Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAviz Glhllek lk Ibllekic bol dAdAsAheba, bhAvanagara, ke Tahe%-20eo : chike B%22009 bhA ra tI ya saM skR ti : munizrI saMtabAlajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com/
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhusAdhI zibira mATuMgA (muMbaI)nA upakrame yojAyelI vyAkhyAnamALA dharmAnabaMdhI vizvadarzana bhAga : 5 bhAratIya saMskRti mukhya pravacanakAraH munizrI saMtabAlajI O saMpAdaka : gulAbacaMda jaina : prakAzaka : lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI maMtrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI - amadAvAda - 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya saMskRtinuM hArda saMpAdakIya ]. mANasa jAtane susaMskRta banAvavA mATe alaga-alaga saMskRtionuM nirmANa thAya che. saMskRti ne khare artha jovA jaIe te saMskArane mAMjavAM; evo karI zakAya che. je vicAradhArAnA kAraNe mAnavajAtinuM saMskAra parimArjana thatuM rahe te saMskRti che. saMskRtinI barAbarIe bIjA be zabdone pracAra paNa jovA maLe che-sabhyatA ane nAgarikatA ! A banne vastuo paNa saMskRtinA aMge rUpe AvI zake che, paNa sabhyatAne je artha pracalita thayuM che te kevaLa bAhya vezabhUSA ane raheNu-karaNI sudhI ja karavAmAM Avyo. dA. ta. yuropIyana sabhyatA eTale yuropanA loko kaI rIte rahe che, kevI rIte khAya che? keTalI vAra kevAM kevAM kapaDAM pahere che-e badhI bAbate sabhyatAmAM khapI. tyAre saMskRtimAM bAhya veza-bhUSA karatAM AtmAnA-aMtaranA-saMskaraNane vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che. kevaLa bahArathI ujaLAM kapaDAM paherIne nahIM, paNa aMdarathI ujaLA svaccha AtmA have joIe-e saMskRti vaDe AvyuM. sabhyatAnI jema nAgariktAnI vAtamAM paNa bAhya bAbatone ja samAvI levAmAM AvI. nAgarika lokonA hakko ane pharajo, tyAMthI laIne pitAnA dezanuM rASTra-gaurava tyAM sudhI nAgarikatAne vikAsa thayo, paNa, sAthe-sAthe temAMthI eka bIjI bAbatane janma thayo ane te e ke "amArA ja nAgariko sArA-bAkIna nahIM !A nAgarikatAnI gauravagraMthithI pIDAtA loko zuM karI zake che, tenA be dAkhalA ItihAsamAM che. briTIza lokoe "ame ja zreSTha" e vicAradhArAnA anvaye AkhI pRthvI upara briTIza sAmrAjyane phelAvyuM eTaluM ja nahIM, AphrikAmAM temaNe raMgadveSane janma Ape. Aje khuda briTanane te sArU) na lAgavA chatAM temanA vaDe bIjApita thayela raMgabheda kevaLa AphrikAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM, amerikAmAM paNa prasarI rahyo che. ene bIjo dAkhale jarmanIe pUre pADyo che ane "jarmana prajA eTale ja zuddha lohIvALI, bAkI badhI jIvavAne nAlAyaka" e siddhAMta upara jarmanIe potAnI nAgarikatA keLavI; ane bIjA vizvayudhdha je tArAjI ane pAyamAlI karI che tene yuddhane Dara hajI paNa lokonA magajamAMthI jato nathI. "sabhyatA ne je rIte Aje vikAsa thaI rahyo che, tene "saMskRtimAM na khapAvI zakAya. jema nAgarikatAe mANasane yuddhane Are lAvIne khaDe karI dIdhuM che tema "sabhyatA e mANasane bhogavilAsane Are lAvIne Ubho karyo che. jyAM "AMtara" vastune AtmAne sparza thato nathI tyAM sabhyatA kevaLa bAhya AcAra mAtra rahI jAya che ane te bhoga-vilAsanI vividhatA tarapha ja mAtra lokone ghasaDe che. pariNAme strI ane puruSa baMnemAM "AtmA" jevI koI vastune AcAravicAramAM svIkAra na thatAM mAtra daihikavAsanA piSavA mATe sahacAra, svecchAcAra ane svacchedAcAra vadhe che. duniyAnA moTA bhAganA dezamAM A vastu jovA maLe che. Aje ardhanagna - phezane, sauMdarya-harIphAIo ane ghaNuM sAmayikomAM nagna phoTAo paNa sabhyatAnA nAme jovA maLe che. strI eTale "bhoga"nuM eka sAdhana; ane purUSa eTale strI mATe "tRpti"nuM hathiyAra evI vRtti eTalI badhI sajajaDatAthI ghara karI rahI che ke teNe mAnavane "purUSa eTale mAnavavaMzano nara pazu ane strI eTale mAnavavaMzanI mAdA pazu" e svarUpamAM mUkI dIdhI che. thoDIka vadhu vaijJAnika pragati ane saMyama zIlane abhAva eTale A vastu enA bhayaMkara svarUpe pragaTa thayA vagara nahIM rahe. ItihAsane jANakAra jANe che ke madhyayuganA prAraMbhamAM gulAmenA bajAra bharAtAM. tyAM loko strInA dareka aMgenI mAMsapezIone aDIne teno bhAva-tAla karatA. AjanI vizvasuMdarIonI harIphAIo uparathI navo cazma dUra karavAmAM Ave to temAM paNa sauMdarya-lIlAma thatuM ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNAze. eka nahIM, paNa hajAro lokonI AgaLa pitAnA aMgenuM ardhanagna dazAmAM pradarzana karavuM; e kharekhara strI-samAja mATe azobhanIya che. paNa sahuthI duHkhada bInA to e che ke AjanI yuvAna bALAoAvatI kAlanI mAtAo mATe e vAta Adarza banI rahI che. bhAga- vilAsa ane saMpannatAnA nAme vizvanA aneka sthaLe nArI samAja puruSa varge AgaLa rAtri-kalabamAM, thiyeTaromAM tema ja Itara sAMdhya pArTIomAM je rItane pizAka paherIne nRtya kare che, rIjhavavAnA prayoga kare che ane temAM jIvanane ukarSa jue che-te dareka samaju mANasa mATe eka prazna Ubho kare che ke zuM A ja nagna-sabhyatA strI samAja mATe AcaravI ane puruSo mATe jevI bAkI rahI che? Aje pazcima mATe e mUMjhavatA prazna che ane hiMdamAM paNa tenI asara vadhI rahI che. ene ukela zuM? ene ukela eka ja che ke sAcI saMskRtinAM jUnAM mUlyone punaH sthApita karavAM. A satu saMskRti eTale dharma-nItinI daSTie mANasane mANasa sAthe vahevAra-eka AtmAnI bIjA AtmAne mAnyatA... e saMskRtine Adarza hovo joIe; vizvanA dareka jIvAtmAnA jIvana-rakSaNa prati sajAgatA. AvI saMskRtio duniyAnA ItihAsamAM traNa jovA maLI che - (1) bhAratIya saMskRti (2) grIka ane romana saMskRti (3) ane misara temaja bebiloniyAnI saMskRti. cInane ullekha Ave che paNa saMskRti karatAM tyAM mAnava-vikAsa thayo ema kahevuM vadhAre yogya gaNAze. grIka ane romana sAmrAjyo nAza pAmyAM kAraNa ke tyAM saMskRtine pravAha "mANasanA pavitra kartavyo" tarapha na vaLatAM nAgarikatA tarapha ane aMte gauravagraMthithI pIDAtI mahatvAkAMkSI prajA tAnAzAhImAM pariNamI. pariNAme tyAM pAMca payagaMbare thavA chatAM ane sokreTisa, TolsaToya jevA vicArako hevA chatAM sikaMdara, nepoliyana jevA tAnAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAhe thayA ane vIsamI sadIe hiTalara, musolinI ane sTAlina jevA tAnAzAhe ApyA jemaNe pitAnA vatanamAM pitAnA lAkhe bhAIonI katala karAvI ane videzamAM paNa anya lokone kIDInI jema resI nAkhyA..! misara ane bebiloniyAnI saMskRti te grIka ane mana saMskRtine uddabhava thatAM naSTa pAmI ane te TakI na zakI..! temane AdhAra moTA bhAge ramatagamata, sAMdarya harIphAI ane bhogavilAsa upara heIne tene svayaM nAza thayo. pariNAme Aje yuropamAM "sabhyatA" ane "nAgarikatA " haju rahI gayAM che; paNa saMskRtine lopa thaI gayo che. eTale Aje mANasa jAtine sukhazAMti ApavA mATe pracaMDa vaijJAnika sAmagrI hovA chatAM ekabIjAnA vinAza mATenI; kevaLa dharatI upara nahIM; AkAzamAM paNa taiyArIo cAle che. nAgAzAkI ane hIrAzImA upara je aNuMbema paDayo tenI kiMmata AkhI duniyAne eka vakhatanuM bhojana maLe eTalI AMkavAmAM AvI che, ane te divasathI Aja sudhI jeTalI zaktinA aNu-paramANu ane jIvanavAyu boma phoDavAmAM AvyA che, tene aMdAja e che ke pahelA aNuboma jevA traNa aNume sattara varSamAM rAja pheDavAmAM AvyA che. bhUkhaduHkha, daridratAne, emanI kiMmata vaDe jyAM nAza karI zakAto hato tyAM eTaluM mUlya vinAzanI saMhAralIlA kevI thAya che tenA prayogomAM cAlyuM gayuM.. e mArge mAnavasamAja navasaMskRtinuM nirmANa kadApi na karI zake. sabhyatA aMge paNa ema ja kahI zakAya! kAraNa ke ene prAraMbha graMthithI thAya che. kema sArA kahevAIe, dekhAIe ane jaNAIe e e bahArane prayAsa che ane te satata gauravagraMthine pedA kare che. pariNAme eka prajA je koI paNa bahAne bIjI prajAne madada karavA jAya che te madadanA bahAne potAnA vicAre ane AcArone mahada aMze thApI de che. jApAna tenuM udAharaNa che. tyAM amerikana jIvanane eTalo badho Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyApaka prabhAva paDyo che ke AjanuM jApAna pitAnA jevuM lAgatuM nathI. jarmanInuM paNa evuM ja thayuM che. A badhA vacce susaMskRta mAnava-samAjanI kalpanA karI zakAya, te mATe AzAnI mIMTa kevaLa bhAratIya saMskRti tarapha ja mAMDI zakAya che. jyAre anya saMskRtio nAza pAmI che tyAre Aje paNa bhAratIya saMskRtinI vicAradhArA jagatane nirdezana ApI rahI che. bhAratIya saMskRtino saLaMga pravAha aMdAja pramANe-chellAM dazahajAra varSathI ekadhAre vahI rahyo che. rAmayuganA AdikALamAM-gaSabha deva; manu mahArAjanA haste tenAM zrIcaraNa thayAM; rAmanA samaye te pitAnA saMpUrNa prakAzamAM AvI ane tyArabAda bha. zrIkRSNa, bha. buddha, bha. mahAvIra ane ma. gAMdhIjInA jIvanacAritryathI te vadhu ne vadhu ujajavaLa thatI gaI. A yugapurUSa mATe navI bhUmikAo sarjavAnuM kAma aneka RSio, munio, tatvo ane ciMtakoe karyuM. vartamAna ItihAsamAM te kevaLa rAjAo ane temanA yudhdhone vadhAre paDatA citaravAmAM AvyA che, paNa tene bAda karIe to mANasane mANasamAM satata vizvAsa pedA karavA mATe, jIvanane susaMskRta karavA mATe, sadI dara sadIe koIne koI mahApurUSa bhAratamAM janmyA che. zaMkarAcArya, rAmAnujama, mAdhavAcAya, tirUvalUra je dakSiNamAM thayA to uttaramAM nAnaka, tulasI, sUra kabIra, rahIma vagere thayA. pUrvamAM caitanya, vivekAnaMda ke rAmakRSNa thayA to pazcimamAM narasiMha, akho ane dayAnaMda pAkyAM. mahArASTramAM paNa tukArAma, ekanAtha, jJAnezvara, saMtasamubAI vagere thayA. jenoe hemacaMdrAcArya, ratnaprabhasUri vagere ApyA te zIkhee gurU goviMda jevAM ratno ApyAM..! Ama saMskRtine saLaga pravAha AgaLa vadhato ja rahyo. bhAratamAM aneka jAtio AvI, aneka dharmo AvyA paNa ahIMnI saMskRtie temanAM sArAM tane grahaNa karI prajAne na saMskAra Apo. cAra dizAnA cAra khuNe pavitra tIrthadhAmonA kAraNe uttaranuM tattvajJAna pUrvamAM AvyuM, pUrvanuM dakSiNamAM, dakSiNanuM pazcimamAM; ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazcimanuM uttaramAM, Ama A AkhIye prajA te saMskRtinA amaratantrAnu pAna karatI rahI. eTale kevaLa dharmAcAryAe ' bhautika sapatti'nA mehane cheDavAnI vAta karI, eTaluM ja nahi paNa te sadI dara sadIe kAIne kAi saMtanA mukhe gavAtuM gayu. sArI vAtenA eTalA badhA suMdara samanvaya ahIMnI saMtavANImAM maLe che ke tene alaga-alaga satanI racanA kahevA karatAM bhAratIya saMskRtinI racanA kahevI ThIka thaze. ( vizvane preraNA ApavA mATe bhAratIya saMskRtine ja levAnu eka ja kAraNa che ke tenAmAM jyAM eka tarapha sanAtana satyeAne sadharavAnI zakita che tyAM navInatAne apanAvI levAnI addabhUta zakti rahelI che. e ja kAraNe gAMdhIjI razkina-TAsTAyathI prabhAvita thane " ahiMsA ne pracAra karI zakayA ane vineAkhAjI leAhiyALa krAMti vagara bhUdAna jevI vastu saI zakayA. eTalu ja nahIM 'loka zAMti ane sukhAkArI mATe satata sadha jarUrI nathI !' e vAta Aje sa MdhamAM mAnatA sAmyavAdI dezane paNa svIkAravI paDI che. Ama A saMskRti vizvanA mAnavane preraNA ApavAnuM addabhUta baLa dAkhave che. ane viredhIone paNa peAtAnAmAM samAvI levAnI kSamatA dharAve che. enI viruddha pAzcAtya sabhyatA ke nArikatA athavA sAmyavAdane paNa lai e teA temanAmAM leAkajIvanane rimArjana karavAnA ane TakI rahevAnA guNa jovA nathI maLatA. saMskRtinuM paheluM kAma che vizvakuTubanI bhAvanAne pracAra karavAnuM ! sabhyatA ke nAgarikatA athavA sAmyavAdamAM e bhAva jAgatA nathI. bALaka moTuM thAya ke UDI jAya, alaga thAya. pachI bhale mA--khA pate chellAM divaseAmAM kAI vRddha zALA ke hATalAmAM rahevu paDe! e che pAzcAtya sabhyatA! sAmyavAdI dezeAmAM te rajiyAta rIte darekane alaga rAkhavAmAM Ave che. mAtA paNa kAme jatI hoi, tenA bALakanA uchera alaga zizu--zALAmAM karavAmAM Ave ! gAya vIyAya tyAre tenA dUdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe vAcharaDAMne pAse lAvavAmAM Ave-e rItanuM A jIvana che. tethI parasparano vizvAsa baMdhAtuM nathI. e ja rIte nAgarikatA, sAmyavAda ke sabhyatA darekanI siddhi mATe aMte saMdharSa Ave che. saMdharSa lokone paraspara vizvAsa te toDe che, eTaluM ja nahIM, te eka ja dezanA lokone pitAnA bhAIonuM khUna vahevaDAvavA mATe paNa prere che. pUna-kalathI laIne zAsananI paDApaDI mATe thatA bephAma gALIbAra ane sAmuhika kaleAme, saMdharSanAM pariNAmo che. ane saMgharSa hoya tyAM anAkramaNa tathA tAdAo ane tATarazya Ave ja kyAMthI ? tema ja tAdAmya ane tATarazyane samajyA vagara anAyAsa-AyAsanI bhUmikA Ave kyAMthI? sabhyatA-nAgarikatAnI AcAra-vicArasaraNuM bhegapradhAna heIne mAtRpUjA ane zIlaniSThA A bane to tyAM jovA nahIM maLe ! eTaluM ja nahIM "kaumArya ane have tyAMnA Dere paNa eka jUnuM dhatiMga banAvavA beThA che, e gahana vicArane prazna che. Ama sabhyatAnI ADe vyabhicAra-durAcAra ane svacchedAcAra je rIte vadhI rahyo che teNe nArIjAtinI je adhogati karI che te samaju mANaso mATe spaSTa che. eka vastu te cokkasa che ke svArtha, saMgharSa ane svacchedAcAra e vizvanA durgaNe che ane te game te bahAne koIpaNa prajAmAM keLavAtA hoya te prajA game teTalo prayAsa kare te chatAM satya ane pramANika jIvana vahevAra Ava eTaluM ja kaparuM kAma che. tyAre, vizvane mArgadarzana ApavAnuM kAma bhAratIya saMskRti upara Ave che. Aje je ke enA upara paNa videzI sabhyatAne prabhAva paDelo che; te chatAM tenAM UMDANamAM uparanA mahAna to paDelAM che ane aMte tyAga ke zAMti mATe tene apanAvyA vagara chUTako nathI ! A viSayane bahu ja vistAra ane UMDANathI sAdhu-zibiramAM carcavAmAM Avela. pU. munizrI saMtabAlajI jevA samartha vicArake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene alaga-alaga sattara vyAkhyAno vaDe bahu ja UMDANathI cha che. ane bahu ja spaSTa rIte tenI rajUAta karI che. sAthe zibirArthIonI carcA-vicAraNAe paNa viSayane vadhu spaSTa karyo che. viSaya eTalo badhe rasaprada ane UMDANathI bharyo hato ke tenA saMpAdanamAM ghaNe ja samaya lAgyo che, paNa enAthI vyakitagata rIte mane je lAbha thayo che te ja lAbha A viSaya aMge darekane thaze evI mane zraddhA che. A viSayane meM sUtranI zraddhA sAthe grahaNa karela che ane "bhAratIya saMskRti"nuM vizadarzana huM pAmI zakyo chuM. evI saMskRtinA pracAraka ane AcaraNazIla enA vAcako banaze evI mane zraddhA che. mahAvIra jayaMtI tA. 6-4-63 jaina borDiga homa madrAsa -gulAbacaMda jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ be bela munizrI saMtabAlajIne tame sau jANe che. teo eka krAntikArI jaina sAdhu che. teo AtmasAdhanAmAM magna rahevA chatAM samAjakalyANanI aneka pravRttimAM sakriya mArgadarzana akhaMDapaNe aheniza ApatA rahe che. teozrI mAne che ke have mAtra upadezathI kAma nahIM cAle paNa je samAja-jIvana cUMthAI gayuM che; Dagale ne pagale azAnti dekhAya che tenA nirAkaraNa mATe sAdhusaMtoe sakriya mArgadarzana ApavuM joIze. A to ja banI zake je sAdhusAdhvIo prANa pratiSThA ane parigrahano moha choDe ane sAMpradAyikatAmAMthI mukta banI, sarvadharmano abhyAsa kare. Ama karavAthI ApoApa grAmajanatAne ane AmajanatAno saMparka AvI jaze. Aje koI paNa eka prazna ke eka ja kSetranA aneka prazno levAthI samAja vyavasthA pUrNa nahIM bane. je dharmamaya samAjaracanA UbhI karavI haze te mAnavajIvanamAM UbhA thatA sAmAjika, Arthika, dhArmika, rAjakIya ane dareka kSetranA praznone sarvAgI vicAra karavo paDaze. ane amala paNa saMsthAdhArA janatA vATe karavuM paDaze. prAcIna kALamAM yugAnurUpa Ama thatuM hatuM, eTale ja bhAratanI saMskRti sarvazreSTha banI che; ane Aja sudhI TakI che. ApaNe tyAM gharanA dharmanI ekI strIo karatI eTale kuTuMba snehasabhara ane pavitra rahetuM. samAjanI cakI brAhmaNe karatA, teo kayAMya vyasana, apramANikatA ke gerarItio pisI na jAya tene mATe satata kriyAzIla rahetA; tethI deza nItisabhara rahe. ane aMte AkhA dezamAM paribhramaNa karI saMskRtinI ekI akhaMDapaNe karyA karatA hatA. rAjya paNa saMto, brAhmaNone AdhIna rahIne cAlatuM. A badhAnA kAraNe samAja zAntithI jIvato. ane adhyAtmalakSI rahI zakata; koI jAlIma duSTa kRtya karanAra nIkaLate te rAjya tene yogya nazyata karatuM. Aje sthiti badalAI gaI che. pUrva pazcima eka thavA lAgyAM che. vijJAne deTa mUkI che. eTale mahArAjazrI e ja purANu saMskRtine najaramAM rAkhI, yugAnurUpa navI Dhabe samAja vyavasthA goThavavA prayatna kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ have vizvarAjyamAM lokazAhI vyavasthA zreSTha banatI jAya che tyAre janatAne ghaDavAnuM ja mukhya kAma agatyanuM banyuM che. eTale emanAM nItinAM pAyA para saMgaThane banAvavAM joIe. e saMgaThane satata sAce raste vikAsa karatAM rahe te mATe tenuM saMcAlana AjanA brAhmaNe ke je racanAtmaka kAryakaro kahevAya che temanI banelI saMsthAnA hAthamAM mUkavuM joIe. ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthAne paNa mArgadarzaka preraNA maLatI rahe te mATe sAdhusaMtoe dhyAna rAkhavuM joIe. duniyAbharanAM rAjyanI azuddhio dUra karavA mATe paNa sAdhusaMtoe dhyAna ApavuM joIe. A sAdhusaMto sarvAgI praznone samaje, ane te mATe sAthe besI vicAra vinimaya karI zake te mATe saMvata 2017 nA cAturmAsamAM muMbaImAM mATuMgA (gurjaravADI) mukAme sAdhu-sAdhvI ane sAdhaka-sAdhikAone eka zibira yojavAmAM Avela. te satata cAra mAsa cAlyA, temAM je pravacane carcA vi. cAlyAM tenuM pustaka AkAre saMkalana thAya te bIjA sAdhu sAdhvI, sevako ane prajAne temAMthI upayogI mArgadarzana maLe tevI ghaNuM bhAIbahenene lAgaNuM thaI AvI. khAsa karIne pU. nemicaMdrajI mahArAjanI evI tIvra IcchA hatI. paraMtu ATalA badhA sAhityane taiyAra karavuM, tenuM saMpAdana karavuM, ane pachI chapAvavuM te ghaNuM agharuM kAma hatuM. tene mATe samaya joIe ane sahAya mATe nANuM paNa joIe. AnI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa je kAma kudaratane gamatuM hoya che te kAmane AgaLa vadhAravA kudarata ja kaIkane nimitta banAvI preraNA Ape che. mATuMgAnA A zibiramAM zIvamAM rahetA zrI maNibhAI lakSmIcaMda lokhaMDavALA prathamathI rasa letA hatA. temane munizrI saMtabAlajI upara apAra zraddhA che. mahArAjazrI je dharmakArya karI rahyA che te AjanA yuge khUba jarUrI che tema teo mAne che. eTale zibiranAM kAmamAM aneka rIte teo upayogI thatA hatA. temaNe kahyuM ke "mahArAjazrInA A zibirapravacane pustakarUpe chapAya ane sAdhusaMtone apAya te tene lAbha temanA jIvanavikAsamAM te thAya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa teo chakAyanAM piyara (samAjanAM mAbApa) che tethI samAjane mArgadarzana ApavAmAM ghaNuM upayogI thaI zake." temanA A zubha vicArathI ane prayatnathI A pustako chApavAnuM mahAna kAma zarU karI zakAyuM che. A pravacananuM mukhya tattva jALavI alaga alaga muddAvAra nAnAM nAnAM pustakarUpe chapAya; to vAMcanArane sugama paDe ema lAgavAthI dareka viSayanA judAM judAM pustako chApavAnuM nakkI karyuM che. kula dazeka pustako taiyAra thaze evI dhAraNuM che. A pustakanuM saMpAdana paNa TUMkANamAM chatAM mULa bhAva ane anivArya evI vigate jALavIne thAya e jarUrI hatuM. e mATe paNa zrI maNibhAI lokhaMDavALAe madrAsanA jaina vidyArthIgRhanA gRhapati zrI gulAbacaMda jainanuM nAma sUcavyuM. temane rUbarU maLavA bolAvyA ane vAtacIta karI ane temaNe saharSa A kAmagIrI svIkArI. aMtamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI temaja munizrI nemicaMdrajIe AvuM sarvAga suMdara anubhavapUrNa sAhitya janatAne ApyuM; te badala temane AbhAra mAnIe chIe. te ja rIte sAyanamAM zIva sosAyaTImAM rahetA vArA maNibhAI lakSmIcaMda kaccha muMdrAvALAe A pustako chapAvavAmAM pUrato sahakAra Apela che, temaja mahenata laI zeTha zrI. padamazIbhAI tathA bIjAo pAsethI sahakAra apAvela che te badala teozrIone AbhAra mAnIe chIe. temanI madada vagara ame A sAhitya prakAzita karI zakta ke kema? te savAla hato. ane madrAsavALA zrI. gulAbacaMda jena ke jemaNe aneka javAbadArIo hevA chatAM A kAmane dharmakArya mAnI samayasara saMpAdana karyuM che temane paNa AbhAra mAnIe chIe. pU. zrI. daMDI svAmI, zrI. mATaliyA, vizva vAtsalya prAyogikasaMdha vageree paNa preraNuM ApI che, tethI temane ane jJAta, ajJAta saue je sahakAra Ape che temane paNa ame AbhAra mAnIe chIe. sAdhusaMta, sAdhvIo, sevako ane janatA A pustakono abhyAsa karI svAra kalyANane spaSTa mArga akhatyAra karaze evI amane AzA che. tA. 24-4-62 sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA jagata bhAratane dharmapradhAna deza kahe che athavA AdhyAtmika bhUmi tarIke varNave che. AthI keTalAMya AMtararASTrIya samAja agraNIo icche che ke ekavAra bhAratamAM janma maLe te kevuM sAruM! duniyAnAM koIpaNuM rASTramAM pedA thaI zake, enA karatAM vadhumAM vadhu saMte ane bhakato bhAratamAM pedA thAya che, thayA che ane thAya evI paristhiti che. chelle chelle mahAtmA gAMdhIjIe duniyAbharanuM bhArata tarapha dhyAna kheMcyuM. gAMdhIjIe sApha sApha kaheluM - huM bhAratIya pravezadvArA jagatanI sevA karavA mAguM chuM. ane ethI ja emaNe bIjA saMdarbhamAM A vAkaya vAparyuM che -"huM hiMdI chuM tenA karatAM pahelAM huM hiMdu chuM." hiMdu zabda koI eka dezane ke komano vAcaka nathI. hiMdu zabda sAcA arthamAM bhAratIya saMskRti sAthe saMbaMdha dharAve che. muslima bhAIoe musalamAna zabdane komI jhanUnanA arthamAM vAparyo, tenI pratikriyArUpe keTalAka hiMduoe AvezamAM AvI jaI vaLatA jhanUnanA rUpamAM hindu zabdane vikRta banAvI dIdhuM. te vaLI judI vAta che. jagatanA badhAya dharmo hiMdamAM AdarasthAna pAmI zakyA che. te ItihAsa siddha vAta che. AnuM mULa kAraNa A dezamAM vikaselI saMskRti che, ane tenuM nAma che bhAratIya saMskRti. saMskRti ane dharma saMskRti ane dharma ane zabdone kAkA kAlelakare tenuM ane ghareNuM" e upamA ApI che. vAta sAcI che. je ApaNe dharmane sonuM kahIe, te saMskRti e dharmanA ghATa ghaDAyeluM ghareNuM che. bIjA zabdomAM kahIe te dharmane vyaktigata ane samAjagata evA vizvavyApI jIvananirmANamAM je nakkarapuTa lAgI jAya che, te ja che saMskRti. bhAratIya saMskRtimAM eka evI ajaba prANazakti rahelI che ke je duniyAnI guru athavA mArgadarzaka banI zake tema che. AthI ja AjanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. karI rahelAM ja mAnavajagata bhAratIya saMskRti pAse vizvazAntinI moTAmAM moTI AzA rAkhe che. "vijJAna, sAhitya ane rAjakAraNa sAthe sAcA dharmane sAtha na rahyo ethI e badhAM arthasAdhakane badale anartha sAdhaka banI rahyAM." ravIndranAtha ThAkuranI A phariyAda tathyapUrNa che. ane ethI ja bhAratIya saMskRtimAMnA koI ekAda dharmanA anuyAyIe jagatanAM ekeeka kSetre dharmane puTa lagADavA mATenA bhagIratha kArya mAM pahela karavI paDaze. sadbhAgye AnI pUrvabhUmikA mahAtmA gAMdhIjIe racI kADhI che. duniyAnI be jUthamAM vahecAyelI agAdha sattAone haiye ahiMsaka kAtinA AgrahanI bhUkha ughaDI che. A lakhAya che te pahelAM eTamanA prANaghAtaka akhatarA para AMzika aMkuza para emanI sahIo thaI cUkI che. sAmyavAde have ahiMsaka krAnti tarapha vaLAMka levAnuM zarU karI dIdhuM che. saMsthAnavAdI deze jANe ajANye saMsthAnavAda svecchAe choDavAnI taiyArI karI rahelAM jaNAya che. vizvanI mAnavajAta roTIbeTI vyavahArathI eka thavA lAgI che. vizva sarakAranuM svapna sAkAra banavA lAgyuM che. sarvadharmasamanvayanI vyAsapITha racAI rahI che. tyAre bhAratIya saMskRtimAM tANAvANAnI jema vaNAyelAM to je jagarogAnamAM khullAM mUkAya to camatkAra sarjAya temAM kazI navAI nathI. AjanI dazA eve TANe "sAdhusAdhvI zibiramAM chaNAyelA "bhAratIya saMskRti viSayanAM pravacane ane carcAo A pustakamAM pragaTa thAya che te aMgenI rasika vAte vAMcakone A pahelAM jaNAI cUkI che. A pustakamAM mULe ATha ajoDa guNonuM varNana che. alabatta AjanA bhAratamAM gAMdhIjI gayA bAda pharI pAchI rAkha vaLI gayelI dekhAze. chatAM e rAkhane phUMka mArIne dUra karI zakAya tema che. AjathI ja kahevAyuM che : " mUkAnevAlA yA jagAne vAlA cAhiye" jagatane Aje jagADanArAnI jarUra che. hA; e sAcuM che ke e jagADanArAe anubaMdha vicAradhArA mAM kahevAyuM che tema; jagatabharanI AjanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com sarakAranuM che. tyAre bhAratI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 susaMsthAo tathA virala vibhUtione asarakAraka saMbaMdha joDavAnuM kAma khAsa karavuM paDaze. eTaluM ja nahIM ke balake keTalIka pAyAnI saMsthAo navesarathI UbhI karIne emane vizvavyApaka banAvavAnuM kArya paNa sAthosAtha karavuM paDaze. alabatta A bhagIratha kArya kaI ekaladakalanuM nathI. paNa duniyAnAM sadabhAgye bhAratamAM vizvane joDatI eka zuddha rAjakIya saMsthA UbhI thaI gaI che ane tene gAMdhIjIe bhAratIya saMskRti ne anurUpa vyApaka dharmane puTa paNa Apyo che. Induka jevI pAchaLa rahI gayelA varganA zramajIvI janatAnI saMsthAe paNa bhAratanA majUronuM anekhuM vyaktitva jagatanA cogAna AgaLa amuka aMze batAvI ApyuM che. AvI ja rIte bhAratanAM gAmaDAMnuM pratinidhitva kheDUto jagatamAM vyakta karI zake evo prayAsa jArI rahyo che. jyArathI bhArata para cInanuM AkramaNa thayuM tyArathI bhAratanA lokasevakomAMthI tathA sAdhuo ke temAMthI paNa ahiMsaka krAntinA prayoga taraphanI ruci sArI peThe vadhI che. tyAre hamaNuM eka mAsike lakhyuM che, tema zuddhi prayoganA anubhavelA sAmudAyika ahiMsaka prayogomAMthI ahiMsaka krAntino masAlo jagatane sArI peThe maLI raheze." TUMkamAM bhAratIya saMskRti para caDhI gayelI rAkha UDI jaI enI bhItaramAM rahelI jhagamaga tane vizvanA mAnava jagatamAM phelAvAne Aje sattama moko che. dareka pustakanI jema A pustakamAM sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, prakAzaka, saMpAdaka bhAIzrI gulAbacaMdabhAI tema ja priya nemimunie je hArdika mahenata lIdhI che, tenI vAcako kadara bhUlaze nahIM, enI mane khAtarI che. tA. 23-8-63 ahiMsA maMdira, "saMtabAla? dilhI - 6. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu kAma paNa kA 1 bhAratIya saMskRtine saLaMga pravAha 2 bhAratIya saMskRtinAM aMge 3 bhAratIya saMskRtimAM anAyAsa-AyAsa 4 anAyAsa-AyAsanuM vivecana 5 bhAratIya saMskRtimAM mAtajAtinI pUjA 6 bhAratIya saMskRtimAM mAtRpratiSThA 7 bhAratIya saMskRtimAM zIlanuM sthAna 8 bhAratIya saMskRtimAM zIlaniSThA 9 bhAratIya saMskRtimAM satyanuM sthAna 10 bhAratanI saMskRtimAM satyanAM pAsAMo 11 satya mATe sAdhana zuddhino Agraha 12 bhAratIya saMskRtimAM prAmANika jIvana vahevAra 13 AjanA yuge bhAratIya saMskRtinA avazeSo 14 bhAratIya saMskRtimAM anAkramaNanA avazeSo 15 AjanA yuge tAdAo ane tATazyane vicAra 16 anAyAsa-AyAsa kyAM ane kevI rIte ? 17 bhAratIya saMskRtinA cAra guNonuM saMkalana 106 118 132 145 160 170 183 143 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ [1] bhAratIya saMskRtine saLaMga pravAha...! judA judA lokonuM ghaDatara, je saMskArothI thAya che, tene ApaNe saMskRti kahezuM ! bhAratIya saMskRti eTale bhAratanA lokonA jIvananuM ghaDatara kevI rIte thayuM, te aMge vicAravAnuM che. alaga alaga dezonA lokeAnA saMskAro judA heya che. A saMskAra ghaDavA pAchaLa eka ja hetuM hoya che ke te loko potAnI rIte sArA kahevaDAve. e eka judI ja vastu che ke je bhAratIya lokonI najare sAruM hoya te jApAnIonI najare sAruM na lAge; je jApAnIone sAruM lAge te amerikanane sAruM na lAge ke je temane sAruM lAge te yuropiyane na lAge. paNa dareka samAja pitAnI rIte sArI rIte rahevA mATe cokkasa prakAranI vicAra-saraNIne apanAvI te mujaba pitAnuM ghaDatara kare che. A ghaDataranI cAlatI prakriyA saMskRti che. je saMskAro mAnavanA jIvanamAM utare che tenA upara paNa judI judI ane judA judA kALanI asara jaNAya che. jemake eka bALaka hoya che, te janme che tyAre keTalAka saMskAro enA pUrvajanmanA enAmAM hoya che. tyAra pachI tenAmAM mA-bApanA vaMza paraMparAgatanA saMskAro maLe che; ane chelle tene samAjanA saMskAro maLe che. A saMskAre pramANe te TevAya che; pachI tene svabhAva ghaDAya che ane dhIme dhIme cakkasa prakAranAM ghaDatarane krama, cokkasa mAnava samudAyamAM Ave che, tene saMskRti kahevAmAM Ave che. Ama saMskAra, Teva ane svabhAva pachI saMskRti ghaDAya che. jyAre bALakane prazna Avyo tyAre eka vAta yAda AvI. hamaNAM nAnAbhAI bhaTTanuM eka pustaka vAMcavA maLyuM. temAM eka prasaMga che ke zikSako nAnAbhAI pAse jAya che ane kahe che ke ame tamArI pAsethI jJAna zIkhavA AvyA chIe. tyAre temaNe kahyuM ke zIkhavA mATe bALaka jevA thAva. tenA saMdarbhamAM nAnAbhAIe dAkhala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApyoH "pulacaMdabhAI cheTalI pathArIe hatA. tyAre ame kahyuM ke have tamArI otha tUTI jaze. tyAre temaNe kahyuM ke huM pharI bALaka thaIne tamArI pAse AvIza tyAre tamArI otha laIza. "Ama saMskArane kama cAlyA kare che. bALako ghaNuM laIne Ave che. meMTesarI ane zrI gijubhAIe e vAta zodhI. paNa e vAta navI nathI. kAraNa ke pUrva janmanA saMskAro bALakamAM amuka aMze hoya ja che. pachI tenA upara mA-bApa, kuTuMba, samAja ane vizvanA saMskAra paDe che ane te ghaDAtuM jAya che. saMskRtinI vyAkhyA : eTale saMskRtinI cokkasa vyAkhyA A pramANe karI zakAya ke jenAthI mAnavajIvana susaMkRta thatuM jAyazuddha thAya. urvagAmI bane te saMskRti che. jyAre jIvananI "uccatAne saMskRti sAthe bheLavIe chIe tyAre e paNa na visarI zakAya ke mAnavajIvanane unnata karatI koI paNa sAMskRtika prakriyAnA pAyAmAM dharmane pavitra pAye hevo joIe. sAmAnya rIte ema paNa kahI zakAya ke dharmanuM AcaraNa samAjavyApI thaI jAya tenuM nAma saMskRti che. saMskAra zabda uparathI saMskRti zabda banyuM che. eTale dharma jyAre saMskAranuM rUpa le ane te paNa samAjanuM sahaja rUpa le tyAre te saMskRti banI jAya che. jema sonuM ane ghareNuM che tema dhama sonuM che; tenuM ghaDatara saMskRti (AcAra) che, e banne otaprota nahIM thAya tyAM sudhI dharma dharmasthAnako sudhI ja raheze. te aMgata ke samAja jIvanamAM nahIM Ave, saMskRti dvArA ja dharma samAjavyApI banI zakaze. saMskRti ane sabhyatAnuM aMtara saMskRtimAM paNa paryAya ane pazvimAtya be saMskRtio che. ApaNe tyAM pUrvamAM saMskRti-saMskAra ( Culture) ne vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che, jyAre pazcimamAM (Civilization)-sabhyatAne vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che. eTale saMskRti ane sabhyatA ema alaga alaga bAbate saMskRtinA nAme ghaDAtI gaI che. ahIM pUrvamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhyatAne visArI devAmAM AvI na hatI paNa, tenA karatAM saMskArane vadhAre mahatva ApyuM hatuM. ahIM saMskArone sAme rAkhIne saMskRtinuM ghaDatara thayeluM. tyAre pazcimamAM sabhyatAne vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM hatuM. eTale tyAM samAja ke dezamAM sabhyapaNuM ane sabhya vadhArAno vicAra karavAmAM Avyo che, pariNAme saMskRti - virUddha aniSTo cAlatAM hoya to tenA prati durlakSa sevavAmAM AvyuM. pariNAme Aje pazcimane samAja sabhya khare-nAgarika bhAvanAthI sabhara khare; paNa tyAM dAru pI; samAjamAM pA e sabhyatA manAya che tema ja cAritrya tarapha te hada bahAranuM durlakSa sevavAmAM Ave che. sabhyatAnA nAme je sauMdarya-pratigitAo cAle che temAM hadabahAranAM nArI dehanAM ardhanagna pradarzane ja thAya che. Ama thavAnuM mULa kAraNa te tyAM sabhyatA eTale meTA mANasanI vilAsI raheNI-karaNI ane tenuM anukaraNa, ema thayuM. jyAre mANasonI rItabhAta Adarza bane to e bhadra samAjanI sabhyatAne ke vikAsa thaI zake ? A sabhyatA ke jene ApaNe bhadra saMskRti kahIzuM tenAthI bhAratanI saMskRti ke jene saMta saMskRti kahIe chIe te ghaNI dUra che. ahIM paNa sabhyatAne visAravAmAM AvI nathI. paNa sabhya (civilized) kaNa? ene sarva prathama spaSTa karavAmAM AvyuM che - "samAyAM sAdhu: samyaH" -sabhA-samAjanI vacce je sAdhu-saMta-sajajana che teja sabhya che. A sajajana eTale te kALe chatI riddhi-siddhie tene tyAganAre; athavA to tenI maryAdA karanAre ema manAtuM. A sAdhu ke sajajana puruSa dhArmika manAte. eTale ahIM saMskArane Adarza saMta-jIvana banyuM. pariNAme ahIM jIvanane ucca banAvavAnuM ghaDatara saMskAra mAraphata thayuM-te saMta saMskRti banI. bhAratIya saMskRtinI sthApitA zAthI? bhAratIya saMskRtinI vizeSatA eTalA mATe che ke teNe vizvane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAme rAkhIne mAnavajIvananA ghaDatarane Adeza Apyo che. eTale ja Aje tenA upara vicAra karavA ApaNe sahu maLyA chIe. eTaluM ja nahIM; paNa A saMskRtinI eka evI akhaMDa saLaMgatA che jene yuge yuge TakAvI rAkhavA mATe saMtoe pracaMDa puruSArtha karyo che. ItihAsanA pAnA upara najara nAkhazuM te prAcIna kALamAM traNa saMskRtio najare caDe che - (1) grIka-romana saMskRti, (2) mistra-dezanI saMskRti, ane (3) bhAratanI saMskRti. A traNe saMskRtio paikI jo koi TakI rahI hoya to te bhAratIya saMskRti che. A saMskRti zA kAraNe TakI zakI che ane Aje paNa mANasane sukha zAMtimaya jIvanane paNa amara-saMdeza ApI zake che, evuM enAmAM kayuM prabaLa tatva che? te aMge ghaNA saMzodhanakAroe zodhakhoLa karI tene zraddhAMjali arpita karI che. bhAratIya sAthe saMskRtie AnI saskRti, saMskRtinI zuddhi : 5. javAharalAla neharue kahyuM che saMskRtine zuddha ane TakAvI rAkhavA mATe tenA sAtatyanI rakSA hevI joIe. tema ja tenAmAM parivartanazIlatA paNa hovI joIe. eka paraMparA kAyama rahe te sAtatya che. sAmAnya rIte e saMskRti jIvita rahe che jenI paraMparA cAlu rahe che. yogAnuyoge bIjI saMskRtio naSTa thaI che tyAre bhAratIya saMskRti TakI zakI che. enuM eka kAraNa te e che ke te TakI te che, sAthe sAthe te eka tarapha jyAre lokasamAjane ghaDavA mATe samaya pramANe niyamomAM parivartana ANatI gaI che; jUnI rItenA mUlyane badale navAM mUlya teNe sthApyAM che, tyAre tenA AraMbhathI Aja sudhI koI ne koI saMta mahAtmA tene zuddha karatAM rahyAM che. parivartanazIlatA e bhAratIya saMskRtine bIjo mahatavane guNa che-jenA kAraNe te TakI zakI che ane zuddha thatI rahI che. parivartanazIlatA e kALane krama che. te pramANe jUnA anubhavo jJAna rUpe sthira thAya che ane navAM saMzodhano vijJAna rUpe AgaLa Ave che. te paNa pAchAM jUnAM thAya che ane navI vAta AgaLa Ave che, A je krama che tene pacAvavAnI zakti paNa saMskRtimAM joIe, jene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivartana zIlatA ApaNe kahezuM. pitA putrane bodha Ape che, e vAta sAcI che ke, pitAno anubhava vadhAre paNa yuga pramANe putra paNa pitAne bodha ApI zake che. eTale ja kahyuM che-"The Child is a Father of a man." bALaka mANasane pitA che. dA. ta. pitA kahe che ke sUrya phare che; chokare kahe che sUrya nahIM paNa pRthvI phare che. Ama tene tALo meLavavuM paDaze. koI kaheze jUnI zALA sArI, koI kaheze AjanuM zikSaNa sArUM ! A bannene tANe meLavIne AgaLa vadhavAnuM che. je saMskRti Take che te jIvanaghaDataranA jUnA anubhave ane navAM vijJAnene meLa sAdhIne AgaLa vadhe che. bhAratIya saMskRtine uddagama : bhAratIya saMskRti tarIke ApaNe je saMskRtine oLakhIe chIe tene ugama mULa AryaprajAthI thaye; ema kahI zakAya. AryaprajA madhya eziyAmAMthI traNa zAkhAomAM phaMTAIne vahecAI gaI. eka zAkhA yuropamAM gaI. yuropa nAma paNa "Aryapa" zabdane apabhraMza che. bIjI zAkhA bhAratamAM AvI. bhAratanuM mULa nAma AryAvarta gaNAtuM. trIjI zAkhA IrAnamAM gaI. IrAnanuM prAcIna nAma "AryAyana" hatuM. je badalatAM IrAna thayuM. tyAMthI eka zAkhA Araba pradezamAM gaI A Araba zabda prAcIna Aryapa" zabdane apabhraMza che. te uparAMta paNa te Arya prajA judA judA pradezomAM vahecAI gaI Arya prajAe pitAnI saMskRtine khAsa AgavI Dhabe vikAsa karyo hoya to bhAratamAM AvIne; te bhAratIya saMskRti kahevAI. ahIMnA prAcIna loko tema ja varSo vahevA sAthe bhAratIya prajA aneka lokonA saMsargamAM AvI. teNe jovA jaIe to aneka dharmanA lokonA saMskArane pitAnAmAM bheLavyA. eTaluM ja nahIM; ghaNuM azuddhione paNa sApha karI. jema gaMgA nadI jyAM jyAMthI vahI tyAM tyAMnI AsapAsanI bIjI nadIonA pANIne samAvatI AgaLa vadhatI gaI che, tema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya saMskRtinuM che. gaMgA nadImAM ApaNe jezuM ke jeTalAM vaselAM zahera che tene kacare paNa ThalavAya che. ghaNI ThekANe te maDadAM paNa tarato mUkAya che. te chatAM enuM pANuM te badhAne sApha karIne AgaLa vadhatuM ja rahe che ane sAgara pAse aneka dhArAomAM te maLe che. evI ja rIte A bhAratIya saMskRtinuM saMzodhana ahIMnA samartha purUSoe te karyuM ja temAM vaidika, jaina, bauddha saMskRtinuM milana thayuM paNa te evI rIte thayuM ke tyArabAda tene saLaMga pravAha; ahIM Avela grIka, zaka, hUNa, mola, kirAta, yavana, kuSANa, draviDa, musalamAna, IsAI vagere badhA prakAranA lokonI saMskRtine paNa pacAvI; temane paNa pitAnA karIne AgaLa vadhI rahyo che. bhAratIya saMskRtinI vizeSatA : Aja eka evuM tattva che je bhAratIya saMskRtinI vizeSatA rajU kare che; te TakI zake che; parivartanane apanAvI zake che tema ja anya vicArene pacAvIne sAra grahaNa karI zake che. A aMge vadhAre vistArathI vicArIe. bhAratIya itihAsane sAcA rUpe jANanArA saMzodhanakAre jANe che ke jema tenA eka bhAgamAM rAjyanI caDatI-paDatI rahelI che, tema tenA bIjA bhAgamAM mAnava-aikyanI bhavya bhAvanAne kaDIbaddha itihAsa paNa rahyo che. bhAratIya saMskRtinA ghaDataramAM koI paNa sadI khAlI nathI gaI jyAre ahIMnA sAdhu-saMtoe prajA-ejya ane dharma-sahiSNutAnA pATha na bhaNAvyA hoya. eTaluM ja nahIM bhAratanA loko bahAra gayA che temAM Aje bhale kadAca paisA kamAvAnI daSTi AvI gaI hoya paNa temanuM aMtara to pitAnA dharmamaya AcaraNa dvArA saMskRti ane saMskAra ApavAnuM ja kAma kare che. temane e paNa eka hetu hoya che. rAma rAvaNa sAme laDyA ane jItyA paNa, rAjyanA mAlika na thayA. laMkA gAmamAM paNa na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayA ane rAjya vibhiSaNane soMpI dIdhuM. vAlInuM rAjya banyuM paNa sugrIvane ApI dIdhuM. gAMdhIjI AphrikA gayA vakIlAta karavA paNa kesa laDatA laDatA bIje ja kesa laDavA maMDI paDayA. asIle pUchyuM : "amAre kesa mUkIne A bIju zuM lIdhuM che ?" te temaNe kahyuM : "have mAre bhArata mATe laDavuM che. A jamAnAmAM kALA dhoLAnA bheda ATalI hada sudhI ?" gAMdhIjIe AtmanirIkSaNa karyuM. temane lAgyuM ke harijane sAthe je AbhaDacheDa karavAmAM Ave che. temane dUra rAkhavAmAM Ave che teno ja paDaghe ahIM paDe che. eTale temaNe vicAra karyo ke mAnava-mAnavabheda banne bAjuethI kADhavA joIe. raMgabheda paNa nahIM ane jJAtibheda paNa nahIM. temaNe te lokone kahyuM ke je dezamAM rahe te dezanA thaIne raho. te e dezavALA kADhI zakavAnA nathI. suzIlA gAMdhIne AphrikAnA loko kADhatA nathI kAraNa ke e temanA thaIne rahyA che. evuM ja hiMdIonuM che - teo jyAM kamAtA hoya tyAMnA thaIne rahI zake che. pAzcAtya prajA jevuM nathI ke kamAvA upaDyA ane dagophaTako karI, bhAIone laDAvIne zAsana karavA lAgyA, enuM kAraNa bhAratanI saMskRti che. bhAratIya saMskRtinI ghaNI vizeSatAo che. paNa mukhyatve be vizeSatAo ApaNe tAravI zakIe chIe - (1) dharmasahiSNutAne pracAraH bhAratIya saMskRtie badhA dharmone parasparanI zubhecchA ane vizvAsa vaDe rahevAne pATha bhaNAvyo che. enA te aneka pramANa maLI Ave che. eka upaniSadakAre kahyuM che - gavAmaneka varNAnAM kSIrasyA satyekavarNatA / kSIravat pazyata jJAnaM liMginastu gavAM yathA // -eTale jema gAye judA judA raMganI hoya che, paNa badhAnuM dUdha sapheda raMganuM hoya che tema judA judA mahApuruSoe sthApela dharmo judA judA hovA chatAM badhAnuM jJAna ekasarakhA dUdha jevuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainAcArya haribhadrasuri kahe che - yasmAdete mahAtmAno bhava vyAdhi bhiSag varAH...... jema vaidya judA judA daradIo ane rogo mATe judI judI cikitsA kare che tema A bhavaroga nivAraka zreSTha vaidya samA A mahAtmAee judA judA dharmo, deza, kALa, paristhiti ane pAtratA joIne sthAcA che; eTale sahiSNu banavuM joIe. yogI AnaMdadhanajI kahe che - SaDdarzana jina aMga bhaNI je cAra paDyuM che sAthe re... ane rAma kaho, rahamAna kaho, koI kahAna kaho mahAdeva re pArasanAtha kaho kou brahmA, sakaLa brahma svayameva re -eTale rAma, rahemAna, kRSNa, mahAdeva ke pArasanAtha-badhA brahmo pitAnAmAM saMpUrNa che. e ja paraMparAmAM kabIrajIe "bhaja mana rAmarahIma" gAyuM ane mahAtmA gAMdhIjIe "Izvara allAha tere nAmanI dhUna gAi. A pramANe bhAratanA lagabhaga badhA mahAtmAoe dharma - sahiSNutAnuM khamIra dekhADyuM; te bhAratIya saMskRtinI vizeSatA che. tethI ja karIne ApaNe bhAratamAM duniyAnA badhA dharmonuM pracalana joI zakIe chIe. ahIMnA hiMdudharmo, vaidika, jaina ane bauddha to hatA ja, temAM pArasI jarathostI dharma, islAma dharma ane IsAI dharma AvyA ane temane paNa sthAna maLI gayuM. (2) mAnava aikya : bhAratIya saMskRtinI bIjI viroSatA che mAnavakathanI. teNe je kaMI ghaDatara karyuM che temAM teNe AkhA vizvane najara sAme rAkhIne kArya karyuM che. "vasudhaiva kuTuMbakaya nI bhAvanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM pahelAthI ja bharavAmAM AvI che. eTale ja ahIMnA saMskartAoe kevaLa pRthvIne ja nahIM paNa traNe lekane svadeza kahIne biradAvyA che - - "phezo muvatra' tribhuvana-traNe loka svadeza che. te sAthe ja bhAratIya saMskRtinA amara gAyake gAyuM che : mAtA bhUmiH putro'haM pRthivyAH -eTale ke samagra vasuMdharA amArI mAtA che ane ame e dharatImAtAnA putra chIe. A nAda jene AkhuM vizva pitAnuM lAge teja gajavI zake ane te ja joI zake ke - "yatra vizva matyeni' -jyAM AkhuM vizva eka mALA rUpe bane che. A kevaLa lokomAM ke sAhityamAM rahelI vAta nathI paNa bhAratIya saMskRtinI vizeSatA bharelI ujajavaLa paraMparA che. prAraMbhamAM Arya loko jyAre hiMdamAM AvyA tyAre ahIM vasatI nAga - asura temaja dakSiNanI drAviDa va. anArya jAti sAthe parasparanA vahevAramAM aMtara joine asahiSNutAnA kAraNe athaDAmaNo thaI haze; paNa bAdamAM te A jAtinA lokoe ahIM vasatI prajAo sAthe e samanyAya karyo ke Aje Arya ane anArya jevA bhede rahyA nathI. temaNe paraspara prema ane mitrI saMbaMdha sthAo ane eka bIjAnI sAthe saMpathI rahevAnuM temane zIkhavyuM; temaja raheNI-karaNamAM paNa sudhAre karyo. Ama Arya--anAryane samanvaya e bhAratIya saMskRtinA prathama caraNe thayo. Aryoe paNa anAryanA deva mahAdeva va.ne paNa pUjanIya mAnI temanA prati Adara rAkhavAnuM sUcavyuM. prAcIna Aryoe jayAre sidhu ane gaMgA nadInI khINamAM vasavATano prAraMbha karyo ane rAjaoe cakravartIpaNuM manAvavA mATe prayAsa karyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ te badhAnI pAchaLa paNa mAnava aikyanI pracura bhAvanA hatI. te stra brAhmaNamAM kahyuM che ke bhAratanA prAcIna rAjAo jyAre tamAma rAjAo upara pitAnuM cakravartIpaNuM ke zreSThatA sAbita karavA digvijaya karatA, tyAre temAM temanI mAtra rAjyAbhilASA ja nahotI rahetI paNa dharma ane saMskRtinI vRddhine Adarza paNa rahetA hatA. rAjasUya yajJo paNa pite zaktizALI che ema batAvavA mATe nahIM, paNa nirbaLa prajA upara sabaLonA atyAcAra ane anyAya dura karavA mATe temaja prajAkIya aikya sAdhavA mATe thatA hatA. AryonI paraMparAmAM maLelI saMskRtine bhArate pitAnI dezarUpI vaijJAnika prayoga zALAmAM aneka jAtionuM udAratApUrvaka saMmizraNa karI pitAnI AgavI saMskRti ghaDI che, temaja samasta duniyAne eka yA bIjI rIte pitAnI AgavI saMskRtino pATha zIkhavyuM che. samasta jagata upara Aje je vicArone pravAha vahI rahe che tenA mULamAM bhAratIya saMskRtinI asara jarUra haze. bhAstIya saMskRtine vahete pravAha judI judI prajAo upara; temanI saMskRti ke dhArmika vicAraNAnA ghaDataramAM bhArate pratyakSa ke parokSa rIte ghaNe bhAga bhajavyo che. enAthI ja hiMdanA takSazilA ane nAlaMdA jevI vizALa vidyApIThamAM sudara dezanA vidyArthIo mAtra jJAnaprApti mATe ja nahIM, bhAratIya saMskRtine abhyAsa karavA mATe AvatA hatA. ahIMthI jJAna ane saMskRtine bhaMDAra laI jaIne potAnA dezamAM ThAlavatA. eziyA e vakhate jaMbudIpa gaNuta ane bhArata tenA dareka prakAranA vikAsanuM uddagama sthAna gaNAtuM. ahI zeNu nadI ane gaMgA nadInA taTe pATalIputramAM vahANe lAMgaratA. ahIMnA vahANe sadara pUrvanA dIpa sudhI jatAM caMpA nagarInA pAlita, ahaMnaka jevA ghaNuM zrAvakonuM varNana jaina zAstromAM maLe che ke teo videzamAM pitAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vepAra kheDatA hatA. paNa sAthe sAthe bhAratanA dharma ane saMskRtine acUka pracAra paNa pitAnA AcaraNa dvArA videzanA lokomAM karatA hatA. pUrvanA dIpe jAvA (yavadIpa) sumAtrA, laMkA, bAli. hiMdI cIna, siyAma va. upara Aje paNa spaSTapaNe bhAratIya saMskRtinI chApa che; eTaluM ja nahIM temanA dharmasaMskAre upara paNa hiMdane spaSTa prabhAva che. himAlayamAM paNa uttara pazcima dizAthI pamabara ane belana ghATI pasAra karIne vaNajhArAnI ToLIo AvatI. phakata phArasa nahIM, grIka, rema ane misaranA dezone paNa sAMskRtika saMbaMdha ahIM sudhI hato. dariyAvATe phArasa ane arabanA sAgara pAra karI hiMdI vahANe jatA. azokanA samayamAM te je dhArmika-pracArasaoN gayA teNe uttara bhAratamAMthI kAzmIra, aphaghAnistAna, magaliyA ane cInamAM jaIne tene pracAra karyo. jaina zAstromAM hiMdanI dakSiNa-pazcima AvelA TApuonA rAjakumAra AdrakumAranA hiMda AvAgamananI vAta Ave che. A badhe pradeza mADAgAskara ke tyAMnI AsapAsane che. A badhA kAraNasara bhAratIya saMskRtinA pravAhe jagata upara eka yA bIjI rIte pharI vaLelA. bhAratIya saMskRtino prAraMbha bhAratIya saMskRtino prAraMbha ApaNe bha. RSabhadevathI karI zakIe chIe. RSabhadevane bhAratanA badhA dharmo mAnyatA Ape che. temaNe sarvaprathama saMskRtinuM zrI gaNeza karyuM hatuM. paNa Aje je vikasita saMskRtine ApaNane paricaya maLe che tene kALa zrI rAmacaMdrajIthI gaNI zakAya. A kALa sAthe ItihAsanI kaDIo paNa maLe che. eTale bhAratIya saMskRtinA be vibhAga prAga-etihAsika ane aitihAsika karI zakAya che. khAsa te samanvayanI daSTie jovA jaIe te bhagavAna rAmacaMdrajIe Arya-anAryane samanvaya karyo hato ane bhAratanI je AgavI saMskRti che tenA teo ghaDavaiyA hatA, ema mAnI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya saMskRtinA yuga: prAga aitihAsika kALa tarIke bhAratIya saMskRtinA kALane kaSabha yuga tarIke oLakhAvIe to vartamAnamAM je bhAratIya saMskRti ApaNI pAse che; tene ApaNe cAra bhAgamAM vahecI zakazuM. saMskRtinA gALAne kALa pAMca hajAra varSane mAnIe te nIce mujaba vahecaNI thaI zakaze - (1) rAmayuga 1250 varSa (2) kRSNayuga 1251 thI 2500 varSa (3) buddha-mahAvIra yuga 2500 thI 3750 varSa (4) gAMdhIyuga 3750 thI 5000 varSa rAmayuge rAmAyaNa ApyuM che, kRSNayuge gItA ane mahAbhArata ApyAM che. buddha mahAvIranA yuge Agama ane piTaka ApyAM che, temaja gAMdhIyuge gAMdhI-sAhitya ApyuM che. have dareka yuganI saMskRtinA pratinidhi rUpe A sAhityane gaNAvI zakAya. Ama dareka yugane samaya gaNue te bhAratIya saMskRtinA pravAhane vahetA 5000 varSa thaI gayAM che. bhAratIya saMskRtinA ATha aMga: upara kahyA te cAra yugomAM bhAratIya saMskRtine saLaMga pravAha kevA sUtre ke taravonA AdhAre vaheto rahyo ke te haju vahIja rahyo che te khAsa jovAnuM che. A evI AdhArazilAo che ke jenA upara bhAratIya saMskRtinI bhavya imAratanuM evuM caNatara thayuM che je pAMcahajAra varSa sudhI TakI rahyuM che. A ATha aMge A pramANe che: (1) vizvakabitAnI caturaMgiNIH mAtRdevo bhava, pitAbhava, AcAryadevabhava, atithidevobhava. bhAratanA lokajIvanamAM A cAre bhAvanAo Aje paNa dhabake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) anAkramaNa: A saMskRtinI vizeSatA e che ke teNe kadI koIne upara AkramaNa karyuM nathI, UlaTuM AkramaNakArIone pitAnAmAM samAI jAya e rItanI udAratA pragaTAvI che. (3) tAdAsya ane tATastha (4) anAyAsa-AyAsa (5) mAtRpUjA (6) zIla niSThA (7) satya niSThA (8) prAmANika jIvana vahevAra A ATha aMgo upara have pachI eka eka aMganI zuM zuM vizeSatA che ane teNe dareka yugamAM kevo bhAga bhajavyo che te upara kramaza: vicAraNA karazuM. carcA-vicAraNuM AjanI carcA-vicAraNAmAM varga sabhyoe ghaNI chaNAvaTa pachI e vAta upara jora ApyuM ke A dezamAM bhadra saMskRti karatAM saMta saMskRtino akhaMDa pravAha jaLavAI rahyo che. eTale ja anAkramaNa guNa paNa jaLavAI rahyo che. jo ke purohitonuM jora vadhyuM ane teo rAjyAzrita thayA ane rAjAnuM prajA upara zAsana jAmI gayuM; chatAMye saMta saMskRti mokhare rahI che. tenuM chelluM pramANa gAMdhIjI che. alabata saMta uparathI sanyAsI artha kADhIe; te tee aniSTa sAme ochuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA che, ema dekhAya che; paNa buddha ane mahAvIranA yuga bAda sanyAsIone prabhAva rAjya upara ane rAjyane prabhAva prajA upara ghaNo UDe paDyA che. rAmayugamAM rAma zabarIne tyAM gayA; kRSNa vidurane tyAM gayA; e garIbI ane sAdhutAnI pratiSThA batAve che. mahAvIra- buddhanA kALamAM zreNika rAjA puNiyAne tyAM AdhyAtmika bhAvanAnA bhikSaka tarIke gayA hatA. A badhA dAkhalA saMta saMskRtinuM prAdhAnya batAve che. saMta saMskRti hamezAM garIba, dalita ane patitanI paDakhe jaI tene zuddhatA apa pratiSThita karAve che. tethI ja ahIM ahalyA jevI patita strIne uddhAra thaI zake che. ane te satI kahAve che. A tAkAta rAjya ke bIjAmAM na hoI zake tethI janatA rAjAone nathI namatI paNa satene name che. (17-7-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] bhAratIya saMskRtinAM ane A dezanI saMskRti jovA mATe rAmayugathI laine gAMdhIyuga sudhI saLaMga ItihAsa ApaNe je paDaze. sAtatya-rakSAne je khyAla AvI jAya che te pramANe parivartana thaI zake. e paNa khyAla Ave ke badhAnI sAthe sumeLa rAkha heya te kyAM ane kevuM tema ja keTaluM parivartana vivekasara karavuM joIe ! Ane vadhu vistArathI samajavA mATe ApaNe saMskRtinA ATha aMge mUkayAM hatAM. e aMge upara vizeSa vivecana karavAnuM che. [1] vizvakuTuMbitAnI caturaMgiNuM : bhAratIya saMskRtine mukhya AdhAra ane kauTuMbika jIvanane pAyo jovA jaIe te A vizvakuTuMbitAnI caturaMgiNuM che. jenA kAraNe mANasa na kevaLa pitAnA kuTuMba sAthe, pADaza sAthe ane ajANyA mahemAna sAthe paNa otaprata thaIne rahI zake. saMskRtinI A bhAvanA bhAratamAM jovA maLe che tyAre pazcimamAM e bhAvanA jovA maLatI nathI. prAzcAtya dezamAM moTA bhAge evA ghaNA mA-bApa maLaze ke temane chatAM dIkarA-dIkarIe parivAranI dUpha vagaranuM heTalomAM ke temanA mATenI vRdhdha saMsthAomAM jIvana gALavuM paDe che. sAmyavAdI pradezamAM te te mA-bApa kAme jatA heIne kuTuMba jIvanane je prema bALakane maLavA joIe te maLato nathI ane bALako eka sAmAnya-nirIkSikAnI dekharekhamAM ucharatA hoya che. saMskRtinuM paheluM caraNa gharathI maMDAya che. paNa gharanI bhAvanA-saMyukta kuTuMbajIvananI bhAvanAno je hAra thaI rahyo che te vizvanA mAnava samAja vacce vizvAsa ane sauhArda teDI rahyo che. bhArate A bhAvane TakAvI rAkhavA mATe paheluM sUtra ApyuM - (1) mAtRdevobhava : bALaka janme eTale sahuthI pahelAM mAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ namavAnuM mana tene thAya; kAraNa ke teNe nava mahinA garbhamAM rAkhyo, teNe ene prasa ane tyAra bAda paNa te jyAM sudhI cAlato-pharata ane saMsAramAM paga mAMDatA na thAya tyAM sudhI tenI kALajI rAkhanAra mA heya che. mAnuM hRdaya hamezAM vAtsalya-amRtathI bhareluM hoya che. eTale tene "deva' kahIne pUjavAnuM kahevAmAM AvyuM. (2) pitRdevo bhava: paNa mA sAthe bApane paNa pitAnA kuTuMbane chADa phalephUle te mATe ciMtA karanAra gaNavAmAM Avyo che. pitAnA putra-putrIonA uchera mATe kuTuMba mATe dareka bApa tanatoDa mahenata kare che. uparAMta bALaka tenA bApanuM nAma calAvanAra hoya che. Ama pitAne pUjanIya kahI, tene "deva" gaNune namana karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. (3) AcArya deve bhava : jIvanane jema jema vikAsa thato jAya tema tema kevaLa ghara ane AMgaNuM ja mANasane sparzatA nathI. te bahAra paNa pagalAM mAMDe che. pitAnA jJAna mATe te gurune zodhe che. AvuM jJAna na maLe te tene vikAsa na thaI zake eTalA mATe e gurune mANase pUjanIya mAnavo joIe. tene namana karavuM joIe. bhAratamAM guruone page paDavAnI prathA A sUtranA kAraNe AvI che. atithi (4) atithidevabhava : guru pAse jJAna maLatAM, ane jIvanamAM AvatAM mANasane khyAla Ave che ke mArA vikAsamAM samAjano moTe phALe che. teNe ghaNuM ApyuM che. eTale mArA AMgaNe koI paNa atithi Ave te mArA mATe deva samAna che ane mAre e rIte ene satkAra karavo joIe. kahevata che ke ghare Avyo te mAMDIne jAya ! jaina gRhastha mATe te "atithi saMvibhAga" nAmanuM vrata mUkyuM che. atithiryasya bhagrAzo gehAtu pratinivatara te; sAtame duSkata davA puNyamAdAya gacchati " A nItikamAM e ja batAvyuM ke atithi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com joIe. atithi ti ,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenA gharethI nirAza thaIne cAlyo jAya te samaje ke te, te gRhasthanuM puSya laIne ane pApa ApIne jAya che. gRhasthanA bhajananA prAraMbhamAM atithine grAsa pahelAM mUkAto. junA vakhatamAM te bhAratamAM keTalAka loko te eka atithine jamADyA vagara pote jamatA ja nahotA. koI vakhata atithi na Avyo hoya to tene gotavA mATe loko jatA. Ama atithi satkAra eka niyama tarIke bhAratanA lokomAM pracalita hate. Aje jeke atithidevanI bhAvanAmAM sahaja oTa AvI che. te chatAM bhAratanuM e khamIra che tene bhArata choDayuM nathI. hamaNuM eka amerikana bAI maLavA AvelA meM temane pUchyuM: "tamane bhAratamAM zuM gamyu ?" te temaNe javAba Apyo : "atithi satkAra ane niHsvArtha sevA !" bhArata potAnA atithi sarakAra mATe ItihAsanA pAne pAne prasiddha che. ahIM koI atithine kadi dhUkAravAmAM Avyo nathI. eTaluM ja nahIM. je videzanA loko ahIM vyApAra karavA, dharmapracAra karavA, dharmane abhyAsa karavA ke yAtrA karavA AvelA temane paNa bhArate sthAna ApyuM che ane temane vasavATa mATe nA pADI nathI. A atithi sanmAnanI bhAvanAnuM ja kAraNa hatuM. eTaluM ja nahIM, mANasa uparAta kutare, kAgaDo, gAya vagerene bhAga paNa jamaNa mAMthI kADhavAmAM Ave che e vizvakuTuMbitAnA pAyAnA saMskAranA kAraNe ja che. A cAreya sUtra mAnava-aikyane sthApita karavAnA pAyA samAna che. tene "vizva eka kuTuMba che" evI vRtti keLavavAnAM sUtra gaNAvI zakAya. A saMskAra bhAratanA jIvanamAM evA vaNAyA che ke tenA vagaranuM bhAratIya jIvana kalpI na zakAya. mAne chekare kadAca namana na kare paNa tenA manamAM mA ramatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ laya che. khAvAnuM jue chatAM kaheze "bA mane khAvAnuM Apa!" A mAtRdevabhavane saMskAra che. evI ja rIte je vastu joItI hoya te mATe te pitAne puchaze, eTaluM ja nahIM pitA tene pALe che e rIte ghaDapaNamAM huM temanI sevA karI zakuM e bhAva paNa pitadevobhavane saMskAra che. evI ja rIte koI sAdhu-sevaka Ave te tene tarata vaMdana karavuM; e AcAryadevabhavano saMskAra che. kAraNa ke te jANe che ke e loko saMskRtinI rakSA kare che. e sivAya paNa evuM che ke keTalIka vakhata mAtApitA meha ke svArthavaza thaI saMtAnanuM hita khoTI rIte sAdhavA mAge che tyAre AcAryanuM zaraNa mAMgavAmAM Ave che. kaikeyIe bhArata mATe rAjya mAgyuM. e tenuM mAnuM hRdaya hatuM. eTale vAtsalyanI sAthe mehane aMza vadhAre hato. paNa bharatane lAgyuM ke e adharma che. mAtA mehamAM taNAI gaI che. eTale teNe rAjayano svIkAra na karyo paNa te vaziSTha vagere munionI salAha levA gaye; eTaluM ja nahIM rAme jyAre rAjya tenA vatI karavAnuM kahyuM tyAre paNa teNe sAdhusaMtonI salAha pUchI. Ama "AcAryadevabhava"nuM ghaNuM mahatva che. AcAryanI aMdara vidyAguru, dharmaguru, brAhmaNa, sAdhu, sanyAsI-saMta phakIra badhAne samAveza thaI jAya che. thoDA vakhata pahelAM saMta vinebAjI dilhI gayelA. te vakhate moTA moTA netAo ane pradhAne ane rASTrapati suddhAM temane sAme levA gayelA. tyAre paradezI patrakAra vicAramAM paDI gayA ke A Dose AvA phATelA tUTelA kapaDAM pahere che chatAM rASTrapati tene sAmA levA jAya che? A che bhAratanI saMskRtinI vizeSatA je vizvakuTuMbitAnI caturakhiNamAMthI maLe che. "atithibhava" te bhAratanA khamIramAM ja che. tenA te eTalA badhA suMdara dAkhalAo maLe che ke bhAratanA e prajAkIya khamIrane namana karyA sivAya rahevAtuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] anAkamANa vRtti: bhAratIya saMskRtinuM bIjuM mahatvanuM aMga che anAkramaNa vRtti. ApaNe jagatane ItihAsa upADIne joIzuM te ema jaNAyA vagara nahIM rahe ke bhArate kadi koInI sAme AkramaNa karyuM ahIM Aryo AvIne vasyA paNa teo ahIMnI prajA sAthe bhaLI gayA. eTaluM ja nahIM Aje je anya jAtio ane dharmanA loko paNa vikAsa sAdhI zakyA che te A vRttine ja AbhArI che. anAkramaNa zabda rAjakAraNano che. eno artha kevaLa laDAI karavI eTale ja thato nathI; sAthe kaI paNa prajAne kAraNa vagara nirmaLa na karavI e paNa thAya che, ane zeSaNa na karavuM e paNa thAya che. eTale ja AphrikAnA loko jema gerAone cAlyA javAnuM kahe che tema hiMdIone paNa cAlyA javAnuM kahe che. te chatAM hiMdIo aMge temane bhAna che, kAraNa ke hiMdIoe sarvaprathama temane batAvyuM ke aMgrejo kaI rIte temanuM zoSaNa kare che. ane AphrikAnI svataMtratAnI laDatamAM hiMdIono moTo phALo che. anAkramaNanI eka bIjI e paNa vizeSatA che ke jayAre AkramaNa cAya, anyAya thAya tyAre tene pratikAra karavA joIe. gAMdhIjI AphrikAmAM paisA kamAvA gayA; paNa tyAM anyAya jAya eTale teno pratikAra karavA taiyAra thayA. AnuM kAraNa bhAratanI saMskRti hatI. maNilAla gAMdhI jIvyA tyAM sudhI anyAya sAme laDatA rahyA. temanA gayA pachI suzIlAbena gAMdhI pitAnI zakti pramANe karI rahyAM che ane gAMdhIjIne vArase jALavI rAkhyo che. AkramaNa bIjA upara karavuM nahIM tema bIjA uparanuM AkramaNa sahevuM paNa nahIM, A anAkramaNavRttine spaSTArtha che. [3] tAdAsya ane taTasthatA: bhAratIya saMskRtinuM A trIju aMga che. tAdAtma eTale ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjAnI sAthe AtmIyatAno anubhava kare. A eka evo saMskAra che je virodhIne paNa pitAnA karI mUke che. TuMkamAM ene "otapreta rahevuM" ema kahI zakAya. te chatAM tenI sAthe taTasthatAne joDela che. eTale ke nirALA rahevuM. TuMkamAM eno artha ema kahI zakAya ke bIjAnA sukha mATe badhuM dharma nIti saMgata karI chUTavuM chatAM enA deSo dekhAya tyAM taTasthatA jALavavI; pite enA doSa poSaNamAM Teke na Apa. pitAmAM svArtha, ahaMbhAva, Asakti ke moha na pesI jAya, enAthI sAvadha rahevuM." A susaMskRta vyaktinuM kAma che. badalo laIne sahu koI kArya kare che paNa pitAnA jANIne karavuM ane te paNa koI paNa kAmanA vagara eja vizeSatA che. taTa eTale kinAro ! ghaNA loko taTasthatAno artha e kare che ke kinAre UbhA rahIne tamAze je, paraMtu te taTastha nathI. khare taTastha te aMdara paDIne bIjAne bacAvIne bahAra kADhe ane kinAre cAlyA jAya teja taTastha che. bharatane prasaMga : A aMge bharatano dAkhalo levA jevo che. bharata jyAre mosALathI pAchA pharyA tyAre mAe ovAraNa laI tenI AratI utAravAnI taiyArI karI. paNa, bharate zokanuM vAtAvaraNa joyuM ane mane pUchyuM: "Ama kema? pitAzrI kyAM che?" mAe ThaMDe kaleje kahyuM : "e gujarI gayA ! janme e to mare ja! e to vidhino niyama che!" bharate kahyuM: "are mA ! tuM A ThaMDe kaleje zuM bele che? pitAjI zAthI mRtyu pAmyA ! mArA rAma kyAM che ?" tyAre pharI kekeyIe ThaMDA citte kahyuM: "e te vanamAM gayo." A sAMbhaLI bhAratane cahere pharI gayo. AratI eka bAju rAkhI dIdhI. kahyuM che ke - nArAyaNanuM nAma ja letAM vAre tene tajIe re... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pachI e mA hoya ke pitA haya, kuTuMba heya ke deza hoya ! keyI kahe: "meM be vacana mAgI lIdho che. bharatane gAdI ane rAmane vanavAsa !" bharate pahelAM mAne vaMdana karyA hatAM, paNa A sAMbhaLIne kahe: "huM tAre virodhI siddhAMta mahAna che. he mA ! tArI AvI kubuddhi hatI to mane janmatAM ja mArI nAkhe heta te sAruM hatuM !" AmAM tAdAmya ane taTasthatA bane AvI jAya che. have ApaNe A viSayane jarA vizeSa khulAsApUrvaka joIe...! bharata mAtAne vaphAdAra hatA. mA bALakane cAhe ane bALaka mAne cAhe e svAbhAvika che. paNa bharate joyuM ke mAtA kartavyathI nIce UtarI gaI che; eTale virodha karyo. enA mohanA deSane Teko na Ape. A vAta samajavA jevI che. eka bAju paga pUjavA; AtmIyatA rAkhavI ane bIjI bAja e ja vyakita sAthe asahakAra karavo e saheluM nathI. e bharata jevA ja karI zake ! gAMdhIjIno prasaMga : gAMdhIjI ane raLiyAta bahenane paNa evo prasaMga che. temane bahena bahu gamatAM paNa bahenane gAMdhIjI harijanone apanAve e na game "tame A harijana bhegA rahe te huM ahIM rahI zakIza nahi. tyAre gAMdhIjIe kahyuM : "bahena ! huM to harijanene AzramamAM pahelAM rAkhavAne chuM. tame bhale khuzIthI jaI zako che, tamArI sAthe prema jarUra raheze !" A che sata puruSanI vicAravAnI rIta ! mahAdevabhAI gujarI gayA tyAre gAMdhIjInI mulAkAta thaI na hatI, paNa temanI samAdhi AgaLa jatA tyAre phUla caDAvatA eTalo yAra hate. mahAdevabhAIne gAMdhIjI ane gAMdhIjIne mahAdevabhAi, banne ekarasa heya tema dekhAya ! tema chatAM gAMdhIjI eka vakhata temane eTale badhe Thapako Ape che ke mahAdevabhAIne thayuM ke have huM AmanI sAthe nahIM rahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakuM. piTalAM bistarAM bAMdhIne taiyAra thAya che. gAMdhIjI kahe che ke jaI jaIne kyAM jaze? beso beso kyAMye javAnuM nathI." Ama Thapako ApatA ane prema paNa batAvatA. tAdAmya ane taTasthatA banne temanAmAM hatAM. kasturabA bimAra hatA. te gAMdhIjInA parama saMginI. mAtra jIvanasAthI ja nahIM sAmAjika kAmamAM paNa sAthI. evA sAthI gaMbhIra bimAra hoya ane patine yAda kare tyAre keTaluM lAgI Ave. paNa siddhAMtanuM pAlana karIne tyAM jaI zakAtuM na hatuM. sattAvALAo kahe ke mAphI mAgI lo ! gAMdhIjI kahe ke bhUla karI nathI; anyAya sAme huM laDavAne, laDavAno ne laDavAne ja e mAro dharma che. AmAM kasturabA sAthe tAdAo hovA chatAM siddhAMtabhaMga mATe gAMdhIjI taTastha rahyA. vaja jevA kaThora paNa kharA ane phUla jevA komaLa paNa kharA ! gAMdhIjI kahetA hatA ke he bhagavAna! have mane laI le te sArU bIjI bAju ema paNa kahetA ke "huM savAre varasa jIvavAne chuM." AvA udgAre kema nIkaLyA haze teno vicAra karavo joIe. jyAre gAMdhIjIe joyuM ke have to mArA gaNAtA loko paNa siddhAMtavihIna thatA jAya che tyAre A duHkhanA udgAro kADhayA. tAdAtmayanI sAthe taTasthatA Ave tyAre A bhAva Ave che. janakarAjane prasaMga : janaka rAjA gaLADUba nahIM, paNa mAthADUba sudhI saMsAramAM paDelA hatA; chatAM nilepa rahetA. eka bAju rAjyane kArabhAra saMbhALa ane bIjI bAju yoga sAdhave keTaluM kaThaNa kAma che? eTale ja janaka videhI kahevAyA. yAjJavAkaya muni beThA che. sabhA bharAI che; pravacanane samaya thaye che paNa janaka AvyA nathI. eTale muni pravacana zarU nathI karatA. ghaNA ziSyo ane sanyAsIo akaLAI uThe che. guru tarapha game teTalo pUba bhAva hoya paNa amUka vakhate pitAnuM dhAryuM na thAya te AkSepa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 karavA lAgI jAya che. guru ziSyanA ane sanyAsIonA mananI akaLAmaNa samajI jAya che. evAmAM janaka Ave che ane muni pravacana zarU kare che. viSayane rasa jAmyo che ke bUma paDe che -"deDe, doDe ! Aga aMtaHpuramAM lAgI che ! sabhAmAM bhaMgANa paDyuM. kaI e vicAryuM ke jhUpaDImAM mAre lagoTa paDyo che, koInuM kamaMDaLa hatuM, badhuM baLI jaze, ema dhArIne eka UTho, bIje UThayo, ane ema AkhI sabhA UThI gaI. ekamAtra zrotA janaka rahyA. pravacana cAlatuM hatuM. gurue pUchyuM, "janaka khabara cheaMtaHpuramAM Aga lAgI che." janake kahyuM : "bhale lAge ! atyAre huM zatA . mane je tatva maLI rahyuM che te pharIthI nahIM maLe !" mithilAyAM dahyamAnAyAM na me dahati kiMcana -mithilA bhale AkhI baLe - emAM mAruM kaMI baLatuM nathI. Ane artha e thayo ke pahelAM tAdAmya hatuM atyAre taTasthatA che. rAjyanI pharaja UbhI thAya te vakhate prajA mArI che. tenA kalyANamAM samaya ja joIe. te vakhate tAdAmya hoya che. paNa AtmakalyANa mATe samaya nakkI karyo che tyAre taTasthatA AvI jAya che. prasaMga pUre thayo. badhA ziSya ane sanyAsIo AvIne besI gayA. yAjJavalkaya munie kahyuM ke kema? tamArAM daDa-kaMmaDaLa ane loTa badhuM salAmata che ne ?" - ziSyoe kahyuM : "hA !" muni kahe : "A janaka rAjAnuM tamArA karatAM vadhu jatuM hatuM chatAM te na UThaDyA kAraNa ke te jijJAsu bhakta che. have tamane khyAla AvI gayo haze ke huM pravacana zA mATe zarU karatuM na hatuM !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 rAmano prasaMga : rAma vanavAsa jAya che. pitA mRtyu pAmyA che. haju zrAddha karavAnuM paNa bAkI che. tevA vakhate bhArata Ave che. badhA saMmata thaIne rAmane pAchA bolAvavA jAya che. rAma mAtAnI ane pitAnI AjJA mATe vanamAM jatA hatA. e ja mAtA ane pitAnI AjJA ayodhyAmAM pAchA AvavAnI thatI hatI. gurue paNa kahyuM ke tamAruM vacana pUruM thAya che. have pAchA pharo. paNa rAma mAnatA hatA ke je samAja avyakta rIte mane joI rahyA che, je vacanapAlanathI saMskRtine vikAsa thato hoya te bautika sukhasagavaDa mATe pAchA javAya nahIM. svarAjya vakhate gAMdhI jelamAMthI chUTayA ke De. hariprasAda yAdI ApI ke bApu ApanuM vacana che ke svarAjya maLaze tyAre huM AzramamAM pAcho AvIza. te, have padhAre ! ApanuM vacana pUruM thayuM. paNa, gAMdhIjIe kahyuM ke sAcuM svarAjya AvyuM nathI eTale mAre mATe Azrama dUra che. noAkhalI najIka che, tyAM javAnI pahelI pharaja che. mAtA, pitA, guru ane prajA e badhA sAthe ATalI badhI tadAtmatA hovA chatAM rAma gayA nahIM, pitAnA zrAddha mATe paNa gayA nahIM; paNa, pelA jaTAyu jevA pakSInA zrAddha mATe rokAyA. yogIone paNa durlabha evuM pelA gIdha pakSInuM piMDa tarpaNa karyuM. eja emane prasaMga ke kevI sAtheno che, jeNe temane vananI vidAya ApI e ja kaikeyI bharata sAthe AvIne rAmane pAchA lAve che tyAre rAma sarvaprathama vaMdana kaikeyIne kare che. putra sauthI paheluM vaMdana mAne kare. moTAne kare; paNa temAM sagImAne pahelAM kare ahI ne rAma kaikayIne oramAna mAne; jeNe vanavAsa Apyo hato tene vaMdana kare che. kAraNa ke, tene kuTilabhAva cAlyo gaye hatA; saraLabhAva AvI gayA hatA. vaLI tene saMkoca paNa raheo hato ke rAmanuM hRdaya junarama thaI gayuM hatuM tyAre mAruM hRdaya patthara thaI gayu hatuM. have huM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuM moDhuM laIne rAma pAse jAuM ? rAma te udAra che temane kaMI nahIM lAge ? paNa, mane sAle che. rAma A badhuM jANI gayA hatA. kAraNa ke te mAnasazAstrI hatA. temaNe vicAryuM ke je thAya che te sArA mATe. je temaNe nimitta ApyuM hota te RSimunione saMga na thAta. te uparAMta rAme valakala paheryA hatAM. vanavAsI thayA hatA, chatAM teo vahevAra cUkatA na hatA. tAdAmyatA ane taTasthatAne teo barAbara samajatA hatA. rAmane eTalA mATe ja maryAdA purUSottama zrI rAma kahevAmAM Ave che ane temanAM jIvanamAM bhAratIya saMskRtinA Adarzo e rIte vaNAyelA Ave che ke temaNe jAte je prabhAva te kALe pADyo haze tenA karatAM, rAmanAmane mahimA vadhAre prabhAva pADe che. kavi dulA kAga eka bhajanamAM kahe che ke "rAmane thAya che ke mAre prabhAva ATale hoya to mArA nAmane prabhAva keTalo hoya ? eTale eka patthara laIne pANImAM pheMke che paNa te DUbI jAya che. rAma zaramAI jAya che. sAthIo kahe che ke mahArAja bhUla tamArI nathI. tamArA zarIravyApI ahanI che. vaLI Apa jAte jene haselo cho tene bacavAne vAre kayAMthI hoya !" moTA mANase paNa bhUla karI bese che. vyakitagata ahaMnA zikAra banI bese che. rAma karatAM rAmanuM nAma vadhI jAya che. Aje paNa rAmAyaNa vAMcIne lAkha mANase potAnA AtmAnuM kalyANa karI zake che. Ano artha e thayo ke tAdAmya ane taTasthatAne samaje. jyAM ekarUpatA karavAnI hoya tyAM tema kare paNa, jyAM deSa pesatA juo ane chUTI javAnuM hoya tyAM tarata chUTI javuM-taTastha thaI javuM ! taTasthatA eTale? keTalAka loko taTasthatAne artha e kare che ke tIre UbhA jetA rahevuM ke tamArI kema cAle che ? teo ema kahe che ke saMsAranA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ragaDAjhagaDAmAM kANuM paDe? paNa kharekhara to je UMDuM aMdara jhaMpalAve nahIM tene sAcAM motI maLatAM nathI. jeNe tAdAtma na sAdhyuM heya te kharI rIte tATastha na sAdhI zake. kAraNa ke jeNe tAdAtmatA (AtmIyatA) sAdhI hatI nathI tene te lokone kaMI kahevAno adhikAra rahetuM nathI. pahelI cUMTaNI vakhate mAruM comAsuM naDiyAdamAM hatuM. tyAre zrI. ravizaMkara mahArAja maLavA AvelA. temaNe kahyuM ke "huM A cUMTaNInA dalagata rAjakAraNamAM bhAga levAne nathI." meM kahyuM: "tamArA jevA taTastha mANase cUMTaNImAM rasa nahIM le te sAruM narasuM prajA kevI rIte pArakhI zakaze? ane Apane vaLI kyAM pada-pratiSThA va. levA che, Apane te prajAne sAcuM mArgadarzana karavuM che. emAM dalabata rAjakAraNa Apane cetuM nathI. temaNe paNa sAmethI kahyuM : "tamArI vAta sAcI che. je loko rAjya racanAmAM bhAga letA nathI te lokone rAjyano virodha karavAne adhikAra rahetuM nathI. eTale mAre cUMTaNImAM rasa laI, prajAne sArA mANasane cUMTavA mATe viveka batAvavo joIe." rAjakAraNamAM rasa le tene artha e nathI ke rAjyamAM javuM; paNa bahAra rahIneya lokone ghaDI zakAya che. gAMdhIjI Aja rIte kAma karatA hatA. svarAjya meLavavA mATe temaNe paLe paLa kharacI; svarAjya AvyuM eTale khasI gayA. svarAjya apAvavA sudhI temanI tAdAtmatA hatI paNa zAsana saMbhALavA ke hoddA upara javA aMge taTastha rahyA. keTalAka taTastha loko hatA teo pharaja mATe aMdara gayA. A vAtane barAbara vicAra karavo joIe. apramANika mANasone sAdhue pratiSA Ape tyAre guNa pAchaLa rahI jAya che. sattAdhArIonI pratiSThA thaze to lokasevakenI pratiSThA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAjue rahI jaze. bhAratIya saMskRtie jyAre ekatarapha otaprata thaIne rahevAnuM kahyuM che, tyAre bIjI tarapha ene supariNAmanI svakhila AzAothI taTastha rahevAnuM sUcavyuM che. eTale ja ApaNe bhAratIya janajIvanamAM paNa e vinamratA ghaNuM aMze joIe chIe. ApaNe atyAra sudhI traNa aMgo-(1) vizvakuTuMbitA, (2) anAmaNavRtti ane (3) tAdAmya ane taTasthatA e upara vicAra karI cUkyA chIe. bAkInA aMga upara have pachI vicAra karIzuM. carcA-vicAraNA tAdAbhyatA ane taTasthatA banne joIe. zrI. pUMjAbhAI: hemacaMdrAcArya tadAtmatA sevavA chatAM rAjakAraNathI taTastha rahI zakyA. gAMdhIjI jevA paNa rahyA. Aje 5. javAharalAla jevA gRhasthI chatAM rahI zake che." pU. nemimuni : "pachI Aje zI khAmI rahe che? pati javAharalAla jevA hevA chatAM dezamAM gaDabaDa vadhatI jAya che?" pU. daMDI svAmI : "janaka paNa joIe tema yAjJavAkaya paNa joIe. eka pratyakSa pravRttimAM hatA, bIjA pratyakSa nivRttimAM hatA. chatAM bannenA anusaMdhAne te yuganI sarvAgI krAMti thaI. Ama bane prakAre tAdAmya ane taTasthatA sAdhuomAM paNuM joIe; sAdhakomAM paNa joIe. Aje te pitapatAnA nAnA vartuLamAM tAdAo hoya che paNa moTA vastuLa pratye taTasthatAne dAvo karIne khasI javAya che." zrI. mATaliyAH "bane na hoya to anartha thavAne moTe saMbhava che. islAmanA AraMbhamAM niraMjana nirAkAranA tAdAo upara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTaluM badhuM jora apAI gayuM ke taTasthatA gANa thatAM, bhUta-parastI (mUrti prajA) upara tUTI paDavAnuM thayuM. pariNAme te samAja jhanUnanA mArge dero. tyAM tAdAmya ane taTasthatAnI samatulA tUTI paDI. tyAre zaMkarAcAryajIe badhA de vacce eka deva-devI zaMkarapArvatIne mUkyA. aneka devadevIonI pUjA pAchaLa te mULe maThAne vAdhe hato. temaNe kahyuM vadhArAnA devane kAM pAlakhImAM rAkhe, kAM pIpaLA nIce rAkhe. eka devathI saMtoSa na thAya te pAMcane pUje ! temanA e prayatnathI be kAryo thayAM - (1) vikendrIkaraNa (2) kramika pUjA bhUmikA. pahelAM pAMca devanI upAsanA, pachI eka devanI upAsanA ane chevaTe avyakata brahmamAM lIna thaI javAnuM. A te samajavA jevI vAta che. paNa te vAta lokone gaLe UtarI kAraNa ke ahIMnI prajA tAdAmya ane taTasthatA ane ghaDAyelI hatI." keTalAka prasaMge : zrA. devajIbhAIe beeka prasaMge varNavyAM. eka to e ke - eka kheDUta maMDaLanA AgevAna kheDUtane eka mAladhArI sAme pUrvagraha hatA. eka vAra enA eraDAnA cheDanuM bhekhANa te beDiMganI gAyoe kareluM; paNa temAM pelAnAM Dhera AvatAM kesa karyo. zaramAzamIe be kheDUtoe ghara beThA paMcakyAsa karyo ane sATha rUpiyA daMDa nAkhyo. kheDUta maMDaLa AgaLa kesa Avyo. paNa teNe paMcakyAsa karanAranuM sAca lIdhuM. gAmanA cekiyAtanuM sAcuM kaDhAvIne mAtra nAmanA nuksAna badala pAMca rUpiyA ApavAnuM nakkI karyuM. vakIle pelA kheDUtane bhaMbheryo ke "A kheDUta maMDaLa tamAruM udhuM ja mAraze. tamAre kesa lAvo mArI pAsa" adAlatamAM kesa gayA, paMcanAmAvALA be kheDUta paikI eka te saccAInI vaphAdArInA badale kheDUtanI zarame dorAI korTamAM huM be. vakIlanA kahevAthI kheDUte khoTo muddAmAla hAjara ka;i e 475 eraMDAnA mULiyAM hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ adAlatane te pUrA joIe. teNe kahyuM: "bhAI tAre AnI sAme zuM kahevuM che ?" eNe kahyuM: "dIkarAnA segana khAIne sAcuM kahe te badhu ye sAcuM mAnI lauM. bAkI mArA dIkarAnA sama khAIne kahuM chuM ke A badhuM tarakhaTa che." tarata pelA kheDUte sAcuM kabUlI lIdhuM. evo ja eka bhADuAtane kisse hato. mAlikaNa mArA pheine putrI hatA paNa sagAvAda na karatAM, huM jANato hato ke pele bhADuAta sAce hate. eTale enI vAtane Teko Apyo. prathama te bahenane khoTuM lAgyuM. pachI temane mArA upara sAre bhAva thaI gayo. evI ja rIte eka bhADuAte pitAnA makAnamAM rahetI musalamAna bahene anyAya karyo hato ane mane phesalA viSe pUchyuM. bAI sAcI hone mAre tenA pakSe UbhA rahevuM paDyuM. pahelAM te muzkelI paDI paNa aMte te satya ane nyAyane ja jagata jue che. durbhAgye eka kissAmAM jaina sAdhu paNa sagAvAdamAM taNAyelA paNa aMte te temane paNa samajAyuM. ' kahyuM: "je AvA vyakitagata kissAmAM Apa rasa lo cho; to sAmudAyika praznomAM satya-nyAya jALavavAnA rasamAM preraNA ApatA ApanI sAdhutAne kyAM bAdha Ave che? ekadama nahIM, paNa dhIme dhIme te gaLe vAta Utare ja che. sAce te kyAM tAdAmya keLavavuM ane kyAM taTastha rahevuM ene viveka e ja A aMgeno pAyo che. (24-7-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) bhAratIya saMskRtimAM anAyAsa-AyAsa bhAratIya saMskRtinAM traNa aMgo upara vivecana atyAra agAu thaI cUkyuM che. Aje tenA cothA aMga anAyAsa-AyAsa e upara vivecana karavAnuM che. sAmAnya vahevAramAM anAyAsa zabda ghaNe pracalita che. "mane anAyAse A lAbha maLyo !" eTale ke koI paNa puruSArtha vagara ke ochI najIvI mahenate te lAbha thaze. tyAre AyAsane artha te puruSArtha ja thAya che. bhAratIya saMskRtinI viziSTatAomAM sahaja bhAve puruSArtha kare. parANe kheMcAIne ke johukamIthI na karavo. e upara ghaNuM mahatva ApavAmAM AvyuM che. tAdAmya ane taTasthatA keLavavA mATe anAyAsa-AyAsa eTaluM ja jarUrI che. jene ApaNe niSkAma karmayoga kahIe chIe tenI A vahevArika bhUmikA agara te vikamanI bhUmikA gaNAvI zakAya. Ane samajavA mATe rAmacaMdrajInuM jIvana ghaNuM upayogI thaze. rAma-prasaMge : rAma vanavAsa javA taiyAra thayA tyAre sagA saMbaMdhIomAMthI koI temane bhAthuM-pAthe sAthe laI javA ApatA nathI. dazaratha mahArAjAe ratha Ape ane sumaMta sAthIne temaNe kahyuM ke "mane rAme bahu vahAlA che. tuM ene rathamAM besADIne laI jaje. prajA paNa sAthe che. prajA premathI rAma muMjhAI jAya che. paNa bha. rAme chevaTe rathane ane sumaMta sArathIne pAchA mokalyA. ane prajAne paNa premathI samajAvIne pAchI mokalI. ghaNIvAra atiprema mANasane ghelo banAvI mUke che. paNa rAma vidAya thAya che. have vicAravAnuM e che ke je rAme be traNa divasanuM bhajana sAthe lIdhuM hota te vadhe hato? kaMI nahIM te phaLAhAra sAthe tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ hate ! paNa ahIM anAyAsa-AyAsane siddhAMta zarU thAya che. kudarata upara vizvAsa rAkhIne teo cAle che. ane jaMgalamAM gayA pachI jarUra paDI te pramANe anAyAse je vanaphaLe ke kaMda maLyA tene AhAra kare che. ApaNe tyAM jaina zAstromAM, saMto mATe mAdhukarIne ullekha che. mAdhukarI eTale bhramaravRtti. bhamare aneka phUlo upara besI potAnuM jIvanapaSaNa kare che; sAthe phUlane paNa AMca AvavA deto nathI sAdhuo mATe paNa bhikSAcarInA niyamamAM tene gocarI ke mAdhukarI karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. jema gAya ghAsa care paNa tenAM mULane IjA na pahoMce. bhamaro rasa cUse paNa phUlane IjA na thAya. tema sAdhu dareka gharathI thoDuM thoDuM le ! dazavaikAlika sUtramAM kahyuM chebhaa dummassa pupphesu bhamaro Avimai rasaM, Naya pupphakilAi soi piNei apANo / e meya samaNA muttA meM bhavaMti aNissiyA nAMNApiMDa rayA daMtAM tena kuMaiti sAduLoAma zarIrane poSaNa ApavuM e dharma ane chatAMye koIne bhArarUpa na thavuM e paNa dharma; e che anAyAsa-AyAsane artha. sAdhu purUSa te AvuM jIvana jIvI zake paNa rAmanuM zuM ? rAma te rAjAnA kuMvara, suvALuM jIvana chatAM temaNe saheje maLyuM te ja lIdhuM. gherathI kaMI ja na lIdhuM. A AhArane prazna temaNe anAyAsa AyAsa vaDe ukelI lIdhe. e sivAya paNa zrIrAme ghaNA prazno, A siddhAMta vaDe ja ukelyA che. rAvaNa sAme yuddha thayuM. raghuvaMzamAM-mAghamAM kahyuM che ke Ane A rAvaNa pUrvajanmamAM anekavAra rAma sAthe laDe che ane bhagavAnanA hAthe maraNa pAme che. siMha sAme hiraNyakazyapu rUpe, evI ja rIte rAma sAme rAvaNa rUpe Ave che. eTaluM ja nahIM tyAra pachInA avatAromAM kRSNa sAme kaMsa rupe Avyo, evI paNa mAnyatA che. ahIM paNa rAvaNane mAre che tyAre tene mAravAno prayatna anAyAsa-AyAsa rUpe ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra koI ema kaheze ke pitAnI patnIne rAvaNa upADI gayo eTale temaNe rAvaNa sAme yuddha karyuM. emAM zuM moTI vAta thaI? A ja eka saMvAda ziva-pArvatI vacce paNa cAle che. satI kahe che: " tame rAmane gurU mAne, praNAma kare, e kevuM? sAmAnya purUSanI strIne koI laI gayuM hoya to tene pati vilApa kare tema Ane pati paNa vilApa kare che ! e to sAmAnya mANasa che tene tame pUjya kema gaNe che?" enA javAbamAM zaMkara tene mahatvanI vAta kahe che. yAjJavalakya RSine bhAradvAja jevA kahe che: "mAre ApanI pAse rAmakathA sAMbhaLavI che!" yAjJavalkaya kahe che: "tamAre bhAva huM samajI gayo chuM. mana, vANuM ane karmathI tamAro bhAva rAma upara che huM e jANuM chuM. paNa lokone A badhe khyAla ApavA khAtara mArI pAse kathA kahevaDAvo cho !" A vAta anAyAsa-AyAsa sUcaka che. keTalAka loko kahe che rAma sItAne laIne duHkhI thaI gayA ? emaNe rAvaNane ghaNuM rAkSasone mAryA ? te kaI rIte pUjya banI zake ! tene tALo maLato lAgato nathI. paNa, rAmane sItAno viraha thayo enuM bahu duHkha na hatuM. paNa duHkha e hatuM ke eka mANasa sAdhune veza paherIne AvuM kharAba kRtya karaze te loko sAdhuo prati napharata karatA thaI jaze. napharata thaze eTale nAstika thaI jaze ane jIvana cUMthAI jaze, eTale temane sItAne pAchI lAvavA mATe yuddha karavuM paDyuM-rAvaNano nAza karavo paDyo te anAyAsa-AyAse ardhaganA prati AvI paDeluM temanuM kartavya hatuM. rAmacaMdrajIne loko maryAdA-purUSottama kahe che. temanA dareka kAmanuM anukaraNa karIe to paNa vAMdho na Ave. temane sItAnA viyoganI vedanA che tyAre temane ema na thayuM ke "bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 sItA gaI te javA de, ApaNe vanamAM ArAmathI pharazuM ! teo patnIne kharAM svarUpe ardhAganA mAnatA hatA eTale teo zodhatA zodhatA laMkA sudhI pahoMcyA. sItAe paNa ekavAra hanumAna pAse uccAreluM : "mArA mATe rAmanA hRdayamAM sthAna che? teo mArI ciMtA kare che?" hanumAne dilAso ApatAM kahyuM : eTale ja te mane mokalyo che?" strIpurUSanI ardhAganA che. bane maLIne eka thAya che. eTale banne sahabhAgI che. sItA vagara rAmane kyAMthI sukha maLe ! rAmane paNa kAMI nAnI moTAI na hatI. je koI maLe tene vAtsalyathI paMpALe. zabarI maLe che to tenAM ajIThAM bora khAya che. zabarI paNa kevI? bhUgoLanuM tene keTaluM jJAna che? pravarSaNa parvata, paMpA saravara tathA AgaLa laMkA sudhIno kevo rasto batAve che. rAme vAlIno vadha karyo. tyAre te kahe che: "Apa te samabhAvI che ! te huM tamAre duzmana kevo ane vAlI tamAre mitra ke rAma kahe che: "bhAI! te je kAma karyuM che te be TuM karyuM che. bhAratIya saMskRtine ghAta karanAruM che. samAjamAM cAra ago pavitra rahevAM joIe-kumArI kanyA, nAnAbhAInI vahu, putra vadhU ane bhaginI. sugrIva mane madada karaze e mATe tene mAryo nathI paNa saMskRtinI rakSA mATe Ama karyuM che tAre jIvavAnI IcchA che? je hoya te mArI pAse evI kaLA che ke huM tane jIvADI zakIza." tyAre vAlI kahe che: "nA! ApanA jevA pavitra purUSanA hAthe mAruM mRtyu kayAre maLe ?" Aje jene zrAvako je ke AkSepa kare che. kharI rIte to bhagavAnanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma letAM paMDita maraNa Ave tevuM paDe che. tyAre rAmane muktimAnI purUSa tarIke lekhyA che; TALI zakyA nathI. AvuM rAma nAmanuM che. vAlInA maraNa bAda sugrIvane gAdI eNpI. sugrIva ane tenI patnI maLyAM. prasaMge badhA patI gayA. te vakhate praveSaNa parvata upara rAma-lakSmaNa vicAra kare che ke sugrIve visarAvI dIdhuM! have zuM karazuM? e kAma kevaLa rAmanuM na hatuM. AkhI nArI jAtinA saLaMga praznonI hAramALa hatI. zabarIne uddhAra, sugrIva patnIne uddhAra ane have sItAne uddhAra ! lakSmaNa kahe: "sugrIva te kRtagna thaI gayA lAge che. bhegavilAsamAM paDI gaya lAge che. tene khUba ja krodha caDhe che. rAma kahe: "ciMtA na kara ! badhuM sAruM thaze!" sugrIvane AnI khabara paDI jAya che. anAyAsa-AyAsa zarU thAya che. lakSmaNa pAse te Ave che ane kSamA mAge che. rAmane page paDe che ane kahe che ke viSayavAsanA evI che ke mANasane madamAM DUbADI de che." te vakhate rAma, lakSmaNa, hanumAna ane sugrIvanA vicArone anAyAse yoga thaI jAya che. sakhubaI daLatAM daLatAM bhagavAnane yAda karatA ane bhagavAna madade AvatA. bhagavAna mahAvIrane abhigraha ane yogAnuyoge caMdanabALAnI evI sthiti paNa anAyAsa-AyAsanA yogonuM pratibiMba pADe che. gAMdhIjIne prasaMga : kyAreka kayAreka vizvane anubaMdha e hoya che ke banne cAhatI vyaktionI bhAvanAo eka ja rUpe pariName che. kasturabAne bharatI vakhate icchA thAya che ke mAruM mAthuM gAMdhIjInA khoLAmAM heya te sArUM ! bIjI bAju gAMdhIjIne pharavA javAnI IcchA thaI paNa pAcho vicAra Ave che ke "bA bimAra che! Aje nA pharavA jAuM te !" bAnI paNa IcchA hatI. Ama bannene yoga thaI gaye. anAyAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 AyAsane tALe maLI gayo. bApunA khoLAmAM bAnuM prANapaMkheruM UDI gayuM ! bApune te vakhate bahu asara na thaI paNa jyAre temanI citA baLe che tyAre gAMdhIjI ekITase joI rahyA che. tyAre devadAsa vagere kahe che "bApujI! have tame jAva !" te vakhate AMkhamAMthI azrubiMduo sarI paDe che. Ane artha sAthIne viraha kahIe te khoTuM nathI. gAMdhIjI bolyA : "ATalAM varasa sAthe rahyAM e sAthI paNa cAlyAM gayAM !" anAyAsa-AyAsa navI praNAlikA mATe : badalAtA samaya pramANe jUnI rItenAM baMdhane toDI navI prathA dAkhala karavA mATe A anAyAsa-AyAsa ghaNuM mahatvanuM che. mAtaMga kaSi pAse zabarI nAmanI yuvAna bhIla kanyA Ave che ane mAgaNI kare che ke "mAre ApanI pAse abhyAsa karavo che. ahIM AzramamAM rAkhaze ?" naSine vicAra thayo ke "zi viSedha karaze. tenAM be kAraNe che. eka to pachAta komanI che. ane vaLI yuvAna strI che. te uparAMta lokone paNa virodha thaze." tyAre RSinA manamAM bIjo vicAra e paNa AvyoH "e eka guru pAse AvI che. tene koI paNa bolAvavA nathI gayuM. anAyAse AvI che te zuM kAma kADhI mUkavI. je kADhI mUke te AyAsa thaI jAya !" eTale kahyuM : dIkarI ! bhale tuM ahIM rahe, paNa kALajI rAkhaje kAraNa ke tuM kumArikA che. yuvAna che ! eTale e rIte raheje ke koIne meha na thAya !" ziSyone A gamatuM na hatuM ! AvI pachAta bhIla komanI kanyAne rAkhe, temAM ApaNuM hINuM dekhAya ! paNa, gurune be bAjanI javAbadArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI. ziSyone sAcavavA, temane zikSaNa ApavuM; bIjI bAju zabarIne khoTuM na lAge, tenuM saheja paNa svamAna na haNAya te paNa jovAnuM hatuM zabarI paNa samajI gaI ke je mAre ahIM rahevAnuM che te mAtaMga RSine badhI rIte anukULa thavuM ! bhale mAre sahana karavuM paDe ! jJAna levuM che te sukhedu:khe rahevuM ane samanvaya karatA javuM. gurue paNa viveka vAparI badhuM goThavI ApyuM. Ama anAyAsa-AyAse badhuM goThavAI gayuM. parasparanI samAna IcchAne suyoga anAyAsa-AyAsathI thAya che. amArA guru pU. nAnacaMdrajI ma. sA. gAMdhIjIne maLavA jatA - jijJAsu bhAve maLavA jatA. kAraNa ke emanAmAMthI kaMIka jANavA maLe e IcchAe jatA, paNa gAMdhIjI kAyama mahArAjane vaMdana karatA. sAdhvI ujajavalakumArIone paNa vaMdana karatA. eTale temanI jJAna prAptine Azaya jaLavAta. sAthe gAMdhIjI paNa temane namana kare che ema loko mAnatA, kharekhara te gAMdhIjI mAnatA ke sAdhu-saMto pUjanIya che. " uparanA je badhA prasaMge rajU karavAmAM AvyAM; te rAma-vAlIne prasaMga, gAMdhI-kasturabAne prasaMga, rAma ane rAvaNane prasaMga anAyAsaAyAsane siddhAMta sUcavI jAya che. anAyAsa- AyAsa pAchaLa svArtha na have joIe: ghaNI vAra A anAyAsa - AyAsane upaga pitAne svArtha sAdhavA, sattA jamAvavA ke badalo levAnI bhAvanAe, prasaMge gotatAM karavAmAM thAya che. ene takavAda kahevAze! samAjane huM paNa eka aMga chuM, ane te svastha-zuddha na rahe to huM paNa svastha zuddha na rahI zakuM; te mATe mane prasaMge maLe, mAre puruSArtha karavuM joIe e khare anAyA sAyAsa gaNAze. ' nuM ? " , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 jema eka kuTuMbamAM koI vaDA che-tenI paNa pharaja che ane nAne che tenI paNa pharaja che. teo parasparanI pharaja samajI eka bIjAnuM kArya kare che, tevI ja rIte A vizALa meva samAjanA mULabhUta prazno sAme AvatAM tene nikAla karavo paDe te anAyAsaAyAsamAM gaNAze. sAdhusaMte mATe paNa A aMge vicAraNIya che! Aje ghaNuM saMte "ekAMta AtmavAda"nA bahAnA heThaLa tenAthI dUra bhAgavAne prayatna kare che te khoTuM che. sAce saMta kadi AvA anAyAsa-AyAsanA prasaMgothI pAcho na pharI zake ! te mATe potAnI parivajyA daramiyAna prasaMge upasthita thatAM kAryakartA, netA ke samAjane lakhavA yogya lakhIne ane bolavA yogya bolIne ghaTatuM karavuM joIe. khAdIne, harijaddhArane temaja svadezIne prazna Avyo tyAre pU. javAharalAla ma. sA.e chaDecoka evA spaSTa vyAkhyAne ApyA che. te vakhatanI aMgreja sarakArane temanI pAchaLa chUpI polisa rAkhavI paDatI. svAmI vivekAnaMde gulAma bhAratIyone jAgRtinI je hAla saMbhaLAvI che te AjanA vedAMtI sanyAsIoe vicAravA jevuM che. AnI virUddha ghaNIvAra evuM sAMbhaLavA maLe che: "ApaNe zuM? prazno ukelavA zA mATe ? e to lokasevakonI ala upara cheDI devA joIe ! lokasevako paNa potAnA zradheyanuM evuM anukaraNa kare to pachI prazno ukelAya ja nahIM, ane lokaghaDatara thAya nahIM. eTale sAmAjika kAryakare, satae, netAoe jyAre prasaMge UbhA thAya tyAre tene ukelavA mATe lokasaMgaThane UbhAM karavAM joIe ane te anAyAsa-AyAsa ja gaNAze. te vagara saMskRtinI surakSA ane saLagatA nahIM Ave. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ carcA-vicAraNa lagaThane paNa anAyAsa - AyAsa ja che: pU. naiminie AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : sarvodayI kAryakare kahe che ke, "tame prazno sAme jaIne lo che te anAyAsa-AyAsa nathI, athavA saMgaThane banAvavAnI vAta karo cho te anAyAsa-AyAsa nathI. te ApaNe mane levA ke nahIM? saMgaThana banAvavAM ke nahIM ?" AnA upara vicAraNuM karatAM zrI. pUjAbhAIe pAlanapuranA DokaTarane dAkhalo TAMkI kahyuM ke te anAyAsa-AyAsa kahevAya. paNa ApaNe ahIM chIe ane lakattAmAM kaMIka thAya te anAyAsaAyAsa na kahevAya. pAlanapuramAM munizrI hatA ane bAreTa kanyAne prazna mALe, ene levA, tema ja e prazna chevaTe te sAmAjika saMgaThana upara choDI devAyA hatA. saMta-sAdhuo te jagatanA che eTale maryAdA anusAra temaNe badhAye prazro levA joIe. samAja saMgaThane banAvI te dvArA temaNe tene ukelavA joIe. khare vakhate praznothI kaMTALe ke nAsabhAga kare te na cAle!" zrI. mATaliyA : "vinobAjInI vicArasaraNI evI che ke pote mAtra vicAra Ape che. dharmane AjanA vijJAna yuganI bhASAmAM mUkI ? paNa, kAma te bIjA kAryakaroe ja karavuM joIe. vinobAjI parivAjA brahmacArI ke saMta bhale heya. paNa kAryakaro paikI ghaNA kAryakSetra laIne beThA che; bAlabaccAMvALA paNa che. temaNe te mitapitAnI maryAdAnusAra prasane laIne prajAsaMgaThana dvArA ukelavA ja joIe, saMta vinobAjIe zrI. nAnAbhAI bhaTTa jevA vyApaka asaravALAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyApaka kAma laI parivrAjaka banavuM joIe ema kahyuM. paNa ghaDAyelA kAryakaroe te nAnA kSetramAM besI, ane laI vizALa draSTi sAme rAkhI ukelavAnuM kahyuM. badhA ja pharaphara kare ane vAta karyA kare te prae te ghaTe ja nahIM !" A aMge carcA-vicAraNAnuM tAraNa e nIkaLyuM ke - "saMgaThane AdhyAtmikatAne dhyAnamAM rAkhI UbhAM karavAM e anAyAsa-AyAsa ja che. kAraNa ke saMgaThane Aje moTAbhAge evAM che ke je Arthika ane rAjakIya lAbha mATe thayAM che. eTale vyApaka draSTivALAM, sarvAgI rIte ekamekanAM anusaMdhAnavALAM saMgaThane haze ke UbhA thaze te ja AyAse UbhAM thayelAM kRtrima ke ekAkI saMgaThane sAme thaIne ghaNI jaTila praznone sAce ane kAyamI ukela AvI zakaze. svArtha ke ahaMkAranAM vAhanarUpe saMgaThane na banavAM joIe. ane evAM saMgaThane bane te ene virodha thavo joIe. e ja rIte e bhUmikAmAM jovA jaIe te sarvodayI saMgaThane jarUranAM che te ja rIte rAjya saMgaThananI zuddhi mATe tenI sAthe anusaMdhAna paNa te saunuM kAyamI rahe te jarUrI batAvAyuM hatuM. . (31-7-61) * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 4 ] anAyAsa--AyAsanuM vivecana gayA vakhate ApaNe ana yAsa-AyAsa upara vicAra karI gayA chIe. bhAratIya saMskRtinA A aMgane zabda jarA samajavA kANuM paDe che. eTale ene saraLa artha' ane vadhu vivecana jarUrI che. purUSAya te karavA paNa te sahaja hovA joI e, have sahaja purUSAya kone kahevA e savAla UbhA :thaze. ghaNIvAra sahaja purUSAnA niya karavA adhaza thaI jAya che. ghaNA ema paNa kaheze ke sahaja purUSAyanI vAta karI che te A sagaDhane UbhAM zA mATe karo che? tenA javAba eTalA ja che ke jyAM kharAba kAma mATe aniSTa saMgaThane UbhAM thayAM hoya tyAM ISTa - sArAM saMgaThanA karavAM ja paDe. e vagara vizvAsayanuM dhyeya sadhAtuM nathI, baMdha tUTI paDe, cAre bAju pANI nIkaLavA mAMDe ane apAra nukazAna thAya te vakhate baMdhane joDavAnA ke sAMdhavAnA prayAsa karyA sivAya chUTakaiA ja nathI, te vakhate ema kahIne na besI rahevAya ke "dhAyu haze, te pramANe kudarata karaze. huM te beTho chuM!" e kharAbara nathI. . A te gAjJALakanA niyativAda che ke " jagatamAM banavA joga baMne che. emAM kAI pheraphAra karI zakatuM nathI." AmAM purUSArthavAdane avakAza rAkhyA ja nathI. A ekAMta niyativAdane bhagavAna mahAvIre mithyA kahyo hate. teo ema kahetA : " banavA kALa banyu che enI khAtarI zI che? tame kane joI zakatA nathI,sabhava che ke tame je navu kama' karA che! tethI sArU pariNAma paNa Ave athavA pahelAM karatAM mAruM pirAma paNa Ave. eTale saMskRtinI rakSA mATe dravya, kSetra, kALa, bhAva pramANe sahaja purUSAtha tA karavA ja paDaze. " dhAyuM. dhaNInuM thAze re !'' e vAkaya ALasu leAketu che. .: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat *. www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ te chatAM ApaNe ekAMta purUSArthavAdane sAcuM kahetA nathI. kAraNa ke tema karavA jatAM cAvakine vAda AvI jAya che ke "je samaya maLe che, emAM sukhabhega karI lo ! paraloka koNe dIThe che? kone khabara pachI zuM thaze AvA ekAMta purUSArthavAdane bhagavAna mahAvIre niSedha karyo che. eTale anAyAsa - AyAsamAM eka bAju gozAkanA niyativAdane choDIne pravRtti karavAnuM sUcana che, jyAre bIjI bAju Aje je bhautikavAdI pravAha cAle che tevA avicArI purUSArthanI nivRttinuM sUcana paNa che. saMskRti- rakSA mATe agatyanuM aMga Aje AdhyAtmika lokomAM saMskRti-rakSA mATe paNa nivRttinA nAme comera niSkriyatA vyApI che. temAM sakriyatA lAvavAnI jarUra che. paNa te kaI rIte lAvI zakazuM? enA upara vicAratA mane jaina sUtra uttarAdhyayanI gAthA yAda Ave che - ... asaMkhayaM jIviyaM mA pamAyae, jarovaNIyassa hu nasthitANAM / ' ahIM batAvavAmAM AvyuM che ke jIvana asaMskRta che. jarAye-pramAda na karo! vRddhAvasthA AvyA pachI koI rakSaNa ke Azraya maLavAne nathI. asaMskRta eTale zuM? ene sthULa arthe tyAM kSaNabhaMgura karavAmAM Avyo che, paNa e baMdha besato nathI. asaMskRta eTale je saMskRtisabhara na hoya; saMskAra vihIna hoya, ke ghaDAyeluM na hoya! tevuM jIvana. Avyakti jIvana pachI sAmAjika jIvana ane tyAra pachI samaSTi jIvana ! Ama traNe jIvananA aMge vicAra karavo joIe ke e saMskRti sabhara agara to ghaDAyelAM che ke nahIM. jyAM sudhI traNe jIvane saMskRtithI pUrI rIte sabhara na dekhAya tyAM sudhI kSaNa mAtra paNa pramAda nakara joIe. A uparathI tAravI zakAya ke jyAM kSaNavAra paNa pramAda na karavAnI vAta hoya tyAM nivRtti ke nikriyatAnI te vAta ja kyAM che? UlaTe ahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaLa puruSArtha karavA IzAre maLe che. enI sAthe AjanA kahevAtA sabhya leka saMskRtine sabhyatAmAM khapAvI tene artha javuM-pIvuM, sArAM kapaDAM paheravAM ke sArA makAnamAM rahevuM, bhoga-vilAsa ke hiMsAmAM racyApacyA rahevuM; mIThI vANI uccAravI ke ucca vicAra mUkavA kare che. tevA puruSArthathI paNa dUra rahevAnuM sUcavyuM che. te aMge gAthA A pramANe che: "je saMkhayA tuccha parappavAi te pijja doSANu gayA prjjhaa| e e ahamme ti duguMchamANo kaMkhe guNe jAva sarIra bheu // " -je kahevAtA saMskRta loko che, je bIjAnI niMdA kare che, pitAnI sabhyatAnA abhiyAnamAM rAo phare che, moha ane dveSane anusaranArA che. IndriyonA viSayonA gulAma che, tevA loko adhArmika che. ema samajI deha paDe tyAM sudhI guNayukata saMskRtinI vAMchA kare. Aje saMskRtinA nAme be zabda jevAmAM Ave che -patya sabhyatA ane pazcimAtya sabhyatA. pazcimamAM civilization-nAgarikatAne vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che tyAre A dezamAM culture saMskArane vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che. sabhyatA karatAM saMskRtine vadhAre vicAra karavAno artha e nathI ke teo sabhyatA bhUlI gayA hatA; paNa saMskRtine mekhare rAkhI hatI. mANasanI sAme bhavya Adarza hoya te te taTastha paNa rahI zake ane tAdAtma (otapreta) paNa rahI zake. eTale ja saMskRtinA A aMge upara vizeSa vicAra karI pharIne karIe chIe. have anAyAsaAyAsa tema ja taddAo ane taTasthatA saMbaMdhI keTalAMka udAharaNa joIe. sama yuganAM prasaMgo : bhagavAna rAmanA jIvana prasaMgamAM eka prasaMga e Ave che jyAre hajAnacha sItAjInI zodha karavA jAya che tyAre sItAgitAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ baLavAnI taiyArI karI rahyAM che. teo trijaTAne kahe che : "basa have lAkaDAM bhegAM karI de ane citA (ceha) goThavIne saLagAva jethI huM baLIne A deha cheDI dauM !" kyAreka eka nirAzAmAM dhairya khUTI jatuM heya tyAre avyakata baLa hamezAM madada mATe Ave che. te ja vakhate sItAnI zodhamAM AvelA ane jhADamAM nAnuM rUpa karI chupAyelA hanumAnajI rAma nAmAMkti mudrikA nAkhe che. eka virahiNIne jyAre virahInuM pratIka maLe che tyAre tenA dilamAM ane AnaMda pragaTe che. mudrikA upara rAmanAma joI sItAjI vismayamAM paDI jAya che. Ama tema jue che. jhADa upara hanumAnane jue che. hanumAna temanA mananI vAta jANIne nIce Ave che; hAtha joDIne UbhA rahe che. sItAjInA manane AghAta-pratyAghAta zamI jAya che. pachI teo pUche che : "rAma mane yAda kare che ?" hanumAnajI kahe che : "Apane yAda na kare te kone kare ? eTalA mATe ja to temaNe mane ApanI khabara kADhabha mokalyo che. temanI zakitanA pratApe ja huM ahIM Avyo chuM." sItA kahe che : "bhAI tArAmAM ATalI tAkAta che te tuM have mane rAmanI pAse jaladI laI jA !" hanumAnajI kahe che : aba hiM mAtu, maiM jAUM livAi / prabhu Ayasu nahi, rAma duhAi / -mAtA huM Apane laI javAne chuM. paNa mAre Apane vidhisara laI javA che. atyAre huM Apane laI jAuM to sAmAnya nItrio bhaMga thaze. e mATe prabhunI AjJA nathI, rAmanI duhAI paNa che. maryAla paNa che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANasa prasaMga Ave, UrmizIla banI, maryAdA ke sAmAnya nItino bhaMga karI je puruSArtha kare che te anAyAsa-AyAsa nathI. eTale hanumAnajIe sItAne zodhavAne AyAsa karyo te anAyAsa hata paNa maryAdA oLa gIne sItAne laI jAta ne anAyAsa na kahevAta. kasoTI Ave tyAre saMskRtinI paraMparAnA mULa to na khevAya enI kALajI rahe ane purUSArtha karavAmAM Ave to te anAyAsa-AyAsa kahevAya. rAmanA jIvanane eka bIjo prasaMga laIe. rAma sarvAgI krAMtikAra hatA. khevAyelA sarvAgI mUlyane sthApita karanAra, temaja bagaDelAM mUlyone sudhAranAra hatA. temanuM evuM AkarSaNa hatuM ke nItipriya mANasane khecAIne temanI pAse AvavuM ja paDatuM. te pramANe vibhISaNa paNa Avyo. AsapAsanA loko kA kare che ke game te toye aMte te e rAkSasI kULane che ne ? ajAyA upara cakAsaNI karyA vagara vizvAsa kaI rIte mUkAya ! te vakhate rAma kahe che: "ApaNe ene teDavA gayA nathI. paNa, anAyAse e cAlI calAvIne Ave che to enA upara vizvAsa rAkhIne cAlavuM joIe, enI sAthe AMtare rAkhavo nahIM. sAvadhAna bhale rahe paNa, zaMkAzIla na rahe ! jyAM satya cokkasa hoya che tyAM tamane chetaranAre pote ja chetarAze. mAnI lo ke te guptacara haze te paNa ApaNe kaMi gumAvavAnuM nathI." zrI rAmamAM A vastu AvI te anAyAsa-AyAsa vagara na banI zakata. vibhISaNanuM AkarSaNa te hanumAnajInI mulAkAtanA kAraNe thayuM hatuM. laMkAmAM hanumAnajI vibhISaNanA AvAsamAM rAmanAma jue che ane temane vibhISaNane maLavAnuM mana thAya che. Ama vibhISaNa ane hanumAnajI maLe che- banne rAmapriya AtmA maLe che ane te saheje rAma tarapha kheMcAya che. dariye pAra karIne laMkAmAM javAnuM thAya che tyAre rAma kinArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara paDAva nAkhI de che. lakSmaNa dariyo joIne, pAra karavA mATe bANa mAre che. dariyAdeva hAjara thAya che ane kahe che: "zuM joIe che?" lakSmaNane A kAma rAme karavA dIdhuM kAraNa ke sahajabhAve AvatA Avezane te rekatA nathI. paNa, jyAM camatkAramaya purUSArthanI vAta AvI; te temane gamatI na hatI. eTale temaNe lakSmaNane kahyuM: "A teM purUSArtha to karyo paNa camatkAravALo karyo. e barAbara nathI!" rAme dariyA upara pula bAMdhavAnuM kAma nala ane nIlane sepyuM. teo te vakhatanA khAsa Ijanera hatA. temaNe vastukaLAnuM jJAna te vakhatanA RSi munio pAse zIkhyuM hatuM. temaNe majabUta pula bAMdhI Ape. AmAM lakSmaNane purUSArtha hato, rAmanI taTasthatA hatI. chatAM nala-nalane je purUSArtha thaye te anAyAsa hato. kheMcANe cAre bAju UbhAM karavAM, vaLAMka Apo, taTastha rahIne AvA prasaMgone vAraMvAra khyAlamAM rAkhavA, e vizeSatA rAmanA jIvanamAM hatI. kRSNa yuganA prasaMge : A anAyAsa - AyAsane eka navA svarUpamAM ApaNe kRSNa yugamAM joI zakIe chIe. tene niSkAma - karmavega evuM nAma tyAM ApavAmAM AvyuM che. purUSArtha karavAmAM kayAMya kacAza na rahe, purUSArtha karavA chatAM phaLa na maLe te chatAM taTasthatA ane nirlepatA rAkhavI e paNa anAyAsa - AyAsa che. kRSNa yuganA te aMgenAM be, traNa prasaMge A paNa laIe. | duryodhana taddana naphaphaTa banI jAya che. zrIkRSNa viSTIkAra tarIke jAya che. chevI mAMgaNe rajU kare cheH "duryodhana tuM koI paNa rIte mAnA pratIka rUpe paNa nyAyapuraHsara mAMgaNI tarIke pAMDavone pAMca gAma Apa! huM temane samajAvI zakIza !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vakhate duryodhana kahe che - sUcyagraM naiva dAsyAmi vinA yuddhena kezava / -" he kRSNa! yuddha vagara huM soyanI aNI jeTalo paNa bhAga nahI ApuM." zrIkRSNa tene yuddhamAM bhayaMkara pariNAmo samajAve che ane te na karavA samajAve che. paNa te mAnatA nathI. kRSNa pAchA phare che. te ja mANasa nirlajaja thaIne bhagavAna kRSNa pAse pAcho phare che ane kahe che: "mAre laDAI karavI che. mane madada kare !" jeNe kRSNanI ekeya vAta na mAnI, viSTikAra tarIke temanuM svAgata te bAjue rahyuM; abhimAnavaza apamAna karyuM, tene bIje koI hoya te ghasIne nA pADI de ! paNa A hatA zrIkRSNa! temaNe ThaMDe kALaje kahyuM : " tuM ane arjuna be jaNa mArI pAse madadanI mAgaNuM karavA AvyA che ! arjuna ane tuM banne mArA kuTuMbI ane mitra che. mAre tamArA banne upara sarakho bhAva che. te chatAM arjuna pahelo Avyo che; eTale mAgavAne eno hakka pale !" duryodhana vicAre che ke vAta te vyAjabI che ane te hA pADe che. zrIkRSNa kahe che : "mArI pAse be vastuo che. eka te huM pote ane bIjAmAM mArI nArAyaNI senA. banemAMthI game te eka vastu arjuna pahelAM mAgI zake che !" | duryodhana vicAra kare che ke A arjuna kayAMka senA mAgI besaze to ApaNe muzkelImAM mUkAvuM paDaze. arjuna zrIkRSNane mAgI le te sArUM! kAraNa ke emaNe zAstra-sanyAsa karyo che, eTale nirAMta raheze. arjuna ahIM be daSTie vicAre che. eka bAju sabhyatA (upara chello ziSTAdyAra saMkhyA vagere) che ane bIjI tarapha saMskRtinA pratIka samA zrIkRSNa che. have kone pasaMda karavAM ! saMskRtinI rakSA, saMskRtinA kSakathI ja thAya che. te mATe duniyAne jatI karavI hoya to jArI karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyanadekaM kulasyAyeM, mAmasyAyeM kulaM tyajet / grAmaM janapadasyArthe AtmAyeM pRthivItyacet // -kuLa mATe eka vyaktine, gAma mATe kuLane, dezanA hita mATe gAmane ane vizvAtmAonA hita mATe jamata choDavuM paDe te choDe! siddhAMta Ave tyAM te ja mukhya gaNAya; kuLa, grAma ke za tyAM gauNa gANAya. eka bAju Adarza, cetana ke siddhAMta hoya, bIjI bAja ja vAra, zarIra ke sagAMvahAlAM hoya te tyAM siddhAMta, Adarza ke cetana khAtara e badhAMne tajavAM paDe to tajavAM joIe. gItAmAM kahyuM che ke - zreyAn svadharmo viguNaH paradharmAtsvanuSThitAt -sva eTale AtmAnA dhamanI-guNenI-saMskRtinI daSTie ja pasaMdagI karavI joIe. jyAre mANasa pahADanI aNIne cheDe AvIne Ubho hoya. eka bAju dariyo hoya, bIjI bAju khAI hoya tyAre cAlavuM kharekhara bahu kaparuM hoya che. ethI ye agharUM tAdAmpatATastha ke anAyAsa-AyAsanI kasoTI thAya tyAre cAlavuM che. ane saMskRtinI daSTie ja nirNaya karyo ane mAMgaNI karI che "mane te Apa joIe che !" duryodhanane te sAMbhaLIne "hAzasAruM thayuM! " ema nirAMta vaLI. paNa ene kyAM khabara hatI ke ekabAju agyAra akSauhiNI senA karatAM paNa bIjI bAju eka kRSNanI zakti anaMtagaNuM vadhAre hatI. zrIkRSNa hathiyAra vagara paNa jIvatAjAgatA pracaMDa zaktinA pUja hatA. ane ahIM anAyAsa-AyAsa sacita thAya ja che, paNa sAthe sAthe zrIkRSNa keTalA jAgRta ane taTastha hatA ? je ane bhUlyA heta ane zrIkRSNane sAme pakSe UbhA rahevAnuM thAta to! kadAca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbhArata no lakhAta! paNa, nisarga-nirbhara mANasane avyakata jagatanAM baLenI madada maLatI ja rahe che. kavi kalApI kahe che : lAkhe nirAzAmAM amara AzA chupAI che. . bAhya-purUSArtha karatAM avyakta jagatane AMtarika purUSArtha vizeSa hoya che. mAtra e AMtarika purUSArtha upara daDha vizvAsa hovo joIe. bhagavAna kRSNanA jIvanano bIjo prasaMga jaina graMthanI daSTie bahu ja bhavya che. kadAca vaidika dharmanAM kRSNajIvananI vigatathI e judo paDe to paNa temAMthI tava tAravI levAnuM che. zrIkRSNa dvArikA nagarI vasAvyA pachI yAdone be vAta samajAve che:-(1) prajA upara prema rAkho ! (2) dArU, jugAra, mAMsAhAra, vilAsa-vaibhava vagere de dUra kare. temaNe kahyuM ke A be vAtonuM pAlana karazo te tamAre kaI vALa vAMko nahIM karI zake, tema ja tamArA rAjAne cirakALa sudhI TakAvI zakaze." yAdavee te vakhate to hA pADI, paNa pAchaLathI ezaArAmamAM badhuM bhUlI gayA. teo jugArI, dArUDiyA, mAMsAhArI ane vilAsI banI gayA. tema ja aMdara aMdara jhagaDavA lAgyA. eka vAra temaNe pAyana RSine, dArU pIne herAna karyA. temaNe zrApa Ape. A badhA kAraNe sara dvArikA nagarI vinAza thavA lAgyo. te vakhate zrI kRSNa ghoSaNA karAvI ke "je koI sanyAsa mArge javA icche enI badhI kuTuMba vyavasthAnI javAbadArI huM lauM chuM." ema kahI zrIkRSNa vanamAM javA lAgyA. koIe kahyuM: "A dvArikA nagarI te bhaDake baLI rahI che. yAda karI rahyA che. chatAM, tamArA caherA upara koI jAtanI udAsI nathI." - zrI kRSNa kahe che: "huM emAM zuM karuM? meM badhI rItane puruSArtha karyo che, emAM mAre koI upAya rahyo nathI !" . A che anAyAsa-AyAsa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 gAMdhIjInA prasaMge : gAMdhIjInA jIvanamAM AvA anAyAsa-AyAsanA prasaMge tema ja Dagale ne pagale saMskRti rakSAnI kALajI jovAmAM Ave che. svarAjayanI laDatamAM temaNe eka bAjuthI lokonI uSmA eTale ke jussAne narama paDavA na dIdhe, bIjI tarapha koI paNa sAMskRtika tattavane AMca na Ave enI kALajI rAkhatA hatA. puruSArtha karavA chatAM keTale hada sudhI javuM enI maryAdA je jANe che tene saMskRtinI daSTie khIlelo mANasa kahI zakAya. tene pitAnAmAM temaja jagatanA AMtarika avyakta baLAmAM saMpUrNa vizvAsa hoya che. ene anAyAsa-AyAsane pAye paNa gaNAvI zakAya! gAMdhIjImAM AvA daDha vizvAsa ajaba rIte jovA maLe che. 8mI ogasTa 1942nA roja jyAre gAMdhIjIe bhArata choDe (Quit India)ne TharAva cere dhADe mUkyo tyAre bIjI bAju loko aneka zaMkAo pragaTa karatA hatA; paNa gAMdhIjI akaLAtA na hatA. teo ghaNuM ja ThAvakA dilathI badhAnuM samAdhAna karatA hatA. eka bAju ahiMsaka yuddha ApavAnuM hatuM; bIjI tarapha jenI sAme yuddha cAle che tenI jhINAmAM jhINuM kALajI rAkhavI. A guNa anAyAsa- AyAsanA kAraNe ja AvI zake. gAMdhIjInA jIvanamAM tAdAma - taTasthatA, temaja anAyAsa - AyAsa e banne guNe Thera Thera dekhAI Ave che. A bane guNo jIvanamAM hoya te sAdhaka - siddhAMta sAthe tALo meLavI zake che. gAMdhIjIe kasturabAnI chellI ghaDIo vakhate purUSArtha karavAmAM kazI kacAza rAkhI na hatI. eka ja vastu bAkI hatI-Ijekazana. te temanA siddhAMta virUddha hatI. eTale ajJAta raNue temaNe kahyuM : "have cahere jotAM, bAnI keTalI ghaDI AvI lAgI che. have te bhagavAnanuM smaraNa karavAno samaya pAkI gayo che. banate purUSArtha karyo; chelle to rAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50. nAmane ja Azraya hovuM joIe !" thoDI vAramAM ja bA gAMdhIjInA kheALAmAM cAlyA gayA. ahIM gAMdhIjInI aMdara taTasthatA - tAdAmya, anAyAsa - AyAsa badhA guNe sUcita thAya che. avyaktabaLa uparano ajaba vizvAsa : bhakatanA caritromAM dhrAMgadhrAnA dezAla cekIdAranuM caritra Ave che. te cokI karata; paNa kahevAya che ke te bhajana karate karate paNa cekIdArInI pharaja bajAvI zakata. eka vakhata koIe tene pUchayuM : " tame ahIM bhajana kare che-pachI cekI koNa karaze?" dezale kahyuM: "mAre te banne taraphanI - AtmAnI ane jagatanIceka karavAnI che. te huM ja karUM chuM." bhAgavatanI bhASAmAM kahIe te dezala bhagatanI cekIdArInI pharaja bhagavAne pUrI karI. koI paNa cera tyAM corI karavA Ave tyAM tene dezala dekhAya ja ! avyakta jagatanI bhASAmAM kahIe te tene avyakta baLanI madada maLatI hatI. khare anAyAsa-AyAsa tenI maryAdA : bhAratIya saMskRtine saLaMga pravAha je vahI rahyo che. tenI aMdara A anAyAsa - AyAsanuM tattva satata jovA maLaze. saMskRti mATe sahaja puruSArtha karave; tene zuddha karavA mATe prayatna karavA e A bhUminA saMtenuM aviratapaNe kArya rahyuM che. buddha ke mahAvIrane rAjyazAsana mUkIne sukhAne tilAMjali ApI Thera Thera udhADA page pharIne saMskRtinI rakSA karavAnuM koIe kahyuM na hatuM; paNa te susaMskRta AtmAne anAyAsaAyAsa hato. A anAyAsa - AyAsa je kare che tene hamezAM avyaktabaLonI madada maLatI ja rahe che. rANA pratApanuM jyAre haiye khUTavA Ave che, tyAre bhAmAzAha Ave che! A avyA baLanI madada ja che ne ! paNa je anAyAsaAyAsa thAya te lokakalyANa mATe sahaja thavo joIe ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 ghaNuM vAra mANasa A sahaja puruSArtha khoTI rIte paNa karato he che ! jyAM siddhAMta, Adarza ke saMskRtinI rakSA puruSArtha vaDe sacavAya evA ja puruSArthane anAyAsa - AyAsa gaNAvI zakAya ! bAhya puruSArtha karatAM avyakata jagatanA AMtarika puruSArtha upara draDha vizvAsa che joIe. e ja vastu anAyAsa - AyAsane pAyo che. eka mANasa doDyo jAya che. ene tame pUche ke te zA mATe doDe che? je ene koI sarakhe javAba na maLe te samajavuM ke te vyartha zrama che. mane navAI lAgI eka mANasa aMge. te bALaka mATe paisA bhegA kare che, paNa bALakonI kAMI khevanA karatuM nathI. pachI te raDavA bese che. ane paisA bhegA karavAnuM paNa cAlu rAkhe che. AvA mANasanA puruSArthane zuM kahevuM? ghaNu lake eka prazna kare che ke "anAyAsa - AyAsa"nI maryAdA zI che? te aMge eTaluM ja kahI zakAya ke be bAbata upara vadhAre dhyAna Apaze te tene javAba maLI jaze -(1) puruSArthamAM jarAye kacAza na rAkhavI, (2) puruSArtha thAya che te sAcA mAgane - saMskRti sabharane che ke kema ? ATalo khyAla rAkhatA anAyAsa - AyAsanI maryAdA ApoApa samajAI jaze. aMte, IzAvAsya upaniSadanA pahelA zlokanI e vAta paNa na bhUlAvI joie ke "manuSyayana pahele ane Izvara kRpA pachI!" " mevA" bhale "aiyA"ne sthULa pratIka heya paNa sukSma rIte ene ja avyakata jagatanA-nisargane ke karmane mahAniyama mAnavo joIe. emAM e vastu sUcavavAmAM AvI che ke dareka paLe vizva vAtsalya to rAkhavuM ja! vaDavuM chatAM prema rAkha. yuddha jagavavuM chatAM vAkya siMcana karyA karavuM. A khUbI e. javAharalAla neharumAM che. teo eka vakhata - rasoIyA upara khUba gusse thaI gayA hatA. DI vAra pachI hasavA lAgyA. te divase rasoIyAe temane vadhAre premathI jamADyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'e ja enAyAse - AyAsanI khUbI che. eka bAju tatva sAcavavAnuM che ane bIjI bAju vAtsalya paNa rAkhavAnuM che. ane saMskRtine vahetI rAkhavAnI che. carcA-vicAraNuM .. anAyAsa - AyAsanA keTalAka anubhavo: zrI. savitAbena: "chApAmAM vAMcyuM ane vargamAM AvavAnI prabaLa icchA hatI paNa bALakonI ciMtA hatI. tyAM to bALakonA prabaMdha mATe eka saMsthA aMge vAMcyuM ane tyAM mokalavAne nirNaya karyo paNa pachI eka kuTuMbIjana taiyAra thayA ane huM AvI zakI. AmAM AyAsa jarUra thayo paNa te anAyAse thaI gayuM !" zrI. mATaliyA: "ame eka garAsadArane amArA tarapha kheMcavA ghaNe prayatna karyo paNa kheMcAya ja nahIM. amane lAgyuM ke amArI uNapa haze. enI ciMtA paNa manamAM rahetI hatI. hamaNuM eka khasaba ghaTanA pakaDAI temAM e badhA sAmela hatA. e jANatAM thayuM nisarge amane bacAvI lIdhA, nahIMtara amArA uparanA vizvAse ghaNA ThagAI jAta !" zrIkRSNanuM karma karyuM? - pU. zrI. daMDI svAmI : kRNInAmu te varma' e thakamAM kaheluM kRSNanuM karma karyuM gaNavuM? kharekhara te gItAmAM kRSNa traNa prakAranA Ave che -(1) huM ja A jagatane kartA-hartA chuM. (2) huM jagatathI nilepa chuM. (3) jagatathI alaga ja chuM!" A paraspara virodhI maMtavyo nathI?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI. devajIbhAIe kahyuM : zrIkRSNa sAnya mAnavIrU bole che tyAre prabhune judA gaNe che, paNa jyAre arjunanI pUrNa zraddhA jue che tyAre pite jagatanA prabhAva-pralaya tarIke batAve che ane arjunane jyAre divya dRSTithI e badhuM batAve che tyAre pote niraMjana-nirAkAra paramAtmA ane teno eka nAno bhAga jagata che ema batAve che. Ama jotAM pAMcamA, navamA ane agiyAramAM adhyAyamAM judAM dAM mata vyakata thAya che. kharI rIte e badhAne tALo maLI rahe che." zrI. mATalIyA : "ahaMkAra hoya tyAM lagna kartA banI zakAya nahIM. jyAre samaSTimAM vyakti samapita thAya tyAre samaSTi te vyaktinA thAnakSemanI ciMtA ApoApa kare che ane vyakti taTastha bane che. tethI karma karavA chatAM anAzakti jALavI zakavAthI te akartA saheje banI jAya che. evuM paNa ghaNIvAra bane che ke ApaNuM daSTie pratyakSa pariNAma na paNa dekhAya, temAM kudaratane saMketa hoya che ane keTalIkavAra samayAMtare te dhAreluM pariNAma maLI ja Ave che. pU. daMDI svAmI : "saheja milA se dUdha barAbara" ema je satene kahevAyuM che temAM anAyAsa-AyAsa ane tAdAmya chato taTasthatAne tema ja gItA vAkyane the tALe maLe che. eTale ke kuLanI daSTi na rahetAM karmane ja AnaMda maLavAthI karma dIpe che; karmamAM kauzalya umerAya che ane karmanuM suMdara phaLa te tethI ApoApa AvI paDe che, chatAM tenIye tamA rahetI nathI." anAyAsa AyAse vizvaprema : zrI pujAbhAI : "eka phejadAra kuTuMba bhUja jatuM hatuM. jadArane gADImAM thoDIvAra saMparka rahyo. tevAmAM temaNe mane soMpaNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI : "tame bhUja jAo che, te mArA kuTuMbane sAthe laI jaje " ane temaNe cAlatI pakaDI. mane thayuM ke phojadAra chatAM keTalo vizvAsa che. ke mAnava che? navalakhI mukAme dharmazALAmAM rahyA. bahena bhAI-bhAI kare ane bALako mAmA mAmA kare. chevaTe bhUja pahecyA. temane ghare pahoMcADyAM paNa temaNe mane kyAMye javA na dIdhe. bhUjanuM kAma eka divasanuM hatuM. te meM patAvyuM. paNa, thoDA vakhatamAM e kuTuMba ciraparicita banI gayuM. na jANe jagatamAM AvA keTalAye gADha saMbadhe anAyAse baMdhAya che; ane prayAsa karatAM jiMdagI vahI jAya te je saMbaMdha na baMdhAya te saMbaMdha paLavAramAM baMdhAI jAya che. Ama AkhuM jagata ApaNuM kaheba hoya ema lAge che ane tenI pAchaLa vyaktapaNe camatkAra rUpe avyakata baLanI koI prakriyA cAlatI hoya che tema lAge che ane anAyAse vizvane pitAnA eka mahAna kuTuMba mAnavAnuM mana thaI Ave che. e ja mAnavanI mahAsaMskRti nathI to bIjuM zuM che? anAyAsa-AyAse paraspara prema saMpAdana karavA aMgenA mahAvIra gauttama tema ja vivekAnaMda ane amerikana bAInAM prasaMge rajU thayA hatA. ane tAraNa e nIkaLyuM hatuM ke vAtsalya vadhe che tema tema anAyAse sva-para kalyANanAM kAme thoDA vimaya purUSArthathI thavA ja mAMDe che. (tA. 7-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ [5] bhAratIya saMskRtimAM mAtRjAtinI pUjA bhAratIya saMskRtinAM ATha aMgomAMthI cAra upara atyAra sudhI vicAra thaI gayo che. have pAMcamAM aga mAtajAti pUjA viSe Aje vicArazuM. A dezanI saMskRtine ghaDavA ane TakAvI rAkhavA mATe strIoe ghaNo ja mahatvano bhAga bhajavyo che. tenI mahattAnA dAkhalAo ane pramANu Thera Thera jovAmAM Ave che. strIomAM keTalA guNa che te aMge rAmAyaNamAM rAmacaMdrajInA mukhe pramANa ApavAmAM AvyuM che - kAryeSumaMtrI, karaNeSu dAsI, dharmeSu patnI, kSamAyAca dhaatrii| bhojayeSu mAtA zayaneSu raMbhA, raMgesakhI lakSmaNa / sA priyAme / / -eTale ke kAryomAM te maMtrI rUpe che, sevA karavAmAM te dAsI jevI che; dharmakAryamAM te patnI che ane kSamA karavAthI te dhAtrI (dAyamA) che. jamADatI vakhate mAtA jevI che ane zayanamAM suMdarI che ! mArI mitra heya evI te priyA mArI che. Ama sItAjInuM varNana karatAM eka Adarza bhAratIya nArI kevI hevI joIe tenuM spaSTa citraNa AmAM karavAmAM AvyuM che. ane bhAratIya nArI e Adarza rAkhatI Ave che eTaluM ja nahIM, sItAne Adarza Aje dareka bhAratIya nArI mATe hoya che. bhAratIya saMskRtinA Adya ghaDavaiyA manu mahArAja kahevAya che. temanA aMge kahevAmAM AvyuM che ke - imaM vivasvate yogaM proktavAnAhamavyayam vivasvAna manave prAha manuskSviAkAve'bravIt - gItA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM (bhagavAne) sUryane A sanAtana yoga batAvyuM hatuM ane sUrye manune batAvyo. manubhagavAne IrAkane A yoga kahyo. eTale je manubhagavAna kahe che te meM kahyuM che. emAM huM kaMIpaNa nathI. vitA rakSita kaumAre, bharyA rakSita yauvane ! putrastu sthAvire bhAve na strI svAtaMtryamati " strInuM kumArAvasthAmAM pitA rakSaNa kare che, juvAnImAM pati ane ghaDapaNamAM putra rahyuM che. Ama strI svataMtratAne lAyaka nathI. Ama manu kahe che tyAre nArI pritaSThA ke nArI svAtaMtryanI vAta kyAM rahI ? eja manubhagavAne manusmRtimAM strIo aMge kahyuM che - yatra nAryastu pUjyante ramante tatra devatA : yatraitAstu na pUjyante sarvAsta trAphalAH kyiA : . - jyAM strIo pUjAya che tyAM deve paNa ramavA Ave che. eTale ke tyAM divya purUSone vAsa hoya che; paNa jyAM temanI pUjA thatI nathI tyAM badhI kriyAo niSphaLa thAya che. manue AgaLa upara strInI prazaMsA karatAM eka suMdara leka A pramANe kahyo che - ajA mukhato medhyA, gAvo medhyAzca pRSThata / brAhmaNAH pAdata pUjyAH striyo medhyA sarvAMgata : // bakarI mukhethI pUjavA lAyaka che; gAya pUMchaDIthI pUjavA lAyaka che, brAhmaNa caraNathI pUjavA lAyaka che paNa strIo badhA aMgethI pUjavA lAyaka che. enuM kAraNa paNa batAvavAmAM AvyuM che ke bakarI kAMkarA sivAya badhuM khAIne mIThuM dUdha Ape che. gAya game tevuM khAine dUdha to Apeja che; sAthe tenuM chANa paNa upagI che temaja gomUtra paNa zuddhi mATe pavitra manAya che. eTale tenI pUjA pUchaDIthI karavAmAM Ave che. brAhmaNa saMskRtinuM rakSaNa karato satata pharato ja rahe che. eTale enA paga pUjavA gya che. paNa enuM dareka aMga pUjA vAha che. kAra ke tenA aMge aMgamAM pavitratA bharI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ hajarata mahamada sAheba kahe che ke "bAhizta vasatuM hoya te strInA pagamAM vase che. " "jenenA bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke bALaka janme che tyAre mAtAnAM traNa ane tene maLe che. eka to mAthuM je mahatvanuM aMga che; temaja UMcAmAM UcuM aMga brahmaraddha AtmAne rahevAne bhAga te mAtAomAMthI maLe che. mAtA mATe " ra kSaNAjiLI" eTale ratnane kukhe dhAraNa karanArI kahevAya che. bhagavAna mahAvIra jyAre garbhamAM Ave che tyAre mAtAne duHkha na thAya te mATe haLavA banI jAya che. mAtAne ciMtA thAya che ke mArA garbhanA jIvane zuM thayuM ? tyAre pAchuM halana-calana zarU kare che. Ane artha e che ke nAnapaNathI teo mAtAnI ciMtA kare che. vizvavasalyanuM zaktinuM keMdraghara che ane ghara gRhiNInuM kahevAya che. -eTale ke "na jIruM nAdu phaLA cate.... mAtra ITa pattharanuM makAna ghara kahevAtuM nathI; gRhiNIne ja ghara kahevAya vAMDhA nivAsa ghara kahevAtuM nathI. bIju aMga je bALakane maLe che te lohI che, garbhamAM tenuM piSaNa mA pitAnA rakatathI kare che ane jamyA bAda prabaLa vAtsalyanA kAraNe tenuM ja lehI dUdha rUpe amRta banIne tenuM poSaNa kare che. trIju aMga mAMsa e paNa mAtAmAMthI maLe che. tyAre roma hADakAM pitAmAMthI maLe che. ane bAkInAM aMge mAtApitAnAM maLIne maLe che. eTale strImAM raheluM mAtRtva pragaTa kare to AkhA vizvamAM te pahoMcI jAya. mAtRjAtinI pUjAnA ghaNA udAharaNo bhAratIya saMskRtinA ItihAsamAM jovA maLe che. enuM eka kAraNa e che ke ahIMnI saMskRtimAM sarva prathama jene deva tarIke gaNavAmAM AvI te mAtA che. e ja kahevAmAM AvyuM che ke-"mAdevabhava" te uparAMta jagatanA Izvare, payagaMbara, dIpaka, tIrtha kare avatAra ke diyavibhUtine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ janma ApanAra hoya te te A mAtajAti che. je potAnI jAtane kacchamAM nAkhIne potAnAM saMtAnone uchera kare che. marUdevI A yuganA pahelAM kevaLI yogAnuyoge evI ja eka mAtAne jainadhame prathama kevaLI tarIke gaNAvIne mukitanAM dvAra kholanArI prathama vyakita jAhera karI che. bhagavAna RSabhadeva dIkSA laIne gayA. mAtA marUdevIne thatuM hatuM ke mAre kaSabha ke haze? te ghera ghera bhikSA mAge che te tenI zuM sthiti haze ! mAne mana te RSabha hajU nAno bALaka ja! te enA hAla jovA Ave che. tyAM bhagavAnanuM samavasaraNa jue che tene atizaya ane prabhAva joIne mAtA marUdevIne TuMke vAtsalya-bhAva vizva vizALa thAya che. AnaMdamAM ne AnaMdamAM viveka jAgatAM sAcuM jJAna thAya che ane te mokSe sidhAve che. sama pArvatIne namana kare che have zaMkara pArvatInA jIvana viSe joIe. zaMkara rAmane name che eTale satI (pArvatI)ne thAya che ke e rAma vaLI kevA haze ? eTale tene jovA mATe te sItAne veza karIne rAma pAse Ave che ! rAma A vAta kaLI jAya che eTale satIne be hAthe name che. tethI Azcarya pAmI satI saMkara pAse Ave che. zaMkara pUche che: "rAme zuM karyuM ?" pArvatI kahe: "temaNe mane vaMdana karyA!" te zaMkara kahe: "tame mArA gurUnA paNa guru thayA eTale tame mArA paNa pUjanIya che ! " ke adbhUta bhAva che? mAtRtva keLavavuM ane vizvamAM vaheDAvavuM eja saMskRtinuM mahatvanuM aMga che. pArvatInuM satInuM mAtRtva vizvavyApI banyuM ane zaMkaranA mAthAmAMthI nIkaLelle gaMgA AkhA vizvamAM pitAnuM mahatva phelAvanArI thaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRNa ane gepIne amara prema zrI kRSNajIvanamAM gopIonI vAta Ave che. teno uMDANathI vicAra karIe to gopIo mAtra strIo tarIke ja nathI; paNa temAM jagatanuM vAtsalyathI bhareluM bhAtatva jovA maLaze. zrI. puMjAbhAIe gAyuM ke - tArI moralIne bhaNakAra re, kAnamAM vAge mehanajI, moralIe kAmaNa karyuM manaDAM harI lIdhAM jANe amRta rasadhArAre, choDI kuTuMba parivAra, mAha lebha choDayAM mehanajI...! emAM kevI suMdara bhAva bharyo che? saMskRtinI daSTie bhArata A badhuM vicAre che ane tyAre te vizvane bhUlatuM nathI. premane kaI pAra nathI. tene to AkhuM vizva pAtra paNa nAnuM paDe che; akhila brahmAMDa nAnuM paDe che. virATa darzananuM rahasya paNa eja che. eka mukhamAM AkhuM vizva samAyeluM che. bhAgavata kahe che ke amAruM ghara - A mAruM kuTuMba ema nahIM, tamAruM ghara AkhuM vizva che. raNachoDa eTale ke raNa+cheDa= raNachoDAvanAra laDAI baMdha karAvI badhAne premathI vijaya apAvanAra! teNe meralIthI mugdha karIne badhAne vaza karyA. moralI vagADanArA to ghaNA che, sUra paNa evA gUje ke ghaDIbhara masta thaI jaIe. paNa, pelI merilIne gAnAra kAnuDe- vrajamAMthI gayo chatAM badhI gopIo haju e ja sUramAM masta hatI; kAmakAja sUjhatuM nahIM; tyAM jAya tyAM temane kRSNanI meralI saMbhaLAyA kare. "nArAyaNanuM nAma ja letAM vAre tene tajIe re!" odhavajIe A joyuM ane badhAne lai kRSNa bhagavAna pAse gayA, tyAre kRSNa te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAMDAdhelA banI gayA. gopIomAM je sAtatva hatuM te jANatamAM prApta karAvyuM. AvuM mAtRtva jyAre gharamAM sImita bane che tyAre AvA yugapurUSa tene jagADe che. bhagavAna mahAvIra ane mAvajAtine uddhAra paNa AvI nArI jAti mATe jJAna ane mukitanA dvArA lokoe baMdha karI nAkhyA. manune bhagavAna mAnanArA ja kahevA lAgyA ke strIone jJAna ane mukitane adhikAra nathI. eTale bhagavAna mahAvIre mahAna abhigraha dhAraNa karyo; te paNa eka nArIne ! koine evo vicAra nathI Avato ke mahAvIrane brahmacaryavratadhArI, strIne vicAra teo kema karI zake? strInuM vahevArika rUpa te bhejanamAM mAtA che. paNa Ama te mAtA ja che ! te vakhate e ja jAtinI je viDaMbanA hatI te emanAthI na jovAI. game tevI kanyAne patnIneputrIne vahune bajAramAM vecI zakAya ! ane te paNa kahevAtA susaMskRta sabhya samAjanI vacce! e prabhue joyuM ane temaNe abhigraha karyo ke rAjakumArI hoya ane vaLI dAsI heya; mAthe mUDelI hoya ane vaLI traNa divasanI bhUkhI hoya! aDadanA bAkaLA phakatI hoya! AMkhamAM AMsU hoya! A abhigrahanI eka eka zarata upara vicAra karatA jazuM to khyAla Avaze ke te vakhate mAtajAtinuM keTaluM badhuM apamAna mAtadevabhava" kahenArA karI zakatA hatA ? bhagavAna mahAvIre eTale caMdanabALAnA mAdhyama vaDe te vakhatathI nArI jAtinI durdazAnI kalpanAne khyAla Apo eTaluM ja nahIM, temaNe indrabhUti gautama Ave te pahelAM mAtAne sthAna ApI dIdhuM. temaNe kahyuM ke mAruM mAdhyama strI che. caturvidha saMghanI racanAmAM strIne paNa samAna darajajo raheze ane te pavitra saMdha banaze. emAM mukhya koNa.? te kahyuM ke A caMdanabALA! sAdhvI saMdhanI caMdanabALA AgevAna banI. sAdhuo mATe 14 ziSya masaMda karyo. paNa Taka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAdhvIo mATe eka ja pasaMda karI. te vakhate evI mAnyatA hatI ke strIo kuMvArI rahI zake ja nahIM. temaNe e mAnyatA badalAvI ke kumArikA rahevA chatAM AkhA vizva sAthe e vAya vahevaDAvI zake che; ane caMdanabALAne pradhAna ziSyApade sthApI temaNe e vidhAna upara mahera mArI. bhagavAna mahAvIrane traNa nimitta mahAna banAve che - caMdanabALA, caMDakauzika ane anArya jAti! strIonA aMge aMgamAMthI vAtsalya kare che. kadi juo ke moTI bahena, nAnAbhAIne ramADatI hoya, bacIo bharatI hoya tyAre tame tene bhAva jajo! pitAnA pati upara, pitA upara, bALaka upara, bhAI upara ane bIje badhe ja vAtsalya pAthare che. te patnI te amuka samaye ja hoya che, paNa mAtasvarUpa te tenuM sadAkALa rahe che. eTale ja kahyuM che: "paradhanane patthara mAno para strIne mAtA mAne ane bhagavAna na maLe te tulasIdAsa jAmIna che. mAtA AgaLa vikAra na haya: bhagavAna mahAvIrane sudarzana nAmane eka upAsaka hatA. sAmAnya rIte strIone joIne puruSa lobhAya che, paNa ahIM puruSane joI strI mahAya che. te nagaranI rANI abhayA sudarzana upara mahAya che. pitAnI dAsI kapilAne mokalI te sudarzanane teDAve che. sudarzane Ave che ane te rANInA hAvabhAva joIne samajI jAya che. eTale te kahe che: "huM gRhasthAzramI chuM! gRhasthAzramAM jema pati pratye patnIne eka bhAva hoya che tema patnI pratye patine eka ja bhAva rahevo joIe. temAM vaLI tame te rANI che -rAjyamAtA che. mAne bALaka prati prema hoya-vikAra na hoya !" rANuM ghaNuM samajAve che, paNa, te Dagale nathI. huM ALa paNa caDhAve che, paNa pachIthI rAjAne sAcI vAtane khyAla AvI jAya che. te sudarzana upara prasanna thaIne kaMIka mAMgavAnuM kahe che. te kahe che ke: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ " A abhayA rANI mArI mAtA samAna che. temanI bhala vikAranA kAraNe thaI che!" ghaNA loko kaheze ke strImAM jyAre mAta AropyuM te chatAM AvuM kema banyuM? ghaNA lokoe nArIne nAgaNa rAkSasI-narakanI khANa - ema kahyuM che. ApaNe UMDo vicAra karazuM te jaNAze ke jyAre strImAM vAsanA Ave che tyAre te nAgaNa bane che. eTale ja AcArAMgamAM jyAM jyAM e zabdo AvyA che, tyAM meM kahyuM che ke : "vAsanA che te rAkSasI che." sIne mAtA samAna gaNe e prabhusvarUpa che : thulIbhadra eka jaina sAdhu che. e evA pavitra sAdhu che ke guru saMbhUti vijaya kahe che ke, "tAre jyAM cAturmAsa karavuM hoya tyAM kara !" tyAre teo kahe che ke mAre kozA vezyAne tyAM comAsuM karavAnI mArI IcchA che !" guru kahe che: "sukha upaje ema karo." ahIM vicAravAnI vAta e che ke te jaina sAdhu che, jenA mATe jainadharma navAvADa vizuddha brahmacaryanI vAta karI che. eka gharamAM pAchaLa strI rahetI hoya te paNa tyAM rahevAnI jainadharma manA kare che. kAraNa ke amuka prakAranI kAma ceSTA thatI hoya tenA amuka zabda kAne paDaze te paNa mana vikArI thaze. apratitakArIne ghare bhikSA levA javAnI paNa nA kahI che. tevA jainadharmanA eka mahAna sAdhu vezyAnA gharamAM comAsuM rahevAnI chUTa Ape che; e khUba samajavA jevI vAta che. syulibhadra jAya che. prathama to kozA rAjI thAya che ke mAro jUne premI pAcho Avye khare! paNa jyAre te samajI jAya che; eTale pUche che : "AvA sUkA kema thaI gayA? rasa kayAM UDI gayo?" yulibhadra kahe che : "huM tane sAce dharmansa cakhADavA Avyo chuM." te zAne badhI vAta kare che ane pitAne raste vALe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI puruSa evo hoya ke vikAranA sthAnamAM nirvikArI rahe, te zrImad kahe che ke mAruM mAthuM tene namI jAya che. strIne kASTanI pUtaLI sama gaNe te bhagavAna che. Ano artha ema paNa karI zakAya ke je strIne mAtA samAna gaNe che te bhagavAna svarUpa che. eTale ja jainadharma tene bhavya aMjali Ape che ke - maMgalaM sthUlimadrAyAH -emanI pahelAM ghaNuM sAdhue thaI gayA-moTA moTA thayA. gautama svAmI, sudharmA svAmI AvyA pachI jaMbu svAmI AvyA, prabhAva AvyA paNa koIne yAda nahIM karatAM Amane yAda karyA tenuM kAraNa e che ke e sAmAnya vAta nathI ! eka to pitAnI priyA hatI; temAM vaLI vezyA hatI ane rUparUpano aMbAra hatI. evA sthaLe paNa mana calita na thayuM. ulaTuM tene dharma mArgamAM utAravI e kharekhara kaparAmAM kaparuM kArya che. yulibhadra kozAne kahe che : "je AnaMdane jhare mArAmAM che te ja jhare tArAmAM paNa che. tuM te jagavaMgha mahAzakita che ! tuM tane pitAne oLakha!" ane kozAnuM parivartana thaI jAya che. comAsu pUruM karIne-vijaya meLavIne syulibhadra guru pAse Ave che guru beThA che. badhA ziSyoe vaMdana karyuM. gurue kahyuM: "bahu sAruM !" paNa, syulibhadra vaMdana karyA tyAre kahyuM: "bahu sAruM karyuM -bahu sAruM karyuM !" ema be vakhata belyA eTale ziSyone IrSyA thaI ke ame vAgha siMhanI beDamAM rahyA ane A mahelamAM rahyo, tene vadhu mAna! guru samajI gayA. temaNe kahyuM: " tamArA karatAM A vAgha siMhanI boDa jokhamI hatI !" ziSya kahe: "emAM zuM ? ame paNa jaine rahI zakIe chIe." gurunI AjJA laIne tyAM jAya che. kezA temane batAvI Ape Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke e sahelI vAta nathI, eTaluM ja nahIM temane cAritryathI paDatA paNa eja kozA bacAve che. tyAre temane khabara paDe che ke syulibhadra jevA viziSTa purUSo thayA che teo ja AvAM kAmo karIne pAra utAre che. rAmakRSNanI mAtRdaSTi eja rIte rAmakRSNa paramahaMsane joIe. teo Adhunika yuganA daNA che. kAlImAtA mAtra caMDikA nathI; e premALa hAtha paNa pherave che. kAlInuM mAtRtva bIjA svarUpe pitAnI sAme che. temaNe zAradAmaNine kahyuM: "huM te AjathI tane mAtA mAnuM chuM." zAradAmaNine keTalA koDa haze paNa teo samajI gayAM ane vizvanI mAtAnuM svarUpa mAnya karyuM. rAmakRSNa ne paramahaMsa banAvavAmAM zAradAmaNi mAtAne eTalo ja phALo che. gAMdhIjI ane kasturabA gAMdhIjIne vicAra Avyo ke mAre vizvasevaka banavuM che te mAre A vikAra vAsanA ane bALakonI ja jALamAMthI nIkaLI javuM joIe. kasturabAe te mAnya karyuM. te dezanA bA banI gayA. gAMdhIjIe bAM pAsethI ghaNIvAra preraNA lIdhI. mAtRjAtinuM mAdhyama A vAtane vicAra saMskRtinA mahatvanA aMgAmAM karavo paDaze kAraNa ke krAMtinA kAryamAM A badhI bAbate ghaNuM upayogI nIvaDe che. kAMtinA mArgamAM khADA TekarA, kharabacaDAM ane lapasaNuM ghaNuM che. temAMthI kevI rIte bahAra nIkaLavuM te saMta-mahAtmAonAnA jIvanamAMthI maLI Ave che. je yugapurUSa thayA che temaNe mAtRtvane mAdhyama banAvyuM che. rAme pArvatIne, kRSNa gopIone, mahAvIre caMdanabALAne, sthUlibhale kozAne, rAmakRSNa zAradAmaNine ane gAMdhIjIe kasturabAne mAdhyama banAvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtu-pratiSThA mATe mAtRtva: kharekhara nArI e kaMI narakanI khANa nathI. paNa vAsanA ja rAkSasI ke narakanI khANa che. eTale mAtajAtinI pratiSThA karavA mATe mAtAomAM raheluM mAtRtva pragaTAvavuM paDaze. yuropamAM mAtapUjAne badale dayapUjA tarapha vadhAre lakSya rahyuM che. jyAM sudhI strI bhAgye ja che evI bhramaNa je samAjamAM raheze tyAMsudhI nArInI sAcA arthamAM pratiSThA nahIM thAya. e uparAMta cIna-jApAna vagere dezomAM paNa strIe rASTrahita mATe potAnAM zIlanuM balidAna Ape che. tyAM mAtapratiSThA zI rIte thaI zake ? eTale mAtRpratiSThAne savAla kevaLa bhArata sudhI nahIM, paNa AkhA vizvane sparzata che. te te rIte vicAravo paDaze. mAtRpratiSThAne vahevArU banAvavA mATe eka mahatvane upAya e paNa che ke purUSe bahugAmI paNuM ke bhramaravRtti baMdha karavI joIe ane strI mATe jema eka patino Adarza che tema purUSa mATe eka patnI vratane Adarza hovo joIe. Aje strI-samAja pitAnA hakakanI laDAI mATe AgaLa AvI rahyo che tyAre ghaNI strIo, jANavA chatAM ke te puruSa paraNelo che chatAM svachaMdapaNe tenI sAthe vicare che. e mAtRpratiSThA mATe moTA phaTakA samAna che. mAtRpratiSThA sAcA zabdomAM AvI zake te mATe nIcenA sAcA upAya prayogamAM lAvavA joIe: (1) jAtiyavRttinuM saMskaraNa karavuM. (2) susaMgaThita mAtRsaMsthAo UbhI karI te vaDe AvA javalaMta prazno ukelavA. (3) jAhera jIvanamAM nArI pratiSThA vadhAravI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) sAmAjIka ane rAjakIya jIvanamAM vikAra saMbaMdhI saMbaMdha wADavA joIe. (5) evA nirvikArI puruSanAM saMgaThane dvArA mAtajAti upara thatA anyAya-atyAcArane ahiMsaka pratikAra karavo joIe. (6) Arthika dRSTie bahenane svAvalaMbI banAvavI joie. (7) bahenone sarvAgI vikAsa thaI zake te mATe dareka prakAranI taka ApavI joIe. (8) sArA saMskAra vaDe temanuM ghaDatara karavuM joIe. mAtRtvanI upAsanA ane tenI pratiSThA je vizva vAtsalyamAM pAyAnuM aMga che tene jeTalo vicAra karazuM teTaluM vizva vAtsalya saheluM banaze. A yugamAM muktine daravAje marUdevI mAtAe eTale ke mAtajAtie prathama ughADo che. pitAoe mAtAnA vAtsalyane bahAra kADhayuM che; tema mAtAoe purUSane bacAvI pavitra paNa banAvyo che. Aje pharI e ja mAtRpratiSThAnI jarUra che. te aMge ghaNuM karavAnI jarUra che. carcA vicAraNuM pazcimanI strI pUjA zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "vikRti AvavAne kAraNe yuropamAM janArI zAkhAe strIne Adara karyo. bAhya rIte teo khUba strI sanmAna kare, strI Ave ke jagyA Ape-pote UThI jAya; paNa emAM dehapUjA rUpe pUjA ja mukhya rahI che. ethI strI bhAgamUti che e bhAvanAthI tyAM Adara dekhAya che. ethensamAM suMdaramAM suMdara strIonAM nagna pUtaLAM dekhAze. yuropanI nArIo paNa ema samajIne beThI che ke amAruM mUlya bAhya sauMdaryathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. AnA pariNAme strI ane purUSa tyAM bhAgya ane bhoktA banyA. emanA saMbadhe zarIra pradhAna banyA. emAMthI kRtrima sAdhane UbhAM thayAM. strI-purUSane saMbhoga svabhAvika ja che evuM tatvajJAna UbhuM thayuM. temAMthI IrSyA-dveSa UbhAM thayAM. chUTAcheDAnI bhAvanA vyApaka banI. tANI tUsIne saMyukta na rahevuM, tethI kharca khAvAnI vRtti ane lagnajIvananI pavitratA temaja ekAgratA na AvI. AthI ja mijalasamAM strIonuM sthAna kharuM, paNa lokazAhI yuropa-amerikAnI vahelI AvyA chatAM strIonI pradhAnatA rAjyamAM na AvI; nahIMtara kadApi ATalAM badhAM yuddho na thAta. kAraNa ke strI kadi yuddhapriya nathI. yuddha strI mAtrane aLakhAmaNuM lAge che. Ama yuropanI Arya zAkhAmAM strIne upalaka Adara rahyA chatAM rUpa bajAra thaI gayAM. ApaNe tyAM vikArane saMskAravAne badale chellA kALamAM strI purUSane alaga rAkhe, strIne gharamAM rAkhe, ghuMghaTamAM rAkho athavA zaMkA-kuzaMkA lAvI sajA ane prAyazcita va. sUtre ApyAM. tethI vikAranuM pramANa ghaTayuM nahIM, ulluM vadhyuM. eTale have mane vijJAna ane brahmacaryanA suyogane navesarathI vicAra karavo paDe che. damana, nigraha, daMDa vagerenA badale navI draSTie vrato vicAravA paDaze. mAtAo samAjamAM AdarapAtra kema bane ? te uDANathI jevuM paDaze. ApaNuM zAstrone paNa "mAusaMvata"nI rIte chatAM, dravya, kSetra, kALa ane bhAve kasIne Adhunika mAMgane anurUpa Dhabe ApavA paDaze. purUSa lagne kuvAre ane aneka patnIo karI zake athavA strI ane purUSanI bhUlamAM purUSanI bhUla tarapha kUNI najara raheze tyAM lagI mAtasamAje uMce AvI zakaze nahIM. A yuge paNa nartakIo va. rUpe nArIone rAkhI zakAya che. amUka komomAM be pAMca rakhAto rAkhI zake che, A badhuM gharamULathI, mAtra kAyadAthI nahIM, lokonI mAnyatA rUpe paNa badalavuM paDaze, yuropamAM nArI-sauMdarya pUjA che ane ahIM purUSane pradhAna mAnI tenA abhimAnanI pUjA pratiSThA che; te dUra karavI paDaze. gAmaDAMo ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaheromAM ane sthaLe be jAtanA upAya karavA paDaze -(1) anaitika tone pritakAra, (2) tathA jeTalI strIo pAchaLa rahI che teTalI purUSanI kakSAe temane samAja-pratiSThita karavAmAM satata dhyAna rokavuM paDaze. strIo paNa mahemAMhe, IrSA ane purUSonA hAthA rUpa banI pitAnI strI jAtine halakI pADe che. temAMthI strI jAtine upara levI paDaze. purUSa svadAra saMtoSI, eka patnI vratadhArI ane saMyamI vaijJAnika rIte kema bane, te jevuM paDaze nahIMtara, vrata aMtarmukhI nahIM bane. sAmyavAdI zAkhAmAM te nArI pitAnuM zIla dezane khAtara vece te tene paNa rASTra khAtaranI zahIdI tarIke biradAvavAmAM Ave che. AmAM strI-purUSa keIe na bharamAvuM joIe, temaja khAsa karIne strIsamAje purUSathI na zosAvuM joIe. A badhuM kAma mAtasamAje rUpI saMgaThane banAvI, banne bAjuthI kAma levuM paDaze. temaja A saMskRtinuM te mahatvanuM aMga AgaLa vadhI zakaze. jAhera jIvanamAM strIo AgaLa Ave, rAjakIya jIvanamAM AgaLa Ave tevuM jagatabharamAM karavuM paDaze. tyAre ja samAjamAM sAce anubaMdha joDAze. A pAyAnA kAmamAM nivakArI strI-purUSoe sAthe rahIne daTAvuM paDaze. AthI ja munizrI saMtabAlajI, bhAtasamAja tathA nArI mAdhyamane bhAlanaLakAMThAthI zarU thayela pragamAM ghaNuM mahatva Ape che. taka maLe te AgaLa vadhI zake pU. zrI daMDI svAmI : " bhaMDAranAyakanA patnI ahIM AvelA tyAre mAtAo kayAM kayAM jAheramAM AgaLa che te jAte jevA prayAsa karelo. gAMdhIjIe A yuge strI jAtine AgaLa lAvavAmAM agatyane cIlo pADyo che. jethI zrImatI vijyAlakSmI paMDita yunenA bhArata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratinidhi rUpe pramukha banI zakyA hatA. AthI je taka maLe te jarUra AgaLa AvI raheze !" saMgrAma avadazAnuM kAraNa: zrI, pUMjAbhAI: "mArA namrate mAtajAtinI avagaNanAnuM mULa kAraNa "saMgrAma" lAge che. saMgrAmamAM purUSa AgaLa rahI bharAyA eTale vidhavAo vadhI. yuropamAM emane pharI paraNAvI. eziyAmAM te dhArI banI. saMyama aMgata rIte pALavA chatAM, Athika parAdhInatAnA kAraNe, purUSa pradhAnatA AvI gaIzAstromAM paNa enI asara dekhAya che. pU. daMDI svAmI: "chatAM eja zAstromAMthI ApaNe vINIe te mAtapUjA-pratiSThAnAM aneka udAharaNe munizrI saMtabAlajIe ApyAM, tevAM maLI zake che." aMtamAM munizrI saMtabAlajIe mATaliyAe karela mAtapUjAnAM sUcanene AvakAryA hatAM. nArI mAdhyamanA jokhame tarapha sajAga rahIne paNa jokhama uThAvavAnI hAkala karI hatI. (tA. 14-8-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya saMskRtimAM mAtRpratiSThA ApaNe A agAu bhAratIya saMskRtimAM mAtajAtinI pUjA aMge pAMcamA aMganA saMbaMdhamAM vicAra karI gayA chIe. pUjA tyAM sudhI na thaI zake jayAM sudhI koI vastunI pratiSThA na karavAmAM Ave. bhAratIya saMskRtimAM mAtapratiSThAnuM aMga ahIMnI prajAnA khamIramAM vyApakapaNe jovA maLaze. ahIMnI mAtAoe saMskRtinA ghaDataramAM keTaluM kAma karyuM che, te aMge vicAra agAu thaI cUkI che. AvI strIne-nArIjAtine tenA karela tyAga, balidAna tema ja sAMskRtika kArya aMge vadhAvavAmAM AvI che. jIvanamAM ghaNI strIo Ave che paNa mAnuM sthAna anekhuM che. bhAratanA sAMskRtika graMtha smRtimAM pAMca strIone mAtA mAnavAnuM kahyuM che -(1) rAjamAtArAjAnI patnI (2) gurumAtA-gurunI patnI (3) mitra patnI-mAtA (4) patnInI mAtA (5) pitAnI mAtA. te aMge spratikAra kahe che - patnI, patnI, mitrapatnI tapaivara, . patnImAtA, svamAtA ca paMcaite mAtaraH smRtAH // -eTale ke upara kahI te pAMceyanI patnI e jagatamAM mAtA samAna che. lakSmaNajIe pitAnI bhAbhI sItAjIne mAtA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 samAna ja gaNyA hatA. strImAM je koI sAco guNa hoya che te mAtRtvano che. purUSe vALelI nArI saMskRti : svAmI dayAnaMda sarasvatI pAse eka strI AvIne kahevA lAgI : mane tamArA jevo ja putra joIe che. huM tamAruM brahmateja joIne khuza thaI chuM. eTale mane svIkAre !" tenI AvI mAgaNInA javAbamAM svAmIjIe dhIrethI kahyuM : "tamAre dIkaro joIe chIe ne? te huM tamAro dIkaro ane tame mArI mAtA navA dIkarAnI zI jarUra che? ene uchera paDe. moTe karavo paDe. tenA karatAM vagara mahenate huM tamAre kare!" pelI bAI zaramAIne cAlI gaI. ahIM vicAravAnuM e che ke AvA mahApuruSa pAse kevI mAgaNI strIe karI paNa, tene mAtA saMbodhIne kevI suMdara rIte pAchI vALI ! "mA" zabda sAMbhaLatA strInuM jIvana AkhuM badalAI jAya che. 1 stanadAtrI garbha dhAtrI bhakSyadAtrI gurupriyA, abhISTadeva patnI ca pituH patnI ca kanyakA che sagarbhakanyA bhaginI putrapatnI, priyAprasU! mAturmAtA pitarmAtA, sedarasya priyA tathA che mAtaH pitR bhaginI, mAtulAnI tathaivacA janAnAM vedavihitAmAtara pADaza smRtAda che --gaNapatiiDa 15/38 thI 340. "stanapAna karAvanAra, garbhadhAraNa karanAra, khAvAnuM ApanAra, gurupatnI, ISTadeva (brAhANa ke rAjA)nI patnI, sAvakI mA, kanyA, meTIbahena, putravagha, patnInI mAtA, nAnI mA, mATI bA, bhAbhI, phaIbA, mAsIbA ane mAmI, Ama puruSo mATe vedamAM 16 mAtAo batAvavAmAM AvI che.' - saMpA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivAjI ane muslimabAI: chatrapati zivAjI dakSiNanA prAMtamAM laDAI calAvatA hatA. tyAre lUMTa macAvavAnI sAthe temane saMpatti maLatI. ekavAra eka sipehalAlAre saMpatti sAthe eka murilama bAIne paNa lAvIne hAjara karI. te burakhAmAM hatI. zivAjIe tene burakhe haTAvya. bAI rUparUpane aMbAra hatI. yuvAna hatI tema ja dekhAvaDI hatI. AvI strI pitAnA hAthamAM Ave te mANasane ke bhAva thAya? paNa, zivAjIne samartha rAmadAsano raMga lAgyo hato. temaNe kahyuM : "mArI mAtA tArA jevI suMdara hota to tArA peTe meM janma lIdhe heta to ke suMdara hatI?" teNe e bAIne mAtA banAvI-mAnapAna sAthe tenA ghare mokalAvI dIdhI. bhAratanI saMskRtinI ja e vizeSatA hatI jenA kAraNe te TakI che ane bhavya banI che. durgAdAsa ane gulenAra : auraMgajhebane durgAdAsane vaza kare hatuM. Ama te e jelamAM hate paNa rAjIkhuzIthI vaza thAya te ghaNuM kAma thaI jAya tema hatuM. tenI ciMtA joI tenI eka khUbasurata begama gulenAre kahyuM ke huM ene vaza karIza. bAdazAhe chUTa ApI, eTale te jelamAM gaI. durgAdAsa jevo te mANasa na hato. te rUpALe ane dekhAvaDo hate. , begame durgAdAsane kahyuM; "durgAdAsa ! tuM mane patnI tarIke svIkArI le ! tArA baMdhana chUTI jaze. auraMgajhebane mArI nAkhe hoya te te paNa saraLa banaze." - durgAdAsa pAse be pralobhane hatAM. eka te auraMgajheba sAthe laDAI baMdha thAya ane rAjya sAcA kSatrinAM hAthamAM Ave. bIja e. ArkaSaNa hatuM ke rAtane vakhata hato, ekAMta hatuM ane khUbasUrata strI sAme hatI. paNa ene vicAra karyo ke mAre eka mAtA che tema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bIjI mAtA che. teNe kahyuM : "rAjAnI strI mAtA gaNAya che ! rAjamAtA pitAnA putra pAse AvI mAgaNI kare te zobhe nahIM !" gulenAranuM abhimAna ogaLI gayuM. durgAdAsamAM bhAratIya saMskRtine raMga hato eTale ja te Ama kahI zako ! puruSane sanmArge vALatI sI: bhAratIya saMskRtimAM bhAvapUjA vaNAyelI che, eTale ja tene je pratiSThA maLI che te addabhuta che. mAtAomAM kevaLa sAmAnya zakita hotI nathI. paNa temaNe moTA moTA vikAravaza thayelA mAdhAMtAo ane sAdhako susthira karyA che-preraNuM ApI che. sItA ane rAvaNa: evA prasaMge ApaNe vicArazuM. sarva prathama rAmayugamAM joIe. sItAjIno eka prasaMga che. sItAjI azoka vATikAmAM ekalA aTulA hatA. cAre bAju rAkSasI strIo hatI, cAre bAju vilAsanI sAmagrI hatI. rAvaNa vAraMvAra AvatA ane kaheto : " jAnakI! eka vAra te mArI sAme najara to mAMDa! eka vAra najara mAMDIza te tAruM sthAna madedarI karatAM UMcuM banAvI daIza." tyAre sItA kahe che : "pataMgiyAnA prakAzathI kamalinI nahIM vikase, e te sUryanA prakAzathI ja vikase che. tuM e ja prakAzane aMza che. kAraNa ke tuM zaMkara bhagavAnane bhakta che ane zaMkara rAmanA bhakta che. paNa te e prakAzane banAvaTI banAvI dIdho che. senAnA caLakATathI satya kadi DhaMkAya che ?" hiraNya mayena pAtreNa, satyasyApihitaM mukham / rAvaNa viphare che ane talavAra laIne Ave che. paNa jevI sItA AMkha pherave che te ADuM joI jAya che. sItAnuM teja te sahI zakta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. taraNuM ADuM dharI de che. A pUbI che satI strInI... bhAratIya saMskRtinuM te khamIra ApaNe pAchuM lAvavAnuM che. rAjula rathanemi : kuNuyugamAM jaina saMskRtinuM eka bhavya dAMta Ave che. rAmatI bIjI sAdhvIo sAthe bhagavAna ariSTaneminA darzanArthe giranAra jAya che. rayanemi nAmanA eka sAdhu (bhagavAna nemanAthanA bhAI eka guphAmAM tapa karI rahyA hoya che. bahAra AMdhI ane varasAdanA kAraNe rAjImatI sAdhvI bIjA sAdhvIothI chUTA paDI gayAM ane kapaDAM paNa palaLI gayAM. tyAre teo e guphAne surakSita sthAna samajI pitAnA bhIMjAyelAM vastro kADhIne sUkave che. guphAmAM beThela rathanemi A dazya jue che. navayuvatI rAmatI sAdhvInuM lAvaNya joI te vikArI bane che. te bahAra Ave che ane rAjulane kahe che: "neminAtha bhale cAlyA gayA ! huM tamArI sAthe AvavA taiyAra chuM." rAjula vastra lapeTIne besI jAya che. nArInuM prathama kArya zarIranI rakSA karavAnuM che. puruSa kyAre AkramaNa karaze te kahI zakAya nahI, eTale te jaladI sAvaceta banI jAya che. kapaDAM sarakhA kare che ane pachI kahe che: "rathanemi vicAre ke tame koNa cho ? kevo vaibhava cheDIne AvyA che ? have vaseluM khAvA taiyAra thayA che ? A mAruM 25 ke tamAruM rUpa zenuM che ? cetana cAlI gayA pachI zuM che? tame zuM cAle che? cetana ke A pAMca bhUtanuM baneluM saDatuM gaMdhAtuM pUtaLuM !" rathanemI rAmatI sAdhvInI preraNAthI saMyamamAM sthira thaI jAya che. mAtAoe A rIte saMskRti sAcavI che ane purAe jyAre e zakita kheAI che tyAM temane cetavIne madada karI che. vizAkhA mAtA: buddha bhagavAnanA eka ziSya upAsaka sigAra zeTha hatA. emanI putravadhu vizAkhA hatI. jyAre koI gUMcavAyelo prazna rAjasabhAmAM Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre vizAkhA enuM barAbara samAdhAna karI Ape che. ethI prasanna thaIne prasenajIta rAjA tene kahe che keH "zeTha tame te mArA rAjyanI zobhA che !" zeTha kahe che: "paNa, mArI kharI zobhA to mArI putravadhu vizAkhA che." rAjA tenI parIkSA le che ane prasanna thaIne rAja-bhaginInuM pada Ape che. pitAnI putravadhune satkAra karavA mATe migAra zeTha bhagavAna buddha ane rAjAnI salAha laI tene "mAtA" tarIke saMbodhe che. nArInuM e mAtamaya rU5 ja jagatane kalyANakArI che. mIrAMbAI ane sAdhu: paNa, evI kalyANakArI nArImAM jyAre vAsanAne uttejavAmAM Ave te te nAgaNa paNa banI zake. vRMdAvanamAM jIva gosAMI paNa pavitra bhakata rUpe rahe paNa te strIne sparza na kare! mIrAMbAI temanA darzana karavA gayA. cha gesAI kaheH "huM te strIone sparze nahIM nahIMtara mArI pUjAmAM UNapa Ave !" mIrAMbAI kaheH "gosAMI! to ema mAnatI hatI ke A jagatamAM giradhara sivAya bIjo koI purUSa nathI! paNa, tame bIjA purUSa nIkaLyA. kharA ! purUSa hoya to eka AtmA puramAM rahe! zarIrarUpI nagaramAM rahenArUM cetana AtmA te purUSa ! bAkI badhI mAyA strIo che. jyAM bheda AvyuM tyAM mAyA che !" gesAIne khabara paDI ke mArA karatAM paNa caDhiyAte AtmA mIrAMbAIne che. temaNe ulTA emane vaMdana karyA ke tame mArA kharA guraNa banyA. strIoe kharI patibhakita te purUSonA AtmAnI karavAnI che. paNa Aje patibhakita rahI che zarIranI-vAsanAnI, mIrAMe rANune Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyuM ke tame zarIranA dhaNI che, AtmAno dhaNI to giradhara che tamArA dhareNanuM zuM karuM? AvI mIrAMne eka vikArI sAdhu maLyA ane temaNe beTI mAMgaNuM karI tyAre mIrAMe kahyuM: "A zarIra upara hakaka rANAno che. tenI maMjUrI laI Avo. AtmA te giradharane se che ! te te mATe giradharanI AjJA laI Avo! " koI paNa strI AvI vANI kyAre uccArI zake, jyAre tenAmAM sAcuM tattva hoya ! pelo sAdhu pagamAM paDI gayo. AjathI tuM mArI guru ! huM pApI chuMmane mApha kare !" mIrAMbAI kahe: "jogI ! mAphI bhagavAnanI mAMge te paramakRpALu ane paramadayALuM che," ratnAvalIe tulasIdAsane ghaDayA : hamaNuM gosvAmI tulasIdAsanI yaMti gaI. temane paNa baMdha ApanArI temanI patnI hatI. strIone ema kahI dIdhuM ke tamAre badhe bhAra purUSa upara nAkhI do ! tene prabhu mAne ! paNa purUSa sAvadhAna na hoya te strIe tene jagADavo joIe. pitAnI priyatamAne pihara mokalyA bAda tene maLavAnA premamAM tulasIdAsajI teja divase ghora aMdhArI rAte sAsare pahoMcI gayA. bIjI koI strI hoya te rAjI rAjI thaI jAya ! paNa te strIe tarata emane kahyuM: "tame atyAre ! ahIM !!" bIjI strI hota to vicArato ke mAre dhaNuM mArA vagara eka minITa paNa rahI zakatuM nathI ! paNa A bAI vicakSaNa hatI. teNIe kahyuM tame mArA tarapha lalacAtA nathI paNa mArA zarIra-yauvana tarapha lalacAve che. je e ja prema paramAtmA pratye karyo heta te !" jaisI prIta harAma meM vaisI harameM hoya / calA jAya baikuMThame pallA na pakaDe kAya // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ -tejIne te Takoro basa! tulasIdAsa jAgI gayA. temaNe patnIne kahyuM: "tuM mArI guru !" ema kahIne cAlI nIkaLyA ! teo kavi te hatAja paNa temaNe hiMdI bhASAmAM saMskRtino ananyagraMtha Ape rAmAyaNa! nArI vaDe maLela preraNuM kevuM amara kAma karI gaI ! bilvamaMgaLa ane ciMtAmaNi bilvamaMgaLa nAmane brAhmaNa ciMtAmaNi nAmanI vezyAmAM eTalo badhe AzA thAya che ke meghalI rAtre nadImAM pUra AvyuM che tyAre tene priyAne maLavAnuM mana thAya che. eTale eka zabane tarApa mAnI besI jAya che. nadI pAra kare che. vezyAne ghare sIDI nahatI paNa eka sApa laTakato hato. te ene derI samajIne upara caDI jAya che. ciMtAmaNi bharanidrAmAM sUtI hoya che. tene jagADe che. ciMtAmaNi kahe: "are, tame caDhI AvyA kaI rIte ?" bilvamaMgaLa kahe: "bahAra je rAMDha laTakatuM hatuM. tene pakaDIne huM Avyo chuM." ciMtAmaNi tyA jaIne jue che te eka sApa laTakato hato. tene thayuM ke A zakitazALI mANasa mArI AzakitamAM paDyo rahe te sAruM nahIM. eTale teNe kahyuM : "mArA vahAlA sUra ! tuM have Izvarane dAsa thA ! ATalI mamatA prabhumAM lagADIza to beDe pAra thaI jaze !" sUra cetI jAya che ane pachI hiMdInA bhakti rasanA mahAna saMta kavi sUradAsa rUpe Aje paNa amara che. AvI che hiMdanI strI zakti ! strI zakti uparathI jALAM haTAvo Aje e strI zakti upara jALAM bAjhI gayAM che. sonAne moha ane ghareNuM kapaDAMnA mohanA kAraNe, ema thavA pAmyuM che. e badhAne dUra karIne pAcho jhaLajhaLATa lAvavAno che. Aje te ghaNIvAra nArIne pite ATalI zakitazALI che, tenuM bhAna hotuM ja nathI. e mATe keTalAMka krAMtipriya sAdhu sAdhvIoe AgaLa AvavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDaze. amArA jena samAjamAM jyAM strI-purUSa samAnAdhikAra ApI - sAdhvI dIkSA ane muktine adhikAra Apyo che tyAM paNa rUDhigata eka vAta jovAmAM Ave che ke saMyame ane vaye moTAM evAM sAdhvIone sAdhune namavAnuM heya. priya nemimuni sAme evo prasaMga Avyo. amArA guru munizrI nAnacaMdrajI svAmI sAthe dIkSAe moTA sAdhvIne vAMdatA temane saMkoca thato hato. temanA gurubhAI DuMgarasiMhajI muni kahe ke huM dIkSAe moTo chuM chatAM tame na name ane huM namuM te sAruM na lAge ! kAMtikAryamAM saMkoca na cAle. mAre prasaMga emanAthI judo che. jevAM meM sAdhvIne vaMdana karyA tevA te bhAgI gayA. kahe ke tame vaMdana kare te pApa lAge ! AnuM kAraNa e jAtanAM saMskAra paDI gayA hoya che. A saMskAre dUra karavAnA che. te strIne samajAvIne ja karavAnuM che. Aje strI jAte ja janmatAM strI jAtine hINuM mAne che. kAraNake pAyAmAM e saMskAra paDayA che. karI Ave to kaheze ke pahANe Avyo che. ummara lAyaka thAya te kaheze ke chAtI upara sApane bhAre paDyo che. chokaro Ave te kaheze ke ratana ApyuM ! aMdara bhale te dIkarIne cAhatI hoya paNa dekhAva kare ke dIkarAne ja cAhe che. dIkarIne dIkare mAre te kahe vare che ne ? koI vAMka Ave ane bahena bhAIne mArI bese te uparathI be khAvI paDe. A hAlata badalavI joIe. Aje nArI jAtinI ghaNI durdazA jovAmAM Ave che. ApaghAta, agnisnAna, kanyAvikya, kajoDAM lagna vagere duHkha ene bhogavavA paDe che. A badhAmAM paNa mAtajAtinI je sahanazIlatA ane zakti che tene paricaya maLe che. je loko vikArI che teo bhale zIlarakSA na karI -zakatA hoya paNa, temanuM mAthuM zIlavatI mA-bahena AgaLa namI jAya che; tene hRdaya palaTo tarata thaI jAya che. enI pAchaLa bhAratIya saMskRtimAM rahela mAtapUjAnA saMskAro ja paDyA che. Aje nArI jAtimAM je mAtarane paDayAM che temane saMkalita karIne strIzakitane vikasAvavAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 kArya karavuM paDaze. AvA mAtRsaMgaThano dvArA jyAre mAtAnA prazno ukelAze tyAre navI paristhiti sajAze. carcA-vicAraNuM mAtAne upakAra zrI. devajIbhAIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "meM eka varSe sajoDe brahmacarya vrata lIdheluM temAM vicArathI huM nabaLo banelo paNa mArAM patnI banelA nahIM. be putrIo thayA pachI emaNe mane prerelo paNa huM te vakhate pAmara banyuM hatuM, paNa e patnInA saMskAra vArasAne kAraNe ja huM temanA avasAna bAda pharI lagna karavA mATe na lalacAye ane ATaluM kAma karI zakuM chuM. eja rIte mArA bAvIsa varSanA bhAInA varasI tapanA utsava vakhate mArI patnInI parIkSA eka mAtabara bahene lIdhI. "A vakhate dAgInA saMgharI rAkha ane risAI jA to tArA thaI jaze !" | mArI patnIe kahyuM : "A vakhate te mAre sAtha ja Apa joIe !" TuMkamAM Aje savAre muni zrI saMtabAlajIe kahyuM tema mArA mATe mAtAne upakAra hato ja paNa patnIne paNa bhAtabhAvarUpI vAraso ApavAmAM hisso ocho na hate. nArIoe Adarza sthApavA joIe: zrI. caMcaLabahene kahyuM : "bAdazAhI jamAnAmAM eka evA prakArane nArIne meLe thato ke jemAM bAdazAha mATe tyAM AvelI suMdara nArI upara atyAcAra thato. evA eka mInAbajAramAM bIkAneranA rAjavInI patnI paNa meLe jevA gaI ane phasAI tyAre teNe bahAdurI batAvI ane chevaTe e mInAbajArane meLo baMdha thayA ane akabara bAdazAhane tene bahena banAvavI paDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ evI ja rIte udesiMhanA putra jagadevanI patnI vIramatIne paNa eka zAhajAdAnA mahelamAM eka vezyA laI gaI. tyAre bahAdurIthI teNe pitAnAM zIlanI rakSA karI ane tene baLajabarIe tAbe karavA janAra sipAIne kaTArathI mArI nAkhelo. Ama teNe vIratApUrvaka zIla rakSA karI hatI. evI ja rIte padminIne dAkhalo paNa jagajAhera che." rUDhi AgaLa na namIe! zrI. baLavaMtabhAI: "Aje to kanyAne mA-bApa vece che kAM varane kharIde che. mArA nAnA bhAInA lagna vakhate paNa traNa-cAra hajAra rUpiyA levAnI nAnIbA, bhAIoe salAha ApelI te to meM na lIdhA paNa nAtanA rivAjo ane jamaNavAra karavA mATe nahIMvata paisA levA paDelA. Aje vicAruM chuM ke mArI pratiSThA karavA mATe eka vastu thavI joIe ke kanyA vikraya ke varavikraya sadaMtara baMdha tha joIe. mAtRtvanI pUjA zrI. mATaliyA : bhAratanI saMskRti vakhaNAya che tenuM kAraNa ahIM saudaryane badale mAtAnuM mAtRtva pUjAya che. Aje pararASTranI saMskRtinA kAraNe vikRti ghaNuM AvI che, paNa maTAbhAge e zaheromAM AvI che te chatAM haju saMskRtinA ApaNuM e to sacavAI rahyAM che, ane pUjAya che saguNoja. anasuyA jevI satIo AgaLa nagna rUpe UbhA rahevA chatAM teNe bALakarUpa joyuM, tema nAmadevajInAM patnI viSe kahevAya che ke jeNe stana upara hAtha nAkhe tene kahyuM: "are dIkarA ! tuM khovAI gayo hato mane maLI gayuM. mAruM dudha haju tArAmAM vAtsalya pUravA talasI rahyuM che." kharekhara e purUSa saMtapatnIne putra banyo. A che bhAratIya saMskRtinI vizeSatA. bAkI sArUM-narasuM to dareka dezamAM hoya che. jevAnuM eTaluM ja ke pUjA konI thAya che? (tA. 21-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya saMskRtimAM zIlanuM sthAna bhAratIya saMskRtinA mukhya ATha aMgomAM Aje "zIla" upara carcA karavAnI che. zIlane sIdho artha keTalAka loko brahmacarya kare che ane e sAce paNa che. jaina dharmamAM zIlanI vAta ghaNIvAra Ave che. zIla eTale ziyaLa ane ziyaLa eTale saheje brahmacaryane khyAla UbhuM thAya. paNa te vyaktigata khyAla Ave. paNa samAjanuM zIla levuM hoya te brahmacarya to Ave ja paNa sadAcAra mukhya Ave. eka vyakti zIla pALate heya paNa kRtrima rIte tenuM khaMDana karatA hoya; evA prakAranA durAcArane protsAhana Apate heya; dArU pIne heya te zIla barAbara paLAya nahIM. eTale samAjane vyApaka sadAcAra paNa zIlamAM AvI jAya che. ahIM samAjanI rIte dareka vyakita ema vicAratI thAya ke huM sAmAjika daSTie A rIte zIla virUddha jaIja na zakuM ane e rIte AkhA samAjanI zIla niSThA keLavAya te sAmAjika sadAcAra paNa AmAM Ave che. trIjI vAta zIlamAM e Ave che ke tenA vaDe samAjane evI naitika bAhedharI maLe ke strInI zIla-rakSA jaLavAI rahe. strI jene tyAM jAya; teye tene vizvAsa rahevo joIe ke mAruM ziyaLa surakSita raheze. puruSanuM zarIra evuM che ke tenA upara koI baLAtkAra karI zakatuM nathI; paNa strInuM zarIra evuM che ke tenA upara baLAtkAra thaI zake che. eTale tenAmAM e vizvAsa pragaTe ke ahIM huM surakSita chuM ane jeNe vAgyAna ApyuM che temane ja vaphAdAra rahIza. AvI tenI zIlarakSAnI bhAvanA jaLavAI rahevI joIe tema ja e rIte strI ane puruSanuM milana thAya ane tenA upara koIne zaMkA na rahe te ja tene sAcuM zIla kahI zakAya. A traNa vicArane hiMdustAnanA lokoe rAmayugathI laIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAMdhIyuga sudhI vikasAvyA che. e rIte ke zIlanA pAyAmAM traNa bAbatane samAveza karavAmAM Ave che -(1) brahmacarya, (2) samAjane vyApaka sadAcAra, (3) samAjamAM nArIne zIla-surakSAnI khAtarI. A traNa bAbatanA khyAlathI A dezanI saMskRtinuM A aMga kheDAyeluM che. have ApaNe traNe aMgane alaga alaga laIne vicAraNuM karIe - (1) brahmacarya : A zIlanuM paheluM aMga che. dareka nArImAM e bAbatanuM mahatva rahevuM joIe ke bhale pitAne prANa jAya paNa brahmacarya te tenuM khaMDita na ja thavuM joIe. pariNita strIo mATe paNa potAnA pati sivAya anya puruSanuM sAhacarya na thAya tenI takedArI rAkhavI joIe. bhAratanA ItihAsamAM evA aneka dAkhalAo che. johara karIne bhaDabhaDatI citAmAM kudI paDanAra rAjapUta lalanAo AnA bhavya prasaMgo UbhA kare che. eTaluM ja nahIM bhAratIya nArInA e gauravane nAdirazAha jevA lUMTArU bAdazAhe paNa sanmAnela che. jyAre lUMTa macAvI te mahelamAM jAya che tyAre hukama kare che ke jAva. badhI begama ane zAhajAdIone zaNagAra sajI mArI sAme nAcavAnuM kahe !" nAdirazAhanuM nAma ane prANane bhaya... badhI begamo zaNagAra sajI nAcavA mATe hAjara thAya che. begamone nAcavAnuM kahI nAdirazAha kaTAra khullI mUkI sUI jAya che. thoDIvAra pachI te jAge che. vaLI begame nAcavuM zarU kare che. te vakhate nAdirazAha temane kahe che : "meM sAMbhaLeluM ke hiMdI nArIne pitAnA zIla mATe magarUbI hoya che. tamArAmAMthI koIe paNa vidroha karyo hota ke mArI ahIM paDelI khullI kaTArane aDIne mane mAravA prayatna karyo hota to rAjI thAta ! paNa taimura khAnadAnanI ane hiMdanI koI paNa khAnadAnI strIne tema karavAnuM na sUjhayuM eTale mane to lAge che ke A khAnadAnano sitAre tUTavAne che ! " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 ema kahI te badhAne tyAMthI ravAnA kare che. nArIe pitAnA zIlane brahmacarya vaDe dIpAvavuM joIe te ja te prakAzita bane che. (2) samAjane vyApaka sadAcAra: je dezamAM cAritranuM dhAraNa ucuM hoya; te deza ane samAja haMmezA upara Ave che. bhAratamAM Ane prAraMbhathI ja mahattva ApavAmAM AvyuM che. ahIM nArIne mA-bahena rUpe gaNavAmAM AvI che ane tene pUjanIya gaNavAmAM AvI che. gayA vakhate ApaNe zivAjIne ane durgAdAsane dAkhala joI gayA hatA. game tevI rUpALI strIo upara vikAranI dRSTi na thavI, eja A pAyAne sidhdhAMta che. Aje paNa ghaNuM sthaLe jovA maLe che ke bahene nirlajaja purUSone eja rIte phaTakAre che " zuM tamArI mA bahene nathI!" bhAratanA sAmAjika sadAcAra aMge A dehAmAM ghaNuM suMdara kahyuM che : samadraSTi aru tRSNA tyAgI, para strI jisako mAta re kabhI mukhase jUTha na bole, para dhana dhUla lakhAta re. -pArakI strIne mA samAna gaNavI ane pArakA dhanane mATI samAna lekhavuM e bhAratane jane vArasAgata saMskAra che. | (3) samAjamAM nArI zIlarakSAnI khAtarI : jyAre strI ane purUSomAM saheje brahmacarya tarapha valaNa hoya ane samAjamAM vyApaka sadAcAra Ave to saheje nArImAM zIlarakSaNanI khAtarI AvI jAya che. samAjamAM jema sAruM che tema narasuM paNa tatva hoya che, paNa jovAnuM e che ke emAM kheDANa kevuM thayuM che? bhAratano itihAsa samAjamAM nArInI zIla rakSAnI khAtarIthI bharelo paDyo che. enA aneka prasaMga che. bhAratIya saMskRtimAM zIlanuM je mahatvanuM sthAna che ane tenA je preraka prasaMga che te yuga pramANe joI jaIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ sucanA ane mayuga: sucanA A tatva aMgenuM suMdara udAharaNa pUruM pADe che. te rAvaNanA putra meghanAdanI patnI hatI. meghanAda jyAre laDAImAM jAya che tyAre teNe patine kahyuM: "tamane kaMIka thAya to tenI khabara mane, maLavI joIe!" paNa, tene koI samAcAra maLatAM nathI tenA kAne evI vAta Ave che ke tene pati marAyo che. eTale te sAsune jaIne kahe che: mArA patine zodhavA jAuM !" sulocanA satI hatI tema maMdodarI paNa satI hatI. asura zakitazALI hatA chatAM zakita khoTA mArge vApare evA kuLamAM janmyA chatAM bannenA saMskAre ucca hatA. pati tarapha vaphAdArI, brahmacarya khaMDita na thAya ane bIjA purUSone paNa bhAI-bApa jevo vizvAsa e traNe daSTie strI satI thAya che. sucanA sAsune pUche che ke "huM pati pAse jAuM to kharI ? paNa koI mArI sAme kudraSTi te nahIM kare ne ?" kAraNa ke, yuddha cAlatuM hatuM ane vakhate sainiko magaja gumAvI bese te? dArUne naze ane vikArane naze bane mANasamAM gAMDapaNa ANe che. sojare jyAM jyAM jAya che tyAM AsapAsanI strIone bIka lAge che e sthiti Aje paNa gaI nathI. e loko dArUne nazo karatA hoya che. na kare te mAMsAhAra paNa kare ane aMte vyabhicAra tarapha vaLe. amUka pavitra sainiko haze paNa vadhAre paDatA bIjI prakRtinA loko che. dArU, mAMsAhAra ane vyabhicAra e mAnavajAti mATe abhizA5 rUpe che ane e jyAre dUra thaze tyAre saMskRti kharA arthamAM khIlI UThaze. eTale jyAre sainika-yuddha paristhiti pravartatI hoya tyAre eka satI strI upara mujabane prazna kare e svAbhAvika che. tyAre maMdodarI kahe che: "tAre phikara karavAnI jarUra nathI tArI rakSA thaze; kAraNa ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAma tyAM che ! temaNe cauda varSa vanamAM gALyA, temanI sAthe temanI strI sItA hevA chatAM-temaNe kadi tenI tarapha vikArI najare joyuM nathI!" ghaNane ema thaze ke dedarIne AnI khabara kayAMthI ? te ekto lokavAyakA pramANe vAta cAlatI hatI te; temaja sItA sAthe prasaMga paDyA pachI maMdodarI te jANI zakI hatI. satI jema pitAnA manane bhAva jANe tema sAmA pakSe vikArabhAvane paNa oLakhI zake. sulocanA praznArtha rUpe tene jotI rahI tyAre teNe kahyuM huM sItA sAthe thoDAka samaya rahI chuM eTale rAma kevA che tenI mane khabara che. tene dUta pele vAMdaro hanumAna Avyo hato. teNe bhale badhe upadrava karyo paNa teNe koI strIne herAna na karI ! je eka vAnarakuLanI vyakti paNa ATalI suzIla banI zake te e rAmano kevo prabhAva haze ! te tane sAcI daSTie joze! mATe tuM ciMtA karyA vagara cAlI jA...!" rAmane A prasaMga ane rAvaNakuLanI nArIonI paNa rAma upara AsthA ene je vicAra nahIM karIe te bhAratanI sAcI saMskRtine khyAla ApaNane nahIM AvI zake ! zIlanuM-sadAcaranuM keTaluM mahatva che te enA uparathI samajI zakAya che. dropadIno prasaMga tyArabAda kRSNa yugamAM AvIe ! brahmacaryano prabhAva ke pativratane prabhAva e che ke game tevI strI paNa abaLAmAMthI sabaLA banI jAya che. te vakhatane yuga hata; dArU-mAMsAhAra temaja vyasanano! draupadIne te vakhatanA yuganI pratinidhi nArI tarIke ApaNe gaNAvI zakIe. kaura sattAnI khumArImAM hatA eTale temaNe pitAnI khumArI ahIM batAvI. draupadInI lAcArI e hatI ke te pote vecAI gaI hatI. "yaMyA rAjA tathA prajA" jema duHzAsana rajasvalA draupadIne sabhAmAM lAvI; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ parANe tene dAsInA kapaDAM paherAvavAM, rANunA kapaDAM utAravA talapa pADa thato hato. draupadIe tyAre vicAryuM ke bhale huM vecAI paNa mArA zIlane te koIne vecavAno adhikAra nathI. teNe sabhA sAme paDakAra karyo ? nArI jAtinuM-satIne jyAre apamAna thAya tyAre te vaMzano nAza thayA vagara raheto nathI. kaurane nAza thaye; paNa te vakhate te zaktimAM hatA ! draupadInA prazna aMge sabhAmAM beThelA badhA brAhmaNa, vaDIle; nItijJo vicAramAM paDyA ke vecAyelI strInI lAja lUMTAtI hoya te tene bacAvavAno adhikAra khare ke nahIM? teo e carcA-vicAraNAmAM rahyA ane duHzAsane dhoLe dahADe bharI rAjasabhAmAM anAcAra Adaryo ! draupadIe kRSNanuM dhyAna dharyuM. sabhAmAM kaI sAdhu te hatA nahi brAhmaNonI utaratI dazA hatI eTale koI kSatriye jAgavuM joIe. zrIkRSNa jAgyA. temaNe traNe bAjunI javAbadArI adA karI! navaso navANuM cIra pUryA athavA emaNe prazno pUchayA. eTale pelA javAba ApatA aTakI gayA. zIla, sadAcAra ane vizvAsanA vAtAvaraNathI temaNe navuM maju phelAvI dIdhuM. vikarNa ane drauNAcArya te sabhA mUkIne bhAgI gayA sAmuM paNa na joI zakyA. bhISmapitAmaha ane bIjA vaDIlo nIcuM joI gayA. AMkha mAMDe te Teko maLI jAya. paNa Ama karavAthI kAma patatuM nathI eTale zrIkRSNa bolyA vagara sakriya AcAra karI batAvyo na Thapako Ape ke na hiMsA karI. temaNe anukaMpAthI Thapako Apo. kSatriyone kahyuM: "tame pharaja cUkayA che. nahIMtara strInuM apamAna joI zake nahIM !" brAhmaNane kahyuM: "tamAruM brahmateja zuM kAmanuM, je sadAcAranuM rakSaNa na karI zake? have zuM bhoMya khetare che ?" vikarNane kahyuM "tame nAzI chUTayA! tamArI pharaja zuM hatI?" AkhI rAjasabhAnA kSatriyone kahyuM ke kSatriAnuM kAma rakSaNa karavAnuM che. temAM paNa A eka abaLA strI ane vaLI rajasvalA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenAM cIra tamAre pUravAM joIe athavA rAjasabhAmAM A anyAya na thavA devo joIe ! zrIkRSNa bhagavAna eTalA mATe kahevAya ke temaNe A badhuM karI batAvyuM. AvA prasaMgamAM strIe ghaNIvAra ahiMsaka rIte te ghaNIvAra hiMsaka rIte paNa sAmano karI, pitAnuM zIla bacAvavuM joIe. zubhA bhikSuNI : bhagavAna mahAvIra ane buddhanA yugamAM paNa zubhA bhikSuNIne eka preraka prasaMga che. te bauddha bhikSuNI ekAMta jaMgalamAM jatI hatI. te yuvAna tema ja suMdara hatI. eka laMpaTa mANase tene jAtA joI ane tenI pachavADe javA lAgyA. ekalatAne lAbha laI jyAM ghera jaMgala AvyuM tyAM tenI AgaLa AvIne Ubho rahyo. zubhA bhikSaNIe vicAra karyo: "bhAgIza to nirbaLatA gaNaze sAmane karIza ane nahIM TakuM to zIla jaze !" eTale teNe AcAranI zakita vadhArI AMkhanuM trATakuM karyuM. pelo laMpaTa thoDI vAra to aMjAyo. paNa, pAcho naphaphaTa thaIne cALA karavA lAgyo. zubhAe tene pUchavuM : "bhAI ! tArI zI IcchA che ! tane zuM joIe che?" tyAre te laMpaTe kahyuM : " tArI AMkha bahu mohaka che! mane te bahu game che. huM tene Azaka thayo chuM !" mANasa jyAre vikArI bane che tyAre tene dhrujArI chUTe che. te vakhate koI paNa strI dhAre te tene pADI zake paNa zubhAe bIjI rIte ja vicAryuM. tene thayuM ke mArI AMkhanA kAraNe ja, mAre zikSaNa veza thatAM Ane vikAra thAya te e rU5 zuM kAmanuM ? teNe pitAnA nakhathI AMkhane DoLe bahAra kADhIne kahyuM : "le bhAI! tane A bahu game che ne ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayAM AMkhonA DoLA vagaranI lohIluhANa sthiti joI ke pelo laMpaTa DaghAI gayo. tene vikAra zamI gayo ane karuNuM jAgI paDI. cAritryane camatkAra thayo. te sAdhvInA pagamAM paDI gayuM. Aje badhI bahene mAM AvI sAdhanA hovI joIe ! pitAnA ziyaLanA rakSaNa mATe temaNe pitAnuM balidAna ApatAM zIkhavuM joIe. sabA ane sube : Avo ja eka dAkhalo amadAvAdanA subAzAhInA jamAnAne che. te vakhate subAnuM rAjya hatuM ane te suMdara strIone pitAnA bhoga-vilAsa mATe zodhato hate. te ene pakaDIne mahelamAM maMgAvate ane vyabhicAra karato. paNa koInI tenI sAme thavAnI hiMmata na cAlatI. te vakhate sabA karIne eka rUpALI cAraNabAI hatI. subAnI najara enA upara paDI. tene pakaDI laI gayA. paNa te bAIe tIkSNa talavArathI pitAnA stane kApIne subA AgaLa dharyA. A samAja je namAlo banI thIjI gayo hato te ukaLI UThyo. cAraNe ane bIjI prajA taiyAra thaI gaI; hAhAkAra macI gaye. sube eTalo badho DaghAI gayo ke teNe bahAra nIkaLavAnI hiMmata na karI. AkhA zaheramAM eka chApa UThI ke strIonuM zIla na lUMTAvuM joIe; pachI subo kadi AvuM anAcaraNa na karI zakyo. samAja mATe e addabhuta prasaMga banI gayo. Aje paNa amadAvAdamAM sadabA, nAmane mahelle che. strIoe Ama samAjane ghaNuM jAgRti ApI che. tenA keTalAka prasaMge ApaNe gayA vakhate joI gayA. thoDAka hamaNuM vicArI gayA. je dareka bahene hiMmatapUrvaka durAcArIne sAmane kare te koI paNa puruSa strInAM zIlane teDavA prayatna na karI zake. paNa te mATe kharekharI hiMmata joIe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ muktAbAIno prasaMga: hamaNuM muMbaImAM evo eka prasaMga banI gayo. padmanAbhana mukatAbAI nAmanI eka bAI TrenamAM ekalI hatI. eka guMDe e DabbAmAM caDI gayo. pelo mANasa tenI lAja lUMTavA prayatna karavA lAge. te bAI nIce UdhI paDI gaI, tene bacakAM bharyA; paNa pelAne tAbe na thaI chevaTe sTezana AvatAM pele UtaravA lAgyo ke bAI UThIne ene vaLagI paDI ane bathaMbaththA karavA lAgyA. sTezane gADI UbhI ke lokoe maLIne pelA nUDAne pakaDI lIdho. bhAratIya saMskRtimAM zIlanuM sthAna ane tenA traNa pAsAo aMge ApaNe vicAra karI cUkyA chIe. zIla eTale samAjane vizvAsa; zIlanuM svayaMrakSaNa ane brahmacarya sAthe sadAcArane khyAla rAkhavo ! tenA anurUpe sulocanAno prasaMga samAja upara vizvAsane temaja zIla sadAcArane che. zIlanA svayaMrakSaNano dAkhala te zubhA-bhikSuNuM ane sadubAna ane brahmacarya zIla aMge draupadIne dAkhalo paNa Apyo, Ama traNe zIlanAM pAsAo upara gaMbhIra rUpe vicAra karavAne che. AjanA samayamAM A bAbata upara vizeSa dhyAna eTalA mATe ApavAnuM che ke ekavAra zIlane AcAra bhAratIya saMskRtimAM vaNAyela hatA, paNa have tene kevaLa sAdhusamAja temaja vidhavAonA AcArarUpe gaNIne upekSA sevavAmAM Ave che. enA kAraNe have ApaNe tyAM yuropano kheTe rUpa-saudarya temaja bhoga vilAsane vA zarU thaI cUkI che. Aje ApaNe nArI paNa ene zikAra banI pitAnAM deha saudaryanuM pradarzana karatAM acakAtI nathI. jAherAte saudarya pradarzane temaja phezananA nAme; Aje strInA aMgenuM jeTaluM vikArI pradarzana goThavavAmAM Ave che, ane temAM suzikSita nArIo bhAga le che e duHkhane viSaya che. azlIla pisTare; halkI koTinAM calacitro temaja takalAdI copAniyAo vaDe nArInA zIla upara thatAM hIna AkramaNane aTakAvavA mATe sarva prathama te nArI samAje ja jAgRta thavuM paDaze! temanA mATe kAryakramo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ goThavavA paDaze. Aje A kAryakramanA abhAve kRtrima saMtati niyamana, sauMdarya prasAdhanane behada upayoga, temaja cemera je azlIlatAnuM vAtAvaraNa chavAI rahyuM che tenA kAraNe bhAratIya saMskRtinI zIla niSThAnA pAyA DagatA jaI rahyA che! eTale Aje brahmacaryane sarvAgI ane samAja vyApI banAvavA mATe mULa tatva sAcavIne jUnA vidhAnomAM sudhArA vadhArA karIne navAM mUlya UbhAM karavAM paDaze ane brahmacaryalakSI mAtA-bahenanuM ghaDatara karavuM paDaze. carcA vicAraNuM bhAratIya saMskRtinuM gaurava zIla: pU. daMDI svAmIe carcAne prAraMbha karatA kahyuM : "bhAratIya saMskRtie jagatamAM mahAna pratiSThA meLavI che. bhArata e jagatanuM nAka che, kAraNa ke ahIMnI saMskRtimAM zIlane hamezA mahatvanuM sthAna ApavAmAM AvyuM che." pU. nemimuni : "savAre zIlanAM je traNa pAsAMo upara vicAra karyo che te yogya che. jainAcAramAM pAMca vratonI AsapAsa jema guNuvrata ane zikSAtrate mUkAyAM che; tema zIlavAna brahmacarya pALate hoya paNa; je sinemA, kAmottejaka padArthone dhaMdho ke mahAvyasanane vyavasAya karate heya te te strIone vizvAsapAtra nahIM banI zake. eTale ziyaLa sAthe sadAcAra temaja strIonA vizvAsane pAtra brahmacArI hovo ja joIe. Aje brahmacaryane artha "amathana" eTalo saMkIrNa levAya che te barAbara nathI. bhAratamAM agAu A aMge jhINavaTathI jovAtuM te have jovAnuM nathI. saudaryaprasAdhane, alIla calacitra, kRtrima saMtati nidhanAM sAdhane, vageree nArInA sauMdaryane vikRta karI nAkhyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjanA vijJApanamAM strInAM vikRta citra mUkAya che. hoTalamAM kumArikAene pIrasavA mATe rokavAmAM Ave che ane have te kApaDa mAlanA uThAva mATe temanuM jAhera pradarzana paNa yojAya che. A badhA mATe uDANathI zibire vicAravuM ja raheze. eka vidhavA bahenane dAkhala : zrI. devajIbhAI: "eka bahenane Adarza dAkhalo mArI pAse che. te suthAra bahenane mALiyA paraNAvela paNa vidhavA thayA bAda temane te gAme pitAnuM ziyaLa-rakSaNa asaMbhava lAgatAM pitAne piyera AvyAM. te komamAM punarlagna thaI zake paNa temaNe na karyA. te dahADe te bAIe pitAnA AkhA gharano bhAra upADI lIoN. AMdhaLAM mA-bApane sAcavavA uparAMta nAnA bhAI-bhAMDune paNa bhaNAvyA. temanI prajJA ghaNane vaTAvI jAya tevI hatI. eka vAra jamInadAre tephAna na kare te mATe milITarI AvI. tenI vacce thaIne te bAI pANI bharavA jatI hatI ke eka polise apamAna karyuM. te bAIe namra chatAM makkama avAje kahyuM : bhAI ! bhAre utAvaLa hatI eTale TuMke rasto lIdhe, te mArI bhUla thaI haze. te huM kabUla karuM chuM. paNa svataMtra bhAratano tuM polisa eTale rakSaka che ane ame prajA eTale mAlika chIe. tAre Ama apamAna na karavuM joIe paNa prema temaja namratAthI samajAvavuM joIe !" tenI vAta, pAse ubhelA sArjanTa sAMbhaLI. te rAjI thayA ane pilisanA geravartana badala mAphI mAgI. AvA ghaNuM nArIratna haju gAmaDAomAM jovA maLe che. temane sAMkaLavA joIe. balidAnane dAkhala : pU. daMDI svAmIe sUratanI eka nAgarakanyAne dAkhalo Ape. te garabI letI hatI ke eka muslima yuvAnanI najara tenA upara paDI. te bolI UThazo ke "khudAe zuM cIja banAvI che !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ darekane phALa paDI ane kharekhara subAnuM teDuM AvyuM. paNa te bAIe jhera pIne balidAna ApyuM ane A rIte bIjAne paNa preraNA ApI. zIlanA AdhAre duniyA TakI che : zrI. mATaliyA : zIlanA dAkhalA kevaLa bhAratamAM ja nahIM, AkhA saMsAramAM che. zIla ja duniyAne beThI karavAno pAyo che. grIsamAM sekreTIsa te zuM ? bIjA rAjAo paNa zIlavAna ane ekavacanI thayA che. eka kALe, roma ane cInamAM zIla niSThA hatI; paNa bhArata bahAranA dezamAM dharmasaMsthAo DhIlI thaI samAjanAM vyavasthita saMgaThane nahIM eTale phera paDato rahyo. temAM paNa se-deDhaso varSanAM yaMtrayuga pachI eka ThekANe saMpatti khaDakAI bIje khADo-garIbIno paDyo. eTale rAjakAraNa ane vijJAna AgaLa vadhI bhaLI gayAM. yuropamAM prathamathI rU5 ane zaurya tarapha saMskRtinuM meTuM hatuM. have bhAratIya zaheromAM tema ja bhAratIya zikSaNanuM moTuM e tarapha moTA bhAge vaLI gayuM che. gAMdhIjIe ene mAMDa rekeluM chatAM pAchuM have pharI jAgavAnuM TANuM AvI gayuM che. bhAratanI saMskRtinuM moTuM kharekhara (1) tyAga ane (2) tapa tarapha che. eTale sAcuM zIla mAtra sAdhu varge ja nahIM, sAmAnya janatAe paNa vizALa arthamAM upAsavAnuM raheze. sAdhusaMsthA upara vizvAsa hoI temanAM sabhya-sabhyAoe vadhAre vyApaka arthamAM vizALa janatAmAM zIlane pratiSThita karavuM paDaze. niMdA - vikathA (vikArI vAta) ne sajAvavAM paDaze. pU. munizrI saMtabAlajI: "e vAta sAcI che e daSTie "brahmacaryanAM navAM mUlyo" nAmanuM pustaka nemimunie lakhyuM che. brahmacaryane vicAra, A navA yuge pUrva-pazcimanI ektAnI daSTie - navI Dhabe karIne Acaro tema ja AyarAva paDaze. (tA. 28-8-61) 1 "brahmacaryanAM navAM mUlyo' pustaka mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, amadAvAda-1, tarasthI prakAzita thaI gayuM che. saMpAdaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] bhAratIya saMskRtimAM zIla niSThA ApaNe bhAratIya saMskRtinA ATha aMge paikI zIla upara vicAra karI rahyA chIe. A agAu saMskRtimAM zIlanuM sthAna ane tenAM vividha pAsAMo upara vicAra thaI cUkyo che. zIlanAM traNa pAsAM, brahmacarya, sadAcAra ane sAmAjika vizvAsa, e bhAratanI saMskRtimAM Thera Thera jovA maLe che. zIla e bhAratanA lokajIvananuM eka pavitra kartavya gaNAtuM AvyuM che. eTale ke ene paNa dharma gaNavAmAM AvyuM che. dharma jyAre saMskAranuM rUpa le che ane te paNa samAjamAM sahaja rUpa le tyAre tene saMskRti kahevAmAM Ave che. bhAratanI saMskRti zIla vagara saMpUrNa nahIM gaNAya ane sAmAjika vizvAsa na Ave te zIla saMpUrNa na bane. mANasa sAmAjika prANI che eTale samAjano jeTalA aMze enA upara vizvAsa raheze teTaluM suMdara kAma cAlaze. Aje samAjano vizvAsa jene bIjA zabdomAM zIla-niSThA paNa kahI zakIe te aMge vistArathI dAkhalA dalIlo sAthe vicAraNA karazuM. samAjanA vizvAsa mATe prathama te je kuMvArA strI-puruSa heya te temaNe brahmacarya pALIne samAjamAM piAtane vizvAsa besADa jarUrI che. evI ja rIte daMpatimAM paNa paraspara pati-patnIne vizvAsa jarUrI che. e ja rIte meTI ummara thatAM paNa svAbhAvika krame vikAra zamana jarUrI che. koI vRddha puruSa kadAca kaI kharAba najare jue che. loko tene tarata ja kaheze. "are! A ummare tamane A zobhe !" eTale samAjanA vizvAsa mATe dareka avasthAmAM zIla-maryAdA ane brahmacarya nitAMta jarUrI che. rAma-sItAne prasaMga : A aMge ApaNe rAma sItAno prasaMga laIe. rAvaNa sAthenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddha pachI paNa rAma laMkAmAM jatA nathI kAraNake pite 14 varasa sudhI vanavAsI che. eTale lakSmaNa, sugrIva, hanumAna va. laMkAmAM jaI sItAne laI Ave che. te vakhate rAma sItAne IzAro kare che. sItAjI kahe che ke "huM samajI gaI chuM. samAjanI khAtrI mATe mAre agni-parIkSAmAM pAsa thavuM joIe !" ahIM prazna e thaze ke zuM sItA upara rAmane avizvAsa hato ke sItAnuM zIla barAbara nahIM hoya ! chatAM zA mATe zIlanI khAtrI mATe agni-parIkSA mAgI ? eTalA mATe ke samAjane tenI zIla niSThAnI khAtrI thavI joIe; vizvAsa tha joIe. brahmacarya-cAritryanAM navAM mUlyo UbhAM thavAM joIe, sItA paNa te samaje che. nahIMtara kahI zakata ke rAmane khAtrI joIe che ne ? paNa ema na kahetAM temaNe kahyuM ke "lokone vizvAsa ApavA mATe agni-parIkSA ApavI joIe" ane temAMthI te uttIrNa thAya che. zIlanA pracaMDa baLanuM e pratIka che ke agni paNa tene bALI zakatA nathI. zIlanA teja AgaLa agninuM teja phIkuM paDI jAya che. samAjamAM lokone strIo tarapha jeTalo bhAva che teTalo puruSa tarapha nathI. eTale ja te sItA-rAma, rAdhA-kRSNa, mA-bApa e badhAmAM strIne mekhare mUkI che. koIpaNa vrata ke AcaraNa hoya temAM strI vagara nahIM cAle. rAmacaMdrajI azvamegha yajJa kare che tyAre guru kahe che - aba cahiye mithileza kumArI -strI vagara yajJa nahIM thAya. A batAve che ke strInuM sthAna paheluM che. kharekhara jovA jaIe to strIe pitAnuM sthAna jALavyuM paNa che. tenuM kAraNa eka ja che ke strI pAsethI zIlaniSThAnI anivArya rIte apekSA rAkhavAmAM Ave che. eTale ja lakSmaNa rAmanI madade jAya che. tyAre lakSmaNa ADa karIne (rekhA derIne) jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene lakSmaNa rekhA kahevAmAM Ave che. lakSmaNa khA eTale zIla rakSAnuM pratIka. eTale ja jyAre sItA rAvaNa sAthe vAta kare che tyAre taraNuM ADuM rAkhIne vAta kare che. bhAratIya saMskRtimAM zIlaniSThAnI apekSA strIo pAse keTale aMze rakhAya che tene dAkhala te bebInI vAta uparathI sItAne rAma vanavAsa mUke che enA uparathI jaNAze. ATaluM kalaMka lAge te tenI pratIti mATe rAjAe te meTo bhoga Apa joIe. e mATe rAma sItAne vanamAM mokale che. zIlaniSThA eTale saMpUrNa sAvadhAnI : paNa kevaLa zIlathI kaI patita na thAya enuM dhyAna rAkhavuM emAM zIla niSA AvI jatI nathI. e mATe raheNIkaraNI, vAMcana, prekSaNa vagere ghaNI bAbatamAM dhyAna ApavuM paDe che. strI ane puruSa jyAre lagnanA baMdhanamAM baMdhAya che tyAre agninI sAkSI rakhAya che. A agnideva eTale ke samAjarUpI deva che. ghaNuM sUryanI sAkSI rAkhe che. eno artha evo thAya che ke zIlaniSThAnuM pavitra AcaraNa AcaraNuM tenA e sAkSI che. paNa agAu jaNAvyuM tema e pavitra AcaraNa dareka prakAranA rojiMdA vahevAramAM sAvadhAnI rAkhavAthI Ave che. jenAthI kAma vikAra pedA thAya evuM paheravuM-oDhavuM, jevuM, vAMcana, zravaNa e badhuM zIlarakSA mATe pratibaMdhita che. sAdhuo-sevakemAM saMpUrNa vizvAsa : sAdhuo-brAhmaNa ke lekasevako mATe, teo zIlarakSAnA sevako che, evo samAja vizvAsa ho joIe. temanI pAse jatAM, ke teo koInI pAse hoya tyAre koipaNa prakAranA durAcAranI kalpanA paNa na thaI zake ! e mATe yugapuruSoe samaya samaya pramANe kAyadAo paNa banAvyA che. bauddha bhikSuo, buddhanA jamAnAmAM rAtre bhojana levA jatA. buddhanuM kahevuM hatuM ke vahelA jaine koinA gharamAM bhArarUpa na thatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI ja bhikSA levI. te pramANe ekavAra kai bauddha bhikSu eka gharamAM rAtre bhikSA levA gayA. te gharamAM bAI ekalI hatI. teNe sAdhune phaTakArIne kahyuM : "tamane ATalI rAtre bhikSA levA mATe ekalA AvatA zarama nathI AvatI ?" tyArabAda bauddhabhikSuomAM sudhAro thayo. banatAM sudhI baporanA eka ja vakhata teo bhejana le che. sAmAnya rIte bhikSasAdhuo rAtri pahelAM sUryAsta pahelAM bhojana patAvI le evuM lagabhaga dareka bhAratIya samAjamAM apekSita che. A aMge jaina sAdhuo mATe rAtribhojana anivArya rIte baMdha che eTaluM ja nahIM rAtanA pANu sudhAM pIvAnI paNa manAI che. tyAM paNa sudhA pInala nA tIta bAla sAdhu mATenuM AcaraNa samAja mATe vizvAsanIya bane enI apekSA rAkhavAmAM AvI che. bha. mahAvIre banne prakAranA niyamo judA judA pAtra mATe banAvyA. eka bAju jaina sAdhuo mATe kahyuM che :- "tti 34 na vase" "rana vera sAme, vaMbhaceravasANue." apratItikara--ayogya kULamAM (gharamAM) na javuM joIe tema ja lokone sAdhunuM cAritrya vizvAsapAtra rahevuM joIe. brahmacaryavratI vezyAvADAmAM tenA brahmacaryamAM zaMkA UbhI thAya, te nahi jAya. kadAca sAdhu dArUnA pIThAmAM jAya te tenA mATe te barAbara haze kAraNa ke te bIjA AzayathI gayA haze; paNa samAjane vizvAsa na tUTe tene paNa khyAla rAkhavuM joIe. bIjI bAju pukhta (pAkA) ane aSTaguNadhAraka sAdhuo mATe AvA niyama bhAvathI pALavAnA hoya che, dravyathI anivArya nathI hotA. bhagavAna mahAvIranA samaye eka pukhta ane aSTaguNadhAraka sAdhu hatA. jemanA aMge koIne zaMkA na thAya evA e pAkA sAdhu hatA. teo caMpAnagarImAM subhadrA nAmanI eka bAIne tyAM bhikSA levA gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ te bAI bahu zraddhALu hatI; ekalI hatI. sAdhujIne vaherAvatAM bAInuM dhyAna gayuM ke temanI AMkhamAM kahyuM che ane tethI lohI vahe che. bAIe pitAnI jIbha vatI te kaNuM kADhyuM. eTalAmAM tenI sAsu AvI. kaNuM kADhatAM, kapALane cAMdalo sAdhujInA kapALe lAgI gayo. temane vahu prati pahelethI dharmaSa hato ja. temAM A nimitta maLI gayuM. sAsue te tene ughaDI levI zarU karI : muni upara tenI sAsue ALa mUkyo. teNe jema tema AkSepa mUkyA. ane loko bhegA thayA. patie paNa AvIne bAIne game tema kahyuM. bAIne thayuM ke bhale mAruM nAma kharAba thAya. paNa mArA guru ane pavitra sAdhu upara AkSepa Ave te sArUM nahIM! eTale te upavAsa Adare che ane bhagavAnane prArthanA kare che ke mane parIkSAmAMthI pAra utAro! teNe upavAsa eTalA mATe jAhera karyA ke prArthanA ekAgratAthI thaI zake ane lokonAM mana paNa sApha thAya. samAjanA manamAM sAdhu pratye, strI pratye evI bhAvanA na AvI jAya ke jenA pariNAme avizvAsa AvI jAya. kSatriya vizvAsa pAtra che, enAthI vadhAre vizvAsa pAtra brAhmaNa che paNa sahuthI vadhu vizvAsa pAtra to sAdhu che. sAdhu-sevaka-brAhmaNa jyAM jAya tyAM rokaToka nathI; game tyAM jaI zake. Ane vizvAsa bhaMga thAya to? subhadrAe upavAsa sAcA karyA paNa koI vizvAsa karatuM nathI. aMte eka parIkSA Ave che. gAmanA daravAjA baMdha thaI jAya che. gebI avAja thAya che ke koI satI strI sUtaranA tAranI cAsaNI vaDe kuvAmAMthI pANI kADhI daravAje chAMTaze to te ughaDaze. adazya baLa kevuM kAma kare che te ahIM jovAnuM che. subhadrAe kahyuM ke mane taka Ape huM karI jouM! sAsue meM bagADIne kahyuM ke moTI satI sAvitrI thavA jAya che ne...jA joI le ! satI heIne subhadrA cALaNI vaDe pANI sIMcI zake che ane daravAjo ughaDe che! loko tene jayajayakAra kare che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakrama paNa zIla niSThAthI Ama jANu zakAya che ke zIla niSThA kAyama karavA mATe strI temaja sAdhu brAhmaNae bannee samAjamAM vizvAsa keLavAya tevuM AcaraNuM karavuM joIe. AvuM zIla niSThAnuM pitAnuM baLa che; te navuM parAkrama pedA kare che. sAdhu-brAhmaNa saMta-satI pachI samAjamAM zIla-niSThAnI kSA karavAne bhAra kSatriyo upara Ave che. kharA kSatriyonI zIla niSThAnI paNa ghaNI vAta Ave che. AvI zIla niSThA mATe jema sAdhu saMtoe ekAMta aMge ghaNuM sAvadhAnI rAkhavI paDe che tevuM dareka mATe che. ApaNe tyAM mANase bALako hoya tyAre kevI rIte vartavuM; ane nAnAe vaDIlenI hAjarImAM kema rahevuM e aMge ghaNuM niyama banAvelA che. je ke maryAdA vagerenA niyamomAM atizayokti AvI gaI che. te chatAM zIla niSThAmAM ane tenA anvaye brahmacarya pALavAmAM eka bAbata te dhyAna rAkhavI ghaNI jarUrI che, te eka mA-bApe pitAnA bALakanI maryAdA pALavI joIe. tene eka dAkhalo che. jo ke AvA dAkhalAomAM ghaNIvAra atizayokti khUbaja jaNAya che paNa ApaNe sAra levAne che. - rAjasthAnanA rajapUtee vicAra karyo ke ApaNe tyAM vanarAja je vIra pAke te? rAjasthAnanI unnati thAya che temaNe e khyAle vicAra karyo ke teno bApa te zikhara! A jayazikharane laI jaIne koI rAjapUta kanyA sAthe paraNAvIe ane tene je putra thAya tethI ApaNe uddhAra thAya. bhATa-cAraNe jyAre belAvA gayA tyAre jayazikhare pUchyuM : "tame mane zA mATe laI jAva cho !" temaNe badhI vAta karI tyAre jayazikhare kahyuM: "paNa, vanarAja pedA karavA mATe tenI mA jevI rUpasuMdarI strIo tamAre tyAM che?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayazikhare bhATa-cAraNene vanarAja nAno hato tyAranI vAta kahI saMbhaLAvI. vanarAja nA hatA ane pAraNumAM sUtA hatA. pati-patni banne ekalA hatA. tyAre jayazikhare rUpasuMdarI sAthe premaceSTA karI. rUpasuMdarIne niyama hato ke parapurUSa hoya tyAM ceSTA na karavI. rUpasuMdarIe te pramANe nA kahI ane pAraNamAM sUtela vanarAjane dekhADyo. bannee pAraNA tarapha joyuM. je vanarAja temanI tarapha joto hato te moDhuM pheravI gayo hato. AthI rUpasuMdarIne AghAta lAgyo ane teNe ApaghAta karyo. ATalI hada sudhI strI zIla niSThAmAM AgaLa hatI. pitAno ja chokare hate, nAno hato chatAM malAjo rAkhavo joIe ema te mAnatI hatI. AvAM strIratnonA kAraNe ja zIla niSThA TakI zakI che. malAje eTale sAcI maryAdA malAje eTale mAtra lAja kADhavI ke ghumaTo tANa eTaluM ja nahIM; paNa vaDIlonI sAcI maryAdA pALavI rAjasthAnamAM bahene lAMbe ghumaTo kADhe che. eka kALe enI pAchaLa hetu hato have rUDhi thaI gaI che. Ayara loko lAja kADhatA nathI. ekavAra prasaMga banyo. dIkare ane vahu sAthe beThelA. tevAmAM sasarAjI AvyA. vahue e joyuM ane teNe ghumaTa kADhI lIdhe. sasarAe vicAra karyo ke meM enuM moTuM joyuM eNe mArUM joyuM, pachI ghumaTo kADha ene arthe ze? eTale teNe nAta bhegI karI ane kAyamane ghumaTo baMdha karyo. gujarAta ane rAjasthAna sivAya bIje kyAMye ghumaTo kaDhAto nathI. mahArASTramAM strIo kadIye ghumaTo kADhatI nathI chatAM malAje barAbara rAkhe che. dakSiNamAM paNa evuM ja che. paMjAba ane baMgALamAM paNa evuM che. maryAdA jALavavAnI vAtane zIlaniSThA sAthe UMDe saMbaMdha che. temAM vadhAre UMDA UtaravuM paDaze. Ajane paheraveza, AjanAM calacitra, bhoga vilAsanAM sAdhane, bIjAne AkarSavA mATenI beTI rIte A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 badhuM badalavuM jarUrI che; teja sAce malAjo rahI zake. Aje zIlane pAyo DhIlo paDI gayo che. uparanA niyamo paLAya che paNa aMtaranA niyamo nIkaLI gayA che. eTale samAjane vizvAsa DagI rahyo che. je samAjamAM nIti nikAne pAye nA hoya te vratanichA kadi Take nahIM. tevIja rIte zIla niSThA mATe paraspara vizvAsa keLavA joIe ke kadi zaMkA thAya ja nahIM. gAMdhIjI ane aMgreja kumArikA AvI zaMkA na thAya te mATe mANase jAte jAgRta thavuM joIe. gAMdhIjIne A aMgeno dAkhalo jANavA jevo che. teo laMDanamAM rahetA hatA. teo jene tyAM rahetA temanI yuvAna kanyA sAthe pharavA jatA. tyAMnI saMskRtimAM zarIra sparza e sAmAnya bAbata che temaja ghaNI chUTachATo tyAM levAya che. gAMdhIjIne vicAra Avyo ke je kasturabA A badhuM jue to tenA manamAM zuM bhAva jAge ? eTale temaNe ghare jaIne kanyAnI mAne kahyuM mApha karajo; bhaviSyamAM huM tamArI kanyA sAthe pharavA nahIM jaI zakuM kAraNake huM paraNelo chuM. gAMdhIjI ATalA badhA sAvaceta hatA. evo ja eka bIje dAkhalo maLe che. temanA putranuM vevizALa-sagapaNa thavAnuM hatuM. eTale bhAvi patnIne meLApa karavAnI vAta AvI. gAMdhIjIe cakakhuM kahyuM: "temane paricaya bhale levAya paNa kuMvArA heya tyAM sudhI ekAMtamAM maLavA devAya nahIM." samAjamAM AvA niyama barAbara rahevA joIe, zIlaniSThA barAbara rahevI joIe. hamaNuM pazcimanI saMskRtinA asaranA kAraNe paraNyAM pahelAM AjanA yuvAna-yuvatIo ekalA pharavAnI ane te bahAne ekabIjAne jANI levAnI vAta kare che paNa evuM jovAmAM Ave che ke enAM mAThAM pariNAmo vadhAre nIkaLyAM che. ethI vadhAre paDatAM vevizALa bhAMgI paDatAM; ane ghaNIvAra yuvAnanI bhramaravRtti saMtoSAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 jatAM teo e kanyAne paDatI mUkavA sudhInI halakI manovRttinuM paNa pradarzana karatA najare paDe che. gRhastha jIvanane pAye saMyama ane zIla gRhastha jIvanane pAyo saMyama ane zIla che. paNa upara jaNAvI game te mujaba hamaNAM ghaNI aNaghaDatI chUTe levAya che. chokarIne pasaMda karavA mATe muratIyAo ghaNuM vicitra ane halakaTa prazno paNa karatA hoya che. evAja eka kanyAno prasaMga che. eka bahenanuM mAMguM laIne eka bhAI gayA. varapakSavALAomAM badhAye kanyAne joI lIdhI. have kevaLa vara bAkI rahyA. temaNe kahyuM ke mAre kanyAne ekAMtamAM maLavuM che ane tene thoDAka prazno pUchI tapAsa karavI che. kanyAnA mA-bApane garaja eTale mAnI gayA. kanyAne na gamyuM paNa te chatAM mA-bApane rAjI karavA ane bhAvi bharathAra kevo che te jANavA teNe paNa hA pADI. bane maLyA. chokarAnA hAvabhAva, prazno, ekAMta AMkhanI ceSTAo A badhuM kanyAne na gamyA. paNa teNe dareka praznanA zAMtithI uttara ApyA. aMte te chokarAe kahyuM: "tame mane pasaMda paDyA che !" e vakhate kanyAe kahyuM: "tame mArI parIkSA karI ane mane pasaMda karI ema mAre paNa tamArI theDI parIkSA karavI joIe ne?" ema kahI te kanyAe tene kahyuM: "tamArA prazno ane ceSTAo uparathI huM evA anumAna upara AvI chuM ke AvI vAto nArInA apamAna jevI che. jo paraNyA pahelAM tame mAruM mAna na jALavI zake te pachI kaI rIte jALavI zakaze ! eTale huM tamane pasaMda karatI nathI." pelo te thIjI gayo. samAja vizvAsanAM sthaLe ane vyaktie gAMdhIjI ghaNIvAra kahetA ke lokasevaka e eka rIte Ajane navo brAhamaNa che. tene samAjane vizvAsa hovo joIe. koI strI tenI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10ra sAthe jAya te tene saMkoca na thavo joIe. evI ja rIte sAdhu-saMtonuM che. temaja e loko je dharmasthAnakomAM rahetA hoya te paNa samAjavizvAsanAM sthaLo hevAM joIe. sevakonI kakSAmAM DekaTare paNa Ave che. tenA hAthamAM strInuM zarIra mUkAya che. eTale teNe te potAnA aMge ghaNuM vizvAsanIya vAtAvaraNa UbhuM karavuM joIe. DokaTare ane narso sAthe rahe che-bane sevaka ane sevikA jevAM che paNa temanAmAM vizvAsa mUkI zake tevuM vAtAvaraNa, temane bhaNataramAM maLatuM nathI. Aje DokaTaro ane hospITale lokonA samAja-vizvAsanAM pavitra sthaLa banavAM joIe. bhaNatara aMge paNa kahI zakAya ke zikSako ane zikSikAo jyAM sAthe hoya tyAM zALAo ane vidyAlayomAM zikSakoe evuM vAtAvaraNa UbhuM karavuM joIe jethI samAja vizvAsa keLavAya ane zIla niSThA vadhe. AjanI kolejomAM bhaNatA vidyArthI samudAya je rIte bahAranI TIpaTApa, phezana temaja chUTachATa sAthe vadhI rahyo che tene uparathI kadi sadAcAra-zIlanA vahevAranI chApa upasatI nathI. je sthAne jAhera che; jyAM bhaviSyanA nAgarikonuM ghaDatara thAya che te sthAnamAM saMyama, sAdAI ane pavitratA pahelAM AvavAM joIe. AjanI paricArikAo (narse) temaja zikSikAo jyAre pote ja saMyama ke sAdAIne mUkIne bahAranI TApaTIpamAM paDI jAya to tenI bIjA upara zuM chApa paDe ! eTale vidyAlayamAM vidyArthI temaja zikSako banne mATe evI eka AcAra saMhitA ane paheravAnA niyamo hevA joIe jemAM saMyama ane sAdAIne prathama sthAna maLavuM joIe. je sthAne jAhera hoya, je vizvAsane pAtra rahevAlAyaka heya, teja avizvAsane pAtra banI jAya che, e samAja kayAM jaine aTakaze ? eTale ja gAMdhIjI ghuMghaTa nahIM kADhavA mATe kaDaka hatA paNa, jAgRta hatA. sAdhu heya, zikSaka haya, sevaka hoya ke DokaTara hoya temane eTalo vizvAsa have joIe ke loko temanI pAse jatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 saMkeca na pAme. evI ja rIte strI mATe samAjamAM evo vizvAsa ho joIe ke te game tyAM jAya paNa salAmata rahe. ApaNe tyAM loko kaDaka niyamo ane vrata le che paNa bIjI bAju sAva DhIlAza AvI gaI che. pazcimanI saMskRti ghara karI gaI che. amuka jAtanI raheNukaraNI, paheravAnuM-oDhavAnuM e rItanuM thaI gayuM che ke loko pitAnI tarapha kema AkarSAya? e ja AzayathI badhI TApaTIpa hoya che. AmAM puruSo paNa have AgaLa vadhavA lAgyA che. Ane gaMbhIratAthI vicAra karavAnuM che. amUka sthAne te vizvAsapAtra rahevAM ja joIe. zIla rakSA saMskRtine pAyo che ane tenA mATe brahmacarya, sadAcAra ane raheNukaraNa kevI hevI joIe tene vicAra tha joIe. ekalI strIo ke sAdhuo mATe zIlarakSAnI vAta karavAnI nathI; paNa purUSa ane sevakoe paNa e bAbata upara dhyAna ApavAnuM che. zikSako, DokaTare ane sevakoe te kharekhara samAjane ghaDavAnuM che eTale teo jyAM rahe che te sthaLe, vidyAlaya, davAkhAnA-dharmasthAnakopaNa samAja vizvAsanAM sthaLa banavAM joIe. A mATe gharathI prAraMbha kara ThIka thaze. Aje gharamAM bApadIkarI sAthe besaze te temAM samAja vizvAsa che paNa eve samAja vizvAsa keLavo joIe ke putranI vahu paNa tenI sAthe niHsaMkoca besI zake; ane e mATe te purUSoe ja AgaLa vadhavAnuM che. carcA vicAraNuM zIlaniSThA mATe vAtsalya ane vizvAsa zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "yuropamAM jaIne samAjane pAMcadaza varSa joIe te bhAratIya saMskRtinI zIlaniSThAne saMpUrNa khyAla AvI zakaze. tyAM pukhta vayanAM thatAM bALako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 mA-bApathI, pazu-paMkhInI duniyAnI jema aLagAM paDe che. ApaNe tyAM dIkarA ane dIkarI mATe mA-bApa paMDa nIcovI nAkhe che chatAM temane AnaMda ja lAge che. jo ke zaheramAM have pazcimanI asara thaI che. tethI pitAne ane saMtAnane alaga alaga vicAra karI vIla banAvAya che. e ja rIte gAmaDAmAM bhUla dIkarInI thAya te udAra rahevAya che, paNa teTaluM udAra vahu viSe rahevAtuM nathI. vahu bahAra jAya te avizvAsanA kAraNe tenI pAchaLa chUpI pilisanI jema cekIdAra paNa mokalAya che. AthI abhayapaNuM rahetuM nathI. saMskRtimAM zIlano artha e che ke vyApaka vahevAsmAM vAtsalya ane vizvAsa banneya joIe. munizrI saMtabAlajIe kahyuM tema ziyaLa ane dareka bAbatomAM pArasparika vizvAsa Ubho karavo paDaze !" zrI. pUjAbhAI : pUrvakALe vAtAvaraNa sAruM maLatuM. Aje e nathI. mATe pavitra vAtAvaraNanI tathA vezabhUSA tyAga, khAnapAna, viveka, dazyo, vAMcana-viveka va. badhuM jarUrI che te ja sadAcArI vAtAvaraNa sarjAya. gorAkuMbhArane dAkhalo suprasiddha che. temanI patnIe AgrahathI pitAnI nAnI bahena paraNavI; paNa teo saMyamI hatA. eTale pitAnI apara patnI sAthe saMyama ja pALe. ekavAra hAtha, pathArI bahAra rahetAM emanI patnIne aDI gayo. te khabara paDatAM ja camakIne hAthanuM chedana karyuM. Avo ziyaLaprema gRhasthAzramImAM have joIe. uparanI bhakti ane aMdara zIlanuM ThekANuM nahIM, tevuM na hovuM joIe. zrI. baLavaMtabhAI: "savAre pravacanamAM kahevAmAM AvyuM tema Aje kolejomAM, hAiskUlomAM, davAkhAnAomAM ane samAjanA aneka sthaLAmAM zIla sAva DhIluM paDI gayuM che. ghaNA dAkhalAo to arerATI upajAve tevA paNa bane che. te chatAM ApaNuM saMskRti zIlanA pAyA upara heIne vahelAsara brahmacaryAzramanAM navA DhabanA yugAnurUpa vidyAdhAma sthapAvAM joIe tema ja samAjamAM iSTanI pratiSThA ane aniSTanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com nave tevA vyAsa prAyamoranI prati
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 pratikAra mATe ane zIlanI pratiSThA mATe naitika saMgaThane UbhAM karavAM joIe. zrI devajIbhAI: hamaNAM eka vakIla maLyA hatA. temaNe eka kisso batAvyuM hatuM ke eka bhAI eka osavALa gharanI kanyA upara baLAtkAra karavA taiyAra thayuM hatuM, tyAre harijana bahenee sAme thaI tenuM ziyaLa bacAvyuM hatuM. temaNe harijana bahenonI ghaNI prazaMsA karI hatI. AvA prasaMgone sAMkaLavA joIe. zrI brahmacArIkha : AkhuM ya rAmAyaNa zIlathI sabhara jaNAya che. tyAM dareka Dagale ne pagale eka eka vAtamAMthI sadAcAra. samAjavizvAsa tema ja brahmacaryanA preraka prasaMge maLaze. vaDIlenI sAcI AmanyA kema jaLavAya; vaDIla vartAva kevo hovo joIe te aMge emAM ghaNuM jANavA maLe che. eTale mAre te e ja kahevuM che ke zIlanI pratiSThA mATe rAmAyaNanA suyogya ane UMDA saMpAdana sAthenI AvRtti te dareke kharIdavI ane vAMcavI joIe. ( tA. 4-ka-1 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] bhAratIya saMskRtimAM satyanuM sthAna bhAratIya saMskRtinAM mahattvanAM aMge paikI sAtamA aMga viSe Aje vicAraNA karavAnI che. te che satya! bhAratIya saMskRtimAM satyanuM sthAna zuM? te vicAravAnuM che. sarva prathama te satya eTale zuM tene vicAra karIe. satya ane jaina samAM je zabda Ave che te A pramANe che : bhAvasacce, karaNasacce, joga sacce bhAva sacce eTale ke manamAM paDeluM satya; karaNa sacce eTale karaNamAM-sAdhanamAM paDeluM satya ane je sacce eTale mana, vacana, kAyA dvArA AcaraNamAM mUkAyeluM satya. ahIM saMpUrNa satyanuM ghaNuM ja spaSTIkaraNa maLI rahe che. je satya heya; tene satya sAdhana vaDe manavacana ane kAyAnA saMpUrNa AcAra; eTale ke badhAM satyonuM pAlana karavuM; karAvavuM ane Teko Apa-AvI jAya che. manamAM eka heya; tene karavAnuM sAdhana bIju hoya, vartanamAM kaMIka era hoya ane vacanamAM kaMIka ora heya te te satya nathI! haribhAu upAdhyAye satyanI vyAkhyA A pramANe ApI che - "tattva, taya ane vRtti e traNano samanvaya kara e ja satya che !" tatva eTale bhAva satya. keTalIkavAra satya bhItaramAM paDeluM heya paNa bahAra dekhAya nahIM te; tathya eTale sAdhana satya-vANImAM Ave che, vRtti eTale AcaraNamAM Ave tevuM satya. matalaba ke satyamAM jAgavuM; satyane jAgADavuM ane jagatanA satyane pratiSThita karavuM! AvuM satya kayAM kayAM AvyuM te jovAnuM che. kevaLa bhAratamAM ja nahIM paNa pRthvInA anya bhAgo upara paNa satya che ja. bhAratamAM satyane sAmAjika mUlya ApyuM che. bhArate satyanuM mUlyAMkana jeTaluM karyuM che teTaluM bIjA dezoe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 nathI karyuM. ahIMnI saMskRtimAM "sAca barAbara tapa nahIM" ane "satyameva jayate" eTale ke satyane ja vijya thAya che. Aje e ApaNI sarakArane mudrAlekha che. eTaluM ja nahIM ene dareka dharmane Teko to che ja tema ja enA vagara dharmanI koIpaNa prakAranI kalpanA karavI azakya che. satya mATe ahIMnI ka95nA ghaNI UMcI che. kahevAmAM AvyuM che ke pRthvI satyanA AdhAre TakI che - satyena dhAryate pRthvI, satyena tapate ravi satyena vAti vAyuzca, sarva satye pratiSThitam -satyathI pRthvI sthira che, satyathI sUrya prakAze che. satyathI vAyu vAya che; A jagatamAM badhu satyanA kAraNe ja pratiSThita che. e ja rIte jaina dharma kahe che. saccaM logammi sArabhUyaM satya ja lokamAM sArabhUta che. je divase jagatamAMthI satya cAlyuM jaze te divase duniyAne nAza ja haze ! bhAratIya saMskRtimAM satyane vizeSa sthAna maLyuM che ane satya mATe prANa-pratiSThAne paNa tyAga karavAnuM sUcavyuM che. e mATe satyane Agraha dareka Dagale ane pagale rakhAyo che. gAMdhIjIe satyAgraha zabda Apo tyAre ghaNAne thayuM ke vaLI satyamAM zo Agraha? ApaNe bolIe chIe ke "satyameva jayate" te zuM satyane vijya nathI ! satya pote te satya ja che paNa ApaNAmAM ane samAjamAM enI pratiSThA karavAnI vRtti hovI joIe; tema ja prANa-pratiSThA ane parigrahanA bhAge ene Agraha na keLavAya te "satyameva jayate" kema bane? satya mATe badhuM phanA karavA taiyAra na thaIe tyAM sudhI satya jIte nahIM ! dharmanuM mULa satya che. kahyuM che ke : - satya nahIM te dharma ja zAne? yA vinA zuM dAna ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 bhAratamAM sauthI pahelAM sAdhune yAda karavAmAM Ave che. sAdhu eTale saMta-satI A zabda samAMthI banelA che. eja rIte brAhmaNane yAda karavAmAM Ave che, kAraNa ke teo brahmamAMthI thayA che ema manAya che ane brahmanI vyAkhyAmAM : "brahma satyaM jagamiyA" eTale ke satya eja brahma che. eTale brAhmaNo pAse tenA pAlananI apekSA vizeSa rUpe rAkhavAmAM Ave che. have satyane bhAratanI saMskRtimAM kevI rIte ane keTaluM sthAna maLyuM che te alaga alaga yuganA dAkhalAo sAthe joI jaIe. rAmayuganuM satya rAmayuganI vizeSatA ke mukhya AdhAra satya-zIla upara ja hato. raghukulanI rItanuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che - raghukula rIti sadA calI Ai ! prANa jAya, para bacana na jAi." jayAre dazaratha mahArAjA pAse kaikeyI vacana mAge che tyAre te prathama AnAkAnI kare che; pachI kahe che: "huM bhUlI gayo hato. tame mAgyAM nahIM. have tame yAda Apo cho tyAre je mAMge te ApavA taiyAra chuM." satyamUla saba sukRta suhAai; vedapurANa vidita munigAai // thAtI rAkhI na mAMge u kAhU; visarI gaai mama bhora subhAu // dazaratha kahe che ke veda purANu badhAM satya mATe ja che. AkAzane thAMbhalo nathI; te satyathI ja Take che. eTale ApaNe badhA satyathI ja TakyA chIe. mATe kaikeyI teM tArA be varadAna kema nahIM mAgyAM? mArA bhUlakaNuM svabhAvane lIdhe huM bhUlI gayA hatA. khera, have tArA be vacana mAMgI le ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 kaikeyI paNa emane eja kahe che ke tame je kahe che te satyanuM AcaraNa rAjAo paraMparAgatathI karatA AvyA che: zibi, dadhIci, balI jo kucha bhAkhA tana dhana tajeu bacana praNa rAkhA. zibi, dadhIci, balI va.e vacana khAtara tana, mana, dhana badhuM choDI dIdhuM hatuM. baline kahevAmAM AvyuM hatuM ke trIjuM pagaluM kyAM mUkavuM? te kahyuM ke mArI pITha taiyAra che; jarUra paDI tyAre badhuM choDyuM. rAjA harizcaMdra satya mATe dhana, rAjya, strI, putra badhAMne choDyAM. Ama kaikeyI paNa satyanI yAda Ape che ane dazaratha paNa Ape che. paNa, rAjA dazarathane vacana ApI dIdhA pachI manamAM dvidhA thAya che; paNa e didhA kaikeyI cheDAve che. jarA kaDaka vacana belIne ! paNa asatya ke kaDavAza bemAMthI ekanI pasaMdagI karavAnI heya te kaDavAzane ja pasaMda karavI joIe. satya nahIM te dharma zene ? kaikeyI dazarathane DhIlA thatAM joIne kahe che: "tame ja kahe che ke satya vagara dharma nahIM; te be vacana ApIne have pAlana karavAmAM jarAka moha-tyAga kara paDe che te zA mATe pAchaLa haThe che ? tamAre na devAM hoya to kaMI nahIM! bhale loko kahe ke dazaratha rAjA vacana ApIne pharI jAya che !" dazaratha kahe che: "bharatane gAdI ApavI ane kabUla che. mAre rAma emAM nA nahIM pADe, paNa kyA kAraNasara-kayA aparAdha mATe rAmane cauda varSane vanavAsa ApuM?" kaikeyI daDha rahe che; to dazaratha nirAza thaIne namatuM Ape che. te vakhate rAma Ave cherAjyAbhiSekanI taiyArIonI pahelAM AzIrvAda levA ! kekevI paNa mA che. dazarathane ApelA vacananI pratIti che eTale te rAmane kaMI kahI zakatA nathI ! tyAre rAmaja pUche che: "kema mA ! pitAjI mArAthI nArAja kema che ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 kaikeyI badhI vAta kahe che ane jaNAve che: "tArA prati mahinA kAraNe teo vacana pAlana karI zaktA nathI! satyane cUke che. enuM emane duHkha che." rAma kahe che: "mAtA! emAM zuM hatuM. Ama paNa mArI varSonI IcchA hatI vanavAsanI te anAyAse pUrI thAya che. emAM pitAjIne #bha pAmavA jevuM zuM che. satya eja mArI pharaja che." have rAma vanamAM jAya che tyAM guharAja vinaMti kare che ke "mArA ghare padhAre!" rAma vicAra kare che ke huM je pitAnuM vacana laIne nIkaLyo chuM ke tApasa veze cauda varSa vanavAsa kADhIza! tApasanA veze Avyo chuM; kevaLa vanamAM Avyo chuM. kaheu satya saba sakhA sujAnA, mohi dinhIM pitu Ayasu mAnA satya sarAhI kaheu varadenA jAne huM lei hiM mAMgI calenA. rAma guhArAjane kahe che:-"tArI vAta sAcI che ! mArA hRdayamAM tArA viSe savizeSa bhAva che chatAM huM AvIza nahIM ! mArA mATe satya e che ke mArAthI gAmamAM na AvAya !" . A vAta lAge che te bahu nAnI, paNa samajavA jevI che. mANasa mATe satyathI bolIza ema kahevuM ane karavuM bemAM ghaNo pharaka che. enA mATe teNe satyane jIvanamAM ghuMTavA jevuM che. jema jema te ghuTe che tema tema tenuM tattava jIvanamAM Ave che. ghaNIvAra satya bolatAM ja samAjanI bIka lAge che ! sAcuM bolIza te samAja zuM kaheze ? mArI AbarU jaze. ATaluM dhana jaze; ema mAnI satyane DhAMke che paNa te DhAMkI zakAtuM nathI. eka bAju gRha sAthe agAdha prema ane bIjI bAju kahevuM ke tArA ghare hamaNAM na AvI zakuM, A kahetAM rAmane keTaluM badhuM lAgyuM haze ? - ghaNIvAra satyanA AcaraNane bhrama thAya che paNa satyanuM AcaraNa thatuM nathI. enuM kAraNa che satyanuM satata raTaNa thatuM nathI. satyanuM satata raTaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamezAM mArga sApha kare che. dazaratha gujarI gayA hoya che. sumaMta sArathI rAmane AvIne kahe che:-"pitAnuM mRtyu thayuM che. temaNe kahyuM che ke temanA vacananA pratIka tarIke vana AvI gayuM che. have tame pAchA padhAre ! je pitAnA vacana khAtara vanamAM gayA teja pitAnA maraNa pathArInAM vacana pramANe tame pAchA phare !" satyanI ahIMja kasoTI che zAstromAM kahyuM che - saracassa ANAe uvaDio mehAvI mAraM tarai satyanI AjJAmAM upasthita medhAvI mRtyune tarI jAya che. gurunI AjJA karatAM paNa satyanI AjJA mahAna che. gurunI AjJA mAnavI joIe paNa jo e AjJA satyathI vegaLI hoya te satyane ja mukhya gaNavuM joIe. ahIM rAma vicAra kare che ke je vacananA kAraNe huM ahIM Avyo chuM teja vacananA kAraNe pitAno deha AvaraNa rU5 thata hoya te satyane mukhya gaNavuM joIe." teo keTaluM jhINuM vicAre che? teo ayodhyA jatA nathI. have AgaLa joIe. sItAne rAvaNa upADI jAya che ane rAma laMkA upara caDhAI karavA jAya che. tyAre vibhISaNa rAmanI chAvaNImAM Ave che. tyAre sugrIva kahe che: "A che rAvaNane bhAI ! ApaNe bheda levA Avyo che. koI divasa duzmanane vizvAsa na kara ! rAma kahe che: "rAjyanItinuM satya tame kahe che paNa dharmanItinuM satya jUThuM che! koI tamane ThagavA Ave te ThagAje paNa aMdaranuM satya choDaze nahIM. ApaNe vizvAsa rAkhIzuM te nukazAna nahIM thAya ! vibhISaNa satya mATe badhuM choDIne Avyo haze te ApaNe tene vizvAsa rAkhavo joIe." satyArthI jagatanAM badhAM jokhama sAme sAvadhAna raheze paNa vizvAsa rAkhaze. temaNe vizvAsa rAkhe. vibhISaNa paNa badhAM jokhamo kheDIne AvyA hatA. have tene rAjya maLyuM. eTale te rAmane kahe che "Apa laMkAmAM padhAro! rAjya ApanuM che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 ahIM rAmanI kasoTI hatI. temaNe kahyuM - pitA-bacana, maiM nagara na AvauM Ayusarisa kapi anuja paThAvauM Ama kahI pitAnA vacananI yAda ApI teo laMkAmAM jatA nathI. potAnA aMga samA lakSmaNane mokale che. Ama satya mATe AgaLa jatAM rAkSasa phaLamAM paNa vibhISaNathI laI trijyA sudhI satyano vistAra thayA. kRSNayuganuM satya "sata nAma sAheba kA" e bhAratanI saMskRti che. duHkha AvatAM bhagavAnane yAda karIe chIe. evI ja rIte draupadIe zrIkRSNa bhagavAnane yAda karyA hatA ane tene madada maLI gaI hatI. pAMDa jugAramAM hAryA hatA-rAjya, dhana ane satI badhuM mUkAI gayuM hatuM chatAM dareka ThekANe satyane prakAza pAtharatA gayA hatA. kahevAya che ke AnuM TAlakuM teja kare che ene artha e ke satyano prakAza paDe che. jyAre satyamAM AMca Ave che tyAre pelA tejamAM jokhama Ave che. rAmAyaNamAM-mahAbhAratamAM badhe ja satyanuM teja prakAze che. ene dAkhalo mahAbhAratamAM maLe che. banne pakSe yuddha cAle, rAtre yuddhavirAma thAya eTale pAMDa sAmI chAvaNImAM sevA mATe pahoMcI jAya. aMdaranA satyane bahAra lAvavA prayatna kare che. A prayAsa temane cAlu ja che. yuddha pUruM thaI jAya che. rAjya maLe che paNa satya maLatuM nathI ane aMte dharmarAja ane pAMDe draupadI sAthe kailAza parvata tarapha javA nIkaLe che. satya mATenI jhaMkhanA ATalI badhI tIvra hoya che! buddha mahAvIranA yuganuM satya e satyanI zodha mANasane-mahAna AtmAne besI rahevA detI nathI. budhe badhuM choDyuM. mahAvIre paNa gharabAra, rAjyasukha badhuM choDyuM paNa bhItara je satya zodhanI lagana hatI tene na mUkI. temaNe abhigraha lIdhA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 tenI pAchaLa avyakta jagatamAM paDelA satyanI pratIti karavI e ja dhyeya hatuM. matalaba ke bhItaranuM satya vahevAramAM mUkavA mATe temaNe ghaNuM jokhamo kheDyAM. temaNe vicAryuM ke badhAmAM AtmA che, e satya hoya to mAre pratIti mATe anAryabhUmimAM javuM joIe. temaNe tyAM jaIne badhA upasargo (kaSTo) sahIne paNa bhItaranA satyane prakAza pAtharyo. e ja satyanA mArge javAmAM saMtoe hamezAM potAnI kurabAnI ApI che. saMtAe te ghaNIvAra guruAjJA karatAM satyanI AjJAne ja vadhAre mAna ApyuM che. dharmaruci aNagAra kaDavA tabaDAnuM zAka laI AvyA. gurue joyuM ke A zAka khAvA lAyaka nathI. eTale AjJA karI ke koI prAsuka- (nirjIva) jagyAe tene paraThAvI (nAkhI) Ave ! guru tene bIjuM kAMI kahetA nathI. zA mATe ATaluM badhuM laI AvyA ke kaNe vaherAvyuM vagere kAMI paNa pUchatA nathI. dharmaruci aNagAra ekAMtamAM jaIne ene nAkhe che. eka TIpuM paDe che ke tenI gaMdhathI kIDIo deDI Ave che ane TapoTapa maravI zarU thAya che. gurue kahyuM hatuM ke "tAro jIva bacAvavA tuM Ane paraThI Ava--Azaya e hatuM ke tuM jIvIne A chone bacAvaze ! have huM ja A zAka khAI jIvane bacAvuM! uparathI kadAca koIne lAge ke kIDIone bacAvavA mATe Ama haze, paNa A te aMdaranA satyanuM pAlana karavA mATe temaNe karyuM hatuM. je mANasa bhAva satya pAmI zakto nathI; te bahAranuM satya kadI AcarI zakato nathI. jesala ane telane prasaMga paNa eve che. dariyAmAM DUbavAne vAra che tyAre satI kahe che " have ApaNI kameTI che. A DuM satya huM pragaTa karuM chuM; tAruM paNa prakAzI nAkha!" jesala kahe che: "huM pApI chuM !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 bhale pApI Dho--tuM pApane pokArI de ! - satI kahe che ane banne bacI jAya che. gAMdhIjInuM jIvana eTale satyanA prayogA gAMdhIjInu jIvana te te kahetA te pramANe satyanA prayoge che. temane ghaNI kaseTI AvI. rAjakoTamAM gna-parIkSAe caDhavA. temaNe jAhera karyuM ke lAkhAjIrAvanA dIkarA bhUlatA hoya te| mAre temane sudhAravA joI e. asara pADavA mATe temaNe AmaraNAMta upavAsa karyAM. vAyasaroyanI daramyAnagIrIthI, mArIsa glAyare gAMdhIjInI tarapheNamAM cUkAdo ApyA. rAjasthAna ane dezIrAjyAnI tarapheNamAM e cUkAdo hatA paraMtu gAMdhIjIe aMtara tapAsyuM te aMdaranu satya dhavAyuM hatuM. temane lAgyuM : "mArA manamAM vIrAvALA pratye dveSa hatA-mULamAM khATu hatu. badhAMye samRtyuMnu mULa satya che ! " eTale temaNe cukAdAne radda jAhera karyAM. mANasa bahu sAdhanA kare tyAre tenuM jIvana satyanA AcaraNamaya banI jAya che. rASTrIya mahAsabhAnA AkhA itihAsa joie te jyAre jyAre prasaMge| AvyA che tyAre temanu AtmanirIkSaNu spaSTa jaNAya che. bhAratIya saMskRtimAM A eka vaNAyelA saMskAra che. '' .. jainadhame bhAratIya saMskRtinA ghaDataranA pAye zIla khanAvyA. zIla pratiSThA mATe ghaNI jainadhama kathAo che. zIkSavratane svIkAra karavAne samAja samakSane rivAja e jaivedhamanI deNu che. sajoDe brahmacaya vrata pAlana temaja brahmacArI sanyAsI ja nahIM paNa satI-sAdhvIo rahI zake-e Abatane bhAratIya saMskRtimAM eNe ANI che. tyAre, ' satya ' e hiMdu dhama taraphathI maLela bhAratIya saMskRtine vArase che. hiMdudhame satyane sAmAjika pratiSThA apAvavA mATe satyanArAyaNanI kathA gaDhavI satyane nArAyaNunu svarUpa apAyuM. emAM cAreva nA puruSo ane mahilAo, je je vaNunA hoya te te varSoMnAM kabyA satyanA nyArunA saMkalpa karIne pALe che. AmAM eka brAhmaNuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 kaThiyAre, vANiye, rAjA ane vaizya patnI temaja putrI badhA pAtra pitAnuM kartavya cUkIne pachI pAchA satyaniSTha bane che; samAjamAM vizvAsu bane che. satyanuM pAlana na karavAthI badhAnI AvI dazA thAya che te e vArtAnI preraNA che. A kathAne A yuge evI rIte ghaTAvavI joIe ke enAthI thato durUpayoga temaja tyAga vagara puNya meLavavAnI lAlasA aTake ane satya AcaravAnI niSThA samAjamAM vadhe tevuM karavuM ghaNuM jarUrI che. satyanArAyaNanI kathA sAMbhaLyA ke karAvyA bAda paNa je jIvanamAM satya na AvatuM hoya te te eka kriyAkAMDa rUpe rahI jaze. AjanuM jIvana je rIte cUMthAI gayuM che. temAM satyanI vadhAre ne vadhAre agatya che. jyAM sudhI satyanA AdhAre jIvana nahIM cAle; te kadi sukhI ane samRddha nahIM bane. carcA-vicAraNA satya pratiSThA mATe hiMdudharma paNa saMyama pratiSThA jaina dharmane AbhArI zrI. mATaliyAe carcA ughADatAM kahyuM: "mArA namra mate satyanI pratiSThA mATe hiMdudharmo khUba karyuM che paNa saMyamanI pratiSThA mATe to jainadharmane ja hiMdudharma upara moTo upakAra tAravI zakAya che. ApaNuM vargamAM ekadA satyanArAyaNanI kathA viSe carcA nIkaLI hatI. tenA para Aje thoDuMka kahevAnuM mana thAya che. satyanArAyaNanI kathAmAM e prasaMga Ave che ke AkAzI vRtti upara rahenAra ane jJAnano phelAvo karanAro, brAhmaNa ALasu mAtra che. naimiSAraNyamAM brAhmaNane joIne ene e sadguNa meLavavAnuM mana thAya che. tenuM A parivartama joI eka kaThiyAre kahe che: "mAre paNa satyavratane abhyAsa kare che ! te kema vartavuM ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 tyAre kahe che: "tAre tuM je dhaMdho kare che tenI aMdara ja satyane nyAsa karavAnuM che." eTale ke zramarI karavAnI nathI. tema daMbhathI nAnA bhArAne moTo bhAre banAvavAnuM nathI. A vrata lIdhA bAda ulaTo ene dhadho sAro cAle che. pachI vANiyAne ene raMga lAge che. te vepAramAM asatyAdika Acarato tethI rAjAe tene pakaDela, paNa tenA patnI ane putrIne sadAcArI jayAM eTale pAchaLathI tene cheDI dIdhuM. tyArabAda paNa svArtha vadhatAM saMpatti cAlI gaI pAMdaDAM banI gayAM. paraMtu jyAre svArtha-tyAganI bhAvanA AvI eTale pAchI saMpatti thaI gaI ahIM kuTuMba-vyavasthA, satya AjIvikA ane naitika kamANImAMthI dAna vagere guNo satyavratathI maLe che. strI maheNuM mAravAne ahaMkAra satyavratane lIdhe choDe che. eka rAjA nyAyapUrvaka karavere le che paNa paMDitene cAhe che ane govALiyAone tarachoDe che eTale rAjA pAsethI zramika varga khasI jAya che. chevaTe rAjA kSatriyadharmanuM rahasya samaje che ane govALiyAne prasAda le che ane ugarI jAya che. Ama brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zudra ane nArInA pratika mUkI satya rUpI nArAyaNano mahimA gAya che. AjanA yuge dhaMdhA badalAyA che. skaMdapurANamAMnI A kathAne AjanA saMdarbhamAM laIe te jarUrI phAyado thAya. hamaNuM mAuMTameTInA meLAmAM khristI bhAIbahenane meM joyAM. to roga dUra karAvavA, mahenata vinA paisAthI ja lokone pAmara thatA joyAM. satyanArAyaNanI kathA pAMca AnAmAM paNa thaI zake e rIte dareka dharmamAMthI tava laI sadAcAranA mAdhyama sAthe karmakAMDamAM saMzodhana karIe to bhAratIya saMskRtimAMnuM satya tattva AgaLa AvI rahe. pU. daMDI svAmIe satyanArAyaNanI kathA viSe itihAsa varNavatAM kahyuM : "keLavaNImAM rasa letA yU. pI.nA bhU.pU. vaDApradhAna zrI. saMpUrNAnaMdajIe "brAhmaNo sAvadhAna " nAmanA pustakamAM jaNAvyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 che ke agyAramAM saikAmAM baMgALamAM "satyapIra" thayA che temaNe satyanArAyaNanI kathA lakhI che. kAraNa ke skaMdapurANanI jUnI AvRttimAM e kathA nathI. vaLI e purANamAM 80 hajAra konA badale Aje savAlAkha loko che. eTale skaMdapurANamAM umere thaye hoya te svAbhAvika lAge che. vaLI satyanArAyaNanI kathAmAM ratanasAra tema ja kAMcanapurInAM je nAmo Ave che te vistAra paNa baMgALamAM ja che. uparAMta keLAMne prasAda paNa e vAtanI sAkSI Ape che; kAraNa ke baMgALamAM keLAMnI utpatti ghaNI che. vanamAM vana che. pachI te je ke jyAM keLAM na hoya tyAM cokhAno, ane cekhA na hoya tyAM ghauMnI vAnagIne paNa have prasAda apAya che. TuMkamAM ItihAsa, rASTranA sage, dharma para thayelI bIjI asaro A badhAMne joIne je dareka cIjane jovAya to jALAM jhAkharAMmAMthI dharmanAM saMskRtinAM mULa ta tAravI temane AjanA yuge vizvane upayogI rIte ApI zakAya." zrI. suMdaralAla : nAnA zubhathI paNa zubha vadhe che, tevI ja rIte nAnA azubhathI, azubha ja vadhe che. bhAratIya saMskRtinAM UMDANamAM paDela satyane je sAruM vAtAvaraNa maLe to kharAbamAMthI sAruM thatAM vAra lAgatI nathI." zrI. brahmacArIjI : "eka satyaja evuM che ke "svalpamasya dharmasya trAya te mahati bhayAtu" devI bhAgavatamAM eka chokarAnI vAta Ave che ke jene koI RSi munie Azraya ApatA nathI, te satyanuM AcaraNa karatAM svayaM satya-tapa banI jAya che. kasAI ane gAyanA prasaMgamAM te te satya ane ahiMsA bannene jALave che. Aje sArA saMte mATe satyanuM AcaraNa ghaNuM jarUrI che. teo satyane Azaro levAne badale niMdAmAM rasa le che, jethI samAjamAM dharma ane satya bane khovAtAM jaI rahyA che, tenA badale satyanuM AcaraNa AvavuM jarUrI che. | (tA. 18-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10], bhAratanI saMskRtimAM satyanAM pAsAe bhAratIya saMskRtimAM satyanuM zuM sthAna che, e aMge agAu vicAra thaI cUkyo che. satya evI moTI cIja che ke tene pArakhavuM zI rIte e savAla thAya che ! gaye vakhate bhItaranuM - aMdaranuM satya zuM che te aMge vicAra karyo hato. ahIM bahAranuM satya - eTale ke vANInuM satya zuM e viSe joIzuM! satya aMge suMdara paribhASA manusmRtimAM maLe che - satyaM brUyAt , priyaM brUyAt , na brUyAt satyamapriyaM / priyaM ca nAnRtaM brUyAt eSa dharmaH sanAtanaH eTale ke sanAtana dharmanuM lakSaNa e che ke satya bole, priya belo, satya heya paNa apriya hoya ke priya hoya paNa asatya heya tevuM na belo. TUMkamAM satya bolavuM, mIThuM bolavuM; kaDavuM nA belavuM ane sAthe sAthe satyane nA cUkavuM. satya priya hovuM joIe : vANI be prakAranI hoya che. satyane Agraha rAkhIe chIe chatAM ghaNI vAra bolavAmAM kaDavAza AvI jAya che. kahevata paDI che ke "nagna satya belo !paNa, je kaDavAza ane asatya bemAM konI pasaMdagI karavI rahI ? tyAre kahyuM ke "kaDavuM bhale lAge paNa satya belo. te chatAMya jeTalI vacananI - mIThAza jaLavAya teTalI jALave. mahAbhAratamAM vAta Ave che ke mayadAnave evI kArIgarI karI ke pAMDavonA mahelanA maMDapamAM pANI ane jamIna sarakhAM ja lAge ! bIjAnI jema duryodhana Ave che. te pANuM dhArI kapaDAM uMcA le che ! paNa pachI mUkI de che. AgaLa kharekhara pANI AvyuM tyAre temAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 khApakI paDyo. kapaDAM palaLI gayAM. upara beThelA padIjI A joI rahyAM hatAM. te hasI paDyAM ane temanAthI belI javAyuM : "AMdhaLAnA dIkarA AMdhaLA ja hoya ne !" pariNAme mahAbhAratanuM yuddha maMDAyuM. eka vacana avaLuM vadavAthI hRdayamAM khUba khaTake che. evI nAnIsI jIbhanI bhUla jarA jabaruM duHkha de che duryodhane sAme joyuM ane tenA dilamAM coTa lAgI. dhRtarASTra AMdhaLA hatA; e vAta kharI; paNa evAM vacana jenA kAraNe bIjAne duHkha pahoMce te na belavo joIe. ghaNAM lokonuM kahevuM che ke "kazuM thayuM to zuM thayuM. sAcuM ja bolIe chIe ne?" ghaNIvAra evo vicAra karIne kaDavuM bolAI javAya che paNa e kaDavAza eTalI badhI kharAba hoya che ke te mULa tattvane mArI nAkhe che. vANI kevI belavI te aMge jaina sUtra dazavaikAlikamAM AkhuM eka prakaraNa Ave che. temAM 'suvAkya zuddhi"nI vAta karI che. vahevAramAM satya bolavuM hoya to sIdho vahevAra Ave che. paNa, AcaravuM zI rIte ? tyAM kahyuM che ke "gaLI gaLIne bolaje ! satya belaje !" gaLIne nahIM bolo te tamArI vANI evA aneka anartho pedA karaze. bhUtakALamAM najara karIzuM to jaNAze ke vANIe ghaNA saMkaTa UbhAM karyA che. eTale "pIDAkArI vANuM na belaje." "na phAve te muMgA rahevAnuM pasaMda karo." satya ane mauna : ghaNIvAra mauna ghaNuM kAma kare che. mauna vyAkhyAnanuM paNa pitAnuM mahatva che. __ gurostu maunaM vyAkhyAnaM, ziSyAstu chinna-saMzayAH -guranuM mauna vyAkhyAna-ghaNIvAra ziSyanA saMzayone davA mATe hoya che. prAcIna kALamAM RSi-munio dhyAnamAM mauna thaIne besI jatA. te paraMparAe ghaNuM maunavrata pALe che. ramaNa maharSei paNa mauna pALatA chatAM darzanArthIone preraNA maLI jatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra0 paNa, mauna rahevAmAM kALajI rAkhavI joIe. je mauna rahevAthI chatI AMkhe anartha sarjAto hoya te te mauna kaMI artha nathI. draupadInI lAja levA duHzAsana prayatna karato hato tyAre bhISma, vidura, vikarNa, drauNAcArya vagerethI bharelI kauravasabhA mauna thaIne vicAravA beThI hatI. AvuM mauna na hovuM joIe. keTalAka mANaso mIMDhA hoya che; teo kaMI bele ja nahIM. temanuM mauna satyamAM na khape. ne mauna keI kalyANa kArI pariNAma mATe heya te ja te mauna zobhe. priya paNa asatya nahIM ja : evI ja rIte satya bolavAnI sAthe priya belavA mATenuM kahevAmAM AvyuM che. ghaNAM loko maDhAnA mIThA hoya che. jANe ke sAkaranA gAMgaDA ! paNa hRdaya kaDavuM rAkhe :__ "madhu tiSTati jivhAgre, hRdi hAlAhalaM viSam " -AvA ThekANe bhale moTuM kaDavuM thAya te rIte bolavuM paDe te bolavuM paNa hRdayamAM jhera bharIne na rAkhavuM joIe. sAthe ja e vAtanI paNa takedArI rAkhavI joIe ke e satyanI kaDavAza hadaya sudhI na pahoMce ! asatya paNa nahIM : mahAbhAratamAM dharmarAjAne prasaMga Ave che, eka vakhate teo adhuM jUThuM bole che. "azvatthAmA hata naravA ke jovA" "azvatthAmAM marI gayo zAyada te mANasa hato athavA hAthI hato. dharmarAjA ATaluM adhuM asatya bolyA te mATe temane ratha jamInamAM utaravA lAgyA. A ja dharmarAja kahetA hatA : 'mama tu matirna manAgapaitu dharmAt ' mArI buddhi dharmathI jarAya vegaLI na thAya. saMskRtimAM jarAye asatya na AvavuM joIe. tyAre temaNe hAthI maravA chatAM mAnavanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 didhA kahI. ghaNuMnuM mAnavuM ema che ke eka anarthanA bhAge ghaNo anarthone TALavA mATe temaNe kaheluM; paNa e vastu vicAravAnI che ke asatya AvatAM temane ratha nIce gayo hato ! amArA gurudeva pU. zrI nAnacaMdrajI ma. sAhebe ekavAra gAMdhIjIne AnA saMdarbhamAM pUcheluM : "Apa satyane ATalo badho Agraha rAkhe cho! te e Agrahane kAraNe ghaNIvAra kaparI paristhiti banI jAya che, te Apa kRSNa bhagavAne dharmarAjAne preraNuM ApI hatI tema koI prasaMge ApI zako ke nahIM !" A badhI vAta huM mArI bhASAmAM kahuM chuM. gAMdhIjIe temane kaheluM : "bhagavAna kRSNanI jema mahApuruSoe karyuM tema nA karavuM, paNa kahyuM tema karavuM joIe ! huM temanI jJAti nahIM jouM; paNa satyanA bhoge svarAjya na ichuM." Ano artha e thayo ke game tevA saMgamAM satyane na choDavuM joIe. dharmarAja aMge joyuM ke adhuM asatya paNa temanA rayane jamInamAM utAranArUM sAbita thayuM hatuM. A aMge ghaNI kALajI sevavI paDe che. maharSionA vacanane temanA sAcA saMdarbhamAM laIne saMgati besADavI joIe; ene bagADIne UlaTe artha na karo. kahyuM che ke - __ 'ArSa saMdadhIta, na tu vighayet' ghaNAM evAM vAkyo hoya che jene laIne cAlIe te jUThuM belavAmAM vAMdho nahIM evo siddhAMta nIkaLe che, paNa tyAM saMgo ane kalyANa e be vAtonI apekSA hevI joIe. kalyANakArI ane ahiMsAvALuM hoya, te ja satya : satyanuM lakSaNa karatAM kahyuM che - "so hita satya" prANimAtra mATe-badhA jagata mATe je kalyANakArI hoya te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ satya' jemAM ahiMsA nathI temAM krANu nathI ane je. satyamAM ahiMsA nathI te satya nathI. eTale satya mATe vacana zuddhi. ane kamanI zuddhi karavAnI khUba jarUra che. enA badale evo siddhAMta haMmeza mATe na ghaDIne mUkI zakAya ke koInA hita mATe asatya bolI zakAya. satyano Agraha rAkhe. jhINI jhINI bAbatomAM paNa satyane Agraha rahevuM joIe. dA. ta. eka zikArI jaMgalamAM eka pazunI pAchaLa deDI rahyuM che, tamArI AgaLathI e pazu pasAra thaye. have tamane je zikArI pUche ke "ahIMthI eka jAnavara pasAra thayA ?" tyAM tame jo khoTuM bole te satya haNAya che, ane sAcuM bolo to te jAnavara haNAze. te vakhate tamAre kAM to mauna rahevuM joIe athavA te ema kahevAnI tAkAta hevI joIe. ke "huM nathI batAvo". apavAda mArgane nizcayamAga na banAvI zakAya. keTalIkavAra lokone lAgaze ke A te bahu cIkaNuM che. te bhale kahe. cIkaNuM rahevuM sAruM che. satya e khAMDAnI dhAra jevuM che. jeTalI cokhavaTa karazo teTalA anartha pedA thaze. paNa e anarthanA bhoge paNa satya to belAvavuM ja joIe. jarUra paDe te cekhavaTa paNa karavI joIe. be arthamAM kalyANakArI artha : be vidyArthIo hatA; nArada ane parvata. eka zabda vaMza paraMparAthI cAlyo Avato hato - maryaSTIma" Aje vaDe yajJa karavo joIe." ahIM "aja" zabda Ave che. tene artha "bokaDo" karavAmAM Avyo ane kALakrame ahiMsAne vikAsa thatAM "ajane artha trivarSanuM dhAnya java thayo. nArada ane parvata bane sahapAThI hatA. banne vacce carcA cAlI. eka kahe aja eTale jUnuM dhAnya thAya. (na jAya te Iti aja:) ! tyAre parvata kahe ke ajano artha bekahe ja thAya. A carcAnA thoDA varSo pachI ajane artha dhAnya thavA lAgyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 rAja vana sa ba dhanI cA hatA te rAjA pachI te vikAsa thatAM "aja" eTale Indriya evo artha thayo. AmAM jyAM sudhI saMgati na besADavAmAM Ave temaja kALa ane vikAsa ne yAda na rAkhavAmAM Ave anekArthI zabdanA eka arthane pakaDI rAkhavAmAM Ave to kaleza jAge! banne mitro vacce vAMdho paDyo eTale kahe ke cAlo ApaNuM sahapAThI vasurAjA pAse nyAya karAvavA ! parvatanI mAtA je vasurAjAnA gurupanI thatA hatA te rAjA pAse jAya che. te rAjAne pitAnA junA saMbaMdhanI yAda apAve che. pariNAme nyAyane na cUkanAre rAjA vacamAMne raste kADhI jheka Ape che ke "ajano artha jUnuM dhAnya paNa thAya ane bekaDe paNa thAya! paNa saMgatine vicAra karatAM bekaDe vadhAre baMdha bese che !" tenA kAraNe parvatanuM abhimAna vadhI gayuM; paNa kathAkAra kahe che ke A ekapakSI artha ghaTAvavA mATe vasurAjAne siMhAsana uparathI nIce paDIne narake javuM paDyuM. jIvanamAM AvuM ghaNIvAra bane che. koI pUche che: " kema phalANA bhAI barAbara ne?" te sAme joIne kahIzuM "hA" te tene duHkha thaze ane "nA" kahezuM to bIjAne du:kha thaze eTale mauna rahIe chIe ke kahIe chIe ke huM kaMI na jANuM. AnA pariNAme pelAne khoTo Teko maLI jAya che. kaI paNa vastunA be artha nIkaLatA hoya tyAre sAce artha zuM nIkaLe che te ja mAnya kare joIe; paNa ghaNIvAra satyane satya rUpe ghaTAvavA jatAM je abhimAna, hiMsA vagere doSa vadhavAne saMbhava hoya to te satya, satya rUpe rahetuM nathI. ghaNuM prAcIna vAda vivAda-zAstrArtho aMge evA khulAsA maLe che ke hArI jAya tenuM mastaka kApI levAtuM! A beThuM hatuM. satyanI pratIti hiMsAmAM na hoI zake ! hiMsA heya tyAM satya na hoI zake. satya eTale khAtrI : satyamAM pAkA vizvAsanI khAtrI devI joIe. temAM dahIMmAM ane dUdhamAM bannemAM, ema bheLaseLa na hovI joIe; nahIMtara satya upara lokone vizvAsa na rahe! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 eka sajajane brAhmaNane gAya dAnamAM ApI, paNa gAyamAM evo deSa hato ke te badhuM dUdha corI letI. eTale brAhmaNe te vecavA kADhI. gharAka te maLI gaye paNa khAtrI mATe kone pUchavuM ? brAhmaNane eka bhagata mitra hatA. pahelAthI bhagatane barAbara sAdhI lIdhela hatA, gharAka Avyo teNe pUchaLyuM ke "A gAya keTaluM dUdha eka TAImanuM Ape che?" brAhmaNe kahyuM huM mArA maDhAthI zuM kahuM ! bhagatane pUchI lyo, tamane khAtarI thaI jaze. gharAke bhagatane pUchyuM. bhagata te vakhate mauna laIne beThA hatA. temaNe dUdha keTaluM nIkaLe ene javAba eka patthara dekhADIne Ape. pelo gharAka samajyo ke pattharanA vajana jeTaluM dUdha nIkaLe che. te ema samajIne cAlato thayo. bhagatane thayuM brAhmaNanuM kAma sarI gayuM. pelo gharAka ghera gaye. dUdha nA nIkaLyuM eTale kahevA Avyo ke "bhagata! tame bhagata thaIne Ama karyuM ?" bhagata kaheH "bhAI! tArI samajamAM bhUla thAya che. meM tane patthara batAvyo hato tenA bhAva e hatuM ke patthara dUdha Ape te gAya dUdha Ape ! paNa tame ema samajyA ke jeTalA vajanane patthara che teTaluM gAya dUdha Apaze !" AvuM samAjamAM ghaNIvAra bane che, phalANAne cheTuM lAgaze eTale mauna rahuM athavA amUka jAne IzAro kare! pariNAme asatya AvI jAya che. eTale e koI IzAro ke sUcana na karavuM joIe jemAM saMdigdha vAta AvatI hoya! satya e prAmANika khAtrI che. tene cemerathI jovuM joIe. temaja dareka vakhate bane teTalI spaSTatA karatA javuM joIe. Ama je satyanuM AcaraNa kare che tenAthI tenAmAM addabhUta zakti pedA thAya che. jene vacana siddhi kahevAya te satyavAdInA jIvanamAM pragaTa thAya che. vacanasiddhi e satyavAdItAnuM phaLa : saurASTrano eka prasaMga che. meNiyAmAM rAmAMDalika nAgabAIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 tyAM jAya che. rAjA pitAnA AMgaNe AvyA che e jANuM nAgabAI ghelA banI jAya che. potAnI putra-vadhune zaNagAra sajI kumakuma cAMdalo karavAnuM kahe che. bAInuM rUpa joI mAMDalikanA manamAM vikAra jAge che ane te moM pheravI le che. bAI bIjIvAra cAMdalo karavA jAya che tyAre paNa pheravI le che. eTale nAgabAI kahe che : "A rAjA nathI pharate paNa rAjAne di phare che !" teNe rA'ne cetavyuM paNa te bhAna bhUlyA hatA eTale zAne mAne? eTale mAnA aMtaramAM je satya paDyuM hatuM te bahAra nIkaLe che. te kahe che: "tAre divasa bharAI gayo che! tArA daravAje paThANe cekI karaze, rAjya musalamAnanA hAthamAM jaze." mAtA-pitA je saMskAra Ape che te evA suMdara hoya che ke dIkaro bhUlate heya to sAvaceta thaI jAya, kULane vaLagI rahe. eTale saMskRtinuM rakSaNa thAya. kahevata che ke tArA mA-bApamAM phera nathI te tuM Avo kema pAkyo? nAgabAIne paNa emaja thAya che ke A mAre rAjA nathI. dhaNuM nathI ane te zrApa Ape che - daravAje daravAna paheregIra paThANa rAnA keI raheze nahIM meM saMbhALIza mAMDalika, tuM roLAI jaze......! ApaNe tyAM zrApa ane varadAnanI vAte ghaNuM Ave che. te badhI A satyanA pAsAmAMthI Ave che. satyArthI mANasanA uddagAro sAcA ja paDe che. kulaTAne zrApa lAge nahIM ane satI zrApa de nahIM; paNa keTalIka vAra satyArthInuM aMtara belatuM hoya che ane jyAre enI vANI nIkaLI jAya che tyAre ene amala thaI jAya che. gAMdhIjI evuM bolatA ke thayA vinA tuM nahIM te vacanasiddha hatA. teo kahetA ke bhAre savAso varasa jIvavuM che. bIjI bAju ema kahetA ke he prabhu ! mane vahelA laI le ! have jIvavuM gamatuM nathI. A bane vacana pALavAM che te zuM karavuM joIe ? bhagavAna temane na laI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ le te mATe lokoe sudharavuM joIe ane sudhAravA mATe te kALa joIe mANasa evo nathI ke mATInA vAsaNanI jema badalAI jAya. tene kALanI vATa jovI paDe che. te gAMdhIjIne jIvADavA hoya te badhA kAme lAgI javuM joIe. evI vyAsapITha UbhI karavI joIe. eTale kudarate e bemAMthI vacalo rasto kADho. goDasene kubuddhi sUjhI. te nimitte gaLI vAgI ane gAMdhIjI gayA; paNa sAthe komavAda letA gayA; mRtyu maTI gayuM. gAMdhIjInuM punajIvana thayuM. have rAjyanuM kAma pUruM thayuM. navAM kAma bAkI rahyAM te punarjIvana bAkI che. gAMdhIjI bAda sAmAjika jIvana zarU thayuM che. te ekaladakalanuM kAma nathI. badhAM sArAM ta sAthe anubaMdha joDavo paDaze. goDase te nimitta hato. paNa komavAde gAMdhIjIne laI lIdhA hatA. emAM keTalIka vyaktio saMDovAI hatI te pAchaLathI jANavA maLyuM. dharmanA kahevAtA dhuraMdhare paNa emAM hatA. to enuM prAyazcita dharmaguruoe karavuM joIe. A prAyazcita to satyanuM satata AcaraNa karIne ja karavuM paDaze. loko kahe che ke mahApurUSanA AzIrvAda meLavaje- ! ene artha eTale ke aMtaranA sArA uddagAra Ape. tArA satyane vadhAre ne vadhAre Teko maLe. Aje zrApa ane varadAnane judo artha karavAmAM Ave che. vartanane paDaze te zrApa ane satyanI sAdhanA saraLa bane te varadAna ! satyanuM AcaraNa karanAra vyakitanI vacanasiddhi ApaNuM satyane paNa prakAze eja varadAnanuM dhyeya hevuM joIe. satyanAM pAsAMo : bhAratanI saMskRtimAM satyanAM pAsAM Ama judI judI rIte varNavyo che. vANune satya mATe be rIte kahevAmAM AvyuM che ke vANuM satya uccAravI paNa priya uccAravI! kaDavAzathI ghaNuvAra satyane Azaya mAryo jAya che paNa asatya ane kaDavAza bemAMthI koIne pasaMda karavuM hoya to kaDavAza ja pasaMda karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANInA satya mATe e paNa jarUrI che ke je bolAya te spaSTa bolAya. dithI na belAvuM. be artha nIkaLe ane sAme mANasa aTavAya tevuM na levuM paNa spaSTa artha kahI de. gAMdhIjI hamezAM kahetA ke koI vAkya ke vacanane artha e nahIM karatA jethI bIjAnA manamAM goTALo thAya; je belyA che te sAmAnA mAnasane nyAya Apajo ! ghaNIvAra mauna rahevAthI asatyane Teka na maLI jAya; sAmA mANasanA bhramane Teko na maLI jAya te jovuM sAme mANasa je artha sAcI rIte karato hoya tene bane tyAM sudhI Teko Apa. sAmA mANasanI gerasamajUtI mATe doSIta paNa ApaNe chIe; ema mAnavuM. jyAre vANuM ane bhAvathI satya belAya che tyAre vacanasiddha thAya che. Ama satyanAM A badhAM pAsAMo che ane te bhAratIya saMskRtinA anusaMdhAnamAM che. keTalIkavAra jUnAM sUtrane nAme asatyane Teko ApI devAya che. tilake gItAnI TIkAmAM kaMIka lakhyuM hatuM tenAthI gAMdhIjIe juduM lakhyuM. koIke temanuM dhyAna kheMcyuM eTale temaNe kahyuM : "vaDIla che, paNa mane je lAge che te kahuM chuM. vaDIlo AgaLa namrabhAve savinayabhAve satya kahetAM na acakAvuM joIe." satyanuM A rahasya che jene jhINavaTathI vicAra karIne sarvAgI AcAra banavo joIe. bhAva satya ane vacana satyanI sAthe karaNa (sAdhana) ane satya (zuddhi)no Agraha rAkhavAthI ja satyanI sAdhanA sarvAgI thaI zake che. jyAM satya hoya tyAM paramArtha, tyAga, zAMti vagere hoya che. jyAM abhimAna, svArtha, bha, kedha vagere che tyAM asatyane uddabhava thAya che. te tene dUra karI satyanI samAjakhyApI pratiSThA UbhI karavI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 carcA - vicAraNA sAcuM ane mIThuM vacana pU. zrI, phreMDIsvAmIe AjanI carcA cAlu karatAM kahyuM : "mana avyakta che ane kAyA jaDatAbharI hAi vahevAramAM vacananI jarUra vadhu paDe che. tethI vacanamAM saccAI ane mIThAza DhAya e jarUrI che. tethI ja kahevAyu che H-- yadA yadA muMcati bAkyavANaM; tadA tadA jAti kule pramANaM. mANasanAM pArakhAM vacananI saccAI ane mIThAzathI thAya che. cADuMka paNa jUThuM khelavA mATe dharAjAne himAlayamAMthI sadehe svargamAM javAnA badale emanI AMgaLI gaLI e khatAve che ke satyamAM eTalI kesara paDI; tenuM paNa phaLa veThavuM ja paDayuM. vANInA cAra prakAra kahyA che H-- (1) parA - te nAbhimAMthI pragaTa thAya che ane devavANI gaNAya che. (2) pazyati - te hRdayathI pragaTa thAya che ane yAgInI vANI gaNAya che. (3) madhyamA - te magajathI pragaTa thAya che ane jJAnanI vANI gaNAya che. (4) vaikharI - te ApaNI manuSyanI vANI che. 66 berisTarA e daSTie pAtALamAMthI pANI kADhe tevuM sudara khelI zake che, paNa satya na hoya te ekaDAM vinAnAM mIDAM jevI che. gAmaDI zALAmAM gheADInAM joDakaNAM khelAtAM gheADI eka page cAle ! '' paNa te kayAM cAle ! kabaLa vepArInA eka paga hoya--paNa parA, paNyati ane madhyamA traNa paga na hoya te te kheADIlI ja cAla gaNAze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 19 satyanA prayAgAnuM phaLa ahiMsA ane sarvodaya zrI. mATaliyA bApujIne satyanA pratyeAgemAMthI e cIjanI bheTa maLI H--ahiMsA ane sarvodaya. te emaNe jagatane ApI. vahevAranAM vAhana satya ane madhura hovAM joie. AdhAta ApanArI nahIM paNa hitakArI hAya ! sAmAnA hitane vahevAra te sarvodaya che. satya vANI priya hoya tema spaSTa paNu hAya ! A sAdhanA AkarI che. vIza-pacIza varSanAM jAhera kAryAM pachI Aje koInI chetarapIMDI na thAya eTaluM mArA mATe sahaja banyu che. bAkI sahita vicAra ane preraNA ApI vahevAra UbhA karavAnI vAta zakya nathI banI. vahevAra jeTalA zuddha eTalI vANI echI khelavAthI cAlI zake. satya khelanAra keTaleA nirbhaya ane makkama hAi zake tenA eka dAkhale zaukataalI ane mahamadaalI sAthenA prasaMgamAM gAMdhIjI pUrA pADe che. hiMdu-muslima hullaDamAM temanA keI sagAM bhaLelAM nIkaLyAM. temanAM nAma jAheramAM ApavAthI zaMkA pedA thaze mATe na ApavA; evA alI birAdarAnA mata hatA. gAMdhIjIe kahyuM : " nAma nahIM Ape| tA bamaNI za MkA thaze. " Akhare tee| muslIma lIgamAM bhaLavAnI hade gayA paNa bApue satyanI cekhavaTa karI! temane khAvA taiyAra thayA paNa satyane nahIM. amadAvAdanA vaiSNavA uzkerAze mATe AzramanA harijana kAryakrama thaiDA sthagita rAkhavA mATe gAMdhIjIne kahyuM. tyAre bApue kahyuM : 6 je huM mAnu chuM, temaja kheAlIza ane vartIza "Ama aspRzyatA nivAraNa ke evI kArya vAta AcAramAM mUkavAmAM sthagita na rAkhI. eja mA ApaNA vizvavAsthyane paNa che. " satya nAnapaNathI ghUMTAvavuM joIe : zrI. pUjAbhAI : bALaka "rakhe ramakaDuM teADI nAkhaze " e : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 bahAne kAgaDA laI gayA!" ema sAdI vAtamAM paNa mAtA jUThuM khele che. bALakane nAnapaNathIja e rIte asatya zIkhavADavAmAM Ave che, te khadha thavuM na joI e. svAthamAMthI asatya janme che, vepArI ane vaibhava tene TekA Ape che ! A badhu dUra thavu joIe te mATe nAnapaNathIja dareka Dagale ane pagale satya ghUMTAvavu joi e. 66 zrI. devajIbhAI : " bALaka teA nAnapaNathI satya chUTavAja prayatna kare che. eka DokaTarane me majhAkamAM kahyuM ke pA vAramAM karAka banAvyu che. tyAre mArI dIkarIe e sAMbhaLI lIdhuM ane eka bahenapaNIne khelAvI lAvI. meM jyAre tene gaja kapaDuM ApyuM ane rUA. 1-6-0 lIdhA tyAre tene zrRNuM du:kha thayuM ane teNe kahyuM : "bApu! tame jUThThuM kema khAlyA?'' eTaluMja nahIM; bhaviSyamAM kyAreka mAre kAI kApaDamAM kasara kADhavA vadhu bhAva levA paDatA tyAre te khALA mane TokatI ke tame ATalA naphe kema kare che! Ama bALakane satyane AgrahI banAvavA mATe peAtAnA aMgata ane vahevArika jIvanane tALe maLe teAja bALaka upara suMdara saMskAro paDI zake. !' zrI. baLavavaMtabhAI : " satya khelavu game che; ApaNI saMskRtinA AcAra che te chatAM ceAmera asatyanI eTalI badhI melabAlA che ke sAcA mANasane satya upara TakI rahevuM ghaNu kANu banI jAya che ! asatyane ATale! badhA pracAra kaI rIte thayA haze ? asatya kayAre kSamya ? .. DA. zrI. maNibhAI : '' bhAgavatamAM pAMceka sthaLe jUThThuM khelavAnI chUTa apAyAnu zuM che? " pU. daMDIsvAmI : "tene kSamya che, sajA yeAgya nathI; nidita nathI ema kahevAmAM AvyuM che paNa jUThANAMnI chUTa tA kAI sayeAgamAM natha ApI !" pU.naiSimuni : (tenA zlAka TAMkIne) tyAM " nArRsaMsthA khrisaM' asatya tyAM jugupsita nathI ema kahyuM che. juduM kheAlavuM ema nathI . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 bhAgavatamAM che tema manusmRtimAM paNa cheka che ke -(1) vivAha kALe, (2) ratikALe, (3) prANu javAnA bhaya sthaLe, (4) dhana lUMTavA Ave te kALe, ane (5) viprArthe. je pAMca vakhate asatya hoya te sajA yogya nathI; eTaluM ja che. eTale koI sthaLe satyane DhIluM karavAnI vAtanuM vidhAna nathI. alabatta pUrNa satyanI tAkAta na hoya toye maulika satyanI vaphAdArInA kAraNe koI prasaMge satyakSati kSamya gaNuM che. paNa gAMdhIjIe jAte je satyanuM mUlya UbhuM karyuM che, ane je zubha saMyoga che te jotAM Aje mULa satyanA Agrahane akSarazaH satya paLAya tevA Agraha . atyaMta jarUrI che." asatyane paDakAra : zrI. mATaliyA : "samAjane roSa vaherIne paNa, asatyone paDakAravAM joIe. jena araNika munie bhUla karelI te paNa samAja AgaLa kahIne AgaLa vadhI gayA. satyamAM kSati athavA anya sAmenA paDakAramAM kSati thAya che te paNa samAja AgaLa namra bhAve ekarAra karIne AgaLa vadhavuM rahyuM. zrI devajIbhAi : "anubhavI mahApurUSanI preraNA, samAjanA anubhava ane saMskRti paraMparAthI AvelA saguNeno samanvaya thAya to satyane Agraha ane asatya sAme paDakAranI hiMmata AvI jatAM vAra lAtI nathI. bAkI buddhizALI vidvAnI mAphaka satyArthIo kadAca vyavasthita bolI na zake chatAM moTA moTA sAme paNa temanI sAdI vANuM asarakAraka banatI ja hoya che. zrI. mATaliyA : "jema reganAM nidAna ane esaDanA upayoga mATe aneka dardIonA ane vaidyonA anubhave joDIne nakkI karavuM paDe che temaja satyanA svaccha darzana mATe manane paridhi moTo kare paDe che, teja vyApaka satyane pAmI tene pratiSThita karI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11] satya mATe sAdhana zuddhine Agraha bhAratIya saMskRtinA ATha aMge paikI "satya" upara atyAra agAu satyanuM sthAna, temaja satyanAM pAsAMo upara vicAraNuM thaI che. jyAre satyanuM AcaraNa temaja Agraha upara bhAra mUkavAmAM Ave che tyAre saheje sAdhana-zuddhino Agraha paNa saMpUrNa satyane pragaTAvavA mATe jarUrI bane che. jovA jaIe te bhinna bhinna dharmonA padArthone je koI sAMkaLI rAkhatuM hoya te A sAdhana-zuddhino Agraha ja che. eTale satyArthInA jIvanamAM tenuM mUlyAMkana ghaNuM moTuM che. vizvanA prANI mAtra eka che. eka arthamAM badhAne eka ja sthaLe javAnuM che. badhA eka ja sthaLethI AvyA che. "o chuM, huM thAm" "huM eka chuM aneka thAuM" Ama ekamAMthI aneka ane anekamAMthI eka e vizvane krama che. jIva kamathI kyAre baMdhAye ke sRSTinI racanA kyAre thaI e aMge bhale kadAca bhinnatA haze paNa mukti meLavI zakAya te aMge badhA sahamata che. Ane artha e thayo ke badhAnuM dhyeya eka che. mULa eka che; vigate ke rastA judA judA batAvyA che. tyAre prazna e thaze ke judA judA bhAva utpanna thAya e svAbhAvika che te te mATe laDAI karavI jarUrI che? eka kuTuMbamAM rahetA mANasenI rUci bhinna bhinna hoya che te chatAM teo meLa pADIne rahe che tema samAjanI aMdara aneka pravRttionAM mAna sAthe kAma levAmAM ApaNe prema rAkhIe chatAM sthira rahIe te sAme mANasa jarUra anukULa thaze ! Ane sAdhana-(karaNa) zuddhi (satyane) Agraha kahI zakAya ! bhAratamAM aneka jAtio AvI. zake, praNe, Aryo, yavane, mugala va. AvyA chatAM Aje eka-vAkayatA dekhAya che. rAmAyaNaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbhAratamAM eka vAkyatA dekhAya che. A badhAnuM kAraNa che--sAdhanazuddhine Agraha. sAdhana AvyuM eTale sAdhya Ave te e sAdhya zuM che tene vicAra karatAM-tenA tarapha janAra sAdhakane vicAra Ave che. Ama sAdhaka, sAdhana ane sAdhya traNa vastu Ave che. A traNe satyanI paraMparA zuddhabhAve hoya tene ApaNe sAdhana-zuddhine Agraha mAnI zakIzuM. pahele patthara kene? A dizAmAM vaidika dharma uparAMta, pAzcAtya dezonA dharmo-khristI, IslAma vageremAM paNa sAdhana-zuddhinA Agrahane prayatna jovAmAM Ave che. IzukhristanA jIvanane eka prasaMga Ave che. eka vAra loko eka bAIne Izu khrista pAse laI AvyA ane kahyuM ke "A bAIe A jAtano guno karyo che eTale ame tene patthara mArI, mArI nAkhavAne nyAya Ape che." Izue kahyuM : "bhale ! tame nyAya Apo paNa nyAya karavAne adhikAra kone che ? jeNe Avo ke koIpaNa prakArane gune nA karyo hoya !" tame vicAre ! bAIe je bhUla karI che tevI bhUla tamArAmAMthI koI e manavacana ane kAyAthI nathI karI?" eTaluM kahI teo AMkha mIMcIne besI gayA. vAtAvaraNa gamagIna banI gayuM. badhA vicAramAM paDayA. koIe manathI to koIe vacanathI te koIe kAyAthI evI bhUla karI hatI. eTale sau dhIre dhIre khasI gayA. pelI bAI ekalI rahI gaI pazcAtApathI tenuM hRdaya raDI rahyuM hatuM. darekanA aMtaramAM eka zubha tatva paDeluM che tene je jagADavAmAM Ave to peluM duSTa tatva bhAgI jAya che. sAdhanazuddhine Agraha e che ke te satyane prakAza aMtaranI aMdara pADe che. 'apicet sudurAcAro bhavate mAmananyabhAk / sAdhureva sa mantavyaH samyagvyavasito hisaH / ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 A lokane sAra e che ke game teTalI bhUlavALo paNa sAdhanazuddhine Agraha rAkhe che te sAdhu banI zake che. je Izue sAdhanazuddhine Agraha na rAkhyo hota te loko pelI bAIne pattharathI mArI nAkhatA AthI bAIno nAza thAta paNa bhUlano nAza na thAta. zarIrane nAza karavAthI guhAone nAza thatuM nathI. A vAta dareka mahAtmA samaje che. kharAbamAM kharAba vastumAM paNa sArI vastu paDelI che; paNa ene judA daSTikoNathI jovuM joIe. vacce Ubhelo mANasa nIcenAthI pitAne UMce mAne paNa uparanAthI nIce mAne. matalaba ke darekanI kakSAthI tattvane jevuM joIe. eka bAI guNikAne baMdha karatI hatI. te Izu pAse AvI. te tene ghUMTaNIe paDI kahevA lAgIH "prabhu mane mApha kare ! have huM AvI bhUla nahIM karuM." pAsenA ziSyoe kahyuM : "A bAI te ThagArI che, pharI bhUla karaze." Izue kahyuM: "tame to mArA caraNuM pUje che. paNa A bAInA pazcAtApanA AMsuthI mArA paga bhIMjAI gayA. teNe ene pitAnA roTalAthI sApha karyA che, tame Agraha rAkhe che paNa sAdhana zuddhino Agraha mukhya che." khristI dharmamAM ATalI badhI vizeSatA hovA chatAM bhAratanI saMskRtinAM ATalAM badhAM guNagAna zA mATe gAIe chIe? e koI prazna karaze. tyAre temane kahevuM paDaze ke sAdhaka, sAdhana ane sAdhya e traNa tara karatAM paNa ahIM eka vadhu tattva payuM che, ane te che samAja ! ane e samAjanI zuddhine Agraha ! ahIM kaI paNuM netA haze. samAja, dharma ke rAjya tenI pAse uttama cAritryanI AzA rAkhaze ane jo ema nahIM hoya te te potAnA sthAnethI ukhaDI jaze. AvuM bIje nathI. IslAmamAM badhu che. kAjI che, maulavIo che. khristIomAM pAdarIo che paNa samAja-zutinI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 (enAmAM saMsthAnI zuddhi paNa AvI jAya che.) je vyavasthA ahIM che te hiMda bahAra bhAgye ja jovA maLe che. gusso Ave tyAre nyAya na apAya! ahIM ApaNe sAdhana-zuddhinA Agrahane Itara dharmonA prasaMge aMge vicAra karI rahyA chIe. Izu khristanA jIvanane eka prasaMga kahyo e ja eka bIjo prasaMga hajarataalInA saMbaMdhamAM che. hajarataalI te hajarata mahaMmadanA jamAI thAya; phAtimAnA pati thAya. teo paNa khalIphA tarIke thaI gayA. temaNe rAjasattA lIdhI ane dharma sAthe sAMkaLI. eka vAra teo nyAya ApavA beThA. paNa gunegAranuM varNana sAMbhaLI temane gusso AvI gayo. eTale tarata nyAyanI khurazI uparathI UThI gayA. badhAne Azcarya thayuM ke Ama kema? temaNe khulAso karyo: "atyAre mArAmAM gusso AvI gayo che. gusso eTale zayatAnanuM tatva mArAmAM AvyuM che eTale huM nyAya nahIM karI zakuM !" A uparathI temaNe pharamAna karyuM ke satya, prema ane nyAyanI jALavaNamAM zaitAnathI dUra raho ! bIjA zabdomAM sAdhana-zuddhi rAkhavAnuM kahyuM che. prema na tyAga !. Ama jovA jaIe te zabdomAM bahu pharaka nathI paNa tenA AcaraNamAM ghaNe pharaka paDI jAya che. bhUlane kabUlavA chatAM aMdara rahele zaitAna pharI pAcho dalIlo karavA lAge che ane UMdhe mArge laI jAya che, eTale bhAratanI sarakRtimAM kahyuM che ke "tame badhA sAthe laDaje, bhAI-bhAI sAthe, putra-pitA sAthe, pati-patni sAthe, derANI-jeThANI sAthe, kadAca arasaparasa belavAnuM ane besavAnuM paNa na thAya paNa; eTalI kALajI rAkhavAnI ke aMtaramAM paMkha na lAge-ane prema jaLavAI rahe. " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmacaMdrajI ane kaikeyInAM be vacana A tatva bhAratIya saMskRtimAM kaI rIte jaLavAtuM Ave che te aMge rAmayugathI prasaMge jaI jaIe. kaikeyIe be vacana mAgyA-rAmane 14 varasa vanavAsa ane bharatane rAjagAdI." rAme jyAre A vAta jANI tyAre temaNe saraLatAthI ja kahyuM : " huM paNa emaja mAnuM chuM ke nAnAbhAIne gAdI maLavI joIe. huM vanamAM jaIza te RSimunione kAyama saMga maLaze. ahIM te paricita che paNa tyAM aparicitane paNa prema maLaze." rAma vanamAM javAnuM nakakI kare che. te pahelAM kauzalyA mAtAnI rajA levA Ave che. kauzalyA kahe che: "kema beTA ! kyAM taiyArI karI?" rAme kahyuM : "mAtA-pitAnI AjJA che vanamAM javAnI. eTale ApanA AzIrvAda levA Avyo chuM." tyAre kauzalyA kahe che : " je mAtApitAnI AjJA che to vanane se ayodhyA samAna mAnaje " jo pitu mAtu kaheu vana jAnA to kAnana zata avadha samAnA ahIM jovAnuM e che ke rAma kevuM saMdhAna kare che. je temaNe ema kahyuM hota ke "zuM karuM? kaikeyIe Ama karyuM che mATe vanamAM javuM paDe che." te kauzalyAnA manamAM pUrvagraha bharAta. jenuM darzana sApha nahIM te uparathI game teTaluM sAruM dekhADe, paNa samaya Avye bahAra nIkaLI Avaze ! jema sApa karaMDIyAmAM zAMta dekhAya che paNa saheja Takore thatAM phUphADo mArato Ubho thaI jAya che. paNa rAmanuM mana sApha che-te dareka vAtane sIdhI rIte le che. eja bhAratIya saMskRtine Adarza che. sItA ane lakSmaNa paNa sAthe jAya che. paNa karyAye ema vAMcavA nathI maLatuM ke kaikeyI ke bhAratanI TIkA karI hoya ke saheja paNa tiraskAra karyo hoya ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa jyAre bharata, ayodhyAvAsIo sAthe rAmane maLavA Ave che tyAre guhane ciMtA thaI ke kadAca rAmane mAravA to nahIM AvatA heya. tyAre eka anubhavI kavi bhAranI kahe che - sahasA vidadhIta na kriyAmaviveka : paramApadAMvadam / vRNatu hi vimRzyakAriNaM guNalubdhAH svayameva saMpadaH / / tame cokasAI te kare, utAvaLa na kare ! pUrvagraha rAkhI, zaMkA ane vahema rAkhIne cAlazo to kuTAI maraze. samAjamAM moTAbhAganA kalaha mATe jovA jaIe to jaNAze ke te kahe "kaheto hato " ane "kahetI-hatI" emAMthI thAya che. ApaNe tyAM suprasiddha lITIo cheH vA vAyAthI naLiyuM khasyuM; te dekhIne kUtaruM bhaNyuM; tyAM thayo bahu zerabakera, kei kahe meM dITha cera kaI tapAsa na kare ke kharI vAta zuM che? pelA vRdhe gUhane kahyuM : "tame hathiyAra taiyAra rAkhe paNa khAtrI karIne !" evuM ja lakSmaNanA manamAM hatuM. te A vakhate bahAra nIkaLI gayuM. rAma kahe che ke bhAI je kaMI ucita-anucita karavuM hoya to te pahelAM svastha mana rAkhI vicAra karavo joIe. anucita ucita kAja kachu hoi, samujhi kariya bhalakaMha saba koi. ema kahI rAma AgaLa upara kahe che -" bharata Ave che ane tuM dhAre che enA karatAM kaI bIju ja nIkaLe te? ane e mAravA Ave to zuM thayuM ? huM moTo bhAI chuM ne !" bharata Ave che ane rAmanA pagamAM daMDavat DhaLI paDe che tyAre badhAne sArA bharatane khyAla Ave che. sAthe kekeyI paNa hoya che. rAma pahelAM kekeyInA pagamAM paDe che. gurUone mAtra vaMdana kare che ane kauzalyAne pachI name che. temanAmAM keTalI badhI samajaNa hatI ane kALajI hatI ke kaikeyIne cheTuM na lAgavuM joIe ! pitAnA manamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 pUrvagraha nathI eTale bIjAnA manamAM hoya to te ApoApa nIkaLI jAya che. A che sAdhana-zuddhinA AgrahanuM pariNAma. mahAbhAratamAM paNa eja saMdeza : mahAbhAratamAM koIne ema lAgaze ke zrIkRSNa arjunane laDAI laDavAnuM kahyuM che paNa gItA vAMcanArane lAgaze ke temaNe kevaLa eka adhyAyamAM laDavAnI vAta karI che. bAkI badheja laDAI zabdanI AgaLa samatva prApya "yuddhayasva vigatajavaraH" kahyuM che. eTale ke manamAMthI gusso kADhI nAkha pachI laDa! je arjunane laDAI pahelAM gusso dekhAto na hato tenA manamAM e DaMkha te jarUra hato ke A lokoe draupadInuM apamAna karyuM hatuM; bhIma jevA spaSTa belI jatA paNa bIjAnA manamAM DaMkha hato. eTale zrIkRSNa bhagavAne kahyuM - jahi zatru mahAbAho ! kAma rupaM durAsadam "he mahAbAhe! A kAma, krodha, moha e badhA zatruone--je kAmarUpa che ane pakaDamAM nathI AvatA-tene mAra. tAre DaMkha kADhI nAkhI ne mAtra nyAya mATe, pharaja mATe laDavAnuM che! e badhI vAta sAMbhaLyA pachI ajuna kahe che - no moH tirjA... -ApanA upadezathI mane khyAla AvI gayo ke emAM doSa duryodhana-vIne nathI paNa paristhitino che. duryodhana bagaDyo che eTale paristhiti-parivartana mATe A kAma karavAnuM che. eTale tenA hRdayamAM DaMkha na rahyo. pariNAma e AvyuM ke yuddha jItyA pachI je ahaMkAra Ave che tenAthI pAMDa dUra rahI zakyA ! temaja teo bhoga vilAsa na bhogavI zakyA. uhuM temane vairAgya AvyuM. pitAnA phALe AveluM kAma pUruM karI himAlayamAM jaI jIvana pUruM karyuM. A hatI sAdhanazuddhinI prakriyA je bhAratanI saMskRtimAM ja jaDe che. buddha mahAvIranA samayamAM paNa prema : buddhe te sAdhana zuddhinA Agraha ne bahuja suMdara sUtramAM rajU Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 nahiM vereNa verANi samaMti dha kadAcana eja saMdeza jainee paNa bhagavAna mahAvIra vaDe Apyo che ke - vaira pApase, nA pApIse -AnI pAchaLa temanA jIvanane nIceDa hato. bhagavAna mahAvIrane badhe ja prema dekhAya che. eTale vicAre che ke have huM aparicita anAyabhUmimAM jAuM. tyAM mane saMkaTo Avaze; mAraze, pralobhane Apaze te vakhate premanuM keTaluM tatva rahe che tenI kasoTI thaze. eTale lAMbA samaya sudhI anAryabhUmimAM phare che. badhA mahApurUSoe Avo praga jAte karI joyo che. teo kaSTa sahana karavA khAtara sahana nathI karatA paNa sAdhakanI satya daSTi, nirmaLa sAdhya ane sAdhanazuddha; temaja vyApaka daSTi A badhAM tatte AtmasAta karIne jagata AgaLa dharavA mATe teo Ama kare che. eTale ja bhagavAna mahAvIrane jAte upasargo paDyAM chatAM, upasarga karanAra prati teo adabhUta prema ane kSamA dAkhavI zake che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM paNa yuddho thayAM che. zrAvako laDyA che. ceTaka ane Abhu daMDanAyaka, temaja bIjAonA paNa yuddho thayAM tenI pAchaLa aparAdhImAM rahela aparAdhane dUra karavAnuM dhyeya hatuM. eTale divase laDAI karatA ane sAMje pratikramaNa paNa karatA. ekedriyathI mAMDI paMcendriya jIvonI mAphI mAgatA! AvI nikhAlasatA kyAre Ave ? jyAre sAdhana zuddhine Agraha heya tyAre. nirdoSanI sAthe teo laDatA nahatA. bha. mahAvIre paNa pitAnA zrAvakone ahiMsANa vratamAM nirdoSa pratye sAme cAlIne Akudi ( zreSa) buddhithI mAravA ke laDavAmAM aticAra (vatabhaMga) karyo che. A sAdhanazuddhinA AgrahanI daSTithI ja kahyuM che. satya paNa zreSa ane AghAta pahoMcADavAnI buddhithI belAyuM hoya to tene bha. mahAvIre asatya ja kahyuM che, kAraNa ke tenI pAchaLa sAdhanazuddhiahiMsA ke hitanI daSTi nathI hotI. bApujIne satyAgraha: A sAdhanazuddhinA Agraha mATe bApujI ghaNuM cekasa hatA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14s te sarvAgI satyane hamezAM Agraha rAkhatA. mANase vrata-niyamo levAM joIe. pavitra jIvana mATe e jarUrI paNa che. sAthe ja kharAba AzayathI ke krodhathI lIdhelI pratijJA e pratijJA rahetI nathI paNa te jhera banI jAya che. upavAsa amRta che, sevA amRta che; paNa je Azaya bUrA heya te nimita maLatAM te jhera rUpe pheravAI zake che. gAMdhIjIe vIrAvALAnA prasaMgamAM A maraNAMta upavAsa karyA tenA bhege AvelI siddhi cheDI dIdhI. teo sAdhana-zuddhi uparAMta dareka vAta cakAsavAmAM ekasAI rAkhatA. temane jenA viSe kahevuM hoya te spaSTa kahetA ane bane to rUbarUmAM ja kahetA; tema ja jene jenA viSe kahevuM hoya tene paNa rUbarUmAM kahevAnuM kahetA. ekavAra eka phariyAda karanAra bhAine belAvI rUbarUmAM kahevAnuM kahyuM. pele dhrujavA lAge. gAMdhIjIe kahyuM ke je AvI ja hAlata hoya to tamAre vAta na karavI joIe. sAdhana-zuddhine gAMdhIjIne Agraha keTalo jabara hato te briTIzaro laDAImAM hatA te vakhatanA eka prasaMgathI maLI zakaze. duzmana upara Aphata heya te veLA tene lAbha levAmAM gAMdhIjI na mAnatA. tyAre te vakhate subhASabAbue kahyuM ke " samayane lAbha laI briTanane alTImeTama ApI de! A taka che ane Ape "bhAratachoDe " te kahI ja dIdhuM che !" gAMdhIjI kahe: "hamaNAM briTana saMkaTamAM che te vakhate tenA upara ghA na thAya !" - subhASabAbu te vakhate rASTrIya mahAsabhA (koMgresanA pramukha hatA. dezanA lADakA netA hatA. temanI vAta paNa gAMdhIjIe na mAnI ke mahAsamitie na mAnI ane subhASa jevAne paNa choDavA paDyA. e sAdhana-zuddhine Agraha hato. e ja kAraNa che ke je briTana pAsethI ApaNe ahiMsaka Dhabe laDIne rAjaya lIdhuM tenA ja pratinidhi lorDa mAunTabeTanane svataMtra bhAratanA prathama gavarnara janaralanI gAdI upara bhArata besADI zakyuM ane bhArata briTIza komanavedathamAM paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 rahI zakyuM. AmAM AkhA dezane paDadhe che ane tenA upara ApaNI saMskRtine pUro prabhAva che. kavi dulA kAga kahe che tema jenA kAMtavAmAM jarA ye phode nA Ave ane Ave te mULathI sudhArI le evI saMskRti bhAratamAM paDelI che. rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra ane gAMdhIjI va.nuM zuM te temanI vacce saMskRtino akhaMDa pravAha vaheto dekhAze. vAlIne rAme bANu mAyuM; te chatAM ye vAlI rAmane pitAne dIkare sope che. duzmanane paNa vizvAsa thaI jAya ke sAcI laDAI jItavI che. laMkA jItIne rAma nagaramAM jatA nathI. vibhISaNane laMkAnuM rAjya soMpIne pAchA phare che. emanuM dareka kAma bhoga ke vikAsa mATe na hatuM paNa pharaja mATe hatuM. dharma mATe hatuM. bhagavAna mahAvIre paNa je AvAM kAma na karyA heta to agiyAra gaNadhare thAta paNa ATalI moTI saMkhyAmAM janatA temanI anuyAyI na banata. yuropamAM badhuM thayuM paNa praja saMgaThana na thayAM tema sAdhanazuddhine Agraha na Avyo. eTale tyAMnuM mAnasa zeSaNa-vilAsa va. tarapha temaja badalAne badale e bhAvanA tarapha vaLeluM che. hemara kRta iliyaDa e grIsanuM mahAkAvya che. temAM mukhya pAtra che te jyAre laDAI karavA Ave che tyAre tenA jeIne bhAgI jAya che. gItAnA arjunanI jema tene paNa uparachalA vairAgya Ave che. paNa yuddhamAM jyAre senAne kapAtI jue che tyAre tenA gussAne pAra rahetA nathI ane laDavA maMDI paDe che. tyAre mahAbhAratanI laDAI judI rIte laDAI hatI; yuddha te karavuM paNa prema rAkhIne ! arjunane gusso hatA paNa te moha ane kAyaratAnA burakhA nIce chupAI gayo hato. zrIkRSNa tene gusso (rAga ke dveSa) kaDhAvIne ja tene yuddha laDavA dIdhuM. A gusse jyAre svajane marAya-kapAya tyAre jAge; paNa je samajaNupUrvaka gusso zAMta karIne laDAI laDAya te te dharmayuddha banI jAya. gAMdhIjIe paNa ahiMsaka laDAI laDIne batAvI ane jItIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 paNa dekhADI. ghaNu kaheze ke amArAthI to evuM na thaI zake ! paNa svarAjya bAda mAunTabeTanane vAyasaroya paNa ApaNe ja banAvyAne ! eTale ja bhAratanuM mULabhUta satya e che ke badhA eka hatA-eka chIe. ane eka sthaLe javAnA chIe te AgaLa Ave che. prakRtie bheda paDayA che paNa vizva vAtsalya mATe bhegA thaIe to jhaghaDA mAtra maTI jAya ! bhegAM vAsaNa athaDAya tema mANase paNa athaDAya eTale laDAI to thAya ja paNa temAM prema rAkhIne laDe ! prema tarata ja asara karyA vagara nahIM rahe. eTale ja jagatane bhArata pAsethI moTI AzA che. jagatanA bIjA dharmo pAse sAdhana-zuddhine Agraha eka navI vastu bane che; bauddha dharma pAsethI paNa tenI AzA ochI rAkhI zakAya; tyAre hiMdu dharmamAM Aje saMskRtine je masAlo che te jagatamAM satyane prakAza pAtharavA mATe ghaNe che. temAM paNa ahIM rahetAM rahetAM emAM islAma-khristI va. dharmanAM to paNa AvI gayAM che. tene maMtra eka ja che ke "huM eka chuM. bIjAM alaga che zarIra ane prakRtithI eTale alagatAvAda na keLavIne jyAM mArga phaMTAya che tyAM samanvaya karo ane te mATe sAdhanazuddhine Agraha rAkhe ! DaMkha kADhI nAkhIne laDo ! pUrvagrahane parihAra karI bahu jhINavaTathI nirIkSaNa karazo to pitAnI bhUla samajAze. tene sudhArazo to satyAcaraNa mATe sAdhana-zuddhine te Agraha lekhAze. e tyAre ja thaI zake jyAre sAdhya ane sAdhana zuddha hovAnI sAthe sAdhaka paNa zuddha hoya ! sAdhakanuM khAnagI jIvana juduM-jAhera jIvana juduM ema hoya te samAjane vizvAsa na bese. sAthe ja te sAdhaka je kuTuMba, vepAra, samAja ke dharma saMsthAmAM kArya kare te saMsthAo paNa zuddha hevI joIe. tyAre ja naitika saMgaThane vaDe te samagra samAjanI zuddhi karatuM paristhiti parivartana pedA karAvI zakaze ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema seTInA kayA sAdhikAone bhagAra carcA-vicAraNuM pAMca zuddha hevAM joIe : zrI. mATaliyAe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "sAdhya zuddha hevuM joIe e viSe be mata nathI. gAMdhIjI AvyA ane sAdhanazuddhinA Agraha upara jora apAyuM. Ama to bhagavAna mahAvIranA kALathI paNa sAdhana-zuddhino apAra Agraha rakhAte AvyuM hatuM ane jamAli vagerene pariNAmanI kasoTIe vicArabhedanA kAraNe choDavA paDe che. pariNAma kasoTInA kayAreka udhA pariNAma paNa AvatA dekhAya che. jemake caMdanabALA va. sAdhvIone-sAdhikAone bhagavAna mahAvIre lIdhI ane potAnA saMghamAM sAdhvI dIkSA ApI. paNa emAM jema sArAM pariNAma AvyAM tema kyAreka vAtsalya karatAM karatAM phasAI paNa javAyuM; nIce paDelI jAtione UMce caDhAvatAM jokhame paNa kheDavAM paDayAM. eTale tatkALa tenuM pariNAma na Ave toye sAdhana-zuddhine Agraha rakhAyo jethI jamAli ane tenI sAthe bIjA pAMcaso sAdhuo ane sudarzanA (mahAvIra prabhunA saMsAra pakSanA putrI) sAdhvI cAlyA gayA. te chatAM bhagavAna mahAvIra kaMTALyA nahIM; tema adhIrA na thayA. aMte tenuM sAruM pariNAma AvyuM. sAdhya tarata na siddha thAya teye sAdhana-zuddhi na choDavI joIe. lokamAnya tilaka mATe gAMdhIjIe apAra Adara batAvyo paNa A bAbatamAM aMta sudhI matabhede rahyA. evI ja rIte sAdhanazuddhi paNa joIe. rAvaNa pAse sAdhya ane sAdhana hatAM paNa sAdhaka pote ja ahaMkArI eTale badhuM bagaDyuM. eTale sAdhaka-ziddhi paNa joIe. vyApaka vahevAra zuddha hoya te ja sAdhakanuM zuddhapaNuM TakI zake. sAdhaka, sAdhya ane sAdhana e badhA kaDIbaddha che. eka tUTe te bIjuM tUTe ja ke tene dhakko lAge. eTale vepAra, saMpradAya, rAjya, dareka sthaLe zuddhi joItI hoya te sarvaprathama te saMsthAnI zuddhi joIe. AkhA samAjanI zuddhi karavAmAM jUnI ane navI saMsthAe zuddha thavI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 joIe. Ama sAdhya, sAdhana, sAdhaka, saMsthA ane samAja e paMca prakAranI zuddhi hovI joIe ke zuddhipaMcaka hovuM joIe. saMsthAonI zuddhino Agraha : zrI. pUjAbhAI : "zramajIvIo, kheDUta vagerenA vyavasAya zuddha hovA chatAM Aje temAM azuddhi AvI gaI che. paristhitinA kAraNe ema thayuM che. paMcAyatamAM Aje kuMbhAra jevA para kara naMkhAya che; pariNAme temanuM pUruM thatuM nathI eTale zuddha evA kuMbhAranA dhaMdhA kAM to tUTayA che ke te temAM azuddhi bhaLI che eTale te AkhI paristhitine cakakhI karavI paDaze. bhAla naLakAMThA prayoganI Aja vizeSatA che. tyAMnI saMsthAo zuddhine Agraha jAgRta rahIne rAkhe che. tethI pAMca prakAranI zuddhi rahe che. alabata keTalAMka azuddha tane comera samAjamAM heI tenI ADe Ave che paNa te zuddhi-paMcakanI kasoTImAM kasAtAM chevaTe paNa pheMkAI gayAM vagara rahetAM nathI. kAma kaThaNa che paNa teja sAcuM che. zrI. zropha : "jene pAse vahIvaTanI, tapanI vagere ghaNuM moTI zaktio paDI che. paNa jIvanavahevAra azuddha hoIne tALo maLatA nathI. zuddhipacakane teo Agraha rAkhe ke A vicAradhArA mujaba joDAI jAya te ghaNuM moTuM kAma thaI jAya. pU. nemimuni : "pU. mahArAjazrI saMtabAlajIe savAre kahyuM che tema manusmRtimAM paNa kahyuM che ke "na vyAjena care dharma." bhagavata sUtramAM to eTalI hade kahyuM che ke krodha-lobha vagere kaSAyo sAthe je paccakhANa (pratyAkhyAna, tyAga) thAya te te duSpaccakhANa che. eTaleja lAge che ke sAdhana-zuddhine Agraha je nispRhI ane sarvAgI daSTivALA sAdhu-sAdhvIo rAkhe to jarUra mahAna kArya thAya ane thaze." zrI. devajIbhAI: "Aje te "chetarAya nahIM" e vAta upara jeTaluM jora apAya che teTaluM ane tethIye vadhu vajana chetaravuM nahIM te para ApavAnI jarUra che. jAgRta rahIe chatAM chetarAI jaIe to vadhe nahIM; paNa chetarIe to nahIM ja, evuM badhAMye manamAM nakakI karavuM joIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] bhAratIya saMskRtimAM prAmANika jIvana vahevAra bhAratIya saMskRtinAM ATha aMge paikI sAta upara atyAra sudhI vicAra thaI cUkyo che. satyanA AcaraNa mATe satya kevuM hovuM joIe temaja sAdhanazuddhine Agraha zA mATe he joIe te aMge vicAra thai gayo che. have chelluM paNa mahatvanuM aMga prAmANika jIvana vahevAra che. saMskRti suMdara tothI sabhara hoya paNa te mujabane jIvana vahevAra, na ghaDAya te tenI vAta zabdomAM ja rahI jaze. bhAratIya saMskRtimAM prAmANika jIvanane vahevAra, vyakti, daMpati, samAja temaja rASTra ane vizva ema sarvAgI vicAravAmAM AvyA che. satyanuM AcaraNa e paNa prAmANika vahevAra che te brahmacaryanuM pAlana e paNa prAmANika vahevAra che. nara-nArInuM zIla e paNa prAmANika jIvanane vahevAra che. saMskRtinA sAte aMge eka yA bIjI rIte prAmANika jIvana vahevAra tarapha mANasane ANe che. navasUtra :- paNa, ahIM ApaNe je prAmANika jIvana vahevAra aMge vicAra karazuM. te che roja-ba-rojanA vepAra-vahevAra temaja levaDadevaDamAM. Arthika bAbatomAM vyakti kaI rIte prAmANika jIvanane vahevAra keLave che. prAmANika jIvana vahevAra mATenAM navase nIce mujaba che - (1) vacananI prAmANikatA (2) vizvAsanIya vartana (3) imAnadArI (4) binahakanuM na levuM (5) vaphAdArI (6) vepAramAM bIjAnI ciMtA karavI 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 (7) pitAnuM ke vaDIlenuM devuM phATI gayuM hoya te paNa cUkavavuM (8) karakasarathI cAlavuM (9) maphata na levuM have ApaNe dareka stra pramANe bhAratIya saMskRtinA badhA yugamAMthI dAkhalAo laIne vadhAre vicAra karIe. 1. vacananI prAmANiktA: bhAratanI saMskRtimAM "prANa jAye paNa vacana na jAye" e sUtra ApaNane Thera Thera jovA maLe che. e kevaLa ucca varganuM ja sUtra na hatuM paNa Arthika jIvanano paNa e mudrAlekha hato. gaMdhAzAhabheMsAzAha nAmanA be rAjasthAnanA bhAIo gujarAtamAM vepAra mATe AvelA paNa vepAramAM paisA khUTI gayA. ahIM temane kaI oLakhatuM na hatuM eTale temaNe mUchanA be vALa lIdhA ane zarAphane tyAM gayA. temaNe e vALa gire rakhAvIne be lAkha rUpiyA lIdhA. zarAphe paNa AcA. rAjasthAna jaIne temaNe paisA mokalI e vALa cheDAvyA. jovA jaIe te vALanI koI kiMmata nahatI paNuM zarAphane khAtrI hatI ke zAhukAranuM vacana phare ja nahIM. bannene arasaparasa vizvAsa hato. 2. vizvAsanIya vartAva: vacananI prAmANikatA mATe vizvAsanIya vartAva paNa have jarUrI che. A age eTaluM spaSTa kahI zakAya ke duzmana paNa vizvAsa kare evI pitAnI chApa ubhI karavI joIe. mahAbhAratano eka prasaMga che. duryodhane jANyuM ke A lazkarane mukhya nAyaka bhIma che to bhIma zI rIte paDe tenI kaLA jANuM laIe te sAruM ! e mATe duryodhana nakkI kare che ke mAre yudhiSThira pAse javuM. tene khAtrI hatI ke dharmarAja sAcuM ja bolaze. eTale jaIne e aMge pUche che. dharmarAja kahe : " je tArUM zarIra vajanuM thaI jAya te tuM bhImane mArI zake !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 te pUche che: "zarIra vajamaya kevI rIte bane ?" dharmarAja kahe che : " tArI mAtA gAMdhArI tArA AkhA zarIra upara daSTi pherave to tAruM zarIra vajAMga banI jAya." ene mATe mArI pAse AkhuM aMga udhADuM karavuM joIe. A kImiyo meLavIne duryodhana bahu khuzI thato thate ghare jaI rahyo hato. rastAmAM tene zrI kRSNa maLI gayA. temaNe pUchavuM- "kema duryodhana Aje tane zuM maLI gayuM ? tuM bahu ja varSamAM dekhAya che !" duryodhana bolyA Aje mane yudhiSThirabhAI e zatruthI ajeya rahevAne kImiyo ApI dIdhuM che ane teNe upalI badhI vAta karI. zrIkRSNa vicAryuM"eka te A durjana vaLI ene pitAne ajeyatAne upAya maLI gayo te e anartha karI besaze. eTale temaNe duryodhanane yukitathI kahyuM--" A kImiye te sAre che, paNa tuM ATalo moTo, have mAnI AgaLa nagna thaIne jaze e vAta maryAdA bahAranI vAta che, mATe tArA guptAMga upara te kamamAM kama kaccha mArIne jaje. tyAM koNu zastra mAravAnuM che?" duryodhanane gaLe A vAta UtarI. te gAMdhArI mAtA pAse kaccha mArIne jAya che, ane pitAnA zarIra upara daSTi pheravavAnI vAta kare che. mAtA gAMdhArI tenA zarIre najara pherave che. bIju badhuM zarIra to vamaya banI gayuM. paNa kaccha mArelo teTalo bhAga kAco rahI gaye. pariNAme bhIma sAthenA yuddhamAM tenA zarIra upara zastronI asara nahotI thatI. chevaTe zrIkRSNanA IzArAthI bhIme jagA ane guptAMganA bhAga upara gadA mArI ane duryodhana dharatIe piDhI gaye. A vAta uparathI te sAra levAne che ke baMne pakSa jyAre laDatA hatA te vakhate pitAne nukasAna thAya tevI vAta paNa yudhiSThire pitAnA duzmanane jaNAvI hatI. e temanA vizvAsanIya vartanane prabhAva hato. (2) bIjo prasaMga gAMdhIjIne ApI zakAya. gAMdhIjI kALajI rAkhatA ke duzmana bhayamAM hoya tyAre tene herAna na karavo. * kavITa iDiyA ne TharAva karyo tyAre samajatA hatA ke sarakAra besI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 rahevAnI nathI. paNa, je kaMI karazuM te khulluM karazuM te koI vastu nahI kahevA jevI haze te paNa kahIzuM. e vAta tamane nahIM kahIe paNa huM nahIM bolIe. temaNe 42 mAM, vizvayuddha zarU thayAne cAra varSa bAda khullamakhullI rIte "bhArata choDo ne nAda gaja paNa chUpI vAtane mahatva na ApyuM. e ja rIte bhArate ApavAnA rUpiyAne pAkistAna zuM upayoga karaze te gAMdhIjI jANatA hatA. chatAM je nirNaya thayuM hatuM te pramANe vatavAno Agraha rAkhyo hato. vacananI saccAIna prasaMge jema bhAratanA itihAsamAM maLe che. tema vizvAsanIya vartananA paNa ghaNA prasaMge maLe che. emAM bhImAzAha nAmanA vANiyAne prasaMga AgaLa Ave che. temane bhIloe pakaDI lIdhA ane bAna tarIke temanA dIkarA upara hajAra sonAmahora ApavAnI ciThThI temanI pAse lakhAve che. chokare samaje che bApujI saMkaTamAM che. A loko sAcuM-jUhuM zuM jANe? tema ja kyAM pilIsamAM jaze eTale khATI sonAmahora Ape che. bhIlo te senAmahero laIne Ave che ane temane dekhADe che. paNa bhImAzAhe joyuM ke dIkarAe lobhamAM khoTA sikkA emane ApyA che. eTale te kahe che ke mArA dIkarAe tamane A khoTA sikkA ApyA che ! huM pharI lakhI ApuM!. bhIlone thayuM ke A kevo bhalo mANasa che? AvA mANasane na lUMTAya ! bhInuM hRdaya parivartana thAya che ane teo corI-lUMTaphATa mUkI de che. bhImAzAha temane khetI karavA mATe jamIna Ape che. ane temane sAtvika dhaMdhe ApI sAre mArge caDhAve che. vizvAsanIya vartAva e bhAratIya lokajIvanane mahatvapUrNa bhAga che. ahIM eTaluM badhuM vizvAsanIya vana hatuM ke loko game tyAM paisA mUkatA paNa temane ciMtA na rahetI. temanI prAmANikatAnI eTale ja suMdara asara paDe che. bhAratamAM badhA vicAro sAthe salAmatIne paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 vicAra thaze. eTale ja hiMda bahAranA je je musAphare AvyA, phAhiyAna, hyuena sAMga va. temaNe ahIMnuM varNana karatAM lakhyuM ke "ame kyAMya bAraNe tALAM vAselAM na joyAM. e jamAnAmAM keTalA prAmANika vahevAra haze ke lokone cerI karavAnI pharaja na paDe tevI bhUmikA tyAM hatI. 3. imAnadArI : ApaNe tyAM jyAre koI vastune vicAra thAya che tyAre "vasudhaiva kuTuMbakama"nI bhAvanAthI te thAya che. paNa IglAMDa va. pAzcAtya dezomAM jo ke temaNe sAmrAjyavAdanA nAme vadhAre zeSaNa karyuM haze. te chatAM nAgarikatA ane ImAnadArInI bhAvanA vadhAre jovA maLaze. laMDana vagere zaheramAM eka ThekANe chApAMne Dhagalo hoya ane bAjumAM kezabekasa hoya che. jene joIe te chApuM le ane paisA peTImAM nAkhe ! koI hAjara nA rahe chatAM eka pAI tUTe nahIM. AvI imAnadArI e prAmANika jIvanavahevAramAM ati Avazyaka che. 4. bInahanuM na levuM : AvI ImAnadArI pragaTAvavA mATe e jarUrI che ke kaI paNa binahakakanuM na le ! Aje lAMca-rUzvatathI laIne be-bheTa vagere rUpe vagara hakkanuM levAnuM niyamana vadhI gayuM che. pariNAme have kAma kAma mATe thatuM nathI paNa dAma mATe thAya che e kALa AvyA che. tyAre AvA samayamAM preraNA Ape evA rAma-yuganA be traNa prasaMge che. pahele prasaMga che rAmanAM lagna vakhatane lagnanI khuzAlInAM samAcAra dazaratha mahArAjAne pahoMcADavA be to mithilAthI Ave che. dazaratha vAta sAMbhaLIne AnaMda pAme che ane AkhI sabhAmAM paNa AnaMda chavAI jAya che. eTale dazaratha rAjA temane bheTa Ape che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 samA sameta rAma anurAge, dUta hiM dena nichAbani lAge ! paNu dUto letA nathI ane kahe che - kahi anIti te hiM mUde hi kAnA, gharamu samajI sabahIM sukha mAnA -bahu TuMko artha kare che ke ame A levAnA adhikArI nathI. eka dUta jevo mANasa paNa kevI ucca bhAvanA rAkhe che? A prasaMga AjanA amaladAroe samajavA jevo che. (2) bIjo prasaMga che guharAjane. te potAnI heDImAM sItA ane rAma-lakSmaNane besADIne sAme kinAre UtAre che. tyAre koInI maphata sevA rAmane levI gamatI na hoI te sItAne IzAre kare che ! kAraNa ke temanI pAse te kazuM hotuM nathI ! sItA guhane pitAnI vIMTI Ape che, tyAre guha bahu ja mArmika zabdomAM kahe che - nAtha Aju hama kAhana pAbA, miTe doSa duHkha dArida dAvA ! -nAtha ! tame te jagatanuM kalyANa karavA nIkaLyA che ane huM tamArI sAthe gharabAra choDIne AvI zakuM tema nathI, te tamArI sevAne ATalo paNa lahA mane mArA dhaMdhAnA kAraNe maLyo te nAne sune nathI. mANasa jAti kalyANa na kare paNa kalyANa karanAranI sAthe anusaMdhAna rAkhIne tene madada kare to tene dharmane lAbha thAya ! te Aje mAruM dAridraya maTI gayuM! mArI A tuccha sevA mATe mane vaLatara Apo te mArA kArya upara pANI pheravavA jevuM thAya ! binahakanuM nA levA mATe bhAratIya saMskRtinuM A suMdara udAharaNa che. ahIM mArAthI A levAya, A na levAya te aMge jhINavaTathI vicAra thato hato. 5. vaphAdArI: prAmANika jIvana vahevAra mATe ImAnadArI, binahakanuM na levuM ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 harAmanuM na khAvuM enI sAthe vaphAdArInuM paNa eTaluM ja mahatva che. rAvaNa sAthenI laDAImAM lakSmaNa mUrzita thaI jAya che. rAmane vicAra thAya che ke sumitrA mAtAne zuM javAba ApIza ? teo dhrusake dhrusake raDavA lAge che. te vakhate suSeNa vaida Ave che. te pUche che: "huM lakAne nAgarika chuM ane Apa laMkAdhipatinA duzmana che te mArAthI ApanI sevA thAya ke nahIM? kuMbhakarNa jevA paNa rAjyane Teko Ape che ke je rAjyamAM rahIe tene vaphAdAra rahIe te mAre zuM karavuM?" eka tarapha bhAI mUchamAM che. bIjI tarapha dharmanI vAta AvI. to rAma kahe che: "vaphAdArI pahelI ! tamane rUce tema kara !" A vakhate suSeNane aMtarAtmA jAge che. te vicAre che ke je huM laMkAnI kaI gupta vAta bahAra pragaTa karuM to te binavaphAdArI gaNAya. paNa vaida tarIke mAre e vizvadharma che ke bimAra mAtranI huM sevA karuM! tema karavA jatAM rAvaNu mane mArI nAkhe te paNa mAre acakAvuM na joIe! je suSeNa thoDIka paLo pahelAM vaphAdArInI vAta karato hato te ja lakSmaNanI sevA karavA lAgI jAya che enuM kAraNa rAmane nirvyAja pyAra ho je temaNe ema kahyuM hatuM ke tAre vaLI vaphAdArI zuM; tAruM kAma to davA karavAnuM che. te tenI UdhI asara thAta ! paNa tene vaphAdAra rahevAnuM jaNAvIne; rAme tene ja vicAratA karI mUkyo ke tenI pharaja zuM che? kharI vaphAdArI te mANasanA jIvanamAM potAnA aMtaradharma prati hevI joIe. gItAmAM AnA viSe suMdara mArgadarzana ApyuM che - zreyAn svadharmo viguNa : paradharmAt svanuSThitAt svadharme nidhanaM zreya : paradharmo bhayAvaha : pitAnI bhUmikA pramANe nizcata karelo dharma bhale viguNu jevo lAgato hoya paNa sArI peThe Acarita paradharma karatAM zreSTha che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra kAraNa ke pitAnI bhUmikA, svabhAva pramANe nakkI karela dharma zreyakara che, jyAre bIjAnI bhUmikAne dharma pitAne mATe bhaya bharelo che. 6. vepAramAM bIjAnuM dhyAna rAkhavuM prAmANika jIvana vahevAramAM jyAM Atmadharma tarapha vaphAdAra rahevAnuM jaNAvyuM che tyAM vepAramAM bIjAnuM dhyAna rAkhavuM, e paNa sUcavyuM che. zrImad rAjacaMdra jhaverAtane vepAra karatA hatA, te sau jANe che. ekavAra eka grAhake sodo karyo. pachI bhAva ghaTayA. tene pacAsa hajAranI kheTa jAya tevI sthiti UbhI thaI. zrImadjIne thayuM ke A kayAMthI bharaze ? eTale tenA ghare gayA. pelo mANasa camaka ane svastha thaI sAme gaye. teNe kahyuM "padhAre! tamArI rakama cUkavavAnI ciMtAmAM chuM ! game tema karIne be divasamAM bharI daIza" zrImade kahyuM ke paNuM eja ciMtAmAM chuM! lAve te pelI sAdA-ciThThI !" pelAe ciThThI ApI che ane pitAnI pAsenI bane temaNe phADI nAkhI. pelo vepArI joI rahe. te kahe ke "Apa A zuM kare che te temaNe kahyuM ke "tamane ciMtA thaI ema mane paNa thaIka ApaNa bannenI ciMtAnuM kAraNa te A saudA ciThThI ja che ne ! eTale meM e bannene nAza karyoA saTTo che eTale ja ATalo badhe napho nukazAna thAya che !" jeTalA mahApurUSo thayA che temaNe jIvana AkhuM bIjAnA kalyANanI ciMtAmAM ApI dIdhuM che. temane e vAraso che-sAMskRtika vAraso che. bhagavAna mahAvIrane ziSya caMpAnagarIne nivAsI pAlita zrAvaka pihaMDanagaramAM vepAra arthe jAya che. te vakhate te ekalo ja nathI. AkhI nagarInA lokone cetave che ke jene vepAra karavA paradeza cAlavuM hoya te zIthI cAle. jenI pAse paisA nathI tene paisA ApIzuM. mAla nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 tene mAla ApIzuM. paNa mArI nagarImAM koI vagara dhaMdhAne ke bekAra nahi rahevo joIe. AvI kALajI junA vakhatanA vepArIo rAkhatA hatA. tyAM te evI rIte varte che ke tyAMnI prajA temaja lokone eTale badhe vizvAsa saMpAdana karI le che ke eka vepArI tenI prAmANikatA ane vizvAsa joI potAnI dIkarI tene paraNAve che. AvI temanI vaphAdArI ane anya tarapha dhyAna rAkhavAnI nIti hatI. agAu bhAratIya loko paradeza eTalA mATe na jatA ke teo mAtra paisA kamAvI lAve. paNa paradeza jatA hatA saMskRtinA pracAraprasAra mATe ane vikAsa mATe. sAmAnya mANasane vahevAra prAmANika joIe te keTaluM badhuM bhAna thAya che ! 7. game teTaluM jUnuM karja pheDavuM paNa, dhIme dhIme kALa badalAye. briTIza saltanata AvI ane kAyadArAja AvatuM gayuM; tema pheraphAra thato gaye. jo ke haju paNa ApaNe mAnIe chIe ke jIvana vahevAra prAmANika nahIM rAkhIe te dezanI saMskRti cUMthAI jaze. eTale enuM vacana pALI zake te mATe sAme jaIne madada karavAnI vAta hatI jaithI devALuM kADhavAnI vAta to kaI jANatuM na hatuM. paNa Aje te leNiyAta te game te bhege mAge. eTale devAvALAnI zuM sthiti UbhI thAya! devALAM vadhAre phUMkAya che ane vadhAre devALAM phUMkanAra zAhukAra gaNAya che. agAu evuM na hatuM. loko bIjAnI madade javAmAM pitAnI pharaja mAnatA. chAnI-chapanI ane gupta rIte madada karavAmAM dharma mAnatA. pariNAme koI karajadAra na thatuM. chatAM koI thAya to tene pheDavAno prayatna karato ke maratI vakhate pitAnA saMtAnane te kaja pheDavA mATe kahIne marato. prAmANika jIvana vahevAra mATe e sUtra ghaNuM jarUrI che. eka vakhata hajharata mahaMmada sAheba maraNapathArIe paDayA hatA; aMtima paLe hatI. te vakhate teo kahe che: "mArA upara koInuM karaja na rahevuM joIe " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 hajurIyAoe kahyuM : "haze te ame cUkavI dezuM." hajarata kahe : "ema nahIM; paNa jAherAta kare che jenuM je bAkI hoya te laI jAya !" leNadAromAM eka evuM paNa nIkaLe ke teNe kahyuM: "Ape mane ekavAra cAbukathI phaTakAryo hato, tene badalo Apa !" hajharata taiyAra thayA. eTale pele kahe: "tame mAruM zarIra ughADuM karAvyuM hatuM eTale tame zarIra ughADuM kare ?" hajharata e pramANe taiyAra thAya che. badhA Azcarya pAme che ke hajarata zuM kare che? paNa pelo mANasa mAravAne badale temanI pIThane cuMbana karIne cAlata thAya che! kharA mANasane Avo prabhAva heya che. hamaNuM amadAvAdanA eka bhAIne kisso jANavA maLyuM. temanA pitAe devALuM kADheluM. je devuM cUkavavA jAya te pAyamAla thaI jAya. leNadAroe vicAra karyo ke tagAda na kare. temaNe cAra AnI paisA lIdhA ane tene vepAra karavA dIdhA. A bhAI pAchA sAdhanasaMpanna thayA eTale leNadAro pAse gayA ane kahyuM ke tame bAra AnI bAkI bhAga paNa le ! have huM kamAya che! pelA badhA Azcarya pAmyA; kahevA lAgyA ke ame te mAMDI vALyA che have kaMI levAnuM nathI. te teNe kahyuM : "e na cAle ! huM jIvata chuM. mArI pAse jogavAI che pachI huM devuM kema rAkhuM ?" sAMbhaLavA pramANe temaNe pitAnuM bAkInuM devuM cUkavI dIdhuM. AvI karaja pheDavAnI bhAvanA hevI jarUrI che. 8 karakasara : Arthika vahevAranI prAmANikatA mATe e prazna vicArAI gayo ke mANase zA mATe harAmanuM na levuM joIe, ke bIjAnuM dhyAna rAkhavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 joIe harAmanuM levAthI mANasa kAmAra bane che! bIjAnuM dhyAna rAkhavAthI koIne devALuM kADhavAnI nebata AvatI nathI. evI ja rIte prAmANika jIvana vahevAra vALA upara karaja thAya nahIM; te mATe je sUtra ApavAmAM AvyuM che-te che karakasara. nAnI nAnI bAbatomAM karakasarathI calAvavAnI AdatathI mANasa ghaNI saphaLatAo Arthika kSetre meLavI zake che. karakasarathI gharanuM kAma upADI letI patnI saphaLa jIvananA AzIrvAda samAna che. A karakasara bAbatamAM gAMdhIjInA jIvanamAMthI ghaNAM prasaMgo maLe che. teo dareka paisAnA kharcA bAbatamAM jhINavaTathI utaratA. teo A karakasarane potAnuM kartavya gaNatA. teo potAnA sAthIone kahetA : "lokoe mArA upara vizvAsa rAkhIne paisA Apyo che te tene kharA. ' mArge vadhumAM vadhu phaLadAyI bane e rIte vaparAvo joIe." gAMdhIjInI A karakasara pitAnA jIvanamAM aneka prasaMge jhaLakI UThatI. gAMdhIjIne eka vAra jelamAM javuM paDyuM. teo ma varganA kedI hatA. temanuM zarIra temaja mobho joI ne jelare doDhaso karatAM bamaNuM rUpiyA eTale ke rU. 300) temanA kharca mATe maMjUra karAvyA. paNa gAMdhIjIe te levAnI nA pADI. UlaTuM ? varganA kedIone je maLe te ja rU. 35) levA mATe Agraha karyo. temaNe kahyuM ke mArA bhAIo vargamAM ane huM e vargamAM na zobhe ! temaNe rU. 35) ne ja Agraha, rAkhyo! teo mAnatA hatA ke A badhe bejho mArA bAMdhavo uparamArA deza upara paDe che. teo mAnatA hatA ke garIbImAM janma le e kaMI aparAdha nathI; paNa karakasara na karavI e te dezane. aparAdha che. - maphata na levuM : ane, karakasarathI jIvI zakAya te mATe prAmANika jIvananuM navamuM sUtra che ke kaI maphatamAM paNa Ape toye na levuM. binahaTakanuM ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 maphatanuM e bemAM ghaNuM aMtara che. ekamAM te kAryanI prazaMsA rUpe vadhAre maLatuM-vagara hakkanuM nahIM levAnuM che tyAre maphata eTale ke parizrama vagaranI pAI paNa na levI. Aje ja eka bhAIne patra AvyA che. teo potAnA vatanamAM gayA. tyAM temaNe tapAsa karAvI ke evuM koI che kharuM ke jemane mahenata-majUrI na maLatI heya-gujarAna na thatuM hoya ! koIke kahyuM ke " eka kaLI kuTuMba evuM che kharuM bAIne dhaNI hamaNuM marI gayo che. nAnAM cAra bALa che. bAI ekalI che." te pelA bhAIe kahyuM : "eka maNa juvAra mokalI Apo !" juvAra laIne pelA bhAI ApavA gayA te bAIe kahyuM : "bhAI, tamAre upakAra mAnuM chuM ! atyAre mArA hAtha-paga cAle che; majUrI maLe che. nahIM maLe tyAre ApanI pAse AvIza !" maphatanuM na levA aMge ghaNA dAkhalAo roja-ba-rojanA jIvanamAM maLI Ave tema che. A bhAratanA khamIramAM paDelI vastu che. pelI bAIe gItA nahetI vAMcI; paNa saMskAra paDelA te vaNAyA che. kAma maLe na maLe tenI anizcitatA ATalI garIbI chatAM madada maLe tyAre sApha nA pADe e keTalI mahatvanI vAta che ! AvAM pAtrone vIrNa-vINIne prAmANika jIvana vahevArane sAMkaLavo paDaze. agAu te badhAM ja sArAM hatAM. upara kahyAM te badhA sUvALuM bhAratIya loka-jIvana prAmANika vahevAramAM AgaLa vadhatuM hatuM. paNa, Aje yaMtravAdanA kAraNe zeSaNa vadhyuM che; naphAkhorInA nAme AMdhaLI vaTa cAlI rahI che. temaja jIvananI dareka bAbatamAM bheLaseLa, khAvApIvAnI vastuthI laIne dareka bAbatamAM eTalI badhI vadhI che ke prAmANika jIvana vahevAranuM saMskRtinuM aMga cUMthAI gayuM hoya ema lAge che. ja belyA vagara ke bheLaseLa karyA vagara paisA pedA thAya nahIM, ane lAMca-rUzvata vagara vahevAra thaI zake nahIM; AvuM mAnasa ghaDAtuM jAya che. te ApaNuM Arthika kSetra mATe ghaNI ja vicAraNuM mAMgI le che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 tema chatAM uparanAM chIcharAM tattvenI nIce, halakAM pAtrA-- gAmaDAM, pachAta varga ane strI-vaga taraph jozu te AzA kiraNa jarUra dekhAze, upara jaNAvyAM tevAM pAtrAne--virala pAtrAne zeAdhIne temane pratiSThA ApIne prAtsAhita karavA joIze. prAmANika jIvana vahevAra e koIpaNa samAjanuM unnata naitika mUlyAMkana che. tenA vagara e samAja niSprANu gaNAze. e parasparanA vizvAsa, sevA temaja zramapUrvaka kamANInA Agrahane vadhArI, samAjane sukhI karanArU ujjavaLa aMga che. te tarapha mAnavasamAja AgaLa vadhe e paNa vizvavAsatyane pretsAhana ApanArU che. carcA - vicAraNA - prAmANika jIvana vahevAranA prasagA zrI. savitAbene AjanA viSayanA saMdabhamAM eka bhAinA dAkhalA rajU karyo : eka bhAI hayAta che paNa temaNe amuka ummara thatAM peAtAnA putrAne melAvIne kahI dIdhu ke have huM nathI ema samajIne tame jAte dukAna calAvajo. thoDA divasa bAda koi vAta AvatAM paNa temaNe ema ja kahyuM. pachI emanA putre vaLI ekavAra pUchyuM : "samAja paisA Ape che; paradezamAM jAuM !" tyAre temaNe kahyuM : samAjanA paisA laine paradeza javu tenA karatAM peAtAnI javAbadArIthI na chUTake javuM paDe te jA !" TuMkamAM amUka ummara pachI samAjanI vyApaka sevA, dhaMdhAnI nivRttinAM tattvA ApaNI saMskRtimAM che. zrI. devajIbhAi aMjAranA bhUka Mpa vakhate eka deza ane tenuM eka aMgarUpa hAI badhAne !je che e Adaza khaDe karyAM tema khIjI bAju thoDeka durUpayoga paNa thayA. te chatAM bhacAunA ja eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com ""
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 suMdara dAkhalo ApuM. eka lAkaDA kApanArI harijana-DesIe kapaDAM, suMdara majAnuM kApaDa vagere levAnI sApha manAI karI ane kahyuM : "A gAMDapaNa AvI gayuM ke zuM ? harAmanuM ApaNuthI levAya ja kema?" durbhAgya e che ke AvA bhAratIya saMskRtinAM ujajavala pAtrone koI saMkalita karatuM nathI. bApu vakhate tyAgIonI vaNajAra nIkaLI paDI hatI kAraNa ke tyAganI pratiSThA thayelI. tevI ja rIte Aje prAmANika jIvana vahevAranI pratiSThA mATe hAkala pADavI joIe. zrI. baLavaMtabhAI : nAnapaNathI prAmANika jIvana vahevAra e svabhAvamAM hatA paNa jayArathI enI samajaNa paDI e jIvananuM sUtra banI gayela che. kAryakaroe bheTa na levI joIe e calAlAmAMthI zIkhe. pU. mahArAjazrIe kahyuM tema Aje prAmANika jIvana vahevAranI ghaNuM jarUra che kAraNa ke lAMca-rUzvata uparAMta bANa - bheTa - bakSisa mAgatA lokone saMkoca thato nathI. zrI. pUMjAbhAi : "eka bharavADano prasaMga che. te bicAro kadi bheLaseLa karato nahIM, paNa eka vepArIe tene zIkhavI dIdhuM. eka vAra e gADImAM beThe ane tenI AMkhamAM kolasAnI kaNI paDI. AMkha lAla thaI gaI ane davA dArU karAvatAM moTA kharcamAM UtarI gayo. bApaDAe AMkha sAjhI thatAM bheLaseLa karavAnuM cheDI dIdhuM. Ama keTalAMka svAtha to sAmAnya lokone khoTe bhAge jatAM zIkhave che. amadAvAdamAM eka bhikhArIne prasaMga che. tene eka pAkITa maLyuM. tarata mAlikane pAchuM ApavA gaye. mAlike khuza thaIne eka rUpiyo bheTa ApavA mAMDyo. pelA bhikhArIe kahyuM : "tamArUM che; te tamane AyuM. emAM upakAra nathI. mane ApavuM hoya te bhikhArI tarIke paise-be paisA Ape !" Ama pachAtavarganA lokomAM temaja gAmaDAmAM bhAratIya saMskRtine sadaguNa prAmANika jIvana vahevAra khUba che. amuka vargamAM corInI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 pratiSThA hoya paNa AkhA samAjamAM te nathI. paraMtu sapheda corI karanAranI vyApaka pratiSThA samAjamAM che te tUTavI ja joie ! " zrI. devajIbhAi : bhUkaMpa vakhate mArI dukAne kApaDa vaheMcavA mATe Avelu. nAnA meATA ATha jaNanA eka kuMbhAra kuTue te na lIdhuM. harAmanuM levAya ja nahIM - Ama mAnanArA ATheka kuTukhe nIkaLyAM tr haze. eja bhAratIya saMskRtinuM pramANu che. zro, zrophe : " raviza Mkara mahArAje DhAkaraDAM kAmanAM paMcAsaranAM dhULIbahenanA suMdara dAkhalA ApyA che. temaNe dukALamAM maphata gALa na lIdhA eTalu ja nahIM peAtAnA patine vArasA paNa na lIdhe ane dharmAdA mATe kUvA-havADA karAvI paMcane soMpI dIdhA. AvA ghaNAM prasage maLI zake che. tA. 9-10-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13] AjanA yuge bhAratIya saMskRtinA avazeSo bhAratIya saMskRtinA ATha aMgo upara vizada chaNAvaTa A agAu thaI cUkI che. ghaNane ema thatuM haze ke kevaLa bhAratIya saMskRtine ja zA mATe saMskRti kahIne biradAve che ! zuM bIjI saMskRtio e saMskRti nathI? sAcI saMskRti kone kahevAya te aMge kavivara ravIndranAtha TAgora, mahAtmA gAMdhIjI ane 5. javAharalAlajI temaja anya mahAnubhAvoe taTastha rahIne batAvI ApyuM che. saMskRti te evI dhArmika bhAvanAe bharelI nIti che jenuM AcaraNa mANasane uccatama avasthA sudhI laI jaI zake che. A tatva bhAratanI saMskRtimAM vizeSa maLe che. gAMdhIjI kahetA hatA ke "hiMdu thavAmAM, hindamAM janmavAmAM huM maurava anubhavuM chuM." Aje bhAratanI ucca saMskRtinAM je aMge rahyAM-sahyAM che. tenI tapAsa-vicAraNuM karIzuM. AjanA yuge A aMge kayAM kayAM jovA maLe che e mATe "avazeSa" zabda vAparyo che. kAraNa ke jagata upara Aje yuddha ane pachI bhoga-vilAsanI je pracaMDa asara thavA pAmI che tenI asarathI bhArata paNa bAkAta rahyuM nathI. eTale je raDyAM-khaDyAM che-te avazeSo zodhavA paDaze. ApaNe e tane visArI dezuM te AgaLa nahIM vadhI zakAya ! nAvaDI laIne dariyAmAM jaIe paNa dhruva kAMTe na hoya ke dIvAdAMDI sAme najara na hoya te nAvaDI jakhamamAM paDe, kadAca kinAre paNa na pahecI zakAya! eTale ja vizva vAtsalyanA pracAra mATe saMskRtinAM avazeSo zodhIne, sthApita, karavAM e paNa agatyanuM kArya che. vizvakaTuMbitAnA avibhAjya ane sahuthI paheluM aMga avibhAjya saMskRti che-vizvakuTuMbitA. enA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. cAra to che -mAtRdevo bhava, pitRdevo bhava, AcAryadevo bhava ane atithidevo bhava. enA rAmayugathI gAMdhIyuga sudhInA prasaMge ApaNe joI gayA. A cAreya tarone ekabIjAthI judA pADI zakAtA nathI. putrane mAtAthI jude pADIe to parasparanuM vAtsalya na maLe. mAtAne putranI preraNA maLe che-putrane mAtAnI preraNuM maLe che. mAtA-pitA banene gurU-AcAryanI preraNA maLe che. paNa vizvanA mAnavanA pratikarUpe atithine bhUlI jaIe te adhurAza lAge. mA-bApanI sevA karIe, gurunI sevA karIe, paNa vizvanA mAnavanI darakAra na karIe to atithide bhava" sUtra sArthaka na thAya. A atithinI bhAvanA keTalI badhI vyApaka che tene khyAla kIDI, kutarA, gAya, paMkhI e badhAne paNa bhAga gaNI temanA mATe roTalo-caNa vigere nAMkhavA uparathI AvI zakaze. te chatAM atithi satkAramAM jyAre pAtratAne vicAra karyo tyAre mANasane sarvaprathama lIdhe; temAM paNa zreSTha koNuM ene vicAra karyo ke te zravaNa ane brAhmaNa che. jenA atithi-saMvibhAga vratamAM sAdhune mukhya atithi mAnyA che, madhyama atithi brAhmaNa, ke zrAvakane ane jadhanya atithi dareka sAmAnya mAnavIne mAnyA che. vyApakapaNe dareka mANasane madadarUpa thavAne emAM saMketa che. ApaNe tyAM kahevata che ke "hajAra marajo paNa hajArane pAlaNa hAra na marajo !" AmAM eka pavitra vyaktinI mahattA batAvI che ane tene bhAva levAnuM che. eTalA mATe rAjasthAnamAM rAjA, brAhmaNa ane sAdhu traNane annadAtA kahevAmAM Ave che. kAraNake A traNeya jagatanI ciMtA kare che ! gRhastha jarUra e ciMtA kare che kAraNake ke atithimAM vizva Ave che ane vizva na jame che te kevI rIte jame ? paNa, gRhasthanI maryAdA hoya che. eTale sAdhuoe ene vicAra karavo joIe ! atithine deva kahyA kAraNa ke deva bIjAne Ape che. ApaNe bIjAne ApavuM 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 joIe. je badhA A rIte samajatA thAya te jagatanI citA maTI jAya! eTale A cAre sUtro eka bIjA sAthe saMkaLAyelA che. A jUnA avazeSone yAda karIne navI racanA karavI joIe. vIrAMganA pannAdAIno prasaMga rAjasthAnane eka prasaMga che. traNa varSa pahelAM udayasiMha rANAnA pitA ajItasiMha rANAnuM khUna thayuM. khUna karanAra temanI dAsIne putra vanavIra hato. tenAmAM khumArI e AvI ke rAjakuTuMbane tArAja karIne sarvopari kema na banuM? eTale eNe badhI sAphasUphI karI nAkhI. kevaLa rAjakumAra rahyo. mA-bApe te rAjakumArane pannA nAmanI dAIne se hato. pannAe vicAra karyo ke Ane jIvate kaI rIte rAkho ? vanavIra te e tAkamAM ja hato ke rAjakumArane mArI nAMkhavo. eTale pannAe rAjakumArane vanamAM mokalI Ape pitAnAM bALakane rAjakumAranAM vastro paherAvI pAraNAmAM suvADI dIdhe. eka divasa acAnaka vanavIra AvI caDyo. hAthamAM talavAra hatI ane teNe pannAnA bALakane rAjakumAra samajIne kApI nAkhyuM. pattAnuM aMtara raDI UThayuM paNa mana majabuta karIne te besI rahI. balidAnanI kasoTInI A parAkASTA hatI. vanavIra gayo ane pannA paNa jaMgalamAM gaI. tyAMthI rAjakumArane laIne te sAcuM saMrakSaNa maLe te mATe vicAravA lAgI. tene kuMbhalagaDha killedAra AzA zAha yAda Avyo. te jaina vANiyo hato. kadAca te Azraya Ape! te enI pAse gaI. AzA zAhanA manamAM gaDamathala jAgI. prasaMga Ave tyAre ja parIkSA thAya! dharmanI kasoTI thAya. AzAzAha vicAre che "zaraNe AvanAranuM rakSaNa karavuM joIe !" paNa, manamAM hicakIcATa thAya che ke "vanavIra jANaze te zuM thaze ?" AzAzAha "nA" kahI zakatA nathI ane "hA" paNa bolatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. te vakhate temanI mAtA kahe che: "beTA zuM vicAre che ? ApaNe zA mATe jIvIe chIe? je citoDane jIvato rAkhavo hoya, saMskRtinI rakSA karavI hoya te ApaNe Azraya Apa joIe !" mAtA kahe che chatAM AzA zAha svIkAra karI zakto nathI. te kahe che: "ApaNuM chokarAM ane ApaNuM milakatane paNa vicAra karavA joIe ne? ApaNe kaI vacana ApyuM nathI ke ApaNI e aMge koI javAbadArI nathI. nAhaka tene rAkhI vanavIranA gussAnuM kAraNa zA mATe thavuM? mA kaDaka thAya che ane kahe che: "beTA !" beTI dalIlo na karA tAre dharma saMbhALa !" eTale AzA zAha chokarAne pALe che. A udayasiMha uparathI udayapura nAma paDyuM. AvI hatI AzAzAhanI dharma pALaka vIramAtA ! Ane lIdhe ja "mAtRdevo bhava" kahevAya che. dharma e ati vyApaka vastu che. mANasa vyaktigata dharma pALI zake che, paNa sAmAjika dharma pALI zakato nathI. dharma dhArmika vagara To nathI; ane te jyAre vizALa loka-AcAranuM rUpa pakaDe che tyAre ja saMskRti bane che. bhAratanI saMskRtinA pAyAmAM dharma che paNa bIjI saMskRtinA pAyAmAM kAMte artha che; kAM bhega che; kAM sattA che. eTale te mAnavasamAjane mAMjhanArI zakti banI zakatI nathI. mAtAo upara saMskRtino mATe AdhAra : Aje moTe bhAge mAtAo kevaLa eTalo ja vicAra kare che ke huM ane mAruM ghara! pitAnA dAgInAne vicAra kare ke bALakono vicAra kare, kadAca AgaLa vadhe te kuTuMbane khyAla kare. paNa gAMdhIjIe ne yuga saryo. putra upara goLI chUTe ane mAtA UbhI UbhI joyA kare! jarA ke rUMvADuM na pharake ! aDAsa goLIbAramAM nAnAM nAnAM bhUlakAM hemAI gayAM. eka bahene jANyuM tyAre teNe AnaMdathI kahyuM: "mAre bhAIdeza mATe kAma Ave !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ A che saMskRti ! saMskRti mATe traNa vargane mahatva ApavuM joIe -pachAtavargo, gAmaDAM ane nArI jAta ! e vargomAM haju paNa saMskRtinAM to jovA maLe che. pachAtavarganAM Adarza daSTAMta: saiArASTramAM rAnavaghaNa ane jAhalane prasaMga banyuM che. navANune mArI nAkhavA ghaNuM prayatna thAya che. mAtApitAnI sAme temanA bIjA chokarAne vadha thAya che. teo pitAnAM bALakane hemI navaghaNane bacAve che. e ja navaghaNanI dharmabahena jAhala upara jyAre Aphata Ave che tyAre navaghaNa siMdha jaIne bahenane sumarAonA hAthamAMthI bacAve che. A navaghaNane bacAvanAra kuTuMba ahIranuM hatuM. eja pachAtavargane bIjo eka dAkhalo saurASTramAM sAMbhaLe. eka khATakI gheTAM-bakarAM levA nIkaLe. banAsakAMThAmAM pitAnA eka mitra AdivAsIne tyAM mahemAna thayo. A koLIkuTuMba hatuM. koLI rAmapIrane bhagata hatA eTale te maMdiramAM jaIne sUte ghera khATakI ane koLIne dIkare sUtA. mahemAna pAse rUpiyA hatA. te joine dIkarAnI dAnata bagaDI. teNe tene mArI nAkhyo ane zabane jamInamAM dATI dIdhuM. savAre bApa ghera AvyuM. teNe dIkarAne pUchayuM "mahemAna kyAM gayA ? nAsta karAvyuM ?" paNa dIkare barAbara javAba na ApI zakyo. bApane vahema paDaze. tene kharI vAtanI jANa dIkarAe karI daI rUpiyA dekhADayA. bApa kahe ke e pApanuM dhana ne aDAya ! ene kesa cAlyo! bApAe sAcI jubAnI ApI. mejisTreTe dayA khAI tene janmaTIpanI sajA karI. sajAnuM sAMbhaLI Doso poke-pika roya ! koIe Thapako Apyo ke "hAthe karIne tame A karyuM?" Dese kaheH "mehanA kAraNe dukha thAya che, paNa huM rAmadevapIra bhakta ane mArA dIkaro AvuM kare e mATe mane raDavuM Ave che!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 nIle kahyuM mA mAre che ane sAthI kAI gaI che Avo ja eka bIjo kisso rabArI komane che. temAM paNa dIkarAnA gunAne ekarAra bApe karI. tene sajA apAvI hatI. saMskRtinI sAcavaNuM AvA sAcA vargothI thaI zake che. e saMskRtino prabhAva hato ke teNe pilA keLI-rabArI pAse satyane Agraha rakhA ! eja saMskRti mANasane vinamra paNa banAve che. vaDIlone vaMdana karavAnuM paNa eTalA mATe ja kahevAmAM Ave che. zrImaddajI kahe che - adhamAdhama adhiko patita sakala jagatamAM huMya, e nizcaya AvyA vinA sAdhana karaze zuMya ? jyAM lagI mANasa namra nahIM bane ane sAva nAnAmAM nAnA mANasanuM nahIM mAne tyAM sudhI te uce caDhI zakaze nahIM ! laghutAmAM prabhutA vase che. eTale kahyuM matadevo bhava-mAtAne namaskAra kare ! paNa mA ema vicAre ke bALakathI huMja moTI chuM ane mane laDavAne adhikAra che te te khoTuM che! Aje te pharaja bane bAjuthI cUkAI gaI che. keTalIkavAra mAtA karatAM pitA AgaLa hoya che, keTalIkavAra mAtA AgaLa hoya che ! keTalIkavAra bALaka AgaLa hoya che. keTalIkavAra guru karatAM ziSya paNa AgaLa hoya che. eTale dareke darekanuM mAna jALavavuM joIe. ekavAra gautamasvAmI tApasa pAse jAya che. tApasa bahu kaThera sAdhanA karatA hatA. paNa jJAna maLatuM nahatuM. gemane joIne temane AkarSaNa thAya che. temanA prabhAvathI tApasane khUTatuM maLI jAya che eTale teo gautamasvAmInA ziSyo thAya che. eTale ke jaina sAdhu banI jAya che. temAMthI eka tApasane kevaLajJAna thAya che paNa te gautamasvAmIne vAMdavAnuM cAlu rAkhe che. eka vakhata badhA bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM jAya che, ane eNavAra bese che. tApasane kevaLajJAna thayuM hoIne teo kevaLajJAnInI haroLamAM besI gayA. bIjA anya jagyAe. guru tarIke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautamasvAmIne temanAM kevaLajJAnane khyAla na hovAthI teo kahe che - "tamAre ahIM nahIM, paNa tyAM besavAnuM che !" bhagavAna kahe che: "e beThA che te barAbara che!" e sAMbhaLI gautamasvAmI temane namI paDe che. ahIM guru karatAM ziSya AgaLa vadhI jAya che. eTale vinamra banavAne saMskAra bhAratIya saMskRtimAMthI sarvaprathama levAnuM che. zaMkara rAmane name che; rAma badhAne name che ane badhA rAmane name che. rAmakRSNa paramahaMsano dAkhalo che. teo eka brAhmaNane name che. brAhmaNa acarajamAM paDe che ke "A te sanyAsI che mAre zuM karavuM?" rAmakRSNa kahe che : "meM sanyAsa vidhisara lIdhe nathI huM te dAsAnuM dAsa chuM !" je dAsane dAsa che te ja sAce svAmI che. te ema kaheze ke huM pUjavA lAyaka nathIApoApa pUjAvavAne bhAva thaI jAya tevuM AcaraNa sAdhuo kare tyAre e pUjA sAcI bane ! pachI e AcAra dharma bane ane cAritrya evuM thaI jAya ke bolavAnI jarUra na rahe! guru mATe kahevAmAM AvyuM che ke - gurostu maunaM vyAkhyAnaM ziSyAstu chinasaMzayA : -ahIM mauna rahevAne artha huM e karUM chuM ke evuM vAtAvaraNa sarjavuM ke sAMbhaLanArane khyAla AvI jAya ke guru zuM kahevA mAge che? ravIndranAtha Tagara kahetA ke "pitAjI kadI amane mAratA nahIM, paNa emanuM vartana ja evuM hatuM ke e Ave eTale ame badhA cUpa thaI jaIe, DAhyA DamarA thaI jaIe. ane amAruM tophAna baMdha thaI jatuM !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 AvuM ja jIvana gurunuM, mAtAnuM ane atithinuM devuM joIe. atithi mATe yajamAna prANa pAthare tyAre teNe vicAra karavo joIe ke khAvAnuM chokarA mATe rahe che ke kema ? sAdhuoe paNa A viveka na visAra joIe. gujarAtamAM kahevata che ke "bhAbhAi bhAramAM, te vahujI lAjamAM !" eTale ke badhAM pAtra viveka na jALave to rastAmAM maLe eTale meTuM pheravI le. bIje raste thaIne cAlavA mAMDe ! evuM mAne ke maLaze te ghera laI javA paDaze. pAlItANa jainenuM tIrtha gaNAya che. tyAMnI e sthiti che ke jene bAraNuM baMdha karIne khAya che. je ema na kare to sAdhuone rAphaDo phATe! A ghaNuM zocanIya kahevAya ! gAmaDAmAM loko sAdhuone bApaDa pUjAo kahe che kAraNake temaNe evuM jIvana karI mUkyuM che. parasparane vahevAra e paNa saMskRti che. tenA vagara nIti-niyama na jALavI zakAya ! dIkarI vidhavA thAya, eTale mA-bApa samajI jAya ke ene vaidhavya AvyuM to ApaNe e jAtanA niyamo pALavA joIe jethI tene vikAra na jAge ane saMyamanI preraNA maLe. eTale paheravAmAM, oDhavAmAM, khAvAmAM, pIvAmAM badhAmAM saMyama rAkhe ane kaMTALe nahIM. paNa, Aje evuM rahyuM nathI. sadbhAgye haju virala pA jevA maLe che, jethI thAya che ke saMskRti jIve che. eka bhaMgI kuTuMba joyuM; killola kare ! amArA sAthIdAre pUchyuM: kema mAMjI majhAmAM che ne ?" te mAjI kahe: "hA ! dIkarAo raLIne khavaDAve che!" dIkarA kaheH "khoTuM bole che ! eja amane khavaDAve che - e na hoya te ame herAna thaIne bhUkhe marIe!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 Ama DesI beThA rahe paNa AkhA kuTuMbanI ciMtA kare! zarIrathI beThA rahe, manathI bahu kAma kare ! AvAM citro joIe chIe tyAre lAge che ke bhAratanI saMskRtino sUrya asta nahIM thAya ! huM eka varasa mauna pALIne eka bhAInA kahevAthI naLakAMThAmAM gayA. tyAM kSetra taiyAra karyuM. kalpanA te pahelethI ja hatI paNa prAga ahIM ja mUrta thayuM. rAma vakhate eka sItAnuM apaharaNa thayuM; ahIM te strIonAM apaharaNa sAmAnya thaI gayAM hatAM; savelI laI jatAM temAMthI dharmamaya samAja racanAne pravega Avyo. ciMca pillI (muMbaI)mAM bhaMDAra joyo ! tijorI jaI ene sAcavavA mATe gurakho rAkhavo paDe ! bIjI bAju kahIeH "dharma vADIe na nIpaje! dharma hATe nA vecAya paNa dharma karIe te thAya !" jyAre ahIM to dharmane sAcavavA mATe tijorI hatI. A to dAkhalo che. Thera Thera AvuM jovA maLe che. koI eka jagyAne prazna nathI; paNa vicAravA jevuM che. AmAMthI samAja racanAne tALo gAmaDAMmAMthI maLyo. tyAM pachAta vargo ane nArI jAtimAM A saMskRti bharI paDI dekhAya che. vizvakuTuMbitAnI caturaMgiNInA A tattvone sApha karI gAmaDethI zaheramAM ane zaheramAMthI krame karIne vizvamAM phelAvavAnA che. carcA-vicAraNuM : zrI. pUMjAbhAI: pU. mahArAjazrIe kahyuM tema bhAratIya saMskRtinA avazeSe veravikhera paDyA che. sAcI doravaNI nIce saMgaThane thatAM te saMkalita thaI dIpI UThaze; temaja deza ane jagatane uddhAra karaze. gAmaDAmAM paNa je deSo AvyA che te vAdevAde AvyA che. gujarAtamAM pIttaLa-tAMbAnAM vAsa AvyA ane mATInAM gayAM. have Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 vaLI kapa-rakAbIo ane baraNIo vagere AvyAM che. Ama vAda jaNAya che. AjanI saMsthAo paNa mUDIvAdI varcasva heThaLa hAIne zrImate thaDA rUpiyA saMsthAne ApIne saMsthAnI bahenane (bahene vALI saMsthAmAMthI) pitAnAM gharakAma mATe belAvI laI jAya che. Ama jotAM saMsthAone tejasvI ane nisarga-nirbhara (kAdhArita) banAvavI paDaze." zrI baLavaMtabhAI : buniyAdI tAlIma mAraphata guNa pUjA Ave, ane tethI dhanapUja, rUpapUjA, janmagata jAti pUjA vagere dabAvAthI AkhI havA, gAMdhIjInI haiyAtI jema badalAI jAya. Aje saMskRtinI ADe jALAM ghaNAM che. zikSaka ane zALA-maMDaLanA sabhyone reTiyAnI ke gAMdhI-vicAranI athavA bhAratIya saMskRtinI kaMIja paDI nathI. zrI. pUjAbhAI: A badhAne ukela have spaSTa dekhAya che ke je anubaMdha vicAradhArAnA bhAla naLakAMThAnA prayogane romera phelAvIe te jarUra AvI ja jAya. (tA. 16-10-1) - jja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] bhAratIya saMskRtimAM anAkamaNanA avazeSo bhAratIya saMskRtinAM vividha pAsAMonA avazeSe aMge ApaNe vicAraNA karI rahyA chIe. temAM vizvakuTuMbitA upara vicAra thaye che; Aje anAkramaNanA kyA kayA avazeSo bAkI rahyA che te upara vicAra karazuM. anAkramaNa eTale AkramaNa na karavuM; paNa AkramaNa thAya te zuM karavuM eTale prati-AkramaNa zabda sAme Avaze ! AkramaNa te nahIM karIe; paNa AkramaNa thaze te kAyara thaIne besIzuM te nahIM ja! tene sAmane karazuM eTale ke anAkramaNa kevaLa "AkramaNa na karavuM" e rUpe niSedhAtmaka nahIM rahe; paNa AkramaNa vakhate sAmane kare, AkramaNane khALavuM, ema vidheyAtmaka (pravRjyAtmaka) paNa haze. te, sAmano karavo te kaI rIte karavo ? koI julma thAya; koI AtatAyI herAna kare ke dAdAgIrI kare anyAya kare tyAre sAmane kare e pharaja bane che. eTale anAkramaNane artha game te rIte calAvI levuM; e nathI thato ! paNa prati-AkramaNa koNa kare ? je dareka hAthamAM kAyade laIne cAle te arAjakatA phelAI jAya! eTale kharAM-beTAMnA nyAya mATe rAjya AvyuM! koI kahe ke mane julma thayuM che, anyAya thayo che te tenI khAtrI karavI joie! khAtrI nahIM thAya te sAcuM koNa ke jUThuM keNu che, tene khyAla nahIM Ave ! A badhuM vyavasthita thavuM joIe ! ane te kAma rAjya upara AvyuM ! paNa, rAjya e kArya na kare te? prajAnI eja phariyAda che ke mAthAbhAre loko phAvI gayA che. evI ja degAI karanAra rAjyo paNa phAvI gayAM che. sAmAnya prajAnI chApa e che ke lokone dezI rAjyomAM sahana karavuM paDayuM che, veThavuM paDayuM che. prajAnI raMjADa; strIonAM apaharaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 julma A badhI bAbate rAjyae karI che. eTale prati-AkramaNane viSaya mAtra rAjyanA hAthamAM rahe, te barAbara nathI. eTale dAMDa tane sAmano karavA mATe prajAe taiyAra thavuM joIe. te mATe naitika lokasaMgaThane thavAM joIe. Dagale ne pagale rAjya pAse jaI zakAtuM nathI te chatAM ahiMsaka rIte pratIkAra thAya tevI prakriyA UbhI karavI joIe. e rIte A lokasaMgaThananuM kArya thavuM joIe. e rIte lokarAjya AvI zake ane prajA AkramaNathI bacI zake. prati AkramaNa paNa DaMkha nahIM paNa, AkramaNa vRttimAM jyAM sAmane karavAnI chUTa ApI che tyAM prati-AkramaNa karavA chatAM DaMkha na rAkhavo ene paNa svIkAra thayA. eTale ke anyAyInA anyAyane daMDa maLe paNa anyAyI sAthe dveSa na rahe evI ucca bhAvanA keLavavI; e bhAratIya saMskRtinA anAkramaNa tattvanI vizeSatA che. rAme vAlIne vadha karyo paNa, te anyAya-nivAraNa mATe hato. temanA aMtaramAM vAlI pratye DaMkha na hato. eTale maratAM-maratAM paNa vAlIe potAnA putra aMgadane rAma caraNe soMpyo. A DaMkha vagaranA prati AkramaNanI vAta thaI. temAM paNa vikAsa thaye; te eka sAmano karo to anyAyanuM nivAraNa karyA sivAya pAchA na phare ! e mATe joIe to potAnuM balidAna Ape ! ahiMsaka prati-AkramaNa A gAMdhI yugamAM navo niyama Avyo ke ahisAthI prati AkramaNa karavuM. A vicAra jarA UMDI vicAraNA mAge che; ahiMsA dvArA anAkramaNanI vAtamAM; zarIrathI AkramaNa karavAnuM hotuM nathI. paNa evI sthiti sarjavAnI hoya che ke AkramaNa karanAra upara samAjanuM vizvanuM dabANa Ave ane tene hRdaya palaTo thaI jAya. Ama saMskRtimAM AkramaNa sAme prati AkramaNa AvyuM; pachI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17ra anyAya-nivAraNa AvyuM; pachI balidAna ApyuM ane aMte ahiMsaka anAkramaNa AvyuM. ApaNe tene prasaMge sAthe vicAratA jaIe. rAjasthAnamAM be rAjapUte vacce ghaNuM vakhatathI vera cAlatuM AvatuM hatuM. khUnAmarakI thAya tyAM sudhI temanuM khUnnasa vadhyuM hatuM. tevAmAM eka prasaMga banyo. eka monmatta hAthI deDate Avato hato. loko nAza bhAga karatA hatA. eka cheka hAthInA paga nIce AvI javAnI taiyArImAM hatA. tevAmAM eka mANasa ke je chokarAnA bApane kaTTo duzmana thato hato tene khyAla AvI gayuM ke Ane hamaNuM ghaNuM nIkaLI jaze. te vakhate tenA manamAM kaMIka skUraNa thaI teNe deDIne chokarAne UMcakI lIdhe. pariNAma e AvyuM ke baMne kuTuMbanuM vera samApta thaI gayuM. have A prasaMgamAM joIe ke kaI vastue kAma karyuM te kahI zakAya ke saMskRti: teja skUraNuM Ape che. saMskRti premIne kadi vicAra nahIM Ave ke e te eja lAgane che, te te vicAraze ke duzmana upara Aphata Ave te mATe madada karavI joIe! pRthakakaraNa karazuM to jaNAze ke uparanuM AkramaNa bahu nathI lAgatuM paNa aMdarane DaMkha bhAre nukazAna kare che ! "sAruM thayuM eja lAgane che." A hiMsA-bhAvanA AkhA jagata sudhI pahoMcI che, ane enA pratyAghAta rUpe nirAzA vyApI che. sadbhAgye A DaMkha upara che. DaMkhanuM kAraNa e che ke mANase pitAnA AtmAnI zaktine vizvAsa khoyo che ane bhautika vastu upara vizvAsa jeDyo che eTale zakti nathI rahI. uparathI sahu mIThuM bole che paNa aMdarathI jhera varasAve che. brAhmaNoe DaMkha rAkhI niMdA karI! kSatriyo mArAmArI karI ane rAjya lAlasA vadhArI, te mATe laDyA! vaizyoe kuTila nIti AdarI! mAtra zUdra varga bAkI rahyA hatA jenAmAM A kaTilatA AvI na hatI? paNuM gaIkAle annapUrNA bahene kahyuM ke have AdivAsI loko paNa deSa tarapha vaLatA jAya che. A temanA svabhAvamAM nathI paNa bahArane cepa temane lAgyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 che. ujaLiyAta varganAM dUSaNe temanAmAM piThAM che. eTale atyAre sarvavyApI saMskRtine rAga jagADavAno che. AkramaNa prasaMge kuneha : ghaNuvAra saMgharSa ke AkramaNanA prasaMgamAM sAcA sevako kunehathI kAma le che ane hiMsAne thatI aTakAve che. Avo eka prasaMga udayapuranA nagarazeTha caMpAlAlajI jainane che. udayapuramAM rANuM svarUpasiMhajI rAjya karatA hatA. te vakhate eka vAMdho paDyo. harijana loko kAma karatA hatA temane joIe teTaluM mahenatANuM maLatuM na hatuM! zuM karavuM ? mANasa anyAya sahana kare kAM ApadhAta kare! e harijanone khyAla Avyo ke nagarazeTha caMpAlAlajIe rAjyanI jAgIra paNa nathI lIdhI eTale teo nipakSa ane madhyastha che. teo mAnatA ke mAre koInI asara nIce na rahevuM hoya te mAre koInuM levuM nahi. eTale harijane temanI pAse gayA. caMpAlAlAjIe kahyuM : "rAjya mAne tema nathI; ucca varNanA loko sahakAra Ape tema nathI. UlaTuM kaheze ke tamane caDhAvI mAryA che. eTale mane eka rasto sUjhe che. tame saMgaThita thAva! prajA sAthe jhaghaDe nathI mATe gAmanI saphAI kare paNa rAjamahela na vALo ! macaka na Apaje!" harijanoe te pramANe kabUla karyuM. eka divasa gayo. mahelane eka na vaLAya eTale uhApoha thaI gayo. rANA pAse vAta gaI. temaNe hukama karyo ke badhAne jelamAM pUrI de ! koIke salAha ApI ke e te ajajaDa koma che. nahIM mAne te zuM karavuM? koIke kahyuM ke nagarazeTha caMpAlAlajIne bola teo rasto kADhaze. caMpAlAlajIne teDuM gayuM. teo darabAramAM AvyA. rANAe kahyuM : "harijane mAnatA nathI. rasto kADhe! temaNe saMgaThana karyuM che. DaratA paNa nathI!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 caMpAlAlajIe kahyuM: "mane sepe e kAma ! huM emane manAvIza! paNa rAjya mAruM mAnavuM paDaze !" rANuM kabula thayA. eTale caMpAlAlajIe banene tALa pADI dIdhe. harijanone nyAya maLe. eTale A pachAtavarganA lokomAM deravaNuM joIe. je daravaNa na hoya te veravikhera paDelA aza verAI jAya ! koI paNa sakriya kArya na thAya ! Ama gAmaDAmAM je chUTaka chUTaka vargo che te badhAne meLa kevI rIte pADavo tenI vyavasthA UbhI karavI joIe. mAtra upadezathI A kAma nahIM bane ! upadeza mAnaze paNa tenI asara lAMbA vakhata sudhI nahIM Take eTale saMgaThana thAya ane yogya daravaNI maLe te banne pakSe nyAya maLe ane zAMti thaI jAya ! ahiMsaka anAkramaNane bIjo prasaMga ekavAra paMjAbamAM hiMdu-musalamAnanuM tephAna thayuM. tyAM AryasamAjInuM jora ! teo sAmane karavAmAM mAne eTale eka gurUkuLanA AcArya baMdUka laIne nIkaLyA. temaNe kUliyA kuMbhArane kahyuM. "tuM paNa cAla !" kRliyo kahe: "tame AcArya Do. bhaNu che pachI Ama kema kare che? mArAthI nirdoSa mAnavahatyAnuM A kAma nahi thaI zake." temaNe kahyuM: "vAta karavAno samaya nathI. tuM cAla !" phila kaheH "huM nathI AvatuM " temaNe kahyuM: "tuM khatama thaI jaIza !" "bhale! tema karavA jatAM huM, mArI patnI ane traNa bALake, gAya ane vAcharaDuM Ama sAta prANIo bhale homAI jatAM !" phUliyAe kahyuM. teNe umeryuM: "ethI kaMI jhaghaDe zAMta nahi thAya !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 tenI vAta sAcI hatI. sAmenAne mAravAthI Da Mkha rahI jAya ane gunhAnA guNukAra thAya ! eka hathiyAra rAkhe eTale khIjo paNa rAkhe ! eTale e hathiyAra bhaviSyamAM sagA bhAIne mAravAnuM sAdhana paNa banI zake. tenAthI zAMti na thAya ! prati - AkramaNanA DaMkha jate| nathI. pachI bhale e hiMdu hAya ke musalamAna hoya ! saiArASTranI dharatI DhAya ke alIgaDhanI dharatI hAya ! Da Mkha rahI jAya che. hiMsaka AkramaNanA kAraNe paLavAra mATe zAMti dekhAze.paNa e Aga pAchI bhabhUkyA vagara rahetI nathI. ene ukela te eka pakSe zAMtithI sahana karIne dAkhaleA esADavamAM che. hiMdu-muslima hullaDe| zAMta thayAM jaNAya pAkistAna ema be bhAgalA hiMdanA thayA. paNa dhakhadhakhatA ja hatA ! haju paNa enI asarathI mukta te nathIja. ane zAMti arthe` bhArata aMdarane jvALAmukhI hiMda pAkistAna banne zrI ravizaMkara mahArAja pahelAM theADA Aya samAjI vicArAnA hatA, paNa jyAre gAMdhIjI pAse AvyA tyAre gAMdhIjIe ravizaMkara mahArAjane kahyuM hatuM. " hinduone hathiyAro lai musalamAnanA sAmane karavAnuM nA kaheze ! ApaNe AvAM kAmeAnAM madada na karavI joie ' balidAna sivAya A vastu sArka thatI nathI. " alidAnathI prati AkramaNa khALatuM: ghaNIvAra eka ja vyakita potAnuM balidAna ApI AkhA samAja taraphanA prati AkramaNane khALI hiMsAne guNAtI aTakAve che. briTiza sarakAra vakhate rAjasthAnanA nAnAM moTAM rAjyAne sAcavavA mATe pAliTIkala ejanTa rAkhela hatAM. temane mijAja eTaleA kaDaka ke kAipaNa vyakti vizeSaneA khyAla karyA vagara nAnA moTA badhA upara kAraDA ja phaTakAre. te jayapura jatA pazu leAkeA temanAthI kaMTALI gayA hatA. aMte badhAe maLIne temane pattharamAro karIne mArI nAkhyA ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 te khatama te thaye paNa uparanA briTiza zAsake A khabara maLatAM ja orDara karyo ke "AkhA jayapurane tapathI uDAvI de." te vakhatanA jayapuranA eka digaMbara jaina divAnane thayuM ke A to khoTuM thAya che. ekane mATe AkhA gAmane sajA na thavI joIe teo moTA amaladAra pAse gayA. badhI samajAvaTa thavA chatAM, na mAnatAM, temaNe pitAnA upara gunho eDhI lIdhe. kesa cAlyo ane temane phAMsInI sajA thaI muddatta thatAM phAMsIe javAnI taiyArI kare che. tyAM prajA temanA darzana mATe bhegI thAya che. pitAnA tAraNahArane badhA raDatI AMkhe nihALe che. A lokaprema joI te divAnanuM AnaMdanA AvegamAM hRdaya baMdha thaI jAya che paNa jatAM jatAM te amara saMdeza Apato jAya che ke "verane badalo verathI na le ! verathI vera mAM nathI. tame ekane mAryo te tamAre paNa eka priya jana jAya che. A rasto khoTo che!" balidAnanI kriyA AgaLa vadhe che, tema mANasa AgaLane AgaLa vadhato jAya che. balidAnanI kriyA ATaluM nukazAna thayA pachI thAya che to pahelAMthI thaI hoya to keTale badhe phAyado thAya? gAMdhIjIe A vAta zIkhavI che. gAMdhIjIne ghaNA loko kahetA ke "phalANe mANasa da deze Ane te asara thaze ja nahIM! mATe Ama kare, tema kara " paNa, gAMdhIjI zraddhALu hatA vizvAsamAM mAnatA hatA. eTale je briTIza sarakAra ATalI badhI tAkAtavALI hatI tene svarAjya ApavuM paDyuM. bhale thoDuM nukazAna veThavuM paDyuM paNa bIjA dezonA hisAbe bahuja thoDuM! Ane balidAnanI prakriyAne camatkAraja kahe paDaze. temaNe "kavITa InDIyA" kahyuM ane aMgrejone bhArata choDavuM paDyuM. e temanI vacanasiddhi thaI! balidAnanI prakriyA cAlu rahe agAuthI hoya te tenA ghaNA phAyadA thAya che. vaDodarA jillAnA coradA gAmanA gAMdhIne prasaMga che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 temaNe ane temanA sAthIoe e traNa mAIla sudhI ukheDI nAkhyA. pachI te mArI pAse AvyA. me' kahyuM: karyuM" paNa sAcu khelo ! ' gADInA pATA tame khATu "" cAradAnA gAMdhIe badhA vatI peAtAnA gune kabUlI lIdhA, pariNAme temane meTI sajA thaI; paNa ghaNA leAkeA yAtanAmAMthI bacI gayA. A balidAnanI prakriyA pahelethIja UbhI thavI joI e. paradezI saskRtinA AkramaNa mATe zuM karIe ? paNa, Aje bhArata ane tenI saMskRti upara paradezI saMskRtinu AkramaNa thaI rahyuM che. atha ane kAma, vilAsa ane jaDe padArthonI sukha-sAmagrI vadhI rahI che. A dhavihIna atha ane kAma vinAzane nAMtaranArA che. emAM ekalA pazcimanA doSa kADhavAnI jarUra nathI; ApaNA paNa dASa che ne! eve| pratikAra karavAnI jarUra che ke samAjanA dilamAM ciMtA na DhAya, vilApa na hAya, AkramaNa sahevuM nahI; temaja prati-AkramaNa karavu paNa ema karatAM manamAM DaMkha nahIM rAkhavA ! e rIte prAzcAtya jaDa sAdhanAnA bahiSkAra karavA. bhAgavilAsa upara sayamanuM niyaMtraNa mUkI devu! kevaLa Da Mkha rAkhavAthI kaMI nahI vaLe! khalidAna ApavAnI prakriyA pedA karI samAjane taiyAra kare! eka evuM svarUpa Ave ke aMdarathI utre ke sAmI vyaktinI bhUlamAM paNa mArI bhUla che; evuM vicArI sAmaneA thaze teA bhAratanI saMskRti khIlI UThaze. gAMdhIjI jo saphaLa thayA che teA te kevaLa Aja rItathI, AzramamAM kAI bhUla kare teA pAte upavAsa kare. enI khabara paDe te AkhA AzramamAM khaLabhaLATa macI jAya! zu che? zu che? ema badhA pUchatAM 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 pitAnuM saMzodhana karavAmAM lAgI jAya. bApunI mAphI mAMge ane vAtAvaraNa jAmI jAya! A kAma cAre bAjuthI thavuM joIe ! have te Azrama eka sthaLe nathI; AkhuM vizva e Azrama che. eTale bIjAnA deSa pitAnA banAvavA evuM saMgaThana karavuM e paheluM pagathiyuM che. A saMgaThana jItazo eTale AkramaNa pachI prati-AkramaNa, pachI DaMkha vagaranuM AkramaNa, pachI balidAna ApIne sAmane, pachI AtmIyatA bhAve prati-AkramaNa ane aMte sAmAne pitAne karI levo. A baLa ane krama zuddhi prayogamAM haze te ja zuddhi prayoga saphaLa thaze. paNa, te mATe pAyAmAM anAkramaNanI vAta to hevI ja joIe. nahIMtara pUrvagraha rahI jAya ane samaya Ave te bahAra nIkaLaze ja. ANe degAI karI hatI, ANe Ama karyuM hatuM' AvI vAto Avaze ja sAthe ja e vicAra pedA kare paDaze ke enI bhUlamAM mArI bhUla cheA vAta jaina ta ApI che. "ege AvA" AtmA ekaja che. vaidika dharma amuka hade jaIne aTakI jAya che, enuM adhurUM kAma bAddha ane jainadharma Ape che. te vaidikoe svIkAravuM joIe evI ja rIte jaine e vaidikonI prati-AkramaNanI vAta svIkAravI paDaze; nahIMtara dharma nahIM Take. sAmano kare eTale bIjAnA deSane jatA na karo paNa tamArA duzmana je aMtaramAM paDyA che tene haNI nAkho! eka jaNe doSa karyo te deSa pitAnAmAM che ke nahIM ? samAjane bagADavAmAM mAro bhAga che ke nahIM ? tene vicAra karavo joIe! Izu khriste pelI bAI mATe lokone kahyuM hatuM ke te bAIe jevo depa karyo che te doSa tamArAmAMthI jeNe na karyo hoya tevo kaI che ke nahIM? evo deza na karanAra ja ene sajA karI zake che te sAMbhaLI badhA cAlyA gayA. Izu pachI e dharmamAM eTalI adhurAza rahI gaI ke te vyaktigata dharma thaye paNa samAjagata dharma na banyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 je deze ochA thAya-vizuddha saMgaThana dvArA zuddhinI prakriyA vaDe deze dUra thAya te sAmenI vyakti ke samAja upara tenI asara thayA vagara raheze nahIM ! eTale ke paradezI saMskRtinAM je sArAM ta che tene jarUra apanAvavAM paDaze. paNa, artha ane kAma ne dUra karavA paDaze. te mATe DaMkha rAkhyA vagara kArya karavAnuM che. dharma jyAre vaNAI jAya tyAre tene saMskRti kahevAmAM Ave che; ane jIvana eTale samAjajIvana prajA jIvana, e artha karavAno. A prajA AkhA vizvamAM che. eTale saMskRtinA vizALa arthamAM vicArIe te paradezI saMskRti e mAnava saMskRtinI eka aMga haI tene deSa sarakRtine doSa che. te deSanI vRddhi kema thaI ? tene vicAra karatAM e spaSTa thaze ke ApaNe vyApaka ane sarvAgI bhAratIya saMskRtine joie tevo pracAra karyo nathI. eTale anAkramaNa Dhabe ApaNe ApaNuM doSa dUra karavAne che. te mATe anAkramaNanA je avazeSo che, tenuM saMkalana kare, jagata AgaLa mUkavAnA che. tethI bhAratIya saMskRtinuM gaurava vadhaze. ane sUrya udaya thatAM aMdhAruM jAya, tema lekakalyANakArI bhAratIya saMskRti AvatAM, svArtha ane vilAsanI paradezI saMskRti ApoApa maTI jaze. Ama saMskRtinI prasthApanAmAM anAmaNavRttine siddhAMta vahevArika rIte asarakAraka banaze. carcA-vicAraNA ahiMsaka pratiAkramaNa ke sAmane ! zrI. devajIbhAIe carcA prAraMbha karatAM kahyuM: "savAre pU. munizrI saMtabAlajI mahArAje je muddo caryo hato tenA anusaMdhAnamAM mArA anubhave TAMkuM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 eka kALe bhacAu ane tenI AsapAsanA loko saMgaThita na hatA. bhAla naLakAMThA prayoganA anvaye naitika grAmasaMgaThananI bhUmikA vicArAtI hatI. tyAre paristhiti evI hatI ke kheDUtane bAMdhIne-mArIne gAmanAM dAMDa to paisA paDAvatA hatA. bahenanI IjjatanI salAmati paNa na hatI. evA samaye thoDAka mANasoe maLIne vicAra karyo ke lAyasansa laIne baMdUka rAkhavI. tAjA khUnIo paNa nirdoSa chUTI gayAnA samAcAra maLyA. tethI sahu akaLAI UThayA hatA. te vakhate vizvavAtsalyamAM Avela rAmAyaNa mahAbhAratanA loko vAMcI vicAra Avyo ke "guDA ke dAMDa mANase samAjamAM pAke temAM amAro paNa kaMI phALe che ke nahIM ? te upara vicAratAM pratyAkramaNa zastrathI karavuM ke rAjyAzraye javuM e banne vicAra AvyA. paNa aMte ahiMsAne ja vicAra karyo ane yogAnuyoge jemanA dIkarA AvuM guMDAgIrInuM kAma karatA hatA temaNe ja phariyAda karI. temaNe pitAnA dIkarAone ThekANe lAvavA mATe kahyuM. tame kaheze, tema karIza." temaNe kahyuM. temanuM dila Ama palAvyuM. meM temanA dIkarAne dukAne bolAvyA ane sarakhI rIte cAlavA kahyuM ane teo mAnyA. bIjI tarapha kheDUta maMDaLa paNa thayuM. prama AvatA gayA ane ukelAtA gayA. ane mane lAge che ke anAjamaNuka hRdayapalaTo; zastra tathA DaMkha vagaranuM balidAna e traNeya bAbate zuddhiprayogane saMpUrNa rUpa ApI de che. AmAM sarvAgI daSTivALe sAdhusamAja bhega Ape te eka navuM ja kArya khilI nIkaLe zrI. pUjAbhAI: munizrIe savAre kahyuM tema bhAratIya saMskRtinAM anAkramaNanAM to ahIM avazeSa rUpe paDayA che. mahAbhArata-rAmAyaNathI laine gAMdhIyuga sudhImAM tenA ghaNuM dAkhalAo maLI zake che. gAMdhIjIe vyakitagata rIte ahiMsaka pratyAkramaNe rAgadveSathI taddana rahita AcaryA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 ane na cIlo pADI, ekaMdare sAmudAyika ahiMsAnA prayogathI svarAja meLavyuM. have sAmudAyika rIte vizvanA prazno ukelavAnA raheze. jo ke, Aje vicAranuM, arthanuM temaja bIjA aneka prakAranuM AkramaNa comere cAlu che. tyAre sAmudAyika ahiMsAno pratyAkramaNane bhAge vadhu muzkela raheze. paNa devajIbhAIe kahyuM tema mana-vacana ane karmamAM anAkramaNa hoya te sadA ane sarvatra nIDara rahI zakAya che. savAre kahyuM tema ahiMsAnA mArgamAM pratyAkramaNa, AkramaNa (mAnasika saddabhAvanAvALuM) ane anAkramaNa e traNeya rUpe AvI jAya che. zrI. baLavaMtabhAI : "jaina ane bauddho anAkramaNa vRttine artha kevaLa cUpa rahevuM eTaluM ja samajyA che. jyAre vaidika sazAstra pratyAkramaNane ja sarvasva mAnIne beThAM che. gAMdhIjIe A bannene meLa sAdhI ahiMsaka pratyAkramaNanuM sUtra ApyuM. tethI sAmudAyika ahiMsAnA prayoga thayA ane bhAla naLakAMThAmAM paNa teno prayoga thayo. te chatAM hiMsaka AkramaNanI vRtti haju cAlu ja che ! hamaNuM eka mANasanA koIe paga kApI nAkhyA. tene sago samAcAra pUchavA AvyA eTale pelAe meNuM mAryuM ke ahIM zuM jovA Avyo che? pelAne e meNuM sAvyuM ane teNe jaIne tenuM khUna karI nAkhyuM. korTe tene phAMsIe caDhAvyo. e mANasa sajajana ane paropakArI hato. paNa khunnasa caDhatAM Ama thaI jAya che. prajA upara dAMDa ane guMDA to caDIne bolatAM hoya ane sarakAra paNa nirUpAya hoya to loko zuM kare?" zrI. devajIbhAIH A paristhiti mATe sAdhusamAja ane khAsa karIne jaina sAdhu-sAdhvIone huM vadhAre javAbadAra gaNAvIza. temanI pAse ahiMsAnuM utkRSTa tattva paDyuM che. teo lokone DaMkhathI dUra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 rahevAnI tema ja prema ane bahAdurIpUrvakanI ahiMsAnI bhAvanA samajAvI zake che; kAraNa ke e temane maLelA vArasA che. teo ahiMsAnuM vAtAvaraNa bahu ja sArI rIte sajI zake che. tema thatAM racanAtmaka kAryakarA paNa temane madada karI zakaze. leAkazAhI rAjyamAM sarakAranI maryAdA che chatAM bhAlanaLakAMThA prayAganI pravRttio vyApaka karatA rahI, jyAM lagI e na thAya tyAM lagI paNa emanuM anusaMdhAna rAkhI A kAya jarUra karI zakAya che. e vAta sAcI che ke mAnavI niSphaLa na khate tema sazastra pratyAkramaNa paNa teNe na karavu joIe ane Da Mkha. vagara anyAya sAme jhajhUmI zake tevu vAtAvaraNa te prajAne maLavu N ja joI e, zrI. zropha : " jyAM lagI DaMkha raheze tyAM lagI kalyANa rAjya pachInu AgaLanuM pagaluM --sarvodaya paNa siddha nahIM thAya. ane vizvavAsasthya tA dUstu dUra ja raheze. eTale parigraha, prANa ane pratiSThA tyAgI ApaNe vizvaceAgAnamAM kUdI paDazuM te kUtte jarUra che ja. ( tA. 23-10-11 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15] AjanA yuge tAdAbhya ane tArazcane vicAra Ajane muddo tAdAtma ane tATarazcane che. saMskRtinA saLaMga pravAha e viSayanI chaNAvaTa daramyAna tAdAmya ene tATarazya aMge vicAra karavAmAM Avyo che, have AjanA yuge te kevI rIte upayogI bane e jovAnuM che. Ajano yuga saMgaThana che. vyakti krAMti karI zake che paNa saMsthA dvArA thAya che te ahiMsaka ane kAyamI bane che. AvI saMsthAo ghaDAyelI ane prayoga karanArI hevI joIe! Aje mukhyatve cha prakAranI saMsthAo jevAmAM Ave che:-- (1) kuTuMba saMsthA, (2) jJAti saMsthA (3) dhaMdhAdArI saMsthAo, (4) dharma-saMpradAyanI saMsthAo, (5) rAjanaitika saMsthAo ane (6) AMtararASTrIya saMsthAo. A ja prakAranI saMsthAomAM kayAM keTaluM tAdAmya ane tATastha rAkhavuM ane vicAra karIe. sauthI pahelAM kuTuMbane laIe. gAmaDAMmAMthI je kuTuMbe zaheramAM AvyAM temAM pahelAM pati-patnI AvyAM mAbApane dezamAM rAkhyA. mA-bApa preraka-pUraka hatA paNa prathama ekalA AvyA pachI patnIne belAvI. bALaka thatAM vibhakta saMsthA thaI. mA-bApane na belAvAyA enA ghaNAM kAraNomAM temane svabhAva TakaTaka karavAne, rUDhicusta svabhAva, navA vicArane grahaNa na karI zake, ummara thAya eTale phera paDe eTale tATastha vRtti te AvI paNa tAdAmyavRtti chUTI. AmAM apavAda haze. te zuM mA-bApane belAvavA ja nahIM ? ane bolAvo te Taka Taka karyA kare eTale meLa jAme nahIM, ane alaga ceko thAya. bele ke nAnaDiyAM mAne nahIM, sinemAmAM jAya, pharyA kare paNa kAmadhaMdhe ukahe nahIM ! thoDIvAra sudhI te vahu kAlA thaIne bese paNa pAchuM cAle ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 cAlyA kare. Ama tAdAmyavRtti AvatI nathI. je bane bAjuthI thoDA udAra thavAya to prazna patI jAya ! Taka Taka na thAya temaja bIjI tarapha thAya teTaluM kAma karI chuTavAnI dhagaza heya, te kaMTALo na Ave ane kuTuMbane vaDIlonA anubhavane lAbha maLe; je kuTuMbane saMskArI banAvI rAkhavAmAM madadarUpa thAya. have jJAtinI vAta laIe ! saurASTramAM hato tyAre ene prazna AvyuM. koMgrese TharAva karyo ke koI paNa jJAtine sabhAsada hoya tene koMgresane hoddo Apa nahIM ! tenA anvaye jaina saMghamAM bhaLelAne prazna Avyo. eka bhAi AvyA. temaNe pUchayuM ke "mAre zuM karavuM?" meM kahyuM ke jJAtino saMbaMdha toDI nAkhaze te tAdAmya nahI rahe eTale jJAti na choDe paNa jJAtinI saMkIrNatA choDe. mArI jJAtinI ja sevA karuM, ema nahIM, paNa udAra bane che sAthe tamArI jJAtine saMparka rAkhe ! dareka vyaktine koIne koI jUtha te joIze. eTale tame nahIM bhaLo te tamArAM bALako emAM bhaLaze ane tamane bahAra kADhaze. vilAyata jatAM gAMdhIjIe jJAtinuM patra levAnI nA kahI. je jJAtine mArI vAta gaLe nahi utare tenuM mAtra patra laine zuM karuM? sAthe sAtha temaNe pitAnA bahena raLiyAta bahenane saMbaMdha choDe nahIM. jJAti saMbaMdha temaNe jAte cAlIcalAvI toDaze nahi; paNa tUTI gayo. chatAM bIjAM aneka kuTuMba parajJAtinAM temane maLyAM. maNilAla gAMdhI maLyA, suzIlAbahena maLyA tenuM kAraNa temaNe kuTuMbane tarachoDayuM nahIM. sAthe rahyA temane rAkhyA; chuTA paDayA temanI sAthe paNa saneha rAkhyo ane kAma karyuM. evuM jovAmAM Ave che. ghaNAM kAraNosara lokone kuTuMba choDavuM paDe che; paNa sAthe sAthe kuTuMba rahe te ghaNuM phAyado paNa thAya che. vizva vAtsalya karavuM che te kuTuMbanuM ekama paheluM gaNavuM ! jJAtinuM ekama bIju gaNavuM. premasaMbaMdhe kadi na choDavA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 zrI. mATaliyAe badhuM choDyuM, paNa kuTuMbanA saMbaMdhane na choDyA; sukhaduHkha Ave to madadagAra thAya, Arthika rIte, zArIrika rIte, vicAranI rIte kaI rIte pUraka banuM e temanI daSTi che. A te nAne dAkhala che. paNa, tava e che ke kuTuMbane kema upayogI thaIe te jovAnuM che. gAMdhIjIe moDha jJAti sAtheno saMbaMdha ocho rAkhyo, pariNAme e jJAtine lAbha temane na maLe ema lAge che. saMsthAgata rIte tAdAmya ane tATastha kevI rIte ane keTaluM keLavavuM te vicAravAnuM che ane anubaMdha vicArane kAryakrama cAle che te emAM jJAtionuM joDANa zI rIte thAya te joIe. bhAla naLakAMThAmAM gayA. tyAM . keLa, harijana, pachAtavarganAM saMgane hatAM. temanAM sArA tattane samAjanA hita khAtara upayoga karI lIdhuM ane saMkucitatA hatI te bhAva choDI dIdhuM. A pachAtavargomAM deSo ochA che. ane guNo vadhAre che. tyAre kahevAtA ujaLA vargamAM deSo vadhAre ane guNe ochA che. koIne jamIna na hoya ane temane kahIe to roTalAnuM sAdhana karI Ape. eTale jJAtivAdanA jamaNe vi. mAM bhAga na levo chatAM jarUra paDatAM upayogI thAo ane saMbaMdha toDe nahIM emAM jJAtisaMsthA sAthe tAdAmya ane tATastha baMne AvI jAya che. dareka jJAtinI je vizeSatA hoya te mULatatvane jevuM. amArA guru pUjya nAnacandrajI mahArAja ghaNI vAra kahe che ke vANiyAmAM ghaNI jAta che. temAM vIsA jAta sauthI pAkI che; UMDI che. Tharela svabhAva ane dhIra gaMbhIra hAine paise kamAya paNa jarAye abhimAna na Ave; A sArA guNa che. evI ja rIte musalamAnone vyAja na levAne; IsAIone bhAIcAro tema ja pArasIono udhama. A badhA guNe temaNe levA jevA che. jyAre paraMparAgata nakAmI rUDhio prati upekSA rAkhI zakAya che. ghaNI jJAti saMsthAo dharmasaMpradAyanA AdhAre che temAM tAdAma ane tATastha kevI rIte rahe te joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ e mATe khuba paNa kaheluM ke vAyanAM suMdara zrImadjInA pitA vaiSNava hatA; mAtA jaina hatAM. eka vAra vaiSNava-kaMThI chUTI gaI paNa tattva na chUTe. e mATe khuda emanA jaina guru lAlajI mahArAje paNa kaheluM ke tame vedAMtanA pustako vAMcajo ! samanvayanAM suMdara to che te batAvyAM ane zaMkarAcAryanAM pustako vAMcavA kahyuM, Ama dharmasaMpradAya-saMsthA sAthe tAdAo ane tATastha rAkhavuM. eTale ke samanvaya sAdhave joIe ema kahIe te cAlaze. ApaNuM zibiramAM gosvAmIjIe jaTA kADhI nAkhI krAMti karI. paNa te uparanI krAMti sAthe aMdaranI krAMti paNa thavI joIe. sAthe ja uparanuM cihna paNa na choDavuM. je saMtabAla sthAnakavAsI maTI jAya te na saMpradAya thAya. eTale je che tenA mULa tatvane khIlavavuM paNa bAhya cihna kAyama rAkhavuM joIe. DuMgarasiMhajI muni ane nemimuni mArI pAse AvyA ane rahyA. hu saheje nAnI muMhapatti rAkhatA hatA. DuMgarasiMhajI munie paNa nAnI muhapatti rAkhavI zarU karI. eTale meM Takora karI ke "anukaraNa na karavuM; paNa saMzodhana karavuM ! saMtabAla je vicAre, te ja vicAravuM; pahere tevuM ja paheravuM e barAbara nathI. paNa je mAnatA hoIe ke paheratA hoIe te ja karavuM; chatAM temAM saMzodhana karavuM joIe." sanyAsI thaIe eTale je jAtanA niyamo hoya te pALavA joIe. vaiSNavane jaina banAvavA ke janane vaiSNava karavA e te vaTALavRtti che. kaMIka aMze te dveSamaya che ane tethI jhaghaDA vadhe che. mArI sAthe rahetA je vaiSNavo hoya te bahAra jAya tyAre baTATA khAya to tenI TIkA karavA karatAM temane samajAvavA joIe. ahIM cAturmAsa khAte bhAI-bahenane jamavA mATe cAlatA rasoDAmAM paryuSaNanA divasomAM lIlotarI na lAvavAne vicAra karyo. keI veSNava sabhyane lAge ke amArA mATe evuM baMdhana zA mATe? temanI e vAtane svIkAra thavo joIe, kAM te temane samajAvI gaLe vAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 utarAvavI joIe. paNa ahIM badhA sAthe rahetAM; temane e tatva samajAvI zakAyuM che te saddabhAgyanI vAta che. samanvaya karavAmAM sArAne grahaNa karavAnI tatparatA hevI joIe. gAMdhIjI pAse koI mahemAna AvatA; temAM yuropiyane mATe te judI vyavasthA karAvatA. banatA sudhI to yuropiyana temane tyAM AzramanA rasoDe ja jamatA; nahIMtara temanA yogya gAMdhIjI vyavasthA karAvatA ! AcAra ane vahevArane samanvaya karavo joIe. je saMpradAyamAMthI mANasa Ave tenI kakSA jovI joIe. jo tene pitAnA ja niyama lAgu pADavA jaIe te te bahAra pheMkAI jaze. pariNAme dhArele sudhAra nahIM thAya. eka vakhata eka nejA yuvAna mArI pAse AvyA. temaNe mane kahyuM ke "mAre hindu thavuM che." meM kahyuM ke "sArI vAta che. je tamane hiMdudharmanA siddhAMto gamatA hoya te tamArA dharmamAM rahIne paNa tenuM AcaraNa kare. te mATe veza ke saMpradAya badalavAnI jarUra nathI. satya, ahiMsA, khojA dharmamAM rahIne pALaze; mAMsAhAra nahIM kare, te bIjAne paNa tamAro cepa lAgaze temaja potAnI komamAM kharAba pratyAghAta paNa nahIM paDe!" | muhapattinI vAta Ave che ke jainetara prajA pAse AvatAM acakAya che. te zuM kADhI nAkhavI joIe ? mArA khyAla pramANe dhIraja rAkhIne, e vAta samajAvavI joIe. je saMpradAyamAM janma thaye heya; te saMpradAyanA cihno rAkhIne ja krAMti karavAthI saMpradAyane saMzodhana karavAnuM nimitta maLe che. veza mukhya nathI; AcAra mukhya che. chatAM, vahevAramAM koine koi vezanI jarUra te paDaze ja. te je che te rahe te zuM khoTuM che ! - have ApaNe anya saMgaThananI vAta laIe. ApaNe tyAM lokazAhIne mAnanArA ane nahIM mAnanArA rAjakIya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 pakSo che. koMgresa pakSa, samAjavAdI pakSa prajA samAjavAdI pakSa va. lokazAhIne mAnanArA che. temane svIkAravA joie. chatAM temAM eTale viveka te rAkho ja paDaze je pakSe sattA dvArA krAMtimAM mAnanArA che, jemano pAyo ane preraka baLa bhAratIya samAjanA siddhAMtenI sAthe maLatAM nathI, komavAdI che, evA pakSane Teko na ApI zakAya. sAmyavAdI pakSa lekazAhImAM mAnavA prerAya che te temane paNa svIkAravAmAM zuM vAMdho ? mane lAge che ke sAmyavAdI ane komavAdI pakSane mAnatAM pahelAM temano ItihAsa ane pAye jovo joIe. bhAratIya saMskRtimAM ane prAthAtya saMskRtimAM ghaNo pharaka che. temAM paNa sAmyavAdathI ApaNe ghaNuM judA paDIe chIe. bhAratamAM rAjya e samAjanuM eka aMga gaNAya che. ane ItihAsanA pAne- pAne e joI zakAze ke jayAre rAjA ke netA anyAyI bane che, tyAre ahIMne samAja temane calAvI lete nathI - temaja emane paNa DarIne cAlavuM paDyuM che. bhArate dharmane mukhya rAkhIne badhe vahevAra goThavyo che ane ahIM rAjya gauNa gaNAyuM che. paradezamAM tema nathI. amerikA, briTana ane phrAMsa va.mAM je lekazAhI cAle che temaja raziyA ane cInamAM je sAmyavAda cAle che te bhAratanI saMskRtithI judA che. tyAM je saMgaThane thayAM che te rAjyane hAthe karavA mATe thayA che. eTale rAjya vaDe krAMtinI vAta tyAM AvI. pachI tene pAye vyakti svAtaMtryane rAkhe. vyakitanI svataMtratA sAcavavI joIe paNa te samAjanA bhoge nahIM! ahIM sudhI te kaIka vicArapUrvaka virodhI daLane samAvI levAnI vAta che eTale ja briTana, kAMsa va.mAM majuradaLane nAme paNa sAmyavAdI pakSa rahI zake che. paNa raziyA-cInamAM sAmyavAda sivAya bIjo koI pakSa TakI zakato nathI. jarAka vicAraphera thava paNa mahAna vyakitanA mRtyunuM kAraNa thaI zake che, ApaNe tyAM AvuM nathI banyuM, ema nathI. paNa rAjya karatuM rahyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. A pAyAnA matabhedanI vAta che. eTale sAmyavAdane bhAratanI saMskRti sAthe sAMkaLI zakAto nathI. koIne savAla thaze ke nIti ane vizva vAtsalyanI vAta karavI ane A bhedabhAva rAkhavuM ke amuka pakSane Teko Apavo ane amukane nahIM, e kema cAlI zake ? paNa, AnI pAchaLanuM tatva samajavuM joIe. muslima dharmo ane khristI dharme rAjya vaDe krAMti karI ! paNa pachI rAjyAzrita thatAM banne mULa tattvathI dUra jaIne paDyAM. jo ke komavAdamAM jhanUna che paNa temAM dharmane pAme che eTale temane sudharavAne avakAza che. paNa sAmyavAdamAM te saMgharSa ane hiMsA ja che tene kADhavI muzkela che. ApaNe tyAM je saMpradAya thayAM, maMDaLe thayAM. jemake - AryasamAja, zaiva samAja, vaiSNava samAjasvAmInArAyaNa saMpradAya, thiyosephikala sosAyaTI, prArthanA samAja, devasamAja, satyasamAja, sanAtana dharmamaMDaLa vagere sAthe maLatAM pahelAM e kALajI rAkhavI joIe ke teo pote kyA siddhAMtamAM mAne che ? kevA rAjakIya pakSamAM mAne che. dA. ta. rAmarAjya pariSada ! nAma suMdara, paNa kAma juduM. karapAtrIjI jevA rAmarAjayanI vAta kare ane zaMbhu mahArAja cUMTaNImAM phare ! jemano pAyo samAja che ane viSaya samAjasudhAraNuM che te rAjyane mahattA Ape emAM te pAyAnI bhUla thAya che. ApaNe dhArmika samAje ane saMpradAya sAthe saMbaMdha raheze paNa e kALajI rAkhavI paDaze ke teo sattAvAdI ane komavAdI rAjakIya pakSethI alaga hoya. ane tenA pAne Teko na Ape ! AMtararASTrIya saMbaMdhanI vAta laIe. baTrAnDa rasela kahe che ke zAMtisenA UbhI kare! ne enA mATe prayatna paNa kare che. keTalAka zAMti sainike ApaNe vicArane maLatA che. teo zAMti mATe prayatna kare che. te chatAM baTrAnDa rasela kAnUnabhaMganI vAta kare che. te ApaNe pasaMda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 nahIM karIe; kAraNa ke lokazAhI rAjyamAM lokoe te kAnUnene svIkAryA che eTale loko ja ene bhaMga kare te barAbara nathI. saMbaMdha bAMdhavA paNa te pUraka tarIke rAkhavA ! AMtararASTrIya bAbatomAM kALajI rAkhavI ! kAnUna (niyamana)ne mAnanArA, lokazAhInI rakSAmAM mAnanArAM dareka maMDaLo sAthe saMbaMdha rAkhavA paDaze. gAMdhIjInA dAkhalA uparathI AjanA saMsthAonA yugamAM kyAM taTastha rahevuM kyAM tAdAmya keLavavuM ane kyAM virodha kare e spaSTa karaze. gAMdhIjIe kuTuMba, jJAti ke dharma saMpradAyano jAte tyAga nahoto karyo. paNa emAM jyAM jyAM duSaNe hatAM tyAM tyAM teo saMzodhana karatA gayA. pachI temanuM anusaMdhAna mahAsabhA sAthe thaI gayuM. temanA sabhya na rahevA chatAM tenI sAthe tAdAmya temaNe chevaTa sudhI rAkhyuM ane tATadhya paNa rAkhyuM. evI ja rIte vidhavAtsalyamAM badhA pravAha sAthe tAdAmya-tATarazcane viveka sAdhIne AgaLa vadhavAnuM che. carcA-vicAraNuM tAdAbhya ane tATastha navA paNa addabhUta zabdo pU. daMDI svAmIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : gAMdhakAmamAM ApaNane keTalAka addabhUta zabdonI bheTa maLavA mAMDI che. tAdAmya ane tATasthanI joDIne munizrI saMtabAlajIne prayoga bahu mIThe lAge che. gItAnI pravRttimAM nivRtti ke rAgamAM tyAgane e sUcaka che. anubaMdha vicAradhArAnA anusaMdhAnamAM AvA AvA zabdo ahIM je maLyA che te jiMdagImAM yAda rahe tevA ane sAdhanAmAM sAcI dizAnuM baLa dekhADanArA che. evA ja ekAMgI sarvAgI zabdono paNa jeTe nathI. have A badhI kAryavAhIne amala kaI rIte thAya te ja ApaNe chelle vicAravAnuM che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI devajIbhAi : "savAre mahArAjazrIe tAdAo ane tATasthane vahevAramAM utAravAne sacoTa mArga batAvyo che. kuTuMba, jJAti, saMpradAya vageremAMthI bhAratamAM je saMskRti sAMpaDe che te jagatamAM kyAMya eTalA mATe jovA nahIM maLe kAraNake ahIM sAmudAyika rIte dharmane puTa maLe che. bIjA dezamAM sabhyatA che, saMskRti nathI. bALako muMbaImAM heya ane mA-bApa dezamAM hoya to ye tAdAo to snehavAtsalya rUpe heya ja che paNa vahevAramAM guNe AcaravA prati upekSA hoya che. ethI kharI rIte guNemAM tAdAmya ane deSamAM tATastha keLavavuM joIe. Aje bhautika sukha ane sabhyatAnA pravAhamAM bhUlI javAnI vAtone vAraMvAra yAda karAya che ane yAda karavAnI vAte visarAya che. tethI ja avadhAna (smRti-pravega) vaDe e yAda rAkhavuM jarUrI che. atyAranA vidvAna samudAya paNa pAyAnI A vAta samajI zakato nathI. bAkI kuTuMbamAM, jJAtimAM, saMpradAyamAM, saMskRtinAM bIje te paDyAM ja che. samAjavAda bhAratIya saMskRtinI rIte ucherala nathI. ene pAyA ane prerakabaLa sattAdhArA krAMti che, tethI samarthanIya nathI. komavAda sAre nathI paNa sAmyavAda enA karatAMye Utarate che kAraNa ke te mANasanI saMskRtimAM rahela dharmane ja cheda kare che." zrI. pUjAbhAI : "deza mATe chAvara karanAra gAMdhIyugamAM ghaNuM maLyA. paNa paMDita javAharalAlanuM tAdAo sAthe tATastha je dekhAya che te ajoDa che. naLakAMThAmAM Avela naLasarovaramAM kuMjaDIo IrAnamAM IMDA mUkIne Ave che jyAre pAchI cAreka mAsa phare tyAre temane levA sAmethI IMDAmAM thayelAM baccAM Ave che. maraghI sAthe rahI iMDAM seve che jyAre A dUra rahIne iMDAM seve che. je paMkhImAM paNa A guNa hoya te mAnavamAM kevA hovA joIe ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 thAna pAsenA eka gAmamAM koLI bhagata rahe. pelA bhagatane bAvIsa varSane yuvAna putra bALavidhavA mUkIne maryo ane bhagata bhajana karavA beThA. pUchavAthI temaNe kahyuM : "ghaNAye e paLe maryA haze! huM kone--kone uM? prabhunI mAyA! prabhu saMkele temAM navAI zI ?" AvA viralA tAdAo ane tATastha bane guNo sAdhe che. gAmaDAmAMthI saMskRtinA A guNe vadhAre maLaze. zrI baLavaMtabhAI : savAranA pUjya mahArAjazrIe kahyuM te yathArtha che. paNa narasiMha mahetAnI jema jJAti, saMpradAya, kuTuMba vageremAMthI krAMtino mArga sAthe saMbaMdhita rahIne javuM durlabha che zI, devajIbhAI: "eTale ja te AcaraNIya che. lakhamazIbhAI bhacAunAM prathama nAtanA AgevAna hatA; vacce temaNe pada choDyuM. Aje sAmethI leke ApavA AvyA. eTale saMbaMdha jALavavA ane krame krame krAMtine mAge bedhaDaka cAlyA javuM e ja tAdAtma ane tATastha addabhUta pariNAma che!" (tA. 30-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] anAyAsa-AyAsa kayAM ane kevI rIte? bhAratIya saMskRtinA ATha aMgenA avazeSo ane temane AjanA yugamAM upayoga e paikI traNa aMge aMge atyAra sudhI vicAra thaI cUkyA che. enuM evuM aMga anAyAsa-AyAsa che. e aMge sAmAnya rIte agAu vicAra thaze cheAje enI vizeSa upagitAnI daSTie vicAra karavAne che. anAyAsa-AyAsa parasparamAM virodhI zabda lAgatA hoIne vizeSa khulAse mAMgI le che. eTale prazna e thAya che ke kyAM AyAsa he joie? kayAM anAyAsa he joIe? keTalIka vakhata mANasa "kiMkartavyavimUDha" thaIne jyAM AyAsa karavAne heya tyAM anAyAsa- * (akarmayatA ke niSkriyatA) kare che ane jyAM anAyAsa karavAnuM hoya tyAM AyAsa kare che. AyAsa ane anAyAsa kayAM? arjuna zastrAstra sajIne yuddha karavA mATe rathamAM besIne raNakSetra pAse Ave che. tyAre zrI kRSNa enA rathanA sArathI hoya che. te vakhate arjuna zrI kRSNane kahe che : " jarA joI te lauM ke banne pakSamAM koNa-koNa mahArathI laDavA AvyA che?" mukhya senApati sazastra thaIne Ave ane sArathIne kahe teNe pharaja bajAvavI joIe. zrI kRSNa te pharaja bajAvI. arjuna kauravapakSa ane pAMDava pakSanA sainiko temaja svajananuM dazya joIne kahe che - A badhA bhAIbhAMDuo, guruo, vaDIlenI sAthe laDavuM mane gamatuM nathI. mane romAMca thAya che. mAruM zarIra dhruje che. huM te zastra choDIne A rathanI pAchaLa beTho. mAre laDAI laDavI nathI!" 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 have, ahIM ane anyAyanI sAme DaMkha rAkhyA vagara laDavuM joItuM hatuM; eTale AyAsa karavo joIto hato tyAM anAyAsa karyo. teNe ema karyuM kAraNa ke enI pAchaLa mehanuM tatva, vairAgyane AMcaLo oDhIne AvyuM hatuM. evI ja rIte jyAM anAyAsa joIe tyAM AyAsa kare e paNa barAbara nathI ! zAstramAM enA ghaNuM prasaMge che? chatAM eka dakhalo laIe. eka mANasa peTa bharavA baMdha kare che tyAM sudhI AyAsa barAbara che; paNa jenI pAse khAvAnuM puSkaLa che, saMpatti ghaNI che; chatAM nyAya-anyAya nahIM gaNIne anItithI vadhu dhana kamAvavA mATe AyAsa kare che te khoTo che. kAraNa ke ahIM anAyAsa joIto hato tyAM e AyAsa kare che. vadhu mUDI bhegI karavA ane bhaviSyanI ciMtA karIne je AyAsa thAya che te khoTo che. prArabdha ane niyativAdane keyaDa AmAMthI prArabdha ane niyativAdane koyaDa Ubho thAya che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM prabhuddha kAtyAyana, ajita kezakuMbalI vagere sAdhuo hatA. emAM mekhalIputra gozAlaka paNa hatA. e niyativAdane prarUpaka hato. "je thavAnuM hoya te thAya che, je banavAnuM hoya che te bane che. mArA prArabdhamAM je lakheluM che te thavAnuM ja. mATe puruSArtha kara nakAmo che." Avo tene mata hato. mokSane ke rAgadeSa dura karavAno paNa puruSArtha na karavuM joIe evuM tenA mata pramANe siddha thAya che. paNa bhagavAna mahAvIre sarvAgI samyaka daSTi tene ja kahyuM che je AtmavAdI, karmavAdI, loka (samaSTivAdI ane kriyAvAdI heya. evI ja rIte dareka kAryamAM temaNe pAMca kAraNa-samavAya mAnyAM che -(1) kALa, (2) svabhAva, (3) niyatti (4) karma ane (5) puruSArtha. mAtra ekalI niyati ke ekalA puruSArthathI paNa karma na thAya ! evI ja rIte gItAmAM dareka kArya thavA mATe pAMca kAraNo batAvyAM che :Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 adhiSThAna tathA kartA, karaNaM ca pRthaka vidham vividhAzca pRthaka ceSTA daivaM caivAtra paMcamam adhiSThAna=AdhAra sthaLa, kartAkArya karanAra, karaNa=kArya karavAmAM judAM judAM sAdhane, judI judI ceSTAo, kSetra kriyAo ane daiva-niyati A pAMca kAraNe sarva kAryonI siddhi mATe che. A anAyAsa AyAsamAM keTalIkavAra niyativAda ghusI jAya che. eTale jyAM AyAsa karavAnuM hoya che tyAM karAtuM nathI, ane jyAM anAyAsa karavAnuM hoya tyAM AyAsa karAya che. loko ekAMta niyativAdane upayoga potAnA svArtha mATe kare che. duHkhI ke garIbanI sevA karavA mATe akhADA thAya che; paNa peTa bharavAnuM hoya; pitAne sukhasagavaDa meLavavAnuM, dhana kamAvavAnuM hoya tyAM niyativAda lAvavAmAM Avato nathI. eTale A niyativAdanA nAmane anAyAsa beTo che. potAnI jAta mATe, svArtha mATe prArabdha vAparavAmAM Ave te kaMI vAMdhe Ave nahIM; paNa anyane madadarUpa thavAnuM hoya tyAM purUSArthanA badale prArabdha vAparave e barAbara nathI. evI ja rIte jyAM pitAnA zarIrane (AtmAne nahIM) savAla Ave tyAre svabhAvamAM ramaNa karavAnI vAtane neve mUkavI ane bIjA AtmAonI ke zarIyukta AtmAone sukha saMtoSa ApavAmAM nimitta banavAnI vAta Ave tyAM tene parabhAva kahIne tarachoDI devI; e paNa khoTo AtmavAda che. svabhAvane sAce artha AkhA vizvanA AbhAomAM ramaNa kare e che; kAraNa potAnA AtmAne AkhA vizvanA cetanya sAthe saMbaMdha joDAyelo che. mAtra jyAM AyAsa kare hoya tyAM rAgadveSa dUra karIne kara, vizvahitathI prerAine karavo. e anAyAsa AyAsa che. AyAsanA nAme anAdhikAra ceSTA : keTalIkavAra mANasa AyAsanA nAme anAdhikAra ceSTA karato hoya che. e khoTa AyAsa che. temaja keTalIka vAra jyAM mANasane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikAra hoya tyAM ceSTA karatA nathI, eTale ke nipurUSArthI thaI jAya che. A adhikAra-aceSTA paNa beTa anAyAsa che. dAkhalA tarIke eka mANasa rastAmAM cAlyA jAya che. tyAM be jaNane laDatA jue che. te bannenI vacce paDe che tyAM sudhI vadhe nathI, paNa pachI bannemAMthI ekanI vAta pakaDI le che ane bharAI paDe che ke tame Ama bolyA ja zA mATe? AthI karIne pelo jhaghaDo pato nathI. vaLI eka no jhaghaDo Ubho thaI jAya che. A anAdhikAra-ceSTA thaI. evuM ja ghaNIvAra jovAmAM Ave che ke eka mANasa bIjAne Takora karyA kare che ane te paNa ugrapaNe. tene koI sAcI vAta batAve to paNa te svIkAravA taiyAra thato nathI; A paNa anAdhikAra ceSTA che. enuM pariNAma niSphaLatAmAM Ave che ane pUrvagraha baMdhAI jAya che. bIjA sAtheno saMbaMdha paNa bagaDI jAya che. ghaNIvAra jenu kAma hoya tenA badale loko jAte karavA bese che. jemake koi bahenanuM kAma hoya paNa bhAI doDhaDAhyo thAya ane vyavasthA jALavavAne badale bagADI nAkhe che. A paNa anAdhikAra ceSTA che. evI ja rIte sAdhune pALavAnA niyama athavA sAdhu maryAdAnI vAta gRhastha pakaDIne cAle che. kaI bhAI bhagatane DeLa karIne kahe ke A saMsAra miyA che, emAM koI koinuM nathI, sagAvahAlAM sahu svAthI che. Ama kahIne niSyi banIne besI jAya, pitAnuM kartavya choDI de ane jyAM khAvAnuM ke paTelAI karavAno prasaMga paDe tyAM huM gharane vaDIla chuM" kahIne DahApaNa DALe e paNa anAdhikAra ceSTA che. anAyAsa ke adhikAra aSTAH evI ja vAto adhikAra-aSTAnI che. sAdhusaMtane loko pratiSThA Ape che, vaMdanA kare che; temane khAna-pAna mAna-pAna vagere samAja Ape che, kAraNa ke teo vizvakuTuMbI banyA che. gharabAra choDIne vizvAtmAone vicAra kare che paNa potAnI javAbadArI pramANe ceSTA karatA nathI. te te adhikAra aSTA che. loko jANe che ke sAdhuone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. kahevAne haka che; eTale ja "ge liMgapaya"--limane (ve) lekamAM oLakhavAnuM sAdhana gaNavAmAM AvyuM che. tema ja e paNa jovAmAM Ave che ke sAdhuonA kahevAnI asara paNa paDe che. te chatAMya samAjamAM aniSTo pesI gayAM hoya tyAM tene dUra karavAnuM kAma amAruM nathI; ema prANI mAtranA pIhara ane mAbApanuM birUda dharAvanAra sAdhue kahe to te adhikAra-aceSTA ja gaNAze. bhagavAna mahAvIre eTalA mATe ja gautama svAmIne kahyuM - samaya goyama ! mA pamAyae. tamArI javAbadArI bajAvavAmAM kSaNa mAtrane pramAda na kare ! jyAM bagADa thAya, tyAM sudhAravAnuM, jyAM anubaMdha bagaDe tyAM tene sudhAravAnuM; tema ja raste bhaTakatA, saMsAramAM AthaDatA jIvane mese pahoMcADavAnuM kAma sAdhuonuM che. evA samaye kevaLa ema kahevuM ke : "amArUM te kAma upadeza ApavAnuM che." to te adhikAra hovA chatAM akarmayatA (adhikAra aceSTA) gaNAze. bhagavAna mahAvIre saMyama lIdhA, Thera Thera, pharyA te zA mATe? temaNe ema na kahyuM ke jagatanuM thAya te thavA de ! tyAre temanA ja anuyAyI sAdhue pitAne e adhikAra kevaLa upadeza ApavAmAM vaTalAvI nAkhe to adhikAra-aceSTA ja gaNAze. zrI saMta vinebAjI saMsthAmAM (saMgaThana racavAmAM) mAnatA thayA che; guNavALI saMsthAne rAkhavI, paNa ghaDatara karavAnuM kAma mArUM nathI; te samAja ja karaze ane tethI paristhiti parivartana pedA thaze, ema mAne che. paNa te ghaDatara vagara kaI rIte thaze? A te vidurajInI jema adhikAra ane javAbadArIthI bhAgavAnuM che ane tene adhikAraakhA gaNavI paDaze. ghaNA loko vivekabuddhi hevA chatAM viveka vAparatA nathI ane badhAne sarakhA mAne che. badhI saMsthAo, vyaktione sarakhA mAnavA ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 kahevA e barAbara nathI. vaidika dharmamAM yoganI bhUmikA rAkhavAmAM AvI che. jaina dharmamAM sAdhanAnA 14 guNasthAnaka kahyAM che. caitanyanI draSTie ekatva hovA chatAM vahevAranI daSTie alagatA che ja, chatAM badhAne avivekathI ekasarakhA kahevA; ke judA judA gaNAvavAnI mAthAkuTamAM na paDavuM, e paNa adhikAra-acaNa che. adhikArI puruSa ke saMta kadi javAbadArIthI bhAge nahIM. mahAtmA gAMdhIjI rAjakAraNanA gaMdavADathI bhAgyA nahIM. temaNe spaSTa kahyuM jyAM gaMdavADa vadhAre tyAM ja saphAI karanAranuM kAma hoya che. AdhyAtmika puruSa sivAya koNa tyAM saphAI karaze?" evI ja rIte samAjazuddhinuM kArya sAdhuonuM che. je teo e na kare te pachI lokasevakoe karavAnuM rahyuM, lokasevako paNa na kare te janasaMgaThane e karavuM joIe. ane te paNa na kare te rAjyasaMgaThane karavuM rahyuM. samAja zuddhinuM kArya zarUAtanA traNa cUkyA tethI rAjaya upara AvI paDyuM. sAdhuo bedarakAra rahyA. temaNe ene saMsAranuM kArya mAnI lIdhuM. lokasevako-brAhmaNoe pitAnuM kArya loTa mAgavAnuM, AzIrvAda ApavAnuM ke lagna jevA prasagamAM macAra karIne paisA bhegA karavAnuM mAnyuM. eTale koI zuddhinuM kAma na karI zakayuM. tyAre, gAMdhIjIe navA brAhmaNo pedA karyA. prAyogisaMdha paNa navAyuganA brAhmaNo-lekasevakonI saMsthA che. kSatriya saMsthAsamI koMgresa upara prajAnA naitika saMgaThane UbhAM karIne temanAM vaDe aMkuza rAkhavAnuM kAma A navA brAhmaNe racanAtmaka kAryakaranuM che. gAMdhIjIne navA pAhANe, navA RSi ane navA vaizya (lokasaMgane) UbhA karavA paDayAM, tenuM kAraNa tapAsatAM jaNAze ke sAdhu-sanyAsIo, brAhaNe, kSatrio ane mahAjane save pitAnuM kartavya-adhikAra cUkI gayA hatA. eTale ke adhikAra-aceSTA karavA lAgyA. Ama adhikAra-aceSTAthI ghaNuM kAma vadhI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 ghaNA loko kAma vadhI jAya eTale have amAruM gajuM nathI ema kahIne paNa pITha pherave che. pariNAme lokazAhIne vikasAvanAra grAma paMcAyatamAM dAMData pesI jatAM hoya che. je lokasevakoe rAjakAraNamAM pravezatAM azuddha tane kyAM heta gAMdhIjIne AkhuM jIvana tenI pAchaLa na khapAvavuM paData. zrI. mATaliyAe kahyuM tema svarAjya pahelAM gAMdhIjIe aneka susaMgaThane UmAM karyA ane tenuM ghaDatara temaja samAjanA aneka aniSTone rokavAnuM kAma karyuM. razkinanA sarvodaya vicArane gAMdhIjIe ghaDatara ApyuM ane vinobAjIe tene vega Ape. paNa navI saMsthA UbhI na karI ane jUnI saMsthAonuM samavAyIkaraNa karyuM. tethI samAja ane rAjyanuM ghaDatara karavA mATe AyAsa karavAnI je javAbadArI hatI temAM vinobAjInI adhikAra-aceSTA rahI. sarvodayane ghaDatara ApavAnuM kArya je sarvodaya sevako nahIM le te divase divase samAja ane rAjyamAM aniSTo phAlatAM-kUlatAM jaze. pachI ekI sAthe temane aTakAvavAM mArI thaI paDaze. eTale anAyAsa-AyAsamAM jema prArabdha ke niyati viSe jAgRti rAkhavAnI jarUra che temaja anAdhikAra ceSTA ke adhikAra aceSTA aMge paNa eTalI ja jAgRti rAkhavAnI jarUra che. vilaMbakArI nIti ke dIrghasUtratA : anAyAsa-AyAsane artha nahIM samajIne ghaNA loko vilaMbakArI nIti-dIdhasUtratA apanAve che. teo ema mAne che ke haju samaya pAkya nathI, loko haju taiyAra thayA nathI, ke amuka loko Ave pachI AmAM paDIe." teo samayasara pahoMcIne kArya nathI karatA, temaja bIjA moTA kAryakramanA bahAne beThA rahe che. jemake hullaDa thayuM, mArAmArI thaI tyAre zAMti sthApavA nahIM jAya, paNa bIjAnI TIkA karIne kaheze ke bIjo kAryakrama Avaze tyAre jaLyuM. te e anAyAsa choTe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmA gAMdhIjI je emaja vicAratA ke haju samaya pAkayA nathI. loko taiyAra thayA nathI. mATe rAha jouM, to teo je bhagIratha kArya karI zakyA te na karI zakata. teo to haMmeza mATe AgaLane kAryakrama vicAratA. jyAre deza svAtaMtratAne AnaMda lUMTato hato tyAre teo zAMti sthApavA noAkhalI javA upaDayA. je bApue ema vicAryuM hatuM ke AvA hullaDa to thayA kare che ane ApameLe zAMta paDe che huM na jAuM te kAMI vAMdhe nahi. te tenuM zuM pariNAma Avata? eTale ja karavA gya kArya tarata ja karavuM joIe-te mATe vilaMbakArI nIti na apanAvavI joIe. rANA pratApa ane zaktisiMha bane zastra vaDe ekabIjA upara malo karavAnI aNu upara hatA ke purohite balidAna ApI bannene tema karatAM rokyA. je tyAM thoDo vilaMba thayo hota te DIvAramAM te mevADanA bhAgyane palaTa thaI jAta ! evuM ja AjanA navA brAhmaNe--lokasevako mATe che. temaNe navI kSatriya-saMsthA kegresane ThekANe lAvavA mATe samayasara balidAna ApavAnI taiyArI rAkhavI paDaze. " age ane brAhmaNaH"e kahyuM che te kevaLa lADavA khAvA mATe nahIM, paNa balidAna mATe temane AgaLa rahevAnuM che ! je tyAM teo pAchaLa rahyA che temaNe vilaMbakArI nIti apanAvI te loke temane mAnaze nahIM. eka nItikAre kahyuM che - kSipramakriya mANasya kAlaH pibati tadrasam eTale ke je kArya samayasara na thAya te kALa tene rasa cUsI le che. loDhuM tapeluM hoya te vakhate je ghana vaDe TIpavAmAM na Ave te ThaMDuM thayA pachI je ghATa Apavo hoya te na ApI zakAya. bhagavAna mahAvIrane jyAre koi sAdhaka sArA kArya mATe pUcho tyAre teo kahetA :- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ rama mA paribaMdhaM kareha / - jarAye DhIla nA kare ! A vAta ghaNuM UMDA ciMtana pachI kahevAi che eTale dIrdha sUtratA, sukArya ke javAbadArInA kAryamAM jarAye pAlave ema nathI. akALe anAyAsanuM vidhAna: ghaNI vAra loko akALe anAyAsanuM vidhAna kare che. tenI avejImAM bIjI vastu mUkatA nathI te paNa beTe anAyAsa che. dA. ta. saMta vinobAjIe zastra uThAvI levAnI agara te zastra sanyAsanuM bhArata mATe vidhAna karyuM. paNa tenI avejImAM bIjI prakriyA nathI mUkI. enAthI udhuM pariNAma AvavA saMbhava che.* samAjane ghaDatara ApyA vinA mAtra tene A na kare, tema na karo ema kahyA karIe te pitAnI vAta upara lekonI zraddhA jAme nahIM ane loko nIrbhara banI jAya che. A anAyAsanAM viparIta pariNAme Avaze. jemaNe AkhA vizvanI agara te samAja athavA kuTuMbanI javAbadArI lIdhI che, temaNe ATalI jAgRti rAkhavI joIze. jyAM tAdAo sAthe tATastha hoya tyAM anAyAsa ane jyAM tApUrvaka tAdAmya hoya tyAM AyAsa, ema baMnenI goThavaNa karavI joIe. siMha koI paNa sAhasa karavA mATe Darato nathI. paNa te cAlate -pAchaLa jue che te zA mATe? mArA kAryathIcAlavAthI pAchaLa garabaDa to nahIM thaI hoya ne ! DagaluM kacAza pUrvaka te nathI bharyuM ne? e jovA mATe. evI ja rIte siMhasamA krAMtikArI puruSa paNa puruSArtha karyA pachI tenuM siMhAvakana kare che ke mAre A puruSArtha samAjane pacI game ke nahIM? pacI gayo hoya to puruSArtha e che karavAne che A vastu hamaNAM cInanA bhArata uparanA zAkamaNa vakhate vadhAre spaSTa rIte samajI zakAI che ke vagara zame bhArata mATe ApaghAta samAna AtmasamarpaNa karavuM paData - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 rahe che, nahIM pacce hoya te puruSArtha vadhAre karavAne heya che; ema samajavuM. Agraha - anAgrahane viveka: have eka be mudA rahe che. eka te eke anAyAsa - AyAsamAM kayAM Agraha-satyAgraha ane kyAM anAgraha rAkhe? sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke jyAM Agraha pakaDavAne heya tyAM Agraha pakaDe; cheDavAne hoya tyAM choDe e ja Agraha - anAgraha viveka che. gAMdhIjInA jIvanane prasaMga laIe. temaNe koMgresane amuka maryAdAmAM gatizIlatA ApI; susaMgaThita karI tema ja tenI zuddhi-puSTi karI. paNa jyAre satya-ahiMsAne dAkhala karI zake tevI enI sthiti na rahI; tyAre vicAryuM ke mAre taTastha thavuM joIe. mArI maryAdA ahIM pUrI thAya che. A tATarazya temaNe koMgresanI sadasyatA choDIne sthApyuM paNa anubaMdha te chevaTa lagI TakAvI rAkhe. te vakhate kRpalAnI ane zaMkararAva deve kahyuM: "bApu! ame paNa tamArI pAchaLa koMgresa choDIne cAlyA AvIe." bApue kahyuM : "nahIM, tame paNa AmAM ja rahe ! tamane koMgresa choDavAnI jarUra nathI." paNa, bApunI A vAta temanA gaLe UtarI nahIM. pariNAme kRpalAnIjIe koMgresathI ja pakSa racyo, tema ja zaMkararAva deve BgresathI alaga thaIne saMyukta mahArASTra samiti racI. muMbaI mahArASTramAM rahe ke gujarAtamAM jAya emAM jhAjho phera na paData; paNa prAMtavAdathI prerAI saMkIrNa rAjakIya svArthamAM phasAyA. jo ke, pAchaLathI temane pastAvo thayo ane e samitithI chUTA thaIne prAyazcita paNa AiIdhuM. A mATe Agraha hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 mahAtmA gAMdhIjI Agraha-anAgrahanI bhUmikA samajatA hatA. teo Agraha pakaDavAne hoya tyAM Agraha rAkhatA ane jyAM anAgrahanI jarUra rahetI tyAM pachI jatuM karatAM. Agraha pakaDayA pachI cheka kaThaNa che. paNa gAMdhIjI tene yogya lAgatAM choDI paNa zakatA e temanI vizeSatA hatI. hiMdustAna-pAkistAna e be bhAgalA mATe gAMdhIjI khilApha hatA. paNa pachI joyuM ke A ekaja bhAgalAthI pataze, nahIMtara zIkha lokonA zIkhIstAna; rajavADAono rAjasthAna, DaoN. AMbeDakarane dalita-sthAna vagere bhAgalA vadhatA jatA hatA. eTale gAMdhIjIe akhaMDa-hiMdanI vAta paDatI mUkI. temaNe vicAryuM ke hamaNuM majUra sarakAra che te ApaNA pakSamAM che, je AvA samaye svarAjya nahIM svIkArIe te pAMca varSa pachI rUDhicusta sarakAra AvatAM kadAca svarAjya vadhu laMbAI jAya ! Avo temane Agraha - anAgrahane viveka hato je temane AyAsa- anAyAsa aMge paNa jAgRta rAkhate. bhAratanI AMtararASTrIya rAjanIti che "taTastha rahevAnI. eTale te maryAdA pUrvaka DagaluM bhare che. goA mATe bhArate khUba ja dhIraja dharI. keralamAM koMgrese joyuM ke tyAM sAmyavAdIonuM jora nahIM khALIe to cepa vadhato jaze. eTale eka vakhata te komavAdathI hAtha milAvyA paNa pAchaLathI bhUla samajAtAM hAtha haTAvyA. have A bhUla sUcavavAne adhikAra kone ? e paNa vicAraNaya muddo che. vizva vAtsalya prAyogika saMdhanI maryAdA hatI ke te anAdhikAra - ceSTA na kare ! paNa, jyAre 1956 mAM koMgresa upara Aphata AvI tyAre koMgresane sAtha ApavA mATe grAmaTUkaDIone prAyogika saMdhe Adeza ApyuM. bIjI bAju gaNotadhArA zuddhiprayogamAM premapUrvaka kheDUta maMDaLa dvArA ahiMsaka pratikAra paNa karyo. meTuM hullaDa thavAnuM hatuM tyAre zAMti sainika tarIke prAyogika saMdhe naitika pharaja bajAvI hatI. A Agraha - anAgrahane viveka hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 purUSArthamAM purUSArtha nahIM evI ja rIte eka muddo che. purUSArthamAM purUSArtha na thavuM joIe. talamAMthI tela kADhavuM e te purUSArtha che paNa retImAMthI tela kADhavA mATe puruSArtha karavA e purUSa- anartha gaNAze. Aje bhautika vijJAna deTa mUkI rahyuM che. raziyA ane amerikA AkAzamAM UMce javA mathI rahyA che ! zA mATe? zuM ahIMyA vasati vadhI gaI che ane pRthvI TuMkI paDe che? te mAnavane tyAM vasAvavA mATe prayatna kare che ? teo kaheze ke ame zAMti mATe prayatna karI rahyA chIe; paNa zAMti mATe zuM AkAzamAM uDavAnI hariphAI karavI jarUrI che? tene javAba e maLaze ke jenI pAse vaijJAnika zakti ane bhayaMkara zatre vadhAre haze tenAthI DarIne bIjA deze azAMti nahIM macAve ! A mAnyatA khoTI che. A badhA vaijJAnika prayoga vaDe zAMtine purUSArtha e kharekhara purUSArtha ja che. enAthI mAnavanuM hita sadhAtuM nathI; zAMti AvatI nathI. Aje purUSArtha karavo hoya te rAjanaitika upara aMkuza lAvavavAne karavAno che. te mATe paMDitajI purUSArtha karI rahyA che. paNa jemanA upara vadhAre javAbadArI che evA sAdhuo ane leka sevako A dizAmAM niSkriya banI gayA che ane sAMpradAyikatAnA khaMDana-maMDanamAM paDI sAMpradAyikatA vadhAravAne purUSArtha (?)-purUSArtha karI rahyA che. A khoTa AyAsa che ane zAMti mATe niSkiya beThA rahevuM, e kheTe anAyAsa che; ane sAcI dizAmAM hoya te ja sAce anAyAsa-AyAsa thaI zake ! TuMkamAM anAyAsanA avasare AyAsa na thavo joIe, temaja AyAsanA avasare anAyAsa na thavo joIe, eja anAyAsa- AyAsanuM rahasya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2w carcA-vicAraNa zrI devajIbhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "eka arthamAM anAyAsane udaya-nikAcita karmanA arthamAM karma laIe to AyAsa eTale udIraNuM karIne bhogavavuM evo artha jaina paribhASA pramANe ghaTAvAya. vAlmikInA AzramamAM sItAjI AvyA ke karva ne zakuMtalA maLI e anAyAsa kahevAya. paNa pachI te bannee temanA pAlana mATe AyAsa ja karyo gaNAya. jayAre saMkaTa Ave tyAre tene anAyAsa gaNI hasatAM hasatAM sahI levuM temaja pralobhanethI kheMcavuM ke aMjAvuM nahIM e anAyAsa-AyAsanI tAlIma che. koIpaNa vyakti, samUha ke saMsthA duSita hoya te temAM ApaNe paNa bhAgIdAra chIe, ema gaNI samajadAre javAbadArI uThAvavA sadAya tatpara rahevuM. e che anAyAsaAyasanuM rahasya ! zrI. pujAbhAi : "pAlaNapurane zuddhi-prayoga AvI paDyo te anAyAsa-AyAsa gaNAya. paNa viramagAmane janapresane prazna kadAca te anAyAsa-AyAsa nahIM gaNAya; paNa prayatnapUrvaka lIdhelo gaNuya. eTale amUka hada lagI jaI pachI ene cheDI dIdho. eTale mArA namra mate have anAyAsa-AyAsa gaNAya. thoDuM saMsthAne sahevAnuM AvyuM paNa pU. mahArAjazrI Icche che tema utpAdakonA hAthamAM rUpAMtaranI prakriyA Avaze kharI. paraMtu atyAre e laMbAyuM heta te anAyAsa-AyAsanA badale mAtra AyAsa ja gaNata. eTale lIdhuM; zakya teTaluM jALavyuM ane pachI lAMbu na kheMcatAM cheDI dIdhuM e badhuM maLIne, saravALe anAyAsa-AyAsane tALe maLI raheze. zrI devajIbhAI : " savAranA pravacanamAM anAdhikAra ceSTA na karavI tema ja adhikAra hoya tyAM mUgA na rahevuM (adhikAraceSTA na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 karavI) e muddo jotAM samAja parivartananI mukhya javAbadArI sAdhu varganI che. gAmaDAMmAM dAMDatAe tathA samAjamAM paisAdAra varge kajo jamAvI dIdhuM che tyAre vilaMbakArI nIti jarA paNa icchanIya nathI. AvA vilaMbanuM duSpariNAma lAMbA kALa sudhI dharmane sahevuM paDe che. eTale mevuM thayuM tyAMthI cetavuM joIe. zro. suMdaralAla : "bhAratamAM AyAsa te thayA ja che ne thAya che; paNa anAyAsanI dRSTi sAme rAkhIne thAya che. AthI ja bhAratanA lokoe sAmA mANasanA doSo joyA nathI paNa antaHstalamAM paDela guNo ja saMgharIne doSIonA deza- nivAraNa mATe akhaMDa puruSArtha karyo che; paNa DaMkha rAkhyo nathI. anAyAsa-AyAsamAM avirata puruSArtha karavAno prayAsa hovA chatAM phaLanI jhaMkhanA rahetI nathI, kAraNa ke vAvavAnuM phaLa nizcita ja che. eTale sAvadhAna eTalA mATe ja rahevAnuM ke mULa kartavyane cUkI na javAya; dharmatatva bhUlAya nahIM ane samaya Ave sarvasva hemIne paNa kArya pAra pADI zakAya! zrI. caMcaLabena : anAyAsa-AyAsanuM rahasya e che ke kAryo badhAM kuzaLatAthI karavAM ane chatAM cepa na lAge tenI sAvadhAnI rAkhavI; aniSTonA pratikAramAM prathama AyAsa-puruSArthanI pahela sAvadhAnIpUrvaka, javAbadArInA sakriya bhAna sahita karavI ane pariNAma pratye udAra rahevuM. e ja rIte AjIvikAnI bAbatamAM dharma jALavIne ja pravRtti karavI ane dhAryuM phaLa na maLe te ye nirAza na thavuM? (tA. 6-11-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ [17] bhAratIya saMskRtinA cAra guNanuM saMkalana bhAratIya saMskRtine mudde; tenAM pAsAMonI chaNAvaTa temaja pAsAMonI upayogitA aMge vistArathI vicAra thaI cUkyA che. atre chellAM cAra pAsAMo :-(1) mAtapujA, (2) zIla-niSThA, (3) satya ane (4) pramANika javana vahevAra e cAra guNo upara vadhAre vicAra karavAno che ke A cAreya guNone vizvamAM phelAvavA hoya te kayA baLo dvArA Ama karI zakIzuM ? Aje cemerathI bhAratIya saMskRti upara AkramaNa thaI rahyuM che, bhAratamAM paNa enI sAme virodhI baLe UbhA thayA che te temane zI rIte khALavA; e muzkelI che; chatAM nirAza thavAnI jarUra nathI. ApaNI pAse haju sArAM baLe paDayAM che. te che gAmaDAM, pachAtavarga ane nArIjAti. e traNa paribaLo cheja. pazcimamAM paNa evAM baLa vyakitagata rIte paDyAM che. mAtapujA : sarva prathama bhAta pUjAne muddo pahelAM chaNIe. amerikAthI misa sleDa nAmanA eka bahena gAMdhIjI pAse AvyA. pachI dhIme dhIme temane vikAsa thayo. jo ke gAMdhIjI temanA vaDe je kAryo karAvavA mAMgatA hatA tenuM saMkalana barAbara thayuM na hatuM. aMte e bAIe himAcala pradezamAM "pazu leka" nAmanI saMsthA UbhI karI. kAraNa ke temanI rUci mUgAM javAnI sevA karavA tarapha hatI. pAchaLathI e saMsthA barAbara na cAlatAM temaNe ene sarakArane soMpI. ahIM emanA jIvana aMge UMDA UtarIne vicAra karavAne che amerikAthI e bAI gAMdhIjInA tattvanA kAraNe kheMcAIne AvI hatI te hatuM prema tatva. khristI dharmamAM prema ane sevA be tattvo upara khUbaja bhAra mUkavAmAM Avyo che, paNa te pitAnA anuyAyIo ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 saMpradAyantara karAvavA sudhI sImita che. tyAre gAMdhIjIno prema niHsvArtha ane asIma hato. te mATe temaNe saMyamane pAyo majabUta rAkhe hatA ane ahiMsAnA sAmudAyika prayoga vaDe tene vyApaka karavA prayatna karyo hato. eTale misa sleDa gAMdhIjInA asIma premane apanAvavA bhArata AvyA. gAMdhIjInI salAhathI temaNe pitAnuM bhAratIya nAma mIrAMbahena" dhAraNa karyuM. gAMdhIjIe temane kahyuM ke tamArA dezanI ane ahIMnI saMskRti vacce tamAre tALo meLavavo paDaze ane strI-kAryakartA tarIke tamAre saMyamanI vadhAre pratIti ApavI paDaze. temanA vALa paNa temaNe utarAvyA. mIrAMbAI khAdIne joDe kharabacaDo pizAka ane sADI paheravA lAgyAM. temanuM paDachaMda temaja komaLa zarIra vagere jotAM, temaNe gAMdhIjInA pUraka tarIke kAma karyuM. e bAInI je mAhitI maLI che te uparathI vicAratAM mane lAge che ke e bahene bahu moTo tyAga karyo che. eka arthamAM to A vAta navIja lAge che. kyAM amerikAnI chUTa-chATa ane svataMtra vyaktitvamAM ucharelI e bAI ane kayAM A saMyamanAM pAThane svIkAra! A uparathI ApaNane AzA baMdhAya che kharI ke vizvamAMthI veravikhera paDelAM AvAM nArI ratna maLI zakaze kharAM. prAthAtya jagatamAM bhautika-35 sauMdarya pUjya ane prasAdhananuM mahatva vadhAre che tyAre e bAI gAMdhIjI pAse AvIne bhautika tane paDakArI zake che e vadhAre Azcaya janaka lAge che. e banne saMskRtione meLa ja kayAMthI hoya? gAMdhIjI AgAkhAna mahelamAM najarakeda hatA te vakhatanI temanI DAyarInuM emanuM lakhANa che ke - "huM gAMdhIjI pAsethI AvI tyArathI mAre (no) janma thayo! eka amerikana bahenane bhAratanI saMskRtimAM ogaLI jaIne ATalI hada sudhI tyAga kare e ApaNane preraNA Ape che. ane lAge che ke e baLane bhArate khAvuM joItuM na hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 meM vizva vAtsalyamAM keTalAM varSo pahelAM eka lekha lakhyo hate. jemAM rASTrIya ekatA mATe pAMca nAme sUcavyAM hatAM (1) paMDitajI, (2) vinobAjI, (3) DaoN. rAdhAkRSNana, (4) rAjagopAlAcArI ane (5) mIrAMbahena. bhAva e hatuM ke A pAMce jaNa bhegA maLIne pahelAM rASTrIya ekya mATe eka vicAra upara Ave ane pachI pitatAnA vicAra sUcita kare. emAM mIrAMbahenanuM nAma eTalA mATe sUcavyuM hatuM ke temanA upara bhAratIya saMskRtinI pUrI chApa hatI ane AMtararASTrIya kSetramAM temanA vicAronuM vajana che. uparAMta A pAMce jaNa rASTrIya ekatAnuM kAma karI zake tevA samartha che. paNa, evuM kaMI thayuM nahIM. Aje e zakita vera-vikhera thaine alaga-alaga kAma karatI haze. paNa, je temanuM saMkalana thAta to judA judA racanAtmaka baLa saMkalita thaIne dezane navI rivaNuM ApI zakata. eka jamanAbAI "ogastA glAnAra "ne dAkhalo paNa Ape yogya gaNAze. mULa yuropanA paNa ghaNuM vakhatathI jarmanImAM rahe che. ahIMthI eka bhAI gayA tyAre temanI sAthe paricaya thayo. bahenanA pati laDAImAM gujarI gayA ane pote pharI paNa zake chatAM temaNe svecchAe brahmacarya pALavAnuM nakkI karyuM. pelA bhAIne kAraNe te bAI ravizaMkara mahArAja, kedAranAthajI, mane temaja vinebAjI va.ne oLakhatI thaI. teNe ravizaMkara mahArAjane upAsya mAnyA. te bhAIe pelI bAIne mAro temaja ravizaMkara mahArAjane phaTa Apyo ane kahyuM ke "tene jALavajo ! tamArI zahA Dage te tene jaLamAM padharAvaje paNa tenuM apamAna na karazo!" e bAI ogastA gyAnAre tyAMthI patravahevAra karyo ke mAre A badhAnA darzana karavAM che. te nimitte te bhAratamAM AvI. keTaloka vArtAlApa za. te uparathI mane lAgyuM ke bAIbahuja jijJAsu che; chatAM vyakitagata sAdhanAnA vicAravALA lAgyA. saMsthAmAM paDavAthI de pesI jAya che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. evI dalIla karI. tyAre meM kahyuM: "samAjanuM ghaDatara karavuM hoya te saMsthAmAM paDyA sivAya chUTako nathI ! Ama to gRhasthajIvana paNa eka saMsthA che. pati-patnI milanamAM malinatAnAM jokhame che, chatAM tevAM milanathI je sarjana thAya che te keTaluM vipula che? A vAtano inkAra karyo; cAlaze nahIM." te AvAM chUTAM chavAyAM nArI rane ghaNAM paDyAM che, te amerikA, yuropa, jarmanI ke game tyAMnA hoI zake. sisTara niveditA, enIbeseMTa, temaja araviMdAzramanA pheMcabAI mAtAjInAM udAharaNa ApI zakAya che. hamaNuM eka svIDiza daMpatti bhAratamAM AvyA. temaNe icchA rAkhI ke amAre hiMdI bALako dattaka levAM che. temaNe amadAvAdanA mahIpatarAma-rUparAma-anAthAzramamAMthI eka bALaka ane eka bALakIne dattaka tarIke lIdhAM. A uparathI khyAla AvI zakaze ke bahAranA dezamAM hiMda viSe ghaNeja UMce khyAla che. paMDita naherUnA pitAnAM vyaktitvanA kAraNe; gAMdhIjInA ghaDatarane laIne temaja koMgresanA kAraNe jema bhAratanuM mahatva che, tema bhAratIya saMskRtinuM paNa pitAnuM mahatva che. bhAratanAM taTastha ane sakriya rAjakAraNane laIne AMtararASTrIya kSetramAM tenI khyAti vadhI che. Aje jagatanI nArIo ane kuTuMba bhAratane khUba cAhe che enuM kAraNa e che ke bhAratanuM ghaDatara kaMIka judI rIte thayuM che. emAM nArIpUjA, (mAtapUjA) zIlaniSThA, satya ane pramANika jIvana vahevAranA guNe vaNAyelA che. zuM pramANitA bhAratamAM ochI che? sthULa daSTie jotAM koI e prazna karaze ke bhAratamAM A guNo ochAM dekhAya che. pramANikatAne guNa jApAnamAM ane yuropamAM vadhAre dekhAya che. IMglAMDamAM peparavALo eka ThekANe Dhagalo karIne cAlyo jAya che. loke peparo (samAcArapatro) kharIdI le che ane tenA paisA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 pAsenA kesa basamAM nAkhatA jAya che. evI ja rIte ghaNI dukAnomAM dukAnadAra hato nathI paNa gharAka mAlanA dAmanI sUcI pramANe paisA nAkhI mAla laIne jAya che. AvI pramANikatAne prayoga kadAca bhAratamAM hAlanA tabakake saphaLa nahIM thAya ! tyAre prazna e thaze ke pramANikatA bhAratamAM vadhe che ke jApAna va. dezamAM? ene javAba che ke keTalIka vakhata saMyogavazAt keTalAka deze pramANikatAne jIvanamAM apanAve che, paNa te sthAyIrUpe rahetI nathI. koI navo mANasa bahArathI Avyo hoya te DAhyADamarA thaIne besI jAya paNa pAchaLathI jIvana vahevAramAM kajiyAkaMkAsa karatA hoya che te samajavuM joIe ke paristhiti vaza evo sAro vahevAra dekhADe che. jApAnamAM rASTranA mATe prajA sarvasva karavA taiyAra thatI hoya che. pramANiktA rASTra mATe mAne che tema tyAMnI strIe zIlane bhegA rASTra mATe Ape che. A paraspara visaMvAdI vastuo dekhAya che. eno artha e thaye ke pramANikatA ane zIlane tyAga ane rASTrIyatAne poSavA mATe che. jIvanamAM guNa keLavavA mATe nathI. eka divasa takalAdI banela jApAna deza Aje unnata thaye paNa Aje tyAM strInA cAritryanI kazI kIMmata rahI nathI. jyAM nArInA cAritryanuM mUlyAMkana na thAya, to e rASTra kaI rIte susaMskRta kahI zakAya ? cAritrya ane zIlaniSThA abhinna aMge koIpaNa deza ke jAtine vikAsa tenA nAgarikonA cAritrya uparathI thAya che. cAritryamAM zIla-niSThA hovI Avazyaka che. te vagara cAritryanuM mUlyAMkana adhurUM thaze. jyAM sudhI nArI jAti mATe zIla-niSThA Avazyaka na gaNAya tyAM sudhI saMsAranuM nirmANa karanArI e mAta jAti pAsethI bhaviSyanA nAgarikomAM saMskAra reDavAnI AzA rAkhIe; e vadhAre paDatI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra1ra pAzcAtya dezomAM temaja cInajApAnamAM rASTranA nAme zIla hemavAne pracAra che. laDAIne samayamAM sainike yudhdha jatA hoya temanA zArirIka manoraMjana mATe briTana-phAMsa-jarmanI amerikA vagere dezoe strIone chUTa ApI. pariNAme Aje te dezamAM kaumAryavratanuM kerI mahatva nathI, eTaluM ja nahIM, naitika jIvanathI e rASTro strI svataMtratAnA nAme vimukha thatAM jaI rahyAM che. briTana ane amerikA temaja yuropamAM Aje e koyaDe jaTila banate jaI rahyo che ane tenAM je mAThAM pariNAma bhogavavA paDe te tyAM bhagavAI rahyAM che. kuTuMbajIvana chinna-bhinna thaI rahyuM che, mAM bApane gharaDedhaDapaNa heTalomAM rahevuM paDe che. sAmyavAdI dezamAM te mA bapo, yuvAno paNa bALakanAM moM joI zakatA nathI. kudarate je svAbhAvika rIte vahAla ApavAnuM mAtA mATe saryuM che te niyama bhaMga thAya che. eTale bhale pramANikatA, nAgarikatA vagerene amUka dezomAM mahattva apAyuM hoya paNa jyAM cAritryamAM zIla-niSThAne mahatva apAtuM nathI te dezanI unnati sAcI unnati nathI. mA te mA zataka a ya pati bhAratamAM cAritrya pradhAna saMskRti bhAratamAM mAtapUjA ane zIlanA guNe vyakita ane samAjanA jIvana vikAsa mATe che. ethI karIne rASTrane vikAsa kharA arthamAM thavAnuM ja che. ahIM zIla mATe prANa ApatI nArIonA daSTAMta ItihAsane pAne suprasidhdha che. durbhAgye vacalA mALAmAM A guNa pati gerasamaja UbhI thaI hiMdudhama lokomAM kanyAne dUdhapItI karI nAkhavI, garbhamAM hoya tyAre sagapaNa karI nAkhavuM; eka mAsanI vidhavAne vidhavA gaNavI; nAnapaNamAM ja dIkarA dIkarInAM lagna karI nAkhavA; A badhAM aniSTa enA kAraNe thayAM. Aje paNa nArInA asaMyamI jIvanane piSaka sinemA, nATaka, pisTa, lebala va. jevAmAM Ave che. nArInA azlIla ane vikAravardhaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra13 citro sinemA tathA posTaramAM citrita karavAmAM Ave che. vAMcana zravaNa paNa vikAra vardhaka hoya che. A mAtapUjAthI virodhI valaNa prAthAtya dezanI saudaryapUjAne AbhArI che. AvAM vAtAvaraNamAM je vidhavAne kahevAmAM Ave ke teNe saMyamamUrti rahevuM joIe te tene meLa kyAMthI bese ? gAMdhIjI te temane saMyamamUrti ja kahetA. dayAnaMda sarasvatIe to AvI bahene mATe alaga gurukuLanI yojanA banAvI vahevArU ukela batAvyuM. tyAMthI nIkaLyA bAda vidhavA bahene sevAnuM vrata levA Icche te AjIvana brahmacAriNI rahIne sevA kare. je punarvivAha karavo hoya te yogya pati sAthe vivAha karI eka pativratanuM saMyamI jIvana jIve. svAmI dayAnaMda sarasvatI pote niSThika brahmacArI hovA chatAM temaNe vidhavA-vivAhanuM samarthana eTalA mATe kyuM ke evI vidhavA bahene patananA raste jatI aTake. vidhavA bahene bhaNelI gaNelI na hovAthI temaja keTalIka vakhate kuTuMbIonI beparavAhInA kAraNe Arthika parataMtratAmAM paDI jAya che. tyAMthI te durinA. paMjAmAM paDIne vezyA vADe paNa jAya che. vidhavA thAya eTale tene kuTuMbIonI vizeSa prakAranI huMpha joIe. tenA badale tene tarachoDavI, herAna karavI, apamAnita karavI ane ghaNuM prasaMgomAM te tene gupta vyabhicAra tarapha dhakelavI. A badhAM praNita kAryo karatAM te vidhavA-vivAha sArA ema temane lAgyuM hevuM joIe. eTale AvI bahenenA prazna jyAM sudhI saMyamI purU ne le tyAM sudhI koI ukela na Ave! svAmI dayAnaMdajIe eka bhUmikA ApI; tyAre mahAtmA gAMdhIe bIjI bhUmikA ApI. emaNe AzramamAM aneka bahenene rAkhIne ghaDatara karyuM; AkSepa sahyA. AzramamAM jyAre bApu pAse lagna karanArA kanyA ane vara AvatA, tyAre AzIrvAda ApatI vakhate bApu temane khAdInuM vrata ApatA, saMyamanA niyame ApatA, ane sArI zIkhAmaNa ApatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra14 aMte te bApue e paNa kAyade ghaDyo ke teo evAM lagnane ja AzIrvAda Apaze jemAM koI paNa eka harijana hoya ! eTale Aje jo pharI zIlaniSThA AvI haze te kevaLa brahmacarya ke zIlano ekAMta upadeza ApavAthI ja nahIM cAle; paNa tevuM vAtAvaraNa ane paristhiti paNa pedA karavI paDaze. jethI zIla pAlana thaI zake. evI ja rIte bhAvapUjA mATe paNa, saMyamI-tyAgI puruSoe vizvaprazno levA paDaze; saMyamI mAtAo dvArA emanA prazno ukelavA paDaze; temaja evI bahene; je AjIvana brahmacAriNuM rahIne sevA karatI haze tevI bahenane taiyAra karavI paDaze. sisTara (bhaginI) niveditA, mIrAMbahena, ogastAgyAtAra vagere saMyamamAM videzI bahene paNa maLI raheze. pArasI bahenemAM paNa moTI uMmare mUratIyA na maLatAM ghaNuM bahene kumArI rahe che. temAMthI paNa evAM bahene maLI raheze. A badhI bahene mATe jaina sAdhvIo tema ja IsAI sAdhvIe preraNuM rUpa banI zake ke AjIvana brahmacarya pALI zakAya che. thaDA divasa pahelAM annapUrNAbahena AvyA hatA. temaNe pitAne anubhava batAvatAM kaheluM ke gAMdhIjIe temane meTrika pachI lagna karavAM ke nahIM, te nakkI karavAnuM jaNAveluM. emanA bApujIne gAMdhIjIe preraNa ApelI ke AdivAsI bahenemAM sarakAra reDAya te mATe saMsthA zarU kare! paNa A saMsthAmAM kAma koNa kare? annapUrNA bahene te saMsthA sAthe jIvana bAMdhI dIdhuM. Aje teo rAnIparaja khAte AdivAsI bahene zikSaNa-saMskAra Ape che. Ama mAtapUjA mATe have AkhA vizvanI bahenamAMthI tAravItAravIne levI paDaze. emAM deza-videne bheda bhUlo paDaze. keTalAka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 hiMdI yuvako paradezI kanyAne paraNe che, keTalAka videzI yuvako ahIMnI kanyAne paraNe che. A udAratA ane jAti pAMtinA bheda bhUlavAnI pAchaLa saMyamanuM dhyeya keLave e mukhya hovuM joIe. tethI mAtapUjA kaMIka svarUpa pakaDaze. mAtapUjAne bIjo upAya che AkhA vizvanI mAtAo-strIo saMgaThita thAya. te mATe mAtasamAjonA saMgaThananI yojanA vyApaka karavI joIze. Aje vizvamAM sAMskRtika AdAna pradAna thAya che. temanuM cayana rAjya kare che, paNa temanA kAryakrama jotAM evuM lAge che ke, gIta, nRtya, saMgIta, khela vi. mAM ja teo saMskRtinI itizrI mAnatA hoya che. tethI sAcI saMskRtine pracAra thato nathI. e mATe bhAratIya prajAmAMthI TheTha gAmaDAMmAMthI susaMskArI sadagRhastha ane sannArIone meklavAmAM Ave te temane uddeza pAra paDe tema che. ghaNuM ema kaheze ke alaga-alaga prAMtanA ke dezanA loko bhegA maLe to athaDAze; paNa chUTA raheze te alaga ja raheze ane bhegA thaze, te 11111 thaI jaze. guNadoSa athaDAya tethI kaMTALavuM nahIM paNa sArAM baLone tAravIne AgaLa vadhatAM rahevuM te mATe mAsamAne saMgaThita karavAnAM che. emAMthI ghaDatara pAmelI bahene deza ane duniyAmAMthI mAtara tAravI zakaze. e mATe kevaLa bahenone bhegAM ja nathI karavAmAM paNa temanuM ghaDatara karI, e saMkalanane cirasthAyI karavAnuM che. mAtRpUjA ane zIla-niSThA mATe AvaraNe Aje ApaNA dezamAM paNa mAtRpUjA ane zIlaniSThA mATe moTAM AvaraNe UbhAM che. paheluM AvaraNa rAjya che ane bIjuM AvaraNa che kahevAte pAzcAtya asaravALe sAMskRtika pracAra ! A AvaraNane dUra karavAnuM kAma nAnuMsanuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 sarva prathama te ApaNuM pradhAna paMDita neharane zIlaniSThAnI vAta ekAeka gaLe nahIM Utare ! temaNe jAte e AcarI batAvyuM che. kamalA neharu pachI teo koIne na paraNyA-temanA mATe kanyAone to na hato paNa patnInA pratIka rUpe pitAnI putrIne ja sAthe rAkhI; ane dezanA ghaDataramAM potAnuM jIvana evuM khUpAvI dIdhuM ke lagna ke evI bAbate temane sparzatI ja nathI. Ama brahmacarya pALavAnuM temanA mATe sahaja banyuM; paNa e vAta temane vaijJAnika Dhabe kahevAmAM Ave te ja teo mAne tema che. brahmacarya vagara e ekAgratA na Ave je vaijJAnikonA jIvanamAM jovAmAM Ave che. paNa tene vahevArika banAvavA mATe AjanA vaijJAniko keTale aMze sahamata thaze e prazna che. te chatAM paNa. zIlaniSThA e AjanA AkhA vizvane prazna banyo che. kAraNake mukata sahacAra vyabhicAranuM rUpa le tyAre enA AdhAre koIpaNa mAnavasamAja AgaLa vadhIne unnati na karI zake. eTale Aje vizva AgaLa brahmacarya ane zIlaniSThAnI rajuAta vaijJAnika rIte karavAnI raheze. mukata sahacAranA duSTa pariNAmoe e bhUmikA taiyAra karI che te te tarapha AgaLa vadhavuM rahyuM. gharaAMgaNe ApaNA dezamAM paNa brahmacarya ane zaniSThA ane navuM vAtAvaraNa sarjavuM paDaze. pahelAM dIkarI vidhavA thatI ke gharamAM vidhavA putravadhu rahetI te mAtA-pitA pote viveka karIne saMyama temaja sAdAInuM vAtAvaraNa rAkhavA kALajI sevatA. Aje evA mAtA-pitA jaja jovA maLe che, vizva vAtsalyamAM thoDA varSo pahelAM eka tAjo banelo prasaMga karelo. eka mAtA-pitAnI 16 varSanI dIkarI, cha mahInAmAM ekAeka vidhavA thaI jAya che. temane tAra maLe che ke "bhAInuM (jamAI) mRtyu thayuM che." mA-bApe dIkarInI IcachA jANI. te ghAyarya pALavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 mATe daDha hatI. eTale mAtA-pitAe vicAra karIne pALavuM zarU karyuM. te bahAcarya amane nyAya zAstra bhaNAvavA mATe maithila paMDita AvyA. teo kahetA hatA ke amArA samAjamAM vidhavA thayA pachI gharane badhe ja bhAra ene soMpI devAmAM Ave. badhA ene hAtha joDe tenI AmanyA rAkhe. tenA hAthamAM gharanI cAvIo rahe eTale tenuM mana bharyuM rahe ! temaja vaidhavya naDe nahIM ! paNa have je vidhavA bahenene samAjanI sarakhI hUMpha maLe te teo zikSaNa-saMskAra temaja sevAnA kSetramAM ghaNuM kAma karI zake. vizvamAM aneka nArI ratno paDyAM che. teo judAM judAM mAtasamAje ke evAM nArI-saMgaThane vaDe bhegAM thAya te ghaNuM karI zake. mAtRsamAje ATaluM kare : AvA deza-videzanAM mahilA ratnoe bhegAM maLIne makkamapaNe jAhera karavuM joIe ke ame mAtajAtinuM apamAna thatuM hoya tevuM koI pagaluM bharazuM nahIM; temaja koIne bharavA nahIM daIe. azlIla citra, pisTara ke pracAra ke jemAM nArI jAtinuM jAhera apamAna thAya che tene sahI zakazuM nahIM! atyAcAra ane baLAtkArane nArI bhoga na bane te mATe tenAmAM naitika zakti jAgRta karazuM. to zIlaniSThA ane mAtapUjAmAM thatAM aMtarAyo jarUra aTakaze. Aje sAmAnya rIte nArI atyAcArIone bhoga bane che; kAMte ApaghAta karI bese che, kyAMya azlIla citra ke ceSTA thAya te AMkho mIMcIne cAlI jAya che. paNa naitika baLa keLavIne te paDakAra kare te jarUra tenI dhArI asara thAya. paNuM te mATe sarvaprathama teNe zIla ane saMyamane pAye majabUta karavo paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 satya ane pramANika jIvana vahevAra : A viSaya aMge vizeSa carcA karavAnI rahetI nathI. A baMnene ukela naitika lokasaMgaThano dvArAja thaI zake che. Aje Induka sAthe keTalAka rASTronA majUronAM saMgaThananuM joDANa che. kheDUtonA paNa deza-paradezanA saMgaThane che. paNa temanI daSTi spaSTa ane naitika nathI; temaja e badhAnuM saMkalana nathI. amerikAmAM kheDUtonuM saMgaThana kharUM. teo dAna-dayAmAM mAne che paNa kevaLa rASTranI daSTieja cAle che. ApaNe tyAM kheDUta maMDaLo che temaNe naitika daSTie eka thavuM joIe. to pachI videzanA kheDUta maMDaLo sAthe joDANa karavuM saheluM paDe. sAvarakuMDalAmAM selsaTekSa, InkamaTekSa aMge rAjyanI raMjADa aMge phariyAda karatA vepArIo mArI pAse AvyA. meM temane kahyuM: mArA anubhava pramANe tame saMgaThana kare, baMdhAraNa ghaDo, naitika niyamo bAMdhe enA upara makkama raho ane nakakI kare ke pitAnI AvakamAMthI svecchAe rAjyane ATalA ApIzuM to sarakArane vizvAsa besaze. pachI je raMjADa thAya te tame ahiMsaka laData calAvI zako. temAM kheDUta maMDaLa tamane Teke ApaNe paNa teo saMgaThita na thaI zakyA. Aje ekala dokala mANasane nIti ane pramANikatA upara TakavuM bahu muzkela thaI paDyuM che. eTale ja zaheramAM mAtasamAje ane pachAtavarganAM-madhyamavarganA, majUronA-naitika saMgaThane temaja gAmaDAMmAM kheDUta-gopAlaka-majura saMgaThana UbhAM karavAnuM kahIe chIe. je e thaI jAya te saMskRtinA A cAre guNonuM saMkalana thaI zake. cAre bAju hiMsA temaja kuzIlanA vAtAvaraNa vacce Aje gAmaDAmAM ahiMsA ane zIlanA guNe upara ghaNA mAnavaro TakI hyAM che, e moTI AzA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ carcA-vicAraNa saMskRtine maThAravAnI jarUra zrI. pUjAbhAIe bhAratIya saMskRtinA cAra guNanuM saMklana e viSaya paratvenI carcA upADatAM kahyuM : "Aje jeo bhAratIya saMskRtinuM kalevara jANe che temanAmAM AcaraNane prANa ochAmAM ocho che. jyAre AcaraNano prANa jemanAmAM vadhumAM vadhu che temAM enuM kalevara ochAmAM ochuM che. ApaNe te A yuge kalevara ane prANa baneya suMdara ane sArvatrika banAvavAnAM rahe che. eTale ke gAmaDAMne zeSatAM zaherene grAmabhimukha banAvavAnAM che. temaja zaheramAM sabhyatAnAM je suMdara to che teno umero gAmaDAmAM karavAnuM che. e dRSTie bhAla naLakAMThA prayoganI pUtimAM grAmaprAyogikasaMghe pachI vizva vAtsalyaprAyogika saMdha zahere mATe Avyo che; te yathArtha che. gaI kAle ahIM eka manoraMjana samAraMbha yojAye hate. temAM vaNajhArAonA dazyamAM saMskRtinA badale zaheranI sabhyatA vadhAre jaNAtI hatI. evuM Aje zaheranA dareka vargamAM khoTuM tatva sabhyatAne nAme AvI gayuM che. teo pachAtavargo, mahilA samAja temaja grAmyajanone potAnA karatAM UtaratI kakSAnA mAne che. paNa, kharuM jovA joIe to gAmaDAM, strI samAja ane pachAtavargomAM haju saMskRtinAM eTalA badhA to paDelAM che ke bhArano bhadra gaNAte zrImata ane zaherI varga temaja vizvanA rASTrane temAMthI ghaNuM maLI zake che, tyAre tyAM pUti karavA jevuM thoDuM ja che. pramANa mATe ApaNe joIe chIe ke Aje gAmaDAnA loko brAhmaNa game teTalo nIce paDayo chatAM tene AdarabhAvathI jue che. tyAre zaheromAM AcAryo upara uccakakSAnA vidyArthIo julma gujAre che. paradezamAM rAjyanuM evuM varcasva hoya che ke sAmAnya mAnavI paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara0 bolatA ane AcaratA vicAra kare; teTalo vicAra rAjyanA mahAnamAM mahAna gaNAtA rAjya-netAomAM nathI : dhanasaMpanna ane buddhisaMpanna gaNAtA loko te mAnavatAthI paravArI gayA hoya tevI rIte moTA bhAge varte che. bIjI tarapha dharmazALA, gauzALA, maMdira, gAmaDAM ke AdivAsIemAM paNa zaherInA saMsarganA kAraNe ghaNuM de peThA che. AthI pU. gurudeve savAre kahyuM tema bhAtasamAje zaheramAM racIne kauTuMbika bhAvanAnI vRddhi karI bhAratIya saMskRtine phelAvavI joIze. hamaNuM je vikRti dekhAya che te uparachalI che. gAMdhI vicAra vaDe kheDANa to thayuM che-have anubaMdha vicAradhArAne pracAra vizvamAM karavAnI jarUra che. gAmaDAM age zaheravALAone sUga che. paNa temAM tyAMnI ajJAnatA che. hamaNAM appA sAheba paTavardhane kahyuM che tema gAmaDAMmAM comera maLanAM dhAma najare paDaze, sabhAmAM Ave tyAre yUkavuM kayAM ? lITa kayAM kADhavI? kacare kyAM nAkhavo? eTalIye khabara nathI rAkhatA. eTale pitAnI AsapAsa gaMdakI karatA hoya che ane pADezIne tevI gaMdakI bhoga jAte banAvI de che. rojanA cAlavAnA rastA paNa maLamUtrathI gadA karI bimArI ane durgadhanI narakamAM nAhaka sabaDe che. bhASAmAM paNa gAmaDe taLapadI techaDI bhASAne praga kare che. AnA uparathI te prathama daSTie gAmaDAM pratye napharata ja thAya. paNa prema, saccAI, dago karavAne Dara, nisarga paranI jANe ajANe paNa aDaga zraddhA, bIjA khAtara ghasAvAnI vRtti vagere guNe paNa tyAM ja najare paDaze. AjanA bhautikavAdanI asara tyAM paNa thaI che chatAM tyAM zahera jeTalI bibhatsatA najare nathI paDatI. koI bahenanI cheDatI ke vibhatsa vartana koI kare te gAmaDAMnA AgevAne, tarata kaMInuM kaI karI nAkhe. bhajana, kIrtana tema ja sArA-narasA prasaMge gAma ja paraspara ekamekane cAhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 tethI ja gAMdhIjIe gAmAne kendramAM rAkhI Azrama sthApyA; ane tyAM ja rahyA. alabatta temaNe moTuM kArya upADayuM hoI teo gAmaDAmAM otaprota jAte na thaI zakyA; te chatAM reMTiyAne niraMtara pitAnI sAme ane pAse rAkhe. sevakone AdivAsIomAM ane gAmaDAMmAM javAnI ane rahevAnI dRSTi ApI. paNa, svarAjya bAda A pAyAnI vAta ja jANe bhUlAI gaI. dezanA saMjogo paNa evAM AvI gayA ke have gAmaDAM bhUlAyAM che. tyAre naitika grAma saMgaThana dvArA bhAla naLakAMThAmAM prayogarUpe bhAratIya saMskRtinA punarutthAnanuM yajJa-kArya zarU thaI cUkyuM che. temAM Ahuti ApavA ApaNe paNa kaTibaddha thaIe. zrIlarakSA mAtAomAM sahaja zrI. devajIbhAI: "zIlarakSAne guNa mAtAomAM sahaja che. mArA dAdAnAM bahenanuM nAma gaMgAmA hatuM. nAnapaNamAM vidhivA thayela. emaNe pitarAhe AvI Akheya bhAra upADI lIdhA hatA. ane AnaMdamaya vAtAvaraNa banAvI dIdhuM hatuM. evA aneka dAkhalAo che, jemAM gAmaDAMonI aMdara nIti, pramANikatA ane satyanuM tatva sArI peThe raheluM che. bApa-dAdAnAM jUnAM devAo paNa gAmaDAMmAM cUkavAya che. have evAM baLAne sAMkaLIne jagatamAM pahoMcADavA joie. grAma saMgaThane vaDe saMskRtisabhara karIe: zrI. mATaliyA : "kAryakare dvArA gAmaDAMmAM saMsthAonuM nirmANa karavAthI gAmaDAM saMskRti sabhara dekhAze. tyAM saMyamanuM lakSa rAkhI nArI jAtinuM sanmAna karavuM raheze. gAmaDAmAM gayelA kAryakarone sIdhesIdhA traNa prazno muMjhave che -(1) lAja choDavAnuM kAryakara kahe; paNa kAryakaranAM patnI kubI temaja AjubAjunA leke tathA evA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 dabANathI paDado-lAja choDI na zake. (2) kuTuMbIo ane grAmaloko meNuM ToNuM mAre avizvAsathI jue vagere thAya, tyAre kAryakara pitAne Agraha lAdI na zake; ane (3) je lAdavA jAya te strI-sanmAnane hAni pahoMce-ahiMsAne hAni pahoMce ane je lAja cAlu ja rahe te strI-purUSane sAmAjika kAmomAM paraspara pUraka thavAmAM kSati thAya ! Ave vakhate kharekhara muMjhavaNa thatI hoya che. A uparAMta bIjA be Agrahe che te kAryakaroe rAkhavA jarUrI che - (1) aspRzyatA nivAraNa mAnava mAnava vacce bhedanI divAla nahIM rAkhavI. (2) khAdI grAmodyogane Agraha AmAM paNa pati-patnI vacce saMgharSa thavAnI zakyatA che te tyAM zuM karavuM e savAla naDe che ?" A aMge zibirArthIomAM khUba carcA cAlI ane aMte pu. saMtabAlajIe saMzodhana mUkyuM tene sAra nIce pramANe che - kAryakarone mArgadarzana: pU. saMtabAlajI : "ApaNuM premane laIne ApaNe najIkanAM eTale patnI-pAtra upara naitika dabANa karIe te te kSamya che. dA. ta. aspRzyonI mAphaka thoDAka divasa gharamAM rahIe te naitika dabANa hiMsaka nahIM thAya; ane patnIne Aje nahIM te thoDA divaso bAda vAta gaLe Utaraze kharI. khAdImAM paNa jhINI, raMgIna vagere jAte AvatI hoIne e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 prazna khAsa naDaze nahIM. alabatta khAdInI pAchaLa sAdAI, zrama ane saMyama tathA tyAganI bhAvanA che. tene lIdhe "kote te pahere" e pAyAnI vAta paNa na bhUlAvI joIe. paDadAnI vAta saurASTranA thoDAMka kuTuMbIo mATe bhAre che. tevuM anyatra nathI. temaja e savAla lAMbo TakavAnuM nathI. ghaNIvAra AvI nAnI bAbatenA bahAnA ApI kAryakare potAnI nabaLAIne DhAMktA heya che. te vAta paNa samajavA jevI che. bhAratIya nArI eka Adarza nArI banavA mATe haMmeza mathatI hoya che. eTale pati je tene UMce mArge dore te te game tevuM balidAna pitAnA pati pAchaLa ApI zake che. paNa sAthe sAthe je e patinI koI mULabhUta nabaLAI; patnI joI jAya to e kRtrima prema pAchaLa te balidAna ApI zakatI nathI; ane zaMkAzIla banI jAya che. kAryakara AvI patnI pAse krAMtinuM kAma karAvI zakato nathI; jethI samAjamAM tenI potAnI sArI chApa paDatI nathI. eTale mULe UDe saMyama hoya, dhIraja haiya, daSTi ane prema vizuddha heya te te patnInA dilamAM pesI zake che ane AvA aneka pAyAnA pheraphAre te kramekrame patnI, bALako ane kuTuMbamAM karAvI zake che. kyAreka nAnI vAtane vadhAre paDate Agraha rakhAya che ane moTI vAta bhUlAvI devAya che. ema na thavuM joIe. bIjI eka vAta kAryakare yAda rAkhavAnI che, tenA upara kadAca sAmAjika sAnukULa ke pratikULa sayoganI asara ochI thAya paNa tenI patnI upara bahu moTI thAya che. eTale ke AsapAsanA samAjanA sage AvA pAyAnA pheraphAra mATe anukULa banatAM rahe te viSe kAryakare sAvadhAna rahevuM joIe. eTaluM ja nahIM balake kAryakare pitAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra4 panIne keTalAMka sAmAjika kAryomAM vajana ApIne preravA joIe jethI emane pitAne paNa UMcI sAmAjika pratiSThA maLavAthI; vahevAramAM te krAMti karavAmAM AnaMda laI zake. jyAre tene potAnA kAryano lAbha jaNAze tyAre te bamaNuM utsAha sAtha Apaze. ethI balidAnanI bhAvanA paNa vadhatI jaze. Ama chatAM paNa je nikaTanAM pAtro upara asara na thAya te dUranAM pAtrone te na ja choDI devAM. dI ghaNIvAra dUra prakAza Ape che, paNa najIkamAM aMdhAruM rahI jAya che, je lAMbe gALe jAya che. ( tA. 20-11-61 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ navAM mAnavI mAnava hRdayamAM UThatI navI abhilAvAe, navI AkAMkSAe. navA vicArane vArtA, prasaMgacitrA, nibaMdhe, nATake rUpe rajU karatuM mAsika. vArSika lavAjama : rU. 7-0 0 : kAryAlaya : haThIbhAInI vADI, amadAvAda-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajaya achbllo hae by SutA che niyata (vIsa vI2tA, saMga). alaam (vyavasAya vyAja - ca che) cI cIca saracA, = @ ija TRUDT piere tyAM ; le : C (mAlikI) ta, ke payAga, dhA. sarvadha satya) pAnAnapAnarAziNola. 6. th na ja te 'bhaTa 6 prAga zogitA che !) (nA, makAi che ane $rico 9) kiMmata : 2-50 mudraka : saurASTra TrasTa vatI jyAsnAbahena zukala { pratApa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com