________________
અર્પણ - ક્ષમાશ્રમણ
શી રીતે ? વસ્તુતઃ તમે વાણીમાં જ નિયતિવાદને સ્વીકારો છો, તમારું અંતઃકરણ પુરુષાર્થને માન્યા વિના રહી શકતું નથી. ધર્મજિજ્ઞાસુ પુરુષોને એવો દંભ ન છાજે.''
૩૪
સદાલપુત્ર શરમાયો. તે મહાવીરના ચરણકમળમાં નમી પડ્યો અને પોતાના અભિનિવેશ બદલ નિર્મળ ચિત્તે ક્ષમા યાચી.
‘‘પુરુષાર્થ
પ્રભુએ તેને સવિશેષ પ્રતિબોધ આપવા કહ્યું વિના કોઈ ક્રિયા ન સંભવે. એકલો પુરુષાર્થ માનવો કે એલો નિયતિવાદ માનવો એ બન્ને એકાંતવાદ હોઈ મિથ્યા છે. એકાંતવાદી કોઈ પણ વસ્તુનો યથાર્થ નિશ્ચય કરી શકતો નથી. સ્યાદ્વાદ એ જ યથાર્થ સિદ્ધાંત છે. અનેકાંતવાદ વિના સત્યનું સ્પષ્ટ દર્શન ન થાય.’’
ગોશાળાનો ઉપદેશ કેટલો એકાંત મતવાદી હતો અને પ્રભુ શ્રી મહાવીરના સિદ્ધાંતો અનેકાંતવાદના કેવા અચળ પાયા ઉપર સુસ્થિત હતા તે સદાલપુત્રના સમજવામાં આવ્યું. તેણે ગોશાળાના એકાંતવાદને તિલાંજલી આપી, અનેકાંત મત સ્વીકાર્યો અને પોતે પોતાની સ્ત્રી સાથે શ્રાવકનાં બાર વ્રત અંગીકાર્યાં. પછી મહાવીર પણ ત્યાંથી અન્યત્ર વિહાર કરી ગયા.
-:
ગોશાળાને આ વાતની જાણ થઈ. તે કેટલાક દિવસ પછી પેલા સદાલપુત્રને ત્યાં આવ્યો અને પૂછ્યું :– ‘અહીં મહામાહન આવ્યા હતા?”’
“આપ મહામાહન કોને કહો છો ?” કુંભારે પ્રતિપ્રશ્ન કર્યો.
“અહિંસા અને દયાની સાક્ષાત્ મૂર્તિસ્વરૂપ શ્રી મહાવીરને હું મહામાહન તરીકે ઓળખું છું. એટલું જ નહીં પણ ‘‘મહાગોપ’ ‘“મહા સાર્થવાહ” અને “મહા નિર્યામક” રૂપે પણ હું તેમને સન્માનું છું.'' ગોશાળાના મુખે મહાવીર ભગવાનૂની આ પ્રકારની પ્રશંસા સાંભળી સદાલપુત્રના રોમેરોમ વિકસ્વર થયા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
