Book Title: Arpan Kshamashraman
Author(s): Sushil
Publisher: Shrutgyan Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002060/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa - kSamAzramaNa - -le. suzIla prakAzaka : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa lekhaka : suzIla prakAzaka: zrI zrutajJAna prasAraka sabhA, amadAvAda - 14 saM. 2014 i.sa.2008 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa lekhaka : suzIla prati .: 1250 mUlya : 10 rUA arpaNa - pRSTha saMkhyA : 18 + 60 = 108 kSamAzramaNa - pRSTha saMkhyA : 9 + 122 = 128 punarmudraNa : saM. 2014 (i.sa.2008) : prAptisthAna : jitendrabhAI kApaDiyA cl0. ajaMtA prinTarsa 314 bI, sattara tAlukA sosAyaTI, poSTa : navajIvana, amadAvAda -14. phona : (o) 27545557 (rahe.) 20000927 zaradabhAI zAha 102, vI. TI. epArTamenTa, dAdAsAheba pAse, kALAnALA, bhAvanagara-364001. phona : 2426797 vijayabhAI bI. dozI (mahuvAvALA) sI-602, dattANInagara, bilDIMga naM.-3, esa.vI. roDa, borIvalI (vesTa) muMbaI-92 mobAIla : 98204 78804 mudrakaH kirITa grAphIkasa 209, AnaMda zopIMga senTara, ratanapoLa, amadAvAda-1. phona : 079-25352002 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : zrutalAbha : zrI mukezakumAra maganalAla dozI | (jesaravALA) dharmapatnI - harSAbahena, putra : kauzala || putrI : dhvaninA jJAnanI vRddhi mATe. | hAla: ghATakopara - muMbaI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelI AvRttinuM nivedana koi paNa rASTra ke samAjanI cetanAzaktine navapallavita rAkhavAmAM Adarza kathAnako amRtarasa siMcI zake che te siddhAMta lakSamAM rAkhIne 'jaina' patranI bheTa mATe banatAM sudhI prAbhAvika puruSonA jIvanaprasaMgone saMskArI navalakathAnA AkAramAM samAjane caraNe dharavAnuM dhyeya rAkhyuM che. AvAM prAbhAvika jIvanaprasaMgo ukelatAM kALajUnI vAto javA daIne prabhuzrI mahAvIranA samayathI chellAM paccIsaso varSamAM jagata upara ananya upakAra karI gayelA aneka rAjarSio, maharSio, jyotirdharo, rASTrasevako, dAnavIse ane rAjadvArI mutsaddIonuM agaNita tArAmaMDaLa jaina jagatanA vizALa vyomamAM cheka chellA saikA sudhI taravarI raheluM huM joI zakyo chuM, ane jeno paricaya-prasAda janasamAjane pIrasatAM jainazAsananI vyApakatA mATe ajaba prakAza pADI zakAya tema che. je samAja ATalAM ane AvAM vipula Adarza ratno nIpajAvI zakela che, te samAja sadAne mATe niSprANa na rahe, eTaluM ja nahi paNa janatAmAM tenuM gauravavaMtuM sthAna jaLavAI rahevuM joIe. e uddezathI AvA prAbhAvika tAralAonuM nidarzana saumya zailIe thAya, ane tema karatAM AvA prakAzaratnonAM vipula teja ADe avarAyelI samayanA raMganI vAdaLIo vikherI nAkhIne zAzvata prakAzanI prabhA pragaTAvavAmAM Ave te mATe kuzaLa khagoLavettAnI zodhamAM hato. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI A IcchA amArA sahataMtrI bhAI bhImajI harajIvana (suzIla)nA jANavAmAM AvatAM temaNe e koDa pUravAnI hAma bhIDavAthI Aje AvAM prakAzaratno paikI thoDAnA paricayanI prasAdIrUpe "arpaNa"no prathama prasAda janasamAjanI sevAmAM pIrasI zakyo chuM te mATe bhAI suzIlane mAna ghaTe che. vadhAre AnaMdano prasaMga e che ke, gurjara sAhityamAM lokakathA ane lokagItanA jIvanadAtA bhAI jhaveracaMda meghANIe A graMthanuM avalokana karavA pachI 'vivekadaSTine vaMdanA" karatAM arpaNanA hRdayane spaSTa karavAno premapUrvaka zrama sevIne pAtraparicayano mAro bhAra utAryo che te mATe huM temano paNa RNI chuM. - kuMdananI kasoTI kADhatAM tene tAvavA, TIpAvavA ane kasavAnI parIkSAmAMthI pasAra thavuM paDe che, tema bhAI meghANIe kathAhRdaya avalokatAM be pAtra-prasaMgane vicArabhedanI kasoTIe caDAvela che. je puNyaratnonA prakAzakALa ADe samayanA thara jAmI gayA hoya tenA . mULa svarUpane nihALavA jatAM AvA maMtavyabheda paDe te svAbhAvika hoIne tenA vivAdamAM UtaravuM te mane potAne mithyA zrama jevuM lAge che. vAMcanArAonI vivekabuddhi upara ja huM mUkI dauM chuM. huM to eTaluM ja IcchuM ke, janasamAja AvA puNyaprasAda ArogI prabhAvazALI bane, bhAvI prajA tenA manamAMthI ojasa pragaTAve, jAhera janatA dharmanA bheda bhUlIne tattvaciMtana sAthe jagatamaitrI sAthe ane tenA pariNAme arpaNanA adhika prasAdo pIrasavAno mane tvarita prasaMga prApta thAya. tiram. phAlgana zukla paMcamI tA. 25-2-1928 devacaMda dAmajI zeTha jaina ophIsa-bhAvanagara taMtrI "jaina" Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana : punarmudraNa prasaMge vi. saM. 2018/19nI vAta che. mArI vaya nAnI zikhavAcanano zokha. zrI suzIlanI arpaNa-kSamAzramaNa ane verano vipAka hAthamAM AvI. gamI. vAraMvAra vAMcavAno nAda lAgyo. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsanI zarUAta. "arpaNa" copaDInI gujarAtI vArtAne saMskRta bhASAmAM DhALavAnuM mana thayuM preraNA maLI. kAma zarU karyuM be-traNa vArtA e rIte lakhI. uttamatAno Agraha. tethI suzIlanI lakhAvaTa jacI gaI varSo vItyA e copaDIo durlabha thaI koI punaH prakAzana kare to sAruM evuM manamAM thayA kare. varSo pachI Aje thayuM ke koIzuM kAma! tuMja karane! ane Aje A pariNAma AvyuM ke copaDI tamArA hAthamAM che. navI peDhIne vArtAno rasa sahaja hoya che. A navI zailImAM lakhAyelI vArtA vAcakane gamaze temAM taNAze evo vizvAsa che. have jamAno palaTAyo che ko'ka AnI aMgrejI AvRtti kare to vadhu upAdeya bane ane evI mAMga cAre dizAmAMthI Ave che tethI teno yogya paDagho paDaze evI AzA che. Ano paNa upADa thaze ane navI peDhIne suzIlanI kalamano paricaya thaze. vi. saM. 2064, mahA sudi dazamI mallitIrtha pratiSThA divase zrI nemi-amRta-deva-hemacaMdrasUri ziSya borivalI pUrva pradyumnasUri dolatanagara Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aha nivedana vivekadRSTine vaMdanA / jhaveracaMda meghANI 1 gautamasvAmIno ziSya ra niHzaMkA zraddhA 3 kadarUpo naMdISeNa ... 4 sadAlaputrano niyativAda 5 haribaLa mAchI 6 ArdrakumAra 7 vAtsalyaghelI mAtA 8 harikezIbaLa ... 9 kAlakakumAra 10 mithilApati namirAja 60 ma - pRSTha ....... G 19 23 27 32 36 42 53 67 81 94 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekadRSTine vaMdanA jhaveracaMda meghANI ThAvakI, TharelI, marmALI ane lokabhogya sAdAInI sAthosAtha girvANa saMskArono suMdara meLa nIpajAvatI mIThI lekhana-zailIno eka jANIto saMpradAya gujarAtamAM pravarte che. ane kAkA kAlelakara jevuM UjaLuM nAma e saMpradAyanA netRpade bolAya che. A pustikAnA lekhaka baMdhu zrI bhImajI harajIvana - suzIla paNa e zailInA jUnA ne jANItA ArAdhaka che. athavA kadAca jeTalA jUnA che teTalA jANItA nathI. pUrve saurASTra'nA ane atyAre "jaina" sAptAhikanA agralekho lakhanArI e bhAInI lekhinI, Aje paNa e lekhonI jUnI phAIla uthalAvanAra sarva koIne potAnI e asaMyubdha madhuratA, marmapriyatA ane saMskAritAnI, zabda zabda sAkSI karAve che. rAjakAraNa kiMvA sAMpradAyika sAmayikonAM samayavartI bhASAbaMdhano temaja vicArazRMkhalAo vacce jhakaDAIne lakhavA besanAra nokarIAtanI dazAvALo AdamI potAnA svataMtra vicAra-vyaktitvane rUMdhI rAkhavAnI pharaja anubhavato chatAM paNa, e samayavartI lekhanane potAnA aMtaranA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekadRSTine vaMdanA uMDANamAM ghoLAtA raMgo vaDe raMgyA vinA rahI zakato nathI, ane lekhanuM kalevara pArakuM hovA chatAM temAM prANa to e potAno ja pUrato hoya che. e vAta samartha vyaktitvavALA lekha paratve ApaNe kabUla ja karavI paDaze. bhAIzrI bhImajI suzIlanuM e vyaktitva ukta lekhomAM acchI tareha dIpe che. paNa e dIpti AjasudhI chUpI ja rahI gaI hatI. kAraNake emaNe jIvanamAM sadA mATe svIkArelI ekaladazAe, emanI prakRtigata mojIlI manovRttie, tathA mukhyatve karIne to 'ApaNA pAmara lakhANo duniyA para lAdavAnA lobha karatAM jagatanA zreSTha graMthonuM nirapekSa parizIlana karavA'' nA emanA Agrahe bhAI suzIlanI kalamane haMmezAM rUMdhI ja rAkhelI che. eTale ja chellAM dasa-bAra varSanI temanI lekhaka tarIkenI kArakirdIno phAla kevala islAmanA oliyA" ane "moTI bahena'' nAmanA be baMgAlI paranA anuvAdomAM ja sameTAI jAya che. (emanI pharamAsu kRtionI gaNanA A phAlamAM umerI zakAtI nathI.) G Aje emanA jIvananA e AgrahI kramamAM A pustaka eka atyaMta Adarabharyo apavAda noMdhAve che. svataMtratA, maulikatA ane bhAva-bhASAno baMdhanamukta pravAha Aje pahelI ja vAra A lekhakanA AtmAnI najIkanI koI kaMdarAmAMthI chala! chala! karato chUTyo che. ane pramAdanA paththaro ke mojIlI prakRtirUpI retInAM raNa jo ADe nahi naDe to thoDA samayamAM ja ApaNe AjanA e nAnA zA nirjharaNane, baMne kAMThe bharapUra banI gaMbhIra nAde vahetA mahAnadanuM svarUpa dhAraNa karatuM nihALI zakIzuM. adhikArI lekhinI ane unnata lekha-sAmagrIno ubhayano Aje sAro saMgama thaI gayo che. thoDoeka aMgata ullekha karavAthI e aucitya vadhu spaSTa karI zakIza. jainadharmI kuTuMbamAM janmelo hovAne kAraNe kumArAvasthAmAM upAzrayomAM haLyo hato. inAmonI lAlace jaina Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 arpaNa + kSamAzramaNa pAThazALAmAM abhyAsa karato. pAThazALAmAM ghaNuM ghaNuM zIkhyo, eno Aje akSare ya yAda nathI. sAmAyika suddhAMne vismRtinA dariyAmAM padharAvI dIdhI che. chatAM evuM kAMIka che ke nathI bhulAyuM ne kadAca sAta janmAre paNa nahi bhulAya muni mahArAjoe ane AryAoe vyAkhyAno dvArA je tapanI, saMyamanI, rAgavirAga vaccenA AMtarasaMgrAmanI, athAga kSamAnI ne apAra karuNAnI jUnI purANa ghaTanAo asalanA samartha jaina vIronA jIvanamAMthI kahelI te nathI bhulAI. sAMpradAyika hatuM te cAlyuM gayuM. aparipakva kAle aNasamaju bhejAmAM zAstro ne philasUphInuM bhUsuM ThAMsIThAMsIne bharavAmAM AveluM te azraddhAnI cIrADamAMthI sarIne verAI gayuM. paraMtu je amara hatuM, sarvadezIya hatuM, jagata AkhAnA vArasArUpa hatuM, te rahI gayuM. temAMnI ekeka ghaTanA romAMca upajAvatI rahI. aMtaramAM thatuM hatuM ke A badhI jagata-vArasAnI sAmagrI saMpradAyanA paTArAmAM paDI paDI kAM saDI jAya ! jaina ItihAsanI A sarva sugaMdhI jagatabharamAM phoravAne badale zAstronI zIzImAM kAM saMtADI rakhAya! keLavaNIkhAtAnAM pAThyapustakomAM hindu, musalamIna, ne khrIstI yahUdInI purANakathAo pese tyAre jaina dharmavIronAM vRttAMto kaI AbhaDacheTanI balDIke bAtala rahe ? e dharmanA parama audAryanI ane ajoDa samarpaNanI AkhyAyikAone zikSaNane dvAre 'dAkhala thavAnI manAI" koNe karI ? jaina dharma viSe janatAne jUThA khyAlomAM koNe ne zA kAraNe rahevA dIdhI ? ravIndra ThAkura "kathI o kAhinI" nAmanA pustakamAM bauddha, rAjapUta, zIkha vA marAThA, tamAmanI balidAna-kathAo Alekhe ane e tamAmane TapI jAya tevI jaina kathAone kAM hAtha na lagADe ? e vicAra kurabAnInI kathAo' nAmaka pustaka lakhyA pachI josabhera manane valovavA lAgyo. sekaDo jaina ghaTanAone evA svarUpamAM pustaka AkAre saMgrahavAno manoratha cAlato hato, paraMtu Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 vivekadRSTine vaMdanA anya rokANo ADe e abhilASa-siddhine avakAza nahoto. bhAI suzIlanI udAsInatA uDADavA ghaNI vAra cImaTA lIdhA. nAnethI ja jaina zAstronA abhyAsa ane vidvAna jaina munionA satatu samAgame emane A viSayane nyAya ApavAno vizeSa adhikAra Apyo che e vAta vAraMvAra samajAvI. Aje e adhikArI hAtha mArI manorathasRSTinA e priya svapnane potAnA komala kara-sparze satya sRSTimAM avatAravAno Adara karI cUkela che, e dekhIne sahuthI vadhu prasanna thavAno adhikAra kadAca hAro ja che. AvA purANa athavA ItihAsa sAhityane sAMpradAyikatAne khAbocIethI sArvajanikatAnI duniyAmAM relAvavA jatAM eka mahA anarthanI dhAstI hoya che. aMdhazraddhALu ane dharmajhanUnI lekhinI e aniSTano bhaya nathI vicAratI. jagatune zuM devuM ne zuM choDI devuM, eno viveka aMdhazraddhALune hoto nathI. e to potAnA paMthamAM paraMparAthI cAlI AvatI tamAma vahemabharI vAtone sAcI ja mAne che te manAvavA mAge che. saMpradAyano bAhya mahimA vadhAravAnA bAlIza hetuthI prerAIne ghaNA ghaNA saMpradAyaghelaDAoe bhoLI janatAnI AMkhamAM dhULa nAkhanArI arthahIna vAto upajAvI kADhIne zAstromAM athavA mukhaparaMparAmAM pesADI dIdhI hoya che. dareka paMthanA anuyAyIonI pAse evI paMthapracAranI sAmagrIo, kahevAtI kathAone rUpe bharelI hoya che. jainadharmanuM paNa paMthika svarUpa jyArathI baMdhAyuM tyArathI eno ItihAsa evI kathAothI mukta nathI rahI zakyo. amuka pApInA upara-eTale ke paradharmInA upara amuka jaina munirAjano jarAka prabhAva chaMTAtAM ja e pApI dIkSA grahaNa karIne cAlI nIkaLyo, evo aMta sAmAnya rIte ghaNI kharI jaina ApyAyikAono kahevAto Ave che. ane aMdhazraddhALu lekhakane mATe to e kathAo enA evA ne evA svarUpamAM apanAvI levAno pUro saMbhava che. satyAsatyano kSIranIra viveka enI daSTimAM Utarato nathI. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 arpaNa + kSamAzramaNa e eka bhayasthAna bIjuM aniSTa A che : pApI ke vipathagAmI mAnavIne navI daSTi maLatAM turtaja e bhItaramAM ghAyala thaIne sAdhuveza dhAraNa karI cAlI nIkaLyo hovAnI ghaNI ghaNI kathAo sAcI hoya emAM paNa kAMI saMdeha lAvavA jevuM nathI. tIrthaMkaro sarIkhA vItarAgonI jJAnacoTa lAgatAM moTA bhUmikampa sarIkhA mAnavI-kampo banI jAya temAM Azcarya nathI. paraMtu evAM sAcAM parivartano paNa jo sIdhesIdhAM asala svarUpamAM rajU thAya to te buddhivaMta vAcakane aLakhAmaNAM banI jAya tevo moTo bhaya rahe che. evA tAtkAlika palaTAne zraddhAnI AMkhe svIkArI levA sAmAnya akkalano AdamI taiyAra nathI hoto. e to zodhe che e palaTo ANanArI AkhI manovedanAne. pANInA pApa-jIvana ane punaruddhAra vacce je eka pachI eka UrmionA ghora saMgrAmo cAle che, je AnAkAnI, mahAkarSaNo, aMta:karaNane cIratA pazcAttApo, pApanAM chalamadhura mohavacano ane punyanI vIrahAkonI paraMparA chUTe che, te tamAmanA Alekhana vinA prastuta ghaTanA jIvatI kyAM thAya che ! mATe ja Aje bhAI suzIlanI vivekazIla lekhinI e jUnA purANA sAMpradAyika mahimA-vRddhinA keDA choDI daIne sAcA kalAkArano mArga pakaDI, mAnava-AtmAnA kharekharA sUkSma vigraho saraje che. mATe ja AdrakumAra" jevI vAtomAM enI potAnI ja vANImAM bolIe to kALamIMDha pattharanA asaMkhya tharane bhedatAM ane jharaNa rUpe vahetAM nirmaLa jaLanA pravAhane keTakeTalI kaThina sAdhanAo karavI paDatI haze? pASANanAM vajakaThora haiyAM vIMdhatAM e kSudra jaLabinduo keTalIvAra nirAza thaI pAchAM vaLyAM haze ? aMte ekaniSTha prayatnanA pratApe AdratAe ciravAMchita vijaya meLavyo ane AsapAsanI verAna bhUmine lIlIchama banAvI dIdhI..." Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekadraSTine vaMdanA 13 e kalAvidhAnanA zAzvata siddhAMtano aMgIkAra karIne AdrakumAra ane zrImatI vaccenA ghaTanA-prasaMgo eNe surekha rIte sAMkaLyA che. AdrakumAra jinapratimAne jotAM ja dIkSAne mArge DhaLe che e hakIkata bhAI suzIle meM kai sarANe caDAvIne dhAradAra banAvI dIdhI. pUrvabhavanAM smaraNo, bhUtakALanI Adra banI taiyAra paDelI manodazA, e jina-pratimAnuM satata dhyAna, aMtaranI jhaMkhanA, chUpo gRhatyAga ane pachI muniveSanuM paridhAna : e vATe bhAI suzIlanuM pAtra gati kare che. ane te pachI zreSThIputrI zrImatI tathA A yauvanabhara yuvAna muni vaccenA vAsanA-milanane paNa dhIre dhIre svAbhAvikatAne mArge sAdhI le che. e milanane rokatI ke gati detI OM OM navaraMga UrmionAM gUMthaNa gUMthe che ane chevaTe e "vIryavAna AtmAnA ramaNIya patana"mAMthI kevA vegavAna uddhArano punarjanma nIpajAve che ! mAnava-AtmAnAM dAruNa ramaNIya evAM maMthanone AlekhanArI kalama para caDyA vinA sAMpradAyika vastuo sArAmAM sArI hovA chatAM paNa niSphaLa nIvaDe che. tIvra vairAgyamAM raMgAtA pahelAM mAnavajIvAtmAne vaTAvavI paDatI aneka bhUmikAo bhAI suzIla potAnA jagata-nirIkSaNane baLe ucita raMgo vaDe AlekhI rahela che. zrImatI ane enA Asakta sAdhunI palaTAtI manodazA bhabhakatA raMgo vaccethI ApaNane vihAra karAvI ApaNI anukamAnA taMtuo kampAvI mUke che ane vikArI dazAne evI yuktithI AMke che ke ApaNe e vikAromAM rAcatA paNa nathI tema temAM phasAyelA jIvAtmAne tiraskAra paNa detA nathI. ApaNI to kevala karuNAdhArA ja vahyA kare che. e ja dRSTi 'vAtsalyadhelI mAtAnI vArtAmAM vahe che. patita putranI gopanatAne lIdhe gAMDI banelI e janetAnI ghelachA bhAI suzIlanI AMkho samakSa hAsyajanaka vA kaMTALo upajAvanAra ghelachA nathI, paNa- Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa "koI paNa paththara ke vRkSa e gAMDI bAIne mana jaDa vastu nathI. putra mAnI te dareka jaDa vastune paNa premathI-mamatAthI AgrahapUrvaka AliMge che, ane pAchuM bhAna thatAM tene rahevA daI bIje doDI jAya che." bhadrA Aje gAMDI banI che. zerIe zerIe bhamI potAnA putrane jhaMkhe che. putranI bhAvanAthI te vastumAtrane premathI cUme che. kharekhara ja jo e gAMDapaNa kahevAtuM hoya to paNa e keTaluM snehanirmaLa che ? AvA amUlya dhanane jagatanI nakAmI vastu zA sAru gaNavAmAM AvatI haze?" "e gAMDapaNa nathI. mAtAnI mamatA ja mUrtino AkAra pAmI che." "dareka gAMDapaNane potAno hAno sarakho itihAsa hoya che. snehanI garamI pAmatAM mAtAnuM rakta jema zveta amIbindumAM palaTAI jAya che tema snehanI sadA saLagatI bhaTTIe ja bhadrAmAM gAMDapaNa pariNamAvyuM hatuM." gAMDapaNanI AvI gaMbhIra ane tattvabharI vivecanA AkhA pAtrAlekhana para chavarAvatA chavarAvatA A lekhaka gAMDapaNa para jANe ke kAvya ja racI rahela che, ane e kAvyanI avadhi lAvavAnI paNa bhAI suzIlanI chaTA anerI che - "arpaNatAe upajAveluM gAMDapaNa e zuM devavAMchita nathI? evo kayo putra che ke je mAtAnA AvA gADha snehanI adekhAI na kare?" e A raMga che ke je harakoI saMpradAyanI muThThImAM paDelI vastune vizvabheTa banAvI duniyAne caraNe dharI zake che, ne sArvajanika sAhityamAM enuM sthAna svIkArAve che, kemake emAM sarvasparzI jIvana jAgRta thaI jAya che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekadRSTine vaMdanA 15 dharmAlayonI nitya prabhAta-saMdhyAnI mAnava-medanImAM harakoInA kAna para nirarthaka aphalAtI ane upadezaka muni mahArAjonI jIbhanAM thAkelAM-kaMTALelAM TeravAM parathI gabaDatI jatI AvI jUnI jaina AkhyAyikAone-cavAI cavAIne kUcA vaLI gayelI A ghaTanAone vivekapUrvaka vINI laI navAM, mAnavatAnAM svAbhAvika svAMga paherAvavAthI A kathAo pharIvAra anuyAyIone navala rasamAM jhaboLaze, zuSka banelI ApaNI vyAkhyAna praNAlIne kavitAnA amRtamAM palALaze, ociMtA asvAbhAvika dIkSAgrahaNanI asaMbaddha vAtothI nija dharmanA ahaMbhAva vA vahema vadhAravAne badale jaina itihAsamAM chalochala bharelI mAnavatA ane dayAdratA khullI karI batAvI dharmanuM mukha ujavala banAvaze. paraMtu mAre hisAbe to A pravRttinuM bhAvI aura ujjavala ane vistAravALuM banI raheze. pAThazALAnAM bhaNanArAM kumAra-kumArikAo jyAre potAnA pUrvagAmI dharmavIronI vAto Ave svarUpe ukelaze tyAre zAstrokta dharma karatAM eka adhika mahimAvaMta mAnavadharmanuM temane darzana thaze. ane eTalethI paNa A pravAha nahi aTake. sArvajanika zALAonA dvAra para jaIne jeno AvI AkhyAyikAonI prasAdI dharI, sarasvatI devInA saMcAlakone vinavI zakaze ke A rahyuM amArA vItarAga-dharmanuM navanItaH A rahyuM, amAruM ahiMsA mArganuM parama gaurava. Apa A jaina gauravane apanAvo: jainatvane ekalA jainonuM ja banI jatuM miTAvI jagata samaganuM thavA do. mArga khullA karo ! ane huM mAnuM chuM ke bhAIzrI suzIla ATalAthI ja saMtoSa nathI pakaDavAnA. A saMgraha to kAMI bisAtamAM nathI evI AkhyAyikAonI ratnakhANa haju to aNaUghaDI, aNaaDakI paDelI che. emAMthI vINI vINIne pasaMdagI karavAnI je zuddha rIti bhAI suzIle akhatyAra karelI che. emAMthI kacaro hoya te kADhI nAMkhI, jhALAM hoya tene jhApaTI, * 2 68 * Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa 16 sAcA motInA dANA vINavAnI je rItino haju to eNe mAtra Adara karelo che, tene jo jaina prajA sAMpradAyikatAnAM cazmAM utArI nAkhI rasadRSTie, vizvadRSTie satkArI zake, jo A navA svarUpa para bhrUkuTi na caDAve, to ja bhAI suzIla avazya e khANa ukheDI zakaze. ane e navuM svarUpa kayuM ? e vizvadRSTi kaI ? eno uttara ApaNane 'haribaLa mAchI' Ape che. ane 'hirakezI baLa' Ape che. eka mAchalAMmAra, ne bIjo cAMDAlaH bannenI hIna jAti. samAjane hAthe dUra pheMkAyelA banne ukaraDAnA jaMtuo. jenA lalATa parathI jagate 'uddhAra' zabda ja bhUMsI nAkhelo. e bannene A AkhyAyikAo mAMhelo itihAsa kayI bhUmikA para caDAve che? rAjazAsananA mukhya adhikArapade ane Akhare dIkSita-pade. samAna hakkanA pAyA para caNAelA e dharmazAsananI vizAla manodazA Aje kyAM che ? kyAre cAlI gaI ? enI punaHpratiSThA kyAre karIzuM ? e prazno jainadharmane rUddhadvAre Aje aphaLAya che. ne bIjI vizvadRSTi te peTA-saMpradAyanA vaira-zamananI. AkhyAyikAo para kyAMye nathI chApa mArI ke e konI mAlikInI che. derAvAsInI ke sthAnakavAsInI ? zvetAmbaranI ke digambaranI? sahu koInuM taiyAruM e paramadhana che. saMpradAyonAM bAla-hRdayo AvA eka ja ArA para namIne sAcI dhArmikatAnAM svaccha zItala nIranA khobA bharI pIze. kahevAtA siddhAMta-bhedonA kalahe ja Aje je dharmadRSTine AvarI lIdhelI che, te dRSTi AvaraNamukta banIne tapa, saMyama, ahiMsA ane tyAganA parama upasAdhaka dharma-sUryanuM darzana leze. be vacce e pasaMdagI karaze. e pUchaze ke zA mATe huM verajhera pasaMda karuM? mAre mAyAvI tattvabhedothI zI nisbata che? mAre kharAkhoTAno pheMsalo kyAM jaI levo? bahetara che ke huM A svIkAruM - jemAM bheda nathI, saMzayane sthAna nathI, Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekadRSTine vaMdanA je hatheLInA caMdra sarakhuM spaSTa che, ne je eka je mAruM jyoti bane tevuM che. huM ene varuM chuM. anyane tiraskAruM chuM. e yugadaSTi AvI AkhyAyikAo ja ApI zakaze. bhAI suzIlane kahIe ke "lAvo. haju lAvo !" A pravezaka samApta karatAM pahelAM mAro eka namra asaMtoSa pragaTa karI lauM. AmAMnI be kathAo mane kaMIka khaTake che. 1 niHzaMka zraddhA : be dharmabhraSTonA dAkhalA parathI zreNika rAjAe AkhA saMpradAya paranI potAnI AsthAne DagavA na dIdhI. eno sAra ema na nIkaLavo joIe ke jaina paMthano samagra sAdhusaMpradAya to sadAya pavitra ja che ane enI pavitratA para kadI AzaMkA lAvavI ja nahi ! A bodha cheka ja vipathagAmI che. ene huM "azraddhAnuM nAma ApuM. kadAca A tAratamyano durupayoga thavA saMbhava che. 2. haribaLa mAchI : mAchaluM na jhAlavAnA vatanA kaDaka pratipAlananA pAritoSika tarIke A garIba macchImArane aMdhArAmAM bhUlathI koI eka dhanavAna paNa cora yuvatInI prApti thAya che. e sAra paNa tyAjaya ja che. e yuvatI kAMI enA vrata para mohIne nahotI AvI. paNa anya koI AzakanI sAthe nAsI AvelI ne bhramaNAe karIne ja mAchImArane laI cAlI gayelI. bezaka, vratano sAMsArika badalo maLavAnI vAMchanA sahaja che. vratadhArIne sthUla sukha sAMpaDe evI jAtano vratavidhimAM rahelo vyAjabI saMketa che. paNa te sukhaprApti AkasmAtika athavA azuddha na hoya. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa arpaNa Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamasvAmIno ziSya - [1] keTalAka caherA ja evA bhavya ane manohara hoya che ke aparicita chatAM jANe ghaNA jUnA kALanA Aptajana hoya evA premanA aMkura prakaTe. ethI UlaTuM keTalIkavAra evA caherA paNa najare paDe ke jemane joIne ApaNane koIpaNa prakArano sadbhAva na phura-jANe ke jUnA kALanA virodhI hoya evI becenI anubhavIe. Ama zA sAruM banatuM haze tenuM samAdhAna tatkALa maLI zakatuM nathI. paNa AtmA je anaMtakALathI vividha prakAranA rAga-dveSa prakaTAvato ane avanavA saMbaMdha bAMdhato bhramaNa karI rahyo che teno itihAsa tattvadaSTie tapAsavAmAM Ave to ghaNA kaThina prazno sahelAIthI ukelI zakAya. bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA jIvanamAM paNa Avo ja eka prasaMga banyo hato. ekavAra jaMgama kalpavRkSa sarakhA zrI mahAvIrasvAmI ane temanA priya ziSya gautamasvAmI vihAra karatAM eka gAmathI bIje gAma jatA hatA. sUrya mAthe pahoMcyo hato. kiraNonA tApathI dharatI UnI vALAo pheMkatI hatI. mArganI eka bAjue eka kheDUta haLa hAMkato parasevAthI rebajheba thaI gayo hato. tApanA prakopane lIdhe teno cahero tapAvelA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 arpaNa + kSamAzramaNa trAMbAnI jema lAlacoLa dekhAto hato. prabhue tenI tarapha dRSTi karI gautamasvAmIne saMbodhIne kahyuM - "gautama ! Ane pratibodha karavA jevuM che. tane moTo lAbha thaze." gautamasvAmIne mATe ATalo IzAro basa hato. te ekadama pelA kheDUta pAse gayA. mahAvIra potAne mArge AgaLa cAlyA. kheDUtane zrI gautamasvAmInI bhavya ane puNyaprabhAvI AkRtimAM koI adbhuta prazamarasanI pratIti thaI. jANe ke ghaNA jUnA kALanA koI Amajana anAyAse maLyA hoya eTalo prathamadarzane ja saMtoSa thayo. gautamasvAmIe vairAgyanAM je be-cAra vAkyo uccAryA te paNa tenA aMtaramAM ArapAra UtarI gayAM. te potAnuM je kaMI hatuM te badhuM tyAM paDatuM mUkI zrI gautamasvAmI sAthe cAlI nIkaLyo. "AvI zAMta mudrA meM jIvanabharamAM nihALI nathI, ane AvI hitakara vANI paNa huM Aje ja sAMbhaLuM chuM." kheDUta bolyo. gautamasvAmIe tene mahAvIra paramAtmAno veSa Apyo ane kheDUte aMtaranA umaLakA sAthe aMgIkAra karyo. bane pAchA AgaLa cAlyA. have ApaNe kyAM jaIzuM" thoDe dUra gayA pachI kheDUte pUchavuM. mArA gurudeva pAse." tamAre paNa gurudeva che ? aho ? e to vaLI kevAye zAMta madhura ane upakAraka haze!" kheDUtanA Azcaryano pAra na rahyo. devo paNa jenI caraNaraja laI potAne kRtArtha mAne evA vizvavaMdya ane pavitra puruSa che." gautame khulAso karyo. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamasvAmIno ziSya atyaMta sadbhAva ane zraddhAthI prerAyelo kheDUta tvarita gatie mArga kApato AgaLa cAlyo. gautamasvAmIe mArgamAM mahAvIra bhagavAnanA atizayonuM vistRta varNana saMbhaLAvyuM. mahAvIra e vakhate samavasaraNamAM virAjyA hatA. AtmollAsa ane devI Rddhi-samRddhi vaDe vAtAvaraNa bharacaka bhAsatuM hatuM. game tevA niSphara saMsArInuM zIza paNa mahAvIranA caraNamAM namI paDe evo temano prabhAva hato. - kheDUta AghethI A dekhAva joyo. mahAvIranI mukhamudrA nihALI. tene emAM saumyatA ke zAMti na jaNAyAM. te camakyA. pUrvano koI virodhI potAnA parivAranI madhyamAM beTho hoya ema tene lAgyuM. teNe eka dIrgha niHzvAsa mUkyo ane kaMI paNa bolyA vinA pITha pheravI. gautamasvAmI kaMI nizcaya na karI zakyA. je pavitra puruSa pAse janmavairIo paNa potAnAM vaira bhUlI jAya te joIne A kheDUta ekAeka udAsa kema thayo e temanAthI na samajAyuM. "joyo ? gautamasvAmIno ziSya !" parSadAmAMthI koInA chUpA hAsyano avAja saMbhaLAyo. ziSya to bahu sAro zodhI lAvyA !" bIjAe e TIkAmAM umero karyo. gautamasvAmI pote paNa zaramAyA. jene pratibodha karavAnuM pote abhimAna rAkhatA hatA te ziSyane Avo kAyara joIne temane manamAM atyaMta glAni thaI muni? A jagavaMdya paramAtmAne vaMdana karo. munionA agraNI ane muktimArganA upadeSTA evA A puruSanA caraNamAM Atmanivedana karo." gautamasvAmIe parama zAMtipUrvaka kheDUta-ziSyane kahyuM. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 arpaNa + kSamAzramaNa "e ja jo paramAtmA hoya ane tamArA guru hoya to mane dIkSAnA A veSanI paNa kaMI ja jarUra nathI. mArAthI eka kSaNa paNa tenI pAse na rahI zakAya. ene jotAM ja mane manamAM kaMI kaMI thaI jAya che !" eTaluM kahI gautamasvAmIno A navo ziSya tyAMthI nATho. mahAvIra prabhu pAse AvI, be hAthanI aMjalI joDI gautamasvAmIe pUchayuM - "prabhu! koInI upara nahIM ane ApanI upara ja ene ATaluM badhuM vaira zA sAru ? Ape A saMsAramAM koInuM paNa aniSTa nathI karyuM, chatAM Apane nIrakhIne te zA sAru Ama vihaLa jevo banI gayo?" "kAraNa vinA kArya asaMbhavita che. paNa e kAraNa eTaluM badhuM gahana ane purAtana che ke jJAnI puruSa sivAya bIjuM koI tenuM spaSTIkaraNa na karI zake. jo sAMbhaLa, jyAre huM tripRSTa nAmano vAsudeva hato tyAre A kheDUtano AtmA eka siMha rUpe upavana ane gAmamAM bhAre raMjADa karato. tripRSTinA bhavamAM meM ja e siMhane pakaDI cIrI nAkhyo hato ane jyAre te eka mANasanA hAthathI mRtyu pAmavAne lIdhe taraphaDato hato tyAre te ja tene mIThAM vacano kahI zAMta karyo hato. e gata bhavonuM vaira hajI cAlyuM Ave che. vaira ane snehanAM ghaNAMkharAM kAraNo jIvanamAM Ama guptapaNe pravartatAM hoya che." prabhunA mukhanA A udgAra sAMbhaLI saunA aMtaramAM eka prakArano navIna prakAza paDyo. A bhavanA nahIM to pUrvabhavanA keTalAka saMskAro vartamAna jIvanamAM kevo agatyano bhAga bhajave che te saune samajAyuM. prabhu pratye abhAva dharAvanAra, gautamasvAmIno ziSya, mAtra gautamasvAmI ane gautamasvAmIe saMbhaLAvelAM satyo pratye ruci ane bhakti rAkhI rahyo. tethI te divasathI te zuklapakSIyo gaNAyo. game tyAre paNa te potAnuM AtmakalyANa sAdhI paramapade pahoMcavAno. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niHzaMka zraddhA - [2] jene koI jAtano nizcaya nathI hoto te bIjI badhI rIte kuzaLa hovA chatAM siddhine varI zakato nathI. pavananA tophAnamAM sapaDAyelI naukA jema AghAta ane pratyAghAtanA prahAra sahana karatI Akhare taLiye jaIne virAma le che tema nizcaya ke zraddhA vagarano puruSa saMsAranI anekavidha viTaMbaNAo anubhavI muMjhAya che, vAraMvAra mArga badale che ane chevaTe nirAza banI adhaHpAta vahorI le che. zraddhA eTale sumeruparvata sarakho aDaga nizcaya. devatAo paNa jene na caLAvI zake tevI daDhatA. vicAra ane anubhavanI pAkI eraNa upara ghaDAelI vIra vRtti. AvI zraddhA bahu ja ochA puruSomAM pratyakSa thAya che. zreNika rAjA AvI ja anupama zraddhA dharAvato ane e zraddhAnA baLe ja, bhulAtA jatA itihAsamAM potAnuM nAma ujjvaLa akSare amara karI gayo che. zreNika rAjAne jinadeva, jinaguru ane jinadharma upara asAdhAraNa zraddhA hatI. eka vAra dardurAMka nAmanA deve tenI kasoTI karavAno nizcaya karyo. zreNika jaina sAdhuone parama virAgI, tapasvI ane niHspRha mAnato. jaina sAdhunA jevI virAgavRtti temaja niHspRhatA bIje kyAMya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sja arpaNa + kSamAzramaNa na saMbhave evI tenI zraddhA hatI. eka vAra mArge jatAM tene eka jaina muninAM darzana thayAM. teno veza jaina sAdhune barAbara maLato Ave tevo hato. chatAM tenA eka hAthamAM mAchalAM pakaDavAnI jALa hatI ane bIjo hAtha mAMsabhakSaNa karavAne taiyAra hoya tema lohIthI kharaDAyelo hato. eka jaina sAdhunI AvI dayAjanaka dazA joI rAjA zreNika dhrUjI UThaDyo. rAjAne potAnI pAse Avato joI munie jALa pANImAM nAkhI. jANe ke jALamAM mAchalAM pakaDavAno teno nityano abhyAsa hoya ema sUcavyuM. A AcArabhraSTatA rAjAne asahya lAgI. - "are mahArAja! eka jaina sAdhu thaIne ATalI nirdayatA dAkhavatAM tamane kaMI ja lAja nathI AvatI? muninA veSane A duSkarma kevaLa anucita che." zreNike baLatA aMtaHkaraNe A zabdo uccAryA. tuM mArA jevA keTalAkane aTakAvI zakaze? saMghamAM mArA jevA eka nahIM paNa asaMkhya munio paDyA che, jeo A ja pramANe masya-mAMsa vaDe potAnI AjIvikA calAve che." munie javAba Apyo. rAjAno AtmA haNAyo. tenI AMkha AgaLa aMdhAra chavAyo. mahAvIrasvAmInA saMghanA munio Avo avaLo mArga svIkAre e tene trAsadAyaka lAgyuM. te AgaLa cAlyo. peluM AcArabhraSTAtAnuM dazya bhUlI zakyo nahIM. tene kSaNekSaNe muninI durdazAnA vicAra pIDI rahyA. thoDe dUra tene eka sAdhvI maLI. tenA hAtha-paganAM taLiyAM aLatAnA raMgathI raMgelAM hatAM. AMkhamAM AMjelA kAjaLane lIdhe tenI WWW.jainelibrary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niHzaMka zraddhA 25 AMkho kRtrima tejathI camakatI hatI. te pAna cAvatI rAjAnI pAse AvI UbhI rahI. "tame te sAdhvI cho ke vezyA? sAdhvIne te vaLI AvAM zRMgAra ane alaMkAra hoya ?'' rAjAe prazna karyo. sAdhvI khaDakhaDATa hasI paDI. "tame to kevaLa alaMkAra ane zRMgAra ja juo cho. paNa A mArA udaramAM cha-sAta mahinAno garbha jALavI rahI chuM te kAM nathI jotA ?' bhraSTAcAranI sAkSAt mUrtti ! tenA khaDakhaDATa-niSThura hAsye zreNikane digmUDha banAvI dIdho. A te svapna ke satya eno nirNaya kare te pahelAM ja sAdhvI jevI strI bolI:- "tame mane ekalIne Aje A vezamAM nihALI kadAca Azcaryastabdha banyA hazo. paNa rAja! tame jo jarI UMDI tapAsa karI hota to Akho sAdhvIsaMgha mArA jevI strIothI ja ubharAto joI zakyA hota. jene chatI AMkhe AMdhaLA ane chate kAne blerA rahevuM hoya tene bIjuM koNa samajAvI zake ? jaina sAdhu ane sAdhvIomAM rAkhelI zraddhA keTalI asthAne che te have tame joI zakyA hazo.' chellA zabdo zreNika na sAMbhaLI zakyo. teNe kAna upara hAtha mUkyA, ane bolyoH-- 'durAcArIo pote bhale duniyAne potAnA jevI mAnI lye, paNa mahAvIra prabhuno sAdhu-sAdhvIno saMdha ATalo bhraSTa, patita ke zithilAcArI na hoya. tamArA jevA eka-benA bhraSTa-cAritra uparathI bIjA pavitra sAdhu-sAdhvIonA saMbaMdhamAM nizcaya karavo e AtmaghAta che. huM hajI paNa ema mAnuM chuM ke jaina sAdhu ane sAdhvIono saMgha tamArA karatAM asaMkhyagaNo unnata, pavitra ane sadAcAraparAyaNa che.'' Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 arpaNa + kSamAzramaNa - vIsamI sadIno koI jaina hoya, to A bhraSTAcAra joI zuM vicAre ? aMte zreNika rAjAnI kasoTI karavA Avelo dAMka deva rAjAnA page paDyo ane tenI acaLa niHzaMka zraddhAnI muktakaMThe stuti karI. prabaLa bhrAMtio vacce paNa zreNikano zraddhAdIpa na jhaMkhavAyo. munisaMghane anyAya na Apyo. acaLa zraddhAnA kAraNe ja rAjA zreNika, avirati hovA chatAM AvatI covIzImAM pahelA tIrthakara thaze. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadarUpo naMdISeNa - [3] naMdISeNanAM mAtapitA mULathI ja diradra hatAM. naMdISeNanA janma pachI teo lAMbuM na jIvyAM. eka to apAra dAridraya ane temAMye vaLI cItarI caDe evI kadarUpatA. te jyAM jAya tyAM teno tiraskAra thavA lAgyo. mAtapitAno pUro sneha te na meLavI zakyo, eTaluM ja nahIM paNa sagAM-vahAlAM ne snehI-saMbaMdhI paNa tene tarachoDavA lAgyA. nakhathI laIne te mAthA sudhI tenAM sarva avayavo beDoLa hatAM. AMkho joI hoya to bilADInA jevI pILI, hoTha juo to UMTanA jevA lAMbA ne labaDatA, peTa joyuM hoya to jANe mhoTo goLo ane kAna supaDA jevA. chokarAMo to tene cIDave, paNa kahe che ke gAmanAM kUtarAM ane Dhora-DhAMkhara paNa tene joIne bhaDakatAM. badhe hADahADa thavAthI Akhare kaMTALIne te potAnA mAmAne tyAM gayo. ahIM paNa nasIba be DagalAM AgaLa ne AgaLa. koI tenI sAme snehanI najare na jue. mAmo bhale mANasa hato, teNe tene Adara Apyo. paNa mAmI ane putra-putrIo to tene eka zAparUpa ja samajyAM. ghaNA divasa mAmAnI pAse rahI mahenata-majUrI karI mAmAne saMtoSa Apyo. mAmAne paNa thayuM ke jo nadISeNa paraNe ane ghara mAMDIne eka Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa ThekANe rahe to dhIme dhIme thALe paDe ane sukhathI jIvana nirgame. mAmAe naMdISeNane mATe kanyAonI tapAsa calAvI. paNa jenuM mhoM jovuM na game tene potAnI kanyA koNa Ape? mAmAe potAnI putrI vere paraNAvavAno vicAra karyo, paNa putrIne e vAtanI jANa thatAM, vinaya-lajjAne eka kore rahevA daIne evI tarjanA karI ke mAmAne e vicAra mAMDI vALavo paDyo. 20 naMdISeNe pote ja kahyuM :- "mAmA! mArAmAM evuM zuM rUpa che ke koI mane potAnI kanyA Ape ? A bhArarUpa jIvana game te prakAre vItAvI devA sivAya bIjo eke ilAja nathI.'' mAmo mauna rahyo. e rIte keTalAka divaso nIkaLI gayA. naMdISeNane have jIvana asahya thaI paDyuM. Ama kAgaDA-kUtarAnI peThe jIvavuM tenA karatAM gaLe phAMso khAIne ke jhaMpApAta karIne jIvanano aMta lAvavo e zuM khoTuM ? Avo vicAra karI te eka aMdhArI rAtrIe mAmAnA gharanI bahAra nIkaLI paDyo. mAmAe AsapAsa tapAsa karAvI. naMdISeNano patto na maLyo. A tarapha naMdISeNane pharatAM pharatAM eka tapasvI munino samAgama thayo. AMkhamAM AMsu ANI naMdISeNe potAnI durdazA varNavI. munijIe tene AzvAsana ApatAM kahyuM :- 'mhoTA cakravartIo paNa bhogAvalI karmathI chUTI zakatA nathI. ApaghAta karavAthI ke gADha araNyamAM saMtAI rahevAthI kRtakarma ApaNane mUkI de e asaMbhavita che. e karma to bhogavye ja chUTako.'' Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadarUpo naMdISeNA 29 bIjAM badhAM du:kha sahana thAya; paNa mArA lohI-hAMDa-mAMsane bALI nAkhatI A kadarUpatA kAyamane mATe zI rIte sahI levAya ? jyAM jauM tyAM e kadarUpatA mArI sAthe ne sAthe rahI mAro tiraskAra karAve che. eka zvAna karatAM paNa vadhu kharAba dazA huM bhogavuM chuM." naMdISeNe kahyuM. "A sarUpa che ane A kadarUpa che e kevaLa bhramaNA sivAya bIjuM kaMI ja nathI. prema game tevA kadarUpane paNa kAmadeva samAna manohara banAvI zake che. je kSaNe tArAmAM vizvanA prANImAtra pratye nirvikAra maitrIbhAva jAgaze te ja kSaNe tAruM AkhuM svarUpa palaTAI jaze. e tiraskAra karanAra pratye paNa tuM premabhAvathI nihALa. tAro niSkAma prItibhAva sAmAnya nara-nArIomAM eka prakAranI mamatA utpanna karaze ane tane AjanA karatAM koI judI ja dRSTithI nIrakhaze. prItibhAva e sarva rasAyaNono rAjA che. e rasAyaNa tArI badhI kadarUpatAne dhoI nAkhaze. tapasvIno upadeza naMdISeNanA aMtaramAM soMsaro UtarI gayo. te divasathI teNe koInA pratye krodha, IrSA ke verabhAva na rAkhavAno dRDha nizcaya karyo. prANImAtrane AtmavatuM samajI temanI vividha prakAre sevA-suzruSA karavA lAgyo. ugra tapazcaryA ane javalaMta sevAbhAvane lIdhe jotajotAmAM naMdISaNanuM nAma sarvatra paMkAI gayuM. sarasvatIe paNa tenI upara prasanna thaI "gItArtha" pada ApyuM. satata tapazcaryA ane ekaniSTha sevAbhaktinA tApamAM tenI kadarUpatA baLIne rAkha thaI gaI. rogIo, pIDito ane vRddhonI sevA-cAkarI karanAra tarIke naMdISaNanuM nAma lokonI jIbha upara ramI rahyuM. eka divase naMdISaNanI sevAvRttinI khUba AkarI kasoTI thaI. be divasanA upavAsa pachI naMdISeNa pAraNuM karavA beThA hatA. hAthamAMno koLiyo moMmAM mUke eTalAmAM to koIe AvI samAcAra ApyA : Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa are mahArAja! ahIM TADhI chAyAmAM besI bhojana uDAvo cho ane gAmabahAra eka sAdhu bicAro maravA paDyo che tenI to kaMI paravA ye nathI rAkhatA ! A ja tamAro sevAbhAva ke?'' hAthamAMno koLiyo hAthamAM ja rahI gayo. te ekadama tyAMthI UbhA thayA ane mahAmahenate zuddha pANI meLavI hAtha dhoI nAkhyA. naMdISeNa gAma bahAra jayAM AgaLa pelA bImAra sAdhu paDyA hatA tyAM pahoMcyA. sAdhune atisArano mahAvyAdhi lAgu paDyo hato. maLa-mUtra sApha karavA jeTalI paNa temanAmAM zakti na hatI. bhegA thayelAM maLamUtranA gaMdavADathI mAthuM phATI jAya evI durgadha chUTatI hatI. paNa naMdISaNanuM eka rUMvADuM ye na pharakyuM. jANe caMdananA lepamAM hAtha boLavAnA hoya tema teNe bahu ja mRdubhAve-premabharyA aMta:karaNe sAdhunAM maLamUtra dhoI nAkhyAM. AvA bImAra sAdhune ekalA to na ja mukAya. naMdIeNe temane potAnA upAzrayamAM laI javAno vicAra karyo. paNa sAdhumAM eTalI tAkAta na hatI ke Teko daIne paNa be DagalAM cAlI zake. naMdISeNe temane potAnA khabhA upara upADI lIdhA. ekadhArI tapazcaryAne lIdhe temanuM aMga zoSAI gayuM hatuM. sAdhunA bhArane lIdhe temanA paga dhrUjavA lAgyA. pUjatA page teo upAzraya tarapha cAlyA. bajAranI madhyamAM AvatAM pelA sAdhune evo jhADo thayo ke naMdISaNanuM AkhuM zarIra viSTA vaDe kharaDAyuM. kadarUpatAmAM ora durgadhI maLI. bajAranA mANaso nAka ADo hAtha rAkhI naMdISeNanA A vicitra DhaMga sAme joI hasI rahyA. eTaluM chatAM naMdISeNanI dhIraja na TaLI. te kAMdha uparanA bhArane ane te karatAMye vadhu asahya durgadhIne muMge moDe sahana karatAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadarUpo naMdISeNa upAzraye pahoMcyA. mArgamAM paNa teNe e ja bhAvanA bhAvI ke :- "mAruM to ThIka, paNa bicArA A sAdhune kyAre ArAma thaze? Avo bhayaMkara roga kyAre nirmULa thaze ?'' upAzraye AvyA pachI jALavIne sAdhune nIce utArI temanA mATe pathArI karI ane sUI rahevA vinavyA. 31 paNa A zuM ? naMdISeNe AMkha coLIne AsapAsa joyuM to sAdhu ja na maLe ! sAdhune badale eka ati kAMtivAna smitabharI devamUrtti AMkha sAme AvIne UbhI rahI ! "naMdISeNa munivara ! meM ja tamArI premavRttinI kasoTI karavA A kapaTaveza dharyo hato. ATaATalI akaLAmaNamAMthI tame nirvighna uttIrNa thayA ane krodha ke tiraskArano eka zabda sarakho paNa uccAravAne badale rogInI sevA-suzruSA karI te badala tame kharekhara amarapadane yogya cho. sevAbhAvanA eka Adarza tarIke tamAruM nAma kALanA aMtaparyaMta TakI raheze.' eTaluM kahIne deva aMtardhAna thayA. naMdISeNe potAnI sevA avicchinna rAkhI. ghaNuM lAMbu AyuSya bhogavI teo kALadharma pAmyA. ati utkaTa tapazcaryA ane sevAnA pratApe teo bIjA bhavamAM atyaMta manohara svarUpavALA "strIvallabha" vasudeva thayA. naMdIkheNanA bhavamAM jeTalA kadarUpa hatA teTalA ja vasudevanA bhavamAM teo manohara manAyA. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAlaputrano niyativAda - [4] grAmAnugrAma viharatA bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI ekavAra pollAsapura nagarane viSe padhAryA. A gAmamAM eka zrImaMta kuMbhAra vasato hato. te ghaNo zrImaMta hato eTaluM ja nahIM paNa sArA buddhimAna puruSomAM paNa tenI gaNatarI thatI. kuMbhAranA bhAvabharyA AmaMtraNathI mahAvIra svAmI tene tyAM UtaryA. prabhune A ucca ke A nIca evo bheda na hato. jayAM RjutA, namratA, vinaya-viveka jaNAya ane jayAM sudhI vasavAthI dharmano pracAra thAya tyAM teo game te bhoge jatA ane rahetA. mahAvIrasvAmInA samayamAM gozALAno matavAda khUba jorathI pravartato. jo ke te ekavAra mahAvIra prabhuno ja AjJAdhArI ziSya hato, paNa pAchaLathI teNe potAno judo mata pravartAvyo ane pote ja sarvajJa che ema kahI bhadrika janone bhoLavato. A sadAlaputra paNa gozALAno ja eka anuyAyI hato. taDakAmAM sukavelAM mATInAM navAM vAsaNo sAme daSTi karI mahAvIre sadAlaputrane pUchayuM - "AvAM sarasa vAsaNo tame zI rIte taiyAra karo cho ?" Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAlaputrano niyativAda "pahelAM to cIkaNI mATI lAvI, tenI aMdara pANI nAkhI khUba keLavuM chuM. pachI piMDa bAMdhI cAka upara caDhAvI, tenA marajI pramANe ghATa utAruM chuM.' kuMbhAre potAnI kaLAnuM vistArathI varNana karyuM. "tyAre emAM puruSArtha athavA udyama to jarUra karavo paDato haze.'' mahAvIra prabhue bIjo prazna karyo. 33 buddhimAna kuMbhAra e praznano Azaya tarata ja samajI gayo. pote gozALAno matAnuyAyI hato ane je kALe je thavuM joIe te ja thAya, e prakAranA niyativAdane mAnanAro hato ana eTalA ja mATe zrI mahAvIra prabhu ulaTAvI ulaTAvIne A prakAranA prazna pUchI rahyA hatA ema te kaLI gayo. - kuMbhAre sheja pheravI toLavAnI yukti karI. teNe kahyuM : ''emAM puruSArtha jevuM kaMI ja nathI hotuM. jyAre jevA ghATa UtaravAnA hoya tyAre tevA ja ghATa Utare.'' prabhunA mukha upara maMda hAsya ramI rahyuM. temane thayuM ke kuMbhAra buddhizALI hovA chatAM kevo durAgraha rAkhI rahyo che ? potAno mata khaMDita thaze evA bhayathI kevI kutarkajALa gUMthe che ? "paNa dhAro ke koi anADI mANasa tamAro A Akho nIMbhADo bhAMgIne bhUko karI nAkhe to tamane kaMI duHkha thAya kharuM ?" 'evA anADIne huM sAjo-tAjo to na ja javA dauM, tenuM eke eka hADakuM khokharuM karI nAkhuM.' kuMbhAranA zabdomAM teno roSa dekhAI Avyo. 'niyativAdIne ATalo roSa zobhe ? je kALe je banavA yogya hoya te ja bane ema mAnanArane vaLI roSa ke krodha jevuM saMbhave ja Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa - kSamAzramaNa zI rIte ? vastutaH tame vANImAM ja niyativAdane svIkAro cho, tamAruM aMtaHkaraNa puruSArthane mAnyA vinA rahI zakatuM nathI. dharmajijJAsu puruSone evo daMbha na chAje.'' 34 sadAlaputra zaramAyo. te mahAvIranA caraNakamaLamAM namI paDyo ane potAnA abhiniveza badala nirmaLa citte kSamA yAcI. ''puruSArtha prabhue tene savizeSa pratibodha ApavA kahyuM vinA koI kriyA na saMbhave. ekalo puruSArtha mAnavo ke elo niyativAda mAnavo e banne ekAMtavAda hoI mithyA che. ekAMtavAdI koI paNa vastuno yathArtha nizcaya karI zakato nathI. syAdvAda e ja yathArtha siddhAMta che. anekAMtavAda vinA satyanuM spaSTa darzana na thAya.'' gozALAno upadeza keTalo ekAMta matavAdI hato ane prabhu zrI mahAvIranA siddhAMto anekAMtavAdanA kevA acaLa pAyA upara susthita hatA te sadAlaputranA samajavAmAM AvyuM. teNe gozALAnA ekAMtavAdane tilAMjalI ApI, anekAMta mata svIkAryo ane pote potAnI strI sAthe zrAvakanAM bAra vrata aMgIkAryAM. pachI mahAvIra paNa tyAMthI anyatra vihAra karI gayA. -: gozALAne A vAtanI jANa thaI. te keTalAka divasa pachI pelA sadAlaputrane tyAM Avyo ane pUchyuM :- 'ahIM mahAmAhana AvyA hatA?"' "Apa mahAmAhana kone kaho cho ?" kuMbhAre pratiprazna karyo. "ahiMsA ane dayAnI sAkSAt mUrtisvarUpa zrI mahAvIrane huM mahAmAhana tarIke oLakhuM chuM. eTaluM ja nahIM paNa ''mahAgopa' '"mahA sArthavAha" ane "mahA niryAmaka" rUpe paNa huM temane sanmAnuM chuM.'' gozALAnA mukhe mahAvIra bhagavAnUnI A prakAranI prazaMsA sAMbhaLI sadAlaputranA romeroma vikasvara thayA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saddAlaputrano niyativAda teNe gozALAne sAro Adara-satkAra Apyo ane AhAra, pANI ke vastra pAtrAdi je kaMI joItuM hoya te potAnA bhaMDAramAMthI levAnI vinaMti karI. ''paNa huM to mahAvIrano samovaDayo ! ane tuM mahAvIrano anuyAyI ! mAruM ATaluM badhuM svAgata zA sAru ?'' gozALe jANavA mAgyuM. "tame mahAvIranA samoDiyA ho ke game te ho. tame mahAvIrano yazovAda gAo cho e ja mAre mana basa che. tamAruM svAgata paNa e yazovAdane ja AbhArI che. mahAvIra prabhunA guNagAna gAnAra game te hoya, tene mATe mArA bhaMDAra sadA khullA ja rahevAnA.'' 35 sadAlaputranI A prakAranI bhakti ane zraddhA joI gozALAnuM hRdaya bharAI AvyuM. tenAthI bolAI javAyuM : "dharmAnuyAyI ho to AvA ja udAra ane vivekI hojo !'' - I Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haribaLa mAchI - [5] haribaLa pote pUrvano saMskArI AtmA hato. tenA kuLamAM mAchalAM pakaDavAno dhaMdho uttarottara cAlyo Avato hato. haribaLane potAne A vyavasAya pasaMda na hato; paNa kuLaparaMparAnI khAtara e dhaMdho karavA sivAya bIjo koI upAya na sUjhayo. strInA AgrahathI roja te taLAva ke sarovaramAM jALa nAkhI mAchalAM pakaDato ane te vaDe potAnA kuTuMbano nirvAha karato. eka divasa teno bhAgyodaya thayo. tene eka jaina muni maLyA. mArgamAM tene Ubho rAkhI munirAje ahiMsAno upadeza Apyo. haribaLane potAne mULathI A dhaMdho nahoto gamato. munirAjano upadeza tenA aMtaramAM pariNamI gayo. teNe potAnI kauTuMbika paristhiti varNavI A dharmasaMkaTamAMthI zI rIte bacavuM te munirAjane pUchyuM. "jo tuM adhika tyAga na karI zake to chevaTe ATalo niyama to avazya laI zake ke jALamAM je matsya pahelavaheluM Ave tene kaMI paNa IjA na karavI - saMpUrNa abhayadAna ApI pANImAM pAchuM mUkI devuM." munirAje tyAga ane bhoga vacceno madhyama mArga darzAvyo. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 haribaLa mAchI haribaLane e toDa rucyo. teNe pratijJA karI ke "jALamAM je prANI pahelavaheluM Ave tenI mudala hiMsA na karavI." pratijJA to bahu sAmAnya hatI. paNa eka divase tenI pAkI kasoTI thaI rojanI jema haribaLa mAchIe jALa nAkhI. eka jabarajasta matsya temAM sapaDAyuM. haribaLe jALa vhAra kADhI, potAnI pratijJA pramANe e matsyane pANImAM mUkI dIdhuM. bIjIvAra jALa nAkhI. have je matsya jALamAM Ave tenI upara teNe hoTo AdhAra rAkhyo. thoDI vAra rahIne jALa vhAra kADhI. A vakhate paNa pahelAnuM ja matsya bIjIvAra jALamAM sapaDAyuM hoya evI haribaLane khAtrI thaI. jene ekavAra abhayadAna ApyuM hoya tenI hiMsA karavI e cokhkho pratijJAbhaMga ja gaNAya, ema dhArI bIjIvAra paNa e matsyane pANImAM mUkI dIdhuM. matsya pANImAM to mUkyuM paNa pharI vAra e ja matsya jALamAM Ave che ke nahIM tenI khAtrI karavA haribaLe e malyanI Doke eka koDI bAMdhI ane trIjIvAra jALa nAkhI. bhAgyayoge trIjI vAranI jALamAM paNa e ja eka matsya AvyuM. haribaLa nirAza thayo. vAraMvAra prayatna karavA chatAM ekanuM eka mAchaluM AvavAthI tene AmAM kaMI gUDha devI saMketa hoya ema lAgyuM. khAlI hAthe ghera javuM e na gamyuM. kajiyALI strInuM klezakaThina mukha tenI najara AgaLa khaDuM thayuM. strInA mukhanI tarjanA sAMbhaLavI tenA karatAM jaMgalamAM kyAMka paDI rahevuM ane bIjA divasanI rAha jovI e tene vadhu sahIsalAmata jaNAyuM. Aje to have pharIvAra jALa na ja nAkhavI evo nizcaya karI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 arpaNa + kSamAzramaNa vanamAM eka devAlaya hatuM tyAM eka khUNAmAM jaIne sUI rahyo. anukrame sAMja paDI. AkhA divasanA zrama ane nirAzAne lIdhe rAtre paNa tene pUrI nidrA na AvI. haribaLa sUto sUto aneka prakAranA tarkavitarka karI rahyo hato. eTalAmAM e nirjana devAlayanI bahAra koInAM mRdu pagalAM paDatAM saMbhaLAyAM. rAtrIno aMdhakAra cotarapha vyApyo hato. A nirjana araNyamAM AvA aMdhArAmAM atyAre koNa haze e jANavA haribaLe sUtAM sUtAM pagathiyA tarapha daSTipAta karyo. sukumAratAnI mUrti jevI eka bALA, bahu ja dhIme dhIme maMdiranA garbhAgAra tarapha AvatI haribaLe joI. tene vanadevIno bhrama thayo. bhaya ke gabharAmaNa e tene aparicita hatAM. te AMkho mIMcIne jyAM sUto hato tyAM ja paDI rahyo. pelI bALA haribaLanI barAbara pAse AvIne UbhI rahI. vINAnA svara samA zabdomAM te bolI:- "haribaLa! DhoMga karavAno A samaya nathI. vhAra azva taiyAra che. jo vilaMba thaze to rAjadUto AvI pahoMcaze ane ApaNe pakaDAI jazuM." DhoMga zA, azva zuM ane rAjadUta zuM ? emAMno eka zabda haribaLa na samajI zakyo. tene A badhuM vicitra lAgyuM. paNa lakSmI cAMllo karavA Ave tyAre hoM dhovA javuM e ThIka nahIM, ema dhArI te UThIne Ubho thayo. AgaLa rAjabALA ane pAchaLa haribaLa. devAlayanI hada oLaMgI baMne jaNAM eka azva pAse AvI UbhA rahyAM. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 39 haribaLa mAchI aMdhakArane lIdhe ekabIjAnAM hoM joI zakAya ema nahotuM. vagara bolyA te baMne jaNa azva upara ArUDha thayAM. haribaLe vadhu kaMI vicAra na karatAM ghoDAne mArI mUkyo. kema? barAbara saMketa pramANe ja AvI pahoMcI ne?" vaLI ghaDIvAra rahIne pUchayuM, "tamAre kaMI mArI bahu rAha nahIM jovI paDI hoya !'' bALAnA badhA praznonA javAba mAtra huMkAramAM ja maLyA. bALAne paNa thayuM ke A maunamAM kaMIka bheda che. rAtamAM ne rAtamAM ja ghoDo tenA be ArohIone laI ghaNe dUra nIkaLI gayo. hoMsUjhaNuM thatAM strI-puruSe sAmasAme joyuM ane banne jaNa UMDA vicAramAM paDayAM. haribaLa A bALAne na oLakhI zakyo. ane bALA A mAchIne na oLakhI zakI. eka tarapha eka mAchImAra ane bIjI tarapha rAjavaibhavamAM UcharelI vasaMtazrI zI rIte ekabIjAnA saMsargamAM AvyAM e bheda jarA jANavA jevo che. bhAgyalakSmI kevI vilakSaNa rItie potAnA bhaMDAra khole che te AthI kaMIka samajAze. haribaLa mAchI je gAmamAM raheto hato te gAmamAM jitAri nAmano rAjA rAjya karato hato. tene vasaMtazrI nAmanI eka putrI hatI. te eka vAra gokhamAM beThI beThI, jatAM AvatAM strI-puruSone kutUhaLanI khAtara joI rahI hatI. eTalAmAM eka naujuvAna gokha nIcethI pasAra thayo. vasaMtazrI tenI sAme joI rahI. yuvaka adazya thayo; paNa vasaMtazrInI mohaniMdrA na bhAMgI. teNIe eka dIrtha niHzvAsa mUkyo. pote kuMvArI che ane AvA ja koI eka suMdara Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 arpaNa + kSamAzramaNa yuvAnanA hAthamAM potAnI jIvananokA mUkavA mAge che e jiMdagImAM pahelI ja vAra samajAyuM. vasaMtazrIe potAnI dAsI mApharata pelA yuvakanI tapAsa karAvI. eka rAtre bannee araNyanA devAlayamAM maLavAno ane tyAMthI dUra dezamAM nAsI javAno saMketa karyo. yuvakanuM nAma haribaLa hatuM. te gAmanA eka zrImaMta pitAno putra hato. saMketa pramANe mUlyavAnuM alaMkAro paherI eka azva sAthe vasaMtazrI devAlayamAM hAjara thaI. paNa pelo zreSThIputra-haribaLa bIka ke kAyaratAne kAraNe gharamAM ja paDI rahyo. vasaMtazrIe jyAre devAlayamAM AvI haribaLane pahela-vaheluM saMbodhana karyuM tyAre teNIne evo to svapna paNa khyAla nahIM Avyo hoya ke haribaLa-zreSThIputrane badale haribaLa mAchI sAthe teno snehasaMbaMdha yojAya che. pachI to vidhino potAno ja A saMyoga sAdhavAmAM mukhya hAtha che ema mAnI vasaMtazrIe haribaLa mAchIne potAnA jIvananiyaMtA tarIke svIkAryo. bannee gAMdharvavidhie lagna karyA ane patipatnI rUpe, vizALA nagarImAM jaI vasyAM. ahIM haribaLane rAjyamAM sArI pratiSThA prApta thaI te potAnI sAhasikatA, vIratA ane saccaritratAnA pratApe thoDA ja vakhatamAM lokapriya thaI paDyo. eka divase vizALAnA svecchAcArI nRpatinI buddhi bagaDI. te haribaLanI dharmapatnI-vasaMtazrInA rUpa upara mugdha thayo. teNe ociMtuM bahAnuM kahADI haribaLane bahAragAma mokalyo ane pAchaLathI koI na jANe tema vasaMtazrInA AvAsamAM AvI, potAnI pApavAsanA prakaTa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haribaLa mAchI 41 karI. vasaMtazrI eka bahAdura strI hatI. tenI ragomAM zuddha kSatriyatAnuM teja vahetuM hatuM. teNIe kAmAMdha rAjAne, hAthe-page bAMdhIne evI to sakhta sajA karI ke rAjA potAnI khoDa bhUlI gayo. bIjIvAra paNa vasaMtazrInAM rUpa-lAvaNe teNInI evI ja AkarI kasoTI karAvI. A vAranI bIjI agniparIkSAmAM paNa te zuddha suvarNa rUpe bahAra AvI. teNIne potAnA rUpa upara eTalo tiraskAra chUTyo ke te divasathI teNIe badhAM ja zRMgAra temaja AbhUSaNono sarvathA tyAga karyo ane pati-patnI bahu ja sAdI rIte jIvana gALavA lAgyAM. kALakrame A vAta vasaMtazrInA pitA-kAMcanapuranA mahArAjAnA jANavAmAM AvI. teNe potAnI putrI ane jamAIne bhAre samAroha sAthe potAnA rAjyamAM bolAvyA ane haribaLa mAchIne rAjyataMtrano mukhya adhikArI nImyo. nIca kuLamAM janmavA chatAM haribaLa mAchI potAnA guNa ane parAkramane lIdhe sarvatra prItipAtra thaI paDyo. tenI ujvaLa kIrtie tenA kuLane DhAMkI dIdhuM. UMDI ane aMdhArI khANomAM paNa kevA hIrA nIpaje che te haribaLe potAnA jIvanathI batAvI ApyuM. potAnAM sukha-saubhAgya, kIrtikalApa ane vaibhava e sarva mULe to eka najIvA vratane ja AbhArI che, e mahattvanI vAta haribaLa sukhanA divasomAM paNa na bhUlyo. Akhare teNe jaina muninA mahAvratanuM ja avalaMbana svIkAryuM ane bhagavatI dIkSA laIne jaina sAdhu saMghano mahimA digu-digaMtaparyata prasAryo. Aje paNa jaina sAhityamAM haribaLa mAchInuM nAma ujjavaLa akSare ALekhAI rahyuM che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdrakumAra - [6] kALamIMDha pattharanA asaMkhya tharane bhedatA ane jharaNa rUpe vahetAM nirmaLa jaLanA pravAhane keTakeTalI kaThina sAdhanAo karavI paDI haze? pASANanAM vajakaThora haiyAM vIMdhatAM e zudra jaLabiMduo keTalIvAra nirAza thaI pAchAM vaLyAM haze ? aMte ekaniSTha prayatnanA pratApe AdratAe ciravAMchita vijaya meLavyo ane AsapAsanI verAnabhUmine lIlIchama banAvI dIdhI. girijharaNanI AdratAno A TUMko ItihAsa. AdrakumArano janma paNa evA pratikULa saMyogomAM thayo hato. tenuM haiyuM zraddhA ane pavitratAthI bhIMjAyeluM hatuM, paNa AsapAsa anAryatAnA kaThinamAM kaThina thara patharAyelA paDyA hatA. ArkakumAranI tIvra zraddhAe anArya bhUmimAM paNa rasAAtA relAvI, bhogavaibhavanI bhUmine potAnA saMskArabale vizvavikhyAta banAvI. nimitta to sAmAnya hatuM. paNa e nimitte AdrakumAranA chUpA bhAvo jagADyA. mahAmaMtrI abhayakumAre rAjagRhImAMthI mokalelI eka jinapratimA jotAM ja AdrakumAranA nirmaLa cittamAM pUrvabhavanAM saMsmaraNo ubharAyAM. tene thayuM ke "A jinapratimAmAM je zAMta-pavitra bhAvo mUrtimaMta thayelA che te meM koI zubha muhUrta anubhavyA che." Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 AdrakumAra vicUsta premakathA ekAeka yAda Ave tema bhulAyelo bhUtakALa tenA netra AgaLa khaDo thayo. rAjavaibhava, sukhopabhoga, sAMsArika gaDamathala e badhAmAMthI teno rasa UDI gayo. te kalAkonA kalAko sudhI jinapratimAnuM dhyAna dharavA lAgyo. AdrakumAranI AvI udAsIna avasthA anubhavI tenA pitAne dhrAsako paDyo. kumArane koIe bhoLavyo hoya athavA to koIe tenI upara kAmaNa karyuM hoya evo vahema gayo. AdrakumArane pahelAnI jema rasa leto karavA rAjAe ghaNA ghaNA upAya ajamAvyA; paNa tenI kaMI asara na thaI. ahoniza ciMtAgrasta raheto kumAra chAnomAno nAsI na jAya te mATe pAMcaso subhaTo tenI AsapAsa pahero bharavA lAgyA; paNa snehavatsala pitAnI sarva ciMtAo niSphaLa banAvI AdrakumAra eka rAtre chAnomAno vahANamAM caDI beTho ane AryabhUminA kinAre Utaryo. nirAbAdha sukha, zAzvata zAMti athavA paramapadanI prApti e ja tenuM pradhAna dhyeya banyuM. tyAga-vairAgya-tapazcaryAnA mArge prayANa karavA tenuM dila vAraMvAra pokArI UThatuM. teNe koInI paNa salAha ke sUcanA na sAMbhaLI. aMtaranI jhaMkhanAne zAMta karavA teNe pote ja jaina munino veSa paherI lIdho. kAyAnuM damana karatA, manovikArane rodhatA AdrakumAra AryabhUmimAM viharavA lAgyA. eka divase teo vasaMtapura nagaranA udyAnamAM kAyotsarga karIne rahyA hatA. eTalAmAM zrImatI nAmanI eka kanyA potAnI keTalIka sakhIo sAthe tyAM AvI. zrImatI hajI kuMvArI ja hatI. sakhIothI chUTI paDI te A ja dhyAnastha muni pAse AvI. dUrathI A tapasvInI mukhamudrA jotAM ja teno pUrvarAga pradIpta thayo. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa te ekITase dhyAnastha muni sAme joI rahI. rAjakumAranI svAbhAvika sukumAratA temanA tapa:tejamAM maLI jaI eka prakArano pUjyabhAva prakaTAvatI hatI. munivara jyAre vItarAgatAnI bhAvanAmAM nimagna hatA, tyAre zreSThIputrI zrImatI sarAgatAmAM UMDe UMDe UtaratI hatI. bannenI dizA judI hatI, paNa nimagnatA lagabhaga samAna hatI. 44 saMdhyAnuM AchuM nirmaLa teja rAjavaMzI muninA aMgeaMgane AliMgatuM hatuM. zrImatIne e saMdhyAnAM kiraNo upara adekhAI AvI. saMdhyA paNa keTalI bhAgyazALI che ? munivaranA aceta aMga sAthe e kevI svacchaMda krIDA karI rahI che? potAno rAga saMdhyAnA raMga sAthe maLI jAya ane munivaranA caraNamAM ahoniza ramavAnuM prApta thAya to kevuM sAruM? sakhIonA padaravathI tenI vicAranidrA tUTI. tene potAnI paravaza sthitinuM bhAna thayuM. strI-sulabha zarame tenA deha-mana upara adhikAra jamAvyo. muninI kAusagga-mudrA pAse zrImatInI dazA nihALavAno sakhIone avakAza na hato. AvA prasaMgo to A udyAnamAM ghaNIvAra banatA. munionA vihAra ane dhyAnasthadazA e temane paricita hatAM. sahu sakhIo Ave UbhI rahI ArdrakumArane uddezI bhakti bhAve namI. zrImatI temanI paNa sAthe tyAMthI pAchI pharI. paraMtu pahelAMnI zrImatI e atyAranI zrImatI na hatI. sakhIonA vinoda ke svacchaMda khelanamAM teNIe kaMI bhAga na lIdho. tenI caMcaLatA ane tophAna UMDA gayAM. te ekapaNa zabda bolyA vinA ghera pAchI AvI. rAtre UMghamAM paNa e ja muninI kumAramUrti tenA mAnasapaTamAM aMkAI rahI. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArdrakumAra Aja sudhI zrImatIe aneka munivaronAM svAgata karyAM hatAM, temanA dharmopadeza sAMbhaLyA hatA; paNa udyAnamAM dhyAnastha rahelI ArdrakumAranI maunamUrtie tene jevI dIna ane paravaza banAvI hatI tevI dazA to teNe pahelAM koIvAra anubhavI na hatI. yauvananA unmAdane caraNa nIce cAMpatA bhalabhalA tapasvIone teNIe tApamAM tapatA ane karamAtA joyA hatA. Aja sudhI to aMtarano eka tAra paNa nahoto kaMpyo. ArdrakumAramAM evuM zuM hatuM ke te jotAM ja tenA badhA ja tAra ekI sAthe jhaNajhaNI UThyA ? kharuM, ArdrakumAra munivezamAM hatA. zrImatIne mana e veza kevaLa AvaraNatulya bhAsyo, yuga-yuganI ArAdhanAnuM dhana e AvaraNa pAchaLa chupAyeluM hoya ema tene lAgyuM. 45 paNa aMtaranA sabaLa sainya sAthe ahoniza jhUjhanAra muni eka abaLAnI vinaMtI svIkAre e zuM saMbhavita che ? tene potAnA deha upara kSaNavAra tiraskAra Avyo, yoga-vairAgyanI kaThinatA tene kALarUpa lAgI. devonuM varadAna jANe cheka pAse AvIne pAchuM vaLI jatuM hoya evI vedanA anubhavI rahI. sUryodaya thAya te pahelAM ja zayyAmAMthI te jAgRta thaI. gharanA koI paNa mANasane kahyA vinA udyAna bhaNI cAlI nIkaLI. padmanI tAjI khIlelI pAMkhaDI jevI zrImatI ATalI sAhasika zI rIte banI ? atyAre tenI cAlamAM ke caherA upara nirAzA na hatI. jagatanI saghaLI lokalAja ane AkSepane potAnI pAchaLa rahevA daI ArdrakumAra muninA caraNamAM potAnuM sarvasva arpavA taiyAra thaI hatI. ane jenuM sarvasva koI iSTadevanA caraNe nivedAyuM hoya tene lokalAja ke bhaya zuM karI zake? vizuddha premabaLa, arpaNatA e tenAM zastra hatAM. munine varavuM e tenuM dhyeya hatuM. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 arpaNa + kSamAzramaNa AdrakumAra hajI kAyotsargamAM jyAMnA tyAM sthira hatA. AkhuM upavana e yogamAM potAnA sUra meLavatuM. paNa e zAMti ke raaikyanA saMgItane sAMbhaLavA jeTalI dhIraja zrImatImAM na hatI. maMtramugdhanI jema te ekadama AvI muninA caraNamAM mUkI. thoDIvAre AdrakumAra munie AMkho kholI ane zrImatInI sAme nihALyuM. puNyanA paramANuo ja jANe deha dharI yogamArgathI calita karatA hoya ema kSaNavAra lAgyuM. eka vakhatano rAjavaibhava yAda Avyo. AryabhUmimAM AvyA pachI Avo upasarga ghaTaze evI to temane kalpanA paNa nahotI AvI. tophAnI pavanane lIdhe saMyamanA saDha cIrAtA hoya ema lAgyuM. pote keTalA nirbaLa che - anukULa upasargonI sAme laDavAmAM keTalA kAyara che te samajAyuM. potAnA baLa upara ja mustAka rahenAra yogI pratikAra na karI zakyo. chUTavAnuM mana chatAM paga pAcho na kheMcI zakyo. tyAganI dIkSA letI vakhate devonA niSedhane na gaNakAranAra tapasvI potAnI durbaLatA joI rahyo. page paDatI zrImatIno anAdara karavAnuM sAhasa te zI rIte karI zake ? teNe potAnA baLano saMcaya karavA mAMDyo. zrImatIe pharI ekavAra AdrakumAranI sAme jovAno prayatna karyo. muni paNa jANe svapnanI koI eka suMdarIne nihALatA hoya tema vihRlapaNe tenI sAme joI rahyA. vacano karatAM paNa e daSTimAM ajaba artha hato. aMtara aMtarane ukelatuM hoya tyAM zabdanuM zuM gajuM? pUrvabhavanA yugayuganA be snehIo mAMDamAMDa ekabIjAne meLavI zakyAM hoya evI tapti ubhaya AtmAoe anubhavI. sapATI uparanA tophAna nIce gaMbhIra zAMti ane tRpti dekhAyAM. - zrImatInI jema AdrakumArano mArga eTalo saraLa na hato. vairAga ane bhoganI vacce eka mahAsAgara ghUghavato hato. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdrakumAra baLanA upAsakane mATe bIjA badhA mArga baMdha hatA. Akhare te zrImatIno baLAtkAre tyAga karI potAnI sAdhanA pUrI karavA tyAMthI cAlI nIkaLyo. snehano parAjaya thayo. baLano vijayadhvaja pharakyo. baLa e ja tyAga hota to AdrakumAra jarUra jItI jAta. paNa te pote na samaje tema zrImatInA snehabaLa pAse hAryo hato. bhale te upadravanI bIke vasaMtapuranA udyAnano ane zrImatIno paNa tyAga karI gayo, paNa aMtaramAMthI zrImatInI paravaza pratimAne dUra na karI zakyo. mAtapitAnA snehano ane mAtRbhUminA saMbaMdhano tyAga karI AvanAra AdrakumAra zrImatIne na bhUlI zakyo. baLano garva karanAra yogI aMtarathI to kyAranoye parAjIta thaI cUkyo hato. e parAjaya AdrakumAra vinA bIjuM koI samajI zake ema na hatuM. anAdara pAmelI zrImatIe lagIre kalpAMta na karyuM - kaMgALa nArInI jema kAlAvAlA paNa na karyA. arpaNatA e tenuM dhyeya hatuM. te muninA caraNe potAnuM sarvasva dharI cUkI hatI. teno svIkAra thAya yA na thAya e tene jovAnuM ja na hatuM. ane snehano svIkAra thavo ja joIe evo Agraha zA sAru? snehanI sAdhanAmAM niSphaLa nIvaDelI nArI pitRgRhe pAchI pharI. eka pachI eka varSo vItatAM cAlyAM. zrImatInI AMkho niraMtara AdrakumArane zodhatI. bhalabhalA zreSThIputronAM mAgAM zrImatIe pAchAM vALyAM. te nirbhayapaNe kahetI ke :- "manathI to muni AdrakumArane ja varI cUkI chuM." lokone lAgyuM ke zrImatInuM magaja bhamI gayuM che - te azakya vrata AdarI beThI che. muni calAvI zake evuM zrImatImAM zuM hatuM? apsarAonA sarAga abhinayane je lIlAmAtrathI ThelI zake tene eka zrImatI jevI pAmara nArI zuM karI zakavAnI hatI chatAM zrImatIe potAno Adarza na tajyo. snehamAM te daDha AsthA rAkhI rahI. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa e premaprasaMga upara bAra bAra vasaMtanA vAyarA vahI gayA. prakRtie kaMI kaMI navA sAja sajyA ane jUnA utAryA, smaraNa ane vismaraNanA akhaMDa pravAhamAM asaMkhya premaprasaMgo ghaDAyA ane pAchA anaMtatAmAM maLI gayA. mAtra zrImatInI snehasAdhanA atUTa rahI. vastumAtrane jIrNa banAvato kALa e snehI hRdaya upara potAno prabhAva na AMkI zakyo. vratane kaMI avadha na hoya, bhavobhavanA snehIne bAra varasa zI visAtamAM ? 48 eka mAtra ArdrakumAranA darzananI vAMchAthI roja dAnazALAmAM besI dareka muninuM svAgata zrImatI pote kare che. koIkALe paNa munionA samudAyamAM ArdrakumAra AvI caDaze e AzA upara ja tenuM jIvana avalaMbe che. bAra varSa uparanI ghaTanAne yAda rAkhavA jeTalI jagatane kaMI paravA na hatI. zrImatInA sagAM-saMbaMdhIo paNa lagabhaga e vAta bhUlI gayAM che. zrImatInA jIvanano palaTo e have temane kaI AzcaryanI vAta nathI lAgatI. vismRtinA AvA gADha aMdhakAramAM mAtra be haiyAMone viSe snehasmRtinA be akhaMDa dIpa saLagI rahyA che. e parama AkAMkSita paLa paNa eka divase pAse AvI pahoMcI. te divase rojanI jema zrImatI muninA AgamananI rAha jotI beThI hatI. potAnI dRSTi vaDe bhUmine pramArjatA ArdrakumAra bahu ja maMda gatie te ja dAnazALA tarapha AvatA hatA. koIe kahyuM paNa nahIM hoya ke dAna levA AvatA muni ahIM potAnA ja AtmAnuM dAna ApI saMsAranA snehane abhinaMdaze. bannee parasparane dUrathI joyAM ane pIchAnyAM. zrImatI AjasudhInA aicchika saMyamanA pratApe autsukya ane Avegane pacAvI cUkI hatI. snehInI khAtara jhUravAmAM je anerI lhANa che teno AsvAda laI cUkI hatI. ArdrakumAra e mArgamAM navA vidyArthI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 AdrakumAra hatA ema paNa kaMI ja na hatuM. temaNe paNa ghaNI vAra yoganA AdarzonuM ciMtana karatAM vastuta:- zrImatInuM ja dhyAna dharyuM hatuM. bhAgye ja evI koI paLa haze ke je vakhate temaNe zalyanI jema khUMcatA e kAMTAne ukheDIne pheMkI devAno prayatna nahIM karyo hoya. game tema paNa te sAmarthyanA pUjArI hatA. ane pote ye sarva rIte samartha puruSa hatA. chatAM je saudarya, lAlitya ane sukumAratAnI pAse sAmarthya sAme AvIne dInabhAve Atmanaivedya dharI jAya tyAM AdrakumAranI baLAtkAra sAdhanA niSphaLa nIvaDe emAM zuM Azcarya ? je zrImatI eka vakhate udyAnamAM AvI, page paDI, upavananA paMkhIne paNa kaMpAve tema karagarI hatI ane jeno tyAga karavAmAM AdrakumAre potAnA sAmarthyano vijaya mAnyo hato, te ja zrImatI pAse AvI temaNe potAnAM cirasaMcita tyAga-vairAgya-saMyama sarvasva dharI dIdhuM. patanano itihAsa e karatAM kaMI vadhu lAMbo na hoya. AdrakumAra pharIthI saMsAramAM AvyA ane zrImatIe temane haiyAnA nirmaLa snehathI satkAryA. AdrakumAranA adha:pAta upara e vakhate paNa aneka anukaMpAnA AMsu pADyAM haze. eka munino saMsAra-praveza e kaMI yogamArgano jevo tevo akasmAtuM nathI. paNa ene ekalo akasmAtu ke adha:patana kema kahevAya? snehanA anAdarano ane baLanA atyAdhika abhimAnano zuM e yogya badalo na hato ? zuM zrImatIno tyAga karIne nAsI jatI vakhate AdrakumAra pote saMpUrNa sudRDha rahI zakyA hatA ? jo vRttio upara temano kevaLa baLAtkAra na hota, aMtarane prakaTatI uSAnAM prakAza jevuM nirmaLa banAvI zakyA hota to teo potAnI sAthe zrImatIne paNa UMce ne UMce laI jaI zakyA hota yogamArgamAM anerA raMga ane rasa relAvyA hota. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 arpaNa + kSamAzramaNa bhale e patana hoya, paNa e patanamAMthI ja vegavAnuM uddhArano punarjanma thayo. vIryavAna AtmAonAM patana paNa keTalAM ramaNIya hoya che ? nirvIryane potAnAM patananuM bhAgye ja bhAna hoya che - te eka vAra paDyA pachI nIce ne nIce taNAvAmAM ja ahobhAgya mAne che. AdrakumAranuM patana e pavitra AtmAnuM kevaLa padakhkhalana hatuM. prAta:kALa thatAM saMsAranA manuSyo jAge ane gaI kAlanAM adhUrAM kAma pUrAM karavA bamaNA baLathI prayatna kare tema AdrakumAra paNa bhoganidrAmAMthI jAgRta thayA. yogabhraSTatA temane pratyeka paLe DaMkhavA lAgI. Aje have baLAtkArane kyAMya sthAna na hatuM. baLanuM sthAna sneha ane abhimAnanuM sthAna viveke laI lIdhuM hatuM. zrImatI paNa temanA mArgamAM kaMTaka rUpa na rahI. AdrakumAranI pratikRti samo eka bALaka e tenuM AzvAsana ane avalaMbana banyuM hatuM. viyoginIne badale have te eka mAtA banI hatI. tenA badhA ucchavAsa ane Avega zamI gayA che. paNa bALaka pratyeno moha AdrakumAranA yogamArgamAM ghaDIka aMtarAyarUpa banyo. ane bALakanI anumati ke sammati paNa zI rIte saMbhave ? eka vakhatano yogI have potAnA AtmA upara baLAtkAra paNa karI zake ema na hatuM. te anukULa muhUrtanI rAha jovA lAgyo. eka divase kaMIka AvA ja nizcaya viSe UhApoha karatAM banne beThAM hatAM. temanI sAme ja AMgaNAmAM bALaka ramato hato. mAtAe tene bolAvI sTeja vinodanA rUpamAM kahyuM : beTA ! tArA bApu to have cAlyA jaze " "cAlyA javuM" eTale zuM eno artha bALaka na samajayo, paNa bApu kyAMya bahAra javA mAge che ane mAtA udvigna che eTaluM to te Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdrakumAra pa1 joI zakyo. hajI to tene pUruM bolatAM paNa nahotuM AvaDatuM. mAtAno manobhAva maLyA pachI tene zI rIte madada karavI e eka mhoTI mUMjhavaNa thaI paDI. tarata ja tene eka bALocita yukti sUjhI AvI. zrImatIe gaI kAle ja je sUtara kAMtI rAkhyuM hatuM. te sUtaranuM kokaDuM upADI lAvyo ane jyAM AdrakumAra beThA hatA tyAM AvI sUtaranA tAMtaNA vaDe ja pitAne bAMdhI rAkhavAno upAya ajamAvyo. zrImatI ane AdrakumAra banne jaNA bALakanI A ceSTA sAme joI hasI paDyAM. kAcA sUtaranA tAMtaNA upara paNa bALakano keTalo badho vizvAsa? AdrakumAre potAnA aMge vITaLAyelA AMTA gaNyA. badhA maLIne te bAra thayA. tAMtaNAnA eka eka AMTA badala teNe eka eka varasa saMsAramAM rahevAno pharIthI nizcaya karyo. e rIte kAcA sUtaranA tAMtaNe AdrakumArane bIjA bAra varasa sudhI bAMdhI rAkhyo. nirmaLa snehanA durbaLa baMdhanomAM paNa keTaluM sAmarthya hoya che ? e bAra varSa paNa pANInA relAnI jema vItI gayAM ane eka puNya muhUrto AdrakumAra saunI sammati laI mahAvIranA mArge cAlI nIkaLyA. gozALA jevA tarkavAdIo, tApaso jevA jaDabharato ane krUramAM krUra luMTArAone paNa AdrakumAre pratibodhI mahAvIranA zAsanano mahimA phelAvyo. meghanI jema niraMtara varasatA ane vAyunI jema apratibaddhapaNe viharatA AdrakumAranA ugra tapa ane vairAgya joI bhalabhalA tapasvIo paNa Azcaryamugdha banI jatA. vananAM pazupaMkhIo paNa e bhavya mUrtine nIrakhI potAnA rAgadveSa vIsaratAM. bhagavAna mahAvIrasvAmInA samavasaraNamAM eka vAra ArkakumAranA prabhAvanI vAta nIkaLI. maMtrI abhayakumAra, rAjA zreNika Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para arpaNa + kSamAzramaNa ane AdrakumAra pote paNa tyAM hAjara hatA. e vakhate AdrakumAre ja kaheluM ke "majabUtamAM majabUta baMdhanone toDIne pheMkI devAM e kaMI bahu durghaTa nathI. paNa snehanA kAcA sUtaranA tAMtaNA chedIne bahAra nIkaLavuM e ja kharekharuM durghaTa che." te pachI AdrakumAre potAno bhUtakALa kahI saMbhaLAvyo. abhayakumAra ane zreNika paNa A vRttAMta sAMbhaLI atyAzcarya pAmyA ! AdrakumAra sarva pApapuMjane bALI-bhasmIbhUta karI kevaLajJAna pAmI aMte mokSane prApta thayA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyaghelI mAtA [9] gAmamAM game tene pUcho, eka ja javAba maLaze : e bAI pahelAM to eka sAdhvI hatI, paNa have sAva gAMDI thaI gaI che.'' - bhadrika jano e bAInI durdazA joI kapALe hAtha mUke che, ThaMDe kaleje ekAda ni:zvAsa nAkhe che ane karmanA vipAkanI vAto karatAM potAnA mArge pAchA cAlyA jAya che. ane loko kaMI khoTuM thoDuM ja kahe ? e gAMDI bAIne potAnAM vastranuM pUruM bhAna nathI. kyAre khAtI-pItI haze ane kyAre uMghatI haze te paNa koI nathI jANatuM. Akho divasa te gAmanI galIomAM bhame che - vyAkuLa najare UMce aTArIomAM juve che ane pachI kapALa kUTatI dUra dUra doDI jAya che. tenuM AkhuM aMga dhULathI chavAyeluM che. vikharAyelA vALa melathI bharelA che. zarIra upara mAtra eka ja vastra che te paNa dhULa-dhULa, mAtra dehane DhAMkavA pUratuM. A badhuM jotAM bAIne kevaLa gAMDI ja nahIM paNa narAtALa gAMDI kahevI paDe. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 arpaNa + kSamAzramaNa - duniyAdArImAM DUbelA rAhadArIone eTalo avakAza to kyAMthI ja hoya ke e gAMDI gaNAtI nArInI AMkhamAM keTalI vyagratA ane mamatA bharelI che te ekavAra joI le ! emane mAtra "gAMDapaNa" eTalo ja cukAdo basa che. pavanathI UDatA sUkA pAMdaDAnI jema cukAdAnA e akSaro eka mukhethI bIje mukhe rame che ane e rIte hajAro mukhanA vajalepa samA cukAdA banI jAya che. gAMDapaNa ! kevaLa nakAmI ane trAsadAyaka vastu nathI ? samAjanA rivAja ke saMsAranA tiraskArathI e dezanikAla thaI zakatI hota to saMsAra keTalo sukhI banata? paNa e rivAja ane tiraskAra ghaNIvAra gAMDapaNanAM mAtApitA hoya che e koNa nathI jANatuM ? e bAInuM nAma bhadrA. eka divase te parama saubhAgyavatI hatI. enA paga pAse vaibhavanI choLo UDatI. duHkha ke paritApano unho vAyu tene kadI nahoto sparyo. ati tRptimAMthI Akhare virAga udbhavyo ane ekI sAthe pati-patnIe saMsAra tajI saMyama lIdho. bhUtakALa game teTalo ujvala hoya, paNa Aje to e bAInI pAchaLa tophAnI chokarAonAM ToLAM ghUme che - dhULa pheMke che - cIDave che ane bAI tenI sAme tAkI rahe che. gharamAM mAbApanA aMkuzathI kaMTALelAM bALakonI rojanI gammatano e viSaya che. Akho divasa bhamI bhamIne thAkathI lothapotha thayelI e gAMDI bhadrA eka oTalA upara beThI che. paDachAyAnI jema pAchaLa pharatA chokarAmAMthI eke tANIne bUma mArI: gAMDI ! jo tAro chokaro dekhAya !" bhadrAnI AMkhomAM eka kSaNavAramAM navuM teja camakyuM. atyaMta vyAkuLapaNe e dizAmAM najara karI ane tarata ja oTalA uparathI paDatuM mUkI doDI. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyaghelI mAtA sAme ja eka sapheda moTo pANo paDyo hato tene bAjhI paDI. jANe koI khovAyelI vastu mAMDamAMDa maLI hoya tema te pattharane premathI paMpALavA lAgI. chokarAMo khaDakhaDa hasI paDyAM. hAsyanA avAjathI te camakI. teNe dhArIne joyuM to te potAno putra na hato eka patthara mAtra hato. pattharane eka bAju rahevA daI, AkAza sAme nihALyuM. UMDA aMtaramAMthI kArI vedanAno eka saMtama niHzvAsa chUTyo. Aje teno pati hayAta hota to e niHzvAsa upara potAnI saghaLI samRddhi samarpI deta. 55 AvuM AvuM to divasamAM be-cAra vAra nahIM paNa asaMkhya vAra banatuM haze. koIpaNa patthara ke vRkSa e gAMDI bAIne mana jaDa vastu nathI. putra mAnI te dareka jaDa vastune paNa premathI-mamatAthI AgrahapUrvaka AliMge che ane pAchuM bhAna thatAM tene rahevA daI bIje doDI jAya che. ATaluM chatAM A bhadrA sAdhvI eka gAMDI nArI nahIM paNa putraghelI mAtA che e satya koI nathI samajatuM. enuM kahevAtuM gAMDapaNa gADha snehanA ja paripAka rUpa che, e koI nathI jotuM. dareka gAMDapaNane potAno nAno sarakho itihAsa hoya che. sneha garamI pAmatAM mAtAnuM rakta jema zveta amIbiMdumAM palaTAI jAya che, tema snehanI sadA saLagatI bhaThThIe ja bhadrAmAM A gAMDapaNa pariNamAvyuM hatuM. prasUtinI vedanA jema eka zizune janmAve che tema mamatAnI vedanAe ja bhadrAmAM A gAMDapaNuM janmAvyuM hatuM. arpaNatAe upajAveluM gAMDapaNa e zuM devAMchita nathI ? evo kayo putra che ke je mAtAnA AvA gADha snehanI adekhAI na kare ? bhadrA Aje gAMDI banI che zerIe zerIe bhamI potAnA putrane jhaMkhe che. putranI bhAvanAthI te vastumAtrane premathI cUme che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 arpaNa + kSamAzramaNa kharekhara ja jo e gAMDapaNa kahevAtuM hoya to paNa e keTaluM sneha nirmaLa che ? AvA amUlya dhanane jagatanI nakAmI vastu zA sAru gaNavAmAM AvatI haze ? ane o bALako! e bhadrAne nakAmA zA sAru pajavo cho ? jAo, ghera jAo. vastuta: e gAMDI nathI, e eka mAtA che. koI puruSanI lAla AMkha jotAM ja tame mAtAnA khoLAmAM chupAI jAo cho ane e khoLAne ja jagatano ajeya killo mAno cho tema A bhadrA paNa jyAre mAtA hatI tyAre tenI godamAM tamArA jevo ja bALaka ekavAra lADathI ramato. bhadrAnuM apamAna e vizvavaMdya mAtRtvanuM apamAna che. e gAMDapaNa nathI. mAtAnI mamatA ja mUrtino AkAra pAmI che. paNa tame atyAre e vAta nahIM samajo. snehanA niSphaLa uchuvAsa ke mamatAnA vyartha Aveza upara hasavAno saMsArane bhale adhikAra hoya. paNa A gAMDI bhadrAne tame eTalI badhI durbaLa na mAnatA. teNe potAno ekano eka lADakavAyo putra gumAvyo che, ane kevaLa putrazokathI ja vihvaLa banI che, ema paNa nathI. jo ekavAra paNa teNe mRtyuzadhyA upara paDelA bALakane chellIvAra cUmI lIdhuM hota, pUrepUrI tRpti thatAM sudhI mumuLu bALaka sAme nIrakhI lIdhuM hota to A mAtA virahatApane ghoLIne pI jAta. jeNe prasannavadane saMsAranAM sarva sukhanI spRhA tajI dIdhI te zuM eka putranA dehano potAnA sage hAthe tyAga na karI zakata? kadAca e vakhate tenA nayanamAMthI azrunI dhArA vahI nIkaLata, kadAca tenuM hRdaya dhrUjI UThata, te mUccha pAmI bebhAna paNa banata. paNa e jherano ghUMTaDo gaLA nIce utAravA jeTaluM baLa to jarUra batAvI zakata. bahu bahu to bALakanA dehanI bhasmane aMge coLI tenuM ja dhyAna dharatI besI raheta. paNa Aje to bhadrAnA dilanI vedanA cheka judA ja prakAranI che. teno yuvAna - kelaiyA jevo kuMvara gAmamAM gocarI karavA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyadhelI mAtA pa0 gayo tyAMthI te pAcho ja na pharyo. divasonA divaso sudhI mAtAe rAha joI, paNa putra ahaMnnakanA kaMI ja samAcAra na maLyA. bhadrAnA kALajAmAM eka kArI khaMjara bhoMkAyuM. te putranI zodhamAM bhaTakavA lAgI. Aje gAMDapaNamAM te putrane jhaMkhe che-putranI pAchaLa ja dIvAnI banI badhe zodhe che. koIe kahyuM che ke putra e priya nathI, paNa AtmA priya che eTale ja putra priya che, paNa bhadrAnA saMbaMdhamAM ethI UlaTuM ja hatuM. tene putra priya hato eTale ja AtmA priya hato. patramAM ja tenuM Atmasarvasva AvI vasyuM hatuM. putranAM sukha ane kalyANane ja te potAnAM sukha-kalyANa samajatI hatI. eka divase koNa jANe kevAya kALa coghaDIe bhadrAno putraahaMsaka bhikSA arthe bahAra nIkaLyo. mAtA pote dIkSita sAdhvI hatI, chatAM putranI sAme snehAvezathI joI rahI. putra varaghoDe caDe ane jema mAtA abhimAnathI nIrakhe tema bhikSArthe jatA ahaMnnakane sAdhvI bhadrA nIrakhI rahI. koI divasa nahIM ane Aje ja jiMdagImAM pahelIvAra te jaina munino saMpUrNa veza paherI gocarI vahoravA gAmamAM jato hato. yauvananI kAMti ane caMcaLatAne e veza na chupAvI zakyo-zaramAyo. yauvananA AraMbhamAM ja saMyama sAdhatA A kAMtimAne putrane nIrakhI gRhasthanI nArIo kevA prazaMsAnA udgAra kahADaze e vicAre bhadrA mAtAne abhimAna preryuM. agnikanI mAtA bhadrA ane pitA datta zrAvake bannee ahamitra sUri pAse sAdhudharmanI dIkSA svIkArI hatI. e vakhate ahaMsaka bahu nAno hato. chatAM tenI buddhimattA upara mohita thaI mAtApitAe mAnyuM ke "A putra AgaLa jatAM jaina zAsanano eka mahAna prabhAvaka thaze," ane tethI tene paNa saMyamano veza paherAvI potAnI sAthe ja rAkhI lIdho. zAsana-prabhAvanAnI sAthe putravAtsalya muddala Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 arpaNa + kSamAzramaNa nahIM hoya ema zI rIte kahI zakAya? pitA jyAM sudhI hayAta rahyA tyAM sudhI ahiMsakane saMyamanI kaThinatAno kaMI khyAla na Avyo. samudAyanA munio haMmezAM AhAra-pANI laI AvatA temAMthI agnikane paNa yogya khAnapAna maLI jatAM. pitAno pakSapAta keTalIkavAra bIjA munione khUMcato, paNa evI namAlI bAbatamAM koIe spaSTa virodha na dAkhavyo. ghera jevI rIte annakane mATe haMmezAM sukha-sAmagrI taiyAra rahetI tema ahIM paNa tene sagavaDa saheje maLI rahetAM. AthI annaka gRhasukha ane saMyamanA tApa vacceno bheda na samajyo. Aje thoDA divasa thayAM ahaMnnakanA pitA kALadharma pAmyA che. tenI pAchaLa ahaMnnakanI saMbhALa le evuM koI na rahyuM. ane have ahaMsaka paNa kaMI nAno bALa nathI. te avasthAne pAmyo che. saMyamanI tAlIma levAno teNe dhIme dhIme prayatna karavo joIe, ema samudAyanA sAdhuo mAne che. dareka sAdhu potapotAne mATe gAmamAMthI gocarI laI Ave ane bIjI vyavasthA paNa pote ja karI le e temano mukhya dharma che. agnike paNa have e dharmanuM pAlana karavA taiyAra thavuM joIe. bhadrA mAtA e badhuM sArI rIte samajI zake che. paNa mAtAnuM hRdaya aMdara rahyuM rahyuM pUche che - "hajI be divasa vadhu khamI gayA hota to ?" te kaMI bolI zakatI nathI. putrane sAdhuvezamAM bahAra nIkaLato joI tenuM aMtara anekavidha UrmiothI khaLabhaLI UThe che. te divase unALAno madhyAta sUrya barAbara mAthe pahoMcyo hato. paMkhIo paNa jhADanI AchI-pAtaLI chAyAmAM chupAyAM hatAM. vaibhavI gRhasthone tyAM sukhaDa ane caMdananA zItopacAranI taiyArI thaI rahI hatI. gRhiNIo rasoDAnAM kAmathI paravArI have be ghaDI ArAma maLaze evI AzAthI bAkInAM nAnAM nAnAM kAma ATopatI hatI. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyaghelI mAtA saMyamI sAdhuone mATe gocarIno paNa e ja samaya hoya che. sakaLa nara-nArIo je vakhate potapotAne mATe taiyAra karelAM AhArabhojanAdithI paritRpa thaI cUkyAM hoya te ja vakhate gRhasthonA vadhelA AhAramAMthI ucita ane nirdoSa AhAra-pANI vahorI lAvavAM e temano mukhya AcAra hoya che. arhannaka muninI sAthe bIjA be-traNa munio hatA. paNa temanAmAM ane arjunnakamAM AkAza-pAtALa jeTalo taphAvata hato. pelA saMgAthIo saMyamanA yuddhamAM kasAyelA sainiko jevA hatA, jyAre ardhaka, parIkSakanI sAme dhrUjatA nhAnA bALakanI jema sAva navo ane kasoTIthI saMpUrNa ajJAta yuvaka hato. mAkhaNanA piMDa jevo teno sukumAra deha grISmanA madhyAhnano tApa sahevA azakta hato. dhIme dhIme jo tene tAlIma maLI zakI hota to kadAca bIjA munione vaTAvIne te ghaNo dUra nIkaLI jaI zakata. paNa mAtapitAnA ati snehe e samaya vyartha javA dIdho. Aje to teNe have pAkA saMyamInI peThe munionA AcAradharmanuM game te bhoge pAlana karI batAvavuM joIe. 59 arhakanuM zarIra pasInAthI rebajheba thaI gayuM. praphulla mukha upara viSAdanI gADha malinatA chavAI. page phollA paDyA. bhikSAnI jhoLImAM kaMI bahAra Ave te pahelAM to eka DagaluM paNa AgaLa vadhavAnuM azakya thaI paDyuM. tene phera AvavA lAgyA. pAse ja koI eka UMcI aTTAlikA hatI tenI chAyAno Azraya lIdho. bIjA munio to arhannakane mUkI vastImAM dUra nIkaLI gayA hatA. arhannaka ekalo hato. tenI du:khada sthiti upara samavedanAnuM eka AMsu DhALe evuM tyAM bIjuM koI na hatuM. te beTho to kharo, paNa pUrve kadI nahIM anubhavelI vyathAne lIdhe te potAnuM dehabhAna gumAvI beTho. mUrchAe AvI mAtAnA snehasparzanI garaja sArI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa ghaNIvAre tenI mUccha UtarI. teNe AMkha ughADI AsapAsa nihALyuM. paNa munionI AMkhane paricita Azrama jevuM kaMI na jaNAyuM. te dIvAla upara zobhatAM citro ane zRMgAravRttine bahalAve evI AsapAsanI rasasAmagrI ghaDIvAra joI rahyo. vihAra vakhate eka vasaMtaRtumAM anubhavelI AmraghaTAno AsvAda yAda Avyo. pote koI svapnamAM che ke yathArtha svargalokamAM AvI caDyo che te na samajAyuM. bIjuM to ThIka paNa bhUmizagyA upara sUvA TevAyelA A dehanI nIce AvI suMvALI taLAI kyAMthI ane zA sAru ? jema jema te adhika jovA-vicAravA lAgyo tema tema tenI mUMjhavaNa paNa vadhavA lAgI. janazUnya gharamAM koIne pUchI khAtrI karI zakAya ema paNa na hatuM. teNe nirAza daSTine saMkelI levAno prayatna karyo. tApa, lU ane dhagadhagatI dharatInuM punaHsmaraNa thatAM te dhrUjI UThaco. AMkho mIMcI ema ne ema paDI rahevA sivAya bIjo koI upAya na sUjhayo. paNa anAyAse ja tenI dRSTi palaMganI pAMgata tarapha gaI. vidyAdharI ke devI jevI dekhAtI, kutUhalane mAMDamAMDa aMtaramAM samAvatI, eka navoDhA strI tyAM beThI hatI. tenA vadana upara kautUhaLa ane hAsyanuM tophAna taratuM hatuM. muninA mukha ne netromAM ubharAtA ane adRzya thatA bhAvono - jANe abhyAsa karatI hoya tema animeSapaNe muninI sAme joI rahI hatI. atraka, e nArInuM daSTiteja na sahI zakyo, keTakeTalIvAra devIoe mahAna munivaro ne tapasvIone caLAvI vratabhaMga karAvelA ema zAstrIkathAomAM vAMceluM te tAjuM thayuM - draSTAzcitrepi cetAMsi haranti hariNIdRzaH / kiM punaH smitasmare vibhramabhramitekSaNAH // mRgalI jevA netravALI strIo mAtra citramAM AlekhAyelI joI hoya to paNa cittanuM haraNa kare to pachI hAsyathI praphullita Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 vAtsalyadhelI mAtA ane vilAsathI bhramita evA netravALI sAkSAt strIone jovAthI citta corAI jAya emAM to kaMI kahevApaNuM ja na hoya." e kaMThastha karelo zloka saMbhAryo. paNa A kaMI munione rAtavAso rahevAno ke dharmadhyAna karavAno Azrama na hato. ahIM mAtra jIllA upara ramI rahelA zloko tene kaMI ja sahAya karI zake ema na hatuM. A to vikAra ane saMyama vaccenuM saMgrAmasthAna; zobhAnAM zastrAstra ahIM zuM kAmano ? yuvatI, je atyAra sudhI A sukumAra muninA dehanI sevAsuzraSAmAM rokAelI hatI te dhIme dhIme tyAMthI UThI, ane ahaMnnaka muninI bahu ja pAse AvIne UbhI rahI. muni kaMI bolavAno AraMbha kare te pahelAM ja te bolI; - ApanA mananI vyathA huM jANuM chuM. A vilAsabhavana ane nArIsparza Apane adharma gaNAya e paNa samajuM chuM. paNa Aje tame muni nathI - mArA atithi cho - vaLI dardI cho. tamArA deha upara tamAro potAno adhikAra nathI. jenI pAMkho kapAI gaI hoya evA paMkhInI jema khAlI pAMkho phaphaDAvavAthI zuM vaLavAnuM hatuM ?" ahaMsakane e zabdomAM kaMIka jAduI asara bhAsI. A ramaNI munidharmathI ajJAta nathI eTaluM AzvAsana tene mATe basa hatuM. saheje prApta thayelAM sukhane tarachoDavAno tene muddala abhyAsa na hato. pote dardI che, deha uparano adhikAra gumAvI beTho che ane A ramaNI kevaLa dayAne khAtara sevA-suzruSA karI rahI che e vAta samajatAM tene vAra na lAgI. pAchI AMkho mIMcIne te thoDIvAra paDI rahyo. be-eka divasa e rIte ardha mUcchavasthAmAM pasAra thayA. trIje divase teNe gRhanI svAminI pAse vidAya levAno daDha nizcaya karyo. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 arpaNa + kSamAzramaNa yuvatI temaja muni mATe e parIkSAno divasa hato. bannee sAthe tarI javuM ane kAM to bannee sAthe DUbavuM e adazya vidhilekha lakhAI cUkyA hatA. ramaNIno pati Aje dasa-dasa varasa thayAM dariyApAranA dezamAM pharato hato. pAchaLa puSkaLa samRddhi ane dAsa-dAsIo mUkI gayo hato. dasa-dasa varasanI varSA e ramaNInA virahatApa upara varasI gaI, paNa A virahI yuvatIe ekAMtamAM besI raDI levA sivAya bIjo udyama nathI karyo. keTalIye jyonjAmayI rAtrIoe AvI A nirAza ramaNInA hRdayamAM bharatI-oTa ApyAM. Aja sudhI e badhAM du:kha teNe maunapaNe sahI lIdhAM. paNa jayArathI A ahaMsaka muni potAne tyAM AvyA che tyArathI te potAnI badhI zAMti ane dhIraja khoI beThI che. pahele ja divase madhyarAtrIe, ahaMnnaka jyAre bharanidrAmAM sUto hato tyAre tenA suputa sauMdaryanuM pAna karatAM te eTalI badhI saMjJAzUnya banI gaI hatI ke te ja vakhate suvarNanA piMjare paDelI menAe akasmAtuM tophAna na karyuM hota to kadAca AjanA jeTalA abhimAnathI te ahaMsaka pAse UbhI na rahI zakata. Aje annaka rajA laI sAdhusaMghamAM javAno hato. yuvatIe prAta:kALa thatA pahelAM UThI snAnAdithI nivRtta thaI navAM vastrIlaMkAra paherI lIdhAM. jANe kaumudI utsavamAM javAnuM AmaMtraNa maLyuM hoya tema te pUrA damAmathI taiyAra thaI - sUryodaya thatAM ja te ahaMnnakanI sAme AvI. have te mAtra gRhiNI ke sevikA na hatI-muninuM mana caLAvavA Aje tene svarganI kinnarInA bhAva bhajavavAnA hatA. eka to udAma yauvana, asAdhAraNa vaibhava ane sahajaprApta ekAMta. kAmadevanA A traNe anucaro A yuvaka ne yuvatI upara potAnAM puSpazara varasAvI rahyA. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyadhelI mAtA koI divasa nahIM joyelo A ramaNIno vezavinyAsa ahaMnnake zAMtithI nihALyo. anAyAse maLelA A rasavaibhavane tajI devAmAM jANe pote ja potAno AtmaghAta karato hoya evI nirdayatA lAgI. rajAnA zabdo hoMmAM ja rahI gayA. kaMThe zoSa paDavA lAgyo. munijIvananA parisaha vikarALa vAghanI jema najara AgaLa khaDA thayA. te kartavyamUDhanI jema lajA ane saMkocane lIdhe dharatI tarapha joI rahyo. "Aja nahIM to kAle javAze. jIvanamAM be divasa zA lekhAmAM che?" vINAnA jhaMkAra jevA zabdoe agnikanI badhI mUMjhavaNa TALI lIdhI. yuvatInA AgrahathI te rokAyo to kharo, paNa e ja divaso tenI parIkSAnA divaso hatA e na samajyo. kamanasIbe divaso upara divaso vItavA chatAM e "kAla' na AvI. yauvananA unmatta pUramAM ubhaya AtmAo paDyA-taNAyA. annakanA sAthIoe thoDA divasa rAha joI, paNa teno kyAMya patto na lAgavAthI teo vihAra karI gayA. eka mAtra bhadrA ahaMnnakane na bhUlI zakI. saMsArane tajavA chatAM te potAnuM mAtR-hRdaya na tajI zakI. e ahaMnnakanI mAtA-bhadrA ja Aje zaheranI zerIomAM annakanA ja jApa japatI bhame che. lokaniMdAnI, sukhadu:khanI ke upahAsanI paravA rAkhyA vinA gAMDI nArInI jema jaDa vastune paNa ahaMsaka mAnI bheTe che - cUme che, ane pAchuM bhAna AvatAM akaLAIne AgaLa cAlI jAya che. - divasamAM dasa vAra jovA chatAM jene tRpti na thAya evI bhadrA jyAre putravirahamAM jhUre che, tyAre bIjI tarapha teno putra, rasazRMgAramAM cakacUra banyo che. munijIvanane e potAno pUrvabhava mAnavA lAgyo che. Adi ane aMta vinAno eka sukhasAgara tenI AgaLa UchaLI rahyo che. divasa, rAta ke RtunA parivartananI paNa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 arpaNa + kSamAzramaNa tene kaMIja paravA nathI. Aje to AThe pahora te vasaMtano ja vaibhava anubhave che. mohamadirAe tenI badhI cetanA harI lIdhI che. paNa AvAM sukhasvapna koInAM cirasthAyI rahyAM che ke ahesakanA rahe ? sUryanA tejane pAmI raMga-vaibhava relAvatI vAdaLInuM abhimAna keTalI ghaDInuM ? ahaMkanAM sukha-vilAsa paNa eTalAM ja kSaNasthAyI hatAM. tenI mohanidrA tUTavAnI ja hatI. sadbhAgye kaho ke durbhAgya kaho, eka divase teNe jharUkhAmAMthI bhadrAnI durAvasthA joI. pahelAM to e bhadrA mAtA hoya ema mAnI ja na zakyo. paNa te jema jema pAse AvavA lAgI tema tema e kaThora satya dhIme dhIme ahaMsaka AgaLa pragaTa thayuM. koIne kaMI kahyA vinA te ekadama nIce Avyo. aparAdhI jema nyAyAsana pAse AvI mAthuM namAve tema te potAnA pramAdanI kSamA yAcato bhadrA mAtAnA caraNamAM namyo. mAtAe putrane oLakhyo. baLatI AgamAMthI bacIne AvatA putrane pahelI ja vAra maLatI hoya tema bhadrA putrane ghaNIvAra sudhI vaLagI rahI. bannenAM netromAM akathya harSAveza ubharAyAM. annake mAtAne potAnA vilAsabhuvanamAM AvavAno Agraha karyo. paNa bhadrAe e Agraha na svIkAryo. kahyuM - "beTA ! tAruM ane mAruM sthAna to sAdhu-sAdhvIonA saMghamAM che. huM vilAsabhuvanamAM AvI mArA AtmAne zA sAru abhaDAvuM ? ane jo hajI paNa tane e vilAsa AkarSato hoya to khuzIthI je kaMI puNyasAmagrI bAkI rahI hoya te bhogavI le. tArI mAtA - Aje gAMDI gaNAtI mAtA, paNa putranA sukhanI ADe nahIM Ave. tArA sukhamAM ja mAruM sukha samAvI daIza." Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 vAtsalyadhelI mAtA putrasukha pAchaLanI A arpaNatAne gAMDapaNa koNa kahe ? annakanA AtmAmAM hajI vilAsanuM ghena hatuM. mAtAnI mamatA khAtara te banI zake to maravA taiyAra hato, paNa yogamArgamAM ribAIne maravuM e tene nahotuM rucatuM. bhUkha-tRSA ane vihArano tApa veThatAM dhIme dhIme gAtra gALavAM te karatAM eka divase anna-pANIno sarvathA tyAga karI saMsArathI chUTI javuM e vadhuM saheluM che ema kahI te mAtAne AzvAsana ApavAno prayatna karavA lAgyo. eTalAmAM to pelI vilAsI ramaNI paNa tyAM AvI pahoMcI. mAtA ane putra vacceno vivAda sAMbhaLI te bolI - te divase tame pote ja aniveza paherI mArI pAse rajAnI bhikSA mAgavA AvyA hatA ne ? te divase huM tamane rajA na ApI zakI ane tame paNa na laI zakyA. mAtA bhadrAnI sAkSIe ApaNe banne Aje e nabaLAIne dhoI nAMkhIe. juo, A rahyo Apano muniveza. eka divase huM mArA potAnA hAthe Apane paherAvI, munisaMghamAM pAchA mokalIza e ja AzAe huM tene AjalagI kRpaNanA dhananI jema sAcavI rahI chuM. huM ja A badhA anarthanA nimitta rUpa banI chuM. enuM prAyazcita huM pote karI laIza." digamUDhanI jema ahaMnnaka eka vakhatanI A vilAsinI abaLA sAme joI rahyo. Aje tenA mhoM upara prathamanI dInatAne badale eka prakAranI tejasvitA chavAI hatI, Aje te ramaNI nahIM paNa guru banI hatI. annakanA bhAna bhUlelA AtmAne sanmArge vALavA ATalA zabdo ja basa hatA. teNe prathamanA muniveza sAme eka vAra joyuM, punaH mAtAnA caraNa azravaDe dhoyAM, ane potAnI eka vakhatanI sneharAjJIe ANelo muniveza aMge dharyo. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa mAtA bhadrA ane yuvatI bannenAM haiyAM koI aciMtanIya bhAvAvegathI ekI sAthe krUjI UThyAM. yuvatIe mAtAnA pagamAM mAthuM namAvyuM. bannee raDI raDIne haiyAnA bhAra ThalavyA. annaka te jovA na rahyo. Aje ene potAnI ja bIka lAgatI hatI. te tyAMthI cAlI nIkaLyo. ghaNe divase pAcho ahaMsaka munisaMghamAM maLI gayo. meghamukta caMdrakiraNa jevuM tenuM aMtara paNa pavitra ane svaccha banyuM. saMyamI jIvanano koI paNa parisaha e have tene parisarUpa na rahyo. tyAga-vairAgya ane sahanazIlatAmAM te bIjA munio karatAM ghaNe dUra nIkaLI gayo. je jeTalA vegathI paDe che te jo vIryavAnuM hoya to pAchA eTalA jorathI upara Ave che, e satya ahaMnnake potAnA jIvanamAM mUrtimaMta karI batAvyuM. pelI yuvatI paNa mAtA bhadrAnI sAthe sAdhvIsaMghamAM sAmela thaI gaI. putra ke patinA kSaNika dehasukha karatAM emanA Atmika kalyANane adhika kIMmatI mAnanAra e banne sAdhvIoe Thera Thera pharI zrotAone e ja satya samajAvyuM. "araNika munivaranI gocarIno je prasaMga roja sahastra kaMThe gavAya che te A ja ahesaka. e patana ane utthAna enI savIryatAne lIdhe Aje paNa prAtaHsmaraNIya manAya che ! manuSyatva ane devatvanI anerI bhabhaka vaDe e citra purAtana chatAM nityanUtana lAge che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezI baLa - [8] gAmane pAdara eka nAnuM taLAva hatuM, ane taLAvanI pALa upara eka ghaTAdAra vaDalAnI chAyAmAM bALako ramatAM. thoDe dUra nAnAM jhUMpaDAM dekhAtAM. e jhUMpaDAno dekhAva ja kahI Apato ke ucca varNanAM kuTuMbo mATe to e nahi ja nirmAyAM hoya. gaMdhAtA ukaraDA ane marelAM DhoranA cAmaDAmAMthI ahoniza durgadha chUTatI. tyAMnA rahIzo caMDAlanA nAmathI oLakhAtA. caMDAlanAM bALako zaheramAM na jaI zakatAM. vedapurANanI ahoniza punarAvRtti karatA brAhmaNo rakhene tene aDI jAya, rakhene temanA mArga caMDAlanA svacchaMda avara-javarathI abhaDAI jAya evI satatuM bhIti rahyA karatI. uccavarNanA potAnA kAma sivAya koI paNa caMDAla gAmanA rastA upara UMce mAthe harI-pharI zakato nahIM. eTale ja e caMDAlanAM nAnAM melAghelAM bALako roja A vaDalAnI chAyAmAM AvI be ghaDI ramatAM ane ramata pUrI thaye potapotAnI jhUMpaDImAM cAlyAM jatAM. vaDalo e temanuM udyAna hatuM, ane savAre bapore ke sAMjhe jyAre ramavAno prasaMga maLato tyAre temane mana e kaumudI utsava manAto. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa A bALakomAM baLa nAmano eka bALaka bIjAonI sAthe ramavA Avato. te potAnI icchAthI Avato ke AgrahathI te kaMI na kahevAya. bIjAM bALako jyAre vaDanI DALIomAM saMtAI pAchAM nIce kUdatAM ane dhIMgAmastI karI nhAnuM sarakhuM yuddha macAvatAM tyAre baLa Aghe Ubho Ubho e badhuM joyA karato. tene AmAM bIjA jeTalo rasa na paDato. Athe rahyo rahyo te potAnAM ja svapa joto. 68 tenA sAthIone baLanI A gaMbhIratA bahu ja khaTakatI. eka to te janmathI ja jarA beDoLa hato ane adhUrAmAM pUruM vRddha puruSanI jema gAMbhIrya dhArI ramata-gamata tarapha udAsIna raheto. caMDAlano Akho mahollo tene cheka namAlo gaNI kADhatA. tenA sAthIone paNa jyAre baLanI gaMbhIratA upara bahu ja khIja caDhatI tyAre tene TapalA mArIne ke TAMgAToLI karIne parANe ramavA laI jatA. koI divasa evo nahIM gayo hoya ke baLanA dostoe baLane pajavyA vinA potAnI ramatanI pUrNAhuti karI hoya. ramatanI AdimAM, madhyamAM ke aMtamAM baLane mAthe pITa pADavI e temano rojano krama banI cUkyo hato. bicAro baLa manamAM muMjhAIne besI raheto. tenAM mAtApitA paNa kaMI uparANuM laIne tene bacAve ema na hatuM. AvAM durbaLa, kaMgALa ane kAyara chokarAM hoya te karatAM vAMjhiyA rahevAmAM teo potAnuM vadhu sadbhAgya mAnatA. uccavarNanA anekavidha trAsathI kaMTALelA cAMDALo taka maLatAM lUMTaphATa calAvavAnuM paNa na cUkatA. je bALako prathamathI ja tophAna-mastI karavAne TevAyelAM na hoya te A lUMTaphATanA dhaMdhAmAM zI rIte pAvaradhA bane ?baLanI pAmaratA joI mA-bApa mAnatAM ke A chokaro kaMI nAma nahIM kahADe-zaherIonI gulAmagIrI karatAM karatAM ja Akhare marI javAno; evAM durbaLa saMtAno dayA ke mamatAne yogya na hoya. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezI baLa baLano pitA gAmanA smazAnano svAmI hato. harikezI e tenA kuLanuM nAma hatuM. baLane gAMdhArI nAmanI eka sAvakI mA hatI. janetA karatAM paNa A gAMdhArI baLa pratye vadhu vAtsalya rAkhatI. baLa jyAre badhAMno tiraskAra pAmI ghera Avato tyAre gAMdhArI ja tene khoLAmAM besArI, nirmaLa sneha siMcatI, sAvakI mAtAnA sneha sivAya baLane AkhuM jagat unDALAnA raNa jevuM saMtata lAgatuM. baLanA pitAne A dekhAva joI ghaNIvAra Azcarya thatuM. baLamAM evuM te zuM rUpa ke AkarSaNa che ke gAMdhArIne A chokarA upara ATaluM vhAla chUTatuM haze ? gAMdhArIe ja ekavAra e mUMjhavaNanuM samAdhAna karatAM kaheluM ke- "loko game tema kahe, paNa mane A chokarAnI AMkhamAM kaMIka judI jayoti dekhAya che. jarUra e koI mahApuruSa thaze." pitA potAnA AvA kadarUpA bALakanuM bhaviSyakathana sAMbhaLI heja hasyo. snehano ja e pakSapAta haze ema manane manAvyuM. harikezI baLa have kaMIka samajato thayo che. jIvana e mAtra svapna nathI, paNa samasyA che ema te joI zakyo che. ghare ane bahAra roja TapalAM khAIne jIvana vItAvavuM ke pAMca mANasa page paDatA Ave evo koI puruSArtha batAvavo e Atmaprazna tenA aMtaramAM udbhavyo che. caMDALa kuLanA e bALakane sarbodha ApI rAha sUjhADanAra paNa koI na hatuM. eka divase eka sAmAnya nimitte tenA praznano ukela karI nAkhyo. mArga badalavAnI aNI upara AvI UbhelA musApharane najIvuM nimitta paNa kevI viparIta dizAmAM ghasaDI jAya che? ema banyuM ke baLa ane ane tenA dosto rojanA niyama pramANe vaDanI othamAM ramatA hatA. eTalAmAM taLAvanI pALamAMthI eka kALo bhammara sApa, DuMphADA mArato bahAra nIkaLyo. "sApa ! sApa !" nI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 arpaNa + kSamAzramaNA bUma paDatAM ja sau chokarAM mUThI vALIne gharabhaNI nAThAM. koNa konI sAthe kaI tarapha nAse che te jovAnI koIne kurasada na hatI. Adhe jaIne, pAchuM vALI joyuM to ekalo baLa pelA bhayaMkara sarpanI sAme joto tyAM ja Ubho hato. eI baLiyA ? Ama Ava ! tAro bApa karaDI khAze !" dUra UbhA UbhA tenA mitro ziSTa-aziSTa saMbodhano vaDe baLane tANI tANIne salAha ApavA lAgyA. paNa baLa potAnA sthAnethI na khasyo. jyAM sudhI pelo sApa dekhAto baMdha na thayo tyAM sudhI tenI sAme nihALato tyAMne tyAM ja Ubho rahyo. ghaDIvAra rahIne bALasainya pAchuM vaDanI chAyAmAM AvyuM. temanAM mRdu haiyAM sApanA bhayathI hajI dhabakatAM hatAM. sAMjha thaI gaI hatI. sau potapotAnI jhUMpaDI tarapha pAchAM pharyA. mArgamAM paNa sarpanuM prakaraNa ja cAlyuM. koIe enA kALA raMganI, koIe enA veganI, to koIe sApa karaDelA mANasanI gati vize carcA calAvI. - "paNa A baLiyo keTalo bevakupha? tyAM enA bApanuM zuM dADhyuM hatuM ke pALiyAnI jema Ubho thaI rahyo ? sApa karaDI khAdho hota to ApaNe zuM moTuM batAvata " bALa sainyanA saradAra jevA eka chokarAe ema kahIne baLanA vAMsAmAM jorathI eka dhabbo lagAvyo. bIjAM chokarAM paNa aDapalAM karyA vinA na rahI zakyAM. baLane e vAtanI kaMI navAI na hatI. muMge mahoDhe sahI levAno tene abhyAsa thaI cUkyo hato. thoDe dUra A ToLuM gayuM haze eTalAmAM to vaLI eka jaNa bUma pADI bolyo :-"sApa ! nAso !" Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezI baLa pahelAM to temane A sAdamAM mazkarI jevuM lAgyuM, paNa saMdhyAnA AchA ajavALAmAM joyuM to pahelAnA ja jevo bIjo eka sApa gUMcaLuM vALIne paDyo hato. "paNa A kaMI jherI sApa nathI, mArA kAkA to AvA sApanI joDe ghaNIvAra khela kare che." eke kahyuM. eTaluM chatAM pAse AvavAnI badhAnI himmata na cAlI. "game tevo paNa sApa che ne ?" ema kahetAM ja, pAchaLathI bIjAe AvI hAthamAMno daMDIko sApanA mAthA upara mAryo. mAthuM chuMdAI gayuM. ghaNIvAra sudhI te taDaphaDato Akhare svadhAma pahoMcyo. TheTha lagI UbhA rahIne badhAM bALakoe e sapano taDaphaDATa joyo. mRtyunI vedanAmAM paNa emane to gammata ja lAgI. baLa upara A banne prasaMgonI ajaba asara thaI. te ghera gayo. paNa sApanA taDaphaDATane keme karatAM bhUlI na zakyo. rAtre UMghamAM paNa sApanAM ja svapna joto hoya tema eka-be vAra camakyo. tenI sAvakI mA gAMdhArI je pAse ja sUtI hatI teNe baLanI A gabharAmaNa joI mAtAnA Agraha chatAM baLe teno khulAso na karyo. ane emAM khulAso karavA jevuM paNa kaMI na hatuM. baLane sarpano bhaya na hato; temaja sarpadaMzathI nIpajatA motanI paNa bIka na hatI. tenA manamAM kaMIka juduM ja maMthana cAlatuM hatuM. viSadhara sApa bhALI sau nAsI gayA ane nirviSa sApane mRtyunI sajA ! saMsAra kayA niyamane anusarato haze ? saue viSadhara thavuM ane jyAM sudhI pahoMcI zake tyAM sudhI vizvanI jvALAo pheMkavI e ja zuM saMsArano Adeza che ? viSavALA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa prANIne ja jIvavAno hakka haze ? je bIjAne mArI zake te ja jagatamAM jIvI zakatuM haze? baLe Aja sudhImAM ghaNuM veThavuM hatuM. mitronA mAra ane maheNAM sahyAM hatAM. have tene lAgyuM ke e badho pratApa tenI saraLatA ane bhadrikatAno ja hato. jo te saunI sAme thaI zakyo hota, to lAla AMkha karI eka trADa pADI zakyo hota ane sAmAne kaMI duHkha thAya che ke nahIM tenI paravA rAkhyA vinA be cAra tamAcA coDI zakyo hota to Aje tene koI TapalAM na mArata; pelA sApathI DarIne dUra nAsI gayA tema sau tenAthI paNa DarIne AvA UbhA rahyA hota. nirviSa sApe duniyAnuM zuM bagADayuM hatuM ? tenAmAM jhera na hatuM e zuM teno guno gaNAya ? baLe nizcaya karyo ke duniyAmAM rahevuM hoya to thoDuM thoDuM viSa vamatAM zIkhI levuM joIe, viSanI chUTe hAthe lhANI ja karavI joIe. nirviSane A duniyA sukhe jIvavA de eTalI udAra nathI. baLe e nizcaya amalamAM mUkyo ane te ja divase tenA sAthIo mULa pratApa joI zakyA. baLa jANe punarjanma pAmyo hoya ane koI navo ja baLa potAnI vacamAM vasato hoya evI saune khAtrI thaI gaI dhIme dhIme abhyAsa karatAM tenI gaNanA kaThoramAM kaThora ane niSThuramAM ye nira tarIke thavA lAgI. caMDALakuLanuM bhUSaNa AvuM ja hoya ! nAnapaNathI je tophAna karatAM ane nirdayapaNe mAthAM bhAMgatA na zIkhe te dhADapADu ke luMTAro zI rIte banI zake ? ane je muMge moDhe gAmanAM melAM cUMthyA kare tene koI gAmanAM kulIna strI-puruSo thoDuM ja sanmAna ApavAnAM hatAM ? baLa jema jema baLavAna ane nirdaya banato gayo tema te te bhaya ane bhaktine pAtra banavA lAgyo. divaso vItatA gayA tema tema harikezI baLanA nAmanI badhe dhAka paDI gaI ! taLAvanI pALa upara, vaDanI sAkSIe sauno mAra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezI baLA sahana karatA baLa ane Ajano luMTArAonI ToLIno saradAra baLa e banne eka ja nathI. eka ja hovA chatAM janmAMtara jeTalo bheda paDI gayo che. vaTemArguone satAvavAmAM, lUMTavAmAM baLa Aje ajoDa gaNAya che. eka sAmAnya nimitta manuSyanA jIvanamAM kevuM bhayaMkara parivartana ANe che? sagavaDanI khAtara "sApa" banavAno abhyAsa Adaryo tyAre to tene evo khyAla paNa nahIM Avyo hoya ke te ATalo badho nIce UtarI paDaze. Aje have te navo nizALiyo nathI rahyo, tene potAnA baLa, parAkrama ane jherano mada caDyo che. rUve rUMve e jhera vyApI gayuM che. hiMsA ane krUratA ja te jagatanA AdhArarUpa mAnavA lAgyo che. eka divase te gaMgA nadInA kinAre, araNyamAM ekalo unmattanI jema zikAranI zodhamAM bhamato hato. eTalAmAM eka dhyAnastha muni tenI najare caDyA. TADha ane taDakAnA satata parisaho sahana karavAthI e munirAja jo ke atyAre kSINa ane kRza jevA lAgatA hatA, paNa emanAM sapramANa vikaselAM gAtro, pUrvAvasthAnA samartha dehanuM smaraNa ApatAM. sAthIothI chUTo paDI gayelo ane zramita banelo baLa jANe koI apUrva AkarSaNathI kheMcAI Avato hoya tema temanI najIka Avyo. vanacaro jo AvA tapasvIo pAse AvI zAMti pAmatA hoya to pachI baLa eka manuSya hato, eka vakhatano saMskArI hato, tene bhaktibhAva kema na hure ? hAthamAMnuM tIra eka tarapha pheMkI dIdhuM , ane munirAjanI sAme AvI vinayapUrvaka beTho. baLane munidarzanano A pahelo prasaMga hato. Avo khamatIdhara vagara kAraNe vananAM duHkha zA sAru veThato haze? evo eka tarka tenA aMtarane sTeja sparze - na spardho ne UDI gayo. potAnI AkhI ToLImAM Avo koI samartha vIra hoya to ToLI keTalI dIpI nIkaLe? te potAnA dhaMdhAnI dRSTie ja vicAra karavA lAgyo. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa pakSIonAM kalarava ane vAyu vaDe athaDAtAM sUkAM pAMdaDAMnA marmara sivAya saghaLe zAMti hatI. munirAja dhyAnastha hatA. AkhuM araNya e jANe temano upAzraya hoya evo bhAsa karAvatuM. baLane potAnI bAlyAvasthAnA jUnA divaso yAda AvyA. te pote eka vAra ATalo ja zAMta, nirvera ane sahanazIla na hato? paNa lokoe e zAMtino keTalo durupayoga karyo? zAMti ke sahanazIlatAmAM ja jo sukha hoya to jhera vinAno sApa zA sAru ribAI ribAI maravo joIe. sabaLatA e ja sukhanuM mULa che, samasta saMsAra mAtra zaktine ja pUje che. ATaluM vicAratAM to tenI AMkhanA khUNAmAM lAlAza tarI AvI. kAlAvAlA karI namratAne -dInatAne tarachoDato hoya tema te heja ugra banyo. eTalAmAM munirAje tenI sAme joyuM. baLano zikArI sAja ane tenA vadana uparanI ugratA sAme teo eka-be paLa nihALI rahyA. dharmopadeza sivAya emane bIjuM kaMI kahevAnuM na hatuM. ahiMsA, satya, tyAganuM rahasya TUMkAmAM samajAvyuM. paNa baLa to have rIDho thaI gayo hato. tenA mana upara e dharmopadezanI kaMI asara na thaI. koI ucca kuLamAM janmyA hazo eTale ja e badhuM sUjhatuM haze. ekavAra amArI sthitimAM mukAva ane amArAM rojanAM apamAna anubhavo, pachI bhale dharmano upadeza karavo hoya to padhArajo." dharma to saune mATe samAna che. emAM ucca-nIcano bheda nathI hoto. paNa tame koNa cho ?" munirAje jANavA mAgyuM. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezI baLA 05 chuM to jAtano caMDALa. paNa Aje mAre jhapATe caDelA bhalabhalA kulInonAM paNa mAthAM name che. Apa kaho cho tevA dharma pALuM to lokonAM maLa-mUtra cUMthIne ja janmAro pUro karavo paDe. enA karatAM A dhaMdho zuM khoTo che ? meM to nizcaya karyo che ke je jhera rAkhI zakato nathI, trAsa phelAvI zakato nathI te potAnI nabaLAIne lIdhe sukhe jIvI paNa nathI zakato." siddhAMtanA pratipAdanamAM baLe pelo sarpavALo vRttAMta saMbhaLAvyo ane sAthe potAnuM bALajIvana paNa TUMkAmAM jaNAvI dIdhuM. bhavaroganA cikitsaka evA A tapasvIne eTaluM nidAna basa hatuM. roga parakhAyo; roganAM mULa kAraNa viSe ja temaNe potAnuM vivecana calAvyuM - "ucca-nIcanA bheda e kevaLa daMbha che. mahAvIra prabhunA dharmamArgamAM e daMbha nathI. amArA zAsanamAM to rAjAthI mAMDIne te raka sudhI ane kulInathI laIne te zUdra sudhInAM manuSyo ekasarakho Azraya laI zake che. jinazAsanano mudrAlekha che ke - kamuNA baMbhaNo hoI, kamuNA hoI khatti; kamuNA vaIso hoI, suddo hoI kamuNA. brAhmaNapaNuM, kSatriyapaNuM, vaizyapaNuM ane zUdrapaNuM e badhuM koInA janma ke vaMza upara nahIM paNa sau saunAM karma upara ja AdhAra rAkhe che. tame cAMDAla kuLamAM janmavA chatAM ye AjathI brAhmaNa banavA mAgo to koInI tAkAta nathI ke tamane rokI zake- jahA pauma jale jAya no vi liuI vAriNA; evaM alitta kAmuhiM te vaye baMbhamAhaNaM- jaLamAM utpanna thavA chatAM jema kamaLa jaLathI levAtuM nathI tema je koI saMsAramAM rahevA chatAM kAmabhogathI levAtA nathI teone ame to brAhmaNa ja mAnIe chIe. eTaluM ja nahIM paNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa na vi muMDieNa samaNo na okAreNa baMbhaNo, na muNi raNavAsaNa, kusIcIraNa na tAvaso mAtra mAthuM muMDAvavAthI koI sAco sAdhu banI jato nathI, mAtra gAyatrInA maMtro uccAravAthI koI brAhmaNa banI jato nathI, mAtra araNyamAM rahevAthI koI muni banI jato nathI ane darbha athavA valkala dhAraNa karavAthI koI tApasa banI jato nathI. jenAmAM samatA, vinaya, namratA ane saMyama hoya che te ja zramaNa ke sAdhunA nAmane yogya Thare che." tapasvI muninA nirmaLa upadeza pravAhamAM harikezI baLa taNAyo. pote eka lUMTAro che ane kevaLa zaktino ja upAsaka che e bhUlI gayo. enA ja AtmAnI asphaTa vANI jANe muninA mukhathI AkAra pAmatI hoya te tallInatApUrvaka sAMbhaLI rahyo. ane nirviSane koI vyartha haNe e mAnyatA paNa eTalI ja ThagArI che. prANImAtra potAnAM ja karmanA paripAka vece che. skUladaSTi e na joI zake, paNa ethI karmanA abAdhita niyama kaMI thoDA ja palaTAya ! viSavALAM ke viSa vinAnAM sau e ja karmanA sanAtana niyamane vaza varte che. pAmara manuSya, kAraNa ne kAryanI saLaMga rekhA haMmezAM ukelI zakato nathI ane tethI ja te ghaNIvAra brAMtine sanAtana satya samajI, potAnI jALamAM pote ja phasAya che." thoDIvAra banne mauna rahyA. harikezInA navajIvananuM prabhAta UghaDatuM hoya tema nirmaLa tejasvitA baLanA vadana upara taravarI. chelle chelle jANe badhuM ja kahI detA hoya tema munirAje kahevA mAMDyuM - bALapaNamAM teM tArA sAthIo ke snehIonA upadrava sahyA haze, paNa te vakhate to tuM mUDha dazAmAM hato. nirdoSa rahIne saMsArIonA anukULa temaja pratikULa upadrava sahana karavAmAM je eka zabdAtIta rasa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezI baLa rahyo che teno svAda tuM hajI nathI laI zakyo. e rasapAtra Aje paNa tArA hAthamAM che. lUMTamAM maLelA mAlanI jema tAre enA vibhAga nahIM karavA paDe. tuM ekalo ja e rasa dharAtAM sudhI, ajara amara padano adhikArI banatAM sudhI pI zakaze. ane sahana karavuM eTale baLane zUnyamAM bheLavI devuM ema na mAnato. bhUkha-tRSA ane upadravonA paritApa sahatAM sahatAM tuM tArA AtmAne viSe ja baLano eka mahAsAgara garjato joI zakaze. tArI zaktipUjA paNa tyAre ja sArthaka thaze. Aja lagI teM tArA baLano upayoga bIjAne pIDavAmAM karyo che, paNa have te ja baLa vRttimAtranA damanamAM vApara. vinAza karatuM e baLa tArA AtmAnuM kevuM bhavya nirmANa race che te ekavAra jo !" nigraMtha munie upadezanAM chellAM vAkya uccAryA tyAre pazcimanA AkAzamAM saMdhyAnA svAgatanI taiyArI thaI rahI hatI. vaktA ke zrotA e bemAMthI koIne samaya jato na jaNAyo. harikezI baLa ghaNIvAra sudhI maMtramugdha sarSanI jema munirAjanI tapa kuza mukhamudrA sAme joI rahyo. te sarva saMzaya Aje chedAyA hatA. meghamukta vAdaLanI jema teno manaHpradeza Aje rAga-dveSa rahita nirmaLa banyo hato. svAti nakSatranuM ekaeka biMdu jema zuddha motInA rUpamAM pariName tema upadezanA ekaeka zabda tenA aMtaramAM apUrva prakAza upajAvyo hato. eka dIrgha niHzvAsa sAthe te UDyo. munivaranI caraNaraja mAthe caDAvI ane potAnA raheThANa tarapha cAlyo. jatAM veMta teNe potAnA sAthIone bolAvI, samajAvI, AkhI ToLI vIMkhI nAkhI; ane thoDA divasa pachI te paNa snehIsaMbaMdhIothI chUTo paDI jaina munionA saMghamAM sAmela thaI gayo. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o. keTalAMka varasa pachIno A eka prasaMga che : uparAuparI upavAsa ane bIjA aneka parisahothI hirakezI baLa muninI pracaMDa kAyAmAM have mAtra hADakAM ne cAmaDI ja bAkI rahI gayAM che. dehanI jema mananA paNa ghaNAkharA mela dhovAI gayA che. saMyamanA pAlanamAM ane ugra vihAramAM harikezI muni, muniomAM agraNI gaNAya che. arpaNa + kSamAzramaNa eka divase teo vihAra karatA mathurApurImAM jaI caDyA. ahIM brAhmaNoe keTalAka divaso thayAM eka mahA yajJa AraMbhyo hato. AsapAsanA ghaNA vidvAn brAhmaNo rAjAnA AmaMtraNathI e ja nimitte ahIM AvI vasyA hatA. vedImAMthI AkAza tarapha vahetI agninI zikhAo ane tAlabaddha vedoccAra brAhmaNa samAjanA aMtaramAM prasannatAnA bhAvo preratA. uccavarNa sivAyano anya koIpaNa mANasa ahIM sudhI na AvI zake. prAraMbhathI ja evI pAkI vyavasthA thaI gaI hatI. rAjyanA anucaro dharma ane kartavya samajI e viSe satat jAgRta rahetA. mahAmuni harikezIne niSedha ke apamAnanI muddala paravA na hatI. teo nizcita mane e yajJapATaka tarapha vaLyA. ''koNa che e anArya jevo?"' eka yAjJika, munine AvatAM joI tADukI UThyo ane jotajotAmAM moTo bhayaMkara akasmAt thavAno hoya tema yAjJikonI moTI saMkhyA muninI AsapAsa ekaThI thaI gaI. "huM eka zramaNa chuM. bIjAne mATe taiyAra kareluM nidorSa bhojana maLe to levuM e mAro dharma che. ahIM zeSamAMthI paNa je avazeSa anna rahyuM hoya te-' Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezI baLa toe 'zramaNa' ane 'bhojana' e be zabdo ja yAjJikone uzkeravA mATe basa hatA. brAhmaNo ane zramaNo vacce e vakhate tIvra virodha cAlato. "A bhojana brAhmaNone ja maLI zake che. tArA jevA zUdra e pavitra annanA adhikArI na gaNAya." yAjJikoe munine bolatAM aTakAvI vacamAM ja potAno nizcaya jAhera karyo. "anna nahi maLe to kaMI nahIM, paNa tamArA yajJamAM kaMI hiMsA to nathI thatI ne ?'' yAjJikone e prazna asahya lAgyo. e praznamAM ja temane AkhI vaidika praNAlikAnuM apamAna dekhAyuM. abhimAna ane krodhanA Aveze tophAnanAM vAdaLa ekAeka kheMcI ANyAM. je hirakezInuM nAma kAne athaDAtAM, gaDha-kAMgarAthI surakSita zaheramAM vasatA nAgariko paNa bhayathI kaMpatA ane jeno akasmAt bheTo thatAM prANarakSA mATe karagaratA e ja hirakezI upara temaNe gALo ane apamAnano varasAda varasAvyo. "e pAkhaMDInuM to mAthuM ja bhAMgI nAkhavuM joIe !'' e zUdra jevA mANasane yajJanA viSayamAM bolavAno zuM adhikAra che ?'' evA evA aneka AkSepo saMbhaLAvA lAgyA. harikezI muni jarAye vicalita na thayA. teo tyAM ja UbhA rahyA. Aje te eka mAsanA upavAsane aMte pAraNuM karavA A tarapha AvyA hatA. bIjo koI tapasvI hota to teNe ugra svarUpa dharI kaMI judo ja anartha upajAvyo hota. paNa A muni to tiraskArane zAMtithI pI gayA. A prakAranI temanI ajaba zAMtie brAhmaNo upara vazIkaraNa karyuM. sau zAMta thatAM temaNe saMyama, tyAga brahmacarya, vrata, tapa vigeremAM yajJavidhino zI rIte samAveza thAya che te samajAvyuM. brAhmaNone paNa aMte potAnI bhUla samajAI. yajJa apUrNa rahyo. jeo nirabhimAna ane Atmazreya pratye ekAMta ruci dharAvatA hatA teo rikezI munino sanAtana maMtra pAmI, zrI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa mahAvIranA mArganA pathika thayA. e rIte hirakezI munie upadrava, duHkha ke vipada mAtrane tuccha mAnI, satata ugra vihAra karyA ane hiMsA temaja vahemanA je akhADA jAmyA hatA te vIMkhI nAkhyA. 90 caMDALa kuLamAM janmavA chatAM te potAnAM tapa ane nirmaLa cAritrane lIdhe sarvatra vaMdanIya thaI paDyA. koI paNa kuLamAM janmavA mAtrathI ja mANasa pratiSThA ke niMdAne pAtra nathI Tharato, paraMtu tenAM sArAMnarasAM karmo ja tene ane tenA kuLane pratiSThA ke niMdAne pAtra TharAve che e mahAsatya temaNe mUrtimaMta karI dAkhavyuM. cakravartIthI mAMDIne te TheTha caMDAla sudhInA dareka mAnavasaMtAnane AtmakalyANa sAdhavAno eka sarakho adhikAra che e zramaNasaMskRtino saMdeza Aje paNa zrI harikezI muninA jIvanamAM guMjato ApaNe sAMbhaLIe chIe! ... Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaka kumAra - [9] uSAnA vadana uparanuM AvaraNa uMcakAya te pahelAM roja niyamita rIte dhArAvAsanAM rAjadvAra UghaDatAM ane be azvArohIo nirjana mArga upara thaIne dUra araNyamAM nIkaLI jatA. koI navA jonArane e banne sagA bhAIo ke aMtaraMga mitro haze, evo bhAsa thAya. nakhathI mAthA sudhI bannenAM paheraveza ane sAja prAyaH ekasarakhA rahetA, bannenA moM upara rAjateja jhaLakatuM. aMdhArI rAte yoddhAno bhAlo tArAnA tejamAM camake tema e banne azvArohIonA hoM uparanuM svAbhAvika gauravateja, sarI jatA aMdhakAramAM cakrAkAra sarajAvatuM. vastutaH e banne bhAI-bahena hatAM. emane mitra kahIe to paNa cAle ane sagA bhAIo kahIe to paNa kaMI khoTuM nahIM. bahenarUpe janmavA chatAM sarasvatIne kumAra kAlaka potAnA hAnA bhAI tulya ja samajato ane sanmAnato. kAlaka kumAra dhArAvAsa nAmanI, magadhanI eka agragaNya nagarIno yuvarAja hato. tenA pitAnuM nAma vairAsiMha hatuM. vairasiMhe paNa kuMvarI sarasvatIne eka rAjakumAranI jema ja ucherI hatI. te puruSaveze kumAranI sAthe Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa araNyamAM jatI, astravidyA zIkhatI, ane TADha ke taDakAnI paNa paravA karyA vinA nirbhayapaNe bhayanA sthAnamAM bhamatI. rAjamahelanA kRtrima viveka ane dAMbhika saujanyamAM A bhAIbahenano nirmaLa sneha kaMIka alaukika bhAta pADato. mahAsAgaranA khArA jaLamAM mIThA maherAmaNanI jema kAlakakumAra ane sarasvatInI snehasaritA AkhA rAjagaDhamAM sAva judI tarI AvatI. rojanA niyama pramANe kAlaka kumAra ane sarasvatI Aje vahelAM UThI pAsenA araNya tarapha javA nIkaLyAM che. vaibhavI puravAsIo jAge te pahelAM ja banatAM sudhI zaheramAM pAchAM AvI javuM e temano nityakrama che. sarasvatI kaMIka vizeSa ullAsathI potAnA azvane AgaLa ne AgaLa dhapAvye jAya che. kumAra kAlaka ciMtAgrasta che. paNa teno azva kumArano svabhAva samajI gayo che. te sarasvatInA azva pAchaLa potAnI meLe ja cAlavAnI potAnI pharaja samaje che. ghoDAno vega heja vadhatAM, kAlaka kumAra vicAranidrAmAMthI jAgyo. sarasvatIne saMbodhIne bolyo - bahena ! kaMI bahu utAvaLa AvI che ? tamAre te vaLI kaye divase yuddhanI parIkSA ApavAnI hatI ke ATalI utAvaLathI doDI rahyAM cho ? be divasa pachI aMtaHpuramAM bharAI rahevuM paDaze tyAre A badhAM tophAna sukAI jaze ane kadAca rovuMye paDaze !" sarasvatIe ghoDAnI lagAma kheMcI, bhAInI sAme joyuM na joyuM ne bolI: strImAM paNa tamArA jevo ja AtmA vase che ane ene paNa AtmarakSA karavAnI hoya che - tamArA karatAMye kadAca vizeSa." jANI joIne chellA AkSepano javAba sarasvatIe na vALyo. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaka kumAra banne pAchAM AgaLa cAlyAM. '"aMtaHpuramAM bharAI rahevuM paDaze ane rovuM paDaze'' ema bolatAM to bolAI javAyuM paNa e na bolyo hota to ThIka thAta ema kAlaka kumArane pAchaLathI samajAyuM. tenuM mhoM pazcAttApane lIdhe sheja levAyuM. paNa te jonAra tyAM koI na hatuM. bhAI-bahenane have judA thavuM paDaze. e vicAra Aje keTalAka divasathI mAtra bhAI-bahenane ja nahIM paNa pitA vairIsiMha ane mAtA surasuMdarIne paNa udvigna banAvI rahyo hato. sarasvatIne have paraNAvavI paDaze ane kumAranA vezamAM pharatI putrIne zaramALa nArInI jema ajANyA aMtaHpuramAM vasavuM paDaze; eTaluM ja nahIM paNa eka-bIjAnI chAyAnI jema rahetAM bhAI-bahenane parasparathI vikhUTAM thavuM paDaze e ciMtA temane hamaNAM hamaNAM bahu satAvI rahI che. sarasvatIne kaumAravratanA UMDA UMDA abhilASa che paNa enI moTAmAM moTI kamanasIbI e che ke potAnI khAtara nahIM to rAjyarakSAnI khAtara paNa paraNavuM joIe. kozaLa, kauzAMbI ke vaizAlInA koI paNa rAjakuTuMbanuM mAguM magadharAje svIkAravuM joIe. te ema na kare to eka kuMvarIne khAtara magadha-mahArAjya cuMthAI jAya, AsapAsanA kSudhAtura gIdha jevA sAmaMto magadhane gaLI jAya ! C3 '"aMtapuramAM bharAI rahevuM paDaze'' e zabdo sAMbhaLavAmAM jeTalA nirdoSa hatA teTalo ja tenI pAchaLa TUMko paNa ciMtAjanaka itihAsa hato. eTale ja sarasvatIe teno kaMI javAba na Apyo ane kumAra kAlake paNa kaMi Agraha na karyo. bhAI-bahenane mATe have mAtra eka ja upAya bAkI hato. saMsAramAM rahevuM ane saMsAranAM baMdhano na svIkAravAM e to na bane. eTale ja kAM to bannee ekI sAthe saMsAra tajI jaina zAsananI munidharmanI dIkSA svIkAravI ane kAM to saMsArIo gatAnugatikatAmAM mAthuM namAvI je Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa 4 rIte cIle cIle cAlyA jAya che te rIte potAno ratha icchAe ke anicchAe paNa vaheto mUkI devo. bahena to kadAca bhAInA satata sahavAsanI khAtara eTalo bhoga Ape, paNa bhAI-kAlakakumAra eka bahenanI khAtara magadhanI rAjaRddhine zA sAru jatI kare? thoDe dUra gayA pachI sarasvatI ghoDA uparathI nIce UtarI. ghoDo eka jhADa sAthe bAMdhyo. kumAra kAlake paNa nIce UtarI sarasvatInuM anukaraNa karyuM. Aje jo rojanA jeTalo ullAsa hota to banne bhAI-bahena ghoDAne tyAM ja rahevA daI vanano ghaNo kharo bhAga khuMdI vaLyAM hota. temane A vanano koI mArga ke pradeza ajANyo na hato. ahIM AvyA pachI teo rAjakumAra ke rAjakumArI maTI kevaLa mAnavabALa banatAM ane sAmAnya gRhastha-kumAronA jIvananI moja mANatAM. paNa Aje teo udvigna hatAM. temane koI ramatamAM rasa na paDyo. roja to aruNodaya thatAM je bhAtabhAtanA raMgo AkAzamAM ubharAtA ane gaganapaTa upara je apUrva citro racAtAM te nIrakhavAmAM ja temano keTaloka samaya nIkaLI jato. Aje paNa badhuM e ne e ja che e ja vanarAjI, e ja sUryodaya ane e ja AkAza. paNa bhaviSyanI ciMtAe Aje temano rojano rasa-ullAsa bharakhI lIdho che. ghaNIvAra sudhI banne mauna besI rahyAM. - thoDI vAre bhAI-bahena pAchAM zaheramAM AvavA taiyAra thayAM. eTalAmAM zaheramAMthI ja lokonAM ToLAM potAnI tarapha AvatAM dekhAyAM. tapAsa karatAM jaNAyuM ke jinazAsananA eka dhuraMdhara AcArya zrI guNAkarasUri Aje dhArAvAsanA udyAnamAM saparivAra padhAryA hatA. te vakhate magadha jainazAsananuM eka punita tIrthadhAma manAtuM. hajAro jaina munio ahiMsA, satya ane tyAgadharmano mahimA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaka kumAra upadezatA magadhane eka devabhUmi banAvI rahyA hatA. chellAmAM chello bhogo bhoga ane chellAmAM chellI koTInI tyAgadazA e banneno apUrva saMgama A bhUmimAM eka kALe thayo hato. bhoga ane tyAga eka ja bhUmimAM ekI vakhate keTalA mitrabhAve vasI zake che te A mAtRbhUmi magadha ekavAra anubhavyuM hatuM. Ajano vilAsI AvatI kAle parama saMyamI banI zakato. kAlaka kumAra ane sarasvatIe, rAjagaDha tarapha javAne badale parabArA udyAna tarapha ghoDA doravyA. jinazAsanano nigraMtha muni eTale ja nirAbAdha sukha-zAMtino eka mahArNava. bhUlecUke paNa je koI enA kinAre jaI caDe te tenI zItaLa laharI ane sanAtana saMgItano AsvAda lIdhA vinA pAcho na phare. kumAra ane kumArIne sAgaranAM UMDAM ratnonI bahu spRhA na hatI. te to kSaNika zAMti ane tRptinI ja kAmanAthI A tarapha AvavA prerAyAM hatAM. temanAM mana Aje bahu udAsIna hatAM. nigraMtha muninA darzana kiMvA upadezathI thoDuM ghaNuM paNa AzvAsana maLaze e karatAM kaMI vadhu AzA temaNe nahotI rAkhI. guNAkarasUri e vakhate ziSyonA parivAranI madhyamAM eka vRkSa taLe beThA hatA. jAnA jAnAM tArakasamUhanI vacce caMdra dIpe tema temanI puNyaprabhA AsapAsanA samUhane ajavALatI AkhA udyAnamAM relAI rahI hatI. kumAra ane sarasvatI tyAM pahoMcyAM tyAre sUrijI vaMdanArthe AvelAM nara-nArIone tyAgadharmano mahimA samajAvatA hatA. niraMtara Amoda ane zastrAstranI tAlImamAM ja mazagula rahenAra kumAra-kumArI, muninI dharmasabhAmAM Ave e eka asAdhAraNa ghaTanA hatI. te banne jaNa bahu ja zAMtipUrvaka zrotAonI madhyamAM beThAM. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 arpaNa + kSamAzramaNa ' sUrijIe saMsAranAM prapaMca, daMbha ane pAkhaMDa viSe vivecana karatAM samartha strI-puruSonA tyAga vizvane kevA kalyANanA mArge dorI jAya che te prasiddha puruSonAM jIvanacaritra uparathI samajAvavA mAMDyuM. saMsArIoe potAnI meLe je eka mahAna kArAgRha racyo che ane je kArAgRhanI aMdara svArthI pAkhaMDIoe asaMkhya brAMtio sarajAvI bhadrika jIvonI AMkhe pATA bAMdhyA che teno hRdayasparzI citAra rajU karyo. upasaMhAramAM kahyuM ke - "sarva kRtrimatAothI chUTI jene kevaLa AtmakalyANa sAdhavuM hoya, tene mATe jinazAsananA tyAgadharma sivAya bIjo eke rAjamArga nathI : sarva maMgala mAMgalya, sarva kalyANa kAraNe; pradhAnaM sarva dharmANAM, jaina jayati zAsana." e pramANe vyAkhyAna samApta thatAM sau koI sUrijIne namI potapotAne sthAne ravAnA thayA. kAlakakumAra ane sarasvatI paNa vidhipUrvaka guNAkarasUrijIne vAMdI rAjagaDhamAM pahoMcI gayAM. rAjakumAra ane rAjakumArIe mahelamAM jaI svasthapaNe potAnI sthiti ane zaktinuM mApa kADhavAno prayatna karyo, bannene lAgyuM ke rAjakuTuMbane anivArya evI prapaMcajALamAMthI chUTavA ane niSpApa jIvana vItAvavA mATe jinazAsane prarUpelA saMyamamArga sivAya bIjo eka taraNopAya nathI. tyAgajIvananA parisaho e temane mATe navIna bhale hoya paNa ajANyA to na hatA. svecchAe je zarIrane kasI zake tene e parIsaho zuM karI zakavAnA hatA ? vaLate ja divase kAlaka kumAra ane sarasvatIe guNAkarasUrijI pAse jaI munidharmanI dIkSA svIkArI. magadha maiyAnA kIrtimaMdira upara yazasvitAno navo kaLaza caDyo. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 kAlaka kumAra kumAra kAlaka anukrame AcAryapadavI pAmyA ane zramaNasaMghamAM kAlakAcArya tarIke oLakhAvA lAgyA. sarasvatI paNa sAdhvIonA samudAyamAM vicaratI ahoniza Atmahita ciMtave che. eka-bIjAthI dUra vasavA chatAM bhAI bahena jANe eka ja chatranI chAyAmAM rahetAM hoya, ane eka ja janetAnI godamAM ramatAM hoya ema nizcitapaNe kRtrimatArahita potapotAnA AcAra pALe che. kAlakAcArya eka vakhate yuvarAja hatA e vAta lagabhaga bhulAI gaI che. AcArya pote paNa kadAca bhUlI gayA haze. sAthvI sarasvatIne paNa potAnA pUrvajIvana sAthe have kaMI saMbaMdha nathI rahyo. eka divase te vihAra karatAM ujjayinI nagarInA eka udyAnamAM AvI caDyA. sarasvatI sAdhvI pAsenA ja koI eka gAmamAM hatI te potAnA saMsArI avasthAnA bhAI ane jaina zAsananA eka samartha AcAryane vAMdavA AvatI hatI. eTalAmAM rAjA gardabhIla akasmAta e ja mArge thaIne nIkaLyo. teNe dUrathI sarasvatIne AvatI joI. samasta saMsArane zItaLatA siMcatI e rUparAzie rAjAnA haiyAmAM kAramI Aga pragaTAvI. te mULathI ja atyAcArI hato; paNa hajI tenAM pApa pUrAM nahIM thayAM hoya. atyaMta abhimAna ane pAzavatAe tene lagabhaga AMdhaLo banAvI dIdho hato. sarasvatI eka sAdhvI che, sarasvatIne koInA hAthano sparza thatAM ujjayinInuM sAmrAjaya AkhuM UthalI paDaze te na vicArI zakyo. kAmAMdha rAjA e vakhate to gunhegAranI jema chAnomAno cAlyo gayo. paNa potAnA anucarone pharamAvato gayo ke sarasvatI jevI udyAnamAMthI pAchI vaLe ke tarata ja tene pakaDI rAjamahelamAM laI javI. anucaro rAha jotA tyAM ja UbhA rahyA. ghaNe divase kAlakAcArya ane sarasvatI Aje ujjayinInA udyAnamAM maLyAM. baMnenAM saMyamI-nirvikAra nayano harSAzru vaDe bhIMjAyAM. ajamAna ane pAvara tenA pApa pUrAM nahI na bhULathI ja Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa udyAnamAMthI pAchI pharatI sarasvatIne rAjAnA anucaroe bharavastImAMthI pakaDI, pAlakhImAM nAMkhI, baLajorIthI rAjAnA aMtaHpuramAM mokalI dIdhI. hajAro zaherIoe A dekhAva najara sAme banato nihALyo. paNa koIe AgaLa AvI, lAla AMkha karI e anAcAra sAme vIrocita paDakAra na karyo. game tevA nabaLA-pAtaLA mANase, jarA pAse AvI e nararAkSasanA anucaranuM mAtra kAMDuM ja pakaDyuM hota to kadAca potAnA atyAcAranA DaMkhathI ribAtA e jamadUta pote ja dharatImAM samAI jAta ! paNa e vakhate to ujajayinI nirvIrya banI beThuM hatuM. vilAsa ane vinodanI mIThI paNa jherI laheromAM ja te mazagUla hatuM. nyAya ke pavitratAnA rakSaNa karatAM deharakSA e temane mana vadhu mahattvanI vastu hatI. chatAM sarasvatInuM baLAtkAre haraNa thatAM ujjayinIe vIjaLIno eka AMcako anubhavyo. puravAsIo, bhayaMkara ulkApAtanA bhayathI gharamAM bharAyA. vepArIo dukAno baMdha karI sahIsalAmatInI AzAe potapotAne tyAM cAlyA gayA. jotajotAmAM ujajayinImAM hAhAkAra phelAI gayo. sAdhvInuM apaharaNa e mAtra strI jAti uparano atyAcAra na hato, saMpradAya mAtranA saMghanuM e ghora apamAna hatuM, durbhAgye e kALe ujjayinImAM eke vIra puruSa na hatoH gardabhIllane tenA siMhAsana uparathI UMcakI nIce paTakI tenA pApano pratyakSa badalo Ape eTalI koImAM tAkAta na hatI. zRMgAra, Amoda ane sahIsalAmatInA pravAhamAM paDelI prajAnA kapALe kalaMka sivAya bIjuM zuM hoya ? ujjayinInA ItihAsamAM eka sAdhvInA apaharaNanuM kALuM kalaMka umerAyuM. kAlakAcArye A vAta jANI ane sUtelo siMha ekAeka chaMcheDAya tema yama-niyamanA baMdhane baMdhAI raheluM temanuM svAbhAvika kSAtratva Aja ghaNe varSe pahelI ja vAra khaLabhaLI UThaDyuM. eka divasa evo Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaka kumAra hato ke je vakhate sarasvatInI sAme UMcI AMkhe jovAnI paNa koInI himmata nahotI cAlatI : bahena sarasvatInA thoDA saMtoSanI khAtara te magadhanI rAjyaRddhine paNa tuccha gaNato. e ja sarasvatIne potAnI sAme ujjayinIno eka svecchAcArI rAjA baLAtkAre potAnA aMtaHpuramAM laI jAya emAM temane rAjA ane prajA ubhayano pralayakALa pAse Avato dekhAyo. game tema paNa A atyAcArI rAjyano A ja paLe aMta Avavo joIe ema temanuM saMyamI aMtara pokArI UThyuM. kAlakAcAryamAM rahelA kAlakakumAre vikarALa svarUpa dharyuM. udyAnamAMthI parabAryA te gardabhIllanA mahela tarapha cAlyA. lokone lAgyuM ke kAlakAcArya hozakoza gumAvI beThA che. temanuM magaja pharI gayuM che. pote eka sAdhu che - niHzastra che, ekalA che; eTaluM joI zakyA hota to te rAjAnI pAse Ama doDI javAnuM sAhasa na karata. paNa e loko zuM jANe ke kAlakAcAryano deha to magadhanI mATIthI ghaDAyelo hato, ujjayinInI kAyaratA temane sparzI zake ema na hatI. 89 vizvano grAsa karavA talasatI dAvAgninI jema te gardabhIllanA rAjamahelamAM gayA. dvArapALa ke bIjo koI sainika kalakAcAryane na rokI zakyo. Aje to emanI sAme jonAra paNa Ubho Ubho saLagI jAya evI jvALAo temanA romaromamAMthI prakaTatI hatI. kAlakakumAra Aje kAlabhairavanA tAMDavanRtyanI taiyArI karI rahyA hatA. gardabhIlla pote ane tenA anucaro paNa kAlakAcAryane joI gabharAyA. pApIne jema puNyamUrti joIne gabharATa chUTe tema A nArakInA jIvo kAlakAcAryane joI bhayabhIta banyA. cha kAyanA jIvonI rakSA karanAra eka jaina muni, pratApI rAjAnI sAme AvI pratikArano eka zabda sarakho paNa na uccArI zake ema temaNe mAnI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO arpaNa + kSamAzramaNa lIdhuM haze. paNa temanI e AzA vyartha nIvaDI. je dAnAvaLa dUra dUra lAgato hato e ja dAvAnaLanI javALAo hamaNAM ja rAjAne ane rAjyane khAI jaze evo temane bhaya lAgyo. gadaMbhIla ! hajI prAyazcitano samaya che. sarasvatIne chUTI mUkI de. jainazAsananI e eka pavitra sAdhI che eTaluM ja nahIM paNa te dhArAvAsanI rAjaputrI che. teno eka vALa vAMko thatAM pahelAM to ujajayinI ujjaDa thaI jaze. eka ja duSTanA pApe hajAro nirdoSonAM lohI reDAze." kAlakAcAryanA A zabdo paMcajanya zaMkhanAdanI jema mahelamAM guMjI rahyA. - sarasvatI dhArAvAsanI rAjakanyA che ane kAlakAcArya pote ja kAlaka kumAra che e gardabhIla A pahelI ja vAra samajyo. sAhasa to thatAM thaI gayuM paNa have pAchuM zI rIte pharavuM e tene na sUjhayuM. pratiSThA ane vAsanAnI adezya bhUtAvaLa tene muMjhavI rahI. gardabhIle kAlakAcAryanI uddhatAIno javAba zabdothI vALavAne badale taravArathI ja vALavAno nirNaya karyo. IzAro thatAM ja rAjAnA rakSako mAnamAMthI talavAro kheMcI kAlakAcArya sAme AvI UbhA rahyA. "mane paNa eka vakhata tamArA jevI ja zastromAM zraddhA hatI; ane Aje paNa A munivezane aLago karI, dhAruM to zastra vAparI zakuM. paraMtu evo vakhata Ave te agAu mAre tamane zAMtithI samajAvavA e mAro munidharma che. pAchaLathI koI ema na kahe ke jaina zAsananA eka munie potAnI bahena khAtaranI jainadharmanI AjJA ullaMghI, samasta jaina saMghanuM zira zaramathI nIcuM namAvyuM. munio ne kSatriya kumAro mRtyuthI to nirbhaya ja hoya che." parama zAMtabhAve eTaluM kahI, kAlakAcArya gardabhIllanI rAjasabhAmAMthI pAchA vaLyA. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kAlaka kumAra rAjamahelanAM pagathiyAM UtarI teo sTeja AgaLa vadhyA. paNa pravezadvAra pAse pahoMce te pahelAM camakyA ane vacamAM ja UbhA rahI gayA. DAbe paDakhe rAjAnuM aMtaHpura hatuM te tarapha kAna mAMDayA. "koI raDatuM hoya ema lAge che ! sarasvatI to na hoya ?'' azakta vRddha puruSa jema pathArImAM lave tema temanA mukhamAMthI e zabdo nIkaLyA. "nahIM, sarasvatI rudana kare e bhrama che. eNe ja ekavAra nahotuM kahyuM ke strIomAM paNa puruSonA jevo ja AtmA vase che ane temane paNa puruSa karatAM ye vizeSa AtmarakSaNa karavAnuM hoya che ?' sarasvatI pote potAnA zIlavratanuM rakSaNa karavA saMpUrNa samartha che e vicAre kAlakAcAryanI badhI nabaLAIne dUra hAMkI kADhI. te bamaNA baLathI AgaLa cAlyA ane koIne kaMI paNa kahyA vinA ujjayinIno sImADo oLaMgI ghaNe dUra nIkaLI gayA. loko to kahetA ja rahyA ke ''kAlakAcArya bicArA gAMDA banI gayA - jaina munine ATalo krodha na chAje.'' divaso jatA gayA tema vAta visAre paDavA lAgI. rAjA gardabhIllane paNa thayuM ke kAlakAcArya game tevo paNa jaina sAdhu. dhamakI ApIne potAnI meLe ja deza choDIne cAlyo gayo. A badhAmAM mAtra sarasvatI ja potAnA bhAInA AgamananI rAha jotI, aMtaHpuranI eka aMdhArI koTaDImAM purAi rahI hatI. gardabhIlle, baLa ke lAlacathI tene vaza karavAnI AzA mUkI dIdhI. asahya ekAMta ane yaMtraNAnA du:khathI chUTavAne pote ja Aje nahIM to kAle paNa jarUra page paDatI Avaze ema manane manAvI anukULatAnI vATa joI rahyo. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 992 arpaNa + kSamAzramaNa eTalAmAM sinDranA kinAre rahetI zaka jAtinA channa sAmaMto ekI sAthe ujjayinI upara tUTI paDyA. tIDanAM UDatAM ToLAM jema AkAzane chAI de tema e sAmatonAM sainya mAlavabhUmi upara pharI vaLyAM. abhimAnamAM AMdhaLo banelo mAlavapati gardabhIla, vilAsanidrAmAMthI jAge te pahelAM ja ujjayinIno ajeya gaNAto gaDha tUTyo ane taLAvanI pALa tUTatAM mAramAra karatuM pANI sahasamukhe vahI nIkaLe tema zakasainyanAM dhADAM amarApurI jevI ujjayinImAM pharI vaLyAM. ghaDIka pahelAM je vilAsabhavanomAM nRtyagIta ane AmodanI lahero UchaLatI hatI tyAM bhaya ane ciMtAnuM vAtAvaraNa vyApI gayuM. dharatIkaMpano bhAre AMcako lAgatAM samudranAM jaLa ekAeka adRzya thAya ane taLiye rahelA dhAradAra khaDako nIkaLI Ave tema ujjayinInAM pramodajaLa sukAyAM ane tene sthAne zakasainyanI mUrtimaMta bhIti AvIne khaDI thaI gaI. sainyanA saMcAlaka tarIke kAlAkAcAryane mokhare UbhelA joyA tyAre ja ujjayinInI prajA samajI ke A AkramaNa eka akasmAtuM nahIM, paNa sarasvatI sAdhvInA apaharaNanuM ja prAyazcita hatuM. ujjayinImAM pravezatAM veMta kAlakAcArye pote sAmaMtonI sAthe rahI gardabhIlane pakaDyo. ujjayinIne ujjaDa banAvavAnI kAlakAcArye eka vakhate ApelI dhamakI e mAtra durbaLa verAgIno vAvaibhava nahoto, paNa eka samartha puruSanI pratijJA hatI e gardabhIlane have samajAyuM. eka jaina sAdhu zAsanane apamAnita thatuM bacAvavA bhISaNa yuddhanI agresarI paNa vahorI zake che eno pratyakSa anubhava meLavyo. baMdIvAna gardabhIlla Aje asahAya hato. pApanI kSamA yAcI jIvanadAna meLavavA sivAya bIjo upAya na rahyo. teNe eka aparAdhInI jema kAlakAcAryanI kSamA yAcI, sarasvatIne kArAgrahamAMthI mukta karavAnuM vacana ApyuM. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaka kumAra kAlakAcAryane paNa eTaluM ja joItuM hatuM. temaNe gardabhIllane chUTo mUkI dIdho. sarasvatIne baMdhanamukta karavAmAM AvI. gardabhIlle have pachI koI paNa jaina sAdhvI ke gRhannArI pratye kudRSTi na karavAnI ane rAjanItinA dhorI mArge zAsanataMtra calAvavAnI pratijJA lIdhI. paraMtu zaka sainyanA sAmaMtone tenAM vacana upara vizvAsa na Avyo. temaNe gardabhIlanI badhI sattA-samRddhi harI lIdhI. AcAryano uddeza paripUrNa thayo. have eka paLavAra paNa zakasainyane ujjayinImAM rahevA devuM e temane anyAya lAgyo. sAmaMto badhA, kAlakAcAryanA AjJAMkita ziSya hatA. e sAmaMto ane temanA sainyane AcArya mahArAje saurASTranA pradezamAM doryA ane tyAM ja temanuM saMsthAna vasAvyuM. kAlakAcArya pote paNa AtmasAkSIe prAyazcita karI vizuddha thayA ane punaH pahelAMnI jema jaina muninAM mahAvratonuM aNizuddha pAlana karavA viharavA lAgyA. 93 Aje paNa mahAsattvazAlI prabhAvaka puruSonI paMktimAM kAlakasUrinuM nAma, jainazAsananA eka samartha jyotirdharUpe prakAzI rahyuM che. --- Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 arpaNa + kSamAzramaNa mithilApati mirAja - [10] mithilApati ane avantipati vacce peDhI dara peDhI vera UtaratAM. dhuMdhavAI rahelI AgamAM ghIno chAMTo paDatAM bhaDako thAya tema e banne rAjyo vacce cheka najIvA kAraNe yuddhano jvAlAmukhI saLagI UThato. upadezako ane rAjadvArI puruSoe e dAhane ThAravA ghaNA prayatno karyA. paNa Akhara sudhI e prayatna ja rahyA. koIne siddhino yaza na maLyo. paraMtu saMsAranI vicitra ghaTamALa koI koIvAra evA ghATa ghaDI nAkhe che ke bhalabhalA paMDitonAM abhimAna paNa ApoApa osarI jAya. mithilApati ane avantipati vacce paNa evI ja eka kalpanAtIta ghaTanA banI gaI ane banne rAjayo, jyotamAM jayota maLI jAya tema parasparamAM samAI gayAM. banyuM evuM ke eka divase mithilApatino mAnIto paTTahasti unmatta banI nAsato nAsato avantinI hadamAM bharAyo. avantirAje tene yuktithI pakaDI potAnI pAse rAkhI lIdho. mithilApatie hAthI pAcho soMpI devAnuM dUta mAraphate kaheNa mokalAvyuM. paNa vinA yuddha hAthI soMpI devo emAM avantirAjane potAnuM mAnabhaMga lAgyuM. tAjA yuddhane mATe ATaluM ja nimitta basa thayuM. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 mithilApati namirAja avanti ane mithilAnA bRha sAmasAmA goThavAI gayA. bherI zaMkhanA nAdathI raNabhUmi garjI UThI. avantirAja caMdrayaza ane mithilApati namirAja paNa sainyanA mokhare AvI UbhA. yuddhanA AraMbhanI have mAtra ghaDIo ja gaNAtI hatI. eTalAmAM vAdaLamAM acAnaka vIjaLI jhabake tema, eka tapasvinI jevI dekhAtI ajANI nArI e banne sainyonI vacce dUrathI doDatI AvI UbhI rahI. yuddhanA caDatA AvezamAM sainikone A vidyA asahya lAgyuM. paraMtu avantipati ke mithilApati e bemAMthI koI tene vaccamAMthI Ave khasI javAnuM kahI na zakyA. bannee aMbADImAM besI rahIne A ajANI strI tarapha joyuM. temanA aMtarAtmAmAMthI ja avAja UThaco ke A koI sAmAnya strI nathI, ane koI asAmAnya kAraNa vinA seMkaDo-puruSa-sainikanI sAme yuddhanI bhUmimAM-yuddhanA ja prasaMge Ama nirbhayapaNe AvIne UbhI na rahe. tapasvinIe ekavAra avattirAja sAme ane ekavAra mithilApati sAme UMce joyuM. upadezanI zuSkatA ke upAlaMbhanI kaThoratAne badale kevaLa mamatA ane vAtsalya ja e nayanomAMthI nItaratuM hatuM. zIlanI saudaryamUrti jANe tapanA tejamAM snAna karIne sIdhI ahIM AvI hoya ema e ubhaya rAjavIne thayuM. koI kALe nahIM anubhavelA pUjya bhAve temane bannene kSaNavAra parataMtra jevA banAvyA. hAya ! bhagavad ! eka ja mAtAnA be putro, pahelI ja vAra yuddhanA medAnamAM zatrurUpe maLe e keTalo karuNa prasaMga che ?" tapasvinIe dardabharI AMkhe AkAza sAme joI eka saMta ni:zvAsa mUkyo. avantipati ane mithilApati thoDIvAra to mugdhabhAve A dezya nihALI rahyA. zuM karavuM e temane na sUjhayuM. rakhene AmAM prapaMca hoya ane pote nabaLAIne vaza thaI jatA hoya evI muMjhavaNa thaI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa. "beTA caMdrayaza ! jarA nIce Ava; ane konI vacce A yuddha laDAya che te mArI pAsethI jANI le. pachI jo yuddha anivArya lAge to sukhethI kSatriya vaMzane zobhe tema laDI lejo. tuM be varase hoTo che eTale ja tane huM pahelo Agraha karuM chuM." avantipati caMdrayanI sAme joI tapasvinIe A zabdo uccAryA. "ane namirAja ! tuM paNa jarA nIce Ava ' namirAjane udezI te vadhu kaMIka bolavA jatI hatI, paNa ati bhAvAvegane lIdhe tenuM gaLuM rUMdhAyuM. bhayaMkara svapna joIne bALaka dhrUjI UThe tema te heja kaMpI; paNa bIjI ja paLe pote be vIraputronI mAtA che e vicAre svastha banI. mithilApati ane avantipati hAthI uparathI nIce Utare teTalAmAM to pharI eka lAMbuM citrapaTa e nArInI najara AgaLa thaIne pasAra thaI gayuM. thoDI paLomAM bhaya, abhimAna ane vAtsalyanA asaMkhya bhAvo e sAdhvI strInA mhoM upara AvIne UDI gayA. konAmAM eTalI aMtardaSTi hoya ke aMtaranA e gUDha bhAvone ukelI zake ? caMdrayaza ane namirAja hAthIethI UtarI, sAdhvI nArI pAse AvI UbhA. sAdhvIe temane vAtsalyanI amIdraSTie satkAryA. thoDI vAra sudhI badhe maunanI zAMti patharAI sUryanA AvA nirmaLa prakAzamAM ATalA badhA mANasonI hAjarImAM mAre potAnA ja phaLanI eka kalaMkakathA uccAravI paDe e keTalI viDaMbanA che? tame banne rAjakumAro eka ja mAtApitAnAM saMtAno cho, sahodara banyuo cho ane tamo ubhayanI mAtA Aje tamArI sAme UbhI che; eTaluM ja kahevuM basa nahIM thAya ? tapasvinInA ekeeka zabdamAM vAtsalyanI AdratA ane bhayaMkara smRtinI vedanA chupAyelI hatI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilApati namirAja 97 - "avantipati ane mithilApati eka ja mAtApitAnAM saMtAna hoya e dekhItI ja asaMbhavita vAta che. tame kadAca na jANatA ho to amArI pAsethI eTaluM jANI lyo ke ame to janmaverIo. avataratAMnI sAthe ja zatrutAne saMgharI sAcavI rAkhanArA rAjavaMzIo. koI AdhyAtmika rahasya ke gata bhavanI kathA kahetA ho to judI vAta." namIrAja svabhAve ugra che ane azraddhA to pAlaka pitAnA vArasAmAM ja UtarI haze ema A udgAre batAvI ApyuM. nahIM, vatsa ! huM gatabhavanI kathA kahI tamArA UkaLatA lohIne akALe ThArI devA nathI mAgatI. tema koI AdhyAtmika rahasya suNAvI tamArI yauvanasulabha udAmatAne apaMga banAvI devAnI paNa mArI IcchA nathI. huM A bhavanI ja tamArI mAtA chuM. ane gaIkAlanA ja eka kAramAM prasaMganuM rahasya tamArI AgaLa khulluM karavA mAguM chuM." - ema ja hoya to pachI ATalA lAMbA vakhata sudhI e badhuM chupAvI rAkhavAmAM ane rahI rahIne A muhUrta ja khulluM karavAmAM tamAro zuM Azaya che ? game tevuM priya ke apriya paNa jo te satya ja hoya to zuM vahelAmAM vaheluM prakaTa thavA yogya na hatuM?" avantirAje vinaya sAthe A zabdo uccAryA. te paNa namIrAjanI jema ja zaMkA ane AkAMkSAnI sattA nIce hato ema dekhAyuM. dareka satya anukULa muhUrtanI ja rAha jotuM hoya che. satya e kaMI IdrajALa nathI ke prakaTa thAo' ema kahetAMnI sAthe ja te sAme AvI khaDuM thaI jAya. paripAka ane prasavanI vedanA to tene paNa hoya che. huM pote pAMca varasa pahelAM e vAta kahevA tamArI pAse AvI hota to kadAca tame ThaMDe kaleje sAMbhaLI leta ane bahubahu to ekAda ni:zvAsa nAkhI pAchA rAjaprapaMcanI gaDamathalamAM paDI jAta. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 'arpaNa + kSamAzramaNa aMdhArAmAM AthaDelo aTavIno pravAsI ja prakAzanA pahelA kiraNano mahimA samaje che." eTaluM kahI tapasvinIe pUrva dizA tarapha thoDe dUra dekhAtI eka vRkSaghaTA tarapha javA paga upADyA. ane, beTA caMdrayaza ! sAcI vAta game tyAre kahI nAkhavI e zuM tane eTalI badhI sahelI vAta lAge che ? A vAta kahetAM mAruM hRdaya keTaluM valovAya che te eka mAtra kevalI bhagavAna sivAya bIjuM koI ja samajI zake ema nathI. eka mAtAne potAnA putro pAse potAnA ja kuTuMbanI eka zaramabharI kathA kahetAM keTalI vedanA, keTalI muMjhavaNa, keTalo saMkoca thato haze enI to tamane kalpanA sarakhI paNa kyAMthI Ave? e muMjhavaNa samajavA to puruSa strIno janma ja levo paDe." yosnAyI rAtrIe, nirjana nadI kinAre dUradUrathI taNAI AvatA virahasaMgItanA svaro, aMtaramAM jevuM tophAna jagAve ane chatAM jema jema sAMbhaLavA jaIe tema tema paLe paLe manorama muMjhavaNanI sAthe moha paNa vadhato jAya evI ja dazA A banne rAjavaMzIo anubhavI rahyA. tapasvinInA vRttAMtamAM temane koI akalpita ItihAsano bhAsa thayo. potAnI kuTuMbakathA sAMbhaLavAnI, caMdrayaza ane namirAjanI utkaMThA vadhatI cAlI. teo tapasvinIne anusaratA, chAvaNIthI thoDe dUra eka nirjana sthAne gayA ane mAtAnI saMmukha putro bese tema svasthapaNe beThA. tapasvinIe paNa have vadhu vilaMba na karatAM potAnI AtmakathA kahevI zarU karI : beTA caMdrayaza ! e vakhate to tuM bahu nAno hato. paNa pAchaLathI te tArI mAtA-madanarekhAnuM nAma to sAMbhaLyuM haze." Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilApati namirAja hA, paNa mArI mAtA madanarekhA to ghaNAM varSo thayAM ekAeka vairAgya pAmI, saMsAra tajI, potAnI meLe ja koIne kahyA vinA cAlI nIkaLelI ema sAMbhaLeluM." caMdrayaza vacamAM ja bolI UThyo. barAbara, paNa te ardhasatya che. pratiSThita gaNAtA rAjavaMza ane kulIna kuLanI maryAdA moTe bhAge evAM ardhasatyo upara ja AdhAra rAkhatI hoya che. ekAeka vairAgya pAmavAnuM mane zuM nimitta maLyuM, e jANavAnI koI zA sAru darakAra rAkhe? ane koI jANatuM hoya to paNa e bhUlI javA jevI vAtone zA sAru sadA saMbhArI rAkhe ? huM paNa e kahevA taiyAra na thAta; paraMtu be pADozI rAjayo jo koI daivI saMkete sthAyI baMdhane baMdhAtAM hoya to mArI ekalInI rAjI ke nArAjI kaMI lekhAmAM na gaNAya." - mithilApati namirAja to AmAMno eka akSara paNa nahoto jANato. avantine mithilAnuM ja eka aMga banAvI devuM, avantinuM nAma-nizAna miTAvI devuM, ane avattinuM rAjabIja bhUlecUke paNa kyAMya mULa na nAkhe e rAjamaMtra tenA lohImAM maLI gayo hato. pote avantinA ja rAjavaMzano eka kuLadIpaka che e rahasya tenI buddhi ane saMskArathI agamya hatuM, caMdrayaza karatAM tenI jijJAsA have vadhu tIvra banI. e ja huM madanarekhA-caMdrayaza ane namIrAjanI mAtA." eTaluM kahetAM tapasvinInI AMkhe aMdhArA AvyAM. te ghaDIvAra thaMbhI. haiyAne jANe ke nIcovatI hoya tema sakhatAI tenA vadana upara taravarI. "eka divase tamArA pitA-yugabAhu, vasaMtotsava ujavavA udyAnamAM gayA. huM paNa chAyAnI jema anusaratI temanI sAthe gaI. mArAM puNya paravAryA haze. bIje divase savAre UThIne meM joyuM to emanuM mastaka dehathI chUTuM paDyuM hatuM. eka rAtrImAM ja koNa jANe keTalAye kaThaNa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 arpaNa + kSamAzramaNa yuga vItI gayA hoya ema lAgyuM. pachI tyAMthI nAsI jaina muni pAse jaI saMsAratyAganI A dIkSA lIdhI. mArA jIvananI A marmakathA." "kAyaranI jema vadha karanAra e narAdhama-" caMdrayaza vadhu zuM kahevA jato hato te madanarekhA tarata ja samajI gaI. "beTA, pUrI vAta paNa nathI sAMbhaLI zakato? arere!" madanarekhAe kapALa upara pasIno lUkyo ane te ja vakhate tenA aMtaramAMthI mahA prayatna dAbI rAkhelI hAya chUTI. "e jo narAdhama hota ane e pApano badalo verathI, hiMsAthI ke premathI laI zakAto hota to paNa huM eka rIte mana vALI avattimAM paDI rahI, mArA mRtyune sudhArI leta. paNa jene tuM narAdhama kahe che te bIjo koI nahIM paNa avantino pati ane mAro jayeSTha maNiprabha pote ja hato. duniyA to te vakhate paNa mAtra eTaluM ja samajI zakI ke vasantotsava ramatA yugabAhune koI duzmane guptaveze AvI, udyAnamAM-latAmaMDapamAM mArI nAkhyo ane akasmAt te ja rAtrIe teno hoTo bhAI maNiprabha paNa sarpanA daMzathI dehapiMjara tajI gayo. "e banne vAtomAM satyAMza che. paNa saMpUrNa satya to e karatAMye ghaNuM krUra ane bhayaMkara che. kharuM kahuM to yugabAhu svarUpe kAmadeva samAna chatAM bhAve ane guNe to devo paNa tenI pUjA karavA prerAya evA hatA. temane koI duzmana ja na hato - janmathI ja ajAtazatru hatA. kalaMka ke nabaLAInI chAyA sarakhI paNa emane nahotI sparzI. rAjavaMzamAM janmavA chatAM temano saMyama ane saMtoSa koI tyAgI jIvanane zobhe tevo hato. emaNe pote ja eka vAra sAdhudharmanI dIkSA laI maitrI, pramoda. karuNA ane mAdhyastha bhAvanAnA dharmabIjanI chUTe hAthe saMsArabharamAM lahANI karavAnA abhilASa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilApati namirAja 101 dAkhavyA hatA. paNa parAgabharyA puSponAM AyuSa haMmezAM TUMkAM ja hoya ema huM na mAnI zakI. meM ja temane dIkSA letA vAryA." tapasvinI pAchI jarA thaMbhI. caMdrayaza ane namirAja paNa e sAdhvInA asahya saMtApathI dAjhatA hoya ema temanA ho uparanI ratAze sUcavyuM. maNiprabhane-hoTA bhAIne, evuM zuM kAraNa maLyuM ke te potAnA ja hAnA bhAIno vadha karavA taiyAra thayo" namirAje pUchayuM. e kAraNa ke huM pote-mArI veraNa jevI A mArI rUpazikhA. jo e kaThora satya mane pahelethI ja samajAyuM hota to huM pote game te rIte mAro mArga zodhI leta-be sahodarane akALamRtyuthI bacAvI leta. paNa A cauda rAjalokamAM sAmAnya saMsArIone agamya evI je karmanI nirakuza sattA vistarelI che tenI pAse mArA jevI durbaLa nArI zuM karI zake ? pahelAM to emanA taraphathI mUlyavAna vastrAlaMkAronA upahAra mArI pAse avAranavAra AvavA zarU thayA. suMdara dekhAtAM puSponI nIce haMmezAM viSadhara sarpa patharAyelA hoya ema mAnI levAnuM mane kaMI ja kAraNa na hatuM. ane evI azraddhA bIjA koI pratye nahIM ane potAnA ja eka jayeSTha pratye zI rIte saMbhave? saMsAranAM phUDa-kapaTa ane prapaMcathI sAva anabhijJa mArA jevI strI, e upahAramAM nirmaLa mamatA sivAya bIjuM zuM kalya? pachI jyAre eka divase eka dAsIe e maNiprabhano potAno mArI uparano, temanI pApavAsanA pragaTa karato patra mane pahoMcADyo tyAre ja upahAronuM yathArtha rahasya samajAyuM. mAro devopama patino bhAI-avantipati, vAsanAono ja dAsa che e jANI mArA jIvananAM Amoda ane ullAsa ekAeka AthamI gayAM. meM e kAgaLano kaMI javAba na Apyo. dAsInA dekhatAM ja kAgaLa cIrI nAkhyo ane have pachI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 arpaNa + kSamAzramaNa uMbarAmAM paga suddhAM na mUkavAno hukama saMbhALAvI dIdho. dAsI cAlI gaI. pachI teNe eka kukama kAmInI jema e apamAnanuM zI rIte vera lIdhuM e tamane AraMbhamAM ja huM kahI cUkI chuM." - varSAnA caDatA pUra vIMdhIne Avato tariyo, kAMThe pahoMcyA pachI atizaya thAkane lIdhe eka chello zvAsa kheMce tema madanarekhAe dIrtha ni:zvAsa mUkyo. AtmakathAnI aDadhI nadI te tarI cUkI hatI. "paNa A namirAjane jANavA jevI vAta to hajI have kahevAnI che. bhayabhIta banelI huM udyAnamAMthI nAsI araNyamAM AvI. tApasanI koI kuTiramAM ke koI surakSita AzramamAM pahoMce te pahelAM ja mArgamAM, A namikumArano janma thayo. bhayaMkara araNyamAM mArI ane mArA A taratanA janmelA bALakanI zI dazA thaze tenI ciMtAmAM huM bebhAna banI. mUchamAMthI jAgI tyAre vRkSanAM sUkAM pAMdaDAMnI banAvelI eka zayyAmAM paDI hatI. A badhuM zI rIte banavA pAmyuM tenI kalpanA karavA jeTalI zakti paNa mArAmAM nahotI. huM akaLAIne cIsa pADavA jatI hatI eTalAmAM eka vayovRddha puruSe mane eka pitAnI jema AzvAsana ApyuM ane e ja bALaka bhaviSyamAM mithilAnA siMhAsanane zobhAvaze ema kahyuM. e vakhate to bahu zraddhAne lIdhe meM Agraha na karyo. paNa thoDA divasa pachI e vRddha tapasvIe ja pahelethI mAMDIne badhI vAta samajAvI. mithilApati pamaratha niHsaMtAna hato ane te bhAgyayoge ajANatAM A ja araNyamAM AvI caDayo hato ane te ja mArA navA janmelA bALakane, mithilAnA siMhAsananI zUnyatA TALavA pAlaka pitA tarIke potAnI sAthe laI gayo hato e badhuM mane pAchaLathI samajAyuM. mAro khovAyelo bALaka te Ajano A mithilApati namirAja." Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilApati namirAja 103 madanarekhAe A chellA zabdo namirAjanI sAme joI uccAryA ane tenAM nayanomAMthI premAzrunI dhArA vahI nIkaLI. nirmama sainika jevo nimarAja, je AjasudhI mAtRpremathI ajANyo hato te mAtAne uddezI bhaktibhAve namyo. "naminA rAjyamAM ja meM ATalA divaso gALyA che. ene kaMI jANa na .thavA pAme evI rIte dUra dUra rahIne meM enAM sukhakalyANanI ahoniza prArthanA karI che. mAre to AkhuM vizva saMtAna samuM hovuM joIe; chatAM namirAja pratyenI ekataraphI mamatAne huM tajI zakI nathI. mArI e nabaLAInuM mane pUrepUruM bhAna che. AvA ja koI ekAda prasaMganI rAha jotI mArA divaso vItAvI rahI hatI. zubha muhUrte namirAjane tenI yathArtha sthiti ane svarUpanuM bhAna karAvI mAre A deza tajIne cAlyA javuM ema meM ghaNA divasathI nizcaya karI rAkhyo hato. e nizcaya Aje saMpUrNa thayo che. avantipati ane mithilApati eka ja mAtAnA saMtAnarUpe paraspara bhrAtRbhAvathI AliMge e mArI dUradUranI AzA Aje sAcI TharI che.'' madanarekhAnI AtmakathA pUrI thaI ane thoDIvAra sudhI bhAvonuM ja ekAdhipatya pravatyuM. namirAja ane caMdrayaze mAtAne ekavAra-mAtra eka ja divasa, potAne tyAM AvI javA prArthanA karI; paNa madanarekhA mAtRhRdayanI nabaLAI samajatI hatI. "avanti ane mithilAnA milana-svapne mArA vrata ane AcAramAM keTalI zithilatA ANI che e huM tamane zI rIte samajAvuM? durbaLatAnA aNuothI ghaDAyeluM A hRdaya putra ane putravadhUonA parivAramAM vadhu durbaLa bane to huM A loka ane paraloka paNa khoI besuM.'' Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 arpaNa + kSamAzramaNa I mamatAthI bhayabhIta banelI mAtA te ja kSaNe tyAMthI UThI ane araNya tarapha cAlI nIkaLI. te adRzya thaI tyAM sudhI tenI pAchaLa banne putro muvatuM joI rahyA. yuddha baMdha rahyuM. sainyo vikharAyAM ane namirAje caMdrayazanI sAthe avantimAM jiMdagImAM pahelI ja vAra praveza karyo. avanti ane mithilA vacce bhISaNarUpe garjato virodhano sAgara sukAyo ane banne rAjyo AtmIya svajananI jama sauhArdanA baMdhane baMdhAyAM. puravAsIoe A ItihAsa jANyA ane jANe mAnavabhakSI rAkSasa, koI eka jAdugaranA maMtrabaLe mRtyunI ciranidrAmAM paDyo hoya ema mAnI A devaprerita zAMti upara aMtaranA AzIrvAda varasAvyA. saMgIta baMdha paDe paNa tenA sUra ghaNA vakhata sudhI kAnamAM guMjyA kare. svapna UDI jAya paNa tenI smRti cittane ghaNIvAra lagI becena banAvI mUke. mAtA madanarekhA sainikonA ghUha vacce svapnanI jema ekAeka UtarI AvI ane tarata ja adazya thaI gaI teno pratyeka zabda Aje caMdrayazanA aMtaramAM udAsa banAvI mUkatA saMgItanA sUranI jema gUMjI rahyo che-asvastha banAvI rahyo che. yauvananA uMbarAmAM paga mUkto avantipati eka ja divasamAM vRddha jevo banI gayo. bhogopabhoga ane raMgarAgamAMthI tene rasa UDI gayo. rAjamahelano eka eka patthara jANe madanarekhAnA vItakanI najare nihALelI kahANI saMbhaLAvI rahyo hoya ane pote jANe ke vAsanAonA kArAgAramAM baMdIvAna tarIke paDyo hoya ema manamAM ne manamAM muMjhAvA lAgyo. satyano prakhara prakAza jarA moDo tenA hoM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilApati namirAja 105 upara paDyo hota to mUcchavasthAnuM sukha te dharAI dharAIne bhogavI leta. prakAze ja tene akALe jagADavo. madanarekhA to prakAzanAM be ja kiraNa pheMkIne cAlI gaI. pUSNa caMdrayazanI UMgha UDI gaI. eka divase caMdraya namirAjane ekAMtamAM bolAvIne kahyuM:"bhAI, saMsArano koI akasmAtuM ke upasarga artharahita nathI e have mane barAbara samajAyuM che. mAtAnI upara jo A du:khanuM ghora vAdaLa na vadhyuM hota to avanti ane mithilA phlezanI bhaThThImAM sadA saLagatAM saLagatAM kALAMtare bhasmIbhUta banI nAmazeSa thaI jAta. Aje e be mahAna rASTro aikyanA baMdhane baMdhAvA pAmyAM e kharI rIte mAtA madanarekhAnA ja puNyabaLa ne pavitratAne AbhArI che." paNa emAM rAtadivasa vicAra karavA jevuM zuM che e ja mane nathI kaLAtuM. e to enA jevuM che : vRkSanI DALIe eka sarakhuM sarasa phaLa jhUlatuM joIe, tIra choDIe ane phaLa phUTIne pRthvI para paDe eTale vaLI AgaLa cAlIe. phaLa hAthamAM AvI gayA pachI kema banyuM, zA sAru banyuM, ema na banyuM hota to ? evA vyartha vicAro karI zA sAru baLyA karavuM ?" namirAja mAtra vartamAnamAM ja mazagula hato, saMsArane sukhadhAma mAnato. vicAra karavA jevuM ke jIva bALavA jevuM kaMI hoya e tenI buddhine agocara hatuM. "mahA mahenate meLaveluM phaLa pAchuM mATImAM maLI na jAya, teno sarasamAM sarasa upayoga thAya te to ApaNe jovuM joIe ne ? mArI ahonizanI ciMtA paNa e ja che. mAtAnA ItihAse mane becena banAvyo che, chatAM mAruM moTAmAM moTuM AzvAsana to e che ke e balidAna, akasmAt ane upasargamAMthI be mahAna rASTronuM aikya janyuM che. e aikya sthAyI svarUpa le, eka mahAsAmrAjyanA maMDANa-rUpa bane te mATe te thoDuM vadhu balidAna ApaNI pAse mAgI le che. ane meM nizcaya Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 arpaNa + kSamAzramaNa karyo che ke huM moTo hovAthI temaja mArA svabhAva ane Azayane anukULa hovAthI mAre ja A avantinI gAdIe mArA sahodara evA mithilApatine sthApI, mAre jinazAsananA dhorI mArge cAlI nIkaLavuM." ekavAra namirAja pote je avantipatino ghAta karavA taiyAra hato te avantipatinA virAganA A zabdo sAMbhaLI udvigna thayo. navI rAjaRddhi prApta thavAthI te bhale saMtuSTa hoya, paNa sahodaranA nirmaLa premabhAvane gumAvavA taiyAra na hato. jo bhAI" caMdrayaze vadhu spaSTIkaraNa karatAM kahyuM "tuM hajI nAno che-janmathI nahIM to paNa bhAgyathI te mithilAnI samRddhi meLavI che. kharekhara tuM bhAgyazALI che, baLavAnuM che ane mahecchAothI paNa paripUrNa che. mithilA ane avantinA saMyukta zAsanano pratApa tuM AkhA AryAvartamAM phelAvI zakaze. mAtAe je du:kha ne paritApa veDyAM che tenI pAse mAro A tyAga to kaMI ja visAtamAM nathI. avanti ane mithilA eka ane abhinna rahe e mArA jIvananI mahAkAMkSA Aje pAra paDI che. sAdhusamudAyamAM rahyo rahyo paNa e devavAMchita dezya nihALI mArA aMtaranA AzIrvAda merIza." namirAje taratamAM to saMmati na ApI. paNa jema jema divaso vItatA gayA. ane caMdraze bhoga-vaibhavanI vacamAM vasavA chatAM potAnA jIvanane cheka vairAgyamaya banAvI mUkyuM tyAre ja namirAje avantinuM zAsana saMbhALI laI moTA bhAI caMdrazane munidharmanAM mahAvrata aMgIkAra karavAnI rAjIkhuzIthI anumati ApI. namirAja jeTalo yuddhavIra hato teTalo ja zRMgArapriya hato. kAM to te sainyanuM saMcAlana karato hoya ane kAM to hajAro ramaNIothI vIMTaLAI udyAnanI ekAda kuMjamAM rasapramatta bhaMganI jema paDyo hoya. e sivAya jIvananA nirdoSa rasa, AnaMda ke ullAsathI sAva ajJAta hato. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilApati namirAja 100 chatAM tenA prabaLa pratApe AsapAsanA nAnA-moTA sAmaMto ane pratispardhIone niprabha banAvI dIdhA. namirAja e koI mahA samrATa thavAne sarjAyo hoya evI tenI kIrtikathA dUra dUranA dezomAM paNa phelAI gaI rAga ane virAga vacce zokyano nahIM paNa sagI bahenonA jevo saMbaMdha hoya che e vAta vakhata jatAM namirAje potAnA jIvanathI satya karI dAkhavI. ati raMgarAgathI kaMTALelo vilAsI jyAre kaMI judA ja prakAranI tRpti ke zAMtine mATe talasato hoya che tyAre virAga pote sAme AvI, tene snehathI sparze che, AliMge che ane UMDI tRpti UpajatAM sudhI tenI pAchaLa ne pAchaLa pharatI rahI satI sannArInI jema svasthatAnA garbhAgAramAM laI jAya che. namirAja paNa eka divasa nityanA vinoda, vilAsa ane zRMgArathI thAkyo-kaMTALyo. ramaNIonAM je nUpurajhaMkAra ane kaMkaNadhvani tene saMsAranA sArabhUta lAgatAM te ja jhaMkAra ane dhvani tene have amArAM thaI paDyAM. savIryatA koI divasa vacalo mArga nathI svIkAratI. dhIme dhIme-krame krame" e prakAranAM saMsAranA kahevAtA DahApaNa sAme te baLavA ja karatI AvI che. mirAje paNa vacalo mArga pasaMda na karyo. eka divase atula rAjavaibhava ane durbhedya mohajjALane toDI, prapaMcane sAmepAra pahoMcI gayo. devatA e tenI virAgadazAnI dRDhatA kasavA ghaNA upasargo karyA, paNa eka vakhatano baLavAna magadhapati e anukULa temaja pratikULa upasarga vacce paNa meru zikharanI jema aDaga, acaLa ane aDola rahyo. namirAja rAjA maTI rAjarSi tarIke vizvavaMdya banyA. WWW.jainelibrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 arpaNa + kSamAzramaNa svayaM mahAvIra bhagavAna je rAjarSinA zraddhAbaLa ane tyAgabaLane prazaMse tenI AtmadazA keTalI unnata, bhavya ane vaMdanIya haze? rAgamAMthI janmelo virAga, paMkamAMthI janmatA paMkajanI jema keTalo manorama lAge che ? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSimAzramaNa lekhaka : suzIla : prakAzaka : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA, amadAvAda - 14. sane 1939 saM. 1995 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa lekhaka : suzIla prati : 1250 kSamAzramaNa - pRSTha saMkhyA : 9 + 122 = 128 punarmudraNa : saM. 2064 (i.sa.2008) : prAptisthAna : jitendrabhAI kApaDiyA c/o. ajaMtA prinTarsa 314 bI, sattara tAlukA sosAyaTI, poSTaH navajIvana, amadAvAda -14. phonaH (o) 27545557 (rahe.) 26600921 zaradabhAI zAha 102, vI. TI. epArTamenTa, dAdAsAheba pAse, kALAnALA, bhAvanagara-364001. phona : 2423797 vijayabhAI bI. dozI (mahuvAvALA) sI-602, dattANInagara, bilDIMga naM.-3, esa.vI. roDa, borIvalI (vesTa) muMbaI-92 mobAIla : 98204 78804 mudrakaH kirITa grAphIkasa 209, AnaMda zopIMga senTara, ratanapoLa, amadAvAda-1. phona: 079-253para102 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana : punarmudraNa prasaMge vi. saM. 2018/19nI vAta che. mArI vaya nAnI ziSTavAcanano zokha. zrI suzIlanI arpaNa-kSamAzramaNa ane verano vipAka hAthamAM AvI. gamI. vAraMvAra vAMcavAno nAda lAgyo. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsanI zarUAta. 'arpaNa" copaDInI gujarAtI vArtAne saMskRta bhASAmAM DhALavAnuM mana thayuM preraNA maLI. kAma zarU karyuM be-traNa vArtA e rIte lakhI. uttamatAno Agraha. tethI suzIlanI lakhAvaTa jacI gaI varSo vItyA e copaDIo durlabha thaI koI punaH prakAzana kare to sAruM. evuM manamAM thayA kare. varSo pachI Aje thayuM ke koIzuM kAma! tuMja karane! ane Aje A pariNAma AvyuM ke copaDI tamArA hAthamAM che. navI peDhIne vArtAno rasa sahaja hoya che. A navI zailImAM lakhAyelI vArtA vAcakane gamaze temAM taNAze evo vizvAsa che. have jamAno palaTAyo che koka AnI aMgrejI AvRtti kare to vadhu upAdeya bane ane evI mAMga cAre dizAmAMthI Ave che tethI teno yogya paDagho paDaze evI AzA che. Ano paNa upADa thaze ane navI peDhIne suzIlanI kalamano paricaya thaze. vi. saM. 2064, mahA sudi dazamI mallitIrtha pratiSThA divase zrI nemi-amRta-deva-hemacaMdrasUri ziSya borivalI pUrva pradyumnasUri dolatanagara Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta lAbha zrI harSadarAya pUnamacaMda dozI (valabhIpura vALA) hAla borivalI (pazcima) muMbaI - 92. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnu.kra.. pRSTha 121 ............ .......... ... 1 jaO viSaya (1) cilAtIputra.. (2) DhaMDhaNakumAra... ......... (3) skaMdaka AcArya (4) harikezibala.... (5) naMdiSeNa ... 147 C S 6O ...... .... 168 (6) gajasukumAla.. ........... 178 *. 88 (7) avaMtI sukumAla.... (8) metArya munivara .... 199 (9) dhannA-zAlibhadra .... 211 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAzramaNa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa saMskRtimAM kSamA ane upazama sAdhu-saMta, muni-tapasvI, sAdhaka-upasAdhaka, yatiRSi-saMnyAsI vagere zabdo prAyaH eka ja arthamAM vaparAya che. vibhinna bhAvono bodha karanArA e paryAyo ApaNI AMkha AgaLa Akhare to eka saMsAratyAgInuM ja citra khaDuM kare che. kSamAzramaNa paNa sAdhuno evo ja eka paryAyavAcaka zabda che. zramaNajIvanamAM kSamA mukhya che e prakArano dhvani emAM samAyelo che. jaina sAdhu muni che, tyAgI-tapasvI ane sAdhaka paNa che, paraMtu sauthI vizeSa to e kSamAzramaNa che. kavivara ThAkuranI eka kavitAmAM "kSamAsuMdara cakSu" evo eka prayoga Ave che. saheja apamAnita banela bauddha bhikSu eka abhisArikA pratye, rAtrI TANe kSamAbhAvathI joI rahe che te emaNe bahu ja TUMkAmAM "kSamAsuMdara cahyuM" e prayogathI sUcavyuM che. kSamAzramaNa kevaLa sAdhu-munino paryAyavAcaka nathI. zramaNa saMskRtino samagra itihAsa emAM samAI jato jaNAya che. bIjamAM jema AkhuM vRkSa samAyeluM rahe . tema AvA zabdomAM dhyeya ane ItihAsa-paraMparA surakSita rahe che. eka ja dAkhalo utA: Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 arpaNa + kSamAzramaNa pATaNanI rAjasabhAmAM zvetAMbaro ane digaMbaro vacce zAstrArtha cAlato hato. zAstrArtha eTale eka prakAranI mahAkrAMtino pUrvaraMga. je hAre tene sAmAjika temaja Arthika dRSTie ghaNuM sahana karavuM paDe. kadAca dezano samULago tyAga karavo paDe. zAstrArtha ekalA vAdI-prativAdI paMDito sAthe saMbaMdha nahoto dharAvato. anuyAyIo upara paNa tenA oLA utare. eTale ja AvA zAstrArthomAM vijaya meLavavAnI aneka prakAranI yuktio-prayuktio yojAtI. sAmA pakSanA AcArya athavA to emanA koI sAthI zAstrArtha karatAM jarA AkrozapUrvaka achAjatuM veNa bolI gayA. eno tarata ja pratikAra karavA zvetAMbara zramaNasaMghanA eka muni tADukyA ane kaMIka evuM AvezapUrvaka kahI nAkhyuM ke je jaina tapasvIne na zobhe. tarata ja zvetAMbara zramaNa saMghanA je AcArya AgevAna tarIke tyAM beThA hatA temaNe pelA munine udezIne kahyuM "jaina sAdhu eTale kSamAzramaNa! upazama ane kSamAnA bhoge jo zAstrArthamAM jaya maLato hoya to enI phUTI badAma jeTalI paNa kiMmata nathI. siddhAMtano AtmA gumAvyA pachI khAlI khoLiyAne laIne zuM karavuM?" AcAryanA zraddhA-ujvalA thoDA zabdoe zAstrArthanI sabhAnuM vAtAvaraNa ja palaTI nAkhyuM. Akhare kSamA ane upazamanA prabhAve zvetAMbara jaina AcArye vijayano dhvaja pharakAvyo. e vijayane vara ke kaTutAnA sparza sarakho paNa na thayo. ahiMsA ane anekAMta jema jaina siddhAMtanA be AdhArasthaMbha che tema upazama ane kSamA saMghajIvananA prANasvarUpa che. prANA cAlyA jAya pachI kalevaranI jema kaMI kiMmata nathI rahetI tema kSamA ne upazama gumAvyA pachI AcAraparaMparA ke saiddhAttika Adarzano paNa kaMI artha nathI raheto. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 bha0 mahAvIra mahAna tapasvI to hatA ja paNa te sAthe parama kSamAzramaNa paNa hatA. caMDakauzika samA viSadhara sAme emaNe kSamA ane upazamano paraco batAvyo che eTaluM ja nahi paNa potAno eka vakhatano ziSya ane sahacara gozAlo, je vakhata jatAM bhagavAnano unmatta pratispardhI banI gayo hato, jeNe bhagavAnanI sAme tejalezyA jevI pracaMDavighAtaka zaktino prayoga karyo hato ane jene lIdhe bhagavAnane cha mahinA lagI pIDA veThavI paDI hatI tenA pratye paNa temaNe mamatA, karuNA ane vAtsalyanI ja amRtadhArA vahAvI che. e yuga ane e kALanA dharmasaMsthApako jyAre zAbdika carcAomAM eTale ke virodhIonA matanuM khaMDana karavAmAM ane potAnA siddhAMtanuM pratipAdana karavAmAM rokAelA dekhAya che tyAre paNa bha. mahAvIra to potAnA jIvana dvArA upazama ane kSamAno ja maunabhAve pracAra karatA jaNAya che. upazama (rAga-dveSa, krodha-moha Adi kaSAyone zamAvI ke zoSavI nAkhavA te ) jaina siddhAMta ane saMskRtino AtmA che e vAta emaNe mAtra zabdothI sAbIta nathI karI. jIvananA pratyeka pagalAmAM kadI bhuMsAya ke bhulAya nahi evI rIte prasthApita karI che. mULa puruSanA jIvanamAM je raMga pAko ke ghuMTAelo nathI hoto te, emanI pAchaLa lAMbo samaya nathI TakI zakato, UDI jAya che. zramaNa-saMghanA itihAsamAM jo ke tapa-virAga-AtmabalidAnanI raMgachaTA anokhI che-pAne pAne enI jhalaka dekhAya che, paNa tAttvika dRSTie joIe to e vidhavidha raMgI astaranI aMdara upazama ane kSamA jevAM alaukika ratnono ja prakAza jhaLahaLe che. dareka saMskRtine potapotAnAM pratIka hoya che. nAnI zI AkRtinI aMdara siddhAMta ke sUtrane samAvavAno e eka Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 arpaNa + kSamAzramaNa. kalAtmaka prayoga che. dAkhalA tarIke AryasaMskRtinuM pradhAna pratIka kamaLa che. eno artha e ke kamalamAM je alipta rahevAno guNa che, kAdavamAMthI paNa suvAsa ane sukumAratA grahaNa karavAnI je zakti che tenI ja upAsanA ane Adara Aryo kare che. AvAM bIjAM paNa pratIko che. zramaNa-saMskRtinuM pratIka "kSamA-zramaNa" che. bIjAM pratIkonA artha to kvacita bhUlI javAya, paNa A kSamAzramaNa zabdanI aMdara je artha che temAM mudala gerasamaja thavAno ke bhulAvAno bhaya nathI. zramaNoe mAtra AtmahitanI ja sAdhanA nathI karI-lokahitanA sarvazreSTha sAdhaka tarIkenI emanI nAmanA koI rIte UtaratI nathI. samAja pAsethI ochAmAM ochuM grahaNa karavuM- na chUTake vastra pAtra ke lUkhusUkuM anna kevaLa saMyamanirvAha arthe svIkAravuM ane badalAmAM vadhAremAM vadhAre ApavuM.-pagapALA viharatA rahIne dharmasaMskArano pracAra karavo eTaluM ja nahi paNa bhUkha-tRSAnA pariso uparAMta ajJAnIo ane virodhIo taraphathI AvatA upasargo zAMtabhAve sahI levA e zramaNa-jIvananI prathamathI ja mULa sAdhanA rahI che. je yugamAM sAmAnya janasamudAyane A zramaNonI pUrI pichAna nahotI-rAjakrAMtio ane sAMpradAyika utthAna-patananI AMdhIo caDI AvatI e vakhate A zramaNa-saMsthAe je zAMtithI-kSamAthI sahana karyuM che te jotAM emane mATe vaparAto kSamAzramaNa zabda sArthaka ane yathocita hoya ema ja lAge che. A zramaNoe bIjI moTI padavIothI rAcavAne badale mAtra kSamAzramaNa tarIkenA birudamAM ja saMtoSa ane gaurava anubhavyA che. devardhigaNi jevA bahuzruta ane vizvavaMdya puruSe potAnA nAma sAthe mAtra kSamAzramaNa zabda ja yojyo che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 zramaNapaNAno saLaMga itihAsa jANe ke valovAto-ghaTTa banato kSamAzramaNatvamAM pariName che. e zabdanA uccAra sAthe ja zramaNa saMskRtinI viziSTatA mUrtimaMta bane che. kSamAzramaNoe upadezelA-pracArelA upazama, viveka ke kSamAne viSe ahIM vadhu vivecana karavAnI jarUra nathI. jaina-saMghanA A kSamAzramaNo koI eka varga ke varNamAMthI nathI AvyA. emAM rAjakuvaro che, zreSThIputro che, caMDAlo ane dAsIputro paNa che. cheka chellA tharanA che tema vaibhava ane pratiSThAnA zikhare viharanArAo paNa che. krame krame tyAga virAgamAM pravezanArA temaja paristhitivaza akasmAt jhabakIne jAgI janArA paNa A zramaNa samudAyamAM che. te sAthe seMkaDone potAnA vahANamAM besArIne tAranArA ane chatAM pote bUDanArA-mAnavasahaja nabaLAInI lIlA dAkhavanArA paNa A samudAyamAM che. jANe ke zramaNonI eka judI ja sRSTi che. jaina saMghanA moTA bhAganA kSamAzramaNono abhyAsa karyA pachI ja A caritro AlekhyAM che evo mAro dAvo nathI. "upadezamALA' avalokatAM je caritro maLI AvyAM temane mAtra meM mArI vANImAM AlekhyAM che. AmAM aitihAsiktA keTalI, paurANikatA keTalI temaja paraMparAno pAsa keTalo e prazna ukelavA jeTalAM maulika sAdhano atyAre ApaNI pAse nathI-tema eTalo avakAza paNa nathI. game tema, paNa A kSamAzramaNo jo ApaNA AtmIya jevA lAge, saMsArasAgaranA sukAnIo ne dIvAdAMDI jevA mArgadarzaka lAge to paNa mAro zrama lekhe lAgyo mAnIza. - suzIla Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 arpaNa + kSamAzramaNa saMkSobha Upaje evA saMyogomAM paNa manane lezamAtra meluM na thavA devuM enuM nAma kSamA. kSamA ahiMsAnAnI ja sagI ane pahelA khoLAnI putrI che. rUperaMge temaja AkRtimAM ne prakRtimAM paNa e barAbara enI mAtAne ja maLatI Ave che. ahiMsA viSe jene pUrI samajaNa nathI te kSamAne paNa nahi samajI zake. ahiMsAnI jema kSamA paNa manovyApAra sAthe ghaNo nikaTano saMbaMdha dharAve che. sahiSNutA-zaktinI chellI kasoTI paNa kSamAthI ja thAya che. jeNe sahana karavAnI zakti keLavI ke saMgharI nathI te kSamAnA viSayamAM pachAta ja raheze. sahiSNutAmAM je kaMgALa hoya te jo potAne kSamAzIla kahevarAve to be AMkhe aMdha evo mANasa paNa potAne vizALa-locana kahevarAvI zake. nirbala ke bIkaNa, je bhayano mukAbalo sAmI chAtIe na karI zake te kSamAzIla nathI. kSamA athavA upazama e ja sarva jaina zAstrono niSkarSa che. eTale ja kSamAzramaNI paNa ahoniza vaMdanIya che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cilAtIputra [1] cilAtI dAsIputra hato. mAtAnuM nAma cilAtI hovAthI zerInA loko ene cilAtIputra kahIne bolAvatA. gRhasthonA putrone mATe nAmakaraNavidhi hoya tevo koI vidhi dAsIputra mATe hajI sudhI yojAyo nahoto. putrajanmanA saubhAgye cilAtInI mAtA dAsIpaNAmAMthI mukata thaI. te vakhatano e eka sAmAjika niyama hato. putra ke putrInI mAtA bane athavA enAthI koI mahAna puNyakArya thAya to te dAsIpaNAmAMthI mukta thAya. cilAtInI mAtA dhanAvaha zeThane tyAM (rAjagRhImAM) nokarI karatI kuTuMbanA ja eka aMgarUpa hatI. dhanAvaha zeThane eka susumA nAmanI putrI hatI. susumA ane cilAtIputra banne sAthe ja ramatAM ane UcharatAM. dAsIputra hovA chatAM zeThane e putra pratye pUrI mamatA hatI. cilAtIne mATe zikSaNa ke saMskAranAM dvAra baMdha hatAM. eka to dAsIputrane bhaNAvavA koI guru taiyAra nahotA ane kadAca bhaNegaNe to paNa e jamAnAnA zikSita, saMskArI gaNAtA kulIna samAjamAM ene sthAna na hatuM. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 arpaNa + kSamAzramaNa cilAtI gharamAM susumA sAthe rame-khele-khAya-pIve e sAme dhanAvaha zeThano ke emanI patnIno vAMdho nahoto. eka divasa cilAtI potAne yogya sthAna zodhI leze evI emaNe svAbhAvika AzA rAkhI haze. kamanasIbe cilAtInI mAtA, cilAtIne pAMkha Ave te pahelAM ja mRtyu pAmI. zeTha ke zeThANI cilAtInI keTalIka saMbhALa le ? jema jema cilAtI juvAna thato cAlyo tema tema tenI heDInA mitro ane saMgAthIo paNa AvI maLyA. kulInonA kuTuMbamAM haLavA-maLavAno jene janmathI kazo adhikAra nahoto te gAma tathA zerInA rakhaDu sAthIomAM anAyAse bhaLI gayo. dhanAvaha zeThane e nahotuM gamatuM. eka-be vAra emaNe cilAtIne cetavelo ke A vanecara jevA mitronI sobatano tane potAne DAgha na lAge e joje. paNa zeThanI zikhAmaNa mAtra zuM kAma Ave? zikhAmaNamAtrathI thoDuM ja koI sudhare? cilAtI svabhAve capaLa hato, zarIre svastha hato. vaya vadhatAM jANe ke potAne pAMkho AvatI hoya evI thoDI khumArI paNa rAkhato. gharamAM sauthI adhiko sneha, cilAtI upara jo koIno hoya to susumAno. susumA paNa have kaMI bAlikA nahotI rahI. chatAM ene cilAtInI sAthe ramavAnuM, alakamalakanI vAto karavAnuM, ThaThAmazkarI karavAnuM gamatuM. bAlyAvasthAnAM tophAno ane vinodo saMbhArI susumA ane cilAtI ghaNIvAra ahobhAgya anubhavatAM. susumA have thoDI lAvatI banI hatI. saunA dekhatAM cilAtInuM thoDuM kRtrima sanmAna karatI, paNa ekAMta maLatAM nirdoSabhAve rAga-aNarAga-roSa ke tiraskAranA bhAva bhajavatI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cilAtI putrI 123 rajhaLu sAthIonA sahavAsamAM cilAtI ghaNokharo samaya gharanI bahAra vItAve e susumAne nahotuM gamatuM. cilAtI baLavAna che saMgAthIomAM saradAra jevo che eTale bhale thoDIvAra bahAra jAya, rakhaDe rajhaLe, paNa susumA enI rAha jotI beThI hoya che e vAtanuM to ene pAkuM smaraNa rahevuM ja joIe. susumA ghaNI vAra e AzA ane AkAMkSAmAM chetarAtI. cilAtI moDo moDo gharamAM Ave-potAnA bhAganuM khAvAnuM rAkhyuM hoya te khAya ane ghasaghasATa UMghI jAya. bIje divase paNa enI ja punarAvRtti thAya. susumA koI koI vAra laDatI-jhagaDatI; paNa ethI AgaLa kema vadhavuM e nahotI jANatI. eka divase susumA cilAtuputranI rAha jotI jotI thAkI gaI. cilAtInI khAtara nahi, paNa cilAtI vinA jANe ke ene gharamAM cena ja nahotuM paDatuM. moDI rAte cilAtI ghare Avyo. susumAM ekalI jAgatI pathArImAM paDI hatI. cilAtI jevo Avyo ke tarata ja te tenI pAse gaI. pUchayuM: 'cilAtI atyAra sudhI kyAM hato ?" cilAtIe haMmezanI Dhabe beparavAIthI javAba ApyoH "bIje kyAM ? mArA dosto sAthe !" have hada thAya che ! mAre tArI rAha jotAM kyAM sudhI besI rahevAnuM?" susumA gussAnA AvezamAM bolavA mAgatI hatI, paNa haiyAmAM je snehormio UchaLatI hatI te kaMI ubharAyA vinA thoDI ja rahe? "susumA ! A samAjamAM, mArA sAthIo sivAya mAre bIjuM sthAna ja kyAM che? game tevo toya huM dAsIputra." Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 arpaNa + kSamAzramaNa "chuM tyAM sudhI tAre bIjI koI ciMtA zA sAru karavI joIe?" cilAtInA aMtaranI glAnine dhoI nAkhavA susumA mAMDamAMDa eTalA zabdo bolI. enuM hRdaya bharAI AvyuM. cilAtInI sthitinI pUrepUrI kalpanA to te kaI rIte karI zake? eTaluM samajAyuM ke cilAtI Azrita che-asahAya che. A gharamAM enuM sthAna nadInAva saMyoga jevuM kSaNika ane asthira che. susumAe ene samajAvavAno prayatna to ghaNo karyo ke pote cilAtIne rajhaLato nahi mUke-susumAnI snehagraMthI ene A gharanI sAthe ja bAMdhI rAkhaze ane ema kadAca nahi bane to pote sarvasvanI Ahuti ApIne paNa cilAtInI pAchaLa cAlI nIkaLaze. eka yA bIjI rIte potAnI akRtrima vANImAM susumAe Atmanivedana karyuM to kharuM, paNa ene, lAMbA vakhatanI vAtacIta ane carcA pachI lAgyuM ke pote je kahevA mAgatI hatI teno hajAramo aMza paNa kahI zakI nathI. susumA ane cilAtI parasparanA sneha-sauhArda ke samarpaNane saMpUrNa samajayAM haze ke nahi te to koNa jANe, paNa e gharanA mukhya mANasa dhanAvaha zeThathI e vAta chUpI na rahI zakI. dhanA zeThane cilAtIputra pratye mamatA to hatI-banI zake to ene potAnI najara sAme ja rAkhavAnI ane keLavavAnI paNa IcchA hatI, paraMtu cilAtI dAsIputra che--nIcalA tharano mAnavI cheH susumA jevI kulIna kanyAno samovaDa to te kema ja banI zake? hamaNAM hamaNAM susumA enI tarapha vadhu pakSapAta batAvavA lAgI che ane kadAca be divasa pachI e cilAtIne ja paraNavAnI haTha pakaDe to kuLane moTuM kalaMka lAge evI dhanA zeThane bIka rahyA kare che. eka divase UnALAnA kharA madhyAle-jyAre pazu-paMkhI paNa chAyAmAM saMtAIne beThAM hatAM-gRhastho jamI paravArIne vizrAMti letA hatA te vakhate cilAtIputra dhanA zeThanA AMgaNamAM utAvaLe pagale Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cilAtI putra 125 AvI caDyo. sUryanAM ugra kiraNoe enA vadanane lAlacoLa banAvI dIdhuM hatuM. UghADA mAthAnA melA-chUTA vALa pharapharatA hatA. paga upara dhULanA thara bAjhayA hatA. cilAtInAM pagalAM susumAM game teTale dUrathI oLakhI letI. te potAnA oraDAmAMthI bahAra AvI, snehamizrita roSathI cilAtI sAmo joI rahI. koIe dhaDo na karyo eTale ahIM Avyo?" evI matalabanuM kaThora vAkya kahevA enI jIbha saLavaLI paNa pitAjI kadAca sAMbhaLe, ane eno khoTo artha karavAmAM Ave evI bIkathI e mauna rahI. susumAne sAme UbhelI joIne cilAtIe potAnA moM pAse karapAtra dharyuM-arthAt eNe potAnI mauna vANImAM susumA pAsethI pIvAnuM thoDuM pANI mAgyuM. "pANI paNa koIe na pAyu?" susumA bolyA vinA na rahI zakI. cilAtI samajato hato ke susumA ghaDIbhara roSa dAkhavyA pachI paNa potAnuM svAgata-sanmAna karyA vinA nahi rahe. pANI to jarUra Apaze. eTalAmAM gharanI aMdarathI koIno Avezabharyo dhvani garyoH "susumA, cilAtIne kahI de ke A gharamAMthI atyAre ne atyAre nIkaLI jAya!" dhanAvaha zeThano A pramANeno krodha cilAtI ke susumAne mATe paNa navIna nahoto. teo ghaNI vAra cilAtIne kahetA keH bhAI have to tuM moTo thayo. Ama gharamAM kyAM sudhI paDI rahIza? game tyAM kAmadhaMdhe vaLagI jA" Aje paNa dhanAvaha zeTha e ja salAha ApavA mAgatA hatA. mAtra saMjogo judA hovAthI zeThanAM veNa susumAne ane cilAtIne vadhu karkaza lAgyAM. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 arpaNa + kSamAzramaNa cilAtI paNa jAkAro sAMbhaLIne kSaNabhara thaMbhI gayo. e jANato to hato ja ke A gharamAMthI eka divasa vidAya levI paDaze ane e divasa ghaNo kaparo haze. Aje ene lAgyuM ke Avo jAkAro sAMbhaLavA chatAM je yuvAna gharamAM pALelA kUtarAnI jema paDI rahe tenAmAM ane chANanA kIDAmAM kaI pharaka na gaNAya. cilAtI pacho vaLIne AMgaNA bahAra jato hato eTalAmAM susumA pANInA pAtra sAthe tyAM AvI ene kahyuM ke ""pANI to pIto jA!" "susumA, have A gharamAM pANI pIvA jeTalo paNa mAro adhikAra nathI rahyo." cilAtI potAnA gharano bhAre page tyAga karato hoya tema be DagalAM AgaLa cAlyo. enA aMtaramAM Aje jANe ke acAnaka moTo ulkApAta maMDAyo hato. bIjuM koI kadAca e badhuM na samaje paNa nAnapaNathI sAthe rahelI-sAthe UcharelI-hajAro vAra rIsAyelI ane pAchI manAelI-susumA cilAtIne na samaje e zuM saMbhavita che ? susumA, cilAtInI sAthe sAthe cAlatI kahI rahI: "cilAtI, bApujInAM veNa badala dhokho karIza mA! vaDIlo to koI vAra vaDhe paNa kharA. tuM tAre atyAre javuM hoya to jA, pAcho sAMjha pahelAM AvI jaje. huM tArA mATe khAvAnuM rAkhI mUkIza." "susumA A mArI chellI vidAya che. huM have A gharamAM paga paNa nathI mUkavAno. tane kahI rAkhuM ke bhIkha mAMgIza, gaLe doraDuM bAMdhI ApaghAta karIza, paNa jyAMthI jAkAro maLyo che tyAM nIcI muMDIe AvIne nahi Ubho rahuM." susumA mauna rahI. roSathI dhuMdhavAtA cilAtInA kopAgnimAM navuM Idhana umeravAnI ene lezamAtra IcchA nahotI. bIjo sAmAnya prasaMga hota to susumAM ATalI zAMta ke gaMbhIra na raheta. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cilAtI putra 120 susumAne potAnI sAthe cUpacApa cAlatI joI cilAtI bolyo: huM pAcho nathI vaLavAno ane tAre paNa mArI sAthe cAlavuM hoya to cAla." susumA jo atyAre ciMtAmagna ane glAniyukta na hota to kaheta ke "hajI tAre ja UbhA rahevAnuM ThekANuM nathI tyAM tu mane laI jaIne kyAM rAkhavAno hato? paNa hoTha sudhI AvelA udgArone e gaLI gaI cilAtIne badale pote ja Azrita hoya-cilAtInI sAthe pote paNa gharamAMthI bahiSkAra pAmI hoya evI vyathA sAthe te bolI : je divase tame vAjategAjate mane teDavA Avazo te divase paLano ya vilaMba karuM to mane phiTakAra dejo!" "vAjate-gAjate to nahi, paNa je divase zaherabharamAM dekArApaDakArA saMbhaLAya tyAre cilAtI tane levA Avyo che ema samajIne taiyAra raheje!" susumA evI dhamakIthI gAMjI jAya tevI abodha ke bhIru nahotI. cilAtInI sAthe te paNa thoDI ghaNI rajhaLI hatI. cilAtInI jema te paNa TADha-taDako veThatAM, bhUkha-tarasano sAmano karatAM zIkhI hatI. eTalAmAM to e banne gharanA mukhya dvAra AgaLa AvI pahoMcyAM cilAtIne khAlI hAthe gharamAMthI jato joIne, susumAne potAnA deha uparanuM ekAduM ghareNuM kADhI ApavAnI vRtti thaI AvI. gaLAmAMthI eka nAno hAra kADhyo paNa kharo paNa te cilAtIne Ape te pahelA ja te bolyoH "enI koI jarUra nathI. koIne vahema Avaze" eTaluM kahetAM te gharanI bahAra nIkaLI gayo. cilAtIne vidAya ApI susumA pachI vaLI. potAnA oraDAmAM eka ughADI bArImAM besI, kyAMya sudhI cilAtInI dazAno vicAra karyo. e kyAM jaze? koNa Azraya Apaze ? pAcho kyAre maLaze ? Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 arpaNa + kSamAzramaNa enI sobata vinA potAnA divaso kema vItaze ? evA evA aneka tarkavitarko karatAM cilAtI dAsIputra kema kahevAyo, kulInavavaMzanA saMtAnomAM ane dAsa-dAsInA saMtAnomAM AvI bhUMsAya nahi evI bhedarekhA koNe dorI ? cilAtInA mAtapitA Aje hayAta hota to cilAtI kevA lADa-koDamAM Ucharato hota-pote cilAtI sAthe kevI khullI maitrI rAkhI zakI hota evI aneka samasyAothI bharelI koI judI ja sRSTimAM jANe ke sarI paDI. cilAtI bahAra rajhaLato tyAre vahelomoDo Avaze evuM AzvAsana rahetuM, cilAtInAM javAthI susumAne AkhI sRSTi cilAtImaya banI hoya ame lAgyuM. e rIte lagabhaga traNa-cAra mahinA nIkaLI gayA. cilAtInA jUnA mitro paikI jo koI maLe che to susumA cilAtInA samAcAra pUche che. koI kahe che ke : "cilAtIno kaMI patto ja nathI maLato." koI kahe che ke : eNeto khAsI ToLI ja mALI che. ane pote ToLIno saradAra banIne lahera uDAve che. koI kahe che ke "jUnA cilAtImAM ane navA cilAtImAM divasa ne rAta jeTalo phera paDI gayo che. Aje to cilAtInA hAtha lohIthI taraboLa rahe che. dayAdAkSiNya badhuM bhUlI gayo che." kulIna kuTuMbamAM UcharelA cilAtInA AvA hAla sAMbhaLI susumA niHzvAsa nAkhe che. evI aNagamatI vAta kadI yathArtha na hoI zake ema mAnI, lokajIbha upara ramatI kahANIone bhUlavA prayatna kare che. eTalAmAM eka divase khare bapore vIsa-pacIsa jeTalA dhADapADuonI eka ToLakI rAjagRhanA zreSThIonA ja mahollA upara trATakI, dhanAvaha jevAM pAMca-dasa dhanapationAM ghara lUMTAyAM. lokoe sahAyane mATe bUmabarADA to ghaNA pADyA, paNa zaheranA cokIdAro Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cilAtI putra temaja nagarapALa madada karavA Ave te pahelAM to dhADapADuo potAnI yojanA pramANe cilAtInI saradArI nIce, banI zake eTalI kImatI vastuo lai, DuMgarAonI gALIo tarapha nAsI chUTyA. mAtra susumAne sAthe lai nAsato cilAtI eTalI jhaDapa dAkhavI zakyo nahi. nAsatAM-nAsatAM susumAne ane cilAtIne parasparane viSe ghaNuM pUchavAnuM hatuM, paNa bhasavuM ane loTa phAkavAnuM ekI sAthe banI zake nahi tema bemAMthI koi bolI zake evI sthiti nahotI. susumA zvAsabhera doDatI hatI-enI pAchaLa cilAtI khullA khaDga sAthe rakhevALI karato doDI rahyo hato. 129 cilAtIno atyArano cahero jotAM, enA nikaTanA snehIo paNa ghaDIbhara bhramamAM paDI jAya. chellA keTalAka mahinAnAM hiMsA-khUna ane hatyAnA krUra abhyAse enA moM upara kALI kuTila rekhAo upasAvI hatI. atyAre to e sAkSAt yamarAjanI mUrti jevo vikarALa banyo hato. susumAne atyAre enI sAme jovA jeTalo avakAza nahoto paNa jo teNe dhArIne joyuM hota to ene lAgata ke A cilAtI pahelAno rAMka dAsIputra nahi, paNa hatyAmAM ja rAcato koi krUra pAradhI che. cilAtInI sukhada smRtiomAMthI je citra susumAMe potAnA dhyAna-dhAraNA mATe upajAvyuM hatuM. tenI sAthe pratyakSa dekhAtA cilAtIno koi meLa ja nahoto rahyo. je susumA eka vAra cilAtIne hajAro prazna pUchI muMjhavatI ane potAnI parIkSAmAM napAsa thaelA cilAtIne mITho Thapako AvAnuM na bhUlatI te susumA, Aje utAvaLI thaIne kyAM pahoMcavAnuM che, pahoMcIne zuM karavAnuM che evI matalabano eke prazna pUchavAne badale cilAtInA izArA mAtrathI kema cAlI nIkaLI haze? nAsatAM-nAsatAM, hAMphatAM hAMphatAM susumAe eka-be vAMra kaMIka pUchavAno prayatna karI joyo; paNa cilAtIe tarata ja javAba Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 arpaNa + kSamAzramaNa Apyo: "vAta karavAno atyAre vakhata nathI. jo pakaDAI jazuM to eke meLanA nahi rahIe." susumA paNa eTaluM to samajatI hatI. evAmAM bhayathI vArevAre pAchuM vALIne jotA cilAtIe susumAnA bApane, rAjyanA cokIdAro sAthe potAnI pAchaLa AvatA joyA. AvezamAM ne AvezamAM ja cilAtI bolyo. "susumA, jarA paNa vilaMba karIza to pakaDAI jazuM. zeTha pote pAchaLa AvatA dekhAya che." susumAne thoDo thAka lAgyo hato. potAnA pitA pAchaLa paDyA che e vAte enAM gAtrone zithila banAvI dIdhAM. pahelethI ja AvI. bhUla na karI hota to ThIka hatuM ema thayuM, paNa have pAchuM pagaluM bharI zakAya evo koI saMbhava na dekhAyo. pitA pote pAchaLa paDyA che" e zabdo sAMbhaLatAM susumAne dhanAvaha zeThano krodha yAda Avyo. gharamAM jyAre zeTha pote krodhAMdha banatA tyAre ghara raNAMgaNa banatuM e badhuM ene sAMbharyuM. have jo susumAM pitAnA hAthamAM paDe to AkarI sajA thayA vinA nahi rahe e dahezate te bamaNA vegathI doDavA lAgI. doDatAM-doDatAM enA khullA pagamAM kAMTA ane kAMkarA bhokAtA hatA, paNa sukumAra zreSThIkanyA susumA atyAre jANe ke vIrAMganA banI hatI. cilAtIne paNa thayuM ke aMtaraMga snehAvega vinA A kanyA AvuM sahana na karI zake. thoDIvAramAM pote koI sahIsalAmata sthaLe pahoMcI jaze athavA to cokIdAro ane zeTha pote pAchA vaLI jaze evI AzAmAM cilAtI paNa vegathI AgaLa dhapato hato. " eTalAmAM atizramane laIne ho ke asAdhAraNa gabharATane lIdhe ho, doDatI-doDatI, susumA mUcchita thaIne rastAnI vacce ja paDI gaI. sAravAra karavA jeTalo vakhata nahoto. cilAtI, jANe ke potAnA zikArane khaMbhe nAkhIne nAsato hoya tema susumAne upADIne cAlyo. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 cilAtI putra eka vahetA jharaNA pAse pahoMcyA pachI ene ekAda ghaDI ArAma levAnuM mana thayuM. susumAne jo cetanA Ave to thoDI sAravAra karavAnI vRtti thaI AvI. cokIdAro ane zeTha pote bahu pAchaLa rahI gayA hovAthI tatkALa AvI pahoMce evo bhaya nahoto. | cilAtI khobAmAM thoDuM pANI laI Avyo. susumAnA mAM ane netro upara thoDuM chAMTyuM, paNa gADha niMdrAmAM paDelI susumA jAgRta thAya evuM koI cihna na dekhAyuM. susumAne upADIne doDavAthI cilAvIne paNa thoDo zrama to paDyo ja hato. Ama ne Ama susumAne kyAM sudhI upADI javI? rAthI ke saMgAthI vinAno cilAtIputra thoDIvAra vicAra karato tyAM besI rahyo. jharaNA pAse thoDe dUra eka TekarA jevuM hatuM tenI upara caDIne joyuM to susumAne pitA ane be traNa cokIdAro potAnA pagale AvatA kaLAyA. cilAtI ekalo dasa jaNane pUro paDe tevo hato. enI pAse laDavAnuM sAdhana-khaga paNa hatuM. paNa eNe mUcchita susumAne joI eka UMDo ni:zvAsa nAkhyo. susumAne sAcavavI ane bIjI tarapha potAnA eka vakhatanA AtmIya svajana sAthe sazastra sAmano karavo e baMne kAryonI durghaTatA ene samajAI. pote AvezamAM jhUjhato hoya e ja vakhate dhanA zeThano koI nokara susumAne upADIne nAsI jAya to hAthamAM AvelI susumAne khoI besavA jevuM thAya. thavAnuM hoya te thAya susumAne to nahi ja choDuM. susumA mArI che ane mArI ja rahevAnI evA dRDha nizcaya sAthe teNe rAjyanA cokIdAro sAthe jhUjhavAno nirNaya karyo. thoDIvAre dhanAvaha zeTha barAbara cilAtIputra sAme ja AvIne UbhA rahyA. emaNe cilAtIne udezIne kahevA mAMDyuM : Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 arpaNa + kSamAzramaNa "cilAtI, beTA, meM tane putravat pALyo che. mArI pratiSThA atyAre tArA hAthamAM che. susumAne mUkI de. sAmo thaiza to sAra nahi kADhe." cilAtIe eka vAra susumAnA nisteja-malina mukha sAme joyuM, bIjI kSaNe zeTha tarapha nihALyuM. bolavAno prayatna karavA chatAM enA mukhamAMthI spaSTa zabdo na nIkaLI zakyA. yama jevA vikarALa dekhAtA A nara-vAghanuM hRdaya to mAnavInuM ja hatuM. zeThanAM vacanonI khAtara susumAno tyAga karavA e ghaDIbhara taiyAra thayo. je susumAM, eka paNa prazna pUchaDyA vinA, potAnI sAthe ahIM sudhI ughADe pagekaMTakAcchAdita mArge cAlI AvI te game tyAre-game tyAM paNa potAnI ja rahevAnI e saMbaMdhe ene jarAya zaMkA jevuM na lAgyuM. e eka ja bhAvanAno sAkSI cilAtI rahyo hota to kadAca dhanA zeTha-eka vakhatanA AzrayadAtAnA caraNamAM mAMthu jhukAvI aparAdhanI kSamA mAgI leta ane susumAno mUcchita deha sopI daI, bIjA koI zikAranI zodhamAM cAlyo jAta. paNa AvI akaLAmaNa vakhate eka sAthe bIjA hajAro saMzayo jAge che. cilAtIne, vaLI vicAra Avyo ke jo ema saheje susumAne soMpI dauM to mAro enI upara pUro adhikAra che ane rahevAno e bIjI kaI rIte puravAra karI zakuM ? vaLI, jene ATalAM vino vaccethI ahIM sudhI bacAvIne lAvyo chuM, je svama siddha thavAnI aNI upara che tene jatuM karavAmAM narI kAyaratA nahi to bIjuM zuM che ? AvI kaTokaTInI paLomAM mAnavI jyAre zAMti, vairya, viveka cUke che tyAre te zetAnano ja zikAra bane che. cilAtI samatulA na sAcavI zakyo. chellA thoDA mahinAnI durbaddhie ene ociMto navo rAha sujhADyoH badhI khaTapaTa javA de. susumA jo tArI che to enuM mAthuM kApIne kAM nathI bhAgI chUTato? susumAnI khAtara to A loko ahIM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cilAtI putrA 133 sudhI pAchaLa paDyA che. susumAnA uttamAMgano adhikArI banI, nizcita banatAM tane atyAre koNa roke tema che ?" ane kharekhara cilAtIne zetAnanI A salAhamAM ajaba AkarSaNa lAgyuM. susumAnA sneha, sadbhAva, audArya karatAM enA deha uparano adhikAra ene vadhu mohaka temaja mUlyavAna lAgyo. - raktapAtamAM rIDhA banelA cilAtIe, pachI to jarAya vilaMba karyA vinA susumAnA sukumAra gaLA upara dhAradAra khaDjhano ghA karyo. bharanidrAmAM poDhelI susumAnA dehamAMthI raktanI dhAra vachUTI. cilAtI susumAnA mastakane enA kezapAzathI pakaDI vIjaLIvege tyAMthI nAsI chUTyo. dhanA zeThe ATalI bhayaMkaratAnI - A prakAranI niSpharatAnI kalpanA nahotI karI; emane A dRzya jotAM ja AMkhe tammara AvyAM tyAMja besI gayA. thoDI vAre susumAnA dehane tyAM ja rahevA daI, pote rAjayanA mANaso sAthe rAjagRhI tarapha pAchA vaLyA. (2) bhairavamUrti jevo cilAtI ekalo ghora araNyamAM cAlyo jAya che. divasanuM ke dizAnuM paNa ene bhAna nathI rahyuM. enI vicArazakti atyAre kuMThita thaI gaI che. adhikAra sthApita karavA je mastaka susumAnA sukumAra deha uparathI utAryuM hatuM tenuM have zuM karavuM? kyAM laI jaIne sthApavuM e ene nathI samajAtuM. dhADapADuMonA sahavAsamAM je nAnuM jhUMpaDuM UbhuM karyuM hatuM tyAM paNa javAnI enI himmata nathI cAlatI. hiMsaka pazuo paNa jeno veSa joIne phaphaDI ' UThe, bhayathI pAchA saMtAI jAya evI dazAmAM cilAtI AgaLa ne AgaLa cAlyo jAya che. lohIthI taraboLa banelA hAtha dhovAnI paNa ene atyAre jarUra nathI lAgatI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 arpaNa + kSamAzramaNa aMdhakAra jyAre parAkASThAe pahoMce tyAre prakAzanAM kiraNo bahAra nIkaLavAnI taiyArI karatAM hoya che cilAtInA aMtaramAM atyAre gADha timira chavAyuM hatuM. timiranI pAchaLa prakAzanAM kiraNo kyAM chupAyelA haze te cilAtI pote paNa kahI zakavAnI sthitimAM nathI. ekAeka cilAtI, tapanA tejathI vRkSataLane chAI detI eka mAnavamUrti nihALe che. enA moM upara zAMti ane saMyamano mITho maherAmaNa relAto hoya ema ene lAge che. thAkIne lotha thayelo cilAtI enI pAse javA ane pAse besIne zAMtinA mIThA maherAmaNa uparathI AvatI zItaLa laharIono AsvAda levA lalacAya che. paNa cilAtInA paga UpaDatA nathI. jANe ke koI pakaDI rAkhe che-cilAtIne kahe cheH "kyAM tuM hiMsA ane krUratAnI baLatI bhaThThI jevo ane kyAM A zAMti ane karuNAnA mahAsAgara samA mahApuruSa ! tane tyAM javAno zuM adhikAra che?" pote dAsIputra che, lohIthI taraboLa che, apavitra che, ghAtakI che, khare ja potAne A tapasvI pAse javAno adhikAra nathI evo nizcaya kare che paNa pAchA paga nathI UpaDatA. kadAca thAkane lIdhe cAlavAnI tAkAta nahi hoya ema dhArI te tyAM ja sthira rahe che. adhikAra nathI e kharuM, paNa pote koI rAjaputra nahi, vaizyaputra nahi, dAsIputra tarIke kema jabhyo e to jANavuM joIe. A zramaNa kadAca khulAso karaze. nA pADaze to UThIne cAlyo jaIza. - Avo vicAra karI cilAtI putra vRkSanI nIce zAMtithI dhyAnamagna banelA zramaNa pAse pahoMcyo. zramaNa, thoDIvAre, ene satkAryo. lohIthI kharaDAyelA ane thAka temaja glAnine lIdhe nisteja banelA vadana upara aMkAelI A krUra mAnavInI bhavyatA e tapasvIthI chUpI na rahI. cilAtInA hAthamAM eka strInuM kapAeluM mastaka jovA chatAM tapasvIe eno jarAya tiraskAra na karyo. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 cilAtI putra bhUmine sparze evI rIte mAthuM namAvI cilAtIe pahelo ja prazna pUchyoH '"bhagavAn huM cilAtIputra-eka dAsIno putra. bIje koI sAre sthAne nahi, dAsInI kUkhe ja kAM janmyo? mArA jevA dIna daradrIonA A jagat upara evI te zI jarUra haze? 'janma e akasmAt nathI. janmajanmAMtaranAM puNyapApa emAM potAnA bhAva bhajavatA hoya che. tuM jo, jarA zAMta thA to huM tane tArA janmanuM rahasya TUMkamAM samajAvuM' zramaNo eTale bhavaroganA vaidyo. zramaNanA A zabdoe vAgha jevA vikarALa bhAsatA cilAtIne garIba gAya jevo banAvI dIdho. pharI eNe be hAtha joDI, zramaNane bhAvabharyuM vaMdana karyuM. kahyuM: '"gurudeva, jIvanabharano bhAra Aje Utare evo thoDo vizvAsa bese che. kaho, kaho mArA dAsIputra tarIkenA janma pAchaLanuM zuM rahasya che?'' 11 ''ekaluM janmanuM rahasya jANavuM che ke A kanyAnA tArA hAthe thaelA ziracchedanuM rahasya paNa sAMbhaLavuM che ?' "to to, gurudeva, Apane ja mArA tAraNahAra mAnI, Apa kaho tema karavA taiyAra thaI jAuM' cilAtInuM aMtara AnaMda-hIloLe caDyuM. zramaNa-muni saMsAranI ghaTamALanA pAragAmI hatA. teo AvA aneka unmArgIonA samAgamamAM AvyA hatA. emane saMyama ane prAyazcittane raste doravAmAM nimittarUpa banyA hatA. cilAtIno cahero jotAM emane A koI rIDho pApI che ema nahotuM lAgyuM. ajJAna ane yauvanamade ene pApanA mArge doryo hato, paNa e pApa enA aMtarane mathI rahyuM che--emAMthI chUTavA mAge che ema teo cilAtInA namra vyavahAra uparathI joI zakyA hatA. cilAtI jevA mArgabhUlelAone AkhuM vizva jyAre dAvAnaLa jevuM lAgatuM-saMsArIo taraphathI teo dhRNA ane tiraskAra ja pAmatA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa 136 tyAre AvA zramaNo latAkuMjanI garaja sAratA. adhamamAM adhama mAnavI tyAM satkAra ane sauhArda pAmato. vadhu paricaye enI dRSTi ja palaTAI jatI. zramaNa kyAMya sudhI cilAtI tarapha potAno ghaNA samayano khovAyelo AtmIya hoya tema amIbhInI AMkhe joi rahyA. grISmano maMda samIra saMtamanA aMgeaMgane sparze ane zAtA upajAve tema zramaNanA dRSTipAta mAtrathI cilAtI apUrva zAtA vedI rahyo. ene ema lAgyuM ke-bIjo koi mANasa, AvI dazAmAM tiraskAra ja kare, A tapasvI, nirvikAra rahevA chatAM keTaluM mamatva varSAvI rahyA che? zramaNanI kaMi bhUla na thAya eTalA mATe cilAtI pharI potAno paricaya ApavA utAvaLo thayo : "huM dAsIputra - dhanAvaha zeThane tyAM rAjagRhImAM Ucharelo. A susumA jenuM mAthuM hajI mArA hAthamAM che te e zeThanI putrI-mArI pAchaLa cAlI nIkaLelI'' susumAnI vAta karatAM e jarA gaLagaLo thayo. "tAre kahevuM hoya te khuzIthI kahI de. bAkI mArAthI kaMI ajANyuM nathI.'' zramaNe cilAtInI mUMjhavaNa TALavA kahyuM. 27 "tane prathamathI ja susumA tarapha Asakti hatI, ane susumA paNa tuM dAsIputra hovA chatAM tArA tarapha moha-mamatA darzAvatI, kharuM ne? "kharuM, gurudeva !'' "Asakti ane mohanAM mULa bIja, janmajanmAMtaranI kALajUnI bhUmimAM daTAyelAM hoya che. e akasmAta ke aNadhAryA nathI UgI nIkaLatAM. tuM paNa eka divase mArA jevo ja zramaNa-tapasvI ane vaLI zAstravida hato. mAtra AsaktinI nAgacUDamAMthI chUTI zakyo nahi. Asaktie ja tAro akAle ghAta karyo ane e ja Asakti Aje tArA mArgamAM eka mahAn aMtarAyarUpa banI rahI che' zramaNanI vAta pUrI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 cilAtI putra cilAtIthI samajAI nahi. virAga ane tAtvikatA karatAM ene gata jIvananI nakkara hakIkata jANI levAno lobha vaLagyo. - "huM zramaNa hato, koI kALe? ane pharI dAsIputra thayo? emaja hoya to A badhI ghaTamALa arthahIna nathI ?' A prazna sAMbhaLI zramaNanA caherA upara AchuM smita ramI rahyuM. emane thayuM ke eka vakhatano catura kiyAkAMDI ane samartha zAstravida paNa, thoDA pramAda doSane lIdhe kevI kaDhaMgI sthitimAM mukAya che? koI taMtra arthahIna nathI- arthahIna ke svecchAcArI taMtra lAMbu TakI zake ja nahi. tane bhale yAda na Ave, paNa tuM pote ja eka divasa divijayI jevo zAstrajJa paMDita hato. zAstrArthamAM hAryo ane eka zaratanA pAlana arthe tuM zramaNa thayo. paNa baLAtkArathI kaMI sAdhutA nathI AvI jatI. zramaNa banavA chatAM tuM malinatAnA pariSadane jItI zakyo nahi. tane satata ema ja lAgatuM ke zramaNa-sAdhu yatheccha snAnazuddhi karI zakato hoya to kevuM sAruM? parANe saMyamadharma pALato tuM tArA ghare eka divasa AvI caDyo. tArI strI tane jotAM ja moha pAmI, paNa tuM to pratijJAbaddha hato. anicchAe paNa je pratijJA lIdhI te to paLAvI ja joIe e TekathI tuM hajI DhIlo nahoto banyo. e Teka tArI zaktinA pratIkarUpa hatI ane Aje paNa che. tArI strIe tane caLAvavA ghaNA ghaNA prapaMco karyA paNa temAM te na phAvI. e prapaMcanA ja pariNAme eka divasa te tArA prANa gumAvyA. tArI strIne paNa, pachI to ghaNo pazcAttApa thayo. paNa je banavAnuM hatuM te banI gayA pachI enuM kaMI vaLe tema na rahyuM. maLa, malinatAne dhikkAranAro tuM Akhare A zeThane tyAM dAsIputra tarIke janamyo ane tArI gata janmanI strI te ja A susumAM. Asakti madArInI jema kevA nAca nacAve che te tuM pote ja vicArI jo" Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa varasavAnI aNI upara AvelA gaMbhIra meghane vegavaMto pavana vikherI nAkhe tema cilAtInA aMtarane chAI detI nirAzA ane glAnine zramaNanI zAMta vANIe tatkALa to haTAvI dIdhI. susumA uparano potAno adhikAra Asaktino vezapalaTo hoya ema lAgyuM. 138 e pachI, zramaNa ane cilAtI kyAMya sudhI mauna dhArI rahyA. zramaNe, cilAtInA maMthananA spaSTa bhAvo tenAM moM upara taravaratA joyA. emane khAtrI thai ke game tema paNa A mANasa bhAre zaktizALI che. eka vakhata ene potAnuM hita samajAyuM eTale game te bhoge te siddha karyA vinA nahi rahe. cilAtI kaMIka bolavA jato hatoH eTalAmAM zramaNe ja chellI vAta kahI dIdhI: '"tArA mATe upazama, viveka ne saMvara sivAya muktino bIjo koi mArga nathI." cilAtIne e traNa zabdomAM ja jIvanadRSTi maLI gai. DoLAyelA jIvanane nirmala banAvavA mATe, vicAra karatAM, ene potAne paNa upazama, viveka ne saMvaranuM mAhAtmya samajAyuM. kAyAnA saghaLA vyApArono virodha karIne dhyAnAvasthAmAM Ubhelo cilAtI have pUrvano lUMTAru ke hatyAro cilAtI nathI rahyo. atyAre to enA lohIthI raMgAyelA hAtha upara kIDIonA thara bAjhyA che. cilAtIne niSprANa jevo banelo mAnIne vananA raktatarasyA pazu enA hAtha-paga suMghe che. chatAM cilAtInA mukhamAMthI uSNa niHzvAsa paNa nathI nIkaLato. ane have vizvano koi prANI virodhI ke verI nathI lAgato. pazcAttApanA jvAlAmukhImAMthI, koI jAduI zaktinA baLe, eNe upazamano pravAha prakaTAvyo che. barapha pIgaLe ane nirmaLa pANInI nadI anAyAse vahI nIkaLe tema cilAtInI upazama Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cilAtI putra 139 bhAgIrathI sImanAM baMdhano bhedIne vizvajagatane plAvita karI rahI che. zramaNe kahelI pUrvabhavanI vAte enI smRtine dhAradAra banAvI haze ke mAtra zramaNa uparanI zraddhAe enI zaktine A dizAmAM dorI haze? game tema paNa cilAtI potAnA nakkI karelA mArgamAMthI kAyaranI jema pAcho phare tevo durbaLa nahoto. zramaNanuM nidAna kharuM hatuM. e TekIlo hato. kaMIka pUrvabhavanA saMsmaraNe, zramaNa viSenI kaMIka zraddhAe ane sauthI vizeSa to potAnA aMtara upara ladAelA pApa-bhAre enI svAbhAvika siMhavRttine paDakArI. upazamarasamAM taraboLa banelo cilAtI pote have gata jIvananI ghaTanAonuM pRthakkaraNa kare cheH susumA koNa? bhale, e gatajanmanI saMginI hoya, paNa ene potAnI kema kahI zakAya? sAta-sAta ane cauda cauda janmanAM saMgAthI paNa eka divasa vikhUTA paDe che ane Akhare to ekalA AtmAne ja paMtha kApavo paDe che to susumA ane bIjA sagA-saMbaMdhIo zI visAtamAM che ? kAyotsargamAM UbhelA cilAtInA dehane vanapazuoe cAre korathI karaDI khAdhoH kIDIoe pholI pholIne cALaNI jevo banAvI dIdho chatAM, eNe deha uparanA mamatvane je tilAMjalI ApI hatI temAMthI te mudala calAyamAna na thayo. saMhAranI zakti Aje aMtaramAM navasarjana tarapha vaLI hatI. e zaktie, e Teke, cilAtIne narAdhamamAMthI deva banAvyo. saMvara, upazama, ne vivekanA pratApe e jotajotAmAM saMsAra tarI gayo. deho pipoliyAhiM cilAIputtassa cAraNI vva kao / taNuo vi maNaeuso na cAlio teNa tANuvari // kIDIoe cilAtIputranA dehane cALaNI jevo chidravALo karI dIdho to paNa teNe kIDIo upara manamAM thoDo paNa veSa na karyo. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhaDhaNakumAra -[2 kRSNa vAsudevanA kumAra DhaMDhaNe, bhagavAna ariSTanemi pAse dIkSA grahaNa karI tyAre eka vaibhavazALI temaja aizvaryavaMta pitAno putratyAga ane tapanA vikaTa mArgamAM AvI anupama-apratima TUrtizakti batAvaze evI kalpanA koIkane ja AvI haze. te kALe kSatriyakumAro, zreSThikumAro ane purohitanA tejasvI putro saMsArano tyAga karI, Atmahita sAthe lokakalyANa sAdhavA kaTibaddha banatA: emAMnA keTalAko zUravIranI jema mokhare cAlI akSaya nAmanA meLavI jatA to koI paraMparAmAM evA eka rasa thaI jatA ke emanuM vyaktitva zodhavuM kaThina thaI paDe. DhaMDhaNakumAra prathamathI ja khyAtisaMpanna hatA. zrIkRSNa-vAsudevanA A lADIlA kumArane dvArakApurImAM koNa na oLakhe ? dIkSA aMgIkAra karyA pachI DhaMDhaNakumArano pratiSThAdhvaja pUrabahArathI pharakI rahyo. pitAnI pratiSThAthI putrane sanmAna maLe, kuLa ke vaMzanA gauravathI kuLadIpakanuM bahumAna thAya e kaMI putranI potAnI zakti ke siddhi to na ja gaNAya. koI paNa puruSArthI putrane evAM sanmAna ke bahumAna tuccha ja lAge. DhaMDhaNane thayuM ke pitAnA pratApe potAnuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TaMTaNakumAra 141 ThekaThekANe svAgata thAya, AhAranI vividha rasabharI sAmagrI laIne vahorAvavA loko tauyAra rahe, e sanmAna ke e AhAra vastuta: potAne nathI maLatAM-vaccethI ja koI mAyAvI asura bharakhI jAya che. DhaMDhaNakumAranuM sanmAna-svAgata, kRSNavAsudevanA kumAra tarIke ke rAjaputra tarIke nahi, paNa eka niHspRhI-tyAgI-tapasvI rUpe ja thavuM joIe. bIjuM to e zramaNothI zuM bane ? paNa DhaMDhaNakumAre nizcaya karyo ke potAnI zaktithI potAne eka zramaNa tarIke jo AhAra maLe to ja te svIkAravo-anyathA eno tyAga karavo. DhaMDhaNa muni dvArakApurImAM bhikSArthe zerIe zerIe phare che, paNa emaNe nizcaya karyo che te nizcayane anurUpa AhAra nathI maLato, azuddha AhAra game te bhoge na svIkAravo e emanI pratijJA che. bhAviko bicArA be hAtha joDIne vahorAvavAnI vastuo laIne DhaMDhaNa muni samIpe UbhA rahe che. "AmAMthI Apane kahyuM te kapA karIne svIkAro." ema kahI dInabhAve vinave che. paNa divasonA divaso sudhI anAhArano sAmano karanAra DhaMDhaNa muni e AhAranI sAme dRSTipAta sarakho paNa nathI karatA. Avo zuddha AhAra paNa azuddha kema banI jato haze te lokone nathI samajAtuM. DhaMDhaNa munie saMsAranA saMbaMdho chedI nAkhyA che : kRSNavAsudevanA kumAra eka bhikSu banyA che ema to loko jANatA hatA, paNa A AhAradAna sAthe e pUrvasaMbaMdhanI koI kalpanA sarakhI paNa na hovI joIe ema emane hajI nahotuM samajAyuM. pUrvasaMbaMdhanI smRti AhArane azuddha banAvI de, e emanA anubhava bahAranI vAta hatI. dvArakApurInI bahAra DhaMDhaNa muni vicaratA hota to kadAca emane na jANanArA-na oLakhanArA emanuM eka zramaNa tarIke svAgata karata ane DhaMDhaNa munine dehanA nibhAva pUratI sAmagrI maLI raheta. DhaMDhaNa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa 142 muni pote paNa e vAta jANatA, paraMtu je aMtarAyano udaya pote bhogavI rahyA che teno sAmano paNa e ja kSetramAM thavo joIe-emAM ja zaktinI kharI kasoTI rahelI che ema te mAnatA. ghaNA divaso sudhI DhaMDhaNa munine zuddha bhikSA na maLI tyAre bhagavAna neminAthe pote ja kahyuM : "pUrvabhavamAM tame je aMtarAyakarma bAMdhyuM che tene lIdhe tamane zuddha AhAra nathI maLato : mATe bIjA munio AhAra lAve te tame grahaNa karo.' tarata ja ati vinItabhAve DhaMDhaNa munie javAba Apyo : '"bhagavan ! e karma kSaya pAmaze tyAM sudhI e aMtarAyakarmanI sAme jhUjhIza.-e aMtarAya ogaLaze tyAre ja huM AhAra grahaNa karIza." bIjAo potAne mATe AhAra lAve te svIkAravAmAM DhaMDhaNa munine potAnI cokhkhI kAyaratA dekhAI. kAramI bhUkhane sahana karatA upavAsa upara upavAsa kheMcatA DhaMDhaNa muni AhAra saMbaMdhI lezamAtra AkuLatA ke utsukatA nathI dAkhavatA. aMtarAyanI vajra jevI divAlo paNa A prakAranI ugra tapazcaryAthI tUTavI joIe e zraddhA emaNe jarAya DhIlI paDavA na dIdhI. eka divase kRSNa vAsudeve pote ja, nemIzvara bhagavAnane vAMdI vinayapUrvaka pUchyuM ke : "ApanA aDhAra hajAra sAdhuomAM ugra ane aNanama tapasvI koNa haze ?'' "tapasvIomAM ghaNA che-dhaNA duSkara karanArA sAdhuo che, paNa DhaMDhaNa muninI tole koI na Ave.'' nemIzvara bhagavAne potAno mata uccAryo. potAno putra DhaMDhaNakumAra, tapasvIomAM agresara che ane bhagavAna pote enA tapanI prazaMsA kare che te joIne kRSNavAsudevanA romeromamAM vAtsalyano AnaMda vyApI gayo. DhaMDhaNakumAramAM ATaluM pANI haze evI to emane kalpanA ja nahotI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 DhaMDhaNakumAra e pachI emaNe jyAre bhagavAna neminAthanA mukhethI jANyuM ke DhaMDhaNa muni potAnI zaktithI AhAra maLe to ja svIkAravAnI vRttivALA che-paNa pUrvanA aMtarAyakarmane lIdhe evo zuddha AhAra divasonA divaso sudhI nahi maLavA chatAM emanAmAM dInatAno chAMTo sarakho paNa jovAmAM nathI Avato. emanI tapazakti roja roja vizuddha temaja vikasita banatI jAya che, tyAre DhaMDhaNa muninA AtmabaLanI kaMIka pratIti thaI. DhaMDhaNA rANIno puSpanI sukumAratA sAthe spardhA khelato kumAra, DhaMDhaNA jene potAnI AMkha AgaLathI eka paLavAra paNa aLago nahotI karatI tenAmAM AvuM chUpuM sAmarthya che te jANyA pachI zrIkRSNa vAsudeve, nemi bhagavAnanA bahoLA sAdhu-samudAya tarapha mITa mAMDI. DhaMDhaNa muni kyAMya na dekhAvAthI emaNe pUchyuM : bhagavad ! AmAM kema kyAMya DhaMDhaNa muni nathI dekhAtA ?". "muni to dvArakApurInI zerIomAM phare che-zuddha AhAranI zodhamAM. " eTaluM bolatAM, bhagavAna neminAthanA zAMta-prasanna vadana upara AchI smitarekhA aMkAI. "tamane rastAmAM sAmA ja maLaze." kRSNa-vAsudevanI utsukatA joIne bhagavAne khulAso karyo. ane kharekhara gajeMdra upara besIne potAnA AvAse jatAM zrIkRSNa vAsudevane, DhaMDhaNa muni dvArakApurInI bajAra vacce, sAmethI AvatA dekhAyA. tarata ja vAtsalya ane zraddhAthI UbharAtA haiyAvALA zrIkRSNa hAthI uparathI heThe UtaryA ane mArgamAM ja munine traNa pradakSiNA ApI-vAMdI gadgad vANImAM kahyuM : "muni ! Apa dhanya cho ! bhagavAna neminAtha jevA puruSa jemanI prazaMsA kare tevA muninAM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa darzana paNa amArA ahobhAgya che.'' dvArakApurImAM zreSThIo ane rAhadArIo A deza joI staMbhita banyA. 144 vAsudeva jevA puruSa jene vaMde che-vAsudevane namatA joI, hajAro sAmaMto ane mAMDalikonAM mastaka jemanI AgaLa jhUke che temanI jhoLI to Aje paNa khAlI ja che. AhAra vagara pAchA vaLelA DhaMDhaNa muni potAnA mArge AgaLa cAlyA. thoDI vAre eka vepArI jevA dekhAtA gRhasthe DhaMDhaNa munine '"muni" zabdathI saMbodhyA H hAthanI aMjalI joDI vinaMtI karI : bhagavan ! mAre tyAM padhArazo ? zuddha AhAranI jogavAI che. DhaMDhaNa munine thayuM ke Aje kaMI anukULa eMdhANa kaLAya che. Aje vAsudevanA kumArane nahi paNa DhaMDhaNa nAmanA eka dIna-upavAsI munine enA potAnA puNya, enI potAnI zaktithI kadAca thoDo AhAra maLI jAya ema lAge che. DhaMDhaNa muni vepArInI pAchaLa enA ghara sudhI gayA. vepArIe potAnA mATe banAvelA modaka munine vahorAvyA. DhaMDhaNa muninuM mana Aje jarA harSapraphulla hatuM. potAne rAjakumAra tarIke nahi paNa eka zramaNa ke tapasvI tarIke je AhAra maLyo hato te sarvathA zuddha ja hovo joIe evI AzA baMdhAI hatI. aMtarAya karmane paNa enI maryAdA hoya che. ATale divase e aMtarAya TUTavo joIe ema AsapAsanA saMyogo jotAM AbhAsa thayo. bhagavAna neminAtha pAse AvI DhaMDhaNa munie pahelo ja prazna karyo ke : '"bhagavan ! mArA aMtarAya Aje TUTyA hoya ema jaNAya che. Aje mane je AhAra maLyo che te mArI labdhithI maLyo haze ?'' bhagavAna neminAthe karuNArka dRSTie DhaMDhaNa muni sAme nihALyuM. ATalA divasa sudhI bhUkha-tarasano ekadhAro parisaha veThavA chatAM DhaMDhaNamuninA vadana upara prathamanI ja AtmanimagnatA vilasatI teo joI zakyA. DhaMDhaNa munine uddezIne teo kahI rahyA : Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhaMDhaNakumAra 'aMtarAya hajI bAkI che. tamane je AhAra maLyo che te to kRSNa-vAsudevanI labdhithI maLyo che.' potAnI labdhithI je AhAra na maLyo hoya tene viSavat mAnanArA DhaMDhaNa munine prathama to nirAzAnA AdhAte jarA khinna banAvyA. paNa tarata ja emaNe e dInatA ane khinnatAne khaMkherI nAkhI. zramaNanA AcAra pramANe susvAdiSTa modakane, mATImAM meLavI devA-modakano tyAga karavA te khullI bhUmi tarapha cAlyA. 145 dAruNa bhUkha-tarasa ghaNI vAra mAnavIne hiMsa pazunI koTImAM mUkI de che. evuM kyuM pApa che ke je bhUkhyo mANasa karavAne na prerAya? mAtra e parisaha upara vijaya vartAvavAnI dRDha pratijJAvALA zramaNo pAse jANe ke e pAzavavRttio paNa kaMgALa banI paga cATatI jaNAya che. DhaMDhaNa muni svAdiSTa modakane dhULamAM bheLavI devA modakanA eMThavADamAMthI navo saDo ke jIvotpatti na thavA pAme eTalA sAru pote be durbaLa hAthathI teno bhUko karI rahyA che. e vakhate eka kaMgALa kSudhArtanI jema ema nathI vicAratA ke A anna nakAmuM mATImAM maLI jAya te karatAM bhale udaramAM jatuM. jamInamAM tadAkAra bane tene badale peTanI jvALA zamatI hoya to eno upayoga zA mATe na karavo ? parisavijayI DhaMDhaNa muninI e vicAradhArA nahotI. emanI ciMtanadhArA to judI ja dizAmAM vahI rahI hatI : eka vakhate gata janmamAM hajAra hajAra baLadone ane pAMcaso pAMcaso jeTalA kheDUtone meM mArA thoDA svArthanI khAtara bhAta-pANInA aMtarAya pADyA. eka adhikArI tarIke emanI pAse meM veTha karAvI. eno badalo to ahIM veThI rahyo chuM. zerIe zerIe rakhaDavA chatAM mane eka muni tarIke mArI potAnI zaktithI je AhAra maLavo Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 arpaNa + kSamAzramaNa joIe te nathI maLato. e karma jyAM sudhI cheka kSINa na thAya tyAM sudhI AvA sarasa-svAdiSTa AhAra ArogavAno mane kaMI ja adhikAra nathI. aMtarAyo eka divase tUTavA ja joIe. aMtarAyamAtra upara varcasva sthApavAnI mArAmAM zakti che. e zaktino upayoga karatAM vizvanI koI sattA mane rokI zake tema nathI. anAhArathI kadAca prANa vidAya mAge to paNa zuM thayuM ? vicAradhArA vadhu ne vadhu unnata-nirmaLa banatI jAya che. hAtha to hajI modakano bhukko ja karI rahyA che. AtmadhyAnanI zreNI upara caDatA DhaMDhaNa muni, chevaTe evI kakSAe pahoMce che ke jyAM zukladhyAnano pavitra hutAzana temanA sarva karma-maLane bALIne bhasma karI de che. emane e ja ThekANe modaka paraThavavA jatAM kevaLajJAna Upaje che. devonAM vRMdo duMdubhinAdathI AkAzane bharI de che. bhikSAnA pAtramAM AhAranI svAdiSTa ane zuddha vastuo AvI paDavA chatAM, potAnI zakti ke labdhi vinA prApta thaelI te AhAra sAmagrIno siMhavRttithI tyAga karanAra DhaMDhaNamuni tyAgI-tapasvIonI zramaNa paraMparAmAM eka judI ja bhAta pADe che. emanA pitAnA rasavaibhava ane bhogezvarya sAthe putranA A zItala zauryanI sarakhAmaNI karIe chIe tyAre yadukulano TIpe TIpe saMcita thaelo saMskAra-vAraso DhaMDhaNamuninA tapasvI jIvanamAM mUrtimaMta banelo jaNAya che. bhogapradhAna kuLomAMthI paNa mahAtyAgIo saMbhave che. puphphie phalie taha piu-gharaMmi tanhA chuhA samaNubaddhA / DhaMDhaNa tahA visaDhA visaDhA jaha saphalayA jaayaa|| puSpa tathA phaLathI bharyuMbhAdaryuM prasiddha pitAnuM ghara hatuM tyAM janmavA chatAM DhaMDhaNakumAre tRSA ane sudhAnA pariSaha sahana karyA ane Akhare e saphaLa thayA. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuMdaka AcArya -[3] zrI munisuvratasvAmInA zAsanayuganI A vAta che. zrAvastInagarInA rAjakumAra kaMika AvyA to hatA mAtra zrImunisuvratasvAmInA darzana karavA ane emanA mukhethI nirjharatI vANInuM pAna karavA. paNa prathama darzana ane prathama paricaye ja bhagavAna munisuvratasvAmInA upadeze aMdakane evo maMtramugdha banAvI dIdho ke te ja divase eNe potAnI sAthenA bIjA pAMcaso jeTalA rAjaputro sAthe gharanAM sukha tathA sneha-saMbaMdhano sarvathA tyAga karI AtmakalyANano rAha lIdho. kaMdakakumArano tyAga-virAga bhayauvanavayano hato, chatAM emanI rojanI dinacaryA ane niHspRhatA jotAM, koI pAkuM phaLa vRkSa uparathI kharI paDyuM hoya ema lAge. munisuvratasvAmInI sevA-paricaryA ane rojanA kriyAkalApa sivAya jANe ke pUrvanI zruti temaja smRtinA badhA tAra emaNe toDI nAkhyA che. eka divase skaMdaka munie bhagavAna munisuvratasvAmI pAse AvIne anumati mAgI : "bhagavanuM ApanI AjJA hoya to mArI bena puraMdarayazAne ane banevIne maLIne emane dharmano mArga pamADuM." Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 arpaNa + kSamAzramaNa kuMdaka munine potAnI puraMdarayazA bena koI koI vAra yAda AvatI. saMsAranA bIjA snehataMtu lIlAmAtrathI toDanAra A muni, nAnI benanI smRtino sUkSma tAra hajI chedI zakyA nahotA. bhagavAna munisuvratasvAmI, aMdaka muninI vinati sAMbhaLI UMDA vicAramAM paDI gayA. javAmAM harakata nathI, paNa tyAM tamane prANAMtika kaSTa thaze." munine vaLI kaSTa kevAM ? jeNe kaSTa ke Apattine khullA paDakAra pheMkyA hoya, vidhva ke upasargane paNa vahAlA mitranI jema bheTavAnI jenI taiyArI hoya, parisahone sAva sattvahIna banAvavAnI kalA jemane varI hoya te evA prANAMtika kaSTanA bhayathI pAchI pAnI to kema ja kare ? AphatamAtrane satkAranAra aMdaka munie jANavA mAgyuM. huM kasoTImAM pAra utarIza ke gAMjI jaIza ? prabhu !" tamArA sivAya bAkInA badhA ziSyo tarI jaze." sjadaka muni manamAM bolyA : "mAtra huM ekalo ja gAMjI jaIza, ema ja ne ? mArA ziSyo taratA hoya ane huM DUbato houM to paNa harakata nahi : navesarathI jhUjhIza. potAnA sAmarthyanI jenI pratIti thaI cUkI hoya tene nirAzA zuM karI zakavAnI hatI ? potAnA manane kaMika munie e rIte manAvyuM to kharuM, paNa potAnA ziSyo taraze ane mAtra pote ja kema DUbaze e emane na samajAyuM. ciMtAnI eka nAnI vAdaLI emanI tejasvI mukhamudrAne jarA snAna karIne cAlI gaI. bhagavAna munisuvratasvAmIne aMdaka munie kahyuM : "prANAMta kaSTa thavAnuM hoya to bhale thatuM. je nirmANa thaI cUkyuM che te mithyA na thAya. ane ApanAM vacano viSe mane pUrI zraddhA che. mArI sahAyathI mArA ziSyo ArAdhaka banaze-jIvanane sArthaka karI jaze eTalI pratIti mane basa che." Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 skaMdaka AcArya potAnA sthAne pahoMcyA pachI, pote have pachI AvanArI AphatamAM gAMjI jaze e ciMtAe emanI upara adhikAra jamAvyo. AtmanirIkSaNa karavA chatAM pote gAMjI jAya evI koI nabaLAI na dekhAI : nathI emane deha upara mamatva, nathI koI snehI-sagA saMbaMdhI anurAga ke nathI koI saMpatti ke adhikAranI lavaleza lolupatA. bhAvI Aphatano paMjo kyAM paDaze teno nirNaya teo karI zakyA nahi. mAtra eTalo nizcaya karyo ke "asAvadha to eka paLane mATe paNa na rahevuM." thoDe divase skaMdaka muni potAnA pAMcaso ziSyo sAthe vihAra karatA kuMbhakArakaTaka nAmanA gAmanI sImamAM AvI caDyA. eka vizALa udyAna joIne tyAM sthiratA karI. meghanI ghaTA jo chUpI na rahI zake to AvA meghagaMbhIra mahApuruSonuM, pAMcaso pAMcaso ziSyo sAthenuM Agamana gAmalokothI ajANyuM kema rahe ? A gAmanA rAjA daMDakanI sAthe ja aMdaka muninI saMsArIpaNAnI bahena puraMdarayazAne paraNAvI hatI. skaMdaka e vakhate kumAra hatA. bhAI-bahene ekabIjAnI vidAya apUrNa nayane lIdhelI e prasaMga upara thaIne keTalAMya varSa vItI gayAM hatAM. bahenane tema banevIne maLAze ane dharmanI carcA thaze. bahena tathA banevIne thoDuM mArgadarzana apAze e sivAya aMdaka munino ahIM AvavAno bIjo hetu nahoto. kuMbhakArakaTaka gAmanA rAjapuruSone A muninA AgamananA samAcAra be-cAra divasa pahelAM ja maLI gayA hatA. rAjA daMDaka pote potAnA eka vakhatanA sALA skaMdakakumArane maLavA ane tenA dharmajIvananA anubhavo sAMbhaLavA utsuka hato. paNa e jamAnAnuM eka moTAmAM moTuM durbhAgya e hatuM ke rAjA-mahArAjAo-sAmaMto moTI saMkhyAmAM hovA chatAM parasparano mudala vizvAsa karI zakatA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa nahi. sagA putrothI rAjavI-pitAo bhayavihvaLa rahetA. putro paNa potAnA pitA ke sagA-saMbaMdhIo pratye pUrI zraddhA rAkhI zakatA nahi. baLamAM potAne siMha samAna gaNanArA A rAjavIo, sasalAnI jema, pAMdaDAnA khakhaDATa jevI sAcIkhoTI aphavAo sAMbhaLIne kaMpI UThatA, potAnAM sthAna sAcavavA raktapAta karavA taiyAra thaI jatA. rAjasattA hajI koI naitika ke dhArmika nakkara pAyA upara nahotI sthapAI. svArthI-prapaMcI rAjapuruSo, e bhaya ane zaMkAvALI paristhitino lAbha laI potAnA varcasvane abAdhita rAkhI zakatA. 150 daMDaka rAjAno purohita pAlaka evo ja eka khaTapaTI ane dveSIlo darabArI hato. skaMdaka muninI, rAjA daMDaka upara jarUra chApa paDavAnI ane ochI buddhivALo rAjavI cAlatI AvelI vyavasthA palaTAvavAno ema A purohitane lAgyuM. ene potAnA svArthanI ciMtA to hatI ja, paNa skaMdaka muninI asara nIce mukAelA rAjavI ane tenI rANI-puraMdarayazA navI samasyAo UbhI karaze evI ene bIka lAgI. eTale skaMdaka muninA Agamana sAthe ja daMDaka ene potAno hADaverI mAnavA prerAya evI prapaMcajALa eNe kuTilatAthI pAtharI dIdhI. kAvatarA ane prapaMcamAM ja racyApacyA rahetA A purohitane AvI melI yuktio saheje sUjhI AvatI. skaMdakAcAryanA Agamanane divase ja purohite, daMDaka rAjA sAthenI vAtacItamAM kahyuM : "rAjan ! skaMdakamuni dharmAcArya che e vAta kharI, paNa mane hajI emane viSe pUro vizvAsa nathI besato. saMbhava che ke mArI potAnI emAM bhUla thatI hoya. mahArANI puraMdarayazAnA e sagA bhAI che eTale emanuM pUruM sanmAna to thavuM ja joIe. huM emAM virodha karavA nathI mAgato, paNa rAjanIti bahu aTapaTI vastu che. eka pagaluM bhUlIe to sarvasva hArI besIe.'' Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skaMdaka AcArya 151 ''sanmAna karavAmAM kaMI evI bhUlano saMbhava nathI.' daMDaka pote sAvadha rahIne puraMdarayazAnA sahodaranuM svAgata karavA taiyAra hato. e svAgata pachInI dareka ghaTanAmAM sAvaceta rahevA viSe eno virodha nahoto. koI paNa mANasa AvatAnI sAthe ja, parahadamAM-rAjavInI upara aNadhAryuM AkramaNa kare ema daMDaka pote kema kalpI zake ? purohite have potAnI melI vidyAnA maMtra bhaNavA mAMDyA. "mahArAja, Apa haju paNa bhoLA ja rahyA cho. Apa skaMdakane nathI oLakhatA. eka to e vagara teDAvye AvyA che emAM emano kaMIka gUDha hetu hovo joIe. bhAI-bahena mAtra e hetu jANatA hoya ema bane. bIjuM skaMdakamuni jo bahenane-banevIne maLavA ja AvatA hoya to ATaluM moTuM pAMcaso jaNAnuM sainya sAthe rAkhavAnI zI jarUra hatI ?'' pAMcaso sAdhunA samudAyavALI vAta purohite evA asarakAraka abhinayapUrvaka mUkI ke mahArAjA daMDakanA dilamAM bhayano viSadhara chaMcheDAyo. 'tyAre skaMdaka ahIM mArI sAme AkramaNa ja laI Ave che ane svAgata vakhate ja ApaNuM sarva nAza karaze ema tamane lAge che? purohita !'' ''ema to mane nathI lAgatuM. kadAca prajAne uzkerIne vidrohanI Aga cetAve ane pote alaga rahevAno daMbha karIne, ApaNuM sarvasva paDAvI le evo mAtra vahema Ave che.'' skaMdakamunine paNa pote anyAya karavA na mAgatA hoya tevI saphAIthI purohite potAnA pAsA pheMkavA mAMDyA. ''paNa tame skaMdakakumArane, A pahelAM koI vAra maLelA kharA ? ke mAtra emane viSe vAto ja sAMbhaLI che ?'' koNa jANe kema, paNa daMDake asthAne lAge evo prazna pUchyo. purohitane, skaMdakakumAra sAtheno prathama paricaya yAda Avyo ane atyArasudhI je vidveSanI Aga mahAmuzIbate daMbha ane zAMtinA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 arpaNa + kSamAzramaNa pAtaLA paDadA nIce chupAvI rAkhI hatI te ekAeka prajaLI UThI. "Apa bhUlI gayA hazo paNa mane yAda che : skaMdakanA pitA mahArAjA jitazatru pAse, puraMdarayazAnuM mAguM karavA huM ja gayo hato. e vakhate mane aMdakakumArano je paricaya thayelo te uparathI mane lAge che ke e koI paNa rAjataMtrane mATe bhayarUpa che." purohita pAlakanA zabdomAM jUnA verano hutAza chUpo na rahI zakyo. eTale aMdakamuninA AgamananA samAcAra sAthe ja tamane emane viSe zaMkA thaelI ane e zaMkA ja tamane eTalI hade avizvAsu banAve che, kharuM ne ?" pAlaka have praznonA javAba ApIne thAkyo hato. Aveza ane AjJAthI ja kAma levAne TevAyelA A rAjapurohite uzkerATa sAthe kahevA mAMDyuM : mahArAja ! zaMkA ke avizvAsanI vAta ja nathI. meM pote pUratI tapAsa karAvI che ane mane khAtrI thaI che ke kuMdakanuM Agamana eka moTAmAM moTuM amaMgaLa che. e amaMgaLane udyAnamAMthI ja pAchuM vALavuM joIe." skaMdakanuM kAlpanika citra, pAlakane bhayakaMpita karatuM hoya ema enI atyAranI vAta sAMbhaLanArane lAge. daMDakanA eka vadhu praznanA javAbamAM eNe kahI dIdhuM ke : "mahArAja, cAlo mArI sAthe, udyAnamAM jyAM kuMdakamuni UtaryA che tyAM : tyAM huM tamane dATI rAkhelAM chUpAM zastrono bhaMDAra batAvIza : tamone paNa khAtrI thaze ke skaMdakamuni, sAdhunA veSamAM khullo baLavAkhora ja che." e pachI pAlaka, skaMda muni potAnA pAMcaso ziSyonA parivAra sAthe jyAM UtaryA hatA te udyAnamAMthI talavAro-bhAlA-barachA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153. skaMdaka AcArya Adino moTo saMgraha, dharatInI aMdarathI kADhIne daMDaka rAjAne batAvyo. daMDakane vadhu tapAsa karavAnI jarUra na lAgI. vastutaH A zastro kyAMthI AvyAM-kyAre AvyA ane konA hAthathI, kevA duSTa hetuthI daTAyA hatAM te viSe daMDake dhIrajathI tapAsa karI hota to pAlake yojeluM A kAvataruM kAcI ghaDImAM pakaDAI jAta. potAnA rAjayamAM sAdhunA veSe AvI, AkhuM rAjya pacAvI pADavAnI melI dAnatavALo A saMsArI sALA ane temanA bahoLA parivAra aMge daMDakane have koI mamatA na rahI. pAlakane eNe kahI dIdhuM. A duSTone bhayaMkaramAM bhayaMkara sajA karavAnI tane chUTa che. emanAmAMno eka paNa mANasa bacavo na joIe." pAlakane eTaluM ja joItuM hatuM. eno chUpo vidveSa keTalAya divasathI A skaMda muninuM raktapAna karavA talasato hato. sIdho ane tvarita vadha e to dayAno ja prakAra gaNAya ema mAnI pAlake tyAMne tyAM ja jIvatA mANasane pIlavAnI ghANIo khaDI karI dIdhI. skaMdaka munine A kArastAnanI jyAre jANa thaI. potAne ane sAthenA pa00 sAdhuone ghANImAM nAkhIne pIlavAnI rAjAe pote AjJA karI che ema jANavAmAM AvyuM tyAre tene jarAya AghAta ke Azcarya na thayuM. bhagavAna munisuvratasvAmIe ati kaparI ane kAramI kasoTInI je bhaviSyavANI uccArI hatI te yAda AvI. AcArye dhAryuM hota to daMDakane maLIne, potAnI sthiti samajAvIne A anyAyanuM nivAraNa nahi to pratikAra to jarUra karI zakata, sajAne thoDI haLavI paNa banAvI zakata; paNa kSamA, upazama ane saMyamane varelo zramaNa, jIvananI bhIkha mAgavA jAya emAM emane kAyaratA lAgI. jIvaleNa vANI, koI vikarALa-rakta tarasyA pazu jevI nahi paNa muktinA svayaMvara-maMDapa jevI ja emane dekhAI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa samAdhimaraNa jevuM sadbhAgye A jagatamAM bIjuM kyuM hoI zake? daMDaka ane pAlaka emane potAnA paramahitaiSI jevA lAgyA. AvA ghora anyAyamAM potAnA dehanAM pavitra balidAna dharavAno prasaMga potAne sAMpaDe che te badala emaNe manamAM ne manamAM ja potAne baDabhAgI mAnyA. 154 eka pachI eka ema munio ghANImAM orAvA lAgyA. skaMdakaAcArya vidAya letA sAdhu mAtrane samajAvI rahyA che; 'jo jo dveSa, vera ke krodhano aMza sarakho ye aMtaranA UMDANamAM kyAMya na rahevA pAme ! A daMDaka ane A pAlaka to bicArA nimitta mAtra che. je nirmANa thaI cUkyuM hoya che te kadI mithyA nathI thatuM. navo karmabaMdha na thAya e ja zramaNe jovAnuM rahe che." ATaluM pUruM kahevAI rahe te pahelAM saMsAranA kArAgRhamAMthI chUTavA udyata thayela zramaNa, dhANImAM kUdI paDe che : lohInA phuvArA UDe che. prakRti paNa jANe A dazya na joI zakatI hoya tema toladAra ni:zvAsa nAkhe che. bIjA sAdhu ghANI pAse AvI UbhA rahe che : AcArya emane upadeza kare che : "snAnathI mANasa jema bAhyataH pavitra bane tema prANImAtrane khamAvI-parama zatrune paNa mitravat lekhI aMtarane pavitra karajo. kSamA ke upazama vinAno zramaNa e nAmamAtrano sAdhu che. zramaNapadane sArthaka karavuM hoya to AjanA jevo apUrva avasara pharI pharIne nahi maLe.' vArApharatI ghANImAM pIlAIne lohI ane hADanA avazeSarUpa banI jatA sAmAnya zramaNo karatAM paNa AcArya skaMdaka keTalA kaThina haiyAnA hovA joIe ? je anyAya sAme eka pAmara manuSyano puNyaprakopa paNa saLagI UThe tene chatI zaktie pacAvI janArajulama gujAranAra pratye paNa sneha vahAvavAno Agraha karanAra A AcAryanuM hRdaya kaI dhAtunuM baneluM haze ? Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skaMdaka AcArya 155 499 zramaNone kSamAnA vArithI snAna karAvanAra ane emane akhaMDa ArAdhaka banAvanAra A aMdaka AcArya pote kSamA ane upazamanA agAdha udadhirUpa ja hovA joIe. bhagavAna munisuvratasvAmIe je eka bhayano nirdeza mAtra karelo ke AcAryasjadaka pote A kasoTImAM pAra nahi Utare : AcAryanA potAnA dilamAM khaTako pedA karanArI e vAtane zI rIte bhUlI zake ? eTale ja kadAca eka pachI eka yuddhanA mokharA upara vijayadhvaja pharakAvato senApati ullAsathI AgaLa dhape tema 499 zramaNonA balidAna vaDe kSamA, dhairya, maitrI ane saMyamano divijaya vartAvanAra A skaMdaka AcArya potAnI kSAtravaTano, janasmRtimAM amara rahI jAya evo javalaMta paraco ApI rahyA che. have mAtra eka zramaNa bAkI che. skaMdakamuni ugra yAtanAno Akho sAgara tarI gayA che. eka zramaNanA balidAna pachI tarata ja potAne pIlAvAno vAro Avaze. emaNe nizcaya karyo che ke bIjA zramaNo karatAM adhiko upazamano raMga ghUMTatA ane maitrInI puSkarAvarta-meghadhArA vahAvatA pote ghANImAM kUdI paDaze ! AkharI vijaya hAthaveMtamAM ja che. bhagavAna munisuvratasvAmIe uccArelI vANIno have kaMIka judo ja artha nIkaLavo joIe athavA to pariNAmanI dhArA badalAI gayelI hovAthI bhagavAne batAvelo bhaya paNa bhUtakALanI vastu banI jaze. 499 balidAna pachI, yauvananA pagathiyA upara paga Tekavato eka tAjo dIkSita muni, lohIthI taraboLa banelI bhUmine kAdavane khuMdato ghANI pAse AvI Ubho rahe che. AcArya enuM moM jotAM ja camake che - bhayanI eka dhrujArI emanA aMgopAMgane avaza banAvatI soMsarI nIkaLI jAya che. paga nIce ragadoLAtuM lAlacaTaka lohI jANe ke kamaLanI pAMdaDInuM svarUpa dharI gAla ane oSTha upara coTyuM hoya tema A taruNa zramaNa koI devazizu jevo lAge che. AcArya Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 arpaNa + kSamAzramaNa animeSa nayane ene ghaDIbhara joI rahe che : " Aje jo A yuvAna sAdhusamudAyamAM na hota to koI aMtaHpuranI aMdara atyAre UMghato hota. mAtA ane bahenono lADIlo A juvAna, kaMI kaMI sonerI svapno joto hota ! enI zAMta nidrAmAM khalela pADanAra dAsa-dAsI upara, yuvAnanI mAtA kevo kRtrima roSa varasAvatI hota ! Aje ene ghANImAM pIlAvAno prasaMga prApta thayo che ! re karma !" vaja jevA haiyAvALA ane aMgata kaSTanI sAme merunI jema acaLaaDaga rahenArA skaMdaka muninuM hRdaya jorathI dhabakI rahyuM : zaktino je saMcaya karI rAkhyo hato te hajAro chidro vATe jhamI jato hoya ema lAgyuM. emane thayuM ke : "A kumAra-zramaNanI ribAmaNI mArAthI nahi joI zakAya ! enI pahelAM huM ja pisAI jauM e ThIka che." purohita pAlaka tyAM ja Ubho hato. skaMdakAcArya potAne mATe dayA ke kRpA mAgavAne jarAya TevAyelA nahotA. jIvananA kSaNika sukha mATe koInI AgaLa anukaMpAnI bhikSA mAgavI ene teo zramaNadharmanI gauravahAni lekhatA. chatAM chelle chelle eka vinatI karI levAnuM mana thayuM ? emaNe purohitanI sAme joIne kahyuM : "A yuvAna munine mArI pAchaLa rahevA do : mAro aMtarAtmA kadAca enI mauna vedanAthI kakaLI UThaze." paNa pAlaka ahIM dayA varSAvavA nahoto Avyo. e to munione vadhumAM vadhu vedanA kema thAya tenA ja upAya ciMtavato hato. AcAryanA hRdayamAM, yuvAna muninA balidAnathI phUla bhokAya che ema joIne ene vadhu AnaMda thayo. phUlane hajI vadhu UDe bhokato hoya tema te bolyo : kamamAM kAMI pheraphAra nahi thAya !" A zabdo aMdaka munine dhagadhagatA aMgArA jevA lAgyA. kSamA ane upazamano upadeza ApI seMkaDo zramaNone tAranAra A mahA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skaMdaka AcArya 150 baLavAna naukAnA zaDha tUTuM tUTuM thaI rahyA ! "pheraphAra nahi thaI zake?" ema kahenAra purohitanI jIbha kheMcI kADhavA emanA hAthe vIjaLIno vega anubhavyo. Aje pote zramaNa nahi, mAtra kSatriyakumAra hota to purohita emanI AMkhamAMthI jharatA agnithI kyAranoye baLI gayo hota. skaMdaka munine pharI eka vAra zrAvastI nagarInA rAjakumAra banavAnuM mana thayuM. pote zramaNa hatA e vAta jo ke na bhUlyA : paNa zramaNa upazama ane saMvegathI ja zobhe e hakIkata smRtimAMthI paLavArane mATe sarI gaI. eka vAra pelA devazizu jevA sauthI nAnA zramaNa tarapha emaNe joyuM- jotAM ja ene chAtI saraso dAbI, chellI vAra bheTI laI, ghANI tarapha vidAya karavA emaNe eka-be DagalAM bharyA eTalAmAM emanA hAtha-paga avaza banatA hoya ema lAgyuM. pote zramaNane na zobhe evI nabaLAInA bhoga banI rahyA che evI pratIti thatAM tyAMnA tyAM ja thaMbhI gayA. akasmAtuM emanI najara, kuMbhakArakaTakanA gheTAnA ToLA jevA prekSakavRMda upara paDI. skaMdakAcAryane vicAra thayo ke zramaNo to potAnA prANanAM balidAna daIne chUTI jaze. paNa A gAma-A pradezanA lokonuM zuM kaMI kartavya ja nathI ? anyAya ke julama sAme UMcI AMgaLI karavA jeTalI zakti paNa A loko hArI beThA che ? teo dhAre to rAjAne ke tenA purohitane sApha sApha vAta na kahI zake ? anyAyano pratikAra na karI zake ? emanI mANasAI ja marI gaI haze ? AvA moTA janasamudAyamAM potAnI bahena puraMdarayazA kyAM haze te jovA emaNe cotarapha-dUra dUra nihALyuM "bahena to aMtaHpuramAM ja haze ! ene A samAcAra koNa Ape ? game tema to paNa puraMdarayazA kSatriyakanyA che. ene jo A anyAyanI gaMdha sarakhI Ave to A zramaNone bacAvavA bahAra AvyA vinA na rahe !" Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa nAnA zramaNe chellI vidAya mAgatAM, guru skaMdakAcAryanA pagamAM mAthuM jhukAvyuM tyAre ja AcAryanI vicAranidrA UDI : pote jAgRta dezAmAM paNa svapna ja jotA hatA e vicAre saheja saMkocAyA. 158 'vatsa ! khuzIthI ghANImAM jhUkI paDe ! tArA pahelAM mane jo evI taka maLI hota to huM tArI vedanAno muMgo sAkSI to na banata! tuM to hajI UgatA phUla jevo niSpApa-nirdoSa che. pArijAtanA puSpanI jema tAre UgatAmAM ja kharI paDavAnuM nirmANa haze. basa, jA, vatsa, chellA balidAnathI A sAdhuonI akhaMDa dhArAne mAthe sonerI kiraNano kaLaza caDhAva! A duSTa daMDaka A pApI purohita.'' krodhanA AvezathI, AcArya AgaLa kaMI na bolI zakyA. paNa emanI tapelA tAMbA jevI mukhakAMti uparathI aMtaramAM bhAre ukaLATa anubhavatA hoya ema prekSakone lAgyuM. devazizu jevA nAnA zramaNanA balidAne, A prauDha AAryanA saMyamanI pALo toDI nAkhI. emaNe manamAM ne manamAM ja nizcaya karyo ke A ghora atyAcArano badalo lIdhA vinA nahi jaMkuM !'' atyAre emane koNa kahe ke : "pAMcaso pAMcaso sAdhuone zAMti, maitrI ane upazamamAM sthira rAkhanAra-emanI jIvanasAdhanAne sArthakatAnA mArge dorI janAra he munipuMgava ! vera ke badalo levAnI vRtti zramaNadharmane nathI zobhatI ! pAMcaso zramaNonA he mArgadarzaka ! Apa pote mArga bhUlyA cho !'' Akhare to skaMdakAcArya paNa ghANImAM pilAI-asthinA gaMjamAM bhaLI gayA. pAchaLa emanI veravRtti rahI gaI ! bhagavAna munisuvratasvAmIe AraMbhamAM ja kahyuM hatuM tema skaMdakamuni chellI kasoTImAM jarA gAMjI gayA. ziSyo tarI gayA, gurudeva rahI gayA. veranI vRtti skaMdakamunine agnikumAra nikAyamAM laI gaI. tyAM teo devapaNe utpanna thayA. tyAMthI temaNe daMDaka rAjAnA dezane krodhAvezathI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 kaMika AcArya bALIne bhasmIbhUta karI dIdho. Aje paNa te pradeza daMDakAraNya nAme oLakhAya che. aMtaHpuravAsinI puraMdarayazAne to A vAtanI bahu moDI jANa thaI. akasmAtuM be pakSIo koI moTA mAMsapiMDa mATe parasparamAM laDatA ane eka-bIjAnI cAMcamAMthI mAsapiMDa kheMcatA jatA hoya evuM dezya agAzImAM ekalI AMTA mAratI puraMdarayazAe nihALyuM. tAjA marelA pazu ke mAnavInuM chUTuM paDeluM aMga ja e haze ane potAnA svabhAva pramANe A gIdha jevAM pakSIo aMdaraaMdara laDatAM haze evuM anumAna karI, puraMdarayazA AgaLa pagaluM bhare che eTalAmAM e lohIthI nItaratI vastu enI sAme ja AvI paDI. dhArIne joyuM to e mAMsano ke dehano TukaDo nahoto-potAnA eka vakhatanA sahodara kuMdaka munino "odho hoya evI pratIti thaI. pachI, tapAsa karatAM, purohitanA prapaMcane aMge pAMcaso zramaNo sAthe potAnA bhAIne paNa ghANImAM pilAvuM paDyuM che evA samAcAra maLyA. sAMbhaLatAM ja eno puNyaprakopa bhabhUkI nIkaLyo. rAjarANI puraMdayazA cUpacApa mahelanI bahAra nIkaLI gaI. e pachI, aMtaranA viSAdane vidAravA bhagavAna munisuvratasvAmInA sAdhvIsaMghamAM bhaLI gaI. jaMtehi pIliyAvihu, khaMdagasIsA na ceva parikuviyA viiya paramatthasArA khamaMti je paMDiyA hUMti yaMtramAM-ghANImAM pIlAvA chatAM aMdAcAryanA 500 ziSyo kopAyamAna na thayA : paramArthano sAra jeo samaje che te paMDito game tevuM kaSTa sahana karI le che. 3vasamasa vuM sAma00Am zramaNapaNAno sAra ja upazama. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezibala - [4] kAzImAM vaidika kriyAkAMDanA durbhedya killA jevA manAtA rudradeve eka mahAna yajJa-samAraMbha yojyo hato. yajJamAM homavAnAM vividha dravyonA gaMja khaDakAyA hatA. seMkaDonI saMkhyAmAM AmaMtrAyelA brAhmaNa karmakAMDIo ane paMDito mATe haMmezAM bhAre bhojano taiyAra rahetAM. yajJamAM je ghI-dUdha-java-madha vigere roja maNanA hisAbe homAtAM temAMthI nIkaLatI dhUmrarAzi joIne yAjJiko romAMca anubhavatA. teo A yajJa-samAraMbhane sarvathA zuddha-pavitra rAkhavA mathatA. koI anArya, pleccha ke cAMDALano paDachAyo sarakho paNa paDavA na pAme te mATe satata sAvaceta rahetA. - A yajJamAM beThelA brAhmaNonA kAne jevI vAta AvI ke yajJamaMDapa pAse harikezibala muni AvyA che ke tarata ja sau hAthamAM vAMsanI jADI lAkaDIo laIne bahAra nIkaLI paDyA. yajJa-samAraMbhamAM jANe koI daitya AvI caDyo hoya ane hamaNAM saune bhraSTa karI deze evI bIka lAgI. zramaNo yajJanA pAkA ane khulle khullo virodhIo hatA, teo kahetA hatA ke agnimAM anAja-ghI-dUdha homavA mAtrathI devone Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezibala 161 pahoMcI jAya, devo prasanna thAya ane mAnava-samAjanuM zreya thAya evI vAto svArthIoe upajAvI kADhelI hovAthI mAnavAjoga nathI. balidAna to kharuM jotAM vAsanAonAM ke kaSAyonAM ja hoI zakeemAMthI koI kALe mAnavIne Atmasiddhi lAdhe. jaina zramaNo brAhmaNonA yajJa-yAgano virodha karatA, ane chatAM AhAranI zuddha sAmagrI tyAMthI ja kadAca maLaze ema mAnI yajJamaMDapa pAse AvI bhikSA mAgatA. yAjJiko A pravRtti kayAM sudhI sAMkhI le? eTale ja paMDitone jevI khabara paDI ke hirakezibala muni bhikSA mATe pharatA pharatA lagabhaga yajJavedI pAse AvI caDyA che. e ja vakhate, emaNe bahAra doDI AvIne munine lAkaDIonA mArathI khokharA karavA hAtha upADyA. brAhmaNonA uzkerATanuM eka bIjuM kAraNa paNa hatuM. harikezi zramaNa hatA tema pUrvAvasthAmAM cAMDAla hatA. koI koI vAra brAhmaNo paNa zramaNonuM sanmAna karatA ane emane AhArAdi vahorAvatA. dhirakezi muni mULa cAMDAla hovAthI emano paDachAyo paDe to Aja sudhI devone prasanna karavAnI je mathAmaNa karI hatI te niSphaLa jAya-navI upAdhi AvI paDe ema dhArI e munine jyAM hoya tyAMthI pAchA vALavA mAgatA hatA. muni paNa jANatA ke yajJa-samAraMbhamAM emanuM svAgata thavAnuM nahotuM-kadAca maraNAMta kaSTa sahana karavuM paDaze. paNa A zramaNone jIvana-mRtyu banne sarakhAM hatAM. jIvanane : kRpaNanA dhananI jema vaLagI rahevA nahotA mAgatA tema mRtyunA oLA mAtrathI gabharAI jaIne nAsI javAnI nabaLAI paNa emanAmAM nahotI. harikezi munie, hAthamAM vAMsanI lAMbI lAkaDIo laIne, potAnI sAme doDI Avato brAhmaNono samudAya joyo. eka to ati ugra tapazcaryAne lIdhe emano deha asthipiMjara jevo banI gayo hato ane te uparAMta Aje eka mahinAnA upavAsane pAraNe teo AhAranI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa 162 zodhamAM nIkaLyA hatA. jorathI bolavA jeTalI paNa tAkAta atyAre emanAmAM na hotI. ToLAnI mokhare cAlatA brAhmaNa AgevAnothI e sthiti chUpI na rahI. emane thayuM ke AvA dIna-durbaLa bhikSukane prahAra karavAmAM kaMI bahAdurI nathI. bhUkhathI maravA paDelA mANasa upara prahAra karavo emane ThIka na lAgyo. samajAvaTathI e aniSTa TaLatuM hoya to TALavA prayatna karavo ema dhArIne ToLAmAMnA eke munine uddezIne kahevA mAMDyuM : '"mahArAja, maherabAnI karIne ahIMthI ja pAchA vaLo to ThIka che. nahitara A mUThIbhara hADakAM che te paNa bhAMgI jaze. AvA malina veSe-jAte cAMDAla thaIne, yajJamaMDapamAMnI vedI tarapha doDI Avo cho te zaramAtA nathI?"' brAhmaNo paNa potAnA virodhI zramaNanI tapasyA mATe zraddhA rAkhatA. mAtra emano malina veza ane janmajAta cAMDAlapaNuM emanA dilamAM dhRNA prakaTAvatuM. vastutaH e mAnasika prakriyA hatI. munionuM tapa emanA ghaNAkharA melane bALI nAkhatuM. kRSa chatAM tejachaTA dAkhavatI emanI mukhamudrA jotAM, koIne paNa emanA pratye be hAtha joDavAnuM mana thaI Ave : divasamAM be-cAravAra snAna karanAra bhoga-vilAsI saMsArI karatAM A malina kAyAvALo tapasvI koI divya tejano adhikArI che ema dhArIne jonArane lAge. harikezi muninuM cAMDAlapaNuM. emanI ugra tapasyA ane zuddha dhyAnanA agnimAM baLIne bhasma thaI gayuM hatuM. emanA netromAM je karuNA UbharAtI hatI te to mAra mAra karatA AvatA zatrune paNa maMtramugdha karI de evI hatI. ToLAnA AgevAnane zAMtithI bolato sAMbhaLIne saune ema thayuM ke, ''AvA virAgIo-bhikhArIonI sAthe bahu mAthAjhIka karavAnI jarUra nathI. lAkaDIno. paNa koIe upayoga na karyo e ThIka thayuM nakAmI hatyA lAgata.'' Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezibalA 163 samudAyamAMthI ja koI bolyuM : "thoDuM khAvAnuM ApIne javA do ne have pharI vAra A tarapha na Ave ema kahI do. basa AvAonI sAthe lAMbI carcA zI karavI? sAmethI koIe javAba Apyo : "dvijottama brAhmaNo mATe taiyAra karAvelA bhojanamAMthI AvA adhama daitya jevA puruSane te vaLI bhAga apAto haze? rAkhamAM ghI homavuM ane zramaNone bhojana ApavuM e bane barAbara che." e to ApaNA yajJone A zramaNo virodha karatA hovAthI aLakhAmaNA lAge, bAkI to emanA jevA yama-niyama pALavAvALA ane kaSTo sahana karavAvALA bIjA koNa che?" je bAjuthI A arucikara zabdo AvyA te tarapha saue mITa mAMDI paNa koNa bole che e na kaLAyuM. ghaNAkharAne emAM AkAzavANIno bhAsa thayo. - harikezibala A ghoMghATamAM bole to paNa koI na sAMbhaLe evI sthiti hatI. seMkaDo virodhIonI vacce jANe eka aNanama nirbhayatAnI pratimA jevo ati kuSa chatAM khaDatala, vinamra chatAM bhasmAcchAdita aMgAra jevo puruSa Ubho hato. e mauna hato paNa jANe ke enuM rUMverUvuM bolI rahyuM hatuM. Avyo chuM bhikSA levA. maLe to ThIka che. nahi maLe to paravA nathI. bAkI A AkhI yajJavidhi anarthathI bharelI che. raMka-jano koLiyo anna na pAmatA hoya teve vakhate evI uttama sAmagrI agnimAM homavI e samasta mAnavajAtino droha che. emAM puNya che ema mAnavuM e narI AtmavaMcanA che. devatAnI prasannatAno dAvo karavo e daMbha che. dareke dareka zramaNa cAhe to bhikSA Apo yA na Apo paNa prANa che tyAM sudhI teno virodha karavAno, kaSTano paNa eTalI ja zAMtithI sAmano karavAno." Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 arpaNa + kSamAzramaNa eTalAmAM to rudradevapurohitanI patnI subhadrA paNa tyAM AvI caDI. brAhmaNoe bahumAnapUrvaka subhadrAne javAno rasto karI Apyo. eNe prathama najare ja A munine pIchAnI lIdhA. munine udezIne be hAthanI aMjalI joDI subhadrA kahI rahI : bhagavana, A loko Apane nathI oLakhatA. huM oLakhuM chuM. ApanA ja pratApe huM Aje ATalI svastha ane nIrogI chuM. tapasvIo mAtra potAnA AtmAno uddhAra kare che ema nahi paNa emanI tapanI tAkAta vizvabharanuM kalyANa karanArI hoya che e mAro svAnubhava che." e pachI purohita rudradeva ane bIjA yAjJiko sAme joIne te kahevA lAgI : "A munipuMgave ja eka divase mArI upara karuNA karI mane yakSanA paMjAmAMthI choDAvI hatI. huM paNa pahelAM to tamArI jema ja A munine malina ane aspRzya mAnI emanI dhRNA karatI. e chUNAmAMthI kyAreya ghelachA janamI paDI tenuM mane bhAna na rahyuM. Akhare meM jyAre A muninA caraNamAM paDI AtmasamarpaNa karyuM. meM manamAM ne manamAM emano svAmI tarIke svIkAra karyo tyAre ja rAtadivasa mArI pAchaLa ramatI bhUtAvaLamAMthI huM bacI. bhUlecUke paNa A muninI leza mAtra avajJA koI karazo mA! " kulIno jenI chaDe coka avagaNanA kare che ane je pote paNa apamAna temaja tiraskAranA haLAhaLa prasanna-karuNALa haiye gaTagaTAvI jAya che te A harikezi baLa ATalA samartha ane vizvavatsala che evI pratIti thatAM, lAkaDIo phagAvI daI badhA ja vipro emanA caraNamAM paDyA. subhadrA-RSipatnI AjJA karatI hoya tema bolI : "munine kadI krodha saMbhavato nathI : paNa jo manamAM mela rAkhIne kevaLa daMbhathI emanI kSamA mAgazo to emano anurAgI pelo siMdukayakSa tamAruM satyAnAza kADhI nAkhaze." Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezibala 165 muninA krodha bhayathI nahi, paNa hiMdukyakSa jenA nAmanI e vakhate vArANasImAM rADa bolatI hatI te kadAca kopa karaze to sotha vALI nAkhaze evA bhayathI munine punaH punaH vaMdanA karI e vipro kahevA lAgyA : "gurudeva ! ama ajJAna bALako upara dayA karajo - amArA doSa mApha karajo." harikezibala mahAmuni pAraNAne yogya zuddha AhAra laI potAnA sthAne pAchA vaLyA. paNa yajJamaMDapamAM ToLe maLelA yAjJikonA dilamAM kutUhala jAgI paDyuM. emaNe subhadrA devIne namrabhAve kahyuM : "A muninA tapazcaryAnA prabhAvathI tame kevI rIte svastha thayA athavA to siMdukayakSanA kopamAMthI kema bacyA te jaNAvazo to amArI upara moTo upakAra thaze. Aje tame amane bhayaMkara AphatanA mukhamAM orAtA bacAvI lIdhA che. eka navI ja dRSTi amane maLI che." yajJa ane kriyAkAMDa bhUlIne lagabhaga badhA ja purohita RSipatnI sAme mITa mAMDIne zAMtithI besI gayA. subhadrAe kahevA mAMDyuM : kAzIrAjanI kanyA-subhadrA ! yauvanamade mane jyAre unmatta banAvI dIdhI hatI - mArA rUpa-lAvaNya pAse saMsAranI sarva vastuone tuccha mAnatI hatI tyAre mArI sakhIo sAthe eka vAra udyAnamAM hiMdukayakSanA maMdire gaI hatI. yakSa kanyAonA manovAMchita pUre che evI kaMIka zraddhA kharI. yakSanI pUjA karI bahAra nIkaLatI hatI eTalAmAM A munine meM maMdiranA eka khUNAmAM UbhelA joyA. kayAM mArI rUparAzI ane kayAM A tApa-TADhamAM zekAIne zoSAI gayelo-anAhArathI asthinA mALakhA jevo dekhAto A bhikSuka ! Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 arpaNa + kSamAzramaNa kyAM mArA vastrAlaMkAra ane kyAM A muninI ardhanagna dazA ! e munine jotAM ja mAro mijAja gayo ! mArAthI bolI javAyuM : AvA suMdara maMdiramAM A preta kyAMthI AvyuM ?' joyuM-na joyuM karIne tyAMthI cAlI nIkaLI. paNa mArA tiraskAra mArI potAnI upara ja evo pratyAghAta karyo ke huM gAMDI jevI banI gaI. e gAMDapaNanI pUrI smRti to mane nathI rahI. paNa paherelA vastro phADI nAMkhatI, mukhethI game tevo bakavAda karatI, unmata thaIne saune pajavatI evuM evuM kaMIka yAda Ave che. mArA pitAe cikitsA to ghaNI karAvI, maMtrataMtra paNa karAvyA, paraMtu kaMI phera na paDyo." tIvra ghelachAnI smRtimAMthI paNa UnI javALAo prakaTatI hoya ane subhadrAne dajhADatI hoya tema tenI mukhamudrA raktAbha banI. moM uparanA svedane lUchI nAkhI, eka UMDo ni:zvAsa nAkhI bolI- sadbhAgya ilAja sUjhI Avyo. ghaNuM karIne yakSe pote ja ADakataro IzAro karelo. jene malina ane premavat mAnatI hatI te muninA caraNamAM paDI AtmasamarpaNa karyuM : gaLagaLA haiye emanI kSamA yAcI. A badhuM unmattAvasthAmAM kema banyuM te to tamane vigatavAra kahI zakavAnI sthitimAM huM nathI. paNa mane kSamA maLI. muni to tyAMthI cAlyA gayA. te pachI paMDitonI sAthe carcA karI mArA pitAe-kAzIrAje mane A devane arpaNa karI. e rIte huM rAjakanyA, RSipatnI banI." RSipatnI-subhadrA kAzIrAjanI putrI che ema to keTalAka purohito jANatA hatA paNa enI pAchaLa Avo karuNa chatAM mArmika ItihAsa che ema bhAgye ja koI jANatuM haze. subhadrAnA mana upara paNa e pUrva-ItihAsanI bahu UMDI asara nahotI paDI. pote unmAdamAMthI UgarI eTaluM ja nahi paNa potAne eka navI ja dRSTi Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harikezibala 167 maLI e saubhAgyane jIvananI mahAsiddhi mAnatI. eTale ja te RSipatnI banavA chatAM eno ullAsa zoSAyo nahoto. subhadrAnI vAta pUrI thatAM ja yajJa-AcAryanuM AhvAna saMbhaLAyuM. brAhmaNo yajJavedI tarapha vaLyA. subhadrA paNa e tarapha maMda pagalAM bharatI bolI rahI : "dharmane ane kuLane kaMI saMbaMdha nathI. cAMDAla paNa tapanA baLe sarvocca pada meLavI zake che.'' --- na kulaM ittha pahANaM hariesabalassa kiM kulaM Asi / AkaMpIyA taveNaM surovi jaM pajjuvAsaMti | dharmamAM kuLane pradhAnatA nathI. harikezibala zuM ucca kuLanA hatA? chatAM emanA tape devone vaza karyA hatA ane devo emane pUjatA hatA. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdiSaNa - [5] naMdiNanA janma pachI thoDA ja divasanI aMdara enAM mAtA-pitA eka pachI eka cAlI nIkaLyAM. mAtra AyuSyanA baLane bAda karIe to naMdiSaNa durbhAgyanuM ja pUtaLuM hatA ema kahI zakAya. mA-bApa vihoNuM bALaka paNa jo rUpALuM ane capaLa hoya to te parANe vahAluM lAge. naMdiSeNamAM nahotuM rUpa nahotI capaLatA. ADozI-pADozIne e jovo nahoto gamato. tema evuM koI najIkanuM saguM nahotuM ke ene potAnI hUMphamAM laI uchere. dUrano eka mAmo AvIne naMdiSaNane potAne ghera laI gayo. paNa tyAM mAmA, mAmI ane mAmInI putrIonA tiraskAra sivAya bIjA koI sArA saMskAra na pAmyo. avagaNanA ane tiraskAra vacce Ucharato A naMdiSeNa bIjAM mAtApitAnAM putraputrIo pratyenAM ubharAtAM vAtsalya joIne ghaNIvAra vicAranA cakrAve caDI jato. '"mArAM ja mAtApitA akALe kAM cAlI nIkaLyAM ? e hayAta hota to huM paNa Aje AvA ja lADakoDamAM na Ucharato hota?' sukumAra bALakonAM satkAra-sanmAna thatAM joIne naMdiSaNane emanI adekhAI nahotI AvatI. ene ema thatuM ke "mArAmAM ja kaMIka evI UNapa che ke jene lIdhe Dagale ne pagale mAro tiraskAra thAya che.'' Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 naMdiSaNa e duHkhanuM nidAna zodhavA mathato. paNa jyAM bhalabhalA paMDito ane ciMtako thApa khAI jAya tyAM A abhaNa ane jaDa jevA naMdiSaNanuM zuM gajuM? e samAdhAna to meLavI zakato nahi paNa eve TANe enuM chUpuM raheluM svamAna dhaNadhaNI UThatuM. aMdarathI jANe ke koI garjatuM : "mAtApitA vihoNo chuM, tethI zuM thayuM ? mArAmAM paNa sukhanI vAMchanA ane svamAnanI bhAvanA che. prArabdhanA yoge kurUpa ane matimaMda chuM, tethI zuM thayuM? bIjA saMsArIoonI jema sneha ane sAva pAmavAno mane paNa adhikAra che.'' daridrInA manorathanI jema naMdiSaNanI mahattvAMkAkSAo manamAM UgIne manamAM ja vilIna thaI jatI. naMdiSaNa game tevA kurUpa tema buddhizUnya mAnavImAM paNa kaMIka viziSTatA to hoya che ja. naMdiSaNanI sevAvRtti ane athAka parizramazIlatA enI eka adbhuta viziSTatA hatI. mAmAne tyAM ene goThI gayuM hatuM ane enI pAMkho UDavA sAru phaphaDatI ja nahotI ema nahi, paNa mAmAnA gharamAM eNe potAnI akhaMDa kartavyazIlatAne aMge potAnuM khAsa sthAna meLavI lIdhuM hatuM. mAmAne paNa thatuM ke gharanI AvI kALajI, saMbhALa bIjo koI na rAkhI zake. naMdiSaNa na hoya to dharano kArabhAra cuMthAI jAya. savAramAM sauthI pahelo UThIne naMdiSeNa gharakAmamAM evo gUMthAI jato ke moDI rAtre mAMDa ArAma meLavI zakato. mAmo naMdiSaNa upara nahi teTalo tenI sphUrti ane sevA-zakti upara prasanna hato. gharakAma e ja vastutaH enI sAdhanA hatI. sAdhanA daramiyAna e potAnA abhAva-apamAna badhuM bhUlI jato. rAtre jyAre pathArImAM paDato ane nidrA paNa rIsAI jatI tyAre tenuM mana kalpanA-taraMge caDatuM. naMdiSeNa jevAne bIjo mahAn Adarza to zuM hoya paNa pote sAmAnya gRhasthAzramI hoya. pote patnI-putrAdi vacce vasato hoya to Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. arpaNa + kSamAzramaNa ethI vadhu kaMI ene IcchavA jevuM nahotuM lAgatuM. sAmAnya saMsArajIvana e ja enI mahAnuM AkAMkSA hatI. mAmAne paNa thatuM ke naMdiSaNane gharamAM bAMdhI rAkhavo hoya to tenA lagna karI devAM joIe. bIjuM koI ene potAnI kanyA Ape evo saMbhava nahoto. eTale mAmAe potAnI sAta putrIo paikI ekanI sAthe naMdiSeNano lagnasaMbaMdha goThavavAno manasUbo karyo. eka divasa mAmAe potAnI sAta putrIone bhegI karI, koI A naMdiSeNa sAthe paraNavA taiyAra che ke kema te jANavA mAgyuM. pitAno prazna sAMbhaLatAM ja sAta putrIo eTalA josathI hasI paDI ke eTalAmAM najIkamAM sUtelo naMdiSeNa jAgI paDyo. eNe kAnokAna sAMbhaLyuM. naMdipeNanI vAta karo cho? ene te brAhmaNa koNa kahe ? vaitaro che ! nathI rUpa, nathI buddhi ke nathI koI saMskAra !" pitAe eTalethI ja vAta patAvI dIdhI. ghavAelA naMdipeNane AkhI rAta UMgha na AvI. mAmAne tyAM potAnI zuM kiMmata che te ene samajAyuM. svamAna ane gaurava mATe jhaMkhatA naMdipeNane, te divasathI mAmAnuM ghara kArAgAra jevuM thaI paDyuM. pote vaitaro che, buddhi-zUnya, saMskArazUnya ane kurUpa che ema je gharanAM mANaso mAnatAM hoya tyAM paDI rahevAmAM mAla nathI evo eNe nirNaya karI vALyo. eka divase koIne kaMI kahyA vinA naMdiSeNa rAtrInA aMdhakAramAM kayAMya adazya thaI gayo. mAmAe paNa enI tapAsa na karI. je thayuM te ThIka thayuM ema dhArI sau naMdipeNane bhUlI gayAM. upara Abha ane nIce dharatI sivAya naMdipeNane mATe bIjo koI AdhAra ke avalaMbana nahotuM. mArga to e kApato jato hato paNa enI AMkha AgaLa aMdhakAra sivAya bIjI koI vastu nahotI. potAne koI AmaMtre, be sArA zabdo kahIne AzvAsana Ape, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdiSeNa ArAma ke Azraya Ape evuM A virATa vizvamAM koI ja nahotuM. narI nirAdhAratAmAM mAnavI zI rIte jIvI zake ? 101 naMdiSeNe paNa A asahya ekalatAmAMthI chUTavA gaLe phAMso nAkhavAno nirNaya karyo. je jagatane potAnI kazI jarUra nathI je jagatamAM potAne muddala sthAna nathI, je jagata potAno tiraskAra karavAne ja mATe TevAyeluM che tyAM jIvana paNa bojArUpa bane che. AtmahatyA jANe ke devAMganAno svAMga sajI naMdiSaNane potAnI soDamAM chupAvavAno Agraha karI rahI. sarvatra haDadhUta thatA naMdiSaNane AtmahatyAnA AhvAnamAM koI nikaTanA AtmIyano snehasvara saMbhaLAyo. eka to UMdhuM ghAlIne rAtadivasa cAlavAthI naMdiSaNane thAka lAgyo hato - sAthe bhUkha paNa lAgI hatI, bhUkhathI-thAkathI-cotarapha chavAyelI nirAzA, jenI pAse bIjuM koI naitika ke AdhyAtmika avalaMbana na hoya tenuM mana bhramita banI jAya e svabhAvika che. naMdiSeNa asahya duHkha ane nirAzAnA boja nIce chUMdAto hato. AtmahatyAnA sUroe ene maMtramugdha banAvyo. uddhArano rAjamArga maLI gayo hoya evA AtmasaMtoSa sAthe besatAMnI sAthe ja thoDIvAre gADha nidrAmAM paDyo. nidrAdevIe eno ghaNokharo zrama harI lIdhomAnasika vikRti paNa taLiye jaI beThI. bhUkhanI bahu paravA kare evI naMdiSaNanI pahelethI ja prakRti nahotI. je maLe te khAI levuM - ardhapeTe rahevuM paDe to paNa e vAtanI koInI pAse phariyAda karavAnI ene Teva nahotI vanamAM jo thoDAM phaLa-phUla ke evI bIjI khAdya sAmagrI maLe to tenI zodhamAM te AgaLa cAlyo. pAchA pharatAM eNe eka nirjana sthAne zramaNane dhyAnAvasthita sthitimAM beThelA nihALyA. prathama to koI bhIla, vanecara ke potAnA jevA ja samaduHkhI haze ema dhAryuM. paNa jema jema te zramaNa najIka Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa pahoMcyo tema tema AkhuM vAtAvaraNa badalAI gayuM hoya,pote koI devamaMdiramAM Avyo hoya ane sAme zramaNanA rUpamAM karuNAmUrtti beThI hoya ema naMdiSaNane lAgyuM. 102 bhaktibhAve mAthuM namAvI naMdiSeNe zramaNane vaMdana karyuM to kharuM, paNa prAthamika vidhi thaI gayA pachI potAnI duHkhabharI kathA kema kahevI te ene na samajAyuM. zramaNa enI mananI mUMjhavaNa kaLI gayA. naMdiSaNanA nisteja moM ane evI bIjI rItabhAta uparathI A mANasa saMsArathI kaMTALIne ahIM sudhI Avyo haze evuM emaNe anumAna karyuM : naMdiSaNane dvidhAgrasta joIne zramaNe ja pUchyuM : 'kaMI bahu du:kha veThyuM lAge che ! ATalI nAnI uMmaramAM evI zI Aphata AvI paDI?' ''bhagavana, AphatamAM ja janmyo chuM AphatamAM ja Ucharyo chuM. rAtadivasa kALI majUrI karavA chatAM koIe mArI kadara nathI karI. have to AtmaghAta karavAno nirNaya karyo che.'' naMdiSaNe TUMkAmAM potAnI paristhiti varNavI. naMdiSaNanI athathI iti sudhInI ApavItI sAMbhaLyA pachI zramaNe AtmaghAtanI vyarthatA samajAvI. emaNe kahyuM ke jeo avicArI hoya che teo ja AtmaghAtane baMdhanamuktino mArga mAnI, vadhu bhISaNa baMdhanonI vacce sapaDAya che. naMdiSaNane uddezIne emaNe chevaTe kahyuM : "ane tame to parama sahanazIla ane puruSArthI cho. je potAnA dehanI paravA karyA vagara bIjAnAM sukha-sagavaDa mATe Avo moTo bhoga ApI zake tene abhAgI koNa kahe ? alabatta, tame je AzA ke kAmanA rAkhI haze te nahi phaLI hoya, paNa evI saphaLatA ke niSphaLatA uparathI bhAgya-abhAgyano chello AMka na kaDhAya. mAnavadehanI prApti e ja chellAmAM chellI koTInuM saubhAgya nathI? Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdiSaNa 103 tamArAmAM mAnavatA che ane te uparAMta tame sarvocca koTInA sevaka banavAnI saMpUrNa yogyatA dharAvo cho e kaMI nAnIsUnI vAta nathI.'' zramaNanA upadeze naMdiSaNane punarjIvana ApyuM. eka vakhatano brAhmaNa saMtAna, zramaNa tarIke navo avatAra pAmyo. prathama karatAM paNa vadhu ullAsa ane rasathI eNe zramaNonI sevA karavA mAMDI. naMdiNanA jIvanano raMga palaTAI gayo. roja pAMcaso-pAMcaso jeTalA zramaNonI doDI doDIne sevAbhakti kare che. koI bImAra paDe to adhU vacane naMdiNa AvIne enI paricaryA karavA maMDI jAya che. naMdiSaNa eTale mUrtimaMta sevA. jotajotAmAM zramaNonA moTA samudAyamAM naMdiSaNanI kIrtti-laharI pharI vaLI. sau koI eka avAje kahevA lAgyA ke : "naMdiSeNa jevo zramaNonI sevAsuzrUSA karanAro tapasvI Aje bIjo nathI.'' naMdiSaNa divasamAM koI vAra paga vALIne-nirAMta karIne beTho hoya ke sUto hoya evI sAkSI AsapAsanA zramaNasaMghamAMthI koI nahi pUre. udyAnathI vasatI sudhI vArevAre AMTApherA karavA, gRhasthonAM AMgaNAM pharI vaLavAM ane AhAra-pANI zramaNasamudAya pAse pahocatAM karavAM e naMdiSaNano rojano kAryakrama che. te uparAMta jo glAna ke azakta zramaNane juo to koI ArAdhyadeva maLI gayA hoya eTalA ahobhAvathI enI sAravAra kare che. A sevAmAM ene veTha ke bekadarI jevuM kaMI nathI lAgatuM. naMdiSaNa paMDita ke cikitsaka nathI, paNa te mAne che ke sevAnA ullAsamAM jUnI kAmanAonI bhUtAvaLa mAthuM UMcakI zake nahi e lAbha jevo tevo nathI. bIjI rIte je saMyama ke zuddhi na maLI zakI hota te naMdiSeNe glAna zramaNonI sevA dvArA sAdhavAnI AzA rAkhI che. parizrama ane sahiSNutAnI mUrtti jevo naMdiSeNa jANe ke mAtRtvano ja avatAra che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 arpaNa + kSamAzramaNa eka vAra A naMdiSeNa muninI evI kaparI kasoTI thaI ke kAcopoco sevAbhAvI to gAMjI ja jAya. naMdiSeNa e parIkSAmAM paNa uttIrNa thayA. ema kahevAya che ke devo ja naMdipeNanI kasoTI karavA AvelA. e Akho prasaMga nIce pramANe che : saLaMga be upavAsanA pAraNe, naMdiSeNa muni, vasatImAMthI AhAra vahorI lAvI, vidhisara paccakhANa pArI, moMmAM koLiyo mUkavA jatA hatA, eTalAmAM eka ajANyA muni tyAM utAvaLA utAvaLA AvI, jANe roSe bharAyA hoya tema naMdiSeNa munine Thapako ApavA lAgyA. "meM to sAMbhaLeluM ke naMdiSaNa bhAre bhaktiparAyaNa che, paNa mane khAtrI thaI che ke e badho emano daMbha che. mArA gurudeva Aje keTalAya divasathI atisArathI pIDAya che. paNa ahIM koI bhAva ja nathI pUchatuM. mane ema hatuM ke bIjuM koI nahi to naMdiSeNa to jarUra AvI pahoMcaze ane emanI sAravAra karaze. paNa naMdiSeNa to nirAMte pAraNuM karavA beThA che." hAthamAMno koLiyo naMdiSeNanA hAthamAM ja haThayo rahyo. AhAravALA pAtra upara vastra DhAMkI e ja kSaNe UbhA thaI gayA. glAna muni dardathI pIDAya che ema sAMbhaLyA pachI naMdipeNane AhAra kaDavo jhera thaI paDyo. Agantuka munie kahyuM : "Ama utAvaLA thaIne cAlI nIkaLo cho to kharA, paNa tyAM jaIne tame pUratA pANI vinA zuM karavAnA hatA? gAmamAMthI thoDuM pANI vahoratA jajo - bImAra muninAM azuddha aMgo dhovAM paDaze." naMdiSeNa muni, prathama to pANInI zodhamAM gAma tarapha cAlyA. ukALeluM acitta jaLa, sau koIne tyAM taiyAra na hoya. koI koI vAra Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdiSeNa. 105 to kalAkonA kalAko sudhI pharavuM paDe. Aje paNa evuM ja banyuM. naMdiSaNane banI zakatI tvarAthI bImAra muni pAse pahoMcavAnuM hatuM, paNa keme karatAM pANIno ja joga na thAya. gRhasthonAM gharaAMgaNe jaI acitta pANI meLavavA prayatna karatAM, moDe moDe thoDI jogavAI thaI. pANInuM pAtra laIne naMdiSeNa, pelA bImAra muni pAse AvyA. AvatAMnI sAthe ja mAMdA munie naMdiSaNane udhaDA lIdhA : mAMdA munionI bahu sArI sAravAra karanArA naMdiSeNa muni e tame ja ke? kayArano tamArI rAha joto beTho chuM. bhalA AdamI, ATaluM moDuM karatAM tamane kaMI vicAra na thayo ? A ja tamAro sevAbhAva? Ama mAMdA munione rIbAvavA karatAM, ema combe cokhkhuM kAM nathI kahI detA ke sevAnA nAme lokomAM vAhavAha meLavavAnuM A tUta che ?' naMdipeNa eno javAba vALavA jatA hatA - e kahevA mAgatA hatA ke be upavAsanuM pAraNuM karavAthe nathI rokAyo - koI aMtarAyakarmane lIdhe munine khape evuM pANI ja na maLI zakayuM tethI ja vilaMba thayo. paNa emane vicAra Avyo ke : "bacAvanI ahIM jarUra ja zI che ? sevA to haMmezA mauna ja rahe." vadhAre vAra lAgI gaI. mAro doSa kabUla karuM chuM. kSamAzramaNa mane mApha karo." Ama aspaSTa zabdomAM potAnI namratA batAvatA muni naMdiSeNa, bImAra muninAM, atisArane lIdhe gaMdA banelAM avayavone zuddha karavA maMDI gayA. zArIrika zuddhi thaI gayA pachI naMdipeNa munie prArthanA karI : Apa jo amArA upAzraye padhAro to tyAM Apane koI prakAranI agavaDa nahi veThavA dauM : ahoniza ApanI sevAmAM hAjara rahIza." Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 arpaNa + kSamAzramaNa are, naMdiSeNa ! vicArIne bolatAM paNa tane koIe zikhavyuM nathI lAgatuM. mArI sthiti hajI paNa tane nathI samajAI ! eka to ghaDIe ghaDIe maLatyAga karavo paDe che - zarIra sAva jIrNa thaI gayuM che ane chatAM tuM mane tArA sthAne AvavAno Agraha kare che ? tArAmAM buddhino chAMTo ja kyAM baLyo che ?" haze, kSamAzramaNa, mArI bhUla thaI. huM Apane page cAlIne AvavAnuM nathI kaheto. Apane vAMdho na hoya to Apane mArI kAMdha upara besArIne upAzraya sudhI laI jaIza." to mArI nA nathI." bImAra munie potAnI sammati ApI. bhUkhyA-thAkayA-pAkayA naMdipeNa, potAnI kAMdha para bImAra munine besArIne upAzraya tarapha cAlyA. eka ThekANe naMdiSaNa munino paga saheja lathaDyo. tarata ja vAgubANa chUTyuM : jarAka to bhAna rAkha. mane Ama jANI joIne zA sAru trAsa Ape che ?" naMdipeNanuM vairya, AvA vAgubANa vAgavA chatAM aDaga ja rahe che. bImArane vadhu kaSTa na thAya eTalA sAru vadhu sAvadha bane che. thoDe dUra jatAM ja bImAra munie naMdipeNanA deha upara maLatyAga karyo. Ave vakhate to sagI mAtA paNa bALaka upara krodha karyA vinA na rahe. naMdipeNa jarAya sUgAyA vinA potAnA manane samajAve che : bImAra mANasano zuM doSa kADhavo ? e to dayAne pAtra che. A munie kharekhara ja na chUTake maLatyAga karyo haze." sudhAtRSAnA temaja evA prakAranA bIjA pariSaho viSe sAdhaka pUro jAgRta ane sAvadha rahI zake, mananI zAMti upara saMyama rAkhI zake : paNa A maLa-parisaha himA samAM evA zItaLa baLanI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdiSeNa. 100 apekSA rAkhe che, jenI ugra vALA bahAra na dekhAya chatAM vikRtinA aMkura mAtrane DAMbhI de. naMdipeNa mULa brAhmaNa kuLanA hatA. zarIrazuddhine sarvoparI mAnanArA hatA. emane A maLaparisaha asahya lAge e svAbhAvika che, paraMtu je sAco sevaka thavA mAge - azakta temaja bImAra, asahAya temaja apaMga saMta-sAdhuo-zramaNonI sevA dvArA pote nirmaLa banavA mAge che tene sUga, durguNa ke dhRNA na posAya. naMdiSaNa sevAbhAvI sAdhakonA ziromaNIrUpe paMkAyA. je zramaNa naMdipeNanI parIkSA karavA AvyA hatA temaNe potAnuM svarUpa aMte khulluM karI batAvyuM. naMdipeNanI siMhavikrama samI sevAsuzruSAparAyaNatA joI khUba prasanna thayA. ATaATalI zAMti ane dhIratAno dhaNI, hajI potAnI kurUpatAne lIdhe eka kALe kanyAoe karelA tiraskArane bhUlI zakyo nahoto. parama sauMdaryanA svAmI banavAnI-kAmadeva samovaDI banavAnI enI vRtti hajI nirmala nahotI banI. e vRtti naMdipeNane bhavabhramaNa tarapha kheMcI gaI. A ja naMdiSaNa bhavAMtare sorIpuramAM aMdhakaviSNu rAjAne tyAM rUparUpanA aMbAra samA vasudeva tarIke janmyA. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajasukumAla - [6] mAtA devakI gharakAmathI paravArI UMcI ozarI upara amasthA UbhAM hatAM, eTalAmAM be zramaNone potAnA mahela tarapha maMdagatie AvatAM joyA. jotAM ja devakI mAtA thIjI gayAM : kArakAnI zerIne ajavALatuM AvuM puNya teja A pahelAM emaNe kadI nahotuM joyuM. mAtA devakI eTale zrIkRSNanI jananI. vizvanI eka anupameya sauMdaryamUrti sarajanAra mAtAne khaMbhita karI de evI te kaI vizeSatA A be yuvAna zramaNomAM haze? devakI animeSa nayane e be sAdhuone potAnA mahela pAse AvatA kayAM sudhI joI rahyAM. kRSNa pote to zramaNanuM rUpa dharIne nahi AvyA hoya evo bhrama thayo. pAse AvyA pachI devakIno e bhrama UDI gayo. paNa emanuM aMtara vAtsalyanA hIloLe caDyuM. kaI mAtAe AvAM khIlatAM putra-puSpo zramaNa saMghane samarpI dIdhAM haze ? aMgasauSThava ane gatinI lIlAmAM kRSNa karatAM koI rIte ochA na Utare evA A kumArono tyAga karatAM emanI mAtAe keTalI vyathA veThI haze ? banne zramaNo jANe ke sahodara hoya ema lAgyuM. zramaNone kaMI pUchavAnI devakIjInI himmata na cAlI. AvA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 gajasukumAlA yuvAno saMsAranA vaibhavo ane raMgarAgano tyAga karI AtmakalyANa ane lokakalyANanI sAdhanAmAM jhUkayA che te joI emane A zramaNo mATe bahumAna Upajyu. AhAra vahoravA AvelA zramaNone, tAjAsvAdiSTa modaka vahorAvI, bhaktibhAvapUrvaka vidAya karyA. zramaNo to gayA. paNa e zramaNonI smRti devakI mAtAne cakaDoLe caDAvI gaI. kRSNanI kAMti sAthe spardhA kare evA A be yuvAno koNa haze ? dvArakA karatAM vizva ghaNuM vizALa che ane putra prasava karanArI mAtAo paNa ghaNI che : e rIte manane samajAvavA chatAM devakI mAtAnI vAtsalyanI Urmio UbharAtI ja rahI. eTalAmAM evA ja bIjA be zramaNonI joDI, bhikSA mATe e ja AMgaNAmAM pharI AvI UbhI. devakImAtAnA atyArasudhInA kutUhale eka AMcako anubhavyo. "bicArA saMyamarUpI khAMDAnI dhAra upara cAle che : chatAM paNa rasAsvAda hajI nathI chUTyo. paNa emAM emano vAMka nathI : mAbApanA sAnidhyamAM-gharamAM hota to keTalAM tophAna karatA hota?" pharI devakIjI gharanI aMdara jaIne modaka laI AvyAM ane munione vahorAvyA. zramaNo ekanA eka gRhasthane tyAM bIjIvAra banatAM sudhI vahoravA na jAya, ema devakIjI jANatAM hatAM. mAtra sarasa AhAranI khAtara A yuvAna zramaNoe bIjI vAra eka ja ghare AvavAnI nabaLAI dAkhavI haze; ema vicArI devakIjI e AkhI vAta bhUlI javA prayatna karatAM hatAM eTalAmAM trIjI vAra evA ja be zramaNonI joDI AhAra vahoravA tyAM AvI pahoMcI. che zuM A ? dvArakAmAM ATaATalA zrImaMto ane zraddhALuo vasavA chatAM be sAdhune ekanA eka ja ghare traNa traNa vAra AhAra Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa 180 levA AvavuM paDe. e nagarIne mATe lAMchanarUpa nathI ? bIjI jagyAethI sAro AhAra maLato hoya to A zramaNo pharI pharIne eka sthAne zA sAru Ave ? kharekhara AmAM zramaNono vAMka nathI. vAMka che dvArakAno, vAMka che dvArakAnA zrImaMtono ! tapasvIone yogya AhAra ja e loko nathI vahorAvatA ! mAtAo potAnA batrIsAono lIlAmAtrathI tyAga kare che ane A zramaNo paNa jagakalyANa mATe ugra parisaho sahe che, mAtra dvArakAvAsIone ja A zramaNonI kaMI nathI paDI ! taruNa tapasvIo pratye mamatA ane samavedanAthI dravatuM devakInuM hRdaya eka ja zramaNanI joDIne traNa traNa vAra eka ja gharaAMgaNe AvatI joIne khaLakhaLI UThyuM : trIjI vAra AvelA zramaNone pUchyuM : "mahArAja, dvArakAvAsIo zuM eTalA badhA svArthI ane kaMjUsa banI gayA che ke ApanA jevA zramaNone ekanA eka ja ghare AhAra mATe traNa traNa vAra AvavuM paDe che ?' zramaNo, mAtA devakInI mananI mUMjhavaNa samajI gayA. kAraNa ke A anubhava emanA mATe ociMto ke aNadhAryo nahoto. emaNe kahyuM: "ame cha bhAIo sarakhe-sarakhI AkRtivALA hovAthI ghaNAne evo bhrama thAya che. bAkI ame to chaThThanA pAraNe judA judA ghare vahoratAM akasmAta ja ahIM AvI caDyA chIe. tamane saMzaya thAya e svAbhAvika che.'' eka ja sarakhI kAMtivALA, eka ja sarakhA lAlityavALA A cha zramaNo sahodaro che ane be divasanA upavAsa pachI, dvArakAnI zerIomAM pharatA pharatA acAnaka ja potAnA AMgaNe AvI caDyA che te jANyA pachI devakI mAtAno kSobha svAbhAvika rIte ja zamI javo joIe, paNa eka vAra atimukta munie kahelI vAta emanA smRtipaTa upara pharI vaLI. potAne ATha putro thavAnA che ane AThe Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajasukumAla 181 jIvatA rahevAnA che ema e munie kaheluM : to pachI A che zamaNo - je barAbara kRSNane maLatA Ave che te mArA potAnA putro to nahi hoya ? UMDI marma vyathA vedatI devakI mAtAnI vyAkuLatA vadhI paDI. pUchavuM paNa kone ? bIje divase devakIjIe neminAtha bhagavAnanI parSadAmAM jaI pahelo ja prazna e pUchayo ke : "bhagavad ! kAle mAre tyAM vahoravA mATe AvelA zramaNo mArA potAnA putro to nahi hoya ? he devakI ! e tamArA ja putro che. naigamelI deve ja tamArI pAsethI laIne sulatAne ApyA hatA." kaMse jeno vadha karyo che ema manAtuM hatuM te ja devakInA cha putro hayAta che ane zramaNanA veSamAM rahI vizvakalyANa sAdhI rahyA che e joI devakIne AnaMda thayo. paNa e AnaMda to agAdha saMkSobhanI sapATI uparano ja hato. - pote sAta sAta putronI mAtA hovA chatAM keTalI durbhAgI che tenI kalpanA AvatAM devakIjInuM aMtara ArtanAda karI UThayuM. cha-cha putrono janmatAnI sAthe ja tyAga karavo paDyo - sAtamo paraghara jaI Ucharyo. A ja jo mAtRtvano lahAvo hoyato saMtAna vagaranI mAtAmAM ane potAnAmAM kyAM phera paDe che ? akathya saMtApa vedatI devakIjInA dehamAMthI paritApanI, koI na jANe evI eka kaMpArI chUTI. devakIe potAnA cha putro-zramaNone vaMdana karyuM. mAtAnI chAtImAMthI dUdhanI dhArAo vahI, eTaluM chatAM emanAthI bolI javAyuM. "AvA suMdara bhAgyazALI putrone paNa huM ramADI zakI nahi, khoLAmAM besArI emane ucherI zakI nahi e mArA jIvananuM moTAmAM moTuM durbhAgya che." eTaluM bolatAmAM emanAM banne netromAMthI AMsu vahI nIkaLyAM. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 arpaNa + kSamAzramaNa potAnA durbhAgya viSe saMtApa anubhavatAM devakIjIne koI vAte cena nathI paDatuM. emane emaja lAge che ke : "mArA karatAM to eka raMka putranI mAtA vadhu sukhI, vadhu subhAgI che - je potAnA bALakane godamAM besADI yatheccha sneha varasAvI zake che. potAnA saMtAna upara roSa karanAratiraskAra karanAra ane bIjI ja paLe ene potAnA khoLAmAM laI, kAlAMghelAM gIta gAnAra mAtA mArA karatAM vadhu puNyazALI che." sAta-sAta putronI jananI hovA chatAM devakI mAtAnuM atRpta haiyuM jANe ke vAtsalyanI amIdhAra ThalavavA eka pAtra mAgatuM hatuM. prabaLa putreSaNA ane adamya talasATa anubhavatAM devakIjIne, e pachI je putra avataryo tenuM nAma gajasukumALa, eja ApaNI A caritrakathAnA nAyaka gajasukumALamAM, potAnA sAta bhAIonI sAtvikatA ane sauMdarya to hatAM ja, te sAthe saMyama ane sukumAratAnI saurabha paNa hatI. devakI mAtAnI AMtarika sAdhanA sukumAlamAM sAkara banI hatI. mAtAe prathamathI ja nizcaya karyo hato ke A sukamALane eka paLane mATe AMkhathI aLago na karavo. sAta putro je vAtsalyathI vaMcita rahyA hatA, temAM ene satata DUbelo ja rAkhavo. devakI mAtAne, A vakhate koNa samajAve ke dezabharanuM pAvana karanArI, lAkho ane karoDo prANIomAM prANa tathA rasa pUranArI nadIo mULa to eka nAnA strotamAMthI ja vahe che. e potAnA janmasthAne baMdhAI rahetA nathI. jananI paNa e ja rIte potAnA sattvazALI putro vizvane samarpI kRtArtha bane che. emane cAra divAlonA baMdhanamAM rAkhavAnA prayatno niSphaLa nIvaDe che. e niSphaLatA vizvanuM zAzvata sadbhAgya banI jAya che. - gajasukumAla purA ATha varasano nahi thayo hoya eTalAmAM to te pAMkha phaphaDAvavA lAgyo. devakI mAtAe ene aMtaHpuramAM pUrI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 gajasukumAla rAkhavAnA prayatna to ghaNA karyAM paNa gajasukumAlane ema ja lAgyuM ke enuM kharuM sthAna, cha bhAIo pAse che. je mArge e cha bhAIo gayA te ja mArga ene mATe prathamathI ja nirmAI cUkyo che. gajasukumAla jevA kizoro-yuvAno ane prauDhonI e yugane jarUra hatI. mAtAnI goda karatAM paNa yuganA AhvAnamAM sukumAlane vadhu kheMcANa lAgyuM. devakI mAtAe paNa Akhare durAgraha tajI dIdho. ATha varSanA sukumAlane tyAganA mArge javAnI anumati ApI. tAjI paraNelI potAnI ATha strIo pAsethI paNa sukumAle vidAya laI lIdhI. vaibhava ane bhogaizvaryathI kaMTALelA gajasukumAlane have smazAna jevuM bIjuM koI sthAna nathI gamatuM. te moTe bhAge sUnA smazAnamAM ja rAtrIno samaya kAyotsarga karIne nirgame che. bhaya ke upadrava sUkumAlane DarAvI zakatA nathI. smazAna jevI virAganI bIjI kaI zALA che ? eka divase gajasukumAla, smazAnamAM kAyotsarga karIne UbhA hatA. evAmAM acAnaka ja somIla brAhmaNa tyAM thaIne nIkaLyo. A somIla sukumAlano saMsArI avasthAno zvasura hato. eNe ja potAnI kanyAo A gajasukumAlane paraNAvI hatI. sukumAlanA AvA tyAga ane saMkalpabaLa upara somIle kharuM jotAM to bhaktibhInI aMjali ja arpavI joIe. potAno je jamAI rAjaprasAdanA ThagArA aizvaryane tilAMjalI ApI Atmahita sAthe vizvakalyANa sAdhavA ugra sAdhanA karI rahyo che tenI caraNaraja laI kRtArthatA anubhavavI joIe tene badale rUMve rUMve krodhanI javALA prakaTI. somIla gajasukumAlane joIne avaLA ja vicAre caDe che. ene jANe ke koI kahe che ke sukumAla DhoMgI che. potAnI pariNItA strIone rIbAvavA mATe ja A veSa lIdho che. rAjamahelamAM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 arpaNa + kSamAzramaNa ucharanAra ane mAtA tathA baMdhunA chalakAtA snehamAM niraMtara snAna karanAra A kizorane virAga saMbhave ja zI rIte ? saMsArano A rIte tyAga karavAno eNe jo kharekhara ja nizcaya karyo hato to pachI bhoLI kanyAone chetaravAnI zI jarUra hatI ? sAce ja daMbhI ane pAkhaMDI che. mAro jamAI che ethI zuM thaI gayuM ? jeNe mArI putrIonI dayA na ciMtavI tenI dayA mAre zA sAru rAkhavI ? kayAMya sudhI veranA vicAra-cakarAve caDela somIlane zuM karavuM te na samajAyuM. vacce vacce sukumAlanI bAlIzatA enA anukaMpAnA tAra jhaNajhaNAvI jAya che : "potAnI bhUla samajAze, eTale pAcho gharabhego thaI jaze' evo vicAra AvatAM somIla thoDuM sAMtvana meLave che. eTalAmAM smazAnanI eka bAju eka mRtadehane baLato joI somIla vicAra kare che : "mAro jamAI-mArI vahAlI kanyAono vizvAsaghAtaka A sukumAla paNa mRtyu pAmyo che ema ja mAre to mAnavuM joIe. Aje to ene mArA sagA hAthathI ja agnidAha ApuM." putrIonA vaidhavyanI kalpanA AvatAM khIjAyelA cittA jevo somIla tyAMthI UThe che. mATInI. eka ThIbamAM, saLagatI, citAmAMthI thoDA dhagadhagatA aMgArA laI Ave che ane gajasukumAlanA aDola mastaka upara sthApe che. AganI UnI AMca lAgatAM ja, somIlane DhoMgI jevo dekhAto sukumAla dhrUjI jaze, kadAca potAnI pAse pastAvo paNa karaze evI eNe AzA rAkhI haze. lAlacoLa banelI ThIbano sparza thatAM sukumAlanA dehe AraMbhamAM vIjaLInA jhaTakA jevo AMcako to anubhavyo, paNa jeNe dehanA mamatvano tyAga karyo hoya, deha ke mananA saMvedana athavA saMkSobhane vosarAvI dIdhA hoya tene baLatA aMgArA paNa parama suhRda jevA ja lAge. aMgArAnA A tApe sukumAlanA aMtaranA UMDANamAMthI upazamano srota ubharAvyo. je kSamA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajasukumAla 185 ne upazamanA pravAha ADe parvata samA aMtarAyo UbhA hatA te aMtarAyone, baLatA aMgArAe paLavAramAM bhasmIbhUta karI dIdhA. sukumAlanA mastakane sekAtuM joIne somIlane saMtoSa thayo haze? e Ama sukumAlanI sAme tAkIne zuM joto haze? aMgArAthI bharelI ThIba hamaNAM ja DhaLI paDaze-potAnI mahenata nakAmI jaze evI koI ciMtA somIlane vihvaLa banAvatI haze ? thoDIvAre somIla tyAMthI pAcho pharyo. ThIba nIce na paDI jAya eTalA mATe thoDo gAro zodhI kADhIne ThIba nIce evI rIte goThavyo ke ThIba DhaLI na paDe. sAce ja jANe ke zvasura potAnA jamAIne mAthe aMgArAno mukuTa paherAvato hoya nA ? gajasukumAlane mATe e jIvaleNa upasarga hato. paNa emaNe AtmAnA pUrA sAmarthya sAthe, nirmaLa upazama kallola sAthe sAmano karyo : e ja rAtrIe gajasukumAle jIvananI chellI siddhi meLavI lIdhI. emane kevaLajJAna UpajayuM. somIla, je ema mAnato hato ke vera levAthI potAne nirAMta vaLaze te potAnA duSTa kRtyathI hajAro sarpadaMzanI vedanA anubhavI rahyo. bIje ja divase e paNa bahu ja bUrA hAle-bhayathI unmatta banIne mRtyu pAmyo. vaLate divase zrIkRSNa, neminAtha bhagavAna pAse namIne beThA, ane AsapAsa daSTi karavA chatAM gajasukumAla na dekhAyA, eTale saheje emaNe pUchyuM : "gajasukumAlajI kema nathI dekhAtA ?" e to, gaI kAle ja emanA zvasuranI sahAyathI, mAnavajIvananI chellI siddhine varyA." neminAtha bhagavAne TUMkAmAM ja khulAso karyo. paNa e khulAso sAMbhaLatAM pote anAmata mUkelI mahAmUDI gumAvI dIdhI hoya ema kRSNane lAgyuM. devakI mAtAne jyAre A samAcAra Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa 186 pahoMcaze tyAre emane keTalI marmavedanA thaze teno vicAra karatAM kRSNanI AMkhe aMdhArAM AvyAM. mAtAne ja e gajasukumAla priya hato ema nahi, kRSNane paNa potAno A sauthI nAno ane saMskAronA puSpaguccha samo A sukumAla sahodara ghaNo priya hato. eka ja rAtamAM emano AtmA dehano tyAga karIne Urdhvagatie kema cAlyo gayo teno vicAra karatAM kSaNabhara to zrIkRSNa jevA vajra dilanA yoddhAnI AMkhamAMthI AMsunAM TIpAM sarI paDyAM. neminAtha bhagavAne zrIkRSNane bahu udvigna banelA joIne kahyuM : "tamane bhAI pratyenA anurAgathI duHkha thAya te svAbhAvika che. paNa gajasukumAle eka rAtanI aMdara je siddhi meLavI che te sAmAnya sAdhako lAMbe gALe paNa mahAparizrame meLavI zake. tamAro ja dAkhalo ApuM. rastAmAM A tarapha AvatAM mAthe iMTa vahetA ane e rIte potAnI maDhulI caNatA vRddha brAhmaNanI tamane dayA AvelI ke nahi ? e vakhate tame tamArA hajAro anucarone AjJA karIne eka eka iMTa vRddha brAhmaNanI vatI pahoMcatI karI tethI brAhmaNanuM kArya keTalI saraLatAthI-keTalI zIvratAthI siddha thaI gayuM ? somIle paNa gajasukumAlanI siddhimAM evI ja sahAya karI che ema mAnavAnuM che. upasarga vinA upazamanI kasoTI nathI thatI ane kasoTI vinA AvaraNo nathI chedAtAM. somIla upara koIe roSa nathI karavAno.'' gajasukumAlane bALavA ANelA aMgArAe sukumAlanA dehane bALyo, paNa te sAthe emanAM sarva karma baLI gayAM. : A be vAtamAMthI eka lokajIbhe pracAra pAmatI samasta dvArakApurImAM phelAI gaI. jemaNe jemaNe gajasukumAlanI sukumAratA-suMdaratA ane saMskAra - bhaMDAra joyo hato-sAMbhaLyo hato te saune atyaMta kheda thayo. gajasukumAlanA dehaaizvaryanI AvI nazvaratA joI ghaNA yAdavonAM aMtara virAga pAmyAM neminAtha bhagavAnanA sAta sahodaroe, kRSNanA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 gajasukumAla kumAroe, prabhunI mAtA zivAdevIe, rAjImatIe ane bIjI ghaNI yAdavakuLanI nArIoe saMsAranA sukha tathA aizvaryano tyAga karyo. mAtra mAtA devakI, A chello AghAta sahI na zakayAM. emanuM vAtsalyabharyuM haiyuM bhAMgI gayuM. ghaNA lAMbA samaya sudhI te putrazokamAM DUbelAM ja rahyAM. saparakkama rAulavAieNa sise palAvie niae / gajasukumAla khamA tahA kayA jaha zivaM patto / / . pote parAkramI ane rAjAnA bhAI hovAthI bahu lADakoDamAM ucharelA gajasukumAla jevA munie paNa, potAnA mAthA upara dhagadhagatA aMgArano tApa sahyo - kSamAbhAva ja popyo : e rIte zivaramaNIne varyA. rAyakulesuvi jAyA bhIyA jaramaraNa gabhmavasahINaM / sAhu sahati savvaM nIyANavi pesapesANaM / / rAjakuLamAM janma levA chatAM, jarA, maraNa ane garbhAvAsanAM duHkhothI bhaya pAmelA muni potAnA dAsanA karelA sarva upasargo paNa sahana kare che. Aphata ke upasarga jyAre mAthe AvI paDe che tyAre dhIrapuruSo vicAre che : pUrvabhave meM evuM sukata kema na karyuM ke jethI koI samartha mane bAdhA ja na karI zake ? have jyAre pUrvanAM azubha karmono udaya thayo che tyAre koInI upara krodha karavAthI zuM vaLavAnuM hatuM ? taha puv ikiM na kayaM na bAhae jeNa me samaththo vi / iNhi kiM kassava kuppi-mutti dhIrA aNuppicchA // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaMtI sukumAla - [7] bhadrA mAtAno ekano eka putra-avaMtI sukumAla, janmyo tyArathI jANe ke devonA samudAyamAMthI bhUlo paDIne mAnavakuLamAM AvI caDyo hoya evo ekalavAyo lAge che. e cheka nAno hato ane bhadrA mAtA ene ramADatAM tyAre ghaNIvAra enI AMkhomAM vyApelI agamatA joI rahetAM. avaMtI sukumAlamAM pahelethI ja pArAvAra nirdoSatA ane pAradarzakatA hatI. enA AchA smitamAM utsukatatA hatI. paNa e unmukatatAne vaTAvI jatI agAdhatA bhadrA mAtAne becena banAvI mUkatI. nAnAM bALako raDe, haTha kare ane mAtAne mUMjhave e svAbhAvika gaNAya. paNa A avaMtI-sukumAla bIjAonI jema mudala durAgraha nathI karato. jAgato pAraNAmAM paDyo hoya tyAre paNa koI nATAraMbha joto hoya - jANe ke digaMtamAMthI AvatA sAda sAMbhaLato hoya tema paDI rahe che. bhadrA mAtA muMjhAya che. rakhene A bALaka pUrvabhavano koI yogI-saMnyAsI hoya ane lAga joIne cAlI nIkaLe evI bIke bhadrA mAtAe batrIsa kanyAonuM enI sAthe pANigrahaNa karAvI, durbhedya killo racI dIdho che. batrIse yuvatIo potapotAnI kaLAmAM pAraMgata che. avaMtIne rIjhavavA kavacit koI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaMtI sukumAla kokilakaMThe gIta cheDe che to koI nRtya ke abhinaya Adare che. Rddhi ke samRddhino to ahIM koI prazna ja nathI. sukumAlanI AsapAsa ahoniza vasaMtano vAyu ja vahevo joIe evI sakhata sUcanA bhadrA mAtAe A batrIsa nArIone daI dIdhI che. sukumAla pote paNa svabhAve eTalo ja mRdu che. mAtAnA anurAgane ane pariNItA nArIonI snehArdratAne e barAbara samaje che. saunI kaLA-kuzaLatA ane lAgaNInuM mUlya paNa AMke che, mAtra A badhA hAvabhAva ane snehapradarzanamAM, A lIlA ane manoraMjanamAM je kRtrimatA ene dekhAya che te kahI zakato nathI. AkAzamAMno caMdra mAganAra bALakane jema enAM mAtApitA pratibiMba batAvIne rIjhave evo ja A AnaMdalIlAno prakAra hoya ema A avantI sukumAlane lAge che. 189 ekalo paDe che ne avaMtI sukumAla svapnonI khAsI paraMparA ja joI rahe che. Akho mahela jANe ke AkAzamAM saDasaDATa UDato lAge che. digaMtamAM patharAyelAM bhAtabhAtanAM kamaLothI bharelAM sarovaro enI AMkha AgaLa khaDAM thaI jAya che. jyAM puSpo kadI karamAtAM nathI jyAM sauMdarya ane suvAsa aviratapaNe vahe che, gatimAtramAM jyAM nRtya ane vANImAM gItanA srota jhare che jyAM kSaNabharano paNa zoka-viSAda nathI - jyAM leza mAtra kaTutA ke saMgharSa nathI evuM eka kalpanAonuM ja vizva tene sAkAra banatuM jaNAya che. kayAM e akSayaasIma rasavaibhavathI UbharAtuM jagata ane kayAM A kRtrimatAothI bharelo kArAgAra. pote AkAzamAM svecchapaNe viharanAro, ekAeka ahIM zI rIte AvI caDyo ? pAMkho kema kapAI gaI ? koI koI vAra potAnI snehapAtrI vadhUone saMbodhIne avaMtIsukumAla kahe che : '"ApaNe badhA UDatA vimAnamAM viharatA hoIe A vizvathI dUra-ati dUra ApaNI ja pAMkhonA AdhAre UDatA hoIe to kevo AnaMda paDe ? Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa vAta to samajAya che : svapnadarzIonA lokAloka evA ja hoya paNa mAtra anumati batAvavA sivAya bIjo koI khulAso A yuvatIo ApI zakatI nathI. bhadrA mAtA je vAta ghaNIvAra kahetA ke mAro avaMtI A vizvano nathI - e koI judI ja duniyAno che' e vAta Ave vakhate A vadhUonI smRtimAM tAjI thatI. 190 avaMtInI mUMjhavaNano paNa pAra nahoto. e samajAvavA mAgato te yogya zabdomAM kahI zakato nahi. svapnalokanI tamAma vAtone vANImAM utAravAnuM enAmAM sAmarthya nahotuM, eTale ja te thoDuM bolIne pAcho potAnI svapnasRSTimAM DUbI jato. eka divase avaMtI sukumAla AvA ja AkAzI vizvanI kalpanAlaharI upara tarato hato. eTalAmAM pAsenA eka makAnamAMthI koInA zabdo saMbhaLAyA. divasano kolAhala zamI gayo hato. saMdhyAnI zAMtimAM e madhura zabdo rUperI ghaMTaDInI jema raNajhaNI rahyA hatA. svaro aparicita hatA, paNa e aparicita zabdomAM je bhAva bharyo hato te avaMtI sukumAlane apUrva lAgyo. ene ema ja thayuM ke mArAM svapno je mane potAne ja pUrAM nathI samajAtAM tene koIe zabdamAM barAbara pakaDI lIdhAM che. A zabdano uccAranAro koI pUro anubhavI hovo joIe. avaMtI-sukumAle, je dizAmAMthI zabdo AvatA hatA te dizA tarapha kAna mAMDyAM. thoDA ja samayamAM enI khAtrI thaI ke : ''mAruM agamya vizva A vaktAnI hathelImAM ja ramatuM jaNAya che. barAbara mArA ja anubhavonI vAta e uccAre che.' bhadrA mAtA pAse jaIne avaMtI sukumAle pUchyuM : "mAjI, ApaNA A pAsenA khaMDamAM koNa che ? emanI vANImAM AvI apUrvatA ane sacoTatA kema lAge che ?'' Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaMtI sukumAla beTA, jANI joIne ja tane e vAta nathI karI. ApaNA AcArya susthitajI ahIM tIrthayAtrAe padhAryA che. jJAna-virAganI eTalI unnata koTIe pahoMcelA emanA jevA dharmAcArya Aje bIjA nahi hoya. nispRhatA ane virAga-nirmaLa aMtaramAMthI je vANI nIkaLe te eTalI ja gaMbhIra ane hRdayaMgama hoya che. paNa tAre evI vAtomAM paDavAnI jarUra nathI. tuM tAre nirAMte sUI jA. "" mAtA bhadrAnI vAta sAMbhaLI, avaMtI sUkumAla potAnA sthAne Avyo to kharo. paNa ene zAMti na vaLI. e to AcArya pAsethI pUrI vigata jANavA mAgato hato. 191 batrIsa sahacAriNIone potAnA mananI mUMjhavaNa kahevAno saMkalpa sUkumAle karyo. paNa vANInA vyartha vyaya sivAya bIjuM kaMI pariNAma nahi Ave ema dhArI eNe potAnI vyAkuLatA manamAM ja zamAvI dIdhI. catura kulanArIo paNa samajI gaI ke Aje sukumAla ullAsamAM nathI. ghaNIvAra udveganA AvA oLA A aMtaHpuramAM UtaratA. bIje divase e adRzya banI jatA. sukumAla game tevo paNa AnaMdaputra hato. udvegane e potAnI zaktithI ogALI deto. AkhuM aMtaHpura nidrAnA khoLAmAM paDayuM, tyAre avaMtI sukumAla potAnA nirNaya pramANe zayyAmAMthI UThIne bahAra Avyo. rAtrIno bIjo prahara cAlato hovo joIe ema ene thayuM. vacce kayAMya rokAyA sivAya e sIdho susthita-AcArya pAse pahoMcyo. AcAryane paNa avantI sukumAla jevo sukhazayyAmAM UcharanAro yuvAna ATalI moDI rAtrIe potAnI pAse Avyo jANI Azcarya thayuM. svAbhAvika vinaya ane namratApUrvaka, sukumAle pUchyuM; ''bhagavan, Apa hamaNAM je vigata varNavatA hatA te ApanA potAnA tAjA anubhavanI vAta che ?'' Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 arpaNa + kSamAzramaNa AcAryane sukumAla sAthe prathamano koI saMparka nahoto. rAtrInI ekAMtano lAbha laIne e jayAre Avyo che tyAre te koI bhAre manomaMthana anubhavato hovo joIe ema emane thayuM. zramaNa jIvanamAM AvA prasaMgo virala nahotA. je samAdhAno, saMsArI jIvone bIjA koI pAsethI na maLe te A bhavaroganA vaidyo-zramaNo pAsethI maLI jatA. samasta vizvanI ghaTamALa, kAryakAraNanI akhaMDa ane anaMta zRMkhalA A zramaNonI hathelImAM samAI jatI. - AcArye hamaNA ja nalinI gulma vimAnanA svarUpa viSe zAstrapAThanI punarAvRtti karI hatI. avaMtI sukumAlano prazna paNa e pATha paratve ja hovo joIe, evuM A deza-kALanA pAradarzI puruSe anumAna karyuM. ' tame nalinI gulma vimAnanA svarUpa viSe pUchavA mAMgo cho?" sukumAle, prathama jyAre AcAryane A vimAna viSe bolatAM dUrathI sAMbhaLyA hatA tyAre ene paNa nalinIgulmanuM ja AchuM saMsmaraNa thaI AvyuM hatuM. AcArya jayAre spaSTa zabdoccAra karyo tyAre sukumAlanI AMkha ADeno pAtaLo paDado jANe ke sarI paDyo. "AcAryadeva ! nalinIgulmano uccAra mAtra mane romAMcathI bharI de che ! nAma to mane ajANyuM hatuM, paNa enuM samagra svarUpa eka paLavArane mATe paNa mArAthI agocara nathI rahyuM : koIne kahI ke samajAvI zakato nathI paNa nalinI gulmano vaibhava, aizvarya rAtadivasa mArI kalpanAne jakaDI rAkhe che. nalinIgulmanI svapnasRSTi pAse A saMsAranA saghaLA viSayo tuccha-tRNavat ane dAMbhika lAge che. hA, paNa mULa vAta to rahI ja gaI Ape e nalinIgulmanA aizvaryano kevoka anubhava karyo che ?" nalinIgulmamAMthI ja A jIva sIdho ujjainImAM bhadrA mAtAnI kUkhamAM avataryo che evo AcAryazrIe potAnA manamAM nizcaya karyo. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaMtI sukumAla 193 gata jIvananA saMbaMdho ane kheMcANo hajI bhUlI zakayo nathI. AcArye khulAso karyo : "mane jAta-anubhava to nathI : huM mAtra zAstrIya pAThanI punarAvRtti ja karato hato. zAstra e ja amArI AMkha che. e AMkha jenI UghaDe che tene koI samasyA mUMjhavI zakatI nathI.'' ''zAstra varNaveluM svarUpa, jANe mArA anubhavonuM nirmala pratibiMba hoya ema ja lAge che. Ape uccAreluM nalinIgulmanuM svarUpa akSarazaH satya che. mArA manamAM have e viSe kaMI ja aspaSTatA nathI rahI. zAstranI AMkhe jonArAo, vastutaH anubhavInI AMkhe ja nihALe che. zraddhA e nirmaLa dRSTino ja prakAra che. paNa huM ADI vAte UtarI gayo. mAre Apane je pUchavAnuM che te e ja ke pharI e nalinIgulmamAM javAno koI rAjamArga Apa mane batAvI zakazo ?' chellI yAcanA karatA avaMtI sukumAlanA komaLa kaMThamAM dInatAno bhAva tarI Avyo. dehAMtadaMDanI sajA pAmelo athavA to aMdhakAramaya kArAgAranA bhoMyarAmAM rIbAto baMdIvAna jema prANadAna athavA chuTakAro mAgatAM karagare tema sukumAla paNa nalinIgulmamAM javA karagarato hoya ema jaNAyuM. susthitAcArya javAba ApavA jatA hatA eTalAmAM avaMtI sukumAla vacce ja bolI UThyo : "bhagavan, Apane Azcarya thaze, paNa huM A UbharAtA aizvarya, vaibhava ane ahoniza mArI AsapAsa bhajavAtI rAsalIlAthI kaMTALI gayo chuM. mahAsAgaranI moja mANanArane jANe ke nAnuM khAbociyuM maLyuM hoya ema mane lAge che. AkAzamAM viharanArane koIe sonAnA saLiyAmAM pUrI rAkhyo hoya evuM darda anubhavuM chuM. AtmA ghaNIvAra raDI UThe che azru koIthI joI zakAtAM nathI.'' - mAtra enAM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 arpaNa + kSamAzramaNa vaibhavanI vacce paNa tame AvI tIvra vedanA anubhavo cho e ja batAvI Ape che ke tame mUcchita nathI banyA. pAmara mANasa to AvA bhogopabhogamAM pattharanI jema DUbI ja jAya - taLiye jaIne bese, enA uddhAranI kalpanA karavI paNa muzkela che." AcAryanI A vANI sAMbhaLatAM sukumAlane thayuM ke pote dIna-durbaLa nathI. vitAvelA sukhamaya divasonI smRtimAM temaja banI zake to e sthiti pharI vAra meLavavAmAM lajajA ke saMkoca sevavAnI jarUra nathI. nalinIgulma-devalokamAM javuM hoya to saMyama ane tapa sivAya, tame ja vicAra karo, ke bIjo kayo rAjamArga che ? jo ke devalokanAM sukha-vaibhava muktinA AnaMda pAse kaMI visAtamAM nathI, ane kharA sAdhako to muktinI pAchaLa sarvasva samarpI de che." susthita-AcArya sukumAlane vadhu upAdeya mArga batAvavAno prayatna karyo. paraMtu sukumAlane Aje to nalinIgulmanI ja tAlAvelI jAgI hatI. nalinI gulma e ja enI dhyAna-dhAraNAnI ane chellI saphaLatAnI vastu banI hatI. ghaNA vakhatanI khovAelI vastu jANe nalinIgulma-devaloka hoya ema enuM aMtara satata pokAratuM hatuM. "mAre koI paNa bhoge e devalokamAM javuM che. mane mArga batAvo." ardha nidrAmAM bolato hoya tema sukumAla bolyo. "basa. meM kahyuM tema tapa-saMyama-svArpaNa sivAya bIjo mArga nathI." AcArye jANe ke rogIne chelluM mahauSadha ApyuM. e ja rAtrIe avaMti sukumAla koIne kahyA vinA, mahelano tyAga karIne ekalo cAlI nIkaLyo. ujjainInA nirjana-sUmasAma rastAo upara thaIne sukumAla ughADe page cAlyo jAya che. rastAonI paNa ene pUrI khabara nathI. atyAre koI pUche ke : Ama kyAM cAlyA ?" to sukumAla kaMI saMtoSakAraka javAba na vALI zake. vasatIthI dUra-dUra nAsI chUTavA sivAya e vadhu kaMI ja Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaMtI sukumAla 195 nathI mAgato. atyAre e nalinIgulma-nalinIgulmanA ja jApa jape che. enA tanamanano sAra kADhayo hoya to emAMthI mAtra nalinIgulma" ja nIkaLe. ene nalinIgulmanI laganI lAgI che. paNa ema madharAte nAsI chUTavAthI nalinIgulma thoDuM ja maLI javAnuM hatuM ? nalinI gulma sAmethI cAlIne sukumAlane bheTavA thoDuM ja AvavAnuM hatuM ? sukumAle A badhA prazno yathAzakti vicArI joyA hatA. sIdhA javAba bhale na ApI zake, paNa nirAza nahoto banyo. eka sAdhakanI jema ja badhAM duHkha - badhAM vinono sAmano karavA taiyAra thayo hato. atyAre enI mAtA bhadrA ke enI batrIsa strIo Ave to paNa avaMtI sukumAlane enA mArgamAMthI calAvI zake nahi. suMvALI gAdI ane jAjamonA sparza vinA jenA page bIjI koI kaThaNa vastuno kadI sIdho sparza nathI karyo te kAMkaro ane aNiyALA pattharone khuMdato cAlyo jAya che. pagamAMthI lohInI dhArAo vahe che te tarapha enuM dhyAna nathI. Akhare te ujjainInA smazAnamAM Ave che. mRtyu pAmelA mAnavI ahIM ja cirazAMtimAM sUve che. smazAna eTale parama zAMtinI bhUmi. avaMtI sukumAla mAtra zAMti mATe ahIM sudhI aMdhArI-ardharAtrIe nathI Avyo tyAre zuM smazAnamAMthI cAra gatinA rastA nIkaLatA hovAthI pote nalinI gulma tarapha jaI zakaze, e dhyeya rAkhIne ja ahIM Avyo haze ? ekekuM DagaluM bharatAM jema tIrthabhUmie pahoMcAya tema sukumAla paNa nalinIgulma pahoMcavA mATe ja A sAhasa kheDato haze ? kaThaNamAM kaThaNa gaNAtuM haiyuM paNa A smazAnamAM- aMdhArI rAteekalA AvatAM thaDakI UThe. sukumAla to, e dRSTie pAraNAmAM poDhatuM eka bALaka ja gaNAya. enuM aMtara A smazAnanI bhayAnakatA joIne nahi phaphaDI UThayuM hoya ? Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 arpaNa + kSamAzramaNa vaLI A to ujjainInuM smazAna ! ahIM AvI caDelo kAcopoco mANasa to phATI ja paDe ! ahIM madharAtrIe pizAco ane bhUtanAM ToLAM nRtya khele che. khAuM ! khAuM ! sivAya rAtrIe bIjo koI dhvani A bhUmimAMthI nathI UThato. mANasanA ardhA baLelA zabanI ahoniza ujANI uDAvanArA ziyALa ane zvAna, rAtane vakhate raudra svarUpa dhAraNA karatAM : jIvatA mANasane phADI khAvA jeTalI tAkAta dharAvatAM. A bheMkAra smazAnamAM, avaMtI sukumAla eka ThekANe kAyotsarga karIne Ubho rahyo. enA paganI cAmaDI utaraDAI gaI hatI - aMdarathI rudhiranI dhArAo nIkaLatI hatI. moDI rAte, jyAre mAtra tamarAnA svara ja saMbhaLAtA hatA tyAre ziyALanAM be-cAra baccAM gela karatAM tyAM AvyAM. rudhirathI kharaDAyelA sukumAlanA paga jarA DaratA DaratA suMdhyA. cattApATa paDelA mRtadehane cUsavAnA abhyAsavALAM A baccAMone mRta jevA mAnavInI AvI UbhI AkRti Azcarya-kAraka lAgI haze. lohiyALA paga emaNe jIbhathI jarA cATI joyA. mAnavInA raktamAM AvI mIThAza emaNe kadI nahotI cAkhI. e doDatAM jaIne potAnI mAtA pAse, koI ajaba khAdya AveluM hovAnI cADI khAI AvyAM. rAtre ujajainInA smazAnanI sAmrAjJI jevI khumArI rAkhatI eka ziyALaNI madabharI cAle, gaNIgaNIne pagalAM bharatI, ane atyAre mAnavInI sattA ke zaktino khullo InakAra karatI hoya tema avaMtI sukumAlanA kAusagnamAM rahelA deha pAse pahoMcI. enAM baccAMo, mA sAthe hovAthI nirbhaya hatAM - emane mAtAnI hiMsaka tAkAta viSe pUrI zraddhA hatI. baccAMonI jema ja ziyALe, prathama to sukumAlanA paga saMdhyA : enA pagamAMthI je raktadhArA vahI rahI hatI te jANe samasta dehamAM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaMtI sukumAla vyApelI mIThAzanI vAnagIrUpa hoya tema cAkhI. ghaDIkamAM to enA batrIse koThAmAM dIvA thayA hoya eTalo AhlAda thayo. paNa A rakta ane A deha hajI to jIvatA mAnavInAM jevAM ja uSNa dekhAya che. rakhene sapaDAyelo zikAra nAsI jaze to ? ghora aMdhArAmAM ziyALe jarA pAchA haTI, sukumAlanA moM tarapha luccAIthI joyuM. jotAM, jIvato hovA chatAM nAsavAnI zakti ke vRtti vagarano hoya ema lAgyuM. paNa buddhimAna mANasanA viSe kaMI cokkasa na kahevAya. e nAsavAno prayatna kare te pahelAM ja enA paganI naso bahAra kheMcI kADhI hoya to ? 197 ziyALe dhIme dhIme, sukumAlanA paga pAse jaIne jorathI vaDacakuM bharyuM. A potAno AhAra che evI dAnatathI nahi, paNa lAMbI rAha jovarAvyA pachI, jene pote rAtadivasa zodhatI hatI te zikAra mAMDa mAMDa hAtha paDyo hoya tema uparAuparI baTakA bharI, sukumAlanA mAkhaNanA piMDA jevA pagane vIMkhI rahI. nItaratA lohInuM pAna karanArAM baccAM paNa bhAre gelamAM AvI gayAM. potAnI mAtAnI dADhamAM kadI nahi anubhavelI zakti Aje emaNe joI. AhArathI pazu-prANIne tRpti thavI joIe, paNa A ziyALa to jema jema sukumAlanA paganI piMDIo ane sAthaLa phADI phADIne khAvA lAgI tema tema tenuM jhanUna vadhatuM ja cAlyuM. have to A mAnavI kadAca prANavALo hoya to paNa potAnA paMjAmAMthI chaTakavA na devo evA nizcaya sAthe jANe lAMbA bhUkhamarAthI pIDAtI hoya tema utAvaLI utAvaLI, nirdayapaNe sukumAlanA AkhA dehane vetarI rahI. A ziyALe ATaluM jhanUna, ATalo kinno, pUrve koI vAra nahoto anubhavyo. eka prahara pUro vItyo-na vItyo eTalAmAM to sukumAlanA dehane, zeraDInA chotAnI jema pheMkI dIdho. ATaATalI vedanA anubhavavA chatAM nalinIgulma vimAnanA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 arpaNa + kSamAzramaNa premI sukumAle potAnI zAMti, dhIratA ke daDhatA na tajI, ema kahevAya che ke je ziyALe enA lohImAMsa cUsIne hADapiMjara pheMkI dIdhuM te enI pUrvabhavanI strI ja hatI. - e rIte sukumAlano deha paDyo : paNa enA AtmAe nalinIgulmano adhikAra siddha karyo. savAre bhadrA mAtAe ane sukumAlanI strIoe jyAre ene zadhyAmAM sUtelo na joyo tyAre saune ociMto dhrAsako paDyo. tapAsa karatAM sukumAlanuM hADapiMjara mAtra, ujjainInA smazAnamAMthI maLI AvyuM. je prAsAdamAM rAtadivasa nRtya-gIta-Amoda ne AlhAdanA taraMgo UchaLatA hatA tyAM AjaMda ane vilApanA svara garjI rahyA. sukumAlanA dhyeya ane sAdhana tathA siddhi saMbaMdhI badhI hakIkata jANyA pachI bhadrA mAtAne thoDuM AzvAsana maLyuM. potAno putra nalinIgulma vimAnamAM devapaNe utpanna thayo che ema jANI eNe dharya dhAraNa karyuM. bhadrA mAtA ane batrIsa bhAryAo paikI eka ke je garbhavaMtI hatI tene gharamAM rahevA daI bAkInI strIo sAdhvIsaMgamAM samAI gaI je sthaLe avaMtisukumAle parama vairyapUrvaka potAnI kAyAno tyAga karyo hato tyAM tenA ja putre, eka jinaprAsAda baMdhAvyo hovAnuM kahevAya che. TITL dukkara muddhosakaraM avaMtIsukumAla maharisicariyaM / appAvi nAma taha tajja iti accherayaM eyaM / / duSkara ane sAMbhaLatAM ja romAMca thAya evuM A avaMtI sukumAla maharSinuM caritra che. emaNe evI rIte AtmatyAga karyo ke emanuM caritra Azcaryamaya banI gayuM. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ metArya munivara - [8] metArya pUrA paMdara varSano thayo tyAM sudhI to eNe rAjagRhI nagarInA eka agragaNya zreSThInA putra tarIke lIlA lahera karI. paNa soLamA varase enAM lagna levAyAM ane ATha vaNika gRhasthonI ATha kanyAonuM vAjate gAjate, sAjana-mAjana sAthe pANigrahaNa karavA jatAM lagnanA maMDapethI vIle moDhe pAchuM pharavuM paDyuM tyArathI enuM badhuM pokaLa phUTI gayuM. "metArya janmathI ja cAMDAlanI jAtano che." e vAta lokomAM phelAI gaI. koI bIjAe e pokaLa phoDyuM hota to IrSA ke dveSathI AvI badanAmI karI haze ema kahevAta. paNa metAryanI sagI mAtAe ja barAbara lagnane divase, AvezamAM AvI jaIne chaDecoka jAhera karyuM ke "metArya mAro putra che. meM ja A zeThANIne soMpyo hato. ene paraNAvavAno hakka bIjA koIno nahimAro ekalIno ja che. e lahAvo huM bIjA koIne nahi levA dauM." metArya cAMDAlakuLano che ema jANyA pachI jemaNe potAnI kanyAo enI vere paraNAvavAno saMkalpa karyo hato temaNe metAryane maMDapanA bAraNethI ja pAcho vidAya karI dIdho. metAryane mAThuM to bahu lAgyuM, paNa eno bIjo ilAja nahoto. metAryanI mAtAe pote ja Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 arpaNa + kSamAzramaNa ekarAra karyo ke : "e zeThanI bhAryAne dara vakhate marelA putro avataratA hovAthI ane mane e bAinI dayA AvavAthI, tAro janma thatAM ja eno marelo putra meM lIdho ane tene badale meM tane tyAM sopI dIdho. paNa tuM vAjate-gAjate paraNavA nIkaLyo tyAre mAruM haiyuM hAthamAM na rahyuM. tene joIne gAMDI thaI gaI huM samajatI hatI ke tuM sukhamAM-lADamAM Ucharelo che, tane cAMDAlane tyAM nahi game. paNa mAruM mAtAnuM haiyuM aMdarathI ArtanAda karI UDyuM. mArAthI na rahevAyuM." eTaluM kahIne mAtA codhAra AMsu varasAvI rahI. metArya bIjuM to sagI mAtAne zuM kahe ? eno AghAta eTalo UMDo hato ke te varNavavA jatAM kadAca enuM kALajAM paNa kAbUmAM na rahe. chatAM metArye kahyuM: eka rIte huM mAtAnI godamAM mAthuM DhALavA pAcho Avyo te ThIka ja thayuM che. zeThane tyAM vastu ke vaibhava maLata, paNa mane mAtAno sneha kyAMthI maLata ? A kuLamAM ja jiMdagI kADhavAnuM nirmANa thayuM haze tene huM ke tuM zI rIte TALI zakavAnAM hatAM ?" mAtA ne putra banne e rIte samajI gayAM. paNa metAryanA dilanuM UMDANa koI mApI zakyuM nahi. eNe manamAM ne manamAM ja nizcaya karyo ke- "zreSThInI putrIo bhale mane na varI. paNa cAMDAlaputra hovA chatAM rAjagRhInA rAjavInI putrI sAthe na paraNuM to thaI rahyuM che? vANiyAnI kanyAo to enI pAchaLa DhasaDAIne AvavAnI." paMgu koI ucca girizikhara upara caDavAnI himmata kare tevI A pratijJA hatI. metArya koInI sAthe vera bAMdhavAnI ke zreSThIo pAsethI badalo levAnI jhaMjhaTamAM na paDyo. e jo krodhAMdha banIne, potAne maLelI nirAzA badala vera vALavA kaTibaddha banyo hota to enI zakti nakAmI veDaphAI jAta. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ metArca munivara 201 metArye potAnA eka vakhatanA mitra-eka devanI sAdhanA AdarI. deve AvIne metAryane ghaNI ghaNI rIte samajAvyo ke e khaTapaTamAM kAMI mAla nathI. kharI rIte to tuM ghaNI UMcI koTIno bhavyAtmA cheH mAtra kuLano mada karavAthI ja A hIna dazAmAM AvI paDyo che. tuM jo samajIne A saMsAranA ThagArA saMbaMdhono tyAga kare, Atmahita ke vizvahitamAM jhUkI paDavAnI mane khAtrI Ape to huM tane mArAthI banatI madada karavA taiyAra chuM. paNa metAryuM to eka ja haTha pakaDI. eka vakhata huM rAjakanyAne paraNuM, pelI zreSThI kanyAone paNa mArI ardhAMganAo karuM, te pachI bIjI vAta. jyAM sudhI meM manamAM karelo nizcaya phaLIbhUta na thAya tyAM sudhI huM tArI tyAga ke kalyANanI koI vAta sAMbhaLavAno nathI. potAnA eka vakhatanA mitranI haThane saMtoSavA deve pote ja IlAja batAvyo : "tane koI divya tejavALA rAjakumAramAM palaTAvyo hoya to. rAjagRhInI rAjakuMvarI kadAca tArI upara moha pAme." metArye tarata ja e vAtano virodha karyo : "rAjakumAra upara moha pAme temAM A metAryano zuM dI vaLe ? mane to mArI upara mohAya, huM jevo chuM-je kuLa ke vaMzamAM janamyo chuM te kuLanA eka saMtAna tarapha AkarSAya athavA to enAM mAtApitA, mArI metArya tarIke pasaMdagI kare to ja mane samAdhAna thAya - to ja devanI sahAya lekhe lAge. banAvaTI rAjakumAra huM keTalAka divasa rahI zakuM?' metAryanA mitra devane paNa e vAta gaLe UtarI. chevaTe metAryane tyAM eka evI bakarI mUkavI ke je roja eka-be suMDalA bharAya eTalI sonAnI lIMDIo mUke ane rAjAne e suvarNabheTa mokalavAthI rAjA metAryane koIka divase potAnI kanyA ApavA lobhAze ema karyuM. metAryane paNa e yukti rucI. rAjAo moTe bhAge lobhI to Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 arpaNa + kSamAzramaNa hoya che ja. devatAI bakarInI suvarNalIMDI biMbisArane vismita tathA prabhAvita karaze evI metAryane AzA baMdhAI nakkI karelA kAryakrama pramANe deve metAryane tyAM eka bakarI bAMdhI. bakarInI sonAnI lIMDIothI bharelo suMDalo leIne metArya pote mahArAjA biMbisArane bheTa ApavA gayo. mahArAjA to bakarInI sonAnI lIMDIonI vAta sAMbhaLIne AzcaryamAM DUbI gayA. roja jene tyAM ATaluM sonuM avataratuM hoya tene koI vAtanI khAmI rahe? mahArAjAno buddhinidhAna kuMvara abhayakumAra tyAM ja beTho hato. eNe A suMDalo joyo. koI vAtanI pUrI khAtrI karyA vinA, mAnI levAno eno svabhAva nahoto, te kALe AvI mAyAvI lIlAo bahu bhajavAtI hovAthI ane bhoLA mANaso AvI mAyAjALamAM phasAI jatA hovAthI abhayakumAre pote e bakarI potAne tyAM rAjamahelamAM baMdhAvI joI. rAjamahelamAM e bakarI, sAmAnya bakarI jevI ja banI gaI abhayakumAre mahArAjA pAse khulAso karyo : "AmA koI devano kRpAprabhAva che. bhale, A bakarI sonAnI lIMDIo ahIM nathI karatI : paNa A metAryane koI devanI madada che e vAtamAM lezamAtra saMzaya nathI. e sivAya to cAMDAlakuLamAM janmelo koI juvAna, rAjAnI putrI sAthe lagna karavAnI svame paNa AzA na seve." abhayakumAre eka yA bIjI rIte metArya saMbaMdhI badhI hakIkata meLavI lIdhI hatI. rAjakanyA prApta karavI ane e rIte potAnI pratiSThA vadhAravI te sivAya metAryano bIjo koI udeza nathI ema abhayakumAra barAbara jANI cUkyo hato. abhayakumArane sthAne bIjo koI hota to eka hInakuLamAM janmelA juvAnanI AvI AkAMkSA joIne dhuMvApuvA thaI gayo hota. eka cAMDAla, rAjAnI kuMvarI sAme Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 metArya munivara AMgaLI sarakhI paNa cIMdhI na zake - kuMvarInuM nAma lenAranI jIbha kheMcI kADhavAnI je vakhate dhamakIo apAtI eve vakhate metArya jevo eka paMkAelo caMDAla, rAjaputrI mATe khullI mAMgaNI kare ane abhayakumAra jevo rAjAno lADIlo ane mAnIto kuMvara sAMbhaLI le, eTaluM ja nahi paNa e AkhI samasyA samabhAvathI ukelavA mathe e ochA AzcaryanI vAta nathI. eka to abhayakumAra ghaNo buddhizALI hato, vyavahAradakSa hato, guMcavAyelA kokaDAne paLavAramAM ukelavA ene mATe ramata vAta hatI. paNa te uparAMta abhayakumAra saMskAralakSmIno zreSTha putra hato. buddhi to ghaNIvAra kaThora-nirmama ane nijhura lAge che. saMskArathI ja buddhi rasAdra bane che. ane rasAddha kauzalya ja vizvanuM parama saubhAgya banI rahe che. abhayakumAra, potAnA yuganA be samartha puruSonA paricayamAM Avyo hato. emanI pAsethI paNa eNe saMskArano sAro vAraso meLavyo hato. abhayakumAre vicAra karyo : metArya bhale cAMDAla hoya paNa lAge che to koI yogabhraSTa jevo. jeNe devane potAnI sahAye bolAvyo hoya te zaktizAlI paNa jarUra hovo joIe. mAtra cAMDAlanA kuLamAM e janmyo che eTalA ja kAraNasara enI avagaNanA na thavI joIe. mULa vAta zakti ane saMskAranI che. jo e parIkSAmAM pAra Utare to metAryane rAjakanyA ApavAmAM bAdha nathI. mahArAjA biMbisArane potAnA vicArothI paricita karI, metAryane abhayakumAre kahyuM : "mahArAjA potAnI kanyA ApavA taiyAra che paNa eka zarate." metAryanA moM upara AzAnI dIpti chavAI. AnaMdanA AvezamAM eNe bolavAno prayatna karyo, paNa enAthI bolI zakAyuM nahi. mAtra daSTithI sUcavyuM ke "game te zaratanuM pratipAlana karavA taiyAra chuM." Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 arpaNa + kSamAzramaNa mAnavIne azakya lAge evI abhayakumAre zarata mUkI : "jo tuM eka rAtanI aMdara, rAjagRhI pharato gaDha bAMdhI de, vaibhAragiri upara sIdhI saDaka bAMdhI de ane te sAthe gaMgA-yamunA-sarasvatI tathA kSIrasamudranAM pANI ahIM lAvI de to mahArAjA tane potAnI putrI paraNAve." premIko ane pAgalo mATe koI zarata azakaya nathI hotIpotAnI zaktinuM chelluM TIpu nIcovIne paNa teo potAnAM svapna siddha karavA mathe che. metArye potAnA mitra devanI madadathI asaMbhavitane paNa saMbhavita karI dIdhuM. mahArAjAe metAryanI zakti, prabhAva ane sAdhanA upara prasanna thaI potAnI putrI ene paraNAvI : prathama je ATha strIoe cAMDAlaputrane paraNavAnI nA pADI hatI te paNa metAryane mAthe kIrtino kaLaza jhaLahaLato joI pAchI metAryane ja paraNI. bAra varSa metAryo e rIte vItAvI nAkhyAM. bhogopabhogathI virakta banelA metArye terame varSe baMdhanomAMthI chUTavAno prayatna to karyo paNa temAM e na phAvyo. bIjAM bAra varSa e pramANe nIkaLI gayAM. - Akhare pacIsame varSe, zikArInI jALamAM sapaDAyelo siMha vanane dhrujAvI nAkhatI garjanA karI potAnA sarva sAmarthyano paraco batAve tema metAryo bha. mahAvIra svAmI pAse mahAvrata aMgIkAra karyA. sAMsArika kAmanAo ane vAsanAomAM 40 varSanI umara thatAM sudhI DUbelA ane raMka jevA lAgatA metArya, tyAga-saMyamanA mArgamAM eTalA ja dhIra-gaMbhIra temaja dhuraMdhara sAbita thayA. TADha-taDakA ne bhUkha-tarasanA parisaha to emane mana kaMI bisAtamAM ja nathI. yugayugAMtarano agni dharatInA kaThaNa tharane bhedI lAvArUpe bahAra Ave tema metArya munivaranA aMtaramAM Aja lagI raMdhAyelI kSamatA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 metArca munivara vividha svarUpe dekhAvA lAgI. ekAkI vikaTa vanamAM viharavuM : vastrapAtranI paNa paravA na rAkhavI ane mahinA mahinAnA upavAsa AdaravA e to emanA jIvanano sAmAnya krama banI gayo che. eka divase cAMDAla putra tarIke loko jenI avagaNanA karatA, eka divase je rAjaputrInuM pANigrahaNa karI kIrtinA uttuMga zikhare pahoMcyo hato te ja Aje metArya munivaranA nAmathI oLakhAya che. metArya munivaranuM nAma kAne paDatAM zraddhALuonA be hAtha ApoApa joDAya che. kulIno ja saMyama ke dharmanI dhurA upADI zake evo niyama nathI. jaina zAsana kuLa ke vaMzanI khAtara koI khAsa adhikAra nathI ApatuM. pakSapAta ke rAga-dveSane vItarAga prabhunA zAsanamAM sthAna nathI. cAMDAlane tyAM janmavA chatAM metAraja munivaranuM nAma maMgaLa-uccAra banI rahyuM. jenI AbhaDacheTa lAge tenuM nAma prAtaH smaraNane pAtra banyuM. tapasvI-niHsaMgI metArya munivara eka divase rAjagahImAM AhArane mATe pharatA eka sonInA AMgaNe jaI caDaDyA. Aje emanA mahinAnA upavAsano pAraNAno divasa hato. sonI e vakhate sonAnA java ghaDato hato. jinezvaranI pUjA mATe ekaso ATha jeTalA java ene ghaDavAnA hatA chelle java ghaDI rahyo ane te heThe mUkavA jato hato eTalAmAM eNe ""dharmalAbha" zabda ucArAtA sAMbhaLyA. sonI javane tyAM mUkIne Ubho thaI gayo. - gharamAM jaIne e sonI munine yogya AhAra laI Avyo ane metArya munine vahorAvyo. metArya muni be-cAra DagalAM AgaLa gayA haze eTalAmAM sonIe suvarNa java mUkayA hatA tyAM najara karI to ekaso ATha javamAMthI eke java najare na paDyo. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa sonInA dilamAM UMDI phALa paDI. savArathI mAMDI bapora sudhImAM mAMDamAMDa A java ghaDyA hatA. enI pAchaLa eNe kaLA ane zrama kharacavAmAM kaMI kacAza nahotI rAkhI. sonAnA java hovA chatAM sAmAnya jonArane kudaratI java jevA ja lAge. samasta rAjagRhImAM evA java ghaDanAra A eka ja sonI hato. kaLAkuzaLa hovAthI enI upara mahArAjAnI paNa pUrI mahera hatI. mahArAjAno mANasa ghaDI-be ghaDImAM java levA Avavo ja joIe. jo vakhatasara java na Ape to mahArAjAnI jinezvarapUjAnI vidhimAM vidhna paDe. mahArAjA te sAMkhI na le. sonIne kadAca sakhata sajA paNa sahana karavI paDe. 206 sonIe vicAryuM ke ekAeka ekaso ATha suvarNanA java kAM gayA? dharatI gaLI gaI haze? koI bIjuM to ahIM AvyuM nathI. tema mutti mATe AhAra levA aMdara gayo temAM paNa bahu vakhata nathI vItyo. jarura muninA veSamAM Avelo A DhoMgI ja corI gayo lAge che. doDatoka sonI metArya muni pAse pahoMcyo ane muninI ADo pharyo. metArya muni hajI sonInA gharanA AMgaNA bahAra nahotA gayA. "mahArAja ! mArA jIva kADhI nAMkho. biMbisAra mahArAjAne Aje-atyAre ja pahoMcADavAnA che. mane zuM khabara ke muninA vezamAM AvA Thaga pharatA haze !'' sonI metArya munivarane nahoto oLakhato. je jamAnAnI ame ahIM vAta karIe chIe te vakhate rAjagRhI, zramaNa saMskRtinuM eka mahAdhAma hatuM. seMkaDonI nahi hajAronI saMkhyAmAM zramaNo ahIM AvI caDatA ane pAchA cAlyA jatA. metArya munivara pAse zarIra DhAMkavA mATe vastra paNa nahotuM. eka to ugra TADha-taDakAnA parisaho veThavAthI emanA dehano varNa badalAI gayo hato ane dehanI zuddhi mATe zramaNo cheka udAsIna rahetA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 metArya munivara hovAthI, A metArya munivara, rAjagRhInA mahArAjAnA eka vakhatanA mAnItA mANasa haze ane Aje paNa emanI gaNatarI A yuganA eka dhuraMdhara saMyamI puruSarUpe thAya che e badhuM A sonI nahato jANato. ene to eka ja vAtanI paDI hatI : "game tema karIne mArA sonAnA java mane maLavA joIe." metAryamuni paNa sonI pAse kaMI khulAso karI zake evI sthitimAM nahotAM emaNe javane adazya banatA joyA hatA paNa jo e vAta metAryamuni, pelA sonIne kahe to eka prANIno vadha thAya evI temane bIka hatI. eTale kaMI bolyA vinA temaNe sonI sAme karuNAbhInI najare eka vAra mAtra joI lIdhuM. mahArAjA! ema maunano daMbha karazo e nahi cAle, java to tame ja lIdhA che. mArA ne tamArA sivAya trIjuM koI ahIM pharakyuM nathI. tamArA sivAya sonAnA java bIjuM koNa laI jAya? mahArAjA biMbisArane khabara paDaze to tamane to kaMI nahi kare, mane AkarAmAM AkarI sajA phaTakAraze. mArA upara kRpA karIne mArA java mane ApI do." metAryamuni, sonInA dilanI vedanA samaje che, bIjI tarapha jo pote joyelI-jANelI vigata kahI de che to mAtra potAnA prANa rakSavA jatAM trIjA ja prANadhArInuM peTa cirAya evo saMbhava che. metAryamuni pote paNa ochI mUMjhavaNa nathI anubhavatA. Akhare emaNe game te saMjogomAM maunano ja Azraya levAno daDha saMkalpa karyo. sonI prathama to karagaryo paNa ene jyAre khAtrI thaI ke vinavaNIthI artha sare tema nathI tyAre teNe amAnuSI IlAja ajamAvavAnuM nakkI karyuM. enI najara sAme mahArAjAno pracaMDa prakopa taravarato hato. mANasa potAnA bacAva mATe karyuM kukarma nathI karato? thoDI kSaNo pUrve metAryane AhAra ApanAra pote ja emanI upara trAsa vartAvavA taiyAra thayo. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa AMgaNAmAM eka moTo cAmaDAno TukDo paDyo hato. sonIe e cAmaDuM pANImAM palALIne metAryamuninA mastaka upara kasakasIne bAMdhI dIdhuM. munine paNa dhakelIne sUryanA dhomadhakhatA tApamAM khaDA karyA. sonI mAnato hato ke tApathI jema cAmaDuM sukAze ane mAthA pharatAM baMdhano nAgapAzanI jema bhIMsAtA jaze tema muninI sAne ThekANe Avaze ane java saMtADyA haze te kADhI nAkhaze. 208 metArya munie paNa gaMdhAtuM cAmaDuM potAnA mastaka pharatuM bAMdhavA sAme lezamAtra pratikAra na karyo. je mANasanA hAthamAMnI mUlyavAna vastu lUMTAI gaI hoya, jenI sAme rAjavIno kopa DoLA phADIne Ubho hoya te mANasa ATalo krodhAMdha na bane to bIjuM zuM kare ? ene krodha karavAno adhikAra che. cAmaDAnuM pANI zoSAtAM, metArya muninA mastaka pharatAM baMdhano vadhu ne vadhu taMga thavA lAgyAM. mAthAnI naso upara mUrchA AvI jAya eTalI hade dabANa thayuM. metArya muni Ave vakhate paNa muMjhAtA nathI. sonInA krodha-khaga sAme kSamAnI DhAla dharIne UbhA che. : sonI pote nathI jANato paNa metArya muni to barAbara jANe che * kAraNa ke emanI najara sAme ja banelo banAva che H sonI gharanI aMdara gayo e vakhate eka krauMca pakSI UDatuM AvIne sonAnA javane anna mAnIne gaLI gayuM hatuM. metArya muni jo e najare joyelI vigata kahI de to emane kaMI AMca na Ave. paNa metArya munine krauMcanA prANa rakSavAnI jeTalI dhagaza che teTalI potAnA prANa mATe nathI. vastusthiti varNavavA jatAM pakSInI prANahAni thAya evI emane bIka lAge che. mAthAnI nasomAM asahya vedanA thavA chatAM metArya muninI zAMti ane kSamA eTalI ja jvalaMta ane ujjvala rahe che. anaMta jIvanano svAmI, thoDA divasanA AyuSyanI bhikSA mAgavA taiyAra Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ metArya munivara thAya emAM emane moTo cakravartI, eka bhikSuka pAse dAna mAgato hoya evI kaMgAliyata lAgI. prANa jAya to paNa dInatA na dAkhavavAno emaNe nizcaya karyo hato. nirdoSapaNe AvI kAramI yAtanA sahana karavAnI suvarNa taka potAne sAMpaDI che ema samajI emaNe potAnI vicAradhArA vadhu nirmaLa banAvI. potAnI upara julama gujAranAra pratye paNa emaNe karuNAno ja srota vahAvyo. tApa jema jema vadhu ugra banato gayo tema tema mAthA pharatAM baMdhano paNa vadhu taMga banatAM lAgyAM ane metArya munivaranA karuNAbhInA aMtaramAMthI kSamA ane zAMtinI choLo samudranAM mojAMnI jema ja UchaLI rahI. zoSa letAM cAmaDAnAM baMdhano eTalI hade taMga banyAM ke metAryamuninI be AMkho bahAra nIkaLI AvI. eka to kaThaNa tapazcaryA ane TADha-taDakA-bhUkha. tarasanA parisahone lIdhe kAyA jIrNa banI gaI hatI, temAM A rIbAmaNIe emanI nasone kAcA sutaranA tAMtaNAnI jema ja toDI nAkhI. 209 naso tUTatI hatI tema metArya muninAM chellAM karmabaMdhano paNa, emanI anaMta-apAra-asIma zAMti ane AtmaramaNatAnA pratApe, zithila banIne vidIrNa thatAM gayAM. metArya muni kevaLajJAna pAmIne mokSe gayA. je krauMca pakSI sonAnA javane dANA mAnI gaLI gayuM hatuM te pakSI paNa acAnaka moTo dhaDAko sAMbhaLIne coMkI UThyuM. sahasA enI cAMcamAM rahelA java bahAra nIkaLI paDyA. sonIne potAnI bhUla ane krUratA samajAI. je muni upara pote jIlma gujAryo hato te koI sAmAnya sAdhu nahotA, metAryamuni hatA ema jaNAtAM enI ciMtA ane pazcAttApatnI paNa koI sImA na rahI. eNe aMte bha. mahAvIranA caraNano Azraya lIdho. te paNa pazcAttApa ane prAyazcitta karIne yathAzakti nirmaLa banyo. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ApaNa + kSamAzramaNa sIsAveDheNa sirimi-veDhie niggayANi acchINi / meyajassa bhagavao naya so maNasAvi parikuvio / / lIlI cAmaDAnI vAdharI vaDe mastakane kasIne bAMdhyuM : vAdharI sukAI ane AMkho nIkaLI paDI to paNa metArya bhagavaMte manathI paNa kopa na karyo. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhannA-zAlibhadra - [9] te kALe ane te samaye, soLa janapadomAM magadha sarvoparI hatuM. zauryamAM, saMpattimAM, saMskAramAM, magadhanI sAthe spardhA karavAnI bIjA koI janapadanI himmata nahotI cAlatI. soLa janapadanA rAjakAraNamAM temaja arthanItimAM paNa magadhanuM ja varcasva vartAtuM. magadhanA mahArAjA zreNika jeTalA yuddhakuzaLa ane sAvadha hatA teTalA ja te saraLa ane zraddhALu hatA. te kALanA be samartha dharmapracArako vakhatovakhata A magadhanI bhUmine potAnI padareNuthI tIrtharUpa banAvatA. magadhanI rAjadhAnI rAjagRhImAM aizvarya ane saMpattinI choLo UchaLatI. dhana-dhAnyathI samRddha deza to A hato ja : sAhasika vepArIo dUradUranA dezomAMthI aDhaLaka dhana kheMcI lAvI A rAjagRhImAM ThAlavatA. zaheranI vacce AvelA maMdirane koI asaMkhya dIpamALAthI zaNagAre tema zreSThIo A vizALa rAjagRhIne bhogopabhoganA vividha aizvaryathI jhAkajhamALa rAkhatA. koTIdhvajo A rAjagRhImAM nagaNya gaNAtA. AvA lakSAdhipati ane koTyAdhipationA mukuTa-maNi jevA be zrImaMto A zaheramAM rahetA hatA. eka dhanno ane bIjA zAlibhadra. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 arpaNa + kSamAzramaNa sagapaNamAM banne sALA-banevIno saMbaMdha dharAvatA. banne akhUTa aizvaryazALI gaNAtA. moTA mahArAjA ke camarabaMdhIne paNa IrSA Ave eTalI samRddhi A banne zreSThIo pAse hatI. Aje paNa besatA varSe zAradApUjana karatAM vepArInA copaDAmAM "zeTha dhannA-zAlibhadranI Rddhi hojo" ema lakhAya che. Rddhi-samRddhinA e be sarvocca zikharo hatA. dhannA zeTha mULa to paiThaNanA. cAra bhAIomAM sauthI nAnA. dhannAmAM nAnapaNathI ja buddhinuM teja camakatuM. bhAIo enI ghaNIvAra adekhAI karatA. paNa dhannAne mana eno hisAba nahoto. mAtApitAnA temaja moTA bhAIonAM kAmakAja e doDIdoDIne karato. e rIte mAbApane jo ke e priya banyo paNa moTAbhAIone dhannAmAM kaMI vadhu daivata dekhAtuM ja nahotuM. dhannAnAM vakhANa sAMbhaLatAM, kAnamAM koI UnuM tela reDatuM hoya emaja emane lAgatuM. koIvAra A bhAIo mAbApanI sAthe dhannAnI khAtara laDI paDatA. kahetA ke : "vAre ghaDIe dhannAnI prazaMsA karo cho te dhannAmAM evI kaI moTI tevaDa baLI che?" moTA bhAIo IrSAthI baLe ema joIne mA-bApa mauna rahetAM. dhaao jANato ke moTA bhAI potAnA tarapha sanmAna ke sneha nathI dharAvatA, paNa tethI tene bahu mAThuM nahotuM lAgatuM. eka gharamAM-eka kuTuMbamAM janmyA eTale sauno sneha sadbhAva maLavo ja joIe evo niyama nathI, ema mAnI saMtoSa dharato. dhanno koI koI vAra evA dhaMdhA karI besato ke mAbApane ane bhAIone paNa ghaNI vAra evo prazna udbhavato ke sAcesAca dhaao buddhizALI haze ke mAtra bhAgyanuM pUtaLuM haze? dhaao jANI joIne ughADI AMkhe avaLA pAsA nAkhato te paNa savaLA thaI jatA. emAM enI bhAgyadevIno kRpAprasAda haze ke dhannAnI dIrghadRSTi haze te ja koIne nahotuM samajAtuM. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra eka divase pitAe cAre bhAIone bhegA karI, darekane batrIsabatrIsa soraiyA gaNI ApyA ane kahyuM ke : "jenAmAM jeTaluM buddhi kauzalya hoya te ajamAvI juo.'' traNa bhAIoe hoMziyAra vyApArInI sanAtana zailIe, bajAramAM jaIne judA judA mAlanA sodA karyA paNa lAbha to ghera gayo, mULagAM khoIne khinna mane ghare AvyA. 213 dhanno batrIsa sonaiyA laIne bajAramAM gayo. paNa enA manamAM koNa jANe evo tarka Avyo ke koI vANiyAnA dIkarAne na zobheeNe jaIne eka hRSTapuSTa-baLavAna gheTo kharIdyo. tAkaDe banyuM evuM ke e ja vakhate thoDIvAra pachI rAjakumAra e rasto nIkaLyo. eNe dhajJAnA gheTAne damAmadAra gatie jato nihALyo. ene manamAM thayuM: "meM je gheTo pALyo che tene A gheTA sAthe laDAvyo hoya to?'' rAjakumAre dhannAne bolAvIne pUchyuM : 'A gheTo mArA gheTA sAthe laDAvavo che ?'' kumAranA gheTAne dorI Avato nokara thoDe dUra Ubho hato te tarapha dhannAe eka vAra dhArIne joI lIdhuM. kumArano gheTo paNa dhannAne barAbarIno ja lAgyo. kahyuM : "khuzIthI. ApanI marajI hoya to laDAvI juo.'' dhannA zeThanA ane rAjakumAranA gheTAne parasparamAM laDAvavAno, ane je hAre te hajAra sonaiyA sAmAvALAne Ape evo nirNaya thayo. dhannA zeThe kharIdelo gheTo baLavAna haze ke dhannAzeThanuM potAnuM bhAgya baLavAna haze te to koNa jANe : paNa dhanno jItyo. moTA bhAIo je bajAramAMthI vIle moDhe ghare pAchA pharyA hatA te ja bajAramAMthI, gheTo kharIdanAra dhanno vijetA vIra tarIke ghare Avyo. mA-bApe ane bhojAIoe ene vadhAvyo. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa evI ja rIte bIjI vAra evo akasmAt thayo ke dhannA zeThe smazAnamAM rahetA eka cAMDAla pAsethI jUno khATalo kharIdyo. khATalAmAM kaMI mAla nahoto. paNa dhannA zeThe gharamAM AvI Isa-upaLA judA pADyA e ja vakhate koI kRpaNe saMgharelAM mUlyavAna ratno bahAra nIkaLI paDyAM. 214 ene bhAgyadevInI lIlA sivAya bIjuM zuM kahevAya ? jANe ke dhannAzeThanI pAse saubhAgya be hAtha joDI UbhuM rahetuM. koI cakravartInA pagale pagale vijayanA paDaghA gAjI UThe tema dhannA zeThane dharatInI dhULamAMthI paNa suvarNa maLI jatuM. eTaluM chatAM dhannA zeThane eka durbhAgya kanaDatuM. moTA bhAIo enuM teja sahana karI zakatA nahiM. nAnA gharamAM nAnI nAnI khaTapaTo ane IrSA-asUyAne lIdhe dhannA zeTha koIvAra becena banI jatA. eka divase dhannAbhAI koIne kahyA vinA gharamAMthI chAnAmAnA cAlI nIkaLyA. dhanno svabhAve dIna-durbaLa hota, mAtra bhAgya upara ja AdhAra rAkhato hota to gharanI zILI chAyA tajIne vanavagaDAnAM kaSTo khamavAM AvuM sAhasa na kheData. puruSArtha ne prArabdha ja dhannAne ghaDavAno nirNaya karI rAkhyo haze. rakhaDato-rajhaLato dhanno ujjainI pahoMcyo. ahIM eNe caMDapradyota rAjAnI kRpA saMpAdana karI. keTalAka vRkSa-ropA evA hoya che ke jene mULa sthAnethI khaseDIne bIjI jagyAe ropyA hoya to khUba jora kare -dhannAbhAIne paNa ujjainImAM evuM ja banyuM. mahArAjAnI maherabAnI eTalI badhI eNe meLavI ke paiThaNane e bhUlI gayo. mA-bApa ane bhAIo yAda AvatA, paNa emane ahIM sudhI bolAvavAnI ane jUnI ghara-khaTapaTane navuM svarUpa ApavAnI e himmata karI zakato nahi. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra 215 thoDA divasa pachI ene ujjainI paNa zuSka lAgavA mAMDI. eno e vaibhava, caMDapradyotanA rojanA eka ja prakAranAM tophAno ane enA darabArIonI enI e ja cATutA joIne dhanno kaMTALyo. jIvyA karatAM joyuM bhaluM ema mAnI, sarpa jema kAMcaLIno tyAga kare tema ujjainIne tilAMjalI ApI, e vakhatanI sarvazreSTha gaNAtI rAjanagarI-rAjagRhI tarapha cAlI nIkaLyo. rAjagRhImAM dhamA zeThanuM svAgata karanAra koI nahotuM. paherelA vastre ja e cAlI nIkaLyo hato. eNe AvatAMnI sAthe ja rAjagRhI jevI raMgIlI nagarI upara gADha glAninI chAyA pharI vaLelI joI. vyavahAro to rojanI jema cAlatA hatA, paNa nagarInA prANa koIe harI lIdhA hoya tema nAgirakonA AlApa tema ja vahevAramAM naryuM audAsInya tarI AvatuM hatuM. dhannA zeThe ahIM AvyA pachI sAMbhaLyuM ke mahArAjA biMbisAranA vahAlA putra abhayakumAranuM, ujjainInA caMDapradyote baLathI nahi, chaLathI haraNa karyuM che tethI samasta zahera gamagInImAM DUbI gayuM che. abhayakumAra mAtra rAjakuMvara hato eTalA sAru enA apaharaNathI zaherIo duHkha pAmyA che ema nahi paNa abhayakumAranA javAthI rAjagRhInI buddhi ane zakti koI bharakhI gayuM hoya evI ja chApa sau kauInA dila upara paDI hatI. rAjaprakaraNI temaja dainika samasyA ukelanAruM magaja rAjagRhImAM bIjuM nahotuM. dho. rAjagRhImAM Avyo te divaso daramyAna mahArAjA biMbisArano mAnIto hAthI gAMDo thaIne hAthIzALAnAM baMdhano toDI bhAre trAsa vartAvI rahyo hato. abhayakumAra jo caMDapradyotanA hAthamAM baMdIvAna na banyo hota to koIpaNa upAye A hAthIne pAcho aMkuzamAM ANI zakata. mAvatoe ane bIjAoe prayatno to ghaNA karyA, paNa emAM niSphaLatA ja maLI. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 arpaNa + kSamAzramaNa. dhannA zeThe e hAthIne vaza karavAnuM bIDuM jhaDapyuM. nirbhayapaNe hAthInI barAbara sAme sAme jaIne kaMIka evuM jAdu karyuM ke maMtrazaktinA pratApe ho athavA to dhazA zeThanA romeromamAM khAsa karIne enA karuNAbhInAM nayanomAM je kSamatA taravaratI hatI tene lIdhe hoH paNa dhannAne jotAM ja hAthIno unmAda ogaLI gayo. pALelA mRganI jema ja dhannAnI pAchaLa hAthIzALAmAM dAkhala thaI gayo. dhaNA zeTha upara mahArAjAnA ane hajAro nAgarikonAM stutipuSpa varasI rahyAM. mahArAjAne dhazA zeTha mAtra zreSThI ja nahi, paNa bhAre kaLAvAna temaja puruSArthI atithi hoya ema lAgyuM. - thoDA divasa pahelAM rAjagRhImAM jene koI oLakhatuM nahotuM-jene mAthuM mUkavAnuM paNa sthAna nahotuM te mahArAjAno potAno mAnIto salAhakAra banyo. mahArAjAe ene dhanathI navAjyo-paNa te uparAMta ene potAnI kanyA ApI kAyamane mATe potAno AtmIya banAvyo. barAbara eve TANe be vepArIo vacce eka moTo vivAda Ubho thayo. eka kahe ke : "mArI eka AMkha gobhadra zeThe gharANe rAkhI che te mane pAchI maLavI joIe. huM emanuM karaja cUkavavA taiyAra chuM. gobhadra zeTha jo mArI AMkha pAchI na ApI zake to e badala rAjya mane nukasAnI apAvavI joIe. bIjA-eTale ke gobhadra zeTha kahe ke : "A AkhI vAta banAvaTI che. A kANo vepArI e rIte herAna karIne chaLavA ja mAge che''. mahArAja biMbisAra A vivAdane nyAya karavA mAgatA hatA, paNa bemAMthI koNa sAcuM che te emanAthI samajAtuM nahotuM. abhayakumAranI gerahAjarI emane khaTakatI hatI. emaNe A kisso dhannA zeThane soMpyo. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra dhannA zeDhe eno je nirNaya Apyo te sAMbhaLIne rAjagRhInA vepArIo-mahAjano to moMmAM AMgaLI ja nAkhI gayA. mahArAjA pote paNa Azcaryacakita thayA. dhannA zeThe bharasabhAmAM, pelA eka AMkhavALA vepArIne uddezIne kahyuM ke : '"tamArI vAta kharI che. tamArI AMkha gobhadra zeThane tyAM hovI ja joie. tame khoTuM na bolo ane tame jyAre emanuM leNuM cUkavavA taiyAra thayA cho tyAre tamane tamArI AMkha pAchI maLI javI joie e nirvivAda vAta che.'' 217 ATalI vAta sAMbhaLatAM Thaga vepArI khUba AnaMdamAM AvI gayo. gobhadra zeThane nIcovavAnI eNe je yukti racI hatI te have saMpUrNa saphaLa thAya evI AzA baMdhAI. gobhadrazeTha AMkha to ApI zakavAnA ja nathI evI A Thagane pUrI khAtrI hatI, kAraNa ke eNe e AMkha rogamAM ja gumAvI hatI. ''have tamArI asala AMkha tamane maLe eTalA mATe sauthI sAro mArga to mane e ja lAge che ke, tamAre eka AMkha je atyAre tamArI pAse che te amane kADhI ApavI. eTale barAbara e namUnAnI bIjI AMkha gobhadra zeThanI peTImAM hoya to zodhI tamane pAchI vALI devAya' dhannA zeThe Thaga-vepArI sAme tirachI najare joyuM to enA moM uparanuM nUra uDI jatuM jaNAyuM. be ghaDI pahelAno eno harSa. viSAdamAM palaTAto dekhAyo. aTale dhannA zeThe potAnI vAtamAM jarA vadhu moNa nAkhavA mAMDyuM: ''eTalI vAta to cokkasa che ke gobhadra zeThe jyAre tamArI eka AMkha gIro rAkhI che tyAre emano e eka dhaMdho ja hovo joie. e rIte saMbhava che ke emanI pAse bIjI ghaNI AMkho ekatra thayelI haze. emAMthI tamArI potAnI AMkha kaI e zodhI kADhavuM muzkela paDe. paNa jo tamArI bIjI AMkhano namUno hoya to muzkelI na naDe. vaLI tamane to AMkha kADhI ApavAno jUno abhyAsa haze, eTale tamArA mATe paNa e sahaja vAta che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 arpaNa + kSamAzramaNa bIjI sArI AMkha paNa gumAvavI paDaze, evI khAtrI thatAM A Thaga vepArInA motiyA marI gayA. e bharasabhAmAMthI UThIne nAsavA jato hato, paNa evo lAga na maLyo. bIje divase eNe rAjadarabAramAM AvavAnuM kahyuM. dhannA zeTha pahelethI ja enI ThagabAjI jANatA hovAthI emaNe e vAta amAnya karI. Akhare je Thaga lAkha doDha lAkha sonaiyA paDAvI levAnI AzAthI Avyo hato tenI pAsethI bhAre rakamano daMDa meLavI chUTo karyo. dhannA zeThanI nyAyanipuNatAnI A vAta jotajotAmAM rAjagRhInA samasta strI-puruSomAM phelAI gaI. abhayakumArane paNa buddhikuzaLatAmAM AMTI de evo eka yuvAna zreSThIkumAra potAnA zaheramAM AvI caDyo che ema jANI nAgarika mAtranAM haiyA praphullita banyAM. gobhadra zeThe paNa potAnI putrI dhannAne paraNAvI eka judo ja mahela dhannA zeThane sAru baMdhAvI dIdho. eTalAmAM dhannA zeThanA mAtApitA ane bhAIo paNa ahIM AvI pahoMcyA. dhanno janmathI jevo dIna-kaMgALa hato teTalo ja Aje vaibhavazAlI che, aizvarya jANe ke Aje enA AMgaNAmAM ALoTe che. rAjagRhIno e mukuTavihoNo mahArAjA che - mahArAjA karatAMye vizeSa che. eNe prajAnA aMtaramAM potAnuM siMhAsana sthApyuM che. mAtra baMdIjano jenI stuti karatA hoya evo e rAjAdhirAja nathI. AkhI nagarI jenI yazagAthA gAtAM na thAke evI khyAti eNe thoDA samayamAM ja saMpAdana karI che, eka ekathI caDe evI subhadrAdi sahadharmiNIo dhakSAnA sukha-du:khanI bhAgIdAra che. dhannA zeTha eka rIte saMsAramAM vasavA chatAM svarganuM sukha mANI rahyA che. paNa eTalAmAM ja dhaao zeThano pUro paricaya nathI samAI jato. dhannA zeTha kaMcana ane kAminInA camakAra keTalA kSaNajIvI hoya che te jANe che. bhAgyanI lIlA, mAnavIne kevA bhulAvAmAM nAkhIne aTTahAsya karatI Aghe jaIne UbhI rahe che te samaje che, jyAre te Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhannA-zAlibhadra 219 potAnA bhUtakALa ane vartamAnakALanI tulanA kare che ane tenI sAthe bhAvine sarakhAve che tyAre viSAdanI nAnI vAdaLI dhannA zeThanA aMtara upara chavAI jAya che. ekAMta maLatA potAnAM AtmA sAthe goSThI karatA hoya tema dhaNA zeTha pote ja potAne pUche che : "AmAM mAruM potAnuM zuM che?" - Rddhi ane samRddhithI bharelA mahelamAM dhannA zeThane potAnI aMdara ghaNIvAra ghora zUnyatA-riktatA vyApelI dekhAya che. AtmAno bhaMDAra jANe ke sUno paDyo che. je tyAga-virAgane devo paNa abhinaMde che, te tyAga ke tapanI nAnI-najIvI mUDI paNa tyAM jamA thavA nathI pAmI. A koIne kahI na zakAya evI zUnyatA joIne dhannA zeTha ghaNIvAra gamagIna banI jAya che. subhadrA ke je dhannA zeThanI sauthI vadhu mAnItI, kuzaLa ane zraddhAsaMpanna strI che te dhannA zeThanI udAsInatA samaje che. paNa te enuM kharuM nidAna karI zakatI nathI. ane emaja lAge che ke bhogopabhoganI atizayatA ane tRptimAMthI AvI virakti janame e svAbhAvika che. subhadrA pote vaibhavamAM UcharI che temaja e vaibhava viphare che tyAre kevI thapATa lAge che te paNa anubhavyuM che. vaibhava ane aizvaryano paNa mAnavIne thAka lAge che. dhannA zeThane evo thAka lAgyo haze ema samajI subhadrA zAMta rahetI. eTalAmAM dharmaghoSasUrinAM punita pagalAM rAjagRhInA udyAnamAM thayAM. dhaNA zeTha je aMtarthathA chellA keTalAka mahinAo thayA vedatA hatA teno upAya maLI gayo. tapa, saMyama ane upazama e mAnavajIvananI kharI samRddhi che ane jeNe e sUkSma samRddhi nathI upAjI te bhale kubera bhaMDArI karatAM savAyo hoya to paNa e dIna ane kaMgALa ja rahevAno. sUrijInA thoDA divasanA e prakAranA upadeze dhannA zeThane nirmaLa jIvanadRSTi ApI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 arpaNa + kSamAzramaNa " te divasathI dhannA zeTha, prathamanI jema ja saunI sAthe haLe-maLe-cheAnaMda-pramodamAM temaja saMsAranI bIjI ghaNI ghaNI gaDamathalomAM bhAga le che. paNa emAM emane rasa nathI rahyo. kavacit e virAga ane audAsIjanAM taNakhA UDatA subhadrA devI anubhave che. divaso vItaze tema A smazAnavirAga paNa vidAya leze evI AzAmAM kALa nirgame che. gobhadra zeThano vaibhava e rAjagRhI nagarInuM bIjuM unnata zikhara. Aje zeTha pote jo ke devaloka pAmyA che, paNa devalokamAM rahyA thakA potAnA putra zAlibhadrane rojerojanI bhogopabhogonI puSkaLa sAmagrI mokale che. zAlibhadra mAtAnA garbhamAM Avyo te vakhate mAtAe zAli-DAMgaranuM lacI paDatuM khetara nihALyuM hatuM, zAlithI sUcita thayo eTale enuM nAma zAlibhadra paDyuM. zAlibhadra sivAya bhadrA mAtAne bIjo putra nahoto. peDhI dara peDhI vApare toya khUTe nahi eTalI dhanadhAnyanI sAmagrI A gharamAM hatI. zAlibhadrane eka devazizunI jema ucheravAmAM Avyo hato. divasa kyAM Uge che ane kyAM Athame che te jANavAnI zAlibhadrane jarUra nahotI. sAta mALanI havelInA chellA mALa uparathI ene nIce UtaravAnI jarUra paNa bhAgye ja lAgatI. judAM judAM sugaMdhI puSponI pAMdaDIonA ghATa ghaDI koie mAnavadeha niryo hoya evI A zAlibhadranI sukumAra kAyA hatI. batrIsa-batrIsa strIo rAtadivasa enI sevA uThAvatI. eka divasa A rAjagRhImAM nepAlanA keTalAka vepArIo AvI caDyA. rAjagRhI sukhI-vaibhavI gRhasthonuM dhAma hatuM, eTale vepArIo paNa potAnI kIMmatI vastuo je bIje na khape te khapAvavA A nagarIno Azraya zodhatA. nepAlamAM e vakhate "ratnakaMbala" nAmathI oLakhAtuM vastra taiyAra thatuM. agnimAM nAkhavAthI te baLavAne badale vadhu zuddha ane nirmala banatuM. kiMmata savA lAkha sonaiyAthI jarAya ochI nahi. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra 221 prathama to ratnakaMbalano vepArI, mahArAjA biMbisAra pAse gayo. teNe ratnakaMbalanI ghaNI stuti karI, mAtra rAjamahelomAM ja e paravaDe-bIjAonuM to gajuM nahi ema kahI ochAmAM ochI eka kaMbala kharIdavA Agraha karyo. mahArAjAne kaMbala gamI gaI, paNa savA lAkha sonaiyA veDaphI nAkhavAnI emanI himmata na cAlI. emaNe kahyuM : "vastra karatAM zastrane ame vadhu pasaMda karIe, sArA hAthIghoDA pAchaLa lAkho sonaiyA kharaca karIe to amane pastAvo na thAya. A kaMbala amArA kAmanI nathI, bIje tapAsa karo. zreSThIomAMthI koIka maLI jaze." mahArAjA biMbisAra pAse nirAza thayelo vepArI, tapAsa karato karato zAlibhadranI havelI pAse pahoMcyo. bhadrA mAtAe ene gokhamAMthI, potAnI havelImAM pravezato joyo. rAjagRhInA koI vepArI sAthe jarA uzkerAyelA avAje e vAta karato hato. tenA chellA zabdo bhadrA mAtAnA kAne paDayA. e kaheto hato ke : "rAjagRhI zreSThIonuM zahera che, ema sAMbhaLyuM hatuM. paNa ahIM AvyA pachI ghaNA ghaNA zeThIAonAM AMgaNAM khuMdI vaLyo koIe A ratnakaMbaLanI kadara na karI badhA kaMjUsa lAge che. jouM, have A eka ghara bAkI che." bhadrA mAtAe vepArIne satkAryo. kaMbala joine pahelo ja prazna e pUchyo keH "kiMmata to ThIka paNa badhI maLIne tamArI pAse keTalI kaMbalo che ? " vepArIe kahyuM : "soLa." soLamAM zuM dI vaLe ? mAre tyAM batrIsa to gRhavadhUo che. pratyekane pUrI eka eka paNa nahi ApI zakAya." eTaluM kahIne bhadrA mAtAe vepArInI soLe soLa kaMbala, pUrA dAma ApIne kharIdI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 arpaNa + kSamAzramaNa lIdhI. ekeDI kaMbalanA be sarakhA bhAga karI, batrIse vadhuone vaheMcI ApI. rAjadarabAramAM kaMbala vecavA Avelo vepArI, kaMbala ApyA vinA pAcho gayo che e samAcAra jyAre biMbisAra mahArAjAnI paTarANI celaNAe sAMbhaLyA tyAre tene bahu du:kha thayuM. thoDI suvarNamudrAnA lobhamAM paDI, mahArAjAe AvI durlabha vastu pAchI ThelI e ene na gamyuM. vadhAre nahi to eka kaMbala lIdhI hota to khajAno kaMI khAlI na thaI jAta. mahArANIe biMbisArane kahevarAvyuM ke : "game tema karIne paNa mArA mATe eka ratnakaMbala laI Avajo. nepAlI vepArI hajI rAjagRhImAM ja haze. jyAM sudhI mane mArI kaMbala nahi maLe tyAM sudhI huM anna nahi lauM" biMbisAra mahArAjAne celaNA ghaNI priya hatI. svabhAve jarA AgrahI hovAthI ratnakaMbala meLavyA vinA haTha nahi mUke e vAtanI kalpanA teo karI zakyA. emaNe nepAlI vepArInI tapAsa calAvI to teNe potAnI pAsenI soLe soLa kaMbala gobhadra zeThane tyAM vecI nAkhelI hovAnI hakIkata maLI. mahArAjAe potAnA eka khAsa dUtane mokalI gobhadra zeThane tyAMthI savAlAkha sonaiyAnI kiMmata bharI daI kaMbala laI AvavAnuM kahevarAvyuM. dUte mahArAjAnI vatI bhadrA mAtAne e saMdezo pahoMcADyo tyAre bhadrA mAtA paNa paLavAra stabdha banI gayAM. emaNe khinna svare dUtane kahyuM : mahArAjAne kahejo ke kiMmatano ahIM prazna ja nathI - amAre tyAM je kaMI hoya te mahArAjAnuM potAnuM ja gaNAya. game te vastu, game tyAre mAge amAre emanI sevAmAM hAjara karI devI ja joIe. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra 223 ratnakaMbala to tuccha vastu che. paNa kharI vAta to e che ke soLa kaMbalanA batrIsa TukaDA karI eka eka gRhavapUne meM soMpI dIdhA che ane e vadhUoe paNa snAna karI, kaMbalathI paga lUchI, vaparAyelA DUcA tarIke khALamAM kyAranA pheMkI dIdhA che. e kaTakA mahArAjA ke mahArANIne yogya na gaNAya." kaMbalanI vAta to eka kore rahI: biMbisAra mahArAjA dUtanA mukhethI A vAta sAMbhaLI bhAre AzcaryamAM paDyA. lAkha-savAlAkha sonaiyAnA mUlyavALI vastu paheluM ke bIje ja divase jo khALakUvAmAM jaI paDe to pachI emanI pAse keTalI samRddhi hovI joIe? rAjagRhInA zreSThIo jo ATalA RddhivaMta hoya to emanI sarakhAmaNImAM mahArAjA to garIba mANasa gaNAya. sAcesAca A vepArIo dhanaizvaryavALA haze ke A badhu kaMbala ApavI ja na paDe eTalA sAru goThavI kADheluM tarakaTa haze? biMbisAra mahArAjAe potAnI khAtrI mATe jAte ja gobhadra zeThane tyAM javAno nirNaya karyo. bhadrA devIne paNa potAne tyAM nagarInA svAmI padhAre che e jANI ghaNo AnaMda thayo. eNe mahArAjAnA svAgata mATe yogya taiyArI karI vALI. ekaso jeTalA potAnA rAjakuTuMbanA sabhyo, pAMcaso jeTalA amAtyo ane zaheranA bIjA aneka pratiSThita nAgariko sAthe magadhapati biMbisAra bhadrA mAtAne tyAM padhAryA. bhadrA devIe paNa havelIne temaja rAjamArga zaNagAravAmAM koI jAtanI maNA nahotI rAkhI. biMbisAra bhale rAjagRhInA mahArAjA hoya ane emanI AjJAthI nagarIe zRMgAra sajayA haze, paNa AjanI sajAvaTa jotAM mahArAjAno ghaNokharo mada ogaLI gayo. dhanasaMpattimAM temaja teno mukta haste vyaya karavAmAM A nagaranA zreSThio, magadhAdhipane paNa vaTAvI jAya e viSe emane manamAM lezamAtra zaMkA na rahI. rastAnI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 arpaNa + kSamAzramaNa zobhA pUrI thaI ane mahArAjAe gobhadra zeThanA mahAlayamAM paga mUkyo tyAre to pote A vizvathI koI judI ja duniyAmAM AvI caDhyA hoya ema lAgyuM. mahArAjA be mALa to havelInA caDI gayA. vismayathI abhibhUta thayelA biMbisAre mAnyuM ke A trIjo mALa, mahelanI zobhA-saudarya-sajAvaTanuM keMdrasthAna haze. mahemAnonAM satkArasamAraMbha ahIM ja thatA haze. Avo vicAra karI eka sthAne besavAnA AzayathI AsapAsa daSTi doDAve che. eTalAmAM bhadrA mAtA pote bole che : "mahArAja ! kRpA karIne AgaLa cAloH A to amArA nokara-cAkara mATeno nakkI karelo khaMDa che." cothA mALe AvyA pachI mahArAjAne jarA zrama paDato lAgyo. bhadrA devI to haju paNa upara - pAMcamA mALe laI javA mAMgatAM hatAM. paNa mahArAjAe have AgaLa vadhavAnI anicchA batAvI : kahyuM : huM have ahIM ja besIza. kumAra zAlibhadrane nIce bolAvo. zAlibhadra A svAgata ane samAraMbhathI taddana ajANyo hato. bhadrA mAtA paNa AvI sAmAnya bAbatomAM zAlibhadrane saMDovatAM nahi. mahArAjAe pote jyAre zAlibhadrane yAda karyo ane ene eka vAra maLI levAnI IcchA batAvI tyAre na chUTake bhadrAne zAlibhadra pAse javuM paDyuM. e vakhate zAlibhadra ardhanidrAmAM potAnI svaccha suMvALI zayyAmAM paDyo hato. bhadrA mAtA koIka ja vAra A mALe AvatAM. moTe bhAge nIcethI ja enA samAcAra pUchI, pAchAM vaLI jatAM. zAlibhadranA AvAsamAM kAM nRtyagItanI laharIo relAtI hoya athavA to vArtAvinodanA hAsyamizrita mIThA raNakAra saMbhaLAtA hoya. te uparathI bhadrA mAtA zAlibhadranI prasannatAnuM AghethI ja anumAna karI letAM. vAre vAre enI pAse javAnI ke nAnA-najIvA prazno pUchavAnI vAtathI e viruddha hatAM. zAlibhadranA svabhAvanI kumAza e samajatAM. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhannA-zAlibhadra 225 zAlibhadranI AchA ghenavALI ardha mIMcAelI AMkho jotAM ja bhadrA mAtA saheja saMkocAyAM. bIjo koI sAmAnya prasaMga hota to bhadrA devI jevA gayAM tevAM ja pAchAM vaLI jAta. zAlibhadranI zAMti ke svasthatAmAM nAnuM sarakhuM paNa vighU nAkhavuM emAM emane vAtsalyanuM ghora apamAna lAgatuM. paNa Aje bhadrA mAtA nirupAya hatAM. magadhanA bhUpati zAlibhadrane sanmAnavA mAgatA hatA. mahArAjAne jo jANye ajANye mAThuM lAgI jAya to ghaDInA chaThThA bhAgamAM mahAnuM ulkApAta thaI jAya. zAlibhadra koI navIna zaMgAra, nATya, gIta ke pramodanI ja yojanA vicArato hato. eTalAmAM bhadrA mAtAne jotAM ja beTho thaI gayo. vinayapUrvaka, mAtA sAme joIne bolyoH Aje kaMI acAnaka AvavuM paDyuM, mAjI !" hA beTA, zreNika Aje AvI caDhyA che eTale mAre tArI pAse AvavuM paDyuM." "mane emAM pUchavAnI zI jarUra hatI? mAtA ! zreNika game teTalA - game tevA AvyA hoya tenI sAthe mane zuM saMbaMdha che ? AvyA evA ja vakhAre mUkI chAMDyA hota to?" zAlibhadra zreNikane muktAmaNinI zreNI samajato hoya tema nirdoSa bhAve bolyo. zreNika to ApaNA mahArAjA kahevAya. maNi-mukatA ke ratnonI zreNinI vAta karavA nathI AvI. magadhanA svAmI ApaNA mahele padhAryA che ane tane maLavA mAge che." mAtAnA zabdomAM ciMtA ane vyAkuLatAno thoDo thaDakAra dekhAyo. magadhano mahArAjA hoya ke moTo cakravartI hoya tenI sAthe mane zuM levA devA che mA ! e bolAve eTale mAre enI pAse javuM ja joIe evo koI niyama che?' Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa + kSamAzramaNa zAlibhadranI vAta sAcI hatI. magadhanA mahArAjAnI sAthe zAlibhadrane kaMI saMbaMdha nahoto. bhadrA mAtAne atyAre bahu thoDA vakhatanI aMdara zAlibhadrane samajAvI phosalAvI levAnI jarUra hatI. gaMbhIra carcAmAM UtaravAno avakAza nahoto. vadhAre samaya thAya to kadAca mahArAjAne apamAna lAge-roSe bharAya evI bIka paNa hatI. 226 '"beTA, dAsatva ke AjJAdhInatAnI ahIM vAta ja nathI. e tane sanmAnavA mAge che. je bhUpati bIjA koi zreSThIne tyAM bhAgye ja jAya ane kvacita ja sneha-AdarathI prajAjanane sanmAne te pote potAnI icchAthI ApaNe tyAM padhAryA che, ane tane eka vAra mAtra jovA mAMge che.'' AchA udvega ane dabAvI rAkhelA kaMpanI chApa bhadrA mAtAnA zabdomAM taravaryA vinA na rahI. - mAtAnA Agrahane anusarI zAlibhadra javA taiyAra to thayo. paNa Aje koI moTuM amaMgaLa potAnI upara UtarI paDyuM hoya ema lAgyuM. je potAne ekAkI ane sArvabhauma manamAM mAnI beTho hoya tene koInI AjJA uThAvavI paDe sAme cAlIne javuM paDe tyAre saheje enuM Atmagaurava thavAya. zAlibhadranuM Atmagaurava AthI ghavAyuM haze ke nahi te to koNa jANe. paNa pote ATalA akhUTa vaibhava-aizvarya vacce vasavA chatAM eka prajAjana che ane prajAjanane mAthe eka svAmI to hoya ja e vicAre enA aMtaramAM moTo jhaMjhAvAta pedA karyo. mALanAM pagathiyAM UtaratAM UtaratAM paNa enA mana upara eka ja ciMtA pizAcanI jema caDI beThI hatI : ''strIone svAmI hoya tema prajAjanane zire svAmI hoya ane e bolAve tyAre doDIne vagara vilaMbe hAjara thaI javuM joIe evI paraMparA kyAre koNe nirmI haze ? prathA bhale game teTalI purANI hoya to paNa mAre tene anusaravuM ja joIe ema bhadrA mAtAe kema Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhannA-zAlibhadra 220 mAnI lIdhuM haze ? prajAno je pati potAne kahevaDAve che e paNa pAMca bhUtonuM pedA thayeluM pUtaLuM nahi hoya ? Izvarane tyAMthI koI khAsa adhikAra laIne Avato haze ? svAmInI game tevI AzA jo ziromAnya rAkhavI paDe to potAne parama zaktizAlI oLakhAvatA mAnavInI mahattA kyAM rahI ?' zAlibhadra eka to rojanA ekadhArA zRMgAra, pramoda, raMgarAgathI kaMTALyo hato temAM potAne mAthe paNa svAmI che enI kRpA ke mamatA hoya to ja rojanA sukha-bhoga kAyama rahI zake, nahitara devalokane zobhe evo A vaibhava dhULabhego maLI jAya e prakAranI ciMtAe eno je thoDoghaNo rasAsvAda rahyo hato te paNa bharakhI lIdho. zAlibhadra nIce Avyo ane jevo mahArAjA biMbisAra tarapha jato hato teTalAmAM mahArAjAe pote UThIne ene potAnI bAthamAM samAvI lIdho. zAlibhadrano mAkhaNanA piMDa jevo deha mahArAjAnA dehanI garamIthI gaLI jato hoya ema lAgyuM. zAlibhadranA komaLa dehamAMthI prasvedanI dhArAo chUTavA lAgI. jANe ke hamaNAM ja mUcchita thaI jaze ema e AMkho caDAvI gayo. eTalAmAM bhadrA mAtA bolI UThyAM : "mahArAja, ene chUTo mUkI do. e jarA jeTalI garamI ke guMgaLAmaNa sahI zakato nathI. ame ene chUTo ja rAkhyo che." zAlibhadranA vadana uparanI glAni ane vidvaLatA joIne mahArAjA biMbisArane paNa thoDuM du:kha thayuM. bhadrA devInI sUcanA pramANe eNe tatkALa ene chUTo mUkI dIdho. pachI to sApa kAMcalI mUkIne nAse tema zAlibhadra, mahArAjanA pAzamAMthI mukata thaI potAnA svataMtra sAtamA mALanI bArImAM jaIne besI gayo. hariNanuM nAnuM bALa, zikArInA paMjAmAMthI chUTyA pachI jema dhrujatuM ja rahe tema zAlibhadra paNa kayAMya sudhI aMtaranA UMDA-vegavAna dhabakArA sAMbhaLI . Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 arpaNa + kSamAzramaNa rahyo. sahacAriNIo to be-cArane badale batrIsa hatI, paNa badhI durbaLa, asahAya ane sukhanI ja saMgAthI hoya ema ene lAgyuM. havelInA je mALanI aMdara, vizvanI azAMti ke udvegano nAno aNu paNa na dAkhala thaI zake ema bhadrA devI mAnatAM, jenI aMdara ahoniza jyotsanAM ane saurabha ja relAI rahe evI yojanA karavAmAM AvI hatI tyAM saMtApano eka agnitaNakho acAnaka UDato AvI paDyo. UbharAtA aizvarya ane athAga bhoga-sAmagrIne bALavA koI jabbara hutAzananI jarUra nathI. lAkho maNa sUkA lAkaDAne jema nAno agnikaNa jotajotAmAM bhasmIbhUta karI zake che tema "mAthe svAmI che" e mana:saMtApe zAlibhadranA sukhazIla jIvanamAM Aga cAMpI dIdhI. biMbisAra to vakhata thayo eTale tyAMthI vidAya thayA. rAjagRhInA zAlibhadra jevA zreSThIkumArone tyAM sonAmotInAM AbhUSaNo paNa roja phUlanI jema nirmAlya rUpe pheMkAI jatA hovAnI chApa laIne potAnA sthAne pahoMcyA. paNa emanA Agamane, zAlibhadranI manodazA cheka palaTI nAkhI. gIta ane nRtyathI nitya guMjI UThato havelIno sAtamo mALa, jANe koI jAdugare maMtrabaLe smazAnamAM palaTAvI nAkhyo hoya tema sUno ane zuSka banI gayo che. vasanArAo sau salAmata che - paNa pattharanA pUtaLA jevA prANahIna lAge che. rAtrIe jyAM sugaMdhI telanI khAsI dIpamALa racAtI tyAM eka khUNAmAM mumurSa jevo dIpaka dekhAya che. batrIsa nArIo chate patie jANe ke nirAdhAra banI gaI che. bhadrA mAtAnI vyathA to varNAnAtIta hatI - emanI AMkhamAMthI azrunI satata dhAra vahe che. jotajotAmAM zAlibhadranA dilamAM Avo acAnaka palaTo kema Avyo te emane samajAtuM ja nathI. mahArAjAnA sanmAnane je mahAsaubhAgya mAnatI te ja saubhAgya zAlibhadrane jherarUpa Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra 229 thayuM e jANyA pachI mAtAne paNa bahu lAgI AvyuM che. paNa je banI gayuM te have to mithyA thavAnuM ja nathI ema mAnI UMDo zoka anubhave che. eka divase jyAre mAtA bhadrAthI rahevAyuM nahi, zoka ane saMtApanA ucchavAse jANe prANa rUMdhAtA hoya ema lAgyuM tyAre te zAlibhadra pAse chello Ubharo khAlI karavA gayAM. jatAMveta to kaMI bolI zakyAM nahi, paNa zAlibhadra bhadrA mAtA zuM kaheze te samajI gayA. mAtAe eka vAra zAlibhadra sAme azupUrNa nayane nihALyuM. zreNika AvyA pahelAno je zAlibhadra hato temAM ane atyAranA zAlibhadramAM emane jamIna AsamAna jeTalo phera paDI gaelo dekhAyo. atyArano zAMta-dhIra-gaMbhIra zAlibhadra emane naryo zuSka ke kaThora na lAgyo. enA moM upara atyAre je dIpti prakAzatI hatI te jANe ke bhoaizvaryanA zubhra paTa upara tyAganI yonnA patharAI hoya ema lAgyuM. emane vicAra thayo ke "kharo zAlibhadra ja A che! IDAnA AvaraNa bhedIne je zizu bahAra Ave te ja enuM vAstava svarUpa gaNAya ! zaMgAra ane pramodamAM je caMcaLa-zrAMta zAlibhadra dekhAto hato te jANe potAnI AsapAsanAM badhAM baMdhano toDIne bahAra Avyo hoya evo baMdhanamukta siMha samo manorama dekhAyo. bhadrA game tevAM toye mAtA hatAM. zAlibhadrane joyA pachI emanuM mAtRtva ubharAI AvyuM H bolI javAyuM. beTA, huM tAro vAMka nathI kADhatI - pastAvo paNa koI vAtano nathI karatI, tema tArA mArgamAM navuM vina UbhuM karavAno mAro IrAdo nathI. huM mAtra tane eTaluM ja kahevA AvI chuM ke tArA dAMta mINanA che ane te loDhAnA caNA cAvavAno niradhAra karyo che. tArAM puNya hajI pahoMce che. e puNyanAM phaLano bane teTalo upabhoga karI le." Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 arpaNa + kSamAzramaNa zAlibhadranA pitA gobhadra zeTha paNa eka divase virakta banI saMsAranA sukha tajI cAlI nIkaLelA. e prasaMga bhadrA mAtAnI smRtimAM tAjo thayo. pitA karatAM putra savAyo nIkaLe temAM Azcarya nathI ema vicArI emaNe potAnI aMtavyathA aMtaramAM ja zamAvI dIdhI. AkaMda ke valopAta karavAnuM ThIka na lAgyuM. - zAlibhadre kahyuM : "loDhAnA caNA cAvavA jevo A mArga che e huM jANuM chuM. mArI zaktinI maryAdA paNa samajo chuM. pitA je mArge gayA te mArge cAlavAno prayatna karIza. ApanA AzIrvAda haze to huM e mArgane ke kuLanI lAjane kalaMkita nahi karuM." mAtA kayAMya sudhI mauna rahI. Akhare UThatAM UThatAM emaNe vacalo toDa kADhayo : "beTA, tuM hajI bALaka che. AtmakalyANa sAdhavAnI utAvaLamAM pAchA paDavA jevuM na thAya eTalA sAru huM tane krame krame A jaMjALano tyAga karavAnI salAha ApuM chuM." zAlibhadrane paNa e salAha cI. eNe roja roja eka strIno ane bhogopabhogano tyAga karavAno - e rIte eka divase sarvasvano tyAga karI javAno niradhAra karyo. ekAda mahIno to saheje A kramika tyAgamAM nIkaLI jAya. aNI cUkayo so varSa jIvI zakato hoya to AjakAlamAM chaTakI javAno vicAra karanAra kadAca mahine dahADe pAcho hato tyAM ne tyAM sthira banI jAya. potAnI utAvaLa mATe pazcAttApa paNa kare. mAtAnI ane patnIonI gaNatarI bahAra A hakIkata nahi hoya. eTalAmAM eka akasmAta banyo. dhannA zeThane emanI strI - subhadrA snAna karAvatAM hatAM. page sugaMdhI tela coLatAM hatAM. e vakhate potAnA bhAInA kramika tyAganI vAta haiye caDI AvI ane subhadrAnI AMkhamAMthI eka azrubindu TapakI paDayuM. dhannA zeTha paNa tyAMganA mArge javAnI ghaDIo ja gaNatA hatA. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhabbA-zAlibhadra 231 subhadrAne raDatI joI pannA zeThe raDavAnuM kAraNa pUchyuM. enA javAbamAM potAnA bhAI zAlibhadra roja eka strIno ane saMsAranA vaibhavano tyAga karatA hovAnI vAta ahobhAva temaja Azcarya sAthe jarA vigatathI subhadrAe kahI saMbhaLAvI. dhaNA zeThanA moM upara Azcarya ke du:khane badale AchuM hAsya chavAyuM - moDhethI bolI javAyuM : zAlibhadra zUravIra na nIkaLyo - kAyara nIvaDayo." potAnA bhAIne kAyara kahenAra potAnA svAmI sAme teNe roSapUrNa dRSTi karI. dhanA zeThanuM e veNa subhadrAne dAjhayA upara DAma jevuM lAgyuM. dhannA zeTha e roSa samajI gayA. emaNe subhadrAne samajAvavA kahyuM : "tane mAThuM lAgaze e vAta mArA lakSa bahAra rahI gaI kharI vAta e che ke tyAga-saMyamanA mArgamAM kramanI otha levI e narI kAyaratA che. pAMjarAmAM purAyeluM paMkhI mAtra bAraNuM UghaDe eTalI rAha jotuM hoya che. e krame krame AkAzamAM UDavAnI yojanA nathI vicAratuM. siMha jyAre jALamAM sapaDAya che tyAre krame krame chUTavAnA vicAre AzvAsana nathI meLavato. tyAga-saMyamanA mArge viharavAno jeNe eka vAra makkama nirNaya karyo hoya te gaLacavA na gaLe - AvatI kAle anukULatA ApoApa AvI jaze evA mithyA vizvAse na rahe." zItaLa chAyAmAM besIne evI vAto to tama jevA ghaNAye karatA haze-tyAga karI juo to tamane dhanya kahuM" subhadrA potAnA bhAIne udezIne uccArelA zabdono badalo letI hoya tema garjI UThI. basa. mAre eTaluM ja joItuM hatuM - mAre tamArI sammati ane sahAnubhUti ja joItI hatI. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 arpaNa + kSamAzramaNa ema kahIne dhannA zeTha snAnagRhamAMthI nIkaLI sIdhA zramaNa-saMghanA vevizALa vaTavRkSa tarapha cAlI nIkaLyA. subhadrAdi ATha strIoe dhanA zeThane rokavA, pachI to, ghaNuM AkraMda karyuM. paNa "krama" ne kAyaratAno ja eka prakAra mAnanAra dhannA zeThe pAchuM vALIne na joyuM. zAlibhadra e vAta jANI ane te ja vakhate ene krame krama sarvasvano tyAga karavAnA nirNayamAM potAnI nirbaLatA dekhAI. bhadrA mAtAnI AjJA meLavI e paNa bha. mahAvIranA zramaNasaMghamAM bhaLI gayA. pharatA-pharatA lagabhabha bAra varSe dho-zAlibhadra rAjagRhI nagarInA udyAnamAM, bha. mahAvIranA zramaNasaMgha sAthe AvI caDyA. bhadrA mAtAne e vadhAmaNI maLI ane emanuM aMtara putra tathA jamAInA darzananI AzAe nAcI UThayuM. rAjagRhI sudhI AvanAra zAlibhadra tathA dhannA aNagAra, potAne tyAM pagalAM karyA vinA na rahe e vAtanI mAtAne pUrNa zraddhA hatI. gharamAM saune A munionAM satkAra-sanmAna mATI sAgraha sUcanA paNa karI dIdhI. dhannA-zAlibhadra jayAre AhAra mATe rAjagRhI bhaNI javA nIkaLyA tyAre paNa bha. mahAvIre kaheluM ke : "Aje mAtAnA hAthano AhAra bhale vahorI Avo." rAjagRhInI kallolatI ane guMjatI bhUminA sparze A banne aNagAronI pUrvasUtine keTalA romAMcathI raMgI dIdhI haze ? mArge jatAAvatA rAhadArIomAMnA koIne Aje dhannA zeTha ke zAlibhadra sAme nihALavA jeTalI paNa phurasada nahotI. eka divase je nAmAMkita zreSThIputrone jatA joI nAgariko emanI sAme bhaktibhAve joI rahetA, aMjali joDI potAnI zraddhA ane bahumAna sUcavatA teo jANe ke dhannAzAlibhadrane kadI joyA-jANyA ja na hoya tema, pAse thaIne cAlyA jAya che. zramaNone to e vAtanI zI paravA hoya? Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra 233 banne zramaNo jyAre mAtA subhadrAnI havelIe pahoMcyA tyAre paNa emane satkAranAra tyAM koI ja nahotuM. jeo vahelI savArathI mAMDI svAgata-sAmagrI taiyAra karavAnI ghaDabhAMjamAM paDI gaI hatI temane paNa dhannA-zAlibhadra jevA zramaNonA Agamanano samaya thayo che e vAtanuM lakSa na rahyuM. bhadrA mAtAe ane batrIsa gRhiNIoe dhannA-zAlibhadranA Agamanane sUryodaya karatAM paNa vadhu mahimAvaMtuM mAnyuM haze. sUrya DhAMkayo na rahe-eno mahimA nAnA chidravATe pravezyA vinA na rahe tema zAlibhadra ane dhannA jevA zramaNa-nAyakonI hAjarI chUpI rahI zake ja nahi, evI koI bhAvanAthI A havelInA vAsIo nizcita lAgyA. zreSThIputro have zramaNa banyA hatA. eka prakArano punaravatAra pAmyA hatA e vAtanuM emane dhyAna ja na rahyuM. mahinAnA upavAsanA pAraNAne divase, eka vakhatanA potAnA ja gRhe AvanArA A zramaNo, thoDIvAra to tyAM UbhA rahyA. je gharamAM eka vakhate saheje izAro thatAM dasa-vIsa dAsa-dAsIo hAjara thaI jatAM ane jyAM rojerojanAM sonA-motInAM AbhUSaNo khALamAM nirmAlya phUlonI jema pheMkAI jatAM tyAM e vaibhavanAM bhoktAone Aje thoDo AhAra vahorAvanAra koI na maLyuM. zramaNo tyAMthI pAchA pharyA : AzA-nirAzA temaja tRpti ke atRptinA, mAnavasahaja bhAvothI ghaNI UMcI bhUmikAe viharatA A zramaNoe glAni ke viSAdano Acho kaMpa sarakho paNa na anubhavyo. e to ThIka, paNa bhagavAna mahAvIre pote je ema kaheluM ke : mAtAnA hAthano AhAra vahorI Avo" eno zuM artha samajavo? udyAna tarapha, AhAra vinA pAchA pharatA zAlibhadra "mAtAnA hAthanA AhAra"no vicAra karatA hatA, eTalAmAM eka bAI sAmethI AvatI dekhAI. bAI AhIranI jAtanI hoya ema lAgyuM paNa Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 arpaNa + kSamAzramaNa zAlibhadrane jotAM ja enA mAtRtvanA tAra raNajhaNI UDyA. ene ema ja thayuM ke jo A zramaNa ATaluM mAruM gorasa vahore to kRtArtha thaI jauM. vinayathI laLIne namana karatI mahIArIe pUchayuM : "ATaluM dahIM kRpA karIne vahorazo? zramaNa bhagavanuM !" mAtAne tyAMthI khAlI hAthe pharelA ane mAtAnA hAthano AhAra maLaze e pramANenA vIra prabhunA zabdonuM smaraNa karanArA zAlibhadra e vinatIno tatkALa svIkAra karI lIdho. dahIM vahorIne zAlibhadra potAnA sthAne AvI gayA. vastImAM gocarI mATe jatAM-AvatAM je kaMI doSa ke pramAda thayo hoya te AlocI rahyA eTale bha, mahAvIre ja zAlibhadra pAse khulAso karyo : bhadrA mAtA to tamane na maLyAM - paNa je mahiyArIe temane bhaktibhAve dahIM vahorAvyuM te paNa tamArI gata janmanI mAtA ja hatI. mAtA pAsethI AhAra vahorI Avo ema meM je tamane kaheluM teno artha have tamane samajAze." e ja vAtanA anusaMdhAnamAM zAlibhadra pote gata janmamAM govAla hatA - bahu ja garIba sthitimAM hatA ane mAtAe mahA musIbate dUdha-sAkara-cokhA bhegA karI, khIra rAMdhI ApelI te pote nahi khAtAM, zAlibhadra koI mahAtapasvI zramaNane vahorAvI dIdhelI : e puNyanA pratApe ja A janmamAM ATalI Rddhi tathA vaibhavanA bhoktA thaelA, vagere ItihAsa kramabaddha kahI saMbhaLAvyo. zAlibhadra uparAMta bIjA zramaNo, je bhagavAnanA samudAyamAM hatA teo supAtradAnano A mahimA sAMbhaLI vismaya pAmyA. bhadrA mAtA Akho divasa rAha jotAM besI rahyAM. emane koNa kahe ke "jemanI tame rAha jotAM beThAM cho - jenA darzana ane svAgata Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanA-zAlibhadra 235 mATe ATalAM jhaMkho cho te kyAranAya tamArA mahelanA AMgaNA sudhI AvIne pAchA vaLI gayA che." bIje divase jyAre emane jANa thaI ke zAlibhadra to AvIne AhAra vinA pAchA gayA che. tyAre emane mAthe vaja paDyuM hoya evo AghAta thayo. tarata ja e kalpAMta karatAM jayAM bhagavAna mahAvIrano zramaNasaMgha sthiratA karI rahyo hato tyAM pahoMcyAM. ahIM emane samAcAra maLyA ke zAlibhadra ane dhannA aNagAra to vaibhAragiri upara aNasaNa AdarIne kayAranAya kAyotsargamAM sthira thaI gayA che. tyAM jaIne prathama to bhadrA mAtAe dUrathI emane vAMdyA, vinavyA ane aMtaramAM je ucchavAsanA UbharA bharyA hatA te ThalavyA. kayAMya sudhI mAtA potAnA putra zAlibhadranI dhyAnasthita kAyAne animeSa netre joI rahyAM. komaLa zayyAmAM sUnAro, vividha rasabhoga ane zRMgAramAM rAcanAro, biMbisAra jevA mahArAjAnA khoLAmAM sneha-satkAra pAmavA chatAM karamAI janAro sukumAra zAlibhadra ugra tapazcaryA ane TADha-taDakAnA parisaho khamato koI uttama girirAjanA zRMga samo aDola-acaLa Ubho che. puSpa-pAMkhaDIthI ghaDAelA A komaLa dehamAM ATalI kSamatA, ATaluM sAmarthya kayAM-kaI rIte rahI zakyuM haze teno vicAra karatAM mAtAnA aMtaramAM paNa tyAgano punita dIpaka pragaTyo. zAlibhadra ane dhakSA aNagAra to zubhadhyAnanA baLe sarvArthI siddhine pAmyA. kALakrame kevaLajJAna pAmI muktine varaze. bhadrA mAtAe paNa zoka-saMtApane vivekapUrvaka aMtaramAM zamAvI daI, aMte e ja saMyamano rAha lIdho. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 arpaNa + kSamAzramaNa maNi kaNaga rayaNa dhaNa pUriyaMmi bhavaNaMmi sAlibhaddopi / annobi kira majhjhavi sAmioNtti jAo vigykaamo|| maNi, kaMcana, ratna ane dhana vaDe bharacaka evA bhavanamAM rahevA chatAM, zAlibhadra nAmanA zreSThi kharekhara ja "mAre mAthe bIjo svAmI che" evuM vicAratA thakA viSayAbhilASa rahita thaI gayA. suMdara sukumAla suhoieNa vivihehiM tavavisesehiM / taha sosavio appA jaha navi nAo sabhavaNepi // suMdara, sukumAra ane sukhazIla zAlibhadra vividha prakAranA tapathI potAnA dehane evo to zoSavyo ke potAne ghera paNa emane koI oLakhI zakayuM nahi. * R Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIRIT GRAPHICS - 09898490091