Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २२ सू. २ क्रियास्वरूपनिरूपणम् विषयमेवादानं भवति नो तदन्यविषयमित्यभिप्रायेणैव भगवानाह 'गोयमा ! गहणचारणिज्जेसु दवेसु' हे गौतम ! ग्रहणधारणीयेषु-ग्रहणविषयेषु धारणविषयेषु द्रव्येषु जीवानामदत्तादानेन स्याम्यनुमति विना गृहणे यथायोग प्राणातिपातादिक्रिया नेरइयाण निरंतर जाय वेमाणियाणं' एवम्-समुच्चयजीवानामिव नैरयिकाणां निरन्तरम् भवति एवं अव्यवच्छेदेन यावद्-असुरकुमारादि दश भवनपति पृथिवीकायिकायेकेन्द्रि
यद्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्दियपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमनुष्यवानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकानामपि ग्रहणधारणविषयभूतद्रव्येषु विषये अदत्तादानेन यथायोगं प्राणातिपातादिक्रिया भवतीति भावः, मैथुनविषयमधिकृत्य प्राणातिपातादि क्रियां प्ररूपयितुमाह- अस्थि णं भंते ! जीवाणं मेहुणेण किरिया कज्जइ?' हे भदन्त ! अस्ति खलु-संभवति तावत् जीवानां मैथुनेन मैथुनाध्यवसायेन किं क्रिया-यथा योग प्राणातिपातादिक्रिया क्रियते ? भवति? भगवानाह-'गोयमा ! हंता, अस्थि' हे गौतम ! हन्त-सत्यम्, अस्ति-संभवति तावत् जीवानां मैथुनाध्यवसायेन यथा
श्रीभगवान्-हे गौतम ! जिस वस्तु में ग्रहण एवं धारण करने का व्यवहार होता है; उस वस्तु के विषय में अदत्तादान से क्रिया लगती है । जिन वस्तुओंमें ग्रहण-धारण का व्यवहार नहीं होता, उनके विषय में अदत्तादान क्रिया नहीं होती । इसी प्रकार अर्थात् समुच्चय जीवों की तरह नरकों से लेकर लगातार असुरकुमार आदि दश भवनपतियों, पृथ्वीकायिक आदि एकेन्द्रियो द्विन्द्रियो, त्रीन्द्रियों, चतुरिन्द्रियों पंचेन्द्रिय तिर्यचो मनुष्यो, वानव्यन्तरो, ज्योतिष्को वैमानिको को भी ग्रहण एवं धारण करने योग्य वस्तुओं के विषय में अदत्तादान करने से यथायोग्य अदत्तादान क्रिया होती है, ऐसा समझ लेना चाहिए ।
अब मैथुन विषय की अपेक्षासे क्रिया की प्ररूपणा करने के लिए कहते हैंश्रीगौतमस्वामी-हे भगवन् ! क्या मैथुन के अध्यवसाय से जीवों को क्रिया लगती हैं? श्रीभगवान्-हे गौतम ! हां अवश्य लगती है-मैथुन-अध्यवसाय से जीवों को
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! કયા વિષયમાં અદત્તાદાનનું સેવન કરવાથી અદત્તાદાન लिया लागे छ? 1 શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ ! જે વસ્તુને ધારણ અને ગ્રહણ કરવાનો વ્યવહાર થાય છે. તે વસ્તુના વિષયમાં અદત્તાદાનથી કિયા લાગે છે. જે વસ્તુઓમાં ગ્રહણ ધારણનો વ્યવહાર નથી થતું. તેમના વિષયમાં અદત્તાદાન ક્રિયા નથી થતી. એ જ પ્રકારે અર્થાત સમુચ્ચય
ની જેમ નારકોથી લઈને નિરન્તર અસુરકુમાર આદિ દશ ભવનપતિ પૃથ્વીકાયિક આદિ એકેન્દ્રિયે દ્વીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિ, ચતુરિન્દ્રિયે, પંચેન્દ્રિય તિર્ય, મનુષ્ય વાનવ્યક્ત રો. જોતિ કે વૈમાનિકોનું પણ ગ્રહણ એવમ્ ધારણ કરવા યંગ્ય વસ્તુઓના વિષયમાં અદત્તાદાન કરવાથી યથાયોગ્ય અદત્તાદાન ક્રિયા થાય છે, એમ સમજી લેવું જોઈએ.
હવે મૈથુન વિષયની અપેક્ષાએ ક્રિયાની પ્રરૂપણ કરવાને માટે કહે છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન શું મૈથુનના અધ્યવસાયથી છને કિયા લાગે છે?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
