA bhI sItA pahacAnI nahIM jAtI thii| (7) aisA sATha sAla taka bar3A bhArI tapa karake usane taiMtIsa dina taka vidhi pUrvaka salekhanA kI / (8) vidhipUrvaka cAritra kI ArAdhanA karake marane para vaidehI acyuta devaloka meM bAIsa sAgaropamakI sthitivAlA indra huI / (8) he magadhAdhipa ! jina zAsanakA mAhAtmya to dekho ki jIva strIbhAvakA tyAga karake devendrake rUpameM puruSa hote haiM / (10) sumeruke zikharake samAna unnata aura ratnoMse citrita usa uttama vimAna meM sura-yuvatiyoMse ghirA huA vaha sItendra krIr3A karatA thA / (11) he rAjan ! munivara ke dvArA kahe gaye ye tathA dUsare bahuta-se parabhavake carita sune gaye / ( 12 ) taba magadharAja zreNikane pUchA ki, he bhagavan ! una madhu evaM kaiTabhane acyuta kalpameM bAIsa sAgaropamakI sthiti kaise bhogI thI ? (13) isapara gaNanAtha gautamane kahA ki causaTha hajAra varSa taka bar3A bhArI tapa karake ve atyuta devaloka meM deva hue the / (14) samaya Ane para vahA~se cyuta ho ve madhu aura kaiTabha isa bharatakSetra meM kRSNake do putra zAmba aura pradyumna rUpase utpanna hue / (15) he mahAyaza ! tIrthaMkaroMne bhArata aura rAmAyaNake bIca chalAkhase adhika varSakA antara kahA hai / (16) 553 punaH rAjAne pUchA ki, bhagavan ! unhoMne kisa taraha durlabha bodhi prApta kI thI aura tapa kiyA thA ? - yaha saba Apa mujhe kheN| (17) taba indrabhutine kahA ki, he zreNika ! madhu evaM kaiTabhane parabhavameM jina dharmameM jo samyagdRSTi prApta kI thI use tuma ekA manase suno / (18) isa magadha meM zAligrAma nAmakA eka vikhyAta nagara thaa| usa samaya niHSyandita nAmakA rAjA usakA upabhoga karatA thA / (16) usa zAligrAmameM eka somadeva nAmakA brAhmaNa rahatA thA / agnilAse use zikhibhUti tathA vAyubhUti nAmake | do putra hue| (20) ve paNDitamAnI, SaDvidha kamoMmeM rata, tInoM prakArake bhogoMse vimUr3ha, samyagdarzanase rahita aura jinavara ke 2-13 1. sA tisaTThi 0 - pratya0 / 2. divasA vi0- pratya0 / 3. 0 yacariyA, kAlaM - mu0 / 4. 0 vuDA, indo so ramai-mu0 / 5. causaThThi sahassAI, variM0 mu0 / 6. evaM mu0 / 7. paDiNIyA - pratya0 / 70 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 paumacariyaM [105. 22kassai kAlassa tao, viharanto samaNasaGghaparikiNNo / aha nandivaddhaNamuNI, sAliggAmaM samaNupatto // 22 // taM ceva mahAsamaNaM, ujjANatthaM jaNo nisuNiUNaM / sAliggAmAu tao, vandaNaheuM viNipphiDio // 23 // taM aggi-bAubhUI. da? pucchanti kattha aipauro / eso jAi jaNavao, sabAla-vuDDo aituranto ? // 24 // anneNa tANa siTuM, ujjANe Agayassa samaNassa / vandaNanimittaheDaM, tassa imo jAi gAmajaNo // 25 // aha te jeTTa-kaNiTTA, vAyatthI uvagayA muNisayAsaM / jaMpanti doNi vi jaNA, muNINa paDikuTTavayaNAI // 26 // bho bho tubme sthamuNI!. jai jANaha kiMci' satthasaMbandhaM / to bhaNaha loyamajjhe, airA mA kuNaha vakkhevaM // 27 // ekkaNa muNivareNaM, bhaNiyA tubbhehi AgayA katto ? / jaMpanti AgayA vi hu, sAliggAmAo amhehiM // 28 // puNaravi muNoNa bhaNiyA, kavaNAo bhavAo AgayA subbhe / eyaM mANusanammaM ?, kaheha nai atthi paNDiccaM // 29 // taM te ayANamANA, ahomuhA lajjiyA ThiyA vippA / tAhe tANa parabhavaM, kahiUNa muNI samADhatto // 30 // gAmassa vaNathalIe, imassa tubbhe hi doNi vi siyAlA / Asi cciya paraloe, maMsAhArA bahukilesA // 31 // ettheva atthi gAme, pAmarao karisao gao chettaM / mottaNa ya uvagaraNaM, tattha puNo Agao sagiha // 32 // te do vi siyAlA taM, uvagaraNaM khAiUNa kAlagayA / kammavaseNuppannA, puttA vi hu somadevassa // 33 // aha so pabhAyasamae, pAmarao patthio niyaM khittaM / pecchai doNNi siyAlo, uvagaraNaM khAiUNa mae // 34 // divie kAUNa tao, doNNi vi te patthio niyayagehaM / pAmarao kAlagao, jAo gabbhammi suNDAe // 35 // sariUNa pubanAI, mUgalaM kuNai tattha so bAlo / kaha vAharAmi puttaM, tAyaM suNDaM ca jaNaNI haM ? // 36 // jai natthi paccao me, to taM vAharaha ettha pAmarayaM / eyaM ciya vittantaM, jeNa asesaM parikahemi // 37 // vAhario ya muNINaM, bhaNio jo Asi vaccha paamro| so hu tumaM dukaeNaM, jAo gabbhammi suNhAe // 38 // dharmake virodhI the| (21) kucha kAlake bAda zramaNasaMghake sAtha vihAra karate hue nandivardhanamuni zAligrAmameM padhAre / (22) ve mahAzramaNa udyAnameM Thahare haiM aisA sunakara loga vandanake lie usa zAligrAmameMse bAhara nikale / (23) usa mAnava-samUhako dekhakara agnibhUti aura vAyubhUtine pUchA ki AbAlavRddha yaha ativizAla janasamudAya jaldI-jaldI kahA~ jA rahA hai ? (24) kisIne unase kahA ki udyAnameM padhAre hue zramaNako vandana karane ke lie ye nagarajana jA rahe haiN| (25) taba zAstrArthakI icchAvAle ve donoM jyeSTha aura kaniSTha bhAI munike pAsa gye| ve donoM hI munise pratikUla vacana kahane lage ki, are muniyoM! yadi tuma kucha bhI zAstrakI bAta jAnate ho to logoMke bIca bolo| anyathA bAdhA mata ddaalo| (26-27) eka munine unase pUchA ki tuma kahA~se Aye ho ? unhoMne kahA ki hama zAligrAmase Aye haiM / (28) punaH munine unase pUchA ki kisa bhavameMse isa manuSyabhavameM Aye ho yaha, yadi pANDitya hai to, kaho / (26) use na jAnanese ve brAhmaNa lajjita ho mu~ha nIcA karake khar3e rhe| taba unheM muni parabhava kahane lage / (30) isa gA~vakI vanasthalImeM tuma donoM parabhavameM mAMsAhArI aura bahuta duHkhI siyAra the| (31) isI gA~vameM prAmaraka nAmakA eka kisAna rahatA thaa| vaha kheta para gayA aura vahA~ upakaraNa chor3akara punaH apane ghara para AyA / (32) ve donoM siyAra usa upakaraNako khAkara mara gye| karmavaza ve donoM somadevake putra rUpase utpanna hue| (33) subaha ke samaya vaha prAmaraka apane kheta para gayA aura upakaraNako khAkara mare hue donoM siyAroMko dekhA / (34) una donoMkA pretakarma karake vaha apane ghara para gyaa| marane para prAmaraka apanI putravadhUke garbha meM utpanna huaa| (35) pUrvajanma yAda karake usa bAlakane mauna dhAraNa kiyA ki maiM putrako pitA aura putravadhUko mAtA kaise kahU~ ? (36) yadi tumheM vizvAsa nahIM hai to usa prAmarakako yahA~ bulAo jisase yaha sArA vRttAnta maiM kaha sunaauuN| (37) munine use bulAyA aura kahA ki, he vatsa! jo prAmaraka thA vahI tuma duSkRtakI vajahase putravadhUke garbhase paidA hue ho| (38) rAjA bhRtya hotA hai aura bhRtya rAjatva pAtA hai| 1..ci astha.-pratya0 / 2. gao khittaM-pratya0 / 3. to do-mu.| 4. jnnnniiyN-prty0| 5. *kahei-pratya0 / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105. 54 ] 105. mahu-keDhavavakkhANapavrva 39 // 40 // 41 // 42 // 43 // 44 // 45 // 46 // rAyA jAyai bhico, bhicco rAyattaNaM puNa uvei / mAyA vi havai dhUyA, piyA vi putto samubbhavai // evaM arahaTTaghaDIjantasame iha samatthasaMsAre / hiNDanti sabajIvA, sakammavipphaMdiyA suiraM // evaM saMsAraThihaM, vaccha! tumaM jANiUNa mUgattaM / muJcasu phuDakkharavayaM, jaMpasu iha loyamajjhammi // so eva bhaNiyameto, parituTTho paNamiUNa muNivasahaM / sabaM jaNassa sAhai, vittantaM kolhuyAIyaM // saMveyanaNiyabhAvo, pAmarao dikkhio muNisayAse / suNiUNa taM aNegA, jAyA samaNA ya samaNI ya // te jaNavaraNa vippA, uvahasiyA kalayalaM karenteNaM / ee te maMsAsI u kolhuyA bambhaNA jAyA // vaya - sIlavajjiehiM imehiM pasuehiM pAvabuddhIhiM / musiyA sabeha payA, dhammatthI bhogatisiehiM // sabArambhapavittA, abambhayArI ya indiyapasattA / bhaNNanti caraNahINA, abambhaNA bambhaNA loe // ee tava caraNaThiyA, suddhA samaNA yara bambhaNA loe / vayabandhasihADovA, khantikhamAbambhasuttA ya // jhANagnihottanirayA, Dahanti niyayaM kasAyasamihAo / sAhanti muttimaggaM, samaNA iha bambhaNA dhIrA // a as narA loe, havanti khandinda - ruhanAmA u / taha ee vayarahiyA, abambhaNA bambhaNA bhaNiyA evaM sAhUNa thuI, jaMpantaM jaNavayaM nisuNiUNaM / marubhUi-aggibhUI, lajjiyaviliyA gayA sagihaM // 50 // nAUNa ya uvasaggaM, ejjantaM attaNo muNivarindo / paDimAi peyabhavaNe, ThAi tao dhIragambhIro // 51 // rosANalapajjaliyA, nisAsu te bambhaNA muNivahatthe / pavisanti piuvaNaM te, asivarahatthA mahAghorA // 52 // bahuvihaciyA palIviya, jalantaDajjhantamaDayasaMghAryaM / gaha bhUya-bambharakkhasa- DAiNi veyAlabhIsaNayaM // 53 // kilikilikilantarakkhasa-sivAmuhujja liyapeyasaMghAryaM / kabAya satthapauraM, maDayasamotthaiyamahivIDhaM // 54 // 47 // 48 // // 49 // mAtA putrI hotI hai aura pitA bhI putra rUpase paidA hotA hai / (39) isa taraha raha~Take samAna isa samasta saMsAra meM saba jIva apane karma se paribhrAnta hokara bhaTakate haiM / (40) he vatsa ! aisI saMsArasthiti jAnakara tU maunakA tyAga kara aura yahA~ logoMke bIca sphuTa akSaroMvAlI vANIkA uccAraNa kara / (1) 555 isa prakAra kahe gaye usane Anandita hokara muniko praNAma kiyA aura logoMse siyAra AdikA sArA vRttAnta kaha sunAyA / (42) vairAgyajanya bhAvase yukta prAmarakane munike pAsa dIkSA lii| use sunakara aneka loga zramaNa aura zramaNI hue| (43) kolAhala karate hue loga una brAhmaNoM kA upahAsa karane lage ki ve mAMsabhakSaka siyAra ye brAhmaNa hue haiN| (44) vrata evaM zIlase rahita, pApabuddhi aura bhogoMke pyAse ina pazuoMne sArI dharmArthI prajAko ThagA hai| (45) sabhI hiMsaka kAryoM meM pravRtti karanevAle, abrahmacArI, indriyoMmeM Asakta, cAritrahIna ye abrAhmaNa lokameM brAhmaNa kahe jAte haiM / (46) tapazcaryA meM sthita, zuddha, vratarUpI zikhAbandhake ATopavAle tathA kSAnti-kSamArUpI yajJopavItase sampanna ye zramaNa hI lokameM brAhmaNa haiM / (47) dhyAnarUpI agnihotra meM nirata ye kaSAyarUpI samidhAoMko jalAte haiN| zramaNarUpI ye dhIra brAhmaNa yahA~ muktimArga sAdhate haiM / (48) jaise isa lokameM kaI manuSya skanda, indra, rudra ke nAmadhArI hote haiM vaise hI vratarahita ye abrAhmaNa brAhmaNa kahe gaye haiM / (46) isa taraha lokoM ko sAdhukI stuti karate suna marubhUti aura agnibhUti lajjita hokara apane ghara para gaye / (50) apane para AnevAle upasargako jAnakara dhIra-gambhIra vaha munivara zmazAna meM dhyAna lagAkara sthita hue / (51) roSAgnise prajvalita ve atibhayaMkara brAhmaNa munike vadha ke lie hAthameM talavAra lekara zmazAnameM praviSTa hue / (52) vahA~ aneka citAe~ jalI huI thIM; jale aura dagdha muradoMkA Dhera lagA thA, graha, bhUta, brahmarAkSasa, DAkinI aura vaitAloMse vaha bhayaMkara thA; kilakila AvAja karate hue rAkSasoM aura gIdar3ake jaise mukhavAloMse tathA U~cI jvAlAoMse yukta vaha pretoMke samUhase vyApta thA; rAkSasoMke zastroMse vaha pracura thA; usakI jamIna muradoMse chAI huI thI; pakAye jAte muradoMke phephar3oMmeMse 1. 0 pphaMDiyaM su0 mu0 / 2. u-pratya0 / 3. 0 mAu piuvaNe so, ThAi - mu0 / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 paumacariyaM paccantamaDayaM pupphasasimisimiyagalantaruhiravicchaDDa / DAiNikabandhakaDiyabhImaM ruNTantabhUyagaNaM // 55 // kaDapUyaNagahiyaraDantaDimbhayaM kayatigicchamantaravaM / maNDalarayapavaNuddhayaindA uhanaNiyanahamagaM // 56 // vijjAsAhaNasuTTiya jaMgUliyatAra naNiyamantarakhaM 1 vAyasaavahiyamaMM, uddhamuhunnaiyanambugaNaM // 57 // katthai peyAyaDiyamaDayavikIrantaM kalahasaddAlaM / katthai velAyataruNiyarabhamantabhUyagaNaM // 58 // katthai raDantariTTaM, annatto bhugubhugentajambugaNaM / ghughughughughuentaghUyaM, katthai kayapiGgalAbolaM // 59 // katthai kaDhorahuyavahataDa taDaphuTTanta asiddAlaM / katthai sANAyaDDiya-maDayAmisa~ laggajuddhadhaNi // 60 // katthai kavAladhavalaM, katthai masidhUmadhUlidhUsariyaM / kiMsuyavaNaM va katthai, nAlAmAlA ulaM dittaM // 61 // eyArise masANe, jhANatthaM muNivaraM paloeDaM / vippA bahujjayamaI, saviUNa muNi samADhattA // re samaNa ! iha masANe, mArijjantaM tumaM dharau loo / paccakkhadevae vi hu, naM nindasi bambhaNe amhe // 63 // amhehiM bhAsasi tumaM, jaha ee nambugA parabhavammi / Asi kira doNNi vi jaNA, ee vippA samutpannA // 64 // te eva bhANiUNaM, daTThoTTA asivarAI kaDDeuM / pahaNantA muNivasahaM tu thambhiyA tAva nakkheNaM // 65 // evaM kameNa rayaNI, vippANaM thambhiyANa volINA / uio ya diyasaNAho, sAhUNa samANio nogo // 66 // tAvAgao samattho, saGgho saha jaNavaeNa muNivasabhaM / vandai vihiyahiyao, pecchanto thambhie vippe // 67 // bhaNiyA ya naNavaNaM, ee vippA parAiyA vAe / samaNeNa guNavareNaM, jAyA vi hu teNa paDikuTTA // 68 // cintenti tao vippA, esa pahAvo muNissa nikkhuttaM / balaviriyasamatthA vi ya, teNa'mhe thambhiyA ihaIM // 69 // 62 // sima-sima karake bharate hue rudhirase vaha Acchanna thA; DAkiniyoMke dhar3oM meM se bAhara nikale hue aura bhayaMkara AvAja karanevAle bhUtagaNa usameM the; usameM kaTapUtana ( vyantaradeva ) deva rote hue bacce le rakhe the; cikitsAke lie maMtradhvani vahA~ kI jA rahI thI, pavanake dvArA uThI huI maMDalAkAra dhUla se AkAzamArga meM indradhanuSa utpanna huA thA, vidyAsAdhanake lie acchI tarahase sthita jAMgulikoM (vitramaMtra kA jApa karanevAloM) dvArA U~ce svarase kI jAnevAle maMtradhvanise vaha vyApta thA, usameM kauve mAMsa chIna rahe the aura gIdar3a U~cA karake cillA rahe the / ( 53-57) kahIM pretoM dvArA AkarSita muradoMke vikhara jAneke kAraNa kalaha dhvanise vaha zabdita thA, kahIM vaitAla dvArA Ahata vRkSoMmeM krandana karanevAle bhUtagaNa ghUma rahe the, kahIM kaue cillA rahe the, siyAra bhug-bhug AvAja kara rahe the, kahIM ullU dhU-dhU AvAja kara rahA thA to kahIM kapiMjala pakSI bola rahA thA, kahIM bhayaMkara Aga se tar3a-taD phUTatI huI haDDiyoM se vaha zabdita thA, to kahIM kuttoM dvArA khIMce jAte muradoMke mAMsako lekara yuddhakI lalakAreM ho rahI thIM, kahIM vaha khopar3iyoMse sapheda aura kahIM kAle dhUe~ aura dhUlase dhUsarita thA, kahIM TesUkA jaMgala thA, to kahIM jalatI huI jvAlAoMke samUhase vaha yukta thA / (58-61 ) [ 105. 55 aise zmazAna meM dhyAnastha munivarako dekhakara vadhake lie udyata buddhivAle ve brAhmaNa muniko sunAne lage ki, are zramaga! isa zmazAna meM hamAre dvArA mAre jAte tumhArI loga rakSA kare, kyoMki sAkSAt devatArUpa hama brAhmaNoM kI tumane nindA kI hai / (62-63) hamAre lie tumane kahA thA ki ye donoM vyakti parabhavameM gIdar3a the / ve brAhmaNa rUpase paidA hue haiN| (64) aisA kahakara hoMTha pIsate hue unhoMne talavAra khIMcakara jaise hI munivarake Upara prahAra kiyA vaise hI eka yakSane unheM thAma liyA / (65) isa taraha thAme hue brAhmaNoMkI rAta kramazaH vyatIta huii| sUrya udita huaa| sAdhune yoga samApta kiyA / (66) usa samaya logoM ke sAtha samasta saMgha munivarako vandana karaneke lie AyA / hRdayameM vismita usa saMghane una stambhita brAhmaNoMko dekhA / (67) logoMne kahA ki vAda meM ye brAhmaNa bhramaNa guruvaroM dvArA parAjita hue the / usIse ye kupita hue haiN| (68) taba brAhmaNa socane lage ki avazya hI yaha prabhAva munikA hai / isIse bala evaM vIrya meM 2. 0 ntapeyasaddAlaM - mu0 / 3. yAlayaM, ruNuruNiya bhama0 mu0 / 4. 0saLaddhadhaNiya 1. 0yaphupphusa misimisiyaga0 - pratya* / suhaM - pratya0 / 5. guNadhareNaM - pratya* / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105.84] 105. mahu-keDhavauvakkhANapatra 557 eyAe~ avatthAe, nai amhe kaha vi niSphiDIhAmo / to muNivarassa vayaNaM, nissandeha karIhAmo // 70 // eyantarammi patto, samayaM ciya aggilAgU turanto / vippo u somadevo. paNamai sAha pasAento // 71 // paNao puNo puNo ciya, 'samaNaM to bambhaNo bhaNai evaM / jIvantu deva ee, dupputtA tujjha vayaNeNaM // 72 // samasatta-mittabhAvA, samasuha-dukkhA pasaMsa-nindasamA / samaNA pasatthacittA. havanti pAvANa vi apAvA // 73 // tAva cciya saMpatto, jakkho taM bambhaNaM bhaNai ruTTho / mA desi saMpai tuma, abbhakkhANaM muNivarassa / / 74 // pAvA ya kalusacittA, micchAdiTThI muNI duguMchantA / re vippa ! tujjha puttA, ime mae thambhiyA duTThA / / 75 // mArento lahai vaha, sammANento ya lahai sammANaM / jo jaM karei kamma, so tassa phalaM tu aNuhavai // 76 // taM eva japamANaM, aicaNDaM dAruNaM mahAdukkhaM / vinnavai pAyavaDio, sAhuM ca puNo puNo vippo // 77 // to bhaNai muNI jakkhaM, marisasu dosaM imANa vippANaM / mA kuNasu jIvaghArya, majjha kae bhadda ! dINANaM // 78 // jaM ANavesi muNivara!, evaM bhaNiUNa tattha nakkheNaM / te bambhaNA vimukkA, AsasthA sAhavaM paNayA // 79 // te aggi-vAubhUI, veyasuI ujjhiUNa uvasantA / sAhussa sanniyAse, do vi jaNA sAvayA jAyA / / 80 // niNasAsaNANurattA, 'gihidhamma pAliUNa kaalgyaa| sohammakappavAsI, doNNi ya" devA samuppannA // 81 // tatto cuyA samANA. sAeyAe samuddadattassa / seTThissa dhAriNIe, piyAe~ punA samuppannA // 82 // nandaNa-nayaNANandA, puNaravi sAyAradhammanoeNaM / mariUNa tao jAyA, devA sohammakappammi // 83 // te tattha varavimANe, tuDiya-'Ggaya-kaDaya-kuNDalAharaNA / bhaJjanti visayasokkhaM, suravahuparivAriyA suiraM // 84 // samartha hone para bhI hama yahA~ para stambhita kiye gaye haiN| (69) isa avasthAmeMse yadi hameM kisI tarahase chuTakArA milegA to hama nissandeha rUpase munivarake vacanakA pAlana kreNge| (70) usa samaya agnilAke sAtha somadeva brAhmaNa jaldI jaldI AyA aura prazaMsA karake sAdhuko praNAma kiyaa| (71) bAraMbAra zramaNako praNAma karake brAhmaNane aisA kahA ki, he deva ! Apake vacanase ye duSTa putra jIvita rahe / (72) zatru aura mitrameM samabhAva rakhanevAle, sukha aura duHkhameM sama tathA nindA evaM prazaMsAmeM bhI samavRtti aura prasanna cittavAle zramaNa pApiyoMke Upara bhI niSpApa hote haiN| (73) usI samaya ruSTa yakSa upasthita huA aura usa brAhmaNase kahane lagA ki aba tuma munivara para mithyA doSAropa mata lgaao| (74) re vipra ! pApI, malina cittavAle, munike nindaka tumhAre ina duSTa putroMko maiMne stambhita kara diyA hai| (75) mArane para vadha milatA hai aura sammAna karane para sammAna milatA hai| jo jaisA kArya karatA hai vaha usakA phala cakhatA hai| (76) isa taraha kahate hue atipracaNDa, bhayaMkara aura mahAduHkhadAyI usa yakSake evaM sAdhuke pairoMmeM par3akara brAhmaNa punaH punaH binatI karane lgaa| (77) taba munine yakSase kahA ki ina brAhmaNoMkA doSa kSamA kro| he bhadra ! mere lie dInajanoMkA jIvaghAta mata kro| (78) he munivara ! jaisI AjJA'-aisA kahakara yakSane una brAhmaNoMko chor3a diyaa| azvasta unhoMne sAdhuko praNAma kiyaa| (79) krodha Adi vikArarahita una agnibhUti aura vAyubhUtine vedazrutikA parityAga kiyaa| donoM jana sAdhuke pAsa zrAvaka hue| (80) jinazAsanameM anurakta ve donoM gRhastha-dharmakA pAlana karake marane para saudharma devalokavAsI devake rUpameM utpanna hue| (81) vahA~ se cyuta hone para sAketanagarImeM samudradatta seThakI dhAriNI nAmakI priyAse putrake rUpameM utpanna hue| (82) nandana aura nayanAnanda ve punaH gRhasthadharmake prabhAvase marakara saudharmakalpameM deva hue| (83) usa uttama vimAnameM tor3e, bAjUbanda, kar3e, evaM kuNDaloMse vibhUSita aura devakanyAoMse ghire hue unhoMne cirakAla taka viSayasukhakA 1. samaNaM taM b0-prty| 2. ee puttA me tujjh-prty| 3. phalaM smnnuhoi-mu.| 4. giha dharma-pratyaH / 5. vi-pratya0 / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 paumacariyaM [105.85cajhyA amaravaIe, devIe kucchisaMbhavA jAyA / te hemaNAhaputtA, viNiyAe surakumArasamA // 85 // mahu-keDhavA narindA, jAyA telokpAyaDapayAvA / bhuJjanti niravasesaM, puhaI jiyasattusAmantA // 86 // navaraM tANa na paNamai, bhImo girisiharadumgamAvattho / ubAsei ya desaM, uiNNasenno kayantasamo // 87 // vaDanayarasAmieNaM, bhImassa bhaeNa vIraseNeNaM / saMpesiyA ya lehA, turantA mahunarindassa // 88 // suNiUNa ya lehattha, desaviNAsaM tao paramaruTTho / nipphiDai ya mahurAyA, tassuvari sAhaNasamaggo // 89 / / aha so kameNa patto, vaDanayaraM pavisiu~ kayAhAro / taM vIraseNabhajaM, candAbhaM pecchai narindo // 90 // cintei to maNeNaM, imAeN saha naH na bhuJjimo bhoge / to majjha imaM raja, nissAraM niSphalaM 'jIyaM // 11 // kajjA-'kajaviyanna, paDisattu nijiUNa' saMgAme / puNaravi sAeyapuri, kameNa saMpatthio rAyA // 92 // kAUNa ya mantaNayaM, rAyA pUei sabasAmante / vAharai vIraseNaM, tAhe anteurasamamgaM // .93 // sammANio ya so vi ya, visajjio sabanaravaisamaggo / navaraM ciya candAbhA, mahuNA anteure "chUDhA // 94 // abhiseyapaTTabandhaM, candAmA pAviyA narindeNaM / nAyA ya mahAdevI, sabANa vi ceva mahilANaM // 95 // . aha so mahU narindo, candAbhAsahagao tahiM bhavaNe / raisAgarovagADho, gayaM pi kAlaM na lakkhei // 96 // so ya puNa vIraseNo, hariyaM nAUNa attaNo kantaM / ghaNasogasalliyaGgo, sahasA ummattao nAo // 97 // evaM aNuhaviya ciraM, kantAvirahammi dussahaM dukkhaM / maNDavasAhusayAse, pavaio vIraseNo so // 98 // so vIraseNasAha, tavacaraNaM ajjiUNa kAlagao / divaGgayamauDadharo, devo vemANio jAo // 99 // aha so mahU narindo, ciTThai dhammAsaNe suhaniviTTho / mantIhiM sahAlAvaM, vavahAraviyAraNaM kuNai // 10 // upabhoga kiyaa| (84) cyuta hone para vinItA nagarImeM amaravatI devIkI kukSise utpanna ve hemanAthake devakumArake samAna sundara putra hue| (85) ve madhu aura kaiTabha rAjA tInoM lokoMmeM vyakta pratApavAle hue aura zatra-rAjAoMko jInA samagra pRthvIkA upabhoga karane lge| (86) parantu parvatake zikhara para Aye hue durgameM sthita bhIma unake samara mukatA nahIM thaa| yamake jaisA aura prabala sainyavAlA vaha dezako ujAr3ane lgaa| (87) var3anagarake svAmI vIrasenane bhImaka bhayase madhu rAjAke pAsa phaurana patra bheje| (88) patra meM likhe hue dezake nAzake bAremeM sunakara atyanta kruddha madhurAjA usake Upara AkramaNa karaneke lie senAke sAtha nikalA (8) kramazaH calatA huA vaha var3anagara phuNcaa| praveza karake bhojana karake. rAjAne vIrasenakI bhAyoM candrAbhAko dekhaa| (80) taba vaha manameM socane lagA ki yadi maiM isake sAtha bhoga nahIM bhogUMgA to merA yaha rAjya nissAra hai aura yaha jIvana niSphala hai| (61) kArya-akAryako jAnanevAle usane virodhI zatruko saMgrAmameM jIta liyaa| rAjAne sAketapurIkI ora punaH kramazaH prasthAna kiyaa| (62) maMtraNA karake rAjAne saba sAmantoMkA pUjA-satkAra kiyaa| taba antaHpurake sAtha vIrasenako bulaayaa| (63) sammAnita use bhI saba rAjAoMke sAtha visarjita kiyA, kintu madhune candrAbhAko antaHpurameM rakha liyaa| (64) rAjAse candrAbhAne abhiSeka kA paTTabandha paayaa| sabhI mahilAoMkI vaha mahAdevI huii| (65) usa mahalameM candrabhAke sAtha premasAgarameM lIna vaha madhu rAjA bIte hue samayako bhI nahIM jAnatA thaa| (96) udhara vaha vIrasena apanI patnIkA apaharaNa huzrA hai aisA jAnakara zarIra meM zokase atyanta pIr3ita ho sahasA unmatta ho gyaa| (37) isa taraha cirakAla taka patnIke virahameM atyanta duHkhita ho vIrasena rAjAne maNDapa sAdhuke pAsa pravrajyA lI / (98) vaha vIrasena sAdhu tapazcaryA karake marane para divya aMgada evaM mukuTadhArI vaimAnika deva huaa| (EE) eka dina dharmAsana para sukhapUrvaka baiThA huA madhu rAjA maMtriyoMke sAtha parAmarza aura vyavahArakI vicAraNA kara rahA thA / (100) usa vyavahArako chor3akara vaha apane bhavana kI ora claa| candrAbhAne pUchA ki he nAtha ! Aja vilaMba 1. saamntN-mu0| 2. jaayN-mu0| 3. *Na samaramuhe / pu0-pratya0 / 4. buuddhaa-mu.| 5. *No ya-pratya0 / aha so mahU narindA, vinItA nagarImeM amalama vyakta pratApavAle hue AbhIma unake samara kA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105. mahu-keDhava uvakkhANapavvaM taM caiva u vabahAraM, rAyA mottUNa patthio sagihaM / bhaNio candAbhAe, kiM ajja cirAviyaM sAmi ? // 101 // teNa vi sA paDibhaNiyA, vavahAro pAradAriyassa pie / / Asi na tIrai chettu, cirAviyaM teNa ajja mae // 102 // to bhai vihasiU, candAbhA pAradAriyaM sAmi ! / pUehi payatteNaM, na tassa doso havai loe // 103 // suNiUNa tIeN vayaNaM, ruTTho mahupatthivo bhaNai evaM / jo niggahassa bhAgI, so kaha pUijjae duTTho ? // 104 // nai nihaM narAhiva !, kuNasi tumaM pAradAriyanarassa / ghoraM tu mahAdaNDaM, kiM na hu taM attaNo kuNasi ? // 105 // paDhamaparadArasevI, sAmi ! tumaM sayalavasumaInAho / pacchA havai ya loo, naha rAyA taha payA sabA // 106 // sayameva naravarindo, jattha u paradArio havai duTTho / tattha u kiM vavahAro, kIrai logassa majjhammi ? // 107 // suNiUNa vayaNameyaM, paDibuddhI takkhaNaM mahU rAyA / nindai puNo puNo cciya, appArNa jAyasaMvego // 108 // kulavaddhaNassa rajjaM, dAu~ saha keDhaveNa mahurAyA / nikkhamai daDhadhiIo, pAse muNisIhaseNassa // 109 // candAbhAvi mahAkulasaMbhUyA ujjhiUNa rAyasiriM / tasseva pAyamUle, muNissa dikkhaM ciya pavannA // ghoraM kAUNa tavaM kAlagayA AraNaccue kappe / mahu-keDhavA'NunAyA, doNNi vi te indapaDiindA // samaNI viya candAbhA, saMjama-tava-niyama- jogajuttamaNA / kAlaMgayA uvavannA, devI diveNa rUveNaM // bAvIsasAgarAIM, naha tehi suhaM magoharaM bhuttaM / seNiya ! accuyakappe, sIyA indo viya taheva // imaM mahU-keDhavarAyaceTTiyaM, samAsao tujjha mae niveiyaM / narinda ! dhIrakumArasaMgayaM, suNehi etto vimalANukittaNaM // 114 // // ii paumacarie mahu-keDhava uvakkhANaM nAma paJcuttarasayaM pavvaM samattaM // 110 // 105. 114 ] kyoM huA ? (101) usane bhI use uttarameM kahA ki, he priye ! parastrI meM lampaTakA eka muqaddamA thA / usake nirNayakA patA nahIM calatA thA / isase Aja mujhe vilamba huA / ( 202 ) taba candrAbhAne ha~sakara kahA ki, he svAmI ! tuma usakI prayatnase pUjA karo parastrIsevana karanevAle kA lokameM doSa nahIM hotA / (103) usakA kathana sunakara ruSTa madhu rAjAne aisA kahA ki jo daNDakA bhAgI hai vaha duSTa kaise pUjA jAyagA ? (104) he rAjan ! parastrIlampaTa manuSyako tuma ghora daNDa dete ho, to apane Apako daNDa kyoM nahIM dete ? (105) he svAmI ! sArI pRthvIke mAlika tuma prathama paradArasevI ho / bAdameM loga haiN| jaisA rAjA vaisI sArI prajA hotI hai / (106) jahA~ svayaM rAjA hI duSTa va parastrIlampaTa hotA hai vahA~ logoMke bIca kyA phaisalA kiyA jAtA hogA ? (107) 111 // 112 // 113 // yaha kathana sunakara madhu rAjA tatkAla pratibuddha huA / virakta vaha apane Apako punaH punaH nindA karane lagA / (108) -kulavardhanako rAjya dekara dRr3ha buddhivAle madhu rAjAne kaiTabhake sAtha siMhasena munike pAsa dIkSA lI / (106) bar3e kulameM utpanna candrAbhAne bhI rAjya kI lakSmIkA parityAga kara usI munike caraNoM meM dIkSA aMgIkAra kI / (110) ghora tapa karake marane para ve donoM madhu aura kaiTabha AraNa aura acyuta kalpameM indra aura prati indrake rUpameM paidA hue| (111) saMyama, tapa, niyama aura yogameM yukta manavAlI zramaNI candrAbhA bhI marane para divya rUpase sampanna devIke rUpameM utpanna huI / (112) he zreNika ! jisa taraha unhoMne bAIsa sAgaropama taka acyuta devaloka meM manohara sukha bhogA usI taraha indra rUpase sItAne bhI bhogA / (113) he rAjan ! madhu evaM kaiTabha rAjAoMkA carita maiMne tumase saMkSepameM khaa| aba ATha dhIra kumAroMkA vimala evaM zlAghanIya carita suno / (114) // padmacarita meM madhu-kaiTabhakA upAkhyAna nAmaka eka sau pA~cavA~ parva samApta huA / 1. 0NDaM to kiMNa hu a0 - pratya / 2. attANaM - pratya0 / 3. 0ndo cciya - pratya0 / 556 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106. lakkhaNakumAranikkhamaNapavvaM - kaJcaNanayarAhivaI, kaNAraho NAma kheyaro sUro / mahilA tassa 'sayahuyA, doNNi ya dhUyAu kannAo // 1 // tANaM sayaMvaraTe, sake vi ya kheyarA samAhUyA / kaNayaraheNa turanto, rAmassa vi pesio leho // 2 // suNiUNa ya lehatthaM, halahara-nArAyaNA suyasamaggA / vijjAharaparikiNNA, taM kaNayapuraM samaNupattA // 3 // tAva sahAsu niviTThA, sabe vi ya ubhayaseDhisAmantA / AharaNabhUsiyaGgA, devA va mahiDDisaMjuttA // 4 // rAmo lakkhaNasahio, kumAraparivArio vimaannaao| avayariUNa niviTTho, tattheva sahAeN surasariso // 5 // tAva ya diNe pasatthe, kanAo do vi kayavibhUsAo / taM ceva rAyaudahiM, jaNakallolaM paviTTAo // 6 // tANaM ciya mayaharao, dAvei narAhive bahuviyappe / hari-vasaha-sihi-parvagama-garuDa-mahAnAgacindhAle // 7 // mayaharayadAvie te, jahakkama naravaI paloeuM / kannAhi kayA diTThI, lavaM-'kusANaM ghaNasiNehA // 8 // mandAiNIeN gahio, aNaGgalavaNo aNaGgasamarUvo / candamuhIe vi tao, gantuM mayaNaMkuso vario // 9 // aha tattha jaNasamUhe, nAo ciya halahalAravo gahiro / naya-hasiya-gIya-vAiya-vimukkahuMkAravukkAro // 10 // sAhu tti sAhu logo, jaMpai sIsaGguliM bhamADento / aNusariso saMjogo, amhehi sayaMvare diTTho // 11 // gambhIradhIragaruyaM, esA mandAiNo gayA lavaNaM / mayaNakusaM surUvaM, candamuhI pAviyA dhIraM // 12 // sAhukkAramuharavaM, logaM suNiUNa lakkhaNassa suyA / lavaNaM-''kusANa ruThThA, sannajjheuM samADhattA // 13 // devINa visallAINa nandaNA aTTa varakumArA te / pannAsUNehiM tihiM, saehi bhAINa parikiNNA // 14 // 106. kumAroMkA niSkramaNa kAMcananagarakA svAmI kanakaratha nAmakA eka zUravIra khecara thaa| usakI patnI zataTutA thii| usakI do avivAhita putriyA~ thiiN| (1) unake svayamvarake lie sabhI khecara bulAye gaye / kanakarathane rAmake pAsa bhI phaurana lekha bhejaa| (2) lekhameM jo likhA thA vaha sunakara vidyAdharoMse ghire hue rAma aura lakSmaNa putroMke sAtha usa kanakapurameM A pahu~ce / (3) taba sabhAmeM AbhUSaNoMse bhUSita zarIravAle aura devoMke samAna bar3I bhArI Rddhise yukta donoM zreNiyoMke saba sAmanta baiMTha gaye / (4) kumAroMse dhire hue deva jaise rAma lakSmaNake sAtha vimAnameMse utarakara usI sabhAmeM jA baitthe| 5) taba zubha dinameM alaMkRta donoM kanyAe~ logoMrUpI taraMgoMvAle usa rAjasamudra meM praviSTa huii| (6) siMha, vRSabha, mora, vAnara, garuNa evaM mahAnAgake cihnose aMkita aneka rAjA kaMcukIne unheM dikhAye / (7) anukramase kaMcukI dvArA dikhAye gaye rAjAoMko dekhatI huI una kanyAoM ne saghana snehayukta dRSTi lavaNa aura aMkuza para DAlI (5) mandAkinIne anaMgake samAna rUpavAle anaMga lavaNako aMgIkAra kiyA to candramukhIne bhI jAkara madanAMkuzakA varaNa kiyaa| (8) taba usa janasamUhameM jayadhvani, hAsya, gAnA-bajAnA tathA huMkAra aura garjanA jisameM ho rahI hai aisA gambhIra kolAhala maca gyaa| (10) mastaka aura u~galI ghumAte hue loga 'acchA huA, acchA huaa|' svayambara meM hamane sadRzakA sadRzake sAtha yoga dekhA haiaisA kahane lage / (11) yaha mandAkinI gaMbhIra aura dhIra bar3e lavaNake sAtha gaI hai aura candramukhIne sundara dhIra madanAMkuzako pAyA hai / (12) mukhase sAdhuvAda kahate hue logoMko sunakara lakSmaNake putra lavaNa va aMkuzake Upara ruSTa hue aura kavaca dhAraNa karane lge| (13) vizalyA Adi deviyoMke putra ve ATha kumAravara dUsare DhAI sau bhAiyoMse ghire hue the| lavaNa aura 1. sayaMhuya, do0-prty| 2. *NNA kaNayapuraM cevmnnu0-prty| 3. y-mu0| 4. kaNNAhiM dina diTThI-pratyaH / 5. ypmukk0-prty| 6. syNvro-prty0| 7. dhiiraa-mu.| Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106. kumAranikkhamaNapavvaM 19 // 20 // 21 // 22 // 23 // lavaNaM-''kusANa kuddhaM, bhAibalaM tehiM aTThahiM nahiM / mantehi va uvasamiyaM, bhuyaMgamANaM samUhaM va // 15 // tAhe la' kusaNaM, pANiggahaNaM kameNa nibattaM / bahutUra - saGkhapauraM, naJcantavilAsiNijaNohaM // 16 // te lakkhaNassa putA, daTThaNa sayaMvariM mahAriddhiM / aha bhANiuM payattA, sAmarisA duTThavayaNAI // 17 // amhe ki keNa hINA, guNehiM eyANa jANaisuyANaM ! / jeNaM ciya parihariyA, kannAhiM vivegarahiyAhiM // 18 // eyANi ya annANi ya, soyantA tattha varakumArA te / bhaNiyA rUvamaIe, sueNa aibuddhimanteNaM // mahilAeN kae kamhA, soyaha tumbhettha dAruNaM sabe / hohaha uvahasaNijjA, imAeN ceTThAeN logassa ! // kammaM, haMva asuhaM va ettha saMsAre / taM teNa pAviyabaM, tubbhe mA kuha paritAvaM // eyANa adUdhuvANaM, kayalIthambha va sArarahiyANaM / bhogANa visasamANaM, karaNa mA dukkhiyA hoha // tAyassa mae aGke, ThieNa bAleNa potthayagmi suyaM / vayaNaM jaha maNuyabhavo, bhavANa savvuttamo eso // taM eva imaM ladhu, mANusanammaM jayammi aidulahaM / kuNaha paraloyahiyayaM, niNavaradhammaM payatteNaM // dANeNa sAhavANaM, bhogo labbhai taveNa devataM / nANeNa siddhisokkhaM, pAvijjai sIlasahieNaM // nAyassa dhuvaM maraNaM, doggaigamaNaM ca hoi paraloge / taM eva jANamANA, sabe vi ya kuNaha niNadhammaM // suNiUNa vayaNameyaM, paDibuddhA te tahiM kumAravarA / piyaraM kayaJjaliuDA, bhaNanti nisuNehi vinnappaM // nai tAya ! icchasi hiyaM, amhANaM vallabhANa puttANaM / to mA kAhisi vigdhaM, dikkhAbhimuhANa savANaM saMsArammi aNante, paribhamiyA visayaloluyA amhe / dukkhANi aNuhavantA, saMpai icchAmi pabaiuM // to bhai lacchinilao, vayaNaM agghAiuM sire puttA / kailAsasiharasarisA, ee cciya tumha pAsAyA // aMkuzake Upara kruddha bhAiyoMkI senAko una ATha janoMne mantroMse zAnta kiye jAnevAle sarpoMke samUhakI bhA~ti, zAnta kiyA / (25) taba lavaNa aura aMkuzakA pANigrahaNa vidhivat sampanna huA / usa samaya aneka vidha vAdya aura zaMkha baja rahe the aura vArAMganAoMkA samUha nAca rahA thA / (16) 24 // 25 // 29 // 30 // lakSmaNake ve putra svayamvarakI mahAn Rddhiko dekhakara IrSyAvaza duSTa vacana kahane lage ki kyA hama ina jAnakIputroMse guNoM meM kucha hIna haiM ki vivekarahita ina kanyAoMne hamako chor3a diyA / (17-18) ina tathA aise dUsare vacana sunakara rUpamatIke atyanta buddhizAlI putrane una kumAroMse kahA ki tuma saba strIke lie kyoM dAruNa zoka karate ho? aisI ceSTAse logoM meM tuma upahasanIya hooge / ( 19-20 ) isa saMsArameM jisane jaisA zubha athavA azubha karma kiyA hogA, vaisA hI phala pAvegA / ataH tuma duHkha mata karo / ( 21) ina adhruva, keleke khambheke samAna sArahIna aura viSatulya bhogoMke lie tuma duHkhI mata ho / (22) bacapanameM pitA kI goda meM baiThe hue maiMne pustakameMse yaha vacana sunA thA ki manuSyabhava saba bhavoMmeM utkRSTa hai / (23) jagata meM atidurlabha aise isa manuSyajanmako pAkara paraloka meM hitakara jinavarake dharmakA prayatnapUrvaka AcaraNa karo / ( 24) sAdhuoM ko dAna denese bhoga milatA hai, tapase devatva aura zIlasahita jJAnase siddhikA sukha milatA hai / (25) jo paidA huA hai usakA maraNa nizcita hai aura paralokameM durgati meM jAnA par3atA hai / yaha jAnake saba koI jinadharmakA pAlana kreN| (26) 106. 30] 26 // 27 // // 28 // yaha kathana sunakara ve kumAravara vahIM pratibuddha hue| hAtha jor3akara unhoMne pitA se kahA ki Apa hamArI binatI suneM / (27) he tAta! hama priya putroMkA yadi Apa hita cAhate haiM to dIkSAkI ora abhimukha hama sabake Upara vighna mata DAlanA / (28) viSayalolupa hama duHkhoM kA anubhava karate hue ananta saMsArameM bhaTake haiN| aba hama pravrajyA lenA cAhate haiM / (26) taba lakSmaNane sira para sU~ghakara kahA ki putro ! kailAsaparvatake zikharake jaise U~ce ye sonekI uttama dIvAroMvAle, 1. mantohi ya uda0 mu0 / 2. amhehiM keNa - pratya0 / 3. rUvavaIe - pratya* / 4. hoha uvahAsaNijA - mu0 / 5. ba dukkhaM va-pratya* / 6. 0 ha ya paraloyahiyaM - mu0 / 7. tahiM varakumArA pratya0 / 109 561 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 106. 31mahurasaruggIyanigghosA // 31 // pAsAe niccaramaNijje // 32 // 33 // paumacariyaM. varakaJcaNabhittIyA, savvuvagaraNehiM saMjuyA rammA / vINA-vaMsaraveNa ya, varajuvaIhiM maNahare, vivuhAvAse va rayaNapajjalie / kaha putta muJcaha ime, AMhAra-pANa-candaNa-mallA-SSharaNesu lAliyA tumme / visahissaha kaha eyaM, dukkaracariyaM muNivarANaM // kaha nehanibbharAo, muJcaha naNaNIu vilavamANIo / na ya jIvanti khaNaM pi hu, 'tujjha viogammi eyAo // 34 // so tehiM vi paDibhaNio, tAya ! bhamantANa amha saMsAre / jaNaNINa sayasahassA, piyarANa ya voliyA'NantA // 35 // na piyA na ceva mAyA, na ya bhAyA neya atyasaMbandhA / kubanti parittANaM, jIvassa u dhammarahiyassa // 36 // jaM bhaNasi tAya ! bhuJjaha, issariyaM ettha mANuse jamme / taM khivasi andhakUve, jANanto duttare amhe // 37 // salilaM caiva piyantaM, hariNaM jaha haNai ekkao vAho / taha haNai naraM maccU, tisiyaM ciya kAmabhogesu // 38 // . jai eva vippaogo; nAyai bandhUhiM saha dhuvo etthaM / to kIsa kIrai raI, bandhaNasiNehanaDio, puNaravi bhogesu dAruNaM satto / puriso pAvai dukkhaM dukkhasalilAvagADhe, kasAya gAhukaDe bhavAvatte / ghaNadomgaiviccIe, 1 saMsAre dosabAhulle ? // 39 // cirakAlaM dIhasaMsAre // 40 // naramaraNa kilesakallole // 41 // 42 // 43 // yArise mahAyasa !, bhamiyA saMsArasAyare amhe / dukkhAIM aNuhavantA, kaha kaha vi ihaM samuttiSNA // saMsAriyadukkhANaM, bhIyA naramaraNavippaogANaM / aNumannasu tAya ! tumaM, pabajjaM giNhimo ajjaM // te eva nicchiyamaNA, dikkhAbhimuhA suyA muNeUNaM / aNumanniyA kumArA, avagUDhA lacchinilaeNaM // AucchiUNa piyaraM, bandhunaNaM ceva sabajaNaNIo / tAhe gayA kumArA, mahindaudayaM varujjANaM // caiUNa niravasesaM, pariggahaM nAyativasaMvegA / saraNaM mahAbalamuNiM, patA te aTTha vi kumArA // sabhI upakaraNoMse yukta, vINA aura baMsIkI dhvanise ramya tathA madhura svaravAle gItoM ke nirghoSase sampanna tumhAre ye mahala haiM / (30-31) putro ! sundara yuvatiyoMke kAraNa manohara, ratnoMse dedIpyamAna devoMke AvAsa jaise aura nitya ramaNIya aise ina prAsAdoM ko kyoM chor3ate ho ? (32) AhAra, pAna, candana, puSpa evaM AbharaNoMse lAlita tuma munivaroMke duSkara caritrako kaise saha sakoge ? ( 33 ) snehase paripUrNa rotI huI mAtAoMkA tuma kaise tyAga karoge ? tumhAre viyoga meM ye kSaNabhara bhI jItI nahIM raheMgI / (34) 44 // 45 // 46 // isa para unhoMne use kahA ki, he tAta! saMsAra meM ghUmate hue hamAre lAkhoM mAtAe~ aura ananta pitA vyatIta ho cuke haiM / (35) isa lokameM dharmarahita jIvakI rakSA na pitA, na mAtA, na bhAI aura na sage sambandhI hI kara sakate haiM / (36) pitAjI ! Apane jo kahA ki isa manuSyajanma meM aizvaryakA upabhoga karo, to aisA kahakara Apa hameM jAnabUjhakara dustara aise andhe kue~ meM pheMka rahe haiM / (37) jisa taraha pAnI pIte hue hiranako akelA vyAdha mAra DAlatA hai usI taraha kAmabhogoM meM pyAse manuSyako mRtyu mAra DAlatI hai / (38) yadi isa loka meM bandhujanoMke sAtha avazya hI viyoga hotA ho to doSoMse bhare hue saMsAra meM rati kyoM kI jAya ? ( 36 ) snehake bandhana meM nAcatA huA manuSya bhogoM meM punaH punaH atyanta Asakta ho dIrgha saMsAra meM cirakAla taka duHkha pAtA hai / (40) he mahAyaza ! duHkharUpI jalase bhare hue, kaSAyarUpI grAhoMse vyApta, bhavarUpI vartavAle, durgatirUpI vizAla taraMgoMse yukta tathA janma-maraNake klezoMse kallolita - aise saMsArasAgara meM bhaTakate hue aura duHkha anubhava karate hue hama kisI tarahase yahA~ tairakara Aye haiM / (41-42) he tAta ! saMsArake janma, maraNa aura viyogake duHkhoMse bhayabhIta hameM Apa anumati deM / hama Aja pravrajyA grahaNa kareMge / (43) isa taraha dRr3ha manavAle aura dIkSA kI ora abhimukha putroMko jAnakara lakSmaNane anumati dI aura AliMgana kiyA / (44) taba pitA, bandhujana tathA saba mAtAoMse pUchakara kumAra mahendrodaya nAmake uttama udyAnameM gaye / (45) samapra parigrahakA tyAga karake tIvra saMvegavAle una AThoM kumAroMne mahAbala munikI zaraNa lii| (46) samiti aura guptise yukta tathA 1. tumbha vi0 mu0 / 562 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 563 107.6] 107. bhAmaMDalaparaloyagamaNavihANapavvaM uggaM tavovihANaM, kuNamANA samii-guttisaMjuttA / aha te kumArasamaNA, viharanti 'mahiM daDhadhiIyA // 47 // eya kumAravaranikkhamaNaM pasatthaM, bhAveNa je vi hu 'suNanti narA'pamattA / tANaM paNassai khaNeNa samatthapAvaM, bohIphalaM ca vimalaM samuvajjiNanti // 48 // .. // ii paumacarie kumAranikkhamaNaM nAma chauttarasayaM pavvaM samattaM // 107. bhAmaMDalaparaloyagamaNavihANapavvaM vIrajiNindassa gaNI, paDhamapayaM saMsio maipagabbho / sAhai maNogaya so. bhAmaNDalasantiyaM cariyaM // 1 // nisuNehi magahasAmiya!, aha so bhAmaNDalo pure niyae / bhuJjai kheyaraiDDi, kAmiNisahio surindo va // 2 // cinteUNa payatto, saMpai jai ha laemi jiNadikkhaM / to juvaipaumasaNDo, sussihii imo na saMdeho // 3 // kAmiNimaNamajjhagao, visayasuhaM muJjiUNa cirakAlaM / pacchA tavaM sughoraM, dukkhavimokkhaM karisse haiM // 4 // bhogesu ajjiyaM jaM, pAvaM aidAruNaM pamAeNaM / taM pacchimammi kAle, jhANaggINaM dahisse haM // 5 // ahavA vi mANabhaGga, samare kAUNa kheyarabhaDANaM / ThAvemi vase doNi vi, ANAkArIu seDhoo // 6 // mandaragirIsu bahuviharayaNujjoviyaniyambadesesu / kIlAmi tattha gantuM, imAhiM sahio paNaiNIhiM // 7 // vatthUNi evamAI, paricintantassa tassa magahavaI / / bhuJjantassa ya bhogaM, gayAI saMvaccharasayAiM // 8 // evaM kAUNa ima, karemi kAlammi cintayantassa / bhAmaNDalassa AuM, saMthAraM AgayaM tAva // 9 // dRr3ha buddhivAle ve kumArazramaNa ugra tapovidhi karate hue pRthvI para vihAra karane lge| (47) kumAroMke isa prazasta niSkramaNako jo puruSa apramatta hokara bhAvapUrvaka sunate haiM unakA sArA pApa kSaNa bharameM naSTa ho jAtA hai aura ve vimala vodhiphala prApta karate haiN| (48) // padmacaritameM kumAroMkA niSkramaNa nAmakA eka sau chaTha parva samApta huA / 107. bhAmaNDalakA paraloka gamana taba vIra jIvendrake zlAghanIya aura samartha buddhizAlI prathama gaNadhara gautamasvAmI manameM rahA huA bhAmaNDala viSayaka carita kahane lge| (1) he magadhanareza ! tuma suno| vaha bhAmaNDala striyoMke sAtha apane nagarameM surendrakI bhA~ti khecaraRddhikA upabhoga karatA thA / (2) vaha socane lagA ki yadi maiM dIkSA lU~ to yaha yuvatIrUpI padmavana sUkha jAyagA, isameM sandeha nhiiN| (3) striyoMke bIcameM rahA huA maiM cirakAla taka viSayasukhakA upabhoga karake bAdameM duHkhakA nAza karanevAlA ghora tapa karU~gA / (4) bhogoMmeM pramAdabraza jo atidAruNa pApa ajita karU~gA vaha bAdake samayameM (vRddhAvasthA meM) dhyAnAgnise maiM jalA ddaaluuNgaa| (5) athavA yuddha meM khecara-subhaToMkA mAnabhaMga karake donoM zreNiyoMko AjJAkArI banAkara basameM kruuN| (6) mandarAcala para Aye hue nAnAvidha ratnoMse udyotita pradezoMmeM ina ruiyoM ke sAtha jAkara krIr3A kruuN| (7) he magadhapati! aisI bAteM socate hue aura bhogakA upabhoga karate hue usake saikar3oM sAla bIta gye| (8) 'aisA karake samaya Ane para yaha karU~gA'-aisA socate hue bhAmaNDalakI bichaune para par3e rahanekI Ayu (vRddhAvasthA) A gaI / (6) . 1. mhinddddhdhiiyaa-mu0| 2. suNiti-pratya0 / 3. evmaa-prtyH| 4. eyaM kA.-pratyaH / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 paumacariyaM 11 // aha annayA kayAI, pAsAovari Thiyassa sayarAhaM / bhAmaNDalassa asaNI, paDiyA ya sire dhagadhagentI // 10 // jaNayasue kAlagae, nAo anteure mahAkando | 'hAhAkAra muharavo, paryAliyanayaNaMvicchaDDo // jANatA vi pAI, annaM jammantaraM dhuvaM purisA / taha vi ya kAlakkhevaM, kuNanti visayAmisAsatA // khaNabhaGgurassa kajje, imassa dehassa sArarahiyassa / purisA karenti pAvaM, jANantA caiva satthAI // kiM koraha satyehiM, appANo jehi neva uvasamio ? / ekkaparyaM pi varaM taM jaM niyayamaNaM pasAei // evaM jo dIhasutaM kuNai iha naro NeyavAvArajutto, nizvaM bhogAbhilAsI sayaNapariyaNe tibanehANurato / saMsAraM so mahantaM paribhamai ciraM ghoradukkhaM sahanto / tumhArA ! patthe sasiyaravimale hohi dhammekkacitto // 15 // // ii paumacarie bhAmaNDalaparaloyagama NavihANaM nAma sattuttarasayaM pavvaM samattaM // [ 107.10 108. haNuvaNivvANagamaNapavvaM to magahAhivaI !, suNehi haNuyassa tAva vittantaM / varakaNNakuNDalapure, bhoge ciya sevamANassa // 1 // juvai sahasseNa samaM, vimANasiharaTTio mahiDIo / lolAyanto viharai, aha annayA vasante, saMpatte jaNamaNohare kAle / koilamahuruggIe, calio merunagavaraM, bandaNabhattIeN ceiyaharANaM / haNuo pariyaNasahio, mahIeN varakANaNavaNAIM // 2 // mahuyaramuJcantajhaMkAre // 3 // divavimANe samArUDho // 4 // 12 // 13 // 14 // kabhI eka dina prAsAdake Upara sthita bhAmaNDalake sira para akasmAt dhaga dhaga karatI huI bijalI girI / (10) Star bhAmaNDala ke marane para antaHpurameM hAhAkAra se mukharita aura A~khoM meM se girate hue A~suoMse vyApta aisA jabaradasta Akranda maca gayA / (11) dUsarA janmAntara avazya hai aisA jAnate hue bhI pramAdI puruSa viSayarUpI mAMsameM Asakta ho samaya vyatIta karate haiM / (12) zAstroMko jAnate hue bhI isa kSaNabhaMgura evaM sArahIna dehake lie manuSya pApa karate haiM / (13) jinase AtmA upazAnta na ho aise zAstroMse kyA kiyA jAya ? vaha eka zabda bhI acchA hai jo apane manako prasanna karatA ho / (14) isa taraha yahA~ para aneka vyavasAyoMmeM yukta jo manuSya dIrghasUtratA karatA hai aura svajana-parijanameM tIvra snehase anurakta hokara bhogoMkI nitya abhilASA rakhatA hai vaha cirakAla taka ghora duHkha sahanakara vizAla saMsAra meM bhaTakatA phiratA hai / ataH he rAjan ! prazasta aura candramAke samAna vimala dharmameM ekAgra bano / (15) // padmacarita bhAmaNDalakA paralokagamana-vidhAna nAmaka eka sau sAtavA~ parva samApta huA || 108. hanumAnakA nirvANagamana magadhAdhipati zreNika ! tuma aba uttama karNakuNDalapurameM bhogoMkA upabhoga karanevAle hanumAnakA vRttAnta suno / (1) eka haz2Ara yuvatiyoMke sAtha vimAna ke zikhara para sthita aura bar3I bhArI RddhivAlA vaha pRthvI para Aye hue sundara bAga bagIcoMmeM lIlA pUrvaka vihAra karatA thA / (2) eka dina koyalake dvArA madhura svarameM gAI jAtI aura bhauroMke bhaMkArase kRta vasanta Rtuke Anepara logoMko dhAnanda denevAle samayameM parijanoM se yukta hanumAna divya vimAna meM samArUr3ha ho caityagRhoMke darzanake lie meru parvatakI ora claa| (3-4) mana aura pavanake samAna atyanta tIvra gativAlA vaha AkAzameM ur3akara 1. hAhAkArapalAvo, payaH - pratya0 / 2. appA jehi Neva saMjamiyaM / ekka0 - prty0| 3. kuNaiha puriso peya0 - pratya0 / 4. dukkhaM lahanto - mu0 / 5. 0 mANesu ArUDho - mu0 / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108.20] 108. haNuvaNivvANagamaNapavvaM 565 uppaio gayaNayale, vaccai maNapavaNadacchaparihattho / kulapabayANa uvariM, abhivandanto jiNaharAI // 5 // saMpatto ya nagavaraM, rayaNasilAkaNayasiharasaMghAyaM / nANAvihadumagahaNaM, caukANaNamaNDiyaM ramma // 6 // so bhaNai peccha sundari !, nagarAyassuvari jiNaharaM tuGgaM / jagajagajagentasohaM, unbhAsentaM disAyakkaM // 7 // pannAsa joyaNAI, dohaM paNuvIsa ceva vitthiNaM / rehai chattIsuccaM, girissa mauDAyae rammaM // 8 // tavaNijjujjala-nimmalagouraaituGgaviyaDapAyAra / dhaya-chatta-paTTa-cAmara-lambUsA-''darisa-mAlaI // 9 // eyAI peccha kante!, nANAvihapAyavohachannAI / cacAri uvavaNAI, uvaruvariM nagavarindassa // 10 // gharaNiyale sAlavaNaM ca nandaNaM mehalAe~ airamma / tatto cciya somaNasaM, paNDagaparimaNDiyaM siharaM // 11 // varabaula-tilaya-campaya-asoya-punnAya-nAyamAIhiM / rehanti pAyavehiM, kusumaphaloNamiyasAhehiM // 12 // ghaNakusumagucchakesaramayaranduddAmasurahigandheNaM / vAsanti va disAo, samantao kANaNavaNAI // 13 // eesu caunikAyA, devA kIlanti pariyaNasamaggA / raisAgarovagADhA, na saranti nie vi hu vimANe // 14 // eyANa uvavaNANaM, ThiyAI majjhammi ceiyagharAI / tavaNijjapiJjarAI, bahuvihasurasaGghanamiyAI // 15 // avaiNNo pavaNasuo, tattha vimANAu pariyaNasamaggo / pAyakkhiNaM kareu, pavisarai tao jiNAgAraM // 16 // TThaNa siddhapaDimA, bahulakkhaNasaMjuyA diNayarAbhA / paNamai pahaTThamaNaso, kantAhiM samaM pavaNaputto // 17 // maNa-nayaNahAriNIo, haNuvassa piyAu kaNayakamalehiM / pUenti siddhapaDimA, annehiM vi dibakusumehiM // 18 // sayameva pavaNaputto, paDimAo kuGkumeNa acceuM / dei varasurahidhUyaM, baliM ca tivANurAeNaM // 19 / / etto vANaramaulI, arahantaM jhAiUNa bhAveNaM / thuNai thuimaGgalehi, vivihehiM pAvamahaNehiM / / 20 // kulaparvatoMke Upara Aye hue jinamandiroMmeM vandana karatA huA ratnoMkI zilAoM aura soneke zikharoMse yukta, nAnAvidha vRkSoMse vyApta aura cAra udyAnoMse maNDita aise eka sundara parvatake pAsa A phuNcaa| (5-6) usane kahA ki, he sundarI ! parvatake Upara vizAla, jagamagAtI zobhAvAle aura dizAoMko prakAzita karanevAle jinamandirako dekho| (7) pacAsa yojana lambA, pacIsa yojana caur3A aura chattIsa yojana U~cA vaha sundara jinamandira parvatake mukuTa jaisA lagatA hai| (8) soneke ujjvala aura nirmala gopura va atyunnata vikaTa prAkAravAlA yaha dhvajA, chatra, paTTa, cAmara, lambUSa, darpaNa aura mAlAse zobhita hai| (9) he kAnte! parvatoMmeM zreSTha isa parvata para Upara-Upara Aye hue tathA nAnAvidha vRkSoMke samUhase Acchanna ina cAra upavanoMko dekha / (10) dharAtala para zAlavana, madhyake bhAgameM atyanta sundara nandanavana, usase Upara saumanasa vana hai aura zikhara pANDuka vanase maNDita hai| (11) phUla aura phaloMse jhukI huI zAkhAoMvAle uttama bakula, tilaka, campaka, azoka, punnAga aura nAga Adi vRkSoM se ve zobhita ho rahe haiN| (12) phUloMke ghane gacchoMke kesarake makarandakI tIvra mIThI mahakase mAno bAga-bagIce dizAoMko cAroM orase sugandhita kara rahe haiN| (13) ina udyAnoM meM apane parijanoM ke sAtha cAroM nikAyoM ke deva premasAgarameM avagAhana karake krIr3A karate the| ve apane vimAnoMko bhI yAda nahIM karate the| (14) ina udyAnoMke bIca soneke bane honese pIta varNa vAle tathA devatAoMke nAnAvidha saMghoM dvArA praNata caityagRha avasthita the| (15) parijanake sAtha pavanasuta hanumAna vimAnameMse nIce utraa| pradakSiNA karake usane jinamandira meM praveza kiyaa| (16) nAnA lakSaNoMse yukta aura sUryake samAna kAntivAlI siddha-pratimAko dekhakara manameM harSita hanumAnane patniyoMke sAtha vandana kiyaa| (17) hanumAnakI mana aura A~khoMko haraNa karanevAlI sundarapriyAoMne soneke kamaloM tathA anya divya puSpoMse siddha-pratimAkI pUjA kii| (18) svayaM hanumAnane hI kesarase pratimAoMkI pUjA karake tIvra anurAga vaza uttama sugandhita dhUpa tathA bali pradAna kI / (16) taba vAnaroMmeM mukuTake samAna zreSTha hanumAnane bhAvapUrvaka arihantakA dhyAna karake pApakA nAza 1. *ttacArucA.-pratya0 / 2. uvrovri-prty0| 3. Na ccceu-prty| Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [ 108. 21 30 // 31 // 32 // thuNiUNa nahicchAe, viNiggao niNaharAu haNuvanto / pAyakkhiNei meruM vandanto siddhabhavaNAI // 21 // bharahaM entassa tao, kameNa atthaMgao diyasanAho / haNuvassa sayalasenaM, ThiyaM ca suradunduhigirimmi // 22 // so tattha bahulapakkhe, gayaNayalaM mAruI paloyanto / pecchai ghaNaJjaNanihaM, tArAsu samantao channaM // 23 // cintei to maNeNaM, jaha eyaM candavirahiyaM gayaNaM / na ya sohai kulagayaNaM, tahA viNA purisacandeNaM // 24 // taMtthi nae sale, ThANaM tilatusatibhAgamettaM pi / jattha na kolai macca, sacchando surakharehiM pi // 25 // nai devANa vi esA, cavaNAvatthA u havai sabANaM / amhArisANa saMpai, kA ettha kahA maNUsANaM ! // 26 // bhanti jattha hatthI, mattA girisihara sannihA garuyA / to ettha kiM va bhaNNai ?, paDhamaM ciya avahiyA sasayA // 27 // annANamohieNaM, paJcindiyavasagaeNa jIveNaM / taM natthi mahAdukkhaM, jaM na'NuhUyaM bhramanteNaM // mahilAkareNuyANaM, laddho gharavAriniyalapaDibaddho / aNuhavai tattha dukkhaM, purisagao vammahAsaco // pAseNa paJjareNa ya, bajjhanti cauppayA ya pakkhI ya / iha juvaipaareNaM, baddhA purisA kilissanti // kiMpAgaphalasaricchA, bhogA pamuhe havanti guMlamahurA / te ceva u pariNAme, nAyanti ya visamavisasarisA // taM jANiUna evaM, asAsayaM adhuvaM calaM jIyaM / avahatthiUNa bhoge, pabajjaM giNhimo ajjaM // yANi ya annANi ya, paricintentassa pavaNaputtassa / rayaNI kameNa jhINA, pabhAsayanto ravI uio // 33 // paDibuddho pavaNasuo, bhaNai tao pariyaNaM piyAo ya / dhammAbhimuhassa mahaM, nisuNeha paripphuDaM vayaNaM // 34 // vasiUNa suirakAlaM, mANusanammammi bandhavehiM samaM / avaseNa vippaogo, havai ya mA addhi kuNaha // 35 // tA bhaNanti havaM, mahilAo mahuramammaNagirAo / mA muJcasu nAha ! tumaM, amhe etthaM asaraNAo // 36 // karanevAle vividha prakArake stutimaMgaloMse stuti kI / ( 20 ) icchAnusAra stuti karake jinamandirameM se bAhara nikale hue hanumAnane siddhabhavanoM ko vandana karate hue merukI pradakSiNA dI / (21) jaba hanumAna bharata kSetrakI ora anukramase A rahA thA taba sUrya asta ho gyaa| hanumAnake sAre sainyane suradundubhi parvata para DerA DAlA / (22) hanumAna usa kRSNapakSa meM AkAzako dekhane lagA / cAroM ora tArAoMse AcchAdita aura ghane aMjanake jaise kAle AkAzako usane dekhA / (23) vaha manameM socane lagA ki jisa taraha candrase rahita yaha AkAza suhAtA nahIM hai usI taraha kularUpI gagana bhI puruSarUpI candrake vinA nahIM suhAtA / (24) sAre jagatameM tila aura bhUsIke tIsare bhAga jitanA bhI sthAna nahIM hai jahA~ mRtyu svacchaMdarUpase krIr3A na karatI ho / uttama devoM ke sAtha bhI vaha krIr3A karatI hai / (25) yadi sabhI devoMkI yaha cyavanAvasthA (mRtyu) hotI hai, to phira hama jaise manuSyoM kI to bAta hI kyA ! (26) jinameM parvata ke zikharake samAna bar3e bhArI madonmatta hAthI bhI baha jAya~ to phira kharagoza jaise pahale hI baha jAya~ to usameM kahanA hI kyA ! (27) ajJAna se mohita aura pA~coM indriyoMke vazIbhUta jIvane aisA koI mahAduHkha nahIM hai jo saMsArameM ghUmate hue anubhava na kiyA ho / ( 28 ) strIrUpI hathaniyoMmeM lubdha gharabArarUpI jaMjIrase jakar3A gayA aura kAmameM Asakta puruSagata jIva vahA~ (saMsAra meM) duHkha anubhava karatA hai / (26) caupAye aura pakSI bandhana aura piMjare meM pakar3e jAte haiM / yahA~ yuvatIrUpI piMjar3e meM jakar3e gaye puruSa duHkha uThAte haiM / (30) kiMpAka ke phala ke samAna bhoga prathama guDa jaise madhura hote haiM pariNAma meM ve hI viSama viSake jaise ho jAte haiM / (31) isa taraha jIvanako azAzvata, adhava aura caMcala jAnakara aura bhogoMkA tyAgakara 'Aja pravajyA grahaNa karU~gA / (32) aisA tathA dUsarA vicAra karate hue hanumAna kI rAta kramase vyatIta ho gaI aura prakAzita karanevAlA sUrya udita huaa| (33) 566 pratibuddha hanumAnane taba parijana evaM priyAoMse kahA ki dharma kI ora abhimukha mere spaSTa vacana tuma suno / (34) sucira kAla paryanta manuSyajanmameM bandhujanoMke sAtha rahaneke bAda avazya viyoga hotA hai / ataH tuma adhIra mata hovo / (35) taba madhura aura marmabhASI mahilAoMne hanumAnase kahA ki, he nAtha! yahA~ para asahAya hama sabakA tuma tyAga matakaro / ( 36 ) 1. divasa - pratya0 / 2. guNama0 - mu 28 // 29 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 567 108. 50] 108. haNuvanivvANagamaNavihANapabvaM bhaNai tao haNuvanto, parihiNDantassa majjha saMsAre / mahilANa sahassAI, gayAI kAleNa bahuyAI // 37 // na ya mAyA neva piyA, na puttadArA ihaM marantassa / purisassa paricANaM, na kuNanti jahA kuNai dhammo // 38 // taM eva aNuhave, narayatirikkhesu dAruNaM dukkhaM / kaha puNa jANato haM, karemi mahilAsu saha nehaM // 39 // saMsArammi aNante. bhIo haM jAiyava-maraNANaM / saMpai laemi dikkha, marisaha me aviNayaM satvaM // 40 // meruM piva thiragaruyaM, hiyayaM nAUNa tassa mhilaao| tAhe kuNanti paramaM, akkandaM lolanayaNAo // 11 // AsAsiUNa dhIro, juvaIo ThAviuM suyaM rajje / niSphiDai vimANAo, vijjAharasuhaDaparikiNNo // 42 // Aruhiya purisajANaM, nANAviharayaNakiraNapajjaliyaM / saMpatthio kameNaM, ujjANatthaM jiNAyayaNaM // 43 // 'kAUNaM bandaNayaM, jiNabhavaNe sAhavaM suhaniviTeM / nAmeNa dhammarayaNaM, taM paNamai mAruI tuTTho // 44 // kAUNa ya kiikamma, haNuvo to bhaNai muNivaraM etto / bhayavaM! hohi gurU me, vihehi saMkhevao dikkhaM // 45 // aNumannio gurUNaM, tAhe mauDaM sakuNDalAharaNaM / dei suyassa narindo, saMjamamagge kaucchAho // 46 // *paricattakAmabhogo, kuNai sire mAruI tao loyaM / haNuvanto pavaio, pAse muNidhammarayaNassa // 47 / / pannAsA satta sayA, saMvegaparAyaNA ya naravaiNo / pavaiyA khAyanasA, cAraNasamaNaM paNamiUNaM // 18 // haNuyassa mahiliyAo, savAo daiyasogaduhiyAo / lacchImaIeN sayAse, nAyAo ceva samaNIo // 49 / / siriselo kammavaNaM, sarva jhANANaleNa dahiUNa to| kevalaladdhAisao, saMpatto vimalanimmalaM paramapayaM // 50 // / / ii paumacarie haNuvanivvANagamaNaM nAma aThuttarasayaM pavvaM samattaM / / isa para hanumAnane kahAki saMsArameM ghUmate hue merI aneka sahasra mahilAe~ kAlakramameM ho cukI haiM / (37) isa lokameM marate hue puruSakA paritrANa vaisA na mAtA, na pitA, na putra aura na patnI karate haiM jaisA dharma karatA hai| (38) naraka aura tiryaca gatiyoMmeM vaisA dAruNa duHkha anubhava karake abhijJa maiM kaise striyoMke sAtha sneha kara sakatA hU~ ? (36) janma-maraNake ananta saMsArase bhayabhIta meM aba dIkSA letA huuN| merA sArA avinaya kSamA mro| (40) merukI bhA~ti atyanta sthira usakA hRdaya jAnakara caMcala netroMvAlI striyA~ ghora Akranda karane lgiiN| (41) yuvatiyoMko AzvAsana dekara aura putrako rAjyapara sthApita karake vidyAdhara subhaToMse ghirA huA vaha dhIra vimAnameMse niklaa| (42) puruSa dvArA calAye jAte aura nAnAvidha ratnoMkI kiraNoMse dedIpyamAna vAhana para ArUr3ha hokara usane udyAnameM Aye hue jinamandirakI ora prasthAna kiyaa| (43) jinabhavanameM vandana karake zAntise baiThe hue dharmaratna nAmake muniko hanumAnane prasanna hokara praNAma kiyaa| (44) hanumAnane praNAma karake munivarase kahA ki bhagavan ! Apa mere guru ho aura zIghra hI mujhe dIkSA deN| (45) taba guru dvArA anumati milane para saMyama mArgameM utsAhI rAjA hanumAnane mukuTa aura kuNDaloMke sAtha AbhUSaNa putrako de diye / (43) bAdameM kAmabhogoMkA tyAga karanevAle hanumAnane sira parase bAloMkA loMca kiyA aura muni dharmaratnake pAsa dIkSA lii| (47) cAraNazramaNako praNAma karake saMvegaparAyaNa tathA khyAtayaza sAta sau pacAsa rAjAoMne dIkSA lii| (48) patike zokase duHkhita hanumAna kI saba patniyA~ lakSmImatIke pAsa zramaNiyA~ ho gii| (49) isake pazcAt hanumAnane karmarUpI vanako dhyAnarUpI agnise jalAkara kaivalyAtizaya prApta karake vimala aura nirmala paramapada-mokSa paayaa|(50) // padmacaritameM hanumAnakA nirvANagamana nAmakA eka sau AThavA~ parva samApta huA // 1. kAUNa vaMdaNavihi, jinn-prty0| 2. dAhiNa-vAmakarehi, kunni-prty| Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109. sakasaMkahAvihANapavvaM 11 aha tattha kumArANaM, haNuyassa ya nisuNiUNa pabajjaM / bhaNai paumo hasanto, kaha bhogANaM viratA te // 1 // sante vi ya paricaiuM, bhoge giNhanti je hu pabajjaM / nUNaM te gahagahiyA, vAUNa vilaGghiyA purisA // 2 // ahavA tANa na vijjA, atthi sahINA paogamaikusalA / jeNujjhiUNa bhogA, ThiyA ya tava-saMnamAbhimuhA // 3 // evaM bhogasamudde, tassa nimaggassa rAmadevassa | buddhI Asi ainaDA, seNiya ! udaeNa kammassa // 4 // aha annayA surindo, sahAeN sIhAsaNe suhaniviTTo / ciTTai mahiDijutto, devasahassehiM parikiNNo // 5 // nANAlaMkAragharo, dhIro bala - viriya - teyasaMpanno / aha saMkahAgayaM so, vayaNaM ciya bhAi devindo // 6 // devattaM indattaM, jassa pasAeNa pavarasiddhattaM / labbhai taM namaha sayA, sasurAsuravandiyaM arahaM // jeNa imo nissAro, saMsArarivU jage ajiyapubo / saMjama saMgAmamuhe, pAvo nANAsiNA nihao // 8 // kandappataraGgADhaM, kasAyagAhAulaM bhavAvattaM / saMsArasalilanAhaM, uttArai jo jaNaM bhaviyaM // 9 // jAyasa nassataiyA, sumerusihare surehiM sabehiM / jaNio cciya ahiseo, khIroyahivArikalasehiM // 10 // mohamalapaDalachannaM, pAsaNDavivajjiyaM nayavihINaM / nANakiraNehi sabaM, payAsiyaM jeNa telokkaM // 11 // so jinavaro sayaMbhU, bhANu sivo saMkaro mahAdevo / viNhU hiraNNaganbho, mahesaro Isaro rudo // jo evamAiehiM, thubai nAmehiM deva - maNuehiM / so usaho nagabandhU, saMsAruccheyaNaM kuNai // nai icchaha aNuhaviDaM, kallANaparaMparaM niravasesaM / to paNamaha usahajiNaM, sura-asuranamaMsiyaM bhayavaM // 12 // 13 // 14 // 109. indrakA vArtAlApa kumAroM aura hanumAnakI pravrajyAke bAre meM sunakara ha~sate hue rAmane kahA ki ve bhogoMse kyoM virakta hue ? (2) vidyamAna bhogoM ko chor3akara jo pravrajyA lete haiM ve puruSa avazya hI bhUta Adise grasta haiM athavA vAyuse pIr3ita haiM / (2) athavA unake pAsa prayogamatI kuzala vidyA nahIM hai, jisase bhogoMkA tyAga karake tapa evaM saMyama kI ora ve abhimukha hue haiN| (3) zreNika ! isa taraha karmake udayase bhoga-samudra meM nimagna una rAmakI buddhi atijar3a ho gaI thI / (4) eka dina bar3I bhArI Rddhise yukta aura hajAroM devatAoM se ghirA huA indra sabhAmeM siMhAsana para ArAma se baiThA huA thA / (5) nAnA alaMkAroMko dhAraNa karanevAlA, dhIra tathA bala, vIrya aura tejase sampanna usa indrane vArtAlApake daurAna meM yaha vacana kahA ki jisake prasAdase devatva, indratva aura uttama siddhagati prApta hotI hai usa sura-asura dvArA vandita arihantako sadA namaskAra ho / ( 6-7 ) jisane vizva meM pahale na jIte gaye aise isa asAra saMsArarUpI pApI zatruko saMyamarUpI samarakSetra meM jJAnarUpI talavAra se mAra DAlA hai; jo kAmarUpI taraMgoMse yukta kaSAyarUpI grAhoMse vyApta aura bhavarUpI zrAvatoM se sampanna saMsArarUpI sAgara se bhavya jIvoMko pAra lagAtA hai; jisake utpanna hone para sumeru parvata ke zikhara para saba devatAoMne milakara kSIrasAgara ke jalase pUrNa kalazoM dvArA abhiSeka kiyA thA; jisane moharUpI malake paTalase AcchAdita, dharmase rahita aura nItise vihIna sAre tribhuvanako jJAnakI kiraNoMse prakAzita kiyA hai vaha jinavara haiM; svayambhU, bhAnu, ziva, zaMkara, mahAdeva, viSNu, hiraNyagarbha, mahezvara, Izvara aura rudra aise nAmoMse deva evaM manuSyoM dvArA jinakI stuti kI jAtI hai ve jagadbandhu RSabhadeva saMsArakA nAza karate haiM / ( 8-13) yadi samagrarUpase kalyANoM kI paramparAkA anubhava karanA cAhate ho to sura evaM asura dvArA vandita bhagavAna RSabhadevako praNAma karo / ( 14 ) anAdi nidhana jIva apane kAryarUpI pavanase Ahata Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106.26 ] 106. sakasakahAvihANapavvaM 15 // 16 // 17 // 18 // 19 // vo aNAinihaNo, sakammapavaNAhao paribhramanto / kaha kaha vi mANusataM, patto na kuNei niNadhammaM // micchAdaMsaNacariyaM, kAUNaM nai vi lahai devattaM / taha vi ya cuo samANo', mujjhe iha mANuse namme // nindai jiNavaradhammaM, micchatto nANa- daMsaNavihUNo / so hiNDara saMsAre, dukkhasahassAiM aNuhonto // pecchaha mahiDDiyassa vi, sunANajuttassa mANuse namme / dulahA u havai bohI, kiM puNa annANajuttassa ! // indo bhaNai kayA haiM, bohiM laddhUNa mANuse namme / kammaTThavippamuko, paramapayaM caiva pAvissaM? // taM bhai suro ekko, nai tujjha vi erisI havai buddhI / amhArisANa niyamA, mANusanamme vimujjhihi // 20 // indraM mahiDDitaM, bambhavimANe suraM cuyasamANaM / rAmaM kiM ca na pecchaha, mANusabhogesu aimUDhaM ? // 21 // to bhAi devarAyA, sabANa vi bandhaNANa dUreNaM / kaDhiNo u nehabandho, saMsAratthANa sattANaM // 22 // niyalehi pUrio cciya, vaccai puriso nahicchiyaM detaM / ekaM pi aGgulamiNaM, na jAi ghaNanehapaDibaddho // rAmassa niyayakAlaM, somittI ghaNasiNehamaNurato / so vi ya tassa vioge, muJcai jIyaM aisamattho // so taM lacchinikeyaM, paumo na ya muyai nehapaDibaddho / kammassa ya udaeNaM, kAlaM ciya nei maimUDho // suravaibhaNiyaM jaM taccamaggANurataM, niNavaraguNagahaNaM suppasatthaM pavittaM / suNiya vibuhasaGghA taM ca indaM nameu, aivimalasarorA janti saM saM nikeyaM // 26 // // ii paumacarie sakkasaMkahAvihANaM nAma navuttarasayaM pavdhaM samattaM // 23 // 24 // 25 // hokara bhaTakatA huA kisI tarahase mAnavabhava prApta karake bhI jinadharmakA AcaraNa nahIM karatA / (15) midhyAtva se yukta tapa Adi AcaraNa karake yadyapi devatva prApta hotA hai, tathApi cyuta hone para isa manuSya janmameM vaha punaH mohita hotA hai / (16) jJAna aura darzanase rahita jo midhyAtvI jinadharmakI nindA karatA hai vaha hajAroM dukhoMkA anubhava karatA huA saMsArameM bhaTakatA hai / (17) dekho to, mahardhika sujJAnayukta manuSya janmameM bhI bodhi durlabha hotI hai, to phira ajJAnayukta prANIkA to kahanA hI kyA ? (18) taba indra kahane lagA ki kaba maiM mAnava janmameM bodhi prApta karake aura AThoM kamoMse vimukta ho parama pada prApta karU~gA ? (16) use eka devane kahA ki yadi ApakI bhI aisI mati hai to phira hama jaisoMkI buddhi to manuSya janmameM niyamataH mohita ho jAegI / (20) brahma vimAnameM atyanta Rddhisampanna surendrake cyuta honapara mAnava bhogoM meM atyanta mUr3ha rAmako kyA Apa nahIM dekhate 1 (21) isa para devendrane kahA ki saMsArastha jIvoMke lie saba bandhanoM kI apekSA snehabandhana atyanta dRr3ha hotA hai / (22) jaMjIroMse ba~dhA huA manuSya icchAnusAra dezameM jA sakatA hai, para ghane snehase jakar3A huA manuSya eka aMgula bhI nahIM jA sakatA / (23) rAmake Upara lakSmaNa sarvadA ghane premase anurakta rahatA hai / ve samartha rAma bhI usake viyoga meM prANoM kA tyAga kara sakate haiM / (24) snehase jakar3e hue ve rAma lakSmaNako nahIM chor3ate aura karmake udayase matimUr3ha ho samaya bitAte haiM / (25) devendrane jo satyamArga meM anurAgapUrNa, jinavarake guNoMse vyApta, atyanta prazasta aura pavitra vacana kahe use sunakara atinirmala zarIravAle devoMke saMgha indrako praNAma karake apane apane bhavanakI ora cale gaye / (26) || padmacaritameM indrake vArtAlApakA vidhAna nAmaka eka sau navA~ parva samApta huA / 2-14 1. *No sijjhai iha mu0 / 2. surasa caiyarasa mANuse mu0 / 72 566 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. lavaNa-'GkasatabovaNapavesavihANapavvaM aha tattha doNNi devA, kuUhalI rynncuul-mnnicuulaa| nehaparikkhaNaheu, samAgayA rAma-kesINaM / / 1 / / rAma soUNa mayaM, kerisiyaM kuNai lakkhaNo ceTTaM ? / rUsai kiMvA gacchai ?, kiM vA paribhAsae vayaNaM? // 2 // ahavA sogAuliyaM, pecchAmo lakkhaNassa muhayandaM / te eva kayAlAbA, sAeyapuri aha paviTThA // 3 // devA rAmassa ghare, kuNanti mAyAviNimmiyaM sadaM / paumo mao mao tti ya, varajuvaINaM ciya vilAvaM // 4 // rAmassa maraNasaI, souM akkandiyaM ca jubaIhiM / lacchIharo visaNo, jaMpai tAhe imaM vayaNaM / / 5 // hA kiM va imaM vattaM, eva bhaNantassa tassa sayarAhaM / vAyAe~ samaM jIyaM, viNiggayaM lacchinilayassa // 6 // kaJcaNathambhanisanno, aNimoliyaloyaNo tahAvattho / lakkhijjai cakaharo, leppamao iva viNimmavio // 7 // daTTaNa vigayajIyaM, somittiM suravarA visaNNamaNA / nindanti ya appANaM, doNNi vi lajjAsamAvannA // 8 // lakSaNamaraNaniheNaM, eeNaM ettha puSavihieNaM / jAyaM paritAvayara, amhANa maNaM tu appANaM // 9 // pacchAtAvumhaviyA, jIyaM dAUNa tassa asamatthA / nindantA appANaM, sohammaM patthiyA devA // 10 // asamikkhiyakArINaM, purisANaM ettha pAvahiyayANaM / sayameva kayaM kammaM, paritAvayaraM havai pacchA // 11 // suravaramAyAe~ kayaM, kamma avijANiUNa jubiio| paNayakuvio tti kAuM, savAu paI pasAenti // 12 // ekkA bhaNai subhaNiyA, jobaNamayagaviyAe~ pAvAe / sAmi! tuma rosavio, kavaNAe pAvabuddhIe // 13 // paNayakalahammi sAmiya!, bhaNio naM aviNayaM tuma tAe / taM amha khamasu saMpai, jaMpasu mahurAe~ bAyAe // 14 // 110. lavaNa aura aMkuzakA tapovanameM praveza ratnacUla aura maNicUla nAmake do deva kutUhalavaza rAma aura lakSmaNake snehakI parIkSA karaneke lie vahA~ Aye / (1) rAmako mRta sunakara lakSmaNa kaisI ceSTA karatA hai? kaisA ruSTa hotA hai, kaise jAtA hai aura kaunase vacana kahatA hai ? (2) athavA lakSmaNake zokAkula mukhacandrako hama dekheN| isa taraha bAtacIta karake ve sAketapurImeM praviSTa hue| (3) rAmake mahalameM mAyAnirmita zabda karane lage ki rAma mara gaye, rAma mara gaye aura sundara yuvatiyoMkA vilApa bhI kiyaa| (4) rAmakI mRtyukA zabda aura yuvatiyoMkA Akrandana sunakara duHkhI lakSmaNane taba yaha vacana kahA / (5) 'hA! yaha kyA huA ?'aisA kahate hue usa lakSmaNake vANIke sAtha prANa bhI nikala gaye / (6) soneke stambhakA avalambana lekara baiThA huA tathA khulI A~khoMvAlI-aisI avasthA meM sthita lakSmaNa mUrti jaisA bana gayA ho aisA pratIta hotA thaa| (7) lakSmaNako nirjIva dekhakara manameM khinna donoM deva lajita hokara apane Apako nindA karane lage-(8) pUrvakarmoMse vihita lakSmaNake isa maraNake kAraNa hamArA apanA mana hameM paritApajanaka ho gayA hai| () pazcAttApase tapta aura usake lie apane prANa dene meM asamartha ve deva apanI nindA karate hue saudharma devalokakI ora gaye / (10) manameM pApayukta aura asamIkSyakArI puruSoMke lie apanA kiyA huA kArya bAdameM duHkhajanaka ho jAtA hai| (11) - devatAoMkI mAyAse yaha kArya huA yaha na jAnakara saba yuvatiyA~, 'praNaya-kupita haiM' aisA mAnakara patiko prasanna karane lgii| (12) eka vacana-kuzala yuvatIne kahA ki, nAtha ! yauvanamadase garvita kisa pApabuddhi aura pApI strIne Apako ruSTa kiyA hai ? (13) he svAmI ! praNaya-kalahameM usane Apase jo avinayayukta kahA ho usake lie Apa hameM kSamA kreN| aba Apa madhura vANIse bAta kreN| (14) sundara kamalake samAna komalAMgI koI strI snehase yukta AliMgana karane lagI to 1. battaM, imaM bh.-mu.| 2. *mao ceva nimm0-mu.| 3. mahurakkharAe vAyAe-pratyaH / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110.30] 110. lavaNaM'GkusatavovaNapavesavihANaparva 571 varakamalakomalaGgI, avagRhai kAvi nibharasiNehaM / calaNesu paDai annA, paciya sAmI! kaullAvA // 15 // ghettaNa kAi vINaM, tassa ya guNakittaNaM mahurasaMha / gAyai varagandharva, daiyassa pasAyajaNaNaTuM // 16 // avagUhiUNa kAI, cumbai gaNDatthalaM maNabhirAmaM / jaMpai puNo puNo cciya, amha pahU! dehi ullAvaM // 17 // saMpuNNacandavayaNA, kayanevacchA kaDakkhavicchohaM / naccai kAvi maNaharaM, piyassa purao sasabbhAvaM // 18 // eyANi ya annANi ya, tANa kuNantINa ceTTiyasayAI / jAyaM niratyayaM taM, jIviyarahiyammi kantammi // 19 // cAriyamuhAu suNiuM, taM vittantaM sasaMbhamo raamo| taM lakkhaNassa bhavaNaM, turanto ceva saMpatto // 20 // anteuraM paviTTho, pecchai vigayappabhaM sirIrahiyaM / lacchIharassA vayaNaM, pabhAyasasisannihAyAraM // 21 // cintei tao paumo keNa vi kajjeNa majjha cakaharo / ruTTo abbhuTTANaM, na dei ciTThai aviNayaGgo / / 22 / / viralakkamesu gantuM, agghAyai matthae ghaNasiNehaM / paumo bhaNai kaNiTuM, ki majjha na desi ullAvaM ? // 23 // cindhehi jANi UNa ya, gayajIyaM lakkhaNaM tahAvatthaM / taha vi ya taM jIvantaM, so mannai nibharasiNeho // 24 // na ya hasai neva jaMpai, na ceva ussasai ceTTaparihINo / diTTo ya tahAvattho, somittI rAmadeveNaM // 25 // mucchAgao viuddho, paumo parimusai tassa aGgAI / nakkhakkhayaM pi ekkaM, na ya pecchai maggamANo vi // 26 // eyAvatthassa tao, vejjA saddAviUNa paumAbho / kArAvei tigicchaM, mantehiM tahosahehiM pi // 27 / / vejagaNehi jayA so, mantosahisaMjuehi vibihehiM / na ya paDivanno cehU~, tao gao rAvo mucchaM // 28 // kaha kaha vi samAsattho, kuNai, palAvaM tao ya rovanto / rAmo sasunayaNo, diTTho jubaIhiM dINamuho // 29 // eyantarammi tAo, sabAo lakkhaNassa mahilAo / rovanti vihalavimbhalamaNAo aGga haNantIo // 30 // dusarI 'he nAtha ! maiM Apake AzrayameM AI hU~' aisA kahakara caraNoMmeM girane lgii| (15) koI mIThe svaravAlI strI vINA lekara patiko prasanna karaneke lie jisameM usake guNoMkA varNana hai aisA uttama gIta gAne lgii| (16) koI AliMgana dekara manohara gaNDasthalako cUmatI thI ora bAra-bAra kahatI thI ki, he prabho! hamAre sAtha bAtacIta to kro| (17) pUrNa candrake samAna vadanavAlI koI strI vastra paridhAna karake manohara kaTAkSa-vikSepa karatI huI priyake sammukha sundara bhAvake sAtha nAcatI thii| (18) ina tathA dUsarI saikar3oM prakArakI ceSTAe~ karanevAlI una striyoMkI saba ceSTAe~ nirjIva patike sammukha nirarthaka huI / (16) guptacaroMke mukhase usa vRttAntako sunakara saMbhramayukta rAma jaldI hI lakSmaNake bhavanameM A phuNce| (20) antaHpurameM praveza karake unhoMne prabhAhIna, zrIrahita aura prabhAtakAlIna candramAke jaise AkAravAle lakSmaNake mukhako dekhaa| (21) taba rAma socane lage ki kisa kAraNa cakradhara lakSmaNa mujha para ruSTa huA hai ? vaha AdarapUrvaka kyoM khar3A nahIM hotA aura zarIrameM avinaya dhAraNa karake baiThA hai ? (22) thor3e kadama Age jAkara aura atyanta snehase sirako sUMghakara rAmane choTe bhAIse kahA ki mere sAtha bAta kyoM nahIM karatA ? (23) cihnoMse usa avasthA meM baiThe hue lakSmaNako niSprANa jAnakara bhI snehase paripUrNa ve use jIvita hI mAnate the| (24) na to vaha ha~satA thA, na bolatA thA, na sA~sa letA thaa| rAmane lakSmaNako ceTArahita aura usI avasthA meM baiThA huA dekhaa| (25) isase ve behoza ho gye| hozameM Ane para rAmane usake aMgoMko shlaayaa| hU~r3hane para bhI eka nakhakSata taka unhoMne nahIM dekhA / (26) taba rAmane vaidyoMko bulAkara aisI avasthA meM sthita usakI maMtroM tathA auSadhiyoMse cikitsA karavAI / (27) vividha maMtra va auSadhiyoMke prayoga se vaidyagaNoM ke dvArA jaba vaha hozameM nahIM AyA taba rAma mUrchita ho gaye / (28) kisI taraha Azvasta hone para ve rote hue pralApa karane lge| yuvatiyoMne gamako A~khoM meM A~sUoMse yukta tathA dInavadana dekhA / (29) usa samaya lakSmaNakI ve saba bhAryAe~ manameM vihvala ho aMgako pITatI huI rone lgii| (30) hA nAtha ! mahAyaza! 1. sadA / gaa0-mu0| 2. uNaM, ga0-pratya0 / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 hA praNipAta karanevAle para vAtsalyabhAva rakhanevAle ! tuma uTho aura sambhramayukta hamAre sAtha ha~sakara bAteM karo / ( 31 ) hA dAkSiNya guNAkara! tumhAre pAsa rAma khar3e haiM, kyA ina para bhI tuma ruSTa hue ho ? jisase Asana parase khar3e nahIM hote ? (32) he nAtha ! sabhAmaMDapameM Aye hue aura tumhAre darzanake lie utsuka manavAle duHkhI subhaToMke sAtha cittameM zAnti dhAraNa karake tuma bAtacIta karo / ( 33 ) hA nAtha ! vilApa karate hue isa antaHpurako kyA tuma nahIM dekhate 1 zokAtura aura dIna mukhavAle logoM kA tuma duHkha dUra kyoM nahIM karate ? (34) atyanta zokAtura aura rotI huI yuvatiyoM se vahA~ kisakA hRdaya karuNApUrNa aura kaNTha gadgad nahIM huA ? (35) isa prakAra rotI huI yuvatiyoM dvArA pheMke aura chor3e gaye hAra, kaTaka Adise rAjabhavanakA sArA A~gana aura sabhA sthAna chA gayA / (36) 5. paumacariyaM nA! hA mahAnasa !, uTTe hi sasaMbhramANa amhANaM / paNivaiyavacchala ! tumaM, ullAvaM dehi viyasanto // 31 // hA dakkhiNNaguNAyara, tujha sayAsammi ciTThae paumo / eyassa kiM va ruTTo, na ya uTThasi AsaNavarAo // 32 // "atthANiyAgayANaM, suhaDoNaM nAha ! darisaNamaNANaM / hoUNa somacitto, AlAvaM dehi vimaNANaM // 33 // hA nAha! kiM na pecchasi, eyaM anteuraM vilavamANaM ? / soyAuraM ca loyaM, kiM na nivAresi dINamuhaM ! // 34 // soyAurAhiM ahiyaM, jubaIhiM tattha rovamANIhiM / hiyayaM kassa na kaluNaM, nAyaM ciya gaggaraM kaNThaM 1 // 35 // evaM rovantIhiM, juvaIhiM hAra kaDayamAIyaM / khittujjhiehiM channA, sabA rAyaGgaNatthANI // 36 // eyantarammi souM kAlagayaM lakkhaNaM susaMviggA / lavaNaM- 'kusA virattA, bhogANaM tatrakhaNaM dhIrA // 37 // cintenti jo suresu vi, saMgAme lakkhaNo ajiyapu bo / bala-viriyasamattho vi hu, so kaha kAlAriNA nihao ? // 38 // kiM vA imeNa kIrai, kayalIthambho va sArarahieNaM / deheNa dukkha - doggaikareNa bhogAhilAsINaM ? // 39 // gabbhavasahIeN bhoyA, piyaraM namiUNa paramaM saMvegA / doNi vi mahindaudayaM, ujjANaM patthiyA dhIrA // 40 // amayarasanAmadheyaM, sAhu paDivajjiUNa te saraNaM / pabaiyA khAyanasA, uttamaguNadhArayA jAyA ekkato suyaviraho, maraNaM ca sahoyarassa annatto / ghaNasoyamahAvatte, rAmo, dukkhaNNave paDio // rAmassa piyA putA, puttANa u vallaho ya somittI / virahe tassa narAhiva !, rAmo aidukkhio jAo evaM kammanioge, saMpatte sabasaMgae bandhurjaNe / sogaM veraggasamaM, jAyantiha vimalaceTTiyA sappurisA // // ii paumacarie lavaNaM- 'kusatavovaNapavesavihANaM nAma dasuttarasayaM pavvaM samataM // 1 41 // 42 // // 43 // 1 44 // udhara lakSmaNake maraNako sunakara atyanta saMvegayukta dhIra lavaNa aura aMkuza tatkSaNa bhogoMse virakta hue / ( 37 ) ve socane lage ki jo lakSmaNa yuddhameM devoM dvArA bhI ajeya the ve bala evaM vIryase yukta hone para bhI kAlarUpI zatru dvArA kaise mAre gaye ? (3) athavA kadalIstambha ke samAna sArahIna, duHkha aura durgati pradAna karanevAle aura bhogoMke abhilASI isa dehakA kyA prayojana hai ? (36) garbhanivAsase Dare hue, parama saMvegayukta aura dhIra ve donoM pitAko namaskAra karake mahendrodaya udyAnakI ora gaye / (40) amRtarasa nAmaka sAdhukI zaraNa svIkArakara khyAta yazavAle unhoMne pravrajyA lI aura uttama guNoMke dhAraka bane / (41) eka tarapha putroMkA viyoga aura dUsarI tarapha bhAIkA maraNa / isa taraha atyanta zoka rUpI bar3e bar3e bha~varavAle duHkhArNavameM rAma gira par3e / (42) rAmako putra priya the aura putroM kI apekSA lakSmaNa adhika priya the / he rAjan ! usake viraha meM rAma atiduHkhita hue / (43) isa taraha karmake niyamavaza bandhujanakI mRtyu honepara vairAgyake tulya zoka hotA hai, kintu satpuruSa to aiseM samaya vimala AcaraNavAle banate haiM / (44) // padmacaritameM lavaNa aura aMkuzakA tapovanameM praveza -vidhAna nAmaka eka sau dasavA~ parva samApta huA || 1. * masaMviggA - pratya* ! atthANaAga0- pratya0 / [110. 31 2. 0DANaM Nehadari0 - pratya0 / 3. 0 naNucchApI -- pratya0 / 8. 0thambhaM va sA0 mu0 / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111. rAmavippalAva vihANapavvaM 1 // 2 // 6 // aha kAlagayasamANe, seNiya ! nArAyaNe jugapahANe / rAmeNa sayalarajjaM, bandhavaneheNa paricataM // lacchIharassa deha, surahisugandhaM sahAveo mauyaM / jIeNa vi parimukkaM na muyai paumo siNeheNaM // agghAyai paricumbai, Thavei aGke puNo phusai aGgaM / ruyai mahAsogANalasaMtatto rAhavo ahiyaM // 3 // hA kaha mottUNa mae, ekkAgiM dukkhasAgaranimagaM / ahilasasi vaccha ! gantuM, siNeharahio iva niruttaM ? // 4 // uhi deva! turiyaM tavovaNaM majjha patthiyA puttA / jAva na vi janti dUraM, tAva ya ANehi gantUNaM // 5 // dhIra ! tume rahiyAo, aigADhaM dukkhiyAo mahilAo / lolanti dharaNivaTTe, kaluNapalAvaM kuNantIo // viyaliyakuNDalahAraM, cUDAmaNimehalAI yaM eyaM / juvainaNaM na nivArasi, vacchaya ! ahiyaM vilavamANaM // 7 // uTThehi sayaNavacchala !, vAyA me dehi vilavamANassa / kiM va akAraNakuvio, harasi muhaM dosarahiyassa ! // 8 // na tahA dahai nidAho, divAyaro huyavaho va pajjalio / naha dahai niravasesa, dehaM ekkoyaraviogo // 9 // kiM vA karemi vacchaya ! ? katto vaccAmi haM tume rahio ? / ThANaM pecchAmi na taM nivANaM jattha u lahAmi // 10 // hA vaccha ! muJcasu imaM, kovaM somo ya hohi saMkhevaM / saMpai aNagArANaM, vaTTai velA maharisINaM // 11 // atthAo divasayaro, lacchIhara ! kiM na pecchasi imAI / maulanti kuvalayAI, viyasanti ya kumuyasaNDAI ! // 12 // attharaha lahu sejjaM, kAUNa bhuyantarammi somitti / sevAmi jeNa nidaM parivajjiyasesavAvAro // 13 // saMpuSNacandasarisaM, Asi tumaM aimaNoharaM vayaNaM / kajjeNa keNa supurisa !, saMpai vigayappabhaM jAyaM ? // 14 // 111. rAmakA vilApa yugapradhAna nArAyaNa lakSmaNake marane para bandhusnehake kAraNa rAmane sArA rAjya chor3a diyA / (2) lakSmaNakI sugandhita mahakavAlI aura svabhAvase hI komala dehako prANoMse rahita hone para bhI rAma snehavaza nahIM chor3ate the / (2) zokAbhise atyanta santapta rAma use sU~ghate the, cUmate the, godameM rakhate the, phira aMgakA sparza karate the aura bahuta rote the / 3) hA vatsa ! duHkhasAgarameM nimagna ekAkI mujhe chor3akara sneharahita tumane cupacApa kaise jAne kI icchA kI 1 (4) he deva ! jaldI uTho / mere putra tapovana meM gaye haiM / jaba taka ve dUra nahIM nikala jAte taba taka jA karake tuma unheM le Ao / (5) he dhIra ! tumhAre binA atyanta duHkhita striyA~ karuNa pralApa karatI huI z2amIna para loTatI haiM / (6) he vatsa ! kuNDala aura hAra tathA cUr3AmaNi aura mekhalA Adise rahita ina atyadhika rotI huI yuvatiyoM ko tuma kyoM nahIM rokate ? (7) he svajanavatsala ! tuma uTho aura rote hue mere sAtha bAteM karo / niSkAraNa kupita tumane doSarahita merA sukha kyoM hara liyA hai ? (8) Aga kI taraha jalatA huA grISmakAla athavA sUrya vaisA nahIM jalAtA jaisA sahodara bhAIkA viyoga sArI dehako jalAtA hai / (6) he vatsa ! tumhAre vinA maiM kyA karU~ ? kahA~ jAU~ ? aisA koI sthAna nahIM dIkhatA jahA~ maiM zAnti pAU~ / (10) hA vatsa ! isa krodhakA tyAga karo aura thor3A-sA saumya bano / aba anagAra mahapiyoM kI Agamana - velA hai / (11) he lakSmaNa ! sUrya asta huA hai| kyA tuma nahIM dekhate ki kamala banda ho rahe haiM aura kumudavana khila rahe haiN| (12) jaldI hI seja bichAo, jisase bAkI vyApAroM ko chor3akara lakSmaNa ko apane bAhumeM lapeTakara maiM nidrAkA sevana karU~ / (13) he supuruSa ! pUrNa candramAke samAna tumhArA atisundara mukha thaa| aba vaha kisa lie kAntihIna ho gayA hai ? (14) tumhAre manameM jo 1. 0 vaairammaM - pratya* / 2. 0 iyaM savvaM / juvaijaNaM Na vi vArasi - pratya* / 3. * si muhaM do0 mu0 / 4. accharaha -- pratya* / 5. parise siya se 0 - pratya* / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [111. 15naM tujjha hiyayaiTuM, davaM saMpAyayAmi taM sarva / sabAvAramaNaharaM, kAUNa muhaM samullabasu // 15 // muzca visAyaM supurisa!, amhaM ciya kheyarA aiviruddhA / sabai vi AgayA vi hu, ghettumaNA kosalaM kuddhA // 16 // mahayaM pi sattasennaM, jiNayanto no imeNa cakkaNaM / so kaha sahasi paribhavaM, kayantaM cakkassa dhIra tumaM // 17 // sundara ! vimuJca nirde, volINA sabarI ravI uio / dehaM pasAhiUNaM, ciTTasu atthANamajjhagao // 18 // sabo vi' ya puhainaNo, samAgao tujjha snniyaasmmi| gurubhatta! mittavacchala !, eyassa karehi mANatthaM // 19 // niyayaM tu suppahAyaM, jiNoNa logAvalogadarisI] / bhaviyapaumANa vi puNo, jAyaM muNisubao saraNaM // 20 // vaccha ! tume cirasaie, siDhilAyai niNaharesu saMgIyaM / samaNA jaNeNa samayaM, saMpattA ceva uveyaM // 21 // uddhehi sayaNavacchala !, dhIrehi mamaM visAyapaDivannaM / eyAvatthammi tume, na dei sohA imaM nayaraM // 22 // NUNaM kao viogo, kassa vi jIvassa anajammammi mayA / ekoyarassa vasaNaM, vimala vihANassa pAviyaM teNa syaa||23|| // ii paumacarie rAmavippalAvavihANaM nAma egAdasuttarasayaM pavvaM samattaM / / mA dravya maiM lA detA hai| ve saba kruddha hokara yamake cakrakA parAmapake bIca jAkara baiThA aura alokako dekhanevAle 112. lakkhaNaviogavihIsaNavayaNapavvaM etto kheyaravasahA, so" taM jANiUNa vittantaM / mahilAsu samaM sigdhaM, sAeyapuri samaNupattA // 1 // aha so laGkAhivaI, bihIsaNo saha suehiM suggIvo / candoyarassa putto, taheva sasivadvaNo suhDo // 2 // iSTa ho vaha sArA dravya maiM lA detA huuN| ceSTAoMse mukhako manohara karake tuma bolo| (15) he supuruSa ! tuma viSAdakA tyAga kro| hamAre jo virodhI khecara the ve saba kruddha hokara sAketapurIko lenekI icchAse Aye haiN| (16) he dhIra ! jo isa cakrase bar3I bhArI zatrusenAko bhI jIta letA thA vaha tuma yamake cakrakA parAbhava kaise sahoge ? (17) he sundara ! nIMda chodd'o| rAta bIta gaI hai| sUrya udita huA hai / zarIrakA prasAdhana karake sabhAmaNDapake bIca jAkara baittho| (18) he gurubhakta! mitravatsala ! pRthvI parake saba loga tumhAre pAsa Aye haiN| inakA sammAna kro| (13) loka aura alokako dekhanevAle jinoMke lie to sarvadA suprabhAta hI hotA hai, kintu bhavyajana rUpI kamaloMke lie munisuvrata svAmI zaraNarUpa hue haiM, yahI suprabhAta hai| (20) he vatsa! tumhAre binA jinamandiroMmeM saMgIta zithila ho gayA hai| logoMke sAtha zramaNa bhI udvigna ho gaye haiN| (21) he svajanavatsala ! tuma uttho| viSAdayukta mujhe dhIraja bNdhaao| tumhAre isa avasthAmeM rahate yaha nagara zobhA nahIM detA / (22) dUsare janmameM maiMne avazya hI kisI jIvakA viyoga kiyA hogaa| usIse maiMne vimala bhAgyavAle sahodara bhAIkA duHkha pAyA hai| (23) // padmacaritameM rAmake vipralApakA vidhAna nAmaka eka sau gyArahavA~ parva samApta huaa| 112. vibhISaNakA AzvAsana isa vRttAntako jAnakara sabhI khecararAjA zIghra hI mahilAoMke sAtha, sAketapurImeM A pahu~ce / (1) vaha laMkApati vibhISaNa, putroMke sAyaM sugrIva, candrodarakA putra tathA subhaTa zazivardhana-ina tathA dUsare bahuta-se A~khoMmeM A~suoMse yukta 1. pADayAmi taM savvaM / vAvAramaNaharaM taM, kaauu.-prty| 2. .ntvkkss-mu0| 3. vi hu pu0-pratya / 4. mA ( ? mo) paMcchaM-pratyaH / 5. * yakumuyANa ya punno,-prty| 6. jANaM mu0-mu0 / 7. baccha! tumae virahie,-pratya0 / 8. vayaNaM- mu.| 8. lapahANassa teNa pAviyaM pi syaa-prty| 10. sarace te jA.-pratyaH / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112. lakkhaNaviogabihIsaNavayaNaparvvaM I an ya bahU, khera sahA saaMsunayaNajuyA / pavisanti siriharaM te, rAmassa kayaJjalipaNAmA // 3 // aha te visaNNavayaNA, kAUNa e vihI u mahiyale sabe / uvaviTThA paumAbhaM, bhaNanti pAesu paDiUNaM // 4 // vi ya imo mahAnasa !, sogo dukkhehiM muJcai hayAso / taha vi ya avaseNa tume, mottabo amha vayaNeNaM // 5 // te eva jaMpiUNaM, tuNDikkA veyarA ThiyA sabe / saMthAvaNammi kusalo, taM bhaNai bihIsaNo vayaNaM // 6 // jalabubbuyasarisAIM, rAhava ! dehAi~ sabajIvANaM / uppajjanti cayanti ya, nANA joNIsu pattANaM // 7 // indA salogapAlA, bhuJjantA uttamAI sokkhAIM / puNNakkhayammi te vi ya, caiuM aNuhonti dukhAI || // * te tattha maNuyadehe, taNabinducalAcale aidugandhe / uppajjanti mahAnasa !, kA sannA pAyae loe ? // 9 // annaM mayaM samANaM, soyai ahiyaM vimUDhabhAvegaM / maccuvayaNe paMvihUM, na soyaI cetra appANaM // 10 // jatto bhUi jAo, jIvo tatto pabhUi maccaNaM / gahio kuraGgao viva, karAlavayaNeNa soheNaM // 11 // loyassa pecchasu pahU !, paramaM ciya sAhasaM abhIyassa / maccussa na vi ya bIhai, purao vihu uggadaNDassa // 12 // taM natthi jIvaloe, ThANaM tilatusatibhAgamettaM pi / jattha na jAo jIvo, jattheva na pAvio maraNaM // 13 // mottUNa niNaM ekaM, sabaM sasurAsurammi teloke / maccUNa chijjai pahU!, vasaheNa taNaM va taddiyasaM // 14 // bhamiU ya saMsAre, jIvo kaha kaha vi lahai maNuyattaM / vandhavanehaviNaDio, na gaNai AuM parigalantaM // 15 // jaNaNIeN jai vi gahio, rakkhijjanto vi AuhasaehiM / taha vi ya naro narAhiva !, hIrai maccUNa akayattho // 16 // saMsArammi aNante, "sayaNohA iha sarIriNA pattA / te sindhusAyarassa vi, sikayAe sAmi ahiyayarA // 17 // 112.17] khecara rAjAoMne rAmako hAtha jor3akara praNAma karake bhavanameM praveza kiyaa| ( 2-3 ) taba viSaNNa mukhavAle ve saba yathocita vidhi karake z2amIna para baiThe aura pairoMmeM girakara rAmase kahane lage ki, he mahAyaza ! yadyapi hatAza karanevAlA yaha zoka muzkila se chor3A jA sake aisA hai, tathApi hamAre kahane se Apako isakA parityAga karanA cAhie / (4-5 ) aisA kahakara ve saba khecara cupa ho gye| taba sAntvanA dene meM atikuzala vibhIpaNane unase aisA vacana kahA / (6) 575 he rAva ! saba jIvoM ke zarIra pAnIke bulle ke samAna kSaNika haiM / nAnA yoniyoM ko prApta karake jIva paidA hote haiM aura marate haiN| (7) lokapAloMke sAtha indra uttama sukhoMkA upabhoga karate haiM / puNyakA kSaya hone para ve bhI cyuta hokara duHkhoM kA anubhava karate haiM / (8) he mahAyaza ! ve yahA~ tinake para sthita bU~da kI bhA~ti asthira aura atidurgandhamaya manuSya dehameM paidA hote haiM, to phira pApI logoMkI to bAta hI kyA ? (6) manuSya mare hue dUsareke lie vimUr3ha bhAvase bahuta zoka karatA hai, kintu mRtyuke mukhameM praviSTa apane ApakA zoka nahIM karatA / (10) jabase jIva paidA huA hai tabase mRtyune, karAla mukhavAle siMhake dvArA pakar3e gaye hiranakI bhA~ti, pakar3a rakhA hai / (11) he prabho ! niDara logoM kA avisAhasa to dekho / Age khar3e hue ugra daNDavAle yamase bhI ve nahIM Darate / (22) jIvalokameM tila aura tupake tIsare bhAga jitanA aisA koI bhI sthAna nahIM hai jahA~ jIva paidA nahI huA hai aura jahA~ jIvane maraNa bhI nahIM pAyA hai / (13) he prabho ! suraasurase yukta trilokameM eka jinavarako chor3akara saba mRtyuke dvArA, vRSabhake dvArA usa dinake ghAsakI bhA~ti, vicchinna kiye jAte haiM / (14) saMsAra meM bhramaNa karake jIva kisI tarahase manuSya bhava prApta karatA hai / bandhujanoMke snehameM nAcatA huA vaha bItatI huI AyukA dhyAna nahIM rakhatA hai / (15) he rAjan ! bhale hI mAtA dvArA pakar3A huA ho athavA saikar3oM AyudhoM dvArA rakSita ho, phira bhI akRtArtha manuSya mRtyuke dvArA haraNa kiyA jAtA hai / (16) he svAmI ! ananta saMsArameM zarIrI jIvane jo svajanasamUha pAye haiM ve sindhu ora sAgarakI retase bhI kahIM adhika haiM / (17) pApameM Asakta jIvane narakoM meM tA~be 1. 0 rasuhaDA aM0 - pratya* / 2. vihIe ma0 mu0 / 3. 0 thAviyamaikusalo mu0 / 4. caiyaM pratya0 / 5. te ettha - pratya* / 6. annaM tu mayasamANaM - mu0 / 7. 0 Na ya soyai ceva pratya0 / 8. 0suraM pite0 - pratya0 / 6. 0Na vi saM0 - pratya* / 10. sayaNo bhAI sarI0 - pratya0 / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasamacariyaM [112.17 neraemu ya naM poya, kalilaM boveNa pAvasatteNaM / taM jayai piNDiyaM ciya, sayaMbhuramaNassa vi jaloha // 18 // putto piyA rahuttama !, nAyai dhUyA vi parabhave jaNaNI / bandhU vi hoI, vairI, saMsAraThiI imA sAmi ! // 19 // rayaNappahAiya naM, dukkhaM jIveNa pAviyaM bahuso / taM nisuNiUNa mohaM, ko na cayai uttamo puriso ? // 20 // tumhArisA vi rAhava !, ubaggijjanti nai vi moheNaM / kA sannA havai pahU !, dhIratte pAyayanarANaM ! // 21 // eyaM niyayasarIraM, juttaM mota kasAyadosAvAsaM / kiM puNa annassa taNU, na ya ujjhasi deva suvimalaM kariya maNaM? // 22 // // ii paumacarie lakkhaNaviogabihIsaNavayaNaM nAma bArasuttarasaya pavvaM samattaM // 113. kallANamittadevAgamaNapavvaM suggIvamAiehiM, bhaDehiM namiUNa rAhavo bhaNio / sakkArehi mahAjasa!, eyaM lacchIharassa taNuM // 1 // to bhaNai sakalusamaNo, rAmo acireNa aja tubbhehiM / mAi-pii-sayaNasahiyA, Dajjhaha ahiyaM khalasahAvA // 2 // uddehi lacchivallaha !, annaM desaM lahu~ pagacchAmo / jattha imaM aikaDuyaM, khalANa vayaNaM na ya suNAmo // 3 // nibbhacchiUNa evaM, kheyaravasahA'isogasaMtatto / lacchIharassa dehaM ADhatto cumbiu rAmo // 4 // aha so avIsasanto, tAhe lacchIharassa taM dehaM / Aruhiya niyayakhandhe, annaddesaM gao paumo // 5 // Adike rasakA jo pAna kiyA hai usakA yadi Dhera lagAyA jAya to vaha svayambhUramaNa sAgarakI jalarAziko bhI mAta kara de / (18) he raghUttama ! parabhavameM putra pitA aura putrI mAtA ho sakatI hai tathA bhAI bhI vairI ho sakatA hai| he svAmI ! saMsArakI yaha sthiti hai| (16) ratnaprabhA Adi narakabhUmiyoMmeM jIvane jo aneka bAra dukhaH pAyA hai use sunakara kauna uttama puruSa mohakA tyAga na karegA ? (20) he rAghava ! yadi Apake sarIkhe bhI mohavaza udvigna hoM to phira, he prabho ! prAkRta janoMkI dhIrajake bAremeM kahanA hI kyA ? (21) kapAya evaM doSoMke AvAsa rUpa isa zarIrakA tyAga karanA upayukta hai| to phira, he deva ! manako atinirmala karake dUsareke zarIrakA tyAga kyoM nahIM karate ? (22) // padmacaritameM lakSmaNake viyogameM vibhISaNakA upadeza nAmaka eka sau bArahavA~ parva samApta huaa| 113. mitra devoMkA Agamana sugrIva Adi subhaToMne rAmako praNAma kara kahA ki, he mahAyaza! lakSmaNake isa zarIrakA saMskAra kro| (1) taba kaluSita manavAle rAmane kahA ki, Aja tuma duSTa svabhAvavAle mAtA, pitA tathA svajanoMke sAtha apane Apako eka dama jalA ddaalo| (2) he lakSmaNa ! tuma uttho| jaldI hI hama dUsare dezameM cale jAya~ jahA~ duSToMkA aisA atyanta kaDuA vacana sananA nahIM pdd'egaa| (3) khecara rAjAoMkA isa taraha tiraskAra karake zokase atisantapta rAma lakSmaNake zarIrako cUmane lge| (4) isake pazcAt avizvAsa karake lakSmaNake usa zarIrako apane kandhe para rakhakara anya pradezameM cale gye| 1.Niraema jaM ca pIyaM jIveNaM kalamalaMtatatteNa / taM jiNai-pratya0 / 2. yA u jAyai, rAhava! dhUyA-pratya0 / 3.03 verii--prty0| 4. .hAidukkhaM, jIveNaM pAviyaM tu iha bahuso--pratyaH / 5. yadosasayaM / kiN--prtyH| 6. rAmo tumbhehiM bhaja acireNaM / mA. pratya0 / 7. ssa paI, A0-pratya0 / 8. annaM desaM gao raamo-prtyaa| Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113. 20] 113. kallANamittadevAgamaNaMpavvaM bhuyapaJjarovagUDhaM, majjaNapIDhe tao ThaveUNaM / ahisiJcai somitti, kaJcaNakalaseIi paumAbho // 6 // AhariUNa asesaM. tAhe vAharai sUvayAraM so / sajjehi bhoyaNavihiM, sigdhaM mA kuNasu vakkhe // 7 // ANaM paDicchiUNaM, karaNija evamAiyaM sarva / aNuTTiyaM tu sigdhaM, sAmihieNaM pariyaNeNaM // 8 // so oyaNassa piNDaM, rAmo pakkhivai tassa vayaNammi / na'hilasai neva pecchai, niNavaradhamma piva abhavo // 9 // esA ya uttamarasA, niyayaM kAyambarI tumaM iTThA / piyasu casaesu lakkhaNa!, uppalavarasurahigandhaDDA // 10 // vabIsa-vaMsa tisariya-vINA-gandhava-vivihanaDaesu / thubai avirahiyaM so, somitti rAmavayaNeNaM // 11 // eyANi ya annANi ya, karaNijasayAI tassa paumAbho / kArei mUDhahiyao, privjjiysesvaavaaro|| 12 // tAva muNiUNa eyaM. vittantaM veriyA raNucchAhA / cArU ya vajjamAlI, raMyaNakkhAI ya sundasuyA // 13 // naMpanti amha guravaM, vahiUNaM teNa agaNiyabhaeNaM / pAyAlaMkArapure, Thavio ya virAhio raje // 14 // sIyAe~ avahiyAe, laMdaNaM tattha pavarasuggIvaM / lacheuM lavaNanalaM, aNeyadIvA viNAsento // 15 // patto ciya vijjAo, tAhe cakkeNa rAvaNaM samare / mAreUNa ya laGkA, kayA vase kheyarA sabe // 16 // so kAlacakkapahao, somitto patthio paraM logaM / rAmo vi tassa virahe, moheNa vasIkao ahiyaM // 17 // ajjappabhUi vaTTai, chammAso tassa mohagahiyassa / vAvAravajjiyassa ya, bhAisarIraM vahantassa // 18 // kAUNa saMpahAraM, evaM te niyayasAhaNasamaggA / sannaddhabaddhakavayA, sAeyapuri samaNupattA // 19 // soUNa bajjamAliM, samAgayaM sundaputtaparivAraM / rAmo vajAvataM, bAharai kayantadaNDasamaM // 20 // (5) bhujAoMmeM AliMgita lakSmaNako snAnapITha para rakhakara rAmane soneke kalazose nhlaayaa| phira pUrNa rUpase AbhUSita karake unhoMne rasoiyese kahA ki jaldI hI bhojanavidhi sajja kro| dera mata lgaao| (7) AjJA pAkara jo kucha karaNIya thA vaha saba svAmIkA hita cAhanevAle parijanoMne tatkAla kiyaa| (8) rAmane cAvalakA eka kaura usake mukhameM ddaalaa| jisa taraha abhavyajIva jinavarake dharmako na to cAhatA hai aura na dekhatA hI hai usI taraha usane usa kaurako na to cAhA aura na dekhA hii| (8) he lakSmaNa ! uttama rasavAlI * aura sundara kamaloMkI mIThI mahakase yukta . yaha tumhArI atipriya madirA hai| pyAloMse ise piio| (10) rAmake kahanese vavvIsa (vAdyavizeSa), baMsI, trisaraka (tIna tAravAlA vAdya), vINA, saMgIta tathA vividha nRtyoMse usa lakSmaNakI avirala stuti kI gii| (11) mUr3ha hRdayavAle rAmane dUsare saba vyApAroMkA tyAga karake usake lie ye tathA dUsare saikar3oM kArya krvaaye| (12) usa samaya yaha vRttAnta sunakara yuddhake lie utsAhI bairI cAru, vanamAlI tathA ratnAkSa Adi sundake putra kahane lage ki bhayako na mAnanevAle usane hamAre gurujanako mArakara pAtAlapurake rAjya para virAdhitako sthApita kiyA hai| (13-14) sItAkA apaharaNa hone para pravara sugrIvako pAkara aura lavaNasAgarako lA~dhakara aneka dvIpoMkA vinAza karate hue usane aneka vidyAe~ prApta kii| taba cakrase rAvaNako mArakara laMkA aura saba khecaroMko apane basameM kiyaa| (15-26) kAlake cakrase Ahata hone para usa lakSmaNane paralokakI ora prasthAna kiyA hai| usake virahameM rAma bhI mohake atyanta vazIbhUta ho gaye haiN| (17) mohase grasta, vyApAroMse rahita aura bhAI ke zarIrako DhonevAle usa rAmako Aja taka chaH mAsa bIta gaye haiN| (18) isa taraha maMtraNA karake taiyAra hokara kavaca bA~dhe hue ve apanI senA ke sAtha sAketapurImeM A pahu~ce / (19) / sundake putra parivAra ke sAtha vanamAlI AyA hai aisA suna rAmane yamadaNDa jaise vAvarta dhanupako maMgavAyA / (20) lAye gaye usa dhanuSako inhoMne grahaNa kiyaa| phira lakSmaNako godameM rakhakara rAmane zatrusenAke Upara 1. jarAva0-pratya0 / 2. vishkhevN-muH| 3. parisaisiyasavvavA0-pratya / 4. tAva suNi0-pratya0 / 5. payaNakkhAsaMda sund0-prty0| 6. lakhUNa ya teNa tattha suggIvaM--pratyaH / 7. rAmaNaM--pratya0 / 8. kanihato, so0--pratya0 / 6. .bho varaM loga-pratyaH / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 paumacariyaM 21 // 22 // uvaNIyaM ciya geNhai, taM dhaNuyaM lakkhaNaM Thaviya aGke / tAhe kayantasariso, dei rahU rivubale dihiM // eyantarammi nAo, AsaNakampo surANa suraloe / mAhindanivAsINaM, tattha neDAU kayaMtANaM // avahivisaeNa daTTaM, devA sogAuraM paumanAhaM / taM ceva kosalapuriM, paDiruddhaM veriyabaleNaM // 23 // sariUNa sAmiyaguNe, samAgayA kosalApuriM devA / veDhanti aribalaM taM samantao sennanivaheNaM // 24 // dahUNa surabalaM taM bhIyA vijjAharA viyaliyatthA / nAsenti ekamekaM laGghantA niyayapurahuttA // 25 // pattA niyayapuraM te jaMpanti bihIsaNassa kaha vayaNaM / pecchAmo gayalajjA, vibhaggamANA khalasahAvA ? // 26 // aha te indaitaNayA, sundasuyA ceva jAyasaMvegA / raivegassa sayAse, muNissa dikkhaM ciya pavannA // 27 // sattabhayamma vavagae, surapavarA tassa sanniyAsammi / jaNayanti sukkarukkhaM, rAmassa pabohaNaTTammi // 28 // vasahakalevarajuttaM, sIraM kAUNa tattha ya rjaDAU / ucchahai vAhiu je, pakkhiraMi ya bIyasaMghAyaM // 29 // 'rovai ya paumasaNDa, silAyale pANieNa siJcantA / puNaravi cakArUDho, pIlai sikayA DAusuro // eyANi ya annANi ya, atthaviruddhAi tattha kajjAI / kuNamANA surapavarA, te pucchara halaharo do vi // bho bho ! sukataruvaraM kiM siJcasi mUDha ! salilanivaheNaM / vasahakalevarajuttaM, sIraM nAsesi bijjasamaM // salile manthijjante, suTTu vi Na ya mUDha hoi NavaNIyaM / sikayAeN pIliyAe, katto cciya jAyae tellaM na hoi kajjasiddhI, eva kuNantANa mohagahiyANaM / nAyai sarIrakheo, navaraM vivarIyabuddhINaM // taM bhai kayantasuro, tumavi jIveNa vajjiyaM dehaM / kaha vahasi aparitanto, nehamahAmohagahagahio ? // 35 // 30 // // 33 // 34 // [ 113. 21 yama sarIkhI dRSTi DAlI / (21) usa samaya devalokameM mAhendrakalpa nivAsI jaTAyu aura kRtAntavaktra devoMke Asana kA~pa uThe / (22) avadhijJAna se devoMne zokAtura rAmako tathA zatruke sainyadvArA ghirI huI sAketapurIko dekhA / svAmI guNoM ko yAda karake ve deva sAketapurImeM Aye aura zatrukI senAko sainyasamUha dvArA cAroM orase ghera liyA / (24) usa devasainyako dekhakara bhayabhIta ho astroMkA tyAga karanevAle vidyAdhara eka dUsareko lA~ghate hue apanI nagarI kI ora bhAge / (25) apane nagarameM pahu~cakara ve kahane lage ki nirlajja, mAnaMddIna aura duSTa svabhAvavAle hama vibhISaNakA mukha kaise dekha sakeMge ? (26) isake bAda indrajIta aura sundake una putroMne vairAgya utpanna hone para rativega munike pAsa dIkSA lI / (27) zatruoMkA bhaya dUra hone para devoMne rAmake prabodhake lie unake pAsa eka sUkhA per3a paidA kiyA / (28) bailoMke zarIrase jute hue halakA nirmANa karake jaTAyu use calAneke lie utsAhita huA aura bIjasamUha bikherane lagA / (26) jaTAyudeva zilAtala para padmavana bokara use pAnIse sIMcane lgaa| phira cakkI meM bAlU pIsane lagA / (30) ina tathA anya nirarthaka kArya karate hue una donoM devoMse rAmane pUchA ki are mUr3ha ! tuma pAnIse sUkhe per3a ko kyoM sIMcate ho ? bailoMke zarIroMse yukta halako bhI tuma bIjake sAtha kyoM naSTa karate ho ? (31-32) are mUrkha ! pAnIko khUba mathane para bhI makkhana nahIM niklegaa| bAlU ko pIsane para kaise tela nikalegA ? (33) aisA karate hue khako kAryasiddhI nahIM hotI kintu viparIta buddhivAloMko kevala zarIrakheda hI hotA hai / (34) 31 // 32 // isa para unase kRtAntadevane kahA ki sneha aura mahAmoharUpI grahase grasta tuma bhI sarvathA khinna hue binA jIvarahita zarIrako kyoM dhAraNa karate ho ? (35) lakSmaNake usa zarIrakA AliMgana karake rAmane kahA ki amaMgala karate hue tuma 1. dhaNuvaM - - pratya* / 2. jaDAgIkayaM 0 - pratya0 / 3. 0puraM, pa0 - pratya* / 4. 0mtao 6. jaDAgI pratya0 / ta0- pratya0 / 11. 7. 8. * raI bI0 - pratya0 / ya tumha ka0 pratya0 / piyaya seNNeNaM - pratya0 / 5. yapurahu - pratya0 / royati - pratya0 / 6. jaDAgisu0 pratya0 / 10. * vihUNAI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113.50 ] 113. kallANamittadevAgamaNaM pavvaM 36 // 37 // 38 // 39 // 40 // // 41 // 42 // taM lakkhaNassa dehaM avagUheUNa bhaNai paumAbho / ki siriharaM dugaMchasi, amaGgalaM ceva kuNamANo ! // nAva kayanteNa samaM, paramo rAmassa vaTTaha vivAo / rayaNakalevarakhandho, tAva 'jaDAU samaNupatto // daTThUNa abhimuhaM taM, halAuho bhaNai keNa kajjeNaM / eyaM kalevaraM ciMya, maimUDho vahasi khandheNaM // bhaNio sureNa paumo, tumaM Si pANesu vajjiyaM maDayaM / vahasi avivegavanto, ahiyayaraM bAlabuddhIo // vAlamgakoDimettaM, dosaM pecchasi parassa aisigdhaM / mandaramettaM pi tumaM, na ya pecchasi attaNo dosaM // daNa tumeM paramA, maha pII saMpayaM samaNunAyA / sarisA sarisesu sayA, rajjanti suI jaNe esA kAU bhae purao, naNammi sabANa bAlabuddhINaM / pubapisAyANa tumaM, rAyA mohaM uvagayANaM // amhe mohavasagayA, doNi vi ummattayaM vayaM kAuM / parihiNDAmo vasuhaM, kuNamANA gahiliyaM loyaM // evaM bhaNiyaM suNiuM, pasiDhilabhAvaM ca uvagae mohe / sumarai guruvayaNaM so, paumo lajJAsamAvanno // vavagayamohaghaNo so, paDibohaNavimalakiraNa saMjutto / cando va sarayakAle, chajjai paumo daDhadhiIo || asaNAieNa va jahA, laddhaM ciya bhoyaNaM "hiyayaiGkaM / tevhAghattheNa saraM, dihaM piva salila DipuNaM // ddhaM mahosahaM piva, accantaM vAhipIDiyataNUrNaM / eva paumeNa sariyaM, guruvayaNaM caiva dukkheNaM // paDibuddho naravasaho, nAo papphullakamaladalanayaNo / cintei'ha uttiNNo, ahayaM mohandhakUvAo // vimalaM ciya saMnAyaM, tassa maNaM gahiyadhammaparamatthaM / moha malapaDalamukkaM, najjai sarae va ravibimbaM // 49 // annaM bhavantaraM piva, saMpatto vimalamANaso rAmo / cinteUNADhatto, saMsAraThiI susaMviggo // 50 // 43 // 44 // 45 // 46 // 47 // 48 // lakSmaNakI kyoM nindA karate ho ? (36) jaba kRtAnta ke sAtha rAmakA khUba vivAda ho rahA thA taba jaTAyu ratnoMse yukta muradeko kandhe para rakhakara A pahu~cA / (37) use sammukha dekhakara rAmane kahA ki, atimUr3ha tuma kyoM isa muradeko kandhe para lekara ghUmate ho ? (38) devane rAmase kahA ki avivekI aura atyadhika bAlabuddhivAle tuma bhI prANoMse rahita muradeko dhAraNa karate ho| (36) bAlake agrabhAga jitanA dUsarekA doSa tuma jaldI hI dekha lete ho, kintu mandarAcala jitanA apanA doSa tuma nahIM dekhate / (40) tumheM dekhakara isa samaya mujhe atyanta prIti utpanna huI hai / ' sadRza vyakti sadRza vyaktiyoM ke sAtha hI sadA prasanna hote haiM, aisI logoM meM anuzruti hai / (41) lokameM saba mUrkha puruSoMkA mujhe guA banAkara tuma pahale mohaprApta mUrkhoke rAjA hue ho / (42) ataH mohake vazIbhUta hama donoM hI unmatta vacana bolakara logoM ko unmatta banAte hue pRthvI para paribhramaNa kreN| (43) 576 aisA kahanA sunakara mohabhAva zithila hone para lajjita usa rAmane guruke vacanako yAda kiyA / (44) moharUpI bAdala dUra hone para pratibodharUpI nirmala kiraNoMse yukta ve dRr3hamativAle rAma zaratkAlIna candramAkI bhA~ti zobhita hue / (45) bhUkhene jaise manapasanda bhojana pAyA aura pyAsene mAno pAnIse paripUrNa sarovara dekhA / (46) vyAdhise atyanta pIr3ita zarIravAlene mAno mahauSadhi paaii| isI bhA~ti duHkhI rAmane guruke vacanako yAda kiyA / (47) pratibuddha rAjA kamaladalake samAna praphulla netroMvAlA ho gyaa| vaha socane lagA ki moharUpI andhe kue~ meM se maiM bAhara nikalA hU~ / (48) dharmake paramArthako grahaNa karanevAlA unakA mana nirmala ho gyaa| moharUpI malapaTalase mukta ve zaratkAla meM sUryabimbakI bhA~ti pratIta hote the / (49) nirmala manavAle rAmane mAno dUsarA janma pAyA / atyanta vairAgyayukta ve saMsAra sthitike bAremeM socane lage / (50) 1. jaDAgI - pratya0 / 2. ciya, ai0 - pratya0 / 3. 0Nayujjutto - pratya0 / 4. hiyaM iTTha - pratya0 5. tAhoghattheNa prty0| 6. paripu0 - pratya0 / 7. * lavayaNakamalo so / ci0- pratya* / 8. mohapaDalamalamukka - mu0 / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 paumacariyaM [113. 51parihiNDanteNa mayA, saMsAre kaha vi mANusaM nammaM / laddhaM aladdhapurva, mUDho ciya jANamANo haiM // 51 // labbhanti kalattAI, saMsAre bandhavA ya NeyavihA / ekkA jiNavaravihiyA, navaraM ciya dullahA bohI // 52 // evaM paDibuddhaM taM, devA nAUNa aeNppaNo riddhiM / dAventi harisiyamaNA, vimhayanaNaNiM tihuyaNammi // 53 // pavaNo surahisuyandho, nANavimANesu chAiyaM gayaNaM / surajuvaIsu maNaharaM, gIyaM varavINamahurasaraM // 54 // eyantarammi devA, doNi vi pucchanti tattha rahuNAhaM / kaha tujjha naravarAhiva!, suheNa diyahA vaikantA // 55 // to bhaNai sIradhArI, katto kusalaM mahaM apuNNassa / niyayaM tu tANa kusalaM, jANa daDhA jiNavare bhattI / / 56 // pucchAmi phuDa sAhaha, ke tubbhe somadaMsaNasahAvA ? / keNeva kAraNeNaM, jaNiyaM ca viceTThiyaM evaM ? // 57 // tatto 'jaDAudevo, jaMpA jANAsi daNDayAraNe / muNidarisaNeNa taiyA, giddho tubbhaM samallINo // 58 / / ghariNIeN tujjha naravai !, aNueNa ya lAlio ciraM kaalN| sIyAe~ haraNasamae, nihao cciya rakkhasindeNaM // 59 // tassa marantassa tume, mahilAvirahAuleNa vi kivAe / dinno ya namokAro, paJcamahApurisasaMjutto // 60 // kAlagao mAhinde, sAmiya! so haM suro samuppanno / tujjha pasAeNa pahU !, paramiDDhei ceva saMpatto // 61 // tiriyabhavadukkhieNaM, naM surasokkhaM mae samaNupattaM / taM ceva tumaM rAhava!, pamhuTTo ettiyaM kAlaM // 62 // tujjha'vasANe rAhava!, akayagyo ha ihAgao pAvo / kira kiMci thevayaM pi ya, karemi eyaM tu uvayAraM // 63 / / taM bhaNai kayantasuro, ihAsi seNAvaI ahaM tujhaM / nAmeNa kayantamuho, so surapavaro samuppanno // 64 // sAmiya! dehANattiM, davaM jaM uttamaM tihuyaNammi / taM tujjha saMpai pahU !, sabaM tu karemi sAhINaM // 65 // rAmo bhaNai rikhubalaM, bhamgaM tunbhehi bohio ahayaM / diTThA kallANamuhA, eyaM ciya kinna pajattaM ? // 66 // saMsArameM ghUmate hue maiMne kisI taraha pahale aprApta aisA manuSya-janma prApta kiyA hai, yaha jAnatA huA bhI maiM mUrkha hI rahA / (51) saMsArameM striyA~ aura aneka prakArake bandhujana milate haiM. para ekamAtra jinavaravihita bodhi durlabha hai / (52) isa taraha unheM pratibuddha jAnakara manameM harSita devoMne tInoM lokoM meM vismaya paidA karanevAlI apanI Rddhi dikhalAI / (53) mIThI maha kavAlA pavana, yAna evaM vimAnoMse AcchAdita AkAza aura surayuvatiyoM dvArA gAyA jAnevAlA manohara aura uttama vINAke madhura svaravAlA gIta-aisI Rddhi dikhalAI / (54) taba donoM devoMne rAmase pUchA ki, he rAjan ! Apake dina kisa taraha sukhase bIta sakate haiM ? (55) taba haladhara rAmane kahA ki apuNyazAlI merI kuzala kaisI ? jinakI jinavarameM dRr3ha bhakti hai unhIMkI kuzala nizcita hai| (56) maiM pUchatA huuN| tuma spaSTa rUpase khnaa| saumya darzana aura svabhAvavAle tuma kauna ho? aura kisalie yaha viceSTA paidA kI ? (57) taba jaTAyudevane kahA ki kyA Apako yAda hai ki daNDakAraNyameM usa samaya munike darzanake lie eka gIdha Apake pAsa AyA thaa| (58) he rAjan ! ApakI patnI aura choTe bhAIne cirakAla taka usakA lAlana-pAlana kiyA thA aura sItAke apaharaNake samaya rAkSasendra rAvaNa dvArA vaha mArA gayA thaa| (56) marate hue usako patnIke virahase vyAkula hone para bhI Apane kRpApUrvaka pA~ca mahApuruSoMse yukta namaskAra maMtra diyA thaa| (60) he svAmI ! marane para vaha maiM mAhendra devalokameM devarUpase paidA huA huuN| he prabho! Apake prasAdase parama Rddhi bhI maiMne pAI hai| (61) he rAghava ! tiyeca bhavameM duHkhita maiMne jo devasukha pAyA usase itane kAla taka tuma vismRta hue ho| (62) he rAma! AkhirakAra akRtajJaM aura pApI maiM yahA~ AyA aura kucha thor3AsA bhI yaha upacAra kiyaa| (63) kRtAnta devane kahA ki yahA~ para ApakA kRtAntavadana nAmakA jo senApati thA vaha maiM devarUpase utpanna huA huuN| (64) he svAmI! Apa AjJA deN| he prabho! tInoM lokameM jo utpanna dravya hai vaha saba maiM Apake adhIna abhI karatA huuN| (65) isa para rAmane kahA ki tumane zatrazainyako bhagA diyA, mujhe bodhita kiyA aura puNyamukhavAle 1. yaM vo, mU0-pratya0 / 2. attnno-prty| 3. goyavaraM viinn.-prty0| 4. .hA ai0-pratya0 / 5. jddaagide0-prty0| 6. ddho u tumaM s.-prty0| 7. .gasuhA, e.-pr.| Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 581 114.6] 114. baladevaNikkhamaNapavvaM taM bhAsiUNa rAma, niyayaM saMpatthiyA surA ThANaM / bhuJjanti uttamasuha, jiNavaradhammANubhAveNaM // 67 // peyavibhaveNa etto. sakkAreUNa lakkhaNaM rAmo / puhaIeN pAlaNadve, sigghaM ciya bhaNai sattagghaM // 68 // vaccha! tuma sayalamiNaM, bhuJjasu rajaM narAhivasamaggo / saMsAragamaNabhIo, pavisAmi tavovaNaM ayaM // 69 // sattagyo bhaNai tao. alAhi rajeNa doggaikareNaM / saMpai mottaNa tume, deva ! gaI natthi me annA // 70 // na kAmabhogA na ya bandhubaggA, na ceva attho na balaM pabhUyaM / kuNanti tANaM saraNaM ca loe, jahA suciNNo vimalo hu dhammo // 71 // / / ii paumacarie kallANamittadevAgamaNaM nAma terasuttarasaya pavvaM samattaM / / 114. baladevaNikkhamaNapavvaM paraloganicchiyamaNaM, sattugdhaM jANiUNa paumAbho / pecchai AsannatthaM, aNaGgalavaNassa aGgaruhaM // 1 // taM Thavai kumAravaraM samattavasuhAhivaM niyayarajje / rAmo virattabhogo, Aucchai pariyaNaM tAhe // 2 // etto bihIsaNo vi ya. subhUsaNaM nandaNaM niyayarajje / ThAvei aGgaya pi ya, sadesaNAhaM tu suggIvo // 3 // evaM anne vi bhaDA, maNuyA vijjAharA ya pucANaM / dAUNa niyayaraja, paumeNa samaM susaMvimgA // 4 // paumo saMviggamaNo, seTiM tatthAgayaM arahadAsaM / pucchai sa sAvaya ! kusalaM, sabAlavuDDassa saGghassa // 5 // to bhaNai arahadAso, sAmi! tume dukkhie jaNo sbo| durkha ceva pavanno, taha ceva visesao saGgho // 6 // tumako maiMne dekhA / kyA yaha paryApta nahIM hai ? (66) isaprakAra rAmake sAtha vArtAlApa karate ve deva apane sthAna para gaye aura jinadharmake prabhAvase uttama sukhakA upabhoga karane lge| (67) isake pazcAt vaibhavake sAtha lakSmaNakA preta saMskAra karake pRthvIke pAlanake lie zIghra hI zatraghnase kahA ki, he vatsa! rAjAoMse yukta isa samagra rAjyakA tuma upabhoga kro| saMsArameM bhramaNase bhayabhIta maiM tapovanameM praveza kruuNgaa| (68-6) taba zatrughnane kahA ki durgatikAraka rAjyase mujhe prayojana nhiiN| he deva! Apako chor3akara aba merI dUsarI gati nahIM hai| (70) na kAmabhoga, na bandhuvarga, na artha aura na bar3A bhArI sainya hI lokameM vaisA rakSaNarUpa yA zaraNarUpa hotA hai, jaisA ki samyagUrUpase Acarita vimala dharma trANa aura zaraNarUpa hotA hai| (71) // padmacaritameM kalyANa karanevAle bhitra-devoMkA Agamana nAmaka eka sI terahavA~ parva samApta huA // : . 114. baladeva (rAma) kA niSkramaNa paralokameM nizcita manavAle zatrughnako jAnakara rAmane samIpameM baiThe hue anaMgalavaNake putrako dekhA / (1) samasta vasudhAke svAmI usa kumAravarako apane rAjya para sthApita kiyaa| phira bhogoMse virakta rAmane parijanoMse puuchaa| (2) udhara vibhISaNane apane rAjya para subhUSaNa nAmake putrako aura sugrIvane apane dezake svAmI aMgadako sthApita kiyaa| (3) isa taraha dUsare bhI subhaTa, manuSya aura vidyAdhara putroMko apanA rAjya dekara rAmake sAtha virakta hue| (4) manameM vairAgyayukta rAmane vahA~ Aye hue seTha arhadAsase pUchA ki, he zrAvaka ! bAlaka evaM vRddhasahita saMghakA kuzalakSema to hai na? (5) taba arhadAsane kahAki, he svAmI! Apake duHkhita hone para saba logoMne duHkha pAyA hai aura vizeSataH saMghane / (6) zrAvakane kahA ki he svAmI! munisuvratakI paramparAmeM hue suvrata nAmake cAraNazramaNa isa 1. *Na mAhappaM / pe0-prty0| 2. samatthava0 mu.| -3. so mitta ! tu0-pratya0 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 paumacariyaM [114. 7 bhaNiyaM ca sAvaeNaM, sAmiya! muNisubayassa vaMsammi / saMpai cAraNasamaNo, ihAgao subao nAmaM // 7 // suNiUNa vayaNameyaM, jaNiyamahAbhAvapulaiyasarIro / rAmo muNissa pAsa, gao bahusuhaDaparikiNNo // 8 // samaNasahassaparimiyaM, mahAmuNiM pecchiUNa paumAbho / paNamai sasaMbhamamaNo, tikkhuttapayAhiNAvattaM // 9 // vijAharA ya maNuyA, kuNanti paramaM tu tattha mahimANaM / dhaya-toraNamAIyaM, bahutUrasahassasaddAlaM // 10 // gamiUNa tattha rayaNi, divasayare uggae mhaabhaago| rAmo bhaNai muNivaraM, bhayavaM ! icchAmi pavaiuM // 11 // aNumannio ya guruNA, payAhiNaM kuNai muNivaraM rAmo / uppannabohilAbho, saMvegaparAyaNo dhIro // 12 // chettUNa mohapAsaM, saMcuNNeUNa nehaniyalAI / tAhe muJcai paumo, mauDAiM bhUsaNavarAI // 13 // kAUNa tattha dhIro, uvavAsaM kamalakomalakarehiM / uppADai niyayasire, kese varakusuma susuyandhe // 14 // vAmappAsaThiyassa u, saha rayaharaNeNa dAu sAmaiyaM / pavAvio ya paumo, subayanAmeNa samaNeNaM // 15 // paJcamahavayakalio, paJcasu samiIsu ceva Autto / guttIsu tIsu gutto, bArasatavadhArao dhIro // 16 // mukkA ya kusumavuTTI, devehi ya dunduhI nahe phyaa| pavaNo ya surahigandho, paDupaDaharavo ya saMjaNio // 17 // mottaNa rAyalacchi, niyayapae ThAviuM suyaM jeDheM / sattagyo pabaio, indiyasattU jiNiya sabe // 18!! rAyA bihIsaNo viya, suggIvo naravaI nalo nIlo / candanaho gambhIro, virAhio ceva daDhasatto / / 19 !! ee anne ya bahU, daNuindA naravaI ya pavaiyA / rAmeNa saha mahappA, saMkhAe solasa sahassA // 20 // juvaINa sahassAiM, tIsaM sattattarAI tadivasaM / pabajjamuvagayAI, sirimaiajAe~ pAsammi / / 21 / / kAUNa ya pavaja, sarTi vAsAiM subayasayAse / to kuNai muNivaro so, ekalavihAraparikammaM // 22 // samaya yahA~ Aye haiN| (7) yaha kathana sunakara atyanta Anandake kAraNa pulakita zarIra vAle tathA aneka subhaToMse ghire hue rAma munike pAsa gye| (8) hajAroM zramaNoMse ghire hue mahAmuniko dekhakara manameM Adarayukta rAmane unheM tInabAra pradakSiNA dekara vandana kiyaa| (9) vahA~ vidyAdharoM aura manuSyoMne dhvajA evaM toraNa Adise yukta tathA nAnAvidhi hajAroM vAdyoMse dhvanimaya aisA mahAn utsava mnaayaa| (10) vahA~ rAta bitAkara sUryake udaya hone para mahAbhAga rAmane munivarase kahA ki, bhagavan ! maiM pravrajyA lenA cAhatA huuN| (11) gurune anumati dii| samyagdRSTi, saMvegaparAyaNa aura dhIra rAmane munivarako pradakSiNA dii| (12) taba mohake pAzako chinna aura snehakI jaMjIroMko cUra-cUra karake rAmane mukuTa Adi uttama AbhUSaNoMkA tyAga kiyaa| (13) rAmane upavAsa karake vahA~ apane sira parase uttama puSpoMke samAna atisugandhita bAloMkA kamalake samAna komala hAthoMse loMca kiyaa| (15) bAI ora sthita rAmako rajoharaNake sAtha sAmAyika dekara suvrata nAmaka zramaNane dIkSA dii| (15) ve dhIra rAma pA~ca mahAvratoMse yukta, pA~ca samitiyoMse sampanna, tIna guptiyoMse gupta tathA bAraha prakArake tapake dhAraka hue| (16) devoMne puSpoMkI vRSTi kI aura AkAzameM dundubhi bjaaii| unhoMne mIThI mahakavAlA pavana aura nagArekA bar3A bhArI nAda paidA kiyaa| (17) rAjalakSmIkA tyAga karake aura apane pada para jyeSTha putrako sthApita karake zanane pravrajyA lI aura indriyoMke saba zatraoMko jIta liyaa| (18) rAjA vibhISaNa, sugrIva nRpati, nala, nIla, candranakha, gambhIra tathA balavAn virAdhitaye tathA anya bahutase saMkhyAmeM solaha hajAra mahAtmA rAkSasendra aura narapati rAmake sAtha pravrajita hue| (16-20) usa dina saiMtisa hajAra yuvatiyoMne zrImatI AryAke pAsa dIkSA lii| (21) suvrata munike pAsa sATha varSataka vihAra karake ve munivara 1. sddaaii-prty| 2.0No jaao-prty| 3. mohjaalN.sN.-prty| 4. 0re, varakusumasugaMdhie kese-pratya0 / 5. masuhagaMdhe-pratya0 / 6. vAmeNa saMThiyassA, sh-prtyH| 7. devehiM du-prty0| 8. varA ya-pratya0 / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114. baladevaNikkhamaNapavrva 25 // 1 26 // vivihAbhiggahadhArI, pubaGgasueNa bhAviyamaIo / tavabhAvaNAiyAo, bhAveuM bhAvaNAo ya // 23 // aha nimgao muNI so, gurUNa aNumoio paumanAho / paDivanno ya vihAra, ekkAI sattabhayarahio || 24 // girikandaraTTiyassa ya e, rayaNIe toeN tassa uppannaM / paumassa avahinANaM, sahasA jhANekacicassa // avahivisaeNa tAhe, sumarai lacchIharaM paumaNAho / aviyahakAmabhogaM, narayAvatthaM ca dukkhataM // saMyamega kumAratte, tiNNeva saMyANi maNDalitte ya / cattAlIsa ya vijae, jassa u saMvaccharo'tIyA // ekkArasa ya sahassI, paJceva sayA taheva sahijuyA / varisANi mahArajje, jeNa sayAse ThiyA visayA // bArasa ceva sahassA, havanti varisANa sabasaMkhAe / bhottUNa indiyamuhaM gao ya narayaM animiyappA // devANa ko va doso, parabhava jaNiyaM samAgayaM kammaM / bandhavanehaniheNaM, mao gao lakkhaNo narayaM // maha tassa nehabandho, vasudattAIbhavesu bahusuM / Asi purA maha jhINo, saMpai sabo mahAmoho // evaM jaNo samattho, bandhavanehANurAyapaDibaddho | dhammaM asaddahanto, 27 // 28 // 29 // 30 // 31 // parihiNDara dohasaMsAre // 32 // evaM so baladevo, egAgI tattha kandaruddese | ciTThai sajjhAyarao, dukkhavimokkhaM vicintento // 33 // eyaM ciya nikkhamaNaM, baladevamuNissa suNiya eyamaNA / hoha niNadhammanirayA, "niccaM bho vimalaceTTiyA sappurisA // 34 // // ii paumacarie baladeva' nikkhamaNaM nAma cauddasuttarasayaM pavvaM samattaM // 114. 34 ] ekAkI paribhramaNa karane lage / (22) vividha prakArake abhigrahoMko dhAraNa karanevAle tathA pUrva evaM aMga zrutase bhAvitaM buddhivAle unhoMne tapobhAvanA Adi bhAvanAoM se apaneko bhAvita kiyA / (23) 583 taka guru dvArA anumodita ve rAma munine vihAra kiyA aura sAta prakArake bhayase rahita ho ekAkI vihAra karane lage / (24) usa rAta parvatakI kandarA meM sthita ho dhyAnameM ekAgracittavAle rAmako sahasA avadhijJAna utpanna huA / (25) avadhijJAnase rAmane kAmabhogakI tRSNA rakhanevAle, duHkhArta aura narakameM sthita lakSmaNako yAda kiyA / (26) jisake eka sau varSa kumArAvasthAmeM tIna sau varSa mANDalika rAjAke rUpameM aura cAlIsa vijaya karane meM bIte / (27) mahArAjyameM jisake pAsa gyAraha hajAra, pA~ca sau sATha varSa taka saba deza adhIna rahe / (28) isa prakAra kula bAraha hajAra hote haiM / asaMyatAtmA vaha indriyasukhakA upabhoga karake naraka meM gayA / (26) isameM devoM kA kyA doSa hai ? parabhavameM paidA kiyA gayA. karma udayameM AyA hai| bhAIke snehake kAraNa mara karake lakSmaNa narakameM gayA hai / (30) pahale vasudatta Adi aneka bhavoMmeM merA usake sAtha snehasambandha thA / aba merA sArA mahAmoha kSINa ho gayA hai / (31) isa taraha saba loga bandhujanoM ke. snehAnurAgameM baddha hokara dharma para azraddhA karake dIrgha saMsAra meM paribhramaNa karate haiM / ( 32 ) isa prakAra vaha baladeva rAma usa guphA pradezameM duHkhake nAzakI cintA karate hue svAdhyAyameM rata hokara ekAkI rahate the / (33) he nirmala ceSTA karanevAle satpuruSo ! isa taraha baladeva munikA niSkramaNa ekAgra bhAvase sunakara nitya jinadharma meM nirata raho / (34) // padmacaritameM baladevakA niSkramaNa nAmakA eka sau caudahavA~ parva samApta huA | 1. 0hAra, uttamasAmatthasaMpaNNI - pratya0 / 2. upratya0 / 3. sayasatta ku0 mu0 / 4. sayA ya maMDalIe ya-pratya0 / 5. 0rANi tahA-- pratya0 / 6. 0rasA, sapaMcaNavayA ta0 mu0 / 7. 0Na paMcavitrUNA / bho0 mu0 / 8. 0su savvesu pratya* / 9. kkhavaNaM - - pratya* / 10. 0ssa nisuNiuM eya0 mu0 / 11. muNiu - pratya0 / 12. niccaM vo vi0 - pratya0 / 13. 0 vamuNissa ni0 mu0 / Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115. baladevamuNigoyarasaMkhobhavihANapavvaM aha so baladevamuNI, chaThuvavAse tao vaikvante / pavisarai sandaNathaliM, mahApuri pAraNaTThAe // 1 // mattagayalIlagAmI, sarayaravI ceva kantisaMjutto / diTTho nayarijaNeNaM, accanbhuyarUvasaMThANo // 2 // 'taM pecchiUNa entaM, viNiggao ahimuho jaNasamUho / veDhei paumaNAhaM, sAhukkAraM vimuJcanto // 3 // jaMpai jaNo samattho, aho hu tavasaMjameNa rUveNaM / narasundareNa sayalaM, eeNa alaMkiyaM bhuvaNaM // 4 // vaccai jugantadiTTI, pasantakalusAsao palambabhuo / accabbhuyarUvadharo, saMpai eso jayANando // 5 // pavisai taM varanayariM, vandijjanto ya sabaloeNaM / ukkIliya-NacaNa-vaggaNAi ahiyaM kuNanteNaM // 6 // nayarI paviTTa sante, nahakkama samayaceTTie rAme / paDipUriyA samatthA, ratthAmaggA jaNavaeNaM // 7 // varakaNayabhAyaNatthaM, eyaM ANehi pAyasaM sigcha / sayaraM dahiM ca duddhaM. turanto kuNasu sAhINaM // 8 // kappUrasurahigandhA, baddhA gulasakarAisu maNojjA / ANehi moyayA iha, sigghaM ciya paramarasajuttA // 9 // thAlesu vaTTaesu ya, kaJcaNapattIsu tattha naariio| uvaNenti varAhAraM, muNissa daDhabhattijuttAo // 10 // AbaddhapariyarA vi ya, kei narA surabhigandhajalapuNNA / uvaNenti kaNayakalase, annonnaM ceva laGghantA // 11 // naMpanti nAyarajaNA, bhayavaM! geNhaha imaM suparisuddhaM / AhAraM ciya paramaM, nANArasaguNasamAuttaM // 12 // daDha-kaDhiNadappiehiM, bhikkhAdANujjaehiM eehiM / pADijjanti aNeyA, bhAyaNahatthA turantehiM // 13 // 115. rAmakA bhikSATana paSTa (belA) kA upavAsa pUrNa hone para una baladeva munine mahAnagarI syandanasthalImeM pAraneke lie praveza kiyaa| (1) matta gajake samAna lIlApUrvaka gamana karanevAle, zaratkAlIna sUrya ke samAna kAntiyukta tathA atyanta adrata rUpa evaM saMsthAnavAle ve nagarIke logoM dvArA dekhe gye| (2) unheM Ate dekha janasamUha nikalakara sAmane gayA aura sAdhukAra karate hue usane rAmako ghera liyaa| (3) sabaloga kahane lage ki aho ! tapa, saMyama evaM rUpase isa sundara manupyane sAre lokakoM alaMkRta kiyA hai| (4) yuga (cAra hAtha) taka dRSTi rakhanevAle, mAnasika kAluSya jinakA zAnta ho gayA hai aise laTakatI huI bhujAoMvAle, atyanta adbhuta rUpa dhAraNa karanevAle aura jagatko Ananda denevAle ye isa samaya jA rahe haiN| (5) utamakrIr3A tathA nAcanA-bajAnA Adi karate hue sabalogoM dvArA bandana kiye jAte unhoMne usa nagarI meM praveza kiyaa| (6) nagarImeM praviSTa hone para kramazaH vihAra karate hue jaba rAma zAstrAnusAra AcaraNa kara rahe the taba logoMne sAre galI-kUce bhara diye / (7) soneke sundara pAtrameM inake lie zIghra hI khIra lAo; zarkarAyukta dahI aura dudha turanta hI inheM do; kapUrakI mIThI sugandhavAle, gur3a aura zakkarase bA~dhe gaye sundara aura uttama rasase yukta laDDU jaldI hI yahA~ lAo-aisA loga kahate the / (8-8) dRr3ha bhaktiyukta striyA~ thAloM meM kaToroMmeM tathA soneke pAtroM meM munike lie uttama AhAra laaii| (10) kamara kase hue kitane hI manuSya eka-dusareko lA~ghakara mIThI sugandhavAle jalase bhare hue soneke kalaza lAye / (11) nagarajana kahane lage ki, bhagavan ! atyanta parizaddha tathA nAnA rasa evaM guNoMse yukta yaha uttama AhAra Apa grahaNa kreN| (12) bhikSAdAnake lie. udyata ho jaldI karate hue ina dRr3ha, kaThina aura darpayukta manuSyoMne hAthameMse aneka pAtra girA diye| (13) isa taraha 1. tao ai0-prtyH| 2. saMpicchiUNa-pratya0 / 3. NayamaMdireNa-pratya0 / 4. uvakIliya-NacaNa-vakSaNAti-pratya0 / 5. *nn-gaaynnaai-prty| 6. .nti NAha ! bhyvN| giNha imaM savvadosapari0-pratya0 / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116.2] 116. baladevamuNidANapasaMsAvihANapavvaM evaM tattha purajaNe, saMjAe kalayalArave mahae / hatthI alANathambhe, bhattaNa viNiggayA bahave // 14 // galarajjuyA ya turayA, toDeUNaM palAyaNujjuttA / jAyA kharaM-karahA viya, mahisa-baillA ya bhayabhIyA // 15 // taM jaNavayassa saI, paDiNandI naravaI suNeUNaM / pesei niyayabhicce, kosa imaM AulaM nayaraM ? // 16 // parimuNiyakAraNehi, siTTe bhiccehiM naravaI tAhe / pesei pavarasuhaDe, ANaha evaM mahAsamarNa // 17 // gantUNa te vi suhaDA, bhaNanti taM muNivaraM kayapaNAmA / vinavai amha sAmI, tassa gharaM gammae bhayavaM! // 18 // tassa gharammi mahAmuNi !, sahAvamuvakappiyaM varAhAraM / geNhasu nirAulamaNA, ehi pasAyaM kuNasu amhaM // 19 // eva bhaNiyaM suNeuM, saMbAo tattha purnaariio| bhikkhA samujjayAo, dAuM supasannabhAvAo // 20 // rAyapurisehiM tAo, sigdhaM avasAriyAu juvaIo / tAhe sudummaNAo, takkhaNameteNa jAyAo // 21 // uvayArachaleNevaM, nAUNa ya antarAiyaM tAhe / jAo viparAhutto, mahAmuNI vaccai suheNaM // 22 // pavisarai mahAraNaM, saMvegaparAyaNo visuddhappA / jugamittaMtaradiTThI, mayamohavivajio sayA vimalamaNo // 23 // // ii paumacarie goyarasaMkhobhavihANaM nAma pazcadasuttarasayaM pavvaM samattaM // 116. baladevamuNidANapasaMsAvihANapavvaM aha so muNivaravasaho, volINe tattha vAsare biie / kuNaI ya saMviggamaNo, abhiggahaM dhIragambhIro // 1 // jai ettha mahAraNNe, hohii bhikkhA u desayAlammi / taM geNhIhAmi ahaM, na ceva gAma pavisarAmi // 2 // vahA~ nagarajanoM kA mahAn kolAhala hone para bandhanastambhoMko tor3akara bahutase hAthI bhAga khar3e hue| (14) ghor3e galekI rassI tor3akara palAyana karaneke lie udyata hue aura gadhe, U~Ta, bhaiMse aura baila bhI bhayabhIta ho gye| (15) logoMke usa kolAhalako sunakara pratinandI rAjAne apane naukaroMko bhejA ki yaha nagara kyoM Akula ho gayA hai ? (16) kAraNa jAnakara naukaroMne rAjAse khaa| taba usane uttama subhaToMko bhejakara AjJA dI ki una mahAzramaNako yahA~ laao| (17) jA karake aura praNAma karake una subhaToMne una munivarase kahA ki, he bhagavan ! hamAre svAmI apane ghara para Aneke liye Apase binatI karate haiN| (18) he mahAmuni! unake ghara para svAbhAvika rUpase taiyAra kiyA gayA uttama AhAra Apa nirAkula manase grahaNa kreN| Apa padhAreM aura hama para anugraha kreN| (16) aisA kahanA sunakara vahA~kI suprasanna bhAvavAlI saba nagaranAriyA~ bhikSA deneke lie udyata huii| (20) rAjapuruSoMne una yuvatiyoMko zIghra hI dUra httaayaa| usa samaya ve ekadama atyanta khinna ho gii| (21) isa prakAra upacArake bahAnese antarAyayukta jAnakara mahAmuni vApasa lauTe aura sukhapUrvaka cale gye| (22) saMvegaparAyaNa, vizuddhAtmA, sAr3he tIna hAtha taka dekhakara calanevAle, mada evaM mohase rahita tathA vimala manavAle rAmane mahAraNyameM praveza kiyaa| (23) // padmacaritameM bhikSATana saMkSobha vidhAna nAmaka eka sau pandrahavA~ parva samApta huA // 116. baladeva muni dAnakI prazaMsA / vahA~ dUsarA dina vyatIta hone para manameM saMvegayukta aura dhIra, gambhIra una zreSTha munivarane abhigraha kiyA ki yadi isa mahAraNyameM yathA samaya bhikSA milegI to use maiM grahaNa karU~gA, kintu gA~vameM praveza nahIM kruuNgaa| (1-2) idhara jaba 1. mahAjasa! shaavuv.---prtyH| 2. savvatto ta.--pratya0 / 3. 06 paheNaM prtyH| 4. bhavasiriraMjiyadeho, surnrvinmiycrnnjuo| pavisarai mahAraNNaM, mayamoha.-mu0, ukaNThAulahiyayaM, savvaM kAUNa jaNavayaM supuriso| pavisarai mahAraNaM, mayamoha-pratya.' 5. vArise divase / ku0-pratya0 / 6. *i susaMvi0-pratya0 / 7. hohI bhi., hohaha bhi., pratya018.taM gihissAmi-pratya? / 2-15 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 paumacariyaM 4 // 5 // aha tattha samArUDhe, sAhUNa abhiggahe mahAghore / tAva ya duTThA''sahio, paDiNandI pesio raNe // 3 // tassa'vahiyassa sabo, samAulo jaNavao'NumaggeNaM / vaccai turayArUDho, sahio sAmantacakkeNaM // hIrantassAraNNe, paDiNandinarAhivassa so turao / vegeNa vaccamANo, saravarapaGke cciya nihutto // tAvaya turathArUDhA, samAgayA vappakaddamanihuttaM / pecchanti varahayaM taM maraNAvatthaM samaNupattaM // 6 // uttAriUNa turayaM bhaNanti suhaDA tao naravarindaM / eyaM nandaNapuNNaM, saraM tume darisiyaM amhaM // 7 // thovantareNa tAva ya, samAgao naravaMissa khandhAro / tasseva sarassa taDe, sigdhaM AvAsio sabo // 8 // aha so bhaDehiM sahio, vimalajale majjiUNa naravasaho / AharaNabhUsiyaGgo, bhoyaNabhUmIsuhAsINo // 9 // etto so baladevo, goyaravelAeN pavisaha nivesaM / diTTho ya naravaINaM, paNao ya sasaMbhramamaNeNaM // 10 // saMmajjiovalitte, kamalehi samaccie mahipase / tattheva muNivaro so, Thavio nivaINa bhattI // gehi varAhA, rAyA paumassa muiyasabaGgo / khIrAisusaMpuSNaM, AhAraM dei parituTTo // saddhAiguNasamaggaM, dAyAraM nANiUNa surapavarA / muJcanti rayaNavuddhiM gandhodayasurabhikusumajuyaM // ghuTaM ca aho dANaM, gayaNayale dunduhI tao pahayA / devehi accharAhi ya, pavattiyaM gIyagandhavaM // evaM kameNa patte, pAraNae naravaINa paumAbho / paNao bhAviyamaiNA, pariaNasahieNa puNaruttaM // pUyA surehiM patto, sAhUNa aNuvayAI dinnAI / jAo visuddhabhAvo, paDiNandI niNamayANuo // rAmo vi samayasaMgaya-sIlaGgasahassaNeyanogagharo / viharai vimalasarIro, bIo va divAyaro samujjoyanto // 17 // 1 11 // 12 // 13 // // ii paumacarie dANapasaMsAvihANaM nAma solasuttarasyaM pavvaM samattaM // sAdhu mahAghora abhigraha dhAraNa kiyA usa samaya eka duSTa ghor3e dvArA apahRta pratinandIne araNya meM praveza kiyA / (3) usake apahRta hone para Akula saba loga ghor3e para car3hakara sAmantoM ke sAtha unake pIche gaye / (4) araNya meM pratinandI rAjAkA apaharaNa kara vegase jAtA huA vaha ghor3A sarovara ke kIcar3a meM nimagna ho gayA / (5) usa samaya ghor3e para savAra hokara Aye hue logoMne kinAre ke pAsake kIcar3ameM DUbe hue aura maraNAvasthAko prApta use sundara ghor3e ko dekhA / (6) zIghra hI ghor3eko bAhara nikAlakara subhaToMne rAjAse kahA ki isa nandanapuNya sarovarako Apane hameM dikhalAyA / (7) 1. 0o sama0 mu0 / 2 0 varassa - pratya0 / 3. 0 susAhINo pratya* / 4. * vareNa pratya* / khI0 - pratya0 / 6. patto, pA0 mu0, datte, pA0 - pratya0 / thor3I dera ke bAda rAjAkA sainya A gayA / usI sarovara ke taTa para sabane zIghra hI DerA lagAyA / (8) isake bAda subhaToMke sAtha nirmala jalameM snAna karake AbharaNoMse vibhUSita zarIravAlA vaha rAjA bhojanasthAna para sukhase baiThA / (6) udhara usa baladevane gocarIke samaya chAvanI meM praveza kiyA / rAjAne unheM dekhA aura manameM Adara ke sAtha praNAma kiyA / (10) buhAre aura pote gaye tathA kamaloMse arcita usa pRthvI- pradeza para rAjAne bhaktipUrvaka una munivara ko ThaharAyA / ( 11 ) sAre zarIrameM mudita tathA parituSTa rAjAne uttama AhAra grahaNa karake rAmako kSIra Adise paripUrNa AhAra diyA / (12) zraddhA Adi guNoM se yukta dAtAko jAnakara devoMne ratnoMkI tathA sugandhita puSpoMse yukta gandhodakakI vRSTi kii| (13) taba 'aho dAna !' aisI devoMne ghoSaNA kI tathA AkAza meM dundubhi bajAI apsarAoMne gIta tathA nRtyayukta saMgIta gAye / (14) isa prakAra rAjAne rAmako pAranA karAyA / zuddha buddhivAle usane parijanoMke sAtha punaH punaH praNAma kiyA / (15) devoMse pUjA prApta kI / sAdhu vrata diye / isa taraha vizuddha bhAvavAlA pratinandI jinamatameM anurakta huA / (16) zAstroM meM kahe gaye haz2AroM zIlAMga tathA aneka yogoMko dhAraNa karanevAle, nirmala zarIravAle tathA dedIpyamAna dUsare sUrya sarIkhe rAma bhI vihAra karane lage / (17) // padmacaritameM dAna-prazaMsA vidhAna nAmaka eka sau solahavA~ parva samApta huA | [ 116. 3 14 // 15 // 16 // 5. ssa suddhasaMvego / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117. paumakevalanANuppattivihANapavvaM bhayavaM baladevo so, pasantaraimaccharo tavaM ghoraM / kAUNa samADhato, nANAvihajogasupasatthaM // 1 // cha?-'TThamehiM viharai, goyaracariyAe~ tattha AraNNe / vaNavAsiNIhiM ahiyaM, pUijjanto suravahUhiM // 2 // vaya-samii-guttijutto, samabhAvajiindio jiyakasAo / sajjhAyajhANanirao, nANAvihaladdhisaMpanno // 3 // katthai silAyalattho, nibaddhapaliyaGkajhANagayacitto / ciTThai palambiyabhuo, katthai thambho iva akampo // 4 // evaM mahAtavaM so, kuNamANo aNukameNa saMpatto / koDisilA nA taiyA, hakkhuttA lacchinilaeNaM // 5 // aha so tatthAruhiuM, rati maNa-bayaNa-kAyasaMjutto / paDimAe~ Thio dhIro, kammassa viNAsaNaTTAe // 6 // aha so jhANovagao, sIyAputreNa accuindeNaM / avahivisaeNa diTTho, accantaM neharAeNaM // 7 // niyayaM bhavasaMghaTTa, nAUNa ya jiNatavassa mAhappaM / accayavaI khaNeNaM, saMpatto vimhayaM tAhe // 8 // cintanteNa ya muNio, eso haladhAraNo nyaannndo| jo Asi maNuyaloe, mahilAbhUyAe maha kanto // 9 // eya ciya accheraM, kammassa vicittayAe~ jaM jIvo / laddhaNa isthibhAvaM, puNaravi uppajjai maNusso // 10 // aviyaNhakAmabhogo, ahogaI lakkhaNo samaNupatto / so ceva rAmadevo, bandhuviogammi pabaio // 11 // eyassa khavagaseDhIgayassa rAmassa taM karemi ahaM / vemANio ya devo, jAyai mitto mahaM jeNaM / / 12 // to teNa samaM pII, kAUNaM mandarAisu tthiyaaii| vandIhAmi pahaTTho, ceiyabhavaNAi sabAI // 13 // narayagayaM somitti, ANeuM laddhabohisammattaM / samayaM rAmasureNaM, suha-dukkhAI ca jaMpehaM // 14 // 117. rAmako kevalajJAna ratibhAva aura mAtsarya jinakA upazAnta ho gayA hai aise ve bhagavAn baladeva nAnAvidha yogase atiprazasta ghora tapa karane lge| (1) vanavAsinI deviyoM dvArA adhika pUjita ve usa araNyameM bele aura teleke bAda gocarIke lie jAte the| (2) vrata, samiti aura guptise yukta, samabhAvavAle, jitendriya, kaSAyoMko jItanevAle, svAdhyAya aura dhyAnameM nirata tathA nAnAvidha labdhiyoMse sampanna ve kabhI zilAtala para baiThakara aura paryakAsana lagAkara cittameM dhyAna karate hue baiThate the, to kabhI stambhakI taraha niSkaMpa ho bhujAe~ laTakAkara dhyAnastha hote the / (3-4) isa prakAra mahAtapa karate hue ve anukramase koTizilAke pAsa pahu~ce, jisako usa samaya lakSmaNane uThAyA thaa| (5) usa para car3hakara rAtake samaya mana, vacana aura kAyAkA nigraha karanevAle dhIra ve koMke nAzake lie pratimA (dhyAna)meM sthita hue| (6) taba dhyAnastha unheM pUrvakI bhava sItA aura aba acyutendrane avadhijJAnase atyanta snehapUrvaka dekhA / (7) apanI bhavapIr3A tathA jina tapakA mAhAtmya jAnakara acyutapati kSaNabharameM vismayako prApta huaa| (8) socane para jJAta huA ki vizvako sukha denevAle ye jo haladhara haiM ve manuSyalokameM jaba maiM strIrUpameM thI taba mere pati the| (9) yaha eka Azcarya hai ki karmakI vicitratAse jIva strIbhAva prApta karake punaH puruSake rUpameM utpanna hotA hai| (10) kAmabhogoMmeM tRSNAyukta lakSmaNane adhogati pAI haiM aura una rAmane bandhuke viyogameM pravrajyA lI hai| (11) kSapaka zreNI para ArUr3ha rAmake lie maiM aisA karU~-yadi koI vaimAnika deva merA mitra ho jAya to usake sAtha prIti karake mandarAcala Adi para sthita saba caityagRha)ko meM harSita ho vandana kruuN| (12-13) samyagdarzana pAye hae narakagata lakSmaNako lAkara rAmake sAtha meM sukha-duHkhakA bAteM kruuN| (14) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [117.15paricintiUNa evaM, avaiNNo suravaro vimaannaao| sigdhaM mANusaloyaM, saMpatto jattha paumAbho // 15 // bahukusumaraovAhI, kao ya pavaNo sureNa sayarAhaM / kolAhaliyaM ca vaNaM, pakkhigaNANaM' kalaraveNaM // 16 / / tarutaruNapallavuggayamaJjarisahayArakisuyAvayaraM / koilamahuruggIya, ujjANaM mahuyarAruNiyaM // 17 // evaMvihaM vaNaM taM, devo kAUNa jANagIrUvaM / rAmassa samabhAsaM, gao ya nehANurAeNaM // 18 // sIyA kila sahasa ttI, bhaNai ahaM AgayA tuha samIvaM / rAhava ! virahAuliyA, saMpai dukkhaM ciya pavannA // 19 // naMpai pAsallINA, paNDiyamANI ahaM tuha samakkhaM / pabaiyA viharantI, kheyarakannAhi pariyariyA // 20 // kheyarakannAhiM ahaM, bhaNiyA dAvehi rAhavaM amhaM / tujjhAeseNa sie!, taM ceva varemu bhattAraM // 21 // eyantarammi sahasA, naannaalNkaarbhuusiynggiio| pattAu kAmiNIo, surindaveuviyakayAo // 22 // ThaviUNa mae purao, samayaM eyAhiM uttama bhogaM / bhuJjasu deva! jahicchaM, sAeyAe surindasamaM // 23 // aikakkhaDA mahAjasa!, bAvIsa parIsahA chuhAIyA / eehiM saMjamaraNe, rAhava! bahavo narA bhaggA // 24 // tAva ya surajubaIhiM, pavattiya savaNamaNaharaM gIyaM / ADhattaM ciya naTTa, kaDakkhadiTThIviyArillaM // 25 // kuGkumakayacaccikaM, dAventI thaNaharaM tahiM kA vi / naccai maNakhobhayaraM, adhIrasattANa purisANaM // 26 / / annA jaMpai mahuraM, imAhiM juvaIhiM sAmi ! aigADhaM / ubeiyA mahAjasa!, saraNaM tuha AgayA sigdhaM // 27 / / kA vi vivAyaM mahilA, kuNamANI AgayA saha sahohiM / pucchai kahehi rAhava, kamekA u) Na savaNassa?'tIyADA(paDhA) // bAhA pasAriUNaM, dUratthAe asogalaiyAe / geNhei kusumamelaM, "dAventI kA vi thaNajuyalaM // 29 // aisA socakara vaha suravara vimAnase nIce utarA aura jahA~ rAma the vahA~ manuSyalokameM zIghra hI A pahu~cA / (15) usa devane ekadama bahuta prakArake puSpoMkI rajako vahana karanevAle pavanakA nirmANa kiyA aura pakSiyoMke kalaravase vana kolAhalayukta banA diyaa| (16) nikale hue pallavoMvAle taruNa vRkSoM tathA maMjarIyukta sahakAra evaM palAza vRkSoMke samUhase yukta, koyalake madhura svarase gAyA jAtA aura bhauroMkI gunagunAhaTase vyApta-aise usa vanako banAkara aura sItAkA rUpa dhAraNa karake vaha deva snehapUrvaka rAmake pAsa gyaa| (17-18) ha~satI huI sItAne kahA ki, he rAma! virahase Akula aura duHkha pAI huI maiM tumhAre pAsa AI huuN| (16) pAsameM baiThA huI usane kahA ki apane Apako paNDita mAnanevAlI maiM tumhAre samakSa dIkSita huI thii| vihAra karatI huI merA vidyAdhara-kanyAoMne apaharaNa kiyaa| (20) khecarakanyAoMne mujhe kahA ki hameM rAma dikhnaao| he sIte! tumhAre Adezase usI bhokA varaNa hama kreNgii| (21) isI bIcameM sahasA surendra dvArA divya sAmarthyase utpanna nAnAvidha alaMkAroMse vibhUSita zarIravAlI striyA~ AI / (22) he deva! mujhe Age sthApita karake inake sAtha sAketameM surendra ke samAna uttama bhogoMkA icchAnusAra upabhoga kro| (23) he mahAyaza ! kSudhA Adi bAIsa parISaha atikaThora haiN| he rAdhava ! saMyamarUpI yuddha meM inase vahuta-se manuSya bhagna hue haiN| (24) usa samaya devayuvatiyoMne zravaNa-manohara gIta gAnA zurU kiyA aura kaTAkSayukta dRSTiyoMse vikArayukta nRtya karane lgii| (25) koI vahA~ kezarakA lepa kiye hue stanoMko dikhAtI thI, koI adhIra aura Asakta puruSoMke manako kSubdha karanevAlA nAca kara rahI thI, dUsarI mIThe vacanoMse kaha rahI thI ki, he nAtha ! ina yuvatiyoMse maiM atyanta khinna ho gaI huuN| isIlie he mahAyaza! maiM tumhArI zaraNameM zIghra hI AI huuN| (26-27) koI vivAda karatI huI strI sakhiyoMke sAtha AI aura pUchane lagI ki, he rAghava ! Apa zramaNako kaunasI strI ati AdaraNIya hai ? (28) koI hAtha pasArakara donoM stanoMko dikhalAtI huI dUrastha azokalatikAke phUloMke guccheko letI thii| (26) ina tathA anya dUsare kriyAvyApAroMse dhIramanA 1. .gaM ghnnrvnn-prtyH| 2. * suyavayAraM / koilmuhluggiiyN-prty| 3. .haM ca devo kAUNaM jaNayataNayavararUyaM / raa.-prty| 4. *la viharatI, *la suhapattI-pratyaH / 5. * nAhiM avahariyA-pratyaH / 6. privriyaa-prty0| 7. *hiM, NivvattaM samaNamaNa-pratyaH / 8. ubveviyaa-prtyH| 9. kavaNesa vaNassaI niydde-mu.| 10. dAvei ya taha ya thp-prty| Jain Education Interational Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117. 44 ] 117. paumakevalanANuppattivihANapavvaM 32 // 33 // ee ya anne ya, karaNaniogesu tattha paumAbho / na ya khubhio dhIramaNo, ahiyaM jhANaM ciya pavanno // 30 // jAhe viubaNAhiM, sureNa na ya tassa khobhiyaM jhANaM / tAhe kammariubalaM, naTTaM paumassa nissesaM // 31 // mAhassa suddhapakkhe, bArasirattimmi pacchime jAme / paumassa nirAvaraNaM, kevalanANaM samutpannaM // eto kevalanANaM, uppannaM nANiUNa surapavarA / rAmassa sanniyAsaM, samAgayA sayalaparivArA // gaya* turaya-saha- sari- jANa - vimANA - SSsaNAI mottaNaM / vandanti surA paumaM, tikkhuttapayAhiNAvattaM // soyAindo vi tao, kevalamahimaM ca tattha kAUNaM / paNamai baladevamuNi, pauJjamANo thuisayAI // bahudukkhanalA puNaM, kasAyagAhA ulaM bhaMvAvattaM / saMnamapoyArUDho, saMsAramahoyahiM tiNNo // jhANANilAhaNaM, vihitavindhaNa mahanta nalieNaM / nANANaleNa rAhava !, tumae jammADavI daDDhA // veraggamoggareNaM, vicuSNiyaM NehapaJjaraM sigdhaM / nihao ya mohasatU, uvasamasUleNa dhIreNaM // bhai suro muNivasabhaM, saMsAramahADabhimantassa / kevalaladdhAisayaM, tuha" maha saraNaM bhavaviNAsaM // 39 // eyaM saMsAranaI, bahudukkhAvattaaraikallolaM / ettha nibuDDu rAhava !, uttArasu nANahattheNaM // 40 // bhai tao muNivasaho, muJcasu dosAsayaM imaM rAgaM / lahai" sivaM tu arAgI, rAgI puNa bhamai saMsAre // 41 // jaha bAhAsu surAhiva, uttariuM neva tIrae uyahI / taha na ya tIrai tariuM, bhavoyahI sIlarahiehiM // 42 // 13 nANamayadAruNaM, tavaniyamAyAsabaddha kaDhiNeNaM / saMsAroyahitaraNaM, havai " paraM dhammaSoeNaM // 43 // rAga-dosavimuko, puriso tava - niyama - saMjamAutto / jhANekkanaNiyabhAvo, pAvai siddhiM na saMdeho // 44 // 37 // 38 // 14 34 // 35 // 36 // rAma kSubdha nahIM hue aura dhyAna meM adhika lIna hue / (30) jaba vaikriyaka zakti dvArA deva unake dhyAnako kSubdha na kara sakA taba rAmakA karmarUpI samagra zatrusainya naSTa ho gayA / (39) mAgha mahIne ke zukla pakSakI dvAdazIkI rAta ke pichale praharameM rAmako AvaraNa rahita kevalajJAna utpanna huA / (32) kevala jJAna utpanna huA hai aisA jAnakara deva parivArake sAtha rAmake pAsa Aye / (33) hAthI, ghor3e, vRSabha evaM siha ke yAna, vimAna evaM AsanoMkA tyAga karake devoMne tIna pradakSiNA dekara rAmako vandana kiyA / (34) taba sItendra ne bhI vahA~ kevala jJAnakA utsava manAkara saikar3oM stutiyoM kA prayoga karake baladevamuniko bandana kiyA / (35) bahuta duHkharUpI jalase pUrNa, kaSAyarUpI grAhoMse yukta aura bhava rUpI AvartavAle saMsAra rUpI mahodadhiko saMyama rUpI naukA para ArUr3ha ho tumane pAra kiyA hai / (36) he rAghava ! dhyAnarUpI vAyuse Ahata aura vividha tapa rUpI IMdhanase khUba jalI huI jJAna rUpI Agase tumane janmarUpI zraTavI ko jalA DAlA hai| (37) he nAtha! vairAgyarUpI mudgarase tumane piMjareko to zIghra hI tor3a DAlA hai| dhIra tumane upazamarUpI zUlase moharUpI zatruko mAra DAlA hai| (3) devane kahA ki, he munivRSabha ! saMsArarUpI mahATavIM meM ghUmate hue mere lie tumhArA bhavavinAzaka kevalajJAnAtizaya zaraNarUpa hai / ( 36 ) yaha saMsArarUpI nadI nAnA duHkhoMrUpI bha~varoM aura khedarUpI taraMgoM se yukta hai| he rAghava ! isameM DUbe hue ko jJAnarUpI hAthase pAra lagA do / (40) 586 taba munivarane kahA ki doSayukta isa rAgakA tyAga kro| arAgI mokSa pAtA hai, jaba ki rAgI saMsAra meM ghUmatA hai / (41) he surAdhipa ! jisa taraha bhujAoMse samudra nahIM tairA jAtA usI taraha zIlarahitoMse bhavodadhi nahIM tairA jAtA / (42) paraMtu jJAnarUpI lakar3Ise banAye gaye aura tapa evaM niyama meM kiye jAnevAle zrama dvArA maz2abUtI se bA~dhe gaye dharmarUpI jahAz2ase saMsArasAgarako tairA jA sakatA hai / (43) rAga-dveSa se rahita, tapa, niyama evaM saMyamase yukta aura dhyAnase utpanna kAya bhAvavAlA puruSa siddhi pAtA hai, isameM sandeha nahIM / (44 ) yaha kathana sunakara atyanta harSita sItendra haladhara 1. 0ra muNI pratya0 / 2 0 ughaNaM, na0 - pratya0 / 3. 0 pakkhekkArasi0 pratya0 / 4. 0 valimahimaM ca suviulaM kAuM / pa0 - pratya0 / 5. 0 murNi, ukkittaMto guNasayAI -- pratya0 / 6. blAiNNaM - pratya0 / 7. bhayAvattaM mu0 / 8. 0gghaM / iNio ya mohasattU uttamalesAtisUleNaM - pratya* / 6. 0DhaviM vasaMtassa - pratya0 / 10. tuhuM - pratya* / 11. i ya sivaM a0 - pratya0 / 12. * evaM - pratya* / 13. nANakaya * mu0 / 14. 0i tao dhamma0 - pratya* / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 paumacariyama [117.45saNiUNa vayaNameyaM, sIyAdevo tao suparitudyo / namiUNa sIradhAri. niyayavimANaM gao sigdhaM // 45 // evaM surAsurA te, kevalanANI kameNa thoUNa gayA / viharai mahAmuNI viya, saMsaharakaraniyarasarisavimalAbhataNU // 46 // // ii paumacarie paumassa kevalanANuppattivihANaM nAma sattadasuttarasayaM pavvaM samattaM / / 118. paumaNivvANagamaNapavvaM aha so sIyAindo, narayatthaM lakkhaNaM 'sumariUNaM / avaiNNo maNavego, paDibohaNakAraNujjutto // 1 // so laciUNa paDhama, sakkarapuDhavi ca vAlayApuDhaviM / patthe ciya pecchai, neraiyA tattha dukkhattA // 2 // paDhamaM sureNa diTTho, saMbukko ghaNakasAyapariNAmo / ghoragimAiyAI, aNuhonto tivvadukkhAI // 3 // anne vi tattha pecchai, neraiyA huyavahammi pakkhittA / Dajjhanti ArasantA, nANAceTTAsu dINamuhA // 4 // keeltha sAmalIe, kaNTayapaurAe~ vilaiyA santA / oyaraNA-''ruhaNAI, kArijjantettha bahuyAiM // 5 // jantesu kei chuDhA, pIlijjante purA akayapuNNA / kandasu uddhapAyADajjhanti ahomuhA anne // 6 // asicakkamoggarahayA, lolantA kakkhaDe dharaNivaDhe / khajjanti ArasantA, cittaya-vaya-vagdha-sIhehiM // 7 // pAijjanti raDantA, sutattatavutambasannibhaM salilaM / asipattavaNagayA vi ya, anne chijjanti satthehiM // 8 // praNAma karake zIghra hI apane vimAnameM gyaa| (45) isa taraha kevalajJAnIkI kramazaH stuti karake ve sura cale gye| candramAkI kiraNoMke samUhake samAna nirmala kAnti yukta zarIravAle mahAmunine bhI vihAra kiyaa| (16) // padmacaritameM rAmako kevalajJAnakI utpattikA vidhAna nAmaka eka sau satrahavA~ parva samApta huaa| 118. rAmakA nirvANagamana vaha sItendra narakastha lakSmaNako yAda karake usake pratibodhake lie udyata ho mana ke vegakI bhA~ti nIce utraa| (1) pahalI ratnaprabhA pRthvI tathA dUsarI zarkarA pRthvI aura tIsarI bAlukA pRthvIko lA~ghakara cauthI paMka pRthvImeM rahe hae duHkhase Arta nArakoMko usane dekhA / (2) devane prathama ghane kASAyika pariNAmavAle zaMbUkako bhayaMkara agni Adi tIvra duHkhoMkA anubhava karate hue dekhA / (3) vahA~ usane AgameM pheMke gaye, jalate hue, cillAte hue aura nAnAvidha ceSTAoM dvArA dIna mukhavAle nArakiyoMko dekhA / (4) vahA~ kitane kaNTakapracura zAlmalike per3oM para car3hAkara bahutabAra utArA-car3hAyA jAtA thaa| (5) pUrvajanmameM puNya na karanevAle kaI yaMtroM meM pheMkakara pIse jAte the| paira Upara aura sira nIcA kiye hue dUsare hA~r3oMmeM jalAye jAte the| (6) talavAra, cakra aura mugadarase Ahata nArakI kaThora jamIna para loTate the aura cillAte hue ve cItoM, bher3iyoM, bAgha aura siMhoM dvArA khAye jAte the| (7) rote hue kitaneko pAnI jaisA atyanta tapta kA~sA aura tA~bA pilAyA jAtA thaa| asipatra nAmaka banameM gaye hue dUsare zastroMse kATe jAte the| (8) 1. sasikaraNiyara0-pratya0 / 2. smri0-mu0| 3. osrnnaa-mu0| 4. lolitA--pratya0 / 5. *tausaNNibhaM kalakaliMtaM asi0--pratya0 / 6. bhaM kllN-mu.| Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118.24 ] 118. paumaNivvANagamaNapavvaM 11 // 12 // 13 // // 14 // so evamAiyAI, daThThe dukkhAIM narayavAsINaM / kAruNNa jaNiyahiyao, soyai paramaM sukharido // 9 // so aggikuNDamajjhAu niggayaM lakkhaNaM suravarindo / pecchai tAlijjantaM, bahuehi ya narayapAlehiM // 10 // so tehi tassa purao, karavatta - 'sivatta - jantamAdIhiM / bhayavihalaveviyaGgo, nAijjai jAyaNasaehiM // diTTho laGkAhivaI, sureNa bhaNio ya tattha saMbuko / re pAva ! putrajaNiyaM, ajja vi kovaM na chaDDesi // tibakasAya va sagayA, aNivAriyaindiyA kivArahiyA / te ettha narayaloe, aNuhunti aNeyadukkhAI // soUNa vi neraiyaM, dukkhaM jIvassa nAyai bhavohe / kiM puNa tujjha na jAyai, bhayaM ihaM visahamANassa ! soUNa vayaNameyaM, saMbuko uvasamaM samaNupatto / tAhe laGkAhivaI, lakkhaNasahiyaM bhaNai devo // mottUNa bhaudheyaM, maha vayaNaM suNaha tAva vIsatthAM / tubbhe hi virai rahiyA, saMpattI erisaM dukkhaM // vivimANArUDhaM, te rAvaNa-lakkhaNA suraM dadu / pucchanti sAhasu phuDaM, ko si tumaM Agao ettha ? so tANa sAhai suro, etto paumAiyaM jahAvattaM / paDibohakAraNaTTe, niyayaM ca samAgamArambhaM // niyaya ciya vittantaM suNiuM te tattha do vi paDibuddhA / soenti dINavayaNA, appANaM lajjiyamaIyA // dhI ! kiM na kao dhammo, taiyA amhehiM mANuse namme ? / jeNeha duhAvatthA, saMpatA dAruNe narae // dhanno si tumaM suravara !, jo paricaiUNa visayasokkhAiM / niNavaradhammANurao, saMpatto ceva deviddhiM // to so kAruNio, naMpai mA bhAha do vituMbbhe haM / hakkhuviUNa imAo, naragAo nemi suraloyaM // 22 // Abaddhapariyaroso, hakkhuviUNaM tao samADhatto / viliyanti aidugejjhA, te aNalahao va navanIo // 23 // sabovAehi nayA, ghetcUNa na cAiyA surindeNaM / tAhe te neraiyA, bhaNanti devaM muyasu ahaM // 24 // // 17 // 20 // 21 // isa para usa kAruNikane kahA ki tuma donoM mata ddro| isa naraka meM se jAtA hU~ / (22) taba kamara kasakara vaha unheM Upara uThAne lagA kintu atyanta vilIna ho gaye / (23) saba upAyoMse bhI deva jaba unheM grahaNa na kara sakA 1. chaDDehi -- pratya* / 2. tumhehiM / 60 mu0 / 3. 0 vaM suNasumu0 / 15 // 16 // narakavAsiyoMke aise duHkha dekhakara hRdayameM arorabhAva utpanna honese vaha devendra atyanta zoka karane lagA / (6) usa surendrane vahutase narakapAloM dvArA agnikuNDameM se nikale hue lakSmaNako pITe jAte dekhA / (10) una karavata, asipatra tathA yaMtra Adi saikar3oM yAtanAoMke kAraNa bhayase vihvala aura kA~pate hue zarIravAlA vaha usake Age gir3agir3A rahA thA / ( 11 ) devane vahA~ laMkAdhipatiko dekhA / phira zaMbUkase kahA ki, re pApI ! pUrvajanmameM utpanna kopako Aja bhI tU kyoM nahIM chor3atA ? ( 12 ) jo tIvra kaSAyoMke vazIbhUta hote haiM, indriyoM kA nigraha nahIM karate aura dayAhIna hote haiM ve yahA~ narakalokameM aneka duHkhoM kA anubhava karate haiM / (12) naraka sambandhI duHkhake bAremeM sunakara saMsAra meM jIvako bhaya paidA hotA hai / yahA~ duHkha sahate hue tujhako bhaya nahIM hotA ? (14) yaha vacana sunakara zaMbUkane zAnti prApta kI / taba lakSmaNake sAtha laMkAdhipati rAvaNase devane kahA ki bhaya evaM udvegakA tyAga karake vizvasta ho tuma merA kahanA suno| viratirahita honese tumane aisA duHkha pAyA hai / (15-6 ) divya vimAnameM ArUr3ha usa devako dekhakara rAvaNa aura lakSmaNane pUchA ki yahA~ Aye hue tuma kauna ho, yaha spaSTa kaho / (17) taba devane unheM rAma AdikA sArA vRttAnta aura pratibodhake lie apane Agamana ke bAremeM kahA / (18) apanA vRttAnta sunakara ve donoM vahA~ pratibuddha hue / dInavacana aura manameM lajjita ve svayaM apane lie zoka karane lage ki hameM dhikkAra hai usa samaya manuSya janma meM hamane dharma kyoM nahIM kiyA ? isI kAraNa isa dAruNa narakameM hamane duHkhako avasthA prApta kI hai / (16-20 ) he suvara ! tuma dhanya ho ki viSaya sukhoMkA parityAga karake jinavarake dharma meM anurata ho tumane devakI Rddhi pAI hai / (21) 18 // 19 // 561 nikAlakara meM tumheM durgAhya ve AgameM taba una nArakiyoMne devaloka meM le makkhanakI taraha devase kahA ki Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 paumacariyaM [118. 25gacchasu tumaM surAhiva!, sigghaM ciya AraNaccayaM kappaM / amhehiM pAvajaNiyaM, aNuhaviyava mahAdukkhaM // 25 // visayAmisaluddhANaM, narayagANaM aIvadukkhANaM / niyayaM paravasANaM, devA vi kuNanti kiM tANaM? // 26 // deva! tumaM asamattho, imassa dukkhassa moiuM amhe / taha kuNasu naha na puNaravi havai maI narayagaigamaNe // 27 // bhaNai suro a rahassa, paramaM ciya uttamaM sivaM suddhaM / sammaIsaNarayaNaM, geNhaha parameNa viNaeNaM // 28 // evaM gae vi saMpai, jai icchaha attaNo dhuvaM seyaM / to geNhaha sammattaM, suddhaM nivANagamaNaphalaM // 29 // eto na uttaraM vi hu, na ya bhUyaM na ya bhavissae annaM / mahamaGgalaM pavittA tilogasiharaTThiyA siddhA // 30 // nIvAipayatthA je, jiNehiM bhaNiyA tiloyadarisohiM / tiviheNa saddahanto, sammaddiTTI naro hoI // 31 / / bhaNiehiM tehi evaM, gahiyaM narayaTTiehiM sammatta / bahubhavakoDIhi vi, aNAimantehi na ya pattaM // 32 // bho suravaha! amha hiyaM, tume kayaM kAraNaM aimahantaM / jaM sayalanIvaloe, sammattaM uttama dinnaM // 33 // bho bho sIinda! tumaM, gaccha lahu~ AraNaJcuyaM kappaM / jiNavaradhammassa phalaM, bhuJjasu aiuttama bhogaM // 34 // evaM mahANubhAvo, devo kAUNa tANa uvayAraM / soento neraie, saMpatto attaNo ThANaM // 35 // so tattha varavimANe, sevijanto vi amarakannAhiM / sariUNa narayadukkhaM, devindo addhiI kuNai // 36 // avayariUNADhato, paumeNAlaMkiyaM imaM bharahaM / gaya-turaya-vasaha-kesariThiesu devesu parikiNNo // 37 // bahutUraniNAeNaM, acchara saMgijjamANamAhappo / paumassa gao saraNaM, sIindo sayalaparivAro // 38 // sabAyareNa devo, thoUNa puNo puNo paumaNAhaM / tattheva sanniviTTho, mahivIDhe pariyaNasamaggo // 39 // tuma hameM chor3a do| (24) he surAdhipa! tuma zIghra hI zrAraNa-acyuta kalpameM cale jaao| hameM pApajanita mahAduHkha bhoganA hI pdd'egaa| (25) viSayarUpI mAMsameM lubdha, narakameM gaye hue, atIva duHkhI aura sadaiva paravaza prANiyoMkA deva bhI kyA rakSA kara sakate haiM ? (26) he deva ! hameM isa duHkhase mukta karanemeM tuma bhI asamartha ho| tuma vaisA karo jisase narakagatimeM gamanakI buddhi hameM punaH na ho| (27) isa para devane kahA ki parama rahasyamaya, uttama, kalyANakara aura zuddha samyagdarzanarUpI ratnako atyanta vinayake sAtha grahaNa kro| (28) aisA ho cukane para bhI yadi tuma apanA zAzvata kalyANa cAhate ho to nirvANagamanakA phala denevAlA zuddha samyaktva dhAraNa kro| (29) isase bar3hakara dUsarA mahAmaMgala na to hai, na thA aura na hogaa| isIse pavitra honeke kAraNa siddha tInoM lokoMke zikhara para sthita hote haiN| (30) trilokadarzI jinoMne jo jIvAdi padArtha kahe haiM usa para mana-vacana-kAyA tInoM prakArase zraddhA rakhanevAlA manuSya samyagdRSTi hotA hai| (31) isa prakAra kahane para narakasthita unhoMne vaha samyaktva prApta kiyA jo anAdi-ananta aneka karor3o bhavoMmeM bhI prApta nahIM kiyA thaa| (32) ve kahane lage ki, he surapati ! tumane hamArA bahuta bar3A hita kiyA hai, kyoMki sampUrNa jIvalokameM jo uttama samyaktva hai vaha diyA hai| (33) he sItendra ! tuma jaldI hI raNAcyuta kalpameM jAo aura jinavarake dharmake phalasvarUpa atyuttama bhoga kA upabhoga kro| (34) / isa taraha vaha mahAnubhAva indra una para bar3A upakAra karake nArakiyoMke lie zoka karatA huA apane sthAna para calA gyaa| (35) vahA~ uttama vimAnameM devakanyAoM dvArA sevyamAna vaha indra narakake duHkhako yAdakara manameM azAnti dhAraNa karatA thaa| (36) hAthI, ghor3e, vRSabha tathA siMhoM para sthita devoMse ghirA huA vaha nIce utarakara rAma dvArA alaMkRta isa bharatakSetra meM AyA / (37) nAnAvidha vAdyoMke ninAdake sAtha apsarAoM dvArA gAye jAte mAhAtmyavAlA vaha sItendra sakala parivArake sAtha rAmakI zaraNameM gyaa| (38) sampUrNa Adarake sAtha punaH punaH rAmakI stuti karake parijanake 1. *yANaM ca tivvdu.-prtyH| 2. hohi-prtyH| 3. 0vakoDIhiM viyaNApattehi vi Na pattaM-pratyaH / 4. .mmaphalaM ciya, bhu0-prtyH| 5. bhAvo, mahayaM kA0-mu0, bhAvo, kAUNa tANa so u u.-prty.| 6. rasuragi0- m0| Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118. 54 ] 118. paumaNivvANagamaNapavvaM // 40 // 41 // 42 // 1 43 // namiUNa pucchai suro, bhayavaM ! je ettha dasarahAIyA / lavaNaM-'kusA ya bhaviyA, sAhasu kavaNaM gehUM patA eva pucchio so, baladevo bhaNai ANae kappe / vaTTai aNaraNNasuo, devo vimalambarAbharaNo // te do vinaya-kaNayA, kegai taha suppahA ya somittI / avarAiyAeN samayaM, imAI saggovavannAhaM // NANa-tava-saMjamadaDhA, visuddhasIlA lavaM 'kusA dhIrA / gacchohanti guNadharA, abAbAhaM sivaM ThANaM // eva bhaNio surindo, aJccantaM harisio puNo namiuM / pucchai kahehi bhayavaM!, saMpai bhAmaNDalassa gaIM // to bhaNai sIradhArI, suravara ! nisuNehi tAva saMbandhaM / carieNa tujjha bhAyA, jeNaM ciya pAviyaM ThANaM // aha kosalApurIe, ghaNavanto asthi vajjako nAmaM / puttA asoya - tilayA, tassa piyA mayariyA bhajjA // nivAsiya suNeu, sIyaM so dukkhio tao jAo / cintei sA araNNe, kaha kuNai dhiraM mahAghore ahiyaM kivAluo so, saMviggo juimuNissa sosataM / paDivajjiUNa jAo samaNo parivajjiyArambho // aha annayA kayAI, asoga-tilayA gayA juimuNindaM / paNamanti AyareNaM, piyaraM ca puNo puNo tuTThA // soUNa dhammaMrayaNaM, sahasA te tibajAya saMvegA / 'doNNi vi juissa pAse, asoya-tilayA viNikkhantA // kAUNa tavaM ghoraM, kAlagao uvarimammi gevejje / uvavanno tattha juI, mahAjuI uttamo devo // te tattha piyA puttA, kukkuDanayaraM samujjayA gantuM / saMveyanaNiyabhAvA, vandaNaheuM niNindassa // pannAsa noyaNAI, gayArNaM aha annayA samaNupatto / navapAuso mahAghaNataDicchaDADovasaliloho // to girivarassa heTThe, nogatthA muNivarA daDhadhiIyA / nanteNa kosalAe, diTThA naNayassa putteNaM // 54 // // 53 // 44 // 45 // 46 // 47 // 48 // 49 // 50 // 51 // 52 // sAtha deva vahIM jamIna para baiThA / ( 36 ) vandana karake devane pUchA ki he bhagavan ! yahA~ jo dazaratha Adi tathA lavaNa aura aMkuza bhavya jIva the ve kisa gatimeM gaye haiM, yaha Apa kheN| (40) aisA pUchane para usa baladevane kahA ki anaraNyakA putra devarUpase utpanna hokara nirmala vastra evaM alaMkAra yukta ho Anata kalpameM rahatA hai / ( 41 ) ve donoM janaka kanyAe~ tathA aparAjitA ke sAtha kaikeI, suprabhA aura sumitrA - ye svargameM utpanna hue haiM / (42) jJAna, tapa evaM saMyamameM dRr3ha vizuddha zIlavAle, dhIra aura guNoMke dhAraka lavaNa aura aMkuza avyAbAdha zivasthAnameM jAe~ge / (43) 563 isa prakAra kahe jAne para atyanta harSita surendrane namana karake punaH pUchA ki, bhagavan ! aba Apa bhAmaNDala kI gatike bAremeM kheN| (44) taba rAmane kahA ki, he suravara! jisa AcaraNase tumhAre bhAIne jo sthAna pAyA hai usakA vRttAnta tuma suno / (45) kozalApurImeM vajraka nAmakA eka dhanavAn rahatA thA / usake azoka aura tilaka nAmake do putra tathA priya bhAryA makarikA thI / (46) nirvAsita sItA ke viSaya meM sunakara vaha duHkhita huA aura socane lagA ki atibhayaMkara araNya meM vaha dhIraja kaise bA~dhatI hogI ? (47) atyanta dayAlu vaha virakta hokara ArambhakA parityAga karake aura dyutimunikA ziSyatva aMgIkAra karake zramaNa ho gayA / (48) eka dina azoka aura tilaka dyutimunike pAsa gaye / iSita unhoMne pitAko Adarase punaH punaH vandana kiyA / (46) dharmaratnakA zravaNa karake sahasA tIvra vairAgya utpanna hone para donoM azoka aura tilakane dyutimunike pAsa dIkSA lI / (50) ghora tapa karake marane para dyutimuni Urdhva graiveyakameM mahAdyutivAle uttama deva hue| (51) saMvegabhAva jinheM utpanna huA hai aise ve pitA aura putra jinendra ke darzanArtha kukkuTanagarakI ora jAne ke lie udyata hue / (52) pacAsa yojana jAne para eka dina bar3e bAdalameM bijalIkI ghaTAse yukta jalasamUhavAlA abhinava varSAkAla A gayA / (53) taba parvatake nIce yogastha aura dRr3ha buddhivAle munivaroM ko sAketakI ora jAte hue janakake putra bhAmaNDalane dekhA / (54) vaha socane lagA ki siddhAnta kI rakSAke lie ye isa ghora, udvegajanaka aura aneka jaMgalI jAnavaroMse bhare pUre 1. gayaM pa0 - pratya0 / 2. 0 yataNayA mu0 / 3. 0sA vIrA / gacchIhiMti - pratya0 / 4 ghaNamaMto asthi vajago nAH - pratya* / 5. 0mmasavaNaM-pratya. / 6. do vi juissa ya pAse - pratya0 / 7. carikaNa tavaM - pratya0 / 8. juI, mahaimahA u0 - pratya0 / 6. 0Na taha - mu0 / 75 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 paumacariyaM 55 // 56 // 57 // 61 // // 62 // cintei ime sAhU, ihaTTiyA samayarakkhaNaTTAe / ghore uttAsaNae, raNNe bahusAvayAiNe // bhAmaNDaleNa evaM cinteuM pANarakkhaNanimittaM / sAhUNa samAsanne, vijjAsu kayaM puraM paramaM // kAle dese ya puraM, samAgayA gocareNa te samaNA / paDilAi mahappA, caMuvihaAhAradANeNaM // evaM krameNa tANaM, cAummAsI gayA muNivarANaM / bhAmaNDaleNa vi tao, dANaphalaM ajjiyaM viulaM // 58 // bhAmaNDalo kayAI, saha sundarama hiliyAeN ujjANe / asaNihao uvavanno, devakurAe tipallAU // 59 // dANeNa bhogabhUmI, lahai naro tavaguNeNa devataM / nANeNaM siddhisuhaM, pAvai natthettha saMdeho // 60 // puNaravi bhaNai surindo, ahogaIM lakkhaNo samaNupatto / ubaTTo ya mahAmuNi !, ThANaM kaMvaNaM tu pAvihii ? // nijjariya kammanivahaM, la~bhihI kavaNaM gaIM ca dahahvayaNo ? / ko va bhavohAmi ahaM ?, eyaM icchAmi nAuM je bhai ta baladevo, suNehi devinda! AgamissANaM / ukkittaNaM bhavANaM, laGkAhiva - lacchinilayANaM // narayAu samutciNNA, kameNa surapabayassa puSeNaM / vijayAvainayarIe, maNuyA te do vi hohinti // tANaM piyA suNando, naNaNI vi ya havai rohiNI nAmaM / sAvayakulasaMbhUyA, gurudevayapUyaNAhirayA // aisundararUvadharA, nAme arahadAsa - siridAsA / kAUNa sAvayattaM devA hohinti suraloe // caiyA tattheva pure, maNuyA hoUNa sAvayA paramA / muNivaradANaphaleNaM, hohinti narA ya harivarise // bhogaM bhottUNa mayA, devA hohinti devalogammi / caiyA tattheva pure, naravaiputtau havIhanti // vAukumArassa suyA, lacchIdevIeN kucchisaMbhUyA / amarindasarisaruvA, jayakanta-jayappahA dhIrA // kAUNa tavamuyAraM, devA hohinti lantae kappe / uttamabhogaThiIyA, uttamaguNadhArayA dhIrA // 70 // 63 // 64 // 65 // 66 // 67 // 68 // 69 // [ 118. 55 vanameM Thahare hue haiN| (55) aisA socakara prANoMkI rakSAke lie bhAmaNDalane sAdhuoMke pAsa vidyAoM dvArA uttama nagarakA nirmANa kiyA / (56) kAla aura dezako jAnakara ve zramaNa nagara meM gocarIke lie gye| mahAtmA bhAmaNDalane caturvidha AhArakA sAdhuoMko dAna diyA / (57) isa taraha kramase una munivaroMkA cAturmAsa vyatIta huaa| usa samaya bhAmaNDalane dAnakA vipula phala arjita kiyA / (58) kisI samaya sundara mahilAoMke sAtha bhAmaNDala udyAnameM thA / usa samaya bijalI giranese marakara devakurumeM tIna palyopamakI AyuSyavAlA vaha utpanna huA hai / (56) manuSya dAnase bhogabhUmi, tapase devatva aura jJAnase mokSa sukha pAtA hai, isameM sandeha nahIM / (60) surendra punaH pUchA ki, he mahAmuni ! lakSmaNane adhogati pAI hai / usa gatimeMse bAhara nikalakara vaha kauna-sA sthAna pAvegA ? (61) karmasamUhakI nirjarA karake rAvaNa kauna-sI gati pAvegA ? aura maiM kyA hU~gA ? maiM yaha jAnanA cAhatA huuN| (62) taba baladeva rAmane kahA ki laMkAdhipa rAvaNa aura lakSmaNake AgAmI bhavoMkA varNana suno / (63) narakamese nikalakara ve donoM hI kramazaH meruparvatake pUrva meM AI huI vijayAvatI nagarI meM manuSya hoNge| (64) unakA pitA sunanda aura mAtA zrAvaka kula utpanna tathA guru evaM devatAke pUjanameM abhirata rohiNI nAmakI hogI / (65) avisundara rUpa dhAraNa karanevAle arhadAsa aura zrIdAsa nAmake ve zrAvaka dharmakA pAlana karake devalokameM deva hoMge / (66) cyuta hone para usI nagarameM manuSya hokara uttama zrAvaka hoNge| munivarako diye gaye dAnake phala svarUpa harivarSameM bhI ve manuSya rUpase utpanna hoNge| (67) bhogakA upayoga karake maranepara devalokameM ve deva hoMge / cyuta honepara usI nagarameM rAjA putra hoMge / (68) lakSmIdevIkI kukSise utpanna ve vAyukumArake jayakAnta aura jayaprabhranAma ke dhIra putra amarendrake rUpake samAna sundara rUpavAle hoNge| (66) ugra tapa karake lAntaka kalpameM dhIra, uttama bhoga aura sthitivAle tathA uttama guNoMke dhAraka ve deva 1. caDa vvihAhAra0 - pratya0 / 2. suMdarima0 pratya* / 3. kamaNaM - pratya0 / 4. labhihiti kamaNaM gatiM ca pratya* / 5. 0sA ya bhavi0 - pratya* / 6. 0ndaruvasarisA, u0 mu0 / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118. 85 ] 118. pauma rivvANagamaNapavvaM lakkhaNapagayaM bhaNijjantaM // 77 // keI dadhammasaMjutto 78 // 79 // // 80 // tuhamavi iha bharahe khalu, caiUNaM accuyAu kappAo / coddasarayaNAhiva I, cakaharo hohisi niruttaM // 71 // te cetra surA caiyA, doNNi vi tuha nandaNA bhavahanti / indurraha - bhoyarahA, amarakumArovamasirIyA // 72 // paranArivajjaNeNaM, vaeNa ekkeNa so hu dahavayaNo / jAo ciya induraho, sammattaparAyaNo dhIro // 73 // so ceva ya induraho, labhiUNa bhavA imA surAIyA / pacchA hohai arahA, samattha telokkaparimahio || 74 // aha so vi cakkavaTTI, rajjaM rayaNatthale pure kAuM / hoi tavocaleNaM, ahamindo vejayantagmi // 75 // so hu tumaM saggAo, caio arahasse tassa gaNapavaro / hoUNa tihuyaNaggaM, siddhisuhaM caiva pAvihisi // 76 // eso te parikahio, dasANaNo saha tume surAhivaI ! / eto suNAhi puNaravi, jo so'yaM bhoyaraho, cakkaharasuo tavappabhAveNaM / bhamiUNa uttamabhave, pukkharaM dIvavidehe, paumapure lakkhaNo u cakkaharo / hohii titthayaro puNa, tattheva bhave tiyasaNAho // sattasu varisesu jiNo, kAUNa asesadosasaMghAraM / sura-asuranamiyacalaNo, pAvihira aNuttaraM ThANaM evaM kevalikahiyaM bhavissabhavasaMkahaM suNeUNaM / nAo saMsayarahio, paDiindo bhAvaNAtto // naU rAmadevaM, tAhe sabAyareNa puNaruttaM / abhivandai surapavaro, niNavarabhavaNAI vivihAI // nandIsarAiyAIM, abhivandeUNa ceiyaharAI / kuruvaM ciya saMpatto, pecchai bhAmaNDalaM devo // saMbhAsiUNa payao, saMbohiya bhAyaraM siNeheNaM / vibuhAhivo khaNeNaM, saMpatto accuyaM kappaM // tatthAraNaccue so, amaravahUsayasahassaparikiSNo / aNuhavai uttamasuhaM, sIindo sumaharyaM kAlaM // hoNge| (70) tuma bhI acyuta kalpase cyuta hokara avazya hI isI bharata kSetrameM caudaha ratnoM ke svAmI cakravartI rAjA hoMge / (71) ve donoM deva bhI cyuta hokara devakumArake samAna kAntivAle induratha aura bhogaratha nAmake tumhAre putra hoMge / ( 72 ) eka paranArIvarjanake vratase vaha rAvaNa samyaktvaparAyaNa aura dhIra induratha hogA / (73) ve deva Adi bhava prApta kreNge| bAda meM vahI induratha sAre trailokyameM prasiddha arihanta hogA / (74) vaha cakravartI bhI ratnasthala nAmaka nagara meM rAjya karake tapobalase vaijayanta meM ahamindra hogA / (75) vaha tuma bhI svargase cyuta honepara arihantake gaNameM pramukha banakara tribhuvanake agrabhAgameM sthita mokSakA sukha pAoge / (76) 81 // 82 // 83 // 84 // 85 // he surAdhipati ! tumhAre sAtha rAvaNake bAremeM yaha maiMne tumase kahA / aba lakSmaNake bAremeM kahA jAtA vRttAnta suno| (77) jo vaha cakravartIkA dharmameM dRr3ha AsthAvAn putra bhogaratha thA vaha tapake prabhAvase kaI uttama bhavoMmeM paribhramaNa karegA / (78) puSkaravaradvIpa ke videhameM Aye hue padmapura meM cakradhara lakSmaNa usI bhavameM devoMkA nAtha tIrthakara hogA / (79) sAta varSoM meM sura-asura jinake caraNoMmeM namaskAra karate haiM aise ve jinezvara sampUrNa doSoMkA saMhAra karake anuttara mokSasthAna prApta kareMge (80) 565 isa taraha kevalI dvArA kahI gaI bhAvI bhAvoM kI kathA sunakara bhAvanAsampanna indra saMzayarahita huA / (81) taba sampUrNa Adara ke sAtha rAmadevako punaH punaH namaskAra karake devendrane jinavarake aneka bhavanoM meM abhivandana kiyA / (82) nandIzvara AdimeM Aye hue caityamandiroM meM vandana karake vaha kurukSetra meM gayA aura bhAmaNDala devako dekhA / (83) bhAIko snehapUrvaka sambodhita karake bAtacIta kii| phira indra kSaNabhara meM acyuta kalpameM pahu~ca gayA / ( 84) vahA~ AraNa-acyuta kalpameM lAkhoM devavadhuoM se ghire hue usa sItendrane atidIrgha kAla taka uttama sukhakA anubhava kiyA / (85) 1. 0rahA- bho0 mu0 / 2, 4. hohii - pratya0 / 3. 0tthale tavaM kA0 - pratya0 / 5. 0ssa gaNaharo pavaro-mu0, 0ssa gaNaharo paramo - pratya* / 6. so puNa bho0 -- pratya0 / 7. 0ravatIvi0 pratya0 / 8. 0No khaciUNa asesakammasaMghAyaM su0 - pratya0 / 6. evaM kevalivihiyaM - mu0 / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariyaM [118.86 pannarasa sahassAI, varisANa tayA''si AuyaM haliNo / solasa cAvANi puNo, uccattaM ceva nAyacaM // 86 // pecchaha baleNa mahayA, jiNindavarasAsaNe ghiI kAuM / jamma-jarA-maraNarivU, parAjiyA dhIrasatteNaM // 87 / / nissesadosarahio, nANAaisayavibhUisaMjutto / kevalakiraNujjalio, vibhAi sarae ba divasayaro // 88 // ArAhiUNa dhIro, jiNasamayaM paJcavIsa vrisaaii| Aukkhayammi patto, paumo sivasAsayaM ThANaM // 89 / / vigayabhavaheugaM taM, aNagAraM suddhasIlasammat / sabAyareNa paNamaha, dukkhakkhayakArayaM rAmaM // 90 // puvasiNeheNa tayA, sIyAdevAhiveNa parimahiyaM / paramiDDisaMpauttaM, paNamaha rAmaM maNorAmaM // 91 / / ikkhAgavaMsatilayaM, iha bharahe aTThamaM tu baladevaM / taM namaha NeyabhavasayasahassamukkaM sivapayatthaM // 92 // eyaM halaharacariyaM, niyayaM jo suNai suddhabhAveNaM / so lahai bohilAbha, buddhi-balA''uM ca ai paramaM // 9 // ujjayasattho vi rivU , khippaM ubasamai tassa uvasaggo / ajigaI ceva puNNaM, jaseNa samayaM na saMdeho // 14 // rajjarahio vi rajja, lahai dhaNatthI mahAdhaNaM viulaM / uvasamai takkhaNaM ciya, vAhI somA ya honti gahA // 95 // mahilatthI varamahilaM, puttatthI gottanandaNaM puttaM / lahai paradesagamaNe, samAgamaM ceva bandhUrNa // 96 // duvbhAsiyAI duccintiyAI ducariyasayasahassAI / nAsanti paumakittaNakahAe~ dUraM samatthAI / / 97 // jaM pi ya jaNassa hiyae, avaTTiyaM kAraNaM aimahantaM / taM tassa nicchaeNaM, uvaNamai suhANabandhaNaM // 98 // evaM dhammovAyA, siTThA tava-niyama-sIlamAIyA / titthayarehiM mahAjasa !, aNantanANuttamadharehiM // 99 // niyayaM kareha bhatti, jiNANa maNa-vayaNa-kAyasaMjuttA / jeNa'TTakammarahiyA, pAvaha siddhiM suvIsatthA // 10 // haladhara rAmakI Ayu paMdraha hajAra varSakI thii| unakI U~cAI solaha dhanuSakI jAno / (86) dekho ! jinendravarake zAsanameM dRr3ha zraddhA rakhakara dhIrasattva rAmane bar3e bhArI balase janma, jarA evaM maraNarUpI zatruoMko parAjita kiyaa| (87) samagra dopoMse rahita, jJAnAtizayakI vibhUtise saMyukta aura kevalajJAnarUpI kiraNoM se prakAzita ve zarat kAlameM sUryakI bhA~ti zobhita ho rahe the| (ER) jinasiddhAntakI pacIsa varSa taka ArAdhanA karake AyukA kSaya hone para dhIra rAmane ziva aura zAzvata sthAna prApta kiyA / (86) bhavakA hetu jinakA naSTa ho gayA hai aise anagAra, zuddha zIla evaM samyaktvavAle tathA duHkhoMke kSayakAraka una rAmako sampUrNa Adarase vandana kro| (60) usa samaya pUrvake snehavaza sItendra dvArA paripUjita, parama Rddhise yukta aura sundara rAmako vandana kro| (91) ikSvAku vaMzameM tilakarUpa, isa bharatakSetrameM AThaveM baladeva, aneka lAkhoM bhavoMke bAda mukta tathA zivapada (mokSa ) meM sthita unheM praNAma karo / (12) pahira) haladhara rAmake isa caritako jo zuddha bhAvase sunatA hai vaha samyaktva aura atyutkRSTa buddhi, bala evaM Ayu prApta karatA hai| (63) isake sunanese zastra uThAye hue zatru aura unakA upasarga zIghra hI upazAnta ho jAtA hai| aura yazake sAtha hI vaha puNya arjita karatA hai isameM saMdeha nhiiN| (64) isake sunanese rAjyarahita vyakti rAjya ; aura dhanArthI vipula evaM uttama dhana prApta karatA hai; vyAdhi tatkSaNa zAnta ho jAtI hai aura graha saumya ho jAte haiN| (65) strIkI icchA karanevAlA uttama strI aura putrArthI kulako Ananda denevAlA putra pAtA hai tathA paradezagamanameM bhAIkA samAgama hotA hai| (66) durbhASita, duzcintita ora lAkhoM durAcarita-ye saba rAmakI kIrtanakathAse ekadama naSTa ho jAte haiM (67) / manuSya ke hRdaya meM jo koI bhI atimahAn prayojana rahA ho to vaha puNyake anubandhase avazya hI prApta hotA hai| (68) he mahAyaza! isa prakAra ananta aura uttama jJAna dhAraNa karanevAle tIrthakaroMne tapa, niyama, zIla Adi dharmake upAya kahe haiN| (EE) ataH tuma nitya hI jinavaroMkI mana, vacana aura kAyAse saMyata hokara bhakti karo, jisase ATha kose rahita ho niHzaMkabhAvase tuma siddhi paaoge| (100) 1. sattarasa-mu0 / 2. vIro-pratya0 / 3. bhyhe-mu0|4.0kaarnnN raa0-mu.| 5.0vbhy-prty| 6. jo paDhai suddha-mu0, jo paDhai paramabhAveNaM-pratyaH / 7.0i so ya pu0-prty| 8 sarisaM n-muH| 6. dhaNaTThI dhaNaM mahAviulaM-pratya0 / 10. 0hiM bhagavayA, a0-pratya0 / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118. paumaNivvA NagamaNapavvaM eyaM visuddhalaliya kkharaheujuttaM akkhANaesu vivihesu nibaddhaatthaM / nAsei duggaipahaM' khalu nicchaeNaM, rAmAravindacariyaM tu suyaM samatthaM // 101 // eyaM vIrajiNeNa rAmacariyaM siddhaM mahatthaM purA, paMcchA''khaNDalabhUigA u kahiyaM sosANa dhammAsayaM / bhUo sAhuparaMparAe~, sayalaM loe ThiyaM pAyaDaM, ecAhe vimaleNa suttasahiyaM gAhAnibaddhaM kayaM // 102 // paJceva ya vAsasayA, dusamAe tIsavarisasaMjuttA / vIre siddhimuvagae, tao nibaddha imaM cariyaM // 103 // halahara - cakkaharANaM, samayaM laGkAhiveNa jaM vattaM / visayAmisasattANaM, itthinimittaM raNaM paramaM // 104 // bahujuvaisahassehiM, na ya patto uvasamaM mayaNamUDho / so vijjAhararAyA, gao ya narayaM aNimiyappA // 105 // jo'NeyapaNaiNIhiM, lAlijjanto viM na ya gao titi / kaha puNa anno tuhiM, vaiccihii suthovavilayAhiM ? // 106 // je visayasuhAsattA, purisA tava niyama -saMjamaviNA / te ujjhiUNa rayaNaM, geNhanti hu kAgiNiM mUDhA // 107 // eyaM veranimittaM, paranArIsaMsiyaM suNeUNaM / hoha paraloyakaGkSI, paravilayaM caiva vajjeha // 108 // sukayaphaleNa maNuso, pAvai ThANaM susaMpayanihANaM / dukayaphaleNa ya kugaIM, lahai sahAvo imo loe // na ya dei koi kassai, AroggaghaNaM taheva paramAuM / jai denti surA loe, taha vi hu kiM dukkhiyA bahave ? // kAma-ratha-dhamma-mokkhA, ettha purANammi vaSNiyA sabe / aguNe mottUNa guNe, geNhaha je tumha hiyajaNaNe // 111 // bahue kiM va kIrai, abo bhaNiyavaeNa loyammi ? / ekapayammi vi vujjhaha, ramaha sayA jiNavaramayammi // 112 // 109 // 110 // 118. 112 ] vizuddha aura sundara akSaroM va hetuoMse yukta tathA vividha AkhyAnoMse jisameM artha gU~thA gayA hai aise isa samasta rAmacaritakA zravaNa avazya hI durgati ke mArgako naSTa karatA hai / (101) 597 vIra jinezvarane pahale mahAna arthavAlA yaha rAmacarita kahA thA / bAdameM indrabhUti gautamane dharmakA AzrayabhUta yaha carita ziSyoM se kahA / punaH sAdhu-paramparAse lokameM yaha sArA prakaTa huA, aba vimalane sundara vacanoMke sAtha . ise gAthAoM meM nibaddha kiyA hai / (102) isa duHSama kAlameM mahAvIrake mokSameM jAneke bAda pA~ca sau tIsa varSa vyatIta hone para yaha carita likhA hai / (103) viSaya rUpI mAMsa meM Asakta haladhara aura cakradharakA laMkAdhipake sAtha strIke lie mahAn yuddha huA / (104) kAmase mohita usa aniyamitAtma vidyAdhara rAjAne aneka hajAra yuvatiyoMse zAnti na pAI aura narakameM gayA / (105) yadi aneka striyoM dvArA snehapUrvaka pAlana kiye jAne para bhI usane tRpti na pAI, to phira dUsarA bahuta thor3I striyoMse kaise santoSa prApta karegA ? (106) jo mUrkha puruSa tapa, niyama evaM saMyamase vihIna aura viSayoMmeM Asakta hote haiM ve mAno ratnakA tyAgakara kaur3I lete haiM / (107) paranArIke Azrayase honevAle vairake isa nimittako sunakara paraloka (mokSa) ke AkAMkSI bano aura dUsarekA vinaya karo / ( 128) manuSya puNyake phala svarUpa susaMpattiyoM kI nidhi pAtA hai aura pApake phalasvarUpa durgati pAtA hai / jagatkA yaha svabhAva hai / (106) koI kisIko Arogya, dhana tathA uttama Ayu nahIM detA / yadi deva logoM ko ye saba dete to bahuta loga duHkhI kyoM haiM ? (110) kAma, artha, dharma aura mokSa - ye saba isa purANa meM kahe gaye haiM / durguNoMko chor3akara guNoM ko, jo tumhAre hitajanaka haiM, grahaNa karo (111 ) are ! lokameM bahuta kahakara kyA kiyA jAya ? eka zabda meM hI tuma samajha jaao| jinavarake dharmameM tuma sadA ramaNa 1. 0 pahaM iha ni0 pratya0 / 2. yaM vimalaM sa0 - pratya0 / 3. pacchA goyamasAmiNA u kahiyaM sissANa pratya0 / 4. 0nto ya namu0 / 5. vaccihai -- pratya0 / 6. eyaM vaira0 pratya0 7. 0e tAhe kiM pratya08. *mmi givhiyA - pratya* / 6. 0 vvayammi lo0 - pratya* / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 paumacariyaM [118. 113. jiNesAsaNANurattA, hoUNaM kuNaha uttamaM dharma / jeNa avigdhaM pAvaha, baladevAI gayA jattha / / 113 // aiyaM rAhavacariyaM, sabA vi ya samayadevayA niyayaM / kubantu saMsaNijaM, jaNaM ca niyamattisaMjurAM // 114 // rakkhantu bhaviyaloya, sUrAIyA gahA aparisesA / susamAhiyasomamaNA, jiNavaradhammujjayamaIyA // 115 // UNaM airittaM vA, jaM ettha kayaM pamAyadoseNaM / taM me paDipUreu, khemantu iha paNDiyA sarva // 116 // rAha nAmAyario, sasamayaparasamayagahiyasabbhAvo / vijao ya tassa sIso, nAilakulavaMsanandiyaro // 117 // sIseNa tassa raiyaM, rAhavacariyaM tu sUrivimaleNaM / soUNaM pubagae, nArAyaNaM-sIricariyAI // 118 // jehiM surya vavagayamaccharehiM tabbhattibhAviyamaNehiM / tANaM viheu bohiM, vimalaM cariyaM supurisANaM // 119 // || ii paumacarie paumanivvANagamaNaM nAma aTThadasuttarasayaM pavvaM smttN|| ||"ii nAilavaMsadiNayararAhasuripasIseNa mahappeNa pubahareNa vimalAyarieNa viraiyaM sammattaM paumacariya // kro| (112) jinazAsanameM anurakta hokara uttama dharmakA pAlana karo jisase baladeva Adi jahA~ gaye usa sthAnako tuma nirvighna prApta kro| (113) sabhI zrutadevatA isa rAmacaritakA nitya sannidhAna kare aura logoMko apanI bhaktise yukta kare / (114) samAdhiyukta, saumyamanavAle tathA jinavarake dharmameM udyata buddhivAle sUryAdi saba graha bhavyajanoMkA rakSaNa kre| (115) pramAda-doSavaza maiMne jo yahA~ kamobeza kahA ho use pUrNa karake paNDitajana mere saba doSa kSamA kreN| (116) svasiddhAnta aura parasiddhAntake bhAvako grahaNa karanevAle rAhu nAmake eka AcArya hue| unakA nAgilavaMzake lie maMgalakAraka vijaya nAmakA eka ziSya thaa| (117) usake ziSya vimalamUrine pUrva-granthoMmeM Aye hue nArAyaNa tathA haladharake caritoMko sunakara yaha rAghavacarita racA hai| (198) matsararahita aura una rAmakI bhaktise bhAvita manavAle jinhoMne yaha carita sunA una supuruSoMko bodhi aura vimala caritra mile| // padmacaritameM rAmakA nirvANagamana nAmakA eka sau aThArahavA~ parva samApta huA // // nAgilavaMzameM sUrya jaise rAhusUrike praziSya pUrvadhara mahAtmA vimalAcArya dvArA carita padmacarita samApta huA / 1-2 ekasmin pratyantare nAstIyaM gaathaa| 3. *ntu sasaNijjhaM, ja0-pratya0 / 4. khamaMta maha paM0-pratya0 / 5. bahunAmA Ayariopratya0 / 6. vijayo tassa u sii.-prty0| 7. 0Na-rAma ca0-pratyaH / 8. vohiM, sa ( ? ma ) hiMsavimalacariyANa jiNaIde-pratya0 / 9. sANaM // 119 // ||8684||-prty0 / 10. pavvaM sammattaM // pranthAnam 1055. sarvasaMkhyA-pratya0 / 11. nAstImA puSpikA ekasminpratyantare / 12. cariyaM // iti paumacariya sammattaM / manthApram sarvasaMkhyA // akkharammattA-biMdU, jaM ca na lihiyaM bhayANamANeNaM / taM [ca ] khamasu savva mahaM, titthayaraviNiggayA vANI! // zubhaM bhavatu // zrI saMghasya zreyo'stu / pranyAgram 12000 / saMvat 1648 varSe vaisAkha vadi 3 budhe ojhA ruiM likhitaM // lekhaka pAThakayo'stu ekasmin pratyantare / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma aibala-1 aibala-2 aibala-3 aibala-4 aimIma aibhUi-1 aiviria kA sahAyaka rAjA, 37.12 pAMcaveM vAsudeva kI mAtA20. 184 rAjJI, vidyAdhara rAjA caMdagai ko strI 26.82; 30.58,75,93 rAkSasa yoddhA aMga airakucchi airANI-1 aiviria-1 vAnara rAjA 6.84 24, 102. 35: 104.1. aMbaTTa-1 rAjA. pAMcaveM tIrthakara 31,33,106.8 13,11, kA pUrvajanma nAma. 20.12 16110.3,118.40 aMbiyA vAnara yoddhA 57 4,59.32 (dekho kusa aura mayaNakusa) rAkSasa yoddhA 5624 aMga vAnara yoddhA 59.3776. aMsumaI . 7,100.61. vidyAdhara rAjA 6.30 vAnararAja sumgIva kA muni, pAMcaveM vAsudeva putra 10.10:47.21,49. aka-1 ke pUrvajanma gurU 20.176; 21:54.21357.7, 59. -2 brAhmaNaputra 30.60,62, 37,75,61.28,62.32, akkajaDi 64.2,68.1,4,8,22,24, akate AThaveM baladeva pauma 33,69.43,71.38,76. akosa-1 ke vidyAgurU 25.16. 23,78.24,25:79.23; 90.18,100.61,115. rAjJI, tIrthakara saMti akkha .3, -kumAra 59. 73, kI mAtA. 20.42, aMgakumAra ) 76.7 aggikuMDA brAhmaNI 1.2 aMgAraa-1 rAkSasavaMzIya rAjA 5.262. nandAvattapura kA vidyAdhararAjA51.15,20. aggikeu-1 aMgirama(aMgirasa) tApasa 486 amgikeu-2 23.26,28,30,34,36, aMjaNasudarI) vidyAdharI, pavaNaMjaya 38,44,53,56 60,62, kI strI. haNuna kI mAtA 64,6567, 68,38.3, 15. 12, 57: aggidANa 4,8,11,64.9,91.24; aMjaNA 1.62,15.60 87, 98% ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.5 / 16.36,39.58.60,63, aggibhUi sAvatthi se bahiSkRta, 7172,17.8 17,25, punaH eka naTa, punaH 37,43,69 79 89 91, sAvasthi kA rAjA. 88. 97,105,115.11818. aggila 18,21,22,24,33.-sura 5.8,1234,36,43.45, 88.41. 48.55,50.20:53.18 aggilA sIyA kA dvitIya putra 1. -sudarI18.58. 3284.87,91.9;971, -taNaa aMjaNAputra haNuna acala 19,25, 98.1,18, 29, 47.28:53.83 32,37,38,61,67,68. aMdha vAnararAja kirkidhi kA ajia-1 70,71,73,99.3,6,43, bhrAtA 1. 44, 15, 6. 54,56,63-65,68,72, 185,192; 100.28,32,39,50, -kumAra 8.197H 51,52, 56,57; 1.1. aMdhakumAra J 6.186.193. vidyAdhara 45.28 vidyAdhara rAjA 5.46 rAkSasa yoddhA vAnara yoddhA 59.8 rAkSasayoddhA 67.14 brAhmaNo, vismabhUi kI strI 82.28 jyotiSka deva 39,76 rAjapurohitaputra punaH eka tApasa 41. 46. 48, 58, 59 sAtaveM vAsudeva ke pitA 20.182. brAhmaNaputra, sAliggAma nivAsI 105. 24, 50,. 80.. dekho sihibhUha) brAhmaNa, dhanagAma nivAsI aMka aMkusa brAhmaNI, somadeva kI patnI 105.20 rAjA, sIyA-svayaMvara meM upasthita 28.102 dvitIya tIrthakara 1.2,40; 5140,146:9.91,20. 1,28,101; 95.31:jiNida 5.77.167-sAmi 2-16 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma . amayarasa ajia-2 ajagutta ajjuNavikkha aNaMgakusuma aNaMgakusumA jyotiSkavAsI deva 39.31 119,123 jaMbuddova kA adhipati deva 1.50; 3.34, 7. 109, 115. vidyAdharavaMzIya rAjA 5. amayasara amaradhaNu amarappabha amaravaI aNaMgarAsi aNaMgalayA aNaMgalavaNa. ikSvAkurAjA 11.8 aNalappabha muni 26.19 . lakSaNa-putra 91.24 aNADhiya rAkSasayoddhA 56.35 rAkSasI, caMdaNahA aNila kI putrI, haNua kI strI / 19.34,49.2,5,53 42. aNilalalia rAkSasayoddhA 56.36 aNivAriujjeNIkI veDyA 33.66 aviria sIyA kA prathama putra aNukosA 97.9,98.53; 106.9; 114.1, (dekho aNuddhara-1 lavaNa) puMDarIyavijayake cakravartI rAjA vidyAdhara tihuyaNA NaMdakIputrI63.34,49,60 aNuddharA rAvaNa kI strI 74.10 aNuddharI caudahaveM tIrthakara 1.4,5. aNurAhA 148, 9. 93, 20.5, saptarSi muni 89.2 aiviria (1) kA. sahayogI rAjA 3711 brAhmaNI 30.60,64,67, amaramaMdara muni, lavaNa va aMkusa ke dIkSAguru 11041 dUta 39.39 mRtya 5.109 vAnaravaMzIya rAjA, vAnararAjacihna pravartaka 6.69, 71,72.82.83,90. rAnI, mahu-keDhava kI mAtA 105.85 vidyAdhararAjA 8.39 dekho surasuMdara muni 1747 rAyapura kA rAjA, cakravatI jayaseNa kA pUrvajanmanAma 20.152 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.4 rAkSasavaMzIya rAjA 5.261 dharaNiMda dvArA rAvaNa ko dI gayo zakti 2.101 prathama baladeva 5.15470. amiyagai amiyappabha aNaMgasarA aridvapura kA rAjaputra, punaH tApasa 39.79,81, 82,100 vAnarayoddhA 57.4 gaNapAlI AryikA 39.48 vAnarasuggIvaputrI 47.53 vidyAdhararAnI, virAhima kI mAtA 1.54 9.20%; amiyabala amiyavega amohavijayA aNaMgasuMdarI aNata ayala-1 aNaMtavala aNeyavuddhi ayala-2 bANArasI kA rAjA 41. ayala-3 aNataraha ayala-4 aNatabiria addipaMjara appaDiyA appameyavala appase / appAsa abhayamaI abhayaseNa-1 abhayaseNa-2 kevalI muni 14.69,109; 39.121 (dekho aNaMtaviria) dasaraha ke jyeSTha bhrAtA 22. 101,105 kevalI muni 1.5914.4, 68, 107 18.44,39. 120 124:41.47.63 48.99,69. 23, 73.2, 5.(dekho aNaMtabala) muni, prathama valadeva ke pUrvajanma-gurU 20.192 dasaraha ke pitA 1.57, 10.84, 87, 8822. 100,103,104:26.24, 27,31:30.21%B dasaraha 24.34,37,26. 94:28.70,31.32,32. 28.95.21:118.41. avaravidehe kA cakravartI 82.68 dAzarathI bharaha ke sAtha dIkSita rAjA 85.4 mahuga kA rAjA 88. 17,20-24,26-28,30 ayala-5 rAjA kuMDalamaMDia kA maMtrI 26.16 vidyAdharayoddhA 12.95 vAnarayoddhA 57.8 muni 75.23 gRhapatiputra, 58.79; 48.78,88,89,93,95. lakkhaNa kI rAnI 91.15 muni 22.103 muni sayalabhUmaNa ke ziSya 102.61 dasave kulakara 3.55 catutha tIrthakara 5147; 1.2,991 (dekho ahiNaMdaNa) aNayAra ara! -- aNaraNNa AbhacaMda abhiNaMdaNa-1) abhinaMdaNa ) ------ , ara ) aTThArahaveM tIrthakara, 1.4; 5. 148, 20.6, 148, 198;95.34-jiNa 9. 94:20.44; sAtaveM cakravartI bhI 5.149, 153:2053,136, sAkeyapura kA zrAvaka 89. 12 13 89.23 Na) muni abhiNaMdaNa-2 amayappabhA aNaraNNasua arahadatta rAnI, avarAiA kI mAtA 22.106 pihu narendra kI rAnI 98.4 amayamaI arihadatta ) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arahadAsa-1 chaThe baladeva 5154;7.. arahadAsa-2 ariMdama arikatA rAjA, teIsaveM tIrthakara kA pUrvajanmanAma 20.15 rAkSasa yoddhA 59.5 ( dekho naMdimAli) vidyAdhara rAjA, caMdAvattapurakA 13.30 dAzarathI bharaha ke sAtha dIkSita rAjA 853 mleccharAjA, maUramAla kA 25.6,7,31,34,36, arihanemi aridamaNa-1 " -4 arivijaa arisaMtAsa arihadatta arihasaNa arUhamattimaMta avarAi 1. vyaktivizeSanAma sAkeyapura kA zreSThI zrAvaka asaNidea-2 vAnara yoddhA 54.22 ANaMda-2 114,5.6. asogalayA vidyAdhara rAjaputrI 8.35 vijayAvaI nagarI kA asoya " -3 zrAvaka 118.66 dhanADhya. kosalaparI kA aMjaNAsuMdarI kA bhAI 118.46.49,50. ANaMdaNa 15.11 asoyadatta magahapura kA nAgarika 82. ANaMdamAli sAdhvI, vegavaI (4)kI 47 guruAnI 103.102 assAyara vidyAdhara vaMzIya rAjA 5.12 bAIsaveM tIrthakara ahaiMda vidyAdhara rAjA, mehapura ANaM di (dekho nemi) 20.57,200 kA, sirikaMTha ke pitA 6.2 ikSvAkuvaMzIya rAjA 57 ahiNaMdaNa) caturtha tIrthakara 20.4,30, muni, dvitIya tIrthakara ke ahinadaNa ) (dekho abhiNaMdaNa) AyaraMga pUrvajanmaguru. 20.17 muni, sAtaveM tIrthaMkara ke kosaMbI kA vaNik-putra. pUrvajanmaguru. 20.18 55.39 AyAsabiMdu (dekho sattuMdama)38.43 Aicca vAnara rAjA, kikkidhipura vAnarayoddhA 57.15 kA1.53;-raya 6.2147. Avali 152,8.229,231,234, rAkSasavaMzIya rAjA 5.265 255,256,9.1.6, 25, (dekho arahadatta) 47.9,103.131. AvalI gaMdhArakA rAjaputra 31.23 Aicakitti vidyAdhara rAnI, lokapAla AsamgIya rAkSasavaMzIya rAjA 5.264 soma kI mAtA 743 rAjA, chaThe tIrthakara kA Aiccagai rAkSasavaMzIya rAjA 5.252, pUrvabhavanAma 20.13 Asaddhaa 254,255. ATha baladeva pauma Asadhamma Aiccagai rAkSasarvazIya rAjA 5.261 (rAma) kI mAtA tathA AsaseNa kumAra dasaraha kI prathamarAnI 20. 196,22.106,25. 17 Aicajasa cakravartI bharaha kA putrA AsiNidevI 32.36,78.1,9;79.26 ikravAga vaMza prAttaka 828:103 116,118. 5.3,9,18094.9 AhaTTha Aiccarakta 42. vidyAdhara rAjaputra 5.166 AhallA bAnarayoddhA 57.5 Aicaraya-1 (dekho AiJca) mahurA kA rAjA 88.8 vidyAdhara rAjA 9.18 vidyAdhara rAjA 70.19 AuNaha rAkSasI, rAjavadhU 5254 rAkSasa yoddhA 71.36 Auha vidyAdhara rAjA 5.44 .. , 56.31 ADova-1 vidyAdhara yoddhA, lokapAla vidyAdhara rAjA, rahaneura jama kA 8.239-242 kA 1.44 6.155, 187, , -2 * vAnara yoddhA 67.9 189, 190, 192, 198, ANaMda-1 poyaNapura kA rAjA, 203.206,224;-putta 6. dvitIya tIrthakara ke nAnA 195. (dekho vijjuvega) (dekho vomabiMdu )kekasI ke pitA 7.72 raMbhakaziSya, paumapura kA nAgarika 5.95,97-ya 5.94,111 119. vidyAdharI 9.11 prathama prativAsudeva 5 156) 20.203,46.94 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.42 avarAiA aviNa? asaMki asaNighosa asaNinidhAa asaNiraha asaNive (ga)-1 caubIsaveM tIrthaMkara ke pitA 20.49 rAkSasa hattha aura pahatya kI mAtA 58. 12 vAnarayoddhA 57.5 vidyAdhara rAjaputrI 1335, 42 vidyAdhararAjA, rahaneura cakkavAlapura kA. dekho mahiMda aura sakka 117, 65;7.8,13.22-2430, 31, 33-35. 40, 41. 101,165: 8.4,71,72. 7677,248,253 254; 12.38,73,74,79,85, 89,93,94,100,107 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma vidyAdharayoddhA 12.98 rAkSasayoddhA 56.29 rAkSasavaMzIya rAjA 5.264 rAvaNamaMtrI 8.16 iMdai-1 110,120, 122, 124, iMdaraha 128 139,13.1,3,6- iMdalehA . 8.12,13, 31,50,52; 53.95:65.14,70.47. iMdAuha -sua(dekhojayaMta)12.138 iMdAuhappabha rAvaNaputra 1.778010. iMdANI-1 23.19.25,45.37:53. 102,105,106,117, iMdANI-2 55.2061.43,51:74. 22:75.7,9.11,43,59, iMdAbha 74, 85, -kumAra 12. 108; 15. 18:53.97, 59.45, 1761.24,47 iMdAmayanaMdaNa -muNi 77.56,57,61; iMdAsaNi - iMdaI 8.63,12.105, iMdAha 138,15. 1648. 50, iMdumaI 53.114,116,119,55. 8656.41,59.52,68, iMdu-muhI 76,63.3, 64.42, 67. 14:00.375.79. . -taNayA iMdaha ke putra iMduraha 113.27 rAkSasavaMzIya rAjA 5.262 rAjA jaNaa ke pitA 28. iMdhaNa / / 15,53 idhaya / harivaMzIyarAjA 21.9 ikkhAga-kula ikSvAkuvaMzIya rAjA 56 vAnarayoddhA 68.2 ibhakaNNa rAjA,kosaMbIkA 88.25 / ilavaddhaNa vidyAdhara rAjA sUrodaya ilA nagara kA 8.186 rAkSasa vaMzIya rAjA 5.261 uahi dekho goyama 1.34,12. ui 10:312,43.8,56.2%, uiaparakkama 58.377.69:105 18 ukka rAnI vAnararAja Aizca- ukkAmuha raya kI patnI 9.1 sAdhvI 11.63 ukAlaMgUla rAkSasavaMzIya rAjA 5.261 ugga-1 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.44 upaga-2 rAnI, dvitIya tIrthakara kI umgaNAa dAdI 551 uggasirI vAnara yoddhA 57.9 uggaseNa vidyAdhara rAjA 6.66,67 ujjubaI rAkSasa rAnI, sukesa kI patnI 6.219 ujjhia rAnI, rAjA mahIhara kii| patnI 36.9 uttama dAzarathI bharaha ke sAtha uttaragai dIkSita rAjA 85.4 udayaraha vidyAdhara rAjA 6.67 udayasuMdara vAnarayoddhA 61.27 rAkSasayoddhA 56.31 udahikumAra dAzarathI bharaha kI praNayinI 80.50 udia rAnI, kosaMbI nareza naMda kI 75.62;-vayaNA 75.65,75 uppaliA cakravartIputra, rAvaNa kA AgAmI janmanAma 118. 72-74 uyahi viSa karSaka, 58.4,7.16 58.15 uvaogA ikSvAku vaMza 11.7:22. upasthi 100,94.8;-vaMsa 5.2; 6.8828.69:98.39 drumAdhipati yakSa deva 35.21 / uvamaccu harivaMzIya rAjA 21.29 uvaraMbhA rAjA jaNa ko mAtA 21.33 vidyAdharavaMzIya rAjA5.166 uvvasI , " "5.233 usabha ikSvAku-vaMzIya rAjA 5.6 vidyAdharavaMzIya rAjA10.20 .mahurA kA rAjaputra, 88. 16,20 vAnarayoddhA 54.23 usaha-1 rAjaputra 88.16,20 dAzarathI bharaha kI praNayinI 80.52 vAnara yoddhA 57.12. rAkSasavaMzIya rAjA 5.264 , , 5.264 ikSAkuvaMzIya rAjA22.97 rAjaputra, nAgapura kA 21. 45,55,56,68 bhavanavAsI deva 1.43, 6. 105106,110,11:1, 144,147, dUtaputra 39.10.45,46, 70 vAnarayoddhA 5779 . vaNik strI. mittamaI ko sakhI 48.21,22 muni, AThaveM vAsudeva ke pUrvajanmaguru 20.177 dUtapatnI 39.39,44. seNApura kI eka strI, dasaraha kA pUrva-janma nAma 31.5,6,33 purohita 31.21,28,35 vidyAdhara nalakundhara kI strI. 1.57,12.5355, iMdakeu iMdagiri iMdajuiNNa iMdaNIla iMdadatta iMdadhaNu iMdappabha iMdabhUi rAvaNanI 74.8 prathama tIrthakara 1.35,3. 685106.114, 1274. 84,5.10.49.1459 90711.9398,20.3.4, 8101,106,28.47, 50:37.52, 48. 110; 8.25,94.8,102.13 1. 1: 95.30, 109. 13, 14 iMdamAli iMdamAliNI iMdameha Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usaha-2 usahaseNa haNua kI strI, vAnara suggIva kI putro. 49. 14 (dekho paumarAga) ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.98 dAzarathI bharaha kI praNayinI ekacUDa egakaNNa erAvaNa-1 rAjA ANaMda (1) kI rAnI jiyasattu (1) ko sAsa. erAvaNa-2 vidyAdharI, lakkhaNa kI strI 54.42 rAvaNa kI strI 74.9 'kaigaI rAjaputrI, desabhUsaNa aura kulabhUsaNa kI bhaginI kaiddha kakaDa kaMcaNAbhA 1. vyaktivizeSanAma dhAyaIsaMDa meM ariMjayapura kaNaga-1 mattiyAvaI kA eka vaNik kamalanAmA kA rAjA 5. 109 4819 usaha-jina ke gaNadhara kaNaga-2 dekho kaNaa 1) 37 27 kamalabaMdhu kaNagaSpaha vidyAdhara rAjA 1.3 108 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.45 rAjA, laMpAgadeza kA kaNaya-1 vidyAdhararAjA, kaNayapara kamalamaI 98.59 kA 6.241 kamalamAlA devendra kA hAthI 2.38, kaNaya-2 vidyAdhara rAjA 8.36 / 115,28.3071.3 kaNayapabhA (dekho kaNayappamA'74. vidyAdhara iMda kA hAthI 7. kamalasirI-1 10,22,12.85,132 kaNayapabha * vidyAdhara yoddhA 12.98 dAzarathI bharaha kI mAtA kaNayappabhA rAvaNa-strI, rAjA marua 80.35,86.2895.21 kI putrI 11.100 (dekho| kamalA (dekho kekAI) kaNayapabhA) kamalussavA vAnaravaMzIya rAjA 1.83 kaNayamAlA kupa ko kho 98.4 rAjA 32.23 kaNayaraha-1 (dekhorayaNaraha 2)90.28 rAnI piyaMvaya kI patnI kayaMta-1 kaNayaraha-2 vidyAvara rAjA, kaMcaNa39.77 (dekho kaNayAmA) nayara kA 106.1,2 kayata-2 dAzarathI bharaha ke sAtha kaNayasirI vidyAdharaganI, kaNaya 1 kI dIkSita rAjA 85.5 vAnara yoddhA 57.18 patnI, mAlavaMta kI sAsa rAvaNa kI strI 74.11 dAzarathIbharaha kI praNayinI kaNayAbhA-1 sovAsa kI rAnI 22.76 sanudamaNa kI rAnI 38. pugvavideha meM mattakoi. larava grAma kA rAjA 103. (dekho kaMcaNAbhA)39.79 129 ayala (5) kI mAtA 88. vAnara yoddhA 61.27 ikSAkuvaMzIya rAjA 22.99 vidyAdhara rAnI 103.58 kayaMbaviDava rAjA 32.23 - kaNayAvalI-1 vidyAdhara rAjaputrI, mAla- kayacittA rAjA jaNa ke bhAI 27. vaMta kI strI. 6.241 kayadhamma " 25:28 132,134.15. -2 lokapAla kubera kI mAtA 31. 35 -suyA ( dekho subhaddA) 28.136,139 navama vAsudeva 5.155, kayANa 105.15 kararuha rAkSasa yoddhA 56.32 kattaviriya sAvatthI nareza, cakravartI subhUma ke pitA 20.639 kalaha rAnI, aMjaNA kA pUrva- kamaNa rAkSasayoddhA 71.36 bhava nAma 17.55,10, kamalakaMtA sAdhvI 30.67 kaliMga 626468 kamalagabma muni 31.19,24 kAlANaguNadhara kaMta kaMtA-1 kaMtAsoga / rAkSasa yoddhA 56.31 dAzarathI rAma kA senApati 86.47, 100.4,8-muha 86.3094.62, 100.3; 113.64-vayaNa 1.86% 86.26,46,49,50,88. 41,42,94.20 24,29. 34.47,54,57,5611 99.2,5:1005103. 155, 160,161,162, -sura 113.12.35,37, 64 rAkSasayoddhA 56.38 rAvaNa-putrI 11.101 rAjA, kaMpillapura kA, tIrthakara vimala ke pitA 20.39 brAhmaNa 30.60,71,76 rAjA, pupphAvaNNa nagara kA 77.75,88 Aiviriya kA mitrarAjA kaida kaDhora kaNaa-1 kaNaa-2 kaNaa-1 kaNaoyarI vAnarayoddhA 57.12 muni 13.44 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANamAlA kalANamAliNI kalANamuNi kavila kavi kAmagi kAmavaSNa kAla- 1 kAla- 2 kAla- 3 kAla- 4 kAla - 5 kAlagga - 1 kAli kAvaDiya kAsaddhaya kAsava 4 kipurisa kividhi- 1 kividhi-2 kikidhidaMDa kitti - 1 kitti - 2 rAjA vAlikhilla kI vi.zivara-1 putrI lakhaNa kI rAnI 34.2; 79.8,80.51; 34.22,56,91.23 muni 88.12 vipra baTuka 35.56,44, 51,62,64, 73, 74,79, 81. rAjA, kAsI kA 104. 11,14-21. rAkSasayoddhA 56.36 "3 56.35 rAjA 8.156,157 vibhIsaNa kA mukhya bhaTa 55.23 vAnara yoddhA 57.11 57.12 dAzarathI rAma kI prajA kA aguA 93.17 vidyAdhara rAjA, jama ke pitA 7.46 rAkSasayoddhA 6127, 29 33 lokapAla dAsa 5.102 uvaraMbhA ke pitA 12.70 dAzarathI rAma kI prajA kA aguA 93.17 nAgarika, siddipura kA 13.26 vAnaravaMzIya rAjA 1.44, 53, 6.154, 174, 176, 183, 186, 189, 192, 194, 196, 201, 207, 243 vidyAdhara rAjA 10.20 hAthI 68.1 suni pA~cane ke 20.205 rAvaNa kI strI 74.11 kittidhavala kirIDa kIla kittinAma kisamaI-1 kisimaI 2 kuMDala kiraNamaMDalA w- kuthu - 1 kuMzu-2 1. vyaktivizeSanAma kuMbha- 1 -2 kuMbha - 2 -3 kuMbha - kaNNa muni, dvitIya baladeva ke guru 20.205 ikSvAku rAjA 21.7881,91,22.1,5.47 muni 74.34 rAkSasavaMzIya rAjA 5.269; 6.6, 12, 1516, 18, 28 yoddhA 57.9 vaNikkhI 5.83 aMjaNA kI sAsa 15.27; 17.5,7, 22; 18.25,28 (dekho ke umaI ) vidyAdhara rAnI 101.58, 60 vAnarayoddhA 57.9 57.12 12 vAnara yoddhA 54.21 rAjA, viyabbhanayara kA 26.65, 69, 30.77maMDia 26.10, 13,24, 28,29,32,76,30.20, 49,74 vAnarayoddhA 59.38 satarahave tIyaMkara, chaThe ca vartI mI 1.4; 9.94;20. 6,43,95. 34:5. 148, 149, 153:20.53, 136 ikSvAku vaMzIya rAjA 22. 98 8. kuMbhakaraNa kA putra 271: 10,23 53. 92; 61.28; 71.36 rAjA, mithilApurI kA jinamallI ke pitA 20.45 56,57,75.5; - yaNNa 1.77 2.108; 8. 70, 131 - yaNNamuNi 61.28 kuMbhayaNaputa kuThagairava kuNima kubera kuberakaMta kuveradatta kuberI kubbara kumua kumuyAta kummI kuruvidA kulaNaMdaNa kula - bhUsaNa kulavaddhaNa kulaviNa kulisaudara kulidhAra kulisaniNAbha kulisa- yama kusaddhaya rAvaNa kA bhAI ( dekho kusumadata bhANukaNNa ) 3.1298. kusa kusumamAla kusumarada kusumAuha kUDa 61. 2877.64 ( dekho kuMbha 1 ) vAnarayoddhA 57.9 harivaMzIya rAjA 2130 iMda kA lokapAla, 7.45,47 adhbhaNNapura kA rAjA 9858 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.98 dAzarathI bharadda kI praNayinI 80.51 (dekho nalakubara) vAnara yoddhA - pramukha 49.21 54.34; 62. 30; 68.2; 71.35 vAnarayoddhA 57.3 brAhmaNI, nAraamAtA 11. 50,51,58,59 vadhi 55.30 vidyAdhararAjakumAra 31.30 muni, siddhatthanagara kA rAjakumAra 39.87, 122. - visaNa 1.72 mahu (keya) kA putra 105. 109 (de kulabhUSaNa rAkSasayoddhA 56.31 brAhmaNa 88.7 rAkSasayoddhA 5629 devo vajjakaNNa 79.9; - savaNa 99.50 sIyA kA putra, dekho aMkula 100.2,12,19 22 brAhmaNa 103.105 naveM tIrthaMkara, (dekho puppha daMta ) 1.3,95.32; vAnarayoddhA 57.6 (dekho kusumadeta) 20.5 vAnarayoddhA 57.6 dAsa 5.102 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUra-1 keDa keumaI kekaI kekaI 1. vyaktivizeSanAma vAnarayoddhA 54.21 kesI sAtave vAsudeva kI mAtA khemaMkara-1 rAkSasayoddhA 5629 20.184 . bhRtya, dhAyaIsaMDa kA 5. koDisilA lakkhaNa dvArA uThAyogayI zilA 48. 99, 100, 103, 117. 5 ( dekho rAkSasayoddhA 61.29 nivvANasilA) aMjaNA kI sAsa 15.27 koNa . vAnarayoddhA 57.13 khemaMdhara 17.5,7,22,18 25,28 komar3anaMdaNa / .. . 57.18 kheyaranarida (dekho kittimaI) kolAvasuMdara vidyAdhara rAjA 10.21 khoma dasarahakI rAnI va lakkhaNa kolAhala vAnarayoddhA 57 18 ga kI mAtA 22.188= kova rAkSasayoddhA 59.14,-koha gaMgadatta / kegaI 20.184; - kegayA 59.13-kohaNa 56.32 79.26 ( dekho sumittA kosala ikSvAku vaMzIya rAjA 22. gaMgAhara aura somittI) 5 (dekho sukosala) dasaraha kI rAnI va bharaha kAmiya kekasI kI bhaginI, vesa- gaMdhavva aura sattuggha kI mAtA maNakI mAtA 7.54 gaMdhavA 79.28; kegaI 1.64,69, koha / dekho kova 24.3,23, 37,39,25. kohaNa / gaMdhArI 14:28. 130, 31.63, khaMda vAnarayoddhA 57.8,67.11 gaMbhIra-1 65,67,70,73-75,89. khaNakSetra vAnarayoddhA 57.14 gaMbhIra-2 98,32.37 48,50,54, kharadUmaNa caMdaNahA kA pati, rAvaNa gabhIraNAa 65.20,80.83.8.10; kA bahinoI, pAyAlaMkAra gayaNacaMda 88.3795.26:118.42 pura kA rAjA. 1.74,9. kegaiputta 32.44 ; ke gaisua 10,12,10.15,16.24, gayaNataDi 87.1,88.1.(dekhosanuja 26:43.16, 18, 44.2, gayaNavijjU rAvaNamAtA va vidyAdhara 10,13,35,45.5, 12, gayaNA rAjA vomabid kI putrI 13-15,22,37,41,16. gayaNANaMda 1.49, 7.54.67, 72, 11,17,20,87,47.3,4% gayarNidu 154, 49.8:53.34. (dekho 113. 114. gayaNujala dUsaNa) (dekho kekaI aura kekaI) gayavaraghosa kharanissaNa rAkSamayoddhA 56 30 gayavaratAsa pajjuNNa kA pUrvabhavanAma, khaviyAri vAnarayoddhA 59.12-14 gayavAhaNa sAkeyapurakA rAjA khAradUsaNa kharadUsaNakA maMtrI45.15 105. 13, 15,18,86, khitidhara vAnarayoddhA 57.11 gayAri' ' 109,111,114 khIrakaryaba vasu rAjA ke guru, nAraba garuDaMka vAnarayoddhA 54.21 ke pitA, brAhmaNa 11.9,12 garuDAhiva vidyAdhara yoddhA 12.98 khIradhArA kiMpurisa kI bI 13.26 aiviria kA mitrarAjA khe vAnarayoddhA 57.15 37.11 dAzarathI rAma kI prajA , , 37.7 . kA aguA 93.17 gaThyacaMdAma tRtIya kulakara 3.52 muni 21.80 rAjA. siddhatthanagara kA desabhUsaNa va kulabhUsaNa ke pitA 39.86, 90,93,98 caturtha kulakara 3.52 vAnaravaMzIya rAjA 6.84 rAkSasayoddhA 56.32 rAkSasayoddhA 59.2 muni, navama vAsudeva kA pUrvajanma nAma 20.172 - vidyAdhara rAjaputra 8.195, 200 vidyAdhara rAjA 51.12,25 vidyAdhara rAjakumArI 5. 243 vidhAdhara rAjavadhU 5.243 rAkSasayoddhA 59.3 vidyAdhara rAjA 114.19 rAkSasayoddhA 56.28 vAli ke dIkSAgurU, muni 9.46 rAvaNamaMtrI 8.15 vidyAdhara rAjA 8.132 rAkSasayoddhA 56.38 vAnaravaMzIya rAjA 6.84 vidyAdhara rAjA 5.45 rAkSasayoddhA 12.92 vAnarayoddhA 54.21 vAnaraya ddhA 57.10 rAjA vajajaMgha ke pitA 95.64 rAkSasa rAjA 56.28 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.7 garuDadevoM kA adhipati, va rAjA khemaMkara (3) kA punabhava nAma. 39. 129) 60.7,65.23 vAnarayoddhA 67.9 kekasI ) kekasI kegaI / kegayA / keDhava kelIgila kesari-1 kesari-2 khema kesariviria Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma gahakhoma girinaMda giribhUi guNadhara guNanAma rAvaNa-bhaginI 1018 7.988.13:9.10,12; 19.34:43.16,29,36 441,3,46.18949.3; 53.28,75.83, caMdaNahA-naMda (dekho suMda) 45.40; 9843:caMdaNahAnaMdiNI (dekho aNaMgakusumA)49.2,53.42. vAnarayoddhA 57.9 rAkSasayoddhA 61.27 guNanihi guNamai-1 ghamma guNamai-2 guNamai-3 caMdaNahA guNamAlA guNavaI guNavallI guNasamuddA caMDasu guNasAyara rAkSasavaMzIyarAjA 5.266 vAnaravaMzIya rAjA 6.84 . vipra 55.35.37,44 vaNik putra. guNamai (3).. kA bhAI 103.121, 103.8 ghaNavAharaha muni 82.95 ghaNebha dAzarathI bharaha kI praNayinI 80.50 " ,80.52 ghora vaNik putrI,sIyAkA pUrvabhavanAma 103.9,10,13, ghosaseNa 93,120,121 vidyadhara rAjaputrI, lakkhaNa caucUDa kI bI 54.42,93.6 caummuha vAnararAnI 6.69,71 / caMcala rAnI 13.29 caMDa dAzarathI bharaha kI prnnyinii| 80.52 caMDakuMDa muni 21.71 caMDummi vipra 55.35,44 caMda-1 gRhapati 13.27 (dekho mahAvIra ke gaNadhara indabhUha) 2.60;3.3,7; 20.63 vaNika 77.111 ,-1 cadaMka rAkSasayoddhA 56.35 vAnarayoddhA 6127 .. , 57.11 vidyAdharayoddhA 12.95 caMdakka vAnarayoddhA 54.21 muni, jina saMti ke pUrva- cadagai bhavaguru 20.19 133 rakkhasa dvIpa kA vidyAdhara vaMzIya prathama rAjA 5. 77, 133, 138. 140; (dekho mehavAhaNa (1)) rAkSasavaMzIya rAjA, mahArakkha kA putra 5.160, caMdacUDa 16523553.9 . caMdajoi rAvaNa kA putra 15.16 caMdaNakkhA / 48.57,56.11:59,62, cadaNahA ) 65,61.52,67.1470. 374.22;75.74359, *74,79 (dekho mehavAhaNara rAjA 85.2 . vibhIsaNa kA mukhya bhaTa 5523 vAnarayoddhA 57.13 vibhIsaNa kA mukhya bhaTa cadaNapAyava 55.23 caMdaNabha muni, sAtaveM vAsudeva ke cadaNaha ) pUrvajanmagurU vidyAdharavaMzIya rAjA 5.45 cadaNA ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.96 caMdanaha rAkSasayoddhA 56.39 caMdapaha / vidyAdharavaMzIya rAjA5.264 cadappaha / vAnarayoddhA 57.12 rAkSasayoddhA 56.33 vAnarayoddhA 71.30 caMdabhadda rAkSasayoddhA 59.2 vAnarayoddhA 59.38 caMdamaI-1 dAzarathIbharahakA pUrvabhavanAma caMdamaI-2 82.118 (dekho caMdodaya) caMdamaMDala lakkhaNaputra 91.20 vidyAdharavaMzIya rAjA 543 caMdamarI dAzarathI bharaha kI praNayinI 80.52 caMdamuha rAkSasayoddhA 59 12; 61. caMdamuhI 10 vidyAdhara rAjA, cakkavAla caMdarassi nagara kA. bhAmaMDala ke dvitIya pitA. 26.80:28. caMdaraha-1 8.20.21, 22.45, 51, , -2 55,58,67,76,30.15, " -3 18,27,45,46,48,56, caMdalehA 57. ( dekho caMdavikkama) vidyAdharavaMzIya rAjA 5.15 caMdavaddhaNa vAnara rAjA 54.22 caMdavayaNa gobhUi gomuha goyama gohANiya ghaMTattha ghaDauvari ghaNa ghaNamAli dekho caMdaNakkhA dAzarathIbharaha kI praNayinI 8.51 vidyAdhara rAjA 111.19 AThaveM tIrthakara 95.32; .(dekho caMdAma 2) va sasippaha)33.89,126; 47.51 mahurA kA rAjA 88.15, 17,28-30,32 rAnI 5.115 vidyAdharI, mAli ko strI 6.237 suraggIyapura kA rAjA 63.19 vAnarayoddhA 67.11 muni 82.90,93 kusa ko vidyAdhara strI 106.9,12 vAli kA putra 47.23, 54.19,59.37,62.32 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.15 " .. , 5.44 vAnara yoddhA 57.6 dAzarathI rAma ko strI, rAjA gaMdhabdha kI putrI 5113 vidyAdhara rAjA 72.5,7 vidyAdharavaMzIya rAjA5.266 caMdakaMtA ghaNarai ghaNaraha ghaNavAhaNa-1 ghaNavAhaNa-2 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma cadavayaNA-1 caMdavikkama caMdasihara caMdahAsa . caMdAbha-1 caMdAma-2 " , 56.39 rAjA caMdagaha kA mRtya 28.25,41 28 26 jaMbumAli vidyAdharavaMzIyarAjA 5.263 rAkSasa suMda kA putra 113. jaMbuvaMta 13 jaMbU suggIva kI putrI 47.54 jaMbUNaa-1 navama cakravattoM kA pUrvajanmanAma, vIyasoyanayarI jaMbUNaa-2 kA rAjA 20142 jabUNayaputta kharadasaNa kA maMtrI 44. jaMbUna 12 jakkhadatta vidyAdhara rAjA, paDisara ke pitA tathA aMgaNA ke akkhaseNa nAnA 17.102 jagajjui uvaraMbhA kI dUtI 1255. gaMdharva maNicUla kI strI jaDAi ) caMdAbha-3 caMdAbhA-1 ,, -2 caMdodaya rAvaNa kI strI 74.8 cavala vidyAvarI, rAjA rayaNaraha cavalagai ) (2 ko rAnI 90.2 cavalavega ) ( dekho, caMdagaDa) 30.75 cAuMDarAvaNa vidyAdharavaMzIyarAjA 5.43 rAvaNa kI eka talavAra 9.14,6842,69.43 cArUsirI gyArahave kulakara 3.55 citAmaNi AThaveM tIrthakara 20.5,34, 54 (dekho sasipama) vAnarayoddhA 57. 3, 59. cittappabha 3776.23 vAnara suggIva kI putrI, cittabhANu 47.53 vaDanayara ke rAjA vIrasena kI rAnI 105.90, cittamAlA-1 94,95,96,101. 103. 110,112 dAzarathI bharaha kA pUrva- cittaraha bhava-nAma 82.25,27 116. ( dekho caMda 3) 'cittArikkha virAhima ke pitA, pAyAlaMkAra kA rAjA 1. cittassavA 54.9.18 20:45.3,21 41:112.2 -naMdaNa 45.26,79. 24, chattachAya 85. 27: 99.36:101.. 25 dekhA virAhima jauNadatta vidyAdhara sAhasagaha ke pitA 10.3 jauNadeva cakapura kA rAjA 26.4 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.263 AThave kulakara 3.53' jauNA-1 pabhava (1) kA AgAmI janmanAma, bhavanavAsI devoM kA eka adhipati 87.2, jaMbava 3,12,-kumAra 12.33; -rAyA 87.15 jaMbavaMta vAnarayoddhA 5711 rAkSasayoddhA 56.39 jaMbuvaMta 49.29,54.36,67.12; 71.11; jaMbUna 47.8; 64.2 rAvaNa kA putra 59.22,25, 71.3677.62 dekho jaba rAkSasayoddhA 56.30 dAzarathI bharata ke sAtha dIkSita rAjA 85.2 dekho jaMbava jaMbavaMta kA putra 59.33 dekho jaMbava kuMcapura kA rAjakumAra 48.1113,15,26 jakkhadatta ke pitA 48.14 caMdAizcapura kA rAjakumAra 82.65 eka pakSI, daDagAraNNa meM rAma-sIyA dvArA prApta, daMDaga rAjA kA AgAmI bhava 41.75 1.73, 44. 40, 55: 113. 22. 29, 37-sura 113.30-deva 113.58; 41.65 78,42.35,44. 37,54,47.3:53.33% rAkSasayoddhA 12.92 sIyA ke pitA, mihilA ke harivaMzIya rAjA 21. 33,34,23.12,15,18; 24.1136:26.1,2,70, 72,92, 95,102, 103: 27. 2,3,8-11,22,23, 25,28,11; 28.1, 15, 41-45,51,53,55,56, 63,66,68,73,76,77, 79,82,93 96, 132: 30.8,33,51,55,84, 85,95,9731.35,56. 57,95.20,96.5,118. 12,54 jaDAu / sIyA-svayaMvara meM upasthita rAjA 28.101 muni, caudahaveM tIrthakara ke pUrvabhavaguru 20.19 devI, sIyA-pUrvabhavanAma 30.70 rAnI 21.43 mahApura kA rAjA 103. caMdoyara jaDAgi / cUNamaNi jaDhara jaNa jaNaya mahurA kA rAjakumAra 88. cakaMka cakkaddha cakkAra cakkhunAma camara sasugdha kA pUrva-janmanAma, mahurAkA nivAsI 88.4 vaNik zrI 33.65 gRhapati pabhava kI strI 48.77 vAnara suggIva kA maMtrI 49.21; 62.24,98.45, 48.61,57.2,76.23, 71.10,76.-jaMbUNaa-2 17.12,48.77,95,98 cala-1 cala-2 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma caMpApurI kA rAjA 8. jayA-1 156,157,204 dekho jaNa jayA-2 dAzarathI bharaha ke sAtha dIkSita rAjA 85.4 jayA 3 jAhavIputra bhagIradda 5. 201 jayANaMda vipra, dhaNadatta kA mitra, vibhIsaNakA pUrva-bhava-nAma jayAvaI 103.8,13 jara vidyAdhara rAjakumAra, vidyA- jarAsaMdhu ] dhara iMda kA dakSiNa kSetra jarAsiMdhu) kA lokapAla 1. 53; jalakaMta 7. 46, 47 8. 229, 230,232, 234, 237, jalaNajaDi 238,239, 242, 245, jalaNasiha-1 246,252,253:9.27, 16.14:53.95 rAvaNa kA maMtrI 66.32, jasahara (6) kI rAnI 5117 piyanaMdI kI rAnI 17 48 tIrthakara vasupuja kI mAtA 20.38 vAnara suggIva kA putra 10.10 eka bhRtya kI mAtA 5.109 rAkSasayoddhA 59.3,9 navama prativAsudeva 20. 204. dekho gharuNa, 16. 22, 18.3 vidyAdharavazIyarAjA 5.46 purohita 5.31 joIpura kA vidyAdhara rAjA, tArA ke pitA 10. -taNaya dekho bhAmaMDala 59. jaNamejaa 62,64,12,15;-naMdaNa57. 2065.25,76.7; -putta jaNaya 55.48,62.31,71.47 jaNavallaha 103.121;-sua 30. 32, 65, 28, 74.30; jaNhaviputta 76. 15; 107. 113B -aMgayA 41. 78; dekho jannavakka sIyA -taNayA 30. 47,37.34,39.15,20, 22,43.40,44.39,46. jama 13,49:48.60,119: 55.665.32,69.21, 39.80.54,94.85:95. 6:99.66,100.38,101. 2,43:102.5,15,103. 150,171:-duhiyA 23. 11:30.35, -dhUyA 31. 116:35.10,44.43; jamadaMDa 46.1,52,56,77:48.4; 53.148:54.7,11:76. * 13,16:92.1:93.5,1.35 jaya-1 94.21:95.46,56.96. 36:101.26102.13, jaya-2 18.34.60;-nadaNA 102. 3;-naMdaNI 95.46,53: jayaMta -naMdiNI 45.18:96.2; 97.20:98.23: -suyA jayaMtI 37.62:38.23:39.9, jayakata 11:41.70,42.17:44. 22,18,51,61,46.14, 37,47:53.60,63. 12, jayacaMdA 64.2:65.17 28:68.24, 36,45,92. 13,93.8, jayappaha 26,39:94.36. 102, jayamata 95.16,47, 96.7 12, ayamitta-1 26,98.14, 18:99. 2: -2 100.42,59:101.20, jayaseNa-1 25,70:102. 26, 3. , -2 103.173:107.11. jamadaggi parasurAma ke pitA 20. 140 sotAsvayaMvara meM upasthita rAjA 28.101 jalayavAhaNa vAnarayoddhA 5714,59. jalahara jaliyakkha vidyAdhara iMda kA putra 12. jasakaMta 100.102-105,107 jasakitti maharAjA kI patnI 86. AhallA ke pitA, arijayapurakA vidyAdhara rAjA 13.35 vAnarayoddhA 57.16 vidyAdhara yoddhA 12.95 , , 12.95 vAnarayoddhA 59.37 cakravartI sayara kA pUrva janmanAma, puhaIpura kA rAjakumAra 5.117 cakravartI jayaseNa kI mAtA 20.153 ikSvAkuvaMzIya rAjA 2296 cakravartIsagara kI mAtA 20.109 puhaIpura kA rAjA 5. 34 jasamaI jasaraha rAjakumAra, rAvaNa kA AgAmI janmanAma 118. 69 vidyAdhara rAjakumArI 8. 187 rAjakumAra 118.69 saptarSi muni 89.2 jasavaI jasahara-1 vAnarayoddhA 57.3 jasahara-2 vAnarayoddhA 67.12 gyArahaveM cakravartI rAjA jasoyara 5.153,20.153 jasohara sagara ke pUrvajanmaguru, muni 20.108 vAnarayoddhA 57.19 muni 31.11 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma dhanikaputra 118.46,49,50 kuMthujina kI mAtA 20. ANaI / jaanngii| jAyava jiNadatta jiNanAma jiNapaumarui jiNapemma jiNamaI jaNa a kI putrI 106.18 Diba (dekho sIyA) 11718 NIla vazanAma 20.56 taDikesa zrAvaka, gRhapati 20.116 vAnarayoddhA 57.19 zreSThiputra 103.38,40 (dekho paumarui) taDikesi vAnara yoddhA 57.19 vAnara suggIva kI putrI / ___ taDijIha 47.54 taDipiMga vAnarayoddhA 57.19 taDippabhA puMDarIgiNI kA rAjA, taDimAlAcakravartI bharaha ke pUrva taDimAlA-2 janma-pitA 20.107 taDiyaMgaya lakkhaNa ko khrI, rAjA taDivAha sattudamaNa kI putrI 1, taDivilasi muni 31.31 rAnI, suppabha (2)kI strI 20.121 muni 20.155 prathama vAsudeva 5.155,20. . 19857034 46.94 mahAvIrasvAmI kI mAtA (dekho piyakAriNI)2. 22-suya (mahAvIra) jiNamaya jiNavairaseNa jiyapaumA 72:38.27,2835,44, 49,50,55,77.50910 taDive taDivega ) jiyabhANu vidyAdhara rAjA 10.20 tilaya dekho nIla 682 tilayasirI vidyAdhara baMzIya rAjA 6. 96,98,99 100.103, tilayasuMdara 109,143. 144, 147, tilayasuMdarI 1517. 163-samaNa 6. tiliMgasamaNa 149 6.149 tiviThTha) rAkSasayoddhA 56.32 tivuddha vidyAdharayoddhA 12.95 tisalA vidyAdhara rAnI 6.166 kuMbhakaNNa kI strI 8.55 rAvaNa kI strI 74.10 tisira-1 vidyAdhara rAjA 5.233 tisira-2 vAnarayoddhA 5716 rAkSasayoddhA 23.21,22 / tihuyaNANaMda vidyAdharavaMzIyarAjA 5.18 6.205 AvalI kI putrI 9.11 turaMga vAnarayoddhA 57.12 teyassi gaMdhavva rAjA kI putrI, talAka rAmastrI 51.13 vAnarayoddhA 5713 dvitIya prativAsudeva 5. 156:20.203;70.37 daMDaa vAnara suggIva kI strI 9 10.2,1937,47.50 (dekho sutArA) rAnI, subhUma kI mAtA daMDaga ) 20.139 dakkha ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.5 dagakittidhara vidyAdhara rAjA 10.21. daDharaha-1 muni 41.16 daDharaha-2 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.45 "5.262 daDharaha-3 vidyAdhara rAjA 10.20 daDharaha-4 sAkeyapura kA rAjA, jina ajia ke pitAmaha 5. datta-1 51,53,62 jiyasattu-1 rAkSasayoddhA 8.274 dAzarathI rAma kA mitrarAjA, 99.495 puNDarIyavijaya kA cakravIrAjA, aNaMgasarA ke pitA 63.34,55 vAnarayoddhA 59.38 ikSvAkuvaMzIyarAjA 5.5 -maMDaNa dAzarathI rAma kA eka hasti 80.608114 -vibhUsaNa 81.15 ( dekho bhuvaNAlaMkAra) vidyAdhara yoddhA 12.98 kaNNakuMDala kA rAjA, jaDAgi kA pUrvabhavanAma 42.14. 41.18 19,35,37 harivaMzIyarAjA 21.27.29 daMDagAraNNa nivAsI31.25 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.41 rAjA, jina dhamma kA pUrva bhava nAma 20.14 jinasIyala ke pitA 20.36 vAnarayoddhA 57.4 / 61.29; jImuttanAyaka 15 taNukaMcu bidyAdharavaMzIyarAjA 5 taraMgatila a 259,26. jina ajia ke pitA taraMgamAlA 5.51,53,20.28 (dekho sattudamaNa) tarala khemaMjalIpara kA rAjA tAraga 7750 rAkSasayoddhA 61.10 tArA-1 muni 32.5789.18,19, 20,23:118.18-51 muni, AThaveM tIrthaMkara ke tArA-2 pUrva janmaguru 20.18 vAnarayoddhA 57.18 tAvaNa tiurAmuha vAnara yoddhA 57.4 rAnI, vissAvasu kI ticUDa : 12.32 tijaDa-1 rAjA bhUriNa kI rAnI tijaDa-2 31.23 tiyasaMjaa teIsaveM tIrthaMkara ke pUrvajanma guru 2021 jui jugaMdhara jujjhavaMta joi joippiA joimaI tigutti joyaNagaMdhA DAmaramuNi sAtaveM vAsudeva 5.155 20.199,70.34 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 datta-2 damapara damayaMta dayamgIya maMtrIputra 6.136 muni, chaTheM, baladeva ke pUrva bhavaguru 20.193 rAjaputra, ddaNua kA pUrva bhavanAma 17.48.49 laMkAdhipati rAvaNa 73. 8; 86. 41 = dakhANaNa 1. 63 3. 15; 7. 104 8.16, 20, 50, 54, 105. 110, 112, 126, 129 135. 137, 211, 214, 280; 9.31, 51 82, 87, 99, 104; 10.17,62; 11.97, 102, 119, 12.5, 62, 132, 140:14. 152,16. 17; 19.16.18 : 44.4045. 31,46.12,47.39,5254,48. 59, 116, 119, 53.42, 120; 61.20, 64, 7163.1, 65. 20, 39.66.1.25; 67. 21; 68.39,70. 18, 41:71. 45,72.30; 74.29,75. 14; 103.5: 118. 77; = dahagIva 78.25; = dahaggIva 12.47 = dahamuha 1. 49,52,56,58,65,78, 797.96, 128, 130, 143, 147, 149. 159, 172:8.5, 15, 17, 22. 38,43.68, 77,84,85, 89,90, 94. 99, 114, 117,140, 142, 223. 226, 228,237, 245 256.271, 276, 278; 9.37, 76.81; 10.33, 64 79:11. 86:12.53, 61,63,72 136; 14.7; 44.31,32; 46.64 86; 48.99 53.6, 14, 28, dasaraha 1. vyaktivizeSanAma 9954.1655.21,316 59.81;61. 16,53:64. 28,29 68.5, 36,37, 69.19,70. 62,71.59: 72.12; 115.23 - puttA 15.16 ( ghaNavAhaNa ) aura = dahavayaNa rAvaNa 1. ( dekho 54; 8. 8, 13, 14, 44, 48, 86, 101, 119, 123, 212, 213, 217, 275, 281,2859.11, 26, 61,97, 103; 10. 14, 16,46,53,61,66,830 11.46, 85, 98, 104, 107, 110:12.37,46, 65,7313. 2,4 14. 15216.23.8419. 24,33:04.19.25,39, 4142:46, 28, 45.55, 59,81948.120:53.46, 63,54.18, 55. 2,11, 18:59.44:61. 65, 67, 73;63-6,65.8 47;67. 5.42, 4668. 2631: 69.26,42:70 1,4.27, 48: 73 13,28; 74.6 103.140;118.62,73. sAkeyapurI ke rAjA, AThaveM baladeva paDama ke pitA 164.68,20.183 21 34:22.101, 103.108, 109:23.1] 10-12,16, 17, 24:24.11, 16, 27, 29,30, 33,35; 258, 23:26.93. 94; 279, 16:28. 70 99, 134, 141;29. 46; 30.36, 38, 45, 78, 83, 31. 1, 2, 4, 32. 37, ni 38, 51, 71, 72,79, durANaNa dasANaNa dahagIva dIva dahamudda dahavayaNa dAsaNI dAsarahi diNayara dIviyA duTTha duddhara duppekkha Dubudi dumaseja - 1 dummai dummarisa dumbarisa dummuha 86. 114, 126; 32. 26:36.11,67. 40,78. 15:86.9;90.5:93.26; 95. 2098.39; 100.17; 103.116;118.40 muNi 3235 - putta 61.19, - suya 28. 57, 58. naMdaNa 71.63: (dekho mata 71. 60. - suya 63. 59. (dekho lakkhaNa ) - putta 86. 39,88. 37. ( dekho sattagdha ) - taNayA 33. 148 42.1; 76. 1; - puttA 33.144,36.41; - suyA 39.1, 17:59.87; ( pauma aura lakkhaNa ) (dekho dasagmIya) vAnarayoddhA 67.11 dasarahaputra rAma 65.45 vAnarayoddhA 54.23 rAvaNa kI strI 31.5 vAnara yoddhA 57.9 rAkSasa soddhA 56.30 vAnara yoddhA 57.8 57.5 muni garne vAsudeva ke pUrva janmaguru 20.177 muni bhAu vAde ke pUrva-janma-guru 6358 vArayodA 61.26 rAkSasayoddhA 61.27 vAnarayoddhA 54.34 sIvAlamaMbara meM upasthita rAjA 28.101 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.45 dvitIya bAsudeva 5.1550 70.34 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUmaNa-1 dUsaNa-2 devaI devarakkha kosaMbI kA rAjA 75. 62,65,68 dAzarathI bharahasaha dIkSita rAjA 85.3 nanda vaMzIya rAjA80.46% 89.42 muni 35.79 sAtaveM baladeva 5.154: 70.35 iviria kA mitrarAjA 37.10 muni 20.119 vAnarayoddhA 59.9767.1. rAkSasayoddhA 70.65 dAzarathIbharahasaha dIkSita rAjA 85.3 vomabiMdu kI patnI 7. 53,72, vibhIsaNa kI sAs 8.61 sAtaveM vAsudeva kI paTarAnI 20.186 rAvaNa kI stro 71.1. dAzarathI bharaha kI praNayinI devI 1. vyaktivizeSanAma caMdaNahA kA pati 1.54, dhaNamitta muni, tIsare vAsudeva kA , -2 75:16. 15, 2018.30 pUrvajanmanAma 20.171 44.9,14,15,45.6,8,9, dhanA vaNik stro 48.19 , 16:46.22,23,25,90 dhamma pandrahaveM tIrthakara 14:5. 49.5:53.29 148,9.93, 20.5, 41, , -4 ( dekho kharadUsaNa) 112.137,95.31 dhammamitta vAnarayoddhA 57.13 , dAzarathI bharahasahadIkSita- naMdajai rAjA 855. rAjakumAra 88.16 naMdaNa-1 dhammarayaNa haNa ke dIkSAguru 108. navama vAsudeva kaNDa kii| 44.47 mAtA 20.185 dhammarui mahApura kA rAjA. cakra vidyAdharavazIya rAjA 5. dartI saNaMkumAra kA pUrva166,240, 242, 244, bhavanAma 20.121 250. tIrthakara paumarAha ke mirikaMTha kI bahina va pitA 20.32 rAkSasa kittighavala kI dharaNa-1 dharaNendra deva 1.39,9.96, rAnI 64 102; 64. 29 =dharaNiMda kevalI muni 1.72,39. 3.145:5. 24, 26,38, naMdavaI-1 87, 122, 133, 82.1, 30,40:9.101 11,18 dharaNa-2 aMgapuranivAsI 31.. vidyAdharavaMzIya rAjA 5.15 dharaNa-3 lakhaNa-putra 91.20 dasaraharAnI kekaI kA dharaNi rAnI 89.3 bhrAtA 65.20;-doNaghaNa dharaNida ( dekho dharaNa (1) naMdA -1 24.60,64.19 =doNameha dharaNidhara sAkeya kA rAjA 5.5. "-2 24.3,63. 257 dhAriNI-1 gRhapatnI 13.27 -suyA64 44; =doNaghaNa vijayapabva kI rAnI nadiyosa suyA 91.14:22 -doNameha 39.38 dhUyA 65.36-doNamehasuyA " -3 meruzeTha kI patnI1033 64.17 (dekho visalA) samudatta zeTha kI patnI devendra kA lokapAla 3. 105.82 naMdivaddhaNa-1 67,113:4.5777.149; dhiikata puSvavideha kA rAjakumAra 21.1689.30 103.81 vidyAdhara iMda kA lokapAla dhIra sIyAsvayaMvara meM upasthita 1.51:7.53;8.66,119, rAjA 28.102 120,124,128 dhUmakeu purohita, mahupiMgala ke rAjakumAra, kaMpillapura kA pitA 30.71 82.57,58.60,77 dhUmakkha rAkSasayoddhA 56.32 nadisumitta zreSThiputra, dAzarathI rAma rAkSasayodA 56.32 kA pUrvabhavanAma. 103.8, naMda-1 muni, jina nami ke pUrva- naMdiseNa 10.12,17,22,89.117 janmaguru 20.20 desabhusaNa docUha doNa pukkhalAnayarI kA rAjA 31.9,10,11,34 dekho ANaMdamAli 13. naMdimAli ghaNaa-1 ghaNaa-2 puzvavideha kA rAjA 13.30, nadighosa ke pitA 31. 10,11,12,34 sasaMkanayara kA rAjA 82.89 muni 105.22 muni, tRtIya baladeva kA pUrvajanmanAma, 20.195 rAjA, sAtaveM tIrthakara kA pUrvabhavanAma 20.3 ghaNaa-3 dhaNadatta ghUmuddAma Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 naMdIsara nakka nakkhattadamaNa nakkhattamAla nakkha taluddha naghusa nami- 1 nami-2 nayanasaMdarI nayaNANaMda- 1 -2 " nayadatta nala nalakubvara nalakuvarI naliNigumma naha nAila kulavaMsa nAgadattA nAgadamaNa nAgavaI vidyAdhararAjA 103.58 rAkSasayoddhA 56.28 vidyAdharavaMzIya rAjA 5 266 vAnarayoddhA 57.15 vAnarayoddhA 57.14 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22 55, 58, 59, 61,63,71, 85.5 ikkIsa sIkara 1.65. 1489.94 20. 6,47, 154, 199 beDa kA rAjA bijAhara vaMza pravarttaka 3. 144, 148, 152:5.147.12 rAnI 31.7 vidyAdhara rAjA 103.58 zreSThi putra 10583 zreSThI 103.7,117 vAnararAjakumAra, vAnarasainya pramukha 9.5:19 3649. 21,54.22, 3440, 41; 57.2, 33, 34:58.2,15, 16, 19:59.3261.26; 62.29;67. 10; 76.23; 7923; 100. 81; 114. 19. vidyAdhara iMda kA lokapAla 12.38, 39, 41,53,55, 68.72 =kubbara 12.66 dAzarathI bharadda kI praNayinI 80.51 rAjA bArahaveM tIrthaMkara kA pUrvabhavanAma 2014 rAkSasayoddhA 59.5 eka gaccha, nAila zAkhA, vimalasUrikI 118.117 rAjakumArI 39.105 rAjA 32.22 jaNamejaya kI rAnI 8. 158, 159,204 nADa nAbhi nAbhinaMdaNa nArabha nArAyaNa nAhi nigdhAa - 1 1. vyaktivizeSanAma niddaDDha niyamadatta nivvANabhastimaMta nivvANamoha nivvANa saMgama nivvANasilA nisuMda nisuMbha- 1 nissaMdir vAnarayoddhA 57.5 caudahaveM kulakara, usaha jina ke pitA 3.55,57, 64, 65, 70 74, 75, 105, 106 20. 100:82. 19 nAhi 20.27 (dekho usa ) 4.68 devIkA putra. 1.67, 80, 11.9, 20, 22, 25, 27, 30, 31,33, 36,48,49,68,75,8287.91:23. 1,3, 7, 8, 15:28.1,5,12,15.18; 30.17 78 7,1121, 27,33.35,90.4.7,12, 2025,26,98. 49,99. 2-6, 8. 3738 100. 1619] suNi98 38,19. vAsudeva lakkhaNa 39.20, 31,33, 126:43.7:48. 101 desI nAbhi rAkSasa rAjA, laMkAdhipati 6.206,224.229 232, 233,234, rAkSasayoddhA 71.36 rAjA 32.22, vaNik 5.32,38 vidyAdharavaMzIya rAjA 5. 264 muni 21.77 muni 13.18 devI siddhilA 18. 106 rAkSasayoddhA 5629 caturtha prativAsudeva 5.156; 20.203 rAkSasayoddhA 8.274; 10. 23;53.92; 71.36. sAliggAma kA rAjA 105.19 nihaNa nIla ) nIlaya ) nimi paibhattA pauma- 1 pauma - 2 pauma-3 pauma-4 pauma-5 rAkSasa yoddhA 56.32 vAnararAjakumAra, vAnarasainyapramukha 9.549 21; 54. 21,34, 58.2, 15, 16, 19;59.32: 61.8, 26, 62.28;67.10,71.35, 74.8;76.7,23799.23, 85.26 100.61; 114. 196 57. 2. dekho NIla vAIsaveM tIrthaMkara 1.6.5. 148; 9.94; 20. 6, 51, 56,154.159 = riTTanemi 20.48 dekhanemi) brAhmaNapatnI 34.45 dekho mahApaumara, navama cakravartI 5.153 chaTheM tIrthaMkara 20. 4; = paumappaha 5.147; 9.91; 20.32,77, 25, 27, 31 = paumAbha 1.2,20.55, 95.33 rAjA, AThaveM tIrthaMkara kA pUrva bhava 20.13 mahApaumara kA putra 20. 147 bhAu baladeva, dakharaputra rAma 1. 5, 33, 89 5. 154,25.8;27.19; 28 71,86,95, 113, 123, 129: 31. 72. 90, 111,32. 38, 49:33. 86,87, 119, 12834. 13,50,52,54, 60,35. 333.34, 38, 46, 51, 6374,36.2,3:37.33, 66:38.49, 51, 52560 39.1118, 21, 36,67, 40.9, 42.25; 43.28: 44.38,47.655:48.6, 9,37,42,60,98, 107, Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113:49, 12, 17, 20, 30: 50. 16, 51.23, 26:52.2753.19,22, 4854. 2, 9,3855.266 57.20159.67, 84, 86 60.1.61 25 48, 65, 6962.1, 2463.16, 1764.4265.37,38, 4767.6:69.27.71.8, 147233,73. 14,75. 2,76.3,8 9, 77. 12, 18.19, 20, 27, 31,32, 41:78.25, 33 3609. 3,4,21,25,80.35,40, 49.81.382.7, 9.10: 85.11,1225,29,309 86.8,12,90.5 18:52 26, 2893.14, 15, 1894.232663,87. 9995.4, 27, 28: 96. 11. 3.6, 47 48998 41, 42, 48, 50997. 32. 48,72100. 4, 8, 27, 3845:101.18,21,48 50,102.1,5658103. paumagabbhA 155, 162; 109.1, 25: 110.4, 22, 23, 26, 32 111. 2; 113. 5, 39, 44, 45, 47114. 4.5.13,15 25 116. 12:117. 31, 32, 34 118. 18, 37, 38,89 = paumaNAbha 40 1 = paumaNAha 32.44 52: 33. 23, 95, 123, 37.60: 45.20 49.18: 6850 77.36 37,5378.26: 79.22:92.4 11426; 118 39 = paumanAbha 42.22:47 30 =paumanAi 28.118:31.39,76; patti kahA paumacariya paumaNAbha paumaNAha paumanAbha paumanAha paumaniha paumappaha paumamAli paumaraha- 1 " -3 1. vyaktivizeSanAma -8 34.911, 17:35. 32 36 24 37.28 : 42.24 : 40.32,52, 53.34,74; 54.1255. 46; 60.5; 64. 4065.18 75.19 92.12,93.2,21994.1, rAkSasarAja kittidhavala ko mAtA 5.269 padmavarita prastuta graMthanAma 1. 8,9,29,3112.105.3.8 2,27,96.38 100.33, 43101. 17,29: 103. 157, 166 113. 23 114.24. - paumAbha 41. 16:47.40, 4948.33: 50. 21; 53. 33 54. 33. 60 4 71.50 75.5, 42, 77.1, 5, 79. 13 87. 1892 1493. 27,96.42:98.44, 54 101.3:102.7 47,48, 203; 103. 117, 171 110.27,112.4; 113.6, paumAvaI -3 12,36:114.1.9:117. 15.30 dekhI rAghava ) ma - 5 kI kItanakathA, pauma - 5 kI kahAnI 118. paumAvaI - 4 97 dekho pauma 5 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.42 desI pama 2) vidyAdharavaMzIya rAjA 5.42 " 5.43 caudahaveM tIrthaMkara kA pUrva bhavanAma 20.14 cakravartI mahApauma ke pitA 20.143 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.97 paumarAga paumarui paumA-1 paumA-2 paumAbha paumAbhA paumAvaI - 1 paumAvaI - 2 pA-5 paumAsaNa paumuttara paMkayagumma paMcamuha paMcavayaNa pacchima pajjuNNa pavida paDhidi } 15 (dekho kamalanAmA) 19. 37 vAnara suggIva kI putrI, haNua ko bhAryA (dekho jiNapaumarudda ) zreSThiputra 103.38, 47, 50,53,56 vidyAdhara rAjakumArI bAnara sirikaMTha kI patnI 6. 24,48 rAvaNa kI patnI 74.10 dekho pauma - 2 aura -5 39. vAnara suggIvaputrI 7778,4754 vidyAdhara rAjakumArI rAvaNa kI strI 8. 34; 74.11 munisuvvaya kI mAtA 2046:21.11 dAzarathI bharaha kI praNayinI 80.52 ( dekho jiyADamA ) lakkhaNa kI eka pramukharAnI 91.23 putrvavideha meM eka rAnI 103.61 rAjA, terahaveM tIrthaMkara kA pUrvabhavanAma 20.14 rAjA, dasaveM tIrthaMkara kA pUrvabhavanAma20 13 rAjA, gyArahaveM tIrthaMkara kA pUrvabhavanAma 20.14 46.92; rAvaNamaMtrI 46.90 kosaMbI nivAsI paDhama kA bhrAtA, eka daridra 75. 60,64 kaNha kA putra 10515 vAnara kikkidhi ke pitA 6.152,154 saMdaNadhati kA 115.16.116.3,5.16 rAjA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 1. vyaktivizeSanAma paDivayaNa paDisui paDisujA viyambhanagara kA rAjA 26.10 jamadaggi kA putra20.140 rAjA 99.49 vipra karSaka, vAnara nIla kA pUrvajanmanAma 58. 4, 7, paDisUra ) 26 paDhama ikSvAkuvaMzIyarAjA 22.97 payAsasIha prathama kulakara 3.5. kuruvaradvIpa kA vidyAdhara parasurAma rAjakumAra, aMjaNA kA palaMbabAhu mAmA 17.103, 106, pallava 116,117:18.33,36 1.61:18.43,19.3:85. palhAa-1 pacchima kA bhAI 75. 60.68 vAnarayoddhA 57.. rAjA sumitta kA mitra, .. camarakumAra deva kA pUrva bhavanAma 12.11,12,15, palhAbha-2 16,17,18,19,21,24, 32 palhAyaNa gRhapati 48.77 tIsare vAsudeva ko paTarAnI palhApaNA palhAyaNA-1 20.186 rAvaNastrI 74.11 palhAyaNA-2 vAnarayoddhA 57.18 pavaNa vipraputra, rAvaNakA pUrvabhavanAma 103.105106 103.119 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.7 19.27,40,53 1.6 = pavaNaputta 19.17,46. 89:47.27:49 19,50. 14,18:51.11:52.28 53.9,58,73,75,81, 85 93 114,59.16, 22:108.11,19,33: - pavaNasua 49.9,13, 50.1:53.19,118:59. 20,26 71;76.23:108 16, 34; - pavaNANaMda 52.1. dekho pakSaNa vAnaravaMzIyarAjA 6.68 nAgapurakA vidyAdharavaMzIya rAjA 6. 171 vAnarayoddhA 54.24 dekho pavaNavega-1 30.86 khecara lekhavAhaka 30.83 patthAra pabhava-1 pabhavA pabhAvaI pabhAvi gbhAsakuMda ) rahAsakuMda ) bhu vidyAdhara rAjA, pavaNaMjaya ke pitA, haNua ke pitAmaha 1.6015.5,26, 33,35,37,39,87,89, 93,9616.27,2830, 34:18.31-33,42.. pavaNagai-1 sAtaveM prativAsudeva 5.156 pavaNagai-2 20.203 rAkSasayoddhA 56.39 caMdodaya aura sUrodaya " -4 ko mAtA 82.25 nAgapura kI rAnI 82.27 / pavaNavega-1 haNu ke pitA 15.87, " -2 18.33,11:19.3H =pavaNaMjaya 1.60,62,15. 8 27,43, 49, 52, 59, , -4 6881,84,88 94,98 , -5 16.1,30,39,51, 62, pavaNavega-6 67,70,72,85,17.3.4, pavaNAvatta . 17,44,97, 18.1,2,6, 12.15,16,22, 23,24, pavaNuttaragai 34.37,53,55, 57:19. pavara 7,48.123: 53 18, 131:-pavaNagai 15.37, pavarA 64,71,77 91; 1640, pavarAvalI 14,46,61,82,18.3,4, 11,20,3858:19.10, pabvaya-1 =pavaNavega 15. 65,74: pbvya| 16.34,36,64,6574; 18.8,4. dekho pavaNa haNubha 1.63:-pavaNataNaa 52. 3,25: -pavaNanaMdaNa pasaMkha muni, dvitIyavaladeva kA pUrvajanmanAma 20.192 vidyAdhara rAjaputra 90.6 vidyAdhara yoddhA 99.63 dekho pakSaNa seyaMkarapura kA rAjA 63. bhUyateya pamatta pamoya payaDaDamara payaMDamAli payaMDAsaNi rakSisavaMzIya rAjA 5.264 vaNik 4154,56,59, payApAla vAnara yoddhA 57.13 rAkSasavaMzIya rAjA 5.263 rAkSasayoddhA 56.33 vAnarayoddhA 57.16 vibhIsaNa kA mukhya bhaTa 55.23 muni, pAMcaveM baladeva ke guru 20.192 prathama vAsudeva ke pitA 20.182 cakravartI sagara kA pUrvajanmanAma 5.116 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.5 pukkhara dvIpa kA rAjA 82.64 payAvai payAvala rAvaNakhI 74.8 rAnI, kuMDalamaMDisa kI mAtA 26.10 brAhmaNa khIrakayaMba kA putra, hisAyajJa pravattaka 11.1, 22,26, 27,28,29,30, 33,36,37 muni, dvitIya vAsudeva kA pUrvajanmanAma 20. 171 rAkSasayoddhA 56.34 . payAvi pavaNaMjaya pavaNaMjaya-putta payAsajasa Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma pasannakisi paseNai paha pahattha pahara pahasina pahAmaMDala pahAyara pahAvaI-1 aMjaNA kA bhAI 12.96, piyakAriNI mahAvIra kI mAtA 20. .. -2 lokapAla varuNa kA putra 98,17.20,50.10,19, 50 ( dekho tisalA) 16.19 54 24 piyadhamma dAzarathI bharaha saha dIkSita puNavva mu supaiTThapura kA ( vidyAdhara terahaveM kulakara 3.55 rAjA 85.5 rAjA) muni tathA lakSaNa vAnarayoddhA 59.7,9 piyanaMdi maMdirapura kA rAjA 17 kA pUrvabhavanAma 20.172; rAkSasamukhyabhaTa 8.213, 63.35, 38,58103. 214,274; 12.92,53. piyamitta muni chaThe vAsudeva kA pUrva 138 92,56.27,57.32-35, janmanAma 20.171 puNNaghaNa rahaneura kA vidyAdhara 58.1,13,16,19,59.1%3 piyarUva vAnarayoddhA 57.7 rAjA, laMkA ke prathama piyavaddhaNa rAjA 32.23 rAkSasa rAjA mehavAhaNa vAnarayoddhA 57.10 piyaviggaha vAnarayoddhA 57.8 ke pitA 1.40:565,67, bhAmaMDala kA mitra 15. pihiyAsava muni, chaThe tIthaMkara ke pUrva 69,71,75,76,91,93; 52 55-57, 72, 77, janmaguru 20.18 puNNacaMda-1 'vidyAdharavaMzIya rAjA 5.44 16.58,61,66,67.69. pihu-1 kusa ke zvasura, puhavI- , -2 vAnarayoddhA 57.8 73 82,18.15,25,31% pura kA rAjA 98.4,5, puNNabhadda yakSAdhipati, rAvaNa ke dekho bhAmaMDala 30.32, 8,12, 13, 27,32, 34, jinamandira ko rakSaka 67. 98 35,40,48 dAzarathI bharahasaha dIkSita pihu-2 rAjA, rAmamitra 99.50 pupphacUla rAkSasayoddhA 53.35 rAjA 85.5 pIiMkara-1 cakravartI baMbhadatta kI mAtA poyaNapura nivAsI, rAkSasa puSpacUlA lakkhaNa kI paTarAnI 20. rAjA mahArakkha kA pUrva 20.158 187 bhavanAma 5.228 pupphattha rAkSasayoddhA 59.5 dAzarathI rAma kI dUsarI , pIrapurakA vidyAdhara rAjA, pukadata naveM tIrthakara, dekho kusumamahAdevI 91.18 sumAli kA samura 6. . daMta 5.147,9. 92,20. dekho pabhAsakuMda 239 rAkSasavaMzIya rAjA 5.262 -3 vAnarayoddhA 39. 32; 67. kA ghaNaya kA vAyuyAna, punaH tevIsaveM tIrthakara 1.6, 5. rAvaNa kA, punaH dAzarathI 10; =pIIkara 574 pIimaI -1 vidyAdhara rAnI, sumAli rAma kA 8. 128; 12. 148,9. 94; 206, 49. kI sAsa 6.239 143, 44.29,4530; 55,57,159 pIimaI -2 ) 7.59 69.25; 79.1 12,13, (dekho mahurpigala) puropIimahA su mAli kI stro 6.239 15:100.47,101.17 hitaputra 26.8.71,30. rAvaNa kI strI 74.11 / / puSphasehara rAkSasayoddhA 56.35 52,71,74 pIIkara (dekho pIiMkara 3) puraMdara-1 vidyAdhara rAjA 6.170 / dAzarathI rAma kI prajA pItikara muni 85.4,5 ikSvAkuvaMzIya rAjA 21. kA aguA 93.17 pIyaMkara-1 rAkSasayoddhA 59.5 42,77.78,8. kAkaMdIpura kA rAjakumAra, lavaNa kA pUrvajanmanAma akkhapura kA rAjA 74. puracaMda vidyAdharavaMzIya rAjA 5. 38,4042 104.3,25,29,31 puMjatthala ikSvAkuvaMzIya rAjA 22. purisavarapuMDarIa chaThe vAsudeva, (dekho puMDabrAhmaNa no 104.27 rIyA)5.155,20.198; rAnI 17.53 puMDarIya-1 chaThAM vAsudeva 5.155; 70.34 aridvapura kA rAjA 39. 70.34 ( dekho purisa- purisavasabha muni, pAMcaveM baladeva kA varapuMDarIya) purva janmanAma 20.19. pahAsakuMda pahi pAsa piMgala-1 pII piyaMkara piyaMgu piyaMgulacchI piyaMvaya 2-17 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purisasIha purisottama dekho vibhIsaNa vidyAdhara iMda kA maMtrI 7.11 dekho vibhIsaNa rAkSasayoddhA 59.2 vidyAdhara rAjA, rAvaNa kA zvasura 8.35 rAvaNa kA vidyAdhara sAmaMta pussabhUi 96 puhaI-1 se puhaItila puhaIdevI bahucUDa puhaIdhara-1 1. vyaktivizeSanAma pAMcaveM vAsudeva 5.155; jina ajia ko prathama vibhIsaNa 70.34 bhikSA denevAlA 5.59 bihaphA cauthe vAsudeva 5. 155, baMbharaha-1 baMbhadatta-1 ke pitA 20. bihIsaNa 70.34 158. purohita 5.104, 105. bIbhaccha ikSvAku vaMzIya rAjA 22. , -2 107 buha-1 jina supAsa kI mAtA babhabhUi dvitIya vAsukSetra ke pitA 20.33 20.182 pAlikhilla kI rAnI 31. baMbharui tApasa, vipra, nAraa ke pitA 11.50,52,57 tIsare vAsudeva kI mAtA babbara vAnarayoddhA 57.5 20.184 bala , ,57.4,11:01. bhairahi dasaraha ko mAtA 22. 101 balabhadda ikSvAkuvaMzIyarAjA 53 bhagirahi pukkhalAnagarI kI rAnI bali-1 chaThAM prativAsudeva 5.156: 31.1. 20.203 bhaggava-1 lakkhaNa kA putra 91.22 -2 vAnarayoddhA 57.13,59. rAjA puraMdara2 kI rAnI 38 2178 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.16 vijayapura kA rAjA, bahula vAnarayoddhA 57.9 lakkhaNa ke zvasura 36. bahuvAhaNa nAgapura kA rAjA 21. , 11;77.49(dekhomahIghara) dAzarathI bharahasaha dIkSita vidyAdhara rAjA 10.21 / / bhaikalasa rAjA 85.4 vAnarayoddhA 57.6 AryikA 83.12 bAlacaMda rAjA aNaraNNa kA sAmaMta bhaddavaruNa kekaI kI mAtA 24.3 26.27,30,30.5. yakSAdhipati 35.22 bAlamitta iMdanayara kA rAjA 36. 12 bhaddA-1 rAkSasavaMzIya rAjA 5.259 bAli suggIva kA bhAI 47.9, muni, mahAvIra ke pUrvabhava 10.23,62 33 (dekho guru 20.21 vAli) bhaddAyarima aiviribha kA mitrarAjA bAlikaNiTTha suggIva 47.16 bhayavAha bAlikhilla kallANamAlA ke pitA bharaha-1 muni 21.5 / 34.59 dekho vAlikhilla) vaNikaputra 48.19.20 bAhu rAjA, cakravartI bharaha kA dAzarathI bharaha kI praNa pUrvabhavanAma 20.106 yinI 80.51 bAhubali-1 jina usaha kA putra 1. sIyAsvayaMvara veM upasthita . 37,1.38,41,43,52, rAjA 28.102 54,5.108.103 bArahavAM cakravartI 5.153; somavaMzIya rAjA 5.11 20.158 rAkSasayoddhA 59.13 puhaIsaccA puhaIsirI pUyaNa pUyAraha pohila-1 sIyAsvayaMvara meM upasthita rAjA 28.102 sagara aura jaNhavI kA putra 5.175; 5.156,191,201,203, . 204, 205,212,215 vipra. maharakucchi ke pitA 2516 sirivaddhi ke pitA. hemaMkapura nivAsI 77. 81,83,110 tIsare baladeva 5.151 = subhadda50.35 dAzarathI rAma kA mRtya 96.45,46 dasaraha kA pUrvabhava nAma 31.7 prathama baladeva kI mAtA 20.196 rAvaNastrI 74.. muni 77.100.102 rAkSasavaMzIya rAjA 5.263 prathama cakravartI rAjA, jina usaha ke jyeSTha putra 1. 37,3.141,4.36,38, 4.,11,44,17,56,62, 68,71,78,84, 85,5. 3.152,171,179,200; 20.106.107:22.110; 68.38,73.11,80.25, 948 poTTilaya baMdhudatta baMdhumaI baMdhurudda baMbhadatta-1 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma - bhANuyaNNa 55. 20 bhigga 63.2;65.5:77.59: mahurA kA rAjakumAra . bhijaNAbha 88.16 rAvaNa kI strI 75.10 bhIma-1 dAzarathI bharaha kI praNayinI 80.50 . " dekho bhANukaNNa rAkSasa rAjakumAra, dekho ravirakkha 5.240,243, 244,250 rAkSasa rAjakumArI 5. bhImaNA bhImappaha aNaa kA putra, dAzarathI rAma ke sainya kA nAyaka (59.70) / 1.86; 26. 87, 28. 8,9, 13,18, 20,25,56,30.4.11, 16,31,38,47,57,59, 78,83,96,97,45.38; bhImaraha-1 dasarahaputra 1.66.69, 81, 25. 14, 28.95. 100, 12, 130,131, bhANuSpaha 133, 136, 137,139 31.59.63,75,78, 82, bhANumaI-1 1,98,10032.13, 24,25,26,40,43,45, 56,50,52,55,57,58, bhANuyanga 59,93,94,9733.99 bhANurakkhasa -101,141:37.4,14, 16-19,21,26-28,30, 35,38,41,53,51,58, bhANuvaI 64,66,38.3,58,10, 13,14,32, 63.22,23, bhAmaMDala 25,70.64.5,6,7,9, 11,12,14,17,19:76. 1477.37,38:58.39, 40,44,45,7912-14; 80.21 22, 34-36, 40,43,48,53,55,56, 59,63-65,67,68,81. 482 114,115.118, 120,83.1-3.5-8:84. 8-11,85. 1,8,9-11; 95. 21, 25; 18.41; = bharahamuNi 81.11 devI 3713 muni 75.61 sIyA svayaMvara meM upasthita rAjA 28.1.1 rAjaputra 48.83, subhANu 4888 vAnara yoddhA 57.16 rAvaNa kA bhrAtA, dekho kuMbhakaNNa 1.51,7.95, 8.669.13:1468, bhAmiNI 107 154; 19.25:48. 56,56.42,59.35.39, bhAraha 71,73,61.48067.14:. bhAvaNa-1 70.3,31,75.7,43 77 pASaNDa tApasa, mRgu RSi 4.86 rAkSasa yoddhA 56. 34; 61.27 devajAtIya rAkSasendra 5. 123,1376.30,43.9 sagaraputra 5.175, 176, 191: -bhImaraha 5201 rAkSasavaMzIya rAjA 5.263 vAnara yoddhA 54. 21; 57.12 rAkSasa yoddhA 56.38 parvatIya rAjA 105. 87, 88 rAkSasa yoddhA 56,38 rAkSasavaMzIya rAjA 5. 259; = bhImaraha 5. 255256 - vAnara yoddhA 57.12 dekho bhIma-2 dekho bhImappaha rAkSasa yoddhA 56.34 bAhubali, jina usahakA putra 4.48 vaNik strI 77.111,112 muni, sAtaveM baladeva ke guru 20 205 rAvaNa kA hAthI, punaH dAzarathI rAma kA hAthI 1.53,8 225; 10.61% 12. 131; 82. 111 (dekho telokamaMDaNa) harivaMzIya rAjA 21.9 vAnarayoddhA 54. 21; 71.35 muni, dasaraha ke dIkSAguru 32.27 gaMdhAra kA rAjA 31. 19.23 31.21, 25, 28,35 bhavaNapAlI bhANu-1 23,46,55.47,5859, bhuyaMgabAhu 59.50,57,62, 63.65, bhuyabalaparakama 68.69,72,78,80,60. 361.29,50,62. 19, bhayavattA 23763.15,17:64.3, bhuvaNasoha 21:65.29,31,48:69. 5,27,44; 71.16, 72. bhuvaNAlaMkAra 33:76 22:78.15;79. 23:85. 2894. 100 95.20,96.8299.3739.42,4563:100.2, 45,60,101.9; 103. 121:107.1.2,9,10: bhUyadeva 118 44,56. 58, 59. bhUyaniNAa 83. (dekho pahAmaMDala) cakravartI maghavA kI mAtA bhUyasaraNa 20.111 grantha, mahAbhArata 1.5.16 bhariNa vaNik 5.82,83,86,91 seNApura nivAsI 31.4 bhUrI bhANukaNNa Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bhUsaNa- 1 bhogavaI bhoyaraha maa madadamaNa maiMdavAha maivaddhaNa maisamudda maisAyara- 1 maI maUrA " maUha maMgalanilaa maMgiyA maMDala maMDapasA maMdara - 1 ,,, -2 31-3 vAnara yoddhA 57.14 kaMpila kA rAjakumAra 87.57,60,61 vidyAdhara rAnI, mAli kI maMdira sAsU 6.237 AgAmI cakravartI kA putra maMdodarI 118.72, 78 vidyAdhara rAjA, maMdoyarI kA pitA 8.1, 2, 5, 8, 11, 12, 15, 18, 23, 13367. 26 71.42. 49,5175. 7,43; 77. 66,67,92.111. 1133 - mahAmuNi 77.117 (dekho mayAridamaNa ) vAnara yoddhA 59.12 dAzarathI rAma kA sahAyaka rAjA 99.50 muni 39.4749.51 dAzarathI rAma kA maMtrI 55.32 - cakravartI bharaha kA maMtrI 4.78 vidyAdhara rAjA mahiMda kA maMtrI 15.15 dAzarathI rAma kA maMtrI 55.30 rAnI 55.35 rAnI, cakravartI mahApauma kI mAtAM 5.265 rAkSasavaMzIya rAjA 5.265 lakkhaNa kA putra 91.23 rAnI, aMka kI mAtA 88.18 bAnarayoddhA 57.6 muni 105.98 aviriyakA sahAyaka rAjA 37 12 vAnaravaMzIya rAjA 6.67, 68 vAnarayoddhA 64.41 maMdaramAla maMdANI maMdhAa makkharI magahanarAhiva maghadatta 1. vyaktivizeSanAma maghavA vAnarayoddhA 54.22 vidyAdhara rAjaputrI lava kI strI 106.9,12 sIyA svayaMvara meM upasthita rAjA 28.101 rAvaNa kI mahArAnI 1. 50,8.2,639.15:10. 80,46.17,22,27,36, 37,38,41253.13.41, 44, 45, 48, 53, 55, 14759. 60, 63:66. 7,32,35: 67. 2768. 38, 43, 5070. 8,27, 48, 60, 74 8, 75.2, 75,78. ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.97 daMDaa kI rAnI 41.20 dekho seNiya 5. 216 81.7100.1 = magahanarAhivai 27.1; magahanariMda 20. 63 31. 1; magahapurAhivai 88 1; = magaharAyA 3. 26.99 15. 3,20. 114:26. 3: 80.1,105. 13 magahavai 24.1:26. 23;46. 67; 48.12,55. 57,56. 1, 69.46105.1,107.8 =magahasAmaMta 2.49, magahasAmiya 91.11, 107.2. = magahAhiba 2. 48, 98; 4.647. 42; 18.1:20. 29 58. 161.49 105. 10; magahAhivai 20.1 43.7, 53.1 91.9; mayaNapaumA = 108. 1 - mayahAhivai mayaNavegA 30.47. dhanika bAli kA pUrvajanma nAma 103.126 tIsarA cakravartI 5.153; 20.111 macu bhaNavegA - 1 -2 33 maNaveyA maNa suMdarI- 1 maNaharaNa maNicUna- 1 maNuraNa maNorama maNoramA 1 "3 maNovAhiNI maNoharA matta madda madhu mayaMka - 1 -2 " mayaNa mayaNakuma mayaNasara mayaNAvalI rAkSasayoddhA 56.31 rAkSasa rAnI 5.25 vidyAdhara rAnI 8.35 rAvaNa strI 74.11 vidyAdhara Ida ko rAnI 13.31 rAnI 26.4 vAnarayoddhA 57.13 gandharva 17.82 deva 110.1 vAnarayoddhA 5714 rAkSasavaMzIya rAjA 5.265 vidyAdhara rAjakumArI. lakkhaNa kI eka mahArAnI 1.82:90.2,8, 22, 28; 91.16, 25 rAvaNa putrI, mahukumAra kI rAnI 12.8 caturtha vAsudeva kI rAnI 20.186 vAnara suggIva kI putrI 47. 54 vajrabAhu 2 kI rAnI 21.43, 73 vAnarayoddhA 57.13 vAnarayoddhA 57.13 madura rAvaNa kA maMtrI 65.2 vidyAdhara yoddhA 99.63 lakkhaNakA putra 91.20 sIvAkA putra dekho kusa 97698.7, 56; 106. 9,12 rAkSasa rAnI 5.254 rAnI 39.101, 102, 103 rAkSasayoddhA 56.36 cakravartI hariseNa kI rAnI, rAjA jaNamejaya kI putrI 8. 183, 202, 205 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 mayaNasavA mayadhamma mayara mayaraddhaa-1 mayaraha mayariA mayahAhivai mayAridamaNa-1 marIi 1. vyaktivizeSanAma vAnara suggIvakI putrI 47. malli unnIsaveM tIrthakara 1.5; mahAbuddhi 5. 148, 9.94,20.6, vidyAdharavaMzIya rAjA 5.43 45, 57, 148, 198, mahAmaha rAkSasayoddhA 65.29,59,3 mahAmAli vAnarayoddhA 67.9 mahaMtakitti rAkSasarAjakumAra 5.252, mahArakkha sa) rAkSasayoddhA 71.36 lakkha Na kA putra 91.20 mahakaMtajasa rAkSasavaMzIya rAjA 5.265 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22. mahagai / " , 5.265 mahAraha-1 mahaNa vaNik strI 118.46 mahaddhaya (dekho vasaMtaddhaya) bhAma- mahAloyaNa dekho magahanarAhiva Dala kA mitra 30.. mahAviria rAkSasavaMzIya rAjA 5.262 mahabAhu rAkSasavaMzIya rAjA 5.265 mahAvIra vidyAdhara rAjakumAra.6.216 maharava ikSvAkuvaMzIya rAjA 22. , , 5.266 mahiMda-1 mahasuha vAnarayoddhA 57.13 mahaseNa tIrthakara caMdapaha ke pitA (dekho madadamaNa) vAnara 20.34 yoddhA 59.13 mahAIdai izAkuvaMzIya rAjA 5.6 muni, jina usaha kA ziSya mahAkAma rAkSasayoddhA 56.36 punaH parivrAjaka 11.94; mahAgiri harivaMzIya rAjA 21.8 82.24 - mArIi 82. 116 = mAriji 82.26 / / mahAghosa avaravideha kA rAjA 5.115 rAyaggiha kA rAjA 11. mahAjui rAkSasayoddhA 56.34 haNua ke pitA, dekho mahAdha aiviria kA sahAyaka marunaMdaNa rAjA 377 mahAdhaNa vAnaravaMzIya rAjA 6.67 vaNik 5538 rAvaNa kA maMtrI 8.16 mahApauma-1 rAjA, naveM tIrthakara kA bArahavA~ kulakara 3.55 pUrvapranmanAma 20.13 jina usaha kI mAtA 3. navA cakravartI rAjA ( dekho mahiMdadatta 58,61,661.4;20. pauma1) 5. 153, 20. 27782.19 143. 148. haNua53.79: masuya mahAbala-1 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.4 mahiMdavikama 69. 45; - marussuya somavaMzIya rAjA 5.11 mahihara-1 101. 1: rAjA, cauthe tIthaMkara kA pUrvajanmanAma 2011 dekho vAubhUha 105.50 sAliggAma kA brAhmaNa muni, cauthe baladeva kA pUrvajanmanAma 20.190 vAnarayoddhA 57.16 vAnarayoddhA 57.467.10 rAkSasa yoddhA 56.33 vidyAdhara rAjA 9963 dekho marunaMdaNa muni. 106.46 mahAbAhu rAkSasayoddhA 56.30 dAzarathI bharahasaha dIkSita rAjA 85.3 haNupra kA maMtrI rAkSasayoddhA 56.32 rakkha saghaMsa-pravartaka rAjA 1.42:5. 139, 164, 217,235,237247 harivaMzIya rAjA 21.30 vAnarayoddhA 67.9 sura 59.83 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.5 dekho vIra, antima tIrthakara 2.26 mAhidanayara kA vidyAdhara rAjA. aMjaNA ke pitA 1.60:15. 10, 13,15, 32,35,37,39,87,96 17.18,19,23, 100; 57. 3: -keu 50 19: 54.24;-taNayA 15.54, 99,16.1,9,38,59, 75: 17.1,58,81,86, 11618.14,52,-dhUyA 17.43,97 dekho aMjaNA -putta 17.20:-sua 12. 96 pasannakitti -bhajjA hiyayasuMdarI17. 103 vidyAdhara iMda 1.58 vijayapura kA rAjA. cakavatI hariseNa kA pUrvabhavanAma 20.149 ikSvAkuvazIya rAjA 5.6 vidyAdhara rAjaputra 8.195, 200 vijayapUra kA rAjA, lakkhaNa-vasura, vaNamAlA ke pitA 36. 32: 37.1.14,15,29, 31, 32, 33,38. 15; = mahIhara 36.9,37,40; 374 dekho puhaIdhara marua-1 mAa-2 maruakumAra maruta marudeva marudevI marunaMdaNa marubhUha mahavAha marusara marusuya / marussuya / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mahIdeva mahIdhara mahIhara mahu - 1 mahukumAra mahuke mahuda mahugaMdha madupiMgala mahodara mahodahi mahoyara mahoyaddirava mAkoDa mANavaI mANasavega mANasa suMdarI mANibhadda mANi vaNika putra 55.39 harivaMzIya rAjA 21.10 (dekho mahiharara ) biNIyApurI kA rAjA dekho makeda aura keva 105.13, 15, 18, 86, 88, 89, 94,96, 100, 104, 108, 109, 111, 114 } mahArAja, rAvaNa kA jAmAtA, 1.57, 12. 2, 4, 8, 31, 34,35,86.3, 11, 29, 30,41,42,46,51, 53, 54,55.87. 2; = madhu 87.5 (dekho mahu 1 ) cauthA prativAsudeva 20.203 pAMcavAM prativAsudeva 5. 156 dAzarathI rAma kI prajA kA aguA 93.17 vidyAdhara mahiMda rAya kA sAmanta 17.21 purohitaputra (dekho piMgala) 26.6,14,30.76; kuMbhapura kA rAjA, kuMbhakaraNa kA vidyAdhara zvasura 8.55 vidyAdhara bhaTa 48.121 rAkSasayoddhA 59.27, 28 vAnaravaMzIya rAjA 6.93, 98, 150, 151, 152 vidyAdhara rAjA 10.20 rAvaNa kI strI 74.11 vidhAdhara rAjA, nAgapura kA 6.171 vidyAdhara iMda kI mAtA 7.2 yakSAdhipati 67.35,37 rAkSasayoddhA 59.2 mArija mAriji mAridatta - 1 mArI-1 mArIi-2 mArui mAlavaMta mAli- 1 " - 2 -2 1. vyaktivizeSanAma mAhavI-1 -5 dekho mArIha-2 59.7 dekho marIha aviria kA sahAyaka rAjA 37.12 dAzarathI rAma kA sahAyaka rAjA 99.50 dekho marIha rAvaNa kA maMtrI 8. 132. 2749.54:12 92:14. 3,4.757 = mArIci 8.15 = mArIji 56. 27:59.961. 10, 70. 65,71. 34; 75. 77 haNua 49.17, 30, 36 37, 38 50.10; 51.9; 52.9,11,14:53.8 166 56, 60, 63, 79, 80, 105, 115, 119, 143, 147:54.1, 18:59 74; 85.26 108. 23, 44, 47. sumAli kA bhAI 6.1103 7.152, 163. 53. 92 - pusa 12.97 (sirimAla) sumAli kA bhAI 1. 46, 48: 6. 220, 232, 233,235.242; 7. 13, 18,21,28,29.31,33, 35,158,163, 165:8. 71,73 rAkSasayoddhA 56.30; 59. 18, 19 pIkara 1 ko mAtA 5. 228 vidyAdhara rAnI 6.216 rAkSasarAja mahara kI mAtA 12. 31 dUsare vAsudeva kI mAtA 20.184 rAnI 82.64 miumai migAvaI - 1 -2 ,, - 3 mittajasA mittadattA mittamaI mittA - 1 ,,, -2 miyaMka - 1 39 missa kesI mI sakesI muia - 1 muNibhadda muNivaradatta muNisubvaya muNasuhamma mudia meghappabha meghavAhaNa mera } brAhmaNa, bhuSaNAlaMkAra hAthI kA pUrvabhavanAma 82. 78,81,84,87,89,92, 93,96,102,105 prathama vAsudeva kI mAtA 20.184 rAjA naghusa kI mAtA 22.51.55 rAvaNa kI strI 74.10 brAhmaNI 77.81, 110 ayala5 kI rAnI 88. 26 vaNik strI 48.20, 27 jina ara kI mAtA 20. 44 rAnI sumitA kI mAtA 22.108 ikSvAkuvazIya rAjA 5.7 vidyAdhara yoddhA 99.64 aMjaNA kI sakhI 15. 69:16.1915.67, 70 dUtaputra 39 40; = mudia 39.70 rAkSasayoddhA 56.32 avariya kA sahAyaka rAjA 37.10 muni 39.101 bIsaveM tIrthaMkara 1.5; 5. 148:6.95.1469.94; 20.6, 46, 56, 151, 199:21. 21, 23, 28; 39.12068.8; 69.7; 89.20; 95. 35; 102. 14; 111.20 114.7 (dekho suvaya 1 ) muni 20.152 (dekho muddaa 1) khara dUsaNa ke pitA 9.10 (dekho mehavAhaNa ) tIsarA prativAsudeva 5. 156:20.203 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meru-1 ,,, -2 merudata medamahAnaraba mer3ata mehakumAra mehasANa mehacana- 1 -2 mehapaha mehabAhu mehara-1 me 1 mehasIha mehAvi moggara rai ranihA ra imAlA razvaddhaNa - 1 dAzarathI rAma kA sahAyaka rAjA 99.49 vaNik 103.38 vidyAdhara rAjA 6.170 6.216 ," vAnara yoddhA 54.36 rAjA 32.22 " rAkSasavaMzIya rAjA 5.266 rAkSasavaMzIya rAjA 5.268 jina sumai ke pitA 20.31 sIyA svayaMvara meM upasthita rAjA 28.101 gRhapati 20128 lokagala varuNa ke pitA 7.44 rAjA, jina saMti kA pUrva prathama bhavanAma 20.15.133 sadIya kA rAjA (dekho ghaNavAhaNa 1 ) 5.111,123, 137,251; 7.92,161;43.13 15: = meghavAhaNa 5.65 rAvaNa kA putra 10.23: 15.18 53. 101 59, 57.633:77. 58, 61 nyudhi 75 85 (dekho ghaNavAhaNa3 ) vidyAdharavaMzIya rAjA 5.43 rAvaNa kA maMtrI 8.16 pavaNaMjaya kA amAtya 16.62 rAnI 39.101 dAzarathI rAma kI eka rAnI 91.18 yirija kI putrI, lakkhaNa kI eka rAnI 38.1791.15 vAnarayoddhA 57 3; 59 3767.9 "" ravivadaNa ravega raivegA rahanevA raMbhaa raMbhA rakkhasa rakkhasavaMsa raghusa raNacaMda raNalola -3 rattaTTha ratavara ramaNa ramaNA rayaNa rayaNa kesi rayaNakkha rayaNacitta 1. vyaktivizeSanAma rayaNacUla rayaNacUlA rayaNajaDi rAjakumAra 75.67, 69, 70,71,72 dAzarathI bharaddasaha dIkSita rAjA 85.2 kAkaMdI kA rAjA 104. 2.12,17,20, 21, 22, 24,30 vAnarayoddhA 57.3 muni 113.27 vidyAdhara rAjakumArI 5.242 rAvaNa kI strI 74.11 Avali ke guru 5.113 = raMbhaka 5. 94, 119 rAvaNa kI strI 74.8 rakkhasavaMsapratikavidyAdhara rAjA 5.251 rAkSasavaMza 1.42,5.252. 258; 161; 43. no 15,16 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.99 vAnarayoddhA 57.6 rAjA 32.22 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.44 rAkSasayoddhA 5635 vipra 82. 44-46. 48, 49,51,57 gaNikA 8287 vAnarayoddhA 57.11 vidyAdhara rAjA, devovagIyanagara kA ( 85. 27) 45.29:48 40, 42.45.53.36 (dekho raNajaDi rAkSasaputra 113.13 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.15 deva 110.1 rAnI 103.90 1.7545.28,48. 41, 43,46:57.13:59 38 85.27,96.35; ( dekho raNa kesi ) rayaNappabhA rayaNamaI rayaNamAlA rayaNamAli-1 rayaNaraha - 1 " -2 -2 -3 rayaNavajja rayaNasalAyA ramaNasirI rayaNAvaI rayaNAvalI rayaNAsava rava - 1 -2 ravikitti ravikuMDala ravijoi 23 vaNik strI 103. 12; = rayaNAbhA 1039 dAzarathI bharadda kI praNayinI 80.50 rAvaNa kI strI 74.8 vidyAdharavaMzIya rAjA 5. 14 harivaMzIya rAjA 21.9 avaraviveda kA vidyAra rAjA 31.15, 16, 18: 2728, 31 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.14 vidyAdhara rAjA 90. 1,4, 6, 12, 14, 16, 20, 24, 27 rAjakumAra 39 78, 81, 82, 83 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.14 samuha kI putriyA~, lakkhaNa kI striyAM 54.42 rAnI 103.130 vidyAdhara rAjakumArI 9.52 rAvaNa ke pitA 7.59, 64, 71, 73, 93, 94, 122, 127,1528.65, 236, 240, 246 53. 140, 73. 18 77. 11; 103. 114 - naMdaNa 12. 5771.60; - sua 8. 221 5813 (rAvaNa) -naMdaNa 59.40 (mANuSNa) rAkSasavaMzIya rAjA 5.262 vAnarayoddhA 54.21 vidyAdhara rAjA 70.19 33 6.166 (" vAnarayoddhA 59.32 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 1. vyaktivizeSanAma ravitea-1 ikSvAkuvaMzIya rAjA 54 rAkSasavaMzIya rAjA 5.265 vAnaravaMzIya rAjA 6.68, ravippabha ravibhAsa ravimANa ravirakkha raviraha ravisatta rahaniraghosa rahayaMda dekho sujahAsa 46. 11,53.27,55.26 vAnarayoddhA 57.16 dekho bhANurakkhasa 5.. 248 rAkSasavaMzIya rAjA 22.97 " , 22.98 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.99 vAnarayoddhA 57.19 dAzarathI pauma :113., 21; -NAha 113. 55 -sama'102. 179,112. 19-nAha 45.36-vai 65. 50,77.17 dekho rAghaSa vAnarayoddhA 56.30 rAnI 48.14,25 varuNa kA putra 16.19 dAzarathI pauma, (dekho rAma 2)1.88; 30. 35, 32.12,25:33.13 17, 21, 123453, 35. 14, 16, 73, 36.24% 37.34,44,65,38 20; 39.6,9,10, 29, 126 10.3,41.6:42.17, 18,19,34,43.41,45, 44.23:45.34,42:46. rA rAma-1 rAIva rAghava 8,61.18,5067,64. 2,45:6511.14,15, 22.31 33,46,67. 4, 39,43:70 31;74.22; 75.3:78.23, 38 10 79.1,11:81.5,7:85. 13.86.1,3,1093. 38:94 21,47,58 71 86.27,97.1; 99.17. 35, 37 70100.7, 10.31,14:101.1,27, 28,32,44 19:102. 4250,176,185,1986 103.2,4,156 174 110.28:111.3,112. 7,21,113. 162, 63: 117.19, 21. 24, 28, 37,10. naveM baladeva, kaNha ke bhAI 5.154 AThaveM baladeva pauma kA aparanAma 1.66,69,87 3.10:21.1%; 26. 103 27.1-3,13,14,17, 2.,28,37,28.1,6.62:72-75,84,94,99, 115.120.121, 122, 127, 128 139:30. 8-10.8196,98,31, 40.93,101.103,105, 107.108,114-117, 125:32. 16. 17.45. 16,53.58,59:33.18, '22, 127. 129 132; 34.12,26:35.4,17, 26,52,77:36.11.26, 32, 33, 37. 29. 31, 46,61:38.15:39 13, 19,28,35,129, 131: 47. 2,8,12,15, 16; 11.7,76, 42.21,23, 35:43.37,44.15,21, 33,34,36,47,18,49, 51,64,45.17,30,33, 39,41,43:46.40,19, 79:17.7,33,36,42, 51,56:48.2,3813, 47.95:49.17 21,31, 36:50.17:52.29:53. 6,32,35,52,62,123. 135:54.3 27,32,46 55.27,30,45,18,49, 59:56.12:59 82,83, 61.63,6662.2,3: 63.24,64.1,65.310 67.5,40,44:68.45, 486919,38-40,45: 70.14,30:01.15.51: 73.4,74.2,18,27303 75.6,11,2076.5,11, 15:47.4,29,39,78. 15,35,41,4255:79. 2,14,29,31:80.15, 1981.4,82.3,83. 1085.12,14 2086. 26:90. 24, 29:91,2, 92.23:93. 1, 16,19, 24,26, 30, 39:94.7, 61,62,95.22-24:59, 66:96.37,45,98.45, 46:99.4, 13, 15, 19, 43,5369,71:100.1, 3,12,17,30,47,57; 101.9,20,24,26 37, 40,51,75, 102.16, 36, 165, 201; 103. 116,123, 161 164, 165:106.2,5:109 21,21:110. 1, 2, 5, 20,29,4243:111.1%, 112.3; 113. 2,1,9, 11,15,20,28, 35, 1848.58,115,19. 11, 13, 22; 51.25; 53.59,64, 78.54, - rAhava 27. 15.39: 31. 95; 37. 1:44. 22,52, 54, 66; 48. 7,53. 31, 47, 121%B 54.8,14, 25, 41,55. 15,57.2, 59.73,6.. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma -dvitIya vAsudeva kI rAnI 20.186 naveM vAsudeva kI rAnI 20.187 rAvaNa kI strI 74.8 lakkhaNakI rAnI. vajakaNNa kI putrI 7717; 11.15, 22:106.19 50,66,67,68; 114. 2,8,11,12, 20,115. 7117.12.14,18,33, 118. 90, 91, 1.1. = rAmadeva 1.74; 26. 103:28.57,36 4,37: 38.50, 41. 73, 44. 18:15.29:47.43.57 48.48, 112:49.12: 50.19:55.2864.3. 3665.34:06.17.80. 16:103.1,172,109. 4:110.25:117.11: 118.82 lakkhaNa 61. 47, 55: 72.13: 91.12 dekho rAvaNa dekhI rAma-2 pranthanAma, paumariyaM 1.9. jina pupphadata ko mAtA 100,14. 141, 143, ruppaNI-1 144:54. 19.55. 57; 56.43.45:57.32:59. , -2 1:61.17.44 61 68% 64.39:65.9 14, 19.. , -3 27,4666.27.67.2, rUvamaI ) 26,27:68 6 24 49: 69.29:71.09,53.63, 65,6672.24,25,08: rUvava / 73.13 15.16.1834; svANaMda 74.3,26,3077.2,78. 25:86.4: 95. 27:99. 14,103.6,114 132, rohiNI-1 133, 113. 16:118. 15; (dekho dasaggIva) , -2 rAvaNa-putta iMdara 11 laMkAsuMdarI 106:59.66.79 81 rAvaNa-putta jaMbumAli deva, bhUtagaNa kA svAmI rAmakaNi?. rAmaNa rAmadeva rAmadevacariyaM rAvaNa-putta ghaNavAhaNa laMkAsoga rAmA lakavaNa rAva rAhavacariya rAmAyaNa grantha (hindU) 2. 116; 1.5.16 / rAmaNa rAvaNa rAhU AThavAM prativAsudeva, laMkAdhipati rAkSasa 1.59; 2. 107,108 113; 3.1, 5.1567998 102, 106.120, 238. 255: 9,10,14, 24 40,78, 102:11.1:12. 39, 42 44, 54 66, 74, 123 125. 127,128 1317146157,15. 17:16.10,12,13, 15, 18.24,28:19.1,321 23,28,32,34 43,20. 203:43.16:44.9,13. 14:45.30:46.16,78. 98:48.95:53.47,90, riumahaNa rikkharaa-1 naveM baladeva kI mAtA 20197 zrAvakamAtA 118.65 haNua kI strI, rAkSasa vajamuha kI putrI 52.12, 16. 21, 25, 21:53. 125 rAkSasavaMzIya rAjA 5.265 lakSmaNa pauma kA bhAI. AThaveM vAsudeva, dekho somitti 1.66,69,77 79,81,87, 20. 199; 25.11:27.27,29,31, 34,36.37 39:2895, 100,12430.8131. 105,117:32.16,17, 25,38,45,33.13 18, 28,87,90,94.97,98, 112,140,34.3,6 13, 2635. 14 59: 36. 10, 11, 13, 21-25, 32-34 37, 37. 15, 32, 38, 39,45, 62. 64; 38 16, 23 25, 36,43-45,49,56:39. 18,19,29,40.14,41. 73,76, 42.28,43.5, 23,37 48,44.21,27, 33.34,36,48,45.4, dekho rAghava paumacariyaM 103.175 118.114,118 vimalasUri ke AcAryamaha 118.117 rAkSasavaMzIya rAjA 5262 rikkhapura kA vAnararAjA nala aura nIla ke pitA 1.536.2157.152:8. 229 233,234,255, 256:9.5277 58 15: vAnaravaMzIya rAjA 6.84 / dekho nemi) tIsare vAsudeva ke pitA 20.182 kAgoNaMda mleccha janoM kA adhipati 1.70,34.46, 54,55,58:37.10:99. riThThanemi rudanAma ruddabhUi Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma lacchIhara-1 -2 lacchIDaraddhaya laddhiyAsa layAdatta laliyamitta laliyA lava 29:46.40,88,9147. 45,48.33,108:49.4, 20:53.22,23,2832, 135:54. 17.38,55. 48,59:59.67 75,82, 83,86,60.2; 61. 25, 43.44.51,59,6061, 63,621,12,63.4,8, 10,17.59;64. 23,36, 37.65.1,3,48,68.48% 69.40,45:71.11,52, 53.61, 66, 6772.8, 1114,16, 21,22,30, 26:03.1, 19,22,74. 27,75.11,24,76.3,6 77.19,24,28,29,32, 45,4678.15-18,30, 35,4144,79.1480. 37,49; 81.3,4,82.3: 85.8,20,90.5,8,10, 21,91.2,7, 19:94.1, 41024,59,99,95. 22:96.42,98.41,42, 4499.4,13,47.72, 1003,10,14. 17,20, 21,23 24,31,101.24; 102.56:103.2.5.118, 139,161173,106.5, 13,17:110.2,3,4,9 20,30,37, 38:113. 10 2168117.11% 118.1,10,15,17,61, 110.6; 117.5; 118, 63 = lacchIva laha 113. 3:- lacchIhara 32. 47 34.42 43:35.32,61, 36.17,18,37.1; 38. 17.26, 34,35,37,41. 72,43.25:44.25,26, 37,45.8,12 15, 20% 18104,49.19,36.53. 27,29,34,50, 55.14, 15,26:59.796225, 26.64.6, 1638,44 65.28,31,71.15,59, 64 6872.10.12,24; 76 1977.9. 43,49%3; 79.22,80.48,82.17, 8516,23, 86.25,26 87.18:90.17 22 23, 28:91.10.16.26:94. 55896 38,98. 43; 99.32,48:100.12.13, 19,22. 29, 39, 1.1. 26:102.59,129:103. 6:110.5,21,111.2, 12:113.145. ( dekho lakSaNa) muni 15.56 aksapura kA rAjA 74.31 vidyAdhara 63.51.53 vaNik 48.20 muni, sAtaveM vAsudeva kA pUrvajanma nAma 20.171 rAnI 88.8 sIyA kA jyeSTha putra 1.32, 8491.9:98.18 55, 61,67,68,73, 99.6, 68,69,70-72100.1. 2,12.2852,58, 101. 24; 102.35: 104.1; 106.8,16:118.43: 97.1,19,25:98.1,29 32,37,38,99.3 43,54 56, 63.64,65: 100 32,39,50,51,5657; 104,31, 33; 106.12, 13 15:110.37 118. lavaNa-1 lavaNa-2 rAkSasa mahukA putra, mahurAnareza 1.82,86.4647 lacchI -1 vAnarayoddhA 5714. luddhanAma lola-1 ...2 vaidehI-1 " sukaMTha kI rAnI 17.60, 61 vidyAdhara rAnI 6.168 cakravartI hariseNa kI sautelI mAtA 8.146 . chaThe vAsudeva kI mAtA 2.. 184 rAvaNastrI 74.10 dAzarathI bharaha kI praNayinI 80.50 eka rAnI 118.69 (dekho lakkhaNa) 108.49 AryikA (dekho lakSaNa) =lacchInilaya 36.5:37. 37, 38. 1; 45. 11, 23,48.59, 77, 100, 107:54, 42:59.84%, 67.4471.57, 62,75. 877.52:9..9,12:91. 894. 13, 100. 25; 103.140:106.30,44 ., ., 57.12 jaNaa kI rAnI, sIyA kI mAtA 26.75 92,28. 88:30.55: % videhA 1 66:26.88,28.16, 80 30.24,94, videhI26.2 jaNa aputrI sIyA,dAzarathI rAma kI paTarAnI 31. 103:36. 26; 45.30; 48.115,49.23:53.48; 55.1472.7, 78.188 93.6,94.33, 48.55: vaidehI-2 lacchIdevI lacchInilaya lacchImaI lacchIvallaha Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vazvassaa yoga vaggha vaggharaha vadhyavilaMbI vaja-1 -2 vajjauyara vajjaka vajjaMdhara vajaMsU vajjaka vajakaMcU vajjakaMTha vajjakaNNa vajakkha vajjacUDa vajjajaMgha 95.58; 96. 30; 9967 100.28:101 10,29, 1022,55: 103. 174; 1059 = videhA 46 10, 65,97.16, 18H9820, 51 = videhI 101.3 dhanurvedAcArya 25.18,22. muni, bAIsaveM tIrthaMkara ke pUrvabhava guru 20.20 vAnara yoddhA 59.5 rAjA 98.12,13 vAnarayoddhA 9.313334 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.16 5.17 rAkSasasAmaMta 8.132; 12. 94 rAkSasa yoddhA 59 12; = vajjoyara, 56.31:59.14; 20,21; vidyAdhara vaMzIyarAjA 5.16 " 516 vAnarayoddhA 57.8 vaNik 118.46 rAjakumAra 103.91 vAnara vaMzIya rAjA 6.59, 60.66 dalapura kA rAjA 1.70 = vajjayaNNa 33.25, 27, 30,54,60,61, 64,78, 80. 81, 91, 95, 97, 100, 102 122, 124, 129,131, 132 134. 136, 14777 47; = vajjasamaNa 33.147 rAkSasayoddhA 8.132; 56. 28:59.3 12 vidyAdhara vaMzIya rAjA 5.46 puMDaripura kA somavaMzIya rAjA, nirvAsita sIyA kA saMrakSaka 1.84 94. 102; vajjaNakka bacaIta vajadatta-1 vajjaddhaa vajadhara vajjanAbha- 1 vajjanetta vajrapANi vajjabAhu - 1 33 cajjamajjha - 1 vajjamajjha-2 vajamAli vajamuha 1. vyaktivizeSanAma vajayaNNa vajavayaNa vajavaranayaNa vajayega vajjasaMgha vajasamaNa vajasirI vajasuMdara vajjasujaNDu 95.1,10,1665:96.83 97.8, 98.1, 7, 10, 11, 12,15,20, 26, 27,36, 38,55,69,99.16,31, 32.100.245. rAkSasayoddhA 59.57,58 vAnarayoddhA 54.23 vidyAdhara vaMzIya rAjA 5. 15 muni, gyArahaveM tIrthaMkara ke pUrvajanmaguru 20.18 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.15 rAkSasayoddhA 56.28 33 rAkSasavaMzIyarAjA 5.263 rAvaNamaMtrI 8.132 rAkSasa muMda kA putra 113. 13,20 laMkAprAkAra kA rakSaka 52.8,53.124 = vaja. vayaNa 52.11 dekho vajrakaNNa dekho vajramudda sahapura kA vidyAdhararAjA 31.16 rAkSasayoddhA 12.92 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.15. dekho vajjakaNNa vidyAdhararAnI 6.169 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.17 1, 5.17 rAjA, prathamatIrthaMkara kA pUrvabhavanAma 20.12 muni, vArahaveM tIrthaMkara ke vajidu vajAsa pUrva janmagurU 2019 rAvaNa kA maMtrI 8. 15 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.17 516 ikSvAkuvaMzIya rAjA 21.42. 44, 46, 4751,56,67, 70,72,74 33 " vajja seNa bajjAudda-1 -2 -3 vajA uhapaMjara vajAbha 33 vajjAvatta boyara varNamAlA - 1 >>-2 ,,-3 vakumAra hisiha vaddhamANa vappA-1 vappA- 2 vammA 27 muni, prathamatIrthakara ke pUrva bhavaguru 20.17 saudharmendra 3.137 vidyAvaravaMzIya rAjA 5.16 vidyAdhara rAjA 6.169 vidyAdhara rAjakumAra 6.169 vidyAdharavaMzIya rAjA 16 sIyA svayaMvara ke lie caMdagai dvArA diyA gayA dhanuSa 28.84, 30.98,44. 60:49.23653.49, 55. 15, 26,72.23, 86.25: 99.71:100.8,113.20 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.17 vibhIsaNa kA mukhya bhaTa 55.23 dekho vajjauyara rAjA mahIhara kI putrI, lakkhaNa kI rAnI 1.71: 36.9, 19, 24 28, 29, 30.3132, 34:38.16, 20,55,77, 4991.15, 24. bhilla rAjakumArI 12.14 julAhe kI strI 14.2 hattha va paddattha ke pitA 58.13 dAzarathI rAma kA sahAyaka rajA 99.49 caubIsaveM tIrthaMkara 20.6. 51 (dekho mahAvIra ) cakravartI iriseNa kI mAtA 8. 144, 145 148, 206, 20720.150 jina nami kI mAtA 20. 47 jina pAsa kI mAtA 20. 49 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 varakiti varadhamma barA varuNa vasaMtaamarA vasaMtatilaa vasaMtatilayA vasaMtaddhaa vasaMtamAlA vasaMtalayA vasabha- 1 vasabha-2 vasamadatta vasaha bakeTa vasahadaa vasuMdhara vasuMdharA vasu basukumAra - caMdapura kA nAgarika 5. 114 muni, unnIsaveM tIrthaMkara ke 10.20 pUrva caMdabhadda kI rAnI 8815 iMda kA pazcima dizA kA vidyAdhAra lokapAla 7.44, 47,16.10, 11, 12.13, 15,16,18,22,23, 24, 28:18.2,3:19.1,8,200 25,28,29,32:53.42, 15. (de kaMta ) gaNikA 82.87 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.98 aMjaNA kI sakhI 15. 65, 67, 68, 69 = vasaMtamAlA. 16.70, 73, 89: 17.11, 14, 15, 17,37, 39, 43, 75, 79, 83,86, 89,94,97, 105 bhAmaMDala kA mitra 30.5 ( dekho vasaMtatilayA ) rAjakumAra sukosala kI dhAtrI 22.7 muni deva ke pUrva bhavaguru 20.192 vAnarayoddhA 57.18 jina munisuvyaya ko prathama pAraNA karAne vAlA rAjA. 21.24, 25 lakkhaNa kA putra 91.20 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.7 rAjakumAra, suggIva kA pUrvajanmanAma 103.42, 55,122 muni, sAtaveM baladeva kA pUrvajanmanAma 20.191 rAvaNa kI zrI 74.10 aojhA kA rAjA 11. 21,28-31,33,34,36 11.8 vasugiri vasudatta vasunaMda vasupujja - 1 vasupuja - 2 vasubala vasubhUi - 1 -2 sAmi vAu kumAra-1 vAugai vAubhUi vANaravaMsa vAmadeva vAyAyaNa vAli 1. vyaktivizeSanAma vAlida vAlikhilla harivaMzIya rAjA 21.9 zreSThIputra, lakkhaNa kA pUrva janmanAma 103. 8, 13, 14, 89, 118, 135; 114.31 brAhmaNa 104.26 bArahaveM tIrthaMkara 1.39. 93:20.55,57; - vAsupuja 5.1476.90; 20 5, 8,38,51,95.32. jina vAsupujja ke pitA 20.38 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.4 muni, chaTheM vAsudeva ke pUrva janmaguru 20. 176 vipra 39.41,43,45,64, 75. avirA rAjA 37.12 pavaNaMjaya 16.2,58; vijayAvaI nagarIkA rAjA 118.69 avirA sahAyaka 37.17 brAhmaNaputra 80 (dekho marubhUra ) vAnara- vaMza kA nAma 1.43 6. 1,88, 92 brAhmaNa 104.26 vAnarayoddhA 6710 suggIvA jyeSThamAI, dekho bAli 1.55:3. 10; 9. 1, 6, 9, 24 32, 37, 38, 39, 46, 74, 105, 106; 64. 28; 103. 124, 131, 133, 134. vidyAdharavaMzIya rAjA 5.45 kRvavadda kA rAjA dekho bAlikhilla 1. 70 34. 18. 20, 50, 51 54, 55 79. 8 99.49: - duhiyA 77.48 = kallA NamAlA 105.20,24, vAsavakeu vAsupujja viulavAhaNa- 1 30 vikala vikama vigayamoha vigdha dipavaNa vicittagatta vicittamAlA vicittaraha vijaa - 1 ,,-2 "-3 ,-5 , 8 =2 vijayapavvaa vijayaraha vijayarA jaNaa ke pitA 21.32 (dekho vasupuja 1) rAjA tRtIya tIrthaMkara kA pUrvabhavanAma 20.12 puSyamidedakA 103.61 vAnarayoddhA 57.12 rAkSasayoddhA 71.36 muni 9.730.65 vAnarayoddhA 59.7.9 vAnarayoddhA 57.6 rAjA muni 20138 sukosala ko rAnI 22. 19,50 ariTThapura kA rAjakumAra 39.78 dvitIya baladeva 5.154; 70 35 jina nami ke pitA 20. 47 rAjA, cakravartI sagara kA pUrvajanmanAma 20.108 muni, pA~caveM vAsudevakA pUrva janmanAma 20.171 ikSvAku vaMzIya rAjA 21. 41.44 74, 77 rAjA 32.22 vAnara yoddhA 57.14,59. 15 dAzarathI rAma kI prajA kA aguA 93.17,22 vimalasUra ke 118. 117 paumiNI nagarI kA rAjA 39.38,51,61 aviria kA putra 37. 68:38.1,5,6 avirima kA rAjA 37.6 . sahAyaka Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -2 1. vyaktivizeSanAma vijayasAyara cakravatI sagara ke pitA vijjuppaha (dekho vijjuppabha 1) vijjuyaMga vaNik putra 33.65,128 vijayasIha vidyAdhara rAjaputra 1.44: vijjulayA rayaNamAli 3 ko rAnI 6.157,176,185186 31.15 vijayasuMdarI dAzarathI bharaha kI strI, vAnarayoddhA 54.22 ahaviri kI putrI 37. rAkSasayoddhA 61.10 7,14 vijjuvega vidyAdhararAjaputra 6157, vijayaseNa-1 miNAlakuMDa kA rAjA 192,194 103.90 vijjU-1 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.18 muni 103.106 viz2a-2 vibhIsaNa kA mukhya bhaTa vijayA-1 jina ajia kI mAtA 5. 55.23 52,20.28 vijjamuha vidyAdharavaMzIya rAjA 5.18 pAMcaveM baladeva kI mAtA viNami prathama vidyAdhara rAjA 3. 20.196 144 vijayAri jina saMbhava ke pitA 20. viNayadatta-1 gRhapati 4863,64,65, 68,69,73 vijayAvalI eka maMtrI kI tro 104. zrAvaka 77.95 vijaMgaya vidyAdhara rAjA 6.168 viNayamaI gRhapati mahilA 20.117 vibhu = viNayabaI 20.119 vimala-1 vijAsamugdhAa vidyAdhara rAjakumAra 6. viNoa-1 ahaviria kA sahAyaka vijjAsukosia rAkSasayoddhA 56.34 rAjA 32.23 viNoa-2 vipra 82.44,47-51,56 vimala vijAharavaMsa vidyAdharavaMza 1.38,5.13; 6.88,92 viNhu-1 jina seyaMsa ke pitA 20. vijjute vidyAdharavaMzIya rAjA 5.18 vimalaghaNa vijjudaMta , 1.30 viNhu-2 muni 70.29 viNhusirI = vijjudADha 5. 18,20, jinaseyaMsa kI mAtA 20. vimalacaMda vimalappaha vimalamuNi-1 videhA / vidyAdharavaMzIya rAjA 5.18 vijjudatta videhI / dekho vaidehI ( dekho vijudaMta) ,-2 vijjudADha viddamAbha muni, naveM baladeva ke pUrva vimalavAhaNa-1 vijjunayaNa vAnarayoddhA 57.11 janmaguru 20.193 ,,-2 vijjuppabha-1 vidyAdhara rAjakumAra, 15. vibbhama rAkSasayoddhA 56.29 68,70= vijjuSpaha 15. vibhIsaNa rAvaNa kA kaniSTha bhrAtA 21,23.73 46.55, 61. 23, 74. vijjuppabha-2 rAjA 99.63 27,30: 77. 35, 85. vijjuppabhA-1 vAnararAnI 6.93 25: - vihIsaNa 1. 76. vidyAdhara rAjakumArI,rAvaNa 53. 92:61. 13, 15, vimalasuMdarI strI 8.36 17, 60,62. 20, 21, -3 gaMdhavaputrI, rAmanI 51. 72.34;74. 1: 75.2, vimalA 77. 11,18,103.68. = bibhIsaNa 8.62, 81; 23.12,13, 14,25,46. 9.6:48.118:53.1,2,3, 7:55.4,18,23 29,45, 46.17.17:59.67.75, 76:61. 53:67. 516, 65.3778.3638,43, 4. = bihIsaNa 7.988. 84, 131, 239, 250, 274, 10.23, 12.68 15.1,19.25:23.11, 19,20,21,23, 46 56, 60,8648.56, 120; 55.12,21,22,25,27, 3133,47,61.22:62. 29:71.49 5073.13, 32:101.1.9,25:103. 122,124.125 ikSvAkuvaMzIyarAjA 5.7 terahaveM tIrthakara 14:5. 148:9.93, 20.5 39; 8253:95.31 paumacariyaM ke racayitA 1. 31, 95,118.102: = sUrivimala 118.118 vAnarayoddhA 70.65 rAkSasayoddhA 0.65 lakvaNaputra 91.23 muni 20.11. muni 22.55 navama kulakara 3.55 rAjA, dvitIya tIrthakara kA pUrvabhavanAma 20.12 muni, caturtha tIrthakara ke pUrvabhavaguru 20.17 muni, pandrahaveM tIrthakara ke pUrvabhavaguru 20.19 chaThe vAsudeva kI paTarAnI 20.186 desabhUsaNa va kulabhUsaNa kI mAtA 39.86,93 " 13 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 1. vyaktivizeSanAma vimalAbha vimalAmA vimuci rAkSasayoddhA 70.65 visuddhakamala rAkSasarAnI 5.166 vissabhUi-1 vipra, caMdagai kA pUrvabhavanAma 30.60,63,64,66, 75 vissaseNa vidyAdhara rAjA 10.20 vAnarayoddhA 57.14:67. vissAvasu-1 viyaDa-1 viyaDa-2 vAnarayoddhA 59.38 vidyAdhara 63.2. gajA aTThArahaveM tIrthakara kA pUrvabhavanAma 20.15 vidyAdhara lokapAla 148, 517.55, 56.58 99. 1018.67 69,7778, 8789,95,110,112, 11.122, 127,251%; 1614 vipra 34.45 dekho AyAsabiMdu 12 viyaDoyara virasa viraha virAhima rAkSasayoddhA 56.31 vihi dAzarathI bharahasaha dIkSita rAjA 85.3 vihIsaNa ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.98 vIra-1 vidyAdhara caMdoyara kA putra, pAyAlaMkArapura kA rAjA 1.75:9.21:45.13,6, 16,17,19,21, 39:46. vIra-2 88,91,47.51,49.21 vIgya 5021:54.36:57.14; vIra suseNa 59.32,57,58,61.28, vInaseNa 51:76.7,23:85.8.1.3 90.18,98.45:99.35, vIvasaMta 100.3, 13, 14 61; vIsaseNa 101.9:113. 14; 114. vidyAdhararAjA 8.61 velakkha muni, prathama vAsudevakA pUrva velAjakkha janmanAma 20.171 vesamaNa-1 vipra 82.28 jinasaMti ke pitA 20. vesamaNa-2 42 = vIsaseNa 20.134 rAjA 12.32 brAhmaNI rAkSasayoddhA 59.12 vANak 103.127 (dekho vibhIsaNa) vesANala caubIsaveM tIrthakara, dekho magara mahAvIra 1.6, 29, 34, 9.5.148:9.94,2.. saMkaha 50,57,83,84:107.1 / saMkha-1 rAjA 37.22 julAhA 21.2 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.97 saMgAma vaDanayara kA rAjA 105.. sajamasirI-1 88,90,93,97,98,99 vAnarayoddhA 59.38 lokapAla vesamaNa ke pitA, saMjaya jakkhapura kA. vidyAdhara -2 rAjA 7.55 saMjhattha rAkSasayoddhA 56.28 . vidyAdhararAnI 6.171 saMjhAdevI vidyAdharakumArI 8. 184. saMjhAvalI 194 saMtAva-1 vidyAdhara rAnI, AhallA saMtAva-2 kI mAtA 13.35 saMtAva-3 viprakumArI, sIyA kA pUrva- saMtAsa bhavanAma 103.95. 99, saMti 100,102,120, 136, 137,145,148 chaThe baladeva kI mAtA 20. 196 suvarNakumAra devoM kA indra vAnarayoddhA57.12,67.12 muni, naveM baladeva kA pUrvajanmanAma 20.191, rAkSasayoddhA 56.34 vAnarayoddhA 57.14 AryikA 17.63 AryikA 75.82 muni 1.39:521.27,36 harivaMzIya rAjA 21.30 dAzarathIbharaha saha dIkSita rAjA 85.2 vidyAdhararAnI 8.36 rAvaNastrI 74.11 rAkSasayoddhA 59.5 vAnarayoddhA 59.7.9 viriyadatta vilaMga vilAsabhUda visallA " , 59.32 vidyAdhara iMda kA putra 13. vIhattha 50 vegavaI-1 rAkSasayoddhA 56.38. vegavaI-2 vipra 48.64 lakkhaNa kI paTarAnI, do- .-3 NaghaNako putrI, kekaI kI bhatIjI 1.7763.29,30, 60.61.69:64.15,17, 19 23,3042,45:65. 1;77.9,29,43:78 17; 79.22, 80.50,81.4; vejayatI 85.23,87.6,7,91.14; 106.14 veNudAli vidyAdhararAjA 28.102 kumbaragAma nivAsI 41. veya 55,56,59,60,62 vAnarayoddhA 59.14 solahaveM tIrthakara 1.4,9. 49:20.6,42,53 112, 134,137,66.6,26, 31; 67.2,5,28,29, 32,34,36,42:68.16, 17.21,22,50,69.12; 77.3.5, 69, 95.34. cakravartI bhI.5.149,153 rAjA mAhida-1 kA maMtrI 15.23 visAla-1 vedazAstra 4.80%3 . - sattha 11. 72; - sui 105.80 saMdehapAraa Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma saMparikitti saMpuSNidu saccarui saccAsa saMba rAkSasavaMzIya rAjA 5.260 dAzarathI bharaDU saha dIkSita rAjA 85.5 kaNDaputra 105.15 kharadUsaNa kA putra 1.73, 43.18,1921,44.29: 16.25,49.4 : 95. 22: 98.43:118.3,12.15 dhanika 5.101 tIsare tIrthakara 1.25. 147,9.91,20.4, 29: gRhapati 48.63 dAzarathIbharaha saha dIkSita rAjA 85.3 vidyAdhara subhaTa 99.64 rAjA 32.22 cauthA cakravartI 5. 153; 20. 113. 124, 137, samAkuddha samANa samAhi samAhigutta samAhibahula samudda sacchada saDha saMgakumAra saMbuka rAkSasabhaTa 61.28 bAnarabhaTa 57.3 vAnarabhaTa 57.9 muni 103 82 vAnagbhaTa 67.11 velaMdharapurakA rAkSasa rAjA 54.39,40,41,42 vaNikU 105.82 muni 88.35 jina nemi ke pitA 20.48 jina vimala ko mAtA 20.39 dvitIya kulakara 3.52 vAnarabhaTa 57.11 saMbhamadeva saMbhava-1 sattahi sattuja samuddadatta samuddamuNi samuddavijaa sammA .. saMbhinna sammui sammea-1 sammea-2 sayavAhu saMbhU mAhesara kA rAjA sahasakiraNa ke pitA 1.. saMbhUa-1 sayaMpabha muni, dUsare vAsudeva ke pUvajanmaguru 20.176 rAkSasayoddhA 1687 rAkSasayoddhA 59. 2, 12, 14,61.26 ikSAkuvaMzIya rAjA 5.43 rAjA, vArahaveM cakravartI kA pUrva janmanAma 20.155 muni, prathama vAsudeva ke pUrva janmaguru 20.176 harivaMzIya rAjA 21.9 muni, sattarahaveM tIrthakara ke pUrvajanmaguru 20.2. muni, aTThArahave, tIthaMkara ke pUrvajanmagurU 20.20 jina abhiNaMdaNa ke pitA sayaMpabhA-1 saMvara-1 sattuMdama muni 63.32 dasaraha-putra zatrughna 32. 47 - sattuggha 28.100 37, 20, 39.86. 1, 3, 7, 10,11,13,23.27. 30, 38, 42. 52, 53, 54.55:87.17,18:88. 2,3,37,38,42,89. 34,36,39.41,50,52, 58,63:98.41; 1... 40,60:113.68 70 114. 1, 18 = sattugghaNa 25.14; = sattugghaya 38. 3H = sattunihaNa 1.66% sattuhaNa 80.38 khemaMjalIpura kA rAjA 38.39, = sattudamaNa 38. 27,45,51: (dekho aridamaNa) aura jiyasattu rAjA 32.22 dekho sattaMja muni, dasaveM tIrthakara ke pUrvabhavaguru, 20.18 brAhmaNI, pacaya kI mAtA 11.9,13,15,19 vaNik 33.65 vAnarabhaTa 59:14 rAkSasabhaTa 56.38 vAnarabhaTa 57.11 chaThe vAsudeva ke pitA 20. 182 sayaMbhu-1 muni, tIsare tIrthakara ke pUrvajanmaguru 20.17 maMdoyarI ko bahina 10. 80 prathama vAsudeva kI paTarAnI 20.186 rAkSasa bhaTa 56. 27:59. 2,15:61.26 tosare vAsudeva 5. 155; 70. 34: rAvaNa kA pUrvajanmanAma, 103.91,97, 99,100, 104,119, 136, 137, sattudamaghara sattunihaNa / sattuhaNa saka vidyAdhara rAjA iMda 12. 82. 132; 13.11, 19. satthA 14. satthimaI sagara, sayara saddasaMgama sayalajaNabhUsaNa dvitIya cakravartI 1.41,5.. 63, 68, 143, 152 168, 202, 213, 20. 109 = sayara 5.172, 1.3,175. 176, 215, 216 haNua kI strI, varuNa kI putrI 19.32 saddala saddalakIlaNa ( dekho sagara) vidyAdhara rAjA, muni 1. 85; = sayalabhusaNa 1.1. 55,57, 59,61,102. 57,180103.1,124, 163,104.11.5.2 vidyAdhara rAnI 1.6.1 sapakkha samasuddha saccamaI sayahuyA Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 1. vyaktivizeSanAma sarasA vipravadhU 30.60,61,70, sasaMkadhamma sasi-1 sarassaI purohita mahilA 103. saraha-1 sasi-2 rAkSasabhaTa 8.132 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22. sasi-3 ,,-5 salla-1 salla-2 sasia sasikuMDala sasicUlA sasipabha sasipibha-14 sasipaha sasippabha-2 sama samvakitti sabagutta-1 gRhapati iMda kA pUrvabhava 1327,28 rAvaNa kA maMtrI 46.92 caMdamaMDala kA vairI 63.20 vidyAghara rAjA iMda ke pitA 7.1, 165, 12. 31; = sahassAra 12.74 75; 13.1,2.7,10 vAnarayoddhA 57. 19: = sAyara 54.22 muni, cauthe vAsudeva kA pUrva janmanAma 20.171 rAvaNa kA dUta 65.8, 10,11 (dekho sAgara) muni, AThave baladeva ke pUrvabhavaguru 20.193 desabhUsaNa aura kulabhUsaNa ke vidyAguru 39.88 vAnara bhaTa 67.11 vaNik 103.9.1. ikSAkuvaMzIya rAjA 5.4 namittika 23.10 vAnarabhaTa 57.13 sasimaDala-1 -2 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.44 sahassabhAa AThaveM tIrthakara 5.147:pabha 991; - pabha 1.3; sahassamai (dekho caMdapama) sahassavijaa raMbhaka kA ziSya 5.94, sahasAra 95, 98 111 = sasia 5.99,104 7 47 iMda kA pUrvadizA kA lokapAla sAgara ( dekho sasi) vidyAdhara rAjA 6.166 sAgaradatta lavaNa kI rAnI 98.2 dekho sasi-1 sAmata ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.5 rAjA, cakravartI maghavA kA sAyara pUrvabhavanAma 20.110 sAyaraghosa-1 vAnarayoddhA 59.38 suragIva(yapura kA vidyAdhara rAjA 63. 19 rAvaNa kI strI 74.9 imAkuvaMzIyarAjA 22.97 sAyaradatta vAnara subhaTa 112.2 sAyarabhadda cakravartI maNakumAra ke sAyara vihi pitA, gayapura kA rAjA sAyarasara 20.124 sAra dRvAku rAnI, sukosala kI mAtA 21.79,89 22.2,30,44 mAhesara nagara kA rAjA, sAla rAvaNa dvArA parAjita 1. 57; 10. 54, 81; sAvittI-1 22.102; = sahassakiraNa 10.34,55,58,62, 63, sAhasagai 66676875,76,79, 83,86,87,88 rAkSasabhaTa 56.29 gayaNavalahapura kA vidyAdhara rAjA 5.67,70,72, 73,75,79,111,112, sAhA savvajaNANadayara sasimaMDalA sasiraha sasivaddhaNa sahadeva vAnara yoddhA 62.32 lakkhaNa kA putra 91.20 dAzarathI rAma kA sahAyaka rAjA 99.49 bAnarabhaTa 5434 dAzarathI bharaha saha dIkSita rAjA 85.2 rAjA 32.23 lakkhaNa kA putra 91.25 maMtrI 104.3,1015,16, 20. sIyA ko dIkSA dene vAle muni 102.48 muni, nave tIrthakara ke pUrva janmaguru 20.18 jina aNaMta kI mAtA 20.40 vAnarabhaTa 57.5 vAnara bhaTa 67.10 67.10 dasaraha ke dIkSAguru 1. 68;30.28, 59:31.2: = savabhUyahia 31. 34, = savvasattahia 29.36: 31.34 vAnarabhaTa 57.5 vidyAdhara rAnI 13.45 muni, terahaveM tIrthakara ke pUrvajanmaguru 20.19 saptarSi 89.2 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.43 rAkSasabhaTa 56.28 dAzarathI bharahasaha dIkSita rAjA 85.2 savajasA sambadasaraha samvaduTTha samvapiya sababhUyasaraNa sahadevI sAraNa rAvaNa kA maMtrI 8.16. 133,274, 12.92:46. 11:53.92:56.28:59 2,8,61.10,71.34 vAnarabhaTa 57.11 brAhmaNI 82.82 sahasakiraNa "-2 savvasAra savvasirI sabasugutta savvasuMdara sasaMka-1 sahasakkha sahassanayaNa vidyAdhara rAjakumAra tArA ke vara suggIva kA pratispardhI 1.56,7610.3, 11,47.43,45,46,47: 51. 17, 18, 19, 23; 53.35 bAhmaNa viNoa 2 kI strI 82.47 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhuvacchala siddhattha- 1 siddhAya-2 "-3 18 siddhi silA sirikaMTha sirikaMta sirikaMta sirikaMtA - 1 ,,-2 ,-3 ,, - 4 ,,-5 sirigIva . sirIgutta siricaMda - 1 ,-2 2-18 vAnara bhaTa 57.18 mahAvIra ke pitA 2.21; 20.50 bAIsaveM tIrthaMkara kA pUrva bhavanAma 20.15 muni naveM baladeva ke guru 20.306 dAzarathI bharaddasaha dIkSita rAjA 85.2 devapi laba aura kusa ke vidyAguru 97.13,20,21, 22,99.8,9, 37 100. 26, 29 101.42, 46, 47,104.32,33 dekho ko DisilA 48. 108 vANaradIva kA prathama vidyAdhara rAjA 6.3, 4, 6, 8, 12, 18 24, 28, 36,38, 4263.64,74 sIyAsvayaMvara meM upasthita rAjA 28.101 zreSThI, rAvaNa kA pUrvabhavanAma 103.11, 12,91, 119 82,86 vAlikA maMtrI 47.19 siriSadA siritilaa-1 siridattA siridAmA - 1 siridAsa siridevI siridhamma siridhara-1 sirigharA sirinaMdaNa sirapamadevI siriyabhA-1 " -2 vidyAdhararAnI 8.187 vAnara suggIva kI putrI 47.53 rAvaNa kI strI 74.10 dAzarahI bharaha kI praNayinI 80.52 rAnI 103.39, 42 rAkSasavaMzIya rAjA 5.261 kauTumbika 33.24 puSa videha kA rAjakumAra, muni, AThaveM bala-. devakA pUrvabhavanAma 20- sirimAlA 191:103.61, 65,81, " -2 -2 " - 3 " -3 sirimaMta siribhUi - 1 39 1. vyaktivizeSanAma sirimaI 1 " taDikesa kI praNayinI 6. 102 saptarSi 89.2 muni 104.28 gavaNa kI strI 74.9 rAnI 82.35 dAzarathI rAma kI vidyA dhara rAnI maNoramA kI bahina 90.2891.18 zrAvaka 118.66 vidyAdhara rAnI 9.52 rAjA, unnIsaveM tIrthaMkara kA pUrvabhava nAma 20.15 sIyA svayaMvara meM upasthita rAjA 28.102 lakkhaNa kA putra 91.2022 sIDovara ko rAnI 22. 71 = siriharA 33.72 sarpiyoM ke pitA mahApura kA rAjA 89.3,6 vidyAdhararAnI 5.233 - vAnara rAnI 6.83 vidyAdhara jama kI mAtA 7.46 vAnara suggIva kI bahina, rAvaNa kI strI 9.4,28,50 rAjaSI 39.01 09.1 vAnaradUta 48.124; 49.1 purohita, lakkhaNa kA pUrvajanmanAma 103.92, 95,98,99 ahadakI rAnI, sirikaMTha kI mAtA 6.3 sutArA kI mAtA 10.2 rAvaNa kI strI 74.9 AryikA 114.21 vidyAdhara rAjakumArI, kikiMdhi kI rAnI 1. 44:6.158, 160, 165, 172, 173, 207, 214 sirimAli siriraMbhA sirivakkha sirivaddhaNa- 1 >>-2 ,,-3 siviDiya siriseNarAya sirisela siriharA sirI silAkavarADa silAdhara silImuha khiyaMkara sivA vihi-1 -2 siddhimUha sIiMda sImaMkara sImaMdhara- 1 -2 - 3 33 mAlavaMta kA putra 12. 97,98, 99, 102, 103, 104, 105 vidyAdhararAnI 6.170 harivaMzauyarAjA 21.30 rAjA. saMjayaMta muni kA pUrvabhava nAma 5.29.31, 36 harivaMzIya rAjA 21.29 dekho naMdivarddhaNa 3 82.92 poyaNapura kA rAjA 77. 82,86,87,88,96, 97, 98,105, 113, 117 rAjA 15.19 haNuna kA aparanAma 17. 20:18.1; 19.11, 35; 48. 123 49.15, 22: 52.15:53.82; 71.35, 43, 4490.1899.66 108.50 dekho siridharA vidyAdhara rAnI 101.57 mahiMda -1 kA dvArapAla 17.15 gRhapatiputra 48.78 rAkSasabhaTa 56.36 pAMcaveM vAsudeva ke pitA 20.182 jina nemi kI mAtA 20.48 zrAvaka 12.32 vidyAdharayoddhA 12.98 sIyAsvayaMvara meM upasthita rAjA 28.102 rAkSasayoddhA 56.30 dekho agbhUi 105.20 dekhAM sIyA pA~caveM kulakara 3.53 chaTheM kulakara 3.53 muni, pAMcaveM tIrthaMkara ke pUrvajanmaguru 20.17 puMDarIgiNi ke tIrthaMkara 23.4, 5 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma sIyala sIhajasa sIhaNAya khauhaddhaya-1 -2 sIyA sIhabalaMga sauharava sIharaha-1 -2 3 sIhavAha sIhavAhaNa-1 - dasaveM tIrthakara 1.35. 147,9. 92,20.5.36, 9721.2:95.33 jaNa kI putrI, pauma kI paTarAnI, dekho vAdehI 1.66-69,74,76,80, 83-85,26.98,102, 103:27.2,3, 41:28. 1-3,7, 16,20,98, 121,123,139:30.4, 9,33,55,79,80,96, 98,31.104,124, 32. 16,25,42,49,54,33. 1,90,126,128:34.9, 11,12,29,34,35.2,3, 32,73,36.5.24,26, 38,10:37.61:38.2, 21,50,52,56:39.13, 28,35:40.8,15,41.6871,76,77:42.20, 21,35,44.5,30,33, 34,42,49,56,45.25. 27,42,46.6.9,15,16, 25,36,42,45.57,65, 79,83,57.3, 30,55, 57:48.3-5.35,39,43, 62,95,96,113,114; 49.4,30,31,51.25: 52.26:53.6,10-13,15, 16,21,46,53,56,58, 59,61,73,121, 147, 54.8:55.28:61.18 62.8,2063.14,64. 65.6. 19, 24,27, 36, 37, 39,40,50,65. 44:69. 22, 26,40, 70.14,20,21,30,31, 71.54, 73.14: 76.5, 8,11,12,14,17,18, 19,22,24,77.14,24, 29,41.69; 78.16, sIhavikkama-1 11:79. 3, 22, 80. 19.50,81.4, 85.22 89.56.57,91.18:92. 1,11. 26; 93.2, 14, 24,25 27,31-33,94. 4,6,11-13,18-20, 23.27,28,2937,38, 47,57.60,61,78,86 95.18-20,27 43,48, 67.964,8,9,1017, 25, 28 43, 45,47, 18:97.2,6,17, 19. 29: 98.46,49,71, 99.8,11,13, 15, 21, 40,41,45,100.27, 34 35,101. 11, 12, 19,21-23,27,28,31, 38,40,41,45,4648, 50.71,73,74102.3, 32, 41,46,50,53, 1.3.3.120, 136, 143.164-166.170 105.1,37.113:113. 15,59,115.7,19,35, 45:118.1,34,38,47, 8591.sIiMda 118. 34,38-sIyAiMda117. 35:118.1;= sIyAdeva 117.45 vAnarayoddhA 57.11 sAtaveM baladeva kI mAtA 20. 196 muni, dvitIya baladeva ke pUrvajanmaguru 20.192 rAkSasabhaTa 8.132 dekho sIhodara 99.5. rAkSasabhaTa 56.27:59.2, 7.9:61.26 vAnarabhaTa 59.32,67.11 dekho sIhaMdu, 77.96 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.46 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.3 vAmarayodA 54.15,19 ikvAkuvaMzIya rAjA 5.13 cakravartI iriseNa ke pitA 8. 143 (dekho harikeu) rAkSasayoddhA 56.38 vAnarayoddhA 54.36 rAjA, sattarahaveM tIrthakara kA pUrvabhavanAma 20.15 sodAsa kA putra, ikSvAku vaMzIya rAjA 22. 76,94 aiviria kA sahAyaka rAjA 37.11 vAnarayoddhA 54.22 ikSvAkuvaMzIyarAjA 5.43 rAkSasavaMzIyarAjA 5.263 aruNapura kA rAjA, haNuma kA pUrvabhavanAma dAzarathI pauma kA sahAyaka rAjA 99.49 guMjAvihANanayara kA vidyAdhara rAjA 1.1.56 aNaMta jina ke pitA 20.40 muni 1.5.109 sodAsa kA aparanAma 22.77 naghusa kI rAnI 22.59, 60,61,65,66,70-suya 22.1 (sodAsa) vagghapura kA rAjakumAra, dekho sIhacaMda 77.86, 87,89,94,95 sIhaseNa-1 "-2 sIhasodAsa sIhiyA sola sIlA . sIheMdu sIha-1 sIhodara) sIhoyara / ,,-2 sIDaudara sIhakaDi-1 . ujjeNI kA rAjA, dekho sIhaudara 33.55,58, 59,62,72,76,83,97, 99,1.1, 103, 1.4, 111, 118, 120-123, 133-137, 139, 147; 34.20,21,25,37.27 sohacaMda sauhacUDa Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suiraa suMda daramAlA suMdarasati sudarA suMdarI-1 suMdarI - 2 ,,-3 surva sukeu sukesa - 1 mukekhi kosala suga suguti suggIva vipraputra 82.28,33,39 kharadUSaNa aura caMdaNahA kA putra 43.18:45.40, 41,44:56.29;7136 - suya suMda kA putra 113. 13,20,27 vidyAdhara rAnI, aMjaNA kI nAnI, paDisujabha kI mAtA 17.103 dAzarathI bharaisaha dIkSita rAjA 85.5 rAjaputrI. siriSaddhiya kI rAnI 77.85 vidyAdhara rAnI, uvaraMbhA kI mAtA 12.70 vAnararAja suggIva kI putrI 47.53 rAvaNa kI strI 74.9 aruNapura kA rAjA 17. 55 purohitaputra, punaH muni 41. 46,47,49,50,57 dekho sukesi 6 148. 219,221:0.163 avibhi kA sahAyaka rAjA 37.10 rAkSasavaMzIya rAjA, sukesa (1) 1.466 dekho 183, 201, 243 ikSvAkuvaMzIya rAjA 21. 89,22.6 13, 14, 21, 22, 39, 40, 44, 49, 106:28.141 (dekho kosala) dekho suya 8.16 muni 41.39,41,44,66 vAnara rAjA, dAzarathI pauma kA sahAyaka. vAnara sainya kA nAyaka 1.5556, 75 3 10:946,45, 50:10.5 19. 37, 40: sucaMda sujaDa sujjahAsa suNaMda- 1 sunaMdA sutArA 1. vyaktivizeSanAma sudaMsaNa sudarisaNa- 1 -2 20 35:46.89;47.3,7, 9-11, 14, 16, 18, 21, 22,2529, 30, 3134. 35,37-39,41,42, 44, 4548 48.6, 7. 34, 109, 122 49.9, 10, 13, 16, 21, 24, 37.52. 27:53.18, 35 121; 54.2.33:55. 4857. 20:59.42,50,68,78 8060.361. 11, 29: 6221, 23, 31: 64.3 68.26:692,4,43,72. 33,34,73.32,76.23: 77.9,23:85.25:94.3: 95. 2398.45 99.65; 101.9, 25:103.122: 112.2113. 1, 15: 114.3, 19 rAkSasavaMzIya rAjA 5260 'dAzarathI bharahasaha dIkSita rAjA vidyAdhara rAjA 10.20 saMbuka kI lakkhaNa dvArA adhikRta talavAra 43.19, 23:45 14 ( dekho sUradAsa ) rAjA, tIthaMkara mahAvIra kA pUrvabhava nAma 20.16 vAnarabhaTa 70.65 zrAvaka 118.65 zreSThi-patnI 103.7 vAnararAja suggIva kI patnI 1.56:3 10:47. 11, 14, 15, 23, 24 (dekho tArA ) pAMcaveM baladeva 5. 154 (dekho sudariNa) aTThArahaveM jina ke pitA 20.44 mudariyA-1 sudhamma- 1 sunaMda- 1 sunaMdA sunayaNa sunAmA sunetA supaiDa supAsa - -2 -2 -2 supAkhakitti supuNNacaMda suppabha- 1 "-4 * suppamaguru muni, tRtIya vAsudeva ke suppabhadevI - 1 pUrvajanma guru 20 176 "- 2 35 chaTheM baladeva kA muni, pUrvabhava nAma 20.190 pAMcaveM baladeva 70. 35 (dekho survaNa) muni 103.144 tIsare baladeva kI mAtA 20. 196 rAmo devarSi siddhastha kA pUrvajanmanAma, 104. 2,32 muni baladeva ke pUrvajanmaguru 20.193 muni, tRtIya baladeva ke guru 20.205 muni, bIsave tIrthaMkara ke pUrvajanmaguru 20.20 brAhmaNaputra 104.26 sIyalajina kI mAtA 20.36 rAkSasabhaTa 8.133 yakSiNI 35.34 pAMca vAsudeva kI paTarAnI 20.186 supAsana ke pitA 20. 33 sAtaveM tIrthaMkara 1.35. 1479.91: 20.4, 33, 54;95.33 baladeva lakkhaNa kA putra 91.25 vAnarabhaTa 67.11 cauthe baladeva 5.154; = suppaha 70.35 mahApura kA rAjA 20. 121 rAjA, caMdodaya va sUrodaya ke pitA 82.25 vijayAnagarI kA rAja 103.130 muni 20.142 rAkSasarAnI 5.253 vidyAdhararAnI 63.19 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma suppabhA-1 lakkhaNa-mAtA, dasaraha kI patnI 25. 4 ( dekho somiti 1) (dekho somiti 2)18. suppaha-1 subaMdhu vidyAdhara ghaNavAhaNa1 kI subhUsaNa rAnI 5.138,139 cauthe baladeva kI mAtA sumai-1. 20.196 kaNa a-1 kI strI 28. 132 (dekho suppama-1) muni 20.102 baja jaMgha kI mAtA 95. sumaMgalA-1 kamalasaMkulapura ke rAjA, sumittA ke pitA 22. 107 ikSvAkuvaMzIyarAjA 5.11 muni, prathama baladeva kA pUrvabhavanAma 20.19. ghAlikhilla kA maMtrI 34. sumaNA aiviriya kA dUta 37. sumaNussuyA subaMdhutilA 0 subala-1 or subuddhi-1 21 surajeTTa 18 rAkSasavaMzIyarAjA 5.261 kosaMbI kA rAjA 21.2 rAvaNa kA maMtrI, rAkSasa bhaTa, dekho suga 8.133, 274;46. 11; 53. 92H 5.6.28:59. 2,861. 10.71.34 dAzarathI bharahasaha dIkSita rAjA 85.4 muni 5.2.5 muni 5.223,225 ikSvAku rAnI 11.8 rAjA ikosaveM tIrthakara kA pUrvajanmanAma 20.15 vaMsatyalapura kA rAjA 40.2::surappaha 40.15 vAnara suggIva kI putrI 47.54 saptarSi 89.2 dekho rayaNajaDi 101.9 gaMdhavvagIyanayara kA vidyAdhara rAjA 5.243 vidyAdhara rAjA 8.34,11 ( dekho amarasuMdara) rAkSasavaMzIyarAjA 5262 bhUtAdhipa 5.103 gayaNavallabha kA vidyAdhara rAjA 5.66.69,71,91, sumAla vibhIsaNa kA putra 65. sumittA 16:114.3 pAMcaveM tIrthakara 1.2,5. 1479.9120.4,31%3 sumitti 95.31 rAvaNa kA sArathi 12. sumuha-1 119 mahiMda (1) kA maMtrI suya / 15.17 cakravartI sagara kI mAtA 5.62 vidyAdhara dhAtrI 6.165 sumai-jina kI mAtA suyadhara 20.31 usaha jina kI rAnI, suyasAgara cakravartI bharaha kI mAtA suyasAyara 20.106 surakatA vidyAdhararAnI 15.21 dAzarathIbharaha kI praNayinI. 80.51 somapura kA rAjA 77. surappabha 100,104 rAvaNa ke pitAmaha 1. suramaI 48.506. 220, 240 7.15,21,36-38,59, suramaMta 152,2588.67, 69, surayaNajaDi 75, 135, 137, 142: surasannibharAya 61.29:77.11 rAjA, mahu-2 kA pUrva bhava surasuMdara 12. 11-13, 16, 19, 24,25,27,29,30 surAri muNisuvvayajina ke pitA surUvanAma 20.46 suloyaNa cakravartI maghavA ke pitA 20.111,21.11 tIsare baladeva kA pUrva suvaiTTha janmanAma 20.190 (dekho naMdisumitta) suvaja muni, chaThe baladeva ke guru suvaNNakuMbha 20.205 dAzarathI bharaha saha dIkSita suvayaNa rAjA 85.5 suvihi sumAli subhadda-1 sumitta-1 dAzarathI bharahasaha dIkSita rAjA 85.3 ikSvAkuvaMzIyarAjA 5.4 sIyAsvayaMvara meM upasthita rAjA 28.102 aviriya kA sahAyaka rAjA 37.10 dekho bhadda 70.35 dUsare baladeva kI mAtA 20.196 kaNama-1 kI putrI,dAzarathI bharaha kI slo 28.132, 136:06.14,80.51 rAvaNa kI strI 74.11 dAzarathIbharaha ko praNayinI 80.5. rAkSasavaMzIya rAjA 5. 262 muni 104.22 rAkSasabhaTa 56.31 . AThaveM cakravartI 5.153: 20.14. . subhaddA-1 subhA-1 "-2 subhANudhamma subhANunAma sumIsaNa subhUma rAjA, bIsaveM tIrthakara kA pUrvabhavanAma 20.15 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.16 muni, prathama baladeva ke guru 20.205 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.18 vAnarayoddhA 57.8 -6 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvvaMta suvvaya - 1 ,,-3 ,,-3 suThayamuNi sunyarisi suvvayA susammA susAra suse susela sudamai suhAdhAra sUra-1 1-2 "3 11999 6 rd 4790 2-99 rAkSasavaMzIya rAjA 5.261 desI muNi 33. 56 muNisubvaya kA putra 21. 23.27 muni 114.7,15.22 muni ATha baladeva ke guru 20.206 muni, tIsare valadeva ke pUrvabhavaguru 20 192 dhamma jina kI mAtA 20.41 brAhmaNa kavila kI strI 35.48,64, 73 vAnarabhaTa 59.38 vAnarabhaTa 8 274 54. 34:59.32,36:62.30; 71.8, 38; 76.23: 79.23 vAnarabhaTa 57.12 kouyamaMgala ke rAjA kekarDa ke pitA 24. 2,20 komuInayarI kA rAja 39.100 ikSvAkuvaMzIya rAjA 5.6 rAkSasavaMzIya rAjA 5.263 kuMja ke pitA 20.43 sIyA svayaMvara meM upasthita rAjA 28.102 rAkSasabhaTa 56.28. vAnarabhaTa 57.4.18 vAnarabhaTa 57.5 vAnarabhaTa 67.9 dAzarathI bharadda - saha dikSIta rAjA 85.3 rAjaputra 88.16 dAzarathI rAma kA sahAyaka rAjA 99.50 sUraMjayakumAra surakamalA sarakheyariMda suradeva - 1 sUradAsa sUrivimala sUrodaya sUladhara seNa seNA 1. vyaktivizeSanAma seNiya rAjakumAra, dasaraha kA pUrvajanma nAma 31. 15, 30-32 vAnara kikiMdhi kI putrI 6.215 lokapAla kubera ke pitA 7.45 misa kA rAjA 55.35 dAzarathI rAma kI prajA kA aguA 93.17 dekho ravibhAsa 14.4 paumacariya ke racayitA 118.118 ( dekho vimalara ) marI kA ziSya, bhuSaNAlaMkAra kA pUrvajanmanAma 82.25, 28, 116, 119 dAzarathI rAma kI prajA kA aguA 93.17 vidyAdharavaMzIya rAjA 5.15 saMbhava jina kI mAtA 20.29 magaha kA nareza, dekho magahanarAhiva 1 34; 2. 15; 4. 90 5. 64. 258, 7.53.134, 143: 9.1,11,45, 12.9, 35: 15.8, 20. 3, 16, 28, 35, 105 160. 168, 195,20221.1, 34; 26.73,88,27. 3; 28. 137 30 98, 31. 2; 35.27:43. 8,48. 13, 32, 53. 84 56. 11; 58.3, 18:63. 14 64. 166.15: 69.56 71. 17,41,64,72.15, 266 73.26,33,75.29,77. 56, 60, 114; 80. 2 82.1,60,113 85. 1; 88.3,38, 40, 42; 89. 41912 97 199. 51,56, 73: 101. 54; 104.26,31; 105.18, 113;109.4; 111.1 seyaMsa- 1 " -2 " -3 sodAsa soma-1 23 -2 somadeva TomaNyama somavaMsa somasuvayaNa somiti - 1 " -2 37 gyArahaveM tIrthaMkara 1.3:5. 147; 6.90; 9.93,20. 5,37,198695.34 gayapura kA rAjA, jina usa ko prathama pAraNA karAnevAlA 4.2.12 muni caube vAyade ke pUrvabhavaguru 20.176 ikSvAkuvaMzIya rAjA, dekho sIhasodAsa 22 71, 72.90,91,93 vidyAdhara lokapAla 737, 3840, 43 cauthe vAsudeva ke pitA 20.182 gaMdhAvaI kA purohita 41.45 sAliggAma kA brAhmaNa 105.20, 33, 71 somavaMza pravataka bAhubali kA putra 5.10, 11 eka vaMza kA nAma 5.2, 13;9564 rAkSasabhaTa 56.36 dekho sumitA aura kaI 22. 108; 32.36 82. 8118.42 - pusa 3857; -sua 27.30 59. 73; 72. 3: 103. 139, 162 = lakkhaNa dasaraha kA dvitIya putra - 31.72, 110, 125: 32. 4933. 17, 18: 92,95, 103, 113;34. 1,5;35. 13, 16; 36. 20, 27, 28, 38. 20, 46,48,50 55:39.11, 35:40.8, 12, 15: 41. 442. 3543.28, 44. 13.17,39,41: 47. 7, 33,48,48.7, 10; 54. 1455. 49 57. 20 598061.45, 62,63. 1,7,11:64. 45:65.50 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vyaktivizeSanAma sovIra hari rAkSasayoddhA 56.33 rAkSasayoddhA 56.33 vidyAdhara rAjA 10.20 vAnarayoddhA 57.7 harivaMzIya rAjA 21.8. rAjA vijama-4 kI rAnI 21.42 vidyAdhara rAjA 6.23. kAkaMdIpura kA rAjakumAra 1043,25,29,31 vaNik 5.28 poyaNapura kA rAjA 5. 227 suggIvaputrI 47.53 aMjaNA kI mAtA 15. 11,17101 suggIvaputrI 45.53 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.50, haNubha 7117:72.32, 73.4, 5, 13: 77. 55,79.1, 26,29,3.94 2.11, 21:100.26.47:109. 21:110.8, 25, 43, 111.13:113.6,11, 17117.14. (dekho sumitti aura lakkhaNa) aiviritha kA sahAyaka haya rAjA 37.12 saddIva kA vidyAdhara rAjA54.45 . harikatA pavaNaMjaya-aMjaNA putra harikeu hanumAna, dekho pavaNaputta, mAruha,sirisela 1.59, hariggIva 61, 87, 17.121; 18. haricaMda . 51,5819.4,14,16, 10,28,32,34,36.39. hariNakusa 41,42:47.26, 29: 18.125:19.1-3,16 hariNagamesi 50.16,52.16,19 53.1,2,11,18,43, hariNAha-1 14,54,55 57,78, 90, 117,121,146% 57.2:59. 17. 18, haridAsa 19,23-25, 28-30, 33,13,64.3, 35, 71. harimai 40,42, 46, 17, 72 harimAliNI 3479 23:108.1,1, 49109.1: hariya -haNuma 53.116:60.1%B harirAyA . -haNumaMta 15. 1, 2.3; harivaMsa 18.5619.9,26:53. 27:59.75: 1.0.60 harivAhaNa 1.1.9; -haNuyaMta 19. 15; 59. 21:65.2,26, hariseNa - iNuva 47, 25, 49. 14,18,51.352.6, 13,22,21:53.12.17, 64. 77, 103, 128, 134,144:54. 3,23. 31, 64. 25, 98.45; 1.8.18, 22, 26.45: - haNuvaMta 19. 29:51. 5,53.40:61.28; 76. hiDi 7:101.25:108.21. hiDiMba himaMga rAkSasayoddhA, rAvaNa kA himagiri eka nAyaka 8.274 12 92.53.92:56.27:57. himacUlA 32,33.34,35:58.1, 13,16,19,59.170.3 vidyAdhara rAjA 10.20 hiyaMkara dAzarathI bharaha ke saath| dIkSita rAjA 85.4 hiyakara-1 vAnara nala-mIla kI - mAtA 9.5 cakravartI hariseNa ke pitA hiyayadhammA 20.150 dekhosIhaddhaya-2 mI rAkSasavaMzIya rAjA 5.260 vidyAdharavaMzIyarAjA 5.44 hiyayAvalI muni, caturtha baladeva ke guru 20.205 hiraNNagama vidyAdhara rAjA, iMda kA balAnIka 7.11 hiraNNanAma vidyAdhara rAjA 15.20 hema lakkha Na putra 91.20 vaNik putra 5.83,8586, hemaka 87,88 nAgapura kA rAjA 8220 hemaNAha haNua kI strI 19.36 rAkSasa yoddhA 59.5 hemappabha harivaMza pravartaka rAjA 21.7 vaMzamAma 5.2:21.10.11, 30,32 mahurA kA vidyAdhara rAjA hemaraha-1 12.2,5,6,31%3 -naMdaNa - maha-2 12.4 hemaraha-2 dasavAM cakravartI 1.52.5. 15338. 139. 141, hemavaI-1 144, 150 155160, 162-164,166,169, hemasiMha 172,176, 183, 197, 199.2.1, 203, 207, 20.15080. 15:-kahA hemAma 8.211 hehaya ikSvAkuvazIyarAjA 22.99 vidyAdharavaMzIya rAjA 1.. 21 viprapaDita, maMtrI 75.78, 79,80,82 sAkeya kA rAjA 1.5. 85 kekAI ke svayaMvara meM dasaraha kA pratipakSI rAjA 24.27,30,31,32 poyaNapura kA rAjA 5. 228 ikSvAkuvaMzIya rAjA 22.96 maMdoyarI kI mAtA 8.1 rAnI 103.91 rAnI kiraNamaMDalA kA premI 1.1.58 rAkSasayodA 56.36 vidyAdhara rAjA 10.20 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 2 (1) amAtyamaMtriparivAra (2) Ayudha (3) RSi-tApasa-parivAjaka (4) kulakara (5) gaMdharvaparivAra (6) gaNadhara (7) gaNikA-vezyA (8) gRhapati vaNika-zreSThi-parivAra (9) grantha (10) granthakartA (11) tantuvAyaparivAra (12) tIrthakarabhikSAdAtR (13) dAsabhRtyaparivAra (14) dUtaparivAra (15) dRtI (16) deva-devI (17) dvArapAla (18) dhAtrI prathama pariziSTa ke varga-vizeSa (19) nAgarikaparivAra (20) naimittika (21) pakSivizeSa (22) purohitaparivAra 23) prajApragaNya (24) brAhmaNaparivAra (25) mitra-sakhI rAkSasa (26) yoddhA ra vAnara / vidyAdhara ikSvAku (29) lokapAla (30) vaMza (31) vidyAguru (32) vimAna (tIrthakara (bharahavAsI, videhavAsI) cakravatI (bharaha(33) zalAkApuruSa bAsI,anya) baladeva vAsudeva (prativAsudeva (34) zilAvizeSa (35) ziSya (36) zramaNa-zramaNI (37) zramaNazAkhA (38) zrAvaka-zrAvikA (39) sArathi (40) senApati (41) hastinAma (27) rAjaparivAra rAkSasa vAnara vidyAdhara sAmAnya / soma / hari 8) lekhavAhaka puruSa ga) maNicUla (1) amAtya-maMtri-parivAra mArI aNeyabuddhi mehAvi uggaseNa moggara vajaneta khAradUsaNa vajamA gayaNatadi saMdehapAra cittappabha sabvagutta jaba-bacata sahassama jamadaMDa sAraNa paMca-muha, cayaNa sirIcaMda bihappha subuddhi maisamudda sumai maisAyara suya mayaMka hemaMka maruta strI mahAmai vijayAvalI (2) Ayudha amohavijayA (zakti) vajAvatta (dhanuSa) caMdahAsa (khaDga) sujahAsa / ravibhAsa (..) sUrahAsa / (3) RSi-tApasa-parivrAjaka aMgirama (sa) bhigga aggikeu baMbharui aNuddhara mArII nAra siddhattha (5) gaMdharSaparivAra strI cittamAlA (6) gaNaghara iMdabhai, goyama usahaseNa (7) gaNikA-vezyA bhaNaMgalayA vasaMtamamarA ramaNA (8) gRhapati-paNik-zreSTi-parivAra gomuha appAseya gohANiya arahadAsa jiNadatta asoya jiNapaumaNi ahideva tilaya kaNaga ghaNadatta guNadhara nayaNANaMda puruSa 1 paDisui 2 sammui 3 khemaMkara. 4 khemaMdhara 5 sImaMkara 6 sImaMdhara 7 cakkhunAma 8 mahappA 9 vimalavAhaNa 10 amicaMda 11 caMdAma 12 marudeva 13 paseNaI 14 mAmi-hi Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jaDAi) jaDAgi baMdhudatta sarassaI khema nayadatta sahassabhAbha niyamadatta sAyaradatta paumarui sirikata pabhava siAragutta pavara silAdhara haridAsa bhAvaNa hiyakara maghadatta strI mahAdhaNa kittimaI mahIdeva kuruvidA guNamaI mehabAhu auNA layAdatta ghanA vajaka dhAriNI vasudatta bhuyavattA vijjuyaMga mayarimA viNayadatta mittamaI vihiyakkha rayaNappabhA saMbhamadeva rayaNAbhA saJcarui viNayamaI sahasaMgama suNaMdA samudatta (9) anya paumacariya, rAmadeva- rAmAyaNa (brAhmaNa) cariya, rAhavacariya veya-satya (vedazAstra) bhAraha ( mahAbhArata) (10) pranthakartA vimala sUrivimala (11) tantuvAyaparivAra puruSa vIraya vaNamAlA (12) tIrthakara-prathamabhikSAdAtR baMbhadatta seyaMsa vasabhadatta (13) dAsa-bhRtya-parivAra cavala-gai,-vega amaravaNu bhar3akalasa kAvaDiya jayAvaI 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa (14) dUtaparivAra (20) naimittika puruSa siribhUha sAyaravihi amayasara subuddhi (21) pakSivizeSa udia strI muiya uvaogA jaDAu) sAmata (15) dUtI (22) purohitaparivAra cittamAlA mahupiMgala (16) deva amgikeTa siribhui aggikeu maNicUla uvamacu sukeu aNalappama mahAloyaNa jalaNasiha soma aNADhiya mANibhadda dhamakeu ibhakaNNa rayaNacUla piMgala udahikumAra rUvANada pussamUha garuDAhiva vajjAuha (23) rAmake prajApragaNya camarakumAra veNudAli kAla mahugaMdha dhaNatha sIiMda kAsava sIyA-iMda vijaya dharaNa puNNabhadda sIyAdeva sUradeva pUyaNa piMgala suruvanAma sUlaghara (24) brAhmaNaparivAra ramaNa cittussavA sunAmA aibhUi vasunaMda bhavaNapAlI aggibhUha vasubhA (17) dvArapAla ariMgala bAumA silAkavADa iMdhaNa vAmadeva (18) dhAtrI kayANa viNo vasaMtalayA kavila vimuci (19) nAgarika-parivAra kulisadhAra visAlabhUi puruSa bhaggava kusaddhaya vissamUha asoyadatta bhaddavaruNa khIrakayaMva Avali bhAvaNa suirasa kiMpurisa varakitti sunaMda jauNadeva visAla jannavaka somadeva dagakittidhara sahassavijana pabhAsakuMda dharaNa strI pallava airANI pacchimaya uvasthi pavaya aggikuMDA paDhama khIradhArA baMbharui aggilA pIiMkara mAhavI bhaggava aNukosA * inakA koI vizeSaparicaya prApta nahIM hone marubhUi se inheM isa zIrSaka ke nIce rakkhA gayA hai| miumaha paimattA bhIma sro vesANala giribhU gobhUi strI strI Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piyaMga mitajasA visAvasu vegavaI satyamaI pabhava pahasi mahadaya vasaMtaddhaa (1) rAkSasa aibala aka akola aksa anaMgakusuma anaMgarAsi asaNinighAr asaNiraha ANaMdaNa iMdAha uggaNAa kaNaa kamaNa kayaMta kayaMbaviDava kAmaggi kAmavaNNa kAla kAli kudara kulisaniNAa kUra keja (25) mitra-so uppaliA missakezI vasaMtatilayA } kova kohaNa kharanissaNa khobha gaa yN sarasA sAvittI sAhA susammA (26) yogA gaMbhIra gamIraNAa gayaNAa gayaNujjala ghaTastha ghaNebha ghora caMcala caMDakuMDa caMda caMdaka caMdaNabha cala cavala jaMbU jabara jara jImulanAyaka DijIda taDivilasia tisira duddhara dumbarisa dhUmakkha dhUmuddAma naMdaNa naka naha nigghAa 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa nisuMda nima nihaNa paryaDaDamara payaMDAsaNi palhAyaNa pasaMkha pahattha pIkara puSphacUla pupphattha puSpakhehara bAhubali bIma bhiyAna bhIma bhImaNAa bhuyaMgabAhu macu mayaNasara mayara mayaraddhaa marusara mahAkAma mahAjui mahAbAhu mahAmAli mahobara mANi mArIi mAli muia ratavara vajjakkha vajjaNaka vajramudda bajavega vajidu vikama vijAsuko sima vijjuvayaNa vijjU vibbhama vimalAbha viDoyara trilaMga vihi vIitya saMkha saMtAva saMbhinna saddakIla samAkuddha sayaMbhu saraha sasaMka sahasakkha silImuha sihi sIr3ha sIDaDi sIhabasa~ga sunayaNa sumIsama suya sUra somasuvayaNa ittha hariya hAlAila Fife hemAma (2) vAnara aibala aMga ayo aNuddhara appaDighAa arivijaa bhaviSa asaNivega ADova AiDa iMdaNIla IdAuda iMdArANi ukkAlaMgla ujhia uddAma kaMta kaMda kaliMga kAla kittinAma kirITa kIla kuMDa kuMta kuTThagairava kumua kumuyAvatta kusumamAla kusumAuha kUra kelI gila koNa komanaMdaNa kolAhala khaMda khagova khaviyAri khitidhara khea gayavaragho gayavaratAsa gayacaMdAma ghaDauvari ghaNa ghaNarai ghamma caMDaMsu caMDummi caMda caMdaNapAyava caMdamarIha caMdaraha caMdAbha cala jaya jayamitta jayaseNa jalayavAhaNa jasakaMta jasoyara jiNanAma jiNapemma jiNamaya jujjhavaMta joi joipia vivAha taraMgatilaa tarala turaMga daDharaha dAsaNI dinayara duTTha duppekkha dubbuddhi dummai dummarasama dUsaNa naMdaNa nakkhattamAla nakkha saluddha nADa patthAra pabhAvia pamatta paraMDamAli pavaNagai pahaa pahara 41 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa sIla piyarUva piyaviggaha pIiMkara pIIkara puNNacaMda sIhakaDi sIhaNAya sIharava sIharaha aridamaNa Aicajasa iMdajuiNNa uiaparakama udayaraha kakuha kamalabaMdhu kittidhara banbara bala bali mayaNakusa mayaraddhaa mayaraha mayAridamaNa mahAiMda mahAbala mahAviria mahiMdavikama miyaMka raghusa ravite rahanigghosa rAma kuMthu vagdha vagdhavilaMbi vajaMsU vajadaMta vajoyara vasabha vAyAyaNa vikala vigdha vigghasUyaNa vijaa vijjunayaNa vijjukyaNa viyaDa visAla vIvasaMta velakkha saMkaDa saMgAma saMtAva saMtAsa suNaMda supuNNacaMda suvihi susAra suseNa susela sUra himaMga (3) vidyAdhara addipaMjara ugga kesari ghaNamAli jalahara aliyakkha taDipiMga bAla bhANu bhIma bhImaraha bhUyaniNA bhUsaNa maiMdadamaNa maMDala maMdara maMdaramAli maNaharaNa maNuraNa matta madda mayara mayAridamaNa maruvAha mahasuha mahAbala mahAraha mehakaMta kuberadatta kusa (su)kosala garuDaMka caummuha caMda jasaraha tAvaNa subala subhada sUra sodAsa somittI hariNAha hiraNNagambha hiraNNamAbha hemaraha strI avarAiA iMdumaI ujjubaI kaigaI, kekaI, kegaI kaMtA kaNayamAlA kaNayAbhA kamalamaI kallANamAlA kuberI kekaI kegayA, sumittA. somittI guNamaI guNasamuddA caMdakaMtA caMdaNA caMdasuhI caMdalehA jiyapaumA sahala pavaNavega mayaMka mahodahi miyaMka sihi (27) rAjaparivAra (1) ikSvAku rAghava lakkhaNa vajjabAhu vasaMtatila vasaha vasaha keu vasubala vijaa vibhu viraha vIrasuseNa saMbhU sattuMja sattaragha-Na saraha samvakitti sasipaha sasiraha sAyarabhA siridhara sIhajasa sIhadaya sIharaha sIhavAha sIhasodAsa sukosala supAsakitti teyassi dasaraha dAsarahI gharaNa naghusa pauma paumaraha paTivayaNa pabhu pabhUyateya payAvi puMjasthala puraMdara puhaItila baMbharaha balabhada bAlacaMda bAhubali bharaha bhuyabalaparakama maMgalanilama maMdhAma mayaNa naMdA sapakkha samANa samAhi samAhibahula samme saraha salla sabadasaraha savvaduTTha samvapiya sabbasAra sasimaMDala sasivaddhaNa sAgara sAyara sAyaraghosa sAra sAla sAhuvacchala puruSa ravivaddhaNa raNacaMda rayaNa ravi ravijoDa ravimANa rahayaMda rAbha. ludanAma kola aiviriNa aMkusa ajia ajjuNavikkha aNaMtalavaNa agaMtaraha nalakundarI paumAvaI pahAvaI puhaIdevI baMdhumaI bhANumaI maNoharA rainihA raimAlA rayaNamaI aNaraNa amiyabala kaccho Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 vicittamAlA visakA sasicUlA sahadevI sirikatA sIyA sIhiyA subhadA subhA sumaMgalA sumaNussuyA sumittA surakatA somittI himacUlA (2) mleccha puruSa AyaraMga kahabhai strI vaNamAlA (mila) (3) rAkSasa puruSa bhaMgArama amiyavega arisaMtAsa akahabhattimaMta Aicagaha AicagaikumAra aMdha, aMdhakumAra amarappabha Aitha,-raya kAvya kikidhi kheyaranarida gayaNANada girinaMda caMdajoI caMdarassi ayANaMda nala nIla paDiiMda paSaNagai bAli dasaggIva dasANaNa dahaggIva dahamuha dahavayaNa nigghA pamoya pavaNuttaragai pahia pUyAraha vibhIsaNa vihIsaNa bhayavAha bhANukaNNa bhANurakkhasa mIma bhImappaha bhImaraha / maUha maNorama mayAridamaNa mahatakitti mahakatajasa mahagai mahaNa mahabAhu maharava mahAraksasa mAlavaMta mAli mehajjhANa mahappabha mehavAhaNa rakkhasa rayaNakkha ravirakkhasa ravite raviraha ravisattu rAmaNa rAvaNa sirimAlA suMdarI sutArA suramaI sarakamalA harikatA hiyayadhammA hiyayAvalI (5) vidyAdhara puruSa aibhIma aMgArama akvajani akate aNila amarasuMdara ariMdama asaNighosa asaNivega assAyara ahaiMda Aincarakkha Aicaraya Auha ANaMdamAli AyAsabiMdu Asaddha suggIva 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa riumaNa caMdavayaNA laMkAsoga taDimAlA lavaNa dIviyA devI bajamajjha naMdA vajamAli paumaganbhA vajamuha paumA bajidu paumAvaI vaNhikumAra pabhAvaI vibhIsaNa pIimahA vihIsaNa pII saMparikitti bhaddA sirIgIva bhANumaI sirimAli bhANuvaI sIhavAhaNa maMdodarI sukesa maNavegA sukesI maNoramA mayaNapaumA subhANudhamma mAhavI subhUsaNa migAvaI sumAli raiveyA sumuha raMbhA surAri rayaNamAlA sundhata ravi sUra rUppiNI hariggIva laMkAsuMdarI strI lacchI bhaNaMgasuMdarI vasuMdharA AuNaha vimalAbhA AsiNidevI saMjhAvalI iMdANI sasimaMDalA ubvasI sirikatA kaMtA siridattA kaNayapabhA sirippabhA kaNayAvalI sirimaI kamalasirI suMdarI kayacittA suSpabhadevI kitti (4) vAnara kekasI caMdaNakkhA bhaibala caMdaNahA maMgala, bhaMgakumAra maMdara garuakumAra mahoyadikha ravippabha rikkharaa bajakaMTha bAli suggIva strI aNudharI iMdamAlI kamalanAmA guNavaI caMdAbhA cArusirI jiNamaI tArA paumarAga paumAmA maNovAhiNI mayaNUsavA vijjuppabhA sirikatA sirippamA iMdadhaNu iMdappabha iMdameha uggasirI kittidhavala iMdAuhappabha iMdAmayanaMdaNa uahi uia kaNagappaha kuMbhakaNNa gayAri gahaloma paNavAhaNa puruSa kaNaya kaNayaraha kamalasirI kAsakhya baMbumAli Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa kiridhi kumbara kulaNadaNa kolAvasuMdara kharadUsaNa gaMgAhara gaMdhava gaMbhIra gayaNavijjU gaNidu ghaNavAhaNa dUsaNa devarakkha docUDa naMdimAli naMdIsara nakSatsadamaNa nami nayaNANaMda nalakubbara nivANabhattimaMta paumaniha paumamAli paumaraha padisujaa mANasavega mArui meghappabha merudatta merumahAnarava meharaha mehavAhaNa mehasIha vijaMgaya vijAsamugghAma vijjute vijjudatta vijjudaMta vijjudADha vijjuppabha-ha vijjuvega seNa haMsaraha haNubha haya haricaMda hariNAha harivAhaNa hiDiMba himarAya paumAbaI pIimaI bhogavaI maMdAiNI maNavegA maNasuMdarI maNoramA mANasasuMdarI vijja mAhavI rayaNakecI rayaNacitta rayaNADi rayaNamAli caMdaMka caMdagai paTisUra vijjUmuha viNami viyaDa virAhima viriyadatta visAla visuddhakamala vIsaseNa velAjakkha vomabiMdu saMbukka rayaNaraha rayaNavaja caMdacUra caMdanaha caMdaraha caMdavaddhaNa caMdavayaNa caMdasihara caMdoyara cakaMka cakAra cAuMDarAvaNa cittabhANu jama ayaMta jayANaMda jalakaMta alaNajali jalaNasiha jiyabhANu palhAbha pavaNa pavaNaMjaya pavaNagai pavaNavega pasanakitti pIiMkara puMDarIya puNavvasu puNNaghaNa puNNacaMda puracaMda puraMdara ravikitti ravikuMDala laddhiyAsa vaja vajaka vajaMdhara vajacUDa vajadatta raivegA rayaNasalAyA rayaNasirI rayaNAvalI lacchI bajjasirI vijjupamA vegavaI saMjhAdevI saccamaI sarvapabhA sayahuyA samvasirI sirikatA siricaMdA siridAmA siridevI siripabhadevI sirippamA sirimaI sirimAlA siriraMbhA sirI suMdaramAlA suMdarI suppabhadevI suppabhA sumaMgalA sumaNA harimAliNI hiyayasuMdarI hemavaI hehaya strI aMjaNA-suMdarI aMsumaI aNaMgakusumA aNaMgasarA aNurAhA asogalayA AiJcakitti AvalI AhakA uvaraMbhA kaNayasirI kaNayAbhA kaNayAvalI kittimaI keumaI kosiya gaMdhavvA gaMdhArI guNamAlA caMdamaI caMdamuhI cadalehA caMdvayaNA jayacaMdA taDippabhA taNukaMcu taraMgamAlA naMdavaI paumA bAla sayalabhUsaNa sasaMka saMsaMkadhamma sasikuMDala sasimaMDala sahassanayaNa sahasAra sAhasagai sirikaMTha sirisela sIhacUDa sIhavikkama sujaDa suMda surasannibharAya surasuMdara suvaja suvayaNa sUrakheyariMda vajada vajapANi vajabAhu bajjavaranayaNa bajasaMgha vajjasuMdara vajasujaNhu vajbAuha vajjAuhapaMjara ma mayadhamma mayAridamaNa marunaMdaNa mahAbala mahiMda mahihara mahucchAma mahodara mAkoDa taDikesa taDiyaMgaya taDivega tiurAmuha ticUDa tijaDa daDharaha vajAbha vajjAsa vAukumAra vAlida vijayasIha durANaNa Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa dhiikaMta bAlikhika dhIra (6) sAmAnya puruSa da aibala aiviria aMka aMbaTTha aggidANa acala aNivAriaviria aNuddhara amiyappabha ayala aridamaNa arihasaNa avarAi asaMki ANaMda ANadi AsaseNa iMdadatta vasu vasupuja vasusAmi bAukumAra vAlikhilla viulavAhaNa vicittaraha vijaa vijaya vijayapavva vijayaraha vijayasadla vijayasAyara vijayaseNa vijayAri vijjuppabha viNoa kulisayana keDhava kesari khemakara gayavAhaNa ghaNavAharaha caMdabhadda caMdamaMDala caMdodaya cakaddha ciMtAmaNi cittaraha chattachAya jauNadatta jaMbUNa jakkhadatta jakkhaseNa jagajjui jaNameja jaNavaha jamadaggi jaya jayakaMta jayappaha jasakitti jasahara jiNavairaseNa jiyasattu tiyasaMjaa tisira daMDaga daDharaha damayaMta dummuha bhagirahI bhANu bhANuppaha bhIma bhUriNa, bhUrI bhUsaNa bhoyaraha maIdavAha maMdara maMdira maru mahaseNa mahAghosa mahAdhaa mahApauma mahAbala mahAbuddhi mahiMdadatta mahihara naMdaNa naMdighosa nadivaddhaNa naMdiseNa naliNigumma nAgadamaNa niddaDDha nissaMdia pauma paumaraha paumAsaNa paumuttara pakayagumma pajjuNNa paDiNaMdI 'payAbala payAvai payAsajasa payAsasIha parasurAma palaMbabAhu pavaNAvatta pahAyara piyaMkara piyava piyadhamma piyanadi piyavaddhaNa pihu pIyaMkara puhaIdhara poTila baMdhurudda viNhu vimalavAha virasa vissaseNa vissAvasu sasaMka sasippabha sahadeva sahasakiraNa siddhattha sirikata siricaMda siridhamma siridhara sirinadaNa sirivaNa sirivaddhiya siriseNarAya sivaMkara sihi sIha udara sIhacaMda sIddhaya sIharaha sIhavAhaNa sohavikkama sIhaseNa sIheMdu sIhoyara suMdarasatti sukaMTha sukesa sucaMda suNaMda sudarisaNa supaiTTha suppabha subaMdhutila subuddhi subhadda sumAla sumitta sumuha suyadhara surajeTTha surappabha suvaiTTha iMdAbha vIra mAridatta muNibhadda meru ukkAmuha ugga udayasuMdara usaha egakaNNa kaMkaDa kaMDuru kaMtAsoga kaDhora kattaviriya kayadhamma karavaha kalaha kasiva kAla kuMDala kuMbha kuberakata kulavaddhaNa mehakumAra mehappabha mehappaha meharaha raivaddhaNa raNalola rayaNaraha ruddanAma lacchIharaddhaya baggharaha bajakacU vajakaNNa vajanAbha vahisiha vasabhadatta vasahaddha vIraseNa vIsaseNa vesamaNa saMjhattha saMpuSNidu saMba saMbhU saMvara saJcAsa saDha sattuMdama,-Na sattudamadhara samasuddha samuddavijana sayabhu sayabAhu saraha salla savva deva baMbhabhUha doNa,-ghaNa dhaNaa dhammamitta dhammarui baMbharaha bahuvAhaNa bAlacaMda bAlamitta dhara dharaNidhara Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 sugvaya suhamai sudAdhAra sUra sUraMjayakumAra suradeva sUrodaya seNiya seyaMsa soma sovIra hari harikeDa harimadda diyaMkara hiyakara hemaNAha hemaSpaha hemaraha hemasiha sro airANI aMbiyA abhayamaI amayappabhA amayamaI amaraba iMdavedA iMdANI iMdumuhI kaMcaNAbhA kaNa oyarI kaNayapabhA kaNayAmA kamalamAlA kamalussavA kesI guNavatI dAI caMdAmA cUDAmaNi jayaMtI jayA jasama jasavaI jiyapaumA joimaI joyaNa gaMdhA tArA tilayasirI tilaya suMdarI tisalA devaI dharaNi dhAriNI naMdabaI nayaNasuMdarI nAgadattA nAgavaI paramAnaI pabhavA palhAyaNA pavarAvalI gilacchI piyakAriNI pupphacUlA puhare pusi bhaddA bhAmiNI maI maUrA maMgiyA makkharo suMdarI maNoramA manavA mayaNAvalI mahadevI mAhavI migAvaI mittadattA mittA raha 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa (7) soma puruSa bAhubali raimAlA rayaNacUlA raNAvaI rAila rAmA rupiNI rUmaI rohiNI lacchI lacchIdevI laliyA vaNamAlA vappA vammA varA vijayasuMdarI vijayA vijjulayA bindusirI vimalasuMdarI vimalA vejayaMtI sammA sayaMpabhA samvajasA sirikaMtA siridAmA biradharA sirippabhA sivA sIlA sudarikSaNA suMdarA sunaMdA sunetA suppabhA subaMdhu subhaddA sumaMgalA subbayA seNA hemavaI mahAbala vajajaMdha somappama strI subaMdhu () hari puruSa iMdakeu iMdagiri ilavaNa kaNaa kuNima jaNabha dakkha bhAmaMDala bhUdeva mahAgiri mahAraha maDIvara rayaNamAli vasugiri mAtyakeTa saMjayaMta saMbhUja sivikala sirivaDaNa sumita suvvaya harirAyA himagiri kho ilA jAI vaidehI videhA videhI sIyA subhaddA suppabhA paNadega kubera jama ghaNaa varuNa (29) lokapAla vidyAcara ) besamaNa sasi soma ikkhAga nAyava rakkhasa vANara Airakuchi sarakava sm (28) lekhavAhaka bAugai (30) vaMza 10 sIyala 11 seyaMsa (31) vidyAguru baivassaa sAyaraghosa siddhattha (32) vimAna pupphavimAna (33) zalAkApuruSa (1) tIrthakara (a) bharadavAsI vijAra soma hari 1 usabha, ha 2 ajia 3 saMbhava 4 abhinaMdaNa, ahiNaMdaNa 5 sumai 6 pauma-ppacha, paumAbha 18 ara 7 supAsa 8 caMda, caMdAma, sasi - pabha kusuma deta, rada, puta 3 maghatrA 4 saNakumAra 5 saMti 12 vasupujja, vAsupuja 13 vimala 14 aNaMta 15 dhamma 16 saMti 17 kuMthu 19 malli 20 munisubvaya 21 nami 22 arinemi 23 pAsa 24 mahAvIra, vIra, baddhamANa (5) videvAsI sImaMdhara (2) cakravartI (a) bharahavAsI 1 bharada 2 sagara 7 bhara 8 subhUma 9 pauma, mahApauma 10 hariseNa 11 jayaseNa 12 baMbhadata Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) anyacaka ayala (avaravideha maiM (2) baladeva 1 ayala 2 vijaa 3 bhadda 4 suppabha 5 sudaMsaNa, sudarisaNa 6 AnaMda 2 duviTTu 3 sarvabhU 4 puriyosama 5 purisasIha (5) prativAsudeva 1 AsaggIva 2 tAraga 3 meraga 4 nima 5 mahukeDa-Dha koDisilA nivANasilA Avali (4) vAsudeva 1tiSiddhatiyuddha 6 purisatrara puMDarIya 7 datta 8 nArAyaNa 9 kaNha zramaNa aibhUr3a ajagupta anaMtacala aNataviria amayarasa abhiyaga aridamaNa yahi tihuNAnaMda (harIkavijayameM) aNayAra aNilalalia appameyabala abhayaseNa abhinaMdaNa 7 naMdaNa 8 pauma NAbha, gAi, - nAbha-, nAha. paumAbha, rAma 9 rAma (34) zilAvizeSa siddhisilA 6 bali 7 palhAa 8 rAmaNa, rAvaNa 9 jarAsaMdhu, siMdhu sakhija (36) zramaNa-kSamaNI kamala gabbha (35) ziva (sasi kallANaguNadhara kitti kittidhara kulabhUSaNa khemaMkara gaMgadatta gayaNacaMda guNamihi guNasAyara ghaNaraha ghosaNa caMdamuha cittArikkha 2. prathama pariziSTa ke varga-vizeSa muNimuhamma raivega jayamaMta jayamitta jasaddara jasohara jui jugaMdhara DAmaramuNi tigupti tilayasuMdara tirligasama damadhara dumaseNa devabhUSa dhaNamitta dhammarayaNa naMda naMdajai naMdaNa naMdivaddhaNa medisumita nAgamoDa nivvANasaMgama payApAla patraNa vega pavyaya a piyamitta piDiyAsama pItikara puNabvasu purisavasabha poliya mahAvariya bhavadatta bhuvaNasoha bhUyasaraNa maivaddhaNa sAhu maror3a mahAbala muNivaradatta rAhU lacchIhara laliyamitta bahadasoga vajjadatta vajanAbha vajjaseNa varadhamma vasabha vasuMdhara vasubhui vigayamoha vitagupta vijaa vijayaseNa viNDu vidudumAma vimala sUri-vima vimalamui vimalavANa visamUha saMkha saMjayaMta saMbhava saMbhUa saMvara sattahia satthAa samAhigutta samudramuni sayapabha sayala jaNabhUsaNa sayalabhUsaNa savvagutta savvajaNANaMdayara savvabhUyasaraNa sambabhUyadiva savvasaptahia savvagutta sabase dara sAgaradatta sAyaraghosa siddhattha siricaMda viriti sirimaMta sImaMdhara sIha sIiseNa sakeu sugutti sudarisaNa sudhamma sunaMda suppabhaguru suppaha subala subhANunAma zrASaka arahadatta arahadAsa jiNadatta vijayadatta kayaMta sumita suyasAgara suyasAyara suramaMta suvaNNakuMbha suvvaya suvvayamuNi subbayarisi erAvaNa kividhidaMDa sUrivimala sUrodaya seyaMsa harimaMDala (37) zramaNazAkhA mAilakUlavaMza (38) Avaka AvikA siridAsa siddhi sunaMda zramaNI aNuddharA arikaMtA iMdamAliNI kamalakaMtA puhaIsacA lacchImaI saMjamasirI sirimaI zrAvikA rohiNI (39) sAraci sumai (40) senApati hariNagamesi (42) istinAma telokamaMDaNaM] bhuvaNAlakAra 47 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 3 (ka) grAma-nagara-pakkI (kha) jana-janapada-deza (ga) dvIpa-niveza vargIkRta-bhaugolika-vizeSanAma (gha) nadI (ka) parvata (ca) vana-udyAna-kAnana-guhA-vApI (cha) samudra (ja) sarovara 18.15: -varanayara 48. 33;-varapura 18.23 95.34 (dekho gayapura) 2.21;-pura 20.5. 8.57 -pura 8.50 118.52 77.15;-nayara 77.18. (dekho kUvaSada) (ka) prAma-nagara-pallI kaMcaNa-nayara 5.231,106.1 kuca-pura aojhA 11.7:37.19. (dekho 7. 45: 91. 3 (dekho kosalapurI) kaNayapura kuMjarapura bhaMgapura kaMpilla 20.150, 15882.56, kuMDa-gAmapura aMbaratilaya 6.167 57,95.31 kuMdanayara akkhapura 74.31 8.143,205,207 kuMbha-nayara anbhaNNapura 68.58 20.39:25.16 / kukkuDamayara amayapura 91.. kaNayapura 6.24115.20106.3. kubbara (amarapura 2.14 ( dekho kaMdhaNanayara) |kubvr amarAvaI 8.270 (dekho devanayarI) kaNNakuMDala 6.21819.35,41.19 kumvaragAma ariMjayapura 5.109: 13.35:58.12 -pura 108.1 ariTThapura kusagganayara 39.77 (dekho ridvapura) kamalasaMkulapura 22.107. ( dekho kusuma(aruNaggAma 35.5,63 aruNuggAma 1.71 kAryadipura 1.4.2 kusatthala-nayara aruNapura 17.56 kAyaMdI 20.35,95.32:104.21 bhavhasthala 22. 106. (dekho kAsipura 6.137,20.33:104.10 kusumaMta-pura kusasthalanayara) kAsIpurI 104.16 (dekhovANArasI) kusumapura alaMkArapura 43.12. (dekho pAyA- [kikiMdha 47.1; 90.18,1.1.1 53.147 (kusumAvaI laMkArapura) 8.229,2369.24,47. kUvavaha alakApurI 20.201 33,38,53. 35, 63, asiNapura 123:54.1,35:59.52. kouyamaMgala asuranAma 76.7785.25 komuInayarI asogA 20.189 -nayara kosaMbI Aicapabha 5.82 115:6.45,74,91,93, AiJcapura 6.158,15.5,2618. 150,212,2178.149; 12,15,3. 1.3 19.2, 35, 17.9, kosalapurI AiccAha 91.3 2648.11119.16, kAsalA thANaMdapurI 20.188 50.17:58.15 (Aloganayara 98.57 -mahAnayara 9.50:47.11 Aloyanagara 82.97 -mahApura 9.27 -nayarI iMdanayara 36.12 kinnara-gIya - 7.9:55.53 -purI isiMDapati 39.63 -gIyapura 5.212; ujeNI 33.25:77.51 -pura. 19.36 (krividhi 2.98,95.35 ( dekho magahapura) 58.4; -pura 21.79. (dekho aruhasthala) 7.122 -ya 7.74 48.83 (dekho pulphAghaNNanayara) 5.29 33.118:34.55 (dekho kumbara) 7.54324.2,33 39.10..(dekho paumiNI) 20.10,32, 169; 34. 45:55.3888.24,95. 33:-nayarI21.2:75.6. 19.30,42113.23, 20.28,109:37.69%3 79.15:98.39,99.23, 1... 13; 111.16%3 118.51 98.53,1.1.17 82.5,95.62:59.29, 36113.21. 118.16 (dekho padamapurI) Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khemaMjalI - nayara (sema-pura khemA gaMdhavva gaMdhAra gaMdhAva gayaNavallabha gayaNavAD gayapura gIyapura vAyara govaNa ghosapura caMdrapura caMdApura caMdAvatapura /pA cakka ura cakkavAla - nayara uttAyAra javakhaThANa jakkhapura jayAsa jo pura joippabha isadaMDa satra-lilapura 2-19 38. 24, 77. 50 -pura 38. 22. 103.7 - purI 207 10360 20.10 91.4; - gIyanayara 5.243;55.52; -pura 7.50 31.1923 -pura 91.6 41.45 55.52 5.66: ura 3.153 20. 124 63. 63: 95 34 - nayara 4.2 (dekhI nAgapura) 55.53 101.56 00.115 21.91 5. 114,9532; -purI 20.34 82.64. 1327 20.10,38,51,95.32: -nayara 21.66 -purI 8.156 914 - pura 20.180 26.4 1.47 5. 75; 13.32; 2686 - varanayara 28. 126 ( dekho raddacakavAla ) 20.10 39.68 7.49,55;91.6 5555 743:10.2915 861 5555 440; silA 4. 38, 3. vargIkRta - bhaugolika- vizeSanAma tAma littinayara tilayapura dasa-ura (daganayara dahimuha dAruggAma dullaMgha-pura devanagarI devovagIyanayara dhaNNapura dhajagAma naMdaNanayara maMdapurI naMdAvatta naMdAvalapura nAgapura nizcAloya neura painayara paumapura paumiNI paDhamapurI payAga parikhega ( pAyAlaMkArapura (pAyAlapura pAvA 5.99 91.6 33.59, 90, 125, 148; - uranabara 3325,60, 74.115: -NNanayara 79.9: -pura 77.47 33.8996 51.2 - nayara 51.12 30.60 12.38,43, 63,65,73 -purI 1241,47 5. 203 (devo amarapura) 85.27 20.138 - 77.73 20201 20.108 103.58 30.333 6 171:20.10, 42, 43, 134. 143. 169,189, 21.43:8227. ( dekho saMtinAmanayara ) 952 91.4 103.138 5.94; 118.79 39.37,47. (dekho komuInayarI 20.30 44 28.70 (dekho viziyA) 8221 55.55 145,545 1326. 201,219,7.598. 75 10.16.19 2 45.38; 85.27,113.14 6. 197, 207, 227. 16668. 228; 186 16.27,29:43. 1745 39; 47. 6. (devo kArapura ) 20.51 pIpura pIDharakhaMDa puMDapura puMDaripura puMDarIgiNI pukkhalA pupphAba iNNanayara puhar3apura paramapura paDavaNa poyaNa bahuNAya bhaddila mAvisAla maUramAla maMdarakuMja maMdira magahapura mataMDa matako matiyAvaI malaya 6.231 7764 37.9 - 9510,16,65,97.13: 98.15, 17,68,70199. 1,3:100 42; 101.109 - rIyanayara 974, 29; - rAyapura 97.25; 100. 3: pariyapura) 207, 9, 106. 110, 133,188, 23.4 31.9 7775. (dekhI kamala-saMkulapura 20.201; 77. 49: 98 4, 5, 11, 36: -I 20. 188 - Ipura 5. 117; 20.108 94. 103 96. 4, 5. (dekhI puMDariyapura ) 86. 2 26.176 77. 88, 91; 86. 2 98. 14 - nayara 26 16: .. 90. 111, 113; - pura 5. 52, 227 20. 169,170, 180, 89.10 55 53 20.9 - pura 20. 36: 95 33 55.54 276 6.170 55.53; - pura 1748 82.46, 8 8 1 ( dekho rAyagaDa ) 55.54 103.129 48 19. 55.5491.6 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 3. vargIkRta-bhaugolika-vizeSanAma mahA-nayara 19.8 (dekho varuNanayara) 20.9 -pura 20. 121, rasAyalamayara 180; 22. 91, 89.3 rahagIya 103.38 raha-cakavAla mahAsela mahida-jayara mahilA 15.10: 178187. 8; 53. 122 -nayarI 50.1 24.36 (dekho mihilA) 12. 2,20. 18186. . 3, 8, 9, 24, 32, 35 87.3, 88.1, 2, 3 15 15, 38 89 9, rAmapurI 34, 59, 60, 61, rAya-giha -purI 1. 83, 86. 25, 33,38, 41,52, 87. 12, 88.4891 6, 21, 24. 10.34; -nayara 10.55, 71, 22. 102 rAyavali 1.3.90 rikkhapura ripura 2.15,18.21.32, rivujaya .28: 2 15,76, 78, 66. 132, 72. 5, mohasara 1,12,14,15:56.39 57. 21:59. 22, 52, 59.1.3, 9,23,56, 71764. 25, 65.11, 13,66.29:67.8 13; 6830.50,69.3,15 21,22, 27, 46, 56, 5770. 20, 32, 60; 711061;72.3,15, 16,26, 73. 24. 27, 29:74. 42: 75.1,1, 24,74: 78. 1622, 41,80, 19,82. 111: 93.26, 95. 24; 1.1. 30:102.17 103.3, 112.2:113. 16:118. 12, 15. 63. 104:. 2. 113, 6. 2287. 162, 1688. 134, 263, 285; 14. 157; 43.9:46.12,49. 29) 50.1767.7, 12, 16 75. 22: 77. 47; 5. 129, 135, 137, 165217, 267,270; 6.1296, 223, 235: 7.58,101,161,164, 8.281:11.141,142,' 19.14, 20.201:43. 13,45.44:48. 53; 51.23:53.1,9.54. 26:55.1:64. 13:65. 1666.13, 2067. 13,17,42,682,4: 70.5.68:05.13,23: 76.1 77.39,50,51, 55:08.15,13,95.23. 8.41, neura 740, 19. 2:28 770.47; '85.28, -neura cakkavAla 3.152,6.1658.248% -neura cakavAlanayara 13. 9; -neuracakavAlapura 5. 64:6. 156, 7. 1,2%3 13. 9, 10. (dekho cakkavAla ) 35.26 20. 202, 21. 24:25. 20 -giha 25. 18: 8244; -pura 2.8,48 11 5, 16, 20.152, 153. ( dekho kusagganayA) laMkAnayarI 5.104 8.255, 1.5:85.26 20.9. (dekho aridvapura) 55.54 1.46,52 7880:5. 133, 223, 6. 111, laMkApurI 148,197,2067. 13, 56:8.257:10.48,71, 73,11. 89.91,99; 12.1,36,10,52, 69, 1.9,119. 126, 129, 131. 14.,144,13.1, 8,16:14,15115.15, 16. 11, 16:18.2,4, 19.7,13,17, 19,29, 33,44. 12, 17:46. 10.17,19,80,91,95, 18.44,57,19,52,55, 114,118,121,122: 49.27,50.18:52.27 lacchIpura 53.3,8,30,94,120, lacchohara 125, 127, 196:54. logapura 18,12,37,53,54,55. vaisAparapura milANakuMDa iimahila / mihilA laMkA -nayarI 28.26,95 -purI 28 53, 59,30, 97 (dekho mahilA) mehaniha mehapura 6. 2, 91, 4. meharava-tistha rayaNasthala 11875 rayaNapura- 1 6.5,168,2113.25, 55.55:90.1,14,29 , -2 . 20.4195.31 ,, -3 82.68 rayaNavaracaMpA. 20.7 rayaNasaMcaya 13.29 syaNasaMcapura 5.115 ravibhUsa 91.5 51.. 11.62 7.50 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMsasthala vagdhapura vaDanayara varapura varuNapura vavagayasogA vANArasI vArADaya vAripura viuddhavaranayara vijayasthalI vijayapura vijayAvaI 3. vargIkRta-bhaugolika-vizeSanAma 39.4; -pura 40.2 . sasipura . 31.14 sirimalaya 7784 (sAeya 20.27, 180:23 5 sirivijaya sivamaMdira 21.3 105.889.. 31.30.78.39:87.14 sihipurI 13.23 17.52 -pura 4.68:5.50,59.2036 sIhapura 20.37, 16931.1 16.17, 19.19 (dekho ra 21.11:22100,64.8; 55.53:91.6953. rasAyalanayara) 80.12,91.27 -purI supaiTThapura 2010 (dekho vIyasoga 1.805.54:5175: sura-gIvapura . . 63.17-ggIya 8.253 *nayarI) -saMgIya 818 22.58,60:23.19. 20: 6.135, 20. 19, 155, suraya-saMgIya 25.22:28.94, 29.366 41.48:95.33,104.9, suraNeura 5554 30.10,12,82,8%,31. 21. (dekho kAsipura) (sugramaNa 7811: 1187 32.24:63.636 (suriMdaramaNa 5.210 65. 3,578. 3655: 20.18. suvelapura 54.13. (dekho velaMghara79.2,11:86.2,89. pura) 11; 95.85, 99.14; sasImA 98.60 207,9,189 100.46, 48; 101. 20. 149, 189, 2012 sura 55.52 19105.92, 110,3, 35.69,36.7,41; 37. / sUrapura 202.1 112.1; 113.19 4:38.2,15:89.10 sarodaya 8186,193,196 . 20.10,31,40, 169; 103. 129: -nayarI |sAeyA seNApura 801416:9461: 98. 118. 64 seyaMkarapura 42,4654,55:99.32, 1.5.85 selapura 24.35; -purI 32.50 105. 82, (dekho sobhapura ( dekho sApaya) sAkeyapura) soriyapura 2018 26.830. 13 74; (sAkeyapura 10.86 30.19 . sAkeyAnayarI 82.114 ( dekho 17.11818.5 19.3; 1.55 ( dekhI alaMkAra- / / sAmalinayarI 104.26 55.16:85.2% -nayara 17. 112, 121 18. 20.142. ( dekho vava- sAli-gAma 105.19, 22, 23 28% -varaggAma 1052.. 50,53, gayasogA) -pura 1.61:18.51 48.63 (sAvatthi 88.19,25 hariddhaya 91.5 20.29 111,139,169;. sAvatthI 54.39 ( dekho suvela- / 88.35:9532; -nayarI haripura 20.201 hemaMkapura 77.81 20.180 (dekho kuMjara- siMdhuNada 8.168 siddhatthanayara 39.86 jana-janapada deza 115 1 sirigraha 91.5 37.788.27 7.153; -pura 7.149, aMgA sirichAya 91.5 155,8.22,54,65 'sirinilaya aMdhA 98.67 55.54 aMvaTThA 98.65 siripaha (aMsucUDA 19.55 5.27 sirepura 19.41,49.18526 12.1.14 siribahurava 91.5 addhababbara 27.5,11:28.59 - 82. 89 sirimaMta .55.54 (addhabharaha 7.170 55.5. sirimaMdira 91.3 bharahaaddha (viNiyA raviNIyA soha (viyabbhanayara (viyambhA virAhiyapura amojjhA) . haNuruha vIyasoganayarI veNNAya veladharapura saMtinAmanayara hemaMgapura aMga saMdaNathalI sayapabha cUDA saccaripura sayaDa nAma sayadArapura sasaMkanayara sasinAya Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 3. vIkRta-bhaugolika-vizeSanAma puliMda puSvavideha 94.13:1.12. 3. 32: 23. 3: 1.3. 6. 129 27. 8 26: 98 65; gosAlA babbarA 98.65 98.64 27.8 1.2.121 bahuNAyA bharaha bhAraha 43.10 7.49 5553 331,33 35, 41.56; 5.94,118,168, 227 8139,201; 20.69, 153160,35.57,68, 39. 77: 13. 10:48 111:6887.15: 78. 13, 82. 105:884H 102.106.111; 105. 15:10822:118.37, 71, 92; -vAsa 4. 56, 5 82, 116, 145:8. 18813.21%; 20.112,115, 135, 159; 2869:30 49; 98.64 20.56 55.55 98.62 avaMtivisaya 33.11 gaMdhabA avaravideha 5.20,36,115, 231%; gayaNavanamA 31.1482.67 gIvapurA asiNA asurA (cAruvacchA ANaMdA 55.55,98.66 vicchA AhIrA 18.64 cilAya uttara-kurava . 35.50.1.1.28, -kuru cINa 3.27,35,70.57102. pUr3A 109,112: -kuruvA (aMsucUDA 31.8 jauNA ulugA 98.66 jaMbUbharaha (eravaya 3.32,33,51 12.10 jakkhA 20.69:35.57; 102 jayAsa 106,111103.12: javaNA (erAvaya jAyava joisadaMDA 98.62 kaMbu kaMboya jhasA kacchA 98.64 gaMdaNA kaNayA 55.52 Nemisa kiliMgamA 98.67 tiriyaloya kAligA kappAvAsI tisirA kavoya dakkhiNadesa kasamIrA 98.65 dakkhiNabharaha kAgoNaMdA 34.41,47 radakSiNAvaha kAlANalA 19.55 dAhiNapaha (kAliMgA dAhiNa bharaha (kaliMgamA devakurA kinArA 19.36 (devakuru kibAragIyA kuMtA 98.62 kuruvA 102 128118.83 nahatilayA kuharA 9867 (nemAlA keralA 9861 (nevAlA kelIgilA 5517 paMcAla kolA paNaNaMdaNa khaMdhArA 98.66 parikheyA khasA pArasaulA gaMdhabdha 17.82,85,85,51.12, puMDarIvavijaya 29,25 puDA gaMdhavagIyanayarA 55 52 purikoverA 10.25. 7.164; -vAsa 8143 3.2. 2.11 9865 32.55 21 26.68 32.13 bhirahaddha addhabharaha (bhAraha-varisa sabharaha 15.9: 31.18 -vAsa 353,15.4, 20. 25,204:70.3673.4%, 89.12 11859 3. 27, 82.66102. 1.9112,127 55.17 98.64 55.52 5554 12.13 9862 bhANusasivaNNA bhAvisAlA bhilla bhImA bhUyA maM(la) galA maMdirA (magahA mAgahayA mAdesa mattaMDAmalayA. mahAvideha 98.62 21; -visaya 105.19: 63.23 11.103 55.5. 55.16,54 1.2.1.6 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. vargIkRta-bhaugolika-vizeSanAma 45.32:48.39 17.102 mahAmelA (mAgahayA (magahA mA sA)lA mAhiMdA miccha mecchajaNa mecchA 2. 1: jaMbuddana 2. 114: 3.21 31.34, 5 ..4; 7.109148,9 3:17. 18,52,79.3:82.67% 102.91, 101, 102, 11.103.5; jaMbU 13 10.82. 77 5.248 mehanihA mehalayA rammaya rayaNapurA rayaNA rivujayA laM(maMgalA laMpAga lacchIpurA vaisA baMgA vicchA (cAsvacchA varAvaDA varulA valhIyA bANArasIdesa vAmaNA vijhasthalI vijaya vijA videha 55.53 sasinAhA 55.54 kaMbuddIva sA(mA)lA kinnaradIva siMdhuhesa 48.102 kuruvarahIva 98.65 sirinilayA 55.5 khema siripahA 55.54 jaMbudIva 12.14.27.18:34.41: sirimaMtA 15.54 276 sIhapurA 275,10,16,23,24, sIhalA 98.62999.55 25, 27, 28, 30 27.7 35,28.59 suraNeurA 55.54 55.52 surareNA 98.66 98.66 sUrA 55.52 jila 102.106 112 sUlA 98.65 samudda 55.55 sopArA 98.64 ujhA 55.17 sauhA 55.53 tava(Na) 55.44 hari-varisa 58.8; 118.67 . toyavalIsa 9862 -vAsa 21.4, 7102. 106, dahimuha 98.59 112,127,128 duggaha 55.53 hiDivaya 98.65 dhana 7.50 hema-vaya 102. 106 112,127, 12127. (dhAyaisaMDa . 99.55 136:-vAsa 102.128 98.64 heraNNavaya 102.106 112 (dhAyaIsaMDa naMdIsara (ga) dvIpa-niveza 98.64 (aohaNa 10.15 98.64 -varadIva ajoha 48.54 98.66 nama suovaNa 104.9 (palhAya 98.62 addhataIya 48.35 (maNapalhAya addhasamga 5.25676.32:48.55 / / pukkharadIva amala 6.32 98.65 alaMgha 6.32 3.31:35.57, 75.11: Avatta 5.218 phurata 102.111:108.79 Ayaliya , 52.48 bhANu 98.65 ukkara 5.248:6.32 (maNapalhAya 55.17 uvahinigdhosa 18.54 (palhAya 98.64 jala a maNohara 55.17 (samuha 98.64 (kadIva 55.16 rakkhasadIya 27.7 vANaradIva 98.65 48.54, -puNNa 10.15 rayaNa 9865 (kaNaya 5.2566.31:55.52 9862 6.32 rohaNa 51.1,53.122,55.17 5.248 5.246 .5.108:12. 10,31.8; 48.35,75.31: 78.11:102.110 6.19:52 58 64: 15. 30:44.18 6.51,55,56 10.15:48.54 82 64.102. 110 118 79 5,248 6.32 5.246631 meha visANA velaMdharA voyA saMjhArAyA sagA (sabarajaNa saMbarAsaramayA salahA 5246 5.248 5. 12:43.948.50% 49.35:43.9 5. 24 / 32 -dIva 14.151:32.61 6.32 (kaMcaNa Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. vargIkRta-bhaugolika-vizeSanAma 102103 82105 102.105 1.2.105 10. 76 16 -giri 46. suvela 81. 1.58:3.78:211826. 42,86.20 97. 15 102.39,103:113.4. -giri 1 35, 3. 23: 23.5: 107.7: -sihara 2.24:77.23 6.53 'varuNadIva sIoyA 002108 devagiri (vANaradIva sIyA 102.108 amaragiri kaidIva suSaNNakUlA 102.108 nAbhigiri viyaDa 5.248 6.32 (nAhigiri haMsAvalI 'saMjhA yAra 10.15, 18.54; -yAla niguja hari 102.107 5.25 -baila nisaDha . harikatA 1.2.1.7 nIla (ka) parvata 5.246 . paMcasaMgamaya / uvahinigghosa aMjaNa-kulasela 8.214; -giri 18.39; puppha-iri sayaMbhuramaNa 102.102 suoSaNa (aTThAvaya 1.608.109 53, balAhaya aohaNa kailAsa 71 20.27,51: -naga (madara 5.246:6 3310. 15; 1.55; -pavyaya 9.96 meru 48.54 12.36,39, 95.30 6.31; -ja 5246 -sihara 92. 21; -mela 6 31, -dIva 10. 15; 1.88,5.169, 9.103 5549: -dIva 5.246; (amaragiri 54.15: 55.24: -rava |devgiri maNikaMta 18.54 ujjeta 20.18; -sehara 2051 maNusutsara (gha) nadI kailAsa 53.93,98.61:103. malaya kaNNaravA 41.2, 79.6 kavilAsa 132,133; -giri 5. 42.15 53:27.4; -pavvaya 28. mahAhimava 1 koMcaravA 13.21 664. 28, 82. 109: gaMgA mahiMdagiri 5.172:11.111:95. -sihara 7.1490.10 jaNhavI 53, 95.1; 98.61:. 66.25:80.13:106.3. mAhida 1.2.107 kaMbusela 45.32 mahu-giri . gaMbhIrA 32.11,16 kivilAsa jauNA (aTThAvaya (jaNhavI 41.5191.1748 kaNNapavvaya 6.218 sumeru / gaMgA kikiMdhi tAvI guMjavarapabaya 8.88,90,94 nammayA 10. 19:34. 32, 35; cittakUDa 33.4.9 jamalagiri narakaMtA 102.108 jalavIi 19.14 nArI 1.2.108 tikUDa 5120:6.69.8.263, maMdAiNI 10.50,82.1.1 43.9:52.1%B65.21%3 rattA 102.108 11.65, 68.1..61; rattAvaI 102.108 -pabdhaya 48.51 -sihara mehavara : rupayakUlA 102.108 23.8:52.28.85.25. rahAvatta rohiyaMsA .102.1.7 diMDagagiri 43.11: (rAmagiri rohiyA 102.1.7 daMDayagiri 42.11 (vaMsahari siMdhu . 98.63,102107 daMtI 15.9 ruppi 31100:55.16 -padhvaya 33.141 1.2.105 30.19. 1.45:8.255: -pacaya 6.208 2. 263.81:5. 186 8.62, 98 13. 43 14. 1: 16.62: 51. 8:53. 981351%; 6845, 79.4, 80.3, 83.94H 48, 91.6 101.43.14; 103.55; 108 21, 11%-giri 102.65, -nagavara 108.4 8.29 1342 4016. 1.1105 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vaMsa-iri rAmagiri (maMdara vakkhAragiri vasaMtagiri viula-giri vijha-iri vijhApAya veyaDDha 3. vokRta bhaugoliMka-vizeSanAma 39.4,11:79.7; -giri (suraduMduhigiri 10822 172:39.12, -nagavara surapabbaya 11864 . 82.2; -sela 4.9 suvaNtuga 144 3.26:102.109 2116 (himagiri 737 -sihara 238 1.34211; -girida 2. rahimava 102.105 35, -mahAgiri 2.38 himAlaya 1013 10.27 -giri 31.100 (ca) vana-udyAna-kAnana-guhA-vApI - asogamAliNIvAvI 46.76 1.45,56:3 150:5.64; kAlijara - mahAraNa 58.9 125.233,6.82,156, caukANaNa vaNa 3.23 2347.978.1815, tilayavaNa 88.21 . . 201755:27 4:28. DaMDAraNa 98.42 83.3114:85.28,91. daMDagAraNa 3125:41.35,42.25 1:1.1561.3.57; -giri 12.73,139:13. daMDayamahAraNa .95.22 9:15.31%3 -naga 8.1:. daMDayaraNNa -nagavara 901-bhagavariMda daMDayAraNa 40.13.113.58 62; 7 21; -panvaya . daMDAraNa 11.1%;42.14:13.19: 79.5,99.14,1033 54.39 devaramaNa-ujjANa 46.15 1814 naMdaNa-vaNa 7. 19: 12.42, 16 8 1. 20.52,94 27 42.10 103 108, -pavvaya 5. piumavaraujANa 46.73 2068. 212, 21,28, (paumujANa 3963, 73; -selasihara paMDAvaNa paliyaMka-guhA 17. 75,101,18.45; 8.10 55.16:85.26 pAriyatta-ar3avI 32.10 102105 (bhImamahAraNa 8.10 -giri 75. 38; -sihara (mAmAraNNa (mImAraNNa 7.101:8.9 1.9.1. bhUyarava 18.20 bhUyAraNNa 18.37 maMdAraNNa mahidaudaya-ujjANa 30.29:101.2. vasaMtatilaya-ukhANa 3.34:39.5. 35.1 vijjhADavI 34.34 samattakusumujANa 16.66 sayaDAmuha-ujvANa 4.16 salAivaNa himAlaya-guhA 10.13 (cha) samudra khIra-samuha 3.107 khIrodahi 2.25:21.18 khIroyasAyara riyaNAyara . 53.51 lavaNa-jala 3.30:6. 35, 8.255% 43.1., 21:48. 50 55.1: -toya 6. 29 37. 55,102. 104; -samuha 3.22, 7.6.; -sAyara 99.18 lavaNodahi 65.1% 1.1.43 lavaNoya 64.13 lakNoyahi sayaMbhuramaNa 112.18 siMdhusAyara 112.17 (ba) sarovara mANasa 15.41;-varasara 15.4. -sara 16.4582.1.8 . velaMdharapabvaya saMvAgiri sammeya samsAvatta siripavyaya sihari sumeha surapavaya Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuMDala kekara (ka) AbhUSaNa (ca) Ayudha aMguleyaya (aGgulIyaka) kaMkaNa ( kaGkaNa ) kaMThamuta (kasUtra ) kaMThiyA (kaNThikA) kaDaya ( kaTaka ) kaDama ( kaTisUtraka ) ( kuNDala ) (keyUra ) cUDAmaNi tirIDha ( kirITa ) (ka) AbhUSaNa makkhattamAlA ( nakSatramAlA ) nejara (napura) mauDa muddA mehalA kuMta kauta kuThAra kuchADa (1) Ayudha-praharaNa- prAvaraNa (2) prakSepAstra (mudrA) (mekhalA ) saMtAnayasehara (saMtrANaka - zekhara ) sihAmaNi ( zikhAmaNi ) hAra arddhacaMda (ardhacandra) asi asilaTThi ( asiyaSTi ) kaNaya kaSpa ( kalpa ) karavata ( karapatra ) karavAla ( karapAla ) kavaya ( kavaca ) }(gia) ( kuThAra) (kha1) AyudhapraharaNAvaraNa lagya khuruppa kheDa 56.14 gayA 68.30 caka 3.99 caDaka 3.98 cAva 36.5 churiyA jaTTi 49.35 53. 107 46.29 3. 9849.35 53.108 2.39 68.33 8.273 dhaNu 3357 67.22 3.98 7. 106 36.4 jhasara tisUla soNI tomara . pariziSTa 4 sAMskRtika sAmagrI (ga) tapazcaryA (gha) prANI (ka) vanaspati ( khaDga ) (kSurapra ) ( kheTaka ) bhiDamAla miDimAla ( gadA ) ( cakra ) (cApa ) ( churikA ) ( yaSTi ) ( trizUla ) (tUNIra) (dhanuS) naMgala ( lAGgala ) mAyapAsa ( nAgapAza ) paTTisa ( paTTiza) parasu phara phalaMya phaliha ( parigha ) bANa Ji , 53.115 12.111 3.147 12.111 9.73 bhuyaMgapAsa ( bhujaGgapAza ) 69.45 musala 12.111 musuMdi mogara (mugara) 6.11 bajja 53.109 12.111 ( bajra ) vasunaMdaya ( vasunandaka ) satti (zakti) 99.24 sAha ( saMnAha ) 72.14 ( bhindipAla ) 6.192 59.19 71.21 527 71.21 7.98 53.109 24.30 73.109 12.84 72.33 61.48 sUla 53.109 sela 71.25 hala 59.15 53.82 53.109 12.101 71.21 71.21 7.26 7.26 7.37 8.120 59.78 59.86 26.56 57.28 7.10 70.67 10.56 12.84 ( pAvitra (cha) vidyA sara. (zara) sarAsaNa ( zarAsana ) samvala (zarvala ) sirasANa ( zirastrANa ) faat (forest) ( zala ) ( bANa vizeSa ) ( kha 2 ) prakSepAstra ava iMdhaNastha uko ( indhanAtra ) udyoga ) uragastha ( uragAstra ) garuDattha (garuDAstra ) tamanivahatya ( tamanivahAla ) (ava) tAmasatya ( tAmasAstra ) divAyarattha (divAkarAstra ) dhammastha ( dharmA ) pari ( pratodhanA) 59.19 61.66 59.21 12.84 12.90 12.111 7.26 59.86 12.126 71.64 12.128 71.66 12.120 12.130; 71.65 59.63 61.44 71.63 71.64 71.67 59.61 71.63 61.46 mahattha ( mahAtra ) mAruyattha ( mArutAkha ) rakkhasattha ( rAkSasAtra ) vayaNateyattha ( vainateyAstra ) 59.60 vAruNattha ( vAruNAstra ) viSaviNAyagaratha (vivinAyakA) 72.13 viNAyagattha ( vinAyakAstra ) samIra (samIraNA ) siddhattha ( siddhAkha ) 71.67 71.61 7212 (ga) tapazcaryA ( paumacariyaM 22.24-27 ) bAIsunAyA (AcIrNazubhanAmA ) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaNayAvali kanakAvali ) kulisamajjJa ( kulizamadhya = vajramadhya ) kesarikIlA ( kesarikrIDA = sihavinikoDita) caritaladdhi ( cAritralabdhi ) javamajjha ( yavamadhya ) jiNagugasaMpatti ( jinaguNasamprApti ) tiratha va sukha (tIryAta) tiloyasAra ( trilokasAra ) daMsaNanANala (dazanajJAna) dhammovAsaNaladdhi ( dharmopAsanAlabdhi ) paMcanamokkAra vihi ( paJcanamaskAra vidhi ) paMcamaMdara parisahajaya ( pariSahajaya ) pavayaNamAyA ( pravacanamAtA ) pivaliyama (pipIlikAmadhya) suiMgama (paramadhya muttAvali ( muktAvali ) rayaNAvali ( rasnAvali ) savvaobhadda ( sarvatobhadra ) sarakAra sokkhasaMpatti ( sauMkhya samprApti ) (gha) prANI pazu-pakSI-stu accha (RkSa) aja ayagara ( ajagara ) ali ahi Asa ( azva ) Avisa (AzISa ) (cha) uTTa uraga uluya kacchabha kacchava kacchaha - ( ulUka ) ( kacchapa ) karabha kari kariNI kareNu kalahaMsa kalama ( kalabhaka ) ( karin ) 14.27 11.26 63.54 33.9 48.22 5.73 70.16 14.29 4. sAMskRtika sAmagrI kAa ( kAka ) kimi ( kRmi ) kuMjara ( kuJjara ) kukkuDa (kukkuTa ) kukkura kumma (kUrma ) kuraMga (kura) kurara kuralI kurula ( kurara ) kesara (kesarin koila (kokila) kola kolba (gAla) khara gaddabha ( gardabha ) gaya ( gaja ) garuDa gavala ( vanamahiSa ) gAva } (go) gAha ( prAha ) giddha (budha) go godheNu (godhanu ) gomAu ( gomAyu) gohera (go) ghoNasa (ghonasa ) cAcI ) cakkAya (cakravAka ) cakSI (cakAkI) 14.18 camara 97.24 16.47 8.272 34.33 jaDAu (jaTAyu) 8.258 jAgi kina ) jalavAha 42.18 jalasya (jaladRsti 80.53 jaga (klIksa) 78.28 jhasa ( jhaSa ) 10.32 taMtuya ( tantuka ) taraccha (tarakSa ) 78.28 virAma (citraka) 8.79 39.55 2.111 timi timiMgili ( timiGgili turaMgama 82.40 turaya (turaNa) 94.80 2.18 daddura ( dardura) dADhi ( daMSTrin) gheNu ( dhenu ) 7.18 103.19 3.46 82.38 naula ( nakula ) 9.6.14 17.79 nAga 39.16 paMcamuha (paJcamukha) 14.18 17.82 3.74 pannava ( pannaga ) 28.108' 15.29 103.25 6.102 payaMga (patajJa ) pavaMgama (pavaGgama) pADavA ( pAriplavaka ) pakSivizeSa 14.18 piMgala (piGgala ) 105.59 baila (balIvarda ) 99.25 bappIhaya ( cAtaka ) 21.43 barahiNa (barhin) 22.120 balaya ( balIvarda ) balAyA (balAkA) 88.5 7.17 7.17 77.112 3.62 50.13 88.6 80.13 3.158 bhamara ( bhramara ) 6.37 14.18 14.29 5.95 maya (mRga ) bhalla (bhallaka ) bhiMga (bhRGga) bhubaMdha (bhujA) 34 33 1.24 8. 258 14.17. 42.12 96.13 48.92 39.17 16.51 34.32 16.54 3 82 14.17 masaga ( mazaka ) 105.59 . mahisa ( mahiSa ) mahisI (mahiSa 44.40 44.37 88.6 maUra ( mayUra ) magara (makara) maccha ( matsya ) macchI makSikA) majAra ( mArjAra) mayara (makara) mayarAya ( mRgarAja ) mahumara (madhukara ) mAhurI (madhukarI) mahoraga mAravAha (mAtRvAha ) mAyaMga ( mAtaGga) 57 bhIga (mIna) mUsaa ( mUSaka ) 14.17 22-83 4.6 3.74 11117 80.13 14.18 16.47 96.13 33.148 41.23 94.41 11.117 94.49 10.31 103.45 5.100 8.258 2.17 33.108 2.111 3.158 15.29 3.81 14.18 5.211 96. 13 17.114 5.1000 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. sAMskRtika sAmagrI 43.2 92.7 42.9 53.79,42.8 53.79,42.9 21.54 53.67 42.8 46.74 53.79 42.6 (caMpa 2.2 53.79 20.39 mesI (meSI). mora (mayUra) rAsaha (rAsabha) richa (RkSa) riTTa (ariSTa) ruru (hariNa) rohiya (rohita-hariNa) vaMjula (vajula) vagdha (vyAghra) ,vappIha (cAtaka) vaya (vRka) varAha valavA (vaDavA) balAya (valAka) vasaha (vRSabha) vANara (vAnara) vAyasa vAraNa vichiya (vRzcika) visahara (viSadhara) saMkha (zaGkha) saMvRkka (zambUka) sappa (sarpa) sayatratta (zatapatra) sarabha / saraha (zarabha) sasaya (zazaka) sANa (zvAna) sAraMga (hariNa) sArasa sippi (zukti) siyAla (bhRgAla) sIha (siMha) sohI (sihI) susumAra suga (zuka) suNaya (zunaka) seNa (zyena) 46.72 11.119 .C 41.55 haya / 1.36 kumuya (kumuda) 29.13 hari (siMha) 32.10 kurabaya (kurabaka) 71.54 hari (vAnara ) 3.82 kuvalaya 51.45 hariNa 33.8 keyaI (ketakI) 10559 hariNI 16.3 keyarI (vRkSavizeSa) 3.82 (ka) vanaspati koriMTaya (koraNTaka) 42.12 . (taru-duma-vallI-puSpa-tRNa) khaira (khadira) 14.18 aimuttaya (atimuktaka) 42.8 khajjUra (khajUra) 56.44 (aMkola (akola) 42.6 khajjUrI (kharjUrI) 11.117 (aMkalaya (aGkolaka) 53.79 caMdaNa (candana) 118.7 (aMba (Amra) 42.7 caMdaNalayA (candanalatA) aMbaya (Amraka) 3.82 aMbADaya (AmrAtaka) 2caMpaga (campaka) ajjuNa (ajuna) 52.6 cipaya araluga (araTuka) 12.8 cilla (puSpavizeSa) 3.62 araviMda 46.3 cUya (cUta) asoga (azoka) 3.134 jaMbU (jambU) 71.26 asoya 21.49 hiyA (yUthikA) Asatya (azvattha) taMbollaballI (tAmbUlavallI) 39.17 iMguya (iGguda) 41.9 taNa (tRNa) iMdataru (indrataru) 20.29 tala (tAla) . 8.258 iMdIvara (indIvara) 38.30 tilaya (tilaka ) ubara (udumbara) 42.7 tuMba (tumba ). uppala (utpala) 42.11 teMduga (tinduka) 7.17 kaMcaNAra (kAJcanAra) 53.79 dakkhA (drAkSA) 33.6 kaMdalI 53.79 dabha (darbha) kaDAha (kaTAha) dahivaNa (dadhiparNa)58.9 kaNayalayA (kanakalatA) dADima 105.60 kapparukkha (kalpavRkSa) 3.35 devadAsa kamala 42.11 dhammaNa (dharmaNa) 10.32 kamaliNI (kamalinI) 53.8. dhava 22.84 kayaMba (kadamba) 42.6 dhAyai (dhAtako) 8.258 kayalI (kadalI) 42.9 naMdi (mandi) 2.116 kaviTTha (kapittha) 42.6 naggoha (nyagrodha) 78.28 kAsa 21.76 naliNI (nalinI) 14.17 kipAga (kimpAka) 33.42 nAga / / 100.58 kimaya (kizuka) 22.84 kuMda (kunda) 53.79 nAraMga (nArA) 30.72 kuMdalayA (kundalatA) 21.19 nAliera (nAlikera ) 8.258 kujjaya (kubjaka) 53.79 nAlierI (nAlikerI) 30.72 kuDaMgA (kuTakA) 53.79 niba (nimma) 2.10 kuDaya (kuTaja) 11.119,52.8 pauma (pA) 1.24 42.6 29.24 42.7 32.10 18.18 20.41 21.48 42.6 20.42 (nAga) nAya / 14.50 3.134 21.49 46.74 21.58 41.9 hasapoyA (haMsapotaka) hasthi (hastin) 12.7 25.7 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. sAMskRtika sAmagrI 61.2 ghaMTa 8 timila ' timilA . 88 paMkaya ( paGkaja) palAsa (palAza) pADala ( pATala) pADali (pATalA) piyA (priya) / puMDarIya (puNDarIka) puDucchu (puNDrekSu) punAga / punAya / pUyaphalo (pUgaphalI) phaNasa (panasa) baula (bakula) bayarI (badarI) billa (bilva) maMdAra (mandAra) malliyA (mallikA) mallIduma (mallI druma) mAuliMgI (mAtuliGgI) mAyai ( vRkSavizeSa ) mAlai (mAlatI) rattakoriTaya (rakakoraNTaka ) rattAsoya (raktAzoka) rAyaNI (rAjAdanI) - ruddakkha (rudrAkSa) lavaMga ( lavaGga) loNarukkha (lavaNavRkSa) baula (bakula) vasa (vaMza) baDa (vtt| vamha (brahman) 'veNu sattalI (saptalI) sataraNa (saptaparNa) samI (zamI) sarala . 5.55 sevAla (zaivAla) 30.2 arividdhaMsI (arivizvaMsinI) 28.109 hilama? ( halihama ) harida-duma 21.48 avalovaNI ( avalokanI) 2119 (ba) vAditra AgAsagamA AgAsagAmiNI AkAzagAminI) AiMga AsAliyA (AzAlikA) 12.64 kaMsAlaya (kAMsyatAlaka) 57.23 78.54 IsANI (aizAnI) kAhala 4211 uhiTThA (uddiSTA) kharamuhI (kharamukhI) 57.23 42.6 kAmagAmI khikhiNI (kiGkiNI) 17.14 21.44 kAmadAiNI ( kAmadAyinI) kitti (kIrti) jhallarI 3.19 kuDilA (kuTilA) Damaruya (Damaruka) koberI (kauberI) DhakkA 57.23 21.54 komArI (kaumArI) talimA / 61.2 57.22 khagAmiNI (khagAminI) tisariya 70.58 garuDA (garuDA) giridAriNI (giridAriNI) tUra (tUrya) 44.15 20.35 duMduhi (dundumi) ghorA 2.35 21.54 paDaha caMDAlI (cANDAlI) (paTaha) 3.87 53.79 jaMbhaNI (jambhaNI) paNava 53.79 pAvaya (pAvaka) 57.23 jayakammA (jayakarmA) 53.79 bhaMbhA jayA 21.48 jalathaMbhiNI (jalastambhinI) 57.23 muiMga (mRdaGga) jogesI (yogezI) muraya ( muraja) 3.19 tamorUvA (tamorUpA) vaMsa (vaMza) darisaNaAvaraNI (darzanAvaraNI): 59.40 15.93 vavvIsa 113.11 dahaNI (dahanI) 42.9 vINA 9.88 dAruNI (dAruNI) 43.21 veNu diNarayaNIkarI (dinarajanIkarI) 33.2 saMkha (zaGkha) 3.72 duNNivArA (durnivArA) saccIsaya 102.123 nihANI (nidrANI) 57.23 nivAghA (nirvyAghAtA) (cha) vidyA 'DibohaNI (pratibodhanI) 53.79 nimnalikhita vidyAe~ mukhyataH sAtaveM uddeza pannatti (prajJapti) 21.54 kI 135-145 gAthAoM meM ullikhita haiM, baMdhaNI (baMdhanI) isake alAvA anya sthaloM kA nirdeza nIce balamahaNI (balamathanI) 21.49 kara diyA gayA hai| bahurUvA (bahurUpA) akhohA (akSobhyA) bhayajaNaNI (bhayajananI) aggithaMbhaNI (amistaMbhanI) bhANumAliNI (bhAnumAlinI) 53.79 ajarAmarA bhuyaMgiNI (bhujaMginI) 27.33 aNimA bhuvaNA (bhuvanA) 12.6 bharidamaNI (aridamanI) maNagAmiNI (manogAminI) 51.19 merI 3.87 / 1.2.123 sahayAra (sahakAra) sahAra / (sahakAra) sAga (zAka) siMduvAra (sinduvAra ) sirimaMjarI (zrImajarI) sirIsa (zirISa) Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. sAMskRtika sAmagrI maNathaMbhaNI (manaHstambhanI) .. varuNI ( vAruNI) mayaNAsaNI (madanAzanI) vahakArI (vadhakarI) mANasasuMdarI (mAnasasundarI) vAunbhavA (vAyUdbhavA) raividdhi (rativRddhi) vArAhI raoruvA (rajorUpA) viulAarI (vipulAkarI) raviteyA (ravitejA) vijayA rUvaparivattaNakarI (rUpaparivartanakarI) 10.13 visannA (visaMjJA) laghimA vIrA bajoyarI (vajrodarI) veyAlI (vetAlI) 47.43 varisiNI ( varSiNI) saMkarI (zaMkarI) saMti ( zAMti) saMvAhaNI ( saMvAhanI) satti (zakti) samAdiTTi ( samAdiSTI) savvAruhA (sarvAruhA) siddhatthA (siddhArthA) sauhavAhiNI (siMhavAhinI) suraddhaMsI (suradhvaMsI) suvihANA ( suvidhAnA) suhRdAiNI (sukhadAyinI) 59.84 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ka) ikSvAku vaMzAvalI nAmoM ke Age koSThaka meM diye gaye aMka paumacariyaM ke uddeza aura gAthA ke haiM / (1) Aicajasa ( cakravartI bharaha kA putra, 5.3 se 9 veM uddeza taka ) (2) sIijasa (3) balabhada (4) vasubala (5) mahAbala (6) amiyabala (7) subhadda (8) sAyarabhadda (1) raviveza (10) khasipaha (11) payate (12) teyassi (13) tAvaNa (14) (15) aniri (16) mahAviria (17) uiyapara kama (18) ma (15) ra (20) iMdajuiNNa (21) mahAiMdara (21) pabhu (23) vibhu (24) aridamaNa (25) basahake (26) garuDaMka (27) miyaMka vaMzAvali - vizeSa (ka) ikSvAku (kha) rAkSasa (ga) vAnara (gha) vidyAdhara (ka) hari pariziSTa 5 (61) aNaraNNa (62) dasaraha (63) rAma yA pauma ( 25.8) isa prakAra vimalasUrikRta paumacariyaM meM 'Aizvajama' se rAma' taka ikSvAkuvaMza ke tirasaTha rAjAoM ke nAma haiN| raviSeNakRta padmavaritam meM kula saMkhyA chAsaTha hai / usameM naM 39 se 42,45 aura 55 kA (35) sIharaha (22.76) (36) baMbharaha ( 22.96 se 22. 101 taka ) ullekha nahIM hai, paraMtu nau anya rAjAoM ke nAma haiM / ve isa prakAra haiM:- pAMcaveM aura chaTheM ke bIca meM ' atibala', AThaveM kA nAma kevala 'sAgara' aura usake aura naveM ke bIca meM 'bhadra nAma kA rAjA, " caubIsaveM aura pacIsaveM ke bIca meM 'vItabhI', aTThAisameM aura unatIsa ke bIca meM surendramanyu, aura ar3atIsaveM va teMtAlIsaveM ke bIca meM 'zataratha', 'pRthu', 'aja' 'payoratha' aura 'indrarabha' ke nAma haiN| (dekhiye padmazam adhyAya 9, 21 aura 22 ) (ca) rAkSasa vaMzAvalI (1) mehavAhaNa ) ( vidyAdhara puNNaghaNa kA putra) ghaNavAhaNa J (5.137 ) (2) mahArakkhasa ( 5. 139 ) (3) devaravala (5.156) (4) ra (5.151 ) (28) vijaya (51.41 ) (29) puraMdara ( 21.42 ) (30) kitidhara (21.78) (31) sukomala (21.89 ) (32) hiraNyaganbha ( 22.50 ) ( 33 ) naghusa (22.55 ) (34) sodAsa (22.71) (37) caDhammuha (38) hemaraha (39) jasaraha 40) paumaraha ( 41 ) maya' ha (42) sasiraha (43) raviraha (44) maMghAbha (45) udayaraha (46) vIra (47) paDivayaNa (48) kamala 49 (50) va (51) kuberadatta (52) kuMthu (53) saraha (54) viraha (55) rahaniyo ( anya kaI rAjA ) (51) kaha bIsaveM tIrthakara sunatI meM) (6) raghuba (56) mayAridamaNa (57) hiraNyanAma (58) puMjastha 5. Aica (5.152) (6) bhImara (5.156) (7) pUyAraha ( 5.259 se 5. 270 taka ) (8) (9) saMparikitti (10) suraNIya (11) harigIya (12) sirigIya Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 (13) mu (17) suta (15) (16) AicagaikumAra (17) iMda (10) iMdameha (19) mayArima (20) pahila (21) (22) subhAzubham (23) murAra (20) vija (25) mahaNa (16) aMgArabha (20) ravi (28) cakkAra (29) vajjamajjha (30) pramoda (31) sIhavAhaNa (32) sUra (33) cAuMDarAvaNa (24) mIma (35) bhayavAha (26) mina (20) niyANabhattimaMta (38) siri (35) animita (40) pavaNuttara gai ( 41 ) uttama (42) (43) (xv) saMkAso (45) maUha (46) mahA (47) manorama (48) ravite (49) mahagai (50) mahakaMtajasa (51) arisaMtAsa (52) caMdavayaNa (53) maharava 5. vaMzAvali vizeSa (54) mehajjhANa (55) gahakhobha (56) nakkhattadamaNa ( anya kaI rAjA ) (57) mehapaha (50) kiri ( muni ke tIrtha kAla meM) (4) after (4.16) (60) mukesa (5.148 ) (1) sumAli (6.120 ) (12) rayagAsava (0.55) (63) rAvaNa (7.96) isaprakAra paumacariyaM meM 'mehavAhaNa' se 'rAvaNa' taka rAkSasa-vaMzAvalI meM kula tirasaTha rAjAoM ke nAma haiM / padmacaritam meM yahI saMkhyA chAsaTha haiM / anya tIna rAjA 16 aura 17 ke bIca meM 'indra', 22 aura 33 ke madhya meM 'bhAnu' aura 24 va 25 ke bIca 'bhIma' hai| maMdana (25) aMgArabha (26), sUra (32), cAuMDarAvaNa (33), bhayavAha (35), uttama ( 41 ) aura maUha (45) ke sthAna para kramazaH mohana, uddhAraka, cAmuMDa, mAraNa, dvipatrAha, gatabhUma aura mayUravAn ke nAma haiM / ( dekhiye padmacaritam, adhyAya 5.77-404 aura 6 tathA 7). (ga) vAnara - vaMzAvalI (1) siMrikaMTha ( vidyAcara adada kA putra) (6.3) (2) vajjakaMTha (6.59 ) (3) iMdA uhappama (6.66 khe 6. 69 taka ) ( 4 ) iMdAmayanaMdaNa (5) maruyakumAra (6) maMdara (7) patraNagai (8) ravippabha (9) amarappabha (10) (6.83 se 6.84 taka ) (11) krisa (12) aibala (13) da (14) lebaranariMda (15) girinaMda ( anya kaI rAjA ) ( munisuvrata ke tIrtha - kAla meM ) (16) mahoyahirava (6.93) (17) paDiiMda (6.152) (18) kikidhi (6.154 ) (19) Aicara (8.214) (20) vAlI nI (9.1,4 ) maruyakumAra paumacariyaM aura padmacaritam meM vAnaravaMzAvalI ke rAjAoM kI saMkhyA 'sirikaMTha' se ' vAlI' taka samAna hai / (5), rikkharabha (11), aibala ( 12 ) aura paDhiiMda ( 17 ) ke sthAnapara padmacaritam meM kramazaH meru, vikrama saMpanna, pratibala aura praticaMdra ke nAma haiM / (gha) vidyAdhara- vaMzAvalI (1) nami (5.14 se 5 46 taka ) (2) rayaNamAli (3) rayaNavajja ( 4 ) rayaNaraha (5) rayazcitta (6) baMdara (2) saMpa (8) seNa (9) vajadasa (10) vajadaa (11) bajAu (12) baja (13) (14) vajaMdhara (15) vajAbha (15) labADu (17) vajaMka (18) suMdara (19) vajjAsa (20) japANi (21) vajasujaNDu (22) baja (13) vimuda (24) suvayaNa (25) vijjudatta Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) vijju (27) vijjute (28) taDivea (29) vijjudADha (30) daDharaha (311 Asadhamma (32) assAyara (33) Asaddha (34) paumaniha (35) paumamAli (36) paumaraha (37) sIhavAha - (38) mayadhamma (39) mehasIha (10) saMbhU (41) sohaddha (12) sasaMka (53) caMdaka (14) cadasihara (45) iMdaraha (46) caMdaraha (47) sasaMkadhamma (48) Auha (49 / rattaTTha (50) haricaMda (51) puracaMda (52) puNNacaMda 5. vaMzAvali-vizeSa (53) vAliMda (ka) hari-vaMzAvalI (54) caMdacUDa (1) harirAyA (21.7 se 21.33 taka) 55) gayarNidu (2) mahAgiri (56) durANaNa (3) himagiri (57) ekacUDa (4) vasugiri (58) dAcUDa (5) iMdagiri (59) ticUDa (6) rayaNamAli (60) caucUDa (7) saMbhU (61) vajacUDa (8) bhUyadeva (62) bahucUDa (63) sIhacUDa (9) mahIdhara (64) jalaNajaDi (anya kaI rAjA) (65) akkatea .) sumitta (anya kaI rAjA) (11) muNisuvvaya isa prakAra paumacariya meM 'nami' se (12) suvvaya 'akkate taka vidyAdhara rAjAoM kI vaMzAvalI (13) daktra meM kula paiMsaTha nAma haiN| padmacaritam meM yahI (14) ilavaNa saMkhyA tihattara hai| usameM sAThaveM rAjA kA (15) sirivaddhaNa ullekha nahIM hai: 'saMbhU' (40), 'sasaMkadhamma' (16) sirivakkha (4.), aura 'durANaNa' (56) ke sthAna para. (17) saMjayaMta kramazaH 'siMhasaputra', 'cakradharma' aura 'uDupAtana' (18) kuNima ke nAma haiM: aTThAIsaveM aura unatIsaveM (19) mahAraha ke bIcameM 'vaidyuta' aura ar3atAlIsa va (anya kaI rAjA) unapacAsatre ke bIca meM 'cakavaja'. 'maNigrIva', (20) vAsavakeu 'maNyaka', 'maNibhAsura', 'maNisyadana', (21) jagabha 'maNyAsya', 'bimboSTha' aura 'lambitAdhara' ke padmavaritam meM 'mahAraha' (19) ke nAma adhika hai| (dekhiye padmavaritam, pazcAt 'puloma' kA nAma adhika hai, anyathA 5.16-54) sabhI nAma paumacariyaM ke sadRza haiM / (50, saputra', 'cakrayA aura unatI va Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 6 dezya aura anukaraNAtmaka zabda dezya zabda caDaka = zastravizeSa 7.29: 8.98,24426. dhAha% pUkAra 53.88 prathama dezI zabdoM kI sUcI hai / unake dhAhAviya = pUtkRta 5.239 sAmane unakA artha diyA gayA hai| koSThaka caDayara - samUha 2.488 8. 196, 257; pauttha proSita 6.66] 17.3:79.32 22.19; 79 13,90.15; ( meM saMskRta zabda haiM jinase dezI paDiuMcaNa = pratikAra 11.3854 1987.3 103.167,104.15 zabda banane kI saMbhAvanA hai / koSThaka [ ] pambhAra = giriguhA [666] 89 14 cupAlaya = gavAkSa [3 17] 26.80 meM hemacandra kRta 'dezI nAmamAlA' ke adhyAya chitta % (spRSTa) [3.27] 48.85 payayaM = anizam [6.6] 11884 va sUtra kA nirdeza hai / aMtima aMka 'pauma paraddha - pIDita (ArAddha) [6.70] 5.76; jagaDijata = kalahayukta [3.4 4] 82.9,86.24 cariyaM' ke parva va gAthA kI saMkhyA batalAte haiN| 6.1047.34 jhasara - zastravizeSa 8.95:50.12:52.15: aDayaNA = asatI (a) [118] 77.74 53.82, 59.39:61.5: pasaya% mRgavizeSa [6.4 ] 7.4; 16.57; aNorapAra = ativistIrNa 17.29 712373.25,86.45 26.84, 28.121: 7..45 AiMga = vAdyavizeSa 3.87,96.6 jaMgala = caJcu 44.40 pAvaya = vAdyavizeSa 57.23 Ayalaya = caMcala [1 75] 6 16298.189; NaDia = vaMcita, khedita [4.18] 3.125: pellibha = pIDita [6.57] 96.37 12.1518,24.15:33. 21.60:46.16:103 phupphusa - uda vartI antravizeSa 2654 66:52 19:5330 68,93:106.40 baila = balIda [6.91] 9925:115.15 uripantha = kupita [1.29] 8.175: 9.65 Nikkhutta- nizcita 784,18.38:53.138: balaya = balIvaI 80.13 1287 55.1065.5:67.43; maggaa = pazcAt [6.111] 45.4 ullola = kolAhala 16.36 87.5:95.65,105.69 maMDaMba = grAmavizeSa 2.2 olaiya - aMge pinaddham [1.162] 6.175 NiyaDi = dambha (nikRti) [4.26] 14.26 mAya - vRkSavizeSa 5379 ausuddhaM = vinipatitam [1.157] 26.56 Niyaya - zAzvatam (niyatam ) [448]31. musuti -praharaNavizeSa 26.56:10282 ohAmiya = sthagitam 19.6 kajava = viSTA [2.11J134 53; 47 5:63.9;64.9: muhala = mukha [6 134] 66.. 69,23;82 86:94.14; meMTha = hastipaka [6.138] 71.29 kaDilla = vana [2.52] 245 kaNaya = iSu [2.56] 2.25:102.82 113.10:118.26,93, ri? = kAka (ariSTa) [7.6] 7.17,105. 100,114 kayAra - tRNAdyutkA [2.11] 13.480.31%; 84.10 tatti - tatparatA [5.20] 7.87; 33.102: vaya - bhAjanavizeSa 102.120 kiNaiya = zobhamAna [2.30 kiNga] 62.9 48.117,53.23, 98. vAppaNa - kSetra (vapra) [785] 2.12:42.33 keyarI - vRkSavizeSa 42.9 52:100.41 vApIha = cAtaka [7 33:7.40] 11.117; kolhuya % bhagAla [2.65] 7.1778.79; tattila = tatpara [5.3] 1.26:2.6, 64 12: tattila - tapAsa 29.43 65.26:105.42.44 94 15:103.149 vavvIsa = vAdyavizeSa 113.11 gaDA - khaDDA khAniH (khan, khAta)[2.66]88.5 taliccha - tatpara (tat + lipsa) [5.3] vArija - vivAha (vR, vAya [755] 15.6; gaNittiyA = akSamAlA (gaN [2.81 gaNettI] 1.12:7:83:11.67 21.45: 11.39 tisariya = vAdyavizeSa 70.58:96.44:102. viccha - nivaha (vicchada)[7 32] 6.103: garuliyA = khalUrikA = zastravidyAbhyAsasthala 123:11311 88.25 12.107, 26 54:63. tuDi A = AbharaNa-vizeSa 81.104 gAmauDa -668 grAmapradhAna (grAmINa, grAma 36,72.25, 99.62,71 __ kUTa) [2.89] 66.8 dora - stra [538] 8.108 100.6.10555:107.11 goja - gAyaka 8519 dhaNiyaM = gADham (5.58] 2835:29.21: virika = vidArita [764] 8.118, 12. caccika = maMDita (cacikA) [3.4] 3105; 36.22:42.22; 14.6, 125,45.32,61.23 12. 118,28.28:43. 62, 52. 22, 70.56 vuNNa = udvigna, bhIta [7.94] 17.78: 63. 25:72.27,111.26 102.137.176 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. dezya aura anukaraNAtmaka zabda veArima - pratArita [7.95] 11.46,26. 12:65.31,15,89.18 saccIsaga = vAdyavizeSa 101.123 sacchaha - saraza [8.9] 41.31 sayarAha - zrIghram [8.11) 21.15;74.31, 88.1.89.281.7. 10:110.117.16 savaDahutta = abhimukha [8.21] 1.46,5.75; 6.229: 7.308.17, 1.2.112,131, 157, 175,175,218,238 10.57:30.12; 33.62, ... 31.2835.10,52.13, 56.22:57.31:59.18 61.9 12,12,5971. 19,5673.13,98.28 10..5,22 savvala - praharaNavizeSa 8.95; 12. 84:53. 82,10959.21,39; 61.5:01.23 sAmaccha = maMtraNA 12.35 sella = zara ( zalya) [8.5.] 7.26 ikkhuva = ( utkSip)[8.60] 8.122:9.68 14.39:117.5;118. 22,23 halabola = kalakala [8.64] 8.280:10.. hallanta (calanta) [8.62] 4.062 hilahama - drumavizeSa 21.18 huDukka - vAdyavizeSa 57.23 hutta = abhimukha [8.70] 1584:19.19; 27.31,32.24,55,33. 71102, 34. 38, 35. 53:54. 17,53.147 59. 27:59.81; 61.8, 34,67.34,71.52:07. 85, 86. 24, 94. 5, 107; 100. 13, 113. 25:115.22 kaDakaDakadenti 26.56 kaDhakaDhakaDhenta 26.5. kaNakaNakaNanti 26.53:53.86 kilikilikilanta 33.8.95.41105.54 khaNakhaNakhaNanti 12.112,26.53:71.3. gumugumAyAra 9.58:33.9 gumugumugumanta 2.10:15.29,16.47,92.9 gumugumugumenta 6.209 gulagulagulanta 22.32 gulagulAyanta 8.262 gulagulenta 8171:102.2. anukaraNAtmaka zabda ghughughughughubhenta 105.59 ghuluhulavahanta 3.81 caDacaDacaDanta 26.51,57 chimichimichimanta 26.48 jagajagajagenta 1.2.125:108.. jhagajhagajhagatti 102.21 (taDataDataDatti 12.112 rataDataDavo 71.3. (taDataDArAvaM 39.25 dilidilidilanta 1.1.21 dhigadhagadhaganta 12.51026.545107.1. dhigadhagadhagenta 103.1.1 bhugubhugenta 1.5.59 maDamaDamaDanti 26.53 raNaraNAyanta 94.39 sNuruNima 1.5.50 sagakhagenta 12.. simisimiya 1.5.55 huhuhuhuhuhanta 11.3 2-20 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADDENDA pariziSTa 1 se 6 kA vRddhipatra bhahasAlavaNa 92.25 maMDaliyAujANa 103.15. mahiMdagdaya-ujANa 93.1% 1.6.15 mahiMdodaya-ujANa 92.15 pariziSTa-4 (ka) aMgaya (aMgada) 82.1.1 tuDiya (truTita) 82.104 strI 1. vyaktivizeSa nAma jaina AgamAMga 111.23 bhArisaveya jaina Agama zAma (ArSaveda) 11.75 caMDaravA eka zakti 63.21 jiyAri dekho ajia (2) 11.21 pubbasuya. pUrvazruta-jainazAna 114.23 bhahakalasa rAma kA kaMcukI 93.8 bhANusavaNa dekho bhANukaNNa 8.89 mahappA AThaveM kulakara 5.55 viyaDDhA vihIsaNa kI strI 77.16 visAha bhaMDArI 29.11 vedazAsra 11.79,8. dekho Arisaveya sirivikkha eka bhaTa ..4 sumaMgalA-5 rAjA dasaraha kI mAtA 28.7. hariNakesi / indra kA senApati 1.1..., hariNegavesi / 1.1.71 pariziSTa-2 (2) mAyudha caMDaravA (adhi). (9) anya aMgasuya puvvasuya Arisaveya veya (27) rAjaparivAra (1) ikvAku puruSa jiyAri sumaMgalA (2) rAkSasa strI bhANusavaNa viyaDdA pariziSTa-3 (ka) arijayapura-1 5.1.9 , -3 13.35: 58.12 veya dhUla (ghUka) 1.5.59 pariziSTa-6 dezya zabda Amela-guccha [1.62 ] 117.29 otthaya=khina [1.151] 93.3. khumakSullaka [2.74 ] 1.1.32 gahiliya-unmatta 13.13 cellaa-ziSya,bAla [3.1.] 97.13 chAnavidyut [3.24 ] (chaTA) 96.15 raharaya=zizu [1.8] (dahara) 89.5 Nihuta-nimama 116.5, 6 bIviyAmmyAdhamRgI (5.53) 1.3.2. gavaMga bahuvAiyA 98.62 kubera 86.33 kusumAmoujANa 82.5 paramujANa 15.11 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 7 pAThAntarANi prata 58 h 4 0406 32 A gAthAMka pAThAntara prata gAyAMka pAThAntara prata gAthAMka pAThAntara prata gAthAMka pAThAntara uddeza-1 24 paTTovuka 5. 'dukkhayaM pattaM // je .3 vibhAvaNaM 1 bhavaNindacanda 55 laMbho virA 3 tijaguttima 26 pa ciya 57 mahapuva' 76 vihIsaNAI, 3 sasippahaM 28 'cariyagamme, 58 laMbho, 'sattipahArA, 6 rayamala 29 kavikuJjarANa lacchinAma je,kha 78 bhavaNe ji 8 gayaM tacaM 'varagajagayagaMdha' 58 dahamaMdirassa gamaNaM je 78 Na, kAyastha 9. "jiNo, varagayagandha 59 rAmaNa , 80 Na tavo, 1. gaNaharehi je.kha 31 attANusAra' 6. vaM, pasAya jaNaNunbhaNaM 81 bharahabhavANaM 1. dhario 31 sArasarisa kha,mu 6. 'nAmeNa sirivacchAlihaNadeha 1. dhariu(o) 31 gAhAhi 62 bhUyADavIya 'Na pabattI . 1. saMkheveNaM ca u 3. saMkhevamiNaM NisA je 62 niyoga je,kha 85 saraNuppattI " buhayaNeNa 32 ThIvasa' 62 darisaNosava kayantavasaNe 12 dosagaNaNa purANe ya ahiM 62 aJjaNA sama duggaI 12 subhaNiesuM 33 tisilA 65 Na pagihiya dummaI 12 giNhanti 34 kahie, NavaraM dukkhaM saM 87 paraloya 13 jahAgamaguNANaM 35 usahajiNa samaNupatto // 65 // 87 soya . 14 pavaNahiyA 35 abhiseyaM maNamaM bhaggagamaNaM nevANa' 15 tisthayarehi 36 ceya / paDiyAgamanasthi 89 bhAveNaM 15 amhArisehi 36 muTThoo jiNathuI kAuM / siddha 16 loo 'haTTi ca // bamma aNaMtavirio uttama sAhavehi 16 mAreNa 37 raNasaMgAma kahei haNuyassa iya 17 rogAvAsaM, 1. suosuI uppattI // ityadhikaM je nAmuddekho 18 hiyaya ciya 12 aisanta bharahasmaya sattunAma uddeza-2 18 12 'vibhavassa ceyamANANaM dheyassa 12 ssa kAraNe ceva , 66 videhi taha 1 jambuddIve dIve 19 aNNe 13 taDikesiyassa caM kha 67 va daTTaNa 2 gomahisavala 19 vi ustava diNe. 44 asaNivegasta je. "savvabhUyasamaNassa 2 vaDavapuNNo uttima 45 aMvayavaha 69 kekAvarasasa 3 vai-pavara kuDubiyasa21 darisaNujjuyA 15 kikindhapura 70 vAlikhIlassa 23 bahuviviviyappagaMdhalu,, mahantANa 71 rAmassapurinivesaNaM 3 kuTThAro 23 susugaMdha(va)sIlagaMdhaM NigghAyasaraNa 71 paramaM / 4 matIo 23 jANAi 19 taha ya paM " vaNamAlAsaMyogaM je 5 nANAharaNa 24 je vi ya samamullAvaM 50 mandoyarIya la 72 'vibhUsaNANa 6 vIvAhosava 24 jaluddhA, 53 rikkharayAI va ki 73 jaDAgiNo 7 pukkhariNIsu Shikinarianistial :::::: 406 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 46 aha vA geNhiUNa 11 kiriNavicchuriye " agara 15 agastu 12 'harAlo 13 pecchaNayaramanta 14 ssa va sohaM hAUNa kha zIrSakaH zraNiko rAjA 15 naravaiguNehi 15 vesaSaNo 16 bhamarabharaniddha 17 samagejha 17 'jho / baranayara guNaNAtpariccho vara kaDiyaDahatti hatthoru ||kh 18 somaNiya je 20 tassa naravaridassa je,kha 20 pAvejA 21 puraM dhaNasamidaM 21 narindavasabho 22 tisila 23 suNiUNa 'yarayaNavarisaNaM 25 khIrodayavAri 49 mahayasA 89 saMbAhA :40A000 77 kujjo kha 1.5 hi vahiyA gumugumugumenta je,stra . 77 dukkhehi je,kha 1.6 yA dhIrA je 77 syaM je 107 logasatthe 13 logamiNa 78 na havaha gha je,kha 107 rAmaNa "kiriNa 78 dhamme budI 107 maMsAdI 44 mahAjasa 78 lobhamoheNa 1.8 'rAmaNa jekha 45 saMyoga lomamohesu 1.9 jai vi pambayasatesu je 79 bhAvijA 11. mo samuhayaM pi kha 48 mayahAhivo 81 keeltha 11. samupa (yaja)yaM pi je 18 jiNasayAse 111 aNasaNamahAghora 48 nIsario 82 samajjenti 113 annaM ca e 19 modaNNo 83 vikiTTha uiNNo 83 thevAva 113 rAmaNeNa 83 nevANa 113 nagari __ maNDalAmogaM __ varamaNuttara 115 erAvao gaM ekake pAyAre aDha *Ne vigicchaMti " 115 ano bama 'majutte giNhanti je 115 masirAsi // " 'siMhAsaNe 89 karisaNAdI patteyaM, disaM disaM ki je,kha ii pa 'mi bI narayaM, ghoramaNetaM paumacaripa "mmi disAbhAe, paM. duruttAraM biio uddesa je,kha suravarANaM / kUDatulA sA khattINa guM vavahArI uddeza-3 'mahantANaM guNehi 1 kiriNa vantarabhuva0 93 karaNabhaMgesu 2 kAraNeka ucchAho sohammAdINa karaNajoeNa 3 pariyario / va dhammAhamma 4 padesa mAgahAe 95 laMghati 4 gaNaharavasama 62 jIvAjIvaMta tikkhaveyaNunhaviyaM teeNa 6. ubhao 98 mayahAhivo 6 diNNosIsa hoti 10. uttharaha diNNA AsIsa vaNassai taha.ceva je 10. mauleto 6 ciya uva , visayarAgamU "ujjovaM 7 'Na patthavaM so ' , lAbhAlAme 1.1 kusumapaDuccha 8 kusatyavAdIhiM jesa rogasogesu siviNe 9 rAmaNo gamya sumiNe 9 suraguro cAureta 1.3 "tUranandi suranaro maggammi 1.3 maGgalasatehi __ je 9 tiriehiM jesa 75 dukkhehi " 1.1 payato 1. ma ya aarnno| je " 105 vAnarehi je,sa . chidreNa 49040490 :44 14 pAvAnta na 9 . . 26 teNaM sima 27 kAUNa 27 Thavinti haviUNa ji 28 mAhAra. 3. aTThaka / aTThaddhakamma vajuttacittastra 3. gujovakara 3. "jagujoyakaraM 32 saya samastho, 32 samato mAri ti viM 3. baddhamAgahA 36 muNivasabho 36 bohaMto 3. 'vibhUsahimo :43: ::::44:44 SA: Aat: , Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 kumbhayo 12 NNo ya / 12 vAnarehiM bhagavaM 13 13 14 14 15 16 16 17 17 17 bhAgo ya tattha AloyaM ta 18 19 2. 22 sehaandha kevalINA si maha jijayareNa siM neya maNuvamAhAro je mAmi de je patthava khettavibhAgo kAlavibhAgo 21 31 je kha je 30 3. devaloka samA saMparikkhitto do ceva sayasahassA nAyabho tassa pariveDho paDamavara iti prakSiptapAThaH 23 navanauI 23 vicchi 25 mahAnadI o 27 saTThIu tahA, sIhAsaNANi 27 29 bhUmisaggA, 3. ra 2. Nicei ya devaloga voti / 32 eravayassA, kiNNaradIvo 32 33 NI baDDI 33 kALe, 34 mahiDDhIo 36 AuThiti 37 vibhUsaNa 30 ete hi je, kha muravasa esa parihipariNado je, kha je 33 39 je 23 27 kha prastha je, kha prasya. je je, kha je "3 kha je 20 te 30 38 45: 43 43 46 39 41 41 baDhI 42 evaM muNiuM 42 keNa kieNa 46 49 56 56 56 56 57 58 " 65 65 60 61 62 62 63 63 65 mA nizca suhiyaM jatthasuhiyA thevasese baDhI saheba kA pariNamati sahA veNaM 51 tassa suI supavaNNA, 52 nAmo 54 jeNa 54 siddhaM ca 54 ahava addavattaM "bhUmitaM pyANa 3 7. pAThAntarANi aNNe AlayatrasabhA, pIsamA Adi piyasamA AsI kha je gosappeNaM ca pA kha varAyeNa mu vasabha "si sUra jha suviNA navaravipuTThA, suiNatthaM 23 "Na suiNa atyaM piyayame " " "" je bharaddammie chauppaNNA kha je je je mu bhogar3iDhai nAgavaso je 'lAyaNa 'viNioge madevi a kha je 39 "" 39 35 33 kha 45 9 45 66 60 o mAsANi paMmu 68 jagammi 69 khobhanto 190 laNa puta je mu 70 71 72 73 74 "vibhUsasahi puNNaMmilAbhayAI vantaradevI 'saM khettaM // "vasama 74 cauppagArA 75 kaMkeyaNasUrakanti pajjaliyA rayaNavuDa "laM cakiya pAse 81 <1 FUTE 81 umgAvivadda 82 hariNaula 82 'ghaNacande 85 canda paha 85 mA sA 85 jAtI saMkhapahANaM 91 kusuma sugandha 0 75 76 kha 77 puloyanto te savva 78 samujjalasirIyA je, kha 78 je 9 phali 71 sulali 79 sulalie layA "maNimayUha' 80 87 88 ru suma 88 "ohale sabhAvabhAvasthaM mi kha je kha je payao pasAcittA 35 gA ya NegaviddA je, kha 8. "NAgaru 89 keettha 90. 37 37 je je 13 kha kha 13 je, kha je 94 abhisizciUNamA 94 aDisibiuM samA kha 95 madhu' je 95 95 15 jA 16 upadveti mu 96 97 viyare su 102 sambhUyaguNehiM je, kha sarisehi hatthehi 105 surakusuma 105 106 106 107 *va (ba) leNa 107 kIlayasatesu 108 lAvaNNo 112 devei 112 pAsaNDANaM ca u 113 navajoaar 113 114 114 114 115 116 ve si 117 117 118 118 119 121 122 122 132 132 132 je 132 tailokke aIsayaM po vasabho bAraha "pApasA kaNNApara sidhyAI ja jogeNa narA 123 123 125 125 126 127 usaho 128 najai kuNai bahuM ceM bahuvi naDIo bahu viDio "jamujo sabahuo 131 131 jayasaddAlo 'candamaNi' pariveDhA "kammavirayA huti savvasansa * jaNammi "ndA bhave tao bI logasaMbandhe parva acchao aticchima 69 ghAu su sibiyA je, kha kha je. kha je je je 22 39 je ( je, kha sa je 45AA Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAntarANi SA:::: 15 59 para 1585 je,ka,kha 133 suravarinda jekha 160 kiriNa je 133 baMdiNamaNughuTThajaya 16. juvatIo 13. patto ya varujjANaM 16. lAyaSNavesAo 135 'puttasayalapariyaMtaM , 161 'rA vi tasya u, vi,, 136 namokAraM 162 samiddhi 136 cauhiM 162 kareMti 136 sahassehi __, 162 viula ca 136 patto jaiNaM(ya jiNo) mu 137 vibAuho uddeza-4 139, cauhi _ 'ro sANaM 139 sahassehi 1 nayarAmara' 140 keitya 1 juvalo 11. bIie 5 cAmarAdINi 14. chammA je,kha 6 keettha 14. 'bhaDehi rayaNAdima 142 geNhanti . sundarIo 142 ambarayala 'talaccho 144 pAse pattA 11 jubala' 144 namivina mi 13 surabhigandho 145 pariyAra 13 kusumehi 146 juyANe 14 dundubhiSaNa 146 do vi jaNe 14 gabhIra 148 pabhU pavarapurisa 149 vijAo aNe 17 ghAtikkhapaNa 151 ubiTo 18 uppaNNammi 151 paNavIsA jeba 18 taheya 151 ubhayato je 18 viulaM 152 , seDhI mu 2. samaNuppattI 153 tiraseDhIe samuppattI 153 nAma vikkhAyaM , 20 uvaiTThA 153. nami vikkhAyaM paMcaaNubvaya '153 bahujaNavayamaDitha je, 24 sattahi 15. kinnarAdINaM 24 sikkhAvaehiM 154 risAi va Naya kha 24 U desa 155 oyaNehi siMharaTuM je 25 labhai je 155 umbhAsita suramaNueparama 157 nagara 25 ahammeNa 158 ro maNaharavaNeNa hoi jaha bIva 158 Na pajjalio 27 viha tavaM je 27 vikiTTha je,ka,kha hiilihat: 4 27 kareMti 51 parisahabhaDehi 27 aNNANiyA 51 uttima 27 viha ki 52 ba sayalasaGgo 28 maNabhavaMtI 53 mahAbhAgA 28 parimamantA 55 tavabaleNa je,ka,kha pauMti 3. savvajIvANaM 56 samiddhi 3. dhammarayaNa 56 dekhalogammi 31 varavihiya 5. devalogasamA je,ka,kha 31 NA suiyA 57 gahavaiNo . je muIyA dhaciMdhachattANa ka,kha 32 keettha ka kha 1 thalayarayaNavAsA je je,ka,kha 62 rajavibhUI 33 suravaravasahA je.ka kha,mu 64 'mahurehi rogAivi' je 66 savvajIvaM 35 caurAsIiMtu ne,ka,kha 67 nisuNeha cauddasa mu 67 mAhaNuppattI coisa je ka,kha 68 i sasa 37 bhagavao 69 karIya 37 sae va dehe 69 NaM te ni 37 dehe ya nigvekkhaM ka,kha 38 NAma sA / 72 vayaNe .. etto takkha ___ 72 NA vigayamohA takamilapuri 73 aNNapANAI takkasi 73 annapANAI 52 NaM vayaMtatUrANaM 76 kAgiNi 12 Ti. 1 pravRttam 76 Na puNo na 55 samabhiDiyaM 77 etthaM 44 tatto ya cakkhu 77 kayastha tumhe bhuvayAsu 78 bhaNiyaM, meM "vi vayAsu ka jiNavarehi bha laggA, do vi jaNA 78 ekamaNe ni ekamekka diddhdppaa| je 8. dheyaM ti / aTThayaDiprattaba 8. bhAsaNameta 16 jujjhanta sa kasa bhAsaNamette je 49 maviroha aNNesu ya sa va hisaMti 5. nAseMni je 81 vimohenti , 50 deviDDhIM vayaNameva 51 muttuM / 83 teNavi ni 51 evhiM 84 sayale ciya je,ka,kha 45 2048:4149 0.25 0.1558 15 15 5: Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi je.ka,kha 85 ti u mA je,ka,kha 21 vittaNa 57 Na tatto / 9. viha maraNaM 85 je riyante pa " 22 'paharehi kha 57 mAyApiyapu je smuppto| 86 mohentA 'paharesa se je 57 yaNaM sayala / ka.sa 17 bhAyaNo 86 kusatthehi / 23 bahaviha 57 padhvaja vi ya ta vasumatIe je 21 desayAle je 58 dasa ceva sayA taha je 93 aha tANa ca 86 vasumaINa // 24 'o jiNasagAsa 58 Na saddhi mahA ka,kha mahAjasa 87 puradevIji 24 maNisayArsa 6. aha coisame paramasIso 87 nevANa je,kha kAUNa ' 'rA, paMcANauI kiNiyA goM 88 tiloganAho bhaNaha / muNI lakvaM mullaM jAmva 88 nevvANa kumuyAvaI 61 / yamasIlavarANaM govalaeNaM 89 taNamiva 98 samuSpaNNo 6. suNeha sihi mullutthaM 89 samaNupatto tato cao mehavAhaNo vikkeUNa ya ja je,ka tujjhatuTThA liMgahiI , 31 sigviddhamANassa 65 guNarUyasaM tAvalitti 90 pukhajiNA sasito. 31 saJcavAdI 65 guNabhUyasaMpaNNo ka,kha nAmehi sasinA meM 3. puravarAmao 66 tattha sUro, ka,kha rUyasaMpannA vasabho uddeso saM 36 sirivaddhaNo je,ka,kha 10. maMjAro sammatto rUvasaMpuNNA ka,kha 36 devattaNAo 6. 101 - 36 No maggiuM payatto ,, Na taM, ThaviUNa uddeza-5 37 vijAhareNa e 68 so vi jAiyaMtI ka,kha * lo viya, 1.2 nimittA u sahoyarI nivo DAo je,ka,kha 1.2 1 amayabalo te u niyattA u. 71 apecchamANo 4. muNivasabho kA 5 sasitaha 104 sisuNo cuo , 50 Na tikhutteNaM / , puNo vi so Agao 5 tassa vi pu 104 dharo rayaNavAli-. , 1 paTTavandhe sagharaM . ka,kha 6 mahAnandaI ka,kha , 'Na to NuppaNNo 72 No / thakko ara' , 7 tatto pabho vibho iya, ka Ti. 1. caMdako 72 paDicchaMto 10-105 pUsabhUDa tatto pabho vibho visa 44 rattoTo 73 tassa vi ya je,ka,kha 1.1-1.5 vissabhUha ka,kha 1 asassa saMbhavo ka,kha 45 mAlidu biMducUDo, , 74 samiddhI ma 1.6 joeNaM " pavamAdIyA 15 gayaNindo je ka,kha 77 sio sasaMmaMto ka, Na vissabhUi ka,kha 11 somappamassa , 5 naravarindo , turiyacavalo, cuyaisamaNA keitya 15 egacUDo ma.je.ka.kha . vasabho 1.9 arijiyapure 16 'do / jAbo ya .. jAyAvai ku zIrSaka: 7 keittha pUrNadhana rayaNavejo " 19 Auya usseha , 83 sasvA / kumarAmaradhaNu 15 vajajaGanAmo 51 putto vi ji 85 jayaMmi ji' (iti saMzodhita) , 15 vajaMghao 52 kamalamAlu ka,kha 85 hariyAso maradhaNanAmA 17 vijjasajaNDU 53 "veNa guNapuNNA je surujAe paJcajjA 18 vijjudaMDanAmo , 54 amiseyAI 86 bhAvaNo sahassamayaNo ___ka,kha 54 vijjudADho abhiseyAI 87 suruMgAe 112 parikaheha 19 sArasaMpaNNA jeka kha 55 juyaipa 87 o turiyaM / parikahei 19 sutesu je 56 'hAmagaMdhara 89 kharagappahA 12 NamuppanA 21 ja jogamArUDho , 9. kAsagaM , 113 rammako ......................... .. je ka,kha :00 g:4444A: .... ka,kha,je ka,kha Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi a 4444444 ka 44 4 4 114 padhvajA 143 samatItA'NA ka,kha 115 Na kAlagao 144 titthagara ka,kha 115 saMcae ya pure , 115 vaikanto 16 payAvale 145 niveio dha je,ka,kha 117 piusayAseje,ka,kha 146 payajA Avariso ra je 147 saMbhavAhiNa 119 sahassanayaNo 147 sumatI . 119 ahiyaneha 17 vAsapujjo 12. 'guNehi 118 nemI 121 tANaM deha kAra 119 pate 121 kimbA accherayaM 151 nAmehi 152 samadIo je aNNaM 153 bambhayatto 122 "pujAruho 15. 'o suppabha je tilogapucchoDariho ka,kha 122 tilogapujjoDariho na 151 ya hoi nA ya va hoi nA kha 125 kheyaro 'No ceva hoi nA je 125 balasamiddho 156 rAmaNa 125 suyaNu jarAseMdhu . 126 sAyaravaro 126 kiriNa jarAsaMdha 126 pjjlio| je,ka,kha jarAsaMdhu 157 pate 126 kANaNavaNehi 15. mettAe yu samattaNa 157 ussappi 129 'cittapAgArA 157 osapi 13. baMdhUja' 158 paramabhattoe 131 maNikiriNo " 163 to ujjhi 131 devehi 163 paramabandhU 132 bArahaddhaM 163 'bitijjayaM 13. pAgArA , 16. abhisi 13. *bhavaNehi ka,kha 166 uyahI je,ka,kha 134 airammA 168 kayavibhavo 137 bhujasu 17. 'Ne va saMsaMti 138 bhANumaI kha ka, ya saMti ma 14. gayabahukAlo, je 171 mantIhi 11 da ya satya je,ka,kha 172 dAyaM gaMgA 112 guNehi je 172 nadIpa 142 'satehi 173 sagaraputte 113 sayaro 171 do vija 113 varasaMkhaM ka 174 kAraNa ya * je 1041948: 4 175 sagarasu 2.1 bhagirahI 177 kayaNuNNA jaM 202 uphAriya jaMpio pattA ka 2.5 suyasAyara . jaMpiuM payattA 211 gAmo vi je,ka,kha 178 ko ittha 211 hA jaMtA hatyINa je 211 18. jasse ya nAmasiTTho je parimiliyA kakha parimalio je - vaha kittisaMpaNNo 213 smnnupttaa-|| je,ka,kha kittisaMpaNNA 214 kuNaI 214 sahassaghoro huyavaho jaM vA 215 sagaraputtANaM huyavaho jaM va 22. viNissanti vasabhA 223 parigaNento 183 ya pAyavIDhA 183 / 223 parivuDho 183 ukkhayammi 221 samaNehi 181 aha eM 224 kayaniogaM 184 kuTuMbammi 225 ujANavAla jeka kuTumbammi 228 pIyaMkaro 85 dhaNuphalasu. piyaMkaro 185 "vijjuliyA 229 'yaM karitu 85 hA sajI 229 jiNahare 186 sositi 23. tumaM taM saI sosenti suNiya hai 187 cakkaharAdI rivU sa 188 logami ritU sa 19. Na viNA iha 238 ettiyameto ka.kha 191 NUNaM 239 kUo 192 to picchilaNa 21. putto ciya 192 vasavambhalo juyarajje 241 193 mavaNesu ya caiUNa cauvihaM pi je 24. cau vihaM ca . ,kha 193 Nesu vi mu 211 surottamo 194 Na va hayA 243 'bhanAmadheyarAya je,kha 194 avarAhiya ka,kha bhanAgadheyarAyaka 194 duTThaverINaM je ka,kha 291 sayA, chaceva ya 'kampeNa vara 199 navanihIhi va je 245 sannibhAI navahi nihIhiM caraka 245 sarisAI navahi nihIhiM va kha 245 'sasuehi 2.. bharahAdI 'sasueNa. 4 4 4 4 :4 4 4 : : : ..... 4 4 3 kA je,kha 194 duTThaverINaM 4 . 4 4 4 04 . Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi ..... 4444449 : .: 1010 gya4: 246 haso dIvo sammatto ka kha 246 'jo,haNo vaka 298 'sasutehi uddeza-6 249 maNimayUha 1 mae payatteNa / 252 jassa ya nA 2 dakkhi Nallase' 252 jayammi vi 2 do tattha vi jayani(ti) vi 5 I, dhIro AohaNa nA 5 nAma ADaNaha 7 vatto 255 'o / jassAsi ciya 255 sahassameka 10 harisubhinna 257 dIvaM pu 1. harisavasubhiNNa je 258 samAseNaM je ka,kha . 11 suyasamaggo ka, 259 bhImappabhassa je 14 raha-turaya-johasaM ka 259 pUyAruho 17 tuktaM 259 jiyabhANU 19 sehi bAhulaM // jiNabhANu 19 hoja 26. jinnbhaannuss| 2. thuthukiya 263 ) vajanajjho 21 uttamavaMse 263 'rAdaNo ciya 22 varageha 263 'rAmvaNo viya / 25 bhAvadosegaM 263 gvuimahaNo 26 bahunIisasthaku 264 nevANa bhattivato 2. suddhapatte, 261 aNilo va ca vasumatIpa 265 mayUho 31 dIvo ya saMjhayAlo / 266 gayakhobho 31 suveyaka 266 damaNAdI je 31 suodhaNo 266 harANue / 31 nAma puo dhaNo vi ya kha 266 harAeNa || kha 31 jalaojjhAo 21. purIya sAmI jala ujjhAo 269 mehappahasa jalaujjhANo 200 vijAharehiM je,ka,kha 33 bhANu 270 ANAIsariya" 33 pavamAdIyA 270 guNapattaM / 33 ramaNijje je,ka,kha 271 pAveMti 35 tattha vasasu vI ka,kha 271 keittha 35 vilaMbato 'lA malakammamukkA je,ka,kha 36 haya-gaya-turaya . , ka .. tarunbharehi , iti mahApauma va 10 nacai ka,kha 'sAhiyAra ka " samAvasaM je,ka,kha 18. 11 navIhiyAkalio ka 74 kikkindhapura je,kakha 42 patto je,ka,kha 75 AhArAdIsu je 43 pANamAdIyaM je pavarapItIpa 43 ca sambaM kI bandhavA viva 44 javAo layanti ka,kha deva va bhUyA javAo laMbaMti paya bahula sabhAvA , dharaNiviTe 45 bhuvarga je,ka,kha dharaNivaTTha 56 rayaNamaya je 8. ya ciMdhArAmAya 46 bhittivicchuriyaM je,ka, 8. vAveha parva 46 va sobhA 82 rikhu ni jeka 47 uvakaraNA je ka, 84 do sa khe 17 bhoyaNAdIyaM 87 dhaNueNa 19 nameNa 88 *raciMdhehi 5. pUrentA __nti ya vA 53 kozvavihANeNaM bhagavo jeka, 54 devo vANaracindhe 54 bolinte puSvaviriyaM 54 mANugottara kikkindhapure 59 vajana 93 kikkindhe pu 59 "o vIro ka, 93 bhAe sariso, su je 6. pucchai dhaNasu sAhu je 94 aTThonaraM 62 sahoyaraM vijAharatara 63 kaNaTTho 'cciyakammarasa 64 baMdhavajaNeNa sahio, puNai indo 1.1 pavarabaula. 65 purajamma 1.1 susamiddho 65 paribuddho 1.1 nandanavaNo 65 parivuddha ...104 gADhappahAra" 69 pariNati 104 savimbhalo varadhUvaM , 1.4 pavaMgamA vatte ciya , 104 jIvAso vatte viya 105 dino so sA je vatte viya 108 calaNesu jeNeya dha 108 mahivaDDha 72 jeNeyaM dhaM ka,kha 110 pavaMgamo 72 ha kAuM je 114 bhaNaI 73 jeNeya 115 sAhehi me dhammaM je ka kha 74 amarapuri ka.sa 116 Nehi puDhe ka,kha 4 sarisasobhA je 117 sthanicchayA , : : : : BT 60 169 A4: . 204048 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 7. pAThAntarANi 440444 A : . 02 118 mohajAleNa je,ka,kha 153 "o vIro , 230 'mehavaNNavayaNo 25 vivaDA 119 saMtosaM'Nu je 159 ya savve, ka,kha 'mehakaNNavayaNo 26 bANatomara 12. rAyabhattaM 159 maJce ya Thi je 230 vijjuNAula 26 Auhasatesu 12. bhavaha 162 kittisaMpuNNa ka,kha 231 vimukkajIvAsA ka, 28 ADoliyaM 122 raladdhamAhappA 165 lA havai vA(dhA)tI je 232 nigyoso 29 kharagatomaracaDakkha 123 pAventi 29 tomaravaDaka 124 mokkho 167 raie cetra 234 nigdhosaM 29 'sovameha pa 125 jai viha tavaM 171 sAmie je 236 piyamAI 30 ejantaM 126 vikiTTha , 172 pate je,ka,kha 237 ettohe maMgalapure, 30 avaDDhio 126 ameyakAlaM 172 saMpaNNA pattAhe maMgalapure, 31 doNDa vi AmeyakAlaM ka 173 jo te hi 238 'vibhUtI 31 raNarasakaNDU 129 asipattA ka,kha 173 tassa karehi je, 239 pIyaMkarassa raNassa kaNDU 129 patesu je 173 varataNummi mA je 239 pIimAisa 34 degsamasyAo 129 pAveMti je,ka,kha 173 varataNummi mA 240 vi ya sumA 34 ruhire(rA)haviMda 13. baha rannammi je 175 NaM / Acheya 24. raI viseseNa ka,kha 35 Amarisavasarga 131 eSA gAthA apragAthA- 177 vAnarINa 254 bhayasaMgA je,ka,kha 36 saparahutto .. pazcAt ka,kha 182 AbhiTTo 244 cArittayuttA je 37 bhiNDimAlapa 131 "nti ziNo . ka,kha __ 182 payakaNaM sivamayala bhiDimAlipa 134 ghAaiMti 183 kikkindhisuhI ka,kha uddaso 1. AsAsi 134 beNNi kikkindhasuhI je sammatto ka,kha . suravarassa biNi kha 184 iva, cakkasaNAho je,ka, uddeza-7 10 o naravaissa ka,kha 137 kAsapuri je 187 tAlio - 43 Aiccaratti 137 ThANoeNaM . , 187 pariveDiGa 4 saMjAo 46 vo dhIro ka,kha ThANajogeNaM ka,kha 188 'gamaNadattA 48 puhahatale 139 jhANovajoga je,ka,kha 7. nimbuyapasasthA 195 pAsai 19 jakkhapurao ka,kha je 197 kasseso 111 muTTippahArA ka,kha 9 je,ka Na patto 49 Ti. 1. sahazanAmAnaH 9 mAhappaM 142 sapta kalusayA je.ka,kha 199 pucchAvalanta' 50 AsINAsINapure 155 suNitu 202 vaztugarayaNapAyAre je 11 hariNagamesI 50 vaisAvarapu 146 samajjei ka 2.2 pamAyasogaM hariNegamesI 147 niyaM bhavaNaM 51 pavamAdI je 2.9 12 taruvarakusuma o vIro tassalIla 147 geNi 210 mi pacchannasaMdeho ka,kha 13 kheyarANaMdaM "yA dhIrA 149 taDikesisa 211 bhavaNasobhaM 15 sumAlI ya sa "seDDhisAmittaM 150 kikkindhapu 15 jiTTa " 218 aNNapavva kasa 15. mahodahiravo 218 vilambantaM 53 nandavatI 151 'niveyaNo 221 rammapadesesu 18 Ti. dADhiH-zUkaraH, 54 kaikasiyAo 151 'Na uvviggo 222 dakkhiNadisaM je,ka, ISTrin 55 re bhImaseNa 152 abhisi 224 nigghoso nA 18 gamviyaM je 57 bhajappabhiI 153 nidiyakammariGa , 226 mArenti je,ka, 18 rI cayai (saMzodhitam),, logapAlaNo .153 niha(Na) takammarika ka 228 jantunivaha 2. amalaMkiya 59 gambhasaMbhamA - 153 siddhipuraM kha 229 nigghoso ni je 24 'UNa sNthaa| , 63 kuDamba je 53 raNA sudeg je 17 kolhuyAdIyA SA:490044 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi * je 26 sasimiva jo' juNDaM calei girI 29 mahantaM vAri, ni 3. kumuduppala mahuragu 404 sumuNi sumiNaM 130 tahA 39 je. 120 vilihamANa je 162 'nayarIya je 63 "hiyA havai jassa ka 121 cAliyA ,, 165 Na iMdaputteNa / ka,kha 123 vi ha pu , 166 navaraM ciya 65 sAhaNa? je,ka,kha vi hu pu 169 hohIi 67 parivADiyaM so dhU ka 123 abaDhaviyA 17. 'matIo 67 riyaM so 5 jeka 124 ya nANa 173 Na ramma nara' 74 NasamAiNNa 124 micchehi ka,kha (saMzodhitam ) , 74 dabaM 125 jA putta uddeza-8 samabhAse 125 savarasUsa 77 parikahai kha 125 evaM 1 va bhajAse je 126 coisaghaNa 2 tIse gu je,kha 79 paDibaddhA ___ kha 126 nikkhao 5 majjhaM ciyapa 127 jahA na 6 sarUvo 129 saMjaovayaTThAe je,ka,kha 6 samuddhahai 8. i / patte saca , , tadA 7 eva pabhU 81 karA dhorA kakha 9 tuMgayAgAraM 82 visAlakittio 131 lahuM pasajai je,ka,kha 13 nAmato 85 samArahai ka .132 sammattaM vi 13 (No nAma logvikkhaao| 88 kayaJjali 134 mmi asaMpuNNe je aya ciya caMdanahA 9. savo paramo ka,kha, 137 NI ya khohA je, duhiyA rayaNA svnivss| khimgasya .92 eyantarapi kha 137 rI vaMdhakArI 14 cettiyagharAI 9. hohI eso je,ka,kha 138 suhaDAiNI 95 jaNaNIya pi ka,kha 138 vijjoyarI 15 vijamajjhe 56 niyaivayaga 139 jalathambhaNi vijamajho 97 evaM su bhA' 15 gayaNatadi 139 giridAraNI 97 kAleNa so "dunaguggaseNo 140 NAvajA vi va ikkate 141 ravitoyA duja umgaseNA 16 vI mAraNo 1.2 142 balamahaNA iM te Thio 16 subho ma 1.3 142 varisaNI garuya 143 thovadina' 16 pavamAdI 103 cintanto 107 jAvapaDipuNNA 143 diyahesa ka 145 112 pate suNehi ddhA vijA ya bhA' 17 vayahi 114 mahurAlAvaM eya 145 pattAo 18 yAhivatI 111 'Na tulavantINaM 147 naMdasu baMdha 19 caDagareNa 117 gahanbhU 147 apaDibhUo 21 vasumatIe 118 padakoDentA 148 hiMDaDa saryapabhapuraM 18 dharaNipaTuM 151 matIyA sayapabhapure 119 'visaharA-rU. ,, 151 'maGgalamgIyaM 119 ya sobha 155 bhavaNolI 25 viSNaveDaM , 157 kayaparikammA je,kha 26 Na niyai saba ka,kha 3. gujata 31 kallANa chassa 31 vahantANaM 32 tehiM pi 32 lIlaMmi kolaMto // 32 vilambanto 33 to kayatyo 35 . annA chuhassa ka.kha 3. jovaNadharAo 3. udayakha udayakheDa kaJcuiNo 39 varakanANaM 40 esa dhIro 40 vicintanto kaNayabuhasahio ka,kha 42 kiriNesu patta 45 mayagadhamu 46 rakkhasa pa 46 saMbandhe tANasatthaM 51 naThThaceDe 51 vejAhara 51 'sacchahehi ya, aha je,ka.kha 53 'su ratte 53 pavara kallANaM 53 gayAiM ni 54 paramaiDDhisaMpatto pavaraiDDhisaMjutto 54 sayaMpabhapuraM 58ha aNesu khAI niyao ciya 13 17 paNavA ma ka.kha ka,kha 19 na gacchanti Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 4 :4 04 :.30 8 : 6. vivarIyatthA je 95 saraUsara' 141 karA ime 172 dahaNaM hai 6. vikappenti je, 96 rahiehi 142 'nayavihaNNU 172 tassamuha vikappeti 97 kajjujjuyA 'nayavihanna dhAvae turiyaM // // 61 dakkhiNaseDDhIeN 98 cakkapahAroM 142 muha 173 sampUrNagAthA nAsti , 61 dhauro visu 99 Desu mahatthaM 142 jiNava 173 pabatto 62 paDDayasarisA 1.. visihA 113 maNAbhirama 174 sampUrNagAthA nAsti 63 vaccamANo tahA raNaM khittaa| je 147 rahopatto 175 parAio A 63 teNaM ciya 1.. kaDA vimuhA ka,kha 148 tAliyA 177 mohaNAhiM 64 Na bIo 1.1 so hasthi na rahabaro je 149 vi ya, bha 178 'bhaggapasaro 65 sayaMpabhapure je,ka, 1.1 'karamgamukkehi 149 re ssNghprivaaro| 178 lagaigamaNaM 65 devalogammi 102 bandhuvaneho 149 to hohI 67 desaparibhavaM 105 bhArasarIro 15. sasaMbhabhahiyao 179 Na gao 69 aha utta 105 bhaGgurasarIre 15. i saMbhamahiyo 17. suhovadesaM 7. kumbhakaNNeNaM je 106 ekamekeNaM kAremi 72 tuma 107 suhAsAya 152 doNha vije 1816 ko vi 71 yalasaMjamiyataNU, 'suhAsAyaM 156 'narindeNaM so, 181 na etya saMdeho ka,kha 15. o ya rAyA 1.8 kAraNadve 182 naravaINa je,ka,kha 75 puraM jaM caiUNaM 158 nAgasirI 109 tA suyasu rAga " 183 vi hu ma 75 Thio ciraM nAgamaI 109 dAveha "181 vegavatIpa 75 gharaNIvivaraM je,ka, kAlukkhevaM naan tujjha'NhaM 185 to vaMciUNa viya tANaM 159 vihArentI je,ka,kha 185 'ya sA 114 valasamastha 77 bhaNai evaM / 114 to paha * daNaM hari' 187 degndA tAe~ 78 nayarI 114 cirAveha 16. jovvaNaM puNNA 187 piyayaraM 78 acchasi 115 'rivubhaI ka,kha 161 hohi ma 189 saradUriya 79 bhizcajaNa 119 Na varasarasaehiM 163 nimbADio pateNa 8.re vaya 119 ukttaM da 163 AsamapahAo ka,kha 19. bhogehi vayaNAI 12. 'mmi dhaNao pahao . 165 ujANe vara' 19. hi sahI 1 AyaDDhiya 165 re, na labhai ghII 191 jalasi 5 83 ghAyA parva tIe kae // 122 gihiUNa 1 tA calaNesu " 191 pavajje haM 165 ujANe vara' 122 sarisa 192 pabhU 86 ya saMthaM gha) ku 16. jiNaharagharAI te haiM abhiNandimao 123 jaM tae meM yA savihaveNaM je 167 kAravissAmi 125 vi oio je 169 19. jasabhAgiNI 87 bhaDacaDaraeNa taiyA o ni 126 'do vibho io ka,kha 169 ujaannvnnmmi| 195 tIse meM gayArUDho 13. camarudhubanta . " 169 "mmi niyai ju je 195 mehuNayapure, je guMjayaripabvayaM " 13. vimIsaNo je 17. 'ghoranta 95 vijAharAdi je guMjairipavvayaM 133 suga sA 11 taM pattaM. 96 baDagareNa vesamaNo . 11 vihalabhima je 198 vivasanta .1 savaNAdipahiM , 136 pavaovara je vihalavama raNamuho guMjayaripa ka,kha 139 ma asthi ca kasa vihalavemma / 14 paiNNase nANaM 139 me pukhazyale je,kakha 71 palayanti yasaka "he, bAva ma :404444444 .40318904040494046:0844 04 ka 19. . . jana 84 9 je 135 puhaI Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi uddeza-1 08. ka,kha 199 ddho saravarehi je 232 narayA ka,kha 262 jalApUriya 20. 'visaMThulaM je,ka,kha 235 vasaNaM 262 gulugulA 201 puNyodayeNa jA 235 tANa bahu ! 2.3 puccha jeka,kha 201 cakkapaTTI dAUNa ya ta 263 'nayarI 202 teloka 237 ucchittA 264 huyavahaniva 2.1 jaNamejaeNa 23. kahinti 265 miNi ukAmA 204 NA, sayadhaNuputteNa 241 calapari' 265 milANadhava ja ka,kha 241 tehi A je kakha 265 rala olaviya je,yA 204 pavarakaNNA 241 kugai viva 'ralaUsaviya ka, 2.5 lasatedi , 243 payatthehi __, 266 volente 207 karAviyA 244 gayapaharehiM bhU. ka,kha 26. puktaraNi 208 jiNasAsaNaM je,ka,kha 24. ruddha va caDanta-pa kha 26, cetiya 208 jjuyamatIo. je 246 u satto je 268 disAo 210 mottaNa mu,ka,kha 247 ruddho 268 gaNiehi 211 soUNaM 248 ghinaga sayaNa 269 vi ya tu " 211 paraMtuTTo. 250 ddnnddN| 2.1 viNiggato 213 sa! passahaka ___ o sa ma 274 timira 216 samanAlaM 252 evaM jo 274 NamArIyA 216 ginakkhaM 252 narAhivo 276 NamuhAhi 217 vimANAo 253 suraggIvaM ka,kha 276 aharegaM 218 eehi ma acchasu ,276 saMsArio 218 ehehi mamaM sa 253 riobhaDANaM 220 dharaNipaDhe je,ka,kha 275 tIe vi ka,kha 254 bhoge je 277 magjha -22. parihaccha je 254 221 nisaNaM paramANe je,ka,kha 278 ya bhaNayA sA, mu,k,kh| 222 pAsesa 254 na yaNai kA' je 271 dhammelayaM 222 balavalayamoM je,ka,kha 255 rAmmaNo 279 vayaNama dasANaNe 280 222 cakAruDha ka,kha 255 patto 223 dasamuho 257 bhaDavaDagareNa je 283 mottioUNa / 223 khandhaM 257 picchanto ka 283 parighumpriyadha 224 paramapItIe je 25. Umisaha je.ka.kha. 284 sAmanthA ka,kha 226 vasioM ya tattha 258 AvattaridramA kha 286 paNayasaMpayA jAyamaha bhUyA, paNaya 225 dalamuho 259 'saMphuDa 227 jajariyata" 259 "parantavaciya 286 mahabbayA, ka,kha 227 sayaM sama kha 259 kulayaLe 286 kittI suIsu vi. je sameM sama je 26. kalayala 286 mu ya visthayA // 228 'lapurAo 26. "viddumappasare (iti api ca) je 229 kulakaya 261 pasaraMtavivihamoM itije,ka,kha 231 bahujaNajI 2. 'diNaM bva uddesao sa * 130 jAyaMkatare 262 hai / patajalA kha sammatto 253 AAS.: 1 Aicaraiyassa 1 saMpatto 2 vasumatIe 3 upasAgara 4 tassa aNugaro 4 vi ya niyaba ka.kha 5 ikkhapure juvatIo 7 baMdhavasamUha nirAvekho 9 divasa vva tiyasa vya ka,kha 10 mmi aha sA, .. 13 ntA kaNgabhANumAdIyA je 'ntA kaNgabhANumAIyA ka,kha 13 rivuchiyAtI je 16 sAmiya 16 raNakaMDaM 17 ho tae niha jeka kha 17 vigayasohI 18 yasa suo, vihADe bhayanivveyaM sAsayasamAvo tassa aNuruhA rikhujaNeNaM je ka, 23 paribhamati 23 sayarammesu desesu 24 bAlisa edha (1) daha 29 paraganADo pamayanAho mauDamaNDalA paribhaNai 35 paDisaduo 1. laM imaM cuNNaM 1 bhotabvaM 15 dhaNayarovari 18 14 26 samudA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 88 suhAvagADhA 88 kamaloyara 88 yarabhattijuttA patthANe sa sammatto je,ka,kha ka to 44. 444444 uddeza-11 33 paramalI 34 naIya mA 35 nadIeN mA 35 uyahima thaNajuyalaM 40 thaNe 41 parigehi 43 "niuMDaNa 45 nadIpulINe 46 ciya 4. vAluyAe puliNe gavesaha 49. pavesiyA 50 nadI 5. suroya ma 51 nadisalilaM 51 'Na tao mu ka,kha 44 hatthA niggaNujjaya maIyA / 59 sarabha-kesari 61 silApahe 64 rAhaNiya 65 katto te pavajA, 66 ghettAmi 68 aha khuviUNa akkhuviUNa 69 'bandhaNomUlaM 7. bhIodaya 7. khusiya ___ aTThA cauTThANe 72 sahiyAo ka,kha 73 'kheDayakavayatomarA hatthA je kappatomaravihatthA mu kApatomarA itthA ka,kha 78 ravo ko 8. he ya vityario 8. pahiyA ya 87 dahavayaNo 88 niyama bAhu~ ka,kha jiNaiMda nivami paumapabha sasinibhaM sasippahaM 92 dattaM je 92 paNamito 95 kAyajogesu ka,kha suvurisa tuTTo ya tuha da pagAmemi 'Na bhaNi o dha Na muNio dha 1.. phaNimaNi' 100 maNimayUha 1.1 pasatthaM 102 ahiuJji 104 tiparivAraM ja,ka,kha 1.4 pubanto 104 maGgalasatenu maGgalasaehi 105 mayalamaNataM, 106 viciTThiyaM 106 divvANi sa' 106 suNeti ii pa je,ka,kha 'nevyANaga je uddesao sa je,ka,ca sammatto uddeza-10 2 sirimatIe je 2 "hivassaduhiyA tArA 3 tuTTho 3 amilasai 4 cintento 4 cintanto 6 kassesa pavarakanA ja,ka,kha 6 parikaheda cirAu o ka ,kha 17 rayaNagyadANeNaM 18 dANavibhaveNaM 19 viyArayANa 2. 'mbo, geha adibo , 20 hayamIko ayamIko sujaDo / ukko u kikindhI // je 21 lo gAvAlasu ka,kha 21 anne va ya vaha je "vA mahAsUrA 22 akkhohaNI k,kh| 23 vAhaNAdIyA 27 o tassa 28 pariyarAvAsoje,ka, yaM vimalA // je 3. sulINapavahA , varasarivimukkaM ka,kha 33 pavaranadI 53 maGgalasatehi 54 uttiSNo 56 cakkAsi 59 turiyaM sarIre 3 jigaharAI 4 paDimAkuddhA 4 puvadisaM puSadisA 5 aha etto 5 naravasabho naranAho zIrSaka: yajJotpattiH 6 kaheha 7 samahurAe~ 7 ikvAga 'ujjayamatIo 10 vaNuisa 10 atrajjhAo 12 narayagAmio 13 satdhimatIpa 15 tega pi tI kha 15 satthimatI 16 o me daio 18 paya? 18 nadItaDatthaM 20 nimuNiUNaM 24 dhammadharA 25 tto yajesu 25 jA yavijA 25 kUrapaDimukkA 32 ekkayaraM 34 bhaNiyamitte kha 11 "mmAgama pitimeha' 42 patesu 12 saesa nAme ya je 15 dhammujjaya kavirA 62 etaM da 7. le, dhaNabhaMgucchAM 70 kAmate 71 tAva ciya 73 "uttamaGgo 73 kega va 74 muNivasabho "yamatI bho 77 hiyA 81 i viheuM / 81 sarae ya gha 84 atIyakAle 85 / jaihaM paDhamayara |ciy, pari 88 bhuvaNesu 30 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 113 ka,kha aigaruyA rayamalapaNa? 'mayUra gara 117 117 117 sabhAveNaM 'padamaggA 'ghaNavando 96 121 iti deg marujaNya' viddhaMso jadeg pakArasamo uddesao sadeg sammatto je,ka kha je,ka,kha abhimahahao ka,kha uddeza-12 3 evaM maNo 4 (eSA gAthA paMcamagAthA pazcAt ) je.ka,kha 44 via bhaga 4. 'hiNe kouya hoi|| je,ka,kha 49 garuyaM 53 kiha jIvA 5. suNiUNa 58 suimatIyA 58 araNNamhi 63 yA jAyativasaM ka, 63 yamatIyA 69 iya maruyanareMdaM ka,kha 7. pasavo ya ba 71 paralogatthe 71 paralogaDe 72 matthasaMpanno 73 devA 73 tapiyavA jeka, 73 somAdIyA 74 kato 78 bambhAdIyA 79 paramanevANa 8. vedaniSphaNNaM 81 vAhA iva 81 narayaM je.ka.kha ajaMti 82 samve ciya 88 nareMdaM / bhaudyaM sarI - 89 Na teNa sa 89 Na tahi sa 90 pasavA je ka kha nAsti gAthAparAddhaM je 91 kaDhiNaghAyapa ka,kha 91 uppaiUNa ya sa ka,kha 53 uppatti 95 miriisa hiyANa ka,kha 94 I vimukasaMgANa nara (saMzodhitam) je 106 yalasugejjhamaje,ka,kha 1.6 cArucalaNo je 112 cabalabalAyA 32 joimatIpa 83 phuraphurate je,ka,kha 32 pa risI jA. ka,kha 84 dhaNukharagasattisa je 41 o tujjha deva! pA. 92 suya-sAraNo je,ka,kha 95 jalaharamAdI nisiyarehiM je,ka,kha 41 picchaha 43 eya raNapacaNDo je;ka,kha kesariDaNDo 45 rivubhaDa je,ka,kha 98 sirimAla-pa 48 etto pedeg ka,kha 101 vIsattho kakha,mu 48 tujabhAgAraM je 102 sirimAlA je 51 dhagadhagenta je,kha 102 uTunta 52 ka,kha vicintaMti nAmeNa ya cideg je,ka,kha 104 AsAriUNa rahamuhe. ka,kha 104 degUNa raNamuhe. je 56 rAgasaMbaddhA 104 gayApahAreNaM 57 ThaviUNa je, 105 abhamuhahUo 57 patthe meM 110 raNadhIrA 58 paraloga' 58 bhAyaNaM 112 khaNanta kha 6. kaheja je 116 sugaMti 6. NaladdhapasarA je 118 siridiNNaruhiraca kAtra 61 evamevaM je 123 laMghetA 62 turiyaM / 129 jamaDaNDa 62 degNa uvAraMbhA je 133 daMtamusalA, Uga ubAraMbhA je.kakha 133 upADimapa le 65 haNaha je 134 purimagattesu je,ka,kha 69 AsAliNI nAma je 134 gajjeti ka,kha 7. kulapasUyA, je 134 gulagulenti je,ka,kha 71 pateNa je,ka,kha 136 atilaciUNa 73 'visayamhi je 141 parijaNo 75 pateNa je,kha 141 abhiNandaha 76 degNeNa ya, jAhe sadeg ka, 141 lasatesu 77 balieNa 142 devasahaM ceva dedeg ka,kha 77 vivAdo 143 maNimayUha je 77 mahAyAsayaro 144 leNa taveNa jeNa je 78 taM evaM ii padeg je,ka,kha 79 nama 9 phoDeto uddeza-13 80 bhAsiyaM vayaNaM? 81 nevANaM 4 laGkAhi kadeg je 82 eva bha' / 5 mahi je,ka,kha tti bha. 5 damvehi pA , ka, kha 81 6 digaM deveNa 8 tattha mahu 8 vasumatApa je 12 paripuNNo je,ka 14 mecchAhi 14 naravariMdassa je,ka, 16 degvaM gaMtUNa pudeg 20 tuhaM jai 21 UNa evameyaM 22 hamAdIyaM 23 tAvAgato ka, 25 mahilAbhilAsa' 26 mama, 27 sannibhaM 28 'mohiyamatI 29 karAo je,ka,kha 29 degu hIyaM, 30 geNhiUNa je 31 mAhavade jeka 31 degso karakumAro ka,kha Avayavagavati SAVE Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 6-8 ajapabhi 1. sahasAro 13 'UNa ya, 6deg ka, kha, mu kha 13 sa, accha 13 va cintento 15 te gayA turaGgA ya 16 jeNa ya paDideg je, ka, kha parivohiyo 16 pavvajjaM ji 222222222 M 17 18 desakAle 18 19 23 23 jiNAyataNaM 'utimaho sihapuranAme pIliyalarIrA 25 parihANI 29 maNirapaNa tao 37 30 gevejjaM 34 viSNa sa mAlinAme 38 sAgarAvagADho 39 tatto pAbhaI tumaM, parigayasarIro 39 43 su aMgamaMge (saMzodhitam ) 33 ka, kha 26 khIradhArita 27 kuDasya je, phA, sA nihara daDhavirataM Na maNe 32 30 Na jaNayapariyario / je navara ka, kha je niyayacariuM niyaM ThANaM je. ka jiNavara dikkhaM aNNaSNajoga 52 52 savanAsaM je 33 " ka, kha 1 2 je 6 munivarasa je 43 vAyaguMjehiM ka, kha 45 nisUrio ya samaNeNaM ka 46 pecchiUNa atraiNNo / je 47 je 47 48 48 49 50 50 beha 51 ka, kha "3 23 ka, kha je 7. pAThAntarANi 52 bimalo mala" je, ka.kha 24 madhupagatIpa ii paDama ka, kha 35 labharita iI pa je 37 apArvatA sammo 38 jaM deMti je 13 14 15 15 9 muNivasabhI 12 narayalo 16 uddeza - 14 16 18 kherasame sabhAvamaragiraM je ka 29 je, ka, kha 29 pasuM hoti teNa bi nirayaM bhaiNi pattisuyaM ca kha alIyA vayA ya corA ka, kha viyA ya corA je 18 giddhA gurulA 19 mahAhigaraNeNa / 19 20 20 narayaM 21 niraovagA 22 pavamAdI 22 narayogA 25 26 26 kariNAdIsu 27 evamAdI 28 tuNDamAdIsu jeya puNa niryAta ku dukkhaM ciya niyayakAlaMmi go-mahisa uTTa - 27 AyesadAyA IsA ne kha ka kha 31 paMgU 33 je, ka, kha se aDavimaj je 33 bIbhaNaya 33 karisaNAdI evamAdIyA bahuso ka, kha je 33 33 17 33 "3 ka, kha je " je, ka, kha 45 42 42 43 45 46 46 46 47 jaM diti micchA micchAdihoNa taM piya 51 51 52 52 53 appasa rise biya logo kuliGgIsu paloTTajIhehi sAgaM kAUNa 48 sakaM kAUNa ubhayo vi 49 titthAisevaNaM saMsAra kantAraM 'kulipasu 51 dArijati 50 51 jaMtusaMghAyA sattasaMghAyaM kumArI IgamaNaM vajjenti vijjeti 53 imAI dANAI 54 ete 54 navarA 55 nAgeNa di 56 56 59 freesigova aNubhavai na ya hoi tassa nizyaM kaya 61 62 neyArA 62 tAreti 63 patesu 65 paDimA ya tideg 66 paTTabandhaM, 66 dhUpaM je je, ka, kha je je, kha ka ka. kha je ka, kha je 93 jeka kha ka, kha je " 23 ka, kha je, ka kha je ka kha je je, ka, kha je ka kha je, ka, kha je, kha je, ka, kha * 18 je parivaDDhI je, ka, kha " ka, kha Shi 69 soviya 69 pajjayo 70 70 70 71 72 73 74 menapari je 'issaya nideg je. ka; kha nivisI uccArAdI vaiguttI pate kAyaparapIDA rasaparizvAgo 4 75 uvasaggo 75 abhitarao tavo eso 76 uvahaTTho 76 degnijjarahe nana . 81 pareti ka, kha je bArasasu ovekkhA "8 19.3 bAramasu uvekkhAsu ya ka,kha 84 85 85 86 pAveti 87 je sodammAdisu aha uttama Dha 89 bahubhittivicitta 89 bahubhatticitta 89 90 sUraM viva 90 vajrjedanIla vicittabhitti gayavasabhasaraha 'pavaNacA 92 "surabhidhU aNamisa 91 91 9.4 ka, kha dukhaMca je, ka, kha 95 cauraMsasarIrA. 19 gevinAdIsu "3 je, ka, kha ka, kha je 81 ciMtatA paramahiyaM je 82 riddhi vibhavA cAlinti cAlenti pasamenti sappisa riso ya khIrabuddhIyA / ka, kha je " hetty je, ka, mu ka, kha je Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi je je,kama 44vina 63 gahatabhAveNaM 64 varataNu 66 jiyaToge 66 "riyamaipasarA mahilA va missamIe 1 rosa parigayAma' " mAraNa .2 agumaniyaM 72 na ya rudA a 72 appaNo sa 147 : 17 mA 44444 1.. layaM pi pattA je 11 jAe na je 1.1 bhAga pi jeka kha 142 vijijada , 20 saMjogo je,kha,kha *3 pArvati ka,kha 143 vidhajjenti kakha 21 yaM va gamihI kava sIho nva sa' je 144 jemiti 26 etya mantI 105 bhave jega hoi aNuiti pilamveda je 1.8 bhilAsiu aM bhaNuhuti . je . uArayaNAI kha 10. vimuca aNuhuvati 29 gunagumameM jeka. 11. sAgAro 'phukemAo 3. aDa dibahA 111 sApayadhammo 156 iha mahilAo 3. upakaraNakarA jeka 113 vayaM tu pa viya ki je.kana 118 pate lobhatthI 31 paInuhA 115 vayANi je.ka.sa 15. geNDaDa 38 rI pravarisa 116 viratI 151 geNDa 38 kozika 116 mugahivana 152 dujhAcArayaM 18 maNorahaH sa je 11. sohammAdIsu 154 bhaIe mara , mu 39 sabameneyaM tu 118 huti muNavapanaM je.ka, 39 gADAma na . ka 118 pAvati je,ka ciulaM ca 1. anumoNaM 121 "yAdipasuM iti pauma niyogega 122 attimaka 'dhammakadANA cohasamA 40 gantUNaM kAya kakha 122 ma jigodha uDamA je,ka,kha 13 kaMtAe dAra 123 aNubhayanti sampattI 4. veNAra' 124 thetyevo uddeza-15 16 paDhame 7 hadeg je,ka,kha 124 sariyAmo 2 Na vAlijada 56 hoi cara' je,ka,kha, 125 eka diyaha mu 7 sattamimammi je 125 phalaM va su * gaNADivo 17 degmmi ya pala je,ka,kha jubaiviSihama 7 --kittipaDi' ka,kha, 18 puNa ceva mAha je 131 muhuttabaDDho " naridamAdI 19 visaghAyaNacho je uvavAsA 12 vANa 1 5. vidhirti na labhara je 'maadiiyaa| 12 hAUNa va ka,kha vaNe. netra ghiI lahai 133 bhAviyamatIA , 13 jo caNaceMca je 134 athatyate je.ka.sa 14 sAhasu phuDa je 134 jagentasome je 'jagentasohI kakha 18 tA kuSpai je 52 nAma je,ka,kha diDhayaraM je 18 indaI mAro , 53 anaM va kassa je 13. rayaNIe 19 jAo siri" kha 55 jo ikaM va 137 varavihUNA 19 piumAudukva' 55 diyahAgi tinni 138 ettha vi 19 'dukvajaNayaM ka,kha 57 kAyaro hohi 138 vajenti 20 dakSiNAe meDhIe ka,kha 58 deNyaM pi 139 jA Na rati 21 vijjuSpabho je.ka,kha 58 pi tAva e 141 pagAma , 22 'sarisajovvaNANaM 60 vaTTataghaNa ya kAma je,ka,kha,mu 62 rattAsogasa je,ka,kha .2-21 - 73 anumA jeka kha 4 mAbhagna jAINa tANa mAra' je vAti je,kaskha 71 mAdala va pAmattaM ladeg .va 79 'muha kao hodeg je jeNa yacAmika,sa 83 mA ya kumu je 88 je, guruAraMbhA 89 pahi haluyattaM kakha palDAvariMdahe pavaNaMjaye ni 96 ya vArejje je degdANamaNavibhavA je,ka,kha 1. dukkhAvahaM tA / ka,kha 10. uvaNamai iI loka 'saMvegasaddhA iti 5 aJaNasu uddeso sammatto je ka,kha 122 ... jA 131 rama' ka uddeza-16 1 pacaNaMjayeNa je 1 duktiyAM ramaNA aje,kasa 2 virahAnalata je 2 ra vicintintI ka deg2 vicintentI kha ra va citeMtI kAna Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 7. pAThAntarANi 44vA 444444448 :4AAAA : : : : : 3 jalositta je 3 hariNI vi vA hariNI ya vA kA 'taNuyAsavvanI 8 lA kira ka,kha 8 lA pahu huti ma je mahendataNayA ka,kha degssa pavesio ka,kha 16 divvatthehi pi viNA mae avassaM jinneymvo| je battIsaI sahassAI , satyabhijjanta pavagayatura 21 hA avare ju 23 pekkhiUNa 24 varuNasutehi 25 gahiyaM ma 30 tAya vI miyayalIlAe 33 mattavaNagae 35 yAbharaNabhU " 38 mahendataNayA 38 narendama 42 parijaNI 43 ta masthi majjha saM 43 sarejAsi 44 arvAduo ,ka,kha 45 degsaNAdIo je gumentabhamaraM je,ka 17 sahassapattehi ka dIha raMja .9 mauliMti 50 haMsAdIyA 53 viharei 50 55 je mae 55 alajaNa sudINavimaNA 57 tAki ka,kha 6. hi sarisa 60, akAlahINaM tu 6. mi 6 aMjaNaM ka,kha . paggIvae ka,kha 6. anbhintaro je 65 Agao ihaI ka,kha "jya piyayamo iha - samAgao kha jya piyaya so iha samAgao ka 67 simiNasarisaM je, ka,kha 68 savvalogegaM je,ka,kha kha 74 sAmiNI adeg tuhaM nadhi vahejAsi je sihaM saNeha raipatthA(horaNagu 8. doNDa vi ka.sa suhAyAsaladdha 82 saburisa "raM ca gacchAmo ka, 83 avagahiUNa je,ka, 85 degNa puNa! nije 85 kareu "mahurAlAvA tumaM padeg guruyaNa gadeg giNhasu 'mAlaM ca gayaNa ka,kha niyanivesambhavaNaM je ha sadA iti pa ja ,ka. pavaNajaNA mundaribhihANo je ka,kha nAma u sammatto : 3 pAvA 45 kammarasa avadANa 5 tao keumaI 7 tattha keumaI 46 vA imo apuNNo ANavei kammakara 17 amiyamaI nehi i amayamatI 7 piyagharaM tao gu - 7 pIiharaM mahiDDhIo 10 paDideviUNa 61 maGgalasatehi je,ka,kha 11 bhaNati 11 bhaNatiya kakha 61 accei ya payayamaNA. je 11 puhaitale 6. suNehi 11 pADio 67 'sahassAI pAvato , 13 teNAvi nikakha 67 ssAI pAvito ka,kha 14 vilaviyammi ra 69 gidhamma je,ka,kha 15 'pallavo vihANe kakha 69 kAlagayA tattha saM sahiyAe sama ku je,ka,kha 17 paripucchi ka,kha 71 bhavasAgare 17 vasantaseNAe tujjha ka,kha 17 'jayamAdIyaM nissaMdeho 18 ta ciya vayaNanihassaM , uppayai ___ ka kha 19 dAravAlieNaM je,ka,kha bhoyaNAdIyaM 19 samavavAya "vihalavuNNava je, 21. marucchAho 81 siheNa kha muhucchAho 82 sarabharuvaM 21 hoi sa je ,mu,kha 82 guhAo ke umaI 84 gAyasu sAmiya je,ka, kittimaI 86 gayabhayAo loyakamma 87 aJcanti 23 puvvaM pi 88 Nujjuyama je vAlieNaM "vo ciya vi pavaNNA 88 payattehi ka,kha "vi pannA ka,kha 91 ruvai 29 pAyavesu saM 91 mi suhaM mahayA a 92 piU te 31 heuveri pio te 33 mAyAe pi 93 pasAdeNa 33 niyayAu gehAo ka kha __ 95 evaM tANa je,ka,kha 38 samAvaNe ka,kha 95 nahaGgaNAo je,kha 38 vaccAmi ka,kha 97 suvurisa je,ka,kha 39 mA vipattI 102 evaM ciya 41 muNivasabhaM 102 pio ku 44 vAyarayadosA 103 ahataM, su : 19444 je,ka bha 14A : uddeza-17 1 gambhassahuyapayAsapayA / je 2 bhArakannA 2 gatI ya je,ka,kha 3 jAyagabha pAyA kha 4 ka,kha Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi + uddeza 19 11. 0 15 saMpano 18 apecchadaMtI 'ntI mayA 19 bharaNammI varNa taM saMpatto gaje,ka.sa 2. tA suma kakha 22 NAimattayaM 23 eya ciya 24 'jayavittante 24 guruyaNammi ma 25 gaggarasA 25 kittimaI 25 ekAI ki 26 turiya 27 varataNU 27 aie tattha vara 27 to majjha 27 suteNaM 28 kittamaI ka,kha 28 juvatIhi 29 ssa saMjAo .4 0 107 vibhAvasu je,kha 107 bahulaTThamI 1.7 gahulaTThamIe meM kama 107 mbhA puNa je,ka,kha 1.9 sAhenti je.ka,sa 1. rAyariI murisa 111 'nimitta 111 pAvihii 112 pi va saM saMpUiUNa 112 paDimujjA / to 114 ucchaMganiTTiyataNu 114 samucchalio 114 silAraTejaka,kha 115 rovatA 116 hAhakAra 118 jAivimANA 115 jammussavo 119 devaloge 121 jayA sa 121 haNujjo tti 123 ujjUva bhAcA vimalajiNadhammA iti 5 haNuvaMsabhatra nAma udde sammatto AHA04404444444 abha : : 4 sumatI puNDarigiNI 8 usabhAdI Dho varace? sunando 17 NA puNa je,ka,sa guru ya nIka 17 rodhIro je,ka 18 ro acchAo 18 rA sacchAo 18 vajadeto 19 cittArakAlo 19 citArakkho nando vi ya amiyasAgo ya ya viya amiya saMgo ya ka 20 ya atIvasogA ya je 21 dAmaramuNI 21 pate 22 gevejjaM ve 22 yA gevejA je ka,kha 23 mahAbhAsaM 25 patesu je,ka,kha zorSaka 'mAtA-pitaraH ,, nirvANasthAnAni ca 27 hI aha 28 ajIo : 0 1 mele iha khe ka,kha 5 haNuvassa 9 soUNa va haNuyato ka,kha raNamuha degNagatINaM gayaMde 12 ro maNio k,kh| 12 gurUhi tA kayapadikammo haNuvo iNumanto evaM ca dasA NasabhaM izuvo 'vicchuriyaM paNavai avagUDho vo narapurIe 22 saha-sAtta sutehi 24 samocchario 25 vihImaNe "mAdIyA geNhai je,ka,kha haNuvo 'namiyapAvIDho je,ka DaNDarayaNaM jiNadavapuresAsaNaladdhabhAvA sAsaNaladdha' iti nAma udde uddeso saM sammatto 20 : je,ka,kha zrI. AG04 . 44 kasa 40444SA: uddeza-18 bha:: 31 saMthAvirUNa 31 o viya ya 33 pavaNagatI 35 gavesamANe 38 pavaNagatI gaM uvaiNNA 4. nabhayalAo je 'jiyaAhAraM 46 pucchiyAe tIpa 49 ma sika 51 haNuya tti 53 paraM tuTTho __ ka,kha 54 va gao ka,kha 55 mAsA haNuyanto je,kha haNuanto iti pa paNajaNA nAma uha sammatto ka,kha eya te 3 uddhaThikaNa udaTThiUNa upaTTiUNa NAbhavaNe 7 piyahare 9 varA taruNI 9 pecchai katto 11 bhamati ya 11 chidraNa 15 mA iha AAAAA614 uddeza-20 28 laM deo 29 tarUvarasAlo 29 'u pAvento 29 u pAvati 30 jiNida aM 30 abhinandaNo kuNau 30 abhiNandago 31 meghappabho 31 sumatI 31 narindA 33 sirisa 34 paramo ma je,ka,kha 34 Nammi 4 kakha zaurSaka 'iTThANukittaNaM 1 ravasamaM je,ka,kha 3 bhAdINaM je . abhiNandako abhinaMdago Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 444444404 138 pure ya narAhiva mu,je pure nayarAhiva ka 138 muNivaro vicittassa je 138 devalogaM je,ka 139 NAo IsAvai sAmi je patto aramallijiNaMtare eso // je m 8498 3.4444 : 40 35 paNAseu 7. koDI haveti ca ka,kha 105 suNau paNAsaMtu dussamAe 106 usameNa muM 36 naggohaddumo , 75 mauI 106 'ho mva pa bhaggoha uvahisateNa 106 puNDAragi 3. tenduga payAI a puNDarigi taMduga ssa hoi ugA ko ka kha 108 labhiUNa 38 vAsapujo UNA ko jasamaIe 39 kampillaM kayavammA ra jA Na vIsatina ka kha puNDarigi puNDarigi sAmA 8. ' iguNavIsa ya viNIyAe ka,kha 39 sammo vi 81 vIsatima bhA vaNIe 4. sAeyAe siva 'da je 82 jA u sayA 'Na tavaM madhavo 41 pate 84 parinemvu sagaMkumArami upanA je 43 kattiyAka 84 vijiekAle tirUvo kakha 43 paNAsesa 84 haravimu 114 puNNANubhAvajIeNaM ka, 43 paNAsetu 85 yamatIyA 117 viAge 44 ca khetI tu godaNDa 117 viNayamaI mahilA risesU 118 hemabAhU 8, atividdhi 118 parIvasaI 45 do rikvaM ciya aMje 88 AipamA 119 jiNAyataNe 45 nAsetu te vippaM // ka,kha 89 jAya ya te 119 Isanti 47 magahAhi varisAe 121 tattAvi cuyasa 48 puraMmi etto 122 suSpabhaK 48 laM hou ka,sa __ AipabhA 122 vayasamoI 50 lo jaNaNI yatisila 92 vA na bhi 122 saGkAedosa 93 AuM bala u dinnu kakha 123 bhAviyamatI 95 dhaNuvIsA nAeMdasaM 124 sahadevanarA 95 parihAya kisuyasava 124 nagare 95 nava aTTa satta saDDhA 125 sodhammAhi ka,kha 58 pate 59 pate jiNavaracaMdA chacchaJca dhaNU addhachaTThA 125 dammi 6. saMpattA sA ya / pacasayA paNuvImA 126 ra ti rUvaM je,ka,kha usseho je 127 to bhaNaha 62 bhayavaM 26 ho hoI jiNa je,ka,kha 128 ho kayapaDikammo je 65 avagADhaM 9. asIya sa ka,kha 128 kayabalikammo 65 tu pallassa 97 yA ya sattarI sahI je 128 kayaDikammo ka,kha 6. hINAvasa zIrSaka cAyUSi 129 patto bhaNanti 68 osappi 1.1 rIe ajioM ka,kha 130 NANa rUba le 68 ppiNIe vi ka 1.1 chaNNa pu je 133 poDarigiNIe sAraso 1.3 pate 133 sIsatte 68 "sabhAeNa __ 104 puNa tImA itaH pazcAt chammedA , zIrSakaH tatpUrvabhavAdi ca kha prato pASTa 6. a. kaDIe hai , 1.5 samakvAe patrANi nopalabhante 440444444440:: :::4 8442424 vIisoga sappabhaguruM caviUga mayUrAe 184 vasahi 146 'ge ya khe 14, devi raja 148 raM, supayanamiyatare dhIrI 155 pubba ti 156 varavasabhI 15. maNAbhirAma 16. pate bha' 16. dAve nti 162 dummassa 163 dummasma 164 dukvaM 166 kha chyAsu 167 devmaadiiyaa| 17. ravi ya poya 17. imANi nAmANi je, 171 mA parissabhUI 172 mA aha ho :::: : 4: 48 44 172 pate 173 juyanta 173 "raNNaharaNaM 175 vaddhaNakaraM 176 taha yaha 17. rA pate 179 mahAsuka 179 etamu je,ka G Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAntarANi je nAma u uddemo sammatto H __uddeza-21 ma 2 Na asthi 2 mahivAlo 3 samiddhi 5 poTTilamu 7 jeNa yaha 10 10 12 saMtinayaranAmaM ca je,ka 18. mahilA .181 patesu 181 nayares 182 mo payAvaI 183 pacchimo ke 184 amvigA 185 'o viya 186 maNoharA hai 187 pabhAvaI 18. jovvaNavarAo 188 puMDariMgiNI 188 aannndyrii| 19. No ceva nA 191 ro viya 191 eyANi 191 nAmAI 191 nAmAI 193 bho u / 193 pate 194 kappA ya 194 baMbhAo 195 patesu 196 aNNA vi ya ve' 197 si itthaM 198 jiNe 198 Asi 199 aramallijiNavarANa ya, datto 201 ayalapura vi. 203 taheva jeka 203 mahukeDhA 204 jarAsindhU 204 pate 204 Na ca / 204 'sattu vAsudevANaM // je 206 - 'gaM ettA, 2.8 DAiyaM ke 208 thovabhavAM rAyA ya mahiharo vi je. patramAdiyA noDsa 13 sIhamahimeya 14 cauddasa 15 nahA A 15 ujjoyantA 1. varavAsiNIhi 18 vihAe boroM 19 indAdI 1. lasatehiM vi ha jassa sudhayA Asi / pacAIsaya 13 cUlAmaNi sAyarasavihiM pa 44 harevATaNeNa maNoramA mu 44 pInIpa kiha bho 4. ya bAhuje, naM 75 jagaparigahio 48 "yahalima 75 virAgaM varadAlima 9 vibhUtIpa 48 ka ilajhaMkAra 83 kammaluddho 59 viula 85 varanarAhiya 49 apAMga 86 puhavIe 51 vasamaM 8. kinna na nadu 52 aisana mana 88 amgahaM dhI pateNa mauDAdivi 55 kyA Thaca pA je, gAmasahassaM tu 55 nirIksa laM dhareDa 55 tarikvAmi 58 baMdhaM comavaM je, 'NANAna eka 59 DAiNDara vaNNA uddasao lamada sammatto je,ka 61 taha hAinirAyAro 62 kAUNa uddeza-22 62 sohammAdIsu 63 nA yo maNuo 2 i lahuM dhA 64 Na kammamalaM 4 tesi, naya eyaM mugi . jo so sisu turma 65 vigayanaho rajje 65 iDhayaro bhikkhaTThA .9 pAsaNDA 66 abhiToja puzvaraNI 67 jacatIu 10 limAdIgaM / 68 iya gAMga 10 degssambhanta' 69 jaha bIya 11 to viya 69 to bhaga " padhajAmuvaga ... (vi oiNNa tu avaharai 12 pateNa 1veyaNa aMgA 14 TTho bhUNiya ta bhaNa 15 vivintesto "paNAhaM, 1. payacchAmi 1 tuma 18 eya saMgo 18 se aNa 73 boharane , / 19 vaDagareNa 73 matAra bhAya vi ka 2. pAyavaDiyA 73 vibhAga jeka 20 mottUNa 31 'leNaM aikatA 31 "jogegaM 34 nimuNesu 34 va vAse 35 suujjuyA 35 dukayamuha 32 akayanalikammA 36 aNuvanti ya 36 pariya santi 38 picchaUga je,ka,mu je,ka,mu 4. kAlamAime 40 par3I ya vi 42 jassa mahA 43 yA harivA' 43 yA vihuvA rAdibhavA je , Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi :048449:44. 94 S 2. muNibaINaM 74 amAri ka 14 paya te 21 saMbhAviUNa 76 amisitto 15 uvadersa jiyaguNa 7. kAlaM pi| je.ka 15 turiyo 28 dasamAdipa 8. paMca vnaao| 16 kosadese 28 bemANiya ka 83 bhuJjasu ka 17 sabhUtale ka 29 tava-saMjama 83 o nayaraMka 18 'o vi ma 29 ghitIyA 81 degnti rasANa-ta 18 baruvAo 32 gulagulaguleMta 96 do dasaraho 19 sAeyapuraM pavesiyA 34 selamole 9. ho mayararaho. pavesiu 35 degjhANujjayamatIyA je 97 ho seyara raho. je 20 vibhIsaNo 36 egapAeNaM 98 ravimacca taha 21 kittimanarassa 37 bhikkhaTTe 98 ravibaMdhU taha 22 lakkharasaM paga' 38 vasabhA je . datto, naravasabho 23 re vilAvaM je.ka. 38 yA ya nahehi mahi, ka puNa rAyA vIraho ya / / je 23 'pavaNaaiNavego 39 vahujuyamaINaM ka 105 degsattasaMpa 23 pavaNajavaNavego 39 samArUDhA jeka 105 niyamaraga ka 23 laMbA 14 sampUrNa gAthA nAsti ru 106 ammappabhAe 21 dasarahasa " ka 1.7 vibhUtIpa 25 'pUyAdI 46 netanyANa je 108 yA viya tANa 25 matIo __ mahimAkarANa ekA laliyakAra kamalA / sA 26 hA cA 48 'Na paNamiya 109 juvatIhi 48 'Na vi nivakhuttaM ka 109 hi same, 49 nevANa iti paM. je 109 viyamatI hiraNNagabhaM 110 sattasirI nAma uddeso sa sammata 51 duhiya iti pa 53 o imo dumo pattavihANo uddeza-24 sattakanti nAma udde 54 muhapamutto je,k| sammatto 1 suNeha va nigdhAya - uddeza-23 - 2 kougama 56 degvaM, nigghAiyaM jadeg ka 2 suhamatI 56. ha bhaiyaM jiNavarANaM 3 kekaI 57 mahAdevI 4 puMDarigiNinayarIe, , 3 lAvaNNapa 58 cittu 5 UNa ya ce je, 5 naTTara: lakkha 58 . sAkeyapurI 7 suNeha 5 naTTavihaM saMpuNNa, 59 ha joviu pa . nivedemi 6 Na viya 6. "matIyA dasarahasma 7 vihavayaNa 61 gao navariM / soUNa ka 1. mArihI 8 loiyanANa 66 bho Asi maha hika 10 mArihahI 10 se imassa I 67. eva bhadeg 11 saMbhamai geNhau 7. naravarindo jeka 12 jANasi 11 te viyata 7. bhoga bho 3 na muNemi ka " tahiM bhamantA jeka 13 samAyanA // 15 uppAiyA 16 harayadIvie 17 Na aNaMgasamo 17 varaM 1. raM aNNAyakula je,ka 20 picchiUNa 12. suhamatI 21 variMdA 22 jA evaM 22 o mAmi ki 22 pincha 22 22 "he evaM Usiyadhaya 24 rituvalaM 26 agoNa hasatAI 31 hemappabho 33 maMgalanilao 34 vibhUtI 35 va akhaMDalo 36 sasaMbhavo 36 daDhadhitIo 39 dejAsi 10 pAyappadeso 9 nAma udde uddeso sammatto 1 uddeza-25 2 Na siri buddhA 3 nivedeti 5 ahiTiyA 5 varaperantI 5 ciya samatthaM 6 suviNayA 6 tuhaM 1. vahariyagha Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi je 12 caMkamaNAI 14 gAthAyAH pacchimAddha nAsti ka je "rasIhA 16 bhaggao 16 bhagavau 16 cchI se 15 o muraM. 2. aMgavAsIhi 21 ha madukkhio 24 vAvamAdIyaM 26 kusale 26 putta 26 citta 26 gurumu 21 vasai sayA 23 suNeha 26 labhai 29 pamADhI 30 UNa purI 30 nareMdassa 33 bhagavaM 33 mucihiI 34 etesu 35 NaM hoi 35 tumamatri 36 sarIrahe 30 dANeNa ya vi 37 sthi u sA pAsasaMbandha viyattA 42 AmIyaM joyaNa "nti dasa nikAyA vi| / tattheva ya ne tasthava 45 khuruppa 46 patesu 48 ya jAlehiM / 48 chimintasadde 48 chimachamachimanta "su vivaddhaca 50 tavutamba __ caDati ghe 51 'caDeMta ghe 51 khaNDeti 51 vediuM 51 mahIvaDe nAma udde samatto sammatto 81 57 'caDAenvaddha 58 aNuharitA vajjehi so viya 63 niyama pAnihI 67 jiNiuM Na 69 samgAo 1 anna tao jamme 73 paDiuMcaDhe 73 rakkhae silApaTTe 76 papphoDemi jogeNaM ladaM miha deM Ne baddala pa' 8. cAvAlANa sodAvaNa e tIse vi 89 keNa hario ..2 parisaMThavei 93 ajApabhiI 9. samatvaM 58 joyaNalA .8 mohaNaTuM 98 moyaNaTThA 101 samacaraNA 101 NA nahamaNiviccha riyakiriNasaMghAyA je 101 ohAsiya 102 NaguNeNa nirUviyA 103 suravaima 103 kannAsatehiM 103 vimalaguNasarato iti pa' nAma udde sammatto ka sukayacAyA, 7 jaNArA patesu te gaNayA 8 yasinnassa pa' 12 viddhatthAni 12 bhavaNAI 14 abhiseya 15 rAghako 15 raNamiha mu 17 cimanta 1. kiM tANa pasuparissANaM 18 siyavayaNo na 18 ki. meccha 18 mecchabalaM je.ka 19 dahA bahutahiM muhabajaya piupaNAma jaNayakaNayANaM 'satyavattiya 25 kaNago cciya jaNa o 25 bArei 32 sugapiccha 33 maMjalIku 34 vasabho 34 o baDhiyAmariso 35 lakunta khometA cakkatomarasa' vivApanto 38 NAsai ya bhagga 38 palopanto 39 rAghavo Nayara 42 maNUso dhIrasatto ii pa nAma udde uddeza 26 102 2 videha tti 2 paDivAlai 5 tAe gu . 7 vaDDhaI 8 jAo ciya sambhAvo 9 taNadAruvehi 10 payAsasIlassa 11 uhasareNaM 12 naravatoNaM 12 vaIbhavaNaM 14 lo ti e mu , 14 to kathai yasa 15 keNavi 17 eva bhaNiya 17 nareMdaM 18 bhamai tahi 18 bhamai tao 19 alipuDo je 2. gemhe 52 cha hiM aM 53 mati kuMtA dharaNivaDhe 55 haNosaraNAI keyi 56 anne muM 56 ghAyAsu uddeza-27 2 sA bhIyA 4 'paDipuNNA sampatto Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi uheza-28 je 1 sa ya varadhyA , 5 'to tahi 5 No, tUraMto nA 6 'UNamADhato 35 pAyavasAhAya 36 umbhAsinnaM 38 vAmabhavaNaM, 28 maggAdhI 1. mAdiparasta 4. maniSa ummucchira samA 42 palo mA "vio ciya 119 gamatI 121 5 to kaNA taha ko je 112 apuNNaNaM 76 ghasabhA , 114 sahAvAThiyA 6 'lAbhimuhaM 115 paramasommA ,, vasobhaM 115 NusamucchayaM ga kheyaramabho 118 nareMdANa teNa tApa veyaDDhe / / kumumbuddhiio| mammAIga tatto / khubhio ya sAyaro so 85 kAhI a je 121 kameNa hAi Adeg 12. paritolA 85 to hoi tasa kaNNAna 122 yA pAsa 06 varanayare " 128 bhanbhArampo 87 Ni vi dasa a , 128 massa.' 87 'Na kayA mae a" , 131 ligvaM "dhikAreNaM " 131 na samave 7 Naya 7 ujANAre 8 caMdagatI 1. dIhUpAse 10 soca 11 esugandhaga bhayavaM timogamA 8 viNha bhAIti' je tuhaM mahu saraNaM 91 13 8', ' me hoTi emA. dammAlavaNaM 133 mA vijaya 135 ceda bhAINA je .. vIrya 136 bhadA vi 18 ema raheUna 18 diyo 19 labhAbhi 20 vaNiyAMDa 2. candagI 23 na ya ju" 23 tahiM ga' 25 kimi 25 mAdIyaM 26 'ya ANemi lahuM 26 vittAsinto 2. magaramajjhe 27 apiTurUvaM 29 mAsamekaM 29 avasthio 29 o jAva tAva begeNa 32 daLUNa bhaidugge 32 to bhaNai narabaI 32 ANehi 33 naravareMdo 3. hAhArASama dhamdAnoNaM bho ! kayaM ya 52 tuma kAkathe ki vasthayo 53 etthAgoo 55 pumbi 56 dijai 56 nrisaa| 56 gADhamma aNu 58 bhaNai tao bandagatI 59 rehi, harichaNa vi. 6. devesu vi je 1 AsAsio " paripuNNo 65 icchani 65 saMjogaM 66 'goyaramahINa / 66 kareha naha niyaya 1 yA tasma . 'juvatINaM paumamAdI paramamuva 72 paramauvAyA / gibahau samaMta logaM 139 rAmA tao 93 saMthAviUga jeka.mu 139 niyogaka 93 udasobhiyA 11. mahama 93 maNDalAvA ka 150 naravareMdA 141 dasarahasuyA balakittida, 96 mahilaM ka 141 saMga kAUNa seviyA 97 Nema to te, 141 samaM kayasrohiyA / ka 98 maNNADobA je,ka 151 pavisaMtika 'sirIe ani 10. sattujjo lakSmaNa 1.. sattujao 'NalaMbhAvi 1.1 mehappabho nAma u 102 bandhubhado saMmatto 1.1 na estha saM uddeza-29 105 pavattA 1.6 ha dukkhanti meM ka zIrSaka savvabhUyasaraNa 108 panayADovA 1 mIpabhItIe / 1.9 yA ane| 2 bhUmI kariti 110 dANaM Neya 2 kareMti " avare bha' . 'lIniyogaM ka je je je Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 bhattae 5 =to, thuNai parameNa vi sogaM ca 7 8 pavattA 8 jiyAo na 9 putra 1. tI majjhayArastha 1. annamedeNaM anbhantaraM 12 12 13 ki para, 13 jIvanta 16 ki kijjai 18 jA pabuddhA. 18 abhittA 19 2. 21 22 24 25 bihu gaya 25 Dhor3ata tumaM A to ka sagaDa va vi huna te ya ja je, ka iniyamiyamatIyA je 26 20 gatI vi 29 tato viya 29 into, "dakhAo 0 31 va 32 32 varadhiIyA 22 vipa 33 caNisto / kAmi / 7 govaresa 12 30 sarasiursa 28 hiDe 39 uvaDiyA 11 dhArAsaraja 12 nadI o 42 UsugamaNAbho 42 visUti 13 gati ka " je ka je, ka je ka je 15 .. " je ka 43 cAraNalIla 48 ka je je je. ka rAIka 44 47 18 48 48 19 18 12 20 21 22 26 30 je, ka 32 kaca ciMtA vicintentA nareMdavasA suNiUNa pa guNiUna pa yasa muNagaNaka ii pa nAma uddaso usosammata uddeza - 30 13 "sambhalo 15 badagatI 16 16 17 sarai // gaNato gaNito 6 6 6 na hukkhu (kivA 8 vipatra bha je ka 12 a jA upayaMta je nameNa 13 tara muNipAya dogaI 23 25 maNDine 7. pAThAntarANi viSanto imAo "ya bhAgaNDa ka je 35 ubhayA 38 patto 38 vipatto 38 di. 1 patto 28mma je Shi je, ka bhagaI bhA0 jogeNaM niyaya bhaiNI ar3a mujjha ka niriyaM kulaM DuggaMje ka je naravarendo naravatIgaM je 48 ka je ka je je je, ka jeka mu je. ka 37 13 dw je 39 41 41 11 42 43 15 maNika 46 ganoNaM gatINaM 50 52 53 19 59 61 49 mugutarAvAra 50 giNhAmi misa na to kAuM jAyayametto ya ahaM, 54 se gu 56 sandI 56 nareMdo 57 58 58 61 muNipAyamUlammi ka je 64 64 65 jaNiyabhAvA pAveti 68 61 70 dehe vini saMkAedo" jahoparuvANi candragatI pupphama Iema "o hUM ca teNa jaMpa jula parabhave tAe sama topa sama bhumI vi maNahare 71 71 72 "bhUH vibha saMga 72 jAo ya pi kapaniyo cittussuyA " va melao kayANAM 3deg 73 nagota ki 74 cuio dahA jA 75 je, ka je je ka je " "Do. duDo taM kaNayanAmo va || je do, dhagadattasuo kAnoya // 33 " 33 12 eum je. ka ka je je je je. ka 76 79 80 bhamiya saM rubai 1 5. yahi .. 83 83 85 86 86 8. . 90 tattha AsthA | 91 trigaNA 92 paritosa 12 92 10 12 13 15 zemagI AmanteUna paNa go yaM se sthavisA Agandio su AliMgeUNa 'viyogAnala samsaliyaM bhaI 93 93 93 96 97 97 9.8 eyaM se 98ndhUya bhA 98 pabhAmaNDalo iti pa 'lasamAnama jAe aM aMgANi cumbivANi "bandhavo taM me / kaNayaM mi0 "raM namiUNa gao nAma udde sammano ia yo pokla 89 "nareMda 'No viya, da piyAkucchi saMbhavo eso / $ je ka je je je, ka je je, ka je, ka ka je, ka je uddeza - 31 "papradhAna nareMdo 'vAdI u kukhe samuNNo je caya pu je ka, je je ka je, ka Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi je 08:" 8 16 vajjadharana 17 DahiumaNo 17 rivupuraM bho NaravAli 19 sampUrNagAthA nAsti 20 nAmadheyo 23 va ya bhU aridasaNo sahasAra kappe suravarI mA 8 - 25 tume jo kariUNa durAkitti 26 paribohio 28 vi huA 29 "NubhUyAI 30 naravareMdo 12 kariya tA to gao , 34 gevejja 34 o haM saba 35 te viNNi 36 ubaTTaNa 38 jaNa-kaNA 39 nAbhassa 39 patthemi 41 nareMdavasabhassa 42 vAyavihao muje,ka 42 sasI vi maMdacchavI vi ya maMdapaMguraNA 44 NAjoviyA 45 dhUvasusuyandhA raipiyaM, 19 sambassa 51 ki karaNIya 51 geNhimo 52 degnti, sAmiya! ki 52 au kAraNaM tuhaM jA . 52 tume 53 naravarendo 53 sukkha 53 sokvaM 54 sugejjhaM 54 aggejhaM 56 abhisiMcaha jeNaM ciya ajja naravareMda ruviUNa Adatto ruviUNamA 59 nehabaddho 62 eko'ttha vo, bhamaI iha pAvasaMkule raNe paricitei 64 dikvAbhilA 73 "nareMdANa 74 degsamuddammi geNDA yavAdI apaNo pakaM pi 9 nIsaMgo 81 topa 83 guNakaro dhammasaMsio 85 dhaNadhanne 85 hiNDaI 88 sArasthito 89 aNugAlehi kareha 91 paripAlaNaM ___Na vipa aDabInadIgi pagaMte paNamai __ paMkaje rAghavo naravareMdaM 104 sassuyANa 107 pAveja dhI 11. kohaM ca 112 bhavaNAo 115 ekameka 115 dhaNakaNAimA , 115 rAmaviyoge , 116 UsugamaNo __, 11. penchaha 117 picchai 11. eso viya 119 tAva divasAya 120 nayarIya ja 120 dviTTha jiNace iyaM maNa ka 111 degNa viNaeNaM / " 122 varakumAre je 122 vasie 122 jaNaNINaM 122 dohiM vi putte samabhigUDhe 124 pariNiyattAo 124 paIsamIvaM je,ka 125 mahAyasa mA ubvekkhaM jeka iha kici asthi sA "ci sAmatthaM nareMdo 128 o ta si' "ddho viha iti pa nAma u sammatto Aart 4848 6 evaM viya je,ka 6 viNiyogaM 7 'saM vattavvA, 8 'yamita 8 vasabhA "mettapayANaM 9 gAmemu ya nagaresu ya 10 sarabhasa je,ka 12 numbhe ni je 12 Niyattaha io, ka 13 dakSiNapahaM je, 14 NeNa va, viviheNa va de bhuyAvagAhiyA 2. mahAyasa 22 merukumAro merUko 23 viNodo 23 nareMdA 24 mottUNanarA 24 nivedeti puttavioge puttaviyoe nareMdo puttaviyoga sa NAdIsaMsAre 31 bhogaheutti 33 'yattaNesu bho 33 saMjogavi 33 sogamAdo 33 'pattAnehANu 34 maNo vi 35 yAsinto ya parisahe 35 i paJcantadeM 36 paravidesaM 36 gatesu 36 sogasamu 38 putta tuma 38 na u so0 39 viyoga uddeza-32 1 jiNAyataNe 2 NisaMcAre ghetaNaM dhaNurayaNaM 2 jiNaM NameUNaM te, dIvehi jaNa 2 do ceya jaNe pa 3 ko ettha 3 surayakhinno 3 vahiDa 3 kayAvaroho 4 degre patto 5 sunnAyataNe 5 saMkeyahANadina' 48:04 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi : : . : .. : ge . 21. kAhaMti 39. vara kRmArA 41 pahiyatraNo 42 nadopa 42 varadhaNuhA 43 bahudivasesu ya deM 43 divasehi 14 turagaM 14 kekraIputto 45 'o ya hega 16 hou Namiyasiro 46 sapurisa satuMjo 47 lacchIbharo 17 tujjhaNhaM 50 kekaI "pehI saDhA ya mAillA 52 yavAdI 54 avagUhiu 55 'ndo. iva de 56 so tAri 56 sogeNaM 56 hoi ciya 57 sapariyato saparitatto jurti 61 degssa salAhaNIya hohida 63 giNhe 63 geNDara 63 jiNavaraM sama 63 indiyaso 65 hohii 67 'bayaNasambhAvo 58 videsaM 69 saya dANeNaM 71 kAlaM ka. 72 'surabhini 72 'raccharehi .3 samappae 3 pyAkaho 74 |divyaamlN varagharo, so,, / mAlAdharo ya devo, - surahimurUvo samu 75 divyabhAva 76 vimaHNaM ca 77 matIo 78 surrAbhaga 79 karai jiNi 79 kAlaM // 72 80 'kumbhehi 8. haviraM 81 hidime 81 ghayAmi 82 viriyAdo 82 aNubhava nivedaNaya jiNavare ArogaM mahUsavaM 84 jiNAyataNe paramUsavaM bhavaNe gaNa prabhiNa' gaNaahiva 86 mo hu sumANu 86 pAuNa 87 pavamAdI tatro, pAvisuddhI saMbhamai saM ca di lahai ya cha labhai 93 kareMha .3 degvarendANaM je 9. pajjA paJcajasiri, lahiUNa siva 94 pi pAvai ka 95 jubaisa kathAbhisatto kahAbhisano ii pa je,ka 27 tunbhehi nAma u' 29 o, divasA NisA uddeso 30 vaja kaNNa' sammattA 30 daDAraNe 30 aNagAraM sA uddeza-33 31 'dhitIo narendo 1 etto te 1 theva 2 akiTANyega 35 nivedemi akiTAravaNyA 36 pAventA rudAyama 3 'hiM vitA 38 vinAo ya satta 4 nti ya ci' 38 'pajalaMtAo 6 vidArita 39 nirayA , daDasamnAvaDiya 39 vana asipatta jaMtAdI 8 vAnara 4. patesu 8 kinta 40 na labhati 9 gumugumA 41 eyArisa 'viNiyogaM 41 to parisaM 41 pAviti 'nti u ci 41 pAveMti varasAraka 42 bahudoktaM "samAule 42 kahemi jaM "mete vi polisa ghisAe ,, 43 ahava aNu 'TThA aha siyA ya 45 pate bhayayA chuyA ya paurA 46 patesu 14 paTTaNAgArA 47 jo narasurasaM tila yamugamAMsA 48 samagANaM tu mahAjasa ka 16 jarAvA gidhamne abhira18 vithaDavityAre mAmIha // 18 somattA geNhA 19 su saMkina 51 muMti 21 ANeha 52 karenti 21 samovaM 53 ya uddeTro 23 kuo jeka 55 vajakaNNa' 24 varadekho ciMteteNa sumariyaM 25 vareMdo ciMtatega sumariyA gurUM, aNagAre saahve| 57 paravaDaNA ya NANAre / ka 57 harisavasula sa' hUNapasAegaM 5. harisavasubhinnaga 27 vAjakananara 59 keNavi : 84 . paurA, 85 : . : : : je,ka Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 60 dasaMganayaraM 61 vajjakaNNassa 61 vetalyA 61 vajakaNNaM 62 kahehi 64 bajaSNo 64 nareMdama eka 72. rAyagihaM pa 2 labhati 73 katto zciya vAula maNassa 76 vo, baTTei sabhAe majjhayAraMmi / duggavisamapAyA vajakaNNaM vajjakaNNa neya te rajjaM vajjakaNNo 77 *. 80 .. 1 81 sarvapi ge 84 eyaM te 85 datayammi vi 42 'nnddwM phu aduranto 6 bhUmI payacchAmi 88 89 candrapabhassa 91 vajrakaNNo pANamAdIyaM savvehi vi guNapuna vajrakaNNeNaM 93 94 95 97 100 99 tumha pA 101 sIhoro 101 jada vi 101 pasijanti 102 vajaRNNo 104 bhaNei 104 105 saMdhiva je ka "nayaM ruDo sIhoyaro bhai evaM / je, ka je je je je * " " ka je, ka je " je, ka je 23 ka 21 13 je 106 saMbhiyA 107 *sabhI okaDe 107 matIyA taM veDiM pavvao 108 108 108 juna samayaM ri 108 109 ei 109 jaMghA nileNa vajaha avaroha 110 111 evaM sA 113 112 114 Amido sthamaccharucchA 114 cakke va 114 senaM 115 i 115 ribuvalaM 118 'veviraMga 118 rahATo 118 Da dhIro 119 saMnigArsa 120 121 jujar3a samayaM ribu je ka je, ka je 122 122 bajakaNNariya 123 paumanAbhaM amaraNINa olaMbemi ruvantINa 124 126 "siNehA 129 'vAteNaM 131 132 vajjakaNNeNaM 130 'vareMda 13. tilogapari saburisa kaNo jaM tuma saMpAu "nayasya " 135moda je, ka 136 ka "la raddavarANa 132 122 135 7. pAThAntarANi 0 je 79 je ka je ka je je je. ka ne je, ja je, ka je je je, ka 33 " ka 136 137 je je 135 137 129 paramAvIDi 139 139 140 "{ 142 142 147 147 148 7 je 15 16 7 8 vajjakaNNa hasa gaNiyaM ca ! 11 13 tacca ga 'laM diSNaM 'vehi diNNANa thaNasoNisAliNINaM sayANa tiSNetra dinnANi ka 'lAsaMgameNa je jAva na ya bhu 'NaM karesu kallANaM "NaM karesu kaNNANaM vajjasavaNeNa vajjakaNNeNa mandamanda iti padeg nAma u sammatto uddeza - 34 ka oiMcai joyaNalA 18 bAlikhalo 18 purasAmI 19. micchAi je, ka je je je, ka "tAliyarI je paricintiUNa je, ka yogo mada je pavisasu nayarAhi bhoyaNAdIyaM 31 je je ka jAva ya na tassa mu jAva na tassa u vataM, je tassa udayaM, Sa ? nassa aMtaM (annaM ?) I iha ceva ya bhodeg ka "I. uvasAhiyabho je " " 33 20 bAlakhIlaM 20 putto u so 21 'to ahaM tu jA je,ka 22 "mAliko 23 37 37 23 26 28 30 30 3. 33 26 37 37 38 42 42 44 44 44 45 46 50 50 5.1 52 53 54 55 56 56 57 tumaM sama muyentI jaNaya avimo pabhASa kUbai kaluNa ma sonAvaNa 1 kacchama 3 3 nivede anno vi khI bhagai va mahA kSetrantara "se ya ghaNa ghaNavandaM sayapaDanta 53 labhasu jhapaData mecchA besAnaro nirUtrioM 'meNa ya do bha vAlikhIla to vAhikhIlaM palAdeNaM raci bAlakhIlo 5.7 manAgarA 59 vAlikhalo iti " baMdhu jaNuM "mbi yA payao // siNeha vAlikhIlakkhANaM nAma u uddeza-35 nadI "maM ca sIyA manisA sa mahaM aIcAra je. ka je ka je, ka je "3 221615 je 37 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * 2 2 2 = * * * 2 * 12 13 13 15 15 17 17 'nadIrNa 17 18 20 22 26 26 27 28 30 *22*~~ 222 ? * * * * * 36 37 37 35 "bihI siyAhi 39 42 44 45 47 57 48 48 nAma pasijjai "ghAyAhi bhAmaI caiva ittho Na bA pate na asaNAra pANa bhataM 42 pasAdevaM 42 paritosa Dai nivasAmo nivisAmo jAdina naggoDa turiyavego pucharemi vi0 puni vi dattayahattho pAgArA 59 mAya ke mahaM esa soUNa dullabhalambho 47 durlabhalaMbho 59 bahubhAI 'vaDAdika' 62 "bhAvANaM jo huvi 'vareMda mae jjeva saikAla 50 nevvANa' paddadvA 57 bharaddevapa susomA yAe varabhavaNe pavato / 60 rUpAdettikanti / purisA 64 nAmeNa ahaM ka je " je 35 17 ka je je, ka je. ka je d. je ja " " ka 32 je 64 65 66 66 60 69 70 70 '71 73 73 w 65. ruvantaM vi sumomaM 76 taha vina 06 ghitI, 77 . mukhogA ya nareMdo gar3hazrI 78 78 79 79 80 ya lahuei || ya hoI tassa sA jaNiyakaraNo "lAmio pattA ya vihAya na vivaDiya - pa pasAdeNaM agazze "yA sakajje sannaM tu a "yA sahassA, ii 'kkhANAM nAma "kavaNaM sammataM sammatta' naMdavaissa maNDiyA vasudhA uddeza-36 ai la 3 evaM bha 3 patto A 7. pAThAntarANi raNNaM ca aka taNamAdAya je, ka ka je je je, ka ja je, ka Dai ja ka je 10 11 15 15 17 19 imAI upadhiUNa badrIya pa 21 21 sanIloyasu, addhosA viNiggayA rAmalakkhaNA tegaM niggadiyA ni ka posAyA ni ja ze, ka ka je 24 24 24 26 ciDAe 28 9 NeNa bhaNiyA 3. 6 je, ka ja je mAlAsamasahioje, ka [21] samu 30 Na tIe 34 34 20 kharIrAdi 42 13 13 14 16 pAmU liDA sA mAmi! tujjha sAvita "laM karehi iti nAma patva sammattaM uddeza- 37 paDava satthi sate hiM mAdIyaM / 10 namNamAda 11 'rahamAdI 12 ambiko pate sA itra bhoga je, ka enesu je "yasta mahatthaM ka sAheha bhaNiyametto je je ka kuNi subhica jeNerimANi maNimeta je, ka je je, ka 16 17 18 tujjha 19 tume ma 21 22 24 16 26 ka ca vaha 27 mihilAsAmI 27 sodoharamAdIyA ja 28 nareMdo AgacchAhi 29 " je 24 je, ka jaM je 30 32 32 32 35 35 26 30 37 39 39 35 40 10 43 44 49 { sAhaNijjaM tu rahavare "hi samaya vacato la :. 63 bahubhaDasaya sadassaparikiyo ki se jiNe vimvedi jaMpasI 66 66 :. pAye tu a sattujjaigaM sibirANa ya sA NaM hara simira bhaDA viyajIyA gaNapAlo "lipuDaM daya 29 balikam Isiha 50 51 51 diMDaM ta 52 usamAdoNaM cariyANi 53 avizSiya ki 52 54 vi vayaNaM bha jai acchasi 59 56 nahiyAtha 57 ThAI 50 me deNaM 59 'vevirasa ceyaparaM tatAiyo bhamaI sA jattha ya bha 93 khalAyai, " emsa bha je je. " je, ka je je 27 33 je, ka je je 23 ka, je je sudukaraM jacariyaM / ka mahAbhora je viviNa vibha0 "ssa jassa parama je Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi :18 68 rajje so vijayaraha, je 68 geNDaI di je 7. sIlamukko 7. dharo ti virio iti je,ka nAma pamva sammata 1556 bhada : 15 raDaNaM va je.ka 39 sattahamo je 39 i etI a 41 dasaNehi sA 12 dundubhI 43 damaNo paDimachamini' 44 etto sA 46 sattadamassa 46 tuhaM vana 46 amhaM 47 imaM ma 48 [bhaNai ya lomini 168 uddeza-38 . 35 1. 49 Ara bhiUNa 49 saMnigAse, 51 paNamiya sAma tatpaThiuM 52 kusalAdI 52 'o rAiNA 56 nayarAo annonna 581618 14 1 samANurUvA 2 kaMtA vi 3 nimittaM ca / sattujaM ca hai visayamokvaM 8 nurapaNa ve 9 baMdhupahiya 1. ntare ni guNavattaNaM 12 'jamme suphalaM mantapayavITo 15 'Na kiMci 16 gama sajjA 17 ya vutto 1. niyattAmo 20 mAdipahi 22 pyAratthaM 23 ho pAse 25 aNuna ma 24 je vimaggiUgaM 25 ta nanya 28 ima nu saya 30 jiyasatuM 32 mi saba 19 jaNa soyA, je 75 kAla kAraNa 2. joge sarANa etto, kuNati 79 cavio / bhattIe badaNaM tuThA / je 79ya joisasuro 22 'abhiNava je ka,mu 'niyANabhUo 23 'calantoru gahio je,ka.mu 23 atyamio. paMcadaMDA 23 dizmanAho paMcaDaDA 03 maileno 85 suraloge 25 jaghATI 86 caviyA 26 hAsapasariya-saMkhoM avajjhao 29 rAghoNaM 91 aNamisa ohivisa 93 jassesA su 33 kevalaM nANaM je ka 94 / je ya ima guNa 24 gayA naggaNA 95 jANanti suragaNA ya 95 "nti tao do je,ka rAmagovittI 96 abhilasiyA vIo 97 piyariM mo o peravio 98 vioge viva niyayakAjeNaM 100 saMgha mottaNa 11 pane 10. patto ya saMgha ImAlaIe 10. patto saMghassahio 15 hAnina ka 102 pate 50 ujANAla . 103 sAmI 51 mAdIe 104 pate 51 paNamiya sa 105 dhUyaM ca nAga 56 basa-kalila-sibha' 106 tAsapurao ya jo hatthi vadha . .. 107 vamo urU 58 ghareTa 108 kassa va du ajamAiya 109 gihAo 60 karehi ka 112 ujjayA 62 maNiUNa 112 avagU meccha hatUNamu 113 su varaNeNa maha bhavaNe je 66 'niyogeNa 115 so dho ka 67 pavano, 116 khararajjUhi sa baddho doNDa vi ka 116 pabhAyaM me 68 kaheti je.ka 116 kilIsa 68 jatthaTTANa ka 117 dhaNa-sayaNa-bandhura' je,ka 69 yA kivAlU je,ka 119 analappabho 7. ya do vI, jeka mu 120 ho to kevalI aNNe je 73 tahiM gantuM ka 121 nevANaM je,ka 73 degNaM payayA , 121 hoti :18 'paumA nAma sammattaM uddeza-30 je 58 .M. 2 devANiya uvabhogA 2 'uvakaraNa 4 voleMtANaM 4 nayaraM sn HTM 12 8 ehI meM 10 eya jaNo 10 abhimuhu ho 10 'hA tha(Tha)ti nibbharAiNNaM 12 gahagaNAinnaM 17 goNasehi 17 raddasutehi 18 dhaNuvaragahehi viuDiuM ,, 35 jAvulAvo 35 vesiNI 'lipuI 36 No viya 36 pasayacchI 37 arINadama tuhaM, Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi uddera-51 121 hohiti 121 doNNi jaM. 125 'vadhINaM 124 yA vihINaM 125 veradinu 127 pavamAdI 129 tAva sa ga 13. "maNasesaM / 131 tA AvaIhi 131 saMbharejAmu 132 iha te 133 bohIphalaM ca je, ii pa. desabhUsaNavakkhANaM parva je sammatta 14 DaNDao ma) uddeza-40 2 puNya 3 navIpa 4 bhaNDavakaraNaM . samaNA samiyapAvA 6 phaNisa 9 kayalaya-kha 9 ya-kela-kha 1. gandhAdagaku. 11 disivahe je,mu,ka 13 parigeNhi' jeka tANaM gandhodae nidhinna gara 17 asucio ya duggNdho| muNiyapAtro DaMDago nAma 15 DaNDago 21 vareMdI 21 "mbiyabhuo 22 'ddha / Alaiya kaMTha 23 jogamiNaM sA 26 niyayaniyamatyo 26 pabhUibhattI 27 ( tattheva ya parivAo |dluunnN na daLUNa ya na __ bhatti 28 kayamatImo 28 viyaDa parivAo 32 to| aio ya 33 jantAtrIliya 35 DaNDa go 35 DaNDagA sIhamAdIyA 37 DaMDago 37 go ti pAvo 42 hohenti 44 AiDe do 18 viyogammi 4 nimbharapa' 6 surahikaga 6 gandhehi 6 sAviyA dhaya 6 toraNA bahave , 7 bhAmaraNa 7 bhoyaNAINi / / 9 paumANa 10 siharasari ka 1. lAsaselasarisANi tANi dhu 11 sundarIo 12 annuddesaM 13 mahAnadI 14 daNDagAraNaM 15 Apucchi 15 sUrapahaM je 15 puravarAo 15 sobhitti bhavaNutaM iti paM nAma pavvaM sammataM je,ka 9 mAtulaMgeNaM 52 'NaM tume taM 1. mAdipahi 52 pavamAdo 11 cchumAdiehiM 52 bhaNijAmu __ ka 11 mAiemuM / '52 kici nA 11 salilehi 52 kaNNA gayaM dukkha 12 taracchabhallAulaM 53 "kkho ya / niccaM 53 kkho u / 12 sayavakkharohiya 54 atthettha 14 DaNDayAMga 54 ru(bha)gira 56 'UNa piu sayA sa . 14 DaNDAraNaM 56 niyayatAyassa mahAnadI 56 niyayamANassa 16 vivaDiya 58 pharavuddho 16 layasamayara' 59 patte vivAha 17 varanadI 61 nA jAyatibba 2. surabhi saMvegA nilaMti 64 eyaM moM 21 paumAbhisaM 64 hRti 22 te bhamaMtamahuyara, 22 i mheliyaM 67 bhAveNa ja' 22 i mheliyA 68 ca ciya muNi 24 to sucira sIyala 69 dhammujjuo 24 nadIpa 73 ko ugahiyayassa 25 suhanisanno / 7 aviyaNhaniTThIo 26 samiddhA dumA / ___26 samiddho imo ladeg muNinto 26 uvveo| 26 (sacchodayabhariyasaro nAma pavvaM girI vi eso sammattaM rayaNapugyo dhitI uddeza-42 28 pi kuNai dhII 28 DaDayAraNa 2 hemamaNiya medehi 6 aMkullavillA 32 anne viya 5 7 tinduga 33 nadIpa 7 phaNisA 34 na ya ju 7 tarU nimbara jaDAgasa 8 koreNTaya 8 yAina iNDagA 9 campayasa nAma parva 9 keyaibadarIsu je,ka sammattaM je je 15 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi uddeza-43 15pha . 35 'laM ca viya mu 35 salilalavaviya liyaccho 35 kuNamANA 38 lAsaMmuvagayA 39 nayaNamaya 40 sayAse 42 mundarI 12 so ciya 43 iMDayAra 45 hoha mahaM dukvaM 47 nImAsaM / aha veriyANa purao 18 to sakha 18 kare: 48 divyaMgasya , tao ni 1 volaNo 1 sirI 2 mahADa 3 labhiUNa 3 pahivAI sArasANa ca / jeka 5. 'moie e 5 No dhaNiya 6 surabhisI 7 surabhivara 10 naM bIya ra pi ya araha iMDayana 'vAhaNAdo nareMdavasena ndavaMse 10. DaNDAra 19 hAjatyo 20 toganiyamamma 20 bajjA 21 kuMvara 21 nadI 22 aliddhikA 23 sUhAma 25 / saMchanne "veTie bhoge NipaTTe 25 miNTa 0 32 avaloyaNIe uddeza-45 34 sarisasaraM / 34 ssa ravasarisaM 5 evaM pi 35 mArihI do 5 muddaDA 35 pate 5-6 gAthe ka-pratyAM na staH 37 aDAuka ya . gajehiM je niyanAbhi 8 sahiya rahi nabhAu maha putaM jaDAra to meM 1 kahi vaccase aji ka 10 jaDAgiNo 9 kahaM vaccase ajjaM je 47 nahalaMgamu 12 degdhaNuyAyavatto 41 dharaNipaTTe 14 amarisarvasagaeNaM ka 43. haoNrantI je 15 mucchAgao viddho je 48 pavAgI ., 16 dieNaM taM je.ka 5. mana ki Agao je, 18 nandaNI 49. A adayaM / 18 mAmI 19 pachibAhio ya , 19. sAmI tume ma 52 mikkhavaha nAma so 52 ghaNapogATa sAmo 53 eehi / lacchini 26 tunbhehi jalathalA 54 kekAya 29 saparisphurDa 54 gAya 31 mette, 20 nAma pavvaM sammatta uddeza-44 26 vimAna gaNa bahu 7 pakAgI 8 yacAgniA 8 vi ahaM 13 ruyai ciya soga 15 ntI. bhIyA 16 pate 16 uppe hai 19 paricAnthe 2. dUpI 21 sAkaDe 26 sarisavegA 26 bANA maNDiyAi 'varAI "chinnAI 29 panthantarammi 29 kavUi 3. ahomahaM 31 ekamuhI da' 46 , gatUNa mucchA ta 57 . naya diTTA 58 pi bucasi 58 lcchaao| 58 kA to dAla 61 degakI 62 iya maNu 62 maNuya pAramaIyaM. 2. samuha 30 punaH : kayarA 3. puraya : kayA 31 niNi a0 31 na ya khamiyA 32 na ya samio me 32 avakiya 32 pAva hi 34 hA je mara 34 parivattie 35 kapijariyaM 32 tasya gaM 33 kahentI 34 ha ha sAyara 35 vehi na anna 36 pariveyanto, 36 nareMdo 36 tuma mu 36 soga 39 sumittA 4. 'jjhiu saMto 5. jjharDa satto givhiDaM 15 65 vA daTTaNameha, pAventi ii pa. palAvaM nAma nAma panca sammattaM je jeka paca nAbha paNa parva se sammattaM Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 155 je . uddaza-46 45 ,saNakumArassa sari- sarU pi 3 me, kuNasi ya vara je _ hi vayaNehi 3 degttimaMge, je, ka 4 pavaNo iva 16 suciraM 7 salabho 47 kiha je 7 salabho ya dajjhihisi je 8 pi vaJcasi 53 khubhiyA 8 55 saNAdIyA si tuma, 9 o visI 59 mama sama 60 etto| 9 pemmAsA 60 rI ihANIyA 1. pAdesu 11 mAdIyA 63 kheyareMdo 12 abhinaM 63 vasumatIe 13 NaM vo parva 64 'ntaraM va laggo 65 mAyaMga 16 labhara 16 nivisa 65 abhiNandio 1. "mmi nihae, 65 o ya sIyAe 21 niya bhavaNa 66 samaMtaku niyamavaNa sA na icchai, suku 66 samaggeNa mAlA ma paI 6. padesA aNicchaMtI / sugandha lapallipa 28 , jAijai keyAdhulI 28 , jA icchi jai tume sAmANaM 29 vAhUmu 74 mAdIdi 29 ya calAhakAreNaM 75 bahurANuNA 30 imaM kA lAgi a 30 geNhAmi 76 nAmaMga aso 32 sA miya 78 cAdukArI 33 pateNa 79 lentI 33 geNhAmi 81 binlAvaro 33 pudhimmi 34 uttarajasi ayaM, 84 kamaluntha' 35 degntaM tuma mae ma 84 siMcano 35 'ntaM tume mae ma je 86 vibhIsaNI 36 mandodarI 86 hujjuyamatIyo 39 devasokkhaM 88 pabhAveNaM 41 nandaNI je,ka 89 mAdIyA 12 saIo ka 94 thevega 42 sumahiliyAo ka 94 liviNaM bha984584414:44.bhAva : bhabhabhabhabhAbha::::#44444 95 pAgArA __44 rUvarahiyaM 95 ya uvappayANeNaM je,ka 46 sarasatesu 58 UNaM tu 46 sAhasagatI 98 caha 47 dharaNipaDhe 98 niccameva pa 5. vAnareMdassa je,ka tatyeva nareMdakAraNe nAma pavva samve chAyAlaM pa 54 suramaI nAma sammatta 5. sirimaI 54 maNavAhaNI uddeza-47 54 paumAvara jiNavatI ceva 1 kikiMdhavaI __ ka 55 viogammi jeka 2 vimukajIve 56 DhAo tAo 4 viha saM viNaonaya 8 naradasta jeka 9 kikidhipu' nAma pavva 10 panajAmuvagao sammata kikidhiH 11 la NayANa' uddeza-48 14 mantIhiM na mu 1 omaM 16 bhavaNa gAMga pato ka 2 sammANaNhANa 16 tapA patA 2 bhoyaNAdIo Na bhaNai majhayArattha 3 sIyAe taggayamaNo 18 bADanAyaM ahaNI 4 pAsahiyA parigaNi 4 eehi candarassI 5 vI vi mA alamantA 6 "Ni ya muNato 26 kidha . bhavaNodaratya 29 pUrNa gAyA nAsti 8 kiha ramasi 30 paumAbho 31 huyApaNaM 12 ttatruttanta 33 mikidhe ka 15 iya ku' 34 muhio 15 birahajuo ke mividhi ka 20 se ganno 41 lAtahisi 20 I muNio // je. 41 satesu , 21 yAra samaM sa je 42 rudro nAgoba meheNa 22 ahiNAI 42 nagegaM 22 mahAraNe DA 2-22 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 23 kocavara 28 pIIhara 32 'dhote sa 34 sigdhaM va je. ka .0 38 ka 40 viggamagaM 41 "gujjuyAula 42 43 sAhehi a 44 tIe nibhe, tIe nimme 45 aMga 44 47 'sugamaNo khere 47 51 tassa uma 51 paMca sayA ceva 54 haMsavarovahIya nigghoso 56 bIo 57 No ya nA 57 biio 58 mAdipi 59 to ki vahai sapakkhaM 60 jaMpieNa mAo 61 62 'hi tumaM a kAraNaM I tantha vasai ga 62 63 62 nAme baMdo ami 64 64 visAlabhUi 64 visAhabhUi 65 65 'hi putteNaM 'Na teNa ne 60 taM devasamAgamo kavi mUDho 68 'Na varataru * je je ka je 33 33 "" ka je 19 ka je 23 ka je 23 ka 70 39 71 71 71 71) mayUra 72 J 73 mayUro 74 75 hN 77 77 80 87 mayUro taM ANa lahuM ahama Ahida bhaNehi lahuM mahaM ma 77 78 79. sadasa bhogAI 79 88 89 "vaM ca / mayUra narottama to bhaNa 92 13 jaMbUNa suNehi majjha bhakkhANa jamuNA silAvaro 82 desakAle 84 85 87 so evaM bhAIha saparivArehi nI saMsaya chahani rovha niyayabhavaNaM nareMda 89 pADahi 17 nareMdeNa 91 saravare gIteNa to sa 7. pAThAntarANi , 68 mukko so baMdhaNAu pahieNaM / tuTTo je 93 taruvare, 69 vippo atIva tUraMto 94 juI 69 mayUrasa ciya khaNaM valayaM paviseUNa @qdeg 95 "hilAbha je saheNa teNa bhI mo nayara jaNo patthiyo ya bhaDasahio / ummUle tarubaraM, ka je 23 pratyaka ka je ka je. ka 33 33 je je, ka je je, ka je je, ka je je je. ba. mu ka je 96 96 98 9.8 su 99 uddharihIi 100 101 101 101 101 102 111 114 114 115 115 pArviti tumbhe vi mAdIyA 116 118 119 105 jaladdisamuttiNNA je ka 105 aNaMtasiddhA, sAhU dhammo u maMgala | 106 108 siddhasilA 109 suggIvAdI paDimAo 110 120 121 121 mA ettha kuNaha vakkhevaM,, Amanti vAnareMda arahadhare vA vANareMdamAdIyA sayapa 122 122 123 siddhiM ca je mu 'puri virahe taNuyaMgI virahatAviyaMgI vayoSiddhA "ho hoi 119 119 119 appihI sAmI niyayaM tassa u vayaNANa 'Na nAmio sa apihi sAmantaM desakAle kayA vilaM pi ha khe pi hu khe pasAdera je 125 nayamaiNA 125 kiM piga 125 ki pi maNanteNa ipa je je, ka je ka je je ka je 33 je 33 ka je ka, mu je ka je ka je ka je, ka uddeza 49 1 sabha 2 nandaNI 3 siripaNAma 3 daMDAranA 3 DaMDAraNNaMtiyaM 4 * 7 10 12 13 14 9 patraNasuo 9 pucchaI 15] 16 nAma pavvaM saMmatta 19 20 21 21 21 16 o dUo 17 18 je to la0 ka gao mahaM apuNNAo ka cimukApa darisarga dehi aha bhai tattha dU sareNa va saNasamaggaM kamalAmA hayagayatuzyasa kiMkidhi rAi pItambara "aMgasaMga mAdIyA veDheMtA suyaM amhi mAhapaM ya akajjo ihaM je 23 26 27 pasAhemo 29 nayaraM ka pratya, ka je, ka je 31 bhaNija 31 vuI 21 parejasa 32 visamAgama ka je ka so taha ya kahe je ijjata ka je, ka "" je je je, ka je 33 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikagAthA - dUre vita dUre, sajaNa diyayAI jattha miliyAI / gayaNaDio vi caMdo, AsAsai kumuyasaMDAi | 23 dullabho je 22 labhavara 35 'Ni va majjhavi. 35 majjhaya, 36 'I maNabhirAmaM 36 sese vi 37 yavvaM ti 38 samayaM ciya niyaya sene 21 bagaroga i 1deg nAma pa sammataM uddeza - 50 1 maheMdraNayaraM 1 'nayaraM 2 ettha 3 4 4 puNNe su 7 udaratthe puNNeNaM 22 22 suNiUNa mahenda 'rAyatanao 11 jujjhe 14 16 17 tudda puNa 17 kikiMdhi yadu deg UNa to so. 18 naiyalaM 18 laMkAbhimuddo 20 bahuudda 'Na je puvvaka vallabhA ii pa 0 je. ka 145 je, ka je je " ka 19 je je, ka je ka je, ka je je, ka 6 9 9 9 10 10 13 13 15 15 17 17 19 19 19 nAma pavvaM sammattaM uddeza - 51 3 3 muNiNo u 'yArsa bareM de mAruI kaNNAo tANaM amhANaM jI bIyA bhitti alabhanto rohojjayamatIbho jo niNai raNa , imANa tujhaM duhiyarANaM 21 24 desAgamaNa 25 gheNa 25 niyayAgamakA saggakaraNaM 26 tailo kaM ii 10 "lAbhavihANaM' nAma pavvaM sammattaM 7. pAThAntarANi uddeza - 52 je deghi vijrAe, Na laddhA tehi sahassA haM je sArhesu 3 pAgAro 10 ka je " je 1 saMmuho 2 nameNa 1 suheNa to pavaNayassa yassa sAdai saMti mahAmaMti nAma nAmeNaM je "" je, ka ka je, ka je, ka 39 4 picchai 5 vimukahukAra 5 5 10 10 12 15 16 16 20 20 24 24 25 26 27 29 29 8 8 10 ghaNassa va sarisaM, sarasa pavisara "par3A reNa "o kur3I 'sinnaNaM takkhaNeNa 'picchaNaya daTThUNa pIivahaM, mahimAlAI bhujae e "lo havai ghaNAdIe vara samayaM ca / puraM chiya pecchai a sarisarUvaM je ka ka je kae ya tasma utra piyasaMjama siNehaM vimala uddeza -53 2 bhaNio jaM kAraNaM 4 nareMdo 5, dahamuha | para 6 sureMda nAma pavvaM saMmattaM ka mae buno| neccha yatabhUI na ya i jaya me samullA bhaNami 'matI piccha je ka je ii pa haNuva kAkannAlAbhavidvANaM ? 'kAlaMkA je je, ka mu je je 38 ka je 12 13 varujjANe 14 pavaro / 17 17 varakaNa 10 'lAbharaNo 20 21 22 23 je, ka je 23 24 24 25 "" 28 ka 28 ce ya je 24 vipatto 25 26 karaviya 'yaNaM cetra 35 35 35 35 36 37 37 30 38 30 39 40 bhaNiyamitto "kahaM, so sutaM kuNai somavA diTTho sahalakkhaNeNa te paumo Ne u so "bhUyassa "muddao eto pariNAo uppanA kaheha picchi Agao ya ki kai sadeha kadamamadhyeha vattAte ra tume na kaLasiddhI vAdI viveyaSNo me kA tume samappihiI suNiUNaM pa nandaNI 40 40 40 madda paissa 42 nandaNI 43 khIgoyare hi 44 yANasI 45 dUyataM ka 46 mallINo 99 kittiya je je 45 ka 31 je ka "" je, ka 118 15: je ka 16 = 15" je ka je, ka je je, ka je Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 46 46 46 47 kAraNa avaTThiyA solaga jai vissuyaM basAra jAgao etthaM to tuha pANe avaharai," to 47 48 48 49 49 50 50 53 54 55 56 biyA pAraNaM phu aha icchie evaM gahiyA ya ka jassa ya la viya rivaNa rIe ruTThAe / 70 ujjuyAo ha ciyAo 62 rAmovva 63 kikidhi 68 69 pate ka je nadIpa 'lAbhiyA 70 71 saciNA 72 NI mae la 72 kayaddhaya 72 bhitrANaM 73 gindai 73 zrIyaM 74 ube 77 mArehi 79 koTayA 79 devadAru ka je je 5.7 59 la 59 ka panarAhAraM "bhoyaNA sA 61 risa aMgapharisaM je 61 aphaMsa ka je 12 62 na vaccha tattha 62 maraNaM vA hohI iha, ka 62 ho ka je, ka ka 66-67-68 gAdhAHna labhante ka ai uppala kareNaM je "" 33 " je 79 79 79 79 79 79 79 79 79 79 79 79 79 81 83 *** 3 3 ut ur w ur w 83 sAhA pupphaviDi 79 viDi 79 gaUNa 79 sohamattAule pema pecchaI pA 79 79 "pAi seNA muI 'valantaseNA muhaM 83 84 85 86 86 86 86 86 86 33339 87 dumA jahiyA rakta koreMTayA kaDA dhAyaI ke yaI pADalA viha nagnobhA taha 87 sAhArA bahU khaNDaNDA laDe khaNDaNDA lahu tuDaMgA phuDantA calA palavA 89 90 paNava , NirAya reUNa miraja "saha De palAlaM je ka kha lalantapala lolamAlAulAmukasodA phiDatA phalohA je TolamA muMgANi 87 khaNDAI calaNesu gayapahArA vivanta vivasnti ra 7. pAThAntarANi tANi pADeha mahiveDhe // tANi iha kaNavarNanAI je ka, je je iMAucha hatvANi va khaMbhA ha toDinti rAvaNo ka, kha 23 51 75 99 je ka, kha je ka je ka, kha je 33 ka ka, kha je je. ka, kha ka, kha je ka. kha je ka kha je ka, kha je 92 92 kuMbha nikuMbha 9.3 94 95 96 96 96 96 97 97 98 98 98 99 'danta visurA, 106 107 107 111 111 112 113 "latailokke suhaM maha dei dumma "rAyavarazyaha piyayamassa // ya se mahA taM haNaha mahAverI ka reha idda kare miha ni rAyaM vina tume pADhaM ukkaMpaDapaDa, joI gaNa ahi mama sa "ho rahe samA valgo 101 101 104 104 ghAranti rasabhariyaDa indiyamahi didiNNama viiNadeha kaMkaDA ka, kha je ka, kha kakha ka. kha ka. kha 122 je 123 113 mahAbhaDA 114 ghAeUgaM 115 vipatta taM saraNivahaM 115 ribUhi parideg 115 rivNa pari 115 chinai 115 nisigaMda addhehi 117 mucai 118 asiyara nihi 119 diDhabaddhaM 119 mama pi 119 duTTho 120 siho 33 ka, kha ka, kha je ka, kha ka., kha je ka, kha ja ka, kha ka, kha calantacArucAmarA ka, kha gayA nisAyarA je paDenti viNaka ka je kha je kha je ka, kha je 120 siTTo eya pahu ka.hiti 121 121 121 pasio 121 dUto maheMda ka, kha je ka, kha 'o pavaratiSNi kaNNAo 123 vividhi 124 124 santie dose 129 130 sigdhaM 125 niyayasinaM 125 126 126 127 127 128 199 129 132 133 133 gatUNa vadeg 'mujhe so ya mArio taruvanaM sAI hU. savUDha vAlA saMkalAnu pAsu akSaNama uvagAra paMcamuhI kiSNa ki0hu kodeg 133 I sA 136 gAvukali 137 titto 137 viNisthi 138 narassa ni 138 punaka 139 kuNa saM 139 141 142 146 147 chittUNa 147 vacca 147 kikidhi 148 tuhaM nizcaM ka kha je, ka, kha je ka., sva je ka, kha sadassAI aha ruTTho 'laparibaddho 'toraNAvara laM je ka, kha je je, ka. kha dUyata mu. ka., kha rANa jaM kuNasi taM aviseso si tumaM je "siyamaNo niyayakammaM je 17 ka je ka kha je ka 79 ka.. kha ka, kha je, ka, kha ka, kha je je ka, kha ka, kha je ka ka, kha ka ka, kha 33 33 " Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 149 149 7 1 kikidhi 2 namaraviNaeNa eso 2 samaravaliyANa 4 5 sucaMtA 5 uhadIhanIsAse 5 daMmaNaM 5 vicintantI 6 aMguleyao 6 kusalamAdI paramapamoyAgayA puNo ciya 10 error ~ ~ * 2 * & 10 11 11 10 jaM tumbha tIe 11 vizvAyakittI parivA pApayantI 35 pa je. ka, kha "laMkAhigamaNaM mu, je ka, kha maNaM tippannAsaimaM ka, kha nAma patra je sanmataM 12 uddeza-24 12 14 varuNaM 18 - ka sAhitrANo pavattAe gAdhAdhika jai vi tuma para dekhe, aMtario girivareSu tuMgesu / tavi tuma samarijasi, jahA sara rAyahaMsehiM // je 11 "samu dulega diyahe paDivattaM "yaM vividu deha maNa 17 garuyaM ka, kha 'pAgArA je 2. satikisi 20 ka, kha ka. kha ka jaM tIe tuccha saM je to me maraNaM dhuvaM je 'sAgara paDiyA kakha je mu, ka, kha ka, gva ka. kha je ka, kha je ka, kha 33 33 ka, kha 33 99 ka je je, ka, kha je 20 21 22 23 24 24 24 25 25 26 26 29 2 30 30 30 30 31 32 34 34 45 45 47 4 4 saMgAma soNDIrA kha keTI kilo caIsI ro dhIro mahendakeU pavaNagatI pate majjhattho bhiuDI kuDilAya muddo ghittaNa dei ha seto "bareM do surabhigaMdho laMkAbhimuddA sAyara jalassa nayarasa samA jiNiUNA 7. pAThAntarANi puNo ii pa nAma pa ca uppanaM sammataM ka, kha je ka, kha uddeza-55 ito laM samujju yaM je, ka, kha je gura aNivayaM tA je, ka, kha je payAsiMti pasAhiti ete kii iNI bahuyA ka ka, kha 25 pa 25 ApUramANamavaNaM, je gayaNe 35 ka, kha 27 varAdIsu je 30 laMkAbhimu 28 logapAla 43 44 je ka ka, kha je ka, kha 33 33 23 32 10 11 [11] muMbaI 11 vihA 12 vibhava 12 tato 12 pUrayasi 13 14 "yaM vima "carapAmAra kare 14 ka, kha 14 15 16 16 17 taheva ve 17. saMjJAyArA "dIvAhivA 17 19 ka, kha je ka, kha je je ka, kha ka je, ka je ka ka ka 5 6 32 7 8 8 10 22 23 "taNaya imAi 23 26 27 27 itya 28 20 31 "darasamidi indaI tao bhaNai / je ahigAro 'UNa paDisa U arisatthaM sayale vasumatIpa + 19 Amarigae "ssa uvaDio 20 bhANukaNNedi nikkhAmau 21 22 bhaNiyamitto 22 bhaNiyamette 22 hare tumhehiM na jI paNayaM vibhISaNo varapurIo ghoro ya kAlAyama givhai vibhISaNeNa sio puriso kAraNa mahasAgaro chaumeNa je je, ka ka :3 , ka je je, ka, kha je je ka, kha je ka, kha je, ka. kha ka kha je je, ka, kha je kha ka, kha je ka, kha ka je je ka, kha je 31 vibhIsa 32 34 35 35 35 35 ka, kha 36 he oyaNa, je 30 viddaNaM sar3I 38 piya vakkhANaM 39 ahadeva 39 mahAdevA 39 adhaNA 40 pi 43 laenti 4.4 someNa 44 44 45 46 18 48 49 49 41 51 52 anaM pipa pagamaNo je, ka, kha giribhUdI gobhUdI ka kha je, ka, kha juvANA mise je sUrA mahilA madI 53 53 bahUNA ya 54 sasinAmA 54 bhAvisAlIyA 55 joisaDaNDA 56 ete ka, kha kha 56 uhAdIsu ka, kha 56 pUpati je 57 akkhodaNI mAdipi hi vivA diyahe "Na tastha va kAminDA mehaNibhA gaMdhaNvA gIyaravA, 201 suvvaya taha soyA vi 29 ka ka kha je ka sahodarANaM jaha ya girIgobhUI taha je sAhita siTThe 58 59 sahiyaM 60 puNNodaeNa pu 60 bhavanti 13 "" 39 ka je, kha je ka, kha 393 je ka, kha je je ka, kha 31 33 ka je ka, kha je ka, stra je, ka, kha je ka, kha je Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 2 2 3 102 6 6 6 6 6 6 1 gaNAhivaM 1 akkhohaNIeN 7 7 3 vAiNI 3 tahANI kiNI anye 10 10 :::-- 11 yavida chi iti pa gamaNaM pavvaM saMmataM 'hANo NAma 5 senAmu 5 gummaM 27 e 6 6 11 NAma 55 pavvaM sammataM uddeza- 56 kaheDa su bhaNai bhiNNAsu akkhodaNI meuttha siNNA, tiuNA seNNA bhu muhaM 9 ha tiSNi ucam cam 729 / mUDaNI kiNI gummAya ti vAhiNI 81 sAdeg diyaNA 243 / pitaNAu je je, ka je kha ka je, ka, kha je "" je, ka, kha ka, kha je ka, kha ka, kha ka ka kha ka ka, kha ka, kha yA 2187 // dasayaM nikkiNinAmAbho hAi aNI kiNi akkhoNI ekika kahei "ssANa cha ceva turaMgANaM, akkhohaNIe rasa u saha ekA imAe saM ka ka, kha je je, ka, kha je ka, kha je, ka, kha 11 12 13 13 14 14 14 15 15 pi 15 18 2 N N o o 19 19 dolAya 20 20 21 21 21 28 28 akkhoNIe u ||je, ka. kha 'bhaDAya tu ka, kha DA sattijuyA, ka 29 gahiyaddatthA cittaNaM ka " piyayama bhaNai kadeg je 21 22 22 22 bhAda 23 dolAlI 23 23 pAveMti 24 29 pavi ka nnA priyaM ni je je. kha je je 31 puNa su pammapi 24 'pemapaDi 24 31 uMguDi aNNA vIramahiliyA, je tattha mahilA, kaMThe ka, kha ka, kha kha kha ka, kha. je ka, kha ka je aha bhaNiuM 24 24 24 doha vibhAvi bhaDo ka kha 25 tANa aseNa 26 patesu 26 saMdhAve su 27 mArIcI 7. pAThAntarANi mA maM dha ghareha raNaraso piccha te varasahaDA, raNamu ka kha 'lIlAyamANaraNasuhaDA je pimmeNa pemeNa gayArivahacchA gayAribImacchA ninAo ya suMda aggaNAo joIsaro kriyaM to kulirauvaro ya je, ka, kha je ka kha kha ka, kha je 32 33 33 33 'mAdIyA 35 35 36 46 47 47 1 7 2 3 3 38 38 38 39 40 40 41 su 42 43 43 44 vaggha sahie 45, uDiyA 4 bhave ya mAlI Na / je hiMDiya tahA kuMDakuMDo 5 6 6 7 8 tUravaro kAmavaMto ya anaMtarAsI silisuho ceva laNo viya sIha vilaMgo pate kiliyA ja ka, kha ka kha sohavalogo chiyaMgo ya je pamhAyaNo kha ka. kha ka kha joippabhaM AvUreMto gra nahamagaM "carite nAma pavvaM sammatta uddeza-57 sammela jumvekSaM je ka, kha ka, kha avasauNA ka. kha je. ka, kha "karA juddhasaMnaddhadehA je vimalanahupadaM NiggayA sUravIrA iti pa pate savir3i ka, kha / * je vigghasomaNo uttarArddhagAthA nAsti ka, kha je, ka. kha je ka, kha je nalanIlA ha ka, kha 'nIlA taha ya jaba je jAyAmito ka pIyaMkaro "ddhi aMdhasArI ka, kha je, ka, kha kha je ka ka, kha je 8 vajevAbhI me 9 kuharo ti kho, taha 9 10 11 12 12 12 12 ka, kha 13 13 13 14 14 15 15 15 19 19 20 20 candAuho saMkaro ya 'o ya calo 24 26 26 27 kAlI, kaliMga caMdu surajjubha bhImo mahAraho suseNo ya ghaso, maNaharo maha mathA ya sAro rakkheva khaNakkhemo pate 16 rAyA ya bheMDamAlI 17 pacamAdI 19 19 19 khobho tahA mAdIyA pate nareMda magge 22 la-tumalA' 23 23 vimANaThiyA gayaNa mugamA mugama kA huMkAra 93 ka, kha 29 " je 29 haja 29 matIyA 30 je " kaNI zAvaMta ka jagamo janapemo rahapemmo rahado sAyaro ya jiNa je ziNamayAdI kaisinaM 39 ka ka, kha je je, ka, kha ka, kha ka, kha ka, kha kha je ka, kha ka, kha mayapakkhi bahuviho viya / ' je bhiyA ya vasumaI, ka, kha je vasumatI bhramaNuSNa-bhAveNaM sAvitA ka, kha kha kha ka, kha je Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 31 33 vivAintA vivAyaMtA sinaM taha vipa 34 35 "sinaM '35 nivaData iti pa "svabhava" nAma pavvaM saMmattaM uddeza -58 9 9 1 hareMda 8 5 jogeNaM 6 viiyaM 6 aikUlaM 6 6 suisa mUDhaM 6 suhesu mUDhaM indhaya-pa pAvakarA, ma je ti indhaya-palavA ka, kha je 10 sAdhuvi 12 14 samgAo vahai jaDA 14 gihadhamma 14 fefefit 16 puNo haNiyA ka, kha jAyA do vi visaharA, bahu nAma pa je ka, kha je, ka, kha ka je ka, kha je ka, kha 17 pubbi 17 se veNaM teNaM 17 sa 18 Natthistha 18 i tattheva saM iti pa "carie itthapaitthanala ka ka, kha kha je je " ka, kha " kha je ka, kha je, ka ka kha ka je je 1 1 2 2 3 3 6 3 3 5 5 mahapuSphatthAvigghA 6 7 8 8 6 ekika 10 10 10 11 11 12 nAma 58 pavvaM sammattaM ka uddeza - 59 "pahasthe Nihae NAUNa raNo ya 12 12 14 14 raNA sayaMbhU ya ' NAbhagheo gambhIrAdI rAI suhaDA, raNasamucchAhA > para ya piyaMkarA dIyA jalai vva pahio badio sI Ami "idvegsa" 33 13 sasANaMdayA tahA je pahio vahio pate sahade vivAie ubhayao visAma sinnasAma maMdaidamaNo vidhI ya saMbhUo koheNa va kha visAlo 7. pAThAntarANi 15 'o vija 15 ka, kha 17 pataM 17 haNuvaM 17 kAhI ba 17 bahuvAo kha je ka, kha je ka, kha " ka ka, kha je ka, kha 33 31 je ka, kha ka, kha ka, kha je je je ka, kha ka, kha je ka kha ovi ya jaha ya hao, je ka, kha 18 degte, avaDio 18 "timro 'dhArAnI" je je 18 15. 'reMdra ddaNuvI 19 20 'do pahao va 20 so viraho to 21 21 21 21 21 26 26. 26 23 24 ghaNvaraM 29 29 35 35 26 37 ka 38 30 30 31 31 33 33 33 34 rahe valaggo kotasavvalasarehi 27 sina 28 mahodare 35 35 haNuvanteNa vajjodaro vihato udviyamitteNa "sueNa ya ta Na to se, jaliyaNittaM puttAdI gaya-turaMga' sI va, asamatthaM ceva joisva vANarehiM bhadeg di mA seNamAdI No bi a taraMgo 38 vilaktro 38 vIsasaMto 39 jemate ka, kha ka kha kao je ka, kha ka, kha je sIhe. ha. haNuyassa uvari tu te jahA kesA na jaganti taM dRNu da pIIkaro 33 " 37 ka, kha ka, kha ka. kha ka je ka, kha je ka kha ka kha ka, kha je ka se, paviseUNaM samA je 39 je ka, kha je ka, kha abhimuhima kala je leka, kha je je ka, kha ka ka, kha 39. 'sarasatighAsu 41 gAI ciya aisiDhaNaM siDhilo aMgANa nivaDati vivaDanti 41 42 42 43 43 43 43 44 45 jujjhe sa 46 48 48 49 54 55 60 61 61 62 62 63 63 64 gayA vi tANa karaNaM vibuddha haNuyAdIyA samacchahAjAyA kAuM samAdattA 64 65 avaloiUNa 51 tura eNa 51 turaei 51 gaehi 52 kikiMdhi 52 eMto vana 70 sinaM "yamittena sinna vAraNatyeNaM mandotharIya viraho, bhAmaNDalo AvAsaM ceva apparNa nayaraM lotti gADhaM 65 jidveNaM 67 nisuNehi 68deg saMghaTTeUNa karemi eto na saMdeho vikipi gayAto 69 ho 103 ka, kha 0 'tyaM Idai so mAru so vAyavastheNa vi atthaM ete do NeyagA do NIyagA ka, kha je ka, kha ka kha ka, kha ka, kha kha ka ka je je ka, kha ka. kha je ka, kha je ka, kha je ka, kha je ka kha kha je "" je, ka. kha Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 7. pAThAntarANi ka 59 tA ThAhi 6. UsAri 6. vibhosaNaM 6. rivaNaM je,ka,kha 61 jAlAulA phuliMgaNihA ka,kha jAmba dhaNuM balai kaha vi tU je 65 Na raNe kao vi. je 66 degro vemhalo 67 loDio 67 aNNa praNarahe je.ka.kha 68 ya Na visA kha 69 puNNeNa rakkhio ciya.paM je 70 rakkhasAhamA e' 7. sattippahA ka,kha 71 laggo 71 bhaNiuM bhaNiyaM : purahataM 70 prANa vasU 71 o ciya 72 pate je,ka,kha geNhanti 73 johehi . , 73 aMga ukumaro 74 nivaData 'ntaAgaeNaM, A , 75 "vimANasaramesu 75 lakkhaNavirA hiyA je,ka,kha AsAsento je jai ThAvissae 77 degssae nnaato| ka,kha ki mAri' nicchieNaM to raNAu je,ka,kha 'tto nAha ! suNasu maha kha __hi pAsehi ka,kha ki jIbada 82 lakSaNo uvasagge 85 paharaNa paDipuNNA vArugAi ya a 86 devagayA ladeg iti nAma pavvaM sammattaM uddeza-60 1 haNumAdibha' je haNuvAibha' ka 3 baMdhaNAo te mukkA 4 paumabhaDA , sirivikkhAI bha,, 5 jAya ussaggA 6 sAhentANaM 6 tamatimira ka,kha 6 tamatimiravitimirayaraM je , se cintiya ka,kha 17 pasAdehi 7 metteNavi, je . 20 degkova 8 eyaM rA 23 dhaNu 8 degkahANusatA 26 nalo sayaMbhUNaM / je ka kha 9 Na yaM piyA 2. ghaDauvaraM 9 Neya kare nita 28 aMgo mayaM kuddho ,, 9 ceva punA aMgayaM sayA kuddho mu 9 latta-mittA 28 haNuya to 9 maNUsassa 29 'NDalo mahAkAlI 9 hiovadersa 31 tiTThoti 9 vimalassahAvA , 32 ninAeNa je,ka,kha 33 bhujjaha A" ka.kha samAgamaNaM 34 jaM pagahuttaM nAma patra 35 kovi bhaDo , sammattaM kakha 35 sAhei sAhu purisA je,ka, kha 35 vivaDiya uddeza-61 35 yaM anta 36 'tosamaNujutto je 1 ne sarapari 37 sAmiyakaraNi jasu ya, ,, parihacchA 38 ghApanti je ka,kha 2 'la-tilimA' 39 ke suyara 3 samavibhavo 39 hoMti saM 4 vidyabaddhaciMdhA 40 galiyahatthA sabara so 4. loleti 5 lakuntehi 42 niyaye nivAti 5 gahaNaMkiyaM 44 saM satyaM 7 savarasAmantA 45 bhImasuyagehi 'mArIcI vaidio pa candakkhA mAvaNaM vijjaviyaNa' vaiNateyaM je,ka,kha jImutta ka,kha,mu 16 atthaM ca savarasUrA visajjiyaM padeg je samAsUrA atthaM bIsajiya paka,kha tami ya 12 dUrA odeg 14 juttamevaM 50 NAgapAsa' ka,kha 16 ujjhiUNa bhiyavaMsaM je 56 ukka piva jalaMti ka.sa saNo maha suNehi garuDaM samuTThiI pu je viSNapaM / 58 AhigAro , 17 logesu ro, jeNa tume ThAhi 19 daharahataNayA maha pu " ka,kha 72 merA je 73 ruddhA soUNa suyA, , nisAsu sutto, nisAsaento, hiyAsA iti sattasaM pAyAvihANa nA je,mu nAma papa je saMmatta je,ka,kha uddeza-62 1 tAlio 2 pamhanthaM 2 sambhalo 5 jANAsi ya viuyatte, na ,, 5 ttamittaM 6 tuha me 8 tasse Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi : : : 15 16 : : 13 Mahakarlahi. 16: : 14 584404 8 yaM ceva phalaM yaM ceya phalaM 9 bhAramitta 10 ciya no phuha 11 sattudamaNeNa 11 vi naniruddhA vi No ruddhA ka,kha 12 nicchieNaM je 12 NaM, me saMtI vajadaliya NimmAyA ka,kha NaM, hayasatto vajadaliyanimmAyA dhaNuvaM cittU 13 cirAvahe parijaNo 14 degya viTThIsu ka,kha 14 degya riddhIsa 15 veriyameha Na picchaMti ka 16 pakAgI 16 paDibaddho 1. tumaM va 1. ThAhI ma 17 mama pu 18 bhavissAmi 18 ekAgI 19 kulocciyaM 19 gaM saesi bhA 20 vibhIsaNa 'vioiyaM du 20 'Na tume dajjhai tuhu puNa tuhuM puNa 22 "raM, kareMti 22 pacchA puNa ma je 22 ubhayesu vi virattA, 23 va pahAmaNDala 23 cIyaM me rayaha ka,kha 23 paralogaM je 24 soya tuma 14 A 25 jIvihI tu 13 devarassa 44 vaM, evaM sA gamga je 25 natthettha 14 harIhi vayaNehiM / ka, 56 aparArddhagAthA nAsti ,, 27 goyaravarAI 14 nisuNehi 47 pUrvAdhagAthA naasti| 15 raM dUrassa 28. paDhamaM ca paI 47 tatto ya gimha kAlo, 18 pAyapaDaNAvagao 28 paIuu dAre 50 o, itto 19 asima 29 vibhIsaNo parae Na 19 suragIyapuga ka,kha 29 dego vIro 20 velArukkha degdiyahe ka,kha 30 yamI, kudeg 22 mahiMduddae Nito __ ka,kha 30 taha vi su 22 Na naravaDaNA 52 pIIgoyaraM 32 hou saraddhao 23 jAo viya gayasallo ka,kha 53 jogajuttA 32 raNapacaMDo 24 kheyarassa saMbhaMto ka,kha 54 picchai 32 goyare 26 phoDaya-dA je,ka,kha 54 agayareNa 33 candarAsI 26 mAdIsu je __55 NaM jAyativva33 uttaravAraM 27 degI iha puNa na je saMvego 34 sattimattasaM 27 jAo nI' kakha 35 sannivesaM 56 agayaro 28 ya bhaNio kaha 35 . vasahehi 56 gosArio rogavivajio 35 hiya ga tIya dukkhasaMtatto je si taM jaao| je 59 caviUNa 36 sammajjiyaM 29 rogANa je,ka,kha 59 dasaraha 30 samujaya ka, iI 60 caviUNa 30 matIyA nAma pavvaM 61 'caraNamuvajiyaM ,, , suyadhiniyareNa de pavvaM // 61 ajiUNa sa samayaM pi Niya 61 teNa imA vivi uddeza-63 32 gaMbhIrarano 33 ra to puMDarIyaM tu // 61 "paNAsaNI ka,kha vijo 2 hiujjuo ka 34 tassa vi gu siTThI 3 ceTThaha je 35 suvaiTunarA' irogeNa 4 lakravaNeNa sogatA ka,kha __ 35 vasahi, vaccaMta nayaraloo 5 tumme baddharhi majjha 35 ,palohA atthacittaNa vAyaM // 3. ciya veriehi 38 paNNalahu' lahuyagajehiM baMdhehi 71 ANeha je,ka mahAgao je 38 lahuyAya medeNaM 7 pahayo 39 saMkaTThaya "TThieNa 7 nandaNI "magge je,ka, je.ka,kha tA tattha 7 samocchaiya 4. tatya puNyahiyayA je 8 Na mahAsalila 1. tattha puNyarahiyayA 9 suvunisa 40 khaNe 'lAe pu 11 visalla tumaM vacau 41 eyAraNAma nAma pandha vayaNeNa amhaM pi je 42 tArisaM vi' nammata 12 devaragu ka 43 guNAgara saMmattaM 31 20 bhAba: 54: 06 FEBR0 ,,, je,ka,kha Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 7. pAThAntarANi uddeza-64 1 dego paramatuTTho 1 mattAgama kajje 2 jambUNamAi 2 pesehi 1561 pesei 'ciNaM 7 bandhavaputtANa , 7 degNa hoi hiya saM ka,kha 8 eyaM bhaNibho maMtIyaNeNa daha 9 mahosahi 10 pucchi o 10 patthio saMzodhitaM je 11 degnto rAhavaM bhaNai etto ka,kha 12 Na Namha ka je 15 jale jalaNe ya assa ka,kha 16 bhAgA 16 tume 26 'su me Nasthi dosottika,kha 27 tuDeNa hi nA je 32 picchasu - 32 'risAI sapurisa 32 surisa ka,kha 33 vimhio 33 pAvati je 33 jIvo 34 niyaM ThANaM 35 haNuvo saMpatto 36 uvaTiyA la 37 karehi ka kha 37 Na va, ,, 38 Aya ca na 38 samUsasio je saMgIyapa ya to 40 viyasiya 4. 'siyanaya 41 maMdira 43 gayaturaMgA / 44 rUvasaMpannA / 45 supaDiutto supaDiutte 45 pariNAi ka 46 pucavivaji iti je,ka,kha 'lAsamAgamAhivihANa sammattaM sammattaM 32 puddaI niravasesa 33 kaNNAhiM tti 33 iva bhuMja tailoka 34 savayaNo 35 gAmanagara je,ka 35 samAulaM 35 sAmi 36 vayaNANi 36 pavamAdI 38 imANi jaM 38 kaha vi na phiDiyA pasaTila 39 vuI 39 tuma da 4. bhamissAmi 42 risANi 43 vijjA, 43 Navijo 44 Na bhomahAhivaI 44 samAsaNe 45 na kuNasi virohasi 20 supArAmanA 2 degyasue 3 haNuvo 3 'o vi rA. 4 sAkeya sAgeya 5 uvaNija "nto ya bodeg 6 8 evaM saM "" 8 samve sA 8 sAgeya 10 vacchAha sattujjamAiyA 12 taliccha / 13 lavaNoyamantare 15 e| eyaM dei ma ka dege| eyaM dehi ma kha 15 desi ma 16 pattaNa je,ka, 16 sittamitto . 18 ceva sA aNNapurisassa je 'Na pavesio "Na pavesio gao * ka,kha 20 so kaigaIe so kegaIThaka 20 o mahurasarovayaM 21 vimANa ka,kha 22 kayAdevA je 22 'vimANamiNa " 23 salaliya 23 rehi dhuvaMtI 26 haNuvantaM . 805881 mama, 17 te, aNNa ca sahoyara ca me bhAyaM je muparimio yate ahayaM ,, 20 imaM puhaI 22 dUto 22 lAe satta 23 putta sahoM 24 Na ya sIyaM se samappemi 26 risAI ja 26 'viruddhANi 26 vayaNANi 'e kAhAviya ki vA vi khivasi dege bhAo u hai, kiMvA 27 vA vikhivasi 29 dAruNaM 3. 'yaM bUDhaM 3. maNUsA ruddho, 31 maNDalo ___ """ paricayasu bhuMai puhaiM NiravasesaM . kakha 16 vattaM / niyaya bhuyAsu ya tariu ki icchasi rAhavasamuI 47 "yaro bva raNe / 48 samukkhivaMto 48 jeNaM tu 48 lacchiNilaeNaM // ka,kha 50 pavayaNa bhaDasamaga ka : jeka uddeza-65 rAmaNa nAma pavvaM pavvaM // 8 uddeza-66 ka,kha 1 purisehi 2 miyaMka , tUsasi jai vA rUsasi, 3 sIhanAmagaruDAo je 3 sAmI 4 bhANukaNNo 4 'vijayApa je,ka,kha chA 1 mantiNo sahio ka,kha 1 jaitthe 3 'ntu, attANaM 4 sahayA ya saMgayA 5 i johijjai . Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 27 uvasAhiyaM ka 27 i tahiM rA 28 saMbohiya 28 va tailokaM 28 NAbhiseya ka, 28 visuddhaindIvara savaNNo 29 bhAvehi 31 ro kAUNa ka,kha 32 puvaM rAmaNappiyabharA itto ka purva rAmaNNappiyabharA etto 39 gayaNanyo gayaNatthA 1. su pakkama 42 santIhare lovaM, 42 vinAsasi 43 suhaDe Ni to bha. 44 kuNasi 45 evaM ma 16 viNI vi ki picchasu 47 tumaM 48 imaM navari ettha na imaM tu nadeg vi yakajje sAsaNa' nabhana4044049644:49. 4gAbhama kiMkare 7 muhalaggIo je,ka,kha titthaM 8 ima vayaNa 8 ra nigama 1. nibhAI 1. 'I, tiyasajhaM i. tisaMjhaM 11 'ndiyavarAI 12 dhayavara-suchatta 12 vaDagachatta 12 sAarisavi , zIrSaka aSTAhnikA 13 paJcakkha ka, 14 sI, nandIsaravaramaho laggo 15 magahaNu" 15 maggahujjuo 'matIyA varadIve 19 kuma ne hiM 19 puNa viklada ka,kha 19 dalesu ya, . 19 viheyavvA 2. purIya bhUsai 2. ceIya 20 ceIyaghare kArayeNa ka,kha 22 kayAi pUyAI je 22 'su ya jaNiya pUyAI ka,kha 23 dahi sappikhIrasaMdeg je 23 degpaumavihiyadeg 3 23 seyatthA 24 ghosAI je 25 tthaM / jippai da ka 25 'NaNagharaM je 26 'cittabhittIya je,ka,kha 26 khammasaha iti 33 hoi jI 34 karesu pAvaM 36 vayaNaM sayalovi 36 sayA ramanto iti NamAhamaho loga 'yAmaho loga nAma pavaM sammattaM . ka,kha .:18: 19: 58 . 8 rahabaratura' je 9 Dovo gAvacaMda caMdAbho 9 gruybiddaalo| 9 madoraho je 1. pIyaMkaro 11 so cando 11 candamirII 11 dAsaNA 13 picchanti 13 navara. 13 bhaujiya 13 pavattA 14 mAdIyA 15 kAvi pa, 16 juvaIo 18 visaMThulo 19 bhayaM ihaM samu 20 bhAo mA 20 niyatteha 21 eya, , 21 'NagharaM 22 bhayaduyA je 23 maNeNa je,ka,kha 23 haMsI va 24 aha dAruNaM viyabhai vaJcaI 28 samAulA 29 hA kArA 30 huti saMpellupela sapillupilla sesae viya 33 haTanArAya kima kici vi jiNAyataNe 38 payattA 39 hantUNa 39 uvalabhante 'TThiIdeM nAma pavvaM sammata ___ ka,kha uddeza-68 uddeza-67 ka,kha 1 suNiya .1 ekke kamara' 1 deggvuijayA . 'ribujayA 2 pavesiuM 2 vi bhaMjaNI 2 kuMdeMdunIla ka,kha 2 hapaharaNArUDhA kha 3 paviTTho suhaDA kuMdi duniilmaadiiyaa| je 3 nANAvihasatthakarA paDipuNNA ka,kha 5 daharabhu 5 NaM samoinA / 6 rUvA keI nAUNa 6 kyAI 6 tA guruguhA 7 sIhe ka 7 jante / 8 sambaM to 8 degtto bhiuDidiTThIyA ka 9 pavagajohA 11 rA kaDiNa nAUNa ka,kha : 8 3 jA tattha tAva ga vaI je,ka,kha 5 vihIsa 5 santIhare je 5 ghiSpao saM ka,kha 6 paumo vi paDi' ka 7 varA nayari balavAhaNa- samagge kaba 12 phaDiyAmayami Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 12 12 13 15 'DhA katto bhadde ji' je bhadde va ka kareNa phu iya su 15 apiccha 15 parimasi 16 parimasa 16 jANiUNa vA O 19 kusumavarapUyaM 20 kAlAguru 21 "seba 21 "nti vigavarAyaM tikkhuttaM pa 22 pavisaraI . 17 pavagabhaDA 18 'cittamaNakaya ka 'cittamaNi kathA sohaM kha je ka, kha ka, kha parivasai 23 piccha 24 26 'o ahiya 27 'sapalAI 29 29 mAla 29 "mmAyaM 30 'jalantI" 30 aiduranto 32 i tao tibva 34 giNdai 34 aNNaNNA ba 34 kameNa 34 pariccho 35 Aroliye 36 ekkAgA 36 yakkAgA 37 "yAvayaNaM 39 piccha 29 doha 42 hohI pahU 44 vijAbhAsaNa pa 46 kuNamANA samoDio DaMbho kha je ka kha ka ka, kha je kha ka ka 23 to tassa saMzodhitam, " ka, kha je " " " ka ka ka ka je kha 85 49. ;;; 3 4 6 8 2 2 2 'latailokaM Fa nasthittha jAya ya sa parivAraya "ttidharaM iti "vasA 18 "rUvA nAmapavvaM 'ma ahaM pa sammattaM uddeza - 19 ajeva su evaM va "ddho jo ma muMcasu kovAlambha "mATIyA " veyare 8 'tilamA ' 9 miyaMka' 13 pavisadda 21 21 kA mattA pA harayaM "yasamo 14 "goDa viDo 14 adhuraya 14 'matesu 16 aTThAra sakhajjajuyaM "e va a "tikhiyA jaNA 18 'NAkampaM 'yamitto 20 20 paumujANaM 20 iva rAvaNo mu sinna "i dunahiyayA duDiyA 7. pAThAntarANi ka. kha ka, kha je 23 ka, kha je " ka, kha ka ka, kha je kha je ka, kha ge je, ka, kha je ka, kha je jepha kha je ka, kha je ka, kha je ka, kha ka je 23 ka kha sumariya taM taM vayaNaM na mae picchasu selaM pasAdeNa 28 uccayaNijaM 28 akaNNasuiM 29pie 30 kammodapaNa 32 sasipoMDa 33 33 24 25 25 24 34 35 35 35 35 36 36 36 37 38 43 43 43 dhiddhitti ho a 'lA je ta abhiyabhUmI sariyA ya ku va phusai majjha a paramasatta para Asata uzciyaNijjA heM mahaM jA eyA vi vyi na jA saya esayaro taIyA paramajohA jai yasa logo hI ma je ka, kha je 33 je, ka, kha je je ka mu 52 je " je je, ka, kha mu je mu ka, kha je ka, kha ka 39 39 39 40 "ke jaM 42 eva muNiUNa 42 sumariya 42 paribhavaM je, ka, kha ghinuM ka majjhAbho do je, ka, kha do addha je do ya addha 44 41 daDhaniyala saMkalAbaddha "lAhi paDibaddhaM rA 44 "mi ajIviyaM ajaM je 46 nicchiya 44 33.83 ka je ka, kha 33 13 je ka, kha je 47 bhae vA 49 hiMsanti paloyaMtA 51 59 rurivari ka, kha je ka, kha 52 52 53 s 0 55 vizvirasa 55 sahasA susiyAI tAI sa",, 58 58 'sattikitti' 58 'jutte 58 harA 7 taDataDArAvaM jeka, kha pate je 8 satyANi ka, kha 59 59 tuMge vi -:-: UNa ettha payacAre / je 'NA icabalA 2 'kaDaya 2 4 tuGgA vimalattimattA ii "rie nAma pavvaM NaM NAma eg saMmattaM je, ka, kha je uddeza - 70 hohI ka 10 kaDugosa 11 kita cintAuro apiccha salayA saddA "liyaDaNDa yaM 11 dharehi 12 vibhU 12 14 15 15 16 33 ka je je mu je, ka, kha vA sAsaya suNAhi je ka, kha je, kakha je, ka, kha ka, kha ka je, ka, kha je kha mu " goyari-ma "pItIpa "mo hoi bha vina kitti "yaM, so kolai u ka, kha je Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 109 : 49 cakANami pajalio uddeza-71 'nivaho : : : : : : AASHA : 17 viggha va visamasIla ka 17 vajehi nume bhA' 2. riyapAya je ka,kha yammi to evaM ca bhaNiyamette, sA. IsAvasamuvagayA devI je maM, kiM sA 22 kannopaleNa 23 saMbandhI 25 yamitto 16 ya attaNo bhaNai ka' je 26 tuha majjha tuma majjha 'vasabho siddhataM gIyasuyaM kinna , 29 gItiyAsu 32 degyamitto 32 picchAmi 33 bhaNipa pa ka,kha 33 buhajaNeNa 34 "sottimoje,ka,kha 35 vijao ayalasuhammo ya suppabho taha je 35 saNo nandI / mu 35 bhANao ya naidimitto eme mahivaiNo aikantA // 36 pate va 3. tArakAdI 37 "i nAha vi je 38 'bhoge 41 vaJcihasi 42 'tti, sA me eka samu je 44 maulA je,ka 45 'ro tuDehi ka ro chaDehi je 46 bahave 46 "mitteNaM 47 picchasu 49 maulaMti : 27 turayavalaggo suhaDo 27 AsArUDhaM ummiTThA maTThA ka,kha 3. khamgeNa 31 kariNa 33 gayaNaM nirudhdu savvaM, 35 degNa naleNa ya, 35 bhUsaNaNAeNa 36 nikuMbho 36 vikakamaNo ya 36 asaNInivayAiNo 37 rakkhasamuhaDA, 38 bhuyadharabalasameyA ka, bhuyabalavarasaMmeyA 38 caMdummi 38 cATuMmigaraMgAI 39 kayakaraggaharaNa ka 40 haNuvo 41 pahArehi haya picchiUNa savva, ka 42 haNuvassa ka.kha 43 NNApUri' 14 caMdeNaM ka,kha 46 haNuvaM 47 haNuvaM 47 haM taha ___ka,kha 47 sarasatehiM 49 bANAsaNIpahao 50 haM valaggo 50 degsatehi 53 'vAuho duvvAruho 53 ki te na ya rA je 54 ajja vi ya paDikahAo ahavA : 4044444444444 51 maNDala 51 hai ramijai 52 mANemo ka,kha mANemI 53 sugandha 53 riddhille 54 yA midhU 'yA siMdhu 55 imaha ju' je 55 taha taha gADha ya rAya , 55 caturthacaraNa nAsti , 56 kevalaM caturthacaraNamasti ,, 57 nehANurUvANa 'la-purapha-ga' ka, 9 dhAdipasu / 59 viNiovaparamo , mayaNUsavo 61 pavittharai 63 pahayA aigaruya mehanigghosA 64 balakaliyA 65 mArIcI 65 mAdIyA je 66 pavvayasiharovamesu hatthIsu 68 purIo 68 UsasiyaAyavattA je 68 saMpillopilla 69 ninAdeNaM 70 vaJcanti ghaNA ka, 71 samaMta turayagayaIda ka 71 tUragaIdasaMkulA ja je 71 sahAuhA ka,kha iti je 'e paojayA vihANaM nAma pavva sammattaM je,ka,kha : 6 muiga-tilimA" ka,kha muiMgaravabahula ceva apamANa saMzodhitam je 6 paya ca nAmatUraM 7 dasa ya saha ka,kha 8 suhaDe su mAdIyA mAIsu / 8 kahehi e 9 alikula viviharayaNasaM jambavanto 10 sAlo 11 Na lakSaNo bhaNaie,,,, 12 Na teNa si je,ka,kha 13 rumati 13 parihacchA 15 toNIro 16 mAdIyA 16 kaI aMgA 16 mujjuyA 18 supasatthA 18 sAhiti 19 dego kuddho 20 degkinnarANa, 20 nayagaNasthAo , 21 DipphalahayakheDayadeg je 21 saMti ya raNabhUmI, 22 kevi bhaDA raha pAyakA raha 22 nANAviha je 22 abhiTTA 22 abhiTTA ka,kha 24 vArayati 26 dehavaDiyA, je 26 ovaDiya turuGa , 26 degyaMta jAlA ka,kha 27 turayasamaggo suhaDo ka 42 : : : A : : ka,stra bhaAAV : bha4844 T_yan tume : 57 eya galagajiya tujjha ka,kha 58 evaM bhaNiyu eva bhaNio ka,kha Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAntarANi ka,kha tujjha rivU, aigArava tti vahai 22 hatya 62 dhArAsaehi 63 yaM adarisaM ra ka 65 hatyaM dhayAikayasohaM je 65 pi hu di . , 66 phaNamaNi 66 nikkhittaM 67 citai viNA ka.kha 14 15 15 3. kAvi 31 jnnsNsy| 34 vibhIsaNo 34 haNuvo 34 kuhADeNaM 35 sese vi 35 saesa joheu ta samADhattA 'gayaM sahassAraM / " 37 parabhavamukaya parabhavasukkayaka,kha iya badeg iti nAma pavvaM pavvaM // nAma patra sammattaM uddeza-72 23 kheyarehi ya, , 23 paisAmiha 23 kiM vA bahueNa bhadeg ., 23 bahutahi bha ka kha 26 rujjhataM pi 29 suttu vva kha sattu vva 29 ttho ba je,ka,kha 30 saMpillupella __ka 32 Apucchiu~ pavattA ka,kha 33 tubhaM 34 bhAgasesassa / ekkArasIya divase je 35 pUrvArdhagAthA je prayA 33tama gAthA pazcAt 35 ujjo veLa je sate 35 bhAj je 35 kiNNa ., cando muvei saMmattaM uddeza-73 1 surabhi ka,kha 4 nahathiyA 4 vAmissaM 7 sAhinti 7 sahio ya mihilammi ,, 10 hohai diya 10 gtii| 10 vi hoi 11 paloeMto 13 rAmassa kaNiTheNaM itaM viNiyAgayoM , 13 viNayagacchajoeNaM ka 14 rehi, ribusinnaM taM disA ka,kha 16 yaM / puNaravi anaM sIsaM vijAe takkhaNaM ceva // 17 su dosu vi, 17 duguNe duguNe ka 18 doNi ya ju 18 bAhAI 20 asicakrakaNayatodeg ka 13 ko ettha moka kArastha moM je,kha 13 paDiuddhA kAettha je,ka,kha uratADaNa ka,kha 'caJcalA taNui aMgI, 15 lumpamANA 15 ruvA 15 kaluNasaddaNaM je 16 vacchayale 16 pallavA 1. sumaraNa rovatI vAhabhariyana 18 sattikittibala ,, 19 piva de ka.sa 19 dehi me samullAvaM je vayaNidu imaM sAmiya ki cArasi je 20 vayaNaM dumiyaM sAmiya mu aha te 22 vayarIhi 22 mopaha rAhavAo guNa bahuvANa darisaNaM ciya dehi 24 degggidUmiyAI ka, 24 aNugUha . je 24 sANurUveNaM 25 Dahanti ka,kha 25 caDayaMka kAraNANi bahU / 27 ruvasu logavRtta 28 viceTTiyaM je,ka,kha 29 imAvasthA 30 Na vahiya ! 31 soga ka,kha 32 abhidamaNo parivasae 32 risenaM 23 nAma para saMmattaM ekekame vayaNaM / / je pakkakkima vayaNa. 2 cvaM, cakkaM badeg ka, 3 vihanA 4 pate ma . savatthA je 10 suhaka DuyA 12 bho, so haM saMdeg ka,kha 12 karemi mu,ka,kha 12 paDigae je 13 rAvaNaM savaDihutaM, 13 eMto ka,kha 14. tuha padeg mu 14 eNa ja paha sIyaM ka,kha Na, japasu sIdeg je 15 samapanto 15 mANabhaMDeNaM 16 avagaNNeUNa je,ka,kha 18 tujjha adeg je jIvaMtayarI ka,kha 19 bahueNa bhAsiyabveNa ,, ,, 19 tujha arI, je,mu uddeza-74 ka.kha 2 vilaviuM patto ka,kha 4 hiyakara 4 tAlio viha, 9 sirimatI 9 sasidattA 9 kaNayanibhA kaNayAbhA 10 migAvati 1. paumA ca suMdarA viya ka.je 11 railolA 12 sAhasIo 12 kesAo bha sarANa " 18 30 Na lakvaNobhaNAdhI ka,kha Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 111 keI uddeza-76 4 risinnaM 33 UNa sigcha, 34 reNaM NANadhareNaM 36 hoi kayAI vi ka kaIA ya 38 bhaNaI pI 39 hare pUre 42 hu khayaravidA 42 paribohio iti pIikara uvalakkhaNaM nAma pavvaM saMmattaM sammattaM 24:04 : 65 10:4444 0Abha uddeza-75 40 2. 20 gatI va 20 'nti narA 21 avare geNhati 21 geNhati 24 jaieso vi maha je 25 vairANu 25 niyamA nara' 25 niyaDe nara' 27 so, tuge kusu ka,kha pagamaNo hoUNaM, tassAisaya surenda 34 sUragAhA viya. 35 chaTTho viya hoi 3. patesu 39 degvibhUsiya vaMdeMti 42 dundubhiravaM degbaleNasahio, 43 maridhi ka, 43 pate je,ka,kha 44 muNimahAjasa viNi je 46 atilobha 46 vi hu, ma ka,kha 47 etto ya tamA 48 patesu 48 caurAsItI caurAsIo nirayANaM kubhiyAgapuDapAgA ka,kha 49 pAgapuDa degkoDaNaghaNa raNimA ka,kha 50 vajamAsu 51 patesu 51 nivasaM 52 rasameyaNo ka,kha 52 yA duhAbhAgI yA u duggAmo 44: 53 vi ya a ka,kha,je 53 maNUsA je 53 degriyA ceva khettesu 55 lesu uvavannA 55 maNusasodeg 55 layaMti 57 DiUNa ya kamma udeg 60 tassa dhaNa 61 purI bhadeg 62 indumaI 63 NAisu taheva ku degmmi ya indu 66 nivaDaNAI nidesaNAI niyANAI 67 amareMda 73 vijaye 74 vi huyA 75 NA sA hu imA maMdoM 75 "NI vi bI matIyA 76 NA jAyatidhvasaM . je 'vegaa| pavvaiyA khAyajasA, ka.kha sogasarA 78 samhalA 81 meiNIvai 81 o viNihao 82 giNhai 84 karenti abbhujjuyA pavaM indaI bhAvANaM daparA havaMti vasuhA te 1 mahiddhI yA 3 saMpillupilla saMpellumpela 7 ndaNo vIro 7 jaMbavato 8 paumAdI 8 laavN| 8 ApUrentA 8 ApUritA 8 nareMdapa 9 i to cama kahesu kaheha ka,kha 10 pupphyadI 11 No gayaNAo , 12 ahomuhA. je, 13 soga 13 jAyacciya 14 raha vva 16 bhuyapAsasumANasA je,ka,kha 17 sIyAsamayaM je 17 yamIsiyaM surabhi , . 58 lN| paMcANusvaya dhArI 18 agaMpiya 21 jAo viha bhAdeg 24 pate 24 anne vi bahU 24 abbhAsiUNa 24 sIyAM ka,kha 25 degbhUsiyAI ka,kha 25 barasurabhivileva NAI puraaii| je iti nAma paJca pavvaM // ::09 1 tANi ntANI 2 degNa vayaNameyaM 4 NAgaru 4 rAdIsu 4 surabhida je,ka,kha 4 laMkAhivai nareMdo, 5 kaNNAdI , 6 narehi ANAviyA // . 'Do u bhA 7 mAdIyA 9 niyayagehe / ka,kha 9 sogumveyaM 1. alAbhi 11 'uvadese 13 su aNuratto 14 takkhaNe 15 rAyasiri 15 taDicavalasa' 16 vijayeNa 16 balANamIheya 15 degnti jasaM ihami nara , 17 bahave vi 18 i dhammAi suca , 04 : : ka,kha : :::: 4 : .:5A iMdayAdi nAma pavvaM saMmattaM sammattaM 4: saMmattaM Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 7. pAThAntarANi uddeza-77 40A m sm lh sh : 8 : 444444448. 100 nareMdo 103 iha riddhisaulasaM *3 matIyA 104 sumAlirAyA 106 mi jaha 1.6 chuhAtatto 107 alabhaMto 107 tatto hu vi 108 'saMjogeNa je,ka, 108 gAmela , 1.9 tatto ciya kA ka 111 gehANio 117 tavodviya 117 vimalaM maha deha laMme iti mauva nAma pavvaM saMmattaM 0 38 hohare :40444 : 0 uddeza-78 1 sIyAe~ 2 sahio, jaya 3 ttabhittaya uttinno unbhinno 4 e saMtijiNa' 5 hi satuTTho 6 pAvaNAsaNagaM . 7 iha sama 7 anbhantarAri senaM ka,kha anbhantara arisenaM jhANajogeNaM 9 doNha vi 10 rAgaNa 11 mAdIyA 11 sogasamutthaya je,ka, visannA 13 iya sa 13 lAge 14 muyaha je,ka,kha 15 suviNa 16 tubbhe vi ka 16 tumhe hi kucha 17 rahuvaIya te ka,kha 17 'ya rAhaveNa te 17 suyaNA 'gayA, rAma vi aNuggaha ghare calaNaparisaMgaya kuNaha // je pasAto 'ghAtIka" paumapabhapaDimA vi ya vi 27degNimmAyA ka,kha 28 lakkhaNAdI 28 jiNAyataNe , 28 kahAsuba 29 harIhi : 5 29 tahA visa 63 pAvihI dhu' tahiM visa 64 piDharakhaMDaM ti meM, 32 "ntijaNo 65 mArIci 34 kaNayaku naravara saNAdI 71 mattagato rajAbhiseya 73 dhanaggAmAo __ bhAro aNu " 74 lA ya aDa 38 mAlattho 74 tA u maddA "puricidho 75 pupphavaine nayare purisacinne 78 tattha chi' ka 'purisacitto 81 amoghasara' hohaI kayAi 85 pure tassa 39 indo ya su 86 nAmadheyo 41 dogaMduo vva devo 86 ahiTThiUNa 42 laya hoi avaDiUNa 43 vilaMbato sirivaddhaNeza 44 volINAI 87 NijiNiUNa e' 45 sAminANe 88 vio NeNa 47 rUpavaI ka,kha 89 occhanne vajayaNNavara knnnnaa| 9. ekoyarAo 48 vAlikhIla 9. darAi 18 kuMthUyaNayarA hohii kubveyaNaya 91 bAragabhaDehi ka,kha puhatIdharassa corabhaDehi puhaIvaissa hi sahasA ratti vika,kha ujegomAdIe na , 91 vinAsio "remu ya jAo je,ka, 92 daiyayaM 55 kameNa ga je , 92 acchae gayAI ta "ndU sujI 56 mAdINa 14 paNavai taM sAhavo tu 56 guNadharANaM degdaccho / DahiUNaM 95 abhiva' 58 jogesu mahiliyA joeNaM / sAvato so 58 paDAgaM saMbhAsaha 58 suddha 99 varendo 59 isayo piyAe ba 59 bhANukaNNo je,ka,kha piyAyaka pate, siM bandhUNa saMgamA ma 61 meharaha je 100 to vandito NareMdo ka je :4444 1 pagaMta dukkhiyA ya sA bhvnne| 3 dAhAmi 3 tujhaM 6 pavisao 6 siviNe :::::: 7 abaNNo ka,kha 8 dhAriNaM bhavaNa / 8 paisaraha 1. bhaNiyAya to 12 mae paumo ka, 13 darisaNANusaMge, je 13 varisAI 15 pavvaio dasaraho ka,kha 15 sameo ka,kha 16 jAo ya saha , 17 tujjha ka 18 hI dIvaM aI' ka,stra SA: nAbha 44 4: Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 22 22 upaia' tAvacciya 24 25 sayAse, galagahito tehi kAU azcataM bhayaM kare 26 26 28 28 sma sayA se gaM bhaNio bhaNiyaM 36 jaya bahuo sAi kisorayara 31 31 suzcantaM 3.2 sudINamaNA 32 kiha ki vi 32 kaha vi parvagama mahAbhaDehi kalabhaya na ya saraNe 33 mAra 33 dANeNa amhe ja0 25 pUpaMti sAmakkho 38 suNaha 39 kAraNaM ca eyAe / bhaDAya pa 42 43 nirantaraM 45 dhittUNa 45 tao bharaho maNIyamuvAga palaM 15 2-23 45 kahiti 48 yayaka 50 "paDAgAe rama 50 ramaNIyA 52 bhavaNUsavA 52 jiNagharesu 52 ahiyA je je, kha ka je ka, kha ka. kha Wu je karana je je je kha 45 je ka, kha anne ya bahU 46 je 47 vibhISaNAdI ya khe' mu je "bhuraNAca 48 48 "bhavaNeNa bhUmIsu vilittA 3: 33 33 Ping je ka. kha ka kha je " " ly, 54 55 56 4 "rIyachaNNaI 6 sugamaNa sobha, na iti 1 divase 1 10 10 12 13 nAma pavvaM pathyaM 18 19 // 2 dIkhaI 4 ethu mukhareddi adi jalahara unbhatanibhaM uddeza - 72 5 DaMDAranaM "somavA vimArahararaturaMga paDilAbhiyA viMjhayarI piccha bhadde anaDI sAmaI piyA vatI piyA "daNI "nayara saMThANA biphiDa taotibho yaMti // vaccantA na nirantaru channA 20 21 kougeNa 21 'yaNasamaga 25 25 7. pAThAntarANi mu ka ka, kha, je je ka. kha kha 14 oyario ka je 14 'rio dei sahariso artha / mahiya / 16 18] "tuma 18 kaNNapaDiyaM garI yasohI ka kha je, ka, kha ka. kha je 3 je ka ka, kha je ka, kha je je je 33 ka je je 33 ka kha 26 26 27 29 33 32 32 32 33 33 34 7 8 8 8 10 10 12 13 15 20 20 aha kosalA devI ka, kha kekayA ceva je keI peva puttarasaNe 'sporTa seri "saNA NividrA ja suNiUNa NaM hAI 'Na havar3a sa macchio nAstIyaM gAthA maca mao tti mahAlacchI iti samAgama nAma pavvaM pavvaM // sammataM uddeza - 80 bhavaNANa vAhaNI sijAharividdhara "yamaya DeDa "ha sasicchAyaM visama ca pAugamaNaM lagharI dubhetaM 'layaM kavayaM ya yamohA evamAI pi kuTumbi baladagavAmahisINa jaNANa diya ka je je ka, kha 21 22 24 siviNapaDitulaM ka, kha je 37 "matI kammaM NayarIe saMjutta ka kha je ka, kha je je, kha ka. kha je ka, kha na labhai ya bharaisAmI, je 'U Adato kha je ka, kha je 25 26 27 28 28 28 29 yoko 32 32 32 33 sariso suravara vimA so kaha 33 33 avaiSNamaNo 22 mANusalI 33 lipihiti tiSpi hisi 42 43 46 tAyamAdI na vi nAo pemaraso jayasiri 'dhammo "gamaNo vazissaM sA i gaI ya raNe 35 36 36 vasumaitisa' 38 tume sa 38 38 39 39 46 so narehi 68 ke gaIe thAvio tuma sattujao, ka reha sugo paThavaejjAmu "mi hata ? kara na 113 jaM ya tappar3a jalanido nai " ma va sa je je, ka, kha ka, kha 80 30 41 41 'alApuNNa nisuNehi nisAmehi pAlasu vasuhaM suhaM "vayaNaM jaM jahA ya ANataM pari0 45 aNumaNNasi me sigdhaM mA kuNaha vilaMbaNaM mahaM tumme ka, kha "visamapemA je pemmAo 45 ya pimmAo mu kha ka ka, kha je ka, kha je qha ka, kha ka, kha je ka, kha ka ka, kha je Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 47 nadisatesu 49 paumasa gAse samA 50 guNamatI 51 bandhumatI 51 kamalavaI 52 siricaMdA 52 mAdIo 12 bamo 53 evamAdIo 54 su majjaNayaMtaM, sa 55 so ettha bha0 55 anneccha 56 pahilAo 59 kIlai raI0 59 "rato vIro tabastha dhIrasanbhAvo 6. khubhitra bhalANa' 61 vittAsam 62 70 sarisaM rAvaM suNiUNa se samalagayA 63 va mahAsanne 65 samayA 67 yaNo paloiuM laggo 67 panna'ha 55 baMbhutare suro Asi anayakArI 72deg taM kamma jeNa satyadu evaM ai 73 cintebha 73 jeNesaThANaM ka, kha ka, kha je je, kha je 73 labhe haiM iti 'saMkhohaNaM nAma nAma pavvaM sammataM ka. kha ka je 16 M je ka, kha je je ka, kha ka kha kha je 37 " ka, kha uddeza - 81 2maMtI karI nio ya niyaya 3 yaM bhajAhi tattha 4 5 6 7 8 8 9. 10 11 12 12 12 13 13 13 1 2 6 6 'rAmo 'ninAdeNaM 6 lAbhiUna tAva taha samaMgala pabhiI pabhIi mahivIDhaM 13 14 tasvAyaM 15 mantagiraM 15 7. pAThAntarANi asobhaM vi iti nAma pabvaM samma chubbhanto thiya citai so vijapautte ahiyaM ciya lAlio so so vi uddeza-82 ka, kha muvagayANa saMjamatilayA sacce vi para eNa ka, kha na sijjAsu na ya nagere na ya nayare, na ya hAre zeva neya pA je ka, kha je je 23 ka kha je ka kha surarAyanamaM paDimA cauyANaNA ka, kha mu. ka, kha je 27 39 35 " 19 ka 8 10 24 12 13 aNuhoti 16 miDiyA 17 khubhiu 21 payaraga 22 parIsaherdi 24 girII mirIDa 27 29 31 31 33 "gujjuo kaDagaI 33 gaDigajanta sayyedati mui calaNe "vaja je 39 33 34 34 35 ahiya 36 geNheja 36 gevhejA 36 visesaM ka 42 38 "Na to hU to moro je 38 kururo ka, kha 'majAreNa mari ka. kha je bahuvAmA samu ka kha 44 sumAro je 44 viNio vaMgA tadi veyA 43 je kakha 45 ka ka, kha je je ka, kha je kha ka tAvAsyAne je ka pratyAm nimnagAdhA tANaM ciya majjhekko gArIjI aNNayA hama hANi / pArivvayapAkhaMDa kuNai kamAehi parihANo // re karavasi je "vasaha vIro abhi kakha kaThe je so ima ka, kha ca upavvantamuIe ? (sa) pavvaiya ta sou, vippo taM suI je "Ie vippo taM suI ka. ThAviyaM surya mama suNesu ka je je, mu, ka, kha je 46 darama 48 48 49 on 67 6 8 70 52 55 57 57 59 60 60 62 64 pokhara dAve 64 mAhavadevIe 65 66 70 72 74 daMsaNUo DaNDa sayA se 89 ka, kha sou samihAe kAraNe je sou sahakAraNe ka, kha samayaM ma ka sayaM ma saMtAsINe raNe tirie bhavanti ramaNajio kha etadgAthA nAsti je rAsu niyabhavaNe pecchasu ceTiya amarendra "uNaya devakuru ca zciya 76 sANamarAmpio 79 81 82 84 ka, kha je "i bIro mA purNa pacchA 'tAo tAo niyame gendanti pui gharAo surabhi 90 "yasabhassa siksiyaMta 12 92 NaM to mo 92 midumatI -3 mima 94 kha je bhagai mahI 32 ka, kha je je je yA vRttA / eyani hosu pari rAyagi coriyaMgao ka, kha 33 kha ka kha 33 33 kha ka Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi uddeza-86 6 lAbharaNo 8 paMcamahAvaya 11 sugaMtu je 11 ga jaNA // 11 dhiivimala bharahanevvANA 'nAma pava saMmataM ma uddeza-85 . aha rAvaNa 1 sattujo 1 jaM tume 1 paNAmeti 2 pi va a 5 diNNa palayakasama mahAsUlaM 6 paNAsito 6 ca bhuvaNaM 7 resu na vacchaya sAhiM je 7 sattuja tume je,ka,kha 9 dasarahassa 1. sattujjha 1. pAyapaDiyo 12 vijjhAi 10 nAnA MD ..... mahAjasa 94 phAsugAhAro je 120 eso u gao , 95 nAUNa , 121 tumhentha 96 midumaI mantA samattA 98 bahujaNanilao iti 98 'jio vIro kakha bhavakittaNaM 99 susAhuAhAra je nAma pavvaM 99 degpANamAdIhi , 1.1 laM teNa na Alo ka,kha uddeza-83 1.1 tume karibaddhaM evaM 1 mAdiyA tiriyA 2 aMjaliuDo 102 miumatI ka,kha 3 vigayaNeho ka,kha 102 kayAI kAUNa tavaM 1 nadIpa ca so hu varakappe je 5 e vuDamANassa 103 mahiDDipattANa je 5 aNumanito 103 khuraloge 5 bharahaM mo ka 104 suravahithA ka,kha 5 ho ka Uga ta 105 suravilayAmajjhagayA 5 sagaMdharahio ka,kha divaMgayakuDalasuyA 7 jaMpatI bhrnne| 8 pabvaiuM 105 midumaI 11 aisuiyaM durahi 105 cahao 12 nArIhi saehi 106 ghaNakisaNaka 12 vA. sammattaM 106 samuddasahani uttama ka,kha,je 109 timalatoyA 13 jaNo jassa subhAsiyapA je 110 so esa karivareMdo 13 karaiti 112 "vimANavAsaMmi 114 abhirAmo NAme te kasa 114 bharaho tti nAma pavva 114 imo, udaeNa muM parva + 115 degmokvatyo 116 samma payajA uddeza-84 116 pavarja 116 geNDiUNa ka.sa 1 lambhiuM padeg ka 117 samma , dhammasAhio, je 117 iyA jAyA dhammanirato, tavasaMjama118 samAhimaraNIyako karaNaujjutto ka,kha ya sAraMgo 2 pattAI je,ka,kha imo sanuppo 6 to aNasaNaM ca 119 kuraMgamo ka,kha,je kAuM 120 bhaMtUNAlANakhaMbhaM je 6 babhammi varavimANe ka,kha je,ka, 11 Na 1 tANi se 2 ya saMghatyo 3 suNadio 3 sayosao 4 ya sucAro 4 acalo 6 sahamA hiyasaMpaNNA ka,kha 7 bharahasamace 9 ujhi 11. paumAdIyA NisimiUNaM. suNeUNa muhutte mahataM Na'mhiM 'maviNaeNa 15 saMtaguNa aniyacchasu goSThehi 21 kaNaya 22 yaNAya daNuiMdA 26 re muruiyassa uvaTTha 28 vi rAyA ve 30 nareMdA 3. pabhAvaM iti nAma pava " saMmattaM Bhen..... 12 pamAdI 13 sattujmaku 14 uttama 15 yaM sUraM 16 laddhajayaM 16 kaNayakalasesu pUrya, 17 sattujjha 17 jiNA vigayamohA 18 jeNa ni 18 ho, so ti 18 arahaMto maMgalaM disau / 18 ditu 19 degNa ya mukA yapaggamiNaM / ditu 2. sasi-ravi' 2. 'udahI ditu 21 puttaya te ma 21 ditu 22 sAhiti ..... MMS Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 22 je ya ni 22 se sAhU tuha va 22 tuhaM va0 22 sAhentu 23 24 gaDigajanta 24 dvaMtarAya imi tassa 25 26 sattamo 28 ke gai 28 payAI pabhAI, 'o mahAbhaDo ni' so kiha 29 29 29 jibvIhI 30 sattaNaM 30 jipihI 32 maMtijaNovadeseNa 30 patthAve ANimo 38 sattuno 39 29 31 41 mo 41 47 "mAo dharaso 42 jha pariyarANaM 43 44 je vivAdei vivAda "jantasaMghAoM // je ka je 32 cArapurisA ga 32 tabha padeg asthita ma 33 25 pavisa 36 jAyaM samAmattajayaM 36 etadgAthA nAsti 37 "mmi samae ayANio ba tumaM purI mahurA 37 veM sAmio pudeg ka, kha 39 45 soragmi vi. do 93 ka " ka je 33 33 ka, kha ka, kha kha je je je ka, kha 51 52 sa 53 53 54 54 55 56 57 59 60 60 60 60 62 63 64 65 67 67 67 71 'kopaja 8 8 9. tassa rAyA, payato sattujjo saraNiyaraM ni AMsano samAvaNNe savaseNa "mmi va bha ramme dahasseva va ko 'saMdeho niyayameNa uvajjhAyANaM namo Namo savva jayaNAbhA Naya suddAvahA bhUmI phAyA havai bhUmI tassAyaM 'vaM niggaya vo picchayA karemi " NubhAgI iti nAma pavvaM // saMmattaM uddeza - 87 7. pAThAntarANi rAbhimu ka, kha je ka, kha je 33 ka, kha je je, ka, kha je ka, kha kha ka, kha ka ka, kha je 1 hayapayAvaM 2 jahA visaM 3 6 'jjaM ayANa tAva pabhavanti ya bhamaMti ka, kha 'pisAyamA dIyA sacce je itthasma yanmaMtareNa asatA ka, kha je "" ka, kha ka, kha ka je 11 19 15 dussaha 17 satujjho 18 sujjha 'yaM AnaMdio ka, kha je 18 20 mATI iti nAma pavvaM "su vahiMda bhi 2 3 3 4 4 uddeza - 88 rA. maggija kaigaI je 2 surapurisa supurisamAgamAo 10 13 14 adeg mathurA 21 24 25 rAyaputtassa bahavo bhavA 6 saM bhamai, madeg 5 5 bhavaNe gaDDAe so tao 15 tassa gharA 15 kodaga 17 18 niyayabhavaNaM / geNDara to te ahavaM dehi bIyA ya aMgiyA 18 putorahI kALe 20 muhAi 21 "nto viya 21 kuvamANo ciya 21 aMkeNa ya nettavali caliyego kosambIM naravarasaha garu je ka, kha ka je ka, kha ka, kha je ka, kha jAo je ka, kha je mu ka, kha je ka, kha je ka, kha mu 25 e. siMhAyariyaM ca do jo 28 29 29 30 30 30 kahiti 31 35 33 parijANio 34 davaM surappabhUyaM saparivAraM caritehi adeg 36 37 37 savve vi ayaleNaM // ka, kha sAlo tasseva vasudatto je tasseva saddatA // ka, kha pacabhiyA ka, kha cinhe ka, kha 43 43 43 43 Dise rise 2 2 3 3 bhoga bho kaigaIe 37 38 38 'nayarIe 41 41 gho desavi Neyabhave seNANIo hala vaI tabha harissa evaM pa loge / varAho suviulaM "saptagdhabhavANu nAma pavvaM sammattaM uddeza-89 1 ceva saMpatA 2 suramanno, 2 sirimanno 2 2 kha eto satta tA pahApure ka, kha je ka, kha je ka je " 33 ka, kha ka, kha je ka. kha je je 165 = " ka, kha je, mu mu je kha sivamaNNo sirinilao camaro vi (caramo vi) mu ha je 33 ka, kha Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 15 446 4 pate, 56 silApaTTe uddeza-90 uddeza-91 5 damarayaM tahi mu silAvaTTha kakha 1 degNaM samve vi hu ni je damarayaM taora' 46 pari baDhI 3 katisaMpunaM 2 degmAsaNamayA 7 risayA je,ka,kha 4 NArato 3 sivamaMdira . mukkasaliloho ka,kha 49 bahave 5 No dhIro 3 ya sirimaMdiraM ka kha 12 bhikkhaTThA 51 jaNo hAu 6 mAdIyA 4 puraM naragIyaM 12-13 arihada ___51 ThAveUNa jiNANaM , 7 iu NArao gaTTho 4 cakkahara 13 sAkAlo 51 jiNaharANaM ka,kha,mu 7 rao naTTho 5 ravibhAsa 13 niyayahANaM je,ka 52 degrisayANaM je,ka,kha 8 nIsesa ravibhAra 14 koTagesuM 52 tujhaM 8 maNogmAtI 5 ya ariMjayaNAma ka,kha 15 esaNAsu 53 ajappabhU' je / 8 varamaNI so . sattehi ra 16 pate puNa ppabhiI ca iha 9 so vicittali' 9 bhagavaM 17 suNhAya tadeg ka,kha 53 jassa neya ni je 1. pagArA 10 Na gaNI 21 niyayaM viya nicchapaNa 11 labhAmi 11 Na viva puNa nahaM mArihI mayaM 12 parikahiyA 13 tAto ni' 23 arahadatto " 55 hohI cha / 15 ghAyaMto 1. vitiyA kakha 24 yA vIrA ka,kha hohai gha 16 mallei va boyA kAuM jaMNa mae 54 nAsihI la 17 ghAyaMto sIyA ya pabhAvaI tahi vaMdiyA muNivare te / 55 abhiva bhaNiyA 1. rivubhaDe aja vi te DahA 56 lAbha ka,kha 18 kikiMdhivaI pabhAI maNo jacciya na ka,kha 56 tANa muNI 19 kAvayANaM 29 dajjhihiI 18 ya aNNatto 57 GgaNaM ThiyA 20 pasabho 29 khalasahAvaM 19 righubalaM 5. lAbhada 20. hariNo hoi si je 30 'o nivahasama 21 kheyarAmahA su 58 phalahesu 22 mAmeNa doM je,ka,kha payalaMti 6. AvAsiyA 23 latilao ___ka,kha 31 'kasatehiM puci 61 pariyareNa 23 paramaruvo 33 paNacciogIya 23 koI "pabho 35 kAUNa vaM 61 bhavaNesu 24 rAma-kesINa so sAhUNA'' 62 nareMdasa 25 hi te tu sattasaMpaNNA 36 geNDaha 62 NaravatI dhadeg 25 tujjha mayaM 26 puitale. 38 maNasAaNaNu 62 kAmasahiyA, ma 26 jINei a harassete tumhentha 63 ANAissariyadeg 27 kaNagapA devamAiyA iva ka,kha 5. paDipumA bhuMjaI 28 kaNagara "rA viva 11 bhaNiuM pa.. 64 eyaM ca je 28 vi puNo ma 27 sAgeyapura ka,kha 42 hohaha padeg 6. vimalaM patu. 29 vitta 29 'ppabhAvA ka,kha 53 ItisaM 29 payarariddhIpa iti 53 nagarA ciya pe je 3. paNAsa "e balala 13 peyalogasamA ka,sa "nivesabhihANaM iti 'bhUidarisa 15 mANA vi| kava nAma pava nAma pacvaM nAma pamvaM . 16 sAhu, ma je, na sammattaM salmatta kAna . saimattaM 9004494440444444444 __ka,kha VAAAAA : bhIbha mahurApurini Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 7. pAThAntarANi uddeza-92 je 37 je ttiya 38 neya va 39. saMbhamamA vAmassa ka,kha 2 mhiyamaNA phuramANa dAhiNaM achi ka,kha 3 kassa va je 3 yaM / acchi sA ka 4 sAyaratare 1 daiyo dekho 5 ki tha vi 6 kivaka je,ka 6 vivavakhAe 6 to hohI saMtI tuha ETERS nAma panna sammata uddeza-94 1 saMjama . . .. . 2 atthANamadeg 3 siviNe 4 darisaNaM 4 tume 5 sumiNaM 5 hautu tuma sayA ya pasa je 7 tilayanayaNo, kisuya aasoyrttdljiiho| je 8 smuussiyromo| , 11 paDhamellagaga je,ka,kha 12 te haM saMpayacchAmi je 13 mi ya tuha 13 ha pasAdeNaM 14 tIya badeg 14 kArehi 15 aNNA vi __NAgarajaNo 15 mahindoyare va je 18 'littANaM / 19 pariTriyA ka,kha 'Na kaNayamayA katra "urA, bhariyA vi ya bimalatoyasA lambUyAdari" kyiANiyAI / degi pahayAI 22 'sarisabhAyAI bamAdI bhattijutto, "dharaM ma dhari ma kha iti DohalAbhihANaM nAma pavva 9 seyAdI 1. bhaNio ja je,ka,kha abhiseyAdI je 14 paramujjaHNa sama ka,kha mahumatto mahupatto khegAdI 17 pate 2. samayeNa 11 tumhe / 21 mottaNamasamma(njha)subvevaM je 22 rai bhaNai / ka,kha 23 'Nara to 24 hariUga ya pa ka 25 sAmi kadda vuNa 26 rAmo tti .samuddavasumaI - 11 1 bhAgAsa // 3 bhUmIgoyarasuhaDI svayarA suggIva je * 'vo / jaMpai jaNa ka,kha 5 NaM savva ka.kha 7 sumahura' ka,kha 8 lavaNovahi peratA je 8 lubbhamehi bhuphi| ka kha 9 janAdINaM je 11 vAyANa 12 siyaM saMyaM 14 gahaNa geyatattillo je 14 macchariyau 14 o ya duTTho ya 15 icchAmo 16 sammattara 16 bahao 17 so nAha hoi jutra 24 vayaNa uccaliora' ka 25 kava o ja 25 kassa ya aM lAbhilA 27 'yAdIsu 30 hasu ima raha sunevaccha kare he Ne 30 puhaitale 33 ca vedehI 34 pavaNavego so ka,kha 35 valiM va hu pamANaM je 36 'bhimuhA nArI ka.kha 36 aNNANi vi duNimittANi jovaNaM paramavego 37 mahIM gA 37 paripuNNa 38 'kumuyacha 39 pecchai vA savvarI ghaNasari' 39 degi payAvara 42 'bhayaddaca 43 ya, DuhuhuhiyaDuhaMta giriNaIsalilaM ka,kha 43 i duhaduhuduhantasari salilaM 45 cchiAlaM / 45 ghoraravo, 45 jaNaNo je,ka,kha 47 juNhavI 48 jANhavI jaNhavI ula / kalolajaNiya je "samAvaDiyaM vi 54 ruyA 55 ruyasi 56 pa dohala 59 neya la 59 tujjha ihaM araNNe sAmiNi ka,kha 59 'Ni raNaM tu ni ka 59 degNi maraNaM tu ni 62 rAmo 63 gantUNaM bhaNiyavo ,, gantUNa bhANi mu,ka,kha yanvo gaMtuM savA ka,kha airegaM ka,kha etyAraNNe kaha auNNA 26 : 4 nAho " : : : : 28 ya havai 29 karehi 29 vi ha ni 30 tAlio 34 gehaM / 34 puNo vi iha mae puNo vi mahue ihA 34 vi hu mae 34 maMdaNa 25 ro viya 3. te sappurisA uddeza-93 : 1 mahada 2 eyaMtarammi : Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi ka,kha :: 66 mahAjasa 71 jogeNaM mitti 73 atithi 72 ya pi ya muM dijjaha uvadeso cirasaMvasahIe bahu ducariya ja kayaM tumaM sAmi / taM majjha khamasu savvaM, 76 NaM neya maI hojja AdSHA : viraha-bhaya-tajaNANi ya, nikamacchaNarogasogamAdIyaM / je degveNa maNuyajamme aNuhUyaM dAruNaM kA 54 suravibhavaM 56 sure sute 56 ke / macca ya arA rogA, jattha je 58 "viuNa ya suI ka,kha 58 vaidehI 58 diyahe ka,kha 6. parivAyaja 61 degNa aggIhi DahA : je| 44444444444 dari' / 62 98 disaM va saMpa je 12 visese aM 98 zayAI .. 16 aMgho jaM esokha pahugu 17 guNoD / pAviNIi dINAe / iha 20 yA bhaiNo raNNave Nimagga, tuma 21 kegaivara 100 iha rapaNe 24 jIvanta 10. sovaNNave 24 paramaviNaeNaM 102 jAMva 26 kaigaI vi 103 raNaM 28 niheNi'haM 105 ihaM 29 hou u 106 ihAraNe ussugamaNA nayi te asuramahiyAI purihuttA 32 / vaMde haM ca 07 ve ya meM ka kha sIya lasAmI 'vAsAbhihANa nAma pavvaje 36 eyANa ji. sammattaM ka kha,je 37 NAi samvAI ka,kha 38 koTTimatalavAI uddaza-15 jiNa 1 jAMva ya 38 abhiva' ka,kha 1 gaMdha va gayavareNa ca / / 38 AgamissAmi ka,kha 1 tAMva ke jogANaM ka,kha 2 AsanatthA 4. citeMtI darisaNaM ceva je degcArumaDA 4. citaMtI ka kha 3 juvatIe 41 baliyassa 3 mahurasara 42 deg paritosa je,ka,kha . 'binAyA 44 sA lahu ra 4 guruviNI 47 rovartita 5 tuma samuluvasi / ka,kha rovantI picchati kayaMjaliuDA, 17 eyAI rajammi ya 18 bhattisaMjutte / ka,kha 7 nANAbharaNaM ka,kha 18 dukkhAyaNaM kakha 8 tehi sA 49 tuma na 8 vi ya paDikha 50 jIvo kammeNa hao 8 sogA tuma hohi ka.kha je 10 I so ya ihaM va je 'uvagAra 51 saMjoga-vippaogA ka deglo dhIro 51 dukkhAi ba ka,kha dINAINaM ca puNo, , 52 'niSphaMdipaNa ka,kha dINANa puNa visesa 52 hAdINa ahiyaM ciya kaluNa ka,kha 53 vivihA'va darisaNaM bhUyaM / 76 sayaM taM ciya savaM 79 kivAi mukko 79 jainindiya saNasakA kha 8. nayaiTravajika,kha vara vahai 81 ro pauNo ho 81 paravAso .. rinAdesassa .. ammati jiyaloe 84 degnti ami 85 purahutto 87 'ma maha naruttama 90 yamapa aNuTThiyaM pu 9. aNuciTThiyaM ka 91 ga mae vayaM puNo meM je 91 vayaM mae puNo meM ka,kha 93 juvalayaM je,ka 95 jA sayaNaparijaNeNaM je 95 ciTThAmi 96 uvagejantI 96 saIyA 9. mAUnI 97 mAuyasiMha 97 'mi ahaM 98 vAgaremi .: 044444444 ayasANaleNa ceIhara DAhalayaM 64 hai gabbasaM 65 poNDa 65 vo u nANarao 66 pacchAyAvata kha 6. saMbodhiUNa na 68 koNNa je.ka,kha 68 i dhIraM iti samAgamaNaM nAma pavvaM sammattaM 4 uddeza-96 1448 1 laMbUsiyacalacAmara ka,kha cittaMsuvasa' 2 jaNayaNadaNI 2 paricintentI " pokkharaNi 4-5 puNDari' 6 pavisaha Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 7. pAThAntarANi je ne 04848 38 hi maha va 39 vIrattaNaM 40 jalaNajale dA 12 pavAio 43 ruvai 44 muyaMga 44 degtisariya aNusaMtiya 17 simiNe 48 dhiti 19 jareMda 23 kheva, 23 mamahesa 24 dento viya 27 thirajogeNa Nagi 27 mAruDa ga 27 paviNijiNiti 28 rA. dhIrA 29 gaNarayaNapaM 'pavapavarA 29 bhAravyahA bhavvA bhavate ThiyA ka jAyaM te ka.sva vimalappabhAvajasasA je lavaMkusa lana aMkasoyAvi nAma paJce mamataM 27 sohIrA 30 tura ohAre 3. 'u(ha)dao badeg 30 kumAravarA 31 geNhatA muMcaMtA saMdhetA maravare tahA bhuso| ,, 32 'yaM lavaNaMkusehi taheva riseNNaM , 32 rigennaM je,ka,kha 29 'soyAvi nAma panvaM pavvaM // 8 pujijantI kha,mu,je pUijaMtA 9 suciraM ka kha 9 ra sarassaI de 'raM sarassaIe de 10 diyahAI tadeg ye tiNhesu __degi sA deM je,ka, 15 DAuDiya' je 16 luTThAiya 16 parimahie 16 NacittasAvajje 16 NAchittasA 17 mae chadeg ka,kha je 19 pAyavaDaNoM 20 chaDei a 21 pahAsihisi 22 mara suhaMtassa 23 dulaha 23 vAhaNAdIyaM 23 rajalabha o 24 sammattadasaNarao ka,kha eya ciya seNAvayassa suNiUNaM paDihAreNa paDikAraNa __'ddho vilavai soe ka,kha piya 30 vaidehI 31 kiM vA vi 33 sIheNa jai vi ghoreNa / kivA , 34 daDDhAsi tuma sahA ka 34 kate // 34 logaMmi 35 vattA ya vi 35 vimalAe 36 dharihI pA 38 lacchidharo uddeza-28 :4040404:94AAV08. 27 uddeza-17 1 poNDa 4 sumiNe 5 vi mate 6 aNamisaM 11 dora vi dhAtIsu saMgihiyA je 14 gantaNaM ma 14 vidittA eva pu 14 tA eva pu videhAi / 17 pANANaM 18 NAdIyaM 19 suvimbAo . . 19 i tAva patrati , 19 suvimhavio...vi ya se / iti nAsti ka pratI 2. nandaNI daTuM 20 kivAlaM 'rA aisaya nANA , sikkhaviyA saMpuNNA kha na hu kovi gurukkhevaM vacai sissesu sattisa je 1 koNa 2 sasibhaI nA 2 sAva , 3 nareMdo ka 5 puhaIpura 5 tatthaM pihu 14 nAUNaM leha atya 19 vittante te 19 samaramajjhami 2. 'hA tao pu 21 nivasaM pi 21 ya jippanti 22 purisANubhojA 22 'yaNaMdaNI 25 yakhikhiNi 25 vibhUsipasu je,ka,kha 27 jayAhilAsI 27 abhiTTA je kha 34 'NareMdo ka,kha 39 i avaddAre, asthi je 1. kantisaMjuttA je,ka kha 40 mA dhorA 41 aNuvo pu 42 pAlanto 42 daNDA 43 No usa 44 jAMva ga 14 taba ya 45 hiyAdI 46 degcchA ya tehi kayA ka,kha 52 kaha vina ka 52 paTa je 55 meleha degtto pariNi 58 abbhaggapuraM 58 nareMdavaraM // ka,kha 62 vu-kotadeg 62 maMgalA 62 ya vAhaNA vi 63 ya sendhU 63 yavvaM // 64 AhIra-oyaka 64 sAgakIralA ya pANA / ya pAlA ya NAmAlA 65 vejjA ti Fg46454644404404448 ka.sa 4404 22 . : Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 121 avaya kakha 6. jAMva 67 65 bayaMbiTThA 65 lA rasamayA 66 ya, khisA 66 huti 66 suraselA 66. senn| vahIyA gaMdhArA kosalA lUyA kakha puriya kubera kuDA aNNe ya tahA kliNgmaadiiyaa| 67 purikovirA 6. rate atre ka,kha 68 puNDarIya kha 68 'vibhavA 7. ndasamasarise 72 harimatibba hiya' 73 "NA, vasaMti . ka,kha te kamalapure siunbhavA je iti lavakusa lavaNakusa saMpujio nAma pavvaM sammataM 15555 12 kahi va so ka,kha 15 degssa ya vaha ca 16 NA | sAhUNa 1. tumme haM rA? vase kayA vattA te tehi paDi 20 paribhaNiyA 24 tarugahaNaM va ka,kha 25 mhisyaadiiyaa| je 25 rayaNaceliyabahukaMcaNa bhArabharabhariyA 'nevaccha 27 kaNayamayA U ka,kha 28 celiyAdIyaM "vaNaparamarama 3. niyarDa na. 3. yA dhIrA 34 ki ttha bhaNai je 35 yaM rAhavo bhaNai saka,kha 36 UNa evameyaM ka,kha 38 dege niravasese 38 yamaNaso ka kha 39 suNiUNa bhA. 39 degreNa kamalapure je 40 mAyApiyareNa 40 paloei 41 bhAumA 41 nivAsaNAo 11 sAiMti ya jaM 47 bhaNajjantI 48 valaggo 48 sese vi 48 mANAsu 52 sayavalaggA 53 'yaM bahalatara 54 degI souM 54 suNiUNa labaM'kusA NiyayaseNNaM / sa ka,kha 55 gavaMganevAla je 56 Na dhIrapurisANaM / ka,kha 58 AbhiTTA 16 tu raNasIhA 59 sattikontehi 17 tasseya sIsaM gahiekamaNA, ku. 19 bhaya jaNaNaM ka,kha je 59 kA karenti 2. viyaliyappa 22 dhaNuvaM gayanivahajohaNiva 22 liyaM sadeg 23 vihiyamANA 6. tAMva 25 degsilAdIyaM 61 'yahesiya' 24 hAjAyaM 61 ekameko 26 bharuttha' 62 abmiTTe 28 sIyAsuyA ya ee 64 yAdI lavaNaM kusA 65 degI soUNa 28 jemu ya va 28 jes 65 mAdIyA 67 rivubalaM 33 puttA, ku 69 degNa dhIreNa 34 mayA'tikaTTha 70 haM va laggo 34 TThiyassa meM 7. bANe tA 35 udarasthA 73 NaM, tahevANusa 36 'yavarasAmI 74 nicchiyANa vacchayA sapuNNA , 74 degniyayaM __39 eto viogadukkheNa iti dukkhiysriiro| A0ka,kha lavaMkusa' suNiUNaM je,ka,kha nAma paJca ghaNapoI puttANa daiyayassa u uddeza-100 samA 46 uggIvA 1 mahANarAhida 47 tattha valaggo 3 ahiTrio 17 bharaNe 4 ta / vAhehi kA 6 nihAmiva saMpattA je goyarAI 6 cahubapahi niyaMThIhiM 7 va tujjha bhuvAo , 51 juvatIhi 8 siDhiyai aidUraM ciya 51 vivaDiyaM Neya vi| vihala' 52 mApugnaM 9 degrakatraNeNaM 53 na ya meM 'NaM / hatyANa . 55 apasAra 1. rAmaNassa 55 naM niyai 3 vi ya deha 55 gavakvaMtaraM 14 rivumaDANaM je,ka,kha __56 kougama - uddeza-19 ma ghagavaasaavna 1 pavaraguNaM IsariyaM 1 pAvitraM va 1 puNDarIya 2 degsamANo 2 ujjhiuM dese ::::. : availa 4 kuTumbassa 5 saMpujimo . saMpUio 7 sayai 8 kuTumbassa 9 siddhatya bhaNai risI , bhojaya jANAmi 1. aMko sA . je bama 26 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 56 50 upaDiyA 3 58 kupo 6. yaMta 61 'yamAdI 61 nAyaraloe 61 paloyanti 62 4 4 kayA savvA kayA bahave 4 4 7 ka ya tao supichasa je sama . " daNavAda" iti 1NAdIi 3 jaNayaparivArya 3 videhA 4 pulaM sa 4 0 nAma pavvaM samaM sammataM 'taM // zubham uddeza - 101 evaM sa tIya saM 6 nApuNNA 'nAvaNNA sahakhaNa khuo 'mAdIyaM 9haNuvaMtA 10 pate a 1. pavisanti 14 * milhehi 16 ginhai 16 kamAI 16 loo a hohI Na ya hohara na 'bhedeNaM kha je je 37 ka, kha je ka, kha, je je ka, kha ne.ka ka je ka, kha je ka, kha je ka, kha je ka, kha, 32 ka, kha ka, kha ma je 20 ka, kha 18 19 19 20 21 22 22 13 23 25 2228% 27 29 29 29 or o ~ ~ ~ my 29 de 30 33 kr 33 34 35 35 38 38 38 39 visajjiya bhaNiyamaMtI 32 dohala 39 39 4. gayA suhaDA ravaNIya evaM "NuvilaggA 41 41 42 43 43 VV taM mahANubhAvaMta lar3ane ke seyara logo sAhUkAra NaM tattha keI ha yA vina mayA avasaraha pe na tahA tIrAmi gayalajje gayalajje divA je ha lIgamihaM dharami dharemi O "naM ca ka Na visayaM "Una paumo, jaNayadhyAe vijAro 7. pAThAntarANi samae, vijaNo "sunAha ma meruM lavaNoyahi va je 39 39 ka, kha je ka, kha je "" ntI vaNe mahAghore to tujjha kiMci vibhavaM hotaM kiNNa a dhumA aNahUyamANasANaM duje ka, kha ka, kha "ya, bhavaraha bhavi evame "hi me va" 33 je ka, kha je +3 "3 ka je ka. kha je 39 mu.ka, kha ka, kha je ka kha ka, kha je 4: 44 abhiyadi 44 45 45 48 hoti vi 56 57 61 62 63 63 64 64 64 65 66 66 sUcira viphalaM jaM viSphalaM puNNassa 68 72 tassa mAddaSya 73 73 74 74 74 75 75 hoti vi aINikaluNa 49 je 50 ciya ettha asthi ta ka, kha "vaha 51 je 52 kAlAgacaMdaNAIthUrehi "nAidi 55 NAmivA 55 bhUsaNo tIse / vijjumaI jaha tassa tIe dukkha jaNiya taM suNaha evamaNI "haro balibho chetUM AlANAo "kaMTayA tao muyai degu khatta sAhu pammuko " ti bhi raM / saM ba pate ma 'udaye TThi dukkhAghAyaNe su bhAviesu ya tuma puNa kareha hari gabhI vi sI mi tirIDa Neya siri iti 'maNaci' nAma pa sammattaM je ka, kha mu . kha ka, kha ka, kha ka ka kha je je 33 ka, kha je ka, kha ka, kha je 11521 8 9. 9 2 2 samAi 2 3 3 5 6 10 13 13 13 13 95 18 18 19 21 21 29 13 23 24 24 28 28 uddeza - 102 2 2 'mahantaM 1 pissiM 29 29 29 pAvihI hu jaMpiddI ja 16 abhilasimo 18 hANalaM nandaNI nivvavio hA ivai mehehi mehiNIe kivAlaya pariNAhI dAUNa kA kAussagaM jiNA u mAdIpa tahApariSa jaNayataNayA saMpA 25 vumbhamANaM 27 so savva jajo sumanaso tamo pArthi "kesari ni ra baliSI ya samAdatto sumaMto "uM sabvo // sopAnaM sapataM tassa va sI je ka, kha je, ka, kha ka, kha ka je je, ka je 33 ka ka, kha je je, ka yA ui jhajjhatti jhatti katthai je "paloTTaka lumiyA je ka kha ka, kha je ka, kha je ka, kha je je, sva , kha ne * Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 vibhina 31 devvedi 32 sIlAe 34 sAdhukAra 35 jaNayazvadhUyA 35 lavaNakusA samIvavattho 36 36 "namaMgho 37 alabdhaM na 38 bradarasANaM 38 uttamaM 39 mandirA 40 suralogasamaM 43 bhogA su 44 bhogesu 45 suparitantA vasomA ' va soyA 48 50 15 65 53 'Na nadevattaM .55 ANeha lahuM 58 varasta pAmi / tApa mui Asato 70 71 ca suNAsI suro iva 553 puDhavIo "devamAra chappaNNa taha 71 apavidvAno 02 karapasakhipata ka. je 73 pAvaparA 37 je "3 he ka je 58 60 62 tasthasuhaM nivabauddaNaM 65 "ssa va hidvA sa ka, kha " " 37 ka, kha ka je ka. kha ka, kha ka kha je je ka, kha je " "" r 33 "" 66 tato tamA 60 hoti lAmo 123 69 "daekamo 114 UNAvaNa eka a 'losasasayA, satta ya "3 74 NAdIsu 76 33 ka, kha je samucavaNNA durabhi bhiNNasira "vAsa" 84 nimasa 85 tadAtiyAI 88 rAva ho pate de patesu patesu " 77 79 82 117 je 119 120 12. 88 90 92 93 94 94 94 95 1.1 103 104 104 109 110 110 111 113 107 ndhU taha ro 108 davai na 'jambUsahINAo jambUdIvarasa raM dIvo O eko va puNo panidi jAMva cakkhu" rA u nA "dIvAdIyA nAbhi giri lavaNatoe ubhao bhaNanti harivari deg so havai, taM joiMdumANa viyappo vaTTaya kaTToravabaddha mANi nAyamAdoNi 126 / geNaM 7. pAThAntarANi 129 AuTThIi 127 harivarise 127 128 130 je ka, kha je ka, kha ka je, ka save cacarya "asoga puraNAga asoga je ka, kha je je 33 ka, kha ka, kha je " " ka, kha 33 ka je 130 131 tiNNi ya, paM "va ya vibuddakuruvAe ka, kha " yA NirogA ya / ca 132 133 134 158 160 29 je, ka 161 je 164 151 152 sarUvA "pattanayaNAo bhUmIe / evaM apattadANaM supatta sAivo dhIrA sattIvibhattAvi 135 135 iveja 137 yapi triuja 138 tubhaM ka 139 zrIvA 139 vIsavihAo sIdeg 139 ukkosaM puNa Au 140 tAragA geyA 141 laM bhayANatA 143 baMbhayaka 143 mahAkappo bi ya anumao havai sadasAro je 145 tANa vi ya uddisAmI, 146 maparAiyaM "yAlIsA la 148 sahassA havaMti 152 152 mAdI 155 jayaNA tahabhirAmA sako rAmeha gu sosa deglA ya devIyA sa solasa a 165 165 tetIsA damoha 166 167 rahiyANa | vimANANa ma,, josAma gevejamANa je , dvANaM Nagdhai bhAgaM pi tatyeva a ka, kha je rijapaNIlajarA ee mu je 170 171 11 ataguNiyaM si 172 172 173 39 mu 33 " 39 33 "" " je, ka, kha je je, ka, kha je 21 "" 93 je 174 175 175 176 176 178 179 177 aNNANItavassI tihiM guttaM 177 18 jinadharayA 179 179 179 180 181 181 181 182 182 182 182 188 189 190 mAdIyaM rAsI hoi kuhammesu jai vi tatra pAviti 194 195 je ka va taha ka, kha o bhavissai dhaNiya je sukajhANe nirayA eyaM su vimuJcanti "re ya cuto "mo bhagar3a sAhavaM bha jeNa bhagvAM saM jIvAdIyANa loiya suI su 183 187 kao hoi isthIrai "diDoo so "reDiya "saNo bIya "pasa taha 6 raM havai sayA suddha cArittaM *virao "Na tao cha' "chelAIka" IkAmani 191 191 192 eyaMvi 192 liMgista 193 123 je, kha 195 bhavA ga 196 koci puNa 996 "NI jai vi kuNe tavazcaraNaM jo Na hi samma matI mo bhaviyaloA e taM vIro dhammo 196 197 200 vurbhatassa "" r ka, kha jeka ja kha je 22 je ka, kha je 2. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 200 202 203 203 3 3 3 3 4 8 ~~ 16 16 deha || sarise / evaM ke Di 19 19 iti 'dhammassavaNa nAma pavvaM sammattaM uddeza - 103 DaNDAraNNe gayarusa aNu keNa vi a purNa ga puNa havai tassa va vippo ya jaSNavakko hoi ku 10 sA akSayA aha ana 10 11 tattheva pure 12 14 16 guNamatI I kaNNA tastha attha soDaNA gayA / uppaiyA vijhAe bAyA u vijhAe jAyA u viMjha pApa kuraMgamA 20 20 20 20 21 gha 22 vasumaI dehi 23 diDhammANaM je ka, kha 39 je je je ka, kha je ka, kha ka, kha je ka, kha je 4 ma kha jAyA, ca bhAveNaM hatthI mahisaya basahA, payaM gamAI ThiyA puNo vi taka ceva uvavakSA vi taru je 39 "3 23 "gajIva hiyayA 24 tuma di jaM evamAdIyaM / rati savvaM ciya bhakkhiyaM / 25 25 27 aNamittadoseNaM 28 29 29 30 31 33 iha AyA "kittIyA 33 33 avabhu 33 pAviti 34 34 35 38 38 26 46 49 51 39 ka, kha 60 je 61 je, kha 61 je 52 'sA khAyaMti ya sI vipu "sA riuchana 'rI bhuMjaMtA rayaNi' mahumajjamaMsaviraiM yaM dhIrA 39 39 41 42 42 suo aha so va 45 niyayabhava cittiyaM ma jANihi pasaMsai pa yasAderNa piyA neya ba 52 52 samAhirayaNassa 56 57 58 59 riddhi AyareNa dhAraNIeN NaM / siTTItaNao jAo chattachAe tti varavasabho oyariyaM ta siradalAe samAhi maraNaM DDhe puravare raM saMbhamo suhammAe sivacando 7. pAThAntarANi ka, kha je lAyana paDiputro dogugo 63 64 puipAlo "sAiloluo 68 13 68 " "3 13 "3 "" "3 33 ka, kha je ka, kha je ka, kha je ka je kha ka kha je 33 " 39 23 "" 33 63 "nayA kayAI muNI samA puhavi paviharamANo "7 ka, kha je 68 68 69. 73 70 74 74 75 78 71 "vA bahu 53 najale vi samuddo vittIyagao "subatye gaisa tippe 75 suviNa 0 78 0 * 5 saralaptanehavaDio "desio dhammo desigaM dhammaM " jammo "nAdIyaM nivisaM 92 kareha vvayANI "pajAI 81 81 Thikanta 83 "jogadharo 84 "UNa paribuddho / 'rao iMdiyasamio tiguti' 84 samitigusiM 84 nirAveklo 85 89 89 89 bhamiu 12thIyakamma 14 jIesae 100 'ntI teNa sa 100 vegavatI " " 39 jemeMto dhaNavaMto kameNa "" 'Na mae vi pari ka, kha 'o havai tassa siri, " 93 jA sA Asi guNamaI kha je RA " 33 " kha ka ka, kha je #3 je ka, kha a je " je 102 102 104 105 106 107 108 110 110 111 112 112 114 115 117 123 123 124 124 125 125 128 128 129 129 131 131 131 135 bArasavihaM tu tatto jAyA bambha vimANe devI ai kakha 121 guNamatI 122 137 138 saMpattI pari 'to somisIe vijaya se "dasamAsuM tavaMdharo ha ho mU sAgasuddhI e eso so dhaNadatto AsI baMbhammi sonaI giNhai marai naro niyANa ka, kha kekasI e ki tha bha annavalIvippo jannavakkiviSpo pate sa siNe sambhAvA "jo vipari puvva jaNaNaM nisuNaha maMdAraNe NidAvara vi siriccho he ganme vi koilavare "o va jA" tato vacukha samANo vAlI ne 39 je 138 "heU so 141 puSyiM so 143 thoDabaro 93 kha je "" 33 ka, kha je " je, ka ka, kha je 'carAyaputto so pubavera paDhibaddhA / ka, kha vihu so bamo je Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntaraNi 10 bhabha bhaGLA14 By #HD18 10 -113 sIyAe jaha aNuo 171 paricinte' 32 tyo cello jaa| ma. ka 171 jaNayadhyA je 34 eyaM su ka kha 145 kara 174 abhiNa 34 pahaTiyANa 146 sigdhaM 174 to so sayaM bha ,, 31 tunmehi savve 147 phiTTihI aM ka ,kha 175 eva rA kakha 34 pasattA 14. esa sAje 75 bhAveNaM / nAma pavvaM 151 sa Na ya so kayAi bohilA, sammattaM ___ ka kahiyaco ka,kha rAghavapurva 151 'dhammAbhira , nAma pavvaM uddeza-105 151 'yAe va // je 152 dosaM bho parassa bhA ., uddeza-104 1 caIkaNa dosaM saMjayassa bhA ka,kha 1 degNa paIputte 152 saMsAra 1 cariyaM 2 sabvabhUsaNa 152 aNuhonto 3 NareMda 2 o niyayaM // 154 samma hiTThI 4 tti NAmA dha 3 lAvaNNa 154 sammataM AlAviyaM 6 nicca sajjhAyajhANa155 muNaha bha. jAlI vayaM gayabhAvA 155 te ciraparihiMDaMto bArANasI desaM 6 samitIsu 10 mantI ya sanasatto / 8 sA tisahi 156 gihAmi savarajaM 8 mumaNasA kA 15. so bhaNai 11 teNa vi ya u ka,kha 8 divasaM vi 15. gimhasi 12 ko tumha sA 9 divasA vi 158 chuhAtIyA 13 akajjeNaM ka, 9 bAbIsAarayaThiI je 158 chuhAIe vi sahissasi 13 parIsahe sirivaddhaNa je,ka, juvatIhiM parivuDo, 15 ri aIvarudyo je 11 sIiindo 158 visahissahi ugga- parisahA ghorA / je 16 kAsipura 11 suhapaure je,ka,kha 159 gihihisi 15 madhukeDhavA jeka 17 'DaM tAva tu' 19 sAmI maNeNa pari' 16 titthayaresu ma 160 degya jai tuha ya dA 162 degNa rAma, so ka, 21 vArANasI 17 hi maha samba 162 savvasuhaDAyaM je 24 sIe ghorAe / , 18 madhuke 20 u mUradevo savvasuDDANaM 25 kAUNa - 165 parihANI 26 gae~ vAmadevisuyA / ka,kha prayAilogasaMmUDhA .. 166 duccaracaM 26 roe~ dAmadevisuyA je paDiNIyA -167 bhuodara' 26 vasudevasuyA jAyA. 23 "he ummi niSphiDio je bhumovarima ka,kha aimahato 168 bhuMjihI mu,je,ka joyaNalA' 27 'ci attha 169 'ntI u jA je 27 logamajhe ka,kha 169 'yA / bA biha 3. sayaM ThANaM 28 bhaNiyaM tumhehi je lamihI nida 31 'yA te tu 28 degnti tau vippA sA, 169 dhANividve 31 karasuhaMkarA 28 gAmAu AgayA amhe // ,, 32 gao khittaM 33 to te do - "je 33 deglA uvagaraNaM 34 siyAle 35 dIyA kA 36 taM tatya kuNai so , 36 jaNaNIyaM ka,kha 3. 'o se bho taM kha o se to 3. to naM bA 37 parikahei ka,kha 39 mAyA havai ya dhUyA, vappo putto samuvavei je 4. "viSphaDiya iha suiraM , kolhuyAdIyaM kolhugAIyaM ka,kha 46 saMvegaja 44 te vi ya jaNeNa videg je 44 kalakalaM ka,kha 44 ee maMsAsI kolhuyA ya kaha baMbhaNA jAyA / je savehi 46 abambhacArI ka,kha 47 pate 47 NA uba je.ka, 47 vayabaddhasi . je bambhajuttA ya , dahanti 48 sAhenti 49 nnaamaao| vareMdo 51 paDimAe pi' 51 piuvaNe so| ThA je,mu 53 'ciyayAlIviya je 51 kavvAyasattA , yapupphusamisimisiyagaka 59 pikalAloyaM je 60 kaThora 6. deghataDiyaphu 6. 'maladdhadhaNiyasuhaM / ka,kha :05 0 : :.. 58 ka,kha : BEE Asi Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi ka 15 kuNaiha purisoNeya je,ka,kha 15 kkhaM bhayaMto ka,kha 15 yaradhavale hoha dha iti logaNamaNaM nAma pacvaM saMmataM vininbha uddeza-108 4 6. juddhavarNa je 1.3 Na tassa na do je,mukha 61 lacavalaM ,, 104 so kiha logo 105 mahADaNDa bambhaNA 106 rachA ya havailoM , 6. raha pUNa vije 107 tattha ya kiM , 66 udio " 108 attANaM ka,kha picchanto ka 112 niyamajuttaguttamaNA , 67 pecchaMti ya thambhiyA 113 seNiya kappe sIyA iMdo vippA iva jaha taheva imaM // , 68 guNadhareNa ka,kha 111 ihaM madeg 68 vi ha te vi paDi 114 va vIrace yaM 71 tUrento 114 tumha ma 72 paNamiya puNo 114 suNAhi 72 samaNaM taM ba ka ,kha iti 72 ee puttA me tujjha ka,kha mahuuva 74 muNiMdassa nAma pavva 76 mArato sammattaM 77 mahAjakvaM 81 gihadhamma je, uddeza-106 81 doSiNa vi devA je,ka, 84 yasayalaku 1 sayaMhuya doM ka 85 va adeg 3 NNA kaNayapuraM cevama86 nareMdA " gupattA 87 uiNNaseNo 6 rAyauvahI 88 tUrentA 8 hi dinna diTThI 88 nareMdassa je 10 jaha-hasiya ka,kha 91 bhujae bhA degya pamukka huH ka,kha 93 degsAmantA 11 sayaMvaro je,ka,kha 94 sAmANio 14 paDikiNNA je nareMdeNa 18 amhehi keNa je,ka, 96 narendo 18 guNANa edeg 97 sogatAliyaMgo 18 jANasi su payaM a 19 tattha te kumAravarA virahaggi 20 mahilAkaeNa kamhA / 98 'seNo ya 21 suhamasuhaM va 'seNA u suhaM va dukkhaM va ka kha nareMdo 24 logahiyayaM 1.. sahAloyaM, va 27 tahiM varakumArA ka, 1.1 o gehaM 27 'lipuDA je 1.2 'yaM ana teNa mae ka,kha 28 hANa amhANaM 30 AghAiDa 31 vakaraNehi . 31 veNaM ya 32 haga vibuhAvAsA va ., harA vivuhAvAsa yamu 32 vibuhA 32 pAsAyA je.ma 32 "NijA 33 pANa bhoyaNa ma 33 mallAbharaNesu 34 tumha vi je,ka,kha 35 'rANa vi voliyamaNatA je 35 deg'Nata 10 bandhavasi 4. dAruNe sa 41 gAdukaDe 41 bhayAvarace 42 degvilIe 12 samucimA 42 samuppaNNA avamaNiyA mahindadaDhadhoyA suNinti je,ka,kha surNati 48 narA samaMtA iti nAma pavvaM 1 suNe 1 bhoga ciya 2 kANaNavarAI 3 'lamuhaluggIe 3 muMcata 4 nagavare 5 ceiyagharANaM 4 mANesu AruDho 5 pariddaccho 7 umbhAsintaM 9 uttacArucAmara 9 mAlAde 10 uvarovari 10 varadassa 11 dharaNitale sihare 12 mAdIhi 12 sAhAhiM 13 gocchakesara 13 'gandhehi 13 vAsaMtI va di 18 pUinti 18 hi va di 19 Na cacceuM degNa caceNaM / dhuNa pAvavayaNehi divasanAho 22 'dundubhigi 26 maNusNANaM uddeza-107 je,kha 3 pavatto 3 sussihiI 5 Dahisse 8 evamAI 9 eyaM kA 11 hAhAkAra palAvo, paya ka 12 pamAdI 12 kAlukkhevaM 13 ceva asuhamaI appANaM jehi va saMjamiye / eka ka,kha . :44 ka,kha Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 127. / 44 ge saMgae bahujaNe soga iti kusadikkhAbhihANaM nAma pavvaM uddeza-111 27 to kiba estha bhI ___ je,ka,kha je,ka,kha 2. avahayA 28 paJcendiya 29 kaNeruyANaM ruddho 29 paDiruddho 32 bhogA padeg 32 gehamo geNhemo 34 nisuNaha suparipphuDaM je 38 puttadArAI iha ma. je 41 Na savva mahi , 44 kAUNa vaMdaNavihi jiNa ka,kha 45 kitikamma 46 lAbharaNaM . 46 kaucchAho 47 dAhiNa vAmakarehi, kuNara 13 saMsAracche . kha 13 kuNai logo 14 aNubhaviu 14 usabhajiNaM 16 sujjhai 17 saMsAraM 18 sa ya su vi surassa caiyasta mANuse muje vi habaha erisI buje 2. jammo vi 22 No agAibaMdho 22 sthANa jIvANaM 24 jIyaM ca asamattho 25 naya so ladeg 25 paumo parimuyai neha 25 ssa u uda' 26. "NaM suSpavittaM mahagcha / 14 mahurakkharAe vAyAe ka,kha tassa guNakittarNa je 19 tANa kuNati ya ce saNibhamo 21 picchai 22 i viyayaNago agghAi ya ma 23 sinneho| 24 UNaM gaya je,ka,kha 25 usasai tayAvatyo 26 ddho parimusaI tassa so u aM 26 picchA 27 vijjA 'saMvihANaM 5. DahiUNaM / ke 50 vimalaparama nAma pavvaM sammataM AGE iti uddeza-110 1 bandhavamaraNeNa padeg 2 surabhi 2 sabhAvao sahAvaai ma 3 AliMgai pari' 3 No musai 4 egAgI 4 abhila 5 ANemi ga 6 lolenti 7 iyaM savvaM / jubai jaNaM Na vi vArasi 7 na vArasi 8 'si suhaM do ka,kha 8 o, rahasi maha do ka,kha 9 ravioe / 10 nivANI jadeg 10 labhAmi 12 maulenti 12 sihasanti 13 atthuraha je ka,kha kAuM bhuvaMtaramima ce 13 sovAmi 13 parisesiyasesa 15 saMpADayAmi 15 degvaM / bAbAramaNaharaM taM, kA 1. to jeNimeNa 17 parabhavaM 18 midaM . haNumaMtani nAma panvaM sammattaM kautUhali rayaNacUlamayacUlA ya jANa la TuM / ki gacchada 28 vijaga 28 hisannihi vi 29 tayA ya 29 juvatIhiM 30 la vembhala' 31 Na attANa / paNaiyaNa sayaNavacchala ulAvaM dehi visNto|| 32 guNAgara 33 asthANa Aga ka,kha nivArehi 35 soyAyarehi 36 mAdIhiM 36 gaNucchANI kAkha 38 so kiha kAlAnalA nihao kayalIgambho va ka,kha bhogAmilA 4. "masaMviggA 'Na jAyasaMvegA udaye ujANe 41 amayasaranAma "dhAraNA jAyA 42 ghaNasogama' tA:: uddeza-109 2 2 : ran 1 santA ci 2 Na va la 6 viriyasattisaM 7 eNa ceva si 1. sa tassa ta 1. khIrovahi vihUrNa pahAsiyaM 12 bhU thANu - 13 degro saMkaro ruddo 13 usamo . mao ciya 4 Na piya 4 palAvaM 5 juvatIhi 6 mai pattaM. 8 attANaM 9 maNataya aM 12 kuviya tti 11 'kuviya tti 14 sAmiTha 10 0 " 1 pAsa 4 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 2. bhaviyakumuyANa 21 tumae virahie 21 ceva ujoyaM 22 'mmi tae na vimalapahANassa teNa pAviyaM sayA . ka iti nAma pavvaM pavvaM :0484 224 23 uddeza-112 : savve te jA samvaM te jA 2 vibhIsaNo ka lh AAR 44 15 04808048 16 tA ya A . 2 yA vaccaha je 21 diTThI kama 16 sitehi 4 ssa paTTa A 22 jaDAgIka 17 sayaNo bhAI sarI 5 annaM desaM gao rAmo 23 te ceva 17 degsAgarassa 6 bhuvapanja 23 kosalapuraM 17 ssa va si 7 jarAva 24 vediti 17 vi migayAai sUyavAra 24 tao NiyayaseNNeNaM ka Niraesu jaM ca pIya 7 sajjeha 25 NAsanti jIveNaM klmlNttttenn| kuNaha 25 "purahuttA 18 su va jaM ANuTTiyaM 26 vibhIsaNa 18 kalalaM 9 odaNassa pavattA 18 taM jiNai 1. surabhiga 28 sattusamUhami e sura 18 ssa va jaloha 11 battIsavaMsa 28 sukkharakhaM 19 piyA u jAyai, 11 vivihakiriNesu / 28 sa ya boha rAhava dhUyA 11 somittI 29 tattha uja 19 iverI 29 jaDA 12 sayANi 19 mA esA // jaDAgI 20 12 pahAdiyaM 'jasuhAi bIja saM hAidukkhaM, jIveNa 12 kArehi royati ya 12 paDivajiya pAviyaM tu iha bahuso 30 pomasaMDaM 12 parise siyasavvA 21 uvagi 30 siJcanto 13 tAva suNi ka,kha 30 jaDAgisu uvagijjhaMti 13 evaM vi 31 atyavihUNAI vi soeNaM 13 cAra vaya vigjumA, 32 sukkhata kassaNA hai 13 rayaNakkhAdI ya , pAgayana 34 na ya tumha ka' 14 o vijAharAhivo rajje,, raM jato moM 34 sarIrakhedo 15 hiyAte baMdhU lakSNa dosa saya / 34 vivarINabu pavara dosAyaNaM / kha 35 . tumamavi laddhaNa ya teNa tattha 37 vaDhada ujjhamu suggIvaM 37 vivAgo . jujjhaMsi 15 viNAsiti mahilAkale 22 ya naNaM? viNAsaMto 37 jaDAgI iti 16 etto ciya 37 te daNa vioge vi0 16 rAmaNaM 38 muhaM halA nAma pavvaM 16 cakkanihato so 38 aimUDho pavvaM // 17 o ya paraloya 39 avivegabhantI kha. 17 vaseko 41 rajanto sui bhave esA je uddeza-113 modasahi 41 'nti jaNe suI esA kha 1 harasarIraM je 20 vajamAlI 42 kAeNa 2 teNa bhaNai 20 daNDasama 42 bAlavuDDhANaM 2 rAmo tunbhehiM aja 21 dhaNuvaM 42 pugvavisA acireNaM / mA je kha 21 sarisI kamu 43 ummattaAca(dha)yaM kA ,, . 3 kheyarasuhaDA sa 4 nAUNa vi 4 vihIe madeg 5 vi ha imo je 6 saMthAviyamaikusalo 6 vibhIsaNo 8 caiyaM a 8 aNuhuMti 9 te pattha ma 10 annaM tu mayasa 10 manvayaNapaviTTha 10 na ya soyai je,ka,kha " tatto ya hoi ma je 11 dego ciya ka .. uggaDaMDassa sasurAsure vi te sasurAsurai pi te 14 maJcUnA vijaya 14 vasuheva 14 tahiyahaM 15 degUNa vi saM 15 saMsAra je 15 neha nivaDio 15 galenta viTa wi | 04:00: 18 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 gahilayaM 44 gaddiliyaM 44 * 45 46 49 50 51 52. 52 evaM bhaNiuM suNeuM ka, mu pasamaM bhAvaM ca muvagae je kha je "rimutto asaNAraNa tAhoghattheNa 46 46 46 salilaparipu 48 2-24 hravayaNakamalo so / sarae va saMsAraThiiM yaM vo mUM gavihA 1 jANasiya saMpayAraNNe yA gaMdho tuS 0 58 " ddho u tuma sa 59 gharaNIeN navaraM ciya jiNavihiyA saMsAre dulahA bohI je 53 attaNo 54 surabhisugaMdho 54 'juvatIsu 54 gItaM 54 gIyavaraM vINa 55 pecchanti te viradeg 55 aikkantA 57 tumhe 57 "ye ciya beTThi 58 jAgide 58 58 59 aNuveNa va 59 nihito chAureNa 60 62 63 kici ceva aiyaM ka 66 kaklANamuhI 66 kalANamuhI 67 saM bhAsi 67 68 ka je dhammANusAreNa lakkhaNo bhAI | pu 17 'je kha kha je ka, kha ka ka kha je je ka,, "" " " je je je, ka kha je " 68 7. 71 1 uddeza - 114 mAha / pe iya AsaNatthaM 2 virasabhAvo bhA" 2 3 3 4 5 5 5 6 6 7 puhavIeN alAhura 'nti annaM sa iti "vAgamaM nA sAmitae du suvvato nAma 8 gao ya bahusu 8 10 nAma pavvaM pavvaM // 11 11 Apucchara vibhISaNo sammarNa "harANa pu saMvegamaNo ada pucchara saviya so mitta tu 'paDiNNio "mAdIyaM rayaNI 'bhAge / bhaNati parAyaNo jAo 11 12 13 mohajAlaM, saM 7. pAThAntarANi je, kha je " ka kha je 15 ka kha ne 39 Wu je kha je je, kha kha kha kha " 13 "mo parAI iha bhUsaNa je 13 "bho nayarAti bhUSava 14 ku kaise ka 15 vAmeNa saMTiyassA, saha kha vAme pAse Thi mu vAmaTThiyassa tassa u madda ya 16 samitIsu je sa 17 devehi du 17 18 18 20 21 22 22 28 29 29 29 31 31 31 32 23 23 24 24 24 25 26 27 27 20 vijaye 28 34 34 34 1 No hi su lacchI 1 3. ThAviya naravarA ya taddivaha sagA se vihArapa puJcagayasupaNa bhAvimo mudda guruNA adeg 'raM uttamasAmattha saMpaNNI ka jaM pagAgI sa u raya narayAvattaM ca sayasatta ku sayA va maMDalIe ya je. ka dasa ceva sahassAI nava saya paNatIsa saMjuyAI / je aniyamiya tAdIbhavesu "su savvesu / rakhA saMpaMcaNatrayA ta ka 'Na paMcavIsUNA / bhadeg ka gato purA mahumahaNo, saM gaDa nicaM vo videg cir3iyA yA pharasA iti nAma pavvaM pabvaM // uddeza - 115 tao aI mahApurI saMpaNa ya je je je. kha Shi je je, kha ka, kha va Wu mu, kha 3 4 4 6 6 2 9 10 12 8 8 9 bhANeha 15 15 16 17 17 18 19 picchi naramaMdire NayamaMdireNa pateNa pavisaMta varanayarI sayala loeNaM unakIliya-gaNavanaNAti NacaNa - gAyaNAi santo samaraTTie rAme racchAmaggA 19 20 sayariM dahiyaM ca 13 etehiM 15 modagA paramasaMjutA pAne va "nti NAda ! bhagavaM ! givha imaM savvadosaparisuddha 129 suiDA ha meyaM te nareMde bhaNati te garidA bhaNati "mmi mahAjasa mahAtrauva sahAvamuNika savvatto tattha 21 jubatIo 21 sudumaNAo 22 22 22 23 je, ka galabaddhara jayAu tor3e sa kharakarabhA je vasaI - bailA je, ba peseI niyabhice nAUNaM a vivarA i paheNaM tatrasiriraMjiya deho suranaravainamiyacAru je je je, ka. je va je je Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. 1 1 1 2 3 Y 8 51 * * * * * caraNajao / pavi marai mahAraSNaM, maya mohavivajjio sayA vimalamaNo // 2 hohI bhi hoi bhi ta gihissAmi 12 pavisai mahAbharaNaM iti goyara saMbhA nAma pavvaM pabvaM // samArUTo vivaraNa 4 "o sama 5 piyanaMdinarA 5 niuto 6 pecchantavirahaya uddeza - 116 17 vArise divase / ku kha 're bIe / ku je isasaMvi "vareMda naravarassa "mukhAhIno 13 buDI kha 'lito kamalAe sama je mahivese 16 jiNamae nirao bIo yadi iti je kha ka "ssa suddhasaMvego / khI' sva "prasaMsaraNAvi nAma pa pavvaM // kha ka je, kha Diao je kha dunduhIo phyaao| de" je uddeza - 117 Yao je 23 "3 2 pujijjaMto 3 4 12 13 17 17 'logaM 15 To 16 18 19 iMdiyakasAmo sajjhAya karaNani, "jhANakaya haladhAriNo madda kaMThe evaM ciya upajae maNuo khamagaDhI " maMdirA" deg UNa ya maMdirA 20 21 O NaM ghaNara veNaM NaM ca kala vara taruNa kila vitI, bha kisa muddatI bha "kacAhiM avahariyA parivariyA Na sIe, "Na sayA, 22 sureMda 24 chuddAdIyA 7. pAThAntarANi je 17 koila muddaluggIyaM 'mahuluggIyaM 'bihaMuvasaggaM devo je 17 je 18 18 24 25 juvatI 25 bahave jarA kha "rake suyAvarayaM / ko" je "kiyaa| ka " je, ka hi NivvasaM samaNamaNaharaM 25 ra geyaM 26 dAveI 233 "vihaM ca devo kADhaNaM aNayataNaya varasya rAkha sammabhAse ga kha 28 29 29 29 kha ka kha je kha ka ka, kha kha ka kha je, kha ka kha je 13 33 kha 26 dAvitA tha 26 sadhIrasa 27 28 28 va kavaNesa kha je je 30 30 31 31 31 32 35 vasaI nije, kameNa savaNassatIyADhA kha geNhara ka, je kusumAmela dAItI kA "o vIramuNI, akha o vIramuNI, a viubvaNehi surehi "raghaNaM na 'pakkhekAra si 'mahimaM suviulya kAuM / pa 35 kevalima 35 ca suviulaM kArDa pa 35 muNi uttiMto 36 36 37 37 37 37 37 38 38 38 ubveviyA samadIda 39 39 guNasayAI jalAi bhayAvattaM 40 evaM saMsAranadI 40 40 sAhava 41 va sabho "iya sivaM a 41 ka je ka, kha jhANANalA 'tavendhaNa nANA NileNa "Na sAhava va taveNa ja "gha haNio ya Nihato ya sattU, uttamalesAi suleNaM // 'vi' vasantassa tuhuM ma stha niuddhaM sAhava je ka, je ja kha je 29 kha je kha kha kha ka je, kha ka je, kha kha ka kha je, kha ka je kha 10 41 42 42 modI 42 " rahieNa 43 nANakayadA 44 46 lahati uvahI 43 42 'rodaddi "rovahi 43 "i tao dhamma 46 46 3 3 5 'kaDhihi / pAvati sasidara sakhikara vimalabhAvaNNU "rA iti "pattIvi nAma pavvaM pavva // pradeza-118 paGkattho paGkatthu ekato ghaNakasAyapajalio bhAraDantA calaiyA kevi kaMDUsu 6 6 6 6 dajjhanti 7 su viddhapAyA sakkaravAluyAe puDhavIo je sakkara pahu vAluyA ya vIzrI lolentA * NipaTTe cittaya taha va cittayasa yavagdha' kha 8 "nikale / je je kha je je je kha je je, ka je kha je kha ka, je kha ka je Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi 131 # 8 ta usaNibha kalaka line / asi 9-10 suravareMdo 1. tADitaM 11 'sipatta je 11 'yeviraGgo 11 sitehi je 12 chaDrehi je,kha 14 I tao ihaM 15 deghivatI, 16 numhehiM vi 16 tumme vi dhIrahiyayA saM pecchanti 18 paumAdiya 18 pomAiyaM 18 kAraNa? 19 vRttantaM 19 yamatIyA 22 patto so 23 vilayanti 24 va suNasu 26 Na ca tibvadu 'gatigamaNe geNDasu giNhaha 3. hu eya bhU' 3. yaM Na bhadeg 3. TThiyA tumhe 31 jIvAdipa 31 payattA 31 tilogarda 31 tilokada 31 ro hodi 32 'koDIhiviyaNA pattahi vi Na patta ka 32 aNAtima kha 38 ganchasu taM Adeg je 3. dhammaphalaM ciya, bhu ka 35 soIto 38 acchara surasaM 39 mahipeDhe 40 hAdIyA 40 kamaNaM gaya 42 jaNayataNayA 42 kaigai 42 kayagai 42 suppabhA 43 degsaMjamarayA, 43 sA vIrA gacchohiti 44 bhaNie su 14 gatI 46 dhaNamaMto 46 vajago 48 sIsaM tu / pa / 59 tilayA juti muNivarida / 5. dhammasavaNa 5. jAyasaMviggA 50 do vi juissa ya pAse pAsaM. maiM asoga cariUNa tava uvarime ya gedeg gejei juI mahaimahA u saMviggajaNiya gayANa sikayapallavaM 61 ahogaI ka 86 degsa dhaNuyANi pu' , 61 udhvaTTio mahA je 87 dhirti 61 kamaNa kha 88 'vibhUti , 61 pAvihiti 90 te agoyara suddhasIla62 labhihiti kamaNa saMpatta iti saMzodhitam je gati ca kha 93 'cariyaM jo paDhAi 62 ko vA bhavihAmi ka suNei prmbhaavennN| je 62 bhamihAmi ahaya,eya 93 jo paDhai paramabhAveNaM / kha 63 ukkhittaNaM 93 matiparama 65 NAbhirayA rajjusamattho vi rivU je 66 sarisidAsA je,kha vejayasattho vi rivU kha 68 puttA ya bhavi kha ___Nai so ya puM ka 68 tA bhavissaMti je 95 ghaNatthI ghaNaM 68 degttA havIhunti mahAviulaM 69 vAyakumA je 96 la gottathI 69 'ndarUvasarisA, u' ka,je _96 labhada 69 jayappamA 9.6 ceva Aroga 7. ni ANae ka 98 ya mugissa hideg je,kha,mu 7. ThitIyA 99 mAdIyA je 71 hivatI 99 hi bhagavayA adeg ka 72 caviyA ka 99 hiM bhayatrao aM sa 72 NA ya bhavihiti kha 10. kammavirayA je 73 so u da . 1.1 evaM videg ka,kha 72 rahAbhoya mu 101 viviheNiya baddhamattha kha 74 bhavA ime su' ka 1.1 rAmA...samattha / 74 mavA surAiyA naasei...nicchaaennN|| mu,ka,je 74 hahI a je 1.1 paha iha ni' ka degya vimalaM samatha ka 76 hassa gaNaharo paramo : 1.2 evaM vIra 78 so puNa bhoM 102 pacchA goyamasAmiNA u ka 79 ravatIvidehe 102 bhUtiNA 79 va pure tiya 1.2 sissANa No maviUNa asesa 1.5 itthe tamatthaM raNaM kamma saMghAya / su kha 106 jo nehapaNaiNIhiM saMkaI suNe je 1.6 hi laliya no 82 abhiva dei suravaro , viNayagato / 83 ceiyaharAti kha 106 degnto yana ceiyagharAI ka 106 vaJcihai 86 sattarasa saha mu,je 106 vaJcihiti srova vi kha 50 asA je sama gayANa sakiuNNavaM sama mahappAtaDhi 54 dhitIyA 'hAe / phAre uttA je sAvayAgiNe 5. cavihAhAra ka,kha 59 kayAdI 9 sundarima " sureMdo Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pAThAntarANi ka 111 1.. geNhantI je 112 ki tha kaurau je 119 tANa vi hou vibohi va vimalacariyA...je ne 1.7 nti hi kAgiNI sa 112 logammi kha 119 hi sa hiMsavimala cari yANa jiNaiMde 108 vairanimitta "mmi ya muMcaha, ramaha je 119 sANaM // 119 // 868411 108 rIsaMsaya 112 vi ujamaha sayA kha 10300 // cha / 108 paralogakaMkhI maMgalaM mahA zrIH / / 1.9 maNUso imA: gAthAH na santi ii... samattaM iti 1.9 ducariyaphaleNa nAsti pratyoH 1.9 lahati kha 114 'ntu saMsaNijjhaM jadeg mu pvv|| graMthAna 1055. 1.9 pavAho imI je 'ntu samaNijhaM, jauM ka sarva saMkhyA ||ch|| degntu susane a 11. na ya koi dei ke nAstImA pumpikA pratiSu atirikta iti paumacariya sammattaM / granthApram savai saMkhyA // 110 bhArogadhaNaM 116 khamaMta maha akkhara-mattA-biMdU, jaM ca na lihiyaM ayANamANeNaM / 110 diti 117 bahunAmA Ayario ta khamasu sabba mahaM, tityayaraviNiggayA vANI ! 11. vijayo tassa u sI zubhaM bhavatu // zrI saMghasya zreyo'stu / 110 loe tAhe ki 118 puvvagaya, nA / granthAgram 12000 / saMvat 1648 varSe vaisAkha vadi 1. gaMmeva gihiyA save kha 118 'yaNa rAmacari' ka,kha 3 budha ojhA rudra likhina / / lekhaka pAThakayo'stu -sa saMketa-saMdarbha:je = jaisalamera kI tADapatrIya prati ka - muni puNyavijayajI saMgraha naM. 2805 kha." , " meM. 4178 ma = mudrita (pro. yAkobI dvArA saMpAdita paumacariyaM kI prati kA pATha aura 'je' prati kA pAra bhI yadi usakA koI anya pAThAntara nahIM ho ) jisa pATha ke Age koI saMketa nahIM hai use zuddhikaraNa samajhanA cAhie / moTe TAipa meM mudrita pATha ko svIkaraNIya pATha samajhanA cAhie / - - Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratisUrya pariziSTa 8 hindI anuvAda saMzodhana uddeza-1 mudrita pATha paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha 8 kathA ko ......aura kathA ko jo nAmAvali nibaddha rUpa meM aura 55 virAdhitapura meM...... virAdhita nAmaka putra kA lAbha', sugrIva 13 apane-apane ....... AgamazAstra kI vizeSatA ke anusAra samAgama ko rAjya (zrI) kI prApti - .. - guNoM ke anusAra 56 sAhasagati kI ...... sAhasagati kI maraNatulya bhavasthA tathA 14 pavana ke pattoM ke pavana ke dvArA hRta pattoM ke aura usakA usakA parama saMtApa aura dazamukha kA 15 jaba zrutadhara tIrthakara jaba tIrthaGkara 57 uparambhAviSayaka uparambhA kI 15 hamAre jaise mandabuddhi to hamAre jaise mandabuddhi zrutadhara to 59 hanumAna kI utpatti hanumAna kI janmakathA 24 jaukakI ...... samAna jauka va zukti ke pRSThabhAga ke samAna 61 pratisUra 28 ataeva......nItiniSTha ataeva mUr3hatA kA tyAga karake sarvAdara 62 pavanaMjaya kA nizcaya pavanaMjayakA : niyama (pratijJA) pUrvaka nItiniSTha 64 cakravartI ...... prayatna cakravartI pramukha baladeva, kezava va prati29 samunnata zikhara para parvata para vAsudevoM ke carita 30 bhaure ke......bUMdoM meM bhaure ke jaisA maiM bhI pUrvakaviyoM ke 65 indra ke sAtha ...... yaha sampUrNa gAthA mUla prAkRta meM 57 vI caraNarUpI mada kI ,doM meM grahaNa karanA gAyA ke pazcAt AnI cAhie thii| 32 yuddha ke lie prasthAna vana ke lie prasthAna 66 videha meM ...... kAraNa videhAkA zoka prakaraNa 33 dvArA ...... tuma suno dvArA yaha padma kA carita sahetu tathA 7. usake dvArA rAjakumArI kI rAjakumAriyoM kI ! adhikAroM sahita kahA gayA hai, ise 75 kaikeyI ke......Agamana kaikayI('sumitrA)putra lakSmaNa kA aba sUtra rUpa meM saMkSepa meM tuma suno| punarAgamana 38 vidyuddaSTrake.......utpatti vidyAdhara vaMza aura vidyuddaSTra kI utpatti 76 vidyAbala ...... prApti kezava (lakSmaNa) ko vidyAvala kI prApti 12 atikAnta......janma mahArAkSasakA saMsAratyAga, usakI 78 vahA~ aSTa......rAvaNa kA vahA~ devoM kA adbhuta kArya, vAnarabhoM kA santAna ke janma 82 manoramAkI......lavaNa kI zrIvatsa-yukta deha ko dhAraNa karane vAle 47 zrImAla khecaroM kA Agamana zrImAlA Adi khecaroM kI utpatti (lakSmaNa) ko manoramA kI prApti aura 45 pAdAlaMkAra nAma kI . pAtAlaMkAra nAmakI rAkSasa madhu ke mahAn putra lavaNa kI 16 sukezI ke......unakI mukezo ke balavAna putroM kA laMkA kI 84 vijaya prApta karane vAle mRtyu tarapha prasthAna va praveza aura niryAta 85 aSTa prAtihAryoM kI racanA (sItA kI agni parIkSA kI) bhabhuta ke vadha kA varNana ghaTanA 5. apamAnita yakSa kA kSobha yakSa anAhata (jambUdvIpa kA bhadhiSThAyaka 9. bAda meM......yAda rkhii| bAda meM uttama sAdhuoMne dhAraNa kI devatA) kA kSobha bhaura loka meM prakAzita kii| uddeza-2 1 dharmakA...... the| dharma meM niSkapaTa mati rakhanevAle the| 31 tathA atyanta tathA sUrya kI prabhA ke samAna bhatyanta 7 saMkrAmaka roga mRtyudAyaka roga 32 saMkrAmaka rogoM se mRtyudAyI rAMgoM va upadravoM se 17 hue tathA......yukta hue apane atizayoM aura vibhUtiyoM se yukta 9 bandaroM ke muMhake jaise kapizIrSaka jaise 39 hAthI ke gaNDasthala hAthI kA kumbhasthala 13 vizAla...ve madhura manohara khela-tamAzoM (prekSaNaka) ke kAraNa 11 vimalagiri vipulagiri madhura 5. tIna bhAga bhAga 15 alakA kI bhamarAvatI kI 51 do vakSaskAra do (bAraha vakSaskAra 3. ATha kamA kA ATha ke Adhe cAra karmoM kA 57 vyantarakanyA vyantara deviyA~ padamacarikha kA pATha zaMkAspada hai| Age varNita kathAnaka meM tathA raviSeNa ke padmacaritam meM bhI isI ghaTamA kA ullekha hai| 2 sumitrA kA aparamAmayI bhI bhAtA hai| 3 paumacariya kA pATha zaMkAspada hai| yahA~ para 'bhaha doSNi' ke sthAna para 'daha doNNi' honA cAhie thA jisase bhAge ke varNana ke sAtha susaMbaddha ho ske| Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mudrita pATha 60 aise samUha 73 rAga meM aura dveSa meM 75 caurAhe meM khar3A huA jIva...mAnavayoni 76 bhI manda puNya ke... zabara 100 isase sajjanoM ke .... jAtA hai 2 munivara bhagavAna mahAvIra ke 9 bandara evaM tiryacoM 23 dasa yojana caudA hai / 27 guphAe~ tathA uttara kuru 27 madhya meM... Ae haiM / 55 usake bAda dhIra ... 55 candra ke... tathA 56 priya tulya the / 57 kulakara AvAsa thA / ... di. 3 digambara paramparA meM svapna 67 pandraha dina taka 80 zikhara para ho rahA thA / 25 dharma se jIva evaM manuSyoM ke 45 | phira unhoMne ... 46 | aisA pratIta hotA thA / { paThitavya pATha aise prasanna hRdaya samUha roga aura zoka meM cAra aMgoM (gatiyoM vAle mArga (pravAha) meM par3A huA jIva bar3e duHkha ke bAda mAnavayoni bhI jIva manda vaibhavavAThe zabara mAno sajjanoMke caritrarUpI prakAza para durjanasvabhAvarUpI andhakAra kI malinatA chA gaI ho / muniyoM ke bandara rUpI jAnavaroM dasa hajAra yojana caur3A hai / guphAe~ tathA tIsa siMhAsana haiM aura uttarakuru madhya meM uttama divya vRkSa haiM / usake bAda mahAtmA ( yazasvI ) aura tatpazcAt dhIra, abhicandra, candrAbha tathA pitA tulya the / kulakara jahA~ para rahate the vaha sthAna vicitra gRhakalpavRkSa se aura aneka prakAra ke udyAna evaM bAvaliyoM se parivyApta Anando kA AvAsa thA / digambara paramparA meM dhvaja ke badale mInayugala, vimAna-parabhavana do alaga vastue~ tathA siMhAsana ko milAkara isa prakAra paumacariyaM 16 svapna pandraha mAsa taka zikhara ke zilA samUha meM jar3I vividha mahAmaNiyoM se nikalatI uddeza - 2 mudrita pATha 101 puSpoMkI cAdara 102 aura atyanta... 103 saMgIta se.... karane lagA / dharma se jIva devoM evaM manuSyoMke phira donoM atyanta darpa ke sAtha Apasa meM bAhuyuddha meM juTa gye| tIvragati se calAyamAna tathA 110 nagAroM aura... samaya pUrNa 85 candrakAntamaNi kI bhA~ti 87 jaise bArthoM kI 98 usane phnaaii| ... 112 usa samaya 114 kalyANaprada uddeza - 4 136 jaina dIkSA 151 donoM ora U~cA thA / 121 purohita seTha [12] indranIlamaNi 132 darzanIya ... pUchatA thA ... ... TaiMka diyA / tathA zilpoM kI eka kosa paThitavya pATha puSpAMkita cAdara se aura parama saMzaya ko unase prayukta pUrvaka pUchatA thA / saMgIta ke sAtha zata zata maMgaloM se stutyamAna vaha mahAtmA (rAjA zroNika) uThA / nagAr3oM aura dUsare vAdyoMke sAmane bajate hue bhI vaha unako nahIM sunatA thA aura samaya pUrNa huI ( jyoti ) kiraNoM se vaha dedIpyamAna ho raha candramA kI jyotsanA kA bhauti jaise vAdyoM se megha kI garjanA ke samAna janmAbhiSeka bajAyA gayA / usake Upara cUr3AmaNi pahinAI aura sira para saMtrANaka zikhara (mukuTa ) kI racanA kI / usa samaya kalyANamaya prasaMgoM (vyavasAya) tathA kalyANaprada prasaMgoM (vyavasAya) tathA saikar3oM zilpoM kI purohita, senApati, seTha indranIlamaNi, marakatamaNi, sudarzana nAma kI zibikA meM yati-dIkSA vaha paccIsa yojana U~cA tathA chaH yojana aura eka kosa(arthAta savA chaH yojana) pRthvI meM gaharA thaa| usa para do zreNiyA~ thIM jo donoM bAjU se sundara thiiN| majabUtI se eka dUsare para mAra lagAte hue unake hAtha ke tale paripUrNa rUpa se bhati caMcala ho uThe the| unake hAthoM para camaka Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 11 ratnatraja 10 pradakSaNi 42 padmAbha 44 Ayudha, harizcandra 63 nAkakA 68 jyotiSiyoM ke 95 uttama gAyeM kharIdI 96 zatroM meM kuzala 96 saMketa karake 106 vazanta 114 saudhA meM 124 aba ... bhaya 124 pathya- ... hai| 8 hindI anuvAda saMzodhana paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha ke jota (yoktra) ke arddha bhAga ve mahApuruSa bhAge binA eka dUsare kA khola car3hA huA thA aura ke sammukha rahakara yuddha karane eka dUsare ko mAra girAne meM U~ce kiye hue hAya cakrAkAra lage / (yaha bhartha bhI asaMdigdha nahIM rUpa meM ghUma rahe the / isa prakAra kahA jA sakatA ) uddeza-5 ratnavajra 194 tumhArA kisane naMgha / binA aparAdha kie hue hI pradakSiNA kisa duSTa vairI ne tumhArA vadha padmanibha 2.1 bhagIratha ko jAhnavI ke putra bhagIratha ko Ayudha, rakoSTa, harizcandra 203 malakApurI meM amarapurI meM nAmakA 211 kSudra......kara DAlA usa gA~va ke loga kSudra kIDoM ke rUpa nimitta zAstriyoM ke meM utpanna hue aura hAthI ke dvArA uttama gAya kharIdI ve saba kucala diye gaye / zAstroM meM kuzala 216 yaha vRttAnta yaha prastAvotpanna vRttAnta maMtraNA karake 222 dharma se virahita puruSa viSaya sukhoM kA bhoga karake parantu upazAnta dharma se virahita hone ke kAraNa puruSa saudharma 229 karane ke lie gayA karake aba merI bAta suno jo bhaya 229 jinavara kii......lgaa| jinagRha meM jayajayakAra karane lgaa| pathyarUpa hogI aura upasthita 234 cAmaravikrama ko cAraNa muniyoM ke vikrama ko prasaMga meM nivRtta (sukha-zAnti) 245 alakApurI amarapurI lAne vAlI hai| 248 Avarta vikaTa......ravi- Avarta, vikaTa, megha, utkaTa, sphuTa, prAkAroM vAlI rAkSasa ke durgraha, tapana, Atapa, alika aura ratna se svIkRta (prApta) ye samRddhizAlI ravirAkSasa ke cha: yojana gaharA, cha: yojana 249 rAkSasaputroM dvArA nirmita ve rAkSasaputroM ke krIr3Artha ve lambA tathA 251 isa prakAra......rAkSasa isa sthala para raviSeNa ke padmacarita meM mAmaka mAma kA putra utpanna esA hai:-"rAjA meghavAhana kI paraMparA vidyAdharoM se susamRddha huA meM (jo rAkSasa dvIpa kA Adi rAjA zItala, zreyAMsa, thA) manovega nAmaka rAkSasa se rAkSasa nAma kA putra utpanna huA / " aura caityabhavanoM kI prazaMsA kii| yahI pATha ucita mAlUma hotA hai| AjJA pAkara 257 pujya dvArA......karate the, una dvIpoM ko rakSA karane vAle rAkSasa devendra hote haiM ve bhI aizvaryase ataH ye jinhoMne apane puNya se unakI rakSA dedIpyamAna hekara hutAvaha ke ko thI, ataH samAna phira bujha Ate haiN| 261 suvrata suvyaka rUpabAle he mere uddezya samApta huaa| uddeza samApta huaa| uddeza-6 rAkSasarvaza 37 mahAsAgara......usane mahAsAgara ko AkAza ke samAna phailA dakSiNa zreNI meM huA usane suyodhana, jaladaNyAna 11 bajAte the tathA kUdate the tathA 129 prakAra vAlI 131 dvArA rakSita 132 chaH jina lambA tathA 132 (laMka nagarI) nAmaka 13. vidyA para ... samRddha 117 zIta 148 amara 1. caityambana meM praveza kiyA / 177 saMjJA karane para 182 tathA vaibhava se ... jAte haiN| 94 rUpavA ... he mere 1 rAkSaravazaM 2 dakSiNa zAkhA meM 1 su-uina, jalAdhyAya Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 paumacAriyaM purI mudrita pATha paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha 16 usake dvArA...karatI thI / prAsAda, U~ce toraNa va maNi aura ratnoM 175 nirmita usane nirmita vaha mAlA usane kI kiraNoM kI bhAbhA se zobhita vaha 175 gala meM mAlA gale meM bhagarI aisI pratIta hotI thI jaise ki 180 garbhAkha se garjanArava se devanagarI kI zobhA ko hara karake 21. surapura bhalakAke surapurI ke (usase) usakA nimANa kiyA gayA ho| 218 karNapura karNakuNDala 58 maiM yahIM para maiM bhava se 223 rAjA se pUchA ki laMkApurI rAjA se pana kiraH / taba vaha laMkA62 usako bacAkara usakI parIkSA kara 74 bhalakA nagarI ke samAna amarapurI ke samAna 223 huA ho vaha...... hubhA yA vaha yazArtha rUpa se kahane 100 karane ke lie gyaa| karane lgaa| 224 / usane kahA ki usa lagA ki usa 111. dharma evaM......saba dharma se anabhijJa mujha pApI ke saba 229 unakA Agamana...bAhara rA6. bhaToM kA bhAgamana sunakara nirdhAta 117 munivara dvArA diyA gayA (isako zIrSaka rUpa meM rakhoM) nikaH / apanA talavAra va bANoM kI pracura dharmopadeza kiraNoM se prajvalita hokara sUrya kI bhAMti 117 paramArtha ke vistAra ko paramArtha ke nizcaya ko unakA sAmanA karane bAhara nikalA / 130 nagarameM praviSTa honapara bhI bharaNya meM praviSTa hone para 242 (212-213) (242) 131 ......... isako 132 ke bAda par3ho aise hI samaya vyatIta hote sukezI 141 pIr3ita hone...rahA huuN| dhyAmalIna hone para bhI vaha sAghu apane aura kiSkindhi jo vikhyAta yaza vAle mana meM aisA socane lagA ki mukkoM the, saMvega utpanna hone para pravajita hue ke prahAra se bhAhata kara maiM isa pApI * tathA bhaneka vAnaroM evaM rAkSasoM ne ko cUra cUra kara huuN| bhI pravrajyA lii| (243) uddeza-7 4 A~kheM phailAkara usane usa mRgAkSI ne 6. use mAyA...use dii| vyomabindU ne yaha jAnakara ki usako 6 parama Rddhi phailAkara parama Rddhi aura pariSadAdi (ratnazravAko) vidyAsamUha kI prApti ho 1. bhaNimA...RddhiyA~ sAto prakAra ke sainya (bhanIka) gayI hai, apanI putrI kekasI ko usa 12 sAtha rAjya sAtha sabhI khecaroM kA svAmitva udyAna meM usakI paricaryA ke lie 13 vidyAdharoMko....sunakara indra vidyAdharoM kA svAmI banA hai aisA niyukta kara dii| sunakara 91 pRthvI para...bAlaka ne / bistara para se vaha bAlaka amIna para 13 vimAlI ne mAlI ne lur3haka bhAyA aura usane 15 bhathavA maiM...jAtA huuN| bhathavA vApasa laMkAmagarI ko rauH cleN|| 121 rUpoM se...unhoMne rUpoM se bhI jaba ve unako kSubdha nahIM - 17 ariSTasUcaka kAka kara sakeM taba unhoMne 30 dekhakara...hotA thA / dekhakara indra zastrasamUha sahita zikhara ke samAma sthita ho gayA jaise sUrya 134 vaha samaya...bar3I bar3I usI ke kAraNa avadhi pUrNa hone ke pahale hI rAvaNa ko bar3I bar3I ke sAmane parvata 137 akSobhyA kSobhyA 30 soma nAmake deva ne soma nAmake zUravIra ne 14. bhuvanA, dAruNI bhuvanA, avadhyA, dAruNI 37 zastra se prahAra...zastra zastra kI coTa se usako sumAlI ne 153 unhoMne...dekhA / unhoMne kumArasiMhoM ko dekhaa| ve vinase ghAyala ghAyala jisa nagarI kA jaisA mAma thA 48 jisakA...usI ke bhanu yapUrvaka bar3oM ke pAsa gaye / usI sAra ke anusAra 171 munikA...vaise hI tuma munikA vaha aisA kathana yathoddiSTa binA 55 unhoMne usakA unhoMne jyeSTha putrI kA saMzaya pUrA ho rahA hai aura tuma Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 paThitavya pATha 8 hindI anuvAda saMzodhana mudrita pATha . paThitavya pATha mudrita pATha uddeza-8 1 suratasaMgIta surasaMgIta 5 zastroM kA vicAra zAstroM kA vicAra 10 surapura alakAke surapura (devanagarI) ke 19. to merA agni meM 41 aura bANoM ke...gyaa| bhaura kanaka va budha rAjA ke sAtha saMnaddha 208 dharma meM logoM ne ho gayA / .210 karane ke...tyAgakara 45 bahuta se pakSI bahuta se kAka 55 zIrSaka: indrajIta Adi kA.indrajit Adi kA 213 aura kahA~se 8. he duta ! durvacana he durvaca ! aise vacana 214 samUha jaise, 86 choTe ko (rAvaNa ko) choTe ko (kumbhakarNa ko) 95 musara jhasara __ 222 mArakI....ghUmane lgaa| 99 isake...le AyA / / isake anantara dazamukhane sahasA apane samasta sainyako raNabhUmi meM yakSamoM ke dvArA cakra kI bhA~ti ghumAyA huA dekhaa| 123 tathA bANoM kI .. tathA bAjoMkI 13. zarIra vAlA, usakA zarIra thA, 130 dhAraNa karane vAlA ko dhAraNa kiye hue thA, 223 isa yuddha meM 30 tathA cAmara.. rahI hai tathA usake sAmane cAmara DulAye jA rahe the 227 zastroM....zarIravAlA jisake kAraNa dhvajapaMktiyA~ hila rahI thii| (130) 23. bandaroM ke sAtha 31 aisA kumbhakarNa kumbhakarNa 335 vAnaraketu ne...vaha 31 humA / (130-1.. huaa| (131) 32 vajrAkSa, zuka . vajrAkSa, budha, zuka 247 usane kruddha yamako 34 aura...ora aura dakSiNadizAmeM laMkAnagarI . 047 kara diyA / kI ora 262 jalase pIr3ita sA / 136 ki isa parvata...zaharoMmeM ki parvata para, nadiyoM ke kinAre tathA gA~va 262 mAno pUjA kara rahA ho va zaharoM meM 14. tuma kaliyugameM....pApase tuma doSa, kAluSya va pApa se (258-259) 165 athavA...udyAnameM . athavA zreSTha udyAmagRha meM 263 usane...pAra karake 166 kara sakU~gA, kara liyA, 168 vividha...zobhita grAmasamUha aura nagaroM se zobhita 175 tathA AkAra meM...vaha tathA kupita aura trasta vaha 274 dRSTa pradRSTa 182 aisA socakara...kiyA taba usa rAjA ne eka sau uttama kumAriyA~ 277 niSumbha use dii| usa RddhivAn ne prasannatA ___ AThavA~ uddezya uddeza-9 3 kiSkindhipurameM lauTa kiSkidhipurameM lauTa bhAtA thaa| 11 jaba rAvaNa...vivAha bhaayaa| 5 RkSarajAkI RkSarajAko 19 yuddha kSetra meM...phira bhI 5 utpanna aura bar3e bar3e bar3e bar3e 5 nlniilaa...yii| nala aura nIla nAma ke putra utpanna hue| pUrvaka unake sAtha vivAha maMgala kiyA / to he sakhi ! merA dharma meM Rju mativAle logoM ne karake yathA sukha-bhogoM ko bhoga kara aura dekho kahA~se samUha ke jaisI nIlI snigdhatA vALe, tatpazcot vaha kabhI usake gAtroM ke bIca meM ghUsane lagA to kabhI AjU bAjU meM, to kabhI Age piiche| jaise cakrArUda hokara vaha capala gati se hAthI ko mohita karatA huA ghUmane lagA / bharaNya meM zastroM kI mAra se arjarita zarIra vAlA vAnara bhaToM ke sAtha vAnara ketu para jo vyasana Apar3A usane yamako karake avaruddha kara diyA / jalase paripUrNa sA mAno jisakI arcanA-pUjA kI gaI ho (258-262) usane isa prakAra ke samudra ko dekhate hue bahuta se yojana pAra karake hasta prahasta nizumbha bhAThavA~ uddeza jaba rAvaNa AvalI kI putrI tanukaJcu kI vivAha yuddha kSetra meM zatrubhaToM ke kAraNa tanika bhI bhayabhIta yA vyAkula nahIM hotA hU~, phira bhI Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umariyaM mudrita pATha 21 maNikAnta...zivirameM 24 vAlI ke pAsa sahasA 33 dUtane bhI...athavA 34 vAghravilambo 8 nimittoM ko dekhakara 21 kola vasundhara 28 tathA ...banavAye / 3. kahIM para ... samavega thI, 5 vahA~...sunA ki 16 lagI ki...cale gaye hI? paDitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha maNikAnta parvata ke samabhAgameM 4. unase hI aba...karatA huuN| ve ho bhaba sira para bhaMjali dhAraNa vAlI kI sabhA meM sahasA karake kisI anya ko praNAH nahIM kareMge / dUtane bhI pratyuttarameM kahA-he 64 sundara kiyA sundara tapa kiyA / vyAghra-vilambI 1 binA bilamba 72 pRthvI meM ... maca gaI / pRthvI ulkA aura bhamipi bhapane niSThura vacana (kI bhartsanA yupha ho gii| karo) ko vApisa le lo athavA 104 zatazaH ... saparivAra zatazaH maMgaloM se stutyamAna daza . vyAghravilambI mana saparivAra uza-10 nimittoM kI sthApanA karake 13 vakSasthalako...tathA vastra khIMcatI huI, eka isa kolAvasundara ko dabAtI haI tathA tathA sevakoM sahita AvAsa kI 45 jalayaMtroM....vaise hI udhara jalayaMtroM ke dvArA roke hue pAna ke chore jAne para vaha rAjA nada racanA kI / ke vizAla taTa para AbhUSaNa kahIM para uttama sarovara kI bhAMti pahimakara lIlA pUrvaka khar3A hai binA kisI bAdhA ke vaha zAnta gayA, taba udhara vega se bahato thI, 56 talavAra, tomara talavAra, zakti, tomara uddeza-11 isa tarapha usane sunA ki 73 maMtrapUrvaka....cAhie maMtrodvArA pazu mAraneyogya (havaH lagI ki mujha mandabhAgyA ke lie . karane yogya) ho jAte haiN| una duHkha kI bAta hai, kyA merA somAdi devoM ko prayatnapUrvaka tR priya mAra gayA hai athavA vaha kiyA jAtA hai| bhakelA kisa tarapha calA gayA hai? 117 miTTIke...rahe the| hAthiyoM kI lIlA ke sA' tathA aMkurase rahita sAtha meMDhaka, mora aura bAdala zana dharma meM udyata kara rahe the aura papIhoM ne sAra pahu~ce aura unake dvArA turaMta hI (parivRtta kara liye gaye) svAgata milAnI AraMbha kara dI thI : kiyA gayA / 119 ghAsake kAraNa...puSpoM ke samAna dhAsarUpI....puSparUpI...tathA pRthvI vaha jinazAsana meM prayatnazIla bnaa| ......tathA lajjAzIlA pRthvI uddeza-12 hariyAhana ke bhasurane 43 jAo aura uttama 43 kor3A karo kIr3A karate hue raho 'aisA hI ho' isa prakAra kaha- 47 dulaMdhapurI durlayapurI kara vanamAlA 55 usakI....rakhatA unakI tarapha dekhatA bhI nhiiN|| tRSNArahita manase 60 meda kara sake, meda kaha sake, jyotirmatI kI kokha se 63 durleghapura durladhyapura zramaNa dharma kA duledhyapura 65 kile...liyaa| kile kA nAza karane lgaa| 73 durlapapura durlabhyapura 25 tathA chilakese rahita 45 dharmase ujjvala 51 pahu~ce...kiyA / 65 vaha...huA / 6 harivAhana ko 6 bhasura rAvaNane uttama 21 aisA...banamAlA 29 nirvighnamana se 32 dedIpyamAna 33 zrAvaka dharma kA 38 durlaghapura 11 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 76 yadi zatru ... athavA 76 karake... usake sAtha 81 milane vAlA... cAhie 127 atyanta... rAvaNa ne 1 karake... indra ke 1 A pahu~ce 12 uttama vimAna meM 2 viSa evaM dAta ke prayokA 31 gunI hote haiM, 35 pA~ca... manuSya 38 mAnavabhava prApta 38 tathA jo 38 vaha... hai 39 hI sarvottama 45 vaha... detA / 46 ki kuzAstroMkA 50 jogodAna 9 bhAravarSa ke 12 ekatrita karake 16 Adi putroM ko 2. hariNanAtha 5 jo prANiyoM ke... devoMke aura usa muni ke pAsa jAte hue 12 jo duSTa jo rAgI, duSTa jo pApa janaka kriyAe~ karate haiM, 13 jo atyanta asaMyamI hote haiM, 19 AjJA kA... haiM, 27 yazasvI putra 33 jinAlayoM meM 53 kahA ki mitra ko 12 kara aura uttara paThitavya pATha dina zatru dravya maura bala (sAyana) meM tulya ho athavA karake usake sAtha / milane vAlA rAjya sukha caina nahIM detA / samasta rAkSasa sainya pracaNDa tApa kI USmA se Akulita ho gayA taba rAvaNa ne 8 hindI anuvAda saMzodhana mudrita pATha 134 puruSagAtra para 135 capala... ve donoM 137 divya.... rAhu se karake indrake bhA pahu~ce, pratihAra dvArA nivedita karane para rAvaNa ko dekhA / uttama udyAna meM AjJA denevAle (adhikArI) haiM, viSa evaM yogacUrNa ke prayoktA guNI hote haiM yadi vaha xmikAla do hI loka meM sarvottama koI pA~ca aNuvratoM se yukta hokara to koI akAmanirjarA se, isa prakAra se manuSya mAnavabhava tathA devagati prApta bhAratavarSa ke haraNa karake putroM ko hariNAma (hariNyAma) vikhyAta kIrtibAlA putra jinAlayoM kI uddeza - 12 vaha atyanta parizrama karane para bhI koI phala nahIM detA / ki kuliMgI (pAkhaNDI) aura kuzAstroM kA jo godAna kahA ki jagata meM mitra ko he prati uttara 137 zUnya indrane... liyA / uddeza - 14 devoM ke 27 sahasrabhAnu ke 28 sahasrabhAnu ne 45 ase... tumhArI 51 haloM ke phaloM se 53 sonA to bhArambha parigraha kA 56 nirupama aGgopAMga 61 saba deva kAma 62 jo dUsare deva 65 dharma ko... udyamazIla 78 bhA~ti hote 80 dhIra gambhIra 83 candrako... bara khAte haiN| 1 [11] kRtrima hAthI... pherI 9.1 camarIgAva ke... AsanavALe 104 vaise hI... jAtA hai / 130 sukharUpI sAgara meM uddeza - 15 75 dAna karane meM 78 strI para... baha 83 karanevAlA tathA 92 kyoMki vaha... nahIM hai / 100 kintu cAroM 100 bhAvavAle... hai paThitavya pATha aprima gAtroM para. cai nipuNa evaM dakSa ne donoM apane hAthI ko mor3akara rAvaNa ne use zIghra hau divya vastra se bAMdha liyA / usa samaya vaha 2 rAhu zUnya ho gayA / 139 sahasamA (bhaga) ke sahasrabhAga (bhaga) ne usakA abhi se jalAne kA nizcaya jAna kara tumhArI hala aura kulikoM se khonA to bhayadAyI aura Arambha pari prakA akSata bhaGgopAMga saba deva kaSAyayukta aura kAma jo ye deva dharma kA AcaraNa karate haiM aura unakI pratimAoM kI pUjA meM udyamazIla bhA~ti nivara hote dhIra aura mahAn candrako bhAcchAdita kara megha ke samAna barasane lagate haiN| hAthI, vRSabha, zarabha, kesarI camarIgAya ke citroM se yukta pavA vaise hI sabhI bhava meM manuSya-bhava vayaki guNoM meM vaha sabase zreSTha hai / rati sAgara meM vidAraNa karane meM strI se virakta hokara vaha karanevAlA, kumuddoM ko mukulita karatA huA tathA jisase vaha mere ko athavA anya ko sadA ke lie iSTa nahIM hogI / cAroM bhAgavAve dharma meM ekAgracita bno| Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mudrita pATha 3 bAgha se 5 hone para... thI / 12 vidyA ke... 22 gire hue 29 lauTA huA... pAtAlapura 29 rAvaNa... mejA hai / 30 kahA ki Apa 31 meM... jAne ko 2 aura U~... aura 13 sukha aura zAnti 60 jinezvaradeva... jo 89 pUrva dizA meM... eka 3 jala ke svAmI varuNa ne 11 va 15 vRttAnta kaha 25 duHkha evaM zoka ke 29 putra ke bAre meM 7 hanurUha ke ... hameM 11 ki kAyara kA 27 cAroM... hanumAna 10 zoka rahita kSemA 11 alakApurI ke 17 tathA vIra 18 pihitAtraya 19 cittarakSa 22 sarvAthasiddhi 29 saMbhavanAtha... indravRkSa paThitavya pATha vyAdha se apane aGga hone para bar3e duHkha se (zarIra) ko dhAraNa kara rahI thI / he varuNa / vidyAdharoM ke svAmI ruSTa rAkSasabhaToM kI mAra se gire hue lauTe hue pAtAlapura rAvaNa ne sabhI sAmantoM se milakara mujhe Apake pAsa mejA hai / kahA ki he tAta ! Apa maiM svatantratA pUrvaka apane ApahI paumacariya uddeza - 16 aura U~ce tathA zyAma mukha vALe ho gaye aura alakAnta ne avasara pAkara ( bahAne se ) vRttAnta gurujanoM ko kaha putra zoka ke putra ke jIvita rahane ke bAre meM sukha kA svAda jinezvara va guru ke pratikUla duniyA~ meM jo jaise pUrvadizA sUrya ko vaise hI eka kSemA, vyapagata zokA devapurI ke tathA dhIra piDitAlaya cintArakSa dAnavapati (rAvaNa) ke dvArA bulAye gaye haiM aura hameM ki he tAta ! kAyara kA capalatA se se vikrama ko prasArita karatA uddeza - 17 ... sAtha 33 madonmatta hAthI ko 42 apane... sa 43 phira bhI... rahU~gI / 53 kamalasamUha meM se... thI 57 vizAla netroMvAlI ko 63 hI ajanA ke 64 bhAge ke hisse meM 69 hRdayastha 53 karanevAlI sarvArthasiddhi saMbhavanAtha, aindra nakSatra aura zAlavRkSa 79 rati... guNoM se uddeza - 18 mudrita pATha 103 sundara mAtA kI 104 parantu svajana ke 105 pahacAna kara kI gaI / uddeza - 19 33 rAjA ke... putroM ko 23 tsAvAle...ki. 45 hue maine 46 nirvAsanA kA 48 sakhI se yukta 40 ko bulAyA... kI 44 madhyAhakAlIna 44 sudarzanacaka uddeza - 20 30 nAma kI uttama nagarI 30 bara 37 zreyAsanAtha 38 magavAn 39 kApilya paThitavya pATha Apako yaha AliMgana kA phala dU~gA arthAta mujhe jAne kI madonmatta vanahastI ko Apane mujha puNyahInA ke sAtha phira bhI Apa mujhe smaraNa to kara lete| kamala samUha ko tor3atI thI mRgAkSI ko hI rAtri meM aJjanA ke bAhya kamare meM hRdaya kA iSTa bahatI huI rati ko protsAhita karane vAle guNoM se sundara mAlA ko parantu cinhoM se aura svajana ke pahacAna kara atyanta duHkha se parivyApta zarIra vAlI vaha aJjanA vasaM tamAlA ke sAtha usa bharaNya meM karuNa svara se rone lagI / rAjA ke putroM tathA dUtoM ko utsAhavALe usako aJjanA kI durdazA ke bAre meM spaSTa rUpa se kahane lagA ki, hue rAtri meM maine nirvAsana kA x nikAla do huA hanumAna ko svAdhInatA pUrvaka (sammAnapUrvaka bar3e bhArI samAroha ke sAtha lAyA / madhyAhakAlIna sudarzanacaka nAma kI mAtA prathamapurI (ayodhyA) nagarI, saMvararAjA triyAMsanAtha bhagavAn kAmpilya Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 hindI anuvAda saMzodhana 141 mudrita pATha 12 acirA 43 tilakadhI mAtA 43 ttattikA 51 amaranAtha 58 karake nikale the| 62 vizadarUpa se 77 9lAkha koTi 84 atizaya varjita 101 ajitanAtha kI 102 tIsalAkha evaM 1.6 maMgalA meM 109 vaha utpanna 113 vahA~....rUpavAna 128 evaM bali karma karake .. 132 sampanna 131 nAgapura se baha paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha airANI 139 zrAvastI ke IzAvatI ke tilaka vRkSa, zrI mAtA, 141 varArahIna vairAgyahIna kRttikA 141 marakara...sAtaveM marakara ara aura malli jinoM ke tIrthabharanAtha kAla ke bIca meM sAtaveM karake gRhavAsa se nikale the| 144 vidyaadhroN...thiiN| ve kisI kI apane pati ke rUpa meM vistAra se icchA nahIM karatI thI, khecaroM dvArA 99 hajAra koTi unakA apaharaNa kiyA gayA / bhatizayoM se rahita 145 vidyAdharoM se...una patA lagAkara cakravartI ke dvArA ve ajitanAthe kI vApisa lAI gaI aura una tIsa lAkha, dasa lAkha, evaM 153 yazodevIkA yazomatidevI kA sumaMgalA meM 156 vRSabha ke samAna uttama vaha sagara nAma se utpanna 159 baha tat pazcAt atyanta rUpavAna 159 pRthvI pRthvI evaM saMskAra karaNa karake 169 zrAvastI, siMhapura zrAvastI, kauzAmbI, potanapura, siMhapura sampanna 183 aura vasudeva bhaura antima vasudeva nAgapura meM 186 manoramA manoharA uddeza-21 xnikAla do 58 mAna bahuta se zreSTha rAjA 6. bandhujanoM se bandhujanoM se usane jagakara pati se 68 binatI binatI aura unako vyasana (Apatti) tathA maho 73 bhAtRsneha bhrAtRsneha tsava vAri bAri se bhAte rahate haiM, tIna 78 loka meM logoM meM kiyaa| 80 nirmohI sneha bandhana TUTane para uddeza-22 putra / jisane tumheM zaizava avasthA 34 (samAdhi) ke sAtha (samAdhi) se meM hI rAjya para pratiSThita 35 rAkSasoM, vanya kaccA mAMsa khAne vAle vanya karake vahA~ baiThA aura 53 mere pAsa yaha sukozala ne usase 53 zakti sattva isa prakAra apane putra ke citta ko Anakara usa vacana kuzala anagAra ne 58 dakSiNa deza kA svAmI dakSiNa deza ke svAmI kahA ki dharma meM 58 sAtha AyA / sAtha aaye| darzana-jJAna kI labdhi; paJcamaMdaravidhi 6. udyaka udyata kezarikIDA, cAritralabdhi, parISahajayA, ___49 sunanekI...prakaTa kii| sunanA prAraMbha kiyA / pravacanamAtA, AcIrNa sukhanAmA; paMcanamaskAravidhi 16 zuSka rudhira se zukra aura rudhira se 10 manuSyoM meM...zreSTha 1. bahuta se rAjA 1. usane pati se 36 aura...badalate haiM, 5. tIvra 57 kimaa| 7 putra! ...pratiSThita 14 karake bhaura 14 sukozala...usase 18 aisA...dharma meM 26 darzana-jJAna kI labdhi; pacanamaskAravidhi Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariya mudrita pATha paThitavya pATha 6 devagaNake...usa 7 phira...merA 1. jo eka...dazarathakA AjJA se taDivilasitane phaurana mahalameM xnikAla do mastakako uThAkara taDivilasitane svayaM hI use rAta meM dekhA aura phira svAmI ko dikhAyA / pavanako gati ke samAna dekhatA huA rahane lagA / isa prakAra 13 isakA...na kreN| 16 dekara...gayA / 11 caaroN...aaye| ki he mAma ! mere taba logoM ke bIca meM usane vidhiH pUrvaka pANigrahaNa kiyA, (isa prakA) rAjA dazaratha ne kautuka evaM maMgaloM ke dhAma (nagara) meM zAdI kI / madhurasvaralaharI se jisake 1. rUpase ...hai, 19 puruSakI 5 prazasta 8 kAntivAle 10 kahI gaI 13 janmoM se 15 una kumArasiMhoM ko 16 acirA 16 aciraakii...huaa| paThitavya pATha mudrita pATha uddeza-23 devagaNa jisa zikhara para nivAsa 21 AjJA se mahalameM karate haiM usa taba nArada ne kahA, he sAketapati! 21 phaurana merA 22 mastakako...diyA / jo naimittika sAgaravidhi ne kahA thA ki dazarathakA isameM Apa vilamba na kreN| 23 pavana ke samAna dekara vahA~ se pracchanna rUpameM bAhara 24 dekhane lgaa| calA gyaa| 26 yahA~...janmameM uddeza-24 ghUmate hue ve dazaratha aura janaka 22 ki mere bhI vahA~ mileN| eka dUsare kA pari. 33 taba...kiyA / caya prAptakara donoM usa (samAraMbha) meM upasthita hue| rUpase to yaha kAmadeva ke samAna hai, puruSase 4. sukhake...jisake uddeza-25 samasta 22 chidrameM se A~khoMvAle 23 use...saupa / sunI gii| 25 kuzalatA kaI janmoM se 25 sAgara ke jaise una cAroM kumArasiMha)ko 25 ve cAroM airANI (24) 26 bala, zakti...kalAoM meM usake acirakukSI nAmakA putra thaa| uddeza-26 aTavI se 57 zarIrameM...karate haiM / bIca anekabuddhi nAmaka maMtrI ne usase kahA gardana meM coTa karane vAle prahAra karate hue puruSoM ne 65 aNuvratoMke sAtha madhukuNDalamaNDitako 94 he prasannA / svastha kI / 101 zaratpUrNimAke...samUha ho- hue aste, tAMbe . 103 devakanyA uddeza-27 AyaraMgake adhIna the| 14 karake...ghoSake hA~, aisA kaha karake rAma ko 15 subhaTa khar3e haiN| chupake se usako kumAra sauNpe| mAhAtmya cAroM sAgaroM ke jaise bala evaM zakti meM apane putroM ko samartha cittavAle tathA :kalAoM meM 14 kahIM se 16 bIca...kahA 18 gardana...puruSoMne bhanya jIva apane aMgoM ke kauoM aura gRddhoMke dvArA caDa caDa khAye jAne ke kAraNa narakAyu ke zeSa rahane taka vedanAe~ anubhava karate rahate haiN| aNuvratoMko grahaNa karake madhuhe mRgaakssii| nakhamaNi meM kiraNoM kA samUha javitaho indrANI 28 kuNDamaNDitako 31 prazasta kii| 50 hue aura garama tAMbe 7 AyaraMgake...the / 13 aisA... rAmako karake Dhola evaM stuti-pAThakoM ke ghoSake subhaTa yahA~ A sake haiN| Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 21 jinake... aiseve 22 janaka... tathA 24 kiraNoMkI 25 janakako 25 AkramaNa kiyA 62 bAra - bAra... kSaNabhara meM 28 padmasarovara ko... lage / 3 jaTA ke bhArase [10] lagA,... pralApa 23 bhUmi... jAnA 35 deza... eka 44 ki... rAjA 49 pitAmaha, jina 63 tuma... ho / 65 aura bacce ko 65 sAmAnya... ho / 69 puruSoM ne ... prApta [11] vicine... 1 dina rAjAne 2 (eNpana) 16 apamAna se... karake 49 rAjA pUjA 3 sArasa eka-dUsare ke 12 ora cala par3A | 17 jisako viziSTa 17 vaha to merI 27 candragati mu~ha 8 hindI anuvAda saMzodhana paDitavya pATha jaya jaya zabda ke udghoSa va vAdyoM " kI dhvani ke sAtha ve janaka aura usake saMbaMdhI ( kanaka) tathA jvAlAoM kI kanakako (yuddha kA saMcAlana kiyaa| bAra bAra sAmantoMke dvArA bhagna hone para bhI barbaroMne kSaNa bharameM padmasarovarako naSTa karatA hai usa jaTAjUTa se lagA, zoka aura bhaNDabaNDa pralApa bahA~ sthalacaroM (manuSyoM) ke makAnoM meM hamAre lie jAnA deza pArakara rAjA zIghra hI jinAlaya ke pAsa meM sthita eka ki kahA~ se yaha khecara-rAjA pitAmaha, viSNu, jina tuma sAmAnya puruSa ho / aura mUrkhI sAmAnya vyakti bhI icchA karatA hai, hIna puruSa hInake sAtha hI sambandha cAhatA hai / puruSoMne acala va anuttara mokSa prApta vidhine aura bhI bhArI dUsarA duHkha dilAyA hai| uddeza - 28 dina se rAjAne (aipana) uccakulameM utpanna striyA~ apamAnase pIr3ita jIvana jI karake rAjA pUrNa Adarase pUjA mudrita pATha 30 usakA 31 svayaM hI uTha sArasa AvAja karate hue eka dUsare ke ora calane ko pravRtta huA / jisakA rUpa vaha nizvayahI merI candragati vismita huA aura mu~ha se 33 kaI 33 dUsaroM ne 33 puSpoM kI....thI / 35 karane lage / 37 rAma khar3e 49 rAma tInoM haiM / pakaDA / 92 karma... hai 96 mAyA.... Aye / 18... 100 mahAbalI 119 tathA... . devoMne uddeza - 29 121 usase ... vaha 121 vizAlAkSI 124 usa... aura 128 abhyudaya 140 karaka 141 putra... lage / uddeza - 30 49 sevA... thA / 35 rAmane... cAhie 69. atibhUti... marakara 143 paritavya pATha taraha naSTa-vinaSTa karane lage / usakA pIchA kiya. / svayaM apane subhaToM ke sAtha uTha ve unhoMne puSpoM se (apane Apa ko sajAyA thA karate hue lar3ane lage / rAma svayaM khar3e rAma loka meM prasiddha hue / karma samasta loka ko nacAtA hai / -pitA ke sAtha sabhI rAjA mAtAmithilA meM Aye / huI sajIdhajI sItA ne dhanuSabhavana meM vRSabha ke mahAbAhu tathA jaya-jayakAra aura vAdyake ghoSa ke sAtha devoMne kSubdha-sAgara sA vaha mRgAkSI lakSmaNane usa dhanuSako uThAkara harSa pUrvakamor3A aura adbhuta karake putroM ne navavadhUoM ke sAtha kramazaH ayodhyA meM praveza kiyA / vaha vimala hRdayavAlA divya nArIkanoM se sevita hokara dina bitAtA thA aura pUrvajanma meM upArjita (puNya ke kAraNa ) zarIra sukha kA upabhoga karatA thA rAmane yaha vacana kahA ki he bhadre ! jo naSTa aura apahRta ho gayA hai| usake bAre meM samajhadAra ko cintA nahIM karanI cAhie / atibhUti nidAnasahita marakara Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 paumacariya mudrita pATha paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha 69 karane lage karane lgaa| 92 Upara uchala rahA hai| pulakita ho rahA hai| 73 parvata ke madhyameM nagottara parvata para 94 pr...huii| para abhinandita kI gyii| 85 usane aura usako 96 tuma... karanA / tuma parama bandhu ho jisase sItA ko tanika bhI udvega prApta nahIM hogA uddeza-31 zreNi kane....he bhagavan / zreNikane gaNAdhipase pUchA ki, 96 lagI...putra lagI "he putra ! bhagavan ! rUpa ho"| 13 jJAnakA dhAraka deha-dhAraka "kaikeI ke varake kAraNa pitAne 22 skandake dvArA AkramaNake dvArA 98 nahIM cAhatA / puruSa svalpa vastroM ke kAraNa Agako 13 puruSa...bhAgako nahIM caahtaa"| 44 dautarUpI vINA bajAne vaale| dA~tarUpI vINA jinakI giragayI thI 99 he putra ! "he putra ! 99 jaauuNgii| (aise vRddhaloga) jAU~gI" / 100 kahA ki vindhyagiri ke 55 Aja aise Aja muni ke pAsa aise kahA "vindhyagiri ke 62 duHkha...saMkula duHkha rUpI pAdapoM se saMkula 193 uttama...kiyA / pati evaM putra kA AliMgana eka samAna 77 aisA hI hRdaya meM bhalA hI hone para bhI bhAvanAoM kI bhinnatA 91 nirml...kro| pitA kI vimalakIti (banI rahe rahatI hai| isalie) mAtA ke vacana kA pari- 125 dhIra !...karI / dhIra ! upekSA mata kro| pAlana kro| 126 sAmarthya adhikAra uddeza-32 2 karake ve karake sItA ke sAtha ve 30 bhAvoM meM bhavoM meM 7 dusarI dizA meM pacchima dizA meM 35 ekAnta sImAvartI 10 siMha ruru siMha, hAthI, ruru 41 siMha ke ..dekhA una zreSTha kumArasiMhoM ko dekhA 24 rAjAoM ne... gRhastha dharma rAjAoM ne jo viSayAmukha the, gRhastha 51 svabhAvase...hotI hai| svabhAva se mAyAvI hotI hai| dharma 56 bhI......thA / bhI santoSa nahIM pAtA thaa| uddeza-33 2 thA,...lagA thA / thA, binA jote boye hue dhAna ke rAsteM avyavasthita ho gaye haiM / ugane se usake rAste aura mArga 37 cha Te bana meM mandAraNya meM avaruddha ho gaye the aura udumbara. 37 karake...jAyeMge / karake jala meM lohe ke gole kI panasa evaM bar3a kI lakar3iyA~ ke gaTThoM bhauti ve acAru naraka meM jAyeMge / kA samidhA ke lie vahA~ para Dhera lagA 39 hai,...hote hai| haiM aura karavata, talavAra tathA yantra thA / hote haiN| 3 vinaya ...bAtacIta kii| vinaya aura upacAra ke sAtha sabhI 61 beMta vazayaSTi tApasagoM ne prayatnapUrvaka unakA 95 padmanAbha papranAtha kuzala kSema karate hue bAtacIta kii| 99 siMhodara ke ...bharata ne siMhodara ko buddhizAlI lakSmaNa ne 14 anna...hai, kheta ko binA jote phasaleM paidA kahA ki bharata ne hotI haiM, 1.1 mRtyoM ke ... par3atI hai ? bhRtyoM se mAlika ko bhApatti hotI 14 aura...grAma bhI aura puNDrekSu pracura mAtrA meM hai, tathA prAma bhI 102 tumhAre....hai? tumhAre Adeza se mujhe kyA ! 15 aura...hue haiN| aura bhama zakaToM ba bartanoM ke kAraNa 105 mRtyu kI...karo / mRtyuko zIghratA se svIkAra karo / Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 107 utsuka baddhizAlI 109 piittaa| 11. usa...bAMdhaliyA / 115 nagara ke....dazapura 4 anugraha karake 5 isameM...aisA 6 lakSmaNa se pUchA 8 rAjA ke 17 tuma me...rahI ho? hindI anuvAda saMzodhana 145 paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha udyata manavAle 122 una...siMhodara una striyoM ke rote hue sihodara pITa girAyA / 126 tthaa...kii| tathA sItA se bhAdara va sneha pUrvaka vaha kisI kisI yoddhA ko Apasa meM hI eka dUsare se maravAtA thA, kisI ko 137 jaina dharmake ..diye / jaina dharma ke prabhAva se saMtuSTa ho kara er3I kI coTa se nirjIva karatA siMhodara ne vaha gaNikA (vezyA) ? thA aura kisI kisI ko jisakI bhaura dimya kuNDala vidyu dA ko suprata pITha phaTa gayI thI tathA adhomukha kiye| par3A hubhA thA, vaha yoM hI chor3e 157 vajrazramaNa...bar3hAyA gayA / bajakarNa (bajrazravaNa) ke sAtha uttama detA thaa| prIti huI tathA paraspara sammAna, dAna pradAna va AvAgamana se uma donoM kA nagara ke mukhyadvAra para bhAsIna dazapura sneha bar3hatA gyaa| uddeza-34 binA avarodha 25 chudA sakA / chuvAtA hai| "kyA doSa hai ?" aisA ... 33 zabdAyamAna,...uchalane ke zabdAyamAna, saMkSubdha magara, maccha, lakSmaNa se usane pUchA / kacchapa aura matsyoM ke uchalane ke nagarAdhipa ke 33 bala meM praviSTa hAdhiyoM kI jala-hastiyoM ko he sundara zarIra vAlI kanye ! tuma apane hI rAjya meM isa prakAra ke 50 bandhana se bandhama se veza meM kyoM krIkA karatI ho ? 53 tuma ..hai| tuma yaha saba jAna jAbhoge / uddeza-35 pApa apakIrti kA mUla hai, isa 76 sammAna se...thA / sammAna se vaha itanA parAjita thA bhIgate hue ki usako zAnti nahIM ho rahI thii| pUtana nAma kA vinAyaka (yakSa) vahA~ 79 aThAraha lAkha aThAraha hajAra vahA~ zIghra hI vizAla 79 mandapani muni ke nanda nAmaka yati ke vahI pramANita (yogya) dharma hai / 81 yaha prazasta yaha uddeza-36 sabhI dizAoM meM andhakAra chA Ane 28 jaisI AjJA....isa jisa prakAra bhApa kahatI hai vaisA hI para eka upavAsa dhAraNa kiye hue vaha x nikAla do 33 bhAgya se adhIratA va lakSmaNa ko usa strI ke sAtha dekha kara 33 vRddhi ho / vRddhi dekhI gaI hai| sItA ne ha~sa kara kahA ki uddeza-37 kalabha (rAjA) kesarI ke sAtha tathA sthita hue haiN| paMcAlapati pArtha eka mahAdhvaja Adi (bhaura) aMgAdhipati hajAra hAthiyoM ke sAtha AyA hai| rAjA ye (saba apane apane) chaH sau 27 rAjA semA ke rAjA kanaka senA ke matta hAthiyoM ke sAtha va sAta sau 29 usane rAjA mahIdhara ne bhaivoM ke sAtha raNa meM zIghra hI upa- 19 rAjA ne rAma se rAjAko rAma ne 14 pApI isa 20 bhIge hue 22 pUpaNa...vahA~ 23 vahA~ vizAla 67 vaha dhrm...hai| 8 sabhI...eka 15 bandhana meM...vaha 21 adhika 25 apane...kahA ki 7.8 siMha ke...huA hai| 2-25 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 paDamacariyaM paThitavya pATha apramatta zIghra hI tumhAre vaza meM nartikAne kahA, he bhtiviiryk| logo meM upayoga pUrvaka lakSmaNa ne kahA, he rAjat ! maine to he mAma ! tuma zatradamana ne bhI isI prakAra apane madhura vacanoM se use kSamA karake kahA ki bhogoM meM atipoSita hokara lakSmaNa vanamAlA kI taraha usako bhI bhAzvAsana dene lgaa| kara mudrita pATha paThitavya pATha mudrita pATha 31 isa para rAmane kahA ki, x nikAla do 12 prayatnazIla 35 ativIrya....hajAroM sunA jAtA hai ki ativIrya bahuta se 44 zIghra hI vaza meM hajAroM 53 nartikAne...logo meM 39 senA ko...hai / sAdhana kA haraNa kara rahA hai| 61 zraddhA pUrvaka uddeza-38 2 usa...sItA ke use kAntA ke rUpa meM svIkAra karake 16 rAjA ne...maine sItA ke 16 to tuma 13 jarake karake 17 isa...kahA ki 17 maiM vApasa maiM Azraya-sthala (nivAsa sthAna) nizcita karake vApasa 54 bhogoM meM anutsuka 38 ugalI / utthaayii| 55 lakSmaNa...bhI ho| 39 usane bhI dAhine usane usa AtI huI zakti ko dAhine uddeza-39 4 pAra karake pAra karate hue 54 hAthI ke...tathA 11 sItA ko...rakhakara sItA ko mArga meM (calane ke lie) sthira 73 upasarga se yukta 92 socate hI hamArI 12 nirmala bar3I bar3I 16 hAthiyoM ko soM ko 99 yaha...hai / 17 nAmA varNa ke... dekhA nAnA varNa ke bicchuoM tathA bhayAnaka __101 dUsarI patnI ghonasoM (sI) dvArA ghere gaye una 1.1 madanavegA...huI / muniyoM ko dazaratha-putroM ne dekhA / 18 unhoMne...taba dhanuSa ke agra bhAga se bicchuoM aura so ko cAroM bhora se dUra haTA karake 106 tApasaguruoM ko taba 112 yaha sarala hai| 34 yathAyogya ... ve yathAvidha ve 113 maiN...huuN| 4. dautyakArya ke apane kArya ke 115 vezyA ke 45 brAhmaNapatnI ne jaisA brAhmaNapatnI ne kAmakrIr3A ke lie jaisA 123 apanA...jAnakara 45 rAta ke samaya x nikAla do 123 vANI ko hRdaya se 49 sAtha...mativardhana sAtha vaha gaNanAyaka mativardhana 121 avadhi jJAna se...usane 49 evaM dUsare prANiyoM se prANiyoM se uddeza-40 1 ve bhI unheM bhI 6 sahasA unnata sahasA bahuta sI U~cI kecA 12 dUsare deza meM uddeza-41 12 muniyoM ko...dekhA muniyoM ko aura usa parama bhatizaya ko 15 zobhAvAlA dekhA / 23 meM yoga 12 paramaatizayayukta x nikAla do 26 rahA huA 14 pakSI....unake pakSI saMsAra kA ucchedana karane ke 28 bhaMDA nimitta se unake 37 araNya meM....kiyA / hAthI ke calAyamAna kAna tathA upasarga se mukta usake viSaya meM unakI aisI dhAraNA huI ki hamArI yaha mahAlocana hai| dUsarI amAnitI patnI madanavegA thI jo datta nAmaka munivara ke pAsa meM samyaktvaparAyaNA huI thii| tApasaguru ko yaha anukUla hai| maiM kuMvArI kanyA huuN| dveSyA (amAnitI strI) ke x nikAla do vANI ko sunakara hRdaya se bhavadhi jJAna se hamako yahA~ yogastha jAnakara usane dUsare sthala para zobhA ko prAptakara maiM yaha yoga rahatA huA vikAra prApta bharaNya meM hI bhAnanda mAnatA hai| Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 mudrita pATha 42 bhAcAra vAle 56 vaha vizAla kI 56 bhaura...jAyagI 57 vaha suketu 8 hindI anuvAda saMzodhana paThitavya pATha mudrita pATha rUpa vAle 62 bIca...hue / vaha pravara ke nija mAmA vizAla kI x nikAla do 67 yathAzakti upavAsa yaho bAta hogI aisA kaha karake vaha 74 indra ke Ayudha vajra suketu 77 udyamazIla vizAla kI vidhUtA 7. bhamanyadadhi (samyagdRSTi) uddeza-42. bakula, tilaka, atimuktaka, 22 una...bhauroM ko zatapatrikA aura kuraiyA se zamI, ketakI, bera 30 lapeTa rahe 'aisA hI ho' yaha kahakara priyA ke 33 TahaniyAM...phUTe haiM uddeza-43 vimukta hokara sukha kI sthiti ko prApta 35 huI...vizAlAkSIne paThitavya pATha bIca hamAre pitA kI sabhA (nyAyAlaya) meM abhiyoga calA aura donoM meM vAda prativAda hubhA / yathAzakti evaM bhAvanA pUrvaka upavAsa indradhanuSa pramAdarahita tRSNArahita dRSTi se 59 vizAla kI dhutA 8 bakula, bhatimuktaka 8 zatrapatrikA se 9 zamI...bera 11 aisA...priyA ke cakkara lagAte hue una bahusaMkhyaka bhauroM ko haiM, latA maNDapoM se yukta haiM, phor3a rahe prarohoM kA samUha jisameM se phUTA hai 3 vimukta...prApta 19 ke sAtha 20 jaMgala meM...dRSTipatha meM huI va azru bahane ke kAraNa usa vikalAkSI ne x nikAla do pApa se parigRhIta tathA svajanoM dvArA parityakta maiM vairAgya dhAraNa 21 bhabhyAsa...vADhe 21 jaMgala meM 5 rakhakara ...gAya kI 6 merA 8 kisI taraha 15 huI sItA 17 bhAkAzameM se hue nigAha karate hue usane nIce mukha kI huI, sammoha unake nAma isa prakAra manuSyoM meM sAra rUpa uttama 1 phir...tthhro| 9 vanake...mere jaMgala meM mere niyama aura yoga kI 35 lIlApUrvaka samApti ke pahale jo dRSTipatha meM vidhAna pUrvaka 43 pApI ... dhAraNa jhuramuTa meM uddeza-44 rakha kara vatsavihIna gAyakI 30 jAte...sammoha merA gAr3ha bar3I kaThinAI se huI bhayabhIta sItA 32 usake nAma . bhAkAza meM AcchAdita hote hue 62 isa...uttama uddeza-45 -tuma mere pIche khaDe ho jaao| 38 jaldI hI...jAya~ binA kasUra athavA madhyastha bhAva vAle 38 baiThakara ...patA mere 12 bhI....nahIM usako lakSmaNa ne bANoM se mUrchita krke| vIdha diyA / 43 dhIraja dhAraNa kii| uddeza-46 premAzA nahIM chodd'ii| 49 zAnti detA hai| jisakI tumhAre dvArA 59 isa rAvaNa ke ...do| sAtha yAcanA kI jAtI hai / 70 tathA samuccaya devasukha kA 80 pUjA jo rAma aura lakSmaNa tumhAre kalyANa 81 cintAtura ke lie nitya udyamazIla haiM ve bhI 82 mizvAza jaldI hI pAtAlaMkArapura caLe jAyeM baiThakara bhAmaNDala ke bAre meM patA bhI prasannatA prApta nahIM bhAnanda prApta kiyA / 15 mUrchita...DAlA / 9 prema na chor3A / 28 jise ki tumane 28 sAtha dekhA hai| 39 zarIra-sukha kA 1. jina...ve bhI sukha detA hai| yaha rAvaNa le jAkara mujhe rAma ko saupa de tathA cauthe samuccaya bAMchanA cintAmagna nizvAsa Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mudrita pATha 85 jaisA...humA hU~? 86 aisA socakara 3* tumheM...aura 37 kaSTa pUrvaka 1 dhairya ke 4 dasarA...nahIM * jaba... sIte ! 9 duSTa buddhiSAle 9 raamne...hai| 1 upacAra kiyA / 21 zavasura 34 rAjA kA 61 vilAsabhUti 65 usa...bana meM paumariyaM paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha jaisA kyoM nirUpita kara diyA gayA huuN| 94 thoDe se tripRSThoM dvArA choTe se tripRSTha dvArA x nikAla do| uddeza-47 tumhAre kArya ko pUrA karU~gA aura 44 yuka rahita 54 suramati viTa suprIva kI suravatI 54 panAmA padmAvatI uddeza-48 sukha ke 79 kAya kArya sarI koI kathA ve nahIM 80 karanevAle...tiraskRta karate hue isa prakAra bhAIyoM va unake pAsa meM baiThI huI (kanyA) ko bhI ve sIte! parivAra dvArA tiraskRta 87 yaha...degA yaha choda na degA pApamati 100 paripUrNa pUbhita rAmane tumhAre jaise duSTacaritra vAle 102 sindhu deza meM nadI athavA samudrasthala para (sAhasagati) ko mejA hai| 111 viraha se ...sItA viraha meM kRzakAya banI sItA upakAra kiyA / 12. vAnaroM meM se...kreN| vAnaroM ke kisI nIti kuzala sAmanta zvazura kI Apa zIghra khoja kreN| raghupati kA 125 bala se...caahie| ati bala se garvita tathA apane sAmarthya vizAlabhUti se yukta puruSa ko kisI kAraNa (vastu) usa patnI ke vacana se baha vinaya para apanI buddhi se vicAra karate hue bahAne se dhana meM bhI sadA vimala (hRdaya) honA caahie| uddeza-49 dUta ko bhAtA hubhA dekhA / taka kA 33 (33-34) hanumAna ne suprIva kI putrI (kamalA) 34 bhA jAU~gA / A jAtA huuN| ko bulA karake dUta se pUchA / 34 (35) yaha vizvAsa dilAnevAlI aMgUThI le vaza meM Akara usako denA aura usakI (sItA apane saMyoga ke kI) cUDAmaNi mere lie le mAnA / uddeza-50 maiM nizcaya hI usa 20 dundubhi bhaura Dhola tUrya Adi uddeza--51 sAdhanA ke 24 deva ke Agamana ke deza lauTane ke tuma rahatI ho uddeza-52 trikTa ko 8 vajramukha svayaM uTha vajramukha ruSTa ho svayaM u. . patA lagAbho jaisI garjanA karane vAle hanumAna...nAmaka hanumAna ko laMkA (sundarI) kanyA kA mAzAlikA ke lAbha nAmaka 33 dharma dharma 1-1 dUta ko dekhaa| 3 Adi kA 9 hanumAma ne bulAyA 27 prasanna 32 cittasvasthatA ke 5 maiM usa 1 sAdhanA ke 11 tuma ThaharI ho 1 citrakUTa kI 2 sUcita karo 5 jaisI bhujAoM vAle 6 sarpiNI ke Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 1aura....praviSTa hubhaa| 12 smRticinha ke rUpa meM 15 meM pulakita 17 kahe jAne para 19 dhIraja nahIM dhrte| 2. ve gandharvo kI kathA 21 zithila...huI hai| 26 sacce zrAvaka ho, 3. lakSmaNa bhI...usane 17 mRtyu ke...hue haiN| 56 bhojana kareM, 73 isa....pavanaputra hindI anuvAda saMzodhana paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha uddeza-53 aura daravAje para (ke nikaTa) hI sthita 82 aura utsAha se bhaura kopa tathA utsAha se vibhISaNa ke ghara meM vaha akelA praviSTa 87 indradhanuSa kI racanA indradhanuSa ke saNDoM kI racanA hubhaa| 88 dInabhAva se rudana cillAhaTa, rudana ratma sahita 94 parapuruSa ke jisa taraha parapuruSa ke meM santuSTa hokara pulakita 9. priyAkI bhA~ti vAnara ke priyA ko dekhane meM usake priyatama ko pUche jAne para usI taraha vAnara ke sukha nahIM paate| 94 laMkA ko....sktaa| laMkA ko dekhane meM mujhe koI bhAnanda ve gIta va kathA nhiiN| zithilakAya bana jAne se yaha aMgUThI 95 use isa nikalakara vana meM par3I huI tumheM milI 111 hata...naSTa hata rAkSasa naSTa hai kyA? 112 mastaka phaTane...matta TUTate hue camakIle motIvAle bhaura jinake saccI bAta kahane vAle haiM (satya kI mada kA jharanA naSTa ho gayA thA aise saugaMdha liye ho), matta lakSmaNa bhI taba kharadUSaNa ko mArakara 16 zIghra hI pheNkii| zIghra hI ulTe raste zilA para pheMka diyaa| usa sthAna para pahu~cA to usane mRtyupatha para adhiSThita kara diye gaye haiM / 17 aura bhAte hue aura hanumAna bhI bhAte hue pAraNA kareM, 11 jAne para kuda jAne para rAvaNa Rddha 'aisA hI ho' isa prakAra kahakara pavama- 145 girate....diyA / usa bhavana ke girane se yaha sArI pRthvI putra parvatoM se ati niyaMtrita hone para bhI gayI huI sAgara ke sAtha hila gyii| uddeza-54 yuddhAbhimukha (yuddhotsuka) 21 kalI, gila belIkila tathA ApakI kuzalatA 35 hue.. par3e hue AkAza ko bhArita karate hue| kIrti se cala pdd'e| uddeza-55 indrajitane 56 putroM ke....gyaa| rAkSasapati ne bhAyudha bhAdi se sanmada ghora, kAlAdi ina tathA dUsare bahuta se subhaToM kA xnikAla do| snehapUrvaka bahuta sammAna (pUjA) yuvA balapUrvaka rahate kiyA jaise pitA apane putroM kA sonA bhAta meM chipA karatA hai| uddeza-56 samakSa merA halakApana ho jAyagA / uddeza-58 sahodara vipra gRhastha 75 rahI huI 2 yuddha meM se lauTe hue 6 tathA kuzalatA 2. kAnti se 8 indajitane 23 kAla bhAdi 35 naimiSAraNya meM 35 yuvA rahate 36 sonA chipA 15 smkss...pdd'egaa| 4 sahodara gRhastha 9 uhaam...ddaalaa| udAmakIrti ne vigna ko tathA siMha- kadi ne prahata komAra ddaalaa| 25 kAntivAle...prahAra kAntivAle bANoM se hanumAna ke zarAra para prahAra Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 46 isa... dekheMge 49 pheMke gaye bANoM se 49 vAnara sainya chA gayA 59 icchAnusAra vihAra karane lage 4 taba... Adi 9 nirmala... sAdhu 20 abhimAnI...lagA 27 candranakha ke 28 kuMddha... lalakArA / 40 naSTa... uThate the / 8 taraha... ho / 8 yaha phala 14 dRSTi meM 20 asaphala hone se 22 asamartha 6 prakAra.... mahArAja 2 he... bar3e 1. duHkhakA... pApinI 19 suradhIya kA purohita hai| 22 sAdhupuruSa 26 pIr3ita... hai / 27 isa nagara meM... vaha 31 samakSa lavaNa samudrake uttama... utare / paThitavya pATha saMgharSa ke kAraNa hAthiyoM se vyApta isa vistIrNa vAnara senA ko thor3I hI dera meM Apa vinaSTa sI dekhoye / pheMke gaye bANa vAnara sainya para chA gaye / x nikAla do taba zrIvRkSa Adi nirmala svabhAva vALe paumacariyaM yaha pApa - phala vaibhava meM abhimAnI vaha tIkSNa bANa nikAla kara usake samIpa jAne lagA / candranabha ke kucha aMgada ne maya ko llkaaraa| maSTa hAthoM vAle kaI subhaTa bhArI prahAra se bhAhata hote hue bhI apane uddeza - 60 taraha ke anartha ko tuma prApta ho gaye ho / uddeza - 61 tumhAre lie kucha nahIM kara sakane se virakta mudrita pATha 68 Apa... bANoM ke 60 prakAra gaja ke pakar3e jAne para mahArAja he supuruSa 1 apane bandhujanoM kA tyAga karake bar3e duHkha kI uttaradAyinI pApinI suragItapura kA rAjA hU~ / 71 binA... zaMkA ke 75 vibhISaNa uddeza- 62 rAjA por3ita ho gyaa| parantu usa nagara meM droNamegha nAmakA jo rAjA thA vaha sahita 76 usa samaya dUra lavaNasamudra ke aye bhAdi bhADambara kiye jAne ke 9 na mAtA, na pitA bA~dhe gaye haiM 45 bA~dhane meM 46 nikAlane vAle 73 rAvaNa... zoka uddeza - 63 - 27 nagara ke tIna gopura 29 bhayaMkara mahAtmA 30 bhAlA 34 evaM kIrti se 35 AkAza meM... bhauti 34 dhIra... nAmakA 24 guNazAlinI putrI 36 sAtha... mahAn 52 pitA... hue usane 69 vizalyA ne... DAlA / 72 loka meM... vimala uddeza - 64 paThitavya pATha Apa dekhe ! indrajita ne bANoM ke sugrIva ko bA~dha diyA hai| spaSTa rUpa se virAdhita itane meM na pitA svAbhimAna se gira gira ke uThane kI koziza karate the / veSTita karane meM miTA karake rAvaNa rAta meM sotA huA zoka tIna basane yogya sthala bhayaMkara aura gadA hAtha meM lie mahAtmA mAle evaM madase nakSatroM ke sAtha AkAza kI bhA~ti dhIra tribhuvanAnanda nAmakA guNazAlinI anaMgaharA nAma kI putrI sAtha prahAroM se paripUrNa mahAn pitA ke sthAna (gRha) le jAte hue use rokA gayA aura usane vizalyA ke usa snAnajala se kSaNa bhara meM naSTa kara diyA gyaa| loka meM mRtyupatha para sthita manuSyoM ke lie jo vimala pazcAt vaha uttama vimAna se mIce utarI / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 hindI anuvAda saMzodhana mudrita pATha . 23 sundara caivara 33 karate hai| paThitavya pATha saMbhASaNa karake tathA vikasita nayanavAle 5 amoghavidyA .9 prasannatA ke sAtha 38 jIbha...bhauti phala kI bhAMti nahIM haiM...kareM ? hAthIrUpI 3 putroM ke vairiyoM ko 8 grAmasamUha 32 mandodarIne mantrI se xnikAla do nAmake mantrIne jatAyA ki 2 devoMko...jo 5 rAmase kahA 5 aap...pkdd'eN| 16 unhe llcaao| 23 bhayase...padmakhaNDameM paThitavya pATha mudrita pATha sundara zveta caMvara 35 sambhASaNa karanevAlI karatA hai| 40 tapA...mukhavAle uddeza-65 amoghavijayA sAmUhika rUpa se 12 nahIM hai... kare? jIbha vasUle se kATe gaye DhIle 46 mada...hAthIrUpI uddeza-66 soye hue vairiyoM ko 32 yamadaNDanAmakI grAma ke mukhiye, 35 nAmako mandodarIne yamadaNDanAmaka mantrope 35 jatAyA gayA ki uddeza-67 devoMkA bhI bhaMjana karanevAlI jo 44 kiyA...anukampA rAmase isa prasaMga meN| 16 vazameM... nahIM sAdhatA? Apa sahasA hI pakar3a leN| unheM Andolita kara do| bhayase anya mahilA manameM jaldI karatI huI bhI apane bar3e bar3e nitamboM ke kAraNa bar3I muzkila se, padmakhaNDa meM tuma merI eka bAta suno| 47 aap...dekhe| uddeza-68 dhvani ke sAtha cala paDeM / 29 hAtha meM...vizuddha kakSa (khaNDa) meM 29 / (28) unhoMne sparza karate hue tathA vANIse 3. vaha mAlA usa usa kumAra ne usake hAtha se akSa- 3. / (29-30) mAlA ko chIna kara use tor3a DAlA, 34 pITane lgaa| phira zIghra hI use jor3a dI aura 5. char3akara ...gayA / ha~sate hue vApisa lauTA do / (28) uddeza-69 munisuvrata __ 51 karane lge| apane apane vetrAsanoM para baiThe jo suvarNamaya the tathA zreSTha choTe choTe gahoM aura cAdaroM sahita the / 55 zRGgAra rasameM aisA socakara 58 kAnti se . uddeza-70 valaya, kuNDala 33 taba usane aisA kahA ho yadi bharata rAjA ke jaisA bhI ho 34 puruSavara, puNDarIka Aya, phira 45 kRzodarI kiyA hai aura tuma usake Upara anukampA anyathA (aba bhI) atyanta darpayukta dazavadana sAdhA nahIM (vazameM nahIM kiyA) jAtA hai, phira bahurUpiNI vidyA ke apane vaza meM A jAne ke bAda to kaise (sAdhya hogA)? Apa dekhate rheN| 1. tum...suno| hAtha meM vaha vizuddha 3 dhvani se...the| 1. daravAje meM 17 cha cha...vANI se 38 ...... kaNThI ko usa pIr3ita karane lgaa| chor3akara vaha anada rAma ke sabhA kSetra meM calA gayA / - muni suvrata 14 apane apane...para baiThe / karane lage / bar3e bar3e vRkSa TUTane lage aura pahAr3oM ke zikhara girane lage / (51) vIra rasameM kIrti se 12 aisA kahakara 2 sone ke kuNDala, 15 ho...phira aisA kahane para usane kahA puruSavarapuNDarIka kRzodarI ! tuma uTho, he Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacAriyaM mudrita pATha 45 prasannAkSI 51 prasanna karane vAlI 68 subhaToMne...kiyA / paThitavya pATha lanA prArambha kiyaa| vyApta, AyudhoM sahita, sUrya ke 24 dvArA...saikar3oM 24 zilA vAle parvata aura 21 mudgara girane 25 karake...pRthvItila kisI dUsare ko khIMcakara mAratA hAthIko mArate the| saikar3oM uttama vastuoM ke yogya aise 15 lkssmnnne...| (11) unheM (logoM ko !) 12 unako...munakara 3 vaha bhI 12 kyA kareM? 13 rAvaNake...lakSmaNako paThitavya pATha mudrita pATha sugAkSI prasannA nAmaka subhaToMne laDApurI se bAhara nika- 71 vyApta...sUryake uddeza-71 dvArA pheMke gaye saikayoM 32 kisI...mAratA zilAe~, bar3e bar3e pASANa aura 32 haathiiko...ye| mudra yoddhAbhoM ko mArate hue girane karake darpa ke sAtha jIva 47 uttama aura parIra ko pRthvItala 53 uttama aise uddeza-72 lakSmaNako una kumAriyoMne kahA ki 17 donoM ko| tumheM kArya meM siddhi prApta ho ? (11) inake zabda sunakara 31 vijaya meM uddeza-73 11 karane vAle hone ke lie kaise dekhA gayA huuN| 24 vadha ke lie kyA mara jAU~gA ? hAtha meM cakra dhAraNa kiye rAvaNake 29 girA huA...aura sammukha hue lakSmaNa ko uddeza-74 taDinmAlA 20 isa mukhako karUNa zabda se kIrti 2. kyoM...hai ? 38 moTe uddeza-75 'aisA hI ho' kahakara 66 rAjAne...prAkAroM dUsare loga marendra 7. beThe hue tathA maya 71 rativarSana virakta uddeza-76 paMca aNuvratoM ko dhAraNa 26 halAyudha be pracuramAtrA meM AbharaNa xnikAla do 26 aura ..kro| uddeza-77 bhaura sone kI vicitra kArIgarI vAlA isa kathA ke madhya meM 85 aura...sundarA svacchanda, uddAma 91 coroM dvArA bhArgava kI bhAryA thI jo apane zaroM 92 mRga karate hue sAmane laMkAdhipati gire hue eka deva kI bhauti, soye hue kAmadevakI bhAMti aura 10 taDinmAtA 15 madhura zabda se18 kAnti 19 hamAre isa mukhacandra ko kyoM banda kara rakhA hai ! mujha moTe mere 2 aisA kahakara 20 dUsare bhaTa 21 le rahe the25 loga 13 tathA subhaTa maya rAjAne rAjya kI sUcanA dene vAle cihna (liMga) bhUta bahuta se prAkAroM baiThakara rativardhana pratibuda huA aura virata vimala yazadhArI halAyudha 18 aNuvatoM ko...dhAraNa 25 ve bhAbharaNa 25 vividha prakAra ke xnikAla do| 3 aura...daMvAroMvAlA 56 aba...labdhi 71 svacchanda, 81 bhArgava...bhAryA thii| se acUka vijaya prApta karanevAlA thaa| aura usa nagara ke rAjA kI sundarA cara puruSoM dvArA maya Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 13 jinadarzanameM...Asakta maiM 21 A...vRttAnta 26 abrahmaNyaM...usa 28 moranI 33 hamArI...jIvana 2 vimAna, hAthI 2 sAtha cle| 1. utarakara...kiyA / 17 cighATa 8 hindI anuvAda saMbodhana paThitavya pATha mudrita pATha ... paThitavya pATha uddeza-78 jina darzana ke prasaMga meM maiM 39 paas....huuN| pAsa zIghragAmI dUta bheje jA rahe haiN| tumhAre putra ke pAsa jAkarake maiM 17 AkAzameM...saba vibhISaNa kI AjJA se AkAza meM . vRttAnta sthita saba adharma karanevAle usa sihinI 18 saba zilpiyoMne saba dakSa zilpiyoMne samAcAra dekara tumane hamArI mAtAoM 50 vizAla xnikAla do ko jovana 5. aise maNDapa aise vistIrNa maNDapa uddeza-79 vimAna, ratha, hAthI, 18 tathA...bandIjanoMkI tathA vAdyoM ko AvAja aura bandIsAtha sAketapurI ko cale / janoM ko jahA~ rUpavatoM ke pitA samyagRhAdhi huI eka dUsare kI bAtacIta bhI 18 huii...the| rAjA kulizakaNe rahate haiN| nahIM suna sakate the| utarakara bharatane harSa ke sAtha unako bhargha diyA / 3. jIva...vizAla jIva devoM kA ati adbhuta aura ciMghADa vizAla uddeza-80 xnikAla do| . zayyAgRhameM...Asana siMha ko dhAraNa karanevAlI zayyA thI aura Asana lakSmaNa ke vaibhaSake vistArake bAremeM 12 karor3a se...kula karor3a se adhika kula dhana evaM ratnoM tuma ceSTA pUrvaka suno| se paripUrNa hokara sAketapurA meM lakSmaNake nandyAvarta 24 kipAka...haiM / kipAkaphala ke samAna bhoga haiN| AvAsa sthAna thA / 52 padyAvatI...mana padmAvatI Adi yuvatiyoM mana. unakA nivAsa 61 vanoM ko bAjAra ko prAsAda jaisA thA, U~cA thA aura saba dizAoM 62 darpakA...dUsare darpase AcchAdita hokara dUsare kA avalokana karane vAlA thaa| 6. hAthI...smaraNa hAthI prazAnta hRdayase atIta janma usameM parvatasadRza U~cA varddhamAna nAmaka kA smaraNa vicitra prekSAgRha yA 7. yaha...brahmalomeM yaha brahmottara kalpa meM uddeza-81 javase kSubdha hokarake vaha hAthI zAnta hubhA hai tabase uddeza-82 vaha tApasa usakI rakSA karegA / 106 sapheha sapheda (vasu aura parvataka kI zruti se !) 113 dhairya mukha garbhase logoM kA Ananda rUpa vaha 119 candra kulakara candra, kulaMkara vibhU nAmaka putra utpanna huA / 120 kSubdha jora se zundha kabhI tapazcaraNa karake usa 120 lohe ke khamme ko bA~dhane ke kheme ko 1 vizAla zobhAvAle 1 lakSmaNa ke bAre meM 2 tuma suno| 2 lakSmaNane...nandyAvarta 2 prAsAda banavAyA / 1 yaha prAsAda 5 besaa....thii| 5 usameM...thA 8 jabase...tabase 31 vaha baca jAyagA / 33 Rk... zruti se 68 garbhase... gayA / 1.2 kabhI marakara usa Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mudrita pATha 4 nadI meM... hue 1 nirata ho 6 na 7 hAthI ke... pAyA 19 karanevAle... aura 21 uttamahAra 21 kiye hue, sugandhita 21 kiye hue 9 nahIM lU~gA / 16 yaza 16 kamaloM se 37 Aye hue Apa 39 zatruoM ko 5 usakI mRtyu 5. bakare ... 15 varA vaha 15-16 ( varAke) 18 maMgikA 21 ghAyala.. ... zarIra vAlA 2 suramantra, zrImantra 6 mathurApurI 21 apane... lie 29 merA... taba taka 30 kuberake 5 bhAI lakSmaNa ke 7 udvima Upara 18 aMgada... zatru ke paThitavya pATha karanevAle, chatradhArI aura be uttamahAra kiye hue aura sugandhita kiye hue the| (21) nadI meM vega se khIMce jAte hue niSpAdita ho dhanazana vaha hAthI apane sukRta ke phalasvarUpa devagaNikAoM ke madhya meM saikar3oM dhAraNa nahIM karU~gA / jaya kalazoM se paumacariyaM bhajJAta Apa raNa meM zatruoM ko usako apane logoM ke sAtha mRtyu suramanyu, zrImanyu prabhApurI bakarI ke bacce ke rUpameM bhavanameM vaha dharA (dharAke) aMgikA mudrita pATha uddeza - 83 duHkhadAyI AvAja karatA huA aura mur3e hue zarIravAlA uddeza - 85 12 sidi uddeza - 84 x nikAla do merA yaha khala svabhAva vAlA duHkhita hRdaya taba taka rAjA ke 11 jo manuSya 11 Duba uddeza - 86 bhAI vIra lakSmaNa ke udvi aura ruSTa ho Upara aMgada aura hanumAna bhI dUsarI bhora 22 dAmavendra... bhArI 23 jIvaloka... karatI hai uddeza -87 44 ratha... subhaTa uddeza - 88 62 sAdhuoM ko 68 eka 12 aisA kahakara 24 aisA kahakara 25 vahA~... kiyA / uddeza - 89 28 apane 33 nartaka aura 51 hokara... zatruma ! 51 (51) 62 kAma meM nirata uddeza - 90 26 ki... vaha paThitavya pATha samyaktva nATakoM dvArA prazaMsita hotA huA pahale ke sukhako prApta hukA / jo loga saMtoSa dAnavendroMne rAma aura lakSmaNa kA bar3A bhArI jIvaloka meM bar3ha car3hakara haiM rathika rathasavAra ke sAtha aura ghor3e para avalambita subhaTa sAdhuoM ko sadA namaskAra akelA aisA kahAjAne para 'aisA hI hogA' isa prakAra kahakara vahA~ para rAjA indradattako zastravi dyAbhyAsa ke lie AyA dekhakara (usake guru) durjana zivAcArya ko dhanurveda meM usane santuSTa kiyaa| * acalane apane rAjAoM ke sAtha nartaka, chatragartaka aura hokara ghara ghara meM jinapratimAoM kI sthApanA karake he zatrughna ! (51-52) kAma se samRddha zatru ke ki tumhAre pAsa Ane para pahale jo kucha kahA gayA thA vaha Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha pATha paThitavya pATha 5 haridhvaja 1. muni solaha hajAra mahilAe~ choTe 5 prasannAkSI ! 6 prasanna . gajapatiyoM ko bhartRkAoM ko-zabdazleSa) bhAdi viSaya sukha kA rAmane sundariyoM ke sAtha 37 uttama puruSa karake sukhaprada acala 3 subhaTa, sugrIva nirdaya 8 ikSvAkulake 30 vastra...ratha 35 gavita sundara paMkaja aura kumudoMse bhAcchanna pulinda jAti ke logoM se vana badanAmI se Darakara aviramva mujha tumhAre sAtha merA darzana (milana) phira ho yA na ho / yadyapi rahakara svajana aura parijanoM 8 tumhArI lakSmI tumhAre 11 rakhane vAle haiM 1. bIra 29 vandita 18 duHkha ke hetubhUta 53 apavAda 55 tathA....nAnA 8 hindI anuvAda saMzodhana paThitavya pATha mudrita pATha uddeza-91 bhariMjara 12 dasa hajAra...choTe gaNI uddeza-92 mRgAkSI ! alaMkRta 26 AdikA gajapatiyoM ko (gatapatikA-proSita 28 rAmane usa uddeza-93 satpuruSa 3. karake bhacana uddeza-94 subhaTa, khecara sugrIva 38 sundara...Acchanna . nirdayI 43 jhIloM se vana 65 badanAmI se...mujha ikSvAkukulake 76 tumhAre...yadyapi susajja ratha bhAsvara 95 rahakara....parijanoM uddeza-95 he lakSmI ! yaha saba tumhAre 56 jiivne...ho| rakhane vAle aura vIra haiN| 61 udyAna...jalatA hai| vIra . pUjita duHkha dene vAle bhaya tathA yantra aura vaitaraNI Adi se nAnA 67 dhairya dhAraNa kiyA / uddeza-96 bhAbhUSaNa) va candrAkAra bhAbhUSaNa se yuka31 bhayaMkara jaMgala meM kahane se vaha ekAkI 3. meM....hogI ! sItA araNyameM chor3a dI gayI hai| nayanAzrurUpI bAdaloM se vyApta dina vAlI bhApakI 35 jo vyAkula taraha mujhe chor3ate hue eka hI 19 dhairya prApta kiyA / , uddeza 97 prakAra zuddha kiraNa ke samAna nirmala 29 vimala evaM uddeza 98 idhara mupha kokA ke yogya 52 pAsIphala ke samAna yuddha ke bIca 6. purI kauvera, kahara jIvane jarA, mRtyu aura roga na pAye ho udyAna ko durvacanarUpI Aga se jalAtA hai usake samAna vaha bhanAtha bhI bhapa. yazarUpI agni se vAraMvAra jalAyA jAtA hai| zAnti dhAraNa kii| xnikAla do| 1 AbhUSaNa) se yukta 12 kahane se...ekAkI 12 sItA ko...hai| 18 netroM meM...ApakI nahIM mAlUma ki usa bhayAnaka jAla meM tuma ko kyA milegA (tumhArI kyA hAlapta hogI)? jo pavitra zAnti prApta kii| . 22 taraha.. ekahI 29 prakAra nirmala xmikAla do| 1 idhara...yogya 19 yuddha kArya meM basULe se kATe hue phala ke samAna purika, kaubera, kuheDA (kaDerA) Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paumacariya mudrita pATha 15 banAkara...meM 29 kiloM se 6 saikar3oM 2. vikasita 35 vipula puNyavAlI 35 Tana udarastha 27 kyoMki...sakatA / 3. bhakArya 18 sarvaguptane...de dii| 6. naraka yomiyAM hai| 69 narakAvAsa )hote haiN| 76 tathA...ve 115 bhojanAMga, vastrAMga 115 diyAMga paThitavya pATha mudrita pATha paThitavya pATha uddeza--99 banAkara usa sAdhu puruSa ke dvArA maiM betoM se 36 aisA...kahakara 'isI prakAra ho' aisA kahakara uddeza--100 x nikAla do| 10 jAnakara sunakara vigalita 19 subhaToM se zreSTha rathoM se x nikAla do| una puNyazAlI udarastha 19 ve...cala ve haladhara, cakradhara tathA kumAra cala uddeza--101 kyoMki maiM tuma nirlajja ko isa rUpa meM nahIM dekha sakatA / uddeza-102 bhasabhya kArya 127 sAgaropama kI palya kI sarvaguptane dIkSA dekara bhAryAoM ko 15 unake bhI...vijaya unake (Age) cAroM dizAoM meM pUrva sauMpa dii| se prAraMbha karake ahamindroM ke vijaya narakAvAsa haiM / 146 tthaa...jaano| tathA (inake bIca meM Upara) sundara narakAvAsa) tathA prastara hote haiN| vimAna sarvArthasiddha jAno / (ye pA~ca tathA duHkha se karAhate hue aura aMgoM anuttara vimAna bhI kahalAte haiN)| ko maror3ate hue ve bhojanAMga, bhAjanAMga, vastrAMga 179 jisase jIva jisase bhavya jIva -dIpikAMga 196 bhAvati bhAvita uddeza-103 panadatta se use chIna karake 20 (bhanArya puruSa) (hariNa) durjanoM dvArA usa kanyA ke lie niSida 23 aura ala se aura nadiyoM ke jala se kiye jAne para ghara se 7. jo...sukhoMse jo utkRSTa deva-sukhoM se (17) 81 sunakara...zrIcandrane sunakara pratibuddha zrIcandrane (18) 83 karane vAlA, cAritra karane vAlA, vizuddha samyakvadhArI cAritra usake lie ve hariNa phira eka rakhare 93 karake...karmoM se karake straiNakarmoM se ko mArakara apane karmoM ke phala-svarUpa 11 kodoM kI khetI kodoM ke lie bADa ghora aMgala meM barAha ke rUpa meM utpanna 117 brahmadatta dhanadatta 151 zrIko dekhA bIke dvArA dekhA bandara, vyApamRgo tathA phira hariNa 152 jo logoM se jo dUsaroM ko uddeza-104 bhogo, isameM pratiSedha mata kro| 12 naukarI bhAdhipatya uddeza-105 sautendra sukhapracura kauDA / 3. jisase...sunAU~ / jisase vaha sArA vRttAnta kaha sunaaegaa| acyuta 53 jalI huI thI jalAyI thI bhogoM meM bhati moha prApta, 53 jale aura dagdha murokA jalate hue aura dagdha hote hue muradoM kA 11 dhanadattake....karake 17 durjanoM dvArA....ghara se 10 (19) 18 (19) 19...... 2. bandara...phira 5 bhogo...karo 11 sautendrauTA 14 matyuta 1 bhogoM se vibhaka, Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrita pATha 54 rAkSasoM... vyApta thA; 54 rAkSasoM... vaha 55 DAkiniyoM ke... aura 7 garuNa 40 sneha ke bandhana meM 1 bIra... gaNadhara 18 maharSiko 7 bhA~khoM vAlI 16 .... vINA 9 phira... logoM kI 18 narakoM meM... pAna 42 ko meM... ho / 11 dekhi 22 pUrva... dhuta se 6 nAcanA-bajAnA 3 svAdhyAya... nirata 7 pUrvakI bhava sItA 12 maiM... usake 14 samyagdarzana... rAma ke paThitamya pATha rAkSasa, siyAra aura preta prakAzita ho rahe the rAkSasAdi kravyAda prANiyoM se vaha DAkiniyoM dvArA dhar3a khIMce jAne se DarAvanA thA aura garuDa baMdhusneha meM 8 hindI anuvAda saMzodhana A~khoM vAlA koI strI vINA vIra jinendra ke buddhizAlI aura pratha mapada (pramukha) ko prApta gaNadhara 21 tumhAre binA phira sAdhAraNa logoM kI narakoM meM kIcar3a athavA vIrya mahadhika deva ke manuSya janma meM cyuta hone para bhI bodhi betIya pUrvagata zruta se nAca-kUda uddeza - 106 loka meM mujhe aguA karake moha prApta sabhI mUkha aura pizAcoM ke mudrita pATha 58 vaitAloM... rahe the, uddeza - 107 59 kahIM... rahA thA, 71 aura praNAma 77 atipracaMDa... yakSa ke [42] yahA~..... hai / 47 hada buddhivAle ve uddeza - 109 9 bhAmaNDalakI... gaI / 13 zAstroM ko jAnate svAdhyAya aura kriyA meM nirata pUrva bhava kI sItA maiM vaimAnika deva aisA karU~ jisase vaha merA mitra ho jAya taba usake narakagata lakSmaNa ko lAkara usako samyagbodhi prApta karavAke rAma ke 24 tyAga...haiM / uddeza - 110 16 gota gAne 41 amRta rasa uddeza - 111 tumhAre cira so jAne se uddeza - 112 aura [21] mohana... to uddeza - 113 ko tuma 55 dina........ haiM | uddeza - 110 24 ve uddeza - 115 22 aura... gaye / uddeza - 117 10 aise... aura 19. ha~satI... kahA 20 pAsa meM... usane 28 rAghava 1... haiM ? 38 he nAtha ! paThitavya pATha baitAloM ke dvArA vRkSasamUha ke bhAhata hone para bhUtagaNa ghUmane laga gaye the, kahIM nIla-pIta prakAza dikhAI de rahA thA, aura sAdhu ko prasanna karate hue praNAma atipracaMDa aura bhayaMkara mahAyakSa ke yahA~ utpanna hue haiM / dRr3ha saMkalpa ke sAtha ve bhAmaNDalakI Ayu kA nistAra A gayA / durbuddhi jAnate tyAga kara deMge / gota madhura svarase gAne amRta svara zoNita kA jo pAna mohavaza kUdane lageM to 157 prathama rAjA ho / dina kyA sukha se vyatIta hue ! usa aura raste para cala par3e / aisA upasarga karake aura sItA ne acAnaka kahA pAsa meM jAkara usane rAghava ! pAsameM yaha kaunasI vanaspati hai ? x nikAla do Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 mudrita pATha 38 tumane piMjara ko 39 tumhArA 5 kitane 5 per3oM... bahuta bAra 8 kitane ko... tapta 8 taubA... pilAyA 32 jo... prApta 37 vaha... rAma 37 bharahakSetra meM bhAyA 42 ve... tathA 42 ke... sumitrA 53 vaTA se yukta noTa : paThitavya pATha tumane snehapiMjara ko tuma paumacariya uddeza - 118 kitaneka per3oM se lage hue the aura unako bahuta bAra kitane ko taTa tA~be jaisA pAnI pilAyA jo aneka karor3oM bhava meM vedanA prApta karate hue bhI prApta vaha rAma 79 padmapura meM... usI 81 bhAvoM kI kathA 83 vaha 83 bhAmaNDala deva ko 86 pandraha hajAra 93 bhAva se sunatA hai 95 dhanArthI ... dhana 98 puNya ke 108 aura... karo / 110 devalogoM ko ye isa saMzodhita anuvAda meM svIkaraNIya pAThAntaroM kA anuvAda bhI zAmila hai / ***.**** mudrita pATha 39 kevalajJAnAtizaya 39 hai / bharatakSetra meM utarane lagA / ve donoM janaka aura kanaka tathA kaikeI aura sundara kAntivAlI sumitrA chA se yukta 54 huA hai / 66 zrI dAsa 74 ve... kareMge / paThitavya pATha kevalajJAnAtizayaprApta ho / huA / RSidAsa vaha deva Adi kaI bhava prApta karegA / padmapura meM lakSmaNa cakradhara hokara usI bhavoM kA varNana vaha deva bhAmaNDala ko satraha hajAra bhAva se par3hatA hai aura sunatA hai dhanArthI mahA vipula dhana zubha aura dUsare kI strI se dUra raho / devaloga ye Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private & Personal use only www.janeirasyon